‫اصول برنامه سازی‬

‫به زبان ‪C++‬‬

‫فصل پنجم – آرایه‬

‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬

‫استادیار دانشگاه آزاد اسالمی‬
‫‪1‬‬
 ‫آرایه ها‬
‫به خانه های پشت سرهم از حافظه که دارای یک نوع و یک نام و بر اساس اندیس های عددی از هم متفاوت میشوند آرایه گفته میشود‬
‫اندیس آرایه در زبان ‪ c++‬از عدد ‪ 0‬شروع می شود تا ‪-1‬تعداد خانه‪.‬‬
‫در هنگام تعریف آرایه الزم است تعداد خانه مورد نیاز به صورت عددی مشخص شود‪.‬‬
‫آرایه ها میتوانند یک بعدی‪ ،‬دو بعدی و ‪ ...‬باشند‪.‬‬
‫تعریف آرایه به فرم زیر می باشد‪.‬‬
‫;]تعداد خانه[ نام آرایه نوع آرایه‬

‫آرایه یک بعدی‬
‫;]‪int a [5‬‬
‫مشکل بزرگ آرایه این است که باید هنگام تعریف آرایه‬
‫‪a‬‬ ‫تعداد خانه مورد نیاز را مشخص نمود و در حین کار‬
‫امکان افزودن به طول آرایه وجود ندارد لذا‬
‫]‪a[0] a[1] a[2] a[3] a[4‬‬ ‫در مثالهای این جزوه تعداد خانه را ‪ 100‬در نظر‬
‫میگیریم‪.‬‬
‫;]‪float b [3][4‬‬ ‫آرایه دو بعدی‬

‫‪b‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪0‬‬ ‫]‪b[0][2‬‬
‫‪1‬‬ ‫]‪b[1][3‬‬
‫‪2‬‬ ‫]‪b[2][0‬‬

‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪2‬‬

 ‫آرایه ها‬

‫برنامه ای بنویسید که تعدادی عدد گرفته در یک آرایه قرار داده و سپس آنها را چاپ کنید‪.‬‬

‫)(‪main‬‬ ‫در جدول سمت راست فرض شده آرایه ‪9‬‬

‫;]‪index int a[9‬‬
‫{‬ ‫خانه دارد و چون ‪ n=5‬است ‪ 4‬خانه عمال‬ ‫‪n‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬
‫;‪int a[100],i,n‬‬ ‫خالی خواهد ماند‪.‬‬ ‫‪5‬‬
‫;‪cin>>n‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪12‬‬

‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪18‬‬

‫دستور گرفتن ‪ n‬عدد و قرار دادن در آرایه‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬

‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪91‬‬

‫;" "<<]‪cout<<a[i‬‬ ‫دستور چاپ ‪ n‬عدد از آرایه ‪a‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪27‬‬
‫}‬

‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪3‬‬

 ‫;‪int a[100],i,n‬‬ ‫یک آرایه گرفته سپس از آخر به اول چاپ کنید‬
‫;‪cin>>n‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬

‫)‪for(i=n-1;i>=0;i--‬‬
‫;" "<<]‪cout<<a[i‬‬
‫یک آرایه گرفته عناصر آن را دو برابر نموده و چاپ کنید (سه روش)‬

‫چون دور دو حلقه‬

‫;‪int a[100],i,n‬‬ ‫;‪int a[100],i,n‬‬ ‫مشابه اند میتوان در‬ ‫;‪int a[100],i,n‬‬
‫چون دور دو حلقه‬
‫;‪cin>>n‬‬ ‫مشابه اند و کل‬ ‫;‪cin>>n‬‬ ‫انتهای حلقه قبل‪،‬‬ ‫;‪cin>>n‬‬
‫این دستور را نوشت‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫عناصر گرفته شده‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫و بعد از گرفتن هر‬ ‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫است‪ ،‬میتوان در‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬ ‫ابتدای حلقه بعد‪ ،‬این‬ ‫;]‪cin>>a[i‬‬ ‫عدد آن را دو برابر‬ ‫{‬
‫کرد‬
‫دستور را نوشت و قبل‬ ‫;]‪cin>>a[i‬‬
‫از چاپ هر کدام را‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫دو برابر کرد‬ ‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫;‪a[i]*= 2‬‬
‫{‬ ‫;‪a[i]*= 2‬‬ ‫}‬
‫;‪a[i]*=2‬‬
‫;" "<<]‪cout<<a[i‬‬ ‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫}‬ ‫;" "<<]‪cout<<a[i‬‬ ‫;" "<<]‪cout<<a[i‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪4‬‬
‫برنامه ای بنویسید که تعدادی عدد گرفته‪،‬‬
‫میانگین اعداد را چاپ کند‪( .‬با استفاده از‬
‫آرایه و تعداد اعداد حداکثر ‪)100‬‬ ‫برنامه ای بنویسید که تعدادی عدد گرفته‪،‬‬
‫میانگین اعداد را چاپ کند‪( .‬بدون آرایه)‬
‫;‪int i,a[100],n,sum‬‬ ‫;‪int i,a,n,sum‬‬
‫;‪float avg‬‬ ‫;‪float avg‬‬
‫;‪cin>>n‬‬ ‫;‪cin>>n‬‬
‫;‪sum=0‬‬ ‫;‪sum=0‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫)‪for(i=1;i<=n;i++‬‬
‫{‬ ‫{‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬ ‫;‪cin>>a‬‬
‫;]‪sum + = a[i‬‬ ‫;‪sum + = a‬‬
‫}‬ ‫}‬
‫;‪avg=sum/(float) n‬‬ ‫;‪avg=sum/(float) n‬‬
‫;‪cout<<avg‬‬ ‫;‪cout<<avg‬‬

‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪5‬‬

 ‫برنامه ای بنویسید که تعدادی عدد گرفته‪،‬‬ ‫برنامه ای بنویسید که تعدادی عدد گرفته‪ ،‬تعداد اعداد‬
‫اعداد زیر میانگین را چاپ کند‪.‬‬ ‫زیر میانگین و خود اعداد زیر میانگین را چاپ کند‪.‬‬

‫;‪int a[100],i,n,sum,count‬‬
‫;‪int a[100],i,n,sum‬‬
‫;‪float avg‬‬
‫;‪float avg‬‬
‫;‪cin>>n‬‬
‫;‪cin>>n‬‬ ‫این دو کد برای‬ ‫گرفتن آرایه و‬
‫;‪sum=0‬‬
‫)‪ for(i=0;i<n;i++‬گرفتن آرایه‬ ‫محاسبه میانگین با هم‬ ‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫محاسبه جمع و‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬ ‫معادل هستند در‬ ‫میانگین‬
‫{‬
‫;‪sum=0‬‬ ‫سمت چپ محاسبه‬ ‫(میتوان گرفتن و‬
‫)‪ for(i=0;i<n;i++‬محاسبه جمع‬ ‫;]‪cin>>a[i‬‬ ‫محاسبه را در یک‬
‫مجموع در حلقه جدا‬ ‫;]‪sum+=a[i‬‬
‫و میانگین‬ ‫;]‪sum+=a[i‬‬ ‫و در سمت راست در‬ ‫حلقه قرار داد)‬
‫}‬
‫;‪avg=sum/(float)n‬‬ ‫یک حلقه انجام شده‬ ‫;‪avg=sum/(float)n‬‬

‫;‪count=0‬‬
‫مقایسه‬ ‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫اعداد با‬ ‫)‪if(a[i]<avg‬‬ ‫مقایسه‬
‫)‪if(a[i]<avg‬‬
‫میانگین‬ ‫;" "<<]‪cout<<a[i‬‬ ‫اعداد با‬
‫{‬
‫میانگین‬
‫;‪count++‬‬
‫;" "<<]‪cout<<a[i‬‬
‫}‬
‫;‪cout<<count‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪6‬‬
‫;‪int a[100],n,I,count,sum‬‬ ‫برنامه ای بنویسید که تعدادی عدد گرفته‪،‬‬
‫;‪float avg‬‬ ‫مجموع ‪ ،‬تعداد و میانگین‬
‫;‪cin>>n‬‬
‫اعداد زوج را چاپ کند (با استفاده از آرایه)‬
‫;‪count=0‬‬
‫;‪sum=0‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫{‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬
‫)‪if(a[i]%2==0‬‬ ‫زوج بودن )شرط ویژگی خاص عدد ‪if(a‬‬
‫{‬
‫;‪count ++‬‬
‫;]‪sum + = a[i‬‬
‫}‬
‫}‬
‫;‪cout<<count‬‬
‫;‪cout<<sum‬‬
‫برای این خط خطوط آبی و سبز نیاز است ;‪avg=sum/(float) count‬‬
‫;‪cout<<avg‬‬

‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪7‬‬

 ‫تعدادی عدد گرفته اعداد زوج (دارای شرط خاص) را در یک آرایه‬
‫قرار داده سپس آرایه را چاپ کنید‬
‫متغیر ‪ k‬همزمان خانه خالی قابل استفاده و تعداد عناصر موجود در آرایه را مشخص میکند‪.‬‬
‫;‪int a,b[100],i,k,n‬‬ ‫در ابتدا مقدار ‪ 0‬دارد یعنی هیچ عنصری در آرایه نیست و از طرفی خانه ‪ 0‬خالی است و قابل استفاده‬
‫;‪cin>>n‬‬
‫;‪k=0‬‬ ‫برای افزودن عنصر کافیست در خانه ‪ k‬عنصر اضافه شود و سپس یک واحد به ‪ k‬اضافه شود‪.‬‬

‫)‪for(i=1;i<=n;i++‬‬ ‫در چاپ هم تعداد عناصر ‪ k‬میباشد کافی است در برنامه چاپ جای ‪ n‬متغیر ‪ k‬بگذاریم‬
‫{‬
‫;‪cin>>a‬‬ ‫‪b‬‬
‫)شرط خاص(‪if(a%2==0) if‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬
‫{‬ ‫‪0‬‬
‫;‪b[k]=a‬‬
‫;‪b[k++]=a‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬
‫;‪k++‬‬
‫}‬ ‫‪2‬‬ ‫‪17‬‬
‫}‬ ‫‪3‬‬ ‫‪29‬‬
‫)‪for(i=0;i<k;i++‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪14‬‬
‫;“ “ <<]‪cout<<b[i‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪28‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪8‬‬
‫تعدادی عدد گرفته اعداد اول (دارای شرط خاص) را‬ ‫اعداد اول (دارای شرط خاص) سه رقمی را در یک‬
‫در یک آرایه قرار داده سپس آرایه را چاپ کنید‪ .‬فرض‬ ‫آرایه قرار داده سپس آرایه را چاپ کنید‪ .‬فرض کنید‬
‫کنید تابع ‪ aval‬را داریم‬ ‫تابع ‪ aval‬را داریم‪(.‬فصل توابع صفحه ‪)12‬‬

‫;‪int a,b[100],i,k,n‬‬ ‫;‪int a[1000],i,k,n‬‬

‫;‪cin>>n‬‬ ‫;‪K=0‬‬
‫;‪K=0‬‬ ‫)‪for(i=101;i<=999;i+=2‬‬
‫)‪for(i=1;i<=n;i++‬‬ ‫))‪if(aval(i‬‬
‫{‬ ‫;‪a[k++]=i‬‬
‫;‪cin>>a‬‬
‫))‪if(aval(a‬‬ ‫)‪for(i=0;i<k;i++‬‬
‫;‪b[k++]=a‬‬ ‫;“ “ <<]‪cout<<a[i‬‬
‫}‬
‫)‪for(i=0;i<k;i++‬‬
‫;“ “ <<]‪cout<<b[i‬‬ ‫چون تنها عدد اول زوج ‪ 2‬است میتوان فقط اعداد‬
‫فرد سه رقمی را تولید کرد زیرا اعداد زوج سه‬
‫رقمی قطعا اول نخواهند بود‬

‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪9‬‬

 ‫یک آرایه گرفته آن را وارونه کند (ترتیب را بر عکس کند) و سپس آن را چاپ کند‪.‬‬

‫;‪int a [100],i,temp,n‬‬
‫;‪cin>>n‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪n-3 n-2 n-1‬‬

‫عناصر متناظر جهت جابجایی‬

‫)‪for(i=0;i<n/2;i++‬‬ ‫با هم‬
‫{‬ ‫‪0‬‬ ‫‪n-1‬‬
‫;]‪temp=a[i‬‬ ‫جابجایی عنصر ‪ i‬ام و ‪ n-i-1‬ام‬ ‫‪1‬‬ ‫‪n-2‬‬
‫;]‪a[i]=a[n-i-1‬‬ ‫]‪a[i] <-> a[n-i-1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪n-3‬‬
‫;‪a[n-i-1]=temp‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪n-4‬‬
‫;‪temp=a‬‬
‫}‬ ‫;‪a=b‬‬
‫جابجایی دو‬
‫متغیر ‪ a‬و‪b‬‬
‫;‪b=temp‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪n-8‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫;“ “ <<]‪cout<<a[i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫)‪n-(i+1‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪n-i-1‬‬ ‫‪10‬‬
 ‫یک آرایه گرفته تشخیص دهد متقارن است (خودش با وارونش برابر است یا خیر)‪.‬‬

‫;‪int a [100],i,flag,n‬‬
‫;‪cin>>n‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫در این برنامه از توضیحات برنامه‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬ ‫قبل استفاده مینماییم‪ .‬ابتدا فرض‬
‫میکنیم ارایه متقارن است (‪)flag=1‬‬
‫;‪flag=1‬‬ ‫و اگر خانه ای با خانه متناظرش‬
‫)‪for(i=0;i<n/2;i++‬‬ ‫برابر نبود فرض را نقض و ارایه را‬
‫)]‪if(a[i]!=a[n-i-1‬‬ ‫مقایسه عنصر‬
‫‪ i‬ام و ‪ n-i-1‬ام‬ ‫نا متقارن در نظر میگیریم (‪)flag=0‬‬
‫{‬
‫;‪flag=0‬‬
‫;‪break‬‬
‫}‬
‫)‪if(flag‬‬
‫;”‪cout<<“motagharen‬‬
‫‪else‬‬
‫;”‪cout<<“nist‬‬ ‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪11‬‬
 ‫یک تاس را ‪ 100‬بار پرتاب نموده و‬
‫مشخص کند هر وجه چند بار رخ داده‬
‫است(اعداد تاس را چاپ نموده سپس‬
‫تعداد تکرار هر کدام را مشخص‬
‫نمایید)‪.‬‬

‫‪i‬‬ ‫‪count‬‬ ‫‪a‬‬

‫;‪int a[100], count[7], i‬‬
‫‪0 1 2 3 4 5 6 0 1 2 3 4 5 6‬‬
‫)‪for(i=0;i<100;i++‬‬
‫{‬ ‫‪0 0 0 0 0 0 4 1 3 4 5 5 4‬‬
‫;‪a[i]=rand()%6+1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫;” “ <<]‪cout<<a[i‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫}‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫)‪for(i=1;i<=6;i++‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫;‪count[i]=0‬‬
‫)‪for(i=0;i<100;i++‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬
‫;‪count[a[i]]++‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬
‫;”‪cout<<“\n‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬
‫)‪for(i=1;i<=6;i++‬‬
‫;“‪cout<<“count of ”<<i<< “:” << count[i]<< “\n‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪12‬‬
 ‫یک آرایه گرفته‪ ،‬سپس یک عدد گرفته مشخص کند عدد در آرایه قرار دارد یا خیر اگر قرار دارد‬
‫اولین بار در کدام خانه آرایه است‪.‬‬
‫;‪int a [100],i,flag,index,n,x‬‬ ‫;‪int a [100],i,index,n,x‬‬
‫;‪cin>>n‬‬ ‫;‪cin>>n‬‬ ‫میتوان از ‪ index‬به دو‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫منظور استفاده کرد‪ .‬ابتدا )‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬ ‫;]‪cin>>a[i‬‬ ‫به آن مقدار ‪ -1‬داد زیرا‬
‫;‪cin>>x‬‬ ‫در تعریف ‪ flag‬اینگونه‬ ‫;‪cin>>x‬‬ ‫شماره خانه ها از ‪ 0‬شروع‬
‫;‪flag=0‬‬ ‫فرض میکنیم که مقدار ‪0‬‬ ‫;‪index=-1‬‬ ‫میشود و ‪ -1‬شماره هیچ‬
‫یعنی هنوز پیدا نشده و‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫خانه ای نیست‪ .‬در صورت )‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫مقدار ‪ 1‬یعنی پیدا شده‬ ‫یافتن ‪ x‬شماره خانه در‬
‫)‪if(a[i]==x‬‬ ‫است‬ ‫)‪if(a[i]==x‬‬
‫{‬ ‫{‬ ‫‪ index‬ذخیره میشود و اگر‬
‫مقدار ‪ index‬پس از حلقه‬
‫;‪flag=1‬‬ ‫;‪index=i‬‬
‫‪ -1‬باشد یعنی هرگز شرط‬
‫;‪index=i‬‬ ‫;‪break‬‬ ‫درون حلقه برقرار نشده‬
‫;‪break‬‬ ‫}‬ ‫است و گرنه حاوی شماره‬
‫}‬ ‫)‪if(index==-1‬‬ ‫خانه می باشد‪.‬‬
‫)‪if(flag==1‬‬ ‫;”‪cout<<“not found‬‬
‫;‪cout<< index‬‬ ‫‪else‬‬
‫‪else‬‬ ‫;‪cout<< index‬‬
‫;”‪cout<<“not found‬‬

‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪13‬‬

 ‫ سپس یک عدد گرفته تمام خانه هایی که آن عدد را دارند چاپ کند وگرنه چاپ‬،‫یک آرایه گرفته‬
.‫کند پیدا نشد‬

int a [100],i,index[100],k,n,x;
cin>>n;
for(i=0;i<n;i++) index a
cin>>a[i]; n x i k 0 1 2 3 4 5 0 1 2 3 4 5 6
cin>>x; 7 4 0 2 1 4 1 5 4 4
k=0; 0
for(i=0;i<n;i++) 1
if(a[i]==x) 2 1 2
index[k++]=i ; 3
if(k==0) 4
cout<< “not found”; 5 2 5
else 6 3 6
for(i=0;i<k;i++)
cout<<index[i]<< “ “;
‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ 14
 ‫(ترتیب اعداد را تغییر ندهید) مطالعه آزاد‬.‫تعدادی عدد گرفته هر عدد و تعداد تکرار آن را چاپ نمایید‬
int a, num[100], count[100],k,flag, i,j,index,n; int a, num[100], count[100],k,flag, i,j,index,n;
cin>>n; num count cin>>n;
k=0; i a k inde
x
0 1 2 3 0 1 2 3 k=0;
for(i=1;i<=n;i++) 0 5 0 5 1
for(i=1;i<=n;i++)
{ {
1 9 1 9 1 cin>>a;
cin>>a;
2 5 2 index=find(a, n, x);
flag=0; 0 2
if(index==-1)
for(j=0;j<k;j++) 3 9 1 2
{
if(num[j]==a) 4 4 4 1 num[k]=a;
{ count[k++]=1;
5 9 3 1 3
flag=1; }
index=j; else
break; count[index]++;
}
num ‫در آرایه‬
a ‫جستجوی عدد‬

}
for(i=0;i<k;i++)
if(flag==0) cout<< num[i] <<“ “ << count[i] <<“\n”;
{
num[k]=a;
count[k++]=1;
}
else
count[index]++;
}
for(i=0;i<k;i++)
cout<< num[i] <<“ “ << count[i] <<“\n”;
15
 ‫دو آرایه با تعداد عناصر یکسان گرفته ماکزیمم‬ ‫دو آرایه با تعداد عناصر یکسان گرفته مجموع عناصر‬
‫عناصر متناظر را در آرایه سوم قرار داده و چاپ کند‬ ‫متناظر را در آرایه سوم قرار داده و چاپ کند‬

‫;]‪int i,n,a[100],b[100],c[100‬‬ ‫;]‪int i,n,a[100],b[100],c[100‬‬

‫;‪cin>>n‬‬ ‫;‪cin>>n‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫گرفتن آرایه ‪a‬‬ ‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬ ‫;]‪cin>>a[i‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫گرفتن آرایه ‪b‬‬ ‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫;]‪cin>>b[i‬‬ ‫;]‪cin>>b[i‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫)]‪if(a[i]>b[i‬‬ ‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫قسمت اصلی برنامه‬
‫;]‪c[i]=a[i‬‬ ‫(ساخت ‪) c‬‬ ‫;]‪c[i]=a[i]+b[i‬‬
‫‪else‬‬
‫;]‪c[i]=b[i‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫چاپ ‪c‬‬
‫;" "<<]‪cout<<c[i‬‬ ‫;" "<<]‪cout<<c[i‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪b‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪16‬‬
 ‫یک آرایه گرفته مغلوب اعداد اول را در آرایه دیگری قرار داده و آرایه را چاپ کنید (فرض کنید تابع اول‬
‫و مغلوب را دارید و ازآنها استفاده کنید)‪( .‬تابع ‪ aval‬و ‪ magh‬در فصل ‪ 2‬صفحه ‪ 12‬به بعد قرار دارد)‬

‫;‪int a[100],i,n,b[100],k‬‬
‫;‪cin>>n‬‬ ‫;‪int a[100],i,n,b[100],k‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫;‪cin>>n‬‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬ ‫;‪k=0‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫;‪k=0‬‬ ‫{‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫;]‪cin>>a[i‬‬
‫) )]‪if( aval (a[i‬‬ ‫))]‪if( aval (a[i‬‬
‫;)]‪b[k++]=magh(a[i‬‬ ‫;)]‪b[k++]=magh(a[i‬‬
‫}‬

‫)‪for(i=0;i<k;i++‬‬ ‫)‪for(i=0;i<k;i++‬‬
‫;“ “<<]‪cout<<b[i‬‬ ‫;“ “<<]‪cout<<b[i‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪17‬‬
 ‫ارسال آرایه به تابع‬

‫هنگام ارسال آرایه به تابع باید نکات زیر را مد نظر داشته باشیم‪.‬‬
‫‪ -1‬الزم نیست طول آرایه (عددی که در زمان تعریف آرایه مشخص میکنیم) را در خط ورودی تابع‬
‫بنویسیم‪.‬‬
‫)][‪void test(int a‬‬ ‫مثال‬

‫‪ -2‬اگر آرایه دارای مقدار است (مقادیر خانه های آن گرفته شده است) الزم است تعداد خانه های پر‬
‫آرایه نیز به عنوان یک ورودی به تابع نیز ارسال شود‪.‬‬

‫)‪void test(int a[], int n‬‬ ‫مثال‬

‫‪ -3‬بر عکس متغیرها‪ ،‬هرگونه تغییر در محتوای آرایه در خود آرایه اصلی انجام میپذیرد (دلیل آن‬
‫هم بحث اشاره گر هاست که در فصل مربوطه توضیح خواهیم داد) و اگر قرار است تعداد خانه های‬
‫استفاده شده نیز تغییر کند الزم است در تابع مثل زیر با & متغیر مربوطه مشخص شود‪.‬‬

‫)‪void test(int a[], int &n‬‬ ‫مثال‬

‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪18‬‬

‫دو تابع بنویسید برای خواندن و چاپ آرایه از کاربر و با استفاده از آن برنامه ای بنویسید که‬
‫یک آرایه گرفته و آن را چاپ کند‬
‫)‪void read_arr(int a[], int &n‬‬ ‫تغییر خانه های آرایه در خود آرایه اصلی ثبت می شود لذا‬
‫{‬ ‫مقادیری که کاربر وارد میکند در خود آرایه ثبت می شود اما‬
‫;‪cin>>n‬‬ ‫مقدار دهی به ‪ n‬در متغیر اصلی انجام نمیشود لذا الزم است ‪ n‬به‬
‫)‪for (int i=0;i<n;i++‬‬ ‫صورت مرجعی (ارسال خود متغیر) به تابع ارسال گردد تا تغییرات‬
‫آن در متغیر اصلی دیده شود‪.‬‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬
‫}‬ ‫در تابع ‪ write_arr‬چون مقدار ‪ n‬را تغییر نمی دهیم فرقی نمیکند‬
‫)‪void write_arr(int a[], int n‬‬ ‫که مقداری ارسال کنیم یا مرجعی‪.‬‬
‫{‬
‫)‪for (int i=0;i<n;i++‬‬
‫;“ “<<]‪cout<<a[i‬‬
‫}‬

‫)(‪main‬‬ ‫در برنامه های بعدی با فرض داشتن این دو تابع اجازه استفاده از‬
‫{‬ ‫آنها را خواهیم داشت و در کار عملی الزم است این دو تابع اگر‬
‫;‪int a[100],n‬‬ ‫مورد استفاده قرار میگیرند در برنامه نیزنوشته شوند‪.‬‬
‫;)‪read_arr(a,n‬‬
‫;)‪write_arr(a,n‬‬
‫}‬ ‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪19‬‬
 ‫تابعی بنویسید که یک آرایه گرفته‬
‫برنامه ای بنویسید که یک آرایه گرفته و‬
.‫میانگین عناصر آرایه را بر گرداند‬
‫ فرض کنید‬.‫میانگین اعداد آن را چاپ کند‬
.‫ را دارید‬favg_arr ‫ و‬read_arr ‫تابع‬
float favg_arr(int a[], int n)
{ void read_arr(int a[], int &n);
int i,sum; float favg_arr(int a[], int n);
float avg;
sum=0; main()
for (i=0;i<n;i++) {
sum+=a[i]; int a[100],n;
avg=sum/(float)n; read_arr(a,n);
cout<<favg_arr(a,n);
return avg;
}
}

51 20 18 20 1 5 7 34
0 1 2 3 n-1 99

‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ 20

 ‫تابعی بنویسید که یک آرایه و یک عدد گرفته سپس در آرایه جستجو کند اگر عدد بود اندیس‬
‫اولین خانه ای که عدد آنجاست را برگرداند و اگر نبود ‪-1‬‬

‫برنامه جستجو در آرایه‬ ‫تابع جستجو‬

‫;‪int a [100],i,flag,index,n,x‬‬ ‫)‪int find(int a[], int n, int x‬‬
‫;‪cin>>n‬‬ ‫{‬
‫تابع جستجو روش دوم‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫;‪int i,flag,index‬‬
‫;]‪cin>>a[i‬‬ ‫;‪flag=0‬‬ ‫)‪int find(int a[], int n, int x‬‬
‫;‪cin>>x‬‬ ‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫{‬
‫;‪flag=0‬‬ ‫)‪if( a[i] ==x‬‬ ‫;‪int i‬‬
‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬ ‫{‬ ‫)‪for(i=0;i<n;i++‬‬
‫)‪if(a[i]==x‬‬ ‫;‪flag=1‬‬ ‫)‪if( a[i] ==x‬‬
‫{‬ ‫;‪index=i‬‬ ‫;‪return i‬‬
‫;‪flag=1‬‬ ‫;‪break‬‬ ‫;‪return -1‬‬
‫;‪index=i‬‬ ‫}‬ ‫}‬
‫;‪break‬‬ ‫)‪if (flag‬‬
‫}‬ ‫;‪return index‬‬ ‫مشابه ایده ای که برای تابع ‪ aval‬داشتیم‬
‫)‪if(flag==1‬‬ ‫هنگامی که عنصر را پیدا میکنیم همان لحظه‬
‫;‪return -1‬‬ ‫میتوان شماره خانه را برگرداند‪ .‬اگر حلقه‬
‫;‪cout<< index‬‬ ‫}‬ ‫تمام شود یعنی عنصر پیدا نشده و ‪ -1‬بر‬
‫‪else‬‬ ‫میگردانیم‬
‫;”‪cout<<“not found‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪21‬‬
int fmax_arr(int a[], int n)
‫تابع ماکزیمم و مینیمم آرایه را نوشته با استفاده از آنها اختالف‬
{ ‫بزرگترین و کوچکترین عنصر یک آرایه را چاپ کنید‬
int i,max;
max=a[0];
void read_arr(int a[], int &n);
for (i=1;i<n;i++) int fmax_arr(int a[], int n);
if (a[i]>max) int fmin_arr(int a[], int n);
max=a[i];
return max; main()
} {
int fmin_arr(int a[], int n) int a[100],n;
{ read_arr(a,n)
int i,min; cout<<fmax_arr(a,n)-fmin_arr(a,n);
min=a[0]; }
for (i=1;i<n;i++)
if (a[i]<min)
min=a[i];
return min;
} ‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ 22
 ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 20‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬
‫مرتب سازی مطالعه آزاد‬
‫‪max‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪max‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪12 20‬‬ ‫مرتب سازی انتخابی‪:‬‬
‫ایده‪:‬‬
‫‪max i‬‬ ‫برای مرتب سازی ارایه با تعداد ‪ n‬خانه (‪ )0-n-1‬به‬
‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪11 12 20‬‬ ‫روش زیر عمل میکنیم‬
‫‪max‬‬ ‫‪i‬‬ ‫با فرض ‪n=10‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11 12 20‬‬ ‫ابتدا محدوده پایانی (‪ )i‬خانه (‪ 9 )n-1‬می باشد‪.‬‬
‫ماکزیمم کل اعداد از خانه ‪ 0‬تا ‪ 9‬را یافته و در خانه ‪i‬‬
‫‪max‬‬ ‫‪i‬‬
‫ام (‪ )9‬قرار میدهیم‪.‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11 12 20‬‬ ‫یک واحد از ‪ i‬کم میکنیم یعنی محدوده میشود ‪ 0‬تا ‪8‬‬
‫‪max i‬‬ ‫ماکزیمم کل اعداد از خانه ‪ 0‬تا ‪ 8‬را یافته و در خانه ‪i‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11 12 20‬‬ ‫ام (‪ )8‬قرار میدهیم‪.‬‬
‫‪max‬‬ ‫‪i‬‬ ‫مراحل فوق را تا وقتی که حداقل دو خانه در محدوده‬
‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11 12 20‬‬ ‫قرار دارند انجام میدهیم تا آرایه به صورت صعودی‬
‫‪max i‬‬ ‫مرتب شود‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11 12 20‬‬
‫‪i‬‬
‫‪max‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11 12 20‬‬ ‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪23‬‬
 ‫‪i‬‬
‫تابع مرتب سازی انتخابی مطالعه آزاد‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪n-1‬‬
‫)‪void selection_sort(int a[],int n‬‬
‫{‬
‫برنامه ماکزیمم اعداد در آرایه‬
‫;‪int i,j,max,index‬‬
‫‪ n‬عنصری‬
‫)‪for (i=n-1 ; i>=1 ;i--‬‬ ‫;]‪max=a[0‬‬
‫{‬ ‫;‪index=0‬‬
‫;]‪max=a[0‬‬ ‫)‪for (i=1 ; i<n ; i++‬‬
‫;‪index=0‬‬ ‫)‪if(a[i]>max‬‬
‫)‪for (j=1 ; j<=i ; j++‬‬ ‫برنامه ماکزیمم‬ ‫{‬
‫)‪if(a[j]>max‬‬ ‫;]‪max=a[i‬‬
‫{‬ ‫;‪index=i‬‬
‫;]‪max=a[j‬‬ ‫}‬
‫;‪index=j‬‬
‫}‬ ‫برنامه جابجایی‬ ‫برنامه جابجایی مقادیر‬
‫;]‪a[index]=a[i‬‬ ‫مقادیر دو متغیر‬ ‫دو متغیر با کمک ‪max‬‬
‫برنامه جابجایی دو متغیر‬
‫‪a‬و‪b‬‬ ‫]‪ a[index‬و ]‪a[i‬‬
‫;‪a[i]=max‬‬ ‫چون مقدار یکی از خانه ها‬
‫}‬ ‫در ‪ max‬قرار دارد خط اول‬ ‫;‪temp=a‬‬ ‫;]‪max=a[index‬‬
‫جابجایی را الزم نیست‬
‫}‬ ‫بنویسیم‬
‫;‪a=b‬‬ ‫;]‪a[index]=a[i‬‬
‫;‪b=temp‬‬ ‫;‪a[i]=max‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪24‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 20‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬
‫مرتب سازی مطالعه آزاد‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 20‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫مرتب سازی حبابی‪:‬‬
‫ایده‪:‬‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬ ‫برای مرتب سازی ارایه با تعداد ‪ n‬خانه (‪ )0-n-1‬به روش‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 20‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫زیر عمل میکنیم‬
‫‪i‬‬ ‫با فرض ‪n=10‬‬
‫‪j‬‬
‫ابتدا محدوده پایانی (‪ )i‬خانه (‪ 9 )n-1‬می باشد‪.‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 20‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫از ابتدا ماکزیمم هر خانه و خانه بعدش را در خانه بعد‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬ ‫میگذاریم‪.‬‬
‫یک واحد از ‪ i‬کم میکنیم یعنی محدوده میشود ‪ 0‬تا ‪8‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 20‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫از ابتدا ماکزیمم هر خانه و خانه بعدش را در خانه بعد‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬ ‫میگذاریم‪.‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪12 11 20‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫مراحل فوق را تا وقتی که حداقل دو خانه در محدوده‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬ ‫قرار دارند انجام میدهیم تا آرایه به صورت صعودی‬
‫مرتب شود‪.‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 12 20‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ایده کلی مثل انتخابی فقط نحوه بردن ماکزیمم به آخر متفاوت‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 12 20‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪i 25‬‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬ ‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪20‬‬
‫مرتب سازی مطالعه آزاد‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪20‬‬ ‫مرتب سازی حبابی‪:‬‬

‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬ ‫مثال مرحله دوم‬

‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11 12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11 12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11 12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11 12‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪12 20‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪j‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪12 20‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪26‬‬
‫‪i‬‬
 i
‫مرتب سازی حبابی مطالعه آزاد‬

void bubble_sort(int a[],int n) 0 1 2 3 n-1

{ ‫مرتب سازی حبابی‬
int i,j,temp; swap ‫روش دوم با کمک تابع‬
for (i=n-1 ; i>=1 ;i--)
void swap(int &a, int &b)
{
{
for (j=0 ; j<i ; j++)
int temp;
if(a[j]>a[j+1])
temp=a;
{
a=b;
temp=a[j];
‫برنامه جابجایی‬ b=temp;
a[j]=a[j+1];
‫دو مقدار‬ }
a[j+1]=temp;
void bubble_sort(int a[],int n)
}
{
} ‫برنامه جابجایی‬ ‫برنامه جابجایی‬
‫مقادیر دو متغیر‬ int i,j;
‫مقادیر دو متغیر‬
b‫و‬a a[j] ‫ و‬a[j+1] for (i=n-1 ; i>=1 ;i--)
temp=a; temp=a[j]; {
a=b; a[j]=a[j+1]; for (j=0 ; j<i ; j++)
b=temp; a[j+1]=temp; if(a[j]>a[j+1])
swap(a[j],a[j+1]);
‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬
} 27
 ‫تعریف رشته (‪)string‬‬
‫❑ رشته در حقیقت یک آرایه از نوع ‪ char‬است که بعد از‬
‫آخرین خانه معتبر رشته کاراکتر ’‪ ‘\0‬قرار داده‬
‫میشود‬
‫برنامه ای بنویسید که نام و جنسیت یک فرد (‪ M‬یا‬ ‫;]‪char s[10‬‬
‫‪ )F‬را گرفته با پیشوند مناسب نام فرد را چاپ نماید‬
‫(فرض کنید جنسیت را صحیح وارد می کند)‬ ‫’‪‘a‬‬ ‫’‪‘l‬‬ ‫’‪‘i‬‬ ‫’‪‘r‬‬ ‫’‪‘e‬‬ ‫’‪‘z‬‬ ‫’‪‘a‬‬ ‫’‪‘\0‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬

‫) (‪void main‬‬ ‫❑ در آرایه از نوع کاراکتر با طول ‪ n‬حداکثر میتوان‬

‫{‬ ‫رشته ای با طول ‪ n-1‬قرار داد چون یک خانه برای‬
‫;‪char name[20],s‬‬ ‫ذخیره مقدار ’‪ ‘\0‬مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
‫;”‪cout<<“name:‬‬
‫;‪cin>>name‬‬
‫;”‪cout<<“sex (M/F):‬‬ ‫❑ هنگام ورودی اگر ‪ cin>>s‬داشته باشیم پس از دریافت‬
‫;‪cin>>s‬‬ ‫رشته خود سیستم به طور خودکار در انتهای عبارت در‬
‫)’‪if(s==‘m’||s==‘M‬‬ ‫آرایه ’‪ ‘\0‬می گذارد‬
‫;‪cout<<“Mr.”<<name‬‬
‫‪else‬‬ ‫❑ هنگام چاپ نیز آرایه را تا رسیدن به کاراکتر ’‪‘\0‬‬
‫;‪cout<<“Ms.”<<name‬‬
‫}‬ ‫چاپ میکند‪.‬‬

‫❑ برای استفاده از توابع زبان ‪ C++‬مربوط به رشته الزم‬

‫است محتوای آرایه در قالب رشته باشد یعنی پس از‬
‫آخرین کاراکتر رشته ’‪ ‘\0‬باشد‬

‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪28‬‬

 ‫توابع رشته در کتابخانه (‪)string.h‬‬
‫❑ تابع )‪:strcmpi(s1, s2‬‬
‫رشتههای ‪ s1‬و ‪ s2‬را با هم مقایسه نموده (بدون توجه به حروف کوچک و‬
‫بزرگ) اگر رشته ‪ s1‬برابر با رشته ‪ s2‬باشد مقدار صفر و اگر رشته ‪ s1‬کوچکتر از‬
‫رشته ‪ s2‬باشد یک مقدار منفی در غیر اینصورت یک مقدار مثبت بر میگرداند‪.‬‬

‫❑ تابع ) ‪:strcmp(s1, s2‬‬

‫رشتههای ‪ s1‬و ‪ s2‬را با هم مقایسه نموده اگر ‪ s1‬برابر با ‪ s2‬باشد مقدار صفر و‬
‫) (‪void main‬‬
‫{‬ ‫اگر رشته ‪ s1‬کوچکتر از رشته ‪ s2‬باشد یک مقدار منفی در غیر اینصورت یک‬
‫;‪char s1[]= happy birthday‬‬ ‫مقدار مثبت برمیگرداند‪( .‬حروف بزرگ و کوچک فرق دارند یعنی حرف ‪ A‬با‬
‫;‪char s2[]= Happy holidays ‬‬ ‫‪ a‬متفاوت است)‬
‫;‪char s3[]= happy holidays ‬‬
‫;“‪cout << strcmp(s1, s2) << “\n‬‬
‫; )‪cout<< strcmp(s1, s3‬‬ ‫❑ تابع (‪:strlen(s‬‬
‫}‬ ‫رشتة ‪ s‬را بعنوان آرگومان گرفته طول رشته را مشخص مینماید‪.‬‬

‫❑ تابع (‪:strcat(s1, s2‬‬

‫خروجی ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫دو رشتة ‪ s1‬و ‪ s2‬را بعنوان آرگومان گرفته رشتة ‪ s2‬را به انتهای رشتة ‪s1‬‬
‫‪-1‬‬ ‫اضافه مینماید‪ .‬کاراکتر اول رشتة ‪ s2‬روی کاراکتر پایانی ‪ \0‬رشتة ‪ s1‬نوشته‬
‫میشود (ورودی های تابع به صورت مرجعی ارسال میگردند)‪.‬‬

‫❑ تابع )‪:strcpy(s1,s2‬‬
‫دو رشتة ‪ s1‬و ‪ s2‬را بعنوان آرگومان گرفته رشتة ‪ s2‬را در رشتة ‪ s1‬کپی‬
‫مینماید(ورودی های تابع به صورت مرجعی ارسال میگردند)‪.‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪29‬‬
 ‫نوشتن دستورات توابع رشته ای‬

main() int strlen_mine(char s1[]) ‫تابعی بنویسید که عملکرد‬

{ { ‫ را شبیه سازی کند‬strlen
char s1[100]; int count;
int count; for(count=0;s1[count]!='\0';count++);
cin>>s1;
count=0; return (count);
while(s1[count]!=‘\0’)
count++; }
cout<<count;
‘a’ ‘l’ ‘i’ ‘r’ ‘e’ ‘z’ ‘a’ ‘\0’
}
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

int strcpy_mine(char s1[],char s2[]) ‫ را شبیه سازی کند‬strcpy ‫تابعی بنویسید که عملکرد‬
{
int i; s1 ‘a’ ‘l’ ‘i’ ‘r’ ‘e’ ‘z’ ‘a’ ‘\0’
for (i=0;s2[i]!='\0';i++) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
s1[i]=s2[i];
s1[i]='\0'; s2 ‘r’ ‘e’ ‘z’ ‘a’ ‘\0’
}
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ 30

 ‫ را شبیه سازی کند‬strcat ‫تابعی بنویسید که عملکرد‬

int strcat_mine(char s1[],char s2[]) int strcat_mine(char s1[],char s2[])

{ {
int count,j; int count,j;
count=0;
while(s1[count]!=‘\0’) for (count=0;s1[count]!='\0'; count++)
count++; ;
for (j=0;s2[j]!='\0';j++) for (j=0; s2[j]!='\0'; j++, count++)
s1[count++]=s2[j]; s1[count]=s2[j];
s1[count]='\0’; s1[count]='\0’;
} }
‘a’ ‘l’ ‘i’ ‘\0’
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

‘r’ ‘e’ ‘z’ ‘a’ ‘\0’

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ 31
 ‫تابعی بنویسید که عملکرد ‪ strcmp‬را شبیه سازی کند‬
‫)][‪int strcmp_mine(char s1[],char s2‬‬
‫{‬
‫;‪int i‬‬
‫)‪for (i=0; s1[i]!='\0'&&s2[i]!='\0'; i++‬‬
‫{‬ ‫تا وقتی هر دو رشته کاراکتر مجاز دارند‬
‫)]‪if (s1[i]>s2[i‬‬
‫;‪return 1‬‬ ‫کد اسکی ‪ s2‬کوچکتر بود‬
‫)]‪if (s1[i]<s2[i‬‬ ‫‪ 1‬برگردان‬
‫;‪return -1‬‬
‫کد اسکی ‪ s1‬کوچکتر بود‬
‫}‬
‫‪ -1‬برگردان‬
‫)'‪if(s1[i]=='\0'&&s2[i]=='\0‬‬
‫;‪return 0‬‬
‫)'‪if(s1[i]=='\0‬‬ ‫’‪‘a‬‬ ‫’‪‘l‬‬ ‫’‪‘i‬‬ ‫’‪‘r‬‬ ‫’‪‘e‬‬ ‫’‪‘z‬‬ ‫’‪‘a‬‬ ‫’‪‘\0‬‬
‫;‪return -1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬
‫;‪return 1‬‬
‫}‬ ‫’‪‘a‬‬ ‫’‪‘l‬‬ ‫’‪‘i’ ‘\0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪32‬‬
 30 ‫ سطر و‬20 ‫یک ماتریس حداکثر‬ ‫برنامه سمت چپ با کمک توابع‬
main()
.‫ستونی گرفته سپس آن را چاپ کنید‬
{ void read_mat(int a[][30],int &m,int &n)
int i,j,m,n,a[20][30]; { ‫برای ارسال ماتریس به‬
cin>>m>>n; )‫تابع بجز بُعد اول (سطر‬
cin>>m>>n; ‫باید اندازه دقیق تعداد‬
for(int i=0;i<m;i++)
‫خانه های بُعد های دیگر را‬
for(int j=0;j<n;j++)
for(i=0;i<m;i++) ‫گرفتن‬ cin>>a[i][j];
‫در خط تعریف تابع نوشت‬
for(j=0;j<n;j++) a ‫ماتریس‬ }
cin>>a[i][j]; void write_mat(int a[][30],int m,int n)
{
for(i=0;i<m;i++) for(int i=0;i<m;i++)
{ {
a ‫چاپ ماتریس‬ for(int j=0;j<n;j++)
for(j=0;j<n;j++) i j 0 1 2
cout<<a[i][j]<<“ “;
cout<<a[i][j]<<“ “; 0 0 0
cout<<“\n”;
cout<<“\n”; }
} n-1 1 1
0 1 2 }
} main() 2 2
0 3 2 5 { 1 0 3
1 9 6 8 int a[20][30],m,n;
read_mat(a,m,n); 1 4
2 5 4 4 m=5 n=3 write_mat(a,m,n);
2 5
3 4 5 1 }

m-1 4 1 1 2 ‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ 33

‫یک ماتریس گرفته سپس مجموع عناصر هر سطر را در ستون‬ ‫‪m=5 n=3‬‬
‫بعد از ستون آخر آن سطر قرار دهید و آن را چاپ کنید‪.‬‬ ‫‪n-1‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬
‫;)‪void read_mat(int a[][30],int &m,int &n‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪23‬‬
‫;)‪void write_mat(int a[][30],int m,int n‬‬
‫)(‪main‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪13‬‬
‫{‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪10‬‬
‫;‪int i,j,m,n,a[20][30],sum‬‬ ‫‪m-1 4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫;)‪read_mat(a,m,n‬‬

‫)‪for(i=0;i<m;i++‬‬ ‫برای هر سطر‬

‫{‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬
‫;‪sum=0‬‬ ‫مجموع عناصر ان سطر ابتدا ‪ 0‬است‬
‫‪9‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬
‫)‪for(j=0;j<n;j++‬‬ ‫برای تمام عناصر ستون‬
‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫;]‪sum+=a[i][j‬‬ ‫مقدار خانه را به مجموع اضافه کن‬
‫;‪a[i][n]=sum‬‬ ‫مجموع را در خانه بعد از آخرین ستون قرار بده‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬
‫}‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫;‪n++‬‬ ‫تعداد ستونها یکی اضافه می شود‬

‫;)‪write_mat(a,m,n‬‬
‫}‬ ‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪34‬‬
 ‫یک ماتریس گرفته سپس مجموع عناصر هر ستون را در سطر‬ ‫‪m=5 n=3‬‬
‫بعد از سطر آخر آن ستون قرار دهید و آن را چاپ کنید‪.‬‬ ‫‪n-1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬
‫;)‪void read_mat(int a[][30],int &m,int &n‬‬
‫;)‪void write_mat(int a[][30],int m,int n‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫)(‪main‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬
‫{‬ ‫‪m-1 4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫;‪int i,j,m,n,a[20][30],sum‬‬
‫‪m 5‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪20‬‬
‫;)‪read_mat(a,m,n‬‬

‫)‪for(j=0;j<n;j++‬‬ ‫برای هر ستون‬

‫{‬
‫;‪sum=0‬‬ ‫مجموع عناصر ان ستون ابتدا ‪ 0‬است‬
‫)‪for(i=0;i<m;i++‬‬ ‫برای تمام عناصر سطر‬
‫;]‪sum+=a[i][j‬‬ ‫مقدار خانه را به مجموع اضافه کن‬
‫;‪a[m][j]=sum‬‬ ‫مجموع را در خانه بعد از اخرین سطر قرار بده‬
‫}‬
‫;‪m++‬‬ ‫یکی به تعداد سطر ها اضافه کن‬

‫;)‪write_mat(a,m,n‬‬
‫{‬ ‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪35‬‬
void read_mat(int a[][30],int &m,int &n);
void write_mat(int a[][30],int m,int n); ‫یک ماتریس گرفته سپس مجموع عناصر هر سطر را در ستون‬
main() ‫بعد از ستون آخر آن سطر و مجموع عناصر هر ستون را در‬
‫سطر بعد از سطر آخر آن ستون قرار دهید و مجموع کل را در‬
{
.‫خانه اخر سطر و ستون قرار داده آن را چاپ کنید‬
int i,j,m,n,a[20][30],sum, sumtotal;
read_mat(a,m,n);
sumtotal=0;
for(i=0;i<m;i++)
{
m=5 n=3
sum=0; n-1 n
for(j=0;j<n;j++)
0 1 2 3
sum+=a[i][j];
a[i][n]=sum; 0 3 2 5 10
sumtotal+=sum; 1 9 6 8 23
}
2 5 4 4 13
for(j=0;j<n;j++)
{ 3 4 5 1 10
sum=0; m-1 4 1 1 2 4
for(i=0;i<m;i++) m 5 22 18 20 60
sum+=a[i][j];
a[m][j]=sum;
}
a[m++][n++]=sumtotal;
write_mat(a,m,n); ‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ 36
{
‫;)‪void read_mat(int a[][30],int &m,int &n‬‬
‫;)‪void write_mat(int a[][30],int m,int n‬‬ ‫یک ماتریس گرفته سپس مجموع عناصر هر سطر را در‬
‫)(‪main‬‬ ‫ستون بعد از ستون آخر آن سطر و مجموع عناصر هر‬
‫{‬ ‫ستون را در سطر بعد از سطر آخر آن ستون قرار دهید‬
‫و مجموع کل را در خانه اخر سطر و ستون قرار داده آن‬
‫;]‪int i,j,m,n,a[20][30‬‬ ‫را چاپ کنید‪.‬‬
‫;)‪read_mat(a,m,n‬‬
‫صفر کردن ستون بعد )‪for(i=0;i<=m;i++‬‬
‫;‪a[i][n]=0‬‬ ‫از آخر (‪ n‬ام(‬ ‫‪0 1‬‬ ‫‪j‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪ 0‬صفر کردن سطر بعد )‪for(j=0;j<n;j++‬‬
‫;‪a[m][j]=0‬‬ ‫از آخر( ‪m‬ام)‬ ‫‪1‬‬
‫)‪for(i=0;i<m;i++‬‬
‫)‪for(j=0;j<n;j++‬‬
‫{‬
‫;]‪a[i][n]+=a[i][j‬‬ ‫‪i‬‬ ‫]‪a[i][n‬‬
‫;]‪a[m][j]+=a[i][j‬‬
‫;]‪a[m][n]+=a[i][j‬‬
‫}‬
‫;)‪write_mat(a,++m,++n‬‬
‫{‬
‫‪m‬‬
‫]‪a[m][n‬‬
‫]‪a[m][j‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪37‬‬
void read_mat(int a[][30],int &m,int &n);
‫یک ماتریس گرفته سپس ماکزیمم کل عناصر‬
main()
.‫آرایه را با شماره سطر و ستون آن چاپ کنید‬
{
int i,j,m,n,a[20][30 ],max,imax,jmax;
read_mat(a,m,n); ‫ماکزیمم اولیه‬

max=a[0][0];
imax=0; 0 1 2 n-1
jmax=0; 0
for(i=0;i<m;i++)
for(j=0;j<n;j++)
if (a[i][j]>max) 1
{
max=a[i][j];
imax=i;
jmax=j;
} m-1
cout<<max<<“ “<<imax<<“ “<<jmax;
}
‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ 38
‫یک ماتریس مربعی گرفته عناصر قطر اصلی رو در‬
‫برنامه سمت چپ با کمک تابع‬
‫یک آرایه قرار داده و آرایه را چاپ کنید‬

void write_arr(int a[],int n); void write_arr(int a[],int n);

main() void read_mat_sq(int a[][30],int &n)
{ {
int i,j, n,a[30][30],b[30]; cin>>n;
cin>>n; for(int i=0;i<n;i++) ‫تابع گرفتن‬
for(i=0;i<n;i++) for(int j=0;j<n;j++) ‫ماتریس مربعی‬
for(j=0;j<n;j++) cin>>a[i][j];
cin>>a[i][j]; a }
main()
0 1 n-1 {
for(i=0;i<n;i++)
0 int i,n,a[30][30],b[30];
b[i] =a[i][i];
1 read_mat_sq(a,n);
write_arr(b,n);
} for(i=0;i<n;i++)
b[i] =a[i][i];
n-1
write_arr(b,n);
b }
‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ 39
 ‫یک ماتریس مربعی گرفته عناصر قطر فرعی رو در یک آرایه قرار داده و و آرایه را چاپ کنید‬

void write_arr(int a[],int n);

void read_mat_sq(int a[][30],int &n);
main()
{ 0 1 n-2 n-1 ‫سطر‬ ‫ستون‬
int i,j, n,a[30][30],b[30]; 0 0 n-1
read_mat_sq(a,n); 1 1 n-2

for(i=0;i<n;i++) 2 n-3
b[i] =a[i][n-i-1];
7 n-8
write_arr(b,n);
}
i n-(i+1)
n-i-1
n-2
n-1

b
‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ 40
void write_mat(int a[][30],int m,int n);
‫یک ماتریس گرفته آن را ترانهاده کرده و چاپ‬
void read_mat_sq(int a[][30],int &n);
. )‫کنید(ماتریس مربعی می باشد‬
main()
{
int i,j, n,a[30][30];
read_mat_sq(a,n);
0 1 i j n-1
for(i=0;i<n;i++) 0
for(j=i+1;j<n;j++) 1
{
temp=a[i][j];
a[i][j]=a[j][i]; i
a[j][i]=temp;
}
j
write_mat (a,n,n);

} n-1

‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ 41

 ‫با استفاده از توابع یک ماتریس گرفته آن را‬
void write_mat(int a[][30],int m,int n); ‫ترانهاده کرده و چاپ کنید(ماتریس مربعی‬
void read_mat_sq(int a[][30],int &n); . )‫می باشد‬
void swap(int &a,int &b);
void revers_mat(int a[][30],int n)
{
0 1 2 3 4 5 6
for(int i=0;i<n;i++) ‫تابع ترانهاده‬
0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6
for(int j=i+1;j<n;j++) 0
swap (a[i][j],a[j][i]); 1
} 2 2,3
main() 4 6 7 6 3,4
3
{ 9 1 7 2 4,5
int n,a[30][30]; 4
8 8 7 7
read_mat_sq(a,n); 5 5,6
9 9 4 1
6
revers_mat(a,n);
4 9 8 9
write_mat (a,n,n);
6 1 8 9
} 7 7 7 4
6 2 7 1
‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ 42
 ‫تابعی بنویسید که یک ماتریس گرفته مشخص کند متقارن است یا خیر؟ یعنی آیا‬
‫ مطالعه آزاد‬.‫ استفاده از ماتریس اضافه مجاز نیست‬.‫با ترانهاده اش یکی است‬ ‫برنامه سمت چپ با تابع‬

void read_mat_sq(int a[][30],int &n); void read_mat_sq(int a[][30],int &n);

main() int mot_mat(int a[][30],int n)
{ {
int i,j,flag, n,a[30][30]; for(int i=0;i<n;i++)
read_mat_sq(a,n); for(int j=i+1;j<n;j++)
if(a[i][j]!=a[j][i])
flag=1; return 0; ‫تابع تشخیص‬
‫متقارن بودن‬
for(int i=0;i<n;i++) return 1;
for(int j=i+1;j<n;j++) }
if(a[i][j]!=a[j][i]) main()
{ {
flag=0; int n,a[30][30];
break; read_mat_sq(a,n);
}
if(flag) if(mot_mat(a,n))
cout<<“yes”; cout<<“yes”;
else else
cout<<“no”; cout<<“no”;
} ‫ محمد نعیمی‬: ‫تهیه و تنظیم‬ } 43
 ‫تابعی بنویسید که سه ماتریس گرفته‪ ،‬دو ماتریس را در هم ضرب نماید و حاصل ضرب را در ماتریس سوم‬
‫ذخیره نماید‪ .‬مطالعه آزاد‬

‫;)‪void mul_mat(int a[][30], int b[][30], int c[][30],int m,int n,int p‬‬
‫{‬
‫)‪for (int i=0;i<m;i++‬‬
‫)‪for (int j=0;j<p;j++‬‬ ‫𝒑×𝒏𝑩 × 𝒏×𝒎𝑨‬ ‫𝒑×𝒎𝑪 =‬
‫{‬
‫;‪c[i][j]=0‬‬
‫)‪for (int k=0;k<n;k++‬‬
‫‪m=3 n=5 p=4‬‬
‫;]‪c[i][j]+=a[i][k]*b[k][j‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪5x4‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪3x4‬‬
‫}‬ ‫‪a‬‬ ‫‪3x5‬‬
‫}‬

‫]‪c[1][2]=a[1][0]*b[0][2]+a[1][1]*b[1][2]+a[1][2]*b[2][2]+a[1][3]*b[3][2]+a[1][4]*b[4][2‬‬
‫تهیه و تنظیم ‪ :‬محمد نعیمی‬ ‫‪44‬‬