Karta pracy

Jan Kochanowski Pieśń IX

z Ksiąg pierwszych imię i
nazwisko
klasa dat
a

1. Uzupełnij podane definicje odpowiednimi wyrazami.

Epikureizm zaleca, by czerpać z życia __________________________ oraz nie troszczyć się

o przyszłość, jego hasło to „______________________”. Epikurejczycy za cel dążeń
człowieka uznawali życie szczęśliwe, to znaczy __________________ i pozbawione cierpień.

Stoicyzm nawołuje do zachowania _______________ zarówno w szczęściu, jak i cierpieniu.

Wartościami dla stoików były rozum i cnota, a nie dobra materialne.

2. Przyporządkuj podane fragmenty pieśni do przedstawionych powyżej poglądów

filozoficznych. Uzasadnij swój wybór, odnosząc się do zamieszczonych definicji oraz
wskazanych cytatów.

Chcemy sobie być radzi1?

Rozkaż, panie, czeladzi,
Niechaj na stół dobrego wina przynaszają,
A przy tym w złote gęśli2 albo w lutnią grają.

Kto tak mądry, że zgadnie,

Co nań jutro przypadnie? [...]
Jan Kochanowski, Pieśń IX [w:] tegoż, Pieśni, oprac. Ludwika Szczerbacka-Ślęk, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1970, s. 21.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

A nigdy nie zabłądzi,

1
sobie być radzi – radować się wspólnie.
2
gęśl – skrzypce.
 Kto tak umysł narządzi3,
Jakoby umiał szczęście i nieszczęście znosić,
Temu mężnie wytrzymać, w owym sie nie wznosić.

Chwalę szczęście stateczne:

Nie chce-li też być wieczne,
Spuszczę4, com wziął, a w cnotę własną sie ogarnę
I uczciwej chudoby5 bez posagu pragnę.

Jan Kochanowski, Pieśń IX [w:] tegoż, Pieśni, oprac. Ludwika Szczerbacka-Ślęk, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1970, s. 22.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

3. Od kogo lub czego zależy ludzkie życie według osoby mówiącej w utworze? Do jakich
kręgów kulturowych odwołuje się poeta? Udziel odpowiedzi w tabeli.

Kto lub co decyduje Jaki krąg kulturowy został

o ludzkim życiu? przywołany?

3
narządzi – przygotuje.
4
spuszczę – oddam.
5
chudoba – skromny dobytek.
 4. Wykorzystując wiadomości o Janie Kochanowskim, wyjaśnij, dlaczego poeta odwołuje się
do tych kręgów kulturowych, o których mowa w zadaniu 3.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

5. Zapoznaj się w internecie z obrazem Jeana Pichore’a Koło Fortuny. Czy mógłby on stanowić
ilustrację do podanej strofy wiersza? Uzasadnij swoją odpowiedź.

U Fortuny to snadnie6,
Że kto stojąc upadnie;
A który był dopiero u niej pod nogami,
Patrzajże go po chwili, a on gardzi nami.

Jan Kochanowski, Pieśń IX [w:] tegoż, Pieśni, oprac. Ludwika Szczerbacka-Ślęk, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1970, s. 22.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

6
snadnie – łatwo.
6. Jaką postawę podmiotu lirycznego obrazuje metafora statku występująca w ostatnich
strofach – co ceni osoba mówiąca, a do czego nie przywiązuje wagi? Odpowiedz,
interpretując podany fragment.

Nie umiem ja, gdy w żagle

Uderzą wiatry nagle,
Krzyżem padać i świętych przenajdować dary,
Aby łakomej wodzie tureckie towary

Bogactwa nie przydały,

Wpadwszy gdzie między skały;
Tam ja bezpiecznym sercem i pełen otuchy
W równej fuście7 popłynę przez morskie rozruchy.

Jan Kochanowski, Pieśń IX [w:] tegoż, Pieśni, oprac. Ludwika Szczerbacka-Ślęk, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1970, s. 23.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

7. Analizując budowę i styl utworu, udowodnij, że jest on pieśnią. Wykorzystaj znajomość

cech gatunkowych pieśni.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

8. Nazwij wybrane środki stylistyczne i przedstaw ich funkcję w tekście.

7
fusta – rodzaj lekkiego okrętu.
 Nazwy Funkcje
Przykłady
środków w wierszu

Kto tak mądry, że zgadnie,

Co nań jutro przypadnie?

Rozkaż, panie, czeladzi,

Niechaj na stół dobrego wina przynaszają,
A przy tym w złote gęśli albo w lutnią grają.

złote gęśli
biednym świecie
szczęście stateczne
bezpiecznym sercem