EEPROM Function
EEPROM Function
مروری بر فرایند ذخیره سازی بخشی از اطالعات ،از آیسی میکروکنترولر ( )U1در آیسی حافظه ایپیرام ( )U2به شماره ( )93C46در
موتورهای پرمیوم و بررسی قطعاتی که در این ذخیره سازی نقش دارند ،مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.
آیسی حافظه (ایپیرام) به شماره ( )93C46با نام مداری ( ) U2یکی از مهمترین قطعات در برد موتور پرمیوم است .این آیسی
وظیفه ذخیره اطالعاتی که می بایست با خاموش شدن موتور محفوظ بمانند را بر عهده دارد .مقدار حافظه داخلی این آیسی
ایپیرام یک کیلوبایت است .در صفحه 44کتاب ( )PDFمروری بر موتورهای دایسک شرکت پرمیوم 1درباره آیسی حافظه
(ایپیرام) ( )U2توضیحاتی بیان کردم ،که خواننده با کلیات وظایف این آیسی آشنا شود ولی در آن اثر ،جزییاتی در این باره ،که
به علت پیچیدگی هایی که در نحوه ذخیره داده ها وجود داشت ،از بیان آن صرفه نظر شد و فقط قطعاتی که می توانستند بر
روی عملکرد آیسی حافظه (ایپیرام) تاثیر گذار باشند ،نام برده شد .مانند بند (ذ) (کاهش ولتاژ دیود زینر) ،صفحه 46کتاب
( )PDFلذا خواندن آن کتاب ( )PDFرا قبل از مطالعه این مقاله شدیداً توصیه می شود .در این مقاله جزییات را تا حدود زیادی
بیان می کنیم تا نقاط تاریک برای تعمیرکاران روشن شود.
-1دستوراتی که در آیسی حافظه ایپیرام ( )U2ذخیره می شوند را می توان به طور کلی به دو دسته تقسیم کرد:
الف -دستوراتی که توسط کاربر از طریق رسیور به آیسی میکروکنترولر ( )U1ارسال و آیسی میکروکنترولر بالفاصله آنها را در
آیسی حافظه ایپیرام ( )U2ذخیره میکند .از جمله این دستورات می توان به ذخیره جهات در حالت دایسک و اعمال
محدودیت شرق و غرب اشاره کرد .الزم به ذکر است که با فشردن همزمان دو دکمه WESTو EASTموجود در زیر موتور به
مدت زمان حدود هشت ثانیه ( )RESETتمام این دستورات بیان شده در بند (الف) پاک می شوند( .برای اثبات این موضوع می
توانید از اسیلوسکپ استفاده کنید).
ب -دستوراتی که حاوی اطالعاتی است که خود آیسی میکرو برای راه اندازی مجدد موتور (روشن شدن دوباره موتور) به آنها
نیازمند است و آنها را در آیسی حافظه ایپیرام ( )U2ذخیره می کند( .مانند تعداد دورهای شمارش شده موتور نسبت به نقطه
صفر موتور (آخرین وضعیت عددی محور موتور)) الزم به ذکر است که در ماهیت اطالعات این نوع از دستورات با فشردن
همزمان هر دو دکمه جهات موجود در زیر موتور ( )RESETکه در بند (الف) ذکر شد تأثیری بوجود نمی آید.
نکته ی مهم این است که چرا باید در لحظه خاموش شدن موتور این ذخیره سازی انجام شود؟ ما نمی توانیم دستوراتی مانند
تعداد دورهای شمارش شده نسبت به نقطه صفر (وضعیت کنونی موتور) ،را طی چرخش موتور را در آیسی حافظه ایپیرام ()U2
در زمان چرخش موتور بنویسیم ،برای مثال اگر آرمیچر موتور 5500دور در دقیقه چرخش داشته باشد نمی توان در هر دقیقه
5500بار وضعیت متغیر تعداد دور -را از آیسی میکرو ( )U1در آیسی حافظه ایپیرام ( )U2نوشت .از طرفی چنانچه در هنگام
چرخش موتور ولتاژ قطع شود این امر ناتمام می ماند یا چنانچه آیسی میکرو موتور ( )U1به هر دلیلی هنگ کند این امر ناتمام
خواهد ماند.
از این رو طراحان برد موتور برای اجرای دقیق و با اطمینان کامل این نوع دستور بهترین حالت را زمانی انتخاب کردند که ولتاژ
ورودی به موتور قطع شود( .یعنی با قطع ولتاژ در ورودی موتور در کسری ناچیز از ثانیه موقعیت کنونی موتور در آیسی حافظه
ایپیرام ( )U2ذخیره می شود ).که می تواند ناشی از خاموش شدن رسیور باشد یا قطع نابهنگام برق یا عوامل مشابه باشد ،حال
تفاوتی ندارد که موتور در حال چرخش متوقف شده (قطع ولتاژ به موتور) یا در حالت توقف بوده است .برای نوشتن دستور گفته
شده ،یکسری رویکرد باید در زمان خاموش شدن موتور رخ دهد ،که باید هماهنگ با یکدیگر باشند ،در غیر اینصورت این
اطالعات ذخیره نشده و موتور موقع روشن شدن دوباره با مشکالتی مواجه می شود .برای مثال اگر موقعیت عددی محور موتور
(جایی که آخرین بار محور موتور روی آن قرار گرفته است) در آیسی حافظه ایپیرام ( )U2نوشته نشود ،در زمان روشن شدن
مجدد موتور ،آیسی میکرو ( )U1نقطه عددی کنونی محور موتور را برابر آخرین عدد قبلی ذخیره شده در آیسی حافظه ایپیرام
( )U2در نظر می گیرد ،که ممکن است صفر باشد و کاربر متوجه می شود که موتور از مدار خارج شده است .این مشکل می
تواند ناشی از خرابی آیسی حافظه ایپیرام ( )U2باشد ،ولی اگر با تعویض آیسی حافظه ایپیرام ( )U2مشکل حل نشود باید علت
در جایی دیگر پیدا کرد.
نکته :1
آخرین دستور ارسالی به آیسی حافظه ایپیرام ( )U2توسط آیسی میکرو ( )U1به دستور
آیسی )U3( LM339در زمان خاموش شدن موتور اتفاق می افتد ،حال تفاوتی ندارد موتور
درحال چرخش خاموش شده است یا متوقف بوده است و شامل آخرین وضعیت تعداد دورهای
شمارش شده نسبت به نقطه صفر موتور است( .وضعیت کنونی موتور)
2
-2نحوه چگونگی ذخیره موقعیت کنونی موتور در آیسی حافظه ایپیرام ( )U2در زمان خاموش شدن موتور
برای این منظور در ابتدا باید آیسی میکرو ( ) U1تشخیص دهد که موتور در آستانه خاموشی است .اما چگونه؟ در صفحه 48و
49کتاب (2 )PDFدرباره مدار مانیتور میزان ولتاژ ورودی به برد موتور بطور کامل صحبت شد .همچنین در مقاله ای که در
تاریخ ( )24 JAN 2022درباره دالیل خاموشی برد موتور در صورت سالمت ولتاژ 5ولت تغذیه ارائه شد ،توضیح داده شد ،که
در طراحی برد موتور این مدار وجود دارد و وظیفه مانیتور کردن ولتاژ ورودی را برعهده دارد ،اما چرایی این موضوع رو بیان
نشد .اگر قرار می بود فقط با پایین آمدن ولتاژ ،برد موتور خاموش شود ،این کار از روش های خیلی آسانتری امکان پذیر بود .اما
این مدار یعنی تشخیص خاموش شدن موتور از طریق کاهش ولتاژ ورودی ،در واقع برای ذخیره کردن موقعیت کنونی موتور
(ارسال آخرین دستور) از طریق آیسی میکرو ( )U1در آیسی حافظه ایپیرام ( )U2به دستور آیسی )U3( LM339انجام می
شود .در تصویر نقشه مداری زیر قطعات استفاده شده برای این مدار قابل رؤیت است ،و آنرا را تجزیه و تحلیل می کنیم.
3
-2-2چگونگی طرز کار مدار ،مانیتور ولتاژ ورودی به موتور
نقشه مداری صفحه قبل شامل آیسی میکرو ( )U1و آیسی حافظه ایپیرام ( )U2و اولین مقایسه گر آیسی )U3( LM339و
آیسی رگالتور ) U4( 7805و قطعات مرتبط با این مدار می باشد .چنانچه ولتاژ ورودی به موتور حدود 7/4ولت شود این مدار
3
تحریک می شود.
تحلیل مدار مانیتور کردن ولتاژ ورودی به این گونه است که :پایه ششم آیسی )U3( LM339از طریق ولتاژ دیود زینر ،که از
طریق مقاومت R4و خازن C7تغذیه می شود .ولتاژ پایه ششم آیسی )U3( LM339همواره ثابت است .پایه یک آیسی
)U3( LM339به پایه هیجدهم آیسی میکرو ( (U1متصل شده است ،با توجه به OPEN COLLECTORبودن خروجی
آیسی )U3( LM339نیازمند یک مقاومت PULL UPهستیم که نقش آن بر عهده مقاومت R2می باشد .پایه هفتم آیسی
)U3( LM339از طریق تقسیم مقاومتی R6و R9تغذیه می شود .پایه هفتم آیسی )U3( LM339باید در فرکانس های
افقی حدود 5/4ولت و در فرکانس های عمودی باید حدود 3/8ولت باشد ( .نقطه Cدر نقشه ) تحلیل مدار این گونه است :با
ورود ولتاژ ( )13/18از رسیور به نقطه Aدر نقشه ولتاژ وارد سلف بشکه ای L1می شود ،سپس از مقاومت R19عبور کرده و
وارد دیود D6شده و در نهایت وارد مقاومت R6می شود ،تا زمانیکه ولتاژ پایه هفتم آیسی LM339بزرگتر پایه ششم آیسی
LM339باشد ،ولتاژ پایه یکم آیسی LM339که روی پایه هیجدهم آیسی میکرو ( )U1است ،پنج ولت است .وقتی ولتاژ
ورودی به نقطه Aدر نقشه قطع شد( ،مانند خاموش شدن رسیور) در یک مدت زمان بسیار کوتاه ولتاژ پایه هفتم آیسی
LM339کمتر از پایه ششم آیسی )U3( LM339می شود و خروجی آیسی )U3( LM339یعنی پایه یکم زمین (صفر ولت)
می شود و آیسی میکرو ) (U1از این موضوع (قطع شدن ولتاژ ورودی به موتور) با خبر می شود.
نکته :2الزم به ذکر است ،در لحظه ای که خروجی پایه یکم آیسی )U3( LM339صفر
شود( .قطع ولتاژ ورودی به موتور) همچنان ولتاژ برای تغذیه آیسی میکرو ( )U1و آیسی
حافظه ایپیرام ( )U2در خازن ( C13نقطه Bدر نقشه) فراهم است.
جدول صفحه بعد نشان دنده ولتاژ پنج ولت تغذیه ( ولتاژ نقطه Bدر نقشه ) در لحظه صفر شدن پایه یک آیسی LM339
( )U3شروع تحریک مدار مانیتورینگ ولتاژ (صفر شدن پایه هیجده آیسی میکرو ( )U1که ناشی از قطع شدن ولتاژ ورودی
است) در یک برد سالم را نشان می دهد ( .ولتاژ اندازه گیری شده برای حالت افقی و عمودی یک اندازه است).
انتشار در تاریخ( 24 JAN 2022 -در آن مقاله 7ولت اعالم شد ).لینک دانلود https://t.me/c/1109215282/93349 3
4
U3.PIN7< U3.PIN6 آیسی LM339
4/94ولت میزان ولتاژ خروجی آیسی
( 7805نقطه Bدر نقشه)
-2-3تکنیک نوشتن اطالعات از آیسی میکرو ( )U1در آیسی حافظه ایپیرام ()U2
بعد از آنکه ولتاژ ورودی به موتور قطع شد و مدار مانیتور کردن ولتاژ ورودی تحریک شد پایه هیجده آیسی میکرو ( )U1توس ط
آیسی )U3( LM339زمین می شود ،آیسی میکرو تمامی فعالیت خود را متوقف کرده المپ های LEDبرد کامالً خاموش
شده و اقدام به ذخیره داده مورد نظر در آیسی حافظه ایپیرام ( )U2می کند .انجام این عمل در کسری بسیار ناچیز از ثانیه رخ
می دهد .برای درک بهتر این موضوع شما می توانید این تست را روی یک برد سالم انجام دهید .درحالتی که موتور روشن است
و برد فعال است ،چه موتور در حالت چرخش باشد و یا متوقف باشد ،پایه هیجده آیسی میکرو ( )U1را زمین کنید ،آنگاه فرایند
خاموشی کامل برد ،برایتان قابل مشاهده است .اما چندین پارامتر برای ذخیره صحیح داده روی آیسی حافظه ایپیرام ()U2
توسط آیسی میکرو ( )U1قابل بررسی دقیق هستند .چنانچه بین این پارامترها زمانبندی دقیق نباشد ،عمل ذخیره سازی رخ
نخواهد داد.
اول – مدت زمانی که خازن C13می تواند ولتاژ پنج ولت خروجی رگوالتور )U4( 7805را پایدار نگهداری کند.
دوم -مدت زمانی که طول می کشد تا مدار مانیتورینگ ولتاژ ورودی چه در حالت افقی و عمودی تحریک شود.
سوم -مدت زمان ارسال داده مورد نظر به آیسی حافظه ایپیرام ( )U2توسط آیسی میکرو (.)U1
چهارم -مدت زمانی که خازن C7می تواند ولتاژ دیود زینر را پایدار نگهداری کند.
تمامی این پارامترها باید در یک زمان بندی صحیح انجام شوند .تا عمل ذخیره سازی بطور صحیح شکل گیرد .در ادامه یکایک
این پارامترها را بررسی می کنیم.
پارامتر اول :عمل ذخیره کردن اطالعات در آیسی حافظه ایپیرام ( )U2باید حداکثر تا زمانی رخ دهد که خازن C13که
وظیفه پایداری ولتاژ پنج ولت خروجی آیسی رگالتور ( )U4( 7805نقطه Bدر نقشه) را بر عهده دارد ،پنج ولت بماند .طبق
تست های انجام شده در یک برد سالم ،که در جدول باال قابل مشاهده است ،در زمان تحریک شدن مدار مانیتورینگ ولتاژ و
صفر شدن پایه هیجدهم آیسی میکرو ( - )U1ولتاژ خازن C13حدود 4/94ولت رؤیت شده است .الزم به ذکر است اگرچه
5
خازن C13ظرفیت باالیی دارد اما چندین قطعه مهم مانند آیسی ( )U1و ( )U2و ( )U3و سنسور اثر هال و .....از این خازن
تغذیه می شوند .پس خازن C13پس از قطع ولتاژ ورودی به موتور عمل دشارژ شدن آن شروع می شود.
نکته مهم تر آن است که ،قطعاتی که درگیر ذخیره سازی اطالعات هستند مانند آیسی ( )U1و ( )U2و ( )U3طبق دیتاشیت
ارائه شده ،قطعات توانایی کار در ولتاژ کمتر پنج ولت را دارا هستند .همواره بیاد داشته باشید که جریان مصرفی موتور را در
حالتی که موتور چرخشی ندارد ،زیر نظر داشته باشید ،این جریان باید بین ده تا سی میلی آمپر باشد .باالتر بودن جریان بیش
از حد مجاز می تواند باعث تخلیه سریع تر خازن C13شده و همچنین می تواند باعث اختالل در ذخیره سازی اطالعات شود.
پارامتر دوم :مدت زمانی است که طول می کشد تا بعد از قطع ولتاژ ورودی به موتور (خاموش شدن موتور) ،مدار مانیتورینگ
ولتاژ ورودی چه در حالت افقی و چه در حالت عمودی تحریک شود .تحریک شدن بدین معنا است که ولتاژ پایه هفت آیسی
)U3( LM339کوچکتر از -ولتاژ پایه شش آیسی )U3( LM339شود .این زمان تحریک برای فرکانس های عمودی و افقی
بعلت اختالف ولتاژ اندکی متفاوت است ( .نقطه Cدر نقشه )
= U3.PIN7 < U3.PIN6مدت زمان تحریک مدار مانیتورینگ برابر است با
در یک تست عملی روی یک برد سالم با اسیلوسکپ جدول زمانی تحریک مدار مانیتورینگ ولتاژ بررسی شده و در جدول زیر
قابل مشاهده است.
ولتاژ پایه 7آیسی ()U3 مدت زمان تحریک پس از قطع ولتاژ موتور
(خاموش شدن موتور)
حالت افقی 5/4ولت 600میلی ثانیه
حالت عمودی 3/8ولت 433میلی ثانیه
الزم به ذکر است در بعضی از موارد مشاهده شده است ،بر اثر سردی لحیم در خط تولید برد ،برخی قطعات مدار مانیتورینگ
ولتاژ( ،همانند مقاومت )R9سردی لحیم داشته و باعث از کار افتادگی مدار مانیتورینگ ولتاژ شده و در نهایت باعث از کار
افتادن آیسی حافظه ایپیرام ( )U2شده است .تصویر صفحه بعد بیانگر یک نمونه برد ،از این موضوع است .در تصویر ذکر شده
دو خط قرمز دو پایه مقاومت R9هستند ،که یکی از پایه ها دارای مشکل قلع می باشد.
6
پارامتر سوم :مدت زمان ارسال داده مورد نظر به آیسی حافظه ایپیرام ) (U2توسط آیسی میکرو ()U1
بعد از آنکه ولتاژ ورودی به موتور قطع شد و مدار مانیتورینگ ولتاژ ورودی تحریک شد و پایه هیجدهم آیسی میکرو () U1
توسط پایه یکم -آیسی )U3( LM339زمین شد ،نوبت ارسال اطالعات مورد نظر به آیسی حافظه ایپیرام ( )U2توسط آیسی
میکرو ( )U1است .زمان ارسال داده به آیسی حافظه ایپیرام ( )U2روی یک برد سالم با اسیلوسکپ اندازه گیری شد ،مدت
زمان ارسال داده مورد نظر حدود 100میکرو ثانیه بود .ممکن است این سؤال مطرح شود که چرا اینقدر زمان ارسال داده به
آیسی حافظه ایپیرام پایین است .دلیل آن باال بودن فرکانس کالک است( .کریستال روی برد) که برابر با 3/579545می باشد.
پارامتر چهارم :مدت زمانی که خازن C7می تواند ولتاژ دیود زینر را ثابت نگهداری کند .این عامل بسیار مهم است ولتاژ دیود
زینر ،ولتاژ رفرنس برای چهار ورودی مقایسه گر های آیسی )U3( LM339هستند .اگر چه ورودی های آیسی LM339
( )U3حالت HIامپدانس دارند و جریان مصرفی بسیار ناچیز دارند ولی بهرحال بعد از قطع ولتاژ خازن - C7این خازن شروع
به تخلیه می کند .خرابی خازن C7و خرابی دیود زینر بسیار در این امر دخیل هستند .در موارد دیده شده کاهش ولتاژ دیود
زینر از 2/2به حدود 1/5ولت توانسته باعث از کار افتادن آیسی حافظه ایپیرام ) (U2شود .چرا که پایین آمدن ولتاژ زینر باعث
تخلیه سریعر خازن C7می شود.
7
-3جمع بندی نهایی:
زمانبندی بدست آمده در بررسی پارامترها مطلوب و منطقی است .بصورت تجربی بیشترین دلیل از کار افتادن آیسی حافظه
ایپیرام ( )U2که مربوط به مدار مانیتورینگ ولتاژ ورودی به موتور بوده است ،یا در سردی لحیم قطعات مدار مانیتورینگ ولتاژ
ورودی (مانند )R9به موتور بوده یا کاهش ولتاژ دیود زینر که بیشتر به دلیل خرابی دیود زینر بوده است.
نکات :3پس همواره بیاد داشته باشید ،در مواقعی که مشکل ذخیره در آیسی حافظه ایپیرام داریم
در صورت تعویض آیسی حافظه ایپیرام ( )U2و سالمت تغذیه آیسی در صورت حل نشدن مشکل :
-1جریان مصرفی برد موتور در حالت توقف موتور را مد نظر داشته باشید.
– 2بررسی دقیق سطح ولتاژ دیود زینر( .با داشتن کوچکترین خطای غیر مجاز حتما دیود
زینر را عوض کنید).
-3از سالمت مدار مانیتورینگ ولتاژ ورودی به موتور اطمینان پیدا کنید.
هدف از آنچه در این مقاله بیان شد ،آشنایی دقیق تر با طرز کار بخشی از فرایند ذخیره داده ها در آیسی حافظه ایپیرام ()U2
و تکنیک هایی که طراحان برد ،برای این منظور استفاده کرده اند ،بوده است.
در صورت داشتن نقطه نظرات با آدرس ایمیل زیر در ارتباط باشید.
Email: [email protected]
8