Mateusz Wiliński

CYFROWA
GADZINA
Podstawy programowania w języku Python

--version: 1.0.4
 CYFROWA GADZINA
Podstawy programowania w języku Python

Ebook może być dowolnie rozpowszechniany

i używany w dowolnym celu.

Zapraszamy do współpracy przy jego tworzeniu i ulepszaniu.

Link do aktualnej wersji:

Cyfrowa gadzina

Autor: Mateusz Wiliński

Email: [email protected]
Data ostatniej aktualizacji: 07.2022

https://www.pikademia.pl/
Kursy, ebooki, szkolenia, tutoriale

1
 Spis zagadnień

Spis zagadnień 2
Wprowadzenie 5
Typy danych 7
Wyświetlanie informacji - print() 8
Zmienne 9
Konkatenacja 12
Inkrementacja i dekrementacja 14
Operacje na wartościach tekstowych 15
Indeksowanie / zakresy 15
Wieloliniowe wartości tekstowe 17
Escape characters 17
Surowe łańcuchy 17
Wprowadzanie informacji do programu 18
Przykład: Obliczanie potęgi podanej liczby 19
Przykład: Obwód i pole powierzchni kwadratu 20
Losowa liczba 21
Losowe liczby od 0 do 1 21
Losowe liczby całkowite w zakresie 22
Aliasy 23
Instrukcja warunkowa 24
Instrukcja warunkowa 24
Operator tenarny 26
Indentacja 26
Operatory porównania 27
Operatory logiczne 28
Przykład: Suma kątów wewnętrznych w wieloboku 29
Sprawdzenie wystąpienia tekstu 30
Przykład: Działanie matematyczne 31

2
Funkcje 32
Funkcja 32
Funkcja z parametrem 34
Funkcja z parametrem domyślnym 35
Funkcja z return 36
Zmienne globalne i lokalne 38
Pętle 39
Pętla for 39
Pętla while 41
Przykład: Podanie hasła do skutku 42
Pętla while i for 43
Break, continue 44
Przykład: Losowe działanie matematyczne 45
Przykład: Zadanie matematyczne z odpowiedzią 46
Przykład: Wizualizacja gwiazdkowych kwadratów 47
Przykład: Gwiazdkowa choinka 47
Wyjątki try: except: 48
Przykład: Cena po obniżce 48
Przykład: Test matematyczny z punktami 49
Przykład: Gra - Zgadnij liczbę 50
Struktury danych 52
Listy 52
Listy z pętlą 53
Metody na listach 55
Przykład: Czy można zbudować trójkąt? 58
Przykład: Losowanie liczb totolotka 59
Zadanie: Różnica między min a max 60
Słownik (Dictionary) 61
Krotka (Tuple) 63
Set 64
Dodatkowe paczki z pip 66

3
Data i czas 68
Klasa 70
Tworzenie klasy i obiektu 70
Metody 72
Metody statyczne 73
Praca z plikami i danymi 74
Tworzenie / zapisywanie / usuwanie pliku 74
JSON 78
API requests 81
Funkcje matematyczne 83
Modulo 85
Przykład: Liczba podzielna przez 3 85
Metody wartości tekstowych 86
Tablica znaków ASCII / UNICODE 88
Przykład: Generowanie losowego hasła 90
Przykłady 91
Ciąg fibbonacciego 91

4
 Wprowadzenie

Python, lider wśród języków programowania

Python jest uznawany za jeden z najłatwiejszych do nauki

języków programowania.
Jego syntax (struktura kodu) jest dużo prostszy i krótszy w
porównaniu z innymi językami.
Dzięki dostępnym bibliotekom, zastosowaniu i niskiej barierze
nauki, język python, wg. statystyk, jest najpopularniejszym
językiem programowania w 2022 roku.

Python jest językiem wysokopoziomowym, oznacza to, że pisanie

w nim programów jest po części zautomatyzowane i nie musimy
się przejmować pewnymi aspektami (np. zarządzaniem
pamięcią). Sprawia to, że nauka programowania jest znacznie
ułatwiona ;)

5
Jak tworzyć kod?

Istnieje wiele narzędzi do tworzenia programów za pomocą

języka python. Pliki z kodem (skrypty) muszą zostać
zinterpretowane, tak, aby maszyna na której ten kod ma się
wykonać, mogła go zrozumieć.
Jednym z najprostszych sposobów na rozpoczęcie nauki
programowania w języku python jest skorzystanie ze środowisk
programistycznych online, np:
https://www.jdoodle.com/python3-programming-online/
Na dalszym etapie nauki będziemy potrzebowali interpretera i
edytora, który pozwoli tworzyć kod szybciej i wygodniej.
Wystarczy pobrać, zainstalować Python i środowisko
programistyczne IDE, np:
PyCharm Community , Visual Studio Code lub inne…

Wersja wideo jak przygotować Visual Studio Code do pracy z

python:
https://youtu.be/HJf22osGKu0

6
 Typy danych

W pythonie posługujemy się danymi / informacjami różnego

typu. Możemy wyróżnić 4 podstawowe typy danych:
liczby całkowite (int), np: -123, 12, 1234
liczby ułamkowe (float), np: -12.5, 0.05, 1.23, 44.95435543
wartości tekstowe (string), np: "Legnica", "Dawno temu…"
wartości logiczne (bool) określają prawdę lub fałsz: True, False

Pamiętaj!
Części dziesiętne w liczbach ułamkowych oddzielamy za pomocą
kropki!
Wartości tekstowe umieszczane są wewnątrz apostrofu lub
cudzysłowu.
Liczby całkowite w pythonie mogą być tak duże, na ile pozwala
dostępna pamięć, oznacza to, niewyobrażalnie wielkie liczby.

Liczby ułamkowe można również zapisać w notacji wykładniczej,

np: 3.52e8 co oznacza liczbę 3.52 * 108 , czyli 352000000

Liczby typu float mają precyzję 16 cyfr, oznacza to, że liczby

zapisane z większą dokładnością zostaną zaokrąglone, np:
liczba = 1234567890.12345667855
print(liczba)
# wynik
# 1234567890.1234567

7
 Wyświetlanie informacji - print()

W języku python, możemy wyświetlić informacje w konsoli, za

pomocą metody print()
Wewnątrz nawiasu, jako argument, podajemy informację, która
ma zostać wyświetlona. Może to być pojedyncza informacja,
(liczba, tekst), wyrażenie matematyczne lub zbiór wielu
elementów odpowiednio ze sobą połączonych.

# Przykłady użycia metody print do wypisania różnych

informacji w konsoli
print(12)
print(36.6)
print('@')
print("hello")
print(12*6)

Przetwarzanie kodu

Pamiętaj, że kod w skrypcie, interpretowany jest od góry w dół,

od lewej do prawej strony.
Kolejność wykonywania poleceń zależy więc od miejsca ich
wywołania. Polecenia wywołane na samej górze zostaną
wykonane jako pierwsze.

8
 Zmienne

Tworzenie zmiennych

Możemy sobie wyobrazić, że zmienna, to niewidzialne pudełko,

wewnątrz którego możemy przechowywać informacje. Jak
nazwa wskazuje, zawartość pudełka może się zmieniać.
Pudełko (czyli zmienna) musi mieć unikalną nazwę, tak, abyśmy
mogli je w każdej chwili odnaleźć i zajrzeć do środka. Za każdym
razem kiedy będziemy korzystać z nazwy zmiennej, interpreter
odnajdzie to pudełko w pamięci komputera, zajrzy do środka i
zwróci jego zawartość.
Zawartość pudełka, czyli wartość zmiennej przypisujemy za
pomocą operatora przypisania, czyli znaku =.
Zmienną tworzymy podając jej nazwę, a następnie przypisujemy
do niej pierwszą zawartość. W niektórych językach
programowania musimy jeszcze podać jaki typ informacji
będziemy przechowywać w danej zmiennej. Python sam określa
jakiego typu jest wartość przypisana do zmiennej, dlatego tutaj
nie jest to wymagane.

# Przykłady tworzenia zmiennych:

imie = "Janusz"
wiek = 23
kwota_do_zaplaty = 102.99

9
Język python jest case-sensitive, to znaczy, że rozróżnia małe i
wielkie litery alfabetu.
Zmienne: imie, Imie, IMIE to trzy zupełnie inne zmienne.

Ustalając nazwę zmiennej powinniśmy przestrzegać kilku zasad:

- zaczynamy od małej litery
- używamy liter podstawowych (bez polskich akcentów)
- można używać cyfr, ale nie można zaczynać nazwy od cyfry
- nazwy, składające się z wielu wyrazów, łączymy za pomocą
notacji snake case, czyli łączymy wyrazy podkreśleniem '_'
- w nazwach nie stosujemy spacji

Nazwy muszą być deskryptywne, aby od razu było wiadomo, do

czego służą!

Utworzone zmienne przechowują w sobie dane, do których

będziemy chcieli się dostać w dalszej części kodu.
Dostęp do zmiennej uzyskujemy na podstawie jej nazwy.
Możemy pobrać zawarte w niej dane lub przypisać do niej nową
wartość.

# Przykład utworzenia zmiennej, wyświetlenie zawartości,

nadpisanie zmiennej i ponowne wypisanie w konsoli:
liczba_punktow = 0
print(liczba_punktow)
liczba_punktow = 3
print(liczba_punktow)

10
Zmiana typu

Castowanie to zmiana typu danej wartości na inną.

x = str(3) # wartość typu string ('3')
y = int('3') # wartość typu integer (3)
z = float(3) # wartość typu float (3.0)
print(x)
print(y)
print(z)

Sprawdzanie typu

W każdym momencie możemy sprawdzić jakiego typu wartość

jest przechowywana w danej zmiennej:
liczba = 5
imie = "Ania"
print(type(liczba))
print(type(imie))

# Inny sposób utworzenia wielu zmiennych:

x, y, z = "Orange", "Banana", "Cherry"

11
 Konkatenacja

Konkatenacja z operatorem + i ,

Często będziemy chcieli połączyć kilka informacji w jedno zdanie.

Łączenie takie, nazywamy konkatenacją. Możemy zrobić to na
wiele sposobów, np. za pomocą operatora + lub przecinka.
Tworząc konkatenację z liczbami, używając operatora +, musimy
zamieniać je na wartości tekstowe za pomocą metody str().

Przykłady konkatenacji z operatorem + i przecinkiem.

liczba_punktow = 10

# Konkatenacja z użyciem operatora +

print("Liczba puntow: " + str(liczba_punktow))

# Konkatenacja z użyciem przecinka

print("Liczba puntow:",liczba_punktow)

Konkatenacja, ostatecznie, tworzy treść typu tekstowego (string).

12
Konkatenacja przez interpolację f

Innym, eleganckim, sposobem konkatenacji, jest użycie

interpolacji f.
Na początku tworzonego ciągu dodajemy literę f, a następnie
kolejne zmienne podajemy wewnątrz nawiasu klamrowego.
Jest to preferowana opcja i będzie wykorzystywana w większości
przykładów przedstawionych w tej publikacji.

# przykład 1
uczen = "Marcel"
punkty = 99
print(f"Uczeń {uczen} zdobył {punkty} punktów z egzaminu.")

# przykład 2
print(f"2 + 4 = { 2 + 4 }")

13
 Inkrementacja i dekrementacja

Wartości zmiennych możemy modyfikować zwiększając jej

wartość, bazując na jej poprzedniej wartości.
W takich przypadkach wykonuje się operację zwiększenia /
zmniejszenia, a następnie przypisania nowej wartości do
zmiennej. Zabieg taki nazywamy inkrementacją lub
dekrementacją.
Najpierw podaje się operację arytmetyczną, następnie znak
przypisania i wartość zwiększającą.

# Przykłady inkrementacji / dekrementacji

liczba_punktow = 0
liczba_punktow += 1 #zwiększenie o 1
liczba_punktow *= 3 #zwiększenie x3
liczba_punktow **= 2 #zwiększenie ^2
liczba_punktow -= 5 #zmniejszenie o 5
liczba_punktow /= 2 #zmniejszenie x2
print(liczba_punktow)

Inkrementację można przeprowadzać również na zmiennych

typu string, zwiększając jej zawartość, np:
zdanie = ""
zdanie += "Ala "
zdanie += "ma "
zdanie += "kota ;)"
print(zdanie)

14
 Operacje na wartościach tekstowych

Indeksowanie / zakresy

Często zachodzi potrzeba, by wyłonić z wyrazu lub zdania tylko

część znaków. W wartościach tekstowych mamy do czynienia z
łańcuchem znaków i każdy symbol ma swój numer porządkowy,
tzw. numer indeksu.

W programowaniu, indeksowanie, czyli liczenie, zaczynamy od 0.

Numer indeksu oznaczamy wewnątrz nawiasu kwadratowego [ ]

Przykład:
w wyrazie "python", znak 'h' ma numer indeksu równy 3.

# Wypisz pierwszy znak wyrazu "tekst"

print("tekst"[0])

# Wypisz trzeci znak wyrazu "domek"

print("domek"[2])

15
Za pomocą dwukropka(:) ustalamy zakres.
Dzięki wartościom ujemnym możemy wybrać liczby zaczynając
od końca łańcucha znaków.

# Wypisz trzy pierwsze znaki wyrazu "tekst"

print("tekst"[0:3])

# Wypisz 2 i 3 znak podanej zmiennej

imie = "Ania"
print(imie[1:3])

# Wypisz trzy ostatnie znaki wyrazu "Programowanie" (nie)

print("Programowanie"[-3:])

# Wypisz 3 znaki wyrazu "Komputerek" licząc od tyłu, poza

ostatnim znakiem (ere)
print("Komputerek"[-4:-1])

16
 Wieloliniowe wartości tekstowe

Za pomocą potrójnego cudzysłowu (lub apostrofu) możemy

dodać wieloliniowe wartości tekstowe, które zawierają przejścia
do nowej linii.
tekst = """Lorem ipsum dolor sit amet,
consectetur adipiscing elit,
sed do eiusmod tempor incididunt """
print(tekst)

Escape characters

Znaki wyjścia pozwalają na formatowanie tekstu (przejście do

nowej linii, dodanie cudzysłowu, itp).
\\ Backslash
\n New Line
\r\n Carriage Return with new line
\t Tab

Surowe łańcuchy

Surowe łańcuchy tworzymy za pomocą litery r, dzięki czemu nie

działają znaki wyjścia, co pomaga przy podawaniu ścieżek i tym
podobnych wartości, np:
path = r"C:\Users\Microsoft\Windows\Start Menu\Programs"
print(path)

17
 Wprowadzanie informacji do programu

Do wprowadzenia treści do programu używamy metody input()

Wewnątrz nawiasu metody, możemy podać treść jaka zostanie
wyświetlona użytkownikowi, która skłoni go do wpisania
odpowiedniej treści. Najczęściej metodę input() przypisuje się do
zmiennej, tak, aby móc wpisaną wartość zapisać i przetwarzać w
programie.

# Wyświetlenie informacji na podstawie wprowadzonych danych

wprowadzone_imie = input("Podaj imie: ")
print("Witaj " + wprowadzone_imie)

18
 Przykład: Obliczanie potęgi podanej liczby

#Obliczenie potęgi dowolnego stopnia podanej liczby

liczba = int(input("Podaj liczbę: "))
potega = int(input("Podaj potęgę: "))
wynik = liczba**potega
print(f"{liczba} ^ {potega} = {wynik}")

19
 Przykład: Obwód i pole powierzchni kwadratu

#Obliczanie pola i obwodu kwadratu o podanym boku

bok = float(input("Podaj bok kwadratu: "))
pole = bok * bok
obwod = 4 * bok
print(f"Pole wynosi: {pole}")
print(f"Obwód wynosi: {obwod}")

20
 Losowa liczba

Losowe liczby od 0 do 1

W celu korzystania z generatora losowych liczb, należy dodać do

programu bibliotekę random. Robi się to na samej górze skryptu
za pomocą instrukcji import
import random

do zmiennej przypisujemy metodę generującą losową liczbę:

liczba = random.random()

Metoda random() zwraca wartość ułamkową od 0 do 1

#importujemy bibliotekę random

import random
#losujemy liczbę ułamkową od 0 do 1
liczba = random.random()
print(liczba)

21
 Losowe liczby całkowite w zakresie

Chcąc losować liczby całkowite z podanego przedziału możemy

posłużyć się metodą randrange(), która przyjmuje różne
argumenty określające zakres losowanych liczb.
Standardowo wewnątrz nawiasu podajemy wartość minimalną,
maksymalną i skok(zazwyczaj 1).
Wartość maksymalna nie jest wliczana do przedziału, zatem
należy ją zwiększyć o 1.

liczba = random.randrange(min, max, 1)

#importujemy bibliotekę random

import random

#losujemy liczbę od 1 do 10
losowa_liczba = random.randrange(1, 11, 1)

#wypisujemy liczbę
print("Wylosowana liczba: ",losowa_liczba)

22
 Aliasy

Importując moduły możemy skorzystać z aliasów, czyli zamienić

nazwę modułu na krótszą (lub inną bardziej deskryptywną).
Robimy to tak jak w przykładzie poniżej:

import random as ran

losowa = ran.random()
print(losowa)

Możemy też pobrać z danego modułu tylko tę część której

potrzebujemy, np:

from random import randrange

losowa = randrange(0,100)
print(losowa)

23
 Instrukcja warunkowa

Instrukcja warunkowa

Instrukcja warunkowa służy do podejmowania decyzji w oparciu

o podane warunki. Sprawdzane warunki zawsze muszą być w
takiej formie, aby ich wynik zwracał wartość typu bool, czyli
prawdę lub fałsz.
Najprostsza instrukcja posiada jeden warunek po spełnieniu
którego wykona się instrukcja. Używając pseudokodu możemy
przytoczyć sytuację z życia wziętą:

jeżeli(dostanę co najmniej piątkę z matematyki):

otrzymam świadectwo z czerwonym paskiem

A teraz w języku python mogłoby to wyglądać w ten sposób:

if(ocena >= 5):

print("Otrzymujesz świadectwo z cz. paskiem")

24
Syntax pełnej instrukcji warunkowej:

import random
ocena = random.randrange(1,6)

if(ocena == 5):
print("Super, dałeś czadu!")
elif(ocena == 4):
print("Jest dobrze, brawo!")
else:
print("Może kawa?")

Jeżeli warunek (warunki) będzie prawdziwy, wykona się

instrukcja do niego przypisana, a reszta instrukcji warunkowej
zostanie pominięta.
Pamiętaj, że w instrukcji warunkowej, może zostać wykonany
tylko jeden blok. Będzie to pierwszy blok od góry, w którym
warunek zostanie spełniony.
Jeżeli żaden z warunków nie zostanie spełniony, wykona się blok
else lub nie wykona się nic, jeśli takiego bloku nie dodamy.
Więcej warunków podaje się za pomocą instrukcji elif

25
 Operator tenarny

W prostych przypadkach można użyć tzw. operatora tenarnego,

który można zapisać szybciej od pełnej instrukcji warunkowej.

warunek_prawdziwy = False
zmienna = "prawda" if warunek_prawdziwy else "nie prawda"
print(zmienna)

Indentacja

Język python działa na zasadzie indentacji, czyli wcięć kodu

(tabulacji). Główne bloki kodu zaczynają się tuż przy krawędzi
ekranu, a kolejne, wewnętrzne bloki kodu, tworzy się za pomocą
tabulacji.
Standardowo, indentacja wynosi 4 spacje, ale głównie zależy to
od ustawień edytora. Skrypt będzie działał prawidłowo również z
indentacją na 3 spacje, ale ważne, by stosować identyczne zasady
w całym skrypcie.

warunek = True
if(warunek):
print("Instrukcje") # wewnętrzny blok kodu
else:
print("Instrukcje") # wewnętrzny blok kodu

26
 Operatory porównania

Operatory porównania służą do porównywania wartości w

instrukcji warunkowej. Zauważ, że takie porównanie zawsze
zwróci wartość typu bool, czyli prawdę lub fałsz.

== Równe
!= Nie jest równe
> Większy niż
< Mniej niż
>= Większy niż lub równy
<= Mniejszy niż lub równy

Zauważ, że sprawdzamy czy wyrażenia są równe za pomocą

podwójnego znaku ==.
Pojedynczy znak = służy do przypisywania wartości, np. do
zmiennej.

27
 Operatory logiczne

Często zachodzi potrzeba, by w instrukcji warunkowej połączyć

kilka warunków.

Przykład 1.
Autem można jechać, gdy kierowca ma prawo jazdy i kluczyki.
Stosujemy operator and, ponieważ musimy mieć zarówno prawo
jazdy jak i kluczyki.

Przykład 2.
Możemy pojechać do sklepu autem lub rowerem.
Stosujemy operator or, ponieważ mamy alternatywę, możemy
jechać autem lub rowerem.

and
Stosując operator and oba warunki muszą być prawdziwe, aby
całe wyrażenie również było prawdziwe.
or
Stosując operator or wyrażenie będzie prawdziwy, gdy choć
jeden z warunków będzie prawdziwy
not
Stosując operator not całe wyrażenie logiczne zmienia wartość
(True zmienia się na False i odwrotnie)

28
 Przykład: Suma kątów wewnętrznych w wieloboku

Przykład wyświetli sumę kątów wewnętrznych w wieloboku o

podanej ilości boków.
Sprawdzamy, czy wprowadzona wartość jest liczbą oraz
upewniamy się, że wielobok ma co najmniej 3 boki.
Sumę kątów określa się za pomocą wzoru: (n-2) *180

n = input("Podaj ilość boków: ")

if(n.isnumeric() and int(n) >= 3):
suma_katow = (int(n)-2)*180
print(f"Suma kątów w {n}-boku wynosi: {suma_katow}")
else:
print("Wprowadzono złą wartość")

Interpreter stara się wykonać kod w najszybszy sposób.

Rozpatrując warunki w każdej instrukcji następują pewne
procesy przyspieszające analizę kodu.
W przypadku użycia operatora logicznego and (w którym
wszystkie warunki muszą być prawdziwe) przy napotkaniu
pierwszego warunku fałszywego, całe wyrażenie od razu
traktowane jest jako fałszywe i sprawdzanie reszty warunków też
zostaje pominięte.
W przypadku operatora or przy napotkaniu pierwszego warunku
prawdziwego, całe wyrażenie jest prawdziwe, więc sprawdzanie
reszty warunków też zostaje pominięte.

29
 Sprawdzenie wystąpienia tekstu

slowo = "anko"
zdanie = "Siemanko gadziny"

# wyszukaj ciąg znaków w zdaniu

if slowo in zdanie:
print("ok")

# sprawdź brak ciągu znaków w zdaniu

if slowo not in zdanie:
print("ok, nie ma takiego ciągu w zdaniu")

# wyszukaj ciąg znaków w zdaniu bez rozróżniania małych i

wielkich liter
if slowo.lower() in zdanie.lower():
print("ok")

# wyszukaj pełne słowa w zdaniu

if slowo in zdanie.split():
print("ok")
else:
print("Nie znaleziono")

30
 Przykład: Działanie matematyczne

Przykład programu, wyświetlającego działanie dodawania z

losowymi liczbami. Jeśli użytkownik poda prawidłową
odpowiedź, wyświetli się komunikat Brawo, w przeciwnym razie
wyświetli się komunikat Błąd.

import random
l1 = random.randrange(1,11,1)
l2 = random.randrange(1,11,1)
suma = l1 + l2
tresc_zadania = f"{l1} + {l2} = "
odpowiedz = input(tresc_zadania)
if(int(odpowiedz) == suma):
print("Brawo")
else:
print("Błąd")

Pamiętaj, że należy porównywać wartości tego samego typu.

Dlatego w przykładzie powyżej castujemy odpowiedź na typ int,
ponieważ suma jest wartością liczbową. Moglibyśmy też zrobić
odwrotnie, czyli zamienić sumę na wartość tekstową, co w tym
przypadku, byłoby nawet lepszym rozwiązaniem, ponieważ
uchroniłoby to program przed wprowadzeniem przez
użytkownika odpowiedzi innej niż liczbowa.

31
 Funkcje

Funkcja

Funkcja to taki blok kodu, który odpowiada za wykonanie pewnej

czynności. Uważa się, że funkcja powinna być bardzo krótka i
rozwiązywać 1 konkretny problem.
Najpierw definiujemy funkcję, czyli piszemy słowo kluczowe def,
a następnie podajemy nazwę funkcji.
Przechodzimy do wnętrza bloku funkcji i dodajemy kolejne
instrukcje, które ta funkcja ma wykonywać.
Samo zdefiniowanie funkcji nie powoduje jej wywołania, tzn., że
po jej stworzeniu ona sama się nie wykona. Interpreter ją
rozpozna, ale nic z nią nie zrobi. W związku z powyższym musimy
ją wywołać podając jej nazwę i nawias okrągły. Zobaczmy jak to
działa na przykładzie funkcji, która wyświetla powitanie w
konsoli.

# definicja funkcji
def wyswietl_powitanie():
print("Hellowina")

# wywołanie funkcji
wyswietl_powitanie()

32
Patrząc na utworzoną funkcję, możecie powiedzieć,
że zwykłe wyświetlenie wyrazu "Hellowina" moglibyśmy uzyskać
poprzez jedną linię kodu, a nie 3!!! Zatem, po co, to wszystko?
O ile nasz program jest na tyle krótki i prosty, że tą wiadomość
wyświetlamy tylko raz lub 2 to rzeczywiście,
tworzenie osobnej funkcji nie ma sensu.
W bardziej rozbudowanych aplikacjach będziemy się ciągle
spotykać z sytuacjami, gdzie zajdzie potrzeba wykorzystywania
tych samych instrukcji z różnych miejsc w kodzie. Wtedy właśnie
funkcje okazują się niezbędne. Wyobraź sobie, że to powitanie
używasz w 10 różnych miejscach w kodzie, więc bez tworzenia
funkcji musiałbyś 10-krotnie wstawić linię kodu:
print("Hellowina"). Po tygodniu jednak stwierdzasz, że ten wyraz
nie pasuje, więc chcesz go zmienić na inny. Musisz to zrobić w 10
różnych miejscach. Myślisz, że łatwo zapamiętać te miejsca? I
don't think so :) Dzięki funkcji, zmieniasz ten wyraz tylko raz i
wszystkie miejsca w których ją wywołujesz dostosowują się
automatycznie. I o to właśnie chodzi :)

# definicja funkcji
def wyswietl_powitanie():
print("Hellowina")

# wywołanie funkcji
wyswietl_powitanie()

33
 Funkcja z parametrem

Funkcje stają się jeszcze bardziej uniwersalne, kiedy dołączymy

do nich parametry.
Jako przykład stworzymy funkcję, która będzie wyświetlać,
podaną jako argument, wiadomość.
Każde wywołanie funkcji, z innym argumentem, daje inny wynik
w konsoli. Niby funkcja ta sama, a jednak staje się bardziej
uniwersalna.
Podczas definiowania funkcji podajemy parametry, a przy
wywołaniu funkcji podajemy argumenty.

def wyswietl_wiadomosc(trescWiadomosci):
print(trescWiadomosci)

wyswietl_wiadomosc("Hejka")
wyswietl_wiadomosc("Dzień dobry")
wyswietl_wiadomosc("Cześć")

34
 Funkcja z parametrem domyślnym

Funkcja może również przyjmować domyślny parametr, który

zostanie użyty jeśli nie podamy argumentu przy jej wywołaniu.

def wyswietl_wiadomosc(trescWiadomosci = "Hello"):

print(trescWiadomosci)

wyswietl_wiadomosc()

W przypadku użycia parametrów domyślnych, muszą być one

zadeklarowane po parametrach wymaganych.

def wyswietl_wiadomosc(imie, trescWiadomosci = "Hello"):

print(trescWiadomosci, imie)

wyswietl_wiadomosc("Marian")
wyswietl_wiadomosc("Ania", "Cześć")

35
 Funkcja z return

Funkcje mogą zwracać wartości, które można wykorzystać

wewnątrz innych funkcji lub przypisać je do zmiennych.
Wewnątrz funkcji należy podać słowo kluczowe return, które
określa co powinno być zwrócone.
Instrukcja return kończy działanie całej funkcji i powoduje
wyjście do bloku zewnętrznego.

def zwroc_pole_trojkata(podstawa, wysokosc):

return podstawa*wysokosc*0.5

print("pole trojkata wynosi:" ,zwroc_pole_trojkata(4,6))

Przykład zwracający losowo rzut monetą: orzeł-reszka

import random

def rzuc_moneta():
losowa = random.randrange(0,2)
if(losowa == 1):
return "orzeł"
else:
return "reszka"

print(rzuc_moneta())

36
37
 Zmienne globalne i lokalne

W programowaniu mamy do czynienia z zakresem dostępności,

tzw. scope.
Zmienne tworzone wewnątrz danego bloku kodu (np. funkcji)
mają zasięg lokalny i żyją (są dostępne) tylko w tym bloku. Nie
można się do nich dostać z zewnątrz.
Zmienne tworzone poza funkcją mają zasięg globalny i są
dostępne wewnątrz wszystkich funkcji w danym skrypcie.
Możemy tworzyć zmienne globalne i lokalne o takich samych
nazwach, ale należy tego unikać.
Chcąc, wewnątrz funkcji, skorzystać ze zmiennej globalnej,
należy to wcześniej określić za pomocą słowa kluczowego global.
Poniżej przykład nadpisania zmiennej globalnej z wnętrza
funkcji:

ilosc_punktow = 0

def zmien_liczbe_punktow():
global ilosc_punktow
ilosc_punktow = 10

zmien_liczbe_punktow()

print(ilosc_punktow)

38
 Pętle

Pętla for

Komputery zostały stworzone po to, by ułatwiać i usprawniać

życie ludziom.
Pętla służy do tego, by wykonywać podobne operacje w szybki i
łatwy sposób. Wyobraź sobie w jaki sposób napisałbyś program,
który wyświetla 1000 kolejnych liczb od 1 do 1000?

for i in range(1, 1001):

print(i)

2 linie kodu sprawiają, że wyświetlimy 1000 kolejnych liczb.

Zauważ, że podobnie jak z losową liczbą, tutaj też wartość
maksymalną zwiększamy o 1.
i to zmienna lokalna, tzw. iteracyjna (dlatego nazywa się i :).
Z każdym przejściem pętli wartość tej zmiennej i zmienia się. W
tym przypadku zwiększa się o 1, aż dojdzie do 1000, wtedy pętla
zakończy działanie.
W pierwszym cyklu pętli została jej przypisana wartość 1 bo taka
wartość jest podana w nawiasie. Kompilator sprawdza czy
zachodzi tutaj warunek prawdziwy, czyli czy i (aktualnie 1) jest w
przedziale 1 : 1000, jeśli tak, to przechodzi do wnętrza bloku i
drukuje wartość i w konsoli.
Zaczyna się kolejny cykl (iteracja) pętli. Teraz i przyjmuje wartość

39
o 1 większą, czyli 2. Ponownie dzieje się to samo, sprawdzane jest
czy dwójka jest w zakresie i jeśli tak jest, to kod przechodzi do
bloku i drukuje dwójkę, itd..
Przy ostatnim cyklu i zwiększy się do 1001, ale nie będzie już w
zakresie (bo wartość maksymalna jest zawsze zwiększana o 1) i
wtedy warunek staje się fałszywy, w związku z tym, pętla
przestaje działać, a interpretator wychodzi z tego bloku kodu i
przechodzi do kolejnych instrukcji w programie.
W tym typie pętli wartość i zwiększa się automatycznie o 1, w
innych pętlach sami możemy decydować jak ta wartość ma się
zmieniać.

Przykład użycia pętli for do wypisania liczb od 1 do 10 w jednym

wierszu, oddzielonych przecinkiem.

liczby = ""
for i in range(1, 11):
liczby += str(i) + ", "
print(liczby[:-2])

40
 Pętla while

Pętli while możemy użyć wtedy, gdy nie wiemy, ile razy ta pętla
powinna się wykonać. Za jej pomocą, możemy wyświetlać
działanie lub komunikat, dopóki użytkownik nie wpisze
prawidłowej odpowiedzi.
Krótko mówiąc, używamy jej, by wykonywać ciągle jakąś
instrukcję, dopóki podany warunek nie będzie prawdziwy.
To jest jej główne zadanie, ale możemy za jej pomocą, robić to, co
robimy za pomocą pętli for :)
Pętla while wymaga, aby zmienna iteracyjna została
zadeklarowana przed blokiem pętli, a w bloku pętli będziemy tą
zmienną samodzielnie zwiększać lub zmniejszać.

Przykład użycia pętli while do wypisania liczb od 1 do 100

i = 1
while (i < 101):
print(i)
i += 1

41
 Przykład: Podanie hasła do skutku

Przykład programu, który wyświetla komunikat o podanie hasła,

dopóki prawidłowe hasło nie zostanie wpisane.

# powtarzaj komunikat, aż zostanie podane prawidłowe hasło

haslo = "1234"
podane_haslo = ""
while(haslo != podane_haslo):
podane_haslo = input("Podaj hasło: ")
print("Hasło prawidłowe")

42
 Pętla while i for

Przykład programu, który wyświetla liczby parzyste od 0 do 50, za

pomocą obu pętli

# wyświetla liczby parzyste od 0 do 50

liczba = 0
while(liczba < 51):
print(liczba)
liczba += 2

# wyświetla liczby parzyste od 0 do 50

for i in range(0,51,2):
print(i)

Przykład programu, który wyświetla liczby malejące od 10 do 1

i = 10
while(i>=1):
print(i)
i-=1

for i in range(10,0,-1):
print(i)

43
 Break, continue

Instrukcja break powoduje przerwanie pętli, a instrukcja

continue pozwala pominąć wynik pętli na podstawie podanych
warunków.

# Przykład programu, który będzie losował 10 liczb od 1 do

10 i jeżeli zostanie wylosowana 1, przerwie działanie
programu.
import random
for i in range(1,11):
los = random.randrange(1,11,1)
if los == 1:
break
print(los)

# Przykład programu, który wyświetla liczby od 1 do 10 poza

liczbą 5
for i in range(1,11):
if i == 5:
continue
print(i)

44
 Przykład: Losowe działanie matematyczne

Przykład funkcji, która generuje losowe działanie matematyczne.

Wielokrotne wywołanie funkcji za pomocą pętli.

import random

def stworz_dzialanie():
liczba1 = random.randrange(1,20)
liczba2 = random.randrange(6,30)
return f"{liczba1} + {liczba2} = "

for i in range(1,11):
print(stworz_dzialanie())

45
 Przykład: Zadanie matematyczne z odpowiedzią

Przykład, który wyświetla losowe działanie matematyczne do

czasu, aż zostanie udzielona prawidłowa odpowiedź.

import random
liczba1 = random.randrange(1,20,1)
liczba2 = random.randrange(1,20,1)
suma = liczba1 + liczba2
zadanie = f"{liczba1} + {liczba2} = "
odp = input(zadanie)
while(odp != str(suma)):
print("Odpowiedź niepoprawna, spróbuj ponownie")
odp = input(zadanie)
print("Brawo Ty")

46
 Przykład: Wizualizacja gwiazdkowych kwadratów

q = 6
for i in range(0,q):
line = '* ' * q
print(line)

Przykład: Gwiazdkowa choinka

q = 10
for i in range(1,q+1):
digits = q - i
space = " " * digits
line = space + '* '*i
print(line)

47
 Wyjątki try: except:

Wyjątki pozwalają nam zabezpieczyć się przed nieprawidłowym

działaniem programu (np. wtedy, gdy zerwie się połączenie z
internetem lub ktoś będzie chciał wprowadzić tekst zamiast
liczby, itp).
Najłatwiej zrobić to za pomocą bloków try i except. W bloku try:
próbujemy wykonać kod, a jeśli się to nie uda, uruchomi się blok
except:
try:
print("try this code")
except:
print("execute if try block failed")

Przykład: Cena po obniżce

Przykład programu, który pobierze cenę towaru, wartość

procentową obniżki i zwróci cenę po obniżce.

cena = input("Podaj cenę przed obniżką: ")

obnizka = input("Wartość procentowa obniżki: ")
try :
cena = float(cena)
obnizka = float(obnizka)
cena_konc = cena - (cena * obnizka / 100)
print("Cena po obniżce = ", cena_konc)
except:
print("Nie można obliczyć ceny")

48
 Przykład: Test matematyczny z punktami

Przykład programu, który wyświetli pewną ilość zadań Po

podaniu odpowiedzi, przechodzimy do kolejnego zadania. Przy
udzieleniu poprawnej odpowiedzi dostajemy punkt. Po
udzieleniu wszystkich odpowiedzi, na koniec testu pokazuje nam
się wynik poprawnie udzielonych odpowiedzi.

import random
liczba_punktow = 0
ilosc_zadan = 2

def tworz_zadanie():
liczba1 = random.randrange(1,21)
liczba2 = random.randrange(1,21)
tresc_zadania = f"{liczba1} + {liczba2} = "
odpowiedz = input(tresc_zadania)
try:
odpowiedz = int(odpowiedz)
if(odpowiedz == liczba1 + liczba2):
global liczba_punktow
liczba_punktow += 1
except:
print("Wynik powinien być podany w postaci liczby")

for i in range(0, ilosc_zadan):

tworz_zadanie()

print(f"Poprawnych odpowiedzi: {liczba_punktow} /

{ilosc_zadan}")

49
 Przykład: Gra - Zgadnij liczbę

Przykład gry , w której będziemy starali się odgadnąć losowo

wybraną liczbę z przedziału od 1 do 100.
Program losuje liczbę, a następnie prosi użytkownika o wpisanie
liczby. Po udzieleniu niepoprawnej odpowiedzi program
podpowie czy zgadywana liczba jest większa od podanej czy
mniejsza i ponownie poprosi o wpisanie liczby.
Po udzieleniu poprawnej odpowiedzi, gra się kończy, a
użytkownik dostaje komunikat ile razy udzielił złej odpowiedzi.

50
Przykład: Gra - Zgadnij liczbę

import random
szukana_liczba = random.randrange(1,101)
odpowiedz = 0
ilosc_prob = 0

def podaj_odpowiedz():
global odpowiedz
if(odpowiedz == 0):
trescPytania = "Podaj liczbę od 1 do 100: "
elif(odpowiedz > szukana_liczba):
trescPytania = "Podaj mniejszą liczbę: "
else:
trescPytania = "Podaj większą liczbę: "
try:
odpowiedz = int(input(trescPytania))
except:
print("Podaj wartość numeryczną!")
global ilosc_prob
ilosc_prob += 1

while(odpowiedz != szukana_liczba):
podaj_odpowiedz()

print(f"Brawo! Zgadłeś! Ilość prób: {ilosc_prob}")

51
 Struktury danych

Listy

Listy służą do tworzenia kolekcji, uporządkowanego zbioru

danych.
Listy tworzymy przy użyciu nawiasów kwadratowych [ ].
Elementy listy posiadają numery porządkowe (indeksy), a ich
zliczanie zaczyna się od 0. Chcąc wyświetlić dany element listy
używa się jej nazwy z numerem indeksu podanym wewnątrz
nawiasu kwadratowego.

# tworzenie listy z imionami uczniów i wyświetlenie

drugiego elementu (Ania)
uczniowie = ["Sara", "Ania", "Maciek", "Zenek"]
print(uczniowie[1])

#Pobranie losowego elementu z listy

import random
uczniowie = ["Sara", "Ania", "Maciek", "Zenek"]
print(random.choice(uczniowie))

52
 Listy z pętlą

Zawartość listy możemy z łatwością wypisać za pomocą pętli for.

W tym przypadku, zmienna uczen nie będzie liczbą porządkową,
a danym elementem tablicy. W takiej wersji pętli, pojedynczy
element nazywa się liczbą pojedynczą nazwy listy.

# wypisanie elementów listy uczniowie

uczniowie = ["Sara", "Ania", "Maciek", "Zenek"]
for uczen in uczniowie:
print(uczen)

# lub w ten sposób z dodatkiem liczby porządkowej

uczniowie = ["Sara", "Ania", "Maciek", "Zenek"]
for i,uczen in enumerate(uczniowie):
print(i+1, uczen)

# wypisanie elementów listy uczniowie za pomocą indeksu

uczniowie = ["Sara", "Ania", "Maciek", "Zenek"]
for i in range(0,len(uczniowie)):
print(uczniowie[i])

# wypisanie elementów listy liczbyTotka

liczby_totka = [12, 7, 29, 2, 41, 36]
for liczba in liczby_totka:
print(liczba)

53
Iterowanie po wielu listach jednocześnie

Iterowanie po wielu listach tej samej długości za pomocą

metody zip()

liczby = [1, 2, 3, 4]
potegi = [1, 4, 9, 16]

for l, p in zip(liczby, potegi):

print(l, p)

54
 Metody na listach

import random

kolekcja = 24,45,67

lista = ["python", "C++", "JavaScript"]

lista.append("C#") #dodaje element na końcu listy

lista.pop() #usuwa element o podanym w nawiasie

indeksie (lub ostatni, jeżeli brak arg.)

len(lista) #zwraca liczbę elementów w liście

max(lista) #zwraca największą wartość na liście

min(lista) #zwraca najmniejszą wartość na liście

sum(lista) #zwraca sumę elementów na liście

lista.sort() #sortujemy rosnąco listę

lista.reverse() #odwraca kolejność elementów na liście

list(kolekcja) #zamiana kolekcji na listę

random.shuffle(lista) #zmienia losowo kolejność elementów

listy

55
Sortowanie listy

Zawartość listy możemy sortować, np: liczby rosnąco, wartości

tekstowo alfabetycznie, itp.
Sortujemy odnosząc się do nazwy listy, a następnie dopisując po
kropce nazwę metody sort()

# sortowanie i wypisanie elementów listy uczniowie

oddzielonych przecinkiem
uczniowie = ["Sara", "Ania", "Maciek", "Zenek"]
uczniowie.sort()
lista_uczniow = ""
for uczen in uczniowie:
lista_uczniow += uczen + ", "
print(lista_uczniow[:-2])

Jeżeli chcemy posortować tablicę w odwrotnym kierunku to

wewnątrz nawiasu, jako argument metody sort(), możemy dodać
opcję reverse = True, np:
uczniowie.sort(reverse = True)
lub po metodzie sort() możemy użyć metody reverse()

56
Przypisanie elementów listy do zmiennych

Python pozwala przypisać elementy listy do osobnych

zmiennych:

uczniowie = ["Ania", "Maciek", "Antoś"]

x, y, z = uczniowie
print(x)
print(y)
print(z)

Mapowanie

Czasami zajdzie potrzeba zmienić tablicę danego typu na inny.

W takim przypadku należy posłużyć się metodą mapowania -
map().
W przykładzie poniżej zamienimy tablicę typu string na int.

oceny = ['4','5','2','1','5','3']
oceny = list(map(int,oceny))
print(oceny)

57
 Przykład: Czy można zbudować trójkąt?

Przykład programu, który sprawdza czy z podanych długości

można zbudować trójkąt.
Aby zbudować trójkąt, suma długości dwóch krótszych boków
musi być większa od najdłuższego boku.

def pobierz_boki_trojkata():
boki_trojkata = []
try:
for i in range(1,4):
bok = float(input(f"Bok nr {i}: "))
boki_trojkata.append(bok)

boki_trojkata.sort()
if(boki_trojkata[0] > 0):
sprawdz_czy_mozna_zbudowac_trojkat(boki_trojkata)
else:
print("Boki muszą być większe od 0")
except:
print("Podaj długości boków w postaci liczby")

def sprawdz_czy_mozna_zbudowac_trojkat(boki):
if(boki[2] < (boki[0] + boki[1])):
print("Można zbudować trójkąt o podanych bokach.")
print(f"Obwód trójkąta wynosi: {sum(boki)}")
else:
print("Nie można zbudować trójkąta")

pobierz_boki_trojkata()

58
 Przykład: Losowanie liczb totolotka

Program, który losuje 6 liczb z 49 i wypisuje je w kolejności

rosnącej. Losowane liczby nie mogą się powtarzać.
import random

#Tworzymy zestaw pomieszanych liczb

def generuj_zestaw_liczb_mix(max):
wszystkie_liczby = []
for i in range(0, max):
wszystkie_liczby.append(i+1)
random.shuffle(wszystkie_liczby)
return wszystkie_liczby

# Zwracamy określoną ilość losowych liczb,

# wylosowaną liczbę dodajemy do nowej tablicy wygranych i
usuwamy ją z tablicy wszystkich liczb by uniknąć powtórek
def losuj_wygrane_liczby(zestaw_liczb, ilosc_liczb):
wygrane_liczby = []
for i in range(0, ilosc_liczb):
wybrana_liczba = random.randrange(0, len(zestaw_liczb))
wygrane_liczby.append(zestaw_liczb[wybrana_liczba])
zestaw_liczb.pop(wybrana_liczba)
wygrane_liczby.sort()
return wygrane_liczby

zestaw_wszystkich_liczb = generuj_zestaw_liczb_mix(49)
wygrane_liczby = losuj_wygrane_liczby(zestaw_wszystkich_liczb,
6)

59
print(wygrane_liczby)

Zadanie: Różnica między min a max

Wyświetl liczby rosnąco oraz wyświetl jaka jest różnica między

najmniejszą i największą wartością w tablicy:

liczby = [8,2,-23,9,56,-29,44,3,-76,12,89,-65,57]

60
 Słownik (Dictionary)

Słownik (dictionary) pozwala tworzyć tablice asocjacyjne za

pomocą pary - key : value.
Dla każdego klucza, można przypisać konkretną wartość.
Słowniki są uporządkowane, zmienialne i nie przyjmują
zduplikowanych kluczy.

dane_osobowe = {
"imie" : "Ania",
"wiek" : 36
}

#wypisanie pojedynczych wartości

print(dane_osobowe["imie"])
print(dane_osobowe["wiek"])

#zmiana wartości w słowniku lub dodanie nowej pozycji

dane_osobowe["wiek"] = 30
print(dane_osobowe["wiek"])

Wypisanie kluczy / wartości danego słownika:

print(list(dane_osobowe.keys()))
print(list(dane_osobowe.values()))

#Pobranie losowego klucza dictionary

61
import random
dane_osobowe = {
"imie" : "Ania",
"wiek" : 36
}

print(random.choice(
list(dane_osobowe.keys()))
)

62
 Krotka (Tuple)

Tuple pozwala zapisać wiele różnych wartości w jednej zmiennej.

Tuple są niemutowalne, czyli niezmienne. Raz ustawione
elementy nie mogą być później nadpisane.

tupelek = 3,22,21
print(tupelek[0])
print(tupelek[1])

tuple1 = ("Mateusz", "Legnica", 120)

print(tuple1)
print(tuple1[0]) #element z indeksem 0
print(tuple1[1:3]) #element o indeksie 1 i 2

# zwracanie tupli z funkcji

def zwroc_tuple():
return "Mateusz", "Legnica", 120

print(zwroc_tuple()[2])

63
 Set

Set to zbiór w którym każdy element jest unikatowy.

Elementy zbioru są niemutowalne, nie indeksowane i nie
uporządkowane, przez co nigdy nie ma pewności w jakiej
kolejności zostaną pobrane.

Set tworzy się za pomocą nawiasów klamrowych.

set_owocowy = {"apple", "banana", "cherry"}
print(set_owocowy)

Tworzenie pustego seta

pusty_set = set()

Nie można zmieniać wartości elementów seta, ale można je

usuwać i dodawać nowe.
set_owocowy.add("pear")
set_owocowy.discard("pear")

Set może zawierać różne typy danych, np:

set1 = {"abc", 34, True, 40, "male"}

Ponieważ set może zawierać tylko unikalne elementy to można

go użyć do pozbycia się duplikatów z listy:
lista = [1,2,3,1,2,1]
my_set2 = set(lista)
print(my_set2)

64
Operacje na wielu zbiorach:
uczniowie = {"Ania", "Kasia", "Marek", "Zenek"}
kursanci = {"Zosia", "Kasia", "Marek"}
print(uczniowie - kursanci) #różnica zbiorów
print(uczniowie & kursanci) #część wspólna zbiorów
print(uczniowie | kursanci) #suma zbiorów

Set / lista / tuple

# przykłady utworzenia 3 różnych struktur
set_owocowy = {"apple", "banana", "cherry", 12}
lista_owocowa = ["apple", "banana", "cherry", 12]
tuple_owocowy = ("apple", "banana", "cherry", 12)

65
 Dodatkowe paczki z pip

Możemy w łatwy sposób zwiększyć możliwości programu za

pomocą pobranych z internetu bibliotek w postaci paczek
(packages). Obszerna baza dostępnych paczek znajduje się na
stronie https://pypi.org/ ale wiele ciekawych projektów można
również znaleźć na githubie.
Paczki takie można pobrać i zainstalować manualnie lub
skorzystać z tzw. pip, czyli python managera. W najnowszych
wersjach pythona, pip jest instalowany automatycznie wraz z
interpreterem. Możemy sprawdzić czy znajduje się on na naszym
komputerze i jaką ma wersję uruchamiając w konsoli instrukcję:
pip --version
powinien pokazać się numer wersji lub poniższy komunikat,
który oznacza, że manager pip nie jest zainstalowany.
'pip' is not recognized as an internal or external command,
operable program or batch file.

Pythona można zainstalować pobierając plik ze strony

https://www.python.org/downloads/

Wersja wideo, w jaki sposób zainstalować python:

https://youtu.be/eeM-bVEWA_A

Wersja wideo, jak zainstalować przez pip i użyć paczki pyinstaller

do konwersji skryptów .py do pliku wykonawczego .exe

66
https://youtu.be/rcuxn6Xizbc
Aby zainstalować paczkę za pomocą managera pip należy
wpisać pip install nazwaPaczki, w tym przypadku pokażemy jak
zainstalować paczkę pyinstaller do zamiany skryptu .py na .exe
pip install pyinstaller

Zamiana skryptu .py na .exe w jednym pliku następuje po

wpisaniu instrukcji:
pyinstaller --onefile main.py

gdzie main.py to nazwa pliku, która może być inna

Tworzenie programu jednoplikowego - - onefile jest źle

postrzegane i traktowane jako wirus. Dlatego chcąc udostępniać
tworzone pliki lepiej zrobić to w ten sposób:
dla wersji konsolowych:
pyinstaller -c --console --nowindowed main.py

lub dla wersji z gui

pyinstaller -w --windowed --noconsole main.py

67
 Data i czas

Zarządzanie datami w python wymaga pobrania modułu

datetime.
import datetime

Tworzymy zmienną z aktualną datą i godziną:

aktualna_data_godzina = datetime.datetime.now()
print(aktualna_data_godzina)

Tworzenie daty
W przypadku, gdy chcemy stworzyć datę, wywołujemy
konstruktor datetime() i podajemy parametry opisujące rok,
miesiąc i dzień, godzinę, minutę, itd.. .
Poniżej przykład stworzenia daty: 21 lipiec 2020, 18:55
import datetime
data_urodzenia = datetime.datetime(2020, 7, 21, 18, 55)

Formatowanie daty
Utworzony obiekt daty zawiera wiele informacji, które możemy
przefiltrować i sformatować za pomocą odpowiednich metod i
argumentów, których część znajduje się w tabeli poniżej, np:

print(aktualna_data_godzina.strftime("%x"))
print(data_urodzenia.strftime("%d %B %Y, %H:%M"))

68
Tabela formatów daty i czasu

Argument Opis Przykład

%a Dzień tygodnia, krótka wersja Wed
%A Dzień tygodnia, pełna wersja Wednesday
Dzień tygodnia jako numer 0-6,
%w 3
0-Niedziela
%d Dzień miesiąca 01-31 31
%b Nazwa miesiąca, krótka wersja Dec
%B Nazwa miesiąca, długa wersja December
%m Miesiąc jako numer 01-12 12
%y Rok, krótka wersja 18
%Y Rok, pełna wersja 2018
%H Godzina 00-23 17
%I Godzina 00-12 5
%p AM/PM PM
%M Minuta 00-59 41
%S Sekunda 00-59 8
%j Numer dnia w roku 001-366 365
Numer tygodnia w roku, Niedziela
%U 52
pierwszym dniem, 00-53
Numer tygodnia w roku, Poniedziałek
%W 52
pierwszym dniem, 00-53
%C Wiek 20
%x Lokalna wersja daty 12/31/18
%X Lokalna wersja czasu 17:41:00

69
 Klasa

Tworzenie klasy i obiektu

Klasa jest instrukcją tworzenia obiektów. Nazwy klas powinny być

w postaci rzeczownika i rozpoczynać się z wielkiej litery.
Wewnątrz klasy znajduje się konstruktor (init), który wywołuje się
automatycznie w chwili tworzenia nowego obiektu klasy.
W przykładzie obok stworzymy klasę osoby, która może zawierać
takie dane jak imię i wiek, a następnie stworzymy obiekt tej klasy.
Słowo self, oznacza aktualną instancję klasy. Należy je dodawać
jako pierwszy argument konstruktora.
Zmienna (name, age) jest również określana jako pole.

class Osoba:
def __init__(self, imie, wiek):
self.imie = imie
self.wiek = wiek

# tworzenie obiektu klasy Osoba z danymi

p1 = Osoba("Marian", 36)

# wyświetlanie danych osoby p1

print(p1.imie)
print(p1.wiek)

70
71
 Metody

Klasy, poza polami, mogą posiadać jeszcze metody, które można

wywoływać na tworzonych obiektach.
W przykładzie, stworzymy metodę, wyświetlającą dane osobowe.

class Osoba:
def __init__(self, imie, wiek):
self.imie = imie
self.wiek = wiek

def wyswietl_dane_osobowe(self):
print(f"Imię:{self.imie}, wiek:{self.wiek}")

p1 = Osoba("Marian", 36)
p1.wyswietl_dane_osobowe()

72
 Metody statyczne

Możemy również tworzyć metody statyczne, które przynależą do

całej klasy, a nie poszczególnych obiektów.
W przykładzie poniżej metoda statyczna wyświetla ilość
wszystkich utworzonych osób.
class Osoba:
liczba_osob = 0

def __init__(self, imie, wiek):

self.imie = imie
self.wiek = wiek
Osoba.liczba_osob += 1

def wyswietl_dane_osobowe(self):
print(f"Imię:{self.imie}, wiek:{self.wiek}")

@staticmethod
def wyswietl_ilosc_osob():
print("Liczba osob: ", Osoba.liczba_osob)

p1 = Osoba("Marian", 36)
p2 = Osoba("Anna", 32)
p3 = Osoba("Kasia", 22)
p1.wyswietl_dane_osobowe()
p2.wyswietl_dane_osobowe()
p3.wyswietl_dane_osobowe()

Osoba.wyswietl_ilosc_osob()

73
 Praca z plikami i danymi

Tworzenie / zapisywanie / usuwanie pliku

Tworzone programy często pracują z plikami, np. tekstowymi.

Otwieranie plików, zarówno do odczytu jak i zapisu, przebiega za
pomocą metody open(), która przyjmuje pewne argumenty:
ścieżkę dostępu do pliku i sposób pracy na pliku.

Możemy otworzyć plik:

r - tylko do odczytu (read), w tym przypadku plik musi istnieć i
znajdować się w podanej lokalizacji
a - dodanie zawartości (append), w tym trybie można dodać coś
do istniejącej zawartości pliku. W przypadku, jeśli plik nie istnieje
w podanej lokalizacji, zostanie utworzony od nowa.
w - zapisać coś od nowa( write). Plik zostanie wyczyszczony i
zapisany nową wartością. W przypadku, jeśli plik nie istnieje w
podanej lokalizacji, zostanie utworzony od nowa.

Możemy też sprecyzować czy plik jest zwykłym plikiem

tekstowym (t) czy binarnym, np. grafiką (b).
Pliki, na których pracujemy, powinny być zamknięte, kiedy
skończymy operacje odczytywania / zapisywania za pomocą
metody close()

74
Przykład dodania treści na koniec pliku o nazwie demo.txt

f = open("demo.txt", "a")
f.write("Maasdian")
f.write("\n")
f.close()

Przykład wyczyszczenia i zapisu aktualnej daty i godziny do pliku

o nazwie demo.txt w znacznie lepszy sposób za pomocą
instrukcji with dzięki czemu nie trzeba zamykać pliku

import datetime
with open("demo.txt",'w',encoding = 'utf-8') as f:
d = datetime.datetime.now()
f.write(d.strftime("%d %m %Y, %H:%M:%S"))

Za pomocą modułu os możemy zarządzać plikami.

# usuń plik jeśli istnieje

import os
if os.path.exists("demo.txt"):
os.remove("demo.txt")
else:
print("Plik nie istnieje")

75
Odczytywanie plików

Otwierając plik do odczytu(r) warto sprawdzić czy w ogólne

znajduje się on w podanej lokalizacji za pomocą modułu os i
metody exists()

# Odczytywanie całej zawartości pliku tekstowego:

import os
if os.path.exists("demo.txt"):
with open ("demo.txt", "r") as f:
print(f.read())

# Odczytywanie jednej linii

import os
if os.path.exists("demo.txt"):
with open ("demo.txt", "r") as f:
print(f.readline())

# Odczytywanie wszystkich linii w pętli

import os
if os.path.exists("demo.txt"):
with open ("demo.txt", "r") as f:
for line in f:
print(line)

76
# Wyświetlanie losowej linii z pliku tekstowego
import os
import random

if os.path.exists("demo.txt"):
with open ("demo.txt", "r") as f:
lista = []
for line in f:
lista.append(line)
losowa = random.randrange(0, len(lista))
print(lista[losowa])

77
 JSON

JSON to format zapisu i wymiany danych. Zazwyczaj w tym

formacie będziemy pobierać dane ze źródeł zewnętrznych, co
umożliwia interakcję programów pisanych w różnych językach
lub używanych na różnych platformach.

Poniżej przykład konwersji słownika (json.dumps()) na format

json i zapisu do pliku txt oraz konwersji json z powrotem na
obiekt (json.loads()).

import json

with open("plik.txt", "w") as plik:

aDict = {"a":54, "b":87}
jsonString = json.dumps(aDict, indent = 4)
plik.write(jsonString)

with open("plik.txt", "r") as plik:

aDict = json.loads(plik.read())
print(aDict)

78
Formatowanie obiektów na JSON

Przykład pokazuje jak zamienić prosty obiekt na format json i

załadowanie go z powrotem na obiekt o danym typie.

import json

class Osoba:
def __init__(self, imie, wiek):
self.imie = imie
self.wiek = wiek

p1 = Osoba("Marian", 36)

with open("plik.json", "w") as plik:

jsonString = json.dumps(p1.__dict__, indent = 4)
plik.write(jsonString)

with open("plik.json", "r") as plik:

osoba = Osoba(**json.loads(plik.read()))
print(osoba.imie, osoba.wiek)

79
Przykład programu zapisującego high score do pliku json

import json
import random

def play_game():
hscore = load_scores()
print(f'Highest score: {hscore[1]} by {hscore[0]}')

player = []
player.append(input("Your name: "))
player.append(random.randrange(100000))

if(player[1] > hscore[1]):

print(f"Great {player[0]}! You achieved the highest
score ever: {player[1]}")
save_scores(player)
else:
print("Good try, but not this time..")

def save_scores(player):
json_string = json.dumps(player)
with open ("players.json", "w") as json_file:
json_file.write(json_string)

def load_scores():
with open ("players.json", "r") as json_file:
file_text = json_file.read()
try:
data = json.loads(file_text)
return data
except:
return ["...", 0]

play_game()

80
 API requests

API Application Programming Interface to sposób komunikacji i

wymiany informacji między aplikacjami. Dzięki interfejsom
aplikacje mogą ze sobą współpracować i integrować z innymi
systemami.
https://jsonformatter.org/

Pobieranie danych z REST API za pomocą request

Zainstaluj moduł requests: pip install requests

import requests
import json

def get_json_data():
parameters = "per_page=3"
response =
requests.get("https://pikademia.pl/wp-json/wp/v2/posts",par
ameters)
articles = response.json()
# content = response.content
# articles = json.loads(content)
for article in articles:
print(article["title"]["rendered"])

get_json_data()

81
Zapytania (requesty) zawsze zwracają informacje odnośnie
połączenia.
Możemy je pobrać za pomocą klucza status_code:
print(response.status_code)

200 — Wszystko przebiegło ok

301 — Serwer przekierowuje do innego punktu (endpointu).
401 — Serwer uważa, że nie posiadasz uprawnień, dzieje się tak,
kiedy nie prześlesz odpowiednich danych autentykacyjnych
400 — Złe zapytanie
403 — Zasoby są zakazane lub nie masz uprawnień
404 — Serwer nie odnalazł zasobów

response zwraca również dane o tym, jak informacje zostały

wygenerowane i w jakim formacie, za pomocą właściwości
headers.
print(response.headers)

82
 Funkcje matematyczne

Podstawowe metody matematyczne

Python posiada wiele metod matematycznych, niektóre z nich są

dostępne po dodaniu modułu math
import math

# Wybór najmniejszej / największej liczby z podanych

x = min(5, 10, 25, 34, 1, 101)
y = max(5, 10, 25, 34, 1, 101)

# Wartość bezwzględna
x = abs(-7.25)

import math
#sinus wartości kątowej podanej w radianach
sin = round(math.sin(math.pi / 6), 4)

#sinus z x podane w stopniach

sin = round(math.sin(math.radians(30)), 4)

# Wartość liczby pi
import math
x = math.pi

83
# Potęga / pierwiastek
import math

x = pow(4, 3) # 4 do potęgi 3
y = math.sqrt(64)
z = pow(8, 2/3) # pierwiastek 3 stopnia z 8 do potęgi 2
w = pow (16, 1/4) # pierwiastek 4 stopnia z 16

84
 Modulo

Modulo to operator, który zwraca resztę z dzielenia.

Np. w działaniu 12/5, otrzymujemy resztę 2. Zatem modulo 12/5
wynosi 2.
Symbolem modulo jest znak %
print(12 % 5)

Modulo przydaje się, by sprawdzić czy dana liczba jest parzysta

(bo wtedy liczba % 2 == 0) lub czy dana liczba jest podzielna przez
inną liczbę.

Przykład: Liczba podzielna przez 3

Przykład programu, który sprawdza czy podana liczba jest

podzielna przez 3

liczba = int(input("Podaj liczbę całkowitą: "))

if(liczba % 3 == 0):
print("Liczba jest podzielna przez 3")
else:
print("Liczba nie jest podzielna przez 3")

85
 Metody wartości tekstowych

Zamiana tekstu - replace()

# Przykład zamienia kropki na przecinki

txt = "Bułki kosztują 0.99zł, a oranżada 1.29zł."
txt = txt.replace(".", ",")
print(txt)

Licznik wystąpień w tekście

# Przykład zlicza ilość kropek w tekście

txt = "Bułki kosztują 0.99zł, a oranżada 1.29zł."
dot_counter = txt.count(".")
print(dot_counter)

86
Metoda split()

Służy do dzielenia tekstu wg. określonego wzorca, np. możemy

dzielić tekst przy każdym wystąpieniu średnika lub przecinka.
Jest to bardzo istotne przy przetwarzaniu informacji
zaczerpywanych z plików lub innych źródeł (np. internetu). W
wyniku tej funkcji powstaje nam lista zawierająca podzielone
elementy, którą następnie można odpowiednio przetworzyć.
Np. możemy pobrać jakieś dane z excela i wyłuskać z nich tylko
to co potrzebujemy.

W przykładzie mamy kilka dat, oddzielonych średnikiem. Za

pomocą metody split oddzielimy daty, a następnie za pomocą
pętli wyciągniemy z każdej daty sam rok.

tekst = "12-05-2022;22-05-2022;18-06-2022"
rok = tekst.split(';')
for i in range(0,len(rok),1):
rok[i] = rok[i][-4:]
print(rok)

Istnieje wiele innych, użytecznych metod na wartościach typu

string, które z łatwością można wyszukać w internecie w razie
potrzeby. Wystarczy wpisać np. python string methods, aby
znaleźć ich listę z przykładami zastosowania.

87
 Tablica znaków ASCII / UNICODE

Tablica ASCII / Unicode to system kodowania znaków za pomocą

liczb. W tabeli przedstawione zostały podstawowe znaki, które
można zapisać za pomocą liczby w systemie dziesiętnym, choć
znacznie popularniejszy w tym zakresie jest system
szesnastkowy (0x)

Przykładowo, znak $ można przedstawić za pomocą liczby 36, a

znak wielkiej litery W za pomocą liczby 87.
W postaci liczby szesnastkowej, możemy przedstawić znak © za
pomocą zapisu 0x00A9

Chcąc zamienić liczbę na znak użyjemy metody chr(),np:

print(chr(0x00A9))
lub
print(chr(169))

Operacja odwrotna, czyli zamiana znaku na liczbę, odbywa się za

pomocą metody ord()
znak = '$'
print(ord(znak))

88
 Dec Char Dec Char Dec Char Dec Char
32 [space] 58 : 84 T 110 n
33 ! 59 ; 85 U 111 o
34 " 60 < 86 V 112 p
35 # 61 [=] 87 W 113 q
36 $ 62 > 88 X 114 r
37 % 63 ? 89 Y 115 s
38 & 64 @ 90 Z 116 t
39 ' 65 A 91 [ 117 u
40 ( 66 B 92 \ 118 v
41 ) 67 C 93 ] 119 w
42 * 68 D 94 ^ 120 x
43 =+ 69 E 95 _ 121 y
44 , 70 F 96 ` 122 z
45 - 71 G 97 a 123 {
46 . 72 H 98 b 124 |
47 / 73 I 99 c 125 }
48 0 74 J 100 d 126 ~
49 1 75 K 101 e 127
50 2 76 L 102 f
51 3 77 M 103 g
52 4 78 N 104 h
53 5 79 O 105 i
54 6 80 P 106 j
55 7 81 Q 107 k
56 8 82 R 108 l
57 9 83 S 109 m

https://unicode-table.com/en/

89
 Przykład: Generowanie losowego hasła

Przykład funkcji, która generuje losowe hasło stworzone z 10

znaków. Wynikiem jej wywołania jest ciąg znaków, który możemy
wyświetlić lub przekazać do kolejnych funkcji.

import random
def generuj_haslo():
haslo = ""
for i in range(0,10):
losowy_znak = chr(random.randrange(48,123,1))
haslo += losowy_znak
return haslo

print(generuj_haslo())

90
 Przykłady

Ciąg fibbonacciego

def get_fibbonacci_list(n):
result = [1, 1]
for i in range(n-2):
result.append(result[i] + result[(i + 1)])

return result

91