Endless Ebook, One Click Away – Start Downloading at ebookname.

com

Using Drupal 2nd Edition Angela Byron

https://ebookname.com/product/using-drupal-2nd-edition-
angela-byron/

OR CLICK HERE

DOWLOAD EBOOK

Browse and Get More Ebook Downloads Instantly at https://ebookname.com

Click here to visit ebookname.com and download ebook now
Instant digital products (PDF, ePub, MOBI) available
Download now and explore formats that suit you...

Pro Drupal Development 2nd Edition Vandyk

https://ebookname.com/product/pro-drupal-development-2nd-edition-
vandyk/

Electronic Health Records 2nd Edition Byron Hamilton

https://ebookname.com/product/electronic-health-records-2nd-
edition-byron-hamilton/

Transport Phenomena 2nd Edition R. Byron Bird

https://ebookname.com/product/transport-phenomena-2nd-edition-r-
byron-bird/

Advances in Gynaecological Surgery 1st Edition Peter J.

O'Donovan

https://ebookname.com/product/advances-in-gynaecological-
surgery-1st-edition-peter-j-odonovan/
Group Analytic Art Therapy 1st Edition Gerry Mcneilly

https://ebookname.com/product/group-analytic-art-therapy-1st-
edition-gerry-mcneilly/

Engineering Mechanics Dynamics 6th Edition J. L. Meriam

https://ebookname.com/product/engineering-mechanics-dynamics-6th-
edition-j-l-meriam/

France s Best Trips 39 Amazing Road Trips 1st Edition

Edition Oliver Berry

https://ebookname.com/product/france-s-best-trips-39-amazing-
road-trips-1st-edition-edition-oliver-berry/

Women Art Workers and the Arts and Crafts Movement 1st
Edition Zoë Thomas

https://ebookname.com/product/women-art-workers-and-the-arts-and-
crafts-movement-1st-edition-zoe-thomas/

The Importance of Being Civil The Struggle for

Political Decency John A. Hall

https://ebookname.com/product/the-importance-of-being-civil-the-
struggle-for-political-decency-john-a-hall/
Who Dares Wins The SAS and the Iranian Embassy Siege
1980 Osprey Raid Gregory Fremont

https://ebookname.com/product/who-dares-wins-the-sas-and-the-
iranian-embassy-siege-1980-osprey-raid-gregory-fremont/
 SECOND EDITION

Using Drupal

Angela Byron, Addison Berry, and Bruno De Bondt

Beijing • Cambridge • Farnham • Köln • Sebastopol • Tokyo

Using Drupal, Second Edition
by Angela Byron, Addison Berry, and Bruno De Bondt

Copyright © 2012 Angela Byron, Addison Berry, and O’Reilly Media, Inc.. All rights reserved.
Printed in the United States of America.

Published by O’Reilly Media, Inc., 1005 Gravenstein Highway North, Sebastopol, CA 95472.

O’Reilly books may be purchased for educational, business, or sales promotional use. Online editions
are also available for most titles (http://my.safaribooksonline.com). For more information, contact our
corporate/institutional sales department: 800-998-9938 or [email protected].

Editors: Julie Steele and Meghan Blanchette Indexer: John Bickelhaupt

Production Editor: Kristen Borg Cover Designer: Karen Montgomery
Proofreader: Rachel Monaghan Interior Designer: David Futato
Illustrator: Robert Romano

December 2008: First Edition.

April 2012: Second Edition.

Revision History for the First Edition:

2012-04-09 First release
See http://oreilly.com/catalog/errata.csp?isbn=9781449390525 for release details.

Nutshell Handbook, the Nutshell Handbook logo, and the O’Reilly logo are registered trademarks of
O’Reilly Media, Inc. Using Drupal, the image of a dormouse, and related trade dress are trademarks of
O’Reilly Media, Inc.
Many of the designations used by manufacturers and sellers to distinguish their products are claimed as
trademarks. Where those designations appear in this book, and O’Reilly Media, Inc., was aware of a
trademark claim, the designations have been printed in caps or initial caps.

While every precaution has been taken in the preparation of this book, the publisher and authors assume
no responsibility for errors or omissions, or for damages resulting from the use of the information con-
tained herein.

ISBN: 978-1-449-39052-5

[LSI]

1334005156
 Table of Contents

Foreword . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xi

Preface . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xiii

1. Drupal Overview . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
What Is Drupal? 1
Who Uses It? 2
What Features Does Drupal Offer? 3
A Brief History of Content Management 4
A Historical Look at Website Creation 4
The Age of Scripts and Databases 6
The Content Revolution 7
How Does Drupal Work? 8
Modules 9
Users 10
Content (Nodes) 11
Entities and Fields 12
Ways of Organizing Content 13
Types of Supporting Content 15
Getting Help 15
Conclusion 17

2. Drupal Jumpstart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Case Study 20
Implementation Notes 21
Spotlight: Drupal’s Administration Interface 22
Hands-On: Changing Administrative Settings 25
Spotlight: Content Management 26
Content 26
Comments 30
Navigation 32

iii
 Blocks 34
Hands-On: Content Management 36
Creating a Basic Page 36
Creating an Article 39
Managing Site Navigation 40
Configuring Blocks 42
Spotlight: Modules 44
Module Administration Page 45
Finding and Installing Modules 46
Removing Modules 48
Hands-On: Working with Modules 49
Spotlight: Access Control 53
Configuring User Access 54
User Profiles 57
Account Settings 58
Handling Abusive Users 58
Hands-On: Creating Roles and Users 59
Hands-On: Configuring Permissions 62
Spotlight: Content Moderation Tools 66
Automated Spam Detection 66
Manual Spam Prevention Tools 68
Hands-On: Contact Form 68
Spotlight: Themes 71
Finding a Theme 72
Theme Installation 73
Theme Configuration 73
Blocks and Regions 75
Administration Theme Setting 76
Hands-On: Branding the Site 77
Summary 79

3. Job Posting Board . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

Case Study 82
Implementation Notes 83
Spotlight: Field and Field UI 83
Field Types 85
Input Widgets 86
Displays, View Modes, and Formatters 87
Reusing Existing Fields 90
Hands-On: Job Content Type 92
Spotlight: References 100
Hands-On: Adding a Reference Field 100
Hands-On: Customizing Field Display 102

iv | Table of Contents
 Hands-On: Job Application Type 108
Spotlight: Views Module 113
Data Types 115
Displays 118
Pieces of a View 121
Hands-On: The Views Module 124
Jobs View 125
Applications View 134
Taking It Further 146
Summary 147

4. Media Management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

Case Study 150
Implementation Notes 151
Spotlight: Image Styles 152
Styles and Effects 153
Using an Image Style 157
Troubleshooting Image Styles 158
Hands-On: Image Styles 159
Create Image Styles 160
Improve Image Quality 163
Spotlight: Media 164
Media Files 165
Media Browser 166
Hands-On: Music Reviews 168
Review Content Type 168
Displaying Media Files 173
Spotlight: Content Editing and Image Handling 177
Content Editing 178
Integrating Media in Content 179
Spotlight: Text Formats and Filters 179
Hands-On: Setting Up WYSIWYG 183
Set Up and Configuration 183
Enabling the Media Filter 189
Spotlight: Media Internet Sources 189
Hands-On: Posting Videos 191
Taking It Further 192
Summary 193

5. Product Reviews . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

Case Study 196
Implementation Notes 197
Hands-On: Basic Product Reviews 199

Table of Contents | v
 Creating the Product Review Content Type 199
Spotlight: Amazon Module 203
What’s Included? 203
Locale 204
Referral Settings 204
Amazon Keys 204
Hands-On: Adding an Amazon Field 204
Adding the Product Field 206
Spotlight: Voting API and Fivestar 209
Hands-On: Adding Ratings 210
Adding the Product Rating Field 210
Adding the Reader Rating Field 211
Spotlight: CSS Injector 212
Hands-On: Polishing the Presentation 213
Setting Field Display Options 214
Configuring CSS Injector 216
Hands-On: Building a Product List 217
Spotlight: The Search Module 222
Searching with Views 223
Hands-On: Make the Product List Searchable 224
Rewriting Views Field Output 226
Taking It Further 228
Summary 228

6. Event Management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

Case Study 232
Implementation Notes 232
Hands-On: First Steps 233
Creating an Event Content Type 233
Access Control 234
Spotlight: Date Module 235
Date Submodules 235
Date Field Types 236
Date Form Elements 236
Date Field Settings 239
Hands-On: Adding Dates 242
Add the Date Field 242
Hands-On: Upcoming Events View 245
Spotlight: Calendar Module 248
Calendar View Type 248
iCal Integration 250
Hands-On: Calendar View 250
Spotlight: Flag Module 252

vi | Table of Contents
 Flag Settings 254
Flag Actions Module 257
Hands-On: Flag Configuration 257
Hands-On: Attendee View 259
Taking It Further 261
Summary 262

7. Managing Publishing Workflows . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263

Case Study 264
Implementation Notes 265
Spotlight: Taxonomy 266
Vocabularies and Terms 267
Taxonomy Term Links 268
Hands-On: Categorizing Content 269
Spotlight: Pathauto 273
Path Aliases 273
Pathauto Patterns 274
Hands-On: Automating URL Aliases 276
Spotlight: Workbench 278
My Workbench 279
Hands-On: Creating Editorial Work Spaces 280
Hands-On: Generating Sample Content 281
Spotlight: Workbench Access 284
Using Hierarchies to Define Access Control 284
Assigning Editorial Access to Workbench Access Sections 286
Hands-On: Workbench Access 287
Setting Up Access Control with Workbench Access 290
Spotlight: Workbench Moderation 295
Editorial Workflow Management with Workbench Moderation 295
Hands-On: Workbench Moderation 298
Taking It Further 304
Summary 304

8. Multilingual Sites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307

Case Study 308
Implementation Notes 309
Spotlight: Interface Translation 310
Locale 311
Hands-On: Installing a Translation 316
Hands-On: Configuring Locale Features 318
Language Detection and Selection 318
Language Switcher 319
Spotlight: Localization Client 320

Table of Contents | vii

 Hands-On: Translating the Interface 321
Using the Locale Module 321
Using the Localization Client 323
Spotlight: Content Translation 326
Hands-On: Translating Content 328
Multilingual Content 328
Translation 329
Spotlight: Internationalization 332
Multilingual Content Selection 333
Strings 333
Site-Wide Language-Dependent Variables 333
Module Helpers 334
Paths 335
Synchronization 335
Hands-On: Internationalization Features 336
Content Selection 336
Site-Wide Variables 336
Content Types 339
Taxonomy 342
Menu Translation 345
Taking It Further 345
Summary 346

9. Online Store . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349

Case Study 350
Implementation Notes 351
Spotlight: Drupal Commerce 351
Commerce and Commerce UI 352
Cart 352
Checkout 353
Customer and Customer UI 353
Order, Order UI, Line Item, and Line Item UI 355
Payment and Payment UI 355
Product and Product UI 356
Product Reference 357
Price, Product Pricing, and Product Pricing UI 357
Tax and Tax UI 357
Additional Drupal Commerce Add-Ons 357
Spotlight: Managing Products with Drupal Commerce 358
Products and Product Types 358
Hands-On: Products and Product Types 359
Initial Setup Tasks 359
Configuring Product Types 359

viii | Table of Contents

 Creating Sample Products 362
Spotlight: Feeds Module 364
Hands-On: Bulk-Importing Product Data 366
Creating a Feed Importer for CSV Files 366
Mapping CSV Data to Drupal Commerce Products 368
Importing CSV Product Data 370
Spotlight: Building the Storefront and Shopping Cart 371
Hands-On: Product Displays 373
Hands-On: Creating a Product Catalog 374
Spotlight: Rules Module 383
Hands-On: Taxes 385
Spotlight: Accepting Credit Card Payments Online 388
Hands-On: PayPal 389
Hands-On: Configuring a Payment Method 393
Hands-On: Processing Orders 394
Shopping Cart 395
Checkout Process 396
Placing a Test Order 397
Access Control 400
Taking It Further 402
Summary 403

A. Installing and Upgrading Drupal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405

B. Choosing the Right Modules . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425

C. Modules and Themes Used in This Book . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441

D. Major Changes Between Drupal 6 and 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445

Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457

Table of Contents | ix
 Foreword

Drupal’s modular architecture and open source nature make it a popular PHP appli-
cation framework and content management system for hundreds of thousands of web
developers around the world. More than 900 people contributed code and ideas to the
Drupal 7 release, and even more are responsible for developing and maintaining more
than 15,000 contributed modules that can be used to extend Drupal’s functionality.
The size, passion, and velocity of the Drupal community, combined with Drupal’s
strength as a platform, allow incredible things to happen. Every day, new modules are
contributed and existing modules are improved upon. Whether these modules are cre-
ated to catch up with the latest trends on the Web or to invent completely new para-
digms, the Drupal project continues to expand in many different directions.
The beauty of all these modules is that they empower website builders to assemble rich
and powerful websites quickly and easily without having to be a programmer. Millions
of people are using Drupal to build personal blogs, corporate websites, intranets, online
photo galleries, job posting boards, conference websites, and more.
Unfortunately, the challenge for many of these site administrators, and even seasoned
Drupal developers, is to try to make sense of all these modules and the ever-expanding
Drupal universe. What modules should you use to build a newspaper website? What
modules should you use to build an intranet? What modules are best avoided because
they are being deprecated by better ones? What modules can be used on really big
websites that serve millions of pages a day? Navigating your way through the Drupal
world can be daunting.
This book cuts out a lot of the research time and helps you dive headfirst into Drupal.
It does an excellent job of explaining how to rapidly assemble a wide variety of websites
with some of Drupal’s most commonly used modules. Whether you’re new to building
websites or an experienced programmer, this book is full of useful information. Just as
I did in the first edition, I promise that by the end of this book, you’ll be much more
prepared to build the Drupal site of your dreams.
—Dries Buytaert
Drupal founder and project lead
March 2012

xi
 Preface

Audience
Who is this book written for?
• If your lead developer can’t seem to shut up about this weird “Drupal” thing, and
you want to figure out what on earth she’s talking about, this book is for you.
• If your boss has approached you and said, “We need to build a site that has X, and
fast!” and “X” is a photo gallery, a product reviews section, an ecommerce store,
or any of the other projects covered herein, this book is for you.
• If you know your way around Drupal, but have found yourself paralyzed by the
sheer volume of contributed modules, and need help figuring out which ones are
worth looking at, this book is for you.
• If you consider yourself well versed in Drupal already, but want to broaden your
horizons by learning about some useful modules that you may not have encoun-
tered yet, and learn best practices for building powerful Drupal websites, this book
is for you.
• If you’ve been building Drupal sites for a while in Drupal 6, but are new to Drupal
7 and want to find out what’s new and different, this book is for you.
If you’re completely new to creating websites and installing web-based scripts, this
book probably isn’t for you, yet. We assume that goofy acronyms like PHP, FTP, URL,
ZIP, and HTML are in your working vocabulary. Likewise, if you’re interested in hard-
core, nitty-gritty details about Drupal’s API functions, this book isn’t for you: our focus
here is on pointy-clicky stuff: combining existing modules to build out functionality,
rather than creating new ones.
If you’re one of the rest of us, who fall somewhere between total newbie and computer
science professor, we hope that this book provides you with an invaluable reference to
building practical websites with Drupal.

xiii
Assumptions This Book Makes
You’ll need access to a computer or server running PHP 5.2 or higher, along with a web
server (Apache preferred) and database (MySQL recommended). For local develop-
ment, there are several all-in-one Apache/MySQL/PHP packages available such as
WAMP for Windows or MAMP for Macs. Visit http://drupal.org/hosting for a list of
Drupal-friendly web hosting companies (with referrals benefiting the Drupal Associa-
tion), and visit http://drupal.org/requirements to read more about Drupal’s system
requirements.
You will also need to install Drupal, and the hands-on chapters assume that you’re
using the book’s source code. Appendix A provides some basic instructions, but if you
run into trouble or want to read more detailed instructions, see the Drupal installation
guide. If you are not using the source code provided with the book, Appendix C con-
tains a list of all of the modules and themes that are used for each chapter so you can
re-create them.

A Note About the Modules Used in This Book

Drupal is constantly moving and its community-contributed module world is con-
stantly shifting. The source code for the book provides the versions that the chapters
were written with, and as time moves on, the versions available on Drupal.org will most
likely change. Sometimes changes don’t dramatically affect how things work, but other
times they do. For many chapters, the hands-on sections will apply for a very long time
or change so little that they will still be quite easy to follow. But even if the user interface
for a module changes dramatically a year down the road, after using this book and
walking through various examples, you should be equipped to explore the new func-
tionality on your own. In addition to the specific hands-on “recipes,” you will also learn
tips and best practices for how to “cook” generally—that is, how to learn about mod-
ules on your own.
Also keep in mind that the Spotlight sections, which discuss module features and com-
paring modules, along with Appendix B, which discusses how to evaluate modules,
provide a good foundation for you to make these evaluations on your own. You can
do your own comparisons as newer modules come out and make the best decisions for
your use. This book is intended to not only be a guide but also a springboard for your
own mastery of the Drupal contributed project world.

If you are just starting out with Drupal, we highly recommend sticking
with the book’s source code, which will always match the book’s text
and screenshots. Once you’ve made it through the book’s examples,
upgrading to the latest code of the day will then just be a matter of
negotiating some minor differences/enhancements around what you al-
ready know.

xiv | Preface
Contents of This Book
Beyond the initial chapter that sets the stage, this book is organized as a series of recipes,
each of which consists of the following structure:
Introduction
The introduction gives an overview of what modules are covered, as well as the
overall goal of the chapter.
Case study
The case study describes the needs of a fictitious client who requires a website that
can track events, have product reviews, or sell T-shirts. We describe some back-
ground information about these clients, and go into more detail about their specific
requirements.
Implementation notes
Here we discuss various solutions within Drupal to solve the client’s requirements,
and go into detail about which modules we’ve selected and why. This section
compares and contrasts modules and explains when it’s appropriate to use module
A or why module B is a dead end.
Spotlight
Each chapter introduces one or more major modules or Drupal concepts, and the
Spotlight sections provide a “bird’s-eye view” of what each specializes in and how
it works. Think of this section as a miniature “product sheet” that highlights
features of a given module and what it can do. If you’re not interested in a pointy-
clicky tutorial but instead want to get an idea of the power and flexibility of Dru-
pal’s top contributed modules, scanning the Spotlight sections should provide
what you need.
Hands-on
After describing what a module can do in the general case, the hands-on sections
will show you how to configure them by providing step-by-step “recipes” to build
out the precise functionality the client requires. If you’re new to Drupal, following
these sections will show you exactly how the concepts work in practice, and allow
you to build several real Drupal sites yourself.
Taking it further
This section of each chapter provides pointers to other helpful add-on modules
that you can introduce to a particular use case to enhance its functionality and
make it even more powerful. If you’re extra keen, try experimenting with these
modules to make the book’s example projects even better!
Summary
This section wraps up what we’ve learned over the course of the chapter, and
provides links to the modules used, and other resources that offer more
information.

Preface | xv
Here is a list of the book’s chapters and the material covered. The first three chapters
are considered “required reading” if you haven’t used Drupal before. The rest of the
chapters will assume knowledge of these chapters, including the basics of Drupal and
the Views and Field modules. If you’re familiar with Drupal 6 but haven’t yet used
Drupal 7, you may also want to skim these chapters, as the user interface and feature
set has changed significantly between versions.
Chapter 1, Drupal Overview
This chapter answers the main “need to know” questions about Drupal: what’s
Drupal, who’s using it, why are they using it, and how does it conceptually work?
It also provides some historical context to Drupal, introduces essential terminol-
ogy, and covers everything else you need to get up to speed.
Chapter 2, Drupal Jumpstart
The first hands-on chapter hits the ground running, and will show you how to use
Drupal’s core functionality, as well as a few contributed modules, in order to build
a basic business website. By the end of this chapter, you should feel comfortable
with Drupal’s core functionality and navigating the administrative section.
Chapter 3, Job Posting Board
This chapter introduces the Field and Views modules by walking through the con-
struction of a job-posting website. You will also learn to extend core’s Field module
with additional contributed modules. By the end of this chapter, you’ll understand
how to create custom content types and add form fields, as well as how to click
together lists of any type of website content, which are the basis of all the other
chapters in the book.
Chapter 4, Media Management
This chapter helps you build a family photo gallery using core’s Image module
along with several contributed media modules.
Chapter 5, Product Reviews
In this chapter, you will build a community product review website, with the Am-
azon module providing the product data, and the Voting API and Fivestar modules
providing a rating widget.
Chapter 6, Event Management
This chapter’s all about how to do event management in Drupal, featuring the Date
and Calendar modules for storing and displaying event information, and the Flag
module for keeping track of who’s coming.
Chapter 7, Managing Publishing Workflows
This chapter talks all about implementing custom publishing workflows with the
Workbench module, and uses core’s Taxonomy as well as Pathauto to organize
our content.

xvi | Preface
 Another Random Document on
Scribd Without Any Related Topics
thans leiden, zullen wij eeuwig opnieuw beginnen zonder hoop op eenige
verandering; elk oogenblik van droefheid, smart of walging zullen wij
ontelbare malen juist zoo opnieuw doorleven. Denkt eens aan welk eene
uitwerking die openbaring op ontaarden, zieken, pessimisten, op al
diegenen moet hebben, wier smarten werkelijk veel meer zijn dan hunne
vreugden? Voor de meeste menschen is weliswaar een denkbeeld als dat
van het Eeuwig Wederkeeren, zelfs wanneer het niet a priori verworpen
wordt, volkomen onschuldig, daar het een zuiver abstract en intellectueel
iets blijft, omdat onze verbeelding niet sterk genoeg is om het te
verwezenlijken en de begrippen, die ons verstand opneemt ons gevoelsleven
over het algemeen weinig of niet aandoen. Nietzsche daarentegen „leefde”
zijne theorieën; hij philosopheerde met zijn geheele wezen en dan is het te
begrijpen, dat het Eeuwig Wederkeeren hem bij oogenblikken als eene
nachtmerrie was, die hem het bloed in de aderen deed stollen en het hart
deed stilstaan. En nu ook zien wij zijn „hardheid” voor de ongelukkigen en
onterfden van het leven onder een geheel ander daglicht; nu begrijpen wij,
dat hij bij de gedachte aan die ongelukkigen uitriep: Mogen zij gauw
sterven! mochten zij zich dooden of gauw gedood worden, die
ongelukkigen, voordat zij de algeheele diepte van den lijdensafgrond, die
hen wacht, gepeild hebben en het monsterachtig lot, dat hen dwingt eeuwig
en zonder mogelijke verlossing hun kruis mee te slepen, hebben leeren
kennen! En men begrijpt ook, dat hij zich afgevraagd heeft of de
menschheid in haar geheel in staat zou zijn zich die leer eigen te maken
zonder plotseling in eene duizeling van wanhoop en afschuw ten onder te
gaan en dat hij het denkbeeld van het Eeuwig Wederkeeren beschouwd
heeft als een toetssteen, die door zijne aanraking allen zou vernietigen, wier
levenskracht niet sterk genoeg is om de openbaring van zulk eene waarheid
te dragen.

Er is inderdaad eene bijzondere mate van zielskracht, eene zeldzame

levensenergie noodig om zonder angst het denkbeeld van het Eeuwig
Wederkeeren te verdragen en hij alleen heeft daartoe de macht, wiens
persoonlijkheid sterk genoeg is om te kunnen zeggen: zoo het leven op
zichzelf geen beteekenis heeft, weet ik er een aan te geven. Ik ben een
stukje van de natuur, die zichzelve steeds opnieuw wil en zonder ophouden
eeuwig denzelfden cirkel doorloopt: ik wil mij dus verheffen tot het punt,
waarop ik als kunstenaar van de onvergelijkelijke pracht van het vruchtbare
leven genieten kan als van het schoonste aller schouwspelen. Ik wil belang
stellen in dat wonderbaar combinatiespel, waaruit reeds zooveel schoone en
goede dingen zijn voortgesproten, waaraan de geboorte van den mensch te
danken is en dat éénmaal wellicht den Uebermensch zal voortbrengen. Met
hart en ziel wil ik wenschen, dat het blind toeval eenmaal moge slagen in de
schepping van een of ander wonderbaar, verblindend, boven den mensch
staand wezen; in die verwachting wil ik althans leven en mijn geheele
bestaan zal door die ééne gedachte geleid worden; ik wil, dat de cirkel,
waarin het leven zich eeuwig beweegt, een zoo schitterend en wonderbaar
diadeem zij als mogelijk is en zal dus in vreugde en vol bewustzijn mijn
leven op het spel zetten, hopende, dat mijn worp eene mooi resultaat moge
opleveren en zoo ik verlies, zal ik mij troosten met de gedachte, dat een
ander ten minste den mooien worp gooit of zal gooien, dien ik verwachtte
en dat zoodoende de pracht van het leven niet verminderen zal. Door dat
visioen verblind en koortsig opgewonden door de reusachtige partij, die hij
met het toeval speelt, zal de mensch al zijn nederlagen, zijne smart en
ellende leeren beschouwen als het noodige losgeld voor zijne
overwinningen en zijne vreugde, als den prikkel, die hem dwingt steeds
vooruit te streven, zichzelf te overtreffen en de verwezenlijking van
hoogere combinaties na te jagen. En wanneer hij dan het totaal van zijn
bestaan opmaakt, zal hij zien, dat de som zijner vreugden die zijner smarten
overtreft en zal hij de gedachte aan het eeuwig weer doorleven van het
reeds doorleefde vol geestdrift aannemen.

Tot die gevolgtrekking komen de verheven menschen, die Zarathustra in

zijn hol heeft verzameld. Nadat hij hun zijne nieuwe waardetafel heeft
voorgehouden en hun de ware schoonheid en grootheid van het leven heeft
aangetoond, nadat hij hen van hun pessimisme genezen heeft en hunne ziel,
die onder den last van walging en droefheid dreigde te bezwijken, heeft
verlicht, vereenigt hij hen bij het vallen van den avond voor zijne grot onder
den schitterenden sterrenhemel.

„En zij stonden stilzwijgend bij elkander—allen waren oud, maar hun hart
was getroost en vol moed en elk voor zich was verbaasd, dat het op aarde
zoo goed was. En het stilzwijgen van den geheimzinnigen nacht sprak
steeds duidelijker tot hun hart. Toen geschiedde het grootste wonder van
dien dag zoo rijk aan wonderen; de afzichtelijkste mensch begon nog eens,
en nu voor het laatst, te blazen en te borrelen en toen hij eindelijk woorden
kon uiten, ontvloeide eene ronde, zuivere, eene juiste, diepe vraag aan zijne
lippen—en allen, die haar hoorden, voelden hun hart in den boezem
kloppen.

„O gij allen, mijne vrienden, zeide de afzichtelijkste mensch, wat dunkt u er

van? Uit liefde voor dezen dag gevoel ik mij voor de eerste maal gelukkig
het leven geleefd te hebben.

En het is niet genoeg die getuigenis af te leggen. Het doet goed op aarde te
leven; een enkele dag, een enkel feest met Zarathustra heeft mij de aarde
leeren liefhebben.

„Is dàt het Leven?” zal ik aan den Dood vragen. „Welnu—dan nog eens!”

Mijne vrienden, wat dunkt u er van? Wilt gij niet met mij tot den Dood
zeggen: „Is dat het leven? Dan, uit liefde voor Zarathustra—nog eens!”20

Zarathustra is dus geslaagd; de afzichtelijkste mensch, het afschuwelijk

monster, wiens haat God vermoord heeft, de vertegenwoordiger van alle
ellenden, van alle nederlagen en afzichtelijkheden der menschheid, heeft de
schoonheid van het leven ontdekt, hij heeft begrepen, dat de smart het
noodige losgeld is voor alle geluk en heeft „ja” gezegd tot het bestaan.

Terwijl de profeet, door zijne discipelen omringd, het hooge genot van dat
uur der overwinning smaakt, slaat een oude klok met zware stem langzaam
middernacht; plechtig uur, waarop de scheidende en de aanbrekende dag
elkander ontmoeten en de dood het leven de hand reikt; middernacht, uur
van diep stilzwijgen, waarin de ernstige ziel zich aan diepe, innerlijke
overpeinzingen overgeeft en de meest verborgen geheimen ontcijfert. En
terwijl de oude torenklok, de stille vertrouweling van alle smarten en
vreugden der menschheid, met hare twaalf slagen het oogenblik verkondigt,
waarop opnieuw de geheimzinnige overgang van den dood in het leven
plaats vindt, openbaart Zarathustra in raadselachtige verzen als eene soort
mystieke psalm, het grootsch denkbeeld van het Eeuwig Wederkeeren aan
de hoogere menschen:

Eins!
O Mensch! Gieb Acht!
Zwei!
Was spricht die tiefe Mitternacht!
Drei!
„Ich schlief, ich schlief,—
Vier!
„Aus tiefem Traum bin ich erwacht:—
Fünf!
„Die Welt ist tief,
Sechs!
„Und tiefer als der Tag gedacht.
Sieben!
„Tief ist ihr Weh—,
Acht!
„Lust—tiefer noch als Herzeleid:
Neun!
„Weh spricht: Vergeh!
Zehn!
„Doch alle Lust will Ewigkeit—
Elf!
„—Will tiefe, tiefe Ewigkeit!”
Zwölf!21

1 D. VIII, 155. ↑
2 D. VI, 13. ↑
3 D. VI, 421. ↑
4 D. V, 231. ↑
5 D. VI, 67. ↑
6 D. VI, 312. ↑
7 D. VI, 351. ↑
8 D. VI, 384. ↑
9 D. VI, 382; D. V, 260. ↑
10 D. VI, 167. ↑
11 D. V, 204. ↑
12 D. VI, 65. ↑
13 D. VI, 64. ↑
14 D. V, 245. ↑
15 D. VI, 35. ↑
16 D. VI, 428, 430. ↑
17 D. VII, 80. ↑
18 D. V, 265. ↑
19 Mevr. Lou Andreas-Salomé, F. Nietzsche in seinen Werken, p. 224. ↑
20 D. VI, 461. ↑
21 D. VI, 332, 471. ↑
HOOFDSTUK VI.
 Besluit.
Nietzsche heeft het, voor een Duitsch wijsgeer vrij zeldzaam voorrecht
genoten, gelezen en betwist te worden niet alleen door mannen van het vak,
maar ook door het groote publiek. In de laatste tien jaren vooral heeft de
„Nietzscheliteratuur” aanzienlijke afmetingen verkregen; de meeste
tijdschriften en dagbladen op wijsgeerig of letterkundig gebied hebben
artikels over Nietzsche’s persoon of over zijne werken gegeven; hij is thans
„in de mode” evenals Wagner of Botticelli, Ibsen of Ruskin en tal van
denkers aarzelen niet in hem den oorspronkelijksten en diepsten denker van
het modern Duitschland, den eersten moralist der eeuw, den Darwin der
moraal te zien. Maar, evenals hij zijne enthousiaste aanbidders heeft, bezit
hij zijne verwoede tegenstanders, die hem meedoogenloos voor onwetend,
dom, verward en voor den verwoester der publieke gezondheid en moraal
uitmaken.

Tusschen die twee vijandelijke kampen blijft het gros van het publiek,
geloof ik, vrijwel besluiteloos; aan den eenen kant gevoelt het zich
aangetrokken door het „modernisme” van Nietzsche en door het schijnbaar
vreemde in zijne ideeën, maar aan den anderen kant is het niet vrij van een
gevoel van wantrouwen en vraagt het zich af, tot hoeverre men waarde
moet hechten aan de schitterende paradoxen van den denker, die in die mate
van alle algemeen erkende meeningen afwijkt. Tot besluit dezer studie
willen wij trachten de voornaamste tegenwerpingen tegen Nietzsche’s
theorieën en de waarde, die wij daaraan hechten, mee te deelen, zonder
evenwel zoo dwaas te zijn in enkele bladzijden de „ware” oplossing van de
samengestelde en fijne problemen, die het geldt, te willen geven.

Nietzsche’s werk is uit tweeërlei oogpunt beoordeeld: enkelen hebben er

vooral op gewezen, dat het „dwalingen” bevat, wat feiten of meeningen
betrof en anderen hebben meer getracht te bewijzen, dat het uit een moreel
oogpunt gevaarlijk was.
In de eerste plaats heeft men dus de waarde van Nietzsche’s argumenten ter
verklaring zijner stellingen tegengesproken. Hij tracht—om een duidelijk
voorbeeld te geven—door argumenten, die hij aan de taalkunde ontleent, te
bewijzen: dat de waarden, die door de vroegere beschaving erkend werden,
„aristocratisch” waren en in het vervolg der tijden door slavenwaarden
vervangen zijn; tot staving van die bewering haalt hij het Latijnsch bonus
aan, dat hij terugvoert tot een oorspronkelijken vorm duomus (van duo,
twee) en verklaart door „mensch van tweedracht, van strijd”; zoo ook
brengt hij het Duitsch Gut overeen met het woord God en den volksnaam
Gothen en haalt hij de verschillende beteekenissen aan van het Duitsch
schlecht, schlicht, dat zoowel eenvoudig, algemeen (ein schlichter Mann,
een man van het volk) als slecht beteekent. Bréal nu constateert, dat de
meeste taalkundige bewijzen, die Nietzsche aanhaalt, onjuist of verkeerd
uitgelegd zijn. Ook heeft men op grond der anthropologie en der
geschiedenis de hypothese van het blonde, eenzame „roofdier”, dat
Nietzsche aan den oorsprong der Europeesche beschaving veronderstelt,
tegengesproken. Het schijnt, dat de voorhistorische mensch zelfs al het
„dier eener kudde” was, dat gevoelens van sympathie en solidariteit reeds
bij hoogere apensoorten voorkomen en dat de Germaan van den tijd der
groote strooptochten, die bij Nietzsche juist de hoofdrol speelde, toen hij
zijn beeld van den „blonden wilde” gaf, een krachtig, maar vreedzaam
landman was, die geen oorlog voerde ter wille van moord en doodslag,
maar om bebouwbaren grond te veroveren. De meeste van Nietzsche’s
historische theorieën, zijne hypothese van de „Joodsche opheffing der
slaven”, zijne portretten van Jezus en den apostel Paulus in de Antichrist,
zijne stellingen omtrent de ontwikkeling van het Christendom en de
ascetische moraal, zijne meeningen over de Hervorming en Luthers rol zijn
uitgemaakt voor fabels; zijne psychologische analysen, zijne verklaring van
„slecht geweten”, zijne theorieën over het begrip „zonde” teruggebracht tot
het materieel begrip „schuld”, zij allen zijn valsch verklaard en het ideaal
van den Uebermensch naar zijne opvatting heeft men uit een biologisch
oogpunt gecritiseerd:

„De biologische waarheid, zegt Nordau, is, dat een voortdurende zelfdwang
eene noodzakelijke levensvoorwaarde is voor sterken en zwakken; hij is de
werkzaamheid der hoogste en menschelijkste hersencentra en zoo deze niet
geoefend worden, sterven zij uit, d.w.z. de mensch houdt dan op mensch te
zijn en de zoogenaamde „Uebermensch” wordt een „Untermensch” of dier;
door de ontspanning of opheffing der remkrachten van de hersenen vervalt
het organisme zonder genade aan de anarchie van zijn constitutief gedeelte
en die anarchie leidt onverbiddelijk tot verval, ziekte, waanzin en dood.”
Ten slotte is ook de leer van het „Eeuwig Wederkeeren” door niemand
geloofd en zelfs een criticus als Brandes, die Nietzsche zoozeer toegedaan
was, noemt Zarathustra’s mysticisme „weinig overtuigend.”

Welke gevolgtrekkingen moet men nu met het oog op de waarde van

Nietzsche’s werk uit al die kritieken maken?

In de eerste plaats moeten wij vaststellen, dat Nietzsche zich, vooral in de

tweede periode van zijn bestaan, niet uitgeeft voor een geleerde en er ook
niet voor zou kunnen doorgaan, want zijne gezondheid en vooral de
toestand van zijne oogen verbood hem gedurende vele jaren bijna geheel
alle soorten van lectuur en hij is specialist geweest uitsluitend in de
philologie, waarvan hij van af 1879 met meer op de hoogte bleef. In alle
andere takken van natuurlijke of historische wetenschappen is hij slechts
dilettant, wat hij ook gaarne erkent, want hij stelt zich niet tot taak deze of
gene tak der wetenschap te bevorderen of de resultaten der wetenschap te
verspreiden, maar hij wil uitsluitend nieuwe problemen vormen of oude
problemen onder nieuwe vormen stellen; het is zijn verlangen niet op de
wetenschap zelve, maar op de ziel der geleerden te werken en daarom heeft
hij in zekeren zin gelijk slechts eene ondergeschikte waarde te hechten aan
de feiten, waarmee hij zijne theorieën bijlicht. Zijne etymologie en zijne
hypothesen omtrent de verschillende beteekenissen der woorden b.v. zijn in
waarheid noch heel zeker, noch heel overtuigend, maar dat laat hem
eigenlijk koud, want de feiten, die hij aanhaalt, dienen in zijne gedachten
bovenal om aan te toonen, hoe men de studie der moreele vraagstukken met
behulp van taalkunde zou kunnen aanvaarden en om de taalkundigen aan te
sporen hunne onderzoekingen in die richting te sturen; de intrinsieke
waarde van zijne beweringen is in zijne oogen van geheel ondergeschikt
belang en al bleef er geen enkele van zijne technische opmerkingen over,
dan zou Nietzsche toch ondanks alles volgens eigen opvatting een nuttigen
arbeid geleverd hebben, zoo het hem gelukken mocht door zijne
opmerkingen de nieuwsgierigheid van een taalkundige te prikkelen en hem
aan te sporen die soort vraagstukken onder handen te nemen. Nu heeft men
zich juist in den laatsten tijd veel moeite gegeven om door middel van
taalkundige feiten sociale feiten te verklaren en zich in ’t bijzonder door
vergelijkende taalstudie een denkbeeld der voorhistorische beschaving te
maken. Daarmee bedoel ik niet Nietzsche de eer te geven van die
coïncidentie, maar alleen aan te toonen hoe een idee door hem geuit en op
waarschijnlijk onjuiste feiten gebaseerd, daarom nog niet van belang
ontbloot behoeft te zijn.

Daarbij moet men, om de waarde van de mogelijke „fouten” in Nietzsche’s

theorieën juist te beoordeelen, niet vergeten, dat zijn geheele werk
volkomen subjectief is, terwijl juist de vereering van de objectieve
waarheid, zooals Nietzsche terecht opmerkt, de sterkst moderne vorm van
het godsdienstgevoel is. Wij eischen instinctmatig van den geleerde een
diep ontzag voor de werkelijkheid en verlangen hem zoo onpartijdig en zoo
onpersoonlijk mogelijk te zien. Wel weten wij in waarheid, dat zuiver
objectivisme slechts een lokaas is en dat niemand zijne persoonlijkheid
volkomen af kan schudden en de dingen zien kan, zooals zij werkelijk zijn;
dat alle waarheid dus in zekere mate individueel is en dat de hoofdzaak van
een wetenschappelijk werk wellicht niet in datgene bestaat, dat de schrijver
aan de werkelijkheid heeft ontleend, maar veeleer in dat, wat hij er zelf in
gelegd heeft. Desondanks gelooven wij ontegenzeggelijk in eene
„objectieve” of, wat op hetzelfde neerkomt, „algemeen subjectieve”
waarheid en stellen wij over het algemeen een schrijver hooger, naarmate
hij met wat wij noemen de objectieve waarheid meer blijkt overeen te
komen. Natuurlijk kunnen wij ook op Nietzsche dien maatstaf toepassen,
maar wij moeten daarbij niet uit het oog verliezen, dat Nietzsche in de
eerste plaats zichzelf heeft willen zoeken en leeren kennen. Wij hebben
gezien hoe hij, volgens zijn eigen bekentenis, zijne opvoeders
Schopenhauer en Wagner heeft beschouwd, hoe het hem steeds minder te
doen is geweest om te weten wat zij op zichzelve waren dan om hetgeen zij
hem omtrent zijn eigen persoon konden openbaren; hij heeft eene „legende”
van hen gemaakt, waarvan de objectieve waarheid ten zeerste is
tegengesproken, en hij heeft zelf erkend, dat hij in werkelijkheid in
Schopenhauer als Erzieher en in R. Wagner in Bayreuth zichzelf zoowel als
wijsgeer als als artiest beschreven heeft. Met dezelfde oogen nu als hij
Schopenhauer en Wagner heeft aangezien, bekeek Nietzsche in zekeren zin
de geheele werkelijkheid; hij heeft haar in buitengewoon eigenaardige en
aantrekkelijke legenden veranderd, die evenwel misschien belangrijker zijn
als uitingen van Nietzsche’s persoonlijkheid dan als beschrijving of
verklaring der uiterlijke wereld. Nu is het duidelijk, dat het, zoodra men
zich op dat standpunt plaatst om Nietzsche’s werk te beoordeelen, van
ondergeschikt belang is te weten of zijne ideeën omtrent een of ander punt
in de geschiedenis, de anthropologie of de biologie, al of niet met die ideeën
overeenkomen, die algemeen erkend worden als objectieve waarheid, en om
diezelfde reden is het ook, om Nietzsche’s waarde op prijs te stellen, van
geen hoofdbelang, uitvoerig na te gaan wat hij aan zijne voorgangers te
danken heeft gehad. Wel is het zeker, dat hij, ondanks zijn trachten naar
volkomen oorspronkelijkheid, bewust of onbewust den invloed zijner
tijdgenooten heeft ondergaan en dat zijne gedachten, gezuiverd van de
aanvallende en paradoxale wending, die zijne pen er aan geeft, dikwijls veel
minder nieuw blijken te zijn dan ons bij den eersten aanblik toescheen. Het
onverdraagzaam individualisme, de vereering der ikheid, de vijandigheid
tegen den staat, het protest tegen de leer van gelijkheid, de vereering der
menschheid vindt men alle, bijna even sterk uitgesproken als bij Nietzsche,
terug bij een half vergeten denker, Max Stirner, wiens voornaamste werk:
„Der Einzige und sein Eigenthum” (1843) de moeite waard is van uit dat
oogpunt met Nietzsche’s geschriften vergeleken te worden.

De ontwikkeling van de persoonlijkheid, van de „eenige” en

onvergelijkelijke ikheid is ook de voornaamste leerstelling van den Deen
Sören Kierkegaard, die door zijne Christelijke neigingen daarentegen
volkomen van Nietzsche’s ideeën afwijkt.

Het aristocratisch ideaal, dat Nietzsche zoo hoog stelt, komt voor in de
correspondentie van Flaubert en vooral in de Dialogues Philosophiques van
Renan; in Eugen Dühring vindt Nietzsche een medestrijder tegen het
pessimisme en met Edouard de Hartmann deelt hij zijn afkeer van
socialisten en anarchisten, het geloof in de ongelijkheid der menschen en
den beschavenden invloed van den oorlog en de overtuiging, dat het
medelijden niet als de basis van alle moraal beschouwd kan worden. Zijne
leer van het Eeuwig Wederkeeren komt reeds voor in l’Éternité par les
astres van Blanqui en in l’Homme et les Sociétés van Dr. Le Bon. Maar, al
kan men gemakkelijk bewijzen dat Nietzsche door zijne leerstellingen bij
dezen of genen zijner tijdgenooten vergeleken kan worden, zoo moet men
toch toegeven, dat hij juist door zijne persoonlijkheid hemelsbreed verschilt
van hen, die omtrent zekere punten dezelfde ideeën verkondigen als hij. En
hij gevoelt zelfs eene instinctmatige en zeer oprechte antipathie tegen de
meesten van die zoogenaamde bondgenooten; in Renan haat hij de
priesternatuur; Hartmann maakt hij uit voor kwakzalver en Dühring verfoeit
hij, omdat hij een in den grond „plebeïschen” geest, eene soort karikatuur
van zichzelf in hem ziet. Hij is er blijkbaar ten zeerste op gesteld niet met
hen verward te worden, niet uit schrijverseigenliefde, die ongunstig stemt
tegen alle mededingers, maar omdat hij zich geheel verschillend van hen
gevoelt door zijne moraal en dat naar zijn oordeel de persoon van den
wijsgeer van veel meer belang is dan zijn werk.

Het spreekt vanzelf, dat men die zienswijze niet tot in het uiterste moet
drijven en onder voorwendsel van Nietzsche’s persoonlijkheid veel
belangrijker te vinden dan zijn werk, aan het laatste alle waarde moet
ontzeggen; dat zou verkeerd en onrechtvaardig zijn, want volgens mijne
vaste overtuiging, kunnen zoowel de historicus als de wijsgeer in zijne
werken tal van opmerkingen vinden, die op zichzelve en niet alleen als
uitingen van Nietzsche’s persoonlijkheid hoogst belangrijk zijn. Elders
trachtte ik aan te toonen van hoeveel belang zijne meeningen omtrent
Wagner—in R. Wagner in Bayreuth en in Der Fall Wagner—voor den
historicus zijn, die zich een juist oordeel over de waarde van den kunstenaar
wil maken, en het staat buiten twijfel, dat ook op vele andere punten
Nietzsche’s ideeën dienen in aanmerking te komen en eene diepere
beschouwing waard zijn. Hiermee bedoel ik, dat de waarde van Nietzsche’s
werk niet uitsluitend en zelfs niet hoofdzakelijk in het „objectief” belang
ligt, dat zijne ideeën vertegenwoordigen en daaromtrent onderschrijf ik ten
volle het oordeel, dat Brandes over hem geeft, als hij hem vergelijkt met
zijne gehate tegenstanders, de Engelsche wijsgeeren: „Wanneer men tot
hem komt na de Engelsche wijsgeeren bezocht te hebben, dringt men door
in eene geheel nieuwe wereld. De Engelschen zijn alleen geduldige geesten,
wier overheerschende neiging is alle stukjes aan elkander te hechten en tal
van bijzonderheden met elkander te verbinden om zoodoende eene wet te
vinden. De besten hunner zijn genieën naar Aristoteles. Zelden oefenen zij
door hunne persoonlijkheid eenige aantrekkingskracht uit en hun ikheid
schijnt meestentijds weinig samengesteld te zijn. Zij zijn meer waard door
wat zij doen dan door wat zij zijn. Nietzsche daarentegen is, evenals
Schopenhauer, een profeet, een ziener, een kunstenaar; hij heeft minder
waarde door wat hij doet dan door wat hij is.”1 Om zijn werk naar waarde
te kunnen schatten moet men het niet ter hand nemen als een
wetenschappelijk boek, waarvan de waarde niet afhangt van de geestelijke
hoogte van den schrijver, maar van de hoeveelheid exacte en vooral nieuwe
kennis, die het inhoudt. Voor Nietzsche kan dezelfde paradox gelden, die hij
op Schopenhauer toepaste, n.l.: de leer van den denker komt er weinig op
aan, want elk wijsgeer kan zich vergissen; wat echter meer waarde heeft
dan elk systeem is de zielewaarde van den denker zelf: „Er is in een
wijsgeer dat, wat men nooit in eene wijsbegeerte vindt; n.l. de oorzaak van
vele wijsbegeerten, de groote mensch.”

Nog rest ons het tweede bezwaar tegen Nietzsche’s werk te onderzoeken,
n.l. dat het, naar veler bewering, uit een moreel oogpunt verderfelijk zou
zijn. Het ergst verwijt men Nietzsche zijne reactionnaire neigingen, zijn
voorgewend cynisme, zijn dilettantisme, zijn egoïsme en zijne hardheid
jegens zwakken, en in Duitschland vooral beschouwt men de verspreiding
van zijne leer en de vorming van eene „Nietzsche” school als een publiek
gevaar. Welke waarde moet men nu hechten aan die aanvallen, die
voortdurend in alle studieën over Nietzsche voorkomen?

In de eerste plaats moeten wij erkennen, dat zekere ideeën van Nietzsche,
zoo zij verkeerd begrepen worden, wel degelijk tot schijnbare
rechtvaardiging van zeer verkeerde moreele ideeën kunnen dienen; met
aphorismen van Nietzsche kan men b.v. het grofste egoïsme en het
dolzinnigste dilettantisme trachten te verontschuldigen en toch is het gewis
niet genoeg een „arrivist” (om het gangbaar neologisme te gebruiken) of
een anarchist in de letteren te zijn, alle soorten van godsdienstige en
moreele vooroordeelen over boord te werpen en kalm zijne tijdgenooten te
verachten, om met recht te kunnen zeggen, dat men „volgens Nietzsche”
leeft. Nietzsche kent geen toegevendheid voor hen, die den Uebermensch
spelen willen en Zarathustra vraagt hen, die hem op zijne gevaarvolle
tochten volgen willen, welke hunne rechten zijn:

„Zijt gij eene nieuwe kracht en eene nieuwe wet? Eene eerste beweging?
Een rad, dat uit zichzelf draait? Kunt gij de sterren dwingen om u heen te
draaien?

Helaas, zoovelen worden verteerd door de ongezonde dorst naar hooger,

zoovelen worden door wanhopende eerzucht gekweld. Bewijs mij, dat gij
niet een van die dorstigen, van die eerzuchtigen zijt!

Helaas, er zijn zoovele groote gedachten, die geen andere uitwerking dan
die van een oorvijg hebben, zij doen opzwellen en geven meer leegte.

Gij beweert vrij te zijn! Maar ik wil weten, welke de gedachte is, die u
beheerscht en niet wat gij voor last hebt afgeschud.

Behoort gij tot hen, die het recht hebben een last af te schudden? Want er
zijn er, die met de dienstbaarheid, waarin zij leefden, alles hebben
afgeworpen, wat hun eenige waarde gaf.”2

Nietzsche verkondigt zeer duidelijk, dat zijn leer slechts een klein getal
uitverkorenen geldt en dat de middelmatige menigte in gehoorzaamheid en
geloof moet leven. Men heeft dus geen recht zijne theorieën te veroordeelen
alleen omdat middelmatigen en onmachtigen, overloopende van ijdelheid,
aan hem enkele voorschriften, willekeurig afgescheiden van het geheel
zijner leer, ontleenen om hunne egoïste genotzucht of hun buitensporigen
drang naar grootheid te rechtvaardigen.

Vele moralisten echter veroordeelen niet alleen de duidelijke

buitensporigheden van enkele weinig aanbevelenswaardige apostels van
den Uebermensch, maar beschouwen de authentieke en juist opgevatte leer
van Nietzsche als gevaarlijk.

Wat nu beteekent hun vijandig oordeel?

Nietzsche is beslist individualist en dat op zichzelf is voldoende om hem in
zekeren zin a priori de afkeuring van vele geesten op den hals te halen,
want in werkelijkheid is de hedendaagsche mensch tegelijk individu en
„dier der kudde” (zooals Nietzsche zegt), hij is ook lid van eene meer of
minder belangrijke groep, van een gezin, een volk, van de menschheid. Hij
zoekt dus voor zich geluk, macht en volkomenheid en hij zoekt tevens
geluk, macht en ontwikkeling voor de kudde, waartoe hij behoort. In de
practijk doen zich trouwens in het leven van elk individu tal van gevallen
voor, die naar zijne overtuiging—terecht of ten onrecht—strijd verwekken
tusschen zijn persoonlijk belang en het belang der kudde; het is dus
hoofdzaak voor hem te weten welk der beide belangen wijken moet ter
wille van het ander. Nu komt het mij voor, dat die keuze alleen plaats kan
hebben uit geloofsovertuiging of als eene soort weddingschap. Wij wedden
eigenlijk altijd en moeten het wel doen door onze daden, en meestal ook
theoretisch door een of ander moreel beginsel aan te nemen of op eene
andere wijze goed en kwaad te bepalen. Door het feit dus, dat alle
menschen tegelijk individu en „dier der kudde” zijn, bestaan er twee
hoofdsoorten van weddingschappen, die in den mensch de overhand hebben
al naar gelang de zorg voor zijne eigen persoon of die voor de kudde,
waartoe hij behoort, het sterkst spreekt. De een heeft de neiging, hetzij door
daden, hetzij in beginsel zijn eigen geluk of de volmaking van zijne eigen
persoonlijkheid aan het belang der kudde op te offeren—hij wedt dus ten
gunste van de altruïstische moraal; de ander is daarentegen geneigd het
geluk of de volmaaktheid der kudde aan het belang zijner persoonlijkheid te
onderwerpen—hij wedt dus ten gunste van de individualistische moraal.
Nietzsche, zooals wij gezien hebben, wedt uitsluitend voor het individu. De
meerderheid der beschaafde menschen nu, in onze dagen, wedt zooal niet in
daden, toch minstens in theorie door de stellingen, die zij verkondigt, ten
gunste van de moraal der „kudde” en die volkomen radicale tegenstelling
van beginselen is voldoende om tusschen Nietzsche en de aanhangers der
democratische en humanitaire leer eene onvermijdelijke vijandschap te
stichten, want de afschuw, dien de „kudde” voor Nietzsche ondervindt, is de
natuurlijke terugslag van den verwoeden haat, dien hijzelf gevoelt tegen de
voorstanders van het altruïsme.3
Het is evenwel niet noodig op onverdraagzame wijze ten gunste van eene
der beide fundamenteele strekkingen te wedden, want men kan ook
individualisme en altruïsme beiden voor wettig houden en zich eene
„harmonische” ontwikkeling van elk dier beide strekkingen voorstellen. Ik
geloof trouwens, dat niemand zeggen kan door zijne daden op streng
consequente wijze, hetzij ten gunste van zuiver individualisme of van een
beslist altruïsme te hebben gewed, en zoo aarzelt men ook hoe langer hoe
meer, ook in theorie, de individualistische en vooral ook den kuddegeest,
zooals Nietzsche doet, te veroordeelen. Men neemt de hierarchie der
neigingen aan en erkent, dat die hierarchie tot zekere mate van het eene
tijdstip op het andere, van het eene volk op het andere en zelfs van het eene
individu op het andere veranderen kan. Welnu, zoodra men zich op dat
standpunt plaatst, kan men over Nietzsche’s werk niet langer een beslist
oordeel vellen. Men zal b.v. als volgt kunnen redeneeren: Nietzsche’s
moraal is een der zuiverste typen van individualistische en aristocratische
moraal, een schoon en logisch specimen van moreele weddingschap en uit
dien hoofde is zij reeds een waardevol document voor allen, die stijl en
eenheid in hun leven willen brengen—evenzoo goed als Tolstoï’s moraal
b.v., die eene niet minder logische weddingschap is, gegrond op eene
hypothese die bijna lijnrecht tegenover die van Nietzsche staat. Het feit
trouwens dat Nietzsche eene radicale oplossing van het moreele vraagstuk
geeft, sluit de waarschijnlijkheid uit, dat hem velen hetzij practisch of
theoretisch volgen zullen en zijn werken zullen voortzetten, want om de
leer van den Uebermensch werkelijk in praktijk te brengen moet men eene
dosis geestkracht bezitten, zooals hoogst zelden voorkomt en Nietzsche
erkent zelf, dat die zoo buitengewoon beschaafde wezens, die hij zich als
genieën voorstelde, wellicht nooit anders dan in zijne verbeelding bestaan
hebben. Daarbij is het moeilijk om, van het theoretisch standpunt uit, veel
verder te gaan dan Nietzsche; enkelen zijner volgelingen als Alexander
Tille4 of Rudolf Steiner5 hebben op eenige punten de leer van hun meester
kunnen voltooien of verbeteren, maar het schijnt juist om den bijzonderen
en vèrstrevenden aard van zijne leer, niet denkbaar, dat hij ooit de stichter
eener school zal zijn; hij zal naar alle waarschijnlijkheid een „eenzame” zijn
voor het nageslacht, zooals hij het geweest is in zijn denkersleven.
Daarentegen ligt het in den aard der zaak, dat zijne leer misschien een vrij
aanzienlijken invloed kan uitoefenen door, hetzij in het individu, hetzij in
een volk de individualistische neigingen te versterken en ons oordeel over
dien invloed kan goed of slecht zijn naarmate het individu of het volk is,
waarop hij wordt uitgeoefend, want die invloed kan natuurlijk het moreel
evenwicht van menschen, wier egoïstische neigingen toch reeds uitermate
ontwikkeld zijn, helpen verstoren, maar hij kan ook omgekeerd andere
naturen tot harmonie voeren door hen tegen zekere uitersten en gevaren der
verschillende vormen van humanitaire, democratische of ascetische moraal
te wapenen, en van uit dat oogpunt kan Nietzsche’s werk, dunkt mij, een
weldadigen invloed uitoefenen op onzen tijd, die niet juist door overvloed
van physieke en moreele geestkracht uitmunt.

Weinig denkers hebben zoo sterk als hij den mensch weten te dwingen
zichzelf te zien zooals hij is en geheel oprecht jegens zichzelf te zijn;
weinig moralisten hebben zoo wreed al die kleine leugens ontmaskerd, die
de ziel noodig heeft om hare zwakheid, hare lafhartigheid, haar onmacht en
middelmatigheid te verbergen, weinig psychologen hebben de armzalige,
kleingeestige of gemeene werkelijkheid, die zoo dikwijls onder de schoone
woorden „medelijden,” „naastenliefde,” „belangeloosheid,” schuilgaat,
scherper aan het licht gebracht. Nietzsche blijkt een onmeedoogend
zieledokter te zijn: de leefregel die hij voorschrijft, is streng en gevaarlijk te
volgen, maar versterkend: hij schenkt geen troost aan hen, die hem hun leed
komen klagen, hij laat hunne wonden bloeden, maar hardt hen tegen smart;
hij geneest zijne zieken òf volkomen—òf hij doodt hen. De menigte gevoelt
eenige vrees voor hem en ziet hem wantrouwend en angstig aan; zij vraagt
zich af of hij niet een slecht mensch is en mompelt zelfs den naam van
„beul”; zij gaat hem uit den weg en zoekt liever genezing bij den
geneesheer, die haar met zachte hand behandelt en haar vertroostend
toespreekt, die haar een minder gevaarlijken leefregel oplegt en minder
forsch in zijne behandeling is, en misschien heeft zij geen ongelijk, maar
aan den anderen kant bezit hij ook eene groep getrouwen, die juist op zijne
ruwheid, zijne onhandelbare oprechtheid, zijn geheele karakter gesteld zijn
en de zekerheid zijner wetenschap en de uitnemendheid zijner methode
hoog roemen.
Ook zij, geloof ik, dwalen niet in hunne bewondering en liefde, want zij
begrijpen terecht, dat hij niet uit gevoelloosheid of omdat hij geen smart
kent, zoo hard is voor de lijdende menschheid, en weten, dat het leven
integendeel voor hem buitengewoon hard is geweest; daarom vinden zij, dat
zijn tragisch lot hem wellicht het recht heeft geschonken minder toegevend
te zijn voor menschelijke ellende en zwakheid en zij nemen vol eerbied den
hoed af voor den moedigen, trotschen denker, die ondanks de martelingen
van eene ongeneeslijke kwaal er nooit toe gekomen is het leven te
vervloeken en die, met dood of waanzin steeds voor oogen, tot het einde toe
zonder eenige zwakheid zijnen lofzang op het eeuwig jong en vruchtbaar
leven heeft volgehouden en staande is gebleven trots de smart, die zijn
verstand heeft kunnen vernietigen, maar zijn bewusten wil niet heeft doen
buigen.

1 Brandes. Menschen u. Werke, 199. ↑

2 D. VI, 91. ↑
3 Waar wij Nietzsche voorstellen als den vijand van de altruïstische moraal, wil dat niet
zeggen, dat wij in hem een verstokt „egoïst” zien zonder medelijden of liefde want zijn
egoïsme spruit juist voort uit overmaat van gevoeligheid en is in den grond niet anders dan
een verheven en verfijnd altruïsme, dat door „auto-suppressie” in individualisme veranderd
is. Nietzsche staat dus naast den grooten medelijdende en lijnrecht tegenover den „arrivist,”
en zooals hij atheïst is door den godsdienst en immoreel door zijn diep moreel geweten, is
hij egoïst door altruïsme. ↑
4 A. Tille, de schrijver van „Von Darwin bis Nietzsche” (Leipzig 1895), ziet in
Nietzsche den eersten moralist, die uit de evolutionistische theorie en uit de leer van de
natuurlijke uitkiezing practische gevolgtrekkingen heeft gemaakt voor den gedragslijn van
het leven. Darwin beschouwde de leer, die naar hem genoemd werd, vereenigbaar met „de
humanitaire en democratische christelijke ethica” en Tille nu toont aan hoe die opvatting
door eene serie Engelsche en Duitsche denkers afgebroken werd en hoe eindelijk het „ja”
van Darwin een beslist „neen” werd bij Nietzsche. Aan Nietzsche komt volgens Tille de eer
toe de algemeene grondslagen voor de moderne wetenschappelijke moraal te hebben
gelegd en het is verder aan de specialisten om de practische toepassing van zijn
grondstellingen op alle takken der moreele wetenschap te bestudeeren. ↑
5 R. Steiner is de schrijver van „Wahrheit und Wissenschaft” en van „Die Philosophie
der Freiheit” (Weimar 1894) en in laatstgenoemd werk vult hij Nietzsche’s theorie op een
belangrijk punt aan. Nietzsche n.l. die den mensch vrij naar zijne instincten wil doen
handelen, zet alle menschelijke instincten op eene lijn, zoowel die, welke zijn materieele
leven als die, welke zijn geestelijk leven leiden; daardoor kan men hem tegenwerpen dat
zijn „Uebermensch” niet vrij is, maar daarentegen de slaaf van zijne instincten, want het
kan voorkomen dat zijn lagere instincten de hoogere de baas zijn. Steiner nu voorkomt die
tegenwerping door te leeren dat de mensch, wil hij waarlijk vrij zijn, niet alleen geheel
gezonde natuurlijke instincten moet hebben, maar tevens, wat hij noemt een „moreele
verbeeldingskracht,” die hem in staat stelt voor zichzelf redenen tot handelen te
scheppen. ↑
 AANHANGSEL.

Zeer merkwaardig is het, dat de zoo karakteristieke en oogenschijnlijk

geheel oorspronkelijke leer van het Eeuwig Wederkeeren, die hypothese,
die voor Nietzsche als de kroon op zijn werk en als eene soort mysterie was,
wier openbaring de geheele menschheid beroeren moest, tezelfder tijd door
twee Fransche denkers is uitgedacht en uitgewerkt, n.l. door Blanqui in
1871 en door Dr. Gustave Le Bon in 1881, hetzelfde jaar, waarin zij te Sils
Maria plotseling aan Nietzsche’s denkershorizon verrees. En het
merkwaardigst van alles is, dat die omstandigheid geheel toevallig was,
want Le Bon had geen flauw vermoeden van het bestaan van Blanqui’s
theorie toen hij L’Homme et les Sociétés schreef en van Nietzsche kan met
zekerheid gezegd worden, dat hij zijne voorgangers niet gekend heeft;
mevrouw Förster-Nietzsche heeft haren broeder nooit over een van beiden
hooren spreken en hunne werken komen in zijne bibliotheek niet voor;
daarbij is 1881 een der jaren, waarin Nietzsche’s ziekte het ergst is geweest
en zijne hoofdpijnen en zijne zwakke oogen hem bijna alle nieuwe lectuur
onmogelijk maakten. Wij moeten dus wel aannemen, dat de drie denkers,
onafhankelijk van elkander, tot de hypothese van het Eeuwig Wederkeeren
zijn gekomen.

Blanqui’s theorie vinden wij in l’Eternité par les Astres, een soort
prozagedicht, dat de groote drijver in 1871 gedurende zijne gevangenschap
in het fort Le Taureau gemaakt heeft, en dat begin 1872 gedeeltelijk in de
Revue Scientifique en in zijn geheel als boek verscheen.

Men vindt er een overzicht van in Geffroy’s l’Enfermé (Parijs 1897) pag.
389–481, terwijl de overeenkomst tusschen Blanqui’s cosmogonische
ideeën en Nietzsche’s theorie niet lang geleden door Retté in een artikel van
La Plume is aangetoond. Evenals Nietzsche neemt Blanqui aan, dat aan den
eenen kant ruimte en tijd onbepaald zijn en dat aan den anderen kant de
combinaties, die de natuur door middel van al hare elementen voortbrengen
kan, een beperkt getal niet overschrijden; voor al hare werken bezit zij een
honderdtal gewone lichamen en een wereldgietvorm, het stello-
planetenstelsel. Het getal mogelijke combinaties van die gewone lichamen
is reusachtig groot, maar toch eindig en met behulp van al die combinaties
moet de dubbele oneindigheid van ruimte en tijd gevuld worden; naast de
origineele, de type combinaties moeten dus herhalingen zonder tal
voorkomen om de oneindigheid te vullen; bijgevolg ontwikkelen zich op
alle mogelijke wijzen ontelbaar vele exemplaren van deze aarde en alle
denkbare verscheidenheden van onze planeet bestaan ergens en herhalen
zich onbepaald.

Zoo gaat ook het bestaan van elk individu tot een onbepaald getal
exemplaren: „Hij heeft volledige dubbelgangers en variaties van
dubbelgangers, die zijne persoon voortdurend vermenigvuldigen en
vertegenwoordigen, maar slechts brokken van zijn lot afscheuren. Al wat
men hier op aarde had kunnen zijn, is men ergens anders en buiten het
geheele leven, van de geboorte tot den dood, dat men op tal van aarden
doormaakt, doorleeft men er op andere tienduizend verschillende vormen
van.…”

„Wat ik op dit oogenblik in een kerker van het fort de Stier schrijf, heb ik
geschreven en zal ik in alle eeuwigheid schrijven op eene tafel, met eene
pen en gekleed, onder geheel dezelfde omstandigheden.… Tevergeefs zou
men den stroom der eeuwen op kunnen gaan om een enkel oogenblik te
vinden, waarin men niet geleefd heeft, want het heelal is niet begonnen en
bijgevolg de mensch evenmin.… Op dit huidige oogenblik herhaalt zich
dag aan dag het geheele leven van onze planeet van zijne geboorte af tot
zijn dood toe, in al zijne bijzonderheden met al zijne misdaden en ellenden,
op tallooze sterren. Wat wij vooruitgang noemen ligt in elke planeet
opgesloten en verdwijnt met haar. Altijd en overal in het aardsche kamp
hetzelfde drama, dezelfde tooneelversiering op hetzelfde nauwe tooneel;
eene woelende menschheid, van eigen grootheid doordrongen, zich
wanende het heelal te zijn en in een kerker levende als in eene
oneindigheid, dan zinkende met den aardbol, die met de diepste verachting
den last van haren hoogmoed gedragen heeft. En dezelfde eentonigheid,
dezelfde onbewegelijkheid in de vreemde sterren. Het heelal herhaalt zich
eindeloos en trappelt fier op de plaats, en de eeuwigheid speelt
onveranderlijk in het oneindige dezelfde voorstellingen af.” Zooals men ziet
bestaat er eene bijna volledige overeenkomst tusschen de hypothesen, die
Blanqui van de „Spectrale analyse en de cosmogonie van Laplace” meende
te kunnen afleiden en „de theorie van het Eeuwig Wederkeeren,” die
Nietzsche door moreele beschouwingen vond en die hij door
wetenschappelijke onderzoekingen wilde staven. Nietzsche komt meer op
de onbepaalde opeenvolging der zelfde phenomenen in de oneindigheid van
tijd, terwijl Blanqui meer het tegelijkbestaan van dezelfde phenomenen in
de oneindige ruimte op het oog heeft, maar in den grond vindt het idee van
den gevangene van de Stier zich bijna volkomen terug in dat van den
eenzame te Sils-Maria.

Niet minder treft ons de overeenkomst tusschen de redeneering van

Nietzsche en die van Dr. Le Bon.

Laatstgenoemde zegt in L’Homme et les Sociétés (Paris 1881) t. II pag. 420:

„Maar de tijd is eeuwig en de rust kan niet eeuwig zijn. Die stilzwijgende,
doode bol zal niet altijd als eene koude massa door de ruimte voortrollen.
Wij kunnen ons slechts in gissingen verdiepen omtrent zijne verre
toekomst, maar geen enkele dier gissingen geeft ons het recht te zeggen, dat
hij eeuwig traag zal blijven.

Hetzij hij door de aantrekkingswet, die ons zonnestelsel naar onbekende

streken in de ruimte voert, zich met andere stelsels vereenigt; hetzij de
schok van een ander hemellichaam zijne temperatuur zoozeer verhoogt, dat
hij in damp opgaat, hij is zonder eenigen twijfel bestemd om eene nieuwe
nevelster te vormen, waaruit door eene zelfde serie evolutieën als de door
ons beschrevene, eene nieuwe wereld zal voortspruiten, die ook weer
bestemd is éénmaal bewoond te worden, totdat ook zij op hare beurt
vergaat, en dat zoo voort zonder dat wij een einde kunnen voorzien aan die
eeuwige serie van geboorte en vernietiging. Want, hoe zou zij kunnen
eindigen zoo zij nooit begonnen is? „Zoo het evenwel dezelfde elementen
van elke wereld zijn, die na haar vergaan tot de vorming van andere
werelden dient, spreekt het vanzelf, dat dezelfde combinaties, d.w.z.
dezelfde werelden, door dezelfde wezens bewoond, zich vele malen
herhaald hebben, want, daar een gegeven aantal atomen slechts een
beperkte hoeveelheid combinaties kan vormen en de tijd onbeperkt is, zijn
natuurlijk alle mogelijke ontwikkelingsvormen reeds lang tot stand
gekomen en kunnen wij slechts vroegere combinaties herhalen. Vele malen
moeten reeds beschavingen en werken als de onze ons heelal zijn
voorafgegaan en zooals Sisyphus steeds hetzelfde rotsblok voortrolt,
herhalen wij voortdurend dezelfde taak, zonder dat iets ooit een einde aan
dat noodlottige altijd kan maken. Welke onbekende oorden der hemelen zou
het hoogste nirwana, de laatste rust, die zich de oude Indische godsdiensten
voorstellen, kunnen herbergen? Schimmen van vergane tijden, die voor
eeuwig in de mist der eeuwen schijnt verzonken te zijn en die de tooverstaf
der wetenschap willekeurig aanroept, hoopt niet op rust, gij zijt
onsterfelijk.”

Zonder verdere commentaren leg ik den lezers van Nietzsche die

overeenkomsten voor. Het spreekt van zelf, dat men er zeer verschillende
gevolgtrekkingen uit maken kan: sommigen zullen er een nieuw bewijs
voor Nietzsche’s „gebrek aan oorspronkelijkheid” in zien, maar anderen
zullen het integendeel verdienstelijk van hem vinden, dat hij aan eene
astronomische beschouwing en zuiver wetenschappelijke hypothese de diep
tragische poëzie en verheven moreele beteekenis gegeven heeft, die zij
miste of althans niet in die hooge mate bezat bij de Fransche denkers, die
haar het eerst uitvonden. Ik voor mij vind die toevallige overeenkomst
daarom vooral van belang, omdat zij ons aantoont, dat een der
oogenschijnlijk meest paradoxale ideeën van Nietzsche niet eigenlijk de
zuiver persoonlijke schepping is van eene abnormale en ziekelijke
verbeelding, maar dat het in zekeren zin tusschen 1871 en 1881 in de lucht
gezweefd heeft, getuige, dat drie zoo verschillende denkers als Nietzsche,
Blanqui en Le Bon het langs verschillende wegen gevonden hebben en, dat
Nietzsche dus, zelfs in zijne mystieke theorie van het Eeuwig Wederkeeren
de vertegenwoordiger is van eene bestaande strekking der moderne ziel.1

1 Het spreekt van zelf dat de theorie van het „Eeuwig Wederkeeren” lang vóór de 19de
eeuw bestaan heeft en om haren oorsprong te vinden zou men terug moeten gaan tot de
wijsbegeerte van de oude Grieken. Bij de aangehaalde voorbeelden wil ik nog een
merkwaardige getuigenis uit de 19de eeuw meedeelen, een schets van de geheele theorie
voorkomende in hoofdstuk XX van Heine’s „Reis van München naar Genua.” Weet dan,
dat de tijd oneindig is, maar dat de dingen in den tijd eindig zijn; zij kunnen zich oplossen
in oneindig kleine deelen, maar die deeltjes, die atomen zijn eindig in getal evenals de
vormen, die God met die deeltjes scheppen kan, zoodat volgens de eeuwige
combinatiewetten van dat eeuwig weer beginnen, alle vormen, die reeds op aarde zijn
voorgekomen, op nieuw zullen verschijnen en elkander weer zullen ontmoeten, aantrekken,
afstooten, omhelzen en weer verliezen, telkens weer als vroeger.…” Hierin mag men echter
niet de bron zoeken voor Nietzsche’s theorie want in de oude uitgaven van Heine komt die
passage niet voor en Nietzsche heeft haar dus niet gekend. Men heeft hier weer te doen met
een „ontmoeting” evenals tusschen Nietzsche, Blanqui en Le Bon. ↑
 INHOUD.

Bladz.
Voorwoord V
Hoofdstuk I. Nietzsche’s karakter 1
II. Nietzsche’s intellectueele emancipatie (1869–1879)
,, 27
III. Nietzsche als philosoof (1878–1888)
,, 71
IV. Nietzsche’s systeem.
,, Negatief gedeelte: De Mensch 88
V. Nietzsche’s systeem (vervolg).
,, Positief gedeelte: De „Uebermensch” 129
VI. Besluit
,, 147
Aanhangsel 162
 Colofon
Beschikbaarheid

Dit eBoek is voor kosteloos gebruik door iedereen overal, met vrijwel
geen beperkingen van welke soort dan ook. U mag het kopiëren,
weggeven of hergebruiken onder de voorwaarden van de Project
Gutenberg Licentie in dit eBoek of on-line op www.gutenberg.org .

Dit eBoek is geproduceerd door het on-line gedistribueerd

correctieteam op www.pgdp.net .

Metadata

Titel: Nietzsche’s Philosophie

Henri Lichtenberger (1864–
Auteur: Info
1941)
Vertaler: M. François-Merkus Info
Bernard van der Wijck (1836–
Bijdrager: Info
1925)
Nederlands (Spelling De Vries-
Taal:
Te Winkel)
Oorspronkelijke
1903
uitgiftedatum:

Codering

Dit boek is weergegeven in oorspronkelijke schrijfwijze. Afgebroken

woorden aan het einde van de regel zijn stilzwijgend hersteld.
Kennelijke zetfouten in het origineel zijn verbeterd. Deze
verbeteringen zijn aangegeven in de colofon aan het einde van dit
boek.

Documentgeschiedenis

2020-09-26 Begonnen.

Externe Referenties

Dit Project Gutenberg eBoek bevat externe referenties. Het kan zijn
dat deze links voor u niet werken.

Verbeteringen

De volgende verbeteringen zijn aangebracht in de tekst:

Bladzijde Bron Verbetering Bewerkingsafstand

V vp op 1
3 [Niet in bron] ” 1
4 Nietsche’s Nietzsche’s 1
8, 8, 12,
15, 18,
35, 74, [Niet in bron] , 1
74, 75,
94, 125
9, 69,
[Niet in bron] „ 1
100, 100
11 psychiologische psychologische 1
13 wijsste wijste 1
16, 41,
42, 45,
47, 48,
[Niet in bron] . 1
48, 61,
64, 115,
126
 Andreas- Andreas-
19 1
Solomé Salomé
24 siecle siècle 1/0
29 fur für 1/0
29 « „ 1
44 eefden leefden 1
46 éen één 1/0
56 , . 1
63 biijven blijven 1
63 oorsponkelijke oorspronkelijke 1
valsche
99 valschemunters 1
munters
100 Ik’ Ik 1
122 eén een 1/0
143 „ „ 2
149 vrij wel vrijwel 1
149 . , 1
154 l’Eternite l’Éternité 2/0
158 overmijdelijke onvermijdelijke 1
160 egoistische egoïstische 1/0
160 ”, ,” 2
167 VI I 1

Afkortingen

Overzicht van gebruikte afkortingen.

Afkorting Uitgeschreven
b.v. bijvoorbeeld
d.w.z. dat wil zeggen
m.a.w. met andere woorden
M.a.w. Met andere woorden
m.i. mijns inziens
n.l. namelijk
o.a. onder andere
*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK NIETZSCHE'S
PHILOSOPHIE ***

Updated editions will replace the previous one—the old editions

will be renamed.

Creating the works from print editions not protected by U.S.

copyright law means that no one owns a United States
copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy
and distribute it in the United States without permission and
without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the
General Terms of Use part of this license, apply to copying and
distributing Project Gutenberg™ electronic works to protect the
PROJECT GUTENBERG™ concept and trademark. Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if
you charge for an eBook, except by following the terms of the
trademark license, including paying royalties for use of the
Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything for
copies of this eBook, complying with the trademark license is
very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such
as creation of derivative works, reports, performances and
research. Project Gutenberg eBooks may be modified and
printed and given away—you may do practically ANYTHING in
the United States with eBooks not protected by U.S. copyright
law. Redistribution is subject to the trademark license, especially
commercial redistribution.

START: FULL LICENSE

THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
 PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK

To protect the Project Gutenberg™ mission of promoting the

free distribution of electronic works, by using or distributing this
work (or any other work associated in any way with the phrase
“Project Gutenberg”), you agree to comply with all the terms of
the Full Project Gutenberg™ License available with this file or
online at www.gutenberg.org/license.

Section 1. General Terms of Use and

Redistributing Project Gutenberg™
electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg™
electronic work, you indicate that you have read, understand,
agree to and accept all the terms of this license and intellectual
property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree
to abide by all the terms of this agreement, you must cease
using and return or destroy all copies of Project Gutenberg™
electronic works in your possession. If you paid a fee for
obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg™
electronic work and you do not agree to be bound by the terms
of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.

1.B. “Project Gutenberg” is a registered trademark. It may only

be used on or associated in any way with an electronic work by
people who agree to be bound by the terms of this agreement.
There are a few things that you can do with most Project
Gutenberg™ electronic works even without complying with the
full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There
are a lot of things you can do with Project Gutenberg™
electronic works if you follow the terms of this agreement and
help preserve free future access to Project Gutenberg™
electronic works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation (“the
Foundation” or PGLAF), owns a compilation copyright in the
collection of Project Gutenberg™ electronic works. Nearly all the
individual works in the collection are in the public domain in the
United States. If an individual work is unprotected by copyright
law in the United States and you are located in the United
States, we do not claim a right to prevent you from copying,
distributing, performing, displaying or creating derivative works
based on the work as long as all references to Project
Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will
support the Project Gutenberg™ mission of promoting free
access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg™
works in compliance with the terms of this agreement for
keeping the Project Gutenberg™ name associated with the
work. You can easily comply with the terms of this agreement
by keeping this work in the same format with its attached full
Project Gutenberg™ License when you share it without charge
with others.

1.D. The copyright laws of the place where you are located also
govern what you can do with this work. Copyright laws in most
countries are in a constant state of change. If you are outside
the United States, check the laws of your country in addition to
the terms of this agreement before downloading, copying,
displaying, performing, distributing or creating derivative works
based on this work or any other Project Gutenberg™ work. The
Foundation makes no representations concerning the copyright
status of any work in any country other than the United States.

1.E. Unless you have removed all references to Project

Gutenberg:

1.E.1. The following sentence, with active links to, or other

immediate access to, the full Project Gutenberg™ License must
appear prominently whenever any copy of a Project
Gutenberg™ work (any work on which the phrase “Project
Welcome to our website – the ideal destination for book lovers and
knowledge seekers. With a mission to inspire endlessly, we offer a
vast collection of books, ranging from classic literary works to
specialized publications, self-development books, and children's
literature. Each book is a new journey of discovery, expanding
knowledge and enriching the soul of the reade

Our website is not just a platform for buying books, but a bridge
connecting readers to the timeless values of culture and wisdom. With
an elegant, user-friendly interface and an intelligent search system,
we are committed to providing a quick and convenient shopping
experience. Additionally, our special promotions and home delivery
services ensure that you save time and fully enjoy the joy of reading.

Let us accompany you on the journey of exploring knowledge and

personal growth!

ebookname.com