Paul Ricoeur - O interpretacji opracowanie

Paul Ricoeur O interpretacji
Praca na temat funkcji narracji, jej związku z metaforą, psychoanalizą, symboliką, itp.
I.
3 główne zainteresowanie na temat funkcji narracyjnej:

 uwzględnienie zakresu, różnorodności i nieredukowalności użyć języka;
 skupianie rozproszonych form i modalności gier jakie tworzy opowiadanie;
Z opowiadania wyodrębniały się coraz bardziej wyspecjalizowane gatunki literackie. Tu pojawia się tzw. dychotomia
pola narracyjnego- z jednej strony opowiadanie roszczące sobie prawo do prawdziwości, a z drugiej strony
opowiadanie fikcjonalne. Ale!! Wspólną cechą doświadczenia ludzkiego uwydatnianego, wyrażanego, wyjaśnianego
przez akt opowiadania we wszystkich jego formach jest jego czasowość.
 dążenie do poddania próbie możliwości wyboru i organizacji samego języka, gdyż ten konstytuuje się w
jednostkach wypowiedzi dłuższych niż zdanie, jednostkach, które możemy nazwać tekstami
Tekst - jednostka językowa; pośrednik między doświadczeniem czasu a aktem narracyjnym;

Poetyka (ricoeur za Arystotelesem) - dyscyplina zajmująca się regułami kompozycji narzuconymi instancji
wypowiedzi w celu przekształcenia jej w tekst, który nabiera waloru opowiadania, poematu czy eseju.
Intryga - sensowna jednostka obejmująca okoliczności, cele, środki, zamysły i niepożądane skutki.
Problemy jakie stwarza rozszerzenia arystotelowskiego pojęcia intrygi:

1. relacje między historią wyszukaną a opowiadaniem;
 nie uwzględniając zasadniczej sensowności opowiadania, wyrzekamy się zrozumienia tego, jak to się
dzieje, że wyjaśnianie historii zaszczepia się na rozumieniu narracji;
 historiografia oddalając się od historii zdarzeniowej, głównie historii politycznej, oddaliła się od historii
narracyjnej.
2. prawomocność pojęcia intrygi w analizie opowiadań fikcjonalnych, od baśni ludowej i epopei aż po powieść
nowoczesną
3. wspólne odniesienia historii i fikcji na gruncie czasowości ludzkiego doświadczenia.
Główna cecha aktu opowiadania: uporządkowany układ zdarzeń, intrygowanie (raczej nie intryga). Chodzi o wybór
i układanie opowiadanych zdarzeń i działań składających się na skończoną i cała historię, mającą początek i koniec.
Sensowność. Intryga to zespół połączeń, dzięki którym zdarzenia przekształcają się w historię albo współzależnie- ze
zdarzeń wysnuwa się historia; to pośredniczka między zdarzeniem a historią. Oznacza to, że zdarzeniem jest tylko to,
co przyczynia się do rozwoju historii,
II.
1. O ile opowiadanie należy do któregoś z gatunków literackich, o tyle metaforę należy zaliczyć do klasy
tropów, to znaczy do figur wypowiedzi.
2. o ile do odmian opowiadania należą podgatunki tak poważne jak historia, oo tyle metafora charakteryzuje
bodaj wyłącznie poezję liryczną.
Problematyka wspólna opowiadaniu i metaforze:

 struktura, a dokładniej immanentny sens samych wypowiedzi narracyjnych lub metaforycznych
 pozajęzykowe odniesienia wypowiedzi
Płaszczyzna sensu:
1
a) między gatunkiem (opowiadanie) a tropem (metafora) najbardziej elementarny związek zachodzi za sprawą
przynależności do wypowiedzi, do użyć języka na poziomie zdania lub wyższym; przeniesienie analizy z
poziomu słowa na poziom zdania; należy mówić o wypowiedzi metaforycznej a nie metaforze słowie;
metafora to przeniesienie zwykłej nazwy jednej rzeczy na inną rzecz na mocy ich podobieństwa;
b) analiza metafory umożliwia zestawienie teorii opowiadania i teorii metafory; teoria metafory dotyczy
zjawiska innowacji semantycznej; ustala się paralelizm między opowiadaniem a metaforą- na poziomie nie
tylko wypowiedzi- zdania, lecz wypowiedzi- sekwencji; w ramach tego paralelizmu ujawnia się cała skala
zjawiska innowacji semantycznej. To co nowe, nie wyrażone wyłania się w języku- tu metafora żywa, tzn.
nowy sens w orzekaniu, tam fikcyjna intryga, tzn. nowa zbieżność w dziedzinie intrygowania.
c) Działanie wyobraźni wytwórczej i schematyzm, który stanowi matrycę jej zrozumiałości; wg Arystotelesa
„tworzenie dobrej metafory jest przecież równoznaczne z dostrzeganiem podobieństwa w rzeczach
niepodobnych”; wyobraźnia twórcza—to zdolność wytwarzania nowych gatunków logicznych; każda intryga
to synteza elementów różnorodnych.
d) Jeśli zaakcentujemy sensowność związaną z innowacją semantyczną ujawni się nowy paralelizm między
dziedzinami opowiadania i metafory; wyjaśnić to tyle co rozumieć lepiej; wyjaśnienie jest wtórne wobec
rozumienia;
Pozajęzykowe odniesienia wypowiedzi:

Fikcja narracyjna naśladuje ludzkie działania w tym sensie, że przyczynia się do przemodelowania jego struktur i
wymiarów zgodnie z obmyśloną kompozycją intrygi. Fikcja posiada zdolność przekształcania rzeczywistości.
2 konstytutywne momenty referencji poetyckiej:

 język realizuje funkcję poetycką każdorazowo, gdy kieruje wektor referencji na sam komunikat- czyli
najważniejsze jest zawieszenie bezpośredniej relacji między wypowiedzią a rzeczywistością
 funkcja przekształcania rzeczywistości, którą przyznajemy fikcji poetyckiej, zakłada, że przestajemy
rozróżniać rzeczywistość i rzeczywistość empiryczną, albo jeszcze inaczej- przestajemy rozróżniać
doświadczenie od doświadczenia empirycznego;
III.
1. Jakie są charakterystyczne założenia hermeneutyki??

a) należy do filozofii refleksyjnej - chodzi o zrozumienie samego siebie jako podmiotu operacji
poznawczych, wolicjonalnych, oceniających; „Ja myślę- powiada Kant- powinno towarzyszyć wszelkim
moim przedstawieniom”- to właśnie tutaj fenomenologia, a jeszcze bardziej hermeneutyka stanowią
realizację i radykalną transformację filozofii refleksyjnej. Z ideą refleksji wiąże się pragnienie
absolutnej przeźroczystości, absolutnej przystawalności do siebie.
b) pozostaje w zależności do Husserlowskiej fenomenologii - Husserl wyobrażał sobie fenomenologię jako
radykalne samougruntowanie w bezwzględnie całkowitej intelektualnej jasności; w redukcji widział
metodę podboju imperium zmysłów, stąd każde pytanie dotyczące rzeczy w sobie zostaje wykluczone
poprzez wzięcie w nawias.
Wielkim odkryciem fenomenologii pozostaje intencjonalność, to znaczy prymat świadomości czegoś
nad świadomością siebie. W sensie ścisłym intencjonalność oznacza, że akt dążenia do czegoś spełnia
się jedynie dzięki identyfikowalnej i reidentyfikowalnej jedności wybranego sensu. Fenomenologia tym
sposobem zostaje pochwycona jako niekończący się ruch „zapytywania wspak” , w którym zanika jej
projekt radykalnego samougruntowania.
Hermeneutyka narodziła się w czasach Schleiermachera, w okresie fuzji między egzegezą biblijną,
filologią klasyczną i orzecznictwem sądowym. Do zespolenia tych dyscyplin mogło dojść dzięki
przewrotowi kopernikańskiemu, który pytaniem „co to jest rozumienie” poprzedził pytanie o sens
takiego czy innego tekstu.
I w hermeneutyce i fenomenologii chodzi o to samo fundamentalne zagadnienie relacji między
sensem a sobą.
2
Hermeneutyka Heideggerowska i postheidegerowska okazuje się ostatecznie jej odwróceniem , o tyle
właśnie, o ile stanowi jej urzeczywistnienie.
c) pragnie stanowić hermeneutyczny wariant tejże fenomenologii
2. w jaki sposób dotychczasowe analizy wpisują się w tę tradycję:

 każde rozumienie siebie jest zapośredniczone przez znaki, symbole, teksty;
 rozumienie siebie ostatecznie pokrywa się z interpretacją tych elementów pośredniczących;
Zapośredniczenie przez znaki: w ten sposób źródłowo zostaje potwierdzony warunek językowy wszelkiego
doświadczenia ludzkiego.
Zapośredniczenie przez symbole: przez termin symbole Ricouer rozumie wyrażenia dwuznaczne, wykreowane w
tradycyjnych kulturach na podstawie nazw kosmicznych „żywiołów” (ognia, wody, itp.) wymiarów i cech.
Hermeneutyka dąży do zdemitologizowania symboliki poprzez obnażenie kryjących się w niej nieujawnionych sił, a
w innych przypadkach dąży do zgromadzenia jak najbogatszego sensu, najbardziej duchowego, wzniosłego.
Zapośredniczenie przez teksty: ogranicza sferę interpretacji do pisma i do literatury ze szkodą dla kultur oralnych.
Pismo uwalnia się od ograniczeń cechujących rozmowę twarzą w twarz i umożliwia tekstowi stanie się tekstem.
Rzeczą hermeneutyki jest badanie implikacji, jakie dla pracy interpretacyjnej niesie owo stawanie się tekstem.
Główne zadanie hermeneutyki wg Ricouera to tzw. praca tekstu - szukanie w samym tekście wewnętrznej dynamiki,
która decyduje o ustrukturowani dzieła, a z 2 strony określanie zdolności dzieła do projektowania się poza siebie i
tworzenia świata rzeczywiście będącego tekstową rzeczą.
Podsumowując- Hermeneutyka:
1 etap- filozofia jako refleksja
2 etap- filozofia jako fenomenologia
3 etap- mediacja przez znaki, symbole, teksty

Paul Ricoeur - O interpretacji opracowanie

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Paul Ricoeur - O interpretacji opracowanie

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Paul Ricoeur - O interpretacji opracowanie

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Paul Ricoeur O interpretacji

3 główne zainteresowanie na temat funkcji narracyjnej:

Tekst - jednostka językowa; pośrednik między doświadczeniem czasu a aktem narracyjnym;

Problemy jakie stwarza rozszerzenia arystotelowskiego pojęcia intrygi:

Problematyka wspólna opowiadaniu i metaforze:

Pozajęzykowe odniesienia wypowiedzi:

2 konstytutywne momenty referencji poetyckiej:

1. Jakie są charakterystyczne założenia hermeneutyki??

2. w jaki sposób dotychczasowe analizy wpisują się w tę tradycję:

You might also like