T.

Komórka Zwierzęca

Budowa:

1.Cytoplazma - w niej zachodzą procesy życiowe, wypełnia wnętrze komórki.

2.Siateczka śródplazmatyczna szorstka - system pęcherzyków oddzielonych od cytoplazmy błonami.
3.Rybosomy - organella produkujące białka. Zbudowane są z rybomosowego RNA i białek.
4.Chromatyna - włóknista substancja występująca w jądrze komórkowym. W czasie podziału komórki
chromatyna się skręca i tworzy chromosom
5.Jąderko - odpowiedzialne jest za produkcję podjednostek rybosomów. Ma gąbczastą strukturę (w
obrazach mikroskopowych) w której można wyróżnić:
a) jasne centra włókienkowe
b)gęste obszary włókienkowe
c)obszar y ziarniste
6.Aparat Golgiego - stos przylegających do siebie pęcherzyków. Zadania - przechowywanie i
modyfikacja białek.
7.Lizosomy - pęcherzyki, wewnątrz których zachodzą procesy rozkładu wielkocząsteczkowych
substratów. Reprezentują błonowy przedział trawienny.
8. Błona Komórkowa - zwana inaczej plazmolemą, otacza całą komórkę. Grubość jej to ok.7,5mm,
jest zaznaczona wyraźnie w mikroskopie elektronowym trójwarstwowość i asymetria budowy.
9. Mitochondrium - dostarcza komórce energii
10. Jądro komórkowe - nadzoruje, jest odpowiedzialne za podział komórki.

Składniki chemiczne błon:

- fosfolipidy - funkcja budulcowa
- cholesterol - stabilizuje strukturę błony, reguluję poziom płynności błony
- glikolipidy - w błonie kom. w postaci glikokaliksu. otaczają błonę kom.
 BIAŁKA BŁONOWE

INTEGRALNE POWIERZCHNIOWE
-inaczej obwodowe

BIałka integralne dają się oddzielić od błony na skutek detergentów/rozpuszczalników a białka

powierzchniowe dzięki łagodniejszym sposobom np. ekstrakcję w roztworach soli.

Rodzaje transportu przez błonę

a) Dyfuzja prosta zachodzi zgodnie z gradientem stężeń i bez udziału energii.

b)Dyf.Wspomagana - proces przemieszczania czasteczek przez dwuwarstwe lipidową błony z pomocą
białkowych przenośników z obszaru o wiekszym stezeniu do obszaru o mniejszym.
c) Transport aktywny - Jeśli proces przebiega wbrew gradientowi stężeń nazywany jest
aktywnym i wymaga dostarczenia energii.

Dyfuzja bierna - woda, benzen, etanol, sterydy, tlen, azot, dw.węgla

Dyfuzja wspomagana - cukry, aminokwasy, cząsteczki w postaci zjonizowanej

UNIPORT: ANTYPORT

-cząsteczki w endocytozie - cząsteczki poza egzocytozą

CZĄSTECZKI ODPŁYWAJĄ OD BŁONY

Transport z błoną - CYTOZA

- endocytoza (fagocytoza i pinocytoza) Endocytoza – jeden ze sposobów transportowania

większych cząsteczek (np.cholesterolu) do wnętrza komórki. Cząsteczki te są zbyt duże, żeby
mogły być transportowane za pomocą przenośników białkowych. Dlatego przenikają do komórki
w wyniku tworzenia się wakuol. Przedostają się do komórki wraz z fragmentami błony
komórkowej. Przez endocytozę odbywa się transport cieczy i cząsteczek. Endocytoza dzieli się
na pinocytozę, fagocytozę, potocytozę oraz transcytozę (transcytoza jest także zaliczana
do egzocytoz).
- egzocytoza proces uwalniania metabolitów powstających wewnątrz komórki
(np.hormonów, neurotransmiterów, enzymów), ale także i produktów ubocznych metabolizmu i
wydalin do przestrzeni pozakomórkowej.

POMPA JONOWO POTASOWA

Kanałami jonowymi nazywa się białko przepuszczające w kontrolowany sposób duże ilości jonów
określonego typu (nośniki). W błonach otaczających czy to komórki czy to mitochondria można
znaleźć kanały wyspecjalizowane w transporcie miedzy innymi jonów potasu, sodu, wapnia, chloru.

Kanały jonowe - mogą być otwarte lub otwierać się pod wpływem bodźców.

Białka nośnikowe - wiążą wybrane cząsteczki po jednej stronie błony i uwalniają je po drugiej stronie.
 Jądro komórkowe
FUNKCJE:
Funkcją jądra komórkowego jest przechowywanie i powielanie informacji genetycznej oraz
kontrolowanie czynności komórki, poprzez regulowanie ekspresji genów

SKŁADNIKI:

CHROMATYNA JĄDROWA
- (substancja w jądrze interfazowym, barwi się barwnikami zasadowymi)
- Budowa pod wzgl chemicznym
a) zbudowana z DNA, histonów, nie histonowych oraz w okresie aktywności transkrypcyjnej pojawia
się też kwasy rybonukleinowe - RNA.

DNA - nośnik inf. genetycznej, najważniejszy składnik chromatyny. Całkowita zawartość DNA w jądrze
o podst. tzw haploidalnej liczbie chromosomów, tworzy genom. Każda dwuniciowa cząsteczka DNA
tworzy jeden chromosom ( Chromosom – forma organizacji materiału genetycznego wewnątrz
komórki)

W obrębie DNA są też odcinki zbudowane z nukleotydów, które pełnią funkcję przerywników w
łań.informacji. DNA SATELITARNA- część oddzielająca się.

HISTONY.
- stanowią grupę niskocząsteczkowych białek o charakterze zasadowym.

BIAŁKA NIEHISTONOWE
- zawierają białka o dużej masie jak i niskocząsteczkowe. Są to np białka enzymatyczne, strukturalne,
regulatorowe

Chromatyda - połowa chromosomu.

Heterochromatyna - odpowiada skondensowanej formie chromatyny, w mikroskopie optycznym

widoczna w postaci intensywnie zabarwionych grudek w mikroskopie elektronowym w formie
elektronowo gęstych obszarów.

FAKULTATYWNA
Występuje tylko w określonych
populacjach komórek i stanowi
Konstytutywna
- typowa dla wszystkich wynik "wyłączania" pewnych odc.
komórek org. , lokalizuje się genomu w trakcie specjalizacji
w okolicy przewężeń pierwotnych komórek.
chromosomów i zawiera DNA o mono-
tonnej strukturze
 RETIKULUM

GŁADKIE Retikulum gładkie (agranularne) – ER-a – niezwiązane z rybosomami, stąd jego nazwa –
gładkie. Rozwinięta w komórkach syntezujących niebiałkowe produkty organiczne (np. komórki jelita,
komórki tkanki tłuszczowej).

SZORSTKIE Retikulum endoplazmatyczne szorstkie (granularne) – ER-g – charakteryzujące się

obecnością licznych rybosomów, osadzonych na jego zewnętrznej powierzchni, rozbudowywana w
komórkach szybko rosnących oraz w komórkach w których zachodzi biosynteza białek (np. neurony,
komórki nabłonka gruczołowego trzustki).

Funkcje:

 synteza białek (szorstkie) i tłuszczów (gładkie),

 uczestniczy w przemianach węglowodanów,
 przeprowadza unieczynnianie toksyn i leków (szczególnie w komórkach wątroby),
 pozwala na szybkie transporty wewnątrzkomórkowe (cytoplazma jest w nim rzadsza),
 dzieli cytoplazmę komórki na przedziały (kompartmenty), co pozwala na przeprowadzenie w
różnych przedziałach reakcji, które przeszkadzałyby sobie wzajemnie.

Tworzy nieregularną sieć cystern, kanalików i pęcherzyków.

RYBOSOMY
- zbudowane z rybosomowego RNA i białek.

Cechy charakterystyczne:
- stała sedymentacji, która odzwierciedla jego masę.

Rybosomy stanowią miejsce syntezy białek.

BIAŁKA
BUDOWA:

 Struktura pierwszorzędowa białka (sekwencja aminokwasów, struktura pierwotna białka) –

kolejność aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym
 Struktura drugorzędowa białka – przestrzenne ułożenie fragmentów łańcuchów
polipeptydowych. Do struktur drugorzędowych zaliczana jest:
 helisa alfa (ang. α helix)
 harmonijka beta (ang. β sheet)
 beta zakręt (pętle omega) (ang. β hairpin)
 Struktura trzeciorzędowa białka – wzajemne położenie elementów struktury drugorzędowej.
 Struktura czwartorzędowa białka – wzajemne położenie łańcuchów polipeptydowych oraz
ewentualnie struktur niebiałkowych (grupa prostetyczna):
 cukrów w glikoproteidach
 lipidów w lipoproteidach
 kwasów nukleinowych w nukleoproteidach
 barwników w chromoproteidach
 resztę kwasu fosforowego w fosfoproteidach.

APARAT GOLGIEGO
Golgiego aparat, układ Golgiego, jeden ze składników cytoplazmy występujący we wszystkich
komórkach zawierających jądro (eukariotycznych), z wyjątkiem dojrzałych plemników i krwinek
czerwonych. Ma postać błoniastych struktur (struktury Golgiego), od których oddzielają się małe
pęcherzyki lub wakuole wypełnione produktami komórkowymi, zlokalizowanych zwykle w pobliżu
jądra komórki. Aparat Golgiego gromadzi produkty białkowe przed wydzieleniem na zewnątrz
komórki.

W komórkach zwierzęcych w aparacie Golgiego zachodzi kondensacja produktów syntezy

cząsteczek białkowo-cukrowych przebiegającej w retikulum endoplazmatycznym. W komórkach
roślinnych aparat Golgiego uczestniczy w tworzeniu niektórych węglowodanów, np. celulozy,
służących do budowy ścian komórkowych. Układ ten został odkryty 1898 przez C. Golgiego.

MITOCHONDRIUM

- pod mikroskopem optycznym w postaci cytoplazmatycznych ziarenek, niteczek.

- otoczone jest dwoma błonami - zew i wew.

- pomiędzy obiema błonami jest przestrzeń międzybłonowa a wnętrze wypełnia macierz - matriks.

Macierz mitochondrialna, wewnętrzna przestrzeń mitochondrium (łac. matrix) – bezpostaciowa

substancja płynna wypełniająca wnętrze mitochondrium. W jej skład wchodzą między innymi
enzymy przyspieszające reakcje utleniania substancji organicznych. W macierzy zawieszone są
także niewielkie cząsteczki jego własnego DNA (mtDNA) oraz rybosomy. Dzięki temu mitochondria
syntetyzują niektóre swoje białka.

We wnątrz mitochondrium są grzebienie np w postaci blaszek - blaszkowate, rurek - rurkowate.

CYKL KREBSA

Miejscem, gdzie zachodzi cykl Krebsa jest macierz mitochondrium (matriks)

Cykl Krebsa, cykl kwasu cytrynowego, cykl kwasów trójkarboksylowych, drugi etap oddychania
komórkowego zachodzący w mitochondriach, końcowa droga spalania metabolitów powstałych z
rozkładu cukrów, tłuszczów i białek.

DNA MITOCHONDRIALNY
 DNA mitochondrialny, mtDNA, mDNA – materiał genetyczny w postaci kolistego DNA znajdujący się
w macierzy mitochondrium (łac. matrix). Obecność DNA tłumaczona jest teorią endosymbiotycznego
pochodzenia tych organelli.

Pojedyncze ludzkie mitochondrium zawiera 4–10 kolistych cząsteczek DNA o długości 16569 par
zasad, z których każda koduje 37 genów. 13 z nich to geny kodujące białka, 22
kodują transferowe RNA (tRNA), a dwa ostatnie –rybosomalne RNA (rRNA). Białka kodowane
przez mtDNA to część mitochondrialnych białek łańcucha oddechowego, jednak większość białek
wchodzących w jego skład jest kodowana przez genom jądrowy. Kod genetycznymitochondriów
różni się od kodu genetycznego w genomie jądrowym. UGA (jądrowy kodon STOP) w
mitochondriach oznacza tryptofan, AUA (izoleucyna) – metioninę, a AGA i AGG (arginina) są
mitochondrialnymi kodonami STOP. Geny mitochondrialne ludzi nie zawierają intronów. Nici
pojedynczej cząsteczki mtDNA są oznaczane jako H (ang.heavy – ciężka) i L (ang. light – lekka).
Geny leżą na obydwu niciach. Na nici lekkiej transkrypcja rozpoczyna się z jednego promotora, a
na nici ciężkiej z dwóch.

Choroby genetyczne - Mutacje w genach mitochondrialnych powodują choroby genetyczne, których

objawy dotyczą głównie tkanek o największym zapotrzebowaniu energetycznym - mięśniowej i
nerwowej. Choroby te mają charakterystyczny, matczyny wzór dziedziczenia. Ponadto zróżnicowanie
mtDNA w poszczególnych mitochondriach i komórkach wpływa na nasilenie objawów choroby.
Przykładami chorób związanych z mutacjami w genomie mitochondrialnym są: LHON – dziedziczna
neuropatia wzrokowa Lebera, NARP – neuropatia obwodowa z ataksją i barwnikowym
zwyrodnieniem siatkówki, MERF – padaczka miokloniczna z nieprawidłowymi czerwonymi włóknami
mięśniowymi, zespół MELAS – encefalopatia mitochondrialna z kwasicą mleczanową i epizodami
podobnymi do udaru mózgu, zespół Leigha. Szacuje się, że na choroby mitochondrialne zapada 1 na
15 000 osób. Leczenie chorób mitochondrialnych jest objawowe.

CENTROSOM

Centrosom, śródciałko, centrum komórkowe, zróżnicowana warstwa cytoplazmy, występująca

w komórkach zwierzęcych i komórkach roślin niższych, widoczna jako jasny obszar utworzony przez
rozchodzące się promieniście włókienka w pobliżu jądra komórkowego. W jego części środkowej
znajdują się jeden lub dwa ziarniste, ciemno barwiące się twory zwane centriolami.

Centrosom spełnia dwie podstawowe role w komórce: 1) jest organizatorem wrzeciona

podziałowegoprzed podziałem komórki, 2) kieruje powstawaniem i działaniem rzęsek i wici. U roślin
wyższychpodczas podziału komórkowego pojawiają się dwa małe, jasne obszary, tzw. okapy
biegunowe, które najprawdopodobniej pełnią rolę podobną do roli centrosomu.

Rodzaje podziałów komórek:

 Mitoza - jest podziałem jądra komórkowego, dzięki któremu powstające komórki

potomne uzyskują jądra o takiej samej liczbie chromosomów, jaka była
w macierzystym jądrze. Ponieważ jest procesem zachodzącym w komórkach
somatycznych, umożliwia ona ich namnażanie, dochodzi do wzrostu lub regeneracji
organizmu.
 Mejoza - jest podziałem jądra komórkowego, w trakcie którego zostaje zmniejszona
o połowę liczba zawartych w nim chromosomów. Zachodzi w komórkach
 macierzystych zarodników i gamet, prowadząc do powstawania haploidalnych (czyli
posiadających zredukowaną do połowy liczbę chromosomów) zarodników, komórek
jajowych oraz plemników. Redukcja jest zjawiskiem bardzo istotnym, ponieważ
zapobiega procesowi stałego wzrastania liczby chromosomów w powstających
po zapłodnieniu organizmach potomnych. Dodatkowo mejozasprawia, że materiał
genetyczny osobników potomnych jest u każdego inny.

Etapy podziału komórki:

Najpierw dochodzi do podziału jądra (kariokinezy). Przebieg tego podziału jest następujący
(na przykładzie mitozy):

 Profaza - z chromatyny jądrowej wyodrębniają się chromosomy. Każdy złożony jest

z dwóch chromatyd, jedna chromatyda to cząsteczka DNA razem z białkami, a obie
chromatydy danego chromosomu są jednakowe pod względem genetycznym oraz
morfologicznym (posiadają ramię krótkie i długie z łączącym je przewężeniem
- centromerem). Jądro komórkowe człowieka zawiera 46 chromosomów (diploidalny
zestaw chromosomów).
 Metafaza - chromosomy podzielone podłużnie na chromatydy układają
się centromerami w płytce równikowej wrzeciona kariokinetycznego.
 Anafaza - chromatydy wędrują ku przeciwległym biegunom komórki dzięki skracaniu
się włókien wrzeciona podziałowego.
 Telofaza - etap końcowy, w którym powstają potomne jądra komórkowe (o tej samej
ilości chromosomów choć z zawartością DNA o połowę mniejszą) oraz następuje
podział cytoplazmy (cytokineza).

Komórka wkracza teraz w interfazę, w trakcie której dochodzi do wzrostu jądra, następnie
do syntezy DNA (dzięki czemu ilość materiału genetycznego wraca do odpowiedniego
poziomu).

Przebieg mejozy:

W trakcie mejozy zachodzą dwa połączone ze sobą podziały jądra komórkowego, przy czym
pierwszy to tzw. redukcyjny (w którym dochodzi do rozdziału chromosomów homologicznych, tzn.
o takiej samej wielkości i kształcie oraz zawierających różne allele takich samych genów),
a drugi - mitotyczny (dochodzi do rozdziału chromatyd).
 Profaza I - po wyodrębnieniu z chromatyny jądrowej chromosomy homologiczne
układają się parami tworząc biwalenty. Chromosomy dzielą się podłużnie
na chromatydy, powstają więc tzw. tetrady. Zachodzi wymiana odcinków chromatyd
między homologicznymi chromosomami (tzw. crossing-over), czyli rekombinacja
materiału genetycznego.
 Metafaza I - w płaszczyźnie równikowej układają się tetrady.
 Anafaza I - wrzeciono podziałowe rozdziela chromosomy homologiczne.
 Telofaza I - powstają dwa jądra potomne o zredukowanej do połowy liczbie
chromosomów (u człowieka jest ich wtedy 23).
Następnie komórka od razu wchodzi w drugi podział, który przebiega tak jak mitoza oraz
po niej - w interfazę. Powstają cztery komórki potomne ze zredukowaną ilością materiału
genetycznego (komórki haploidalne).

CYTOSZKIELET KOMÓRKI

Cytoszkielet – sieć włóknistych struktur białkowych w komórce eukariotycznej, dzięki

którym organella i substancje nie pływają swobodnie w cytoplazmie, ale zajmują pewne
przypisane sobie miejsca.

Cytoszkielet tworzą włókienka (filamenty) aktynowe, czyli mikrofilamenty, mikrotubule zbudowane

z innego białka, a mianowicie tubuliny oraz filamenty pośrednie. Filamenty aktynowe są
strukturami statycznymi, zaś mikrotubule są tworami dynamicznymi, kurczącymi się i
wydłużającymi dzięki działalności białek motorycznych.Szkielet komórki jest elastyczny - potrafi
się szybko przebudowywać zgodnie z potrzebami komórki.
FUNKCJE:

 nadawanie kształtu komórkom i utrzymywanie tego kształtu

 utrzymywanie prawidłowej struktury tkanek (jeśli naciśnie się na skórę, to komórki naskórka
nie rozlatują się na wszystkie strony między innymi dlatego, że cytoszkielet je usztywnia i
łączy ze sobą)
 poruszanie się komórek (np. w pełzaniu komórek układu odpornościowego i w fagocytozie,
czyli pożeraniu takich 'ciał obcych', jak bakterie i wirusy)
 skurcz mięśni
 udział w podziałach komórek (niektóre leki przeciwnowotworowe, np. taksol, niszczą szybko
dzielące się komórki nowotworowe uniemożliwiając prawidłowe działanie cytoszkieletu)
 transport pęcherzyków i organelli przez cytoplazmę
 przekazywanie informacji między komórkami
 utrzymywanie polarności komórek
 ruch rzęsek i wici
 udział w apoptozie - genetycznie programowanej śmierci komórek.

ELEMENTY:

Mikrofilamenty - struktury włókienkowe o grub. 6 mm , zbudowane z aktyny.

Są to cienkie włókienka zbudowane z aktyny. Pojedyncza cząsteczka aktyny jest białkiem o kształcie
zbliżonym do kulki. Każdy mikrofilament składa się z wielu cząsteczek aktyny połączonych w dwa
wzajemnie owinięte wokół siebie łańcuchy. Mikrofilamenty mają średnicę około 5-9 nanometrów; są
dość giętkie i krótsze od mikrotubul (innego składnika cytoszkieletu).

Filamenty aktynowe są przez cały czas dynamicznie przebudowywane przez komórkę na zasadzie
polimeryzacji (przyłączania nowych cząsteczek aktyny do mikrofilamentu) i depolimeryzacji
(odłączania aktyny od włókienka); przejawia się to na różne sposoby, między innymi przez zmiany
kształtu powierzchni komórki. Większość filamentów aktynowych tworzy sieć pod błoną komórkową,
w tak zwanej warstwie korowej cytoplazmy, ale mikrofilamenty - pojedyncze lub połączone w sieci
albo wiązki - można znaleźć też w innych częściach komórki. Mniej więcej połowa cząsteczek aktyny
swobodnie pływa w cytoplazmie jako monomery (pojedyncze cząsteczki); druga połowa jest
wbudowana w mikrofilamenty. Mikrofilamenty umożliwiają komórce zmianę kształtu i ruch
pełzakowaty.

Filamenty pośrednie[edytuj | edytuj kod]

Włókienka o średnicy około 10 nanometrów. Tworzą nieregularną, rozgałęzioną sieć w cytoplazmie

(taka sieć często jest szczególnie gęsta dookoła jądra komórki). Jest ich szczególnie dużo w
komórkach narażonych na szarpanie i miażdżenie przez siły mechaniczne (na przykład w komórkach
naskórka); filamenty pośrednie są twarde i nadają komórkom sztywność. Można je porównać do
twardych, grubych, mocno naprężonych lin. Właśnie do tych opornych na odkształcenia włókienek
najlepiej pasuje sztywna nazwa 'cytoszkielet'. Białka tworzące filamenty pośrednie nie mają kulistego
kształtu. Ich cząsteczki najczęściej są wydłużone i przypominają włókienka, które łączą się w dłuższe
warkocze białkowe. W skład filamentów pośrednich wchodzi wiele różnych białek. Należy tu
wspomnieć o laminach tworzących filamenty pośrednie pokrywające od wewnątrz otoczkę jądrową.
Inne filamenty pośrednie mogą być utworzone np. przez keratyny - białka usztywniające komórki
nabłonkowe.

Brak przepływu krwi - filament łączący dwie kolki scisnięte a przepływ to napreżony filament łączacy
miedzy kulkami strzałka.

Mikrotubule[edytuj | edytuj kod]

Puste w środku rurki zbudowane z białka - tubuliny. Komórka wytwarza dwa główne rodzaje tego
białka: alfa- i beta-tubulinę. Alfa-tubulina łączy się z beta-tubuliną tworząc heterodimery, z których
powstają mikrotubule. Każda mikrotubula ma średnicę 25 nanometrów, więc jest kilkakrotnie
grubsza od mikrofilamentu aktynowego. Ten, komu uda się przekroić mikrotubulę w poprzek,
zobaczy, że ściany mikrotubuli są zbudowane z trzynastu długich włókienek utworzonych przez
naprzemiennie leżące cząsteczki alfa- i beta-tubuliny. Komórka przez cały czas przebudowuje swoje
mikrotubule, dodając do nich nowe cząsteczki tubuliny (polimeryzacja) albo odrywając tubuline od
mikrotubul (depolimeryzacja). Te procesy są tak szybkie i dynamiczne, że pojedyncza mikrotubula
'żyje' tylko przez mniej więcej dziesięć minut.

Mikrotubula ma dwa różne końce. Koniec dodatni (plus end) wydłuża się o wiele szybciej niż koniec
ujemny (minus end). Ujemne końce mikrotubul w większości komórek zwierzęcych leżą przy jądrze
komórkowym, w centrosomie. Mikrotubule promieniście rozchodzą się po całej cytoplazmie, więc ich
 końce dodatnie znajdują się w różnych miejscach komórki, a ich położenie bezustannie się zmienia.
Nowe mikrotubule powstają w mikrosomie i później 'rosną' w kierunku innych części komórki. Do
mikrotubul przyczepiają się różne białka określane wspólną nazwa MAP (microtubule-associated
proteins, białka towarzyszące mikrotubulom). Do białek MAP zalicza się między innymi różne
"motorki" molekularne, które umożliwiają transport różnych organelli i pęcherzyków po komórce.
Taki pęcherzyk przyczepia się do motorka, motorek łączy się z mikrotubulą i jedzie po niej jak
wagonik kolejki linowej.

CENTRIOLE

- dostrzegane w mikroskopie optycznym pod wzgl dwóch ziarenek, które leza w środkowej części
komórki i razem z jasnym obszarem cytoplazmy tworzą cytocentrum.

- ogladane w mikroskopie elektronowym są walcowate, ściany zbudowane z mikrotubul, centriole

stanowią ośrodki organizacji mikrotubul.

REPLIKACJA- jest to kopiowanie informacji genetycznej zawartej w sekwencji nukleotydów.

Może być:

 Semikonserwatywna
 Konserwatywna
 Przypadkowa

TRANSKRYPCJA- informacja genetyczna przepisana zostaje z DNA na pre-mRNA. Po obróbce

powstaje mRNA. Obróbka polega na wycinaniu sekwencji niekodujących- intronów,
pozostawieniu sekwencji kodujących- egzonów i połączeniu ich.

TRANSLACJA- to biosynteza białka na matrycy mRNA. Przebiega na rybosomach. Składa

się z trzech etapów:
 Inicjacja- rozpoczyna się znalezienia na mRNA kodonu inicjującego syntezę białka.
Jest to triplet kodujący metioninę- AUG
 Elongacja- wymaga czynników translacyjnych, jest to wydłużanie łańcucha
białkowego
 Terminacja - to zakończenie biosyntezy. Rybosom musi natrafić na jeden z kodonów
nonsensownych kończących syntezę. Są to: UAA, UAG, UGA

Kod genetyczny jest:

1. Trójkowy- trzy nukleotydy tworzą jeden kodon kodujący jeden aminokwas,

2. Bezprzecinkowy- brak jest znaków przystankowych między kolejnymi kodonami,

3. Niezachodzący- nukleotydy nie zachodzą na kolejne trójki,

4. Zdeterminowany- dana trójka oznacza tyko i wyłącznie jeden aminokwas,

 5. Zdegenerowany- większość aminokwasów kodowana jest przez kilka trójek,

6. Uniwersalny-kod genetyczny i tabela odczytu jest taka sama u prawie wszystkich organizmów

RODZAJE MUTACJE:

1. PUNKTOWE
 Delecje- wypadnięcie jednej lub kilku zasad azotowych z nici DNA
 Insercje- dodanie jednej lub kilku zasad azotowych do nici DNA
 Tranzycje- zamiana zasady pirymidynowej na inną pirymidynową lub zamiana zasady
purynowej na inną purynową
 Transwersje- zamiana zasady purynowej na pirymidynową lub odwrotnie.
2. ABBERACJE CHROMOSOMOWE
 Delecje- ubytek części chromosomu,
 Duplikacja- podwojenie odcinka chromosomu,
 Inwersja- odwrócenie odcinka chromosomu o 180°
 Translokacja- wymiana fragmentów pomiędzy chromosomami niehomologicznymi.
3. MUTACJE LICZBOWE- prowadzą do zmiany liczby chromosomów, czyli poliploidalności
 Euploidalność- wielokrotność jednego zespołu chromosomów
 Aneuploidalność- zwiększenie lub zmniejszenie ilości chromosomów o pojedyncze
chromosomy:
 (2n+1) trisomia- zespół Downa(dodatkowy chromosom w 21 parze chromosomów)
 (2n-1) monosomia- zespół Turnera(XO)(brak jednego chromosomu X)

Cechy sprzężone z płcią:

 Hemofilia- nosicielkami są kobiety, rzadko chorują, mężczyźni nie są nosicielami,

tylko chorują na nią
 Daltonizm- nosicielkami są kobiety, rzadko chorują, mężczyźni nie są nosicielami,
tylko chorują na nią

I prawo Mendla, czyli prawo czystości genetycznej gamet- gamety zawierają po jednym genie
z pary na daną cechę.

II prawo Mendla, czyli niezależnego dziedziczenia cech- cechy dziedziczą się niezależnie
od siebie.

KOLOKWIUM MATERIAŁY
1. w błonach biologicznych ; a) warstwa lipidow jest taka sama jak baiłek b) jest wielokrotnie wieksza c) jest
mniejsza d) brak lipdow

odp B

2. transport przy udziale nosnikow w trakcie ktorego przemieszczaja sie dwie substancje w kierunku
przeciwnym : b) antyport

3. 3. uniportem nazywamy: transport aktywny tylko 1 substancji przy udziale nosnikow

4. fuzja błon i egzocytoza jest zwiazana z b) wydzielaniem roznych substancji poza komorke c) dzialalnoscia
Aparatow golgiego d) odpowiedzi b i c sa poprawne

ODP D

5. 5. ktore z ponizszych zdan nie dotyczy siateczki srodplazmatycznej: a) syntetyzuje rozne postacie bialek b)
niewluje trujace wlasciwosci roznych subst no lekow c) syntetyzuje rozne postacie lipidow d) aktywnie
uczestniczy w procesie fagocytozy

odp D

6. do funkcji lizosomow nie nalezy: a)trawienie subs. pobranych przez komorke b) trawienie welasnych struktur
kom. np zuzytych mitochondriow c) synteza kwasnych hydrolaz d) trawienie skladnikow otaczajacych komorke

odp C

7. zaiera duze ilosci kwasu DnA ktore w okreslonym momencie cyklu kom, podlega tutaj replikacji .... steruje
posrednio synteza bialka. organelllum tym jest : a) centrosom b) rybosom c) ap, golgiego d) jadro komorkowe

odp D

8. ktore zponizszych zdan nie opisuje aparatu G: a) zachodzi w nich biosynteza bialka b) wydziela niektore
produkty metabolismu poza kom c) uczestniczy w przebudowie blony kom. d) gromadzi produkty metabolizmu

odp A

9. W mitochondrium nie zachodza procesy : a) fagocytozy b) produkcji kwasu ... ATP c) translacji i replikacji d)
transkrypcji i translacji

odp A

10.przypomina wygladem walec zbudowany z 9 tripletow mikrotubul polaczonych mikrofilamentami .... funkcje
w podzialach komorki , opis dotyczy: a)

centromeru b) centroli c) lizosomu d) rybosomu

odp B

11. aparat golgiego opisać

1.b

2. d
3. b
4.c
5. b
6. a
7. a
8. d
9. d
10. a
11. b
12. a
13. d
14. c
15. c