Sprawdzian nr 1 MARIA KLUZ

PUNKTY OCENA GRUPA

IMIĘ I NAZWISKO:

KLASA: ___ p. / ___ p. A

1. Zaznacz niepoprawne dokończenie zdania.

Odmiany alotropowe mogą się różnić

A. sposobem połączenia atomów w cząsteczce lub krysztale, jak np. grafit i diament.

B. liczbą atomów tworzących cząsteczkę lub kryształ, jak np. tlen (O2) i ozon (O3).

C. składem pierwiastkowym.

D. właściwościami fizycznymi.

2. Uzupełnij poniższe zdania (I i II) dotyczące właściwości fizycznych lodu i diamentu. W tym celu
wybierz i zaznacz stwierdzenie A lub B oraz uzasadnienie 1 lub 2 w obu zdaniach.

wysoką
słabym oddziaływaniom
A temperaturę 1
ponieważ cząsteczki wody międzycząsteczkowym.
topnienia,
I. Lód ma w krysztale są utrzymywane
dzięki
niską temperaturę silnym wiązaniom
B 2
topnienia, kowalencyjnym.

A twardy, 1 siły van der Waalsa.

II. Diament ponieważ między atomami
jest węgla w krysztale występują
B miękki, 2 wiązania kowalencyjne.

3. Ustal i wpisz do tabeli rodzaj wiązania (kowalencyjne niespolaryzowane, kowalencyjne

spolaryzowane, jonowe), jaki występuje w podanych niżej związkach zawierających siarkę.

Wzór związku
SCl2 Rb2S CS2
chemicznego

Rodzaj wiązania

Wszelkie prawa zastrzeżone 1

4. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest
fałszywe.

Sieć krystaliczna metali jest utworzona przez dodatnio naładowane rdzenie

A. P F
atomowe (kationy metalu).

Elektrony walencyjne, pochodzące od wszystkich atomów, stanowią tzw. gaz

B. P F
elektronowy, który wypełnia całą przestrzeń metalu.

W metalach elektrony walencyjne są słabo związane w sieci przestrzennej ─

C. wykazują znaczną ruchliwość, przez co metale słabo przewodzą prąd P F
elektryczny.

Drgania kationów w sieci krystalicznej umożliwiają przewodzenie ciepła przez

D. P F
metal.

E. Wszystkie metale mają srebrzystą barwę i metaliczny połysk. P F

5. Podaj nazwy odmian alotropowych węgla (grafen, grafit, diament, fulereny), które opisano w
poniższych tekstach.

I. Substancja o budowie krystalicznej złożona z atomów węgla, tworzących 6-członowe pierścienie.

Temperatura topnienia tej substancji wynosi około 3500°C. W stanie stałym (bez zanieczyszczeń)
praktycznie nie przewodzi prądu elektrycznego, podobnie jak i w stanie stopionym. Jest odmianą
alotropową węgla o najgęstszym upakowaniu atomów.

Nazwa: ____________________

II. Substancja o budowie krystalicznej złożona z atomów węgla, tworzących 6-członowe pierścienie.
Struktura tej substancji ma grubość jednego atomu i przypomina plaster miodu. Przezroczystość i
bardzo dobre przewodnictwo sprawiają, że nadaje się do wytwarzania przejrzystych, zwijanych w
rolkę wyświetlaczy dotykowych. Cechuje ją duża wytrzymałość mechaniczna, elastyczność i
rozciągliwość.

Nazwa: ____________________

6. Wybierz i zaznacz poprawne dokończenie każdego zdania.

I. Substancja X w temperaturze 20°C jest ciałem stałym o srebrzystej barwie i metalicznym połysku,
dobrze przewodzi prąd elektryczny i ciepło oraz jest kowalna i ciągliwa.
Substancja X jest kryształem

A. jonowym. B. metalicznym. C. cząsteczkowym. D. kowalencyjnym.

II. Substancja Z w temperaturze 20°C jest twardym i kruchym ciałem stałym, które praktycznie nie
przewodzi prądu, dopiero po stopieniu wykazuje dobre przewodnictwo elektryczne. Temperatura
topnienia tej substancji wynosi ok. 800°C.
Substancja Z to

A. grafit. B. amoniak. C. chlorek sodu. D. srebro.

Wszelkie prawa zastrzeżone 2

7. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest
fałszywe.

Wiązanie jonowe tworzy się w wyniku przeniesienia elektronu od atomu

A. P F
niemetalu do atomu metalu.

Węzły sieci kryształu jonowego są obsadzane przez kationy i aniony, które

B. P F
przyciągają się elektrostatycznie.

Wiązanie kowalencyjne tworzy się w wyniku uwspólnienia elektronów

C. P F
walencyjnych łączących się atomów.

W powstawaniu wiązań kowalencyjnych zawsze biorą udział wszystkie elektrony

D. P F
walencyjne łączących się atomów.

Wiązanie koordynacyjne tworzy się w wyniku przeniesienia pary elektronowej od

E. P F
donora do akceptora, w wyniku czego tworzą się jony – kation i anion.

8. W wyniku reakcji litu z wodorem, prowadzonej w podwyższonej temperaturze, powstaje związek o

wzorze LiH. Związek ten w temperaturze 20°C jest ciałem stałym, które dopiero po stopieniu
przewodzi prąd elektryczny. Temperatura topnienia wodorku litu wynosi 692°C.

a) Określ charakter wiązania chemicznego (jonowe, kowalencyjne niespolaryzowane,

kowalencyjne spolaryzowane, metaliczne) w wodorku litu.

Charakter wiązania: ________________________________________

b) Uzupełnij zdanie dotyczące budowy wodorku litu – podkreśl odpowiednie sformułowanie w

nawiasie.

Wodorek litu to związek, (który tworzy sieć krystaliczną / którego cząsteczki są dipolami).

9. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest
fałszywe.

A. Diament, grafit i torf to odmiany alotropowe węgla. P F

Sieć krystaliczna grafitu ma budowę warstwową, co powoduje, że grafit jest śliski

B. P F
i miękki.

Diament to minerał odznaczający się wysoką twardością, dlatego znalazł

C. P F
zastosowanie m.in. do produkcji końcówek wierteł.

D. Diament i grafit mają takie same właściwości fizyczne. P F

E. Diament jest dobrym przewodnikiem ciepła i elektryczności. P F

Wszelkie prawa zastrzeżone 3

10. Zaznacz poprawne dokończenie każdego zdania.
I. W dwuatomowej cząsteczce chloru występuje wiązanie
A. kowalencyjne niespolaryzowane.
B. kowalencyjne spolaryzowane.
C. jonowe.
D. koordynacyjne.

II. W dwuatomowej cząsteczce chloru liczba wiążących (wspólnych) i niewiążących (wolnych) par
elektronowych wynosi

Liczba wiążących par elektronowych Liczba niewiążących par elektronowych

A. 6 1

B. 2 4

C. 1 4

D. 1 6

11. W tabeli podano wartości temperatury wrzenia (p = 1013 hPa) wodorków pierwiastków 17. grupy
układu okresowego.

Wzór fluorowcowodoru HF HCl HBr HI

Temperatura wrzenia, °C 19,5 −85,1 −66,7 −35,6

Uzupełnij poniższy tekst – podkreśl odpowiednie sformułowanie w każdym nawiasie.

Wysoka temperatura wrzenia fluorowodoru, w porównaniu z innymi fluorowcowodorami, jest

spowodowana tym, że między cząsteczkami HF (tworzą się / nie tworzą się) wiązania wodorowe, a
między cząsteczkami pozostałych fluorowcowodorów (tworzą się / nie tworzą się) wiązania
wodorowe.

12. Wskaż wzory wszystkich tych cząsteczek, które zawierają atom niespełniający reguły helowca
(tzn. nieosiągający konfiguracji elektronowej odpowiedniego gazu szlachetnego).

A. CO2 B. NH3 C. H3BO3 D. PCl3

E. PCl5 F. CH3Br G. SF6

Wszelkie prawa zastrzeżone 4

13. Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedno sformułowanie w każdym nawiasie.
1. W lodzie każda cząsteczka wody jest połączona wiązaniami (kowalencyjnymi / kowalencyjnymi
spolaryzowanymi / wodorowymi / jonowymi) z czterema innymi cząsteczkami wody leżącymi w
narożach tetraedru. W ten sposób tworzy się sieć cząsteczkowa o strukturze (diagonalnej /
trygonalnej / tetraedrycznej). Lód jest kryształem (kowalencyjnym / molekularnym / metalicznym /
jonowym).
2. Gdy lód się topi, sieć cząsteczkowa pęka, choć pozostają po niej skupiska zawierające 30 i więcej
cząsteczek. W ciekłej wodzie cząsteczki zajmują przestrzeń (większą / mniejszą) niż w sieci
krystalicznej lodu, a zatem woda o temperaturze zamarzania ma gęstość (większą / mniejszą) niż lód.
Dlatego lód (tonie w / pływa po) wodzie.

14. W poniższej tabeli zestawiono właściwości fizyczne trzech (wymienionych w przypadkowej kolejności)
substancji: chlorku wapnia (CaCl2), miedzi (Cu) i metanu (CH4).

Przewodnictwo
Przewodnictwo
Wzór / Temperatura elektryczne w
Nr Temperatura elektryczne
symbol topnienia, stanie ciekłym
substancji wrzenia, °C w stanie
substancji °C (po stopieniu
stałym
lub skropleniu)

1 –76 –10 brak brak

2 775 1935 brak dobre

3 1085 2562 dobre dobre

a) Uzupełnij powyższą tabelę. W wolne miejsca wpisz odpowiedni wzór lub symbol substancji,
która wykazuje podane właściwości fizyczne.

b) Podaj, jakie typy kryształów (jonowy, kowalencyjny, molekularny, metaliczny) rozważane

substancje tworzą poniżej swoich wartości temperatury topnienia.

CaCl2 – kryształ ____________________

Cu – kryształ ____________________
CH4 – kryształ ____________________

Wszelkie prawa zastrzeżone 5

15. Poniższe rysunki przedstawiają modele cząsteczki oraz fragmentów sieci krystalicznych odmian
alotropowych węgla.
a) Pod każdym rysunkiem wpisz nazwę substancji (fuleren, grafit, diament, grafen), której
strukturę ilustruje przedstawiony model.

________________ ________________ ________________ ________________

b) Uzupełnij poniższe zdanie. W tym celu wybierz i podkreśl właściwą nazwę w nawiasie.
Uzasadnij swój wybór. W uzasadnieniu odwołaj się do budowy cząsteczki lub sieci
krystalicznej.
(Fuleren / Grafit / Diament / Grafen) to odmiana alotropowa węgla, która nie przewodzi prądu
elektrycznego.

Uzasadnienie:

16. Pierwiastek X jest niemetalem i leży w 4. okresie układu okresowego. W stanie podstawowym jego
atomu tylko jeden elektron jest niesparowany. Pierwiastek X może tworzyć dwuatomowe cząsteczki.
Narysuj wzór elektronowy kreskowy dwuatomowej cząsteczki pierwiastka X zgodnie z teorią
wiązań Lewisa-Kossela. Zamiast symbolu X wpisz symbol chemiczny odpowiedniego
pierwiastka. Uwzględnij wolne pary elektronowe. Określ charakter wiązania (kowalencyjne
spolaryzowane, kowalencyjne niespolaryzowane, jonowe) w cząsteczce tego związku.

Charakter wiązania: ________________________________________

Wzór elektronowy kreskowy:

17. Poniżej podano wzory sumaryczne kilku substancji chemicznych.

BCl3 HF CO2 SO2 NH3 H2 CH4 CH3F

a) Napisz wzory wszystkich substancji, u których między cząsteczkami tworzą się wiązania
wodorowe.

________________________
b) Napisz wzory wszystkich substancji, których cząsteczki są dipolami (mają budowę polarną).

________________________

Wszelkie prawa zastrzeżone 6

18. W każdym wierszu wybierz i podkreśl wzór odpowiedniej substancji.

a) Lepiej rozpuszcza się w wodzie SiO2 NaOH

b) Wykazuje mniejszą lotność C (grafit) CH4

c) Dobrze przewodzi ciepło Fe H2

W stałym stanie skupienia jest lepszym przewodnikiem

d) Cu NaCl
elektryczności

Jego sieć krystaliczną tworzą kationy, między którymi

e) K2O Ag
swobodnie przemieszcza się gaz elektronowy

19. Poniżej przedstawiono jeden ze wzorów opisujących strukturę elektronową SO3 w ujęciu teorii wiązań
Lewisa-Kossela.

Na podstawie powyższego wzoru ustal liczbę wiązań chemicznych różnego rodzaju

występujących w tej cząsteczce. Uzupełnij tabelę – wpisz odpowiednie liczby (jeżeli dany
rodzaj wiązania nie występuje w tej cząsteczce, wpisz „–”).

kowalencyjne spolaryzowane
Rodzaj kowalencyjne
wiązania niespolaryzowane w tym
ogółem
koordynacyjne

Liczba wiązań

Wszelkie prawa zastrzeżone 7

20. Dichlorek disiarki jest jasną, pomarańczowożółtą cieczą o mocnym, nieprzyjemnym zapachu.
Przestrzenne rozmieszczenie atomów w cząsteczce dichlorku disiarki (S2Cl2) przedstawiono na
rysunku.

Skorzystaj z informacji na temat struktury cząsteczki dichlorku disiarki i uzupełnij poniższe

zdania. Wybierz i podkreśl jedno określenie w każdym nawiasie.

1. W cząsteczce dichlorku disiarki atomy chloru są połączone z atomami siarki wiązaniami

kowalencyjnymi (spolaryzowanymi / niespolaryzowanymi), a między atomami siarki występuje
wiązanie kowalencyjne (spolaryzowane / niespolaryzowane).
2. Kształt cząsteczki dichlorku disiarki można wyjaśnić, jeśli orbitalom walencyjnym atomów siarki
założy się hybrydyzację typu (sp3 / sp2 / sp). Cząsteczka dichlorku disiarki ma kształt (płaski /
przestrzenny) i jest (polarna / niepolarna).

21. Elektronowe wzory kreskowe cząsteczek można zapisać, stosując podaną w tabeli symbolikę.

Symbol graficzny Znaczenie

wiązanie kowalencyjne i wolne pary elektronowe

wiązanie kowalencyjne spolaryzowane

wiązanie koordynacyjne (donorowo-akceptorowe)

Przedstaw elektronowe wzory kreskowe cząsteczki H2O i jonu NH4+ (zgodnie z teorią wiązań
Lewisa-Kossela). Zastosuj symbole graficzne z powyższej tabeli.

Wszelkie prawa zastrzeżone 8

22. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest
fałszywe.

Cząsteczki stałego KCl są zbudowane z kationów potasu K+ i anionów

A. P F
chlorkowych Cl–.

Cząsteczki HCl są zbudowane z kationów wodoru H+ i anionów chlorkowych

B. P F
Cl–.

C. W cząsteczce HF wspólna para elektronowa jest przesunięta w kierunku fluoru. P F

W cząsteczce HF na atomie wodoru gromadzi się cząstkowy ładunek ujemny, a

D. P F
na atomie fluoru cząstkowy ładunek dodatni.

E. Cząsteczka wody jest dipolem. P F

23. Konfiguracja elektronów walencyjnych atomów dwóch pierwiastków X i E w stanie podstawowym ma

postać:

X: 2s22p1 E: 2s22p5

a) Podaj wzór sumaryczny związku utworzonego przez pierwiastki X i E (w miejsce X i E wpisz

symbole chemiczne odpowiednich pierwiastków). Określ charakter wiązania (kowalencyjne
spolaryzowane, kowalencyjne niespolaryzowane, jonowe) w cząsteczce tego związku.
Wzór sumaryczny związku: ____________
Charakter wiązania: ________________________________

b) Narysuj wzór elektronowy cząsteczki związku utworzonego przez pierwiastki X i E (w

miejsce X i E wpisz symbole chemiczne odpowiednich pierwiastków). Zaznacz kreskami
wiążące i wolne pary elektronowe. Uwzględnij odpowiedni kształt cząsteczki, jeżeli wiadomo,
że wartość wypadkowego momentu dipolowego jest równa zero.

24. Wyjaśnij, dlaczego w temperaturze 20°C woda jest cieczą, a siarkowodór gazem, mimo że
cząsteczka siarkowodoru (H2S) ma prawie dwukrotnie większą masę od cząsteczki wody (H2O).

25. Uszereguj cząsteczki, których wzory podano poniżej:

HBr HI HF HCl

według rosnącego cząstkowego ładunku dodatniego zlokalizowanego na atomie wodoru.

________________________________________

Wszelkie prawa zastrzeżone 9

26. W warunkach normalnych disiarczek węgla o wzorze CS2 jest cieczą, stosowaną jako rozpuszczalnik
substancji o niepolarnej budowie cząsteczek. Cząsteczki CS2 mają budowę symetryczną.

a) Narysuj wzór elektronowy cząsteczki disiarczku węgla z uwzględnieniem jej kształtu. Za

pomocą kresek zaznacz wiążące i wolne pary elektronowe.

b) Wybierz i podkreśl wzory wszystkich tych substancji, które przez wzgląd na swoją budowę
powinny dobrze rozpuszczać się w disiarczku węgla.

HCl ● CCl4 ● NaOH ● NaNO3 ● CO2 ● H2SO4 ● I2

27. Pierwiastki X i Z tworzą związek chemiczny, którego cząsteczka ma wzór elektronowy:

Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest
fałszywe.

A. Powyższy wzór elektronowy może być wzorem cząsteczki CH4. P F

B. Powyższy wzór elektronowy może być wzorem cząsteczki CCl4. P F

C. Powyższy wzór elektronowy może być wzorem cząsteczki SiH4. P F

D. Powyższy wzór elektronowy może być wzorem cząsteczki SCl4. P F

E. Cząsteczka o podanym wzorze elektronowym ma budowę symetryczną. P F

28. a) Określ charakter wiązania chemicznego (jonowe, kowalencyjne niespolaryzowane,

kowalencyjne spolaryzowane, metaliczne) w tlenku manganu(II).

Charakter wiązania: ________________________________________

b) Spośród podanych niżej właściwości wybierz i podkreśl te, które wynikają z rodzaju
wiązania występującego w tlenku manganu(II).

budowa krystaliczna • dipol • w temperaturze 20°C ciekły stan skupienia

niska temperatura wrzenia • wysoka temperatura topnienia

Wszelkie prawa zastrzeżone 10

29. Określ charakter wiązań (kowalencyjne niespolaryzowane, kowalencyjne spolaryzowane,
jonowe) w cząsteczce amoniaku i narysuj wzór elektronowy tej cząsteczki. Zaznacz kreskami
wiążące i niewiążące pary elektronowe.

Charakter wiązania: ________________________________________

Wzór elektronowy:

30. Związki o budowie jonowej tworzą rozbudowane sieci krystaliczne złożone z kationów i anionów, które
przyciągają się elektrostatycznie.
W wolne miejsca tabeli wpisz wzory elektronowe anionów tworzących sieci krystaliczne
poniższych związków (zgodnie z teorią wiązań Lewisa-Kossela). Uwzględnij wolne pary
elektronowe.

Wzór substancji NaOH Na2SO3

Wzór elektronowy
anionu

Wszelkie prawa zastrzeżone 11