1

‫مبانی کامپیوتر و برنامهنویسی‬

‫راضیه قیاسی‬
‫‪[email protected]‬‬

‫دانشگاه پردیس فارابی دانشگاه تهران‬

‫نیمسال اول ‪1400-1399‬‬

‫‪2‬‬
‫فصل سیزدهم‪ :‬فایل‬

‫‪3‬‬
 ‫مقدمه‬
‫• متغیرها و آرایهها‪ ،‬تنها قادر به نگهداری موقت دادهها هستند‪.‬‬
‫• زمانیکه متغیر به خارج از قلمرو خود میرود یا برنامه خاتمه مییابد‪ ،‬دادهها از بین میرود‪.‬‬
‫• فایلها برای نگهداری طوالنی مدت حجم زیاد دادهها‪ ،‬حتی زمانیکه برنامه ایجادکننده آنها خاتمه یابد‪ ،‬استفاده میشود‪.‬‬
‫• ‪ C++‬کلیه عملیات ورودی و خروجی و فایل را به صورت جریانی از بایتها انجام میدهد‪.‬‬
‫• یک جریان (‪ )stream‬دنبالهای از بایتهاست که هر بایت نشاندهنده یک کاراکتر است‪.‬‬

‫فایل‬ ‫‪4‬‬
 ‫انواع فایل‬
‫• باینری‪:‬‬
‫• به صورت باینری ذخیره میشود و به همان صورت نمایش داده میشود‪.‬‬
‫• در حالت باینری هر فایل یک فرمت بایت به بایت دارد که باعث می شود فایل در ادیتور اسکی خوانا نباشد و کاراکترهای عجیبی‬
‫نشان داده شود‪.‬‬
‫• متنی‪:‬‬
‫• یک فایل متن شامل مجموعهای از خطوط است‪ .‬هر خط شامل مجموعهای از کاراکترهاست که به کاراکتر انتهای خط (‪)newline‬‬
‫ختم میشود‪ .‬ماکزیمم طول هر خط ‪ 255‬کاراکتر است‪.‬‬
‫• به صورت باینری ذخیره میشود اما به صورت متنی نمایش داده میشود‪.‬‬

‫فایل‬ ‫‪5‬‬
 ‫انواع دسترسی به فایل‬
‫• دسترسی ترتیبی‪:‬‬
‫• خواندن و نوشتن از ابتدای فایل به ترتیب‪ .‬صفحه کنسول از این نوع است‪.‬‬
‫• دسترسی تصادفی‪:‬‬
‫• خواندن و نوشتن از مکان خاص‬

‫فایل‬ ‫‪6‬‬
‫کالسهای مورد نیاز برای کار با فایل‬
‫• در ‪ C++‬برای کار کردن با فایل باید شیای از کالسهای‪:‬‬
‫• ‪ :ifstream‬مناسب کار با فایل ورودی‬
‫• ‪ :ofstream‬مناسب کار با فایل خروجی‬
‫• ‪ : iofstream‬مناسب کار با فایل ورودی و خروجی‬
‫• ساخته شود که در سرفایل ‪ fstream‬قرار دارند‪.‬‬
‫• نحوه ایجاد فایل‪:‬‬

‫;𝑛𝑖 𝑚𝑎𝑒𝑟𝑡𝑠𝑓𝑖‬
‫;𝑡𝑢𝑜 𝑚𝑎𝑒𝑟𝑡𝑠𝑓𝑜‬
‫;𝑡𝑢𝑜𝑛𝑖 𝑚𝑎𝑒𝑟𝑡𝑠𝑓‬

‫فایل‬ ‫‪7‬‬
 ‫اعمال قابل انجام بر روی فایلها‬
‫باز کردن فایل (تابع )(‪)open‬‬ ‫•‬
‫نوشتن در فایل (عملگر <<‪ ،‬توابع خروجی برای فایلهای متنی و تابع ‪ write‬برای فایلهای باینری)‬ ‫•‬
‫خواندن از فایل (عملگر >> ‪ ،‬توابع ورودی برای فایلهای متنی و تابع ‪ read‬برای فایلهای باینری)‬ ‫•‬
‫بستن فایل (تابع )(‪)close‬‬ ‫•‬
‫و ‪..‬‬ ‫•‬

‫فایل‬ ‫‪8‬‬
 ‫باز کردن فایل‬
‫• تابع )(‪open‬‬

‫)‪fileobject_name.open (file_name, mode_flag‬‬

‫آدرس و نام فایل‬ ‫نوع و حالت ایجاد فایل‬

‫آدرس فایل میتواند مطلق یا نسبی (با توجه به مکان جاری در هر سیستم‪-‬مناسب تر است) باشد‪.‬‬
‫آدرس مطلق ‪D:\\program\\test.cpp‬‬

‫;)"‪in.open("test.txt‬‬ ‫ایجاد فایل در مسیر برنامه‬

‫;)"‪out.open("i:\\test.txt‬‬

‫;)‪inout.open("test.txt“, ios::in | ios::out‬‬

‫فایل‬ ‫‪9‬‬
 ‫حالت ایجاد فایل‬

‫توضیح‬ ‫پرچم‬
‫باز کردن فایل و قرار دادن اشارهگر در انتهای فایل برای خواندن از انتهای فایل‪.‬‬ ‫‪ios::ate‬‬
‫باز کردن فایل به صورت باینری‪.‬‬ ‫‪ios::binary‬‬
‫باز کردن فایل به صورت ورودی‪ .‬اگر فایل موجود نباشد‪ ،‬عملیات باز کردن فایل با‬
‫خطا مواجه می شود‪.‬‬ ‫‪ios::in‬‬

‫باز کردن فایل به عنوان خروجی‪ .‬به صورت پیش فرض محتوای قبلی موجود در‬
‫فایل (در صورت وجود) پاک می شود‪.‬‬ ‫‪ios::out‬‬

‫پاک کردن محتوای فایل در صورت وجود‪.‬‬ ‫‪ios::trunc‬‬

‫باز کردن فایل و قرار دادن اشارهگر در انتهای فایل برای نوشتن در انتهای فایل‪.‬‬ ‫‪ios::app‬‬
‫باز کردن فایل به صورت باینری‬ ‫‪ios::binary‬‬

‫فایل‬ ‫‪10‬‬
 ‫مثال‬
#include<iostream>
#include<fstream>
using namespace std;
int main()
{
ifstream in;
string name, family;
int age; ‫باز کردن فایل به عنوان ورودی‬
in.open("test.txt");
in>>name>>family>>age;
‫عملگر ورودی برای خواندن از فایل‬
cout<<name<<" "<<family<<" "<<age<<"\n";
in.close(); ‫بستن فایل‬
}

‫فایل‬ 11
 ‫مثال‬
int main()
{
fstream inout("test.txt", ios::in);
string name, family;
int age;
inout>>name>>family>>age;
cout<<name<<" "<<family<<" "<<age<<"\n";
inout.close();
inout.open("test.txt",ios::out|ios::app);
inout<<name<<" "<<family<<" "<<age<<"\n";
inout.close();
}

‫فایل‬ 12
 ‫نکته‬
‫• تحت شرایطی ممکن است باز کردن فایل با عدم موفقیت روبرو شود نظیر‪:‬‬
‫• استفاده از نام فایل غیر مجاز‬
‫• موجود نبودن فایل روی دیسک یا مسیر ذکر شده‬
‫• نداشتن اجازه دسترسی‬
‫• اگر بازکردن فایل موفق نباشد تابع مقدار ‪ NULL‬را برمیگرداند‪.‬‬
‫• میتوان قبل از استفاده از فایل‪ ،‬از تابع ‪ is-open‬یا نام فایل برای بررسی باز شدن فایل استفاده کرد‪.‬‬

‫فایل‬ ‫‪13‬‬
int main() ‫مثال‬
{
string name, family;
fstream inout("test.txt", ios::in);
int age;
if(!inout)
{
cout<<" the file can not be opened!\n";
exit(0);
}
else
{
inout>>name>>family>>age;
cout<<name<<" "<<family<<" "<<age<<"\n";
inout.close();
}
inout.open("test.txt",ios::out|ios::app);
if(!inout.is_open())
{
cout<<"the file can not be opened!\n";
exit(0);
}
else
{
inout<<name<<" "<<family<<" "<<age<<"\n";
inout.close();
}
} ‫فایل‬ 14
 ‫تمرین‬
.‫• برنامه بنویسید که اسامی تعدادی دانشجو را دریافت کرده و در خروجی چاپ نماید‬

#include <iostream>
#include <fstream>
#include<string>
using namespace std;
int main()
{
fstream in("name.txt", ios::in);
string name;
if(in)
{
while (!in.eof()) .‫انتهای فایل برسد از فایل میخواند‬ ‫تا وقتی به‬
{
getline(in,name);
cout << name << endl;
}
}
else
cout<<"the file can not opend!\n";
return 0;
}

‫فایل‬ 15
 ...‫نکته‬
void ModifyFile(ifstream &in, ofstream &out)
{
string s; .‫باشد‬ ‫ارسال و بازگشت فایل به تابع باید به صورت ارجاعی‬
if (in)
{
in >> s;
in.close();
}
if (out)
{
out << "Text for outputting";
out<<s;
out.close();
}
}
int main()
{
char *FilePath=new char[80];
cout << "Please enter a file path: ";
cin >> FilePath;
ifstream in(FilePath);
ofstream out(FilePath, ios::app);
ModifyFile(in, out);
return 0;
} ‫فایل‬ 16
 ‫تمرین‬
.‫ همچنین امکان جستجو را فراهم نماید‬.‫ چاپ نماید‬،‫• برنامه ای بنویسید که نام و شماره تلفن مخاطبین را از فایل خوانده‬
struct phonebook
{
string name;
string phone;
};
int count=0;

void read(phonebook p[], ifstream &f)

{
while (!f.eof())
{
f>>p[count].name>>p[count].phone;
count++;
}
}
string linear_search(phonebook p[], string n)
{
for (int i=0; i<count;i++)
if (p[i].name==n)
return p[i].phone;
return "not found";
}
‫فایل‬ 17
 ‫تمرین‬

void show(phonebook p[])

{
cout<<setw(20)<<"name"<<setw(20)<<"phone"<<"\n";
string s(40,'-');
cout<<s<<"\n";
for (int i=0; i<count; i++)

cout<<setw(20)<<p[i].name<<setw(20)<<p[i].phone<<"\n";
}

int main()
{
phonebook p[100];
ifstream f("phonebook.txt");
read(p,f);
show(p);
string name;
cout<<"name for search:";
cin>>name;
cout<<"phone "<<name<<"is "<<linear_search(p,name);
}

‫فایل‬ 18
 ‫دسترسی تصادفی‬
‫• به منظور دسترسی تصادفی میتوان از تابع زیر استفاده کرد‪.‬‬

‫توضیح‬ ‫تابع‬
‫مکان اشارهگر خواندن را در فایل ورودی برمیگرداند‪.‬‬ ‫‪tellg‬‬
‫مکان اشارهگر نوشتن را در فایل خروجی برمیگرداند‪.‬‬ ‫‪tellp‬‬
‫مکان اشارهگر خواندن را در فایل ورودی تغییر میدهد‪.‬‬ ‫‪seekg‬‬
‫مکان اشارهگر نوشتن را در فایل خروجی تغییر میدهد‪.‬‬ ‫‪seekp‬‬

‫فایل‬ ‫‪19‬‬
 ‫مثال‬

int main()
{
ifstream in("test.txt");
ofstream out("test1.txt");
string name;
if(in && out)
{
in>>name;
int pos=in.tellg();
in.close();
out.seekp(pos);
name +=" reze";
out<<name;
out.close();
}
else
cout<<"the file can not opend!\n";
return 0;
}

‫فایل‬ 20