‫به نام خدا‬

‫آموزش چهارم‬
‫پس از آشنایی با مفاهیم شئی گرایی در برنامه نویسی‪ ،‬دو مسئله ای را که می تواند برای‬
‫برنامه نویسان مبتدی مفید واقع شود را مطرح خواهیم کرد‪ .‬این دو مسئله عبارتند از‬
‫‪ Error‬هایی که ما در برنامه نویسی با آن ها مواجه خواهیم شد و همچنین نحوه‬
‫‪ Comment‬کردن یا مخفی کردن بخشی از اطالعات‪.‬‬

‫در مقدمه این سری از آموزش های زبان برنامه نویسی جاوا‪ ،‬توضیح مختصری از ‪Error‬‬
‫ها یا مشکالتی که برنامه نویسان مکرراً با آن ها مواجه می شوند آورده شد‪ .‬ابتد ًا به مرور‬
‫مطالب گذشته پرداخته و سپس موارد تکمیلی را توضیح خواهیم داد‪.‬‬

‫مشکالت یا ‪ Error‬ها در زبان برنامه نویسی جاوا به چند دسته تقسیم می شوند‪ :‬گروه‬
‫اول ‪ Error‬هایی هستند که از نوع ‪ Compile-time Error‬می باشند‪ .‬به طور مثال‬
‫دستور ;)(‪ system.out.println‬در مقایسه با ;)(‪ System.out.println‬اشتباه‬
‫است چرا که حرف اول واژه ‪ system‬به صورت کوچک نوشته شده است و همین‬
‫مسئله موجب می گردد که برنامه ‪ Compile‬نشود‪ .‬خبر امیدوار کننده اینجا است که‬
‫این گروه از مشکالت توسط خود نرم افزاری که برنامه خود را با آن می نویسیم تشخیص‬
‫داده شده و به ما اخطار داده می شوند و به سادگی می توان آن را رفع کرد‪ .‬برای روشن‬
‫شدن این مطلب به ذکر چند مثال تصویری به همراه توضیحات خواهیم پرداخت‪.‬‬

‫همانطور که در آموزش های قبلی فرا گرفتیم‪ ،‬پروژه ای در محیط برنامه نویسی جاوا‬
‫ایجاد کرده و یک ‪ Class‬با نام ‪ CompileTimeErrors‬یا هر نام دیگردر آن ایجاد‬
‫می کنیم(فقط به خاطر داشته باشیم که نام ‪ Class‬ما با نام فایل ‪ .java‬که می سازیم‬
‫‪1‬‬
‫‪Page‬‬

‫دوره آموزش جاوا‬

‫کلیه حقوق متعلق به وب سایت نردبان است‪.‬‬
‫مدرس‪ :‬بهزاد مرادی‬
 ‫دقیق ًا یکی باشد که در غیر این صورت برنامه ما با مشکل مواجه خواهد شد)‪ .‬حال می‬
‫بایست کدی مشابه کد زیر داشته باشیم‪:‬‬
‫{ ‪public class CompileTimeErrors‬‬

‫**‪/‬‬
‫‪* @param args‬‬
‫‪*/‬‬
‫{ )‪public static void main(String[] args‬‬
‫‪// TODO Auto-generated method stub‬‬

‫}‬

‫}‬

‫حال می خواهیم جمله ‪ This is a Compile time error‬را روی صفحه مانیتور‬
‫نمایش دهیم پس می بایست کد خود را به شکل زیر ویرایش نماییم(الزم به ذکر است‬
‫که ‪ Comment‬های کد را که هیچ تاثیری در نحوه ی اجرای برنامه ما ندارند را حذف‬
‫می کنیم‪ .‬در بخش بعدی پیرامون انواع ‪ Comment‬ها به طور مفصل توضیح خواهیم‬
‫داد)‪:‬‬
‫{ ‪public class CompileTimeErrors‬‬

‫{ )‪public static void main(String[] args‬‬

‫;)"‪System.out.println("This is a Compile time error‬‬
‫}‬

‫}‬

‫در واقع کد فوق یک برنامه کامل و صحیح جاوا است که بدون هیچ مشکلی اجرا خواهد‬
‫شد‪ .‬در این جا ما قصد داریم تا عمد ًا تغییری در کد ایجاد کنیم تا ‪ Compiler‬از ما‬
‫ایراد بگیرد‪ .‬به همین منظور واژه ‪ out‬که می بایست حتماً با حروف کوچک نوشته شود‬
‫‪2‬‬
‫‪Page‬‬

‫دوره آموزش جاوا‬

‫کلیه حقوق متعلق به وب سایت نردبان است‪.‬‬
‫مدرس‪ :‬بهزاد مرادی‬
 ‫را به صورت ‪ OUT‬می نویسیم‪ .‬به محض اینکه ما واژه ی ‪ out‬را به ‪ OUT‬تغییر دهیم‪،‬‬
‫با تصویر زیر مواجه خواهیم شد‪:‬‬

‫ما در تصویر فوق از روی دو مورد می توانیم متوجه شویم که برنامه ما دارای ‪Error‬‬
‫است‪ .‬محیط برنامه نویسی اکلیپس دور واژه ی مشکل زا که در اینجا ‪ OUT‬است یک‬
‫نقطه چین قرار داده است‪ .‬از سوی دیگر در کنار نام فایل ‪ .java‬دو عالمت ستاره مشاهده‬
‫می شود که نشانگر ایرادی در برنامه است‪ .‬حال با قرار دادن نشانگر موس خود روی واژه‬
‫‪ OUT‬اکلیپس پیامی را به ما نشان می دهد که به شکل زیر است‪:‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Page‬‬

‫دوره آموزش جاوا‬

‫کلیه حقوق متعلق به وب سایت نردبان است‪.‬‬
‫مدرس‪ :‬بهزاد مرادی‬
 ‫این یکی از بخش های لذت بخش کار کردن با نرم افزار اکلیپس است‪ .‬این محیط برنامه‬
‫نویسی قدرتمند مشکل را پیدا کرده و در جهت رفع آن تعدادی پیشنهاد می دهد(در‬
‫اینجا صرفاً یک پیشنهاد بیشتر به ما نمی دهد)‪ .‬چنانچه به خط آبی رنگ توجه کنیم‪ ،‬می‬
‫بینیم که به ما پیشنهاد می شود که واژه ‪ OUT‬را به ‪ out‬تغییر دهیم که با این کار مشکل‬
‫ما رفع خواهد شد‪ .‬الزم به ذکر است که مثال فوق به منزله یکی از ساده ترین انواع‬
‫‪ Error‬ها در محیط برنامه نویسی جاوا است‪ .‬در واقع یکسری از ‪ Error‬ها هستند که تا‬
‫حدودی پیچیده تر هستند و اکلیپس برای رفع مشکل‪ ،‬بیش از یک مورد به ما پیشنهاد‬
‫می دهد که در چنین حالتی کار ما به عنوان برنامه نویس این است که تک تک‬
‫پیشنهادات را مورد بررسی قرار داده و سپس تغییر مورد نیاز را اعمال کنیم‪.‬‬

‫نوع دیگر از ‪ Error‬ها تحت عنوان ‪ Unchecked Runtime Exception‬شناخته‬

‫می شوند‪ .‬در این صورت ما هیچ گونه ‪ Compile-time Error‬نداریم اما برنامه هم‬
‫به طور کامل اجرا نمی شود‪ .‬در واقع برنامه ای که ما نوشته ایم کاری را از جاوا می‬
‫خواهد انجام دهد که جاوا از انجام آن ناتوان است‪ .‬به طور مثال فرض کنیم که ما یک‬
‫متغییر از جنس ‪ int‬داریم که ‪ Value‬اختصاص داده شده به آن ‪ 1,000,000‬است‪ .‬در‬
‫حین نوشتن برنامه ما با هیچ گونه مشکلی مواجه نخواهیم شد اما به محض اینکه اقدام به‬
‫‪ Compile‬کردن برنامه می کنیم ‪ Error‬دریافت می کنیم‪ .‬در مثال فوق اشکال کار در‬
‫اینجا است که ما مابین ارقام یک کاما قرار داده ایم از این رو جاوا قادر به ‪Compile‬‬
‫کردن برنامه نخواهد بود‪ .‬به منظور رفع این مشکل می بایست عدد فوق را به ‪1000000‬‬
‫تبدیل کنیم‪ .‬در حقیقت نرم افزار اکلیپس از درک اینکه این مسئله می تواند در حین‬
‫اجرا مشکل زا باشد عاجز است‪ .‬برای روشن تر شدن این مسئله مثالی از دنیای واقعی می‬
‫زنیم‪ .‬فرض کنیم که شما از شخصی آدرس می پرسید‪ .‬آن شخص به شما می گوید که‬
‫‪4‬‬

‫مستقیم بروید تا به یک چهار راه برسید سپس به سمت راست بروید و رو به روی شما‬
‫‪Page‬‬

‫دوره آموزش جاوا‬

‫کلیه حقوق متعلق به وب سایت نردبان است‪.‬‬
‫مدرس‪ :‬بهزاد مرادی‬
 ‫یک سینما قرار دارد‪ .‬حال شما همانطور که آن شخص گفت مسیر را طی می کنید‪.‬‬
‫مستقیم می روید‪ .‬به چهار راه که رسیدید به سمت راست می روید‪ .‬به رو به رو که نگاه‬
‫می کنید به جای یک سینما یک دیوار سیمانی رو به روی شما قرار دارد‪ .‬به عبارت دیگر‬
‫شما از اول نمی دانستید که آدرسی که به شما داده شده است اشتباه است‪ .‬زمانیکه اینگونه‬
‫‪ Error‬ها اتفاق می افتند نیز همین طور است‪ .‬از بدو امر جاوا نمی داند که در حین‬
‫اجرای برنامه در وسط کار مشکلی قرار است اتفاق افتد از همین رو نمی تواند پیش بینی‬
‫کند که برنامه در حین ‪ Compile‬با مشکل مواجه خواهد شد‪.‬‬

‫دسته دیگری از ‪ Error‬ها از نوع ‪ Logical‬یا منطقی هستند‪ .‬در چنین مواقعی نرم افزار‬
‫اکلیپس هیچ گونه خطایی را نشان نخواهد داد و برنامه هم به طور کامل اجرا خواهد شد‬
‫اما پاسخی که نرم افزار قرار بود به ما بدهد صحیح نیست‪ .‬فرض کنیم در مثال فوق‬
‫شخصی که به ما آدرس می دهد به جای اینکه به ما بگوید به سمت راست برویم بگوید‬
‫که به سمت چپ برویم‪ .‬این دسته از ‪ Error‬ها به منزله چالش بر انگیزترین ‪ Error‬ها‬
‫می باشن د به طوری که رفع کردن آن ها هم ممکن است با دشواری زیادی همراه‬
‫باشد(شاید مجبور باشید هفته ها وقت صرف کنید تا مشکل را بیابید)‪ .‬نکته ای که بایستی‬
‫مد نظر قرار داده شود این است که خیلی از این دسته از ‪ Error‬ها خیلی اوقات اص ً‬
‫ال‬
‫مورد توجه قرار نمی گیرند و در آینده مشکالت زیادی را برای ما به بار خواهند آورد‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Page‬‬

‫دوره آموزش جاوا‬

‫کلیه حقوق متعلق به وب سایت نردبان است‪.‬‬
‫مدرس‪ :‬بهزاد مرادی‬
 ‫دسته آخر ‪ Error‬ها که بهتر است نام آن ها را ‪ Error‬نگذاریم بلکه ‪ Warning‬یا‬
‫هشدار بنامیم تحت عنوان ‪ Compile-time Warning‬شناخته می شوند‪ .‬به طور کلی‬
‫این دسته از هشدار ها به مهمی ‪ Error‬ها نمی باشند‪ .‬در واقع زمانیکه محیط برنامه نویسی‬
‫اکلیپس شاهد مسئله مشکوکی باشد‪ ،‬یک آیکون زرد رنگ با عالمت تعجب مقابل خطی‬
‫که به آن مشکوک است نمایش می دهد‪ .‬به مثال زیر توجه فرمایید‪:‬‬

‫در مثال فوق‪ ،‬ما یک متغییر از جنس ‪ int‬ایجاد کرده ایم که نام آن ‪ test‬است و یک‬
‫‪ Value‬به میزان ‪ 011‬برای آن در نظر گرفته شده است‪ .‬در مقابل خطی که متغییر در آن‬
‫قرار دارد یک عالمت زرد رنگ با یک عالمت تعجب قرار دارد‪ .‬به عبارت دیگر این‬
‫یک هشدار از طرف نرم افزار اکلیپس است که می خواهد به ما بگوید که این متغییر در‬
‫هیچ کجای برنامه مورد استفاده قرار نگرفته است و دیگر اینکه آیا مطمئن هستید که می‬
‫خواهید این متغییر را در کد خود نگه دارید‪ .‬در واقع هر موقع که ما با چنین هشدار هایی‬
‫مواجه شویم می توانیم نشانگر موس خود را روی آن عالمت زرد رنگ نگه داشته و‬
‫پیشنهادی را که اکلیپس به ما می دهد را مطالعه کنیم‪ .‬به تصویر زیر توجه فرمایید‪:‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Page‬‬

‫دوره آموزش جاوا‬

‫کلیه حقوق متعلق به وب سایت نردبان است‪.‬‬
‫مدرس‪ :‬بهزاد مرادی‬
 ‫نوشته ای که در قسمت زرد رنگ دیده می شود حاکی از آن است که ‪ Value‬متغییری‬
‫تحت عنوان ‪ test‬در هیچ کجای برنامه مورد استفاده قرار نگرفته است‪.‬‬
‫به طور کلی مشکالت برنامه نویسی اصطالحاً ‪ Bug‬نامیده می شوند و فرایند مشکل یابی‬
‫و رفع آن اصطالحاً ‪ Debugging‬گفته می شوند که تسلط به ‪ Debugging‬خیلی می‬
‫تواند ما را در برنامه نویسی کمک کند‪.‬‬

‫اضافه کردن ‪ Comment‬به کدهای خود در حین برنامه نویسی‪ ،‬به طرز چشمگیری می‬
‫تواند ما را در برنامه نویسی کمک کند‪ .‬در حقیقت برنامه نویسان با اینکار راه را برای‬
‫ویرایش کد خود در آینده آسان می کنند‪ .‬همانطور که قبالً هم اشاره شد در زبان برنامه‬
‫نویسی جاوا سه مدل ‪ Comment‬وجود دارد که عملکرد هر کدام از آن ها را مورد‬
‫بررسی قرار خواهیم داد‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Page‬‬

‫دوره آموزش جاوا‬

‫کلیه حقوق متعلق به وب سایت نردبان است‪.‬‬
‫مدرس‪ :‬بهزاد مرادی‬
 ‫{ ‪class FirstProgram‬‬
‫*‪/‬‬
‫!‪* This is a multi-line comment for you‬‬
‫‪*/‬‬
‫{ )‪public static void main(String[] args‬‬
‫;"‪String text = "In the name of God‬‬
‫;)‪System.out.println(text‬‬
‫}‬

‫}‬
‫نوع اول از ‪ Comment‬ها چند خطی می باشند‪ .‬به عبارت دیگر چنانچه ما بخواهیم‬
‫چند خط از کد خود را از دید ‪ Compiler‬پنهان سازیم در خط اول عالمت *‪ /‬و در‬
‫خط آخر عالمت ‪ */‬را قرار می دهیم و هر آنچه که فی مابین قرار گیرد جزو‬
‫‪ Comment‬حساب خواهد شد‪ .‬نکته ای که در مورد این نوع از ‪ Comment‬ها می‬
‫بایست به خاطر داشته باشیم این است که ما به عنوان برنامه نویس جاوا نمی توانیم یک‬
‫‪ Comment‬چند خطی را درون یک ‪ Comment‬چند خطی دیگر قرار دهیم چرا‬
‫که با اینکار در حین اجرای برنامه با مشکل مواجه خواهیم شد‪.‬‬

‫نوع دوم از ‪ Comment‬ها به ‪ Comment‬های پایان خط معروف هستند‪ .‬در واقع‬

‫چنانچه در انتهای خطی که کدی را در آن نوشته ایم بخواهیم جهت یادآوری خود‬
‫چیزی یادداشت کنیم از این ‪ Comment‬با قرار دادن عالمت ‪ //‬استفاده خواهیم کرد‪.‬‬
‫مثالی از این ‪ Comment‬را در کد زیر مشاهده خواهید کرد‪:‬‬
‫{ ‪class FirstProgram‬‬

‫‪public static void main(String[] args) { //This is a method‬‬

‫;"‪String text = "In the name of God‬‬
‫;)‪System.out.println(text‬‬
‫}‬

‫}‬
‫‪8‬‬
‫‪Page‬‬

‫دوره آموزش جاوا‬

‫کلیه حقوق متعلق به وب سایت نردبان است‪.‬‬
‫مدرس‪ :‬بهزاد مرادی‬
 ‫آنچه در مورد این نوع از ‪ Comment‬ها بسیار جالب توجه است این است که چنانچه‬
‫بخشی از برنامه شما دچار مشکل باشد و شما به اصطالح بخواهید برنامه را ‪ Debug‬کنید‬
‫می توانید از این ‪ Comment‬استفاده کنید به این صورت که نشانگر موس خود را روی‬
‫بخشی از کد که تصور می کنید مشکل زا است قرار داده‪ ،‬سپس دکمه کنترل را با عالمت‬
‫‪ /‬فشار دهید‪ .‬خواهید دید که آن بخش از کد شما ‪ Comment‬شده و به رنگ متفاوتی‬
‫در خواهد آمد‪ .‬حال می توانید برنامه را ‪ Compile‬کنید و ببینید که آیا مشکل رفع شده‬
‫است یا خیر‪ .‬چنانچه مشکل رفع شده بود متوجه خواهید شد که آن بخشی از کد که‬
‫‪ Comment‬شده است دارای مشکل است پس نیاز است که آن را رفع نمایید‪ .‬چنانچه‬
‫رفع نشده بود مجدداً با انتخاب آن بخش از کد دکمه کنترل و عالمت ‪ /‬را فشار دهید تا‬
‫از حالت ‪ Comment‬درآید و این کار را برای مابقی بخش های برنامه خود تا زمانی‬
‫می توانید انجام دهید که مشکل برنامه خود را پیدا نمایید(اگر چه نام این ‪Comment‬‬
‫ها تحت عنوان ‪ Comment‬های پایان خط معروف است‪ ،‬اما ما می توانیم آن ها را در‬
‫ابتدای یک خط از کد نیز مورد استفاده قرار دهیم)‪.‬‬

‫نوع سوم از ‪ Comment‬ها از نوع ‪ javadoc‬می باشند به این معنی که با قرار دادن‬
‫عالمت **‪ /‬در ابتدای خطی که تمایل داریم به ‪ Comment‬تبدیل شود و قرار دادن‬
‫عالمت ‪ */‬در انتهای خطی ‪ Comment‬ما به پایان می رسد‪ ،‬ما توضیحاتی را در داخل‬
‫کد خود درج می کنیم که برای کسانی که می خواهند کد ما مطالعه کنند ولی دانش‬
‫زبان جاوا ندارند و یا برای دیگر برنامه نویسان که می خواهند کد ما را مطالعه کنند بسیار‬
‫مفید خواهد بود به این صورت که از کلیه ‪ Comment‬های برنامه خود که از نوع‬
‫‪ javadoc‬هستند خروجی ‪ HTML‬می گیریم و کلیه ‪ Comment‬ها به صورت یک‬
‫صفحه وب در اختیار عالقمندان قرار می گیرد(نحوه ایجاد ‪ javadoc‬برای برنامه نویسان‬
‫‪9‬‬

‫مبتدی ضروری نیست بنابراین از توضیح در این باره خودداری می شود)‪.‬‬

‫‪Page‬‬

‫دوره آموزش جاوا‬

‫کلیه حقوق متعلق به وب سایت نردبان است‪.‬‬
‫مدرس‪ :‬بهزاد مرادی‬
 ‫{ ‪class FirstProgram‬‬
‫**‪/‬‬
‫!‪* This is a javadoc comment for you‬‬
‫‪*/‬‬
‫{ )‪public static void main(String[] args‬‬
‫;"‪String text = "In the name of God‬‬
‫;)‪System.out.println(text‬‬
‫}‬

‫}‬

‫در این آموزش با انواع ‪ Error‬ها و همچنین با نحوه صحیح ‪ Comment‬کردن بخشی‬
‫از کد خود آشنا شدیم‪ .‬در آموزش بعدی با انواع متغییر های در زبان برنامه نویسی جاوا‬
‫و نحوه اختصاص یک ‪ Value‬یا مقدار به آن ها و غیره آشنا خواهیم شد‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫‪Page‬‬

‫دوره آموزش جاوا‬

‫کلیه حقوق متعلق به وب سایت نردبان است‪.‬‬
‫مدرس‪ :‬بهزاد مرادی‬