Download the full version of the ebook now at ebooksecure.

com

Fitness & Health 7th Edition (eBook PDF)

https://ebooksecure.com/product/fitness-
health-7th-edition-ebook-pdf/

Explore and download more ebook at https://ebooksecure.com

 Recommended digital products (PDF, EPUB, MOBI) that
you can download immediately if you are interested.

(eBook PDF) Total Fitness & Wellness, The Mastering Health

Edition 7th Edition

https://ebooksecure.com/product/ebook-pdf-total-fitness-wellness-the-
mastering-health-edition-7th-edition/

ebooksecure.com

(eBook PDF) Personal Health and Fitness

https://ebooksecure.com/product/ebook-pdf-personal-health-and-fitness/

ebooksecure.com

Nutrition for Health, Fitness and Sport 11th Edition

Melvin H. Williams - eBook PDF

https://ebooksecure.com/download/nutrition-for-health-fitness-and-
sport-ebook-pdf/

ebooksecure.com

500 AP Physics 1 questions to know by test day 2nd Edition

Anaxos Inc. - eBook PDF

https://ebooksecure.com/download/500-ap-physics-1-questions-to-know-
by-test-day-ebook-pdf/

ebooksecure.com
(eBook PDF) Primary Care Art and Science of Advanced
Practice Nursing 4th Edition

https://ebooksecure.com/product/ebook-pdf-primary-care-art-and-
science-of-advanced-practice-nursing-4th-edition/

ebooksecure.com

(eBook PDF) Marketing Strategy A Decision Focused Approach

3th

https://ebooksecure.com/product/ebook-pdf-marketing-strategy-a-
decision-focused-approach-3th/

ebooksecure.com

Emerging Nanotechnologies in Rechargeable Energy Storage

Systems. A volume in Micro and Nano Technologies 1st
Edition Edition Lide M. Rodriguez-Martinez And Noshin Omar
(Eds.) - eBook PDF
https://ebooksecure.com/download/emerging-nanotechnologies-in-
rechargeable-energy-storage-systems-a-volume-in-micro-and-nano-
technologies-ebook-pdf/
ebooksecure.com

Applied Analysis of Composite Media: Analytical and

Computational Approaches 1st Edition - eBook PDF

https://ebooksecure.com/download/applied-analysis-of-composite-media-
analytical-and-computational-approaches-ebook-pdf/

ebooksecure.com

(Original PDF) Teaching Children to Read The Teacher Makes

the Difference (8th Edition)

https://ebooksecure.com/product/original-pdf-teaching-children-to-
read-the-teacher-makes-the-difference-8th-edition/

ebooksecure.com
(Original PDF) CFA Program Curriculum 2018 Level III

https://ebooksecure.com/product/original-pdf-cfa-program-
curriculum-2018-level-iii/

ebooksecure.com
 Individual Health Risk Analysis
Summary

Part II: Turning Your Life Around

Chapter 4: Psychology of Activity

Motivation
Adherence
Goal Setting
Setting Your Preference to Exertion
Summary

Chapter 5: Behavior Change

Activity in Modern Society
Barriers to Physical Activity
Environment and Behavior
Stages of Behavioral Change
Behavior Modification Strategies
Positive Behavior Maintenance
Relapse Solutions
Visualization Strategies
Summary

Chapter 6: Meaningful Activity

Meaningful Physical Activity
Incorporating Purposeful Activity into Daily Living
Environment and Purposeful Activity
Aging and Activity
Health Habits for Longevity
Attributes for Longevity
Age and Performance
Summary

Part III: Understanding Fitness

Chapter 7: Physiology of Fitness

Muscle Contractions
Energy Sources
Energy for Contractions
Supply and Support Systems

8
 Genetic Responses to Exercise
Summary

Chapter 8: Aerobic Fitness

Aerobic Exercise
Aerobic Fitness
Aerobic Training Effects
Aerobic Training and Muscle Function
Aerobic Training and Body Composition
Aerobic Training and the Skeletal System
Training Supply and Support
Specificity of Training
Aerobic Fitness Field Tests
Summary

Chapter 9: Muscular Fitness

Muscular Strength
Muscular Endurance
Flexibility
Speed
Power
Agility and Skill
Balance
Benefits of Muscular Fitness
Strength Training Effects
Endurance Training Effects
Methods of Training
Muscle Soreness
Force–Velocity Relationship
Preload and Elastic Recoil
Core Training
Muscular Fitness Field Tests
Summary

Part IV: Improving Fitness

Chapter 10: Aerobic Fitness Training

Fitness Prescription
Training Tips
Aerobic Fitness Options

9
 Exercise Risks
Sample Aerobic Fitness Programs
Summary

Chapter 11: Muscular Fitness Training

Muscular Strength Fitness Prescription
Muscular Endurance Fitness Prescription
Sample Muscular Fitness Prescriptions
Summary

Part V: Activity and Weight Control

Chapter 12: Energy and Nutrition

Nutrients
Dietary Guidelines
Energy Intake
Energy Expenditure
Calculating Caloric Intake
Estimating Caloric Expenditure
Diet and Performance
Summary

Chapter 13: Weight Control

Overweight and Obesity
Measuring Body Fat
Ideal Body Weight
Activity and Weight Control
Exercise Prescription for Weight Control
Adopting a Healthy Diet
Weight-Control Fallacies
Sensible Weight Gain
Summary

Part VI: Performance

Chapter 14: Improving Performance

Training Principles
Training Fallacies
Designing Your Training Program
Periodizing Your Training Program

10
 Psychology of Performance
Overtraining
Cross-Training
Fitness and Work
Summary

Chapter 15: Environment

Regulating Temperature
Exercising in the Heat
Exercising in the Cold
Exercising at Altitude
Avoiding the Effects of Air Pollution
Summary

Appendix

Glossary

References

About the Authors

11
 Preface
In 1974, Brian Sharkey published his first book, Physiological Fitness and
Weight Control. According to the Centers for Disease Control and
Prevention (CDC), if followed, this sound advice could save thousands of
lives annually! That information has been around for decades, yet the
population is far less active. We now face an epidemic of overweight and
obesity. All this has occurred during a period in which we have learned a
great deal more about physical activity, fitness, and health. These exciting
research developments led to a new book, Physiology of Fitness (1979),
and then second and third editions in 1984 and 1990. The editions of that
book chronicled new developments and the author’s journey from fitness
enthusiast to performance advocate and, finally, to campaigner for the
benefits of the active life.

In 1997, the fourth edition was retitled Fitness and Health.

Epidemiological studies demonstrated that people can achieve many health
benefits with regular, moderate physical activity and can earn even greater
rewards by improving their level of fitness. But the greatest gains for
personal and public health come when people move from sedentary living
to an active lifestyle. The fifth edition of the book was published in 2002.

After 30 years of solitary effort, Brian decided to seek the assistance of a

friend and colleague, Steve Gaskill, for the sixth edition. They met in 1980
when Steve was a coach and Brian was sport physiologist for the U.S.
Nordic ski team. In the late 1980s, their lives took separate directions, but
they remained friends and kept in touch. In 1998, after completing his
doctorate in exercise physiology, Steve applied for a position at the
University of Montana just as Brian was preparing to retire from there.
Since then, they have renewed their professional and personal association,
conducting research and development activities in the Human Performance
Laboratory and in the field. Steve brought new ideas and energy to the
book.

This totally revised seventh edition focuses on how you can bring about
changes in important health behaviors and change your life. It also revives
a chapter popular in earlier editions, titled Physiology of Fitness: Muscles,
Oxygen, and Energy. It presents exciting new information on physical
activity and brain health and about how the active life improves learning,

12
high-order brain processes, and academic achievement. Finally, to help
readers incorporate the active life, the authors have increased the
information on behavior modification and purposeful exercise. This
edition includes new information, charts, and graphs, as well as a clear
focus on how you can achieve the many benefits of activity and fitness.

Written for adults of all ages, this book is especially intended for the
person who wants to develop a deeper understanding of fitness and health,
for the enthusiast who wants to know why and how the body responds, for
the newcomer who needs motivation, and for the skeptic who needs proof.
The authors have always sought to write a thinking person’s fitness book,
and they hope you’ll find that this edition meets that description. Together,
they plan to make this the best and most useful source available, one that
will add purpose and meaning to involvement in regular, moderate
physical activity.

How This Book Is Organized

Part I conveys the importance of regular, moderate physical activity. It
describes how active habits contribute to health, vitality, and the quality of
life. The added benefits associated with improved aerobic and muscular
fitness are also discussed. Part II focuses on the psychology of behavior
and how you can change behavior. Part III deals with aerobic and
muscular fitness and the underlying physiology. Part IV presents proven
ways to achieve aerobic and muscular fitness. Part V presents new
information in the areas of nutrition and weight control, information that
could reverse the current epidemic of obesity. Part VI shows you how to
improve your performance in sport and work and how to cope with the
environment.

Each chapter includes useful information in tables and figures, and some
contain testing procedures and proven fitness programs. The special inserts
(shaded boxes) provide additional background and details concerning
fitness and health.

Instructor Resources
Developed for instructors of Fitness and Health, Seventh Edition, the
instructor guide, test package, and presentation package plus image bank

13
will assist you in developing courses that inspire students. All ancillary
materials are free to course adopters and can be accessed at
www.HumanKinetics.com/FitnessAndHealth.

The instructor guide includes sample lecture outlines, key points,

and student assignments for every chapter in the text, along with
sample laboratory exercises and direct links to a range of detailed
sources on the Internet.
The test package features a bank of questions, including true-or-
false, fill-in-the-blank, essay and short-answer, and multiple-choice.
The test package is available for use through multiple formats,
including a learning management system, Respondus, and rich text.
The presentation package plus image bank includes PowerPoint
slides of text, photos, and artwork from the book that instructors can
use for a class discussion and illustration. The slides in the
presentation package can be used directly within PowerPoint or
printed to make transparencies or handouts for distribution to
students. Instructors can easily add, modify, and rearrange the order
of the slides as well as search for slides based on key words.

Join us as we enter a new era of physical activity and fitness, an era in

which benefits are great compared to effort expended. Enjoyment and
satisfaction will replace guilt and failure. Soon, activity and fitness will be
recognized and practiced as vital contributors to health and the quality of
life.

Brian and Steve

14
 Introduction to the Active Life
When you come to a fork in the road . . . take it.

Yogi Berra

You’ve come to a fork in the road. One path shows evidence of heavy
traffic, whereas the other, the one less traveled, is faintly etched into the
land. One travels downhill, the route of least resistance, while the other
rises slowly to distant heights. Will you be seduced by the easy route or
motivated by the high road and the view from above? Sadly, many choose
the easy route. Consequently, Americans have lost their identity as a
vigorous, vital people. Along the way, they have become the fattest nation
in the world, beset with chronic fatigue, depression, degenerative diseases
of the heart, cancer, and diabetes. Our goal is to convince you to take the
road less traveled, the active life, knowing that it will make all the
difference in your health and vitality.

What is the road less traveled? Simply stated, it is the active life, a way of
living based on regular physical activity and a cluster of related behaviors,
including healthy food choices, weight control, stress management,

15
abstinence from tobacco and drugs, moderate use of alcohol, attention to
safety (wearing seat belts and helmets), and disease prevention. It is the
path of individual responsibility that leads not only to health, vigor, and
vitality, but also to self-respect and control of your destiny. This family of
health-related behaviors has proved to be a profound paradox for our
society, simple to comprehend but difficult to adopt.

People led active lives before society achieved the benefits of industrial
modernization—technological developments, the automobile, labor-saving
devices, television, and computers. These marvels of ingenuity now make
it possible to minimize daily energy expenditure by using buttons,
keystrokes, and voice commands to meet survival, work, and
entertainment needs. Parallel to the decline in the need for human energy
expenditure has been an increase in the consumption of highly processed,
calorie-rich products, such as convenience and fast foods. Calorie-rich
refined sugar has replaced complex carbohydrate, such as corn, rice,
beans, and whole-grain breads and pasta. Food chemists added hydrogen
to vegetable oils (hydrogenated fat, also known as trans-fatty acids) to
prolong shelf life, but the final product does not prolong human life. Low-
cost palm and coconut oils have replaced other ingredients to cater to our
demand for tasty food in a hurry. Restaurant and fast-food servings grew
larger while physical activity declined. Individually, the decline in activity
or the rise in food consumption may not have been such a problem.
Coming together as they have in recent years, the potential exists for
alarming growth in the epidemic of diseases caused by the way we live.
Fortunately, we can change these behaviors.

This introduction will help you do the following:

Understand the dimensions of the active life

Determine the benefits of active living and fitness
Define the amount of activity needed for health
Compare your current level of activity with recommended values

The Active Life

Our species, Homo sapiens, emerged in central Africa more than 50,000
years ago. Genetic information indicates that our ancestors spread across
the face of the earth as hunter–gatherers. Agriculture emerged some

16
Visit https://testbankfan.com
now to explore a rich
collection of testbank or
solution manual and enjoy
exciting offers!
10,000 years ago. Throughout this migration and until recently, by
necessity, we humans have lived an active life. But that has changed,
slowly at first, until the last few decades when we accelerated our
transformation to sedentary ways. In 2001, less than 30 percent of the U.S.
population was getting the minimum amount of exercise associated with
health (150 minutes of moderate activity, such as brisk walking, per week)
(Booth and Chakravarthy 2002). Only 10 years later, the U.S. Centers for
Disease Control and Prevention (CDC 2011) report that barely 20 percent
achieve the physical activity health guidelines and that 30 percent of
American adults do no moderate physical activity at all. Very few people
(about 10%) engage in sufficient activity for improving fitness and
achieving additional health benefits. Few of us understand and appreciate
the pleasures and benefits of the active life. The sedentary lifestyle has
spread across the United States with the greatest level of inactivity in the
southeast, as shown in figure I.1.

17
Figure I.1 CDC age-adjusted estimates of the percentage of adults who are
physically inactive.

Reprinted from http://apps.nccd.cdc.gov/DDT_STRS2/NationalDiabetesPrevalenceEstimates.aspx?

mode=PHY

Sedentary behavior is bad for your health, leading to overweight and

obesity for two-thirds of the adult population of the United States. The
excess weight is associated with diabetes, heart disease, and some cancers,
all of which are non-communicable diseases partially attributed to
lifestyle. When people, even active ones, do too much sitting (in front of
the TV, at the desk or computer, or driving in a car), the risk for premature
mortality rises. We need to be more active and to break up sedentary time
with periods of activity (Owen et al. 2010).

Sport psychologist William Morgan (2001) suggests that part of the reason
people don’t start or drop out of exercise programs is that the physical
activity presented to the population lacks purpose and the exercise
prescription focuses on measuring heart rates and duration instead of
enjoyment or accomplishment.

Why do strong arms fatigue themselves with frivolous dumbbells? To

dig a vineyard is worthier exercise for men.

Marcus Valerius Martialis (38–103 AD)

Morgan presents evidence of lifelong exercisers who engage in meaningful

activity almost every day of their lives (as do your authors). Stone and
Klein (2004) have found that long-term exercisers did so for fitness and

18
health, but more importantly, for the powerful feelings generated by their
regular participation (e.g., energy, enjoyment). Their activity had purpose,
and yours should, too. Keep that in mind as we explore the active life.

Healthy Behaviors
The active life is at the core of a cluster of behaviors or habits that, viewed
one at a time, seem too simplistic to be of much value. Yet collectively,
they are our greatest hope for personal health and vitality and for the
integrity of the nation’s health care system. Many of the behaviors remind
us of our mothers’ admonitions.

Physical Activity
The CDC reports that in 2009, 37 percent of all U.S. deaths (897,000)
were attributable to heart disease, stroke, and diabetes, all of which can be
reduced with physical activity (CDC 2009). The National Alliance for
Nutrition and Activity (NANA) further suggested that nearly 400,000
deaths were directly attributable to diet and physical inactivity (Wootan
and Hailpern 2005). Stated another way, 18.1 percent of total U.S. deaths
can be attributed to physical inactivity and poor diet. Compare those
numbers to the lives lost annually in the United States in automobile
accidents (~40,000), from unprotected sexual intercourse (~30,000), or
from drug overdoses (~20,000). Lack of physical activity is now
considered as much a contributor to heart disease as high blood
cholesterol, high blood pressure, and cigarette smoking, not because
inactivity is more potent, but because so many of us are inactive or
sedentary. Activity can reduce heart disease and control heart disease risk
factors—elevated cholesterol, high blood pressure, diabetes, and obesity.
Inactivity contributes to a substantial number of deaths annually. While
physical activity is nearly free, the medical costs of chronic disease as a
result of physical inactivity is estimated at $147 billion a year for obesity
and $116 billion a year for treating diabetes in the United States
(Finkelstein et al. 2008, Chenoweth 2005). Even more alarming is a report
(Fincham 2011) noting that the cost of physically unfit and overweight
people to American productivity and earning cost the United States more
than $998 billion in 2010.

19
 As many as 300,000 lives are lost annually because of lack of
regular, moderate physical activity.

The Cost of Physical Activity to Your Business or

Community

The CDC, working with East Carolina University, provides a free,

scientifically based web calculator to estimate the cost of physical
activity in your community or business (www.ecu.edu/picostcalc).
We (the authors of this book) decided to check on our local
community of Missoula, Montana. We were staggered to learn that
sedentary behavior is probably costing Missoula about $19 million in
health care, $230,000 in workers’ compensation, and $87 million in
lost productivity. Furthermore, the calculator suggested that if we can
get 5% of the inactive community members to become active, it
would help the economy by about $5 million every year!

Of course, being scientists, we did a minicheck with a local business

that has promoted physical activity for their employees. We used
their numbers from 4 years earlier when they started their physical
activity program. Of 26 employees, 19 (73%) were initially inactive.
Eight of those (42% of inactive employees) participated fully in the
activity program. The average salary was $29,000. The calculator
suggests that sedentary lifestyles were costing the company around
$50,000. After four years of the activity program, annual medical
costs have dropped by $2,100 per person, per year. The business,
with only 24 current employees (60% now meet physical activity
health guidelines), has grown profits by $34,000 per year, well
exceeding the predicted calculations. Not bad.

Healthy Food Choices

Poor food choices contribute directly to overweight, obesity, heart disease,
diabetes, and cancer, and they contribute indirectly to other problems such

20
as depression. After years of health education, average Americans still get
30 to 40 percent of their daily calories from fat. A substantial portion of
their carbohydrate calories comes from highly processed simple sugar
instead of from fruits, vegetables, and grains.

Understanding the importance of nutrition and food choices becomes

even more important as greater numbers of Americans enter the
workforce, work longer hours, and rely more on convenience foods, take-
home meals, and eating out. Along with healthy food choices, the modern
urban warrior needs to develop eating survival techniques. Poor diet,
coupled with lack of exercise, causes at least 400,000 deaths a year, mostly
from heart disease, and contributes to an increased risk of diabetes, cancer,
and other ills. We’ll say much more about food and nutrition in part V.

The World Is Fatter, Not Better Fed

Just because people are gaining weight does not mean the world is
better fed or healthier, says the environmental group Worldwatch
Institute. The institute reports that the share of adults worldwide who
are overweight jumped from 1.5 billion in 2002 to nearly 2 billion in
2010, an increase of 25 percent, at the same time that the number of
chronically hungry increased to well over 1 billion people. Being
obese or underweight often results from the same problem—
malnutrition. In the United States and other wealthy countries, the
richer and the better educated people tend to eat well, whereas the
poor often balloon from a diet of cheap and fatty fast foods. “Often,
nations simply have traded hunger for obesity, and diseases of
poverty for diseases of excess,” said Worldwatch researchers. In the
United States, well over 60 percent of the population is overweight;
one in three adults is considered obese (Centers for Disease Control
2011c).

Weight Control
Dieting for weight loss is the most unsuccessful health intervention in all
of medicine. More than 90 percent of people who have lost 25 pounds (11
kg) or more will return to their previous weight within the year. Worse yet,

21
Exploring the Variety of Random
Documents with Different Content
 9. Medusa.

Uit: Furtwängler-Reichhold, Griechische Vasenmalerei.

F. Bruckmann, München. P. Noordhoff, Groningen.

[Inhoud]

PERSEUS.

Perseus was de zoon van Zeus en Danaë. Zijn grootvader Acrisius, koning van
Argos, had eens van een orakel de voorspelling ontvangen, dat hij door de hand
van zijn kleinzoon om zou komen. Daardoor verschrikt, liet hij moeder en zoon in
een gesloten kist in zee werpen. Maar Zeus redde hen en liet hen drijven naar een
eiland, waar een gastvrije koning regeerde. Vriendelijk trok deze zich het lot der
ballingen aan en voedde Perseus op aan zijn hof.

Toen Perseus volwassen was en hij den koning lastig werd, gaf deze hem de
opdracht het hoofd van Medusa te halen. Zij was één der drie Gorgonen,
gevleugelde vrouwen met slangenhaar, en soms ook afgebeeld met groote
slagtanden in den mond. Schrik en ontzetting ging van dat drietal uit; wie het
aanzag, versteende.

Athene en Hermes wezen hem den weg naar haar verre woning aan den rand van
den Oceaan; bovendien werd hij door hun bemiddeling uitgerust met
vleugelschoenen, een zak en een helm, die het vermogen had onzichtbaar te
maken. Ruggelings naderde hij nu het slapende monster, vóór zich het
spiegelgladde schild van [27]Athene. Hij trof het achter zijn rug met het scherpe
zwaard, dat Hermes hem had gegeven, deed snel den afgehouwen kop in zijn tasch
verdwijnen en vloog haastig weg op zijn vleugelschoenen, onzichtbaar voor de
zusters die hem vervolgden.

Vermoeid van de lange vlucht, wilde hij

Ovidius Metamorphosen. IV. reg. 630 vlgg.
uitrusten bij koning Atlas, die het hemelgewelf op zijn schouders torste. Maar
gedachtig aan een orakel, dat hem gewaarschuwd had voor een zoon van Zeus, die
hem eens zou berooven van het kostbaarste wat hij bezat, weigerde hij den
afgematte op te nemen en trachtte hem zelfs met geweld uit zijn nabijheid te
verjagen. Toen hield Perseus hem den Medusakop voor: Atlas werd steen; als een
hooge berg verheft hij zich nu nog op Afrika’s noordkust.

Toen bond Danaë’s zoon zich de vleugels aan de voeten en

Ov. Met. IV. reg. 662 vlgg.
zweefde weldra weer door de lucht over de woonplaats van vele volken heen.
Gekomen aan het land der Aethiopiërs, werd hij getroffen door een eigenaardig
schouwspel: hij zag een jonge vrouw aan een rots gebonden, die eenzaam uitstak
boven de oppervlakte van de zee. Een lichte wind bewoog zacht haar haren en
tranen vloeiden langs haar wangen; overigens scheen zij een beeld van marmer,
zoo stil en zoo bleek. Vol verbazing hield Perseus zijn vlucht in en vroeg haar naar
haar naam en naar de oorzaak van haar banden. Andròmeda heette zij; haar
moeder had de Nereïden beleedigd door zich mooier te achten dan zij; die hadden
bij Poseidon haar beklag gedaan en de beheerscher der zeeën had een vloed doen
opkomen en een ontzettend monster gezonden, dat alle dagen uit zee opdook en
mensch en dier verslond. Pas als de dochter van de koningin aan het dier geofferd
zou worden, zou de bezoeking ophouden, had een orakel gezegd. En gedrongen
door het volk, was haar vader tot dien uitersten maatregel overgegaan.
Nauwelijks had zij dit verhaal gedaan, of een geruisch [28]klonk op uit de heftig
bewogen zee; het ondier vertoonde zich en naderde zijn prooi. Perseus echter nam
aan het te dooden als Andròmeda zijn vrouw zou worden. De wanhopige ouders
aanvaardden hem op die voorwaarde gaarne als hun schoonzoon. Toen verhief hij
zich hoog in de wolken, schoot als een arend op het monster neer en trof het diep
met zijn zwaard tusschen de schouders. Houw op houw volgde; en eindelijk, van
een rotspunt af, gaf hij het den genadestoot, dwars door het lichaam heen. Daarop
werd Andròmeda van haar boeien bevrijd en de blijde bruiloft voorbereid. In
droefheid zou echter de vreugde verkeerd zijn, als niet het Medusahoofd weer
uitredding had gebracht. Phineus, met wien Andròmeda vroeger was verloofd
geweest, trad plotseling met een aantal volgelingen de feestzaal binnen en eischte
de bruid op, die hij zelf had verlaten; maar met zijn aanhang werd hij door Perseus
in steen veranderd.

Nu keerde de held met zijn jonge vrouw naar zijn moeder terug. Maar nog moest
vervuld worden wat het orakel aan zijn grootvader Acrisius had voorspeld. Toevallig
troffen grootvader en kleinzoon elkaar bij een wedstrijd zonder elkaar te kennen.
Perseus deed een ongelukkigen worp met een discus en trof Acrisius zoo forsch
tegen het oog, dat de oude man doodelijk gewond ter aarde zonk. Te laat werd
Perseus gewaar wien hij had gedood. Hij volgde zijn grootvader in de regeering
over Argos op en leefde verder rustig met zijn gemalin, niet langer vervolgd door de
slagen van het noodlot. Het hoofd van Medusa schonk hij aan Athene, die het op
haar borstharnas of op haar schild hechtte als een vreeselijk wapen tegen haar
vijanden.
 10. Medusa.

Uit: Hoppe, Bilder zur Mythologie und

Geschichte der Griechen und Römer.

Carl Graeser, Wien. P. Noordhoff, Groningen.

[29]

[Inhoud]

HERACLES.

De sterkste held uit den Griekschen voortijd was Hèracles (Hercules), de zoon van
Amphìtryon en Alcmène. Zijn vader was uit Argos naar Thebe gevlucht; daar werd
Hèracles geboren. Om zijn geweldige kracht werd hij ook wel voor een zoon van
Zeus gehouden; daarom, zoo meent men, heeft Hera hem zoo bitter gehaat en hem
zijn geheele leven lang aan allerlei gevaren en moeiten blootgesteld. Toen hij nog
maar pas geboren was, zond zij twee reusachtige slangen op hem af; het ventje
greep ze dicht onder den kop en wurgde ze met zijn stevige handjes.

Op zestienjarigen leeftijd zond zijn vader hem naar de kudden op den berg
Cithaeron. Hier versloeg hij den Cithaeronschen leeuw, die onder het vee veel
schade aanrichtte; huid en kop droeg hij als kleeding en hoofdbedekking voortaan
meê en als wapen een boog en een zware knods (Zie de Farnesische Hèracles, het
bekende beeld te Napels). Hier zou hij ook, volgens een later verhaal, door bewuste
keuze den loop van zijn verder leven hebben bepaald. Twee vrouwen nl. traden op
hem toe: de eene waardig en eerbaar en ingetogen bij haar schoonheid; de andere
van een opvallend mooi, dartel en uitdagend. Toen de eerste hem toe wilde
spreken, drong de andere haar weg; zij, het Genot, beloofde hem te voeren langs
een weg van louter genietingen als hij haar wilde volgen. De Deugd daarentegen
stelde hem, als hij haar gezelschap koos, een langen en bezwaarlijken weg in het
vooruitzicht; want—zeide zij—de goden verleenen de menschen zonder arbeid en
moeite geen geluk; maar vast en zeker zou hij zóó eenmaal komen aan het goede
doel.—En Hèracles koos den weg van de Deugd.

Niet lang nadat hij in Thebe was teruggekeerd, beval het Delphisch orakel hem naar
Mycene te gaan, om in [30]dienst van koning Eurystheus twaalf zware werken te
verrichten; na de volbrenging daarvan zou hem de onsterfelijkheid ten deel vallen.
Allereerst werd hem opgedragen den Nemeïschen leeuw te dooden, die vreeselijk
huis hield in het dal van Nemèa. Hèracles bestookte het dier eerst met pijlen; toen
hij echter bemerkte, dat het onkwetsbaar was, dreef hij het met zijn knods in zijn hol
terug, ving het, toen het op hem afsprong, in zijn armen op en worgde het tegen zijn
borst. De tweede strijd gold de Hydra van Lerna, een waterslang met negen
koppen, waarvan de middelste onsterfelijk was; zoodra één kop werd afgehouwen,
kwamen er twee nieuwe voor in de plaats. Bovendien werd het monster geholpen
door een reuzenkreeft, die, zoo gauw het werd aangevallen, uit zee kwam opdagen.
Die kreeft werd eenvoudig door Hèracles vertrapt; en door een vriend liet hij, telkens
wanneer hij een kop had afgeslagen, met een gloeienden paal het gat toeschroeien,
zoodat geen nieuwe weer op kon schieten; eindelijk wierp hij op den onsterfelijken
kop een geweldig rotsblok. Met de giftige gal van de Hydra bestreek hij zijn pijlen,
zoodat hun wonden ongeneeslijk werden.

Nu volgden drie jachtavonturen in Arcadië. Op den berg Keryneia, op de grens van

Arcadië en Archaie, leefde het kerynitische hert, aan Artemis gewijd, met gouden
gewei en koperen hoeven; levend moest Heracles het aan Eurystheus brengen.
Een vol jaar lang achtervolgde hij het snelle dier: toen wondde hij het licht in den
poot en wist het zoo te vangen. Ook den Erymanthischen ever, die het landschap
aan den voet van den berg Erymanthus verwoestte, ving hij levend; hij dreef hem in
de diepe bergsneeuw, bond hem en droeg hem weg. Eindelijk werd hem nog gelast
de Stymphalische vogels te verdrijven; zij huisden in de omgeving van het meer
Stymphalos, hadden metalen klauwen en snavels en veeren, die zij als pijlen
konden afschieten. Met groote, [31]ijzeren kleppers joeg Heracles ze op, doodde een
gedeelte met zijn pijlen en verdreef de anderen.

Ook naar Elis voerden hem zijn tochten. Daar woonde koning Augìas, die zeer rijk
was aan vee. In één dag moest hij nu den hof, waarin de runderen verblijf plachten
te houden, reinigen van allen mest. Hij leidde de rivieren Alpheüs en Peneüs door
den stal en volbracht zóó de opdracht, die hem was verstrekt.

Nu richtte Heracles zich naar Zuid en Noord. Op Creta regeerde koning Minos. Een
stier, dien Poseidon uit zee had laten opkomen, had hij den zeegod moeten offeren.
Maar het dier was zoo mooi, dat Minos het had behouden. Toen had Poseidon het
beest dol gemaakt, zoodat het alles verwoestend, het heele land onveilig maakte.
Heracles bracht nu den stier gebonden naar Mycene, waar Eurystheus, doodelijk
verschrikt, hem dadelijk weer liet loopen. Bij Marathon in Attica werd hij later door
Theseus gevangen en aan Apollo geofferd.

Ook de woeste paarden van den Thracischen koning Diomèdes, die met
menschenvleesch gevoed werden, bracht Heracles levend over naar Mycene.
Eurystheus liet ze weer vrij; toen werden ze in het gebergte door wilde dieren
verscheurd.

De volgende tocht voerde Heracles ver naar het Oosten. In Azië woonde het
dappere vrouwenvolk der Amazonen, die door koningin Hippolỳte werden
geregeerd. Deze droeg, als teeken van haar waardigheid, een kostbaren gordel,
welken Admete, de dochter van Eurystheus, wenschte te bezitten. Hippolỳte wilde
aanvankelijk den gordel vrijwillig geven; maar Hera verspreidde onder de Amazonen
het gerucht, dat de koningin geroofd zou worden. Toen stormden de krijgshaftige
vrouwen te paard op Heracles los, die in een woedenden strijd met moeite overwon,
Hippolỳte, die hij van verraad verdacht, doodde en den gordel met zich meê voerde.

Op den terugweg landde Heracles bij Troje. Daar [32]heerschte groote rouw. Apollo
en Poseidon hadden, in menschelijke gedaante, koning Laòmedon aangeboden om
tegen een bepaalde belooning de vesting Pergamos te ommuren. Toen het werk
klaar was, werd het loon hun geweigerd. Apollo zond nu een pest, Poseidon een
zeemonster, dat mensch en dier doodde. Pas als de koning zijn dochter aan het
ondier offeren zou, zou de bezoeking wijken. Daarom werd Hesìone aan een klip
aan het strand der zee geketend, opdat zij door het monster verslonden zou
worden. Juist toen landde Heracles. Hij bood aan het meisje te redden, als hem de
paarden werden gegeven, die Laòmedon als vergoeding voor zijn geroofden zoon
Ganymèdes van Zeus had gekregen. De overeenkomst werd aangegaan; het ondier
werd door Heracles gedood; maar ook hem werd de beloofde belooning onthouden.
Toen ging hij weg onder de bedreiging, dat hij eens met een legermacht terug zou
keeren om wraak te nemen.

Het terrein van de volgende daden van Heracles lag in het verre westen. Hij moest
de runderen van Gerỳones halen, die woonde op een eilandje in den Oceaan; uit
drie lichamen was het monster samengegroeid. Zijn prachtige runderen werden
bewaakt door een reus en een grimmigen hond. Heracles trok om de
Middellandsche Zee heen langs de noordkust van Afrika en plaatste aan
weerskanten van de straat van Gibraltar een groote rots, als een zuil, die de
herinnering aan zijn versten tocht moest bewaren. Toen hij aan den oever van den
Oceaan was aangekomen, wist hij niet, hoe hij het eiland zou bereiken. Juist reed
Helios met zijn zonnewagen dicht over zijn hoofd heen, op het punt het zeevlak in
het westen te bereiken. Heracles had last van de felle stralen en boos legde hij op
den zonnegod aan. Deze had pleizier in den durf van den sterveling en leende hem
de gouden, bekervormige boot, waarmeê hij ’s nachts naar het Oosten terug placht
te varen. Zoo kwam Heracles [33]op het eiland, versloeg den reus en zijn hond,
doodde ook Gerỳones, toen die hem na wilde zetten, en dreef de runderen weg.
Toen hij nu in Italië was gekomen en rust nam in de grasrijke vlakte van den Tiber,
ontstal hem, terwijl hij sliep, de vuursnuivende reus Cacus enkele van zijn mooiste
beesten. Bij den staart trok hij ze naar zijn hol, opdat Heracles het spoor zou bijster
worden. Deze zocht ook vergeefs en besloot ten slotte maar weg te trekken. Maar
het geloei van de opbrekende kudde werd uit de verte beantwoord; zóó ontdekte hij
de plaats waar de ontbrekende koeien verborgen waren. Van boven af sprong hij
neer in de grot, waarin Cacus zich verschanst had, en na een hevige worsteling te
midden van vuur en vlammen werd hij hem ten slotte meester. De bevolking van de
streek was hem dankbaar voor zijn daad, een plechtig feest werd te zijner eere
gevierd, en van dien tijd af bestond in Latium een eeredienst voor Hercules.
 11. Hera Ludovisi.

Uit: Brunn, Denkmäler griech. und röm. Skulptur.

F. Bruckmann, München. P. Noordhoff, Groningen.

Weer naar het westen voerde hem zijn volgende tocht. Aan den oever van den
Oceaan stond in de tuinen van Atlas een wonderboom met gouden appelen, die de
aarde eens als een huwelijksgeschenk voor Hera had laten groeien; de dochters
van Atlas, de Hesperiden, verzorgden den boom en een nooit slapende draak
bewaakte hem. Heracles moest drie van die appelen halen. Na lang rondzwerven
kwam hij bij Atlas, die het hemelgewelf op zijn schouders droeg. Deze plukte voor
hem de vruchten, terwijl Heracles zoolang de ontzettende vracht van hem overnam.
Toen Atlas echter met de drie appels terugkwam, wilde hij den zwaren hemel niet
weer opnemen, maar zelf de vruchten naar Eurystheus brengen. Heracles ging op
het voorstel in, maar verzocht hem nog even den hemel te houden, tot hij zich een
kussen op den schouder zou hebben gelegd, die wat zeer begon te doen. Atlas liet
zich vangen; Heracles raapte boog, pijlen en appels van den grond en maakte zich
uit de voeten. [34]Eurystheus schonk hem de gouden vruchten en hij wijdde ze aan
Athene, die hem bij zijn werken zoo dikwijls had bijgestaan.

De laatste en zwaarste onderneming van Heracles was het halen van Cèrberus,
den vreeselijken hond, die de wacht hield voor de onderwereld. Bij kaap Taenarum
daalde Heracles naar de Hades af; Pluto gaf hem verlof den hond met zich mee te
voeren, als hij hem zonder wapens meester kon worden. Dat lukte. Stevig bond hij
toen het monster vast en droeg het zoo naar de bovenwereld om het aan
Eurystheus te laten zien. Daarop bracht hij het naar zijn vroegere verblijfplaats
terug.

Na de volbrenging van deze twaalf daden, waarvan een bekende voorstelling in

beeldhouwwerk voorkwam op de metopen van den grooten Zeustempel in Olympia,
was Heracles uit den dienst van Eurystheus ontslagen. Uit innerlijken drang ging hij
echter toch op avontuur uit. Hij begaf zich naar Oechalië op Euboea, waar de
beroemde boogschutter Eùrytos regeerde; die had zijn dochter Iole tot vrouw
beloofd aan wie hem in het schieten zou overtreffen. Heracles won het van hem:
maar Eùrytos gaf hem zijn dochter niet en joeg hem bovendien met smaad uit zijn
woning. Bij de herinnering aan dien hoon doodde Heracles niet lang daarna in zijn
eigen paleis Eùrytos’ zoon Iphitos, door hem, zijn gast, in een vlaag van drift van
den burchtmuur naar beneden te storten. Die schending der gastvrijheid kon niet
ongestraft blijven; Heracles werd zwaar ziek en de ziekte zou pas wijken, als hij
voor een jaar als slaaf zou verkocht worden en de koopsom als zoengeld aan
Eùrytos zou worden gegeven. Zoo kwam hij, door bemiddeling van Hermes, in
tijdelijken slavendienst bij Òmphale, koningin van Lycië; de prijs werd Eùrytos als
weergeld aangeboden, maar deze weigerde hem aan te nemen en de oude wrok
bleef dus bestaan.

In den dienst van Omphale werd Heracles diep vernederd; [35]de trotsche koningin
trok hem een vrouwenkleed en zachte sandalen aan en liet hem wol spinnen, terwijl
zij zelve er bij stond met zijn leeuwenhuid om de schouders en spelend met zijn
knods. Alleen af en toe vergunde zij hem ook nu nog op avonturen uit te gaan.
Na afloop van den tijd dezer slavernij trok Heracles op zijn wraaktocht tegen Troje
uit; verschillende helden voerde hij met zich meê, Laòmedon werd overwonnen en
met al zijn zonen omgebracht; alleen de jongste, Podàrkes of Prìamos, werd op
Hesìone’s voorbede in het leven gelaten; daarvoor trad het meisje met den
Griekschen held Télamon in het huwelijk.

Na nog verschillende avontuurlijke ondernemingen in allerlei deelen van de

Grieksche wereld, begaf Heracles zich naar Calydon in Aetolië, waar de gastvrije
koning Oineus troonde; diens dochter Deïaneira begeerde hij tot vrouw. Velen
dongen naar de hand van het mooie meisje, onder hen de naburige stroomgod
Achelòüs, die allerlei gestalten aan kon nemen, en nu eens als een stier, dan weer
als een slang of in de gedaante van een mensch met een kop van een stier zich aan
de beangste Deïaneira vertoonde. In een ontzettend gevecht overwon Heracles zijn
medeminnaar. Als echtgenoot van Deïaneira bleef hij toen langen tijd in het paleis
van koning Oineus. Eindelijk trok hij weg met zijn jonge vrouw en begaf zich naar
Trachis aan het Oetagebergte, waar een vriend van hem woonde. Onderweg kwam
hij aan een breede rivier, waarover de Centaur Nessos de reizigers op zijn rug
placht over te dragen. Ook Deïaneira zou hij overvoeren. Maar plotseling hoorde
Heracles haar een angstkreet slaken en hij zag, hoe de Centaur zich met haar uit de
voeten wilde maken. Toen greep hij zijn boog en doodde Nessos met een pijlschot.
Stervend ried deze Deïaneira aan, het bloed, dat aan den pijl kleefde, als een
toovermiddel te bewaren; het zou dienst kunnen doen, als Heracles haar ooit
ontrouw mocht worden. [36]

Toen Heracles nu in Trachis woonde, besloot hij met Eùrytos af te rekenen. Hij
veroverde en verwoestte Oechalië, versloeg Eùrytos en zijn zonen en nam Iole als
krijgsgevangene mee. Aan den rand van Euboea hield hij halt om er Zeus een
dankoffer te brengen voor het slagen van zijn onderneming; Iole zond hij naar
Trachis vooruit. Toen Deïaneira zag, hoe mooi deze was, werd zij bang dat Heracles
haar om Eùrytos’ dochter verstooten zou. Zij dacht aan het toovermiddel, dat
Nessos haar verschaft had, bestreek met het zorgvuldig bewaarde bloed een
prachtig feestgewaad en zond dat Heracles om het te dragen, als hij Zeus het
bedoelde offer zou brengen. Verheugd sloeg de held zich het kleed om de
schouders, maar nauwelijks was het bloed aan zijn lichaam warm geworden of het
drong verterend in zijn ledematen door. Door razende pijnen werd hij gefolterd. Toen
de eerste aanval voorbij was, liet hij zich op een schip naar Trachis overbrengen,
waar Deïaneira zich zelve had gedood, zoodra zij had vernomen welk onheil zij
tegen wil en dank had aangericht. Hier vernam Heracles, dat het gif van Nessos
afkomstig was, die zich zoo op afschuwelijke wijze aan hem had gewroken; nu wist
hij ook, dat zijn einde nabij was, want een orakel had hem voorspeld, dat hij door
een doode gedood zou worden. Hij liet zich naar den Oeta dragen, richtte daar een
brandstapel op, besteeg hem, en verzocht alle voorbijgangers hem aan te steken.
Niemand wilde. Maar eindelijk bewees Philoctètes, die als koning heerschte op het
Oetagebergte, hem dien vriendendienst; als belooning kreeg hij daarvoor Heracles’
boog en zijn nooit missende pijlen. Weldra laaiden de vlammen op, bliksemstralen
schoten neer, en onder het rollen van de donderslagen werd de held naar den
Olympus opgevoerd. Daar leefde hij voort onder de onsterfelijke goden, met Hera
nu verzoend, en gehuwd met Hebe. [37]

[Inhoud]

THESEUS.

Theseus was een zoon van den Atheenschen koning Aegeus. Deze was naar
Troezen in Argolis getrokken en daar getrouwd; in Troezen werd ook Theseus
geboren. Toen zijn vader naar Athene terugkeerde, legde hij onder een rotsblok een
zwaard en een paar sandalen; als Theseus volwassen was, moest zijn moeder, die
met het kind in Troezen achterbleef, hem bij den steen brengen; lukte het den
jongen dien steen van zijn plaats te krijgen, dan moest zij hem toerusten met het
zwaard en de sandalen en hem naar Aegeus in Athene sturen. De proef werd
genomen toen Theseus zestien jaar oud was: de jonge man verplaatste het rotsblok
met gemak, wapende zich met het zwaard, schoeide zich met de sandalen en
begon onbevreesd den gevaarlijken tocht naar Athene. In dien tijd namelijk waren
bergen en wouden nog bewoond door wreede reuzen, door roovers en monsters
van allerlei aard en ook Theseus vond die in grooten getale op zijn weg. Hij overwon
ze allen en deed ze ondergaan, wat zij zoo dikwijls vreedzame reizigers hadden
doen lijden. Eindelijk kwam Theseus in Athene aan; aan het zwaard, dat hij voerde,
werd hij door zijn vader herkend en blijde werd hij opgenomen in het vaderlijk paleis.

Athene echter verkeerde toen in drukkende afhankelijkheid van het eiland Creta.
Aegeus had den zoon van Koning Minos van Creta gedood en moest nu, door hem
overwonnen, alle negen jaar zeven jongens en zeven meisjes naar het eiland
zenden. De ongelukkigen werden dan opgesloten in het labyrinth, een doolhof vol
dwaalgangen, door den Atheenschen kunstenaar Daidalos (Daedalus) gebouwd.
Daar werden ze verslonden door den Minotaurus, half stier, half mensch. De derde
zending zou nu vertrekken; reeds was het lot geworpen, en de straten van Athene
waren vol gejammer. Toen [38]maakte medelijden met de treurenden en toorn over
de vernedering van zijn vaderstad zich van Theseus meester; hij wilde meê om den
strijd met het monster aan te gaan. Met tegenzin willigde zijn vader dit verzoek in,
en er werd afgesproken dat in plaats van de zwarte rouwzeilen, die het schip placht
te voeren, witte zeilen geheschen zouden worden als het waagstuk gelukt zou zijn;
dan kon Aegeus al uit de verte zich verheugen over den behouden terugkeer van
zijn eenigen zoon. Dus voer Theseus weg en kwam gelukkig op Creta aan, waar
Ariàdne, Minos’ dochter, liefde opvatte voor den moedigen jongen man. Op raad
van Daìdalos gaf zij hem een kluwen; het uiteinde daarvan kon hij vastmaken bij
den ingang van het labyrinth en het onder het voortgaan laten afloopen; was de
overwinning behaald, dan zou hij langs dien draad den uitgang weer kunnen
bereiken. Het lukte Theseus den Minotaurus te verslaan en, dank zij de hulp van
Ariàdne, den uitweg te vinden uit het labyrinth. Samen scheepten zij zich nu in en
verlieten haastig het eiland. Aanvankelijk ging alles goed; gunstige wind deed de
zeilen zwellen en als een pijl vloog het lichte schip door de zee. Onderweg deden zij
Naxos aan en toen de avond daalde vielen beiden in een koele grot in slaap.

Toen ontdekte Dionỳsos, aan wien het eiland was gewijd, de schoone Ariàdne. Haar
aanblik trof hem zóó, dat hij meende zonder haar bezit niet gelukkig te kunnen zijn.
In den droom verscheen hij aan Theseus en beval hem, als hij zijn leven lief had,
onmiddellijk Ariàdne te verlaten. Theseus ontwaakte, hevig verschrikt, want nog was
het hem als hoorde hij de woorden van den god. Vlug sprong hij op van zijn leger,
wekte zijn makkers en ging scheep. Toen Ariàdne ontwaakte, was hij reeds zóó ver
weg, dat zij nog slechts de zeilen op grooten afstand bespeurde. Dionỳsos echter
troostte haar in haar verlatenheid en nam haar nu tot vrouw. De blijde bruiloft
[39]werd door alle goden bijgewoond; rijke geschenken werden de bruid vereerd;
Zeus verleende haar zelfs de onsterfelijkheid; en Dionỳsos voerde verheugd zijn
jonge vrouw naar den Olympus, waar zij aan zijn zijde voor eeuwig onder de goden
vertoeft.

Theseus voer ondertusschen de vaderlandsche kust tegemoet. Maar hij vergat de

zwarte zeilen door witte te vervangen. Lang had Aegeus in spanning al gewacht op
den terugkeer van het schip, dat naar Creta was uitgevaren. Eindelijk, terwijl hij op
een hooge rotspunt op den uitkijk stond, zag hij in de verte het sombere doek, dat
hem den dood van zijn zoon scheen te melden. Toen maakte wanhoop zich van
hem meester; hij stortte zich in de zee, die sinds dien tijd den naam van de
Aegaeïsche draagt.

Theseus werd nu koning van Athene. Vele dappere daden worden nog van hem
verteld. Zoo zou hij den stier, dien Heracles van Creta had gehaald en bij Marathon
had laten loopen, gevangen, naar Athene gebracht, en aan Apollo daar geofferd
hebben. Ook wordt van hem verhaald, dat hij de tien stad-staatjes, waarin Attica
was opgelost, tot één geheel vereenigde en ter viering van die vereeniging het
groote feest der Panathenaeën instelde.

De vertrouwdste vriend van Theseus was Peirìthoös, de koning der Lapithen, een
stam in Thessalië. Toen deze zijn huwelijk vierde was ook Theseus onder de
gasten; verder waren, onder meerderen, de Centauren gevraagd, ruwe wezens, half
mensch, half paard. Zij wierpen zich op de vrouwelijke gasten en trachtten die met
zich meê te sleuren; een ontzettende strijd ontbrandde, waarin ten slotte, met veel
moeite, de Lapithen hun woeste tegenstanders versloegen, die nu verdreven
werden naar meer afgelegen streken. In de beeldhouwkunst is deze worsteling, de
strijd der beschaving met het barbarendom, herhaaldelijk uitgebeeld; zoo b.v. op
een der gevelvelden van den Zeustempel te Olympia en op metopen van het
Parthenon.
 12. Centaur in strijd met een Lapith.

Metoop van het Parthenon.

P. Noordhoff, Groningen.

[40]

Ten slotte nog iets over Daìdalos, den kunstigen bouwmeester van het labyrinth.
Om de hulp, dien hij Theseus had bewezen, hield Minos hem en zijn zoon Ìkaros
gevangen. Maar Daìdalos maakte vleugels uit veeren en was; zoo dacht hij over
zee te ontkomen. Vóór hij de reis begon gaf hij zijn zoon den raad, dicht in zijn
nabijheid te blijven; vloog hij te laag, dan zou het vocht van de zee de vleugels
verzwaren; vloog hij te hoog, dan zou de warmte van de zon de was doen smelten.
Ìkaros beloofde wat van hem gevraagd werd; maar hij vergat al spoedig wat hij zich
had voorgenomen. In de weelde van de vlucht ging het hooger en hooger; toen
lieten de veeren los en hij plofte in de zee, die naar hem de Ikarische werd
genoemd. Eenzaam vervolgde de vader zijn weg en diep ongelukkig bereikte hij ten
slotte de kust van Italië.

[Inhoud]

TANTALOS EN ZIJN GESLACHT.

TANTALOS.

Niemand stond zoo hoog aangeschreven in de gunst der goden als Tàntalos, de
koning van Sipylus in Klein-Azië. Hij was een zoon van Zeus, rijk aan goud en
kudden en vruchtbare landerijen. Dikwijls brachten de goden hem een bezoek in zijn
prachtige koningsburcht en werden rijk onthaald aan zijn gastvrije tafel. Het
gebeurde ook wel dat Tàntalos op den Olympus werd genoodigd en daar deelnam
aan de godenfeesten; bij die gelegenheid hoorde hij alles, wat de goden onder
elkaar bespraken.

Maar een zóó groot geluk was Tàntalos te machtig; hij werd overmoedig, en zijn
overmoed verleidde hem [41]tot slechte dingen. De gesprekken der goden, zelfs de
geheimen, die zij hem hadden toevertrouwd, verried hij aan de menschen. Hij nam
nectar en ambrozijn van de godentafel weg en gaf het aan de aardbewoners te
proeven. En toen Zeus hem toestond een bewijs van zijn welwillendheid te vragen,
sloeg de trotsche vorst, die zijn lot gelijk achtte aan dat der goden, en die meende
dat er voor hem niets meer te wenschen was, dat aanbod af.

Toen eens de goden weer bij hem te gast waren, besloot hij hun alwetendheid op de
proef te stellen. Hij doodde zijn zoon Pelops en zette diens vleesch aan de goden
voor. Maar de onsterfelijken weigerden den afschuwelijken schotel; alleen Demèter
was nog zóó vervuld van de schaking van haar dochter Persèphone door den god
van de onderwereld, dat zij, in gedachten, in den schouder van het knaapje beet.
Het spreekt van zelf, dat de jonge Pelops zijn oude gedaante van de goden
terugkreeg; maar uit zijn schouder miste een stuk, dat met ivoor werd aangevuld.
Alle nakomelingen van Pelops waren sedert kenbaar aan een witte plek op den
eenen schouder.
Tàntalos werd voor zijn overmoed vreeselijk gestraft; te midden van overvloed zou
hij eeuwigdurend gebrek lijden. Hij werd naar de onderwereld gebannen. Tot aan
zijn hoofd toe staat hij daar in een meer en lijdt toch dorst, want hij kan met zijn
mond het water, dat om zijn lippen speelt, niet bereiken. Zoo dikwijls hij zich bukt om
een teug te nemen, wijkt het water terug en loopt weg tot op den grond. Bij dien
dorst komt nog een ondragelijke honger. Wel buigen van den naasten oever af
boomen hun met kostelijke vruchten beladen takken boven zijn hoofd neer; maar
zoodra de hongerlijder een hand uitstrekt om de vruchten te plukken, giert plotseling
een stormvlaag door de takken en zweept ze hoog op in de lucht. Eindelijk foltert
hem ook nog [42]vreeselijke angst; want boven zijn hoofd hangt een reusachtig
rotsblok, dat elk oogenblik naar beneden kan storten en hem in zijn val verpletteren.
 13. Niobe met haar jongste dochter.

Uit: Brunn, Denkmäler griech. und röm. Skulptur.

F. Bruckmann, München. P. Noordhoff, Groningen.

[Inhoud]

NIOBE.

(OVÌDIUS: METAMORPHOSEN VI reg. 146 vlgg.)

Nìobe was een dochter van Tàntalos en gehuwd met Amphion, koning van Thebe.
Zij was trotsch op haar man en op de macht van zijn rijk, trotsch bovenal op haar
talrijk kroost: zeven zonen en zeven dochters. Zelfs met de goden durfde ook zij
zich meten. Eens brachten de Thebaansche vrouwen, de slapen met loof omkranst,
offers aan Latòna, de moeder van Apollo en Artemis. Toen naderde Nìobe, in
koninklijk gewaad, omgeven van een talrijke schaar van metgezellinnen. Waarom
aan een haast kinderlooze geofferd, en haar, die met haar vele kinderen zelfs veilig
scheen voor de slagen van het noodlot, zonder wierook gelaten? „Weg van de
altaren”, klonk toornig haar bevel, „en neemt haastig den lauwerkrans uit de haren!”
Latòna was diep gegriefd, en bitter beklaagde zij zich bij haar twee kinderen. Die
grepen boog en pijlen, en zweefden, in een wolk gehuld, weg naar Thebe. Dicht bij
de muren was een open veld; daar oefenden zich de zonen van Nìobe in allerlei
sport. En midden onder het spel, onmerkbaar aangegleden, troffen Apollo’s pijlen
den een na den ander; Amphion ook, door smart overweldigd, maakte met het
zwaard een einde aan zijn leven. De mare van het ongeluk en de droefheid van het
volk lichtten Nìobe in omtrent haar plotseling verlies. Het kostte haar moeite het
gerucht te gelooven; het kwam haar wonderlijk voor dat de goden dàt vermochten,
en haar heele ziel kwam in opstand tegen de idee, dat ze zóó iets zouden gedurfd
hebben. Maar langzamerhand drong de waarheid [43]tot haar door. Toen, gebogen
over de kille lijken, voelde zij zich een oogenblik klein, door Latòna overwonnen.
Maar ook één enkel oogenblik slechts. „Overwonnen? Immers neen, want ook na
zooveel verliezen blijf ik nog de meerdere!” riep zij triumfantelijk uit. Nauwelijks had
zij uitgesproken, of van Artemis’ boog vloog de eerste pijl, door meerdere gevolgd.
En stuk voor stuk, zooals ze daar stonden met loshangende haren en in donker
rouwgewaad bij de doodsbaar van haar broeders, zonken nu ook haar dochters
ineen. Zes waren er gedood; ééne, de jongste, was nog over. Angstig drong zij zich
tegen haar moeder aan, die haar beschermend met haar gewaad omgaf. Nìobe’s
trots was nu gebroken: „och, laat mij die ééne,” bad zij schreiend. Maar nog was de
bede niet uitgesproken, of ook dit kind zonk levenloos neer. Bewegingloos zat toen
Nìobe daar te midden van de haren; het verdriet versteende haar. Geen ritseling
meer in haar lokken; uit haar wangen week alle kleur; star stonden de oogen in het
marmeren gelaat; in heel het beeld was geen leven meer; de polsslag stokte, tot in
haar binnenste toe was Nìobe veranderd in kouden steen. Alleen haar tranen
bleven vloeien. Toen slingerde een stormvlaag haar hoog door de lucht naar haar
vaderland Lydië; daar, gehecht aan den top van den Sipylus, vergiet het marmeren
beeld ook nu nog tranen.

[Inhoud]

PELOPS.

Pelops, de zoon van Tantalos, erfde diens rijk, maar werd door een naburigen
koning daaruit verdreven. Hij trok nu over zee naar Griekenland en kwam op het
zuidelijk schiereiland aan, dat later naar hem de Peloponnesus heette.

Daar regeerde in dien tijd in het landschap Elis koning Oinòmaos, die een zeer
mooie dochter had, Hippodameìa [44]genaamd. Nu had een orakel voorspeld, dat ’s
konings schoonzoon hem van het leven zou berooven. Daarom wilde hij, dat
Hippodameia ongehuwd zou blijven en liet bekend maken, dat hij zijn dochter alleen
aan dengene tot vrouw zou geven, die hem in het wagenrennen overwon; maar dat
ieder, die hij overwon, zou worden gedood.

Koning Oinòmaos bezat een span zeer snelle paarden; daarenboven was er in
geheel Griekenland geen wagenmenner te vinden, zoo vlug en behendig als zijn
dienaar Mỳrtilos. Zóó zeker was hij dan ook van de overwinning, dat hij zijn
tegenstander een aanmerkelijken voorsprong placht te geven; bij het voorbijrijden
stiet hij hem dan zijn speer in den rug. Dertien jonge mannen waren reeds gevallen;
toen verscheen Pelops en wilde, om den prijs, het waagstuk bestaan. Hij nam zijn
toevlucht tot een list; aan Mỳrtilos beloofde hij de helft van het rijk, als deze hem aan
de overwinning zou helpen.

De dienaar liet zich overhalen. Vóór den afrit trok hij heimelijk uit den koninklijken
wagen de ijzeren aspennen en bracht daarvoor zwartgemaakte wasstaafjes in de
plaats. Op de gewone manier begon de wedstrijd. Pelops reed vooruit, koning
Oinòmaos offerde en stormde toen, overeind in den wagen, de hoog opgeheven
lans in de rechterhand, den in de verte nauwelijks nog zichtbaren Pelops in wilde
vaart na om hem den rug te doorboren, zooals hij het anderen gedaan had. Reeds
was hij tot op korten afstand genaderd, reeds hield hij zich gereed om hem den
doodelijken stoot toe te brengen, toen plotseling de raderen van den voortsuizenden
wagen afsprongen. Oinòmaos stortte ter aarde, verwarde zich in de teugels en werd
door de voortvliegende rossen te pletter gesleurd. Pelops daarentegen bereikte
zonder ongeluk het doel van den wedren. Zoo won hij Hippodameia, en met haar
den troon van haar vader.

Nu vroeg echter Mỳrtilos om zijn belooning. Maar [45]Pelops zocht zich aan zijn
verplichting te onttrekken; op een wandeling langs den oever stiet hij den
wagenmenner in zee. Zinkend vervloekte hij Pelops en heel zijn geslacht, en
ofschoon deze alles deed wat hij kon, om het kwaad te boeten, ging toch de vloek
maar al te zeer in vervulling. Reeds de zonen van Pelops, Atreus en Thyestes,
vervolgden elkaar in bloedigen twist en zelfs onder de kleinkinderen en
achterkleinkinderen kwam er nog geen einde aan de lange reeks van rampen, die
het ongelukkige geslacht van Tàntalos trof.

Een voorstelling van den wagen wedstrijd tusschen Pelops en Oinòmaos vond men
op een der gevelvelden van den grooten Zeustempel te Olympia.

[Inhoud]

KADMOS EN ZIJN GESLACHT.

KADMOS (CADMUS).

(OVÌDIUS, METAMORPHOSEN I, reg. 833 vlgg.; II reg. 1 vlgg.).

In Phoenìcië regeerde een koning, met name Agènor. Zijn dochter Europa speelde
eens met vriendinnen aan den oever van de zee, toen onder een kudde runderen
een wonderschoone, sneeuwwitte stier haar opmerkzaamheid trok. Agènor’s
dochter bewonderde het dier maar durfde het eerst niet naderen, hoe weinig
kwaadaardig het beest er ook uitzag. Langzamerhand echter week de vrees;
bloemen hield zij hem voor, klopte hem streelend op de breede borst en vlocht hem
sierlijke kransen om de horens. Ten slotte zelfs zette zij zich neer op zijn rug. Toen,
langzaam, ging het voort naar de zee, spelende al verder het water in, en ten slotte
verdween Zeus—want hij was het, die in de gedaante van een stier het meisje
geschaakt had—met zijn buit [46]in de richting van het eiland Creta. Daar maakte hij
zich aan Europa bekend.

De oude koning Agènor was ontroostbaar over het verlies van zijn dochter: hij gaf
zijn zoon Kadmos bevel haar overal te zoeken en verbood hem zonder haar terug te