Computer since & engineering

Introduction to Computer Programming Using

C++
‫بخش اول‬

‫ جعفری‬:‫استاد‬

‫ اول‬:‫سمستر‬

© All rights reserved to Kateb University 1

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 2
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 3
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 4
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 5
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 6
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 7
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 8
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 9
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 10
 ‫الگوريتم ها ‪Algorithm‬‬

‫شناخت حل مسئله و ارائه الگوريتم‬

‫شناخت اجزای الزم برای حل مساله‬
‫بررسی صحت الگوريتم‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪11‬‬

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 12
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 13
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 14
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 15
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 16
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 17
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 18
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 19
 ‫فلوچارت مجموع سه عدد‬
Begin

Read(a,b,c)

Sum a+b+c

Ave sum/3

Write(sum,ave)

End
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 20
 ‫مثال‪ :‬فلوچارتی رسم نمائيد كه دو عدد از ورودی دريافت كرده سپس محتويات دو عدد را با هم جابجا نمايد‪.‬‬

‫را دو متغير كه در آنها دو عدد خوانده شده‪ ،‬قرار میگيرند در نظر میگيريم‪ .‬سپس با استفاده ‪b , a‬برای حل اين مسئله‬
‫از يك متغير كمكی محتويات اين دو عدد را جابجا میكنيم ‪:‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪21‬‬

 a temp b a b
12 15 12 15
temp

12
temp

a b a b
15 15 15 12

12 12
temp temp

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 22

 :‫فلوچارت مسئله باال بصورت زير خواهد بود‬
Begin

Read(a,b)

temp a

a b

b temp

Write(a,b)

End
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 23
 ‫تمرين ❖‬
‫‪1‬ـ فلوچارتی رسم نمائيد كه طول و عرض مستطيل را از ورودی دريافت‬
‫كرده محيط و مساحت آنرا محاسبه و چاپ كند‪.‬‬

‫‪2‬ـ فلوچارتی رسم نمائيد كه شعاع دايرهای را از ورودی دريافت كرده‪،‬‬

‫محيط و مساحت آنرا محاسبه و چاپ نمايد‪.‬‬

‫‪3‬ـ فلوچارتی رسـم كنيـد كـه سـه عـدد ‪ Third , second, first‬را از‬
‫ورودی دريافت كرده‪ ،‬محتويـات آنهـا را جابجـا نمـوده‪ ،‬حاصـل را در‬
‫خروجی چاپ كند‪.‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪24‬‬

 ‫‪4‬ـ فلوچارتی رسم نمائيد كه دو عدد از ورودی دريافت كرده‪ ،‬سپس محتويات دو عدد را‬
‫بدون استفاده از متغير كمكی جابجا كند‪.‬‬

‫‪5‬ـ فلوچارتی رسم نمائيد كه عددی (درجه حرارت برحسب سانتيگراد) را از ورودی دريافت كرده سپس آنرا‬
‫به درجه فارنهايت تبديل كند‪.‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪25‬‬

 ‫❖ دستورالعمل‌هاي‌شرطي‌‬
‫در حل بسياری از مسائل يا تقريباً تمام مسائل نياز به استفاده از شروط جزء‪ ،‬نيازهای اساسی محسوب میشود‪ .‬همانطور كه‬
‫ما خودمان در زندگی روزمره با اين شرطها سركار داريم‪ .‬بطور مثال اگر هوا ابری باشد ممكن است چنين سخن بگوييم‪:‬‬

‫اگر هوا بارانی باشد سپس چتری برمیدارم‪ .‬در غير اينصورت چتر برنمیدارم‪.‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪26‬‬

 ‫در حالت كلي شرط را بصورت زير نمايش ميدهند‪:‬‬

‫‪then‬شرط يا شروط ‪If‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪27‬‬

 .‫ جفت يا طاق بودن آن را تشخيص دهد‬،‫ فلوچارتي رسم نمائيد كه عددي را از ورودي دريافت كرده‬: ‫مثال‬

Begin

Read(a)

R a mod 2

yes
if R=0 then Write(‘even’)

No

Write(‘odd’)

© All rights reserved to Kateb University End 12/19/2020 28

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 29
 ‫مثال ‪ :‬فلوچارتي رسم كنيد كه دو عدد از ورودي دريافت كرده بزرگترين عدد را پيدا كرده در خروجي چاپ نمايد‪.‬‬

‫‪Begin‬‬

‫)‪Read(a,b‬‬

‫‪max‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪if b>max‬‬ ‫‪yes‬‬ ‫‪max‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪No‬‬

‫)‪Write(max‬‬

‫‪End‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪30‬‬

 Begin
‫ فلوچارتی رسم نمائيد كه سه عدد از ورودی‬: ‫مثال‬
Read(a,b,c) ‫ كوچكترين عدد را يافته‬،‫دريافت كرده‬
:‫در خروجی چاپ نمايد‬
min a

if b<min then yes min b

No

if c<min then yes min c

No

Write(min)

31
© All rights reserved to Kateb University End 12/19/2020
 :‫نمونه اجرای فلوچارت باال بصورت زير میباشد‬

a b c Min ‫خروج‬

1 12 11 17 11
2 12
3 11
4 11
5 11

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 32

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 33
 ‫❖ تمرين‬
‫‪ -1‬فلوچارتی رسم كنيد كه عددی را از ورودی دريافت كرده‪ ،‬قدر مطلق‬
‫عدد را در خروجی چاپ كند‪.‬‬

‫‪ -2‬فلوچارتی رسم نمائيد كه عددی از ورودی دريافت كرده مثبت‪ ،‬منفی‬

‫يا صفر بودن عدد را تشخيص داده‪ ،‬در خروجی با پيغام مناسب‬
‫چاپ كند‪.‬‬
‫‪ -3‬فلوچارتی رسم نمائيد كه عددی را از ورودی دريافت كرده‪ ،‬بخشپذيری‬
‫آن بر ‪ 3‬و ‪ 5‬را بررسی نمايد‪.‬‬
‫‪4‬ـ فلوچارتی رسم نمائيد كه ضرايب يك معادله درجه دوم را از ورودی‬
‫دريافت كرده‪ ،‬ريشههای آن را محاسبه در خروجی چاپ كند‪.‬‬
‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪34‬‬
 : ۲‌‫الگوريتم‌معادله‌درجه‬

a𝑥 2 + 𝑏𝑥 + 𝑐 = 0 ‫𝑎 ورودی‬, 𝑏, 𝑐 ‫ 𝑏 = 𝚫 محاسبه‬2 − 4𝑎𝑐

(‫)شرط‬
−𝑏 + 𝚫
𝑥1 =
2𝑎
−𝑏 − 𝚫
𝑥2 =
2𝑎

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 35

 Begin
‫ شروع‬-۱
‫ را‌بخوان‬c‌‫ و‬b‌‫ و‬a -۲
Read(a,b,c) 𝑏 2 − 4𝑎𝑐 𝚫 -۳
‫) آنگاه‌بنويس‌جواب‌ندارد‬ ( ‫ اگر‬-۴
−𝑏+ 𝚫
𝑏 2 − 4𝑎𝑐 𝚫 2𝑎
x1 :‌‫در‌غيراين‌صورت‬

yes −𝑏− 𝚫
Write(‫)جواب‌ندارد‬ 𝑥2
2𝑎
No
‌‌‌‌‌‌‌‌‫ پايان‬-۵

Write(x1,x2)

End
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 36
 ‫اجرای مثال قبل‪:‬‬
‫‪ -۱‬شروع‬
‫‪2‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪x − 5x + 6 = 0‬‬ ‫‪ a -۲‬و‌‪ b‬و‌‪ c‬را‌بخوان‬
‫𝑐𝑎‪𝑏 2 − 4‬‬ ‫‪𝚫 -۳‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪3x 2 + 2x + 5 =0‬‬ ‫) آنگاه‌بنويس‌جواب‌ندارد‬ ‫‪ -۴‬اگر (‬
‫𝚫 ‪−𝑏+‬‬
‫‪x1‬‬ ‫در‌غيراين‌صورت‌‪:‬‬
‫𝑎‪2‬‬

‫𝚫 ‪−𝑏−‬‬
‫‪𝑥2‬‬
‫𝑎‪2‬‬
‫‪ -۵‬پايان‌‌‌‌‌‌‌‌‬
‫شماره اجرا‬ ‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫𝚫 ‪c‬‬ ‫‪x1‬‬ ‫‪x2‬‬ ‫خروجی‬
‫)‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪-5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪(−5)2 −4 1 6‬‬ ‫‪− −5 + 1‬‬ ‫‪− −5 − 1‬‬ ‫‪3,2‬‬
‫‪= 25 − 24 = 1‬‬ ‫)‪2(1‬‬ ‫)‪2(1‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪= =3‬‬ ‫‪= =2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5 (2)2 −4 3 5 =4-60‬‬ ‫جواب‌ندارد‬
‫‪=-56‬‬
‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪37‬‬
‫مثال ‪ :‬الگوریتمی بنویسید که اندازه های سه قطعه خط را دریافت کرده؛ تعیین نماید که آیا این سه قطعه خط می توانند یک مثلت تشکیل دهند؟‬
‫یا خیر‪.‬‬

‫‪a=8‬‬ ‫‪b=4‬‬ ‫‪ -۱‬شروع‬

‫‪C=20‬‬ ‫‪ c , b , a -۲‬را‌بخوان‬
‫‪ -۳‬اگر(‪ )a+b≤c‬آنگاه‌بنويس‌خير‬
‫در‌غير‌اين‌صورت‌اگر(‪ )a+c ≤b‬آنگاه‌بنويس‌خير‬
‫در‌غير‌اين‌صورت‌اگر(‪ )b+c ≤a‬آنگاه‌بنويس‌خير‬
‫در‌غير‌اين‌صورت‌بنويس‌بله‬
‫‪ -۴‬پايان‌‌‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪38‬‬

 ‫اجرای مثال تشکیل مثلث‪:‬‬

‫‪ -۱‬شروع‬
‫‪ c , b , a -۲‬را‌بخوان‬
‫‪ -۳‬اگر(‪ )a+b≤c‬آنگاه‌بنويس‌خير‬
‫در‌غير‌اين‌صورت‌اگر(‪ )a+c ≤b‬آنگاه‌بنويس‌خير‬
‫در‌غير‌اين‌صورت‌اگر(‪ )b+c ≤a‬آنگاه‌بنويس‌خير‬
‫در‌غير‌اين‌صورت‌بنويس‌بله‬
‫‪ -۴‬پايان‌‌‬

‫شماره اجرا‬ ‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬ ‫خروجی‬

‫‪۲۰ (1‬و‌‌‪۱۰‬و‪۵‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪5‬‬ ‫خير‬ ‫‪ ۷ (2‬و‌‪ ۱۵‬و‪۶‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪6‬‬ ‫خير‬ ‫‪۹ (3‬و‌‪ ۸‬و‪۱۱‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪11‬‬ ‫بله‬
 Begin
:‫فلوچارت مثال تشکیل مثلث‬

Read(a,b,c)

yes
a+b≤ c Write(‫)خير‬

No
yes
a+c ≤ b Write(‫)خير‬

No
yes
a+b≤ c Write(‫)خير‬
No

Write(‫)بله‬

© All rights reserved to Kateb University End 12/19/2020 40

 ‫ترکیب شرطها‪:‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A && B‬‬ ‫‪A||B‬‬

‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬ ‫مثال‌تشکيل‌مثلث‌را‌با‌وی‌شرطها‌بنويسيد‪.‬‬

‫‪T‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪ -۱‬شروع‬

‫‪ a -۲‬و‌‪ b‬و‌‪ c‬را‌بخوان‬
‫‪F‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪ -۳‬اگر((‪ ))b+c >a(&&)a+c >b(&&)a+b >c‬آنگاه‌بنويس‌بله‬
‫در‌غير‌اين‌صورت‌بنويس‌خير‬
‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪ -۴‬پايان‬
‫شماره اجرا‬ ‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬ ‫خروجی‬
‫)‪1‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪5‬‬ ‫خير‬ ‫‪۲۰ (1‬و‌‌‪۱۰‬و‪۵‬‬
‫‪ ۷ (2‬و‌‪ ۱۵‬و‪۶‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪6‬‬ ‫خير‬
‫‪۹ (3‬و‌‪ ۸‬و‪۱۱‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪11‬‬ ‫بله‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪41‬‬

 ‫مثال تشکیل مثلت را به یای شرطها بنویسید‪.‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A && B‬‬ ‫‪A||B‬‬

‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪ -۱‬شروع‬

‫‪ a -۲‬و‌‪ b‬و‌‪ c‬را‌بخوان‬
‫‪T‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪ -۳‬اگر((‪ ))b+c <=a(||)a+c <=b(||)a+b <=c‬آنگاه‌بنويس‌خير‬
‫درغيراين‌صورت‌بنويس‌بله‬
‫‪F‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪ -۴‬پايان‬
‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬

‫شماره اجرا‬ ‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪c‬‬ ‫خروجی‬

‫‪۲۰ (1‬و‌‌‪۱۰‬و‪۵‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪5‬‬ ‫خير‬
‫‪ ۷ (2‬و‌‪ ۱۵‬و‪۶‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪6‬‬ ‫خير‬ ‫‪۹ (3‬و‌‪ ۸‬و‪۱۱‬‬
‫)‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪11‬‬ ‫بله‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪42‬‬

 ‫❖ حلقه‌ها‬
‫در حل بسياری از مسائل با عملياتی روبرو میشويم ‪ ،‬كه نياز به تكرار دارند و عمـل تكـرار‬
‫آنها به تعداد مشخصی انجام میگيرد‪ .‬فرض كنيد‪ ،‬بخواهيم اوسط ‪ 100‬عدد را محاسبه كنـيم‪،‬‬
‫در اينصورت منطقی بنظر نمیرسد كه ‪ 100‬متغير مختلف را از ورودی دريافت كنـيم سـپس‬
‫آنها را جمع كنيم‪.‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪43‬‬

 ‫انواع حلقه ها‬

‫حلقه های با تكرار مشخص‬

‫حلقه های با تكرار نا مشخص‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪44‬‬

 ‫حلقه هاي با تکرار مشخص‬
‫در اين نوع حلقهها تعداد تكرار مشخص میباشد اين حلقه از اجزاء زير‬
‫تشكيل میشود‪:‬‬

‫‪1‬ـ انديس حلقه‬

‫‪2‬ـ مقدار اوليه برای انديس حلقه‬
‫‪ -3‬مقدار افزاينده برای انديس حلقه (معموال يك واحد در هر مرحله)‬
‫‪4‬ـ مقدار نهايی (تعداد تكرا حلقه)‬
‫‪5‬ـ شرطی برای كنترل تعداد تكرار حلقه‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪45‬‬

 ‫اين‌حلقه‌ها‌را‌غالباً‌با‌فلوچارت‌بصورت‌زير‌نمايش‌مي‌دهند‪:‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪i‬‬

‫‪No‬‬
‫‪i<=n‬‬ ‫اتمام كار حلقه‬

‫‪yes‬‬

‫مجموعه دستورات حلقه‬

‫‪i+1‬‬ ‫‪i‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪46‬‬

 ‫مثال ‪ :‬فلوچارتی رسم نمائيد كه عدد ‪ n‬را از ورودی دريافت كرده‪ ،‬مجموع اعداد از يك تا ‪ n‬را محاسبه كند‪.‬‬

‫مقدار نهايي‬ ‫𝑛 ‪Sum= 1 + 2 + 3 + ⋯ +‬‬

‫‪n‬‬
‫انديس حلقه‬ ‫‪ -۱‬شروع‬
‫‪ n -۲‬را‌بخوان‬
‫‪i‬‬ ‫‪0 sum -۳‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪i -۴‬‬
‫‪i+sum‬‬ ‫‪sum -۵‬‬
‫‪i+1‬‬ ‫‪i -۶‬‬
‫‪ -۷‬اگر(‪ )i≤n‬آنگاه‌برو‌به‌‪۵‬‬
‫‪ sum -۸‬را‌چاپ‌کن‬
‫‪ -۹‬پايان‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪47‬‬

 Begin

Read(n)

0 sum
1 i

i<=n No
Write(sum)

yes
‫حلقه‬
End
sum+I sum

i+1 i
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 48
 ‫نمونه‌اجراي‌فلوچارت‌باال‌بصورت‌زير‌است‪:‬‬

‫‪ -۱‬شروع‬
‫شماره اجرای‬ ‫‪n‬‬ ‫‪sum‬‬ ‫‪i‬‬ ‫خروجی‬
‫‪ n -۲‬را‌بخوان‬
‫)‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪0 sum -۳‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪i -۴‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪i+sum‬‬ ‫‪sum -۵‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪i+1‬‬ ‫‪i -۶‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ -۷‬اگر(‪ )i≤n‬آنگاه‌برو‌به‌‪۵‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪ sum -۸‬را‌چاپ‌کن‬
‫‪ -۹‬پايان‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪49‬‬

 ‫مثال‪ :‬الگوريتمي بنويسید که اعداد جفت بین ‪ 10‬و ‪ 20‬را يکي يکي تولید و چاپ نمايد‪ .‬در‬
‫ضمن مجموع آنها را محاسبه و چاپ نمايد‪.‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪50‬‬

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 51
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 52
 ‫مثال‪ :‬الگوريتمي بنويسید که عدد طبیعي ‪ N‬را دريافت و مجموع زير را محاسبه و چاپ‬
‫نمايد‪.‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪53‬‬

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 54
 :‫مثال‬

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 55

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 56
 ‫مثال ‪ :‬فلوچارتی رسم كنيد كه ‪ n‬عدد از ورودی دريافت كرده‪ ،‬بزرگترين مقـدار از بـين ‪ n‬عـدد را پيـدا كـرده در‬
‫خروجی چاپ نمايد‪.‬‬

‫انديس حلقه‬ ‫‪i‬‬

‫مقدار نهايي‬ ‫‪n‬‬

‫بزرگترين مقدار‬ ‫‪Max‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪57‬‬

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 58
 Begin

Read(n)

I 2
max a

No
if i<=n then write(max)

yes
End
‫حلقه‬ Read(a)

yes
if a > max max a

No
© All rights reserved to Kateb University i i+1 12/19/2020 59
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 60
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 61
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 62
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 63
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 64
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 65
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 66
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 67
 ‫مثال ‪ :‬فلوچارتی رسم نمائيد كه ‪ ،n , x‬دو عدد صحيح مثبت را از ورودی دريافت كـرده سـپس ‪ x‬بـه تـوان ‪ n‬را‬
‫محاسبه كند‪.‬‬

‫‪i‬‬ ‫انديس حلقه‬

‫‪n‬‬ ‫مقدار نهايی‬
‫‪pow‬‬ ‫عدد به توان ‪n‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪68‬‬

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 69
 Begin

Read(n,x)

i 1
pow 1

if i<=n then No
write(pow)

yes
End
‫حلقه‬ pow pow*x

i i+1
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 70
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 71
 ‫• حلقههايي كه تعداد تكرار آنها مشخص نيست (در ‪C++‬به حلقه ‪ while‬مشهورند‪).‬‬

‫در اين حلقهها با توجه به ورودی‪ ،‬تعداد تكرار مشخص میشود‪ .‬و دقيقاً نمیتوان تعداد تكـرار حلقـه را بـدون ورودی‬
‫معين كرد‪ .‬اين حلقه ها فقط شامل شرطی هستند كه تا زمانيكه برقرار باشد حلقه اجرا میشود‪.‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪72‬‬

 ‫در‌حالت‌كلي‌اين‌نوع‌حلقه‌ها‌بصورت‌زير‌نمايش‌داده‌مي‌شوند‪:‬‬

‫‪No‬‬
‫شرط يا شروط ‪If‬‬

‫‪yes‬‬

‫محموعه دستورالعملها‬
‫و جاگزينها‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪73‬‬

 ‫مثال‪ :‬فلوچارتی رسم كنيد كه عددی را از ورودی دريافت كرده سپس تعداد ارقام آن را شمرده در خروجی چاپ نمايد‪.‬‬

‫‪N‬‬ ‫عدد خوانده شده‬

‫‪count‬‬ ‫تعداد ارقام‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪74‬‬

© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 75
 Begin

count 0

Read(N)

No
if N>0 then
write(count)

yes

End
N N div 10

‫حلقه‬

count count+1
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 76
 ‫مثال ‪ :‬فلوچارتی رسم نمائيد كه عددی از ورودی دريافت كرده‪ ،‬سری فيبوناچی قبل از آنرا توليد نمايد‪.‬‬

‫در حالت كلی جمالت سری بصورت‪:‬‬

‫‪fk=fk-1+fk-2‬‬

‫‪N‬‬ ‫عدد خوانده شده‬

‫‪f1‬‬ ‫جمله اول سری‬
‫‪f2‬‬ ‫جمله دوم سری‬

‫‪f3‬‬ ‫جمله سوم سری‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪77‬‬

 Begin

F1 0
f2 1

Read(N)

f3 f1+f2

if f3>N then No End

yes

write(f3)
‫حلقه‬

f1 f2
f2 f3
f3 f1+f2
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 78
 ‫❖ تمرين‬
‫‪ -1‬فلوچارتی رسم نمائيد كه عددی از ورودی دريافت كرده‪ ،‬كامل بودن‬
‫آنرا بررسی نمايد‪( .‬عدد كامل‪ ،‬عددی است كه مجموع مقسومعليههای‬
‫آن با خودش برابر باشد‪).‬‬

‫‪ -2‬فلوچارتی رسم كنيد كه ‪ N‬را از ورودی دريافت كرده‪ N ،‬جمله سری‬

‫فيبوناچی را توليد نمايد‪.‬‬

‫‪3‬ـ فلوچارتی رسم نمائيد كه دو عدد ‪ N , M‬را از ورودی خوانده‪ ،‬بزرگتـرين‬

‫مقسومعليه مشترك دو عدد را محاسبه و چاپ كند‪.‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪79‬‬

 ‫❖ حلقه‌هاي‌تودرتو‌‬

‫الگوريتمهايی كه تا حال بكار برديم‪ ،‬فقط شامل يك حلقه بودند‪ .‬در صورتی كه در بسياری از مسائل ممكن است‬
‫نياز به استفاده از چند حلقه در داخل هم باشيم‪ .‬در اين نوع حلقهها بايد دقت بيشتری به خرج دهيم‪ ،‬تا مشكلی‬
‫پيش نيايد‪ .‬اگر از حلقههای نوع اول بصورت تودرتو استفاده كنيم در اينصورت برای هر حلقه شرط نهايی و‬
‫انديس اوليه جداگانه بايد تعريف كنيم ‪.‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪80‬‬

 ‫در حلقههای تودرتو به ازای يكبار تكرار حلقه اوليه‪ ،‬حلقه داخلی به اندازه‬

‫مقدار نهايی خود تكرار میشود‪ .‬در كل اگر حلقه اوليه ‪ n‬بار تكرار شود و‬

‫حلقه داخلی ‪ m‬بار‪ ،‬در اينصورت كل حلقه ‪:‬‬

‫‪nm‬‬
‫بار تكرار خواهد شد‪.‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪81‬‬

 ‫‪i‬‬ ‫‪1‬‬ ‫فلوچارت حلقههای تودرتو را میتوان بصورت زير نشان داد‪:‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪No‬‬ ‫اتمام كار حلقه هاي تو در تو‬

‫‪if i<=n then‬‬

‫‪yes‬‬
‫‪j‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪if j<=m then‬‬ ‫‪No‬‬ ‫مجموعه دستورات و جايگزيني ها‬

‫حلقه‬ ‫‪yes‬‬
‫مجموعه دستورات و جايگزيني ها‬ ‫‪i‬‬ ‫‪i+1‬‬

‫‪A‬‬
‫‪j‬‬ ‫‪j+1‬‬
‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪82‬‬
 ‫مثال ‪ :‬فلوچارتی رسم نمائيد كه ‪ N‬را از ورودی دريافت كرده‪ ،‬مجموع سری زير را محاسبه نمايد‪:‬‬

‫‪S = 1+‬‬ ‫‪2‬‬

‫!‪2‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪3‬‬
‫!‪3‬‬ ‫‪+ .... +‬‬ ‫‪N‬‬
‫!‪N‬‬

‫‪I‬‬ ‫انديس حلقه اول‬

‫‪N‬‬ ‫ورودي‬
‫‪fact‬‬ ‫محاسبه فاكتوريل‬
‫‪j‬‬ ‫انديس حلقه داخلي‬
‫‪Sum‬‬ ‫مجموع‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪83‬‬

 i 2
sum 1

Read(N)
A
if i<=N No Write(sum)

yes End

fact 1
j 2

sum sum+i/fact
if j<=i No

yes
i i+1
fact fact*j

j j+1 A
© All rights reserved to Kateb University 12/19/2020 84
 ‫❖ تمرينات‌آخر‌فصل‬

‫‪ -1‬فلوچارتی رسم نمائيد كه ‪ N‬عدد از ورودی دريافت كرده تعداد اعداد اول و كامل را شمرده در خروجی چاپ‬
‫نمايد‪.‬‬

‫‪ -2‬فلوچارتی رسم نمائيد كه ‪ N , X‬را از ورودی خوانده مقدار سری زير را محاسبه كند‪:‬‬

‫‪S = 1+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+ .... +‬‬

‫‪x 2‬‬ ‫‪x4‬‬ ‫‪xn‬‬
‫!‪2‬‬ ‫!‪4‬‬ ‫!‪N‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪85‬‬

 ‫‪ -3‬فلوچارتی رسم نمائيد كه عددی را از ورودی دريافت كرده مقلوب عدد را محاسبه و در خروجی چاپ كند‪.‬‬

‫‪4‬ـ فلوچارتی رسم كنيد كه تاريخ تولد شخصی را از ورودی خوانده‪ ،‬سن شخص را با تـاريخ روز‪ ،‬محاسـبه نمـوده در‬
‫خروجی چاپ كند‪.‬‬

‫‪ -5‬فلوچارتی رسم نمائيد كه ‪ (m>n) N ,M‬را از ورودی دريافت كرده سری فيبونـاچی بـين ‪ N ,M‬را توليـد كـرده‪ ،‬در‬
‫خروجی چاپ كند‪.‬‬

‫‪© All rights reserved to Kateb University‬‬ ‫‪12/19/2020‬‬ ‫‪86‬‬