‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا‬

‫درس ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻋﺎﻣﻞ‬

‫ﻧﯿﻢﺳﺎل اول ‪۰۳-۰۲‬‬
‫اﺳﺘﺎد‪ :‬دﮐﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ اﺳﺪی‬

‫داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺳﺮی ﭘﻨﺠﻢ‬

‫• ﭘﺮﺳﺶﻫﺎی ﺧﻮد را در ﺻﻔﺤﻪ ﮐﻮﺋﺮای ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻣﻄﺮح ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫• ﺳﻮاﻻت را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺎﯾﭙﯽ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪.‬‬
‫• اﺳﮑﺮﯾﻦﺷﺎتﻫﺎ‪ ،‬ﻋﮑﺲﻫﺎ و ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻮال ﻋﻤﻠﯽ را در ﻓﺎﯾﻞ ﻓﺸﺮده ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ‪ cw‬و ‪ quera‬ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﺪم‬
‫ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﯿﻦ دو ﺗﻤﺮﯾﻦ آﭘﻠﻮد ﺷﺪه در دو ﺳﺎﯾﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﻧﻤﺮه ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫• ﭘﯽ دی اف ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺌﻮری را در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ‪ cw‬و ‪ quera‬ﺑﺎرﮔﺬاری ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫• ﺳﻮاﻻت ﺑﺎ ﻋﻨﻮان اﺧﺘﯿﺎری ﻧﻤﺮهای ﻧﺪارﻧﺪ اﻣﺎ ﺟﻮاب دادن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮐﻤﮏ ﺑﻪﺳﺰاﯾﯽ در ﯾﺎدﮔﯿﺮی درس ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۲‬از ‪۳‬‬ ‫درس ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻋﺎﻣﻞ‬

‫ﺗﻤﺎرﯾﻦ ﺗﺌﻮری‬
‫‪ .۱‬ﺑﻪ ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫آ( ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺻﻒ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻌﺪاد ﺗﺴﮏﻫﺎ در ﺳﯿﺴﺘﻢ )‪ (L‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰‬ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ اﺳﺖ و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﻧﺮخ ورود ﺗﺴﮏﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ )‪ (λ‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۲‬ﺗﺴﮏ در ﻣﯿﻠﯽﺛﺎﻧﯿﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺗﺴﮏ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‬
‫) ‪ (W‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫ب( ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ Hard Real-Time‬دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺳﻪ ﺗﺴﮏ ﺑﺎ زﻣﺎنﻫﺎی ﻧﺴﺒﯽ اﺟﺮا و زﻣﺎنﻫﺎی ﺳﺮرﺳﯿﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح‬
‫زﯾﺮ دارد‪:‬‬
‫ﺗﺴﮏ زﻣﺎن ﻧﺴﺒﯽ اﺟﺮا ﻣﻮﻋﺪ‬
‫‪۱۰‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪T۱‬‬
‫‪۱۵‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪T۲‬‬
‫‪۲۰‬‬ ‫‪۶‬‬ ‫‪T۳‬‬
‫اﮔﺮ از ﺳﯿﺎﺳﺖ زﻣﺎنﺑﻨﺪی ‪ Rate Monotonic‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬آﯾﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﺴﮏﻫﺎ ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﻋﺪ ﺧﻮد ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟‬
‫ج( ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ Soft Real-Time‬دارﯾﻢ ﮐﻪ دو ﺗﺴﮏ ﺑﺎ زﻣﺎنﻫﺎی ﻧﺴﺒﯽ اﺟﺮا و زﻣﺎنﻫﺎی ﺳﺮرﺳﯿﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ‬
‫دارد‪:‬‬
‫ﺗﺴﮏ زﻣﺎن ﻧﺴﺒﯽ اﺟﺮا ﻣﻮﻋﺪ‬
‫‪۷‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪T۱‬‬
‫‪۱۰‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪T۲‬‬
‫اﮔﺮ از ﺳﯿﺎﺳﺖ زﻣﺎنﺑﻨﺪی ‪ Earliest Deadline First‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬آﯾﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﺴﮏﻫﺎ ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﻋﺪ ﺧﻮد ﺗﮑﻤﯿﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟‬
‫‪ .۲‬در درس ﺑﺎ وﻇﺎﯾﻒ ﺑﯽ درﻧﮓ آﺷﻨﺎ ﺷﺪهاﯾﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ وﻇﯿﻔﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ زﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﻫﺮ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻤﯽ ﮐﻪ وﻇﺎﯾﻒ را‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس زﻣﺎن اﻧﺠﺎم و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻏﯿﺮﻧﺰوﻟﯽ ﻣﺮﺗﺐ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﯿﻨﻪ زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ وﻇﺎﯾﻒ را ﮐﻤﯿﻨﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﺗﺎﺧﯿﺮ را زﻣﺎن اﻧﺠﺎم‬
‫وﻇﯿﻔﻪ ﻣﻨﻬﺎی زﻣﺎن ﺗﺤﻮﯾﻞ آن در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .۳‬ﺑﻌﻀﯽ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢﻫﺎی زﻣﺎﻧﺒﻨﺪی دارای ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ اﻧﺪازه ﮐﻮاﻧﺘﻮم ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ‪ RR‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از زﻣﺎنﺑﻨﺪﻫﺎ ﻧﮕﺎه ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺜﻼ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ‪ RR‬ﺑﻪ ازای ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮐﻮاﻧﺘﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ از زﻣﺎنﺑﻨﺪﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎﯾﺮ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ‪ FCFS‬ﻣﻌﺎدل اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ‬
‫‪ RR‬ﺑﺎ ﮐﻮاﻧﺘﻮم ﺑﯽﻧﻬﺎﯾﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﺟﻔﺖ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢﻫﺎی زﯾﺮ را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫آ( ‪Priority and SJF‬‬
‫ب( ‪Multilevel feedback queues and FCFS‬‬
‫ج( ‪Priority and FCFS‬‬
‫د( ‪RR and SJF‬‬
‫ه( ‪RM and Priority‬‬

‫‪ .۴‬ﺟﺪول زﯾﺮ از ﭘﺮدازهﻫﺎ و زﻣﺎن اﺟﺮای آﻧﻬﺎ در ﭘﺮدازه را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﻫﻤﻪ ﭘﺮدازهﻫﺎ در ﻟﺤﻈﻪ ‪ ۰‬وارد ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Process‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4 5‬‬

‫‪Running Time 6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4 3‬‬

‫آ( ﺗﺮﺗﯿﺐ زﻣﺎنﺑﻨﺪی را در ﯾﮏ ﺟﺪول ﺑﺮای زﻣﺎنﻫﺎی ‪ ۰‬ﺗﺎ ‪ ۱۵‬ﺑﺮای اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢﻫﺎی ‪ SJF,FIFO, Round Robin‬ﺑﺎ ﮐﻮاﻧﺘﻮم‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ‪ ۱‬ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۳‬از ‪۳‬‬ ‫درس ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻋﺎﻣﻞ‬

‫ب( ﺑﺮای ﻫﺮ ﮐﺪام از اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢﻫﺎی ﺑﺎﻻ و ﺑﻪ ازای ﻫﺮ ﭘﺮدازه‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺎﻧﺪن در ﺻﻒ و ‪ turnaround time‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .۵‬درﺳﺘﯽ ﯾﺎ ﻧﺎدرﺳﯽ ﺟﻤﻼت زﯾﺮ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺮای ﺟﻤﻼت ﻧﺎدرﺳﺖ دﻟﯿﻞ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎن اﻧﺘﻈﺎر ‪ Round Robin‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ FCFS‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آ(‬
‫‪ Round Robin‬و ‪ FCFS‬ﺑﻪ ‪ Preemption‬ﻧﯿﺎز ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ب(‬
‫ﮐﺎراﯾﯽ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻧﻬﺎن در ‪ Round Robin‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ FCFS‬ﺑﻬﺒﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ج(‬
‫اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ‪ SRTF‬ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﻗﯽ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢﻫﺎی زﻣﺎنﺑﻨﺪی ﺑﻬﯿﻨﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫د(‬
‫)اﺧﺘﯿﺎری( در اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ زﻣﺎﻧﺒﻨﺪی ‪ MLFQS،‬ﻫﯿﭻﮔﺎه ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ‪ ۱‬رخ ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ه(‬
‫‪ .۶‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺪار ‪ Quantum‬در اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ‪ Round Robin‬ﻫﺮ ﮐﺪام از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی زﯾﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ؟‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ‪ cache miss‬ﻫﺎ‬ ‫آ(‬
‫ﮐﺴﺮی از ‪ thread‬ﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﮑﺎﻧﯿﺰم ‪ preemption‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ب(‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ زﻣﺎن اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮای ﭘﺮدازهﻫﺎ‬ ‫ج(‬
‫ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﻪ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ‪FIFO‬‬ ‫د(‬
‫ﻣﯿﺰان ‪Throughput‬‬ ‫ه(‬
‫‪ .۷‬دو ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ S‬و ‪ T‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﻫﺮ ﮐﺪام از آﻧﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ روی ﭘﺮدازﻧﺪه اﺟﺮا ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫اﺗﻤﺎم ﯾﮑﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﺶ‪ ،‬ﭘﺮدازﻧﺪه را در اﺧﺘﯿﺎر زﻣﺎنﺑﻨﺪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﯾﮑﯽ از دو ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺟﺮا ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ دو ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﯿﻦ دو ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﭘﺮدازﻧﺪه‪ ،‬ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ ورودی‪/‬ﺧﺮوﺟﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ‪ Si‬و ‪ Ti‬ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺗﺼﺎدﻓﯽای ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ زﻣﺎن اﺟﺮای ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ام‪ i‬ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺗﻤﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺗﺼﺎدﻓﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ S‬و ‪ T‬روی ﯾﮏ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﭘﺮدازﻧﺪه و‬
‫زﻣﺎنﺑﻨﺪ ‪ FIFO‬اﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺮا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد اﯾﻦ ﺳﻨﺎرﯾﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﯿﺪ‪:‬‬
‫آ( ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﻃﻮل ﺻﻒ زﻣﺎنﺑﻨﺪ ﻫﺮﮔﺰ از ‪ ۲‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ب( ﻣﻘﺪار ] ‪ P r[Si < Ti‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ )ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل اﯾﻨﮑﻪ زﻣﺎن اﺟﺮای ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اول ‪ T‬از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اول ‪ S‬ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫ج( ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ‪ S‬ﺑﺮای ‪ m‬ﺑﺎر از ﭘﺮدازﻧﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده اﺳﺖ و ‪ m‬ﻋﺪد ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻀﯿﻪی ﺣﺪ ﻣﺮﮐﺰی‪ ،‬ﻧﺸﺎن‬
‫دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻣﺠﻤﻮع زﻣﺎنﻫﺎی ﭘﺮدازﺷﯽ ‪ S،‬ﯾﻌﻨﯽ )‪ S(1) + ... + S(m‬ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﺮﻣﺎل را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ] ‪ E[Si‬و ) ‪ V ar(Si‬ﺑﯿﺎن ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪Starvation۱‬‬