‫آزمایش ‪ Shell :6‬و اسکریپت نویسی‬

‫در آزمایشات قبلی با شل لینوکس کار کردیم و دستوراتی را اجرا کردیم‪ .‬در این آزمایش با ویژگیهای پیشرفته‬
‫شل و اسکریپت نویسی در شل آشنا خواهیم شد‪.‬‬

‫تعریف پارامتر و متغیر در شل‬

‫داخل شل میتوانیم متغیرهایی به شکل ‪ name=value‬تعریف کنیم و با نماد ‪ $name‬یا }‪ ${name‬میتوان‬

‫به مقدار این متغیر دسترسی پیدا کرد‪.‬‬

‫"!‪$ my_variable="Hello, World‬‬

‫‪$ echo $my_variable‬‬

‫این متغیرها تنها در جلسه شل معتبر هستند‪.‬‬

‫همچنین میتوان متغیرهای محیطی‪ 1‬تعریف کرد که عالوه بر جلسه شل فعلی در تمامی پروسسهایی که از‬
‫این شل نیز مشتق میشوند وجود دارند‪ .‬برای تعریف متغیر محیطی از دستور ‪ export‬استفاده میشود‪.‬‬

‫"‪$ export MY_ENV_VAR="This is an environment variable‬‬

‫‪$ echo $MY_ENV_VAR‬‬

‫با استفاده از دستور ‪ env‬یا ‪ printenv‬میتوان لیستی از متغیرهای محیطی را مشاهده کنید‪.‬‬

‫‪$ printenv‬‬
‫‪$ env‬‬

‫‪1‬‬
‫‪environment variable‬‬
‫‪1‬‬
 :‫بعضی از متغیرهای محیطی پرکاربرد به شرح زیر است‬

#PATH: Specifies the directories in which the shell looks for executable
files.
$ echo $PATH
#HOME: Indicates the current user’s home directory.
$ echo $HOME
#USER: Contains the username of the current user.
$ echo $USER
#SHELL: Shows the path to the current user’s shell.
$ echo $SHELL
#PWD: Represents the current working directory.
$ echo $PWD
#LANG: Defines the language and locale settings.
$ echo $LANG
#EDITOR: Specifies the default text editor.
$ echo $EDITOR
#LOGNAME: Contains the login name of the user.
$ echo $LOGNAME
#OLDPWD: Stores the previous working directory.
$ echo $OLDPWD
#TERM: Defines the type of terminal to emulate when running the shell.
$ echo $TERM

2
‫هر دستوری که در بش اجرا میشود یک حالت خروجی‪ 2‬دارد که صفر نشان میدهد دستور به درستی اجرا‬
‫شده است و عدد غیر صفر نشان وجود خطایی در اجرای دستور است‪ .‬متغیر ویژه‪ $? 3‬مقدار حالت خروجی‬
‫آخرین دستور اجرا شده را نگه میدارد‪.‬‬

‫‪$ ls path/to/nonexistfile‬‬
‫?‪$ echo $‬‬
‫‪2‬‬

‫در آزمایشات قبلی دیدیم که مقادیر * و ? در دستورات شل به اسم فایلهای موجود در مسیر اجرای دستور‬
‫بسط مییابند و سپس دستور اجرا میشود‪ .‬عالوه بر اینها نماد های دیگری نیز در شل وجود دارند که بسط‬
‫مییابند و در ادامه چند نمونه میبینیم‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪Exit status‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Special variable‬‬
‫‪3‬‬
#Brace Expansion
#Generates arbitrary strings.
$ echo a{b,c,d}e
abe ace ade
$ echo {1..5}
12345
$ echo {a..e}
abcde
#Tilde Expansion
#Expands the tilde ~ to the home directory.
$ echo ~
/home/username
$ echo ~root
/root
#Parameter and Variable Expansion
#Expands the value of variables.
$ name="John"
$ echo $name
John
$ echo ${name}
John

4
 #Command Substitution
#Replaces the command with its output.
$ echo $(date)
Current date and time
$ files=`ls`
$ $files
List of files in the current directory
#Arithmetic Expansion
#Performs arithmetic operations.
$ echo $((3 + 5))
8
$ echo $((2 * 3))
6
#Filename Expansion (Globbing)
#Matches filenames using patterns.
$ echo *.txt
List of all .txt files in the current directory
$ echo file{1..3}.txt
file1.txt file2.txt file3.txt

.‫اسکریپت بش فایلهایی هستند که حاوی دستوراتی هستند که توسط بش سطر به سطر اجرا میشود‬
‫ شروع میشود که مفسر شلی که باید این فایل را اجرا‬#!/bin/sh ‫فایلهای اسکریپت بش معموال با عبارت‬
.‫کند نشان میدهد‬

:‫نمونهای از یک اسکریپت ساده به شرح زیر است‬

5
 ‫‪#!/bin/bash‬‬
‫‪# Ask for the user's name‬‬
‫"‪echo "Enter your name:‬‬
‫‪read name‬‬
‫‪# Greet the user‬‬
‫"‪echo "Hello, $name! Welcome to the Bash scripting world.‬‬

‫فایل باال را در ‪ script.sh‬ذخیره و با ‪ bash script.sh‬میتوانید این اسکریپت را اجرا کنید‪ .‬تمام قابلیتهای‬
‫معمول در زبانهای برنامه نویسی در اسکریپت بش نیز موجود است که در ادامه با چند مثال با آنها آشنا‬
‫میشویم‪.‬‬

‫توابع در بش‬

‫برای تعریف یک تابع در بش معموال از کلمه ‪ function‬استفاده میکنیم‪ .‬البته استفاده از ‪ function‬اختیاری‬
‫است ولی برای خوانایی بهتر است استفاده شود‪.‬‬
‫‪#Using the function keyword:‬‬
‫{ )(‪function my_function‬‬
‫‪# Commands to be executed‬‬
‫"‪echo "Hello from my_function‬‬
‫}‬
‫‪my_function‬‬

‫برای دادن ورودی به یک تابع از پارامترهای مکانی‪ 4‬استفاده میشود‪ .‬این پارامترها به شکل ‪ $1‬و ‪ $2‬و یا‬
‫}‪ ${1‬به کار برده میشوند‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫‪Positional Parameters‬‬
‫‪6‬‬
 #!/bin/bash
#!/bin/bash
# Define the function
# Define the function
add_numbers() {
greet() {
local sum=$(( $1 + $2 ))
echo "Hello, $1!"
echo "The sum is: $sum"
}
}
# Call the function with an argument
# Call the function with arguments
greet "Alice"
add_numbers 3 5

#!/bin/bash
function my_func() {
global_var="Hello, World!"
}
$ my_func
$ echo $global_var
Hello, World!

‫عبارتهای شرطی‬

‫ یا نماد ][ در بش استفاده میشود و همچنین‬test ‫ بودن یک عبارت از دستور‬False ‫ یا‬True ‫برای بررسی‬
.‫ را نیز به کاربرد‬-eq ‫ و‬-lt ‫ و‬-gt ‫میتوان اپراتورهای مختلفی نظیر && و || و‬

#!/bin/bash
#Simple If Statement
#Checks if a condition is true.
if [ $1 -gt 10 ]; then
echo "The number is greater than 10."
fi

7
#!/bin/bash
#If-Else Statement
#Provides an alternative action if the condition is false.
if [ $1 -gt 10 ]; then
echo "The number is greater than 10."
else
echo "The number is 10 or less."
fi

#!/bin/bash
#Nested If Statements
if [ $1 -gt 10 ]; then
if [ $1 -lt 20 ]; then
echo "The number is between 11 and 19."
else
echo "The number is 20 or greater."
fi
else
echo "The number is 10 or less."
fi

#!/bin/bash
a=5
b=10
if [ $a -lt $b ] && [ $b -gt 0 ]; then
echo "Both conditions are true."
fi
if [ $a -gt $b ] || [ $b -gt 0 ]; then
echo "At least one condition is true."
fi

8
 #!/bin/bash
#Using Logical Operators
if [ $1 -gt 10 ] && [ $1 -lt 20 ]; then
echo "The number is between 11 and 19."
else
echo "The number is outside the range of 11 to 19."
fi

#!/bin/bash
#If-Elif-Else Statement
if [ $1 -gt 10 ]; then
echo "The number is greater than 10."
elif [ $1 -eq 10 ]; then
echo "The number is exactly 10."
else
echo "The number is less than 10."
fi

9
 ‫حلقهها‬

:‫دستورات مرتبط با حلقهها را با مثالهایی در ادامه میبینیم‬

#!/bin/bash
for i in 1 2 3 4 5
do
echo "Welcome $i times"
done

#!/bin/bash
counter=1
while [ $counter -le 5 ]
do
echo "Counter: $counter"
((counter++))
done

10
 ‫‪#!/bin/bash‬‬
‫‪counter=1‬‬
‫] ‪until [ $counter -gt 5‬‬
‫‪do‬‬
‫"‪echo "Counter: $counter‬‬
‫))‪((counter++‬‬
‫‪done‬‬

‫‪#!/bin/bash‬‬
‫))‪for ((i = 0 ; i < 5 ; i++‬‬
‫‪do‬‬
‫"‪echo "Number: $i‬‬
‫‪done‬‬

‫توجه‪ :‬در اسکریپت نویسی در ‪ Bash‬رعایت فاصلهگذاری و یا عدم فاصله گاها مهم است‪.‬‬

‫توجه‪ :‬میتوانید از این لینک به عنوان راهنما استفاده کنید‪.‬‬

‫فعالیتها‪:‬‬

‫‪ )1‬اسکریپتی بنویسید که در صفحه "!‪ "Hello, World‬را چاپ کند‪.‬‬

‫‪ )2‬اسکریپتی بنویسید که فایلهای یک فولدر را بخواند و به اول اسم هر فایل ‪ a‬اضافه کند‪.‬‬
‫‪ )3‬اسکریپتی بنویسید که محتویات یک فایل را فشرده و با اسم جدیدی شامل اسم فایل و ‪ timestamp‬سیستم‬
‫ذخیره کند‪.‬‬
‫‪ )4‬اسکریپتی بنویسید که تعداد فایلهای داخل یک دایرکتوری را بشمارد‪.‬‬
‫‪ )5‬اسکریپتی بنویسید که فایلی را به عنوان ورودی بپذیرد و محتویات آن را در ترمینال نمایش دهد‪.‬‬
‫‪ )6‬اسکریپتی بنویسید که در هر بار اجرا اگر فضای دیسک ‪ 90‬درصد پر شده باشد یک پیام هشدار بنویسد‪.‬‬
‫‪ )7‬اسکریپتی بنویسید که پسوردی تصادفی به طول ‪ 10‬ایجاد کند‪.‬‬

‫‪11‬‬
‫‪ )8‬هر زمانی که یک شل را باز میکنیم در ابتدای کار بعضی فایلهای تنظیمات توسط شل اجرا میشوند‪ .‬از این‬
‫طریق میتوان تغییراتی را که می خواهیم دائمی باشند را بر روی شل تنظیم کنیم‪ .‬یکی از فایل ها ‪.bashrc‬‬

‫است‪ .‬این فایل را باز کرده و چند متغیر محیطی را در انتهای آن تعریف کنید‪.‬‬

‫‪12‬‬