‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫اﻟﻒ( آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ‬

‫‪١‬‬
‫اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ‬ ‫‪-١-١‬‬
‫اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ و ﯾﺎ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر اﺳﮑﻮپ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ و ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎفﺗﺮﯾﻦ وﺳﺎﯾﻞ اﻧﺪازهﮔﯿـﺮي اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﮑﻮپ‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي وﻟﺘﺎژ ﺑﮑﺎر ﻣﯽرود وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﻮﭼﮑﯽ ﻣﯽﺗﻮان از آن ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي‬
‫ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬زﻣﺎن‪ ،‬ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ و اﺧﺘﻼف ﻓﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ ،‬وﻟﯽ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﮑﻮپ در ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ ﻧﺸـﺎن دادن ﺷـﮑﻞ‬
‫ﻣﻮج ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺼﺮي اﺳﺖ‪ .‬اﺳﮑﻮپ اﯾﻦ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ را دارد ﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺳﯿﮕﻨﺎلﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﮐﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎي آن وﺻﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻤﯿﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﮑﻞ ﻣﻮجﻫﺎ را اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻧﻤﺎﯾـﺪ‪ .‬در ﺷـﮑﻞ)‪ (1-1‬ﺗﺼـﻮﯾﺮ ﯾـﮏ‬
‫اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ ﭼﻬﺎر ﮐﺎﻧﺎﻟﻪ دﯾﺠﯿﺘﺎل ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ 1-1‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﯾﮏ اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ ﭼﻬﺎر ﮐﺎﻧﺎﻟﻪ دﯾﺠﯿﺘﺎل‬

‫‪٢‬‬
‫‪ -1-1-1‬ﭘﺮوب‬
‫ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﯿﮕﻨﺎﻟﻬﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﻪ اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ‪ ،‬ازﭘﺮوب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺷـﮑﻞ )‪ (2-1‬ﻧﻤﻮﻧـﻪاي از ﯾـﮏ‬
‫ﭘﺮوب را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺳﯿﻢ راﺑﻂ ﭘﺮوب ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﺟﻨﺲ ﮐﺎﺑﻞ ﮐﻮاﮐﺴﯿﺎل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﯿـﺰان ﻧـﻮﯾﺰ ﺑـﻪ ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻧﻮك ﭘﺮوب ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮهاي ﻓﻨﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان آن را ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ از ﻣﺪار وﺻﻞ ﮐﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﭘﻮﺷـﺶ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﻧﻮك ﭘﺮوب را ﺑﺮدارﯾﻢ‪ ،‬ﻧﻮك آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻮزﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﻗﻊ از آن اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽ‪-‬‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬اﻧﺘﻬﺎي ﻓﻠﺰي ﺳﯿﻢ راﺑﻂ ﮐﻪ ﺑﻪ ورودي اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ وﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد ‪ BNC‬ﻧـﺎم دارد‪ BNC .‬داراي ﯾـﮏ‬
‫ﺷﯿﺎر ﻣﻮرب اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ آن را ﺑﻪ ورودي اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ وﺻﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ‪ 90‬درﺟﻪ در ﺟﻬﺖ ﻋﻘﺮﺑﻪﻫﺎي ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﯽﭼﺮﺧﺎﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎﻣﻼ ﺑﻪ اﺳﮑﻮپ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬روي ﭘﺮوب ﮐﻠﯿﺪي ﺑﺎ دو ﺣﺎﻟﺖ ‪  1‬و ‪  10‬وﺟﻮد دارد‬
‫ﮐﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ‪  1‬ﺳﯿﮕﻨﺎل ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﺗﻀﻌﯿﻔﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺮوب ﺑﻪ اﺳﮑﻮپ اﻋﻤﺎل ﻣﯽﮔﺮدد و در ﺣﺎﻟﺖ ‪ ،  10‬اﺑﺘﺪا‬
‫‪١‬‬
‫‪-Oscilloscope‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪- Probe‬‬
‫‪1‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫ﺳﯿﮕﻨﺎل در داﺧﻞ ﭘﺮوب ‪ 10‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺷﺪه ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﺳﮑﻮپ اﻋﻤﺎل ﻣﯽﺷﻮد)در ﻓﺮﮐﺎﻧﺲﻫـﺎي ﺑـﺎﻻ ﭘـﺲ از‬
‫اﻧﺘﺨﺎب وﺿﻌﯿﺖ ‪ ، 10‬ﺗﻨﻈﯿﻤﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد(‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ 2-1‬ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺮوب‬

‫‪ -2-1-1‬ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپﻫﺎ در راﺳﺘﺎي اﻓﻘﯽ ﺑﻪ ‪ 10‬ﻗﺴﻤﺖ و در راﺳﺘﺎي ﻋﻤﻮدي ﺑﻪ ‪ 8‬ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴـﯿﻢ ﻣـﯽ‪-‬‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي دﻗﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ در اﻧﺪازهﮔﯿﺮي‪ ،‬در راﺳﺘﺎي اﻓﻘﯽ و ﻋﻤﻮدي ﺧﻄﻮط وﺳﻂ داراي ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت رﯾﺰﺗـﺮي ﻧﯿـﺰ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -3-1-1‬ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ‬
‫اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﭘﺎﻧﻞ اﺳﮑﻮپ ﻓﺸﺎر داده ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻨﻮي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه و ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي ﺑﺪون اﺳـﻢ در ﺳـﻤﺖ راﺳـﺖ ﺻـﻔﺤﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ دﺳﺘﺮﺳﯽ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 3-1‬ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ ﭼﻬﺎر ﮐﺎﻧﺎﻟﻪ دﯾﺠﯿﺘﺎل‬

‫‪2‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫‪ -4-1-1‬ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻤﻮدي‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ )‪ (4-1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬اﯾـﻦ ﻗﺴـﻤﺖ ﺷـﺎﻣﻞ‪ ،‬ﮐﻠﯿـﺪﻫﺎي‪)POSITION‬ﺣﺮﮐـﺖ‬
‫ﺳﯿﮕﻨﺎل ﺑﺼﻮرت ﻋﻤﻮدي(‪)CH1,CH2,CH3&CH4 MENU ،‬ﻣﻨﻮي ﻋﻤﻮدي ﻫﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻪ ﻓﺸﺮده ﺷـﻮد‪،‬‬
‫در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺗﻨﻈﯿﻤﺎت ﻫﻤﺎن ﮐﺎﻧﺎل ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد( و ‪)VOLT/DIV‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻘﯿﺎس ﻋﻤﻮدي‬
‫ﻫﺮ ﮐﺎﻧﺎل( ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ 4-1‬وﻟﻮمﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻤﻮدي‬

‫‪ :CH1,CH2,CH3&CH4 MENU‬در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺮ ﮐﺎﻧﺎل را ﻣﯽﺗـﻮان در وﺿـﻌﯿﺖ‪AC,GND,DC‬‬

‫ﻗﺮار داد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﻠﯿﺪ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ اﻣﮑﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻧﻮع ﺧﺮوﺟﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( وﺿﻌﯿﺖ ‪ :AC‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﻟﻔﻪي‪ AC‬ﺳﯿﮕﻨﺎل ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻣﻘﺪار ‪ DC‬ﯾـﺎ آﻓﺴـﺖ‬
‫ﻣﻮج ﺣﺬف ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از وﺿﻌﯿﺖ ‪ AC‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺴﺪود ﮐﺮدن ﻣﻘﺪار ‪ DC‬ﻣﻮج ﺷﻮد اﻣـﺎ‬
‫در ﻓﺮﮐﺎﻧﺲﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﻋﻮﺟﺎج و ﺑﻪ ﻫﻢ رﯾﺨﺘﮕﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﻮج ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧـﺎزن‪-‬‬
‫ﻫﺎي ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻣﻘﺪار ‪ DC‬ﻣﻮج درون اﺳﮑﻮپ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻣﺎ اﺳـﺘﻔﺎدهي ﻣﻔﯿـﺪ اﯾـﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي رﯾﭙﻞﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ روي وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ‪ DC‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب( وﺿﻌﯿﺖ ‪ :GND‬ورودي را ﺑﻪ زﻣﯿﻦ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﻣﮑﺎن ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻋﻤﻮدي ﺳﻄﺢ ﺻـﻔﺮ را ﻣـﯽدﻫـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﻮدن وﺿﻌﯿﺖ ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﮐﻠﯿﺪ را در ﺣﺎﻟﺖ ‪ GND‬ﻗﺮار داده و ﺑﺎ ﮐﻠﯿـﺪ ‪ Position‬ﺧـﻂ اﻓﻘـﯽ را ﺑـﺮ‬
‫روي ﺻﻔﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬اﯾﻨﮑﺎر را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫ج( وﺿﻌﯿﺖ ‪ :DC‬ﻣﻮج را دﺳﺖ ﻧﺨﻮرده و ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﻣـﻮج ﺷـﺎﻣﻞ ‪ DC‬و ‪AC‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﮑﻞ وﺿﻌﯿﺖ ‪ DC‬اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن دارد ﻣﻘﺪار ‪ DC‬ﻣﻮج‪ ،‬ﻣﺰاﺣﻢ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي دﻗﯿﻖ ﻣﻘـﺪار‬
‫‪ AC‬ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫‪ -5-1-1‬ﮐﻨﺘﺮل اﻓﻘﯽ‬
‫ﺑــﺎ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﺷــﮑﻞ )‪ (5-1‬اﯾــﻦ ﻗﺴــﻤﺖ ﻧﯿــﺰ ﺷــﺎﻣﻞ‪ ،‬ﮐﻠﯿــﺪﻫﺎي‪)POSITION‬ﺣﺮﮐــﺖ ﺳــﯿﮕﻨﺎل ﺑﺼــﻮرت‬
‫اﻓﻘـﯽ(‪)HORIZMENU،‬ﻣﻨـﻮي اﻓﻘـﯽ در ﺳـﻤﺖ راﺳـﺖ ﺻـﻔﺤﻪ ﻧﻤـﺎﯾﺶ ﻇـﺎﻫﺮ ﻣـﯽﺷـﻮد(‪SET TO ،‬‬
‫‪)ZERO‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﮑﺎن اﻓﻘﯽ ﺳﯿﮕﻨﺎل ﺑﺮ روي ﺻﻔﺮ( و ‪)SEC/DIV‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻘﯿﺎس اﻓﻘﯽ( ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 5-1‬وﻟﻮمﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل اﻓﻘﯽ‬

‫‪ -6-1-1‬ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺮﯾﮕﺮ‬
‫ﺗﺮﯾﮕﺮ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ زﻣﺎن ﺷﺮوع ﺟﺎروب اﻓﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣـﯽﺗـﻮان درﯾـﮏ زاوﯾـﻪ ﻣﺸـﺨﺺ ازﺳـﯿﮕﻨﺎل ورودي‪،‬‬
‫ﻣﺪارﺗﺮﯾﮕﺮ را ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺖ ﺗﺎ ﺳﯿﮕﻨﺎل ورودي ازآن ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ دﯾﺪه ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ )‪ (6-1‬ﮐﻠﯿﺪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺮﯾﮕﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ 6-1‬ﮐﻠﯿﺪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺮﯾﮕﺮ‬

‫‪4‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫‪ -7-1-1‬دﮐﻤﻪﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ‪ MEASURE‬و ‪ AUTOSET‬ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ :MEASURE‬ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ ﮐﻠﯿﺪ ﻣﻨﻮي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺧﻮدﮐﺎر ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي ﺑﺪون اﺳـﻢ‬
‫در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽﺗﻮان ﮐﺎﻧﺎل و ﮐﻤﯿﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را اﻧﺘﺨﺎب و ﺳﭙﺲ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ دﮐﻤﻪ ‪ Back‬ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺒﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻨﻈﯿﻢ اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻨﺞ ﮐﻤﯿﺖ ﺑﻄﻮر ﺧﻮدﮐﺎر اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ :AUTOSET‬ﺑﺼﻮرت ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﻘﯿﺎس ﻋﻤﻮدي‪ ،‬ﻣﻘﯿﺎس اﻓﻘﯽ و ﺗﺮﯾﮕﺮ ﺟﻬﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺷﮑﻞ ﻣـﻮج روي ﺻـﻔﺤﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 7-1‬دﮐﻤﻪﻫﺎي ﮐﻨﺘﺮل‬

‫‪ -8-1-1‬ﭘﺎﯾﺎﻧﻪﻫﺎي ورودي‬
‫ﺳﯿﮕﻨﺎل ورودي را ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮوب ﺑﻪ ﺟﮏﻫﺎي ورودي ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ )‪ (8-1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬وﺻﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪8-1‬ﭘﺎﯾﺎﻧﻪﻫﺎي ورودي‬

‫‪5‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫‪ -9-1-1‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وﻟﺘﺎژو ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻧﺤﻮه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻤﯿﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ‪ ،‬ﻣﻮارد زﯾﺮ ﯾﺎدآوري ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫داﻣﻨﻪ‪ ،3‬ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ وﻟﺘﺎژي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﮕﻨﺎل دارد‪ .‬ﻧﺎم دﯾﮕﺮ آن‪ Peak voltage‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﮏ ﺗﺎ ﭘﯿﮏ‪ ،4‬دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار داﻣﻨﻪ ﯾﺎ ﭘﯿﮏ وﻟﺘﺎژ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دوره ﺗﻨﺎوب‪ ،5‬زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻃﯽ ﺷﺪن ﯾﮏ ﺳﯿﮑﻞ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫در وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻨﺎوب‪ ،‬وﻟﺘﺎژ از ﺻﻔﺮ ﺷﺮوع ﺷﺪه ﺑﻪ ﭘﯿﮏ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺻـﻔﺮ رﺳـﯿﺪه و ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ ﭘﯿـﮏ‬
‫ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﻟﺬا در ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت‪ ،‬وﻟﺘـﺎژ از ﻣﻘـﺪار ﭘﯿـﮏ وﻟﺘـﺎژ ﮐﻤﺘـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ از ﯾـﮏ ﻣﻘـﺪار وﻟﺘـﺎژ‬
‫ﻣﻮﺛﺮ‪ (VRMS)6‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪VP‬‬ ‫‪V P P‬‬
‫‪VRMS ‬‬ ‫‪‬‬ ‫راﺑﻄﻪ)‪(1-1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2 2‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪9-1‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻬﻢ ﯾﮏ ﺳﯿﮕﻨﺎل‬

‫ﺑﺎ زدن ﮐﻠﯿﺪ‪ AUTOSET‬ﺑﺼﻮرت ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﻘﯿﺎس ﻋﻤﻮدي‪ ،‬ﻣﻘﯿﺎس اﻓﻘﯽ و ﺗﺮﯾﮕﺮ ﺟﻬﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺷـﮑﻞ ﻣـﻮج‬
‫روي ﺻــﻔﺤﻪ ﻧﻤــﺎﯾﺶ ﺗﻨﻈــﯿﻢ ﻣــﯽﺷــﻮد و ﺳــﯿﮕﻨﺎل ﻧﻤــﺎﯾﺶ داده ﻣــﯽﺷــﻮد‪ .‬در ﻏﯿــﺮ اﯾﻨﺼــﻮرت در ﻗﺴــﻤﺖ‬
‫‪ ،Horizontal‬ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻠﯿﺪ ‪ SEC/DIV‬ﻣﻘﯿﺎس ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي اﻓﻘـﯽ را ﺗﻐﯿﯿـﺮ داده ﺗـﺎ ﭼﻨـﺪ دوره ﺗﻨـﺎوب را در‬
‫ﺻﻔﺤﻪ اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻗﺴﻤﺖ ‪ Vertical‬ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻠﯿـﺪ ‪ VOLT/DIV‬ﻣﻘﯿـﺎس‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮدي را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﯿﻢ ﺗﺎ ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ و ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺷﮑﻞ ﻣﻮج را در ﺻﻔﺤﻪ اﺳﯿﻠﻮﺳﮑﻮپ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ‪ .‬ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﮐﻠﯿﺪ ‪ MEASURE‬ﻣﻨﻮي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺧﻮدﮐﺎر ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي ﺑـﺪون اﺳـﻢ در ﺳـﻤﺖ‬
‫راﺳﺖ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽﺗﻮان ﮐﺎﻧﺎل و ﮐﻤﯿﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را اﻧﺘﺨﺎب و ﺳﭙﺲ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ دﮐﻤـﻪ ‪ Back‬ﺑـﻪ ﺻـﻔﺤﻪ‬
‫ﻗﺒﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺑﻄﻮر ﺧﻮدﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪3-Amplitude‬‬
‫‪4-Peak to Peak voltage‬‬
‫‪5-Time period‬‬
‫‪6-Root Mean Square‬‬
‫‪6‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﮐﺎﻧﺎل ﯾﮏ اﺳﮑﻮپ ﺷﮑﻞ )‪ (10-1‬را ﻧﻤﺎﯾﺶ دﻫﺪ‪ ،‬وﻟﺘﺎژ و ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ آن ﭼﻪ ﻣﻘﺪار اﺳﺖ؟‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 10-1‬ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﯾﮏ ﺷﮑﻞ ﻣﻮج روي ﺻﻔﺤﻪ اﺳﮑﻮپ‬

‫‪ VOLT/DIV‬ﮐﺎﻧﺎل ﯾﮏ‪ ،‬روي ‪ 1mV‬اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻪ ﻋﻤﻮدي از ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ اﺳﮑﻮپ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪1mV‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﮏ اﯾﻦ ﺳﯿﮕﻨﺎل ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ داﻣﻨﻪ وﻟﺘﺎژ آن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪Vm  1  1mV  1mV‬‬
‫‪VP  P  2  1mV  2mV‬‬
‫ﮐﻠﯿــﺪ‪SEC/DIV‬روي ‪ 0.25ms‬اﺳــﺖ ﺑﻨــﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫــﺮ ﯾــﮏ ﺧﺎﻧــﻪ اﻓﻘــﯽ از ﺻــﻔﺤﻪ ﻧﻤــﺎﯾﺶ اﺳــﮑﻮپ ﺑﺮاﺑــﺮ ﺑــﺎ‬
‫‪0.25ms‬اﺳﺖ‪ ،‬از ﻃﺮﻓﯽ ﯾﮏ دوره ﺗﻨﺎوب اﯾﻦ ﺳﯿﮕﻨﺎل ﭼﻬﺎر ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ دوره ﺗﻨـﺎوب و ﻓﺮﮐـﺎﻧﺲ آن‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪T  4  0.25ms  1ms  f ‬‬ ‫‪ 1kHz‬‬
‫‪T‬‬

‫‪-10-1-1‬اﺧﺘﻼف ﻓﺎز دو ﻣﻮج در ﺣﺎﻟﺖ ‪)X-Y‬ﻣﺸﺨﺼﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ(‬

‫اﮔﺮ اﺳﮑﻮپ را درﺣﺎﻟﺖ‪ X-Y‬ﻗﺮار دﻫﯿﻢ ﻣﺤﻮر زﻣﺎن ﺣﺬف ﺷﺪه و دو ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽ‪-‬‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درواﻗﻊ آﻧﭽﻪ ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ اﺳﮑﻮپ ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﻪي اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﺑﯿﻦ دو ﻧﻘﻄـﻪ اﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺤﻮر اﻓﻘﯽ ﻣﻌﺮف ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﺎﻧﺎل ‪ CH1‬و ﻣﺤﻮر ﻋﻤﻮدي ﻧﻤﺎﯾﺶ دﻫﻨﺪه ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﺎﻧﺎل ‪CH2‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪-‬‬
‫اي از اﺧﺘﻼف ﻓﺎزﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺷﮑﻞ )‪ (11-1‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 11- 1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از اﺧﺘﻼف ﻓﺎز ﺳﯿﮕﻨﺎل ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﺎﻟﺖ ‪X-Y‬‬

‫‪7‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫‪٧‬‬
‫ﻣﻮﻟﺘﯽﻣﺘﺮ‬ ‫‪-٢-١‬‬
‫اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﻣﻮﻟﺘﯽﻣﺘﺮ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﮐﻤﯿﺖ را اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﮐﻤﯿﺖﻫﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻟﺘﺎژ)‪ DC‬و ‪،(AC‬ﺟﺮﯾﺎن)‪ DC‬و ‪ ،(AC‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن‪ ،‬وﻟﺘﺎژ آﺳﺘﺎﻧﻪ دﯾﻮد‪ ...‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷـﺖ‬
‫ﮐﻪ وﻟﺘﻤﺘﺮﻫﺎ)آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ(ي‪ AC‬ﻣﻘﺪار ﻣﻮﺛﺮ وﻟﺘﺎژ)ﺟﺮﯾﺎن( را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﮑﻞ )‪ (12-1‬ﻧﻤﻮﻧـﻪاي از ﯾـﮏ‬
‫ﻣﻮﻟﺘﯽﻣﺘﺮ دﯾﺠﯿﺘﺎل اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ 12-1‬ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮﻟﺘﯽ ﻣﺘﺮ دﯾﺠﯿﺘﺎل‬

‫اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﮐﻤﯿﺘﯽ را اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻠﮑﺘﻮر)ﮐﻠﯿﺪ ﮔﺮدان( ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺳﻠﮑﺘﻮر در‬
‫ﻣﺤﺪوده اﻫﻢ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه را اﻫﻢﻣﺘﺮ‪ ،‬در ﻣﺤﺪوده وﻟﺖ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه را وﻟﺖﻣﺘﺮ و در ﻣﺤﺪوده آﻣﭙﺮ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه را آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎ ﺳﻠﮑﺘﻮر در ﻣﺤﺪوده ﻣﺜﻼ آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ ﻗﺮار داده ﺷﻮد و از آن ﺑﻪ ﺻﻮرت وﻟﺖ‪-‬‬
‫ﻣﺘﺮ)ﺑﻄﻮر ﻣﻮازي( اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و ﯾﺎ ﺑﻠﻌﮑﺲ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮاﺑﯽ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻫﺮ ﮐﻤﯿﺖ اﺑﺘﺪا‬
‫ﺳﻠﮑﺘﻮررا در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه در ﻗﺴﻤﺖ زﯾﺮ ﺗﺮﻣﯿﻨﺎلﻫﺎ‪،‬‬
‫اﺗﺼﺎﻻت را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﯿﻢ)ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎﯾﯽ در ﺣﺪ ﻣﯿﻠﯽآﻣﭙﺮ‪ ،‬اﺗﺼﺎﻻت را ﺑﻪ دو ﺳﺮ‬
‫‪ Com‬و ‪ mA‬وﺻﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ( و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻘﺪار ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه را ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي وﻟﺘﺎژ‪ ،‬وﻟﺖﻣﺘﺮ ﺑﺼﻮرت ﻣﻮازي و ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي در‬
‫ﻣﺪار ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪7-Multimeter‬‬
‫‪8‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﯾﻪ ‪DC٨‬‬ ‫‪-٣-١‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﯾﻪ‪ 9‬وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺮق ﺷﻬﺮ را ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ . .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻐﺬﯾﻪ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ اﻏﻠﺐ از ﻧﻮع‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﯿﺎز ﻣﯽﺗﻮان وﻟﺘﺎژ ﺧﺮوﺟﯽ را ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‪ .‬ﺷﮑﻞ)‪ (13-1‬ﯾﮏ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﯾﻪ ‪ DC‬دوﺑﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ دو وﻟﺘﺎژ ‪ DC‬ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 60‬وﻟﺖ )‪3‬آﻣﭙﺮ( و ﯾﮏ وﻟﺘﺎژ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ‪ 5‬وﻟﺖ )‪3‬آﻣﭙﺮ( ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ 13- 1‬ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﯾﻪ ‪DC‬‬

‫در دو ﻗﺴﻤﺖ ‪ A‬و ‪ ،B‬ﻣﯿﺰان وﻟﺘﺎژ ﺧﺮوﺟﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه از ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺼﻮرت دﯾﺠﯿﺘﺎل‬
‫ﻗﺎﺑﻞ روﯾﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﺮﯾﺎن را ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻮﻣﺘﺮي ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرت ‪ CURRENT‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﯽ‪-‬‬
‫ﺗﻮان ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‪ .‬از دو ﭘﺎﯾﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽﺗﻮان وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻐﯿﯿﺮ را درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻫﯿﭻ وﻗﺖ ﯾﮏ ﻗﻄﻌﻪ ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدي ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﻮد را ﺑﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازي ﻧﺒﻨﺪﯾﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﺗﺼﺎل‬
‫ﻣﺪار ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﯾﻪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا وﻟﺘﺎژ ﺧﺮوﺟﯽ را ﺑﺮ روي ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد دﻟﺨﻮاه ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﻣﺪار را ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ﺗﻐﺬﯾﻪ وﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪١٠‬‬
‫ﻓﺎﻧﮑﺸﻦ ژﻧﺮاﺗﻮر‬ ‫‪-٤-١‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﻮاع ﺳﯿﮕﻨﺎلﻫﺎي ﻣﺮﺑﻌﯽ‪ ،‬ﻣﺜﻠﺜﯽ و ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ را ﺑﺎ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ و داﻣﻨﻪﻫﺎي دﻟﺨﻮاه اﯾﺠﺎد ﻣﯽ‪-‬‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ )‪ (14-1‬ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺎﻧﮑﺸﻦ ژﻧﺮاﺗﻮر را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٨‬‬
‫‪-Direct Current‬‬
‫‪٩‬‬
‫‪-Power Supply‬‬
‫‪١٠‬‬
‫‪-Function Generator‬‬
‫‪9‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 14-1‬ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺎﻧﮑﺸﻦ ژﻧﺮاﺗﻮر‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞ ﻣﻮج ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻮع ﺷﮑﻞ ﻣﻮج را ﺑﺎ ﺳﻠﮑﺘﻮر ‪ FUNCTION‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮده ﺳﭙﺲ ﺑﺎ‬
‫ﺳﻠﮑﺘﻮر ‪ RANGE‬ﻣﺤﺪوده ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮده و ﺑﺎ وﻟﻮم ‪ FREQUENCY‬ﻣﻘﺪار ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪن وﻟﻮم ‪ ،AMPL‬داﻣﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ‪ 20db‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪن وﻟـﻮم‬
‫‪ OFFSET‬ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻘﺪار آن را دﻗﯿﻖ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭼﺮاغﻫﺎي ﮐﻨﺎر ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ واﺣﺪ ﻋـﺪد ﻧﺸـﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ اﮔﺮ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺮ ﻋﺪد ‪ 100‬راﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ و ﭼﺮاغ ‪ KHz‬روﺷﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ‪100KHz‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪10‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫ب( آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻗﻄﻌﺎت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬ ‫‪-٥-١‬‬

‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻧﻮارﻫﺎي رﻧﮕﯽ‬ ‫‪-1-5-1‬‬

‫در ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎي ﺗﻮان ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺑﻌﺎد ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺗﻮﻟﺮاﻧﺲ را ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻧﻮار رﻧﮕﯽ ﻣﺸـﺨﺺ ﻣـﯽ‪-‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ روش ﭼﻬﺎر ﻧﻮاري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎي ﺑﺎ ﺗﻮﻟﺮاﻧﺲ ‪ %2‬ﺑﻪ ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ روش از دو رﻧﮓ اول ﺑﺮاي ﻋﺪد‪ ،‬رﻧﮓ ﺳﻮم ﺑﺮاي ﺿﺮﯾﺐ و رﻧﮓ ﭼﻬﺎرم ﺑﺮاي ﺗـﻮﻟﺮاﻧﺲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎي دﻗﯿﻖ و ﺧﯿﻠﯽ دﻗﯿﻖ ﻣﻌﻤﻮﻻ از روش ﭘﻨﺞ ﻧﻮاري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾـﻦ روش ﺳـﻪ ﻧـﻮار اول‬
‫ﻋﺪد ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬رﻧﮓ ﭼﻬﺎرم ﺑﺮاي ﺿﺮﯾﺐ و رﻧﮓ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﺮاﻧﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺷـﮑﻞ ﻣﻌﻨـﯽ رﻧﮕﻬـﺎ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از ‪ None‬ﺑﺪون رﻧﮓ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ 1-1‬ﻧﻮارﻫﺎي رﻧﮕﯽ روي ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫ﺗﻮان ﻣﺠﺎز ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬ ‫‪-2-5-1‬‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از آن ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر داﺋﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨـﺪ‪ .‬در ﺷـﮑﻞ)‪ (15-1‬ﭼﻨـﺪ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺮﺑﻨﯽ ﺑﺎ ﺗﻮانﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪11‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ‪ 15-1‬اﻧﺪازه ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ وات‬

‫‪11‬‬
‫‪ -٦-١‬ﺧﺎزن‬

‫ﺧﺎزن ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪-1-6-1‬‬

‫اﯾﻦ ﺧﺎزﻧﻬﺎ داراي ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻣﻌﯿﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺧﺎزﻧﻬـﺎي ﺛﺎﺑـﺖ را ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺎس ﺟﻨﺲ ﻋﺎﯾﻖ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي و ﻧـﺎم ﮔـﺬاري ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬وﺟـﻪ ﺗﻤـﺎﯾﺰ اﺻـﻠﯽ ﺧﺎزﻧﻬـﺎي‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ و ﻏﯿﺮ اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘﯽ)ﺳﺮاﻣﯿﮑﯽ‪ ،‬ﻣﯿﮑﺎﯾﯽ و ورﻗﻪاي( در اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﺎزﻧﻬﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺘـﯽ داراي ﭘﻼرﯾﺘـﻪ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﯾﮏ ﺟﻬﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﺷﺎرژ ﻧﻤﻮد‪ .‬روي ﺑﺪﻧﻪ ﺧﺎزن ﮐﻨﺎر ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻨﻔـﯽ‪ ،‬ﻋﻼﻣـﺖ –‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار واﻗﻌﯽ ﻇﺮﻓﯿﺖ و وﻟﺘﺎژ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ روي ﺑﺪﻧﻪ درج ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺧـﺎزن‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻣﻌﮑﻮس در ﻣﺪار ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﻻﯾﻪ اﮐﺴﯿﺪ آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮم از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻪ و ﺧﺎزن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻫﺎدي ﻣﯽﺷـﻮد و‬
‫ﭘﺲ از آن ﻣﺤﻠﻮل اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺖ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺷﺪه و در اﺛﺮ ﮔﺎز اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺧﺎزن ﻣﻨﻔﺠـﺮ ﻣـﯽﺷـﻮد)در ﺻـﻮرﺗﯿﮑﻪ وﻟﺘـﺎژ‬
‫ﻣﻌﮑﻮس از ﯾﮏ دﻫﻢ وﻟﺘﺎژ ﻣﺠﺎز ﺧﺎزن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﺎﺻﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽﺷﻮد(‪ .‬وﻟﺘﺎژ ﻣﺠﺎز)ﺣﺪاﮐﺜﺮ وﻟﺘـﺎژي‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ آن اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮد( ﺧﺎزﻧﻬﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻟﯽ ﺑﺮ روي آن ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺧﺎزﻧﻬـﺎي ﺳـﺮاﻣﯿﮑﯽ ﻋﺪﺳـﯽ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ داراي وﻟﺘﺎژ ﻣﺠﺎز ‪ 50‬وﻟﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻘﺪار ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزن از روي رﻣﺰ ﻋﺪدي‬ ‫‪-2-6-1‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎزﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از روﺷﻬﺎي زﯾﺮ ﺑﺮ روي ﺑﺪﻧﻪ ﺧﺎزن درج ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻇﺮﻓﯿﺖ و واﺣﺪ ﺑﺮ روي ﺧﺎزن ﻗﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ب( اﮔﺮ واﺣﺪ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻗﯿﺪ ﻧﺸﻮد و ﻋﺪد ﻣﺰﺑﻮر از ﯾﮏ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﯿﮑﺮوﻓﺎراد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ج( اﮔﺮ واﺣﺪ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻗﯿﺪ ﻧﺸﻮد و ﻋﺪد ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﯾﮏ ﺑﺎﺷﺪ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﭘﯿﮑﻮﻓﺎراد اﺳﺖ‬
‫د( اﻏﻠﺐ در ﻣﻮرد ﺧﺎزﻧﻬﺎي ﺳﺮاﻣﯿﮑﯽ ﻋﺪﺳﯽ ‪ 100‬ﭘﯿﮑﻮﻓﺎراد ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﯾـﮏ ﻋـﺪد ﺳـﻪ رﻗﻤـﯽ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ دو رﻗﻢ اول ﻋﺪد و رﻗﻢ ﺳﻮم ﺿﺮﯾﺐ)ﺗﻌﺪاد ﺻﻔﺮ( را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﭘﯿﮑﻮﻓﺎراد ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪11-‬‬
‫‪Capacitor‬‬
‫‪12‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫‪١٢‬‬
‫دﯾﻮد‬ ‫‪-٧-١‬‬
‫در اﺗﺼﺎل ‪ p-n‬ﺳﻤﺖ ‪ p‬را آﻧﺪ و ﺳﻤﺖ ‪ n‬را ﮐﺎﺗﺪ ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ )‪ (16-1‬ﻧﻤﺎد ﻣﺪاري ﯾﮏ دﯾـﻮد ﻣﻌﻤـﻮﻟﯽ را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 16-1‬ﻧﻤﺎد ﻣﺪاري دﯾﻮد‬

‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎ و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن دﯾﻮد‬ ‫‪-1-7-1‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ دﯾﻮد‪ ،‬ﯾﮏ اﺗﺼﺎل ‪ p-n‬اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ دﯾﻮد ﺑﺼﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎﯾﺎس ﺷـﻮد ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﮐﻤـﯽ از ﺧـﻮد‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ و در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﯾﺎس ﻣﻌﮑﻮس ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺳﺮﻫﺎي دﯾﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻟﺘﯽﻣﺘﺮ‬
‫دﯾﺠﯿﺘﺎل ﻻزم اﺳﺖ دو ﺳﺮ دﯾﻮد را ﺑﻪ ﺳﺮﻫﺎي ‪ com‬و ‪ V‬ﻣﻮﻟﺘﯽﻣﺘﺮ وﺻـﻞ ﮐﻨـﯿﻢ و ﻣـﻮﻟﺘﯽﻣﺘـﺮ را در ﻗﺴـﻤﺖ‬
‫ﺗﺴﺖ دﯾﻮد ﻗﺮار دﻫﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ وﻟﺘﺎژ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ دﯾﻮد در ﺑﺎﯾﺎس ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻮده و‬
‫آﻧﺪ ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ ﻣﺜﺒﺖ و ﮐﺎﺗﺪ ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﻔﯽ وﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻦﺻﻮرت ﻻزم اﺳﺖ ﺟﻬﺖ دﯾﻮد را ﻣﻌﮑﻮس ‪-‬‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﮔﺮ ﻣﻮﻟﺘﯽﻣﺘﺮ ﻣﻘﺪاري ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد‪ ،‬دﯾﻮد ﺳﺎﻟﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪ 17-1‬ﺗﺸﺨﯿﺺ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎي دﯾﻮد و ﻋﯿﺐﯾﺎﺑﯽ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺑﺮاي آﻧﮑﻪ اﺛﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ Rf‬ﺗﻮﺳﻂ اﻫﻢﻣﺘﺮ ﻣﺸﻬﻮد ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ وﻟﺘﺎژ ﻣﺪار ﺑﺎز اﻫﻢﻣﺘﺮ از وﻟﺘﺎژ آﺳـﺘﺎﻧﻪ دﯾـﻮد‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮط در ﻣﻮرد اﻫﻢﻣﺘﺮ آﻧﺎﻟﻮگ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮده وﻟﯽ در ﻣـﻮرد اﻫـﻢﻣﺘـﺮ دﯾﺠﯿﺘـﺎل ﻫﻤﯿﺸـﻪ‬
‫ﺻﺎدق ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﺎ ﻣﻮﻟﺘﯽﻣﺘﺮﻫﺎي دﯾﺠﯿﺘﺎل ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻣﻘﺎوﻣﺖ دﯾﻮد را در ﺑﺎﯾﺎس‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻣﻌﮑﻮس اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪12-‬‬
‫‪Diode‬‬
‫‪13‬‬
‫داﻧﺸﮑﺪه ﺑﺮق داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ ﻃﻮﺳﯽ‬ ‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫‪١٣‬‬
‫‪ -٨-١‬ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر‬
‫ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر از دو اﺗﺼﺎل ‪ p-n‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ )‪ (18-1‬اﺗﺼﺎل ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮرﻫﺎي ‪ BJT‬ﻧﺸـﺎن داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺴﺖ آن ﻣﺸﺎﺑﻪ دﯾﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪18- 1‬ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮرﻫﺎي ‪BJT‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﺴﺖ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮرﻫﺎي ‪ ،BJT‬ﻣﻮﻟﺘﯽﻣﺘﺮ را روي ﻗﺴﻤﺖ دﯾﻮد ﮔﺬاﺷـﺘﻪ از ﺳـﺮﻫﺎي ‪ com‬و ‪ V‬ﻣـﻮﻟﺘﯽﻣﺘـﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎي ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر را دوﺗﺎ دوﺗﺎ ﺗﺴﺖ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪاي ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ دو ﭘﺎﯾﻪ دﯾﮕﺮ ﻣﻘﺪار داﺷﺖ‬
‫ﺑﯿﺲ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از دوﭘﺎﯾﻪ دﯾﮕﺮ ﻫﺮ ﮐﺪام وﻟﺘﺎژش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﯿﺲ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد اﻣﯿﺘﺮ و دﯾﮕﺮي ﮐﻠﮑﺘﻮر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﻮع ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر دو ﺣﺎﻟﺖ وﺟﻮد دارد‪ :‬اﻟﻒ( اﮔﺮ ﺑﯿﺲ ﺑﻪ ﺳﺮ ‪ V‬ﻣﻮﻟﺘﯽﻣﺘﺮ وﺻﻞ ﺷﻮد و ﺳـﺮ ‪ Com‬را‬
‫ﺑﻪ دو ﭘﺎﯾﻪ دﯾﮕﺮ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر وﺻﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬در ﺻﻮرت ﻧﻤﺎﯾﺶ وﻟﺘﺎژ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻟﺘﯽﻣﺘﺮ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر ﻧـﻮع ‪ npn‬اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ب( اﮔﺮ ﺑﯿﺲ ﺑﻪ ﺳﺮ ‪ Com‬ﻣﻮﻟﺘﯽﻣﺘﺮ وﺻﻞ ﺷﻮد و ﺳﺮ ‪ V‬را ﺑـﻪ دو ﭘﺎﯾـﻪ دﯾﮕـﺮ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴـﺘﻮر وﺻـﻞ ﮐﻨـﯿﻢ‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرت ﻧﻤﺎﯾﺶ وﻟﺘﺎژ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﻟﺘﯽﻣﺘﺮ ﺗﺮاﻧﺰﯾﺴﺘﻮر ﻧﻮع ‪ pnp‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫‪ -٩-١‬ﺑﺮِد ﺑ‪‬ﺮد‬
‫ﺑﺮِدﺑ‪‬ﺮد ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺮد اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪي آن ﻣﯽﺗﻮان اﺟﺰاي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﺘﻌﺪد را ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺼـﻞ‬
‫ﮐﺮد‪.‬در ﺷﮑﻞ )‪ (19-1‬ﯾﮏ ﻧﻤﺎي ﮐﻠﯽ از ﺳﻮراخ ﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻫﻢ در ﯾﮏ ﺑﺮد ﺑﺮد‪ ،‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آيﺳﯽﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ آﻧﻬﺎ را در ﻗﺴﻤﺖ وﺳﻂ ﻃﻮري ﻗﺮار دﻫﯿﻢ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎي آن در دو ﻃﺮف ﺑﺎ ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ در‬
‫ﺗﻤﺎس ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دو ردﯾﻒ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﯾـﻪي ﻣﺜﺒـﺖ و ﻣﻨﻔـﯽ ﺑـﺮد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ 19-1‬ﻧﻤﺎي ﮐﻠﯽ از ﺑﺮد ﺑﺮد‬

‫‪13-‬‬
‫‪Transistor‬‬
‫‪14-‬‬
‫‪BreadBoard‬‬
‫‪14‬‬