[Ebooks PDF] download Routledge Library Editions Archaeology Ancient Ireland A Study in the Lessons of Archaeology and History R.A.S. Macalister full chapters
[Ebooks PDF] download Routledge Library Editions Archaeology Ancient Ireland A Study in the Lessons of Archaeology and History R.A.S. Macalister full chapters
[Ebooks PDF] download Routledge Library Editions Archaeology Ancient Ireland A Study in the Lessons of Archaeology and History R.A.S. Macalister full chapters
https://ebookgate.com/product/routledge-library-editions-archaeology-
the-iron-age-in-lowland-britain-d-w-harding/
ebookgate.com
https://ebookgate.com/product/archaeology-of-ancient-australia-peter-
hiscock/
ebookgate.com
https://ebookgate.com/product/a-companion-to-the-archaeology-of-
religion-in-the-ancient-world-1st-edition-rubina-raja/
ebookgate.com
https://ebookgate.com/product/methods-in-ancient-wine-archaeology-1st-
edition-emlyn-dodd/
ebookgate.com
Routledge Library Editions 20th Century Science Various
https://ebookgate.com/product/routledge-library-editions-20th-century-
science-various/
ebookgate.com
https://ebookgate.com/product/marx-against-marxism-routledge-library-
editions-lowenstein/
ebookgate.com
https://ebookgate.com/product/the-archaeology-of-islands-topics-in-
contemporary-archaeology-1st-edition-paul-rainbird/
ebookgate.com
https://ebookgate.com/product/routledge-library-editions-political-
thought-and-political-philosophy-various/
ebookgate.com
ROUTLEDGE LIBRARY EDITIONS:
ARCHAEOLOGY
Volume 40
ANCIENT IRELAND
This page intentionally left blank
ANCIENT IRELAND
A Study in the Lessons of
Archaeology and History
R. A. S. MACALISTER
First published in 1935
This edition first published in 2015
by Routledge
2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon, OX14 4RN
and by Routledge
711 Third Avenue, New York, NY 10017
Routledge is an imprint of the Taylor & Francis Group, an informa business
© 1935 R. A. S. Macalister
All rights reserved. No part of this book may be reprinted or reproduced or
utilised in any form or by any electronic, mechanical, or other means, now
known or hereafter invented, including photocopying and recording, or in any
information storage or retrieval system, without permission in writing from the
publishers.
Publisher’s Note
The publisher has gone to great lengths to ensure the quality of this book but
points out that some imperfections from the original may be apparent.
Disclaimer
The publisher has made every effort to trace copyright holders and would
welcome correspondence from those they have been unable to trace.
ANCIENT I R E L A N D
A STUDY IN THE LESSONS OF
ARCHAEOLOGY AND HISTORY
BY
R. A. S. MACALISTER, L it t .D .
PROFESSOR OF CELTIC ARCHAEOLOGY, UN IVERSITY
COLLEGE, DUBLIN
WITH 24 PLATES
AND l8 OTHER ILLUSTRATIONS
AND MAPS
I n t r o d u c t i o n ............................................................... ix
I T h e F a l l o w L a n d a n d it s E a r l ie s t I n h a b i
tants ............................................................................ i
II T he M en of th e H alberd . . . . 16
VI T h e M e n o f th e C ro ss . . . . 1 60
V II T he M en of th e B a ys . . . . . 204
V III M o r e S h a d o w -S c e n e s . . . . . 221
IX T h e B u il d e r s o f C h u r c h e s . . . . 245
X T h e B u il d e r s o f C a s t l e s . . . . 2 66
N otes an d R e fe r e n c e s . . . . . . 2 83
Index 301
V
E n g lis h M ile s / A
0 5 /0 20 30 40 60
J B ro ig h te rX
’A il e c h
I rP d is n a c ro d te ra
\ cp
Y| \lSLAND
L A R N t * \JMAG£E
rJ^MA^HSLEfeHT&
L clon es?
New bliss " ’'A nriaghc/ochm uj/inn
•
^< JK i/n a sa g g a rt
Sh'e\/e/none ' > £V Carrowkeel '.1/ •K ilT y c lu g g in ’L is a J e a .
L .C o n n \ l^ ^ B b u N O A K ^ BLACK ^ #v F A R N E Y ^ -v>— G h s 'lin q fo rx l
A C H IL L W
1 S hercock (
Ardee
C lare !< ± C ruachu jr^ k 'G reenm ount
U crew Loch M onasterboice ?
Croagh P a tric k V y & . Teltow n /& P 2 HEDA
ft K e lls * s^ -4£ ugh\B e tty e to w n
, L .M a s k / f \ ^ / t B unbrosna Donoughm oreX^^ B° ' NS £ \
C astle S tra n g e . , M iiso /o th re u m • Athb°y ' .T a ra , * eenW ue
Uisnech .<■>/ \
*TUAM ! ^?ee\ [ U$ r f!£ n n e // C tofixnL < *> £ T .
j^ L C o ^ L AtHL
t j^W C LO N M AC N O IS O u F rd lv
Turoe House Cfonfin/och BOG OF A LLE N ^ ’ T a J la a h t
j^g^KILDARE \
D ung orey s' oU' r h E * •$" J K ilcuJleri \ / Seefin
MullacLp*0' 9-Jy*J*. I
j \
; BLASKET IS R. B lack w a te r
of
/’ a o s
ffanam i AV^pfiyTK
CORK YOUGHAL r^Ardmore
Skehigs p B ord g ri
G /andore
vii
v iii A N C IE N T IR E L A N D
F IG . PAG E
age culture is spread over the whole land ‘ from the centre
to the sea '— or, if we may amend the logic of the old
doggerel at the expense of its rhythm, from the sea to the
centre.
The most pressing necessity for the student of Irish
archaeology is a series of distribution maps, showing the
range of various types of antiquities. But the time for
the preparation of such an atlas is not yet. Archaeo
logical study has not been endowed hitherto with the
liberality which its importance demands, but has been left to
uncoordinated efforts of amateurs, whose individual work
is often, but not universally, excellent. No archaeological
synthesis of permanent value can be undertaken until we
have a complete Archaeological Survey of the whole
country, which shall include a description of the extant
monuments, county by county ; a judiciously edited synop
sis of the bewildering mass of heterogeneous material
already accumulated, in printed books, proceedings of
societies, MS. collections, and so forth ; and a classified
index of all the archaeological ‘ finds * that have ever been
made, so far as it is now possible to construct such an
index. When this work has been done, but not till then,
it will be time to begin to consider such questions as the
influence of forest-lands and bog-lands, fertile regions and
wastes, isothermic and rainfall lines, upon the population
at the successive stages of its history. For the present
we have mere detached fragments of knowledge, which
cannot be fitted into a consistent scheme. The private
enterprise of individuals and of societies could not finance
such large undertakings; the spare-time energies of
amateurs could not compass them ; indeed this national
work, involving, as it necessarily does, acts of trespass upon
private property, could not be undertaken at all, except
as a department of the duties of a government.
We have said that there is no direct evidence to help
us in deciding between the alternatives stated in the
opening sentences of the present chapter. But when we
consider probabilities, the chances are enormously in
favour of the new culture being the importation of a new
i8 ANCIENT IRELAND
tidings, not only through the land but beyond the seas :
and as it happened, the discovery coincided in time with
a period of great unrest over the western half of the known
world— to this we shall return later. There were many
homeless wanderers : it is not surprising that they should
be drawn in ever-increasing numbers to this almost virgin
island, by the mighty magnetism of its new-found gold.
Thus the population increased more and more rapidly,
and in time a network of village communities became
established upon plains, in fertile valleys, or in forest
clearances. Each of these might maintain marital and
other relationships with its neighbours; might perhaps
be forced, by aggressive communities further off, into
mutually defensive alliances. But each group would soon
lose touch with groups at a greater distance. The dwellers
in the centre might speak the same language, might wor
ship the same gods, as those who lived on the coast; but
before long, both alike would forget their old kinship;
and, as a stranger was as a matter of course an enemy,
their mutual relations would be hostile rather than friendly.
In any case, an uneven distribution of wealth would be
inevitable in a country where the resources of nature are
distributed so capriciously. Villagers whose lot was cast
upon a rocky sea-coast would not have been much better
off than the Campignian shore-dwellers: we can see this
by an analysis of the relics from the Whitepark Bay and
other shore-dwellers' sites.4 Those who lived in metal-
bearing or fertile regions, would prosper. And thus the
universal struggle between ‘ haves ' and ‘ have-nots 5would
arise, automatically and inevitably : that eternal struggle,
the mainspring of human progress. There can be no pro
gress in a competitionless Polynesian Isle of the Blest,
where the gifts of nature drop automatically into the hand
stretched out for them. ‘ The Golden Age/ we are told,
will return with the establishment of some sort of Com
munism : an ambiguous promise, for what, after all, is
‘ The Golden Age ', more than a pretty dreamland name,
contrived (with indefensible optimism) by poets, for days
which witnessed the untrammelled charmlessness of a pre
THE MEN OF THE HALBERD 21
cursor-creature, not yet graduated into Manhood ? Amid,
if not by means of, the struggle of ‘ haves' and *have-
nots Ireland, like all the other lands of the world, had
to fight her way onward, and upward.
The division of the country into provinces, a division
which still survives as a meaningless fossil upon the maps,
may perhaps be as old as these early settlers, and their
battles for the good lands. The dwellers in the rugged
west must have fought many a fight to gain a share in
the fertile plains and the auriferous mountain-streams of
the east: those whom a kindly fortune had established in
these more desirable centres, must have fought with equal
vehemence to keep them out. In such circumstances,
frontiers, depending usually upon mountain-chains, river-
courses, and similar natural boundaries, must early have
become established; and, once established, must have
been jealously guarded.
Until the site of a village of these early settlers, with
its cemetery, shall have been discovered and scientifically
excavated, we can never hope to know much about their
physical character and their manner of life. The osteo-
logical material at our disposal is as yet of the scantiest;
it is presumed rather than determined that they were a
short-statured people, with long narrow heads. That they
were dark in complexion is attested by the Irish literature
of a later day, which always ascribes dark hair to the
despised and enslaved aborigines (as they had by then
become), in contrast to the fair hair of the patrons who
made the literature possible.5 These data lead us to
assign them to the * Mediterranean Race ' of ethnologists,
which is found in its fullest purity in Spain and Italy. It
was a true instinct which made the story-teller bring his
fisher-colonists from Spain: the ethnological connexion
between the two countries is confirmed by the archaeo
logical evidence, such as it is.
At what stage the colonists began to work the metals
which they found in the country is uncertain: it cannot
have been very long after their arrival. As discovery
follows discovery we are obliged to be more and more
3
22 ANCIENT IRELAND
FIG. 2 .— A HALBERD-HEAD
This page intentionally left blank
THE MEN OF THE HALBERD 2J
They are works of art, made of stones which, beyond
doubt, had been specially selected for their ornamental
veining, and polished to the highest degree attainable.
Such objects must have been ceremonial in their intention,
to be used as objects of cult, as instruments of cult, or as
the insignia of important officials, carried by or before
them upon special occasions.
We turn now to implements and weapons of metal.
We have seen that the metal workers in bronze-age Ireland
were handicapped by the scantiness of the available tin
supply : though this metal is not unknown in the country,
the quantity is so small as to be commercially negligible.
Tin is necessary to harden copper— or, to put the fact in
a more accurate form, tin is the most convenient of a
variety of materials which can give copper tools the tough
ness necessary to make them efficient. Pure copper can
be hardened by hammering after it has been c a st: but
hammer-hardened copper is a poor makeshift for the
copper-and-tin alloy called bronze.
An admixture of tin not only toughens the copper: it
also makes it fusible at a lower temperature, and renders
it capable of being cast in a closed mould. Pure copper,
melted and poured for casting into a closed mould, comes
out with so many air-bubbles that the product would be
almost, if not quite, useless. Consequently, until tin was
procurable, nothing could be made in copper except flat
axes and flat daggers, both of which could be shaped in
an open mould. A depression was sunk in a smooth
surface of stone, of the outline and depth of the tool which
it was proposed to c a st; the molten copper was poured
into i t ; and after it had cooled, the resultant tool was
rendered compact by hammering and so was complete.
Ireland has been called ‘ the home of the flat axe *; and the
name is justified by fact.13 Everywhere through the coun
try these rudimentary metal tools have been found : and
as the accompanying map (fig. 3) shows, when they come
to light in Great Britain, they lie along lines of march
which have Ireland for a radiant point. Irish merchants,
laden, we may presume, with Irish gold, though bearing
English and. Scottish sites for
copper hatchet-heads
AM BER*
*■
halberds
^ lunula
cZ&pt
[ Luhulae
CLunula
halberds
Author: P. J. Andriessen
Mary Mapes Dodge
Language: Dutch
NAVERTELD DOOR
P. J. ANDRIESSEN
GEÏLLUSTREERD DOOR
JOH. BRAAKENSIEK EN J. SLUYTERS
TIENDE DRUK
A. W. SIJTHOFF’S
UITGEVERSMAATSCHAPPIJ—LEIDEN
INHOUD.
EERSTE HOOFDSTUK.
Bladz.
Waarin verhaald wordt, hoe men, ook zonder schaatsen, toch het ijsvermaak
genieten kan 1
TWEEDE HOOFDSTUK.
DERDE HOOFDSTUK.
Hoe een paar schaatsen en een dokter in één hoofdstuk kunnen vereenigd
worden 15
VIERDE HOOFDSTUK.
VIJFDE HOOFDSTUK.
ZESDE HOOFDSTUK.
ZEVENDE HOOFDSTUK.
Hoe goed het kan zijn, als men in een kouden winternacht zonder dek ligt
57
ACHTSTE HOOFDSTUK.
Wat onze knapen al zoo in Leiden zagen 74
NEGENDE HOOFDSTUK.
TIENDE HOOFDSTUK.
De gevaarlijke operatie 96
ELFDE HOOFDSTUK.
TWAALFDE HOOFDSTUK.
De toovergodin 118
DERTIENDE HOOFDSTUK.
VEERTIENDE HOOFDSTUK.
De hardrijderij 142
VIJFTIENDE HOOFDSTUK.
ZESTIENDE HOOFDSTUK.
Besluit 163
VOORBERICHT.
Toen de geachte Uitgever mij eenige jaren geleden dit boek ter hand stelde,
om daarover een oordeel te vellen, beviel het mij zoodanig, dat ik er
volgaarne in toestemde, het voor de Nederlandsche jeugd om te werken. Ik
zeg omwerken, want er is van het oorspronkelijke weinig meer
overgebleven dan het geraamte. Had ik het boek van Mary Mapes Dodge
vertaald, ik zou tal van dwaasheden hebben moeten debiteeren, waarvoor
mijn jeugdige lezeressen en lezers mij zeker op de vingers zouden hebben
getikt en die men in den vreemde voor goede munt opneemt, daar men ’t
natuurlijk niet beter weet. En toch is er veel in, waardoor de Schrijfster haar
landgenooten met vrij wat bijzonderheden van ons land en ons volk
bekendmaakt. Ik twijfel er ook geenszins aan, of deze zilveren schaatsen
zullen mijn jongen vriendinnen en vrienden wèl bevallen. Het werk kan hun
tot een aangename afwisseling strekken van de meer ernstige lectuur mijner
historische verhalen.
Dat dit boek in zoo betrekkelijk korten tijd telken male herdrukt moest
worden, heeft mij niet verwonderd. De goede manier van uitgeven, het echt
nationale, dat er in het schaatsenrijden is, en de vriendelijke inhoud van het
verhaal stonden mij daarvoor borg.
P. J. Andriessen.
EERSTE HOOFDSTUK.
Waarin verhaald wordt, hoe men, ook zonder
schaatsen, toch het ijsvermaak genieten kan.
Wanneer gij, mijn lieve lezeressen en lezers, eenige jaren geleden op een
helderen December-ochtend de vaart van ’t Schouw naar het
Noordhollandsche dorp Broek waart opgewandeld, dan zoudt gij aan den
kant van het bevroren water twee dun gekleede kinderen op hun knieën
hebben zien liggen.
’t Was heel vroeg in den morgen: de zon was zooeven eerst opgegaan en de
horizon zag rood door den nevel, die nog moest optrekken voor den gloed
van haar stralen. De meeste bewoners van Broek en zijn omtrek waren nog
warm in het dons hunner bedden gedoken en schrikten er voor om uit de
veeren te komen: want het was aardig koud en had dien nacht geducht
gevroren. Slechts een enkele boer of boerin, die naar de stad ging, of een
werkman, die wat ver van huis op karwei moest zijn, reed op de gladde
spiegelvlakte en wierp een vriendelijken blik op het tweetal, dat daar aan
den kant geknield lag en zich bezighield met iets aan te binden, hetwelk
schaatsen moesten verbeelden en dat bestond uit stukken hard hout, die naar
onderen spits toeliepen en waarin gaten waren geboord, om ze met touwen
aan de voeten te bevestigen.
Die schaatsen waren het fabrikaat van Hans, den oudste der twee: want zijn
moeder was een arme boerenvrouw, die geen schaatsen bekostigen kon; en
daarom had onze knaap, die zeer behendig in het snijden van hout was, er
een paar voor zich en zijn zuster Griete vervaardigd, op welke zij reeds
menig gelukkig uurtje op het ijs hadden gesleten. Met hun van de kou roode
vingers trokken zij aan de touwen, terwijl hun gezichten zoo ernstig
stonden, als moesten zij zich het beste paar Friesche schaatsen aanbinden.
„Kom, Griete,” zei Hans, toen hij opstond en een prachtige streek op de
vaart maakte, niet zonder beide armen geducht te bewegen.
„Ach, Hans!” riep Griete op verdrietigen toon. „De touwen hebben mij
gisteren zoo geducht gekneld, en nu kan ik ze niet op dezelfde plaats
velen.”
„Bind ze dan wat hooger,” gaf Hans ten antwoord, terwijl hij op zijn manier
een sierlijken zwaai maakte.
Hans had toch deernis met zijn zusje en reed naar haar toe.
„Waarom heb je ook die dunne schoenen aan je voeten, malle meid?” zeide
hij. „Wie trekt zulk dun schoeisel aan, als hij er dikker heeft? Had dan
liever je klompen aangehouden.”
„Maar, Hans! Weet je dan niet, dat vader mijn beste schoenen in ’t vuur
heeft gegooid? Eer ik nog wist, wat hij gedaan had, waren ze al heelemaal
omgekruld en bedorven. Met die schoenen kon ik wel rijden, maar niet met
mijn klompen.”
Hans had intusschen een touw uit zijn zak gehaald en knielde voor Griete,
terwijl hij zijn best deed om haar schaats vast te maken.
Hans werd bijna boos, maar hij zag een traan in Griete’s oog en bedwong
zijn toorn. Integendeel hernam hij op vriendelijken toon:
„Ik kan ’t niet helpen, Griete. Maar ik moet de schaats toch vastmaken. En
je weet zelf, dat we weinig tijd hebben: want moeder zal ons wel gauw
roepen.”
Hierop keek hij rond of hij niets zag, waarmede hij zijn zuster kon helpen,
bedacht zich even, nam zijn pet af, haalde uit de gescheurde voering een
dotje watten, legde dat op de plaats, waar hij het touw moest binden, en
bond toen de schaats vast, zoo schielijk als hij ’t met zijn van kou verstijfde
vingers doen kon.
„Kijk, nu zal ’t je geen pijn meer doen, Griete,” zeide hij, „want nu zal je
wel eenige drukking kunnen velen.”
Griete beet
zich op de
lippen, als
wilde zij
zeggen: „’t
doet mij
toch nog
zeer,” maar
zij zweeg en
liet hem
begaan.
Eenige
oogenblikke
n later reden
zij lachend
en vroolijk,
hand aan
hand over
de vaart,
zonder zich
er over te
bekommere
n, of hun
schaatsen al
dan niet met
ijzer beslagen waren. Maar eensklaps begonnen de schaatsen van Hans een
raar soort van geluid te geven, zijn streken werden al korter en korter, flap!
daar lag hij zoo lang als hij was op het ijs te spartelen.
„Ha, ha,” riep Griete lachend. „Daar ben je mooi te land gekomen.” Maar
even snel kwam het liefderijke zusterhart weer boven, en met een fikschen
omzwaai stond zij, ofschoon nog altijd lachend, vóór haar gevallen broeder.
„Je hebt je toch niet bezeerd, Hans?” vroeg zij medelijdend. „O, je lacht.
Dan is ’t niets.” En terwijl zij weer voortreed met wangen, gloeiend van de
warmte, die de beweging haar had gegeven, en oogen, schitterend van
genoegen, riep zij: „Hans je kunt mij niet krijgen!”
„Gevangen!” riep Hans, terwijl hij haar stevig in zijn armen pakte.
„Ik heb jou gevangen,” antwoordde Griete, die poogde zich uit zijn armen
los te maken.
Juist op dit oogenblik klonk er een luide stem over de vaart: „Hans!
Griete!”
„Moeder roept ons,” zeide Hans, terwijl hij zijn zusje losliet.
Toen de kinderen thuis kwamen, was moeder Brinker weer binnen en zat
hun vader bij het vlammende vuur. Die vader was in vroegeren tijd een
stevig werkman geweest, die voor vrouw en kinderen een eerlijk stuk brood
verdiende. Maar jaren geleden, toen er midden in den nacht gevaar voor
overstrooming was en de man zich aan het werk had bevonden aan den dijk,
die dreigde te bezwijken, was hij gevallen, en bewusteloos thuis gebracht.
Sedert dat oogenblik had hij niet meer gewerkt, en, ofschoon hij nog leefde,
waren zijn verstand en geheugen weg.
Griete kende hem niet anders dan als „den zonderlingen, stillen man”,
wiens oogen haar volgden, waar zij ook ging; maar Hans herinnerde zich
nog een hartelijken, vroolijken vader, die hem zoo pleizierig op zijn
schouder kon dragen en die zoo mooi kon zingen, als hij ’s avonds wakker
lag en naar hem luisterde.
De arme vrouw Brinker had sedert dien tijd hard gewerkt. Zij toch moest
den kost verdienen voor haar zelf, haar hulpeloozen man en haar niet
minder hulpelooze kinderen. Met spinnen en breien trachtte zij daarin te
voorzien, zelfs had zij zich tusschenbeide verhuurd, om in het zeel te
loopen voor een schuit; maar sedert Hans sterk genoeg was geworden, had
hij haar plaats vervuld. En het was ook wel noodig, dat vrouw Brinker thuis
bleef: want, hoe hulpbehoevend Brinker ook was, hoewel hij niet meer
verstand bezat dan een kind van drie of vier jaar, had hij toch de kracht van
een man, en het kostte der arme vrouw vrij wat moeite, om hem in bedwang
te houden.
„Ach, kinderen,” zeide zij somtijds, „hij was zoo goed en zoo verstandig!
Zoo knap als een advocaat! Zou je wel willen gelooven, dat de
burgemeester hem soms staande hield, om hem het een of ander te vragen.
En nu, ach, lieve Hemel! nu kent hij zijn vrouw en kinderen niet meer! Jij
kunt je uw vader nog wel voorstellen, niet waar, Hans, toen hij nog de
goede Rolf Brinker was, hè? Wat een ferm, knap man! Weet je ’t nog wel?”
„Ja, moeder,” antwoordde Hans. „En wat wist hij alles, en wat kon hij mooi
zingen! Ik weet het nog best, hoe gij wel eens zeidet, dat hij door zijn stem
alleen al de windmolens aan het draaien zou hebben gemaakt.”
„Ja, dat heb ik dikwerf gezegd. Wat die jongen toch een geheugen heeft!
Griete, kindlief, neem je vader die breinaald af, anders steekt hij er mee in
zijn oog. Doe
hem zijn slof
aan, want zijn
voeten zijn zoo
koud als ijs, en
ik kan ze niet
warm houden,”
en dan liet
vrouw Brinker
haar spinnewiel
weer snorren,
als gaf dat
geluid afleiding
aan haar smart.
Hans en Griete
deden al wat zij
konden, om
hun arme
moeder in haar
zware taak te
ondersteunen.
Waar het lieve
kind in het
huishouden
hielp en den
kleinen
moestuin
bebouwde, die bij het huisje lag, waar zij reeds menig paar sokken breide en
al de boodschappen deed, die er noodig waren, verdiende Hans geld met het
jagen der paarden voor de pakschuiten en kleine vrachtschepen, die door de
vaart kwamen; ook was hij vrij bekwaam in het houtsnijden, in hetwelk hij,
als men de slechte werktuigen, welke hij bezat, en het volslagen gemis aan
onderricht daarbij in aanmerking neemt, al een heel aardige hoogte bereikt
had. En niet alleen in deze werktuigelijke kunst muntte Hans uit. Ook op de
school kon geen enkele hem bijhouden. Hoe hard hij soms moest blokken,
eer hij iets wist, hij rustte niet, vóór hij het onder de knie had, en menigeen,
die zijn neus optrok voor zijn armoedige plunje en zijn gelapte broek, moest
voor hem de vlag strijken en aan den jongen uit de hut de hoogste plaats
afstaan. Jammer genoeg, dat hij nu sedert een jaar niet meer had kunnen
schoolgaan, daar, bij de verergering van Brinker’s toestand, de behoeften
van het gezin waren toegenomen en Hans geld moest verdienen om in die
behoeften te voorzien. Griete was zoo vlug niet in het leeren. Als ’t op
zingen aankwam, kon zeker niemand haar overtreffen, en als zij een liedje
tweemaal hoorde, zong zij het zonder fout; maar—boeken waren haar een
gruwel, het schoolbord een verdriet en de school zelf een soort van
gevangenis, die zij met looden schoenen betrad. Des te meer jammer voor
het lieve kind, dat moeder ook haar moest thuis houden: want wat moest er
van haar worden, als zij op lateren leeftijd niet zou kunnen lezen of
schrijven?
Terwijl onze beide kinderen druk bezig waren, hun moeder binnenshuis te
helpen, kwam er een vroolijke hoop meisjes en jongens over de vaart rijden.
Daar waren goede rijdsters en rijders onder, en als men hen in hun bonte
kleeding op een afstand zag komen aanrijden, dan zou men zich verbeeld
hebben, dat het ijs eensklaps gesmolten was en er een veelkleurig bed met
tulpen op den stroom kwam aandrijven.
Zij reden herhaalde malen de vaart op en neder, en het was wèl te zien, dat
er flinke schaatsenrijders onder hen waren. Menigen vriendelijken groet
wisselden zij met andere dorpelingen, die hen voorbijreden, om zich naar
Amsterdam of elders te begeven, en ook diegenen, aan wie zij ten eenen
male onbekend waren, konden niet nalaten, met genoegen naar het vroolijke
troepje te zien en het een groet toe te werpen. Ook van den wal af hadden
zij bekijks genoeg van de kinderen, die te voet naar school gingen, en bij
wie zich de meesten van hen straks zouden voegen.
„Waar moet jij zoo vroeg reeds heen, Kato?” riep de een.
„Je doet toch ook mee met den wedstrijd op den dertigsten?” zeide een
derde.
„Je doet toch mee met den wedren op den dertigsten?” herhaalde Truida
Korbes, die ’t eerst het woord nam.
„Een wedren? Denk je, dat ik paard kan rijden, Truida?” vroeg Kato
glimlachend.
„Kom, zij weet er even goed van als wij,” zeide Annie Bouman. „Zoo ver
woont ze niet van Broek af, dat ze het niet zou weten.”
„Inderdaad, ik heb niets van een wedren gehoord,” verzekerde Kato met het
onnoozelste gezicht ter wereld.
„Welnu,” hernam Truida, „als je ’t dan werkelijk niet weet, zal ik ’t zeggen.
Mevrouw De Bruyn van Broek is op den dertigsten van deze maand veertig
jaar en heeft besloten dien dag feestelijk te vieren. Daartoe zal zij een
wedren op schaatsen geven, waaraan al de kinderen van Broek en den
omtrek, mits ze beneden de zestien jaren zijn, mogen deelnemen. Dat is
alles het werk van Hilda.”
„Een paar beeldige mooie Engelsche schaatsen,” riepen wel zes stemmen te
gelijk.
„En er zijn zilveren belletjes ook aan,” voegde Frans van Bree er bij.
„Hoor me zoo’n kleinen betweter eens aan!” riep Jacob Poot uit. „Bellen
aan schaatsen! Dan zou een mensch veel van een paard voor een Narreslede
hebben.”
„Of van een katje, dat men niet wil trappen,” meende Truida.
„Je hebt je wat laten wijsmaken, Frans,” zeide Lodewijk van den Helm,
terwijl hij het kleine kereltje medelijdend aanzag.
„Hij heeft het toch zoo geheel en al niet mis,” verzekerde Hilda. „Er zijn
twee paren schaatsen, één voor de meisjes en één voor de jongens. Het paar
van de meisjes is met zilveren plaatjes aan de hielstukken, die bij het
stampen een rammelend geluid maken als belletjes.”
„Wel, wij allen,” gaf Truida ten antwoord. „’t Zal een pret zijn! Je doet toch
ook mee, Kato? Maar het is nu tijd, om naar school te gaan. Kom, ga mee,
dan zal ik ’t je onderweg verder vertellen.”
En zonder zich om de overigen te bekommeren, maakte zij een sierlijken
zwaai en reed, door Kato vergezeld, naar de school met een vlugheid, dat de
anderen werk hadden om haar te volgen.
TWEEDE HOOFDSTUK.
Waarin wij verscheidene nieuwe kennissen
ontmoeten.
’t Was op den namiddag van dien zelfden dag, dat onze jongelieden, na
afgeloopen arbeid, weder een uurtje op het ijs reden.
„Kijk eens,” riep Karel Schimmel spottend tegen Hilda, die vlak naast hem
stond. „Kijk eens, welk een mooi paar daar over het ijs komt aanrijden. ’t
Zijn zeker de voddenrapers uit de hut. Hun schaatsen zijn zeker een
geschenk van Hare Majesteit de Koningin in eigen persoon.”
„Foei, Karel,” zeide Hilda. „Je moest je schamen, dat je zoo over hen
spreekt. ’t Zijn arme kinderen en de schaatsen, op welke zij rijden, heeft de
knaap misschien zelf gemaakt.”
„Ik weet niet wat zij met zulk tuig op de baan doen,” bromde hij, terwijl
Hilda naar de beide kinderen toereed, „maar ik zou, dunkt mij, even goed
op een oud verroest mes kunnen rijden als op zoo’n paar schaatsen.”
Deze uitval wekte het gelach van verscheidene andere der rijders. Hilda
stoorde zich daaraan niet en vroeg aan Griete:
„Hans, juffrouw!”
„Nu, ’t is een ferme jongen, die Hans. Die heeft zeker een warm kacheltje
in zijn lijf; want hij ziet er zoo gezond uit als een visch. Maar jij bent koud.
Waarom kleed je je ook niet wat warmer, klein ding?”
„Ik ben zoo klein niet als u wel denkt,” zeide zij. „Ik ben ruim twaalf jaar
oud.”
„Nu, je zult wel grooter worden,” hervatte Hilda, meesmuilende over het
antwoord van Griete. „Maar dan moet je je ook wat warmer kleeden.
Meisjes, die kou lijden, worden nooit groot.”
Hans kreeg een kleur als bloed, toen hij zag, dat er waterlanders in Griete’s
oogen kwamen.
„Hoor eens, juffrouw! Mijn zuster heeft nog nooit over de kou geklaagd.
Maar ’t vriest nu ook zoo hard.”
„O,” zeide Griete. „Ik ben dikwijls heel warm, dikwijls al te warm, als ik
schaatsen rijd. ’t Is al heel lief van u, juffrouw, om daaraan te denken.”
„Ik wou je wat anders vragen, Griete,” zeide Hilda, min of meer boos op
zich zelf, omdat zij vreesde de arme kinderen beleedigd te hebben.
„O neen, ik wou je alleen iets vragen over den grooten wedstrijd. Je zult
toch meedoen, niet waar? Je kunt allebei aardig rijden en iedereen mag
meedingen.”
Griete zag Hans zwijgend aan; deze trok verlegen aan zijn buis en
antwoordde op eerbiedigen toon:
„Ach! juffrouw, al konden wij ook meedingen, dan nog zouden wij geen
tien slagen met de overigen doen. Zie maar,” en hij liet haar een zijner
Welcome to our website – the ideal destination for book lovers and
knowledge seekers. With a mission to inspire endlessly, we offer a
vast collection of books, ranging from classic literary works to
specialized publications, self-development books, and children's
literature. Each book is a new journey of discovery, expanding
knowledge and enriching the soul of the reade
Our website is not just a platform for buying books, but a bridge
connecting readers to the timeless values of culture and wisdom. With
an elegant, user-friendly interface and an intelligent search system,
we are committed to providing a quick and convenient shopping
experience. Additionally, our special promotions and home delivery
services ensure that you save time and fully enjoy the joy of reading.
ebookgate.com