‫موسسه آموزش عالی پاسارگاد شیراز‬

‫آرایه‬
‫تعریف آرایه‬ ‫‪‬‬

‫آرایه ساختمان داده ای است تشکیل شده از تعداد ثابتی از مولفه ها با نوع مشابه که به صورت دنباله خطی سازماندهی شده اند‪ .‬به‬ ‫‪‬‬
‫عبارت ساده تر آرایه تعدادی مولفه هم جنس می باشند که پشت سر هم قرار گرفته و با شماره مولفه از یکدیگر جدا می شوند‪.‬‬

‫نحوه تعریف آرایه به شکل زیر است‬ ‫‪‬‬

‫[‬ ‫;]‬

‫ی دارد‪:‬‬ ‫ه د ع و از‬ ‫‪a‬‬ ‫ا‬ ‫آرایه ا‬

‫;]‪int a[10‬‬

‫ر می اش ‪ (.‬ا و ه ه م ا ا داری )‪:‬‬ ‫ا ه ا از‬ ‫در ز ا ‪ C++‬ش ار گ ار‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫…‬ ‫‪9‬‬

‫‪2‬‬
 ‫آرایه‬
‫در زبان ‪C++‬به شما اجازه داده می شود که چنانچه مقادیر مولفه های یک آرایه را از ابتدا داشته باشید آنها را در زمان‬ ‫‪‬‬
‫تعریف به عنوان مقدار دهی اولیه استفاده نمایید‪.‬‬

‫آرایه سه عضوی با اعضای ‪2،10‬و‪7‬‬ ‫‪‬‬

‫;}‪int a[] = {7, 2, 10‬‬

‫مقدار صحیح ‪ 10‬را درون خانه اول(اندیس ‪ )0‬آرایه قرار بده‬ ‫‪‬‬
‫;}‪int a[5] = {10‬‬

‫دسترسی به مولفه های آرایه نیز مانند دسترسی به متغیرها می باشد با این تفاوت که شماره اندیس مولفه می بایست درون‬ ‫‪‬‬
‫براکت نوشته شود‪.‬‬

‫;‪a[3]=8‬‬
‫مقدار صحیح ‪ 8‬را درون خانه اندیس ‪ 3‬آرایه قرار بده‬
‫‪3‬‬
 ‫آرایه‬
.‫ عدد صحیح را از ورودی دریافت و سپس آنها را چاپ نماید‬10 ‫ برنامه ای بنویسید که با استفاده از آرایه‬:‫مثال‬ 

#
1 #include <iostream>
2 using namespace std;
3 int main()
4 {
5 int a[10];
6 for (int i = 0;i < 10;i++)
7 {
8 cin >> a[i];
9 }
10 for (int i = 0;i < 10;i++)
11 {
12 cout << a[i] << endl;
13 }
14 return 0;
15 }

4
 ‫آرایه‬
‫را چاپ کند‬Min ‫و‬Max ‫ عدد را توسط آرایه خوانده‬10 ‫ برنامه ای بنویسید که‬:‫مثال‬ 
#
1 #include <iostream>
2 using namespace std;
3 int main()
4 {
5 int a[10], max = 0, min = 0;
6 for (int i = 0;i < 10;i++)
7 {
8 cin >> a[i];
9 }
10 for (int i = 0;i < 10;i++)
11 {
12 if (a[i] < min)
13 {
14 min = a[i];
15 }
16 if (a[i] > max)
17 {
18 max = a[i];
19 }
20 }
21 cout << "Max:" << max << " Min:" << min;
22 return 0;
23 }
5
 ‫آرایه‬
‫ عدد را خوانده و مرتب کند‬5 ‫ برنامه ای بنویسید که توسط آرایه‬:‫مثال‬ 
#
1 #include <iostream>
2 using namespace std;
3 int main()
4 {
5 int a[5];
6 for (int i = 0;i < 5;i++)
7 {
8 cin >> a[i];
9 }
10 for (int i = 0;i < 5;i++)
11 {
12 for (int j = 0;j < i;j++)
13 {
14 if (a[i] >= a[j])
15 {
16 int temp = a[i];
17 a[i] = a[j];
18 a[j] = temp;
19 }
20 }
21 }
22 for (int i = 0;i < 10;i++)
23 {
24 cout << a[i] << endl;
25 }
26 return 0;
27 }
6
 ‫آرایه‬
‫آرایه و تابع‬ ‫‪‬‬

‫یک آرایه می تواند به عنوان ورودی تابع باشد بگونه ای که ارجاع آن به تابع به صورت ارسال با مرجع می باشد یعنی این که بعد از‬ ‫‪‬‬
‫فراخوانی تابع و طی شدن دستورات آن‪ ،‬تغییرات بر روی آرایه باقی خواهد ماند‪.‬‬

‫‪#‬‬ ‫مثال‪:‬برنامه ای بنویسید که در آن به آرایه ای سه درایه ای‬

‫‪1‬‬ ‫>‪#include <iostream‬‬ ‫با اعداد ‪ 3 2 1‬مقدار ‪ 5‬را به تمام عنصرها اضافه کند‬
‫‪2‬‬ ‫;‪using namespace std‬‬
‫‪3‬‬ ‫)]‪void add5(int a[3‬‬ ‫این کار را با کمک تابع انجام دهید‪.‬‬
‫‪4‬‬ ‫{‬
‫‪5‬‬ ‫‪for (int i = 0;i‬‬ ‫)‪< 3;i++‬‬
‫‪6‬‬ ‫{‬
‫‪7‬‬ ‫;‪a[i] += 5‬‬
‫‪8‬‬ ‫}‬
‫‪9‬‬ ‫}‬
‫‪10‬‬ ‫)(‪int main‬‬
‫‪11‬‬ ‫{‬
‫‪12‬‬ ‫‪int a[] = {1, 2,‬‬ ‫;}‪3‬‬
‫‪13‬‬ ‫;)‪add5(a‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪for (int j = 0;j‬‬ ‫)‪< 3;j++‬‬
‫‪15‬‬ ‫{‬
‫‪16‬‬ ‫]‪cout << a[j‬‬ ‫;‪<< endl‬‬
‫‪17‬‬ ‫}‬
‫‪18‬‬ ‫;‪return 0‬‬
‫‪19‬‬ ‫}‬ ‫‪7‬‬
 ‫آرایه‬
#
1 #include <iostream>
‫آرایه و تابع‬ 
2 using namespace std;
3 void getArray(int a[], int n)
4 {
5 for (int i = 0;i < n;i++) ‫ برنامه ای بنویسید که دو آرایه را از ورودی دریافت کند و آن را‬:‫مثال‬
6 {
7 cin >> a[i]; )‫(این برنامه را با تابع پیاده سازی کنید‬.‫چاپ نماید‬
8 }
9 }
10 void printArray(int a[], int n)
11 {
12 for (int i = 0;i < n;i++)
13 {
14 cout << a[i] << "\n";
15 }
16 }
17
18 int main()
19 { ‫با توجه به برنامه متوجه می شوید که برای دریافت دو آرایه فقط ما‬
20 int x[10], y[10];
21 getArray(x, 10); ‫یک بار تابع را پیاده سازی کردیم و پس از آن در هر زمان از آن‬
22 cout << "Done X input!" << endl;
23 getArray(y, 10); ‫استفاده کردیم‬
24 cout << "Done Y input!" << endl;
25 printArray(x, 10);
26 cout << "Done X print!" << endl;
27 printArray(x, 10);
28 cout << "Done Y print!" << endl;
29 }
8
#
1 #include <iostream>
2 using namespace std;
3 void getArray(int a[], int n)
4
5
6
7
8
{
for (int i = 0;i < n;i++)
{

}
cin >> a[i];
‫آرایه‬
9 }
10
11
void swap(int &a, int &b)
{
‫آرایه و تابع‬ 
12 int temp = a;
13 a = b;
14 b = temp;
15 } ‫ عنصری را از ورودی دریافت‬10 ‫ برنامه ای بنویسید که آرایه‬:‫مثال‬
16 void printArray(int a[], int n)
17 { ‫(این عمل‬.‫کنید و آن را مرتب نماید همچنین آن را چاپ نماید‬
18 for (int i = 0;i < 10;i++)
19
20
{
cout << a[i] << "\t";
)‫را به صورت تابع بنویسید‬
21 }
22 }
23 void sortBArray(int a[], int n)
24 {
25 for (int i = 0;i < n;i++)
26 {
27 for (int j = 0;j < i;j++)
28 {
29 if (a[i] < a[j])
30 {
31 swap(a[i], a[j]);
32 }
33 }
34 }
35 }
36 int main()
37 {
38 int a[10];
39 getArray(a, 10);
40 sortBArray(a, 10);
41 printArray(a, 10);
42 return 0; 9
43 }
 ‫آرایه‬
‫آرایه چند بعدی‬ ‫‪‬‬

‫نحوه تعریف و انجام عملیات روی آرایه دوبعدی یا چند بعدی بسیار شبیه بردار می باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫روش تعریف آرایه های چند بعدی به صورت زیر می باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫آر يه جنس آر يه‬ ‫عن صر ب ‪[1‬‬ ‫عن صر ب ‪] [2‬‬ ‫‪] . . . .[n‬‬ ‫عن صر ب‬ ‫;]‬

‫مثال ‪ :‬آرایه ای با دو سطر‪ ،‬سه ستون و چهار عمق از نوع عدد صحیح‬ ‫‪‬‬

‫;]‪int a[2][3][4‬‬

‫چنانچه بخواهیم همراه با تعریف مقدار دهی اولیه را نیز انجام دهیم مانند مثال زیر عمل می نماییم‪ .‬به نحوه تفکیک سطرها و ستونها در‬ ‫‪‬‬
‫مثال زیر دقت نمایید‬

‫;}}‪int a[2][2][2] = {{2, 2}, {2, 2‬‬

‫‪10‬‬
 ‫آرایه‬
‫آرایه چند بعدی‬ ‫‪‬‬

‫نحوه تعریف و انجام عملیات روی آرایه دوبعدی یا چند بعدی بسیار شبیه بردار می باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫روش تعریف آرایه های چند بعدی به صورت زیر می باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫آر يه جنس آر يه‬ ‫عن صر ب ‪[1‬‬ ‫عن صر ب ‪] [2‬‬ ‫‪] . . . .[n‬‬ ‫عن صر ب‬ ‫;]‬

‫مثال ‪ :‬آرایه ای با دو سطر‪ ،‬سه ستون و چهار عمق از نوع عدد صحیح‬ ‫‪‬‬

‫;]‪int a[2][3][4‬‬

‫چنانچه بخواهیم همراه با تعریف مقدار دهی اولیه را نیز انجام دهیم مانند مثال زیر عمل می نماییم‪ .‬به نحوه تفکیک سطرها و ستونها در‬ ‫‪‬‬
‫مثال زیر دقت نمایید‬

‫;}}‪int a[2][2][2] = {{2, 2}, {2, 2‬‬

‫‪11‬‬
 ‫آرایه‬
‫ را وارد نموده و سپس با شکلی مناسب کلیه اعضا چاپ شود‬3‫در‬2 ‫ برنامه ای بنویسید که ابتداکاربر اعضای آرایه ای‬:‫مثال‬ 
#
1 #include <iostream>
2 using namespace std;
3 int main()
4 {
5 int a[2][3];
6 for (int i = 0;i < 2;i++)
7 {
8 for (int j = 0;j < 3;j++)
9 {
10 cin >> a[i][j];
11 }
12 }
13 for (int i = 0;i < 2;i++)
14 {
15 for (int j = 0;j < 3;j++)
16 {
17 cout << a[i][j] << "\t";
18 }
19 cout << endl;
20 }
21 return 0;
22 }

12
#
1 #include <iostream>
2 using namespace std;
3 void getArray(int a[3][3], int n, int m)
4 {
5 int i, j;
6 for (i= 0;i < n;i++)
7 {
8
9
10
11
12
for(j=0;j < m;j++)
{
cout << "[" << i << "]";
cout << "[" << j << "]=";
cin >> a[i][j];
‫آرایه‬
13 }
14 }
15 } ‫ برنامه ای بنویسید که دو آرایه سه در سه را از ورودی بگیرد و پس‬:‫مثال‬
16 void printArray(const int a[3][3], int n, int m)
17 { .‫آن این دو آرایه را با هم جمع کند و نمایش دهد‬
18 int i, j;
19 for (i= 0;i < n;i++)
20 {
21 for(j=0;j < m;j++)
22 {
23 cout << a[i][j] << "\t";
24 }
25 cout << endl;
26 } ‫استفاده‬const ‫ در برنامه مشاهده کردید که برای ورودی های تابع از‬:‫نکته‬
27 }
28 void sum3x3(const int a[3][3], const int b[3][3], int c[3][3]) ‫ معموال وقتی که می خواهیم آرایه در طول تابع تغییری‬،‫شده است‬
29 {
30 int i, j; .‫اعمال کرد‬const ‫نداشته باشد می توان ورودی را به صورت‬
31 for (i= 0;i < 3;i++)
32 {
33 for(j=0;j < 3;j++)
34 {
35 c[i][j] = 0;
36 c[i][j] = a[i][j] + b[i][j];
37 }
38 }
39 }
40 int main()
41 {
42 int a[3][3], b[3][3], c[3][3];
43 getArray(a, 3, 3);
44 getArray(b, 3, 3);
45 sum3x3(a, b, c);
46 printArray(c, 3, 3);
47 return 0;
48 }
13
 ‫آرایه‬
‫آرایه و رشته‬ ‫‪‬‬

‫تعریف رشته‪ :‬به مجموعه ای از کاراکترها که پشت سر هم قرار گیرند رشته گویند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در زبان ‪C++‬رشته بصورت آرایه ای در نظر گرفته می شود که کاراکترهای آن پشت سر هم درون مولفه های آرایه قرار می گیرند و انتهای رشته به‬ ‫‪‬‬
‫وسیله کاراکتر ‪Null‬مشخص می شود‬

‫فضای الزم برای ذخیره رشته همیشه یک کاراکتر بیشتر از طول خود رشته می باشد‪ .‬به عنوان مثال رشته ‪ali‬نیاز به چهار بایت حافظه دارد که سه‬ ‫‪‬‬
‫مولفه برای ‪ali‬ویک مولفه برای کاراکتر ‪Null‬که پایان رشته را نمایش می دهد‪.‬‬

‫به عنوان مثال ]‪char a[10‬رشته ای به طول ‪ 9‬کاراکتر را می تواند در خود جای دهد که در خانه آخر آن’‪ ’\0‬ذخیره شده است‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫در زبان ‪c++‬به برنامه نویس اجازه مقدار دهی اولیه برای رشته نیز داده می شود‪ .‬به مثال زیر توجه کنید‬ ‫‪‬‬

‫;”‪char a[10] = ”ali‬‬

‫;”‪char b[]= ”reza‬‬
‫توجه‪ :‬کلمه ‪ali‬به صورت زیر در رشته ‪a‬ذخیره می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪l‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪null‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪14‬‬
 ‫آرایه‬
‫خواندن وچاپ کردن رشته‬ ‫‪‬‬

‫خواندن رشته ای که با آرایه تعریف شده باشد به دو روش امکان پذیر است‬ ‫‪‬‬

‫;”‪char a[10] = ”ali‬‬ ‫الف‪ -‬مقدار دهی اولیه‬ ‫‪‬‬

‫;”‪char b[]= ”reza‬‬

‫ب‪ -‬استفاده از دستور ‪cin‬‬ ‫‪‬‬

‫همانطور که می دانید رشته نیز آرایه ای از کاراکترها می باشد که انتهای آن با ‪null‬مشخص می شود پس کامپایلر به راحتی از شما‬ ‫‪‬‬
‫کاراکترهای رشته را قبول می کند و با فشردن کلید ‪enter‬کاراکتر ‪null‬را به آخر رشته می افزاید‪.‬‬

‫به عنوان مثال با نوشتن دستور ;‪cin >> a‬کاربر می تواند همانند اعداد صحیح رشته را در خط فرمان تایپ نماید‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫چاپ کردن رشته (رشته ای که به شکل آرایه تعریف شده باشد) در زبان ‪ C++‬به کمک دستور ‪ cout‬انجام می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪15‬‬
 ‫آرایه‬
‫خواندن وچاپ کردن رشته‬ ‫‪‬‬

‫;]‪char a[10‬‬
‫;]‪int b[10‬‬ ‫نکته‪:‬تنها خواندن و چاپ کردن چند خانه از آرایه ی کاراکتری را می توان به کمک‬
‫;‪cin>>a‬‬ ‫√‬ ‫دستور ‪cin‬و ‪cout‬انجام داد و برای آرایه از نوع دیگر (مثال ‪ )int‬این امکان وجود‬
‫ندارد و باید تک تک خانه ها را خواند و یا چاپ کرد‪.‬‬
‫;]‪cin>>a[2‬‬ ‫√‬

‫;‪cin>>b‬‬ ‫×‬

‫;]‪cin>>b[2‬‬ ‫√‬

‫;‪cout<<a‬‬ ‫√‬

‫√ ;]‪cout<<a[2‬‬

‫;‪cout<<b‬‬ ‫×‬

‫√ ;]‪cout<<b[2‬‬
‫‪16‬‬
 ‫آرایه‬
‫مثال‪ :‬برنامه ای بنویسید که با استفاده ازآرایه رشته ای را از ورودی دریافت و آن را چاپ نماید‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪#‬‬
‫‪1‬‬ ‫>‪#include <iostream‬‬ ‫‪Ali Hamed‬‬
‫‪2‬‬ ‫;‪using namespace std‬‬ ‫‪Ali‬‬
‫‪3‬‬ ‫)(‪int main‬‬
‫‪4‬‬ ‫{‬
‫‪5‬‬ ‫;]‪char a[10‬‬
‫‪6‬‬ ‫;‪cin >> a‬‬
‫‪7‬‬ ‫;‪cout << a‬‬
‫‪8‬‬ ‫;‪return 0‬‬
‫‪9‬‬ ‫}‬

‫نکته‪ :‬در برنامه باال اگر دقت کنید مشاهده می کنید که کل عبارت ورودی در رشته قرار نگرفته است و فقط تا‬
‫اولین فاصله در رشته قرار گرفته است که این یکی از موضوعات مهم در مورد رشته است اما برای این که‬
‫کل عبارت را دریافت کند باید از دستور ‪cin.getline‬استفاده نمود‬
‫‪17‬‬
 ‫آرایه‬
‫مثال‪ :‬برنامه ای بنویسید که با استفاده ازآرایه رشته ای را از ورودی دریافت و آن را چاپ نماید‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪#‬‬
‫‪1‬‬ ‫>‪#include <iostream‬‬ ‫‪Ali Hamed‬‬
‫‪2‬‬ ‫;‪using namespace std‬‬ ‫‪Ali Hamed‬‬
‫‪3‬‬ ‫)(‪int main‬‬
‫‪4‬‬ ‫{‬
‫‪5‬‬ ‫;]‪char a[255‬‬
‫‪6‬‬ ‫;)‪cin.getline(a, 255‬‬
‫‪7‬‬ ‫;‪cout << a‬‬
‫‪8‬‬ ‫;‪return 0‬‬
‫‪9‬‬ ‫}‬

‫نکته‪ :‬در دستور ‪cin.getline‬دو ورودی داریم که اولین آن رشته ذخیره و ورودی دوم تعداد کاراکتر های‬
‫ذخیره سازی است‬
‫‪18‬‬