Translated from English to Gujarati - www.onlinedoctranslator.

com

પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે

એકમ-III: િનયંત્રણનો પ્રવાહ (માર્કસ-16)
કંટ્રોલ સ્ટ્રક્ચર્સ વ્યાખ્યાિયત કરો, પાયથોનમાં ઉપલબ્ધ િનયંત્રણ માળખાઓની સૂિચ બનાવો. સમર-2024

િનયંત્રણ પ્રવાહનો પિરચય

પ્રોગ્રામનો કંટ્રોલ ફ્લો એ ક્રમ છે જેમાં પ્રોગ્રામનો કોડ એક્િઝક્યુટ થાય છે. પાયથોન પ્રોગ્રામનો કંટ્રોલ
ફ્લો કન્ડીશનલ સ્ટેટમેન્ટ્સ, લૂપ્સ અને ફંક્શન કોલ્સ દ્વારા િનયંત્િરત થાય છે. પાયથોનમાં ત્રણ પ્રકારના
િનયંત્રણ માળખાં છે:
1. અનુક્રિમક - િડફૉલ્ટ મોડ
2. પસંદગી - િનર્ણયો અને શાખાઓ માટે વપરાય છે
3. પુનરાવર્તન - લૂિપંગ માટે વપરાય છે, એટલે કે, કોડના ટુકડાને ઘણી વખત પુનરાવર્િતત કરો.
1. ક્રિમક
ક્રિમક િનવેદનો એ િવધાનોનો સમૂહ છે જેની અમલ પ્રક્િરયા ક્રમમાં થાય છે.

ક્રિમક િનવેદનોની સમસ્યા એ છે કે જો કોઈ પણ એક લીટીમાં તર્ક તૂટી ગયો હોય, તો સંપૂર્ણ સ્રોત
કોડ અમલ તૂટી જશે.
ઉદાહરણ:
# # આ એક ક્રિમક િવધાન a=20 છે

b=10
c=ab
પ્િરન્ટ ("બાદબાકી છે : ",c)
પસંદગી િનવેદન વ્યાખ્યાિયત કરો. કોઈપણ એક િવગતવાર સમજાવો. િશયાળો – 2021, ઉનાળો-2022
2. પસંદગી/િનર્ણય િનયંત્રણ િનવેદનો
પાયથોનમાં, પસંદગીના િનવેદનોને િડિસઝન કંટ્રોલ સ્ટેટમેન્ટ અથવા બ્રાન્િચંગ સ્ટેટમેન્ટ તરીકે પણ
ઓળખવામાં આવે છે.
િસલેક્શન સ્ટેટમેન્ટ પ્રોગ્રામને ઘણી શરતોનું પરીક્ષણ કરવાની અને કઈ શરત સાચી છે તેના આધારે
સૂચનાઓ ચલાવવાની મંજૂરી આપે છે.
કેટલાક િનર્ણય િનયંત્રણ િનવેદનો છે:
1. જો

2. જો-બીજું

3. નેસ્ટેડ જો

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી] 1
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
4. if-elif-else
5. મેચ સ્ટેટમેન્ટ
1. જો-તે અમને ચોક્કસ કોડ ચલાવવામાં મદદ કરે છે, પરંતુ માત્ર ત્યારે જ જ્યારે ચોક્કસ શરત પૂરી થાય અથવા સંતુષ્ટ થાય. A

જો તપાસ કરવાની માત્ર એક જ શરત હોય.

વાક્યરચના:

જો અિભવ્યક્િત:

િનવેદન(ઓ)
ઉદાહરણ:
num = int(ઇનપુટ("નંબર દાખલ કરો:")) જો
num%2 == 0:
છાપો ("આપેલી સંખ્યા એ એક સમાન સંખ્યા છે")
O/P:
નંબર દાખલ કરો: 10
આપેલ સંખ્યા એ સમ સંખ્યા છે
જો…else સ્ટેટમેન્ટ SUMMER-2022 યોગ્ય ઉદાહરણ સાથે સમજાવો 2. if-
else
if-else સ્ટેટમેન્ટ એ હકીકત િસવાય if સ્ટેટમેન્ટ જેવું જ છે, તે શરતના ખોટા કેસને ચેક કરવા માટે કોડનો
બ્લોક પણ પૂરો પાડે છે.
જો if સ્ટેટમેન્ટમાં આપેલી શરત ખોટી હોય, તો else સ્ટેટમેન્ટ ચલાવવામાં આવશે.

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી] 2
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે

વાક્યરચના:

જો (શરત):
િનવેદનોનો # બ્લોક
બીજું:

# િનવેદનોનો બીજો બ્લોક (અન્ય-બ્લોક)

ઉદાહરણ:
num = int(ઇનપુટ("નંબર દાખલ કરો:")) જો (
num%2 == 0):
છાપો ("આપેલી સંખ્યા એ એક સમાન સંખ્યા છે")
બીજું:

છાપો ("આપેલી સંખ્યા એકી સંખ્યા છે")

O/P:
નંબર દાખલ કરો: 10
આપેલ સંખ્યા એ સમ સંખ્યા છે
વાક્યરચના, ફ્લોચાર્ટ અને ઉદાહરણ આપીને નેસ્ટેડ જો િનવેદનો સમજાવો. િશયાળો - 2021,
િશયાળો - 2022
3. નેસ્ટેડ જો
એવી પિરસ્િથિત હોઈ શકે છે જ્યારે તમે કોઈ શરત સાચી થઈ જાય પછી બીજી શરત તપાસવા માગો છો.
આવી સ્િથિતમાં, તમે નેસ્ટેડનો ઉપયોગ કરી શકો છો જો કન્સ્ટ્રક્ટ.

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી] 3
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
નેસ્ટેડ ઇફ કન્સ્ટ્રક્ટમાં, તમારી પાસે જો...એિલફ...ઇલ્સ કન્સ્ટ્રક્ટ હોય તો બીજાની અંદર જો...એિલફ...ઇલ્સ કન્સ્ટ્રક્ટ હોઈ

શકે છે.

વાક્યરચના:

જો (શરત 1):
િનવેદન(ઓ)
જો (શરત2):
િનવેદન(ઓ)
બીજું:

િનવેદન(ઓ)
બીજું:

િનવેદન(ઓ)
ઉદાહરણ:
સંખ્યા = 15

જો સંખ્યા >= 0:

જો સંખ્યા == 0:

છાપો ("શૂન્ય")
બીજું:

પ્િરન્ટ("ધન નંબર")
બીજું:

પ્િરન્ટ ("નકારાત્મક નંબર")

O/P:
ધન સંખ્યા
4. એિલફ સ્ટેટમેન્ટ
એિલફ સ્ટેટમેન્ટ અમને બહુિવધ શરતો તપાસવા અને તેમની વચ્ચેની સાચી સ્િથિતના આધારે િનવેદનોના
ચોક્કસ બ્લોકને ચલાવવા માટે સક્ષમ બનાવે છે.
અમારી જરૂિરયાતને આધારે અમે અમારા પ્રોગ્રામમાં કોઈપણ સંખ્યાબંધ elif સ્ટેટમેન્ટ ધરાવી શકીએ છીએ.

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી] 4
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે

વાક્યરચના:

જો (શરત 1):
િનવેદનોનો # બ્લોક
એિલફ (શરત 2):
િનવેદનોનો # બ્લોક
એિલફ (શરત 3):
િનવેદનોનો # બ્લોક
બીજું:

િનવેદનોનો # બ્લોક
ઉદાહરણ:
ગુણ = int(ઇનપુટ("માર્ક દાખલ કરો?"))

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી] 5
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
જો (ગુણ > 85 અને ગુણ <= 100):
પ્િરન્ટ("અિભનંદન! તમે ગ્રેડ A...") એિલફ
(માર્ક્સ > 60 અને માર્ક્સ <= 85):
પ્િરન્ટ ("તમે ગ્રેડ B + ...") એિલફ
(માર્ક્સ > 40 અને માર્ક્સ <= 60):
પ્િરન્ટ ("તમે બી ગ્રેડ મેળવ્યો છે ...") એિલફ

(માર્ક્સ > 30 અને માર્ક્સ <= 40):

પ્િરન્ટ ("તમે ગ્રેડ C મેળવ્યો છે ...")

બીજું:

પ્િરન્ટ ("માફ કરશો તમે િનષ્ફળ છો?")

O/P:
89 ગુણ દાખલ કરો
અિભનંદન! તમે A ગ્રેડ મેળવ્યો છે...

5. મેચ-કેસ સ્ટેટમેન્ટ
પાયથોનમાં, મેચ...કેસ સ્ટેટમેન્ટ અમને ઘણા િવકલ્પો વચ્ચે કોડના બ્લોકને ચલાવવાની મંજૂરી આપે છે.

મેચ...કેસ આપેલ અિભવ્યક્િતનું મૂલ્યાંકન કરે છે અને મૂલ્યાંકન કરેલ મૂલ્યના આધારે, તે ચોક્કસ સંકળાયેલ
િનવેદન(ઓ) ને એક્િઝક્યુટ કરે છે.
તે પ્રથમ વખત માં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતુંપાયથોન 3.10જે અન્યમાં સ્વીચ...કેસ સ્ટેટમેન્ટ જેવું જ છે
પ્રોગ્રાિમંગ ભાષાઓ.
વાક્યરચના:

સમીકરણ અિભવ્યક્િત:
કેસ મૂલ્ય1:
# િનવેદનો

કેસ મૂલ્ય2:
# િનવેદનો

...

...

અન્ય કેસ:
# િનવેદનો
ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી] 6
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
અહીં, જો અિભવ્યક્િતનું મૂલ્ય મૂલ્ય1 સાથે મેળ ખાતું હોય, તો કેસ મૂલ્ય1ની અંદરના િનવેદનો ચલાવવામાં આવે
છે.
અને જો અિભવ્યક્િતનું મૂલ્ય મૂલ્ય2 સાથે મેળ ખાતું હોય, તો કેસ મૂલ્ય2ની અંદરના િનવેદનો ચલાવવામાં
આવે છે.
જો કે, જો કોઈ મેળ ન હોય તો, અન્ય કેસના િનવેદનો ચલાવવામાં આવે છે.

ફ્લોચાર્ટ

ઉદાહરણ

સંખ્યા = 48
મેચ નંબર:
કેસ 29:
પ્િરન્ટ ('નાનું')
કેસ 42:

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી] 7
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
પ્િરન્ટ ('મધ્યમ')
કેસ 44:
છાપો ('મોટા')
કેસ 48:
પ્િરન્ટ ('વધારાની મોટી')
અન્ય કેસ:
છાપો ('અજ્ઞાત')

આઉટપુટ:વધારાનું મોટું

કેસમાં અથવા(|) િનવેદનોનો ઉપયોગ કરવો

ઉદાહરણ
સંખ્યા = 2
મેચ નંબર:
કેસ 2 | 3:
પ્િરન્ટ ('નાનું')
કેસ 4 | 5 | 6:
પ્િરન્ટ ('મધ્યમ')
કેસ 9 | 10:
છાપો ('મોટા')
આઉટપુટ: નાના
અહીં, દરેક િકસ્સામાં | છે (અથવા) િનવેદન. તેનો અર્થ એ છે કે જો સંખ્યાનું મૂલ્ય ચોક્કસ િકસ્સામાં
કોઈપણ મૂલ્ય સાથે મેળ ખાતું હોય, તો તે કેસની અંદરનો કોડ એક્િઝક્યુટ થાય છે.

જો કેસમાં િનવેદન

ઉદાહરણ
સ્કોર = 84
મેચ સ્કોર:
કેસ સ્કોર જો સ્કોર >= 90:
છાપો('A')
કેસ સ્કોર જો સ્કોર >= 80:
પ્િરન્ટ ('બી')

કેસ સ્કોર જો સ્કોર >= 70:

પ્િરન્ટ('C')

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી] 8
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
કેસ સ્કોર જો સ્કોર >= 60:
પ્િરન્ટ('ડી')

કેસ _:
છાપો('F')

આઉટપુટ: બી

ફ્લોચાર્ટ અને ઉદાહરણ આપીને લૂપ માટે સમજાવો. િવન્ટર – 2021, િવન્ટર-2022 3. પુનરાવર્તન:
-લૂિપંગ માટે વપરાય છે, એટલે કે, કોડના ટુકડાને ઘણી વખત પુનરાવર્િતત કરવા.
એવી પિરસ્િથિત હોઈ શકે છે જ્યારે તમારે કોડના બ્લોકને ઘણી વખત ચલાવવાની જરૂર હોય. પ્રોગ્રાિમંગ
ભાષાઓ િવિવધ િનયંત્રણ માળખાં પ્રદાન કરે છે જે વધુ જિટલ એક્ઝેક્યુશન પાથ માટે પરવાનગી આપે છે.

લૂપ સ્ટેટમેન્ટ અમને સ્ટેટમેન્ટ અથવા સ્ટેટમેન્ટ્સના જૂથને ઘણી વખત ચલાવવાની મંજૂરી આપે છે.
જ્યારે લૂપ પર ટૂંકી નોંધ લખો. SUMMER-2022, SUMMER-2024 1. જ્યારે લૂપ

પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ લેંગ્વેજમાં જ્યારે લૂપ સ્ટેટમેન્ટ આપેલ શરત સાચી હોય ત્યાં સુધી ટાર્ગેટ
સ્ટેટમેન્ટને વારંવાર એક્િઝક્યુટ કરે છે.

વાક્યરચના:

જ્યારે (શરત):
િનવેદન(ઓ)

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી] 9
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
અહીં, જ્યારે લૂપનો મુખ્ય મુદ્દો એ છે કે લૂપ ક્યારેય ચાલશે નહીં. જ્યારે શરત ચકાસવામાં આવે છે અને
પિરણામ ખોટું છે, ત્યારે લૂપ બોડીને છોડી દેવામાં આવશે અને જ્યારે લૂપ પછીનું પ્રથમ સ્ટેટમેન્ટ એક્િઝક્યુટ
કરવામાં આવશે.
ઉદાહરણ
ગણતરી = 0

જ્યારે (ગણતરી <9):

print ('The count is:', count)

count = count + 1

છાપો "ગુડ બાય!"

જ્યારે અન્ય િનવેદન સાથે લૂપ
પાયથોન લૂપ સ્ટેટમેન્ટ સાથે સંકળાયેલ અન્ય સ્ટેટમેન્ટ રાખવા માટે સપોર્ટ કરે છે.
જો else સ્ટેટમેન્ટનો ઉપયોગ જ્યારે લૂપ સાથે થાય છે, તો જ્યારે શરત ખોટી બને છે ત્યારે else
સ્ટેટમેન્ટ એક્િઝક્યુટ થાય છે.
ઉદાહરણ:
ગણતરી = 0

જ્યારે ગણતરી <5:

પ્િરન્ટ (ગણતરી, "5 કરતાં ઓછી છે")

ગણતરી = ગણતરી + 1

બીજું:

પ્િરન્ટ (ગણતરી, "5 કરતાં ઓછી નથી")

O/P:
1 5 કરતાં ઓછું છે 2 5

કરતાં ઓછું છે 3 5 કરતાં

ઓછું છે 4 5 કરતાં ઓછું

છે 5 5 કરતાં ઓછું નથી

ફ્લોચાર્ટ અને ઉદાહરણ આપીને લૂપ માટે સમજાવો. િવન્ટર – 2021, િવન્ટર-2022 2. લૂપ માટે

પાયથોન ફોર લૂપનો ઉપયોગ ક્રિમક ટ્રાવર્સલ માટે થાય છે એટલે કે તેનો ઉપયોગ સ્ટ્િરંગ, ટ્યુપલ, િલસ્ટ, સેટ અથવા િડક્શનરી

જેવા પુનરાવર્િતત પર પુનરાવર્તન કરવા માટે થાય છે.

ક્રમમાંથી પસાર થવાની પ્રક્િરયાને પુનરાવૃત્િત તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી]10
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે

વાક્યરચના:

ક્રમમાં મૂલ્ય માટે:

# કોડ બ્લોક
ઉદાહરણ:
list = ["geeks", "for", "geeks"]
i in list:
છાપો(i)
O/P:
ગીક્સ
માટે
ગીક્સ
લૂપ ઉદાહરણ માટે સાથે અન્ય િનવેદનનો

ઉપયોગ કરવો:
list = ["ગીક્સ", "માટે", "ગીક્સ"]

માટે (હું સૂિચમાં):

છાપો(i)
બીજું:

છાપો ("બહાર નીકળો")

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી]11
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
O/P:
ગીક્સ
માટે
ગીક્સ
બહાર નીકળો

શ્રેણી() ફંક્શન સાથે લૂપ માટે

કોડના સમૂહમાંથી િનર્િદષ્ટ સંખ્યામાં લૂપ કરવા માટે, અમે શ્રેણી() ફંક્શનનો ઉપયોગ કરી શકીએ છીએ,
શ્રેણી() ફંક્શન િડફૉલ્ટ રૂપે 0 થી શરૂ કરીને, અને 1 (િડફૉલ્ટ રૂપે) દ્વારા વધારો અને સમાપ્ત થાય છે,
સંખ્યાઓનો ક્રમ આપે છે. ચોક્કસ નંબર પર.
વાક્યરચના:

શ્રેણી (પ્રારંભ, બંધ, પગલું_ કદ)

ઉદાહરણ:
પ્િરન્ટ(રેન્જ(15))
પ્િરન્ટ(સૂિચ(શ્રેણી(15)))

પ્િરન્ટ(સૂિચ(રેન્જ(4, 9)))

પ્િરન્ટ(સૂિચ(શ્રેણી(5, 25, 5)))

O/P:
શ્રેણી(0, 15)
[0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14]

[4, 5, 6, 7, 8]

[5, 10, 15, 20]

ઉદાહરણ:
ફળો = ['કેળા', 'સફરજન', 'કેરી'] હું
શ્રેણીમાં (લેન(ફળો):
પ્િરન્ટ ('વર્તમાન ફળ :', ફળો[i])
પ્િરન્ટ "ગુડ બાય!"
O/P:
વર્તમાન ફળ: કેળા
વર્તમાન ફળ: સફરજન
વર્તમાન ફળ: કેરી
ગુડ બાય!

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી]12
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
પાયથોન SUMMER-2023 માં a for લૂપ અને a while loop વચ્ચે તફાવત કરો અને
Python માં લૂપ માટે અને જ્યારે લૂપ વચ્ચેનો તફાવત
અહીં લૂપ અને જ્યારે લૂપ માટે તફાવત કરતી સરખામણી કોષ્ટક છે:

પાસા લૂપ માટે જ્યારે લૂપ

વાક્યરચના પુનરાવર્િતત આઇટમ માટે: જ્યારે શરત:

પુનરાવર્તન તે િનર્િદષ્ટ દ્વારા પુનરાવર્િતત થાય છે તે શરત પર આધાર રાખે છે, શું તે પોતે જ ક્રમ
વર્તન ધરાવે છે. 'સાચું' છે કે 'ખોટું' છે.

નંબર પુનરાવર્તનોની સંખ્યા જાણીતી છે

પુનરાવર્તનોની સંખ્યા જાણીતી નથી.
પુનરાવર્તનો અથવા મર્યાિદત.

એક્ઝેક્યુશન ચોક્કસ પર આધાર રાખે છે તે પુનરાવર્તનોની સંખ્યાના આધારે એક્ઝેક્યુશનનું

અમલ
પુનરાવર્તન કરે છે. ઉલ્લેિખત સ્િથિત.

તે એકવાર બધા તત્વો સમાપ્ત થઈ જશે જો તે પુનરાવૃત્િતમાંથી પસાર થઈ જાય તો તે

સમાપ્િત
અનંત લૂપમાં પિરણમી શકે છે. સ્િથિત ક્યારેય 'ફોલ્સ' માટે મૂલ્યાંકન કરતી નથી.

તે અન્યની તુલનામાં ઓછી કાર્યક્ષમ છે.

કાર્યક્ષમતા તે વધુ કાર્યક્ષમ માનવામાં આવે છે.

તે ક્રમ દ્વારા પુનરાવર્િતત થાય છે, તે વારંવાર અનંત લૂપ્સ તરફ દોરી શકે છે જો તેથી, અનંત
ભૂલ સંભિવત
લૂપ્સની સંભાવના ઓછી હોય. પિરસ્િથિતઓનું કાળજીપૂર્વક સંચાલન કરવામાં આવતું નથી.

યોગ્ય ઉદાહરણનો ઉપયોગ કરીને નેસ્ટેડ લૂપ સમજાવો. SUMMER-2024

3. નેસ્ટેડ લૂપ
નેસ્ટેડ લૂપ્સ એટલે લૂપની અંદરના લૂપ્સ. ઉદાહરણ તરીકે, જ્યારે ફોર લૂપની અંદર લૂપ કરો, ફોર લૂપની અંદર
લૂપ કરો, વગેરે.
વાક્યરચના:

બાહ્ય_લૂપ અિભવ્યક્િત:
આંતિરક_લૂપ અિભવ્યક્િત:
આંતિરક_લૂપની અંદર િનવેદન

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી]13
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
બાહ્ય_લૂપની અંદર િનવેદન લૂપ
માટે નેસ્ટેડ માટે િસન્ટેક્સ
ક્રમમાં મૂલ્ય માટે:
ક્રમમાં મૂલ્ય માટે:
# કોડ બ્લોક 1
# કોડ બ્લોક 2
જ્યારે માટે નેસ્ટેડ માટે િસન્ટેક્સ
જ્યારે અિભવ્યક્િત:
જ્યારે અિભવ્યક્િત:
# કોડ બ્લોક 1
# કોડ બ્લોક 2
ઉદાહરણ:
x = [1, 2]
y = [4, 5]
x માં i માટે:

y માં j માટે:
પ્િરન્ટ (i, j)

O/P:
14
15
24
25

ઉદાહરણ:
i=1
જ્યારે હું<=2:
j=1
જ્યારે j<=3:
પ્િરન્ટ (i,"*",j,'=',i*j)

j+=1

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી] 14
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
i+=1
છાપો ("\n")
O/P:
1*1=1

1*2=2

1*3=3

2*1=2

2*2=4

2*3=6

િવરામ સમજાવો અને યોગ્ય ઉદાહરણ સાથે િનવેદન ચાલુ રાખો. સમર-2022, િશયાળો-2022,
િશયાળો-2023, ઉનાળો-2024
િવરામ િનવેદન
બ્રેક એ પાયથોનમાં એક કીવર્ડ છે જેનો ઉપયોગ પ્રોગ્રામ કંટ્રોલને લૂપમાંથી બહાર લાવવા માટે થાય છે.
બ્રેક સ્ટેટમેન્ટ લૂપ્સને એક પછી એક તોડે છે, એટલે કે, નેસ્ટેડ લૂપ્સના િકસ્સામાં, તે પહેલા આંતિરક લૂપને
તોડે છે અને પછી બાહ્ય લૂપ્સ તરફ આગળ વધે છે.
બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, આપણે કહી શકીએ કે બ્રેકનો ઉપયોગ પ્રોગ્રામના વર્તમાન એક્ઝેક્યુશનને રોકવા માટે થાય

છે અને િનયંત્રણ લૂપ પછીની આગલી લાઇન પર જાય છે.

િવરામનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે એવા િકસ્સાઓમાં થાય છે કે જ્યાં આપણે આપેલ સ્િથિત માટે લૂપ તોડવાની જરૂર

હોય છે.

વાક્યરચના:

િવરામ;
ઉદાહરણ:
my_str = "અજગર"
my_str માં ચાર માટે:
જો char == 'o':

િવરામ
છાપો(ચાર)
O/P:
પી
y

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી]15
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
t
h
િનવેદન ચાલુ રાખો
Python માં, ચાલુ રાખો કીવર્ડ લૂપ માટે Python ની શરૂઆતમાં પુનરાવૃત્િતનું િનયંત્રણ પરત કરે છે અથવા
Python while loop.
લૂપના પ્રવર્તમાન પુનરાવૃત્િતમાં બાકીની બધી રેખાઓ ચાલુ કીવર્ડ દ્વારા છોડવામાં આવે છે, જે
લૂપના આગલા પુનરાવર્તનની શરૂઆતમાં એક્ઝેક્યુશન પરત કરે છે. ઉદાહરણ:

શ્રેણીમાં હું માટે (10, 15):

# જો ઇટરરેટર 13 ની બરાબર હોય, તો લૂપ આગલા પુનરાવર્તન પર ચાલુ રહેશે જો

i== 13:
ચાલુ રાખો
# અન્યથા ઇટરરેટર પ્િરન્ટ (i) ની િકંમત છાપવી

O/P:
10
11
12
14

પાસ સ્ટેટમેન્ટ

પાસ સ્ટેટમેન્ટનો ઉપયોગ ભાિવ કોડ માટે પ્લેસહોલ્ડર તરીકે થાય છે.

જ્યારે પાસ સ્ટેટમેન્ટ ચલાવવામાં આવે છે, ત્યારે કંઈ થતું નથી, પરંતુ જ્યારે ખાલી કોડની મંજૂરી ન હોય ત્યારે
તમે ભૂલ મેળવવાનું ટાળો છો.

લૂપ્સ, ફંક્શન ડેિફનેશન, ક્લાસ ડેિફનેશન અથવા જો સ્ટેટમેન્ટમાં ખાલી કોડની મંજૂરી નથી.

ઉદાહરણ
def myfunction():

પાસ
આના જેવી ખાલી ફંક્શન વ્યાખ્યા રાખવાથી, પાસ સ્ટેટમેન્ટ િવના ભૂલ ઊભી થશે

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી] 16
 પાયથોન પ્રોગ્રાિમંગ (UNIT-3) |4311601 છે
ઉદાહરણ
a = 33

b = 200

જો b > a:

પાસ

બ્રેક અને ચાલુ વચ્ચેનો તફાવત

ક્રમ નં બ્રેક ચાલુ રાખો
1 તેનો ઉપયોગ લૂપના બાકીના તમામ તેનો ઉપયોગ લૂપના એકમાત્ર વર્તમાન
પુનરાવર્તનોને સમાપ્ત કરવા માટે થાય છે. પુનરાવર્તનને સમાપ્ત કરવા માટે થાય છે.
2 લૂપ પછીની લાઇન પ્રોગ્રામ પર િનયંત્રણ વર્તમાન પુનરાવૃત્િતને અવગણીને િનયંત્રણ તે
મેળવશે. વર્તમાન લૂપના આગલા પુનરાવર્તનમાં પસાર
થશે.
3 તે લૂપની સમાપ્િત કરે છે. તે વર્તમાન લૂપને અવગણીને આગલા લૂપનો
પ્રારંિભક અમલ કરે છે.
4 તે લૂપ ચાલુ રાખવાનું બંધ કરે છે. તે વર્તમાન પુનરાવર્તનના અમલને અટકાવે
છે.

*********

"હાર ન છોડો, શરૂઆત હંમેશા સૌથી મુશ્કેલ હોય છે!"

ઇન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી [શ્રીમતી. આયેશા કે. િવરાણી, શ્રીમતી િહના એસ. જયાણી]17