Download the full version of the textbook now at textbookfull.

com

Eye Tracking in Second Language Acquisition

and Bilingualism A Research Synthesis and
Methodological Guide 1st Edition Aline
Godfroid (Author)
https://textbookfull.com/product/eye-tracking-in-
second-language-acquisition-and-bilingualism-a-
research-synthesis-and-methodological-guide-1st-
edition-aline-godfroid-author/

Explore and download more textbook at https://textbookfull.com

 Recommended digital products (PDF, EPUB, MOBI) that
you can download immediately if you are interested.

Understanding Formulaic Language A Second Language

Acquisition Perspective Second Language Acquisition
Research Series 1st Edition Anna Siyanova-Chanturia
https://textbookfull.com/product/understanding-formulaic-language-a-
second-language-acquisition-perspective-second-language-acquisition-
research-series-1st-edition-anna-siyanova-chanturia/
textbookfull.com

Second language acquisition 1st Edition Slabakova

https://textbookfull.com/product/second-language-acquisition-1st-
edition-slabakova/

textbookfull.com

Practice and Automatization in Second Language Research :

Perspectives from Skill Acquisition Theory and Cognitive
Psychology 1st Edition Suzuki
https://textbookfull.com/product/practice-and-automatization-in-
second-language-research-perspectives-from-skill-acquisition-theory-
and-cognitive-psychology-1st-edition-suzuki/
textbookfull.com

Horses For Dummies 3rd Edition Audrey Pavia

https://textbookfull.com/product/horses-for-dummies-3rd-edition-
audrey-pavia/

textbookfull.com
Examination Questions and Answers in Basic Anatomy and
Physiology 2nd Edition Martin Caon

https://textbookfull.com/product/examination-questions-and-answers-in-
basic-anatomy-and-physiology-2nd-edition-martin-caon/

textbookfull.com

The Omicron Legion (The Blaine McCracken Novels) 1st

Edition Land

https://textbookfull.com/product/the-omicron-legion-the-blaine-
mccracken-novels-1st-edition-land/

textbookfull.com

Spirit on the Move Black Women and Pentecostalism in

Africa and the Diaspora Judith Casselberry

https://textbookfull.com/product/spirit-on-the-move-black-women-and-
pentecostalism-in-africa-and-the-diaspora-judith-casselberry/

textbookfull.com

Social Problems in the UK An Introduction 2nd Edition

Stuart Isaacs

https://textbookfull.com/product/social-problems-in-the-uk-an-
introduction-2nd-edition-stuart-isaacs/

textbookfull.com

Prozac Nation Young and Depressed in America Wurtzel

https://textbookfull.com/product/prozac-nation-young-and-depressed-in-
america-wurtzel/

textbookfull.com
Get started with MicroPython on Raspberry Pi Pico 1st
Edition Gareth Halfacree

https://textbookfull.com/product/get-started-with-micropython-on-
raspberry-pi-pico-1st-edition-gareth-halfacree/

textbookfull.com
EYE TRACKING IN SECOND
LANGUAGE ACQUISITION AND
BILINGUALISM

Eye Tracking in Second Language Acquisition and Bilingualism provides foundational

knowledge and hands-on advice for designing, conducting, and analyzing
eye-tracking research in applied linguistics. Godfroid’s research synthesis and
methodological guide introduces the reader to fundamental facts about eye
movements, eye-tracking paradigms for language scientists, data analysis, and the
practicalities of building a lab.This indispensable book will appeal to undergraduate
students learning principles of experimental design, graduate students developing
their theoretical and statistical repertoires, experienced scholars looking to expand
their own research, and eye-tracking professionals.

Aline Godfroid is an Associate Professor in Second Language Studies and

TESOL at Michigan State University. Her primary research interests are in
psycholinguistics, vocabulary, quantitative research methods, and eye-tracking
methodology. Her research is situated at the intersection of cognitive psychology
and second language acquisition and has appeared in numerous international,
peer-reviewed journals. Aline Godfroid is Co-Director of the Second Language
Studies Eye-Tracking Lab and the recipient of the 2019 TESOL Award for
Distinguished Research.
Second Language Acquisition Research Series
Susan M. Gass and Alison Mackey, Series Editors

The Second Language Acquisition Research series presents and explores issues bearing
directly on theory construction and/or research methods in the study of second
language acquisition. Its titles (both authored and edited volumes) provide thor-
ough and timely overviews of high-interest topics, and include key discussions of
existing research findings and their implications. A special emphasis of the series is
reflected in the volumes dealing with specific data collection methods or instru-
ments. Each of these volumes addresses the kinds of research questions for which
the method/instrument is best suited, offers extended description of its use, and
outlines the problems associated with its use. The volumes in this series will be
invaluable to students and scholars alike, and perfect for use in courses on research
methodology and in individual research.

Using Judgments in Second Language Acquisition Research

Patti Spinner and Susan M. Gass
Language Aptitude
Advancing Theory, Testing, Research and Practice
Edited by Zhisheng (Edward) Wen, Peter Skehan, Adriana Biedroñ, Shaofeng Li and
Richard Sparks

For more information about this series, please visit: www.routledge.com/

Second-Language-Acquisition-Research-Series/book-series/LEASLARS

Of related interest:
Second Language Acquisition
An Introductory Course, Fourth Edition
Susan M. Gass with Jennifer Behney and Luke Plonsky
Second Language Research
Methodology and Design, Second Edition
Alison Mackey and Susan M. Gass
EYE TRACKING IN
SECOND LANGUAGE
ACQUISITION AND
BILINGUALISM
A Research Synthesis and
Methodological Guide

Aline Godfroid
First published 2020
by Routledge
52 Vanderbilt Avenue, New York, NY 10017
and by Routledge
2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon, OX14 4RN
Routledge is an imprint of the Taylor & Francis Group, an informa business
© 2020 Taylor & Francis
The right of Aline Godfroid to be identified as author of this work
has been asserted by her in accordance with sections 77 and 78 of
the Copyright, Designs and Patents Act 1988.
All rights reserved. No part of this book may be reprinted or
reproduced or utilised in any form or by any electronic, mechanical,
or other means, now known or hereafter invented, including
photocopying and recording, or in any information storage or
retrieval system, without permission in writing from the publishers.
Trademark notice: Product or corporate names may be trademarks
or registered trademarks, and are used only for identification and
explanation without intent to infringe.
Library of Congress Cataloging-in-Publication Data
A catalog record for this title has been requested
ISBN: 978-1-138-02466-3 (hbk)
ISBN: 978-1-138-02467-0 (pbk)
ISBN: 978-1-315-77561-6 (ebk)
Typeset in Bembo
by Deanta Global Publishing Services, Chennai, India
Visit the eResources: https://www.routledge.com/9781138024670
To Koen
CONTENTS

List of figures xii

List of tables xix
Prefacexxi
Acknowledgmentsxxiii

1 Introducing Eye Tracking 1

1.1 Online Methodologies in Language Processing Research 2
1.1.1 Think-Aloud Protocols 2
1.1.2 Self-Paced Reading 6
1.1.3 Eye Tracking 10
1.1.4 Event-Related Potentials 13
1.1.5 Synthesis 17
1.2 Why Study Eye Movements? 19
1.3 Summary 23
Notes 23

2 What Do I Need to Know about Eye Movements? 24

2.1 The Observer and the Visual Field 24
2.2 Types of Eye Movements 30
2.3 The Perceptual Span 38
2.4 Where the Eyes Move 43
2.5 When the Eyes Move 46
viii Contents

2.6 How Tight Is the Eye-Mind Link? A Look at Two Models of

Eye-Movement Control 51
2.7 Conclusion 57
Notes 59

3 What Topics Can Be Studied Using Text-Based Eye

Tracking? A Synthetic Review 61
3.1 Finding a Research Topic 61
3.2 Research Strands within Text-Based Eye Tracking 63
3.2.1 Grammar 65
3.2.2 Vocabulary and the Bilingual Lexicon 71
3.2.3 Instructed Second Language Acquisition 77
3.2.4 Subtitles 80
3.2.5 Assessment 82
3.3 Conclusion 86
Notes 86

4 What Topics Can Be Studied Using the Visual World

Paradigm? A Synthetic Review 88
4.1 Foundations of the Visual World Paradigm 88
4.2 Research Strands within Visual World Eye Tracking 97
4.2.1 Word Recognition 99
4.2.2 Prediction 103
4.2.2.1 What is Prediction? 103
4.2.2.2 Semantic Prediction 107
4.2.2.3 Morphosyntactic Prediction 108
4.2.2.4 Prediction Using Multiple Cues 112
4.2.2.5 Effects of Instruction 113
4.2.3 
Referential Processing 116
4.2.4 
Production 120
4.3 Conclusion 123
Notes 125

5 General Principles of Experimental Design 126

5.1 Doublets,Triplets, and Quadruplets 126
5.2 Between- and Within-Subjects Designs 134
5.3 Trials: Practice Trials, Critical Trials, and Filler Trials 138
5.4 Primary Tasks and Secondary Tasks 142
5.5 How Many Items Do I Need? 151
5.6 Conclusion 156
Notes 157
 Contents  ix

6 Designing an Eye-Tracking Study 158

6.1 Defining Areas of Interest 158
6.1.1 Word-Based Interest Areas 159
6.1.2 Larger Areas of Text 162
6.1.3 Image-Based Interest Areas 163
6.1.3.1 Images in Text-Based Research 163
6.1.3.2 Images in the Visual World Paradigm 165
6.1.4 Setting Interest Areas in Your Own Research 171
6.2 Guidelines for Text-Based Eye-Tracking Research 171
6.2.1 Spatial Constraints 171
6.2.2 Artistic Factors 174
6.2.3 Linguistic Constraints 177
6.2.3.1 Experimental and statistical control 178
6.3 Visual World Research 181
6.3.1 Selecting Images 182
6.3.1.1 Experimental Design 182
6.3.1.2 Visual Properties of Images 186
6.3.1.3 Naming Consistency and Normed Databases 188
6.3.1.4 Should I Have a Preview? 191
6.3.1.5 Should my Experiment Have a
Fixation Cross? 193
6.3.2 
Preparing Audio Materials 196
6.3.2.1 Creating Audio Materials 196
6.3.2.2 Defining Time Periods 198
6.4 Conclusion 202
Notes 203

7 Eye-Tracking Measures 205

7.1 Eye-Tracking Measures in Text-Based and Visual
World Research 206
7.2 Eye-Movement Measures 210
7.2.1 Fixations and Skips 210
7.2.1.1 Counts, Probabilities, and Proportions 210
7.2.1.2 Fixation Duration 214
7.2.1.3 Fixation Latency 229
7.2.1.4 Fixation Location 231
7.2.2 Regressions 232
7.2.3 Integrated Eye-Tracking Measures 237
7.2.3.1 Heatmaps, Luminance Maps, and Gaze Plots 237
7.2.3.2 Scanpaths 242
7.3 Conclusion:What Measures Should I Use? 247
Notes 250
Visit https://textbookfull.com
now to explore a rich
collection of eBooks, textbook
and enjoy exciting offers!
x Contents

8 Data Cleaning and Analysis 251

8.1 Data Cleaning 251
8.1.1 Data Cleaning Software 252
8.1.2 Inspecting Individual Participant Records and Trials 253
8.1.3 Correcting for Drift 257
8.2 Dealing with Outliers 260
8.2.1 Dealing with Overly Short and Long Fixations 261
8.2.2 Data Transformation 263
8.2.3 Accounting for Outliers: Model Criticism or Aggressive
A Priori Screening? 265
8.3 Overview of Statistical Practices in Current
Eye-Tracking Research 271
8.4 Linear Mixed-Effects Models 275
8.4.1 What’s Wrong with Repeated-Measures ANOVA? 275
8.4.2 Introducing Linear Mixed-Effects Models 276
8.4.3 Data-driven Versus Top-Down Approaches to Selecting
a Random Effects Structure 278
8.4.4 Worked Example 281
8.4.5 Reporting the Results 286
8.5 Analyzing Time-Course Data 287
8.5.1 Analyzing Separate Time Windows 288
8.5.2 Growth Curve Analysis 288
8.5.2.1 Data Preprocessing 288
8.5.2.2 Data Visualization 291
8.5.2.3 Logistic or Quasi-Logistic Regression 296
8.5.2.4 Choosing Time Terms 299
8.5.2.5 Worked Example 302
8.5.2.6 Reporting the Results 306
8.6 Conclusion:Which Analysis Should I Use? 307
Notes 309

9 Setting up an Eye-Tracking Lab 311

9.1 Choosing an Eye Tracker 311
9.1.1 Types of Eye Trackers and Their Precursors 311
9.1.2 Video-Based Eye Trackers 316
9.1.3 How Does an Eye Tracker Work? Speed, Accuracy, and
Precision 322
9.2 The Eye-Tracking Lab 330
9.2.1 Practical Considerations 330
9.2.2 Spatial and Technical Requirements for a Lab 334
9.2.3 Managing an Eye-Tracking Lab 336
 Contents  xi

9.3 Getting Started 338

9.3.1 Ideas for Research 338
9.3.1.1  Research Idea 1: Entry-Level: Create a
Sentence-Processing Experiment 338
9.3.1.2  Research Idea 2: Entry-Level: Create a
Text Reading Study 339
9.3.1.3  Research Idea 3: Entry-Level: Study Script
Effects in Reading 341
9.3.1.4  Research Idea 4: Entry-Level: Create a Visual
World Study 343
9.3.1.5  Research Idea 5: Intermediate: Replicate a L1
Reading Study with L2 Readers 345
9.3.1.6  Research Idea 6: Intermediate: Replicate a L1 Visual World
Study with L2 Listeners or Bilinguals 347
9.3.1.7  Research Idea 7: Intermediate: Conduct an
Interaction Study 348
9.3.1.8  Research Idea 8: Advanced: Examine L2 Listening as a
Multimodal Process 349
9.3.1.9  Research Idea 9: Advanced: Study Cognitive Processes dur-
ing Intentional Vocabulary Learnings 351
9.3.1.10 Research Idea 10: Advanced: Conduct a Synchronous
Computer Mediated Communication (SCMC) Study with
Eye Tracking 353
9.3.2 Tips for Beginners 355
9.3.2.1 About the Equipment 355
9.3.2.2 About Data Collection 356
9.3.2.3 About Data Analysis 361
Notes 363

References364
Index of Names 401
Index406
FIGURES

1.1 Converging evidence from traditional null hypothesis

significance testing and equivalence tests that neither
think alouds nor eye tracking affect reading comprehension  5
1.2 Three presentation formats in self-paced reading 7
1.3 Sample ERP waveforms, illustrating different ERP effects  13
1.4 Sample trial in a location-cuing experiment 20
1.5 Examples of decoupling between eye gaze and cognitive
processing22
2.1 Visual acuity in the fovea, parafovea, and periphery 25
2.2 The two major axes through which light travels in the eye 25
2.3 Cone and rod density in the fovea, parafovea, and periphery 26
2.4 A three-dimensional rendering of the ellipsoid-shaped
visual field with visual angles extending from the point of
gaze outwards  27
2.5 Relationship of viewing distance d, stimulus size x, and
the visual angle θ 28
2.6 A sequence of fixations (circles) and saccades (lines) on a
TOEFL® Primary™ practice reading test item 30
2.7 Idealized saccadic profile: eye gaze displacement, velocity,
and acceleration  33
2.8 Short- and long-distance saccades in a reading experiment 35
2.9 Fixational eye movements during a three-second fixation 37
2.10 The visual field 39
2.11 The gaze-contingent moving window paradigm 41
 Figures  xiii

2.12 Urdu and English sentences displayed in a gaze-

contingent moving window paradigm with different
window sizes  42
2.13 Undershooting (A) and overshooting (B) of arts in the
phrase sciences and arts given different launch sites in the
word sciences  45
2.14 Models of eye-movement control 52
2.15 A grid of E-Z Reader and SWIFT models of eye-
movement control 53
2.16 Example of a numerical simulation of the SWIFT model 54
2.17 Schematic representation of the E-Z Reader model 55
3.1 Distribution of eye-tracking studies across 16 SLA journals 64
3.2 A critical trial in a grammar learning experiment experiment 70
3.3 An example trial from the exposure phase in a study on
learned attention 78
3.4 Sample trial in an ISLA study 79
3.5 A gap-fill task in assessment research 83
3.6 Sample picture description task  85
4.1 Display used in Cooper (1974) while participants listened
to a story  90
4.2 Display used in Allopenna et al. (1998)  92
4.3 Linking eye movement data and activation levels of
lexical representations as predicted by the TRACE model 93
4.4 Display used in Altmann and Kamide (1999) 94
4.5 Display used in Altmann and Kamide (2007) 95
4.6 Distribution of eye-tracking studies across 16 SLA and
bilingualism journals 97
4.7 Display used in a word recognition experiment  101
4.8 Display used in the oculomotor Stroop task 102
4.9 Display used in gender prediction experiments 109
4.10 Display used in a morphosyntactic prediction experiment 111
4.11 Display used in a vocabulary learning experiment 115
4.12 Display used in a referential processing study 118
4.13 Three experimental conditions in a sentence-matching task 119
4.14 Motion event used in an oral production study 121
4.15 Eye-tracker set up in an oral production study  122
5.1 Common item types: doublets (two levels), triplets
(three levels), and quadruplets (four levels) 129
5.2 Schematic representation of different item types  130
5.3 A quadruplet 131
5.4 A quadruplet 133
xiv Figures

5.5 A quadruplet drawn from doublets of visual and

linguistic-auditory stimuli 133
5.6 Between-subjects design and within-subjects design for
studying the role of captions in vocabulary acquisition 136
5.7 Counterbalancing items across four lists 137
5.8 Trial sequence 139
5.9 Between-subjects design and within-subjects design for
studying the role of captions in vocabulary acquisition 155
6.1 Interest areas in a vocabulary learning study 160
6.2 Interest areas in a grammatical-ungrammatical sentence pair 161
6.3 Full captioning (left) and keyword captioning (right) 162
6.4 English lexical decision task with eye tracking  162
6.5 Different types of interest area in a banked gap-fill test  163
6.6 Pictorial interest areas  164
6.7 Interest areas in assessment research  165
6.8 Sample display with a target image (right) and a
nontarget, distractor image (left)  166
6.9 Three types of interest areas around discrete images in a
visual world experiment 167
6.10 Four image roles in the same visual display  168
6.11 Three types of interest areas around objects in a visual scene  169
6.12 Dynamic interest areas in a movie depicting a motion event 170
6.13 A screen display before (top-right) and after
(bottom-right) the researchers’ intervention  173
6.14 An example of monospaced and proportional font  176
6.15 Examples of 12-point, monospaced font types 177
6.16 Modified verb list from Godfroid and Uggen (2013), with
word length and frequency information recorded for all
the verbs in the study 179
6.17 Display from Dijkgraaf et al.’s (2017) study 183
6.18 Original display (left) and hypothetical extension (right) 184
6.19 Changing roles of targets and distractors in
Dijkgraaf et al. (2017)  185
6.20 Three possible displays of a balloon, a shark, a shovel,
and a hat 187
6.21 Three-stage trial: (1) fixation cross, (2) image preview, (3)
audio + image processing with eye-movement recording 194
6.22 Three-stage trial: (1) word preview, (2) fixation cross, (3)
audio + word processing with eye-movement recording 195
6.23 Visualization of the spoken sentence Every alligator lies in a
bathtub in Audacity 199
 Figures  xv

6.24 Splicing the target noun onto the carrier phrase201

6.25 Eye fixation patterns plotted against time201
7.1 Taxonomy of eye-tracking measures used in
text-based studies 207
7.2 Taxonomy of eye-tracking measures used in visual
world studies 208
7.3 Types of eye-tracking measures used in text-based and
visual world studies 209
7.4 Two different reading patterns for an unfamiliar word,
tahamul, embedded in context 210
7.5 Count measures in eye tracking in SLA and bilingualism 211
7.6 The ‘big four’ durational measures (upper panel) and
other durational measures (lower panel) in eye tracking in
SLA and bilingualism  214
7.7 Two different reading patterns for an unfamiliar word,
tahamul, embedded in context  217
7.8 First fixation latency in single-word reading 230
7.9 First fixation latency in an oculomotor Stroop task 231
7.10 First fixation location in single-word reading  232
7.11 Regression measures in eye tracking in SLA
and bilingualism 234
7.12 Two different reading patterns for an unfamiliar word,
tahamul, embedded in context 235
7.13 Integrated measures in eye tracking in SLA
and bilingualism 237
7.14 Heatmaps of fixation behavior during an English speaking
test: L1 English children (top) and English language
learners (bottom) 239
7.15 Two visual representations of essay-rating data: (a)
heatmap and (b) luminance map  240
7.16 Gaze plots during an English speaking test: L1 English
child participant (top) and English language learner (bottom)  243
7.17 Sequence of teacher scanpaths 244
7.18 Functional regions for four grammatical structures in a
grammaticality judgment test 245
7.19 Sentence reading pattern with different functional regions
superimposed246
7.20 Overlap (non-independence) between three common
durational measures 248
7.21 Alternative decomposition of a viewing episode into
statistically independent, durational measures 249
xvi Figures

8.1 Text skimming 254

8.2 Temporal graph of the raw data in Figure 8.1  254
8.3 Blinks in an eye-movement record 255
8.4 Temporal graph of the raw data in Figure 8.3  256
8.5 (a) Vertical drift in eye-movement recording and
corresponding data set after data cleaning: (b) manual
adjustment, (c) semi-automatic cleaning with Drift
Correct, and (d) Drift Correct followed by manual
adjustment258
8.6  Reading data for an L2 English speaker reading a text with
marginal glosses 259
8.7 A four-stage procedure for dealing with outliers 260
8.8 Frequency distribution for fixation durations during
sentence reading 262
8.9 Typical distribution of total reading times before
transformation (left panel) and after log transformation
(right panel) 265
8.10 Residuals (error terms) for a reanalysis of Godfroid and
Uggen’s (2013) data 268
8.11 Q–Q (quantile–quantile) plots showing model fit
following different outlier treatment strategies 271
8.12 Statistical procedures in visual world and
production research 272
8.13 Changing trends in statistical practices in L2 and
bilingualism eye-tracking research: (generalized) linear
mixed-effects models are catching up with ANOVA 273
8.14 Statistical procedures in text-based research 273
8.15 Analyses of eye-fixation duration measures in text-based
eye-tracking research 274
8.16 Three ways of laying out the same data set: for a mixed-
effects regression analysis, a F1 by-subject ANOVA, and a
F2 by-item ANOVA 276
8.17 Fitting a LMM for a fixed set of independent variables 282
8.18 Treatment of Time in different statistical procedures 287
8.19 Calculating fixation proportions based on raw
eye-tracking data 289
8.20 Sample display from a verb argument prediction study 294
8.21 Time course graph for the L1 English group 295
8.22 Proportion, odds, and log odds 296
8.23 Visual inspection of behavioral data  300
8.24 Natural and orthogonal polynomials 301
 Figures  xvii

8.25 Fitted (predicted) values for looks to target in the early

time window 305
8.26 A menu of common statistical options in eye-tracking
research308
9.1 The Dodge photochronograph 312
9.2 (a) (left) Drawing based on one healthy participant’s
photographic record. (b) (right) Eye-movement trace for
the sentence 313
9.3 A scleral contact lens 313
9.4 Electrooculography 314
9.5 Schematic representation of the eye 314
9.6 Relative positions of the pupil and the corneal reflection
for different points of regard 315
9.7 A remote eye tracker with the camera inside the display
monitor  316
9.8 A remote eye tracker with the camera on the table in
front of the participant  317
9.9 A remote eye tracker with the camera on the table in
front of the participant  317
9.10 A head-mounted eye tracker  318
9.11 Eye-tracking glasses  318
9.12 A head-mounted mobile eye tracker  319
9.13 (a) A remote eye tracker mounted in a tower above the
participant’s head. (b) A hi-speed tower-mount eye tracker  319
9.14 A remote head-tracker with a target sticker 320
9.15 A magnetic head-tracker  320
9.16 Flow-chart for deciding on an eye-tracking solution 321
9.17 Eye-movement data before and after event detection  323
9.18 Temporal sampling frequencies of three eye trackers 325
9.19 Precision and accuracy of an eye-fixation measurement 328
9.20 Collecting data outside the lab: Sri Lanka  332
9.21 In-home eye-tracking project in Chicago, IL  333
9.22 Camera set-up to study eye gaze during oral interaction  333
9.23 (a) (left) A two-PC configuration with Host PC and
Display PC. (b) (right) Two-room eye-tracking lab  335
9.24 Display PC and host PC separated by a panel 335
9.25 An experimental item (top-left) followed by a
comprehension question (bottom-right)  339
9.26 One paragraph and comprehension question  340
9.27 Example sentence pairs 344
xviii Figures

9.28 Three presentation formats of Chinese words, their

pronunciation and meaning  352
9.29 An example of a transition matrix for wèizhi, “location”,
with the Chinese characters, pinyin, and English
translation arranged vertically 352
9.30 An example of the Porta test of eye dominance, where
the thumb is aligned with a stop sign 359
TABLES

1.1 Predicted reading times per word in four reading methods 8

1.2 Comparison of thinking aloud, SPR, eye tracking, and ERPs 18
2.1 Degrees of visual angle of Courier font point 16–24 at
common viewing distances 29
2.2 The range of mean fixation durations and saccade length in
different tasks 32
2.3 Variables influencing fixation duration 49
3.1 Questions in eye-tracking research on grammar acquisition
and processing 71
3.2 Questions in eye-tracking research on vocabulary and the
bilingual lexicon 76
3.3 Questions in eye-tracking research on ISLA 80
3.4 Questions in eye-tracking research on multimodal input 81
3.5 Questions in eye-tracking research on language assessment 85
4.1 Questions in visual world eye tracking on lexical
processing and word recognition 103
4.2 Questions in visual world eye tracking on prediction 106
4.3 Questions in visual world eye tracking on referential
processing120
4.4 Questions in visual world eye tracking on production 123
5.1 Comparison of four secondary tasks 150
5.2 Number of observations in L2 eye-tracking research
with text 154
5.3 Number of observations in L2 visual-world eye-tracking
research154
Visit https://textbookfull.com
now to explore a rich
collection of eBooks, textbook
and enjoy exciting offers!
xx Tables

6.1 Best-fitting linear mixed effects model for log first pass

reading time  180
6.2 Normed databases for picture selection 190
7.1 Definitions and examples of count measures 211
7.2 Definitions and examples of duration measures 215
7.3 Definition and example of first fixation latency 229
7.4 Definition and example of first fixation location 232
7.5 Definitions and examples of regression measures 236
7.6 Four types of heatmap 241
8.1 Comparison of different outlier treatment strategies 270
8.2 Backward model selection: The maximal model and a
more parsimonious competitor model 284
8.3 The best-fitting linear mixed-effects model 285
8.4 Final model after model criticism 286
8.5 Raw eye-tracking data for three trials (trial excerpts) from
one participant 289
8.6 Binned eye-tracking data for three trials (trial excerpts)
from one participant 291
8.7 Binned eye-tracking data with dependent variables used
for plotting and analysis: fixation proportion (FixProp) and
empirical logit (elog) 292
8.8 Comparison of logistic and quasi-logistic regression 299
8.9 Forward model selection in logistic regression: A base
model and three competitor models  304
8.10 Forward model selection in quasi-logistic regression: A base
model and three competitor models  304
8.11 The final model (Model 2) in the logistic regression analysis 305
PREFACE

Eye-movement registration, commonly referred to as eye tracking, has proven

to be a valuable technique across multiple disciplines to study human cognition.
Although eye-movement registration dates back at least to the 19th century, tech-
nological advances and the advent of commercially available eye trackers have
revolutionized the use of eye-tracking methodology in research. You no longer
need to be an engineer (and build your own eye tracker) to engage in eye-tracking
research. While more researchers than ever before are seeing the value of eye-
movement registration for their work, the decoupling of the technical and meth-
odological aspects of eye-tracking research has not been without challenges. Eye
fixations may offer a window into the mind, but to do so studies require careful
planning and experimental design.
My own experience with eye-tracking methodology began at the University
of Brussels, Belgium, around 2006, when I was fortunate to gain access to a head-
mounted eye tracker in the psychology department.Trained as an applied linguist,
I quickly became engrossed in the foundational work on eye movements in read-
ing that had accumulated over the last 30 years in cognitive psychology. Clearly,
our two disciplines shared common interests, but as an applied linguist, I kept
asking myself how bilingualism and second language researchers could similarly
benefit from eye tracking to address questions about language processing, acquisi-
tion, instruction, and use. This book represents the outcome of a nearly 15-year
journey devoted to answering that question. Although the ground rules of eye
tracking do not change between disciplines, its applications do, and this com-
munication between disciplines carries a lot of potential for creating new knowl-
edge. With this book, I aim to help build the disciplinary identity of eye-tracking
research in second language acquisition and bilingualism. This has been an act of
adaptation and creation, as much as it has been an act of translation, because with
xxii Preface

a new field come new questions and possibilities for innovation. At the same time,
many design issues in eye-tracking research do generalize across language-related
disciplines. Therefore, I hope other researchers working across the language sci-
ences will find this book useful as well.
The structure of this book reflects the different stages of the research cycle. I
organized it this way with my graduate students in mind, who, over the course
of a 15-week seminar, learn the ropes of eye tracking in the Second Language
Studies Program at Michigan State University. Depending on where you find
yourself in the research process, you may find it useful to read the corresponding
chapters in the book. Chapter 1 introduces eye-tracking methodology in rela-
tion to other real-time data collection methods. It will be most useful if you are
considering whether eye tracking could enrich your research program and what
other data sources eye tracking can be triangulated with. Chapter 2 summarizes
my reading of the cognitive psychology literature. It boils down nearly 45 years
of fundamental research to a chapter-length, accessible summary of fundamental
facts about eye movements that probably every eye-tracking researcher in the lan-
guage sciences should know. Chapters 3 and 4 present the findings of a synthetic
review of eye-tracking research in second language acquisition and bilingualism,
highlighting major themes and developments in the field so researchers can situ-
ate their own work and find a topic. Chapters 5 and 6 cover the design of eye-
tracking studies. Chapter 5 is a stepping stone for Chapter 6, in that it introduces
basic principles of experimental design. Equipped with this knowledge, readers
can tackle the eye-tracking-specific information in Chapter 6. After reading these
chapters, you will be able to conceptualize and design your own eye-tracking
project. Chapter 7 provides a comprehensive overview of eye-tracking measures
in second language acquisition and bilingualism. You can focus specifically on
those measures you use in your own research or read with the aim of exploring,
so you can diversify and expand your current selection of measures. Chapter 8
covers topics in data cleaning and analysis. It caters to readers with different levels
of statistical literacy by providing both an overview of current statistical practices
and an in-depth introduction to newer statistical techniques (linear mixed-effects
models and growth curve analysis) that have gained importance in recent years.
Lastly, Chapter 9 brings the reader full circle by providing practical advice on
purchasing or renting an eye tracker, setting up a lab, tips for data collection, and
ideas for research. Overall, this book will explain the details of how and why to best
collect and analyze eye-movement recordings for well-designed and informative
language research.
ACKNOWLEDGMENTS

Writing is a process, and this process would not have been as rewarding and at
times even fun without the help and encouragement of a group of talented and
caring people. I am thankful to the series editors Susan Gass and Alison Mackey
for giving me an opportunity to write this book and to the Routledge editors
Ze’ev Sudry and Helena Parkinson for overseeing the publication process. My
thanks also go to Paula Winke, Co-Director of the Second Language Studies Eye-
Tracking Lab, and to all the previous students in my eye-tracking course and in
particular JinSoo Choi, Caitlin Cornell, and Megan Smith, who have commented
on different chapters in this book. Markus Johnson from SR Research and Wilkey
Wong from Tobii have been most helpful answering my questions about eye
trackers and provided feedback on the final chapter of the book. Chapters 4, 6,
and 8 also benefited from conversations with Gerry Altmann and Denis Drieghe.
I owe a special debt of gratitude to Carolina Bernales, Bronson Hui, and
Kathy MinHye Kim for their numerous contributions to the book, which have
made it better in so many ways. My thanks also go to Dustin Crowther and
Kathy MinHye Kim for their help coding the studies. Elizabeth Huntley, Wenyue
Melody Ma, and Koen Van Gorp proofread all the chapters and made many astute
suggestions that have made this book a better read. I thank all the eye-tracking
researchers who generously contributed examples from their studies and whose
work has had an obvious impact on my thinking. I thank my writing partners in
crime, Patricia Akhimie, Claudia Geist, Gustavo Licon, and Kelly Norris Martin,
for motivating me to show up and do the work week after week. I thank my East
Lansing friends Natalie Philips and John McGuire and my Ann Arbor friends for
making cold Michigan winters a little warmer and lastly, I thank my family in
Belgium and Koen for their unwavering love and support as I pursued my aca-
demic dreams on a new continent.
Aline Godfroid, Haslett, Michigan
Random documents with unrelated
content Scribd suggests to you:
The Project Gutenberg eBook of Goena-Goena:
Oorspronkelijke roman
 This ebook is for the use of anyone anywhere in the United
States and most other parts of the world at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away
or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License
included with this ebook or online at www.gutenberg.org. If you
are not located in the United States, you will have to check the
laws of the country where you are located before using this
eBook.

Title: Goena-Goena: Oorspronkelijke roman

Author: P. A. Daum

Release date: October 27, 2021 [eBook #66666]

Most recently updated: April 5, 2022

Language: Dutch

Credits: Jeroen Hellingman and the Online Distributed

Proofreading Team at https://www.pgdp.net/ for
Project Gutenberg (This book was produced from
scanned images of public domain material from the
Google Books project.)

*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK GOENA-GOENA:

OORSPRONKELIJKE ROMAN ***
GOENA-GOENA.
 GOENA-GOENA.
OORSPRONKELIJKE ROMAN

DOOR
MAURITS.

Tweede Druk.
LEIDEN.—A. W. SIJTHOFF.

[1]
GOENA-GOENA.
Charles Prédier kwam met een vergenoegd gezicht het kantoor uit.

Nu was alles in orde; nu was zijn fortuin gemaakt! Terwijl hij het
zweet van z’n voorhoofd veegde—het pleiten voor eigen zaak maakt
zoo warm!—drukte hij de zwart leeren portefeuille, die hij onder den
arm droeg, met liefde tegen zijn borst. Het had moeite gekost den
notaris over te halen, geld te steken in de nieuwe koffie-
onderneming; doch nu het gelukt was, ging het overige vanzelf; nu
zou het kapitaal gauw genoeg bijeenkomen; er zou gebouwd en
geplant kunnen worden, en binnen een jaar of vier.…..

Het was alles netjes uitgerekend. Dáárom was notaris Bronkhorst er

ook ìn gegaan. Hij kende Prédier als een goed planter en flink
administrateur; als een echte half bloed Europeaan, die in de
sociëteit blufte met champagne, homberde tegen hoog tarief en
mooier paarden hield, dan ieder ander, maar die in zaken angstvallig
op de kleintjes paste, en wat men noemt op ’n cent doodbleef.

De erfpacht, aan het gouvernement gevraagd, was toegestaan; door

de welwillende tusschenkomst van een zwager te Batavia, en van
een tante, die veel bij den resident aan huis kwam, was de canon
laag gesteld, de gronden waren prachtig; van bladziekte [2]was in die
streek geen sprake,—het was in één woord ’n goudmijn.

Bronkhorst dacht, toen Prédier weg was, nog na over de cijfers.

Geheel optimist was hij niet meer. Al wat hij had „verdiend” in Indië,
stak in landelijke ondernemingen. De vooruitzichten, zeiden de
administrateurs, waren prachtig, maar voor het oogenblik zag hij
geen cent van zijn geld, en was het maar elke maand bijpassen.
Toch was zijn vertrouwen niet geschokt, anders zou hij zich nu niet
weer hebben laten „lijmen” door Prédier. Als er maar één gelukte,
dacht de notaris, dan was het reeds financiëel, in orde. En hij
rekende op zijn goed gesternte. Hoe was hem de fortuin niet
meegeloopen, sedert hij twaalf jaren geleden benoemd werd tot
notaris op de kleine hoofdplaats! Toen was het daar vrij wel: mager
met mosterd. Zijn voorganger klaagde altijd steen en been, dat er
zoo weinig viel te verdienen. Nauwelijks was Bronkhorst gekomen of
de vette jaren braken aan, alsof hij ze meebracht in zijn koffers.
Waar vroeger slechts rijstvelden waren, wuifden nu de sierlijke
pluimen van ’t bloeiend suikerriet; waar vroeger lang uitgeschoten
klapperboomen het „hoogste goed” vormden, daar waren die nu
vernederd door de hoogere witte fabriekschoorsteenen, die in den
maaltijd nacht en dag altijd door rookwolken opzonden uit hun
zwarte openingen. En dwars door de vroeger ongerepte velden
lagen thans onafzienbare rails, hier roestig, ginds door de wrijving
als gepolijst, en in eindelooze uitgestrektheid dof glimmerend in ’t
felle zonlicht. Er was geld gekomen onder de bevolking, en met ’t
blanke „slijk der aarde” kwam nog ander „slijk”, dat zich
aangetrokken voelde. Nabij het spoorwegstation woonden nu
Chineezen en Arabieren, die handel dreven, warongs hielden, opium
smokkelden, dobbelhuizen hielden; ’t was de legertros der
Westersche beschaving in het Oosten.

Maar het notaris-kantoor had er voordeel van. Bronkhorst had het

lokaal gelaten zooals het was onder zijn voorganger. Dat stond goed,
vond hij; hoe ouderwetscher, vuiler en wormstekiger [3]zoo’n kantoor
er uit zag, des te solieder scheen het; alleen was het personeel
uitgebreid; hij hield er een candidaat op na en ’n paar klerken,
terwijl zijn voorganger het niet verder had kunnen brengen dan tot
één versuft kopiïst achter ’n schutsel.

„Hoe is het Jean, kom je eten?”

„Is het al zóó laat?”

„Er is al lang opgedaan: de kinderen schreeuwen van den honger.”

De notaris stond op en volgde zijn vrouw. Terwijl ze hem voorging

van het bijgebouw, waarin kantoor werd gehouden, naar ’t
woonhuis, en de vergulde hakken harer slofjes klik-klakten op de
steenen der galerij, vertelde hij haar ’t bezoek van Prédier, diens
plannen en het aandeel, dat hij er in had genomen.

Zij hoorde ’t wel, maar het ging haar het eene oor in, het andere uit;
ze begreep alleen, dat het pogingen betrof, om van koffie geld te
maken, maar veel verder dan dit primitief begrip kwam zij niet; ze
was nu reeds acht jaar in Indië—Bronkhorst had haar getrouwd,
toen hij wegens ziekte ’n jaar met verlof naar Europa was geweest—
maar zij was met hart en ziel een t o t o k gebleven, die slecht
brabbelmaleisch sprak, geen inlandsche bedienden langer dan een
maand kon houden, voor de détails van het echt Indisch leven geen
oog had, en er daarvoor ook nimmer een krijgen zou. Als Bronkhorst
haar van zijn speculatiën in de cultures vertelde, dan zei ze maar „Ja
en amen”; geloofde, dat het erg gelukkig zou wezen, als ’t groote
winsten opbracht, en.…. dacht er verder niet aan.

Hem kon zoo iets dagen lang bezig houden, en dat deed het ook nu.
Het maakte hem stil aan de rijsttafel; het hinderde hem ’s middags
op ’t kantoor onder het andere werk, en toen hij ’s avonds naar
gewoonte in een wipstoel op het schabelletje een havanna rookte na
het diner, wilden hem die prachtige plannen van Prédier nog niet
loslaten.

Naast hem stonden op een marmeren knaap twee kopjes koffie; zijn
vrouw zat tegenover hem; hij keek naar buiten en dacht [4]hardop,
voor de gezelligheid en meenende dat Marie luisterde. De cijfers der
mogelijke winsten maakten hem warm.
„Jongens, als het d i e n kerel toch eens lukte!” riep hij. „Wat zou dat
een heerlijk zaakje zijn!”

Marie was opgeschrikt door den luideren toon. Onder het exposé
zijner geldelijke illusiën was ze rustig ingedommeld, maar nu greep
ze naar haar kopje, en zei op ’n toon alsof ze zijn beschouwingen
aandachtig had gevolgd: „Ja, heerlijk, hè?”

Hij snapte het wel.

„Als je moe bent, Mies, dan moet je naar bed gaan; dat is veel
beter.”

„Wel neen; het gaat nogal!”

Bronkhorst lachte.

„Kom, kom! Veins maar niet. Je valt bijna omver van den slaap. Ik
kan het me best voorstellen. Die eeuwige drukte met de kinderen; ’s
morgens vroeg op en ’s middags niet slapen.… ga jij gerust naar
bed, hoor.”

„Wil je niet nog iets drinken?”

’t Kon haar eigenlijk weinig schelen, maar ze gevoelde, dat ze iets

vriendelijks moest zeggen of eenige zorg voor hem aan den dag
moest leggen. Want het w a s wel ’n beetje onaangenaam voor hem,
dat ze ’s avonds na het eten altijd uitging als een nachtkaars. Maar
ze k o n er niets tegen doen; met den besten wil der wereld niet.

En hij vond het werkelijk zeer onaangenaam,—al drong hij er ook

opaan, dat ze zou gaan slapen,—als hij zag, dat Morpheus haar te
machtig werd.
Zeker, dacht hij, het was beroerd, erg vervelend; hij had zoo weinig
lust in uitgaan, en thuis hield na halfnegen alle conversatie op. Weer
terugkeerend tot zijn à p r o p o s , de nieuwe koffieonderneming,
zag hij, in gedachten verzonken, naar de schitterende lichtpuntjes op
den zwart-blauwen achtergrond hoog in de lucht, tot zijn aandacht
werd afgeleid door den toon van een heftig krakeel. Hij keek eens in
die richting over den pagger; [5]dat was weer bij de Borne’s; die
hadden ook altijd twist; en dan zoo luidruchtig; ze moesten zich
schamen!

Hij stond op, knoopte zijn kabaja zorgvuldig dicht en wandelde het
erf af, naar den grooten weg; voortdurend klonk hem ’t heftig geluid
der twistende stemmen in de ooren; wat ze elkaar toevoegden, kon
hij niet verstaan, maar dat behoefde ook niet; de Borne’s waren
reeds twee jaren zijn buren, en hij wist er alles van. Nu en dan had
hij zich er mee bemoeid; als ’n goed notaris, die zich altijd
interesseert voor andere zaken, kon hij dat niet laten, schoon zijn
vrouw hem afried zich te mengen in geschillen tusschen man en
vrouw. Ook wist hij wel dat het zoo’n vaart niet liep; groote
woorden, anders niet. Juist passeerde hij hun huis, toen kapitein
Borne, in uniform, naar buiten kwam.

Ze liepen samen op.

„Die vrouw van me,” zei de kapitein, die commandant was van het
kleine garnizoen, „is in staat ’n mensch razend te maken.”

„Bah! Ze is zoo kwaad niet.”

„Neen, dat is ze ook niet. Ik geloof, dat ze ’n man moest hebben,

zooals jij er een bent!”

„Was het dan weer over de sociëteit?”

„Natuurlijk. Dat gunt ze me nu niet. Ga ik ’s middags in de kroeg ’n
p a i t j e nemen, en ’t wordt wat laat—dat kan toch gebeuren!—dan
is sinjeur de duivel los. Wil ik ’s avonds nog ’n partijtje maken, vlan!
dan heb je de poppen aan het dansen.”

„Maak je het niet werkelijk wat te druk?”

„Och wat! Als ik in deze negorij altijd thuis moest zitten, dan stierf ik
van chagrijn. Ik ben dat nooit gewoon geweest.”

„Daarbij is het op den duur ’n kostbare aardigheid.”

„Het is waarachtig,” riep Borne, en in zijn verbazing bezigde hij een

hoogst dubbelzinnige overdrachtelijke uitdrukking, „het is waarachtig
of jullie onder één deken liggen.”

Zij lachten beiden, zóó gek vonden ze het idée.

„Neen, maar in ernst,” vervolgde Bronkhorst stilstaande op [6]den

weg, wijl hij geen lust had verder mee te loopen, „is het niet een
dure geschiedenis?”

„Wel, dat is zoo erg niet. Er gaan tien p a i t j e s in één pop. ’t Is

waarachtig alsof ik den boel opmaak! De soos kost me niet half
zooveel als haar familie.”

„Ja, je hebt nogal dikwijls logé’s.”

„Altijd, meneer! Jij bent ’n slimme vogel geweest, je hebt je vrouw

uit Holland gehaald. Ik heb hier ’n vrouw getrouwd en op den koop
toe ’n familie, die me de helft van het jaar op m’n dak zit. Nu is er
weer ’n stelletje in aantocht.”

„Het is aan den anderen kant recht gezellig.”

„Och dat wel, ten minste dezen keer. Z ij is ’n nichtje van m’n vrouw;
Betsy heet ze, ’n verduiveld aardig diertje, en h ij is ’n goeie vent; ’n
lobbes.”

„Is hij met verlof?”

„Hm! Dat zou ik denken! Hij is ’n koffieboer, weet je, en ze hebben

hem met groot verlof gezonden, omdat de boel niet marcheerde. Nu
is hij à l a r e c h e r c h e d ’ u n e p o s i t i o n . Overigens ’n goeie
jongen, ’n vroolijke vent. Bonsoir!”

Kapitein Borne stapte voort naar de sociëteit, waar zijn partners hem
reeds wachtten. Bronkhorst keerde langzaam en bij zichzelven
glimlachend terug naar huis.

Wat was er nu toch voor aantrekkelijks in zoo’n sociëteit?

Zaterdagsavonds ging hij er ’n uurtje heen; hij was een notabele en
moest zich dus „vertoonen”. Maar zelfs dan zou hij bij voorkeur thuis
zijn gebleven.

Een aanrollende reiswagen met zes paarden bespannen en bovenop,

voor en achter met koffers bepakt, trok zijn aandacht. Met zijn twee
flauw lichtende lantaarns gierde het rammelend monster in snelle
vaart over den weg, en hield daarna stil voor het huis van Borne.
Daar waren de „familieleden”, die de kapitein óók getrouwd had!
Bronkhorst vond werkelijk, dat men den heer des huizes niet
bijzonder vroeg gewaarschuwd, maar tamelijk wel voor een
voldongen feit had gesteld. Hij ging een [7]weinig ter zijde van den
weg, en zag hoe een jonge vrouw met ’n slanke figuur vlug uit den
wagen sprong en mevrouw Borne in de voorgalerij omhelsde; een
lang man met ’n blonden baard volgde; een oogenblik hoorde men
het onbestemd geluid van elkaar luidruchtig begroetende personen,
—toen ging het drietal ’t huis binnen en liet de zorg voor de
b a r a n g aan de bedienden over.
„De buren hebben logé’s gekregen,” vertelde Bronkhorst den
volgenden ochtend zijn vrouw, als een nieuwtje bij het ontbijt.

„Ja, dat wist ik. Mevrouw Borne heeft me al ’n dag of acht geleden
verteld, dat ze haar nicht Betsy te logeeren kreeg met haar man,
voor onbepaalden tijd.”

„Zóó-ó-! Borne zelf vernam het eerst gisteravond.”

„Zij wilde ’t hem niet eer zeggen; hij moppert altijd zoolang, als hij
het tevoren weet; wanneer de lui er eenmaal zijn, dan heeft hij er
vrede mee.”

Bronkhorst moest er om lachen: ’t was, vond hij, een eigenaardige

speculatie.

„Dat vind ik ook; ’t kost toch b e i d e r geld.”

Het denkbeeld trof hem; niet omdat het nieuw was, maar hijzelf
deed uit gewoonte altijd met zijn geld, wat hij wilde, zonder ooit zijn
vrouw te raadplegen.

„Je vindt het toch wel goed, Marie,” vroeg hij, „dat ik me in die zaak
van Prédier heb gestoken?”

Zij keek hem met haar groote oogen verwonderd aan.

„Waarom zou ik het niet goed vinden?”

„Wel, men kan niet weten; het is toch ook evengoed jouw geld.”

„Van die zaken heb ik geen verstand, Jean; dat weet je, en dan,
ventlief, zooals jij doet zal ’t wel goed wezen.”

Daar had je weer het vertrouwen! Zóó genoot hij dat nu als notaris
algemeen, en dáárvan was hij overtuigd: als zoodanig was hij het
waard ook. Hij had er uitstekend slag van de zaken voor anderen te
behandelen; hij deed het gewetensvol en nauwgezet. Rijke
Chineezen kwamen van heinde en ver hem in lastige, [8]belangrijke
zaken raadplegen, en ze wisten toch, dat de notaris hen geducht liet
betalen. Maar hij bezat het welverdiende vertrouwen van iedereen
voor ieders zaken; alleen miste hij dat van zichzelven voor zijn eigen
zaken. Voor een ander zou hij niet half zoo gauw en zonder ernstig
onderzoek tot de plannen van Prédier zijn toegetreden; waar het zijn
eigen geld betrof, was hij losser.

„Je moet me niet zoo onbeperkt vertrouwen.”

„Verbeeld je! Als men ’n man heeft, die notaris is, en men vertrouwt
hem niet.…”

„Nu?”

„Nu,” zei ze lachend, „dan moet hij toch ’n geduchte roover wezen.”

Meelachend kuste hij haar; zei, dat ze er zonderlinge theorieën op

na hield, en ging als gewoonlijk in opgeruimde stemming naar ’t
kantoor, een oogenblik, met ongeduld door zijn vrouw verbeid; want
dan ving haar opperheerschappij aan over de huiselijke zaken; dan
begon de dagelijksche groote drijfjacht op vlekken en stof, op niet
fraai gepoetste vorken en lepels en niet volkomen glinsterende
messen; op scheurtjes en rafels in kinder- en huishoudgoed; dan
ving het moment aan, waarop de toorn der huisvrouw zich
doorloopend lucht gaf over het gebrek aan westelijke
zindelijkheidsbegrippen bij d e n Javaan.

De overdreven zin voor het huishoudelijke bij mevrouw Bronkhorst

had onder de dames van ’t plaatsje aanvankelijk groote verbazing
gewekt. Toen ze pas uit Holland kwam, ontving men haar met meer
nieuwsgierigheid dan vriendelijkheid; de Indische dames
beschouwden haar zoo’n beetje als ’n indringster. Als toch de notaris
een vrouw had willen hebben, dan had hij, vonden ze, er immers
een uit de Indische omgeving kunnen kiezen; er waren knappe
jonge meisjes genoeg, die hem gaarne wilden hebben; hij had
volstrekt niet naar Holland behoeven te gaan om een vrouw te halen
met aschkleurig haar, en die den heelen dag koelie-werk deed in
huis. [9]

Men kende het huis van den notaris algemeen onder den naam van
het „paleis”. Toen Bronkhorst met zijn vrouwtje naar Indië kwam,
had hij ’n keurige Europeesche inrichting meegebracht. Fraaie
ameublementen, hoogst onpractisch en lastig om te behouden en te
onderhouden, maar keurig mooi om te zien; stoelen met heerlijke
overtrekken, die uitstekend aan hun bestemming beantwoordden,
daar nooit iemand het waagde er op te gaan zitten; prachtige
spiegels, mahoniehouten kasten, kostbare schilderijen en smaakvolle
portières. Met den hartstocht van een huishoudelijke, welopgevoede
dochter uit een nette burgerfamilie in Holland, had de jonge
mevrouw Bronkhorst zich dadelijk geconstitueerd als slavin van al
dat moois, behoudens de servituten haar door het moederschap
opgelegd.

Zoo was het haar gelukt al die schatten jaren te conserveeren en

„zoo goed als nieuw” te houden, in vollen strijd steeds tegen de
inlandsche menschen- en insectenwereld.

Maar mooi was het, dàt erkende iedereen; veel mooier zelfs dan bij
den resident, en zoo was het met alles, tot in de keuken, waar tot
stomme verbazing van alle Indische menschen een glimmende
b a t t e r i e d e c u i s i n e aan den helderwitten muur prijkte, en tot
in den stal, waar de twee spannen fraaie koetspaarden en het
rijpaard van Bronkhorst hun omgezette gras en g a b a h op
raadselachtige wijze schenen te verbergen.
Wel honderdmalen werd mevrouw Bronkhorst over de uitkomsten
harer slavernij gecomplimenteerd; vooral door de heeren, die
verklaarden, dat het iemand „goed” deed, weer eens zoo’n keurig
nette Europeesche inrichting te zien, maar die voor geen geld
hadden gewild, dat h u n vrouwen zooveel werk maakten van den
inboedel.

Het „paleis” had zijn vasten receptie-avond; men zat dan in de

voorgalerij aan de eene zijde; iedereen, voorzoover hij door zijn
maatschappelijke positie in aanmerking kwam, woonde die avondjes
bij, en de resident, wien het à f o n d weinig kon schelen, zei wel
eens quasi spijtig, dat het bij den notaris drukker toeging, [10]dan bij
hem, resident. Het was niet p o u r l e s b e a u x y e u x van
Bronkhorst en diens vrouw, schoon de laatste werkelijk mooie oogen
had, dat de meesten kwamen; maar men zat er op zijn gemak bij
den notaris, wat men niet deed bij den resident, en men kreeg
buitengewoon fijne dranken en lekkere havanna’s, wat men ook al
niet kreeg bij den resident, die zelf niet rookte en niet dronk, en dus
vond, dat een en ander eigenlijk ook niet voegde aan de gemeente.

De Borne’s waren ook gekomen en hadden hun neef, meneer Den

Ekster, meegebracht, den koffieplanter à l a s u i t e .

„Is je nicht niet meegekomen?” vroeg mevrouw Bronkhorst, die

familiaar was met haar buurvrouw.

„Zij laat zich excuseeren; ze had zoo’n vreeselijke hoofdpijn. Zeker

van het zitten in den reiswagen, gisteren den heelen dag; ze had het
al toen ze aankwam; ze is niet zoo heel sterk, weet je, en dan: ze
trekt het zich nogal aan.…”

„U is niet meer op het land, meneer Den Ekster,” zei vragend de

resident op den meesterachtigen toon van iemand, die zich overal
„aan het hoofd” gevoelt.
„Neen, resident; de lui dachten dat ik de bladziekte kon weren, maar
zóó knap ben ik niet.”

„Ja,” was ’t antwoord met een zucht vol staatszorg, „dat is ’n leelijk
ding.”

„Zie je,” vervolgde mevrouw Borne tegen de gastvrouw, „zij is niet

heel gelukkig met hem.”

„’t Is erg jammer.”

„Ja, er komt ook zóóveel bij. Geen kinderen, zie je, nooit.…. geen
idéetje.”

Mevrouw Bronkhorst keek haar even aan. Zij kon met het
eigenaardig Indisch idioom maar niet terecht, en over zulke
i d é e t j e s van kinderen te spreken in gezelschap, hinderde haar.

„Wil je ’n glas malaga?”

Ja, dat was het eenige, waarmee de Indische kapiteinsvrouw [11]te

vangen was, omdat het, vond ze, iets had van s t r o o p , het eenige
dat ze dronk behalve koffie en koud water.

„Ik wou,” zei de kapitein met zijn luide commando-stem, „dat ik geld
genoeg had, dan liet ik twaalf ankers malaga aanrukken.”

„Hou je daar zoo van, kapitein?” vroeg de algemeene ontvanger.

„Wel neen, maar daar kon ik mijn vrouw mee paaien.”

„S o e d a h ! ” riep deze reeds half boos, „laat mij er asjeblieft maar

buiten.”

Maar iedereen had er genoegen in en lachte.

„Zoo! Moet mevrouw zoet worden gehouden?” vroeg de resident.

„Terdege, hoor! Het is nu al zoover, resident, dat ik geen bittertje

mag drinken of ik krijg er langs als een recruut van een vice-
korporaal.”

„S o e d a h , toch!” herhaalde zijn vrouw met verwijtende blikken uit

haar fluweelachtige zwarte oogen. Meer dorst ze niet zeggen, uit
vrees voor den resident. Van alle kanten werden vroolijke
opmerkingen gemaakt, volstrekt niet kwetsend voor haar.
Integendeel, men mocht de Borne’s zeer gaarne. Hij was ’n flink
militair en zij een goede, hartelijke vrouw, en ofschoon ze altijd ruzie
hadden, hielden ze wezenlijk veel van elkaar. Zij was trotsch op hem,
al beknorde ze hem aanhoudend, en in haar hart vond ze dat geen
enkel man de vergelijking met hem kon doorstaan. En Borne zelf
dacht altijd met liefde aan zijn knappe, kloek gebouwde vrouw; men
kon, als ze ziek was, hem „onder een hoed vangen”; hij was dan niet
uit het huis te slaan. Maar als ze beiden gezond en wel waren,
hadden ze het altijd met elkaar aan den stok, en in hun pogingen
om elkaar te overschreeuwen was dat gauw genoeg algemeen
bekend geweest op de plaats.

Toch waren ze gelukkig samen.… op hun manier.

Toen ze van de receptie thuis kwamen, ging Den Ekster naar de

logeerkamer om de zwarte jas, waarin de bergbewoner het op de
vlakte ontzettend warm had, tegen ’n kabaja te verruilen.

Zijn vrouw zat bij het flauwe licht van een oud-model hanglamp
[12]naast de tafel op een wipstoel; ze was in sarong en kabaai. Toen
ze hem hoorde aankomen, verborg ze haastig iets in haar
koetang.
Het was maar ’n brief van haar eenige zuster, ’n jong ding nog, van
achttien jaren, maar die er reeds twee getrouwd was met een
ambtenaar; als meisje vertelden zij elkaar alles, en nu ze gescheiden
waren, bleef Lidia tegenover haar zuster even openhartig op het
papier; zij had altijd een ergen hekel gehad aan haar zwager Den
Ekster, doch zoolang deze als administrateur eener onderneming
Betsy een goed leven bezorgde, ging het nog; nu hij buiten
betrekking was geraakt en niet eens ’n spaarpot bleek te hebben,
was de verachting van Lidia voor zijn persoon grenzenloos, en
drukte zij zich in haar brief zoo onomwonden over hem uit, dat Betsy
er mee verlegen zou geweest zijn, als hij ’t had gelezen. Er stond te
veel in dien brief. Lidia bekeek daarin van alle kanten de vraag: hoe
haar zuster van dien ellendigen kerel zou verlost raken; ze schreef
over echtscheiding, ja gaf niet onduidelijk te kennen, dat zij, had ze
z u l k een man, in staat zou zijn hem uit den weg te ruimen.

Terwijl het voorwerp dezer schoonzuster-liefde zich puffend en

blazend ontdeed van zijn lakensch pak en zijn nauwe verlakte
schoenen, wipte Betsy langzaam met haar stoel op en neer, en keek
naar hem, in gedachten verzonken. Zij sprak niet en hij evenmin; ze
hadden elkaar niets te zeggen; ze betreurden beiden, dat ze met
elkaar getrouwd waren; voor de wereld hielden zij zich goed en
waren vriendelijk tegen elkaar; niemand, dan haar zuster, haar tante
en de oude meid, wist, dat het inderdaad een treurig huwelijk was.
Toch was Den Ekster een knap man en zij een mooie appétisante
vrouw, met een zeer ontwikkelde buste, wat niet belette, dat ze ’n
fraaie taille had. En terwijl haar lichaamsvormen in hooge mate de
gewone aantrekkelijkheden teekenden, gaf het ter weerszijden over
het voorhoofd tot dicht bij de wenkbrauwen neergekamd golvend
haar iets raphaëlachtigs aan ’t fijn profiel; iets, dat op de vulgaire
bewondering van ’t sterkere geslacht [13]kalmeerend werkte. Die
c o i f f u r e was geen mode meer, maar Betsy wist hoe goed ze haar
stond en deed alsof de mode in dit opzicht uit de wereld was.
Toen Den Ekster, niet aan het warme kustklimaat gewoon,
uitgeblazen en uitgepuft was, ging hij in nachtbroek en kabaja de
kamer uit; van onder haar half gesloten oogen gleed een donkere
blik hem na; ’n blik vol minachting en haat, door een plooi om den
mond krachtig versterkt.

In een duisteren hoek van het vertrek zat een oude inlandsche
vrouw op een matje; het was de meid, die Betsy gedragen had in de
s l e n d a n g en voor wie zij n o n n a bleef zoo goed als haar zuster,
al trouwden zij ook honderdmalen. Betsy vond dat goed; ’t
herinnerde haar den tijd, toen ze nog vrij was en bij haar ouders
thuis ’n vroolijk leventje leidde, totdat.… het verwenschte oogenblik
kwam, en zij zich liet bepraten door haar ouders, die haast hadden
om van de meisjes „af” te komen en niets zoozeer vreesden dan met
haar te „blijven zitten”.

Van Den Ekster had zij een afkeer, en omdat ze hem nooit lief had
gehad, vergaf ze hem nooit de geringste kleinigheid. Reeds van den
eersten dag waren ze elkaar tegengevallen; haar stugheid had hem
doen aarzelen; zijn aarzeling had haar nog stugger gemaakt; hij
zocht zijn troost elders; zij had aan troost geen behoefte. Maar alles
ging stil en fatsoenlijk, zonder één onvertogen woord, zonder één
luidruchtige uitbarsting; met wederzijdschen stillen wrok, tegenover
„de menschen” verborgen achter een vriendelijk masker.

De oude meid, die dat alles van meet af had gezien, haatte den
t o e a n uit instinctmatig plichtbesef; dat hij haar nonna ongelukkig
maakte, was voldoende om hem in haar oogen misdadig te doen
zijn. In het begin, toen ze nog dacht, dat de n o n n a er om gaf, had
ze voorgesteld geheimzinnige toovermiddelen op Den Ekster toe te
passen om hem aan zijn vrouw te binden; maar Betsy had er om
gelachen; t j i e s ! had ze geroepen met een gebaar van walging; en
in het Maleisch had ze haar hart uitgestort voor [14]de oude baboe,
met een zenuwachtige woede, die men in gezelschap achter het
kalme, fraaie uiterlijk niet zou gezocht hebben.

Nu vertelde ze aan de nènèh, dat er een brief was van nonna Lidia,
en de oude vrouw in ’t lange blauwe baadje en met de grijze
achterover gekamde haren, kwam dichter bij de tafel, terwijl haar
gerimpeld gezicht vol belangstelling naar den brief was gewend,
alsof haar daaruit rechtstreeks de woorden bereikten, die Betsy tot
haar sprak.

„Zij is gelukkig,” zei de oude met een zucht. „Zij heeft altijd
oentoeng gehad, van kleins af. Het ongeluk was voor u.”

„Ja,” antwoordde Betsy, ook zuchtend, „het is zoo. Ik kan er niets

tegen doen.”

„Neen.… als het zoo wezen moet.”

Mevrouw en de meid zwegen een oogenblik, onder den indruk van

het onafwendbaar noodlot.

„Hoe maakt het ’t kind?” vroeg de meid, doelend op Lidia’s jongske.

„Heel goed, en zij is weer.…”

„A l l a h ! ” riep de oude, de handen boven het hoofd heffend. „Zij

heeft ook altijd, altijd geluk.”

„Haar man is hooger in rang geworden.”

„I j a ,” stiet de meid uit met een langgerekte i in een hoogen toon,

en op een wijze alsof het haar niet zou verwonderen, wanneer
n o n n a Lidia in haar achtergalerij een goudmijn had ontdekt.

„Had u dien meneer Deier maar genomen; wie weet!”

„M a s a ! ” viel Betsy verontwaardigd in. „Maar honderd gulden!”

„Hij had geluk in zijn gezicht,” meende de oude, „en dat heeft d e z e
niet; z ij n gezicht verveelde me al, toen hij den eersten dag kwam.”

Kuchend en steunend, louter uit gewoonte, en mompelend

binnensmonds ging de oude weer naar haar matje. Betsy sloeg de
armen achterover om de leuning van den stoel en wipte weer
langzaam op en neer. [15]

Neen, geen echtscheiding; dat was altijd compromitteerend, vond

ze; als ze dàt gewild had, dan zou ze reeds lang zoover geweest
zijn; maar zij had er tegen om haarzelve, en Den Ekster ook om zijn
familie in Holland. En toch had het vooruitzicht om met hem te
blijven voortleven veel van een aanhoudende wederzijdsche
kwelling. „Als ik dan niet scheiden wilde,” had Lidia in haar
verschrikkelijke openhartigheid geschreven, „als ik dan niet scheiden
wilde van zoo’n ellendeling, dan zou ik wel voor iets anders zorgen.”

Betsy las de woorden nog eens over. Verschrikkelijk! Die Lidia was
toch een boosaardig nest. Zij, Betsy, had aan zoo iets nog nooit
gedacht. Nu wilden die woorden haar niet uit de gedachten; ze
brachten haar fantaisie aan het werk, en ze zag, ze zag in haar
verbeelding.….

„Hoe is het Bets, heb je kamerarrest?”

Zij schrikte van oom Borne’s harde stem.

„Kom,” zei hij vriendelijk, „blijf daar niet zoo alleen zitten. Kom in de
voorgalerij. Wij zitten er gezellig.”

Wat oom Borne verstond onder „gezellig”, strookte niet geheel met
een dames-opvatting; hij begreep er onder, dat hij samen met Den
Ekster vóór het diner nog een bittertje dronk, in het aangenaam
vooruitzicht, dat in den naävond een paar heel familiare kennissen
kwamen om ’n partijtje te maken; meneer in een wit jasje en
mevrouw in négligé. En toen het zoo laat was, betrok het mannelijk
deel van het gezelschap ’n speeltafeltje aan den eenen kant der
galerij en homberde zwijgend en ernstig, als hingen hun grootste
stoffelijke en zedelijke belangen af van de wisseling der kaarten. De
dames whistten met den blinde en met „de klets”; al voortspelende
hadden ze het druk over de menschen, die niet aanwezig waren,
maakten ze â t j a r of gaven elkaar recepten voor pudding en kwee-
kwee, het een en ander afgebroken door geschillen over „wat” nu
eigenlijk troef was, en door de verbaasde vraag van degene, die aan
de voorhand zat, wie nu eigenlijk moest uitkomen, afgewisseld door
quaestiën [16]over het wasschen van de eene voor de andere, en het
daarna aan den verkeerden kant neerleggen van de kaarten.

Van tijd tot tijd keek kapitein Borne eens op en maakte zijn
medespelers met een glimlach en een hoofdbeweging attent op het
praten aan de andere zijde.

„Ze maken weer groot s l e m met haar monden,” zei hij.

„Hoor maar eens: rrrt!” ratelde de gast, het geluid van de whistende
dames nabootsend.

„Och, ze hebben gelijk,” meende Den Ekster, die altijd een

goedaardige opinie had over de vrouwen, al hield hij niet van zijne
eigene.

Betsy was stil, en niettemin speelde zij afschuwelijk slecht.

„Bets,” zei tante Borne ontevreden, „je bent vreeselijk d i s t r a i t van

avond.”

„Ja, ik weet niet hoe het komt.”

„Als je ’n jong meisje was,” zei de „visite”, „zou ik denken dat je
verliefd waart.”

Met een volmaakt gebaar van minachting, schokschouderde Betsy

even. Zij verliefd! Het was die brief, die nare brief van Lidia.

Toen tegen halftwee in den nacht de kaarten der drie dames reeds
lang naar de huisjes waren teruggekeerd en de afrekening met een
paar kwartjes was gesloten, annonceerden de heeren „de laatste”,
rekenden af en stonden op. Oom Borne wilde nu, dat zij op hun
gemak ’n brandy soda zouden drinken, maar de visite ging naar
huis, en mevrouw Borne en Betsy gingen slapen, wat den kapitein
niet belette alleen met Den Ekster zijn spiritualiën-plan ten uitvoer te
brengen.

Het was voor Betsy een hoogst onaangenaam leven. Op het land
hadden zij elk hun eigen kamer en kwamen niet meer dan strikt
noodzakelijk was met elkaar in aanraking. Hier kon dat niet. Tante
Borne had slechts één beschikbaar vertrek met één bed; en nu was
ze volstrekt niet bevreesd voor familiariteiten,—noch hij, noch zij
zouden daartoe aanleiding geven of vinden,—[17]maar toch hinderde
het haar, dat hij naast haar sliep, en deze afkeer was zoo
wederkeerig, dat in het groote tweepersoonsledikant elk hunner
gestrekt tegen de klamboe lag met een breede plaats tusschen hen
open, die altijd ongerept bleef.

Zij kon niet slapen; ze had nu werkelijk hoofdpijn van het denken
over den inhoud van dien brief; in huis was het stil; tante Borne sliep
en haar kinderen ook; slechts nu en dan hoorde men een onvast
stemgeluid uit de aangrenzende kinderkamer, als een der kleinen
zijn onschuldige droomen hardop droomde: van ’t gesprek der twee
mannen in de voorgalerij hoorde men in het achterhuis niets; de
oude meid sliep rustig op haar matje; flauw verlichtte ’t brandend
pitje in het glas met klapperolie de eenvoudige kamer, trok op de
bruine tafel een grooten schaduwcirkel, en teekende op de witte
muren den halven omtrek der kasten. Als een vlindertje in ’t
vlammetje vloog, het op en neer deed dansen en daarmee al de
schaduwen op de muren in beweging scheen te brengen, dan
schrikte Betsy en voer haar een rilling langs den rug. Ze vond het
dwaas en kinderachtig; ze had zeker binnenkoorts, dacht ze, en met
haar oogen wijd open, staarde ze naar het licht. Maar het hielp niet.
Haar anders zoo kalm hoofdje werkte onregelmatig, en ze zag in
haar verbeelding akelige dingen: het nare gezicht van Den Ekster
met zijn blonden baard, blauwbleek, strak en met gesloten oogen;
zij deed zelfs de oogen dicht, maar ’t hielp evenmin, want ze zag het
toch, dat gezicht, op en neer dansend zonder romp; en daarachter
kwam dat van de oude meid met afzichtelijke grijnzende trekken.

Zij streek de haren van haar klam voorhoofd weg en stond op; het
was in dat bed niet uit te houden; zenuwachtig opende zij de kast,
nam er een doosje quinine-pillen uit, en slikte haastig een vijftal
naar binnen. Door het kraken van de kastdeuren was de baboe
ontwaakt en had ze zich opgericht.

Betsy nam een kussen uit het bed en wierp het op de mat, naast dat
van de meid.

„Er zijn veel muskieten,” zei deze. [18]

„S o e d a h . ”

„De grond is hard.”

„Houd den mond, n è h , en ga slapen.”

Maar de oude deed dat niet; zij stond op, steunend en mompelend,
ging naar de binnengalerij, haalde een bultzak van een divan en
sjouwde die naar de plaats waar haar n o n n a lag. De steenen vloer
voelde werkelijk hard door de dunne mat heen. Betsy glimlachte,
ging op den bultzak liggen en zei in ’t Hollandsch:

„Je bent ’n goeie ouwe ziel, ja!”

De oude gaf door niets te kennen, dat ze dit verstond of begreep. Ze

nam een waaier van de toilettafel en hield, al waaierend, de
gonzende muskieten, die haar meesteres bedreigden, op een
afstand; rustig sliep Betsy in; honderden malen was ze zóó
ingeslapen, toen ze nog vrij was.

Zóó vond haar Den Ekster tot zijn groote vreugde. Behaaglijk strekte
hij zich uit in het ruime bed. Hij was al bang geweest, dat ze er in
zou liggen en was het met zichzelven niet eens kunnen worden of hij
den nacht dan maar niet verder zou doorbrengen in een luierstoel in
de achtergalerij. En a t t e n d a n t had hij oom Borne aan den praat
en aan de brandy gehouden tot halfvier.

„Jij bent ook een plakker, jij,” had de kapitein lachend gezegd. „A j o ,
marsch, naar je kooi!”

En nu vond hij de baan vrij!

De haat, dien de oude Sarinah haar heer en meester toedroeg, werd

volkomen gedeeld. Hij beschouwde haar als een sta-in-den-weg;
toen ze pas getrouwd waren, en het nog zoo ver niet was gekomen
tusschen hen, had hij Betsy wel eens verzocht de baboe weg te
zenden, desnoods met levenslang behoud van traktement. Er was
geen sprake van. Hij had het in dien tijd op allerlei wijzen beproefd:
met goeden raad, met zachtzinnigheid, met toorn,—’t was alles
vruchteloos; toen had hij getracht de meid zelve te noodzaken heen
te gaan: hij schold haar, behandelde haar hard, beschuldigde haar
van diefstal,—’t hielp even weinig: ’t mensch zweeg. Maar wie
daarbij n i e t zweeg was [19]Betsy; zij was woedend, en Den Ekster