KOMÓRKA ZADANIA MATURALNE

ZADANIE 1
Triacyloglicerole, czyli tłuszcze właściwe, są przede wszystkim materiałami zapasowymi dla różnych
organizmów. W organizmie człowieka o wadze ciała 70 kg masa tłuszczów właściwych wynosi ok. 11 kg.
Głównym miejscem przechowywania triacylogliceroli jest cytoplazma komórek tłuszczowych. U ludzi o
prawidłowej masie ciała największe nagromadzenie tych komórek występuje w tkance podskórnej.
Na schemacie przedstawiono budowę cząsteczki pewnego triacyloglicerolu.

a) Wymień nazwy dwóch enzymów trawiących tłuszcze w przewodzie pokarmowym człowieka i określ
liczbę cząsteczek różnych kwasów tłuszczowych, która powstanie po całkowitym strawieniu
przedstawionej na schemacie cząsteczki.
..
Enzymy trawiące triacyloglicerole:
…...........................................................................................................................................................
Liczba cząsteczek różnych kwasów tłuszczowych:
…............................................................................................................................................................

b) Podaj przykład funkcji, którą pełnią tłuszcze zgromadzone w podskórnej tkance tłuszczowej człowieka,
innej niż stanowienie materiału zapasowego.
…..........................................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
ZADANIE 2
Komórki charakteryzujące się wysokim tempem syntezy białek, np. komórki trzustki, zawierają szczególnie
dużo rybosomów. Takie komórki mają również dobrze widoczne aktywne jąderka oraz liczne mitochondria.
Część rybosomów jest zawieszona w cytozolu komórki, a część przyłącza się do cytozolowej powierzchni
błon siateczki śródplazmatycznej. Rybosomy występują również w matriks mitochondriów.
2.1. (0–1)
Wykaż związek między obecnością licznych rybosomów w komórkach trzustki a obecnością dobrze
widocznych jąderek w jej komórkach.
…..........................................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
2.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego w komórkach trzustki znaczna część białek jest syntetyzowana na rybosomach
przyłączonych do siateczki śródplazmatycznej, a nie jest – na rybosomach w cytozolu. W odpowiedzi
uwzględnij funkcję trzustki w organizmie i funkcję szorstkiej siateczki śródplazmatycznej w komórce.
..............................................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
2.3. (0–1)
Określ, na czym polega różnica między rybosomami występującymi w cytozolu a rybosomami
występującymi w matriks mitochondriów komórek trzustki. W odpowiedzi porównaj oba typy rybosomów.
…..........................................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
ZADANIE 3
Układy narządów pełnią w organizmie człowieka rozmaite funkcje. Każdy z nich jest utworzony z
określonych narządów zbudowanych z tkanek, w skład których wchodzą wyspecjalizowane komórki.

a) Uzupełnij tabelę – wpisz w odpowiednich wierszach literę (A–E), którą oznaczono nazwę komórki
charakterystycznej dla wymienionego układu, i cyfrę (1.–5.), którą oznaczono funkcję tego układu.
Nazwa komórki
A. neuron
B. leukocyt
C. enterocyt
D. spermatocyt
E. osteoblast
Funkcja układu
1. ochrona narządów i funkcja podporowa
2. wchłanianie produktów trawienia
3. przewodzenie impulsów nerwowych
4. obrona organizmu przed patogenami
5. wytwarzanie komórek rozrodczych

b) Wypisz spośród A–E nazwę komórki, która ma zdolność do podziału mejotycznego, i określ efekt tego
podziału.
Nazwa komórki:
…..........................................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
Efekt podziału mejotycznego:
…..........................................................................................................................................................................
.
..............................................................................................................................................................................
.
ZADANIE 4
Na rysunku przedstawiono budowę błony komórkowej.

Określ, która z widocznych na rysunku cech budowy przedstawionej błony świadczy o tym, że jest to
błona komórki zwierzęcej.
a)
…...................................................................................................................................................................
. ............................................................................................................................................

b) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące budowy błony komórkowej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli
informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Zewnętrzna i wewnętrzna warstwa błony komórkowej mają budowę symetryczną względem siebie. P F
2. Cząsteczki fosfolipidów mogą zmieniać swoje położenie w obrębie dwuwarstwy. P F

3. Dwuwarstwa fosfolipidowa jest tym bardziej płynna im więcej występuje w niej fosfolipidów

zawierających nasycone kwasy tłuszczowe. P F

ZADANIE 5
Umieszczenie żywej komórki w roztworze hipotonicznym skutkuje stopniowym napływem do jej wnętrza
wody, co powoduje zwiększanie się objętości komórki i w efekcie może prowadzić do jej pęknięcia.
Podaj, jakich komórek – roślinnych czy zwierzęcych – dotyczy ten opis. Odpowiedź uzasadnij,
odwołując się do zjawiska zachodzącego w tych komórkach i do ich budowy.
a)
…....................................................................................................................................................................
.
........................................................................................................................................................................
. ..............................................................................................................................
Określ konsekwencje umieszczenia komórki roślinnej w roztworze
hipertonicznym. b)
….................................................................................................................................................................
. ..........................................................................................................................................
ZADANIE 6
Na rysunkach I−III przedstawiono zjawisko zachodzące w komórce roślinnej umieszczonej w roztworze
sacharozy
a) Zaznacz strzałką na rysunku III błonę komórkową i ją podpisz.
Podaj nazwę zjawiska biologicznego przedstawionego na rysunkach.
b)
…...................................................................................................................................................

Określ, jaki powinien być roztwór względem komórki (soku komórkowego), aby wywołać zjawisko
c)
przedstawione na rysunkach. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając proces fizyczny warunkujący to
zjawisko.
A. roztwór hipotoniczny
B. roztwór izotoniczny
C. roztwór hipertoniczny
Uzasadnienie:
…..........................................................................................................................................................................
.
..............................................................................................................................................................................
.

ZADANIE 7
Na rysunku przedstawiono komórkę wydzielniczą gruczołu mlekowego ssaków.

a) Podaj nazwę elementów oznaczonych na rysunku literą X oraz nazwę rodzaju tkanki, do której należy
komórka wydzielnicza gruczołu mlekowego.
Nazwa elementów X:
...............................................................................................................................................................
. Nazwa rodzaju tkanki:
…............................................................................................................................................................

b) Na podstawie schematu oceń, czy poniższe informacje dotyczące komórki gruczołu mlekowego są
prawdziwe. Zaznacz P, jeżeli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

1. W komórce gruczołu mlekowego są wytwarzane i wydzielane laktoza, tłuszcze oraz

immunoglobuliny IgA. P F 2. Strukturą związaną z wydzielaniem białek mleka jest silnie rozbudowany
aparat Golgiego. P F 3. W rozwiniętej siateczce szorstkiej zachodzi synteza lipidów wydzielanych przez
komórkę. P F Wykaż związek obecności licznych mitochondriów w komórkach wydzielniczych gruczołu
mlekowego
ssaków z funkcją tych komórek.
c)
…....................................................................................................................................................................
 .
........................................................................................................................................................................
ZADANIE 8
Na schemacie przedstawiono jedną z faz prawidłowo zachodzącej mitozy w czasie podziału komórki.

a) Określ, czy kariokineza przedstawiona na rysunku zachodzi w komórce roślinnej, czy – w zwierzęcej.
Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do budowy komórki.
Zachodzi w komórce , ponieważ
…..........................................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................

b) Podaj, czy dzieląca się komórka przedstawiona na rysunku jest haploidalna, czy – diploidalna.
Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do liczby chromosomów.
….........................................,
PONIEWAŻ
…..........................................................................................................................................................................
.
..............................................................................................................................................................................
..
ZADANIE 9
Na poniższych rysunkach przedstawiono komórki należące do różnych organizmów. Każda z nich posiada
charakterystyczne elementy budowy.
Podaj, która spośród komórek przedstawi na rysunkach jest komórką grzyba, która komórką
bakterii, a która komórką zwierzęcą. Każdy wybór uzasadnij.
Komórka grzyba: , uzasadnienie Komórka bakterii: , uzasadnienie Komórka zwierzęca: , uzasadnienie

ZADANIE 10 (3pkt)
Dwa wodne roztwory A i B zostały oddzielone błoną o właściwościach błony biologicznej. Określ
wypadkowy kierunek ruchu cząsteczek wody między roztworami w przypadkach X, Y i Z.
Stężenie substancji w Stężenie substancji w Kierunek ruchu cząsteczek
3 3 wody
roztworze A (w mol/dm ) roztworze B (w mol/dm )
 0,2 0,5 X

0,1 0,02 Y

0,01 0,01 Z

X - ................................................................................................................................................. Y -
................................................................................................................................................. Z -
.................................................................................................................................................. …........
ZADANIE 11
Schemat przedstawia budowę ściany komórkowej roślin.

Podaj nazwę struktury oznaczonej literą A i wyjaśnij jaką pełni ona funkcję.
.........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

ZADANIE 12

Elektronogram przedstawia mitochondrium widoczne w transmisyjnym mikroskopie elektronowym.

Zadanie 12.1. (0–1)

Podaj widoczną na elektronogramie różnicę w budowie zewnętrznej i wewnętrznej błony
mitochondrialnej.
......................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..... ..........................................................................................................................................

Zadanie 12.2. (0–1)

Wykaż związek między stopniem pofałdowania grzebieni mitochondrialnych a wydajnością
oddychania komórkowego.
 .......................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
. ..........................................................................................................................................

ZADANIE 13
Stopień uwodnienia wyrośniętych, mających wakuole komórek roślinnych, regulowany jest dzięki osmozie.
Ze względu na sposób pobierania wody, komórkę można uznać za układ osmotyczny. Błona komórkowa jest
selektywnie przepuszczalna, a wnętrze komórki wypełnia wakuola, zawierająca wodny roztwór substancji
osmotycznie czynnych. Ściana komórkowa jest przepuszczalna dla wody i substancji w niej
rozpuszczonych.
Na rysunkach przedstawiono zmiany zachodzące w dwóch takich samych komórkach roślinnych
umieszczonych w różnych roztworach.

Na podstawie: N.A. Campbell, J.B. Reece, L.A. Urry, M.L. Cain, S.A. Wasserman, P.V. Minorsky, R.B.
Jackson, Biologia, Poznań 2013, s. 770; J. Michejda, L. Ratajczak, Ćwiczenia z fizjologii roślin, Warszawa
1986, s. 47–48.

a) Na obu rysunkach narysuj strzałki ilustrujące kierunek przepływu wody między komórką a
roztworem, w którym została umieszczona.
b) Na podstawie analizy rysunków określ, jakie zmiany zachodzą w komórce roślinnej umieszczonej
w roztworze hipertonicznym (A) i hipotonicznym (B), przyporządkowując wszystkie spośród
podanych niżej stwierdzeń (1–5) odpowiednio roztworom A lub B.
1. Występuje zjawisko plazmolizy…………... .
2. Powiększenie objętości protoplastu…….…. .
3. Zmniejszenie się turgoru komórki…………. .
4. Wzrost ciśnienia protoplastu na ścianę komórkową.…….. .
5. Pobieranie wody przez komórkę………. .
c) Opisz, jaką rolę w utrzymaniu jędrności (turgoru) komórki roślinnej odgrywają wakuola i ściana
komórkowa.
ZADANIE 14
Rybosomy to kompleksy zbudowane z rybosomalnego RNA i białek. W komórce roślinnej występują
rybosomy na terenie cytoplazmy w postaci wolnej lub w postaci związanej z siateczką
śródplazmatyczną, a także rybosomy wewnątrz mitochondriów i chloroplastów.

Wyjaśnij, dlaczego rybosomy chloroplastowe są bardziej zbliżone budową do rybosomów

bakteryjnych niż do rybosomów cytoplazmatycznych występujących w komórce roślinnej.

.....................................................................................................................................................

.
 .....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................... ....................
.............................................................................................................................................

ZADANIE 15
Uporządkuj procesy związane z wytwarzaniem i transportem glikoprotein wydzielanych poza
komórkę – zgodnie z kolejnością ich zachodzenia. Wpisz numery 2.–6. we właściwe miejsca
tabeli.
Procesy związane z wytwarzaniem i transportem KAOLEJNOŚĆ
glikoprotein wydzielanych poza komórkę

Synteza polipeptydów na rybosomach. 1

Modyfikacja glikoprotein w aparacie Golgiego.

Transport glikoprotein do aparatu Golgiego.

Dodawanie do białek składnika cukrowego w siateczce

śródplazmatycznej.

Pakowanie glikoprotein do pęcherzyków transportujących w

aparacie Golgiego.

Transport glikoprotein w pęcherzykach do błony komórkowej.

ZADANIE16
Zadanie 2. (0–1)
Wakuole w komórkach roślinnych to struktury, których główną funkcją jest magazynowanie wody, soli
mineralnych oraz związków organicznych.

Określ, które ze związków chemicznych wymienionych w tabeli mogą być gromadzone w wakuoli
komórki roślinnej. Zaznacz T (tak), jeśli ten związek chemiczny występuje w wakuoli komórki
roślinnej, albo N (nie) – jeśli w niej nie występuje.
1 BIAŁKO T N

2 SZCZWIAN WAPNIA T N

3 CHLOROFIL T N

ZADANIE 17
Oceń, czy poniższe stwierdzenia określające funkcję wakuoli są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli
stwierdzenie jest prawdziwe, albo F ‒ jeśli jest fałszywe.
1. Gromadzi substancje zapasowe, np. w postaci ziaren aleuronowych. P F
 2. Nadaje barwę niektórym organom dzięki obecności antocyjanów w P F
soku komórkowym.

3. Bierze aktywny udział w procesie usuwania zbędnych produktów P F

metabolizmu z komórki.

ZADANIE18
Cytoplazma komórek eukariotycznych ma zdolność przemieszczania się wewnątrz komórek. Ruchy
cytoplazmy są szczególnie dobrze widoczne w komórkach roślinnych – podczas obserwacji mikroskopowej
tych komórek widoczne są przemieszczające się chloroplasty.
Wyróżniamy następujące typy ruchów cytoplazmy: cyrkulacyjny, pulsacyjny i rotacyjny.

Podaj przykład funkcji, jaką pełnią w komórkach roślinnych ruchy cytoplazmy

…..........................................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
ZADANIE19
Kapusta czerwona ma liście fioletowe. Za barwę są odpowiedzialne antocyjany – barwniki znajdujące się w
soku komórkowym, w komórkach skórki liścia. Przeprowadzono doświadczenie, w którym trzy
kilkumilimetrowe skrawki skórki z liścia kapusty umieszczono na szkiełkach podstawowych: I. – w kropli
kwasu octowego II. – w kropli zasady amonowej III. – w kropli wody destylowanej.
Zaobserwowano, że skrawki skórki liścia kapusty umieszczone w kwasie octowym zmieniły barwę na
czerwoną, a w roztworze zasady amonowej – na zielono-niebieską. Natomiast skrawki umieszczone w
wodzie destylowanej nie zmieniły barwy i pozostały fioletowe.

Sformułuj problem badawczy odpowiadający przedstawionemu doświadczeniu.

…..........................................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
ZADANIE 20
Mucyny, które są glikoproteinami, występują w ślinie ludzkiej wydzielanej przez komórki nabłonkowe
ślinianek. Glikoproteiny powstają w procesie glikozylacji, polegającej na tym, że podczas modyfikacji
potranslacyjnej do łańcuchów polipeptydowych dołączane są fragmenty cukrów.
Spośród wymienionych struktur komórkowych (1–6) wybierz tylko te, które biorą bezpośredni udział
w syntezie i wydzielaniu mucyn przez komórki ślinianek. Uporządkuj wybrane struktury w
kolejności ich udziału w procesie powstawania tych substancji.
1. jąderko
2. mitochondrium
3. aparat Golgiego
4. pęcherzyki ulegające fuzji z lizosomami
5. siateczka wewnątrzplazmatyczna szorstka
6. pęcherzyki ulegające fuzji z błoną komórkową
….........................................................................................................................................................
. ZADANIE 21
Na schemacie przedstawiono cytokinezę (podział cytozolu i organelli komórkowych) zachodzącą w komórce
roślinnej. W czasie tego procesu wrzeciono kariokinetyczne ulega przekształceniom, w wyniku czego
formuje się wrzeciono cytokinetyczne. W jego płaszczyźnie równikowej układają się pęcherzyki pochodzące
z aparatu Golgiego.
21.1
Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem. Proces
przedstawiony na schemacie nie zachodzi w komórkach A. fellogenu.
B. korka.
C. archesporu.
D. okolnicy.
Uzasadnienie:
…....................................................................................................................................................................
. .............................................................................................................................................
21.2
Wyjaśnij, jaką rolę w cytokinezie komórek roślinnych odgrywają pęcherzyki pochodzące z aparatów
Golgiego .
…..........................................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................

ZADANIE 22
Spośród wymienionych poniżej organelli komórkowych wybierz te dwa, które posiadają własne DNA.
Retikulum endoplazmatyczne, mitochondria, peroksysomy, chloroplasty, struktury Golgiego.

1. ...................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................

ZADANIE 23
Komórkę roślinną umieszczono w roztworze chlorku sodu i zaobserwowano zmiany, które
przedstawiono na poniższym rysunku.
Podaj nazwę procesu przedstawionego na rysunku oraz opisz ten proces.

…..........................................................................................................................................................................
.
..............................................................................................................................................................................
. ..................................................................................................................................
ZADANIE 24

Podaj nazwę struktury przedstawionej na schemacie i określ jej funkcję w komórce zwierzęcej.
.......................................................................................................................................................
ZADANIE 25
Mitochondria to centra energetyczne komórki.

Wykaż związek budowy mitochondrium z pełnioną przez nie funkcją – podaj dwa argumenty.
...............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
ZADANIE 26
Mitochondria i chloroplasty mogły powstać w wyniku symbiotycznych współzależności. Można zatem
przyjąć pogląd, że chloroplasty to dawne bakterie fotosyntetyzujące, a mitochondria to dawne bakterie
tlenowe. Te endosymbionty były początkowo wchłaniane przez komórkę gospodarza, lecz nie były trawione.
Ostatecznie endosymbiont utracił zdolność samodzielnego życia poza organizmem gospodarza. Zgodnie z tą
teorią, każdy symbiont wnosił do związku, w którym żył, coś czego brakowało drugiemu symbiontowi, ale i
zyskiwał.
Wymień dwie cechy w budowie tych organelli, które świadczą o endosymbiotycznym pochodzeniu.
...............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
ZADANIE 27

Przyporządkuj strukturom komórkowym (od A do D) po jednej pełnionej przez nie funkcji spośród
1- 5.
makrocząsteczek.
A. Lizosom.
2. Zachodzi tam proces oddychania
B. Aparat Golgiego. C. Błona komórkowa.
1. Umożliwia wewnątrzkomórkowe trawienie
D. Siateczka śródplazmatyczna. wewnątrzkomórkowego.
3. Dzieli cytoplazmę na obszary, w których zachodzą
procesy metaboliczne.
4. Uczestniczy w transporcie między komórką a
środowiskiem zewnętrznym.
5. Odpowiada za modyfikowanie, sortowanie, pakowanie
i wydzielanie związków organicznych.

A. ............4....... , B. .......5............ ,C. .................... , D. ...................

ZADANIE 28
U organizmów wielokomórkowych apoptoza to precyzyjnie zaprogramowane zmiany biochemiczne i
morfologiczne prowadzące do śmierci komórki. Na schemacie zilustrowano etapy apoptozy.
Posługując się oznaczeniami literowymi (A–D), uporządkuj nazwy poniższych etapów apoptozy, tak
aby odzwierciedlały kolejność przedstawioną na schemacie.

Etapy apoptozy:
A. rozpad jądra, B. fragmentacja chromatyny (DNA), C. tworzenie ciał apoptotycznych,

D. kondensacja chromatyny.

…..............................................................................................................................
. Z]ADANIE 29
Poniższe zdania dotyczą błon biologicznych. Zaznacz dwa, które są nieprawdziwe.
A. Wszystkie komórki są otoczone błoną komórkową.

B. Wewnątrz komórek eukariotycznych znajdują się struktury otoczone jedną lub dwiema błonami.

C. Mimo różnic funkcjonalnych wszystkie błony w komórce zbudowane są z dwuwarstwy lipidowej, w

której znajdują się białka.

D. Stosunek zawartości białek i lipidów jest taki sam dla każdego rodzaju błony komórkowej. E.

Glikokaliks występuje na powierzchni błon komórkowych w komórkach prokariotycznych i

eukariotycznych.
ZADANIE 30
Komórki, z których zbudowane są narządy ludzkiego organizmu zawierają większość typowych
struktur, wymienionych poniżej (A–D). Jednak z uwagi na przystosowanie tych narządów do
pełnionych funkcji mogą się one znacznie różnić liczbą lub aktywnością struktur komórkowych.

A. jądro komórkowe
B. mitochondrium
C. aparat Golgiego
D. siateczka wewnątrzplazmatyczna

Przyporządkuj każdemu z wymienionych poniżej narządów człowieka jedną ze struktur (od A

do D), której szczególna aktywność stanowi przystosowanie jego komórek do pełnionej funkcji.
mięsień szkieletowy ............... gruczoł łojowy .........................

ZADANIE 31
Na schemacie przedstawiono model budowy błony komórkowej.

Podaj nazwy związków organicznych oznaczonych na schemacie literami A i B, które są głównymi

elementami budowy błony komórkowej.
A. ............................................................. B. .....................................................................

ZADANIE 32
Komórki różnych tkanek człowieka, ze względu na pełnioną funkcję, mogą mieć różną liczbę
mitochondriów.
Zaznacz poniżej rodzaj komórek, w których zawsze występuje duża liczba mitochondriów.
Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.
A. Komórki tkanki kostnej
B. Komórki mięśni szkieletowych
C. Komórki tkanki nabłonkowej
D. Komórki tkanki chrzęstnej
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
ZADANIE 33

Mitochondria to centra energetyczne komórki. Ich liczba w komórkach różnych tkanek jest różna. W
pojedynczej komórce organizmu człowieka przeciętnie występuje od kilkuset do kilku tysięcy
mitochondriów, np. w komórkach wątroby jest ich około 1000–2000.

a) Wyjaśnij, dlaczego mitochondria nazywa się „centrami energetycznymi komórki”.

.....................................................................................................................................................
.
.....................................................................................................................................................
. b) Określ, od czego zależy liczba mitochondriów w komórce.
......................................................................................................................................................

c) Uzasadnij, że brak mitochondriów w erytrocytach jest przystosowaniem budowy tych komórek do

transportu tlenu.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
ZADANIE 34

Na rysunku przedstawiono budowę jądra komórkowego.

Na podstawie: A.J. Szweykowscy, Botanika, t. I., Morfologia, Warszawa 1999.

a) Podaj nazwę struktury oznaczonej na rysunku literą X.
.......................................................................................................................................................

b) Określ, czy jest to jądro komórki będące w trakcie podziału, czy – znajdujące się w stadium
międzypodziałowym. Odpowiedź uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................
...........................................................................................................................................................................
ZADANIE 35
W komórkach roślinnych wakuole (wodniczki) są zwykle duże i nieliczne. Są one otoczone tonoplastem i
wypełnione sokiem wakuolarnym (komórkowym).
Wymień dwie funkcje, jakie mogą pełnić wakuole w komórkach roślinnych.
..................................................................................................................................................................
.
...................................................................................................................................................................
.
ZADANIE 36

Teoria endosymbiozy zakłada, że mitochondria i plastydy są przekształconymi w procesie ewolucji

mikroorganizmami, które dostały się do wnętrza komórki praeukariotycznej drogą fagocytozy, przy czym
nie uległy strawieniu, lecz przekształciły się w wymienione wcześniej organella.

Spośród podanych niżej zdań zaznacz dwa, które stanowią argumenty przemawiające za
teorią endosymbiozy.

1. Plastydy są spotykane w komórkach roślinnych i bakteryjnych.

2. Mitochondria są spotykane we wszystkich komórkach oddychających tlenowo.

3. Mitochondria i plastydy zawierają własną informację genetyczną w postaci DNA.

4. Jedynie mitochondria zawierają enzymy umożliwiające przeprowadzanie oddychania tlenowego.
5. Komórka eukariotyczna potrafi sama wytwarzać nowe mitochondria na drodze syntez
potrzebnych składników.
6. Niektóre formy plastydów mogą być bezbarwne.
7. Analiza sekwencyjna białek mitochondrialnych i plastydowych wskazuje na ich bliskie
pokrewieństwo z prokariontami.

ZADANIE 37
Na podstawie analizy przedstawionych niżej fragmentów opisów (A-C) różnych rodzajów komórek,
zaznacz ten, który przedstawia opis komórki rośliny lądowej. Wybór uzasadnij jednym argumentem.
A. Ściana komórkowa tej komórki ma budowę warstwową, a jedną z jej głównych substancji
budulcowych jest mannan. Cytoplazma jest jednolita, ale w starszych komórkach występują
wodniczki. Materiałem zapasowym jest głównie glikogen, rzadziej lipidy i fosforany.
Występuje jedno jądro komórkowe zawierające materiał genetyczny komórki.
B. Ściana komórkowa tej komórki zbudowana jest, między innymi, z celulozy i mureiny. Na jej
powierzchni występuje otoczka śluzowa. W cytoplazmie występują wakuole gazowe. Błona
komórkowa tworzy liczne wpuklenia – tylakoidy, na których są barwniki fikobilinowe i
chlorofil a. Materiałem zapasowym jest głównie glikogen. Materiał genetyczny zlokalizowany
jest w nukleoidzie.
C. Ściana komórkowa tej komórki zbudowana jest głównie z celulozy. Dużą część wnętrza
komórki zajmuje wakuola. W cytoplazmie występują liczne chloroplasty z rozbudowanymi
tylakoidami tworzącymi grana, na których umieszczone są barwniki (głównie chlorofil a i b).
Materiałem zapasowym jest skrobia asymilacyjna. Występuje jedno jądro komórkowe
zawierające materiał genetyczny komórki.
.......................................................................................................................................................
....................... ................................................................................................................................
.............................................. .........................................................................................................
..................................................................... ..................................................................................
….................................................................................
ZADANIE 38
W komórkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon:
I. błona otaczająca komórkę,
II. błony znajdujące się wewnątrz komórki.

Podaj po jednej funkcji błony I i błon II.

I. ..............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................. II.
....................................................................................................................................................
…................................................................................................................................................
ZADANIE 39
Na schemacie przedstawiono lizosom.

a) Wyjaśnij, na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komórce zwierzęcej.

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................. b)

Określ, jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu.

.................................................................................................................................................
........... ...................................................................................................................................

ZADANIE 40
Plastydy są charakterystycznymi strukturami komórki roślinnej Ze względu na rolę i pochodzenie dzieli się
je na kilka typów. Proplastydy występują w komórkach embrionalnych i są stadiami wyjściowymi w rozwoju
wszystkich typów plastydów. Przy braku dostępu światła proplastydy przekształcają się w etioplasty. Światło
powoduje przejście tych plastydów w chloroplasty. Bezbarwne leukoplasty powstają zwykle z proplastydów
i pod wpływem światła mogą zamieniać się w chloroplasty. Cechą charakterystyczną leukoplastów jest
zdolność syntezy i magazynowania skrobi. Jeśli wypełnia ona całe organellum nazywa się je amyloplastami.
Chromoplasty powstają z proplastydów lub częściej z chloroplastów. Aktywne fotosyntetycznie chloroplasty
powstają z proplastydów, leukoplastów lub etioplastów.
Na podstawie informacji z tekstu uzupełnij schemat przedstawiający pochodzenie poszczególnych
typów plastydów.

ZADANIE 41
W organizmie człowieka większość komórek oddycha tlenowo. Jednak w niektórych komórkach, np. w
erytrocytach, zachodzi oddychanie beztlenowe.
Uwzględniając budowę i funkcję erytrocytu, wyjaśnij, dlaczego nie zachodzi w nim oddychanie
tlenowe.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

ZADANIE 42
Jądro komórkowe zawiera jąderko, którego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek
tworzących rybosomy. Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komórkowe, bez jąderka, z silnie
skondensowaną chromatyną.
Uwzględniając funkcję plemników, wyjaśnij, dlaczego w ich jądrach komórkowych nie występują
jąderka.
......................................................................................................................................................
ZADANIE 43
Fagocytoza jest rodzajem endocytozy polegającej na pochłanianiu z otoczenia komórki dużych cząstek
pokarmowych. Na schemacie przedstawiono kolejne fazy fagocytozy.

Na podstawie: T. Umiński, H. Wiśniewski, Biologia wyd. X, Warszawa 1997

Określ, czy fagocytozę można zaobserwować w komórkach roślinnych? Odpowiedź uzasadnij jednym
argumentem.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

ZADANIE 44
Płynność błony to zdolność lipidów i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny
dwuwarstwy. Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w
określonych granicach.
Na schemacie przedstawiono model budowy błony komórkowej komórki zwierzęcej.

Na podstawie: http://cronodon.com/BioTech/Membranes.html
a) Określ, którą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na schemacie zewnętrzną przestrzeń komórki. Odpowiedź
uzasadnij.
.....................................................................................................................................................
.
.....................................................................................................................................................
.
b) Podaj, który ze związków chemicznych budujących błonę komórkową, poza obecnymi w
fosfolipidach kwasami tłuszczowymi, powoduje zmniejszenie jej płynności.
.....................................................................................................................................................

. ZADANIE 45

W otoczce jądrowej obecne są pory, jakich nie mają błony innych organelli komórkowych. Przez te
niewielkie otwory transportowane są różnego rodzaju substancje z jądra komórkowego do cytoplazmy i z
cytoplazmy do jądra. Liczba porów w otoczce jądrowej jest różna w różnych rodzajach komórek i zależy od
ich aktywności metabolicznej.

a) Podaj po jednym przykładzie substancji, które przenikają

z jądra komórkowego do cytoplazmy ......................................................................................, z
cytoplazmy do jądra komórkowego ..................................................................................... .

b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komórki a zwiększoną liczbą porów w otoczce
jej jądra.
.....................................................................................................................................................
.
.....................................................................................................................................................
.
.....................................................................................................................................................
.

ZADANIE 46
Plastydy są organellami występującymi w komórkach roślinnych. Formą wyjściową dla wszystkich
rodzajów plastydów są proplastydy, charakterystyczne dla komórek merystematycznych. Na schemacie
przedstawiono rodzaje plastydów oraz możliwości ich przekształcania się.
a) Podaj, jaką funkcję pełnią leukoplasty w komórce roślinnej.
......................................................................................................................................................
b) Korzystając ze schematu, wyjaśnij, dlaczego bulwy ziemniaków wystawione na działanie światła
zielenieją po pewnym czasie.
.....................................................................................................................................................
.
.....................................................................................................................................................
.

ZADANIE 47
Ściana komórkowe występuje w komórkach prokariotycznych oraz w komórkach roślin i grzybów.
Głównym składnikiem budującym ścianę komórkową może być: celuloza, glikogen lub peptydoglikany.

Dopasuj składniki budulcowe ścian komórkowych (1-3) do odpowiednich grup organizmów.

A. GRZYBY .... 1. celuloza

B. ROŚLINY .... 2. peptydoglikany
C. BAKTERIE .... 3. glikogen
ZADANIE 48
Umieszczenie żywej komórki w roztworze hipotonicznym skutkuje stopniowym napływem do jej wnętrza
wody, co powoduje zwiększanie się objętości komórki i w efekcie może prowadzić do jej pęknięcia.
a) Podaj, jakich komórek – roślinnych czy zwierzęcych – dotyczy ten opis. Odpowiedź uzasadnij,
odwołując się do zjawiska zachodzącego w tych komórkach i do ich budowy.
…………………………………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………...

b) Określ konsekwencje umieszczenia komórki roślinnej w roztworze hipertonicznym.

…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………...

ZADANIE 49

Rysunki przedstawiają schematy dwóch organelli komórkowych.

a) Podpisz każdą z narysowanych organelli oraz określ, w jakich komórkach (roślinne, zwierzęce)
ona występuje.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) Podaj rodzaj organizmów, u których występują glioksysomy oraz określ funkcję pełnioną przez te
struktury komórkowe.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
c) Oceń prawdziwość stwierdzenia: Wakuole w komórkach roślinnych pełnią różne funkcje. Uzasadnij
swoją odpowiedź za pomocą jednego argumentu.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
d) Podaj nazwy dwóch struktur błoniastych, tworzących sieć kanałów i cystern w cytoplazmie
komórek eukariotycznych oraz przedstaw przykład pełnionych przez obie te struktury funkcji.
1. .........................………............................................................................................................
2..........................................................................……….………………………………………………
………………………… ZADANIE 50

Na schemacie przedstawiono budowę komórki.

Na podstawie: http://timvandevall.com/animal-cell-diagram/ [dostęp: 27.05.2015].

a) Podaj nazwy i oznaczenia cyfrowe struktur komórkowych, w których

– zachodzi synteza ATP,
– przechowywana jest informacja genetyczna,
– zachodzą modyfikacje białek oraz lipidów przeznaczonych do egzocytozy.
b) Uzupełnij zdania, wpisując w miejsce kropek określenia wybrane spośród
podanych poniżej. Wybrane określenia nie mogą się w zdaniach powtarzać.
Określenia: bakterii, grzyba, rośliny, zwierzęcia.
Przedstawiona na schemacie komórka nie zawiera plastydów ani ściany komórkowej, dlatego nie może to
być komórka …………………. . Obecność jądra świadczy o tym, że nie jest to komórka ………………..
. Komórka ta nie posiada ściany komórkowej, więc nie należy do ………………... .

c) Podaj nazwy i funkcje tych plastydów, które występują w miękiszu –

palisadowym i gąbczastym, – spichrzowym.