‫ماژول ‪۷‬‬ ‫ماژولهایی در مورد دادرسی در‬

‫حوزه آزادی بیان و حقوق‬

‫جرایم سایبری‬ ‫دیجیتال در جنوب و جنوب شرق‬
‫آسیا‬
 ‫ناشر‪ :‬موسسه دفاع رسانه (‪)www.mediadefence.org‬‬
‫این مجموعه با همکاری مرکز قانون و دموکراسی (‪ )Centre for Law and Democracy‬به نشانی‬
‫اینترنتی‪ https://www.law-democracy.org/live/ :‬و با مشارکت ‪ ALT Advisory‬به نشانی‬
‫اینترنتی ‪ https://altadvisory.africa‬تهیه شده است‪.‬‬

‫ژوئن ‪۲۰۲۲‬‬

‫با همکاری سازمان بینالمللی حقوق غیرانتفاعی‬

‫این اثر تحت لیسانس بینالمللی ‪ Commons Attribution-NonCommercial 4.0‬منتشر شده‬

‫است که به این معنی است که اشتراکگذاری و اقتباس از این مجموعه آموزشی بالمانع است‪ ،‬به شرطی‬
‫که به طور مناسب به منبع اصلی ارجاع و به لیسانس موجود در این اثر لینک داده شود و در صورتی‬
‫که تغییراتی در آن ایجاد شد‪ ،‬اعالم گردد‪ .‬هرگونه اشتراکگذاری یا اقتباس از این مجموعه باید برای‬
‫اهداف غیرتجاری باشد و باید تحت همان شرایط "اشتراک مشابه" در دسترس قرار گیرد‪ .‬شرایط کامل‬
‫مجوز در آدرس اینترنتی زیر قابل مشاهده است‪:‬‬
‫‪https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/legalcode.en‬‬
 ‫فهرست مطالب‬
Error! Bookmark not defined.................................................................... ‫مقدمه‬
Error! Bookmark not defined................................................. ‫جرم سایبری چیست؟‬
Error! Bookmark not defined................................................................ ‫تعریف‬
Error! Bookmark not defined............................ ‫جرایم سایبری در قوانین بینالمللی‬
Error! Bookmark not defined..................... ‫جرایم سایبری در قوانین داخلی کشورها‬
Error! Bookmark not defined.................................................. ‫انواع جرایم سایبری‬
Error! Bookmark not defined.................................... ‫نقض حریم خصوصی دادهها‬
Error! Bookmark not defined.......................................... ‫جرمانگاری گفتار آنالین‬
Error! Bookmark not defined............ ‫مزاحمت یا تعقیب سایبری و آزار و اذیت آنالین‬
Error! Bookmark not defined. ........................................................... ‫زورگویی مجازی‬
Error! Bookmark not defined............................................... ‫سایر جرایم سایبری‬
Error! Bookmark not defined.................... ‫جرایم سایبری در جنوب و جنوب شرق آسیا‬
Error! Bookmark not ‫گامهایی که برای مقابله با آسیبهای آنالین باید برداشته شود‬
defined.
Error! Bookmark not defined.............................................................. ‫نتیجهگیری‬
 ‫ماژول ‪ :۷‬جرایم سایبری‬

‫ماژول ‪۷‬‬
‫جرایم سایبری‬
‫با رشد و گسترش سریع دسترسی به اینترنت در آسیا‪ ،‬جرایم سایبری نیز بیش از پیش شایع و‬ ‫•‬
‫خطرناک شدهاند‪.‬‬
‫با این حال‪ ،‬قوانین مربوط به فعالیتهای مجرمانه در اینترنت یا قوانین جرایم سایبری‪ ،‬به طور‬ ‫•‬
‫فزایندهای ابزارهایی را در اختیار دولتها قرار میدهند تا مخالفان و رسانهها را سرکوب نمایند‪.‬‬
‫حریم خصوصی دادهها در آسیا‪ ،‬به تدریج در حال جلب توجه گستردهتری است و بسیاری از‬ ‫•‬
‫کشورها اخیرا ً قوانین حمایت از دادهها را تصویب کردهاند‪ ،‬هرچند اغلب از حمایت کافی از حریم‬
‫خصوصی برخوردار نیستند‪.‬‬
‫موضوع نگران کننده این است که بسیاری از جرایم سایبری ماهیتی جنسیتی دارند‪ ،‬مانند مزاحمت‬ ‫•‬
‫و تعقیب سایبری و انتشار غیرقانونی تصاویر خصوصی‪.‬‬
‫برای مقابله با آسیبهای آنالین و تضمین حقوق اساسی برابر در دنیای آفالین و آنالین‪ ،‬میتوان‬ ‫•‬
‫اقدامات عملی مختلفی اتخاذ نمود‪.‬‬
‫مقدمه‬
‫افزایش دسترسی به اینترنت اخیرا ً چالشهای قانونی جدیدی به همراه داشته است‪ .‬اینترنت ماهیتی‬
‫فراملیتی و فراگیر دارد و چشمانداز ایجاد شده در دنیای دیجیتال‪ ،‬چالشهای تازهای را در زمینه حفاظت‬
‫از حقوق بنیادین در عصر دیجیتال ایجاد کرده است‪ .‬تعاریف سنتی مفاهیمی مانند ناشر یا روزنامهنگار‬
‫پیچیدهتر شده و ناشناس ماندن در بسیاری از پلتفرمهای اینترنتی‪ ،‬اگرچه کلید آزادی بیان در بسیاری‬
‫موارد است‪ ،‬اما در مبارزه با فعالیتهای آنالین غیرقانونی و جبران خسارت قربانیان چالشبرانگیز‬
‫است‪ .‬همچنین سواالت جدی درباره مسئولیت انتشار محتوای آنالین مطرح است که ممکن است بر‬
‫طرفهای مختلف در حوزههای قضایی گوناگون تأثیرگذار باشد‪.‬‬
‫تنظیم مقررات و قوانین مربوط به جرایم سایبری و مجازی برای دولتها و نهادهای بینالمللی دشوار‬
‫بوده است‪ .‬در سال ‪ ۲۰۲۰‬یک گروه متخصص در امنیت سایبری پیشبینی کردند هزینههای جهانی‬
‫جرایم سایبری ساالنه ‪ ٪۱۵‬رشد وتا سال ‪ ۲۰۲۵‬به ‪ ۱۰/۵‬تریلیون دالر در سال برسد‪ 1.‬بدون‬
‫چارچوبهای نظارتی قانونی و حمایتی مناسب‪ ،‬گسترش اینترنت‪ ،‬تجارت الکترونیک و توسعه اقتصادی‬
‫میتواند منجر به رشد و گسترش جرایم سایبری شود‪.‬‬
‫به دنبال افزایش سریع کاربران جدید اینترنت در آسیا‪ ،‬افزایش دسترسی به اینترنت و فناوریهای‬
‫اطالعات و ارتباطات (‪ )ICT‬نیز منجر به افزایش چشمگیر جرایم آنالین و فعالیتهای مجرمانه در‬
‫فضای مجازی شده است‪ .‬با این حال‪ ،‬قوانینی که برای مقابله با این جرایم سایبری و تنظیم فعالیتهای‬
‫آنالین وضع میشوند‪ ،‬به دلیل ماهیت مبهم و گستره بیش از حد خود‪ ،‬بیشتر به ابزاری برای سرکوب‬
‫مخالفان‪ ،‬منتقدان و رسانههای مستقل توسط دولتها تبدیل شدهاند‪.‬‬
‫گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد آزادی بیان در سال ‪ ۲۰۱۱‬هشدار داد که‪:‬‬
‫" عالرقم تعارض با تعهدات بینالمللی حقوق بشری‪ ،‬اظهارات مشروع منتشر شده در فضای آنالین‪ ،‬توسط دولتها‬
‫جرمانگاری میشود‪ .‬این امر یا از طریق اعمال قوانین کیفری موجود بر بیان آنالین صورت میگیرد و یا با ایجاد قوانین‬
‫جدید که به طور خاص برای جرمانگاری اظهارنظر در اینترنت طراحی شدهاند‪ .‬چنین قوانینی اغلب با هدف حمایت از‬
‫آبرو و حیثیت افراد‪ ،‬حفظ امنیت ملی یا مبارزه با تروریسم توجیه میشوند‪ ،‬اما در عمل برای سرکوب آزادی بیان و‬
‫سانسور محتواهایی که مورد پسند دولتها و سایر نهادهای قدرتمند نیستند‪ ،‬مورد استفاده قرار میگیرند‪2".‬‬

‫‪ 1‬گلوبال نیوز وایر‪" ،‬جرایم سایبری تا سال ‪ ۲۰۲۵‬ساالنه ‪ 10.5‬تریلیون دالر برای جهان هزینه خواهد داشت"‪:)۲۰۲۰( ،‬‬
‫‪https://www.globenewswire.com/news-release/2020/11/18/2129432/0/en/Cybercrime-To-Cost-The-‬‬
‫‪World-10-5-Trillion-Annually-By-2025.html‬‬
‫‪ 2‬هفدهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد‪ ،‬شورای حقوق بشر‪« ،‬گزارش گزارشگر ویژه آزادی بیان» صفحه ‪:)۲۰۱۱( ،۱۰‬‬
 ‫ماژول ‪ :۷‬جرایم سایبری‬

‫متاسفانه این مشکل از زمان هشدار گزارشگر ویژه تاکنون بدتر شده است‪.‬‬
‫جرایم سایبری چیست؟‬
‫تعریف‬
‫هیچ تعریف دقیق و جهانی برای اصطالح "جرم سایبری" وجود ندارد‪ ،‬اما به طور کلی به جرایمی‬
‫اطالق میشود که با استفاده از شبکههای رایانهای یا اینترنت انجام میشوند‪ 3 .‬این تعریف میتواند شامل‬
‫طیف گستردهای از فعالیتهای مجرمانه از جمله فعالیتهای تروریستی و جاسوسی با کمک اینترنت‪،‬‬
‫هک و نفوذ غیرقانونی به سیستمهای رایانهای‪ ،‬جرایم مرتبط با محتوا‪ ،‬سرقت و دستکاری دادهها و‬
‫مزاحمت و تعقیب مجازی شود‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬هر گونه فعالیت مجرمانهای که با بهرهگیری از اینترنت‬
‫‪4‬‬
‫و فضای مجازی و ابزارهای دیجیتال صورت گیرد‪ ،‬در دسته جرایم سایبری یا مجازی قرار میگیرد‪.‬‬

‫جرایم سایبری و امنیت سایبری دو مقوله در فضای دیجیتال هستند که ارتباط تنگاتنگی دارند و غیرقابل‬
‫تفکیک هستند‪ .‬امنیت سایبری یا محافظت از دستگاهها‪ ،‬سیستمها وشبکههای دیجیتال در برابر جرایم‬
‫سایبری‪ ،‬به مجموعهای از "ابزارها‪ ،‬سیاستها‪ ،‬مفاهیم امنیتی‪ ،‬تدابیر امنیتی‪ ،‬دستورالعملها‪،‬‬
‫رویکردهای مدیریت ریسک‪ ،‬اقدامات‪ ،‬آموزشها‪ ،‬شیوههای برتر و اطمینانبخش و فناوریهایی" اشاره‬
‫دارد که میتوانند برای محافظت از محیط سایبری‪ ،‬سازمانها و داراییهای کاربران مانند دستگاههای‬
‫‪5‬‬
‫رایانهای‪ ،‬برنامهها و سیستمهای مخابراتی مورد استفاده قرار گیرند‪.‬‬

‫جرایم سایبری در قوانین بینالمللی‬

‫قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل در مورد ایجاد فرهنگ جهانی امنیت سایبری بیان میکند که‪:‬‬
‫"امنیت سایبری باید به شیوهای اجرا شود که با ارزشهای شناخته شده در جوامع دموکراتیک از جمله آزادی‬
‫تبادل افکار و عقاید‪ ،‬گردش آزاد اطالعات‪ ،‬محرمانه بودن اطالعات و ارتباطات‪ ،‬حفاظت مناسب از اطالعات‬
‫شخصی‪ ،‬صراحت و شفافیت‪ ،‬سازگار باشد‪6".‬‬

‫کنوانسیون جرایم سایبری شورای اروپا (‪ ،)CETS No.185‬موسوم به کنوانسیون بوداپست‪ ،‬تنها سند‬
‫بینالمللی الزامآور در مورد جرایم سایبری است‪ 7.‬این کنوانسیون برای کشورهای غیراروپایی نیز قابل‬
‫اجرا است و تاکنون فیلیپین و سریالنکا تنها کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا هستند که به آن ملحق‬
‫شدهاند‪ 8.‬کنوانسیون بوداپست همچنین به عنوان یک "قانون نمونه" برای قانونگذاران در برخی حوزههای‬
‫قضایی مورد استفاده قرار گرفته است‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬سریالنکا قانون ملی خود در سال ‪ ۲۰۰۷‬موسوم‬
‫به قانون جرایم رایانهای را بر اساس کنوانسیون بوداپست و پیش از دعوت به پیوستن به این کنوانسیون‬
‫‪9‬‬
‫در سال ‪ ،۲۰۱۵‬تدوین کرد‪.‬‬

‫‪https://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/17session/A.HRC.17.27_en.pdf‬‬
‫‪ 3‬ماده ‪« ،۱۹‬آزادی بیان و فناوری اطالعات و ارتباطات‪ :‬مروری بر استانداردهای بینالمللی»‪ ،‬صفحه ‪:)۲۰۱۸( ،۲۵‬‬
‫‪https://www.article19.org/wp-content/uploads/2018/02/FoE-and-ICTs.pdf‬‬
‫‪ 4‬همان‪.‬‬
‫‪ 5‬تعریف اتحادیه بین المللی مخابرات (‪ )ITU‬از امنیت سایبری‪:‬‬
‫‪https://www.itu.int/en/ITU-T/studygroups/2013-2016/17/Pages/cybersecurity.aspx‬‬
‫‪ 6‬پنجاه وهفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد‪« ،‬قطعنامه ایجاد فرهنگ جهانی امنیت سایبری‪ ،‬ص ‪:۳‬‬
‫‪https://digitallibrary.un.org/record/482184?ln=en‬‬
‫‪ 7‬شورای اروپا‪« ،‬کنوانسیون بوداپست و استانداردهای مرتبط»‪:‬‬
‫‪https://www.coe.int/en/web/cybercrime/the-budapest-convention‬‬
‫‪ 8‬شورای اروپا‪« ،‬اعضا‪/‬ناظران کنوانسیون بوداپست و سازمانهای ناظر به کمیته کنواسیون جرایم سایبری (‪»)T-CY‬‬
‫‪https://www.coe.int/en/web/cybercrime/parties-observers?wpisrc=nl_cybersecurity202‬‬
‫‪ 9‬شورای اروپا‪ ،‬کمیته کنوانسیون جرایم سایبری‪« ،‬کنوانسیون بوداپست در مورد جرایم سایبری‪ :‬مزایا و تأثیرات در عمل»‪ ،)۲۰۲۰( ،‬بخش‬
‫‪ ،4.2.2‬ص ‪:۳۰‬‬
‫‪https://rm.coe.int/t-cy-2020-16-bc-benefits-rep-provisional/16809ef6ac‬‬
 ‫ماژول ‪ :۷‬جرایم سایبری‬

‫اگرچه این کنوانسیون به عنوان یک "معیار" توسط برخی طرفهای مذاکرات فعلی برای کنوانسیون‬
‫جرایم سایبری سازمان ملل متحد مورد استناد قرار گرفته است‪ ،‬اما به دلیل فراهم نکردن حمایتهای‬
‫رویهای کافی برای حقوق آزادی بیان و حریم خصوصی و داشتن جرایم محتوایی و کپیرایت اضافی و‬
‫‪10‬‬
‫گسترده‪ ،‬مورد انتقاد قرار گرفته است‪.‬‬

‫جرایم سایبری در قوانین داخلی کشورها‬

‫با وجود اینکه تنها دو کشور در جنوب و جنوب شرق آسیا (فیلیپین و سری النکا) به کنوانسیون بوداپست‬
‫در زمینه جرایم سایبری پیوستهاند‪ ،‬در سالهای اخیر قوانین مربوط به جرایم سایبری در این مناطق‬
‫گسترش یافته است‪.‬‬
‫برای اطمینان از اینکه قوانین جرایم سایبری به طور غیرضروری حقوق اساسی آزادی بیان‪ ،‬حریم‬
‫خصوصی و دسترسی به اطالعات را نقض نمیکنند‪ ،‬این قوانین باید معیارهای زیر را رعایت کنند‪:‬‬

‫ارائه تعاریف محدود و مشخص از جرایم سایبری که برای پیشبرد اهداف مشروع طراحی شده و کمترین‬ ‫•‬
‫محدودیت را بر آزادی بیان و حریم خصوصی اعمال میکنند‪.‬‬
‫الزام به اثبات احتمال بروز آسیب در نتیجه یک فعالیت مجرمانه مشخص‪.‬‬ ‫•‬
‫شناسایی ماهیت تهدید حاصل از هر فعالیت مجرمانه‪.‬‬ ‫•‬
‫عدم وضع قوانین و استانداردهای متفاوت برای رفتارهای آنالین و آفالین‪ ،‬مگر اینکه آن رفتار در فضای آنالین‬ ‫•‬
‫کامالً متفاوت باشد‪.‬‬
‫توجه و دفاع از منافع عمومی در رابطه با کسب و انتشار اطالعات طبقهبندی شده به عنوان اطالعات محرمانه‪.‬‬ ‫•‬
‫به عنوان یک اصل کلی‪ ،‬عدم صدور حکم زندان برای جرایم مرتبط با بیان‪ ،‬به جز مواردی که در استانداردهای‬ ‫•‬
‫‪11‬‬
‫حقوقی بینالمللی مجاز شمرده میشوند و تضمین و تدابیر کافی برای جلوگیری از سوءاستفاده وجود دارد‪.‬‬

‫انواع جرایم سایبری‬

‫نقض حریم خصوصی دادهها‬
‫استفاده از دادهها و میزان گردش اطالعات و دادهها از جمله دادههای شخصی در سطح جهانی همواره‬
‫در حال افزایش است‪ .‬با این حال‪ ،‬در بسیاری از کشورها مقررات و قوانین کافی برای حفاظت از این‬
‫دادهها وضع نشده است و عدم وجود قوانین مناسب برای جمعآوری و پردازش اطالعات شخصی میتواند‬
‫پیامدهای جدی داشته باشد و همین امر اهمیت وجود قوانین حفاظت از دادهها را آشکار میسازد‪ .‬در‬
‫سالهای اخیر‪ ،‬توجه روزافزون به موضوع حفاظت از دادهها و اطالعات‪ ،‬منجر به تصویب قوانین‬
‫حریم خصوصی جدید در تعدادی از کشورهای آسیایی شده است‪ 12.‬اما همچنان بسیاری از کشورها از‬
‫قوانین و مقررات کافی برای حفاظت از اطالعات و دادههای کاربران در برابر نقض حریم خصوصی‪،‬‬
‫‪13‬‬
‫بهویژه از سوی فعالیتهای نظارتی دولت‪ ،‬برخوردار نیستند‪.‬‬

‫‪ 10‬مراجعه شود به جلسه توجیهی ماده ‪" ، ۱۹‬کنوانسیون شورای اروپا در مورد جرایم سایبری و اولین و دومین پروتکل الحاقی" (‪:)۲۰۲۲‬‬
‫‪https://www.article19.org/wp-content/uploads/2022/06/Budapest-Convention-analysis-May-2022.pdf‬‬
‫‪ 11‬مؤسسه دفاع رسانه‪« ،‬راهنمای آموزشی حقوق دیجیتال و آزادی بیان در محیط آنالین‪ ،‬صفحه ‪)۲۰۲۰( ،۶۲‬‬
‫‪https://www.mediadefence.org/resource-hub/resources/media-defence-training-manual-on-digital-‬‬
‫‪rights-and-freedom-of-expression-online/‬‬
‫‪ 12‬برای مرور روندهای منطقهای در زمینه حریم خصوصی دادهها و قوانین مربوط به آن‪ ،‬مراجعه شود به گزارش "راهنمای حریم خصوصی‬
‫آسیا‪-‬اقیانوسیه ‪ :2021-2020‬قویتر با هم"‪:Deloitte ،‬‬
‫‪https://www2.deloitte.com/ph/en/pages/risk/articles/asia-pacific-privacy-guide.html‬‬
‫و گراهام گرینلیف‪" ،‬پیشرفت در قوانین حریم خصوصی دادهها در جنوب آسیا‪ :‬سریالنکا‪ ،‬پاکستان و نپال"‪ ،۲۰۱۹ ،‬گزارش بینالمللی تجارت‬
‫و قوانین حریم خصوصی‪ ،‬ص ‪https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3549055 :۲۵-۲۲‬‬
‫‪ 13‬دسترسی دیجیتال‪« ،‬حقوق دیجیتال در جنوب شرقی آسیا ‪)۲۰۲۲( ،»2022/2021‬؛‬
‫‪https://digitalreach.asia/event/report-launch-digital-rights-in-southeast-asia-2021-2022/‬‬
 ‫ماژول ‪ :۷‬جرایم سایبری‬

‫ظهور و گسترش فناوریهای پیشرفته نظارتی و استفاده از فناوریهای بیومتریک بدون تضمینامنیت‪،‬‬
‫تنها بخشی از تهدیدهای متعدد علیه حق حریم خصوصی در آسیا هستند‪ .‬با این حال‪ ،‬در سالهای اخیر‬
‫برخی آرای قضایی امیدوارکننده از سوی دستگاه قضایی در برخی کشورها‪ ،‬حاکی از تمایل به حمایت‬
‫از حق حریم خصوصی بوده است‪.‬‬

‫حکم دادگاه عالی هند در مورد بدافزار جاسوسی پگاسوس (‪)Pegasus‬‬

‫در پرونده "مانوهار الل شارما علیه اتحادیه هند"‪ 14،‬دادگاه عالی هند‪ ،‬ادعای دخالت دولت هند در استفاده غیرمجاز‬
‫از نرم افزار جاسوسی پگاسوس را برای نظارت گسترده مورد بررسی قرار داد‪ .‬در این پرونده‪ ،‬شاکیان (ترکیبی از‬
‫مدعیان دعاوی منافع عمومی وافراد مدعی قربانی شدن) ادعا کردند که استفاده غیرمجاز دولت از پگاسوس نه تنها‬
‫‪15‬‬
‫نقض حریم خصوصی است‪ ،‬بلکه به دلیل ایجاد اثر "سرکوب کننده"‪ ،‬نقض آزادی بیان نیز محسوب میشود‪.‬‬

‫نرمافزار پگاسوس که توسط شرکت اسرائیلی ‪ NSO‬توسعه یافته است‪ ،‬با نفوذ به دستگاههای دیجیتال میتواند به‬
‫ایمیلها‪ ،‬پیامکها‪ ،‬تماسهای تلفنی‪ ،‬دوربین و ضبط صدا دسترسی پیدا کرده و دادههای ذخیره شده را منتقل کند‪ .‬در‬
‫سال ‪ ،۲۰۱۸‬آزمایشگاه تحقیقاتی ‪ The Citizen Lab‬کشف کرد کاربران از بیش از ‪ 45‬کشور‪ ،‬هدف این نرمافزار‬
‫جاسوسی قرار گرفتهاند‪ .‬گزارشهای تحقیقات بعدی حاکی از این است که حدود ‪۵۰‬هزار نفر توسط این ابزار جاسوسی‬
‫تحت نظر قرار داشتهاند که حدود ‪ ۳۰۰‬نفر از آنها شهروندان هندی از جمله روزنامهنگاران‪ ،‬پزشکان‪ ،‬فعاالن سیاسی‬
‫‪16‬‬
‫و حتی برخی کارکنان دادگاهها بودهاند‪.‬‬

‫در پاسخ به افشاگریهای رسانهای درباره استفاده از نرم افزار جاسوسی پگاسوس برای نظارت غیرقانونی بر‬
‫شهروندان‪ ،‬دولت هند توضیحاتی ارائه کرده است و وزیر فناوری اطالعات این کشور استفاده غیرقانونی از پگاسوس‬
‫را رد کرد‪ ،‬اما استفاده واقعی از این نرمافزار جاسوسی را تکذیب نکرد‪ 17.‬این ابهام عمدی و هدفمند در جریان دادرسی‬
‫پرونده مانوهار نیز منعکس شد؛ جایی که دولت با ارائه یک حکم محرمانه‪ ،‬به طور کلی ادعاهای شاکیان را رد کرد‬
‫بدون آنکه به جزئیات آنها بپردازد‪ 18.‬زمانی که به دولت فرصت ارائه حکم تکمیلی داده شد‪ ،‬سرپرست دادستانی با‬
‫‪19‬‬
‫استناد به نگرانیهای امنیت ملی از افشای اطالعات بیشتر خودداری کرد‪.‬‬

‫دادگاه عالی هند در پرونده مربوط به نرمافزار جاسوسی پگاسوس‪ ،‬مجددا ً بر رأی قبلی خود در پوتاسوامی‪ 20‬مبنی بر‬
‫"مقدس بودن"‪ 21‬حریم خصوصی تأکید کرد و خاطرنشان کرد که میان شاکیان و متهمان در این پرونده‪" ،‬توافق گسترده‬
‫حاکی از این است که نظارت یا دسترسی غیرمجاز به دادههای ذخیره شده در گوشیها و دستگاههای شهروندان و به‬
‫دالیلی غیر از امنیت ملی‪ ،‬امری غیرقانونی‪ ،‬ناپسند و نگرانکننده است‪ 22.‬دادگاه همچنین اذعان کرد که "تهدید به‬
‫نظارت بر نحوه تصمیمگیری شهروندان برای بهرهمندی از حقوق خود تأثیرگذار است و ممکن است منجر به‬
‫خودسانسوری شود که برای روزنامهنگاران از اهمیت ویژهای برخوردار است‪ 23.‬دادگاه همچنین بر اهمیت این پرونده‬
‫‪24‬‬
‫در حفاظت از منابع خبری روزنامهنگاران نیز تأکید کرد‪.‬‬

‫اسمیتا کریشنا پراساد و شارنگان آراویندکشان (‪« )2021‬تالش برای رسیدن – رژیمهای حریم خصوصی در جنوب آسیا»‪ ،‬مجله بینالمللی‬
‫حقوق بشر‪ ،‬دوره ‪ ،۲۵‬شماره ‪ ،۱‬صفحات ‪ ۷۹‬تا ‪ ،۱۱۶‬صفحه ‪:۱۰۵‬‬
‫‪https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13642987.2020.1773442‬‬
‫‪ 14‬دادخواست شماره ‪ – ۳۱۴‬هند‪https://main.sci.gov.in/pdf/LU/27102021_082008.pdf :)۲۰۲۱( ،‬‬
‫‪ 15‬همان‪ ،‬بند ‪.۲۱‬‬
‫‪ 16‬همان‪ ،‬بندهای ‪ ۲‬و ‪.۳‬‬
‫‪ 17‬رجیستر‪" ،‬وزیر فناوری اطالعات هند استفاده غیرقانونی از نرمافزار جاسوسی پگاسوس شرکت ‪ NSO‬را تکذیب کرد"‪:)۲۰۲۱( ،‬‬
‫‪https://www.theregister.com/2021/07/20/ashwini_vaishnaw_bnso_pegasus_denial/‬‬
‫‪ 18‬منوهر‪ ،‬شماره ‪ ،۱۴‬بند ‪.۱۲‬‬
‫‪ 19‬همان‪ ،‬بند ‪ ۱۳‬تا ‪.۱۷‬‬
‫حکم کی‪ .‬اس‪ .‬پوتاسامی علیه اتحادیه هند‪ ،‬دادخواست کتبی (مدنی) شماره ‪ ۴۹۴‬سال ‪:)۲۰۱۸( ،۲۰۱۲‬‬

‫‪ 21‬منوهر‪ ،‬شماره ‪ ،۱۴‬بند ‪.۳۲‬‬

‫‪ 22‬همان‪ ،‬بند ‪.۵۲‬‬
‫‪ 23‬همان‪ ،‬بند ‪.۳۹‬‬
‫‪ 24‬همان‪ ،‬بندهای ‪ ۴۰‬و ‪.۴۱‬‬
 ‫ماژول ‪ :۷‬جرایم سایبری‬

‫دادگاه عالی هند معتقد بود که با توجه به مبهم بودن حکم ارائه شده از سوی دولت و عدم ارائه اطالعات کافی‪ ،‬ادعاهای‬
‫شاکیان در پرونده اولیه قابل بررسی است و آنها موفق شدهاند دالیل اولیه و ظاهری برای بررسی ادعاهای خود ارائه‬
‫نمایند و همچنین به دلیل رویکرد ناکافی و عدم شفافیت در ارائه اطالعات در یک پرونده مربوط به نقض حقوق اساسی‬
‫مانند حریم خصوصی و آزادی بیان‪ ،‬از دولت شدیدا ً انتقاد کرد‪ 25.‬دادگاه توجیه امنیت ملی به عنوان دلیل عدم افشای‬
‫‪26‬‬
‫اطالعات دقیق را نپذیرفت و اظهار داشت‪" :‬امنیت ملی نمیتواند گزندی باشد که قوه قضائیه از آن دوری نماید‪".‬‬
‫در نهایت‪ ،‬دیوان با توجه به فرصتهای کافی داده شده‪ ،‬به جای الزام دولت به ارائه حکم تکمیلی‪ ،‬دستور تشکیل یک‬
‫کمیته کارشناسی به ریاست یک قاضی سابق دیوان عالی را برای تحقیق و روشن شدن حقایق مربوط به این پرونده‬
‫‪27‬‬
‫صادر کرد‪.‬‬

‫در مواردی که به مقامات اختیارات گستردهای برای جمعآوری یا حذف گروه خاصی از دادهها بدون‬
‫تضمینهای کافی اعطا شده است‪ ،‬دادگاهها قوانین مربوط به جرایم سایبری را بیش از حد گسترده‬
‫تشخیص دادهاند‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬در سال ‪ ۲۰۱۴‬دادگاه عالی فیلیپین در پرونده "دیسینی و دیگران علیه‬
‫وزیر دادگستری و دیگران" قانونی بودن برخی از مفاد قانون پیشگیری از جرایم سایبری ‪ ۲۰۱۲‬را‬
‫مورد بررسی قرار داد‪ 28.‬این دادگاه اگرچه بسیاری از مفاد قانون را تأیید کرد‪ ،‬اما برخی مفاد را به‬
‫دلیل گستردگی بیش از حد‪ ،‬غیرقانونی دانست‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬ماده ‪ ۱۹‬که به وزارت دادگستری اجازه‬
‫محدودسازی یا مسدودسازی دسترسی به دادههایی را اعطا کرده بود که "بالقوه ناقض مفاد این قانون‬
‫تلقی میشدند" و با تضمینهای قانون اساسی در زمینه آزادی بیان و آزادی از تفتیش و توقیف غیرمعقول‬
‫ناسازگار بود‪ .‬دادگاه معتقد بود که‪" :‬برای یک مقام اجرایی‪ ،‬صرف اعتقاد شخصی به اینکه یک محتوا‬
‫قانون را نقض میکند‪ ،‬دلیل کافی برای ضبط و توقیف یا حذف آن محتوا بدون حکم قضایی نیست؛ زیرا‬
‫در این صورت آن مقام هم نقش قاضی را برای تشخیص جرم ایفا میکند‪ ،‬هم در جایگاه هیئت منصفه و‬
‫مجری حکم قرار میگیرد که مغایر با تفکیک قوا و رعایت تشریفات قانونی است‪".‬‬
‫یکی دیگر از مفاد قانون پیشگیری از جرایم سایبری فیلیپین که توسط دادگاه عالی این کشور غیرقانونی‬
‫شناخته شده و مغایر با قانون اساسی تلقی میشود‪ ،‬ماده ‪ ۱۲‬این قانون بود که به مقامات اجرایی اجازه‬
‫میداد "دادههای ترافیکی مرتبط با ارتباطات رایانهای را به روشهای فنی یا الکترونیکی و به صورت‬
‫آنی جمعآوری یا ضبط کنند‪ ".‬دادههای ترافیکی شامل مبدأ‪ ،‬مقصد‪ ،‬مسیر‪ ،‬زمان‪ ،‬تاریخ‪ ،‬اندازه‪ ،‬مدت یا‬
‫نوع سرویس ارتباطی بود اما شامل محتوای ارتباطات وهویت افراد نمیشد‪ .‬این ماده همچنین‬
‫ارائهدهندگان خدمات را ملزم میکرد "در فرآیند ثبت و جمعآوری این دادهها" با مقامات اجرایی همکاری‬
‫کنند‪ .‬دادگاه در تشخیص گستردگی بیش از حد قانون فعلی و مبهم بودن آن‪ ،‬استدالل خود را به شرح‬
‫زیر ارائه داده است‪:‬‬

‫دلیل جمع آوری دادهها دقیقا ً مشخص نیست و نمیتوان استنباط کرد این دادهها برای چه اهدافی‬
‫جمعآوری میشوند‪ .‬آیا سازمانهای مجری قانون از دادههای جمعآوری شده برای شناسایی‬
‫مجرمان سایبری استفاده خواهند کرد؟ یا از این دادهها برای تشکیل پرونده علیه مظنونین‬
‫شناسایی شده استفاده میشود؟ آیا میتوان از این دادهها برای پیشگیری از وقوع جرایم سایبری‬
‫نیز استفاده کرد؟‬
‫اختیاراتی که ماده ‪ ۱۲‬به مقامات قضایی ‪ .‬مجریان قانون اعطا کرده است‪ ،‬بسیار گسترده و فاقد‬
‫محدودیت است‪ .‬گرچه ماده ‪ ۱۲‬بیان میکند که نباید هویت یا محتوای دادهها فاش شود‪ ،‬اما این‬
‫محدودیت صرفا ً یک توهم است‪ .‬چرا که مسلما ً هیچ چیز نمیتواند مانع از آن شود که مقامات با‬

‫‪ 25‬همان‪ ،‬بندهای ‪ ۴۶‬و ‪.۵۱‬‬

‫‪ 26‬همان‪ ،‬بند ‪.۴۹‬‬
‫‪ 27‬همان‪ ،‬بندهای ‪ ۵۴‬و ‪.۵۵‬‬
‫‪https://lawphil.net/judjuris/juri2014/feb2014/gr_203335_2014.html‬‬ ‫‪ 28‬شماره ثبت کلی‪:)۲۰۱۴( ،203335 :‬‬
 ‫ماژول ‪ :۷‬جرایم سایبری‬

‫در اختیار داشتن این دادهها‪ ،‬به هویت فرستنده یا گیرنده و محتوای دادهها دسترسی پیدا کنند‪ .‬این‬
‫امر موجب میشود شهروندان و کاربران به طور غیرضروری در معرض افشای اطالعات یا‬
‫حتی بدتر از آن‪ ،‬اخاذی از سوی عناصر فاسد در این نهادها قرار گیرند‪.‬‬
‫اگرچه بخش ‪ ۱۲‬جمع آوری دادهها را به "ارتباطات مشخص شده" محدود میکند‪ ،‬اما در عمل‬
‫این محدودیت فرضی اصالً به عنوان محدودیت تلقی نمیشود‪ .‬زیرا واضح است که خود مقامات‬
‫قضایی و مجریان قانون ارتباطات هدف را مشخص میکنند‪ .‬بنابراین قدرت آنها در این زمینه‬
‫تقریبا ً نامحدود است و به آنها این امکان را میدهد که در یک "بازپرسی قانونی" ارتباطات‬
‫مشخص و دلخواه خود را انتخاب کنند‪ .‬این امر به وضوح حق حریم خصوصی افراد را تهدید‬
‫و نقض میکند؛ زیرا مقامات و مجریان قانون میتوانند به هر اطالعاتی که بخواهند دسترسی‬
‫پیدا کرده و آن را کنترل و بررسی کنند که این امر نقض آشکار حریم خصوصی کاربران‬
‫محسوب میشود‪.‬‬

‫به رسمیت شناخته شدن حق حریم خصوصی در سطح ملی و گسترش آن به حوزه دیجیتال‪ ،‬در پی رشد‬
‫سریع تصویب قوانین حفاظت از دادهها در سراسر جهان پس از اجرایی شدن مقررات عمومی حفاظت‬
‫از داده اتحادیه اروپا (‪ )GDPR‬در سال ‪ ۲۰۱۸‬رخ داده است‪ .‬مقررات عمومی حفاظت از داده اتحادیه‬
‫اروپا استانداردی جدید برای حفاظت از دادههای شخصی در فضای مجازی تعیین کرده است و به عنوان‬
‫الگویی برای قوانین متعدد کشورهای دیگر عمل کرده است‪ .‬قانون حفظ حریم خصوصی مصرفکنندگان‬
‫کالیفرنیا (‪ )CCPA‬نیز قواعد گستردهای درباره حقوق مصرفکنندگان برای آگاهی از دادههای شخصی‬
‫جمعآوری شده‪ ،‬درخواست حذف دادهها و امتناع از جمعآوری دادهها دارد‪ 29.‬قانون حفظ حریم‬
‫خصوصی مصرفکنندگان کالیفرنیا همچنین با توجه به کاربرد آن در بخش فناوری منطقه سیلیکون ولی‬
‫(‪ )Silicon Valley‬و همچنین به دلیل پیشرفت و ارتقای وضعیت حفاظت از دادهها در سطح جهانی‬
‫‪30‬‬
‫مورد تحسین قرار گرفته است‪.‬‬

‫جرمانگاری گفتار آنالین‬

‫قوانین مرتبط با جرایم سایبری و فعالیتهای مجرمانه در فضای مجازی معموالً به دنبال مقابله با طیف‬
‫گستردهای از محتواهای غیرقانونی یا مضر هستند که در فضای مجازی منتشر میشوند‪ .‬این محتواها‬
‫ممکن است شامل تحریک به تروریسم‪ ،‬نفرتپراکنی یا اظهارات نفرتانگیز‪ ،‬محتوای جنسی مانند‬
‫‪31‬‬
‫پورنوگرافی کودکان‪ ،‬و محتوایی باشد که منجر به نقض حقوق مالکیت معنوی میشود‪.‬‬
‫قوانین مرتبط با جرایم سایبری و محدودیتهای آنها بر محتوای منتشر شده در فضای مجازی‪ ،‬اغلب با‬
‫حق آزادی بیان و دسترسی به اطالعات در تعارض است و این حقوق را نقض میکند‪ .‬هرگونه محدودیت‬
‫بر این حقوق باید مطابق با الزامات ذکر شده در ماده ‪(۱۹‬بند ‪ )۳‬میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی‬
‫باشد‪ :‬یعنی محدودیتها باید به موجب قانون تعیین شده و برای یکی از اهداف مشروع و محدود (احترام‬
‫به حقوق و اعتبار و حیثیت دیگران‪ ،‬حفاظت از امنیت ملی‪ ،‬نظم عمومی‪ ،‬بهداشت عمومی یا اخالق‬
‫عمومی) ضروری باشند‪ .‬در سال ‪ ،۲۰۱۱‬گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد آزادی بیان‪ ،‬موارد زیر‬
‫را از جمله انواع اظهاراتی برشمرد که محدودیت آنها تحت اهداف مشروع قرار میگیرد‪( :‬الف)‬

‫‪ 29‬فوربز‪" ،‬کالیفرنیا اجرای قانون گسترده حفاظت از حریم خصوصی دادهها را آغاز می کند – آنچه باید بدانید" (‪:)۲۰۲۰‬‬
‫‪https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2020/07/01/california-begins-enforcing-broad-data-privacy-‬‬
‫‪law---heres-what-you-should-know/?sh=1279e683de5c‬‬
‫‪ 30‬گاردین‪" ،‬قانون پیشگام حفاظت از حریم خصوصی کالیفرنیا در ژانویه الزم االجرا میشود‪ .‬این قانون چه کاری انجام میدهد؟" (‪:)۲۰۱۹‬‬
‫‪https://www.theguardian.com/us-news/2019/dec/30/california-consumer-privacy-act-what-does-it-do‬‬
‫‪ 31‬ماده ‪« ،۱۹‬آزادی بیان و فناوری اطالعات و ارتباطات» (‪:)۲۰۱۸‬‬
‫‪https://www.article19.org/wp-content/uploads/2018/02/FoE-and-ICTs.pdf‬‬
 ‫ماژول ‪ :۷‬جرایم سایبری‬

‫پورنوگرافی کودکان؛ (ب) تحریک مستقیم و علنی به ارتکاب نسلکشی؛ (ج) نفرتپراکنی و اظهارات‬
‫‪32‬‬
‫نفرتانگیز؛ (د) توهین و افترا؛ و (ه) تحریک به تبعیض‪ ،‬خصومت یا خشونت‪.‬‬

‫حتی قوانینی که برخی انواع بیان را جرمانگاری میکنند‪ ،‬باید دقیق بوده و از تضمین کافی و مؤثر در‬
‫برابر سوءاستفاده برخوردار باشند تا الزامات قانونی بودن و ضرورت را برآورده کنند‪ .‬به عنوان مثال‪،‬‬
‫در مورد محدودیتهای مربوط به پورنوگرافی کودکان‪ ،‬گزارشگر ویژه تأکید کرد که تدابیر ایمنی باید‬
‫شامل نظارت و بازبینی توسط یک نهاد قضایی یا نظارتی مستقل و بیطرف باشد‪ 33.‬در سال ‪،۲۰۱۸‬‬
‫گزارشگر ویژه اظهار داشت‪” :‬قوانین محدودکننده کلی در زمینه "افراطگرایی"‪" ،‬توهین به مقدسات"‪،‬‬
‫"توهین و افترا"‪" ،‬اظهارات توهینآمیز و نفرتپراکنی"‪" ،‬اخبار جعلی" و "تبلیغات و پروپاگاندا" اغلب‬
‫‪34‬‬
‫به عنوان بهانهای برای درخواست از شرکتها برای سرکوب اظهارات مشروع استفاده میشوند‪“.‬‬

‫جرمانگاری اظهارات آنالین میتواند از طریق قوانین خاص جرایم سایبری یا اعمال سایر قوانین کیفری‬
‫غیرمرتبط به اینترنت صورت پذیرد‪ .‬یک گزارش در سال ‪ ۲۰۱۷‬از انجمن ارتباطات پیشرو که قوانین‬
‫هند‪ ،‬مالزی‪ ،‬میانمار‪ ،‬پاکستان و تایلند را مقایسه میکند‪ ،‬نشان میدهد‪:‬‬

‫تمامی این کشورها یا قوانینی دارند که به طور خاص فضای مجازی را هدف قرار میدهند‬
‫(همراه با مقررات قانونی که بر آزادی بیان در فضای مجازی تأثیر میگذارند)‪ ،‬یا در مسیر‬
‫تدوین چنین قوانینی گام برمیدارند‪ .‬همه این کشورها همچنین از قوانین آفالین برای جرمانگاری‬
‫و مجازات اظهارات آنالین استفاده میکنند‪ .‬اکثر آنها از مقرارت قانونی متعددی برای هدف‬
‫قرار دادن و جرمانگاری یک مورد خاص از بیان آنالین استفاده میکنند‪ .‬آنها همچنین نسبت به‬
‫‪35‬‬
‫گفتار آفالین‪ ،‬مجازاتهای سنگینتری برای "جرایم" آنالین در نظر میگیرند‪.‬‬

‫برای کسب اطالعات بیشتر در مورد جرمانگاری بیان و اظهارات آنالین‪ ،‬به ماژول ‪ ۳‬از مجموعه‬
‫ماژولهای پیشرفته موسسه دفاع رسانه در مورد حقوق دیجیتال و آزادی بیان آنالین مراجعه کنید‪.‬‬
‫مزاحمت یا تعقیب سایبری و آزار و اذیت آنالین‬
‫پدیده رو به گسترش آزار و اذیت آنالین یا مجازی و مزاحمت و تعقیب سایبری با رشد شبکههای اجتماعی‬
‫بیشتر ترویج مییابد که بستر مناسبی برای چنین رفتارهایی فراهم میکند‪ .‬تعقیب سایبری نوعی آزار و‬
‫اذیت و ارعاب بیرویه از طریق ارتباطات الکترونیکی مانند پیامهای متنی‪ ،‬تماسهای تلفنی یا پستهای‬
‫ارسالی در شبکههای اجتماعی است که میتواند بهرهمندی قربانیان این جرایم از حقوق آنالین را به‬
‫شدت محدود نماید؛ به ویژه اگر قربانیان از گروههای آسیبپذیر و محروم مانند زنان و اقلیتهای جنسی‬
‫باشند‪ .‬تحقیقات نشان داده که آزار و اذیت مجازی اغلب متمرکز بر ویژگیهای شخصی یا فیزیکی است‬
‫‪36‬‬
‫و دیدگاههای سیاسی‪ ،‬جنسیت‪ ،‬ظاهر فیزیکی و نژاد از رایجترین موارد آزار و اذیت آنالین هستند‪.‬‬
‫عالوه بر این‪ ،‬زنان نسبت به مردان‪ ،‬به میزان بسیار باالتری در معرض اشکال جنسی آزار و اذیت‬
‫‪37‬‬
‫آنالین قرار میگیرند‪.‬‬

‫‪ 32‬گزارشگر ویژه ملل متحد در مورد حق آزادی عقیده و بیان‪ ،‬فرانک ال رو‪ ،)۲۰۱۱( ،‬بند ‪:۲۵‬‬
‫‪https://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/17session/A.HRC.17.27_en.pdf‬‬
‫‪ 33‬همان‪ ،‬بند ‪.۷۱‬‬
‫‪ 34‬گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد حق آزادی عقیده و بیان‪ ،)۲۰۱۸( ،‬بند ‪:۱۳‬‬
‫‪https://freedex.org/wp-content/blogs.dir/2015/files/2018/05/G1809672.pdf‬‬
‫‪ 35‬انجمن ارتباطات پیشرو‪" ،‬آزادی بیان‪ :‬مطالعهای در مورد قوانین جرمانگاری بیان و اظهارات آنالین در آسیا"‪ ،)۲۰۱۷( ،‬صفحه ‪:۲۵‬‬
‫‪https://www.giswatch.org/sites/default/files/giswspecial2017_web.pdf‬‬
‫‪ 36‬مرکز تحقیقات پیو‪« ،‬آزار و اذیت آنالین‪:)۲۰۱۷( ،‬‬
‫‪https://www.pewresearch.org/internet/2017/07/11/online-harassment-2017/‬‬
‫‪ 37‬همان‪.‬‬
 ‫ماژول ‪ :۷‬جرایم سایبری‬

‫پدیده نوظهور و نگرانکننده انتشار غیرمجاز تصاویر خصوصی‬

‫شکل خاصی از آزار و اذیت آنالین که به عنوان یک پدیده نگران کننده ظاهر شده است‪ ،‬به اشتراکگذاری و انتشار‬
‫غیرمجاز تصاویر خصوصی و صریح جنسی (عمدتا ً تصاویر زنان) اغلب توسط شریک زندگی یا همسر سابق با‬
‫انگیزه انتقام از جدایی یا سایر اختالفات‪ ،‬یا با هدف باجگیری‪ ،‬اخاذی یا تحقیر است‪ .‬با این حال‪ ،‬قوانین جرایم سایبری‬
‫تنها در تعداد کمی از کشورها به طور خاص انتشار غیرمجاز چنین تصاویری را جرم تلقی میکنند‪ .‬این خأل قانونی‬
‫اغلب موجب میشود قربانیان امکان پیگرد قانونی مناسب علیه عامالن این جرم را نداشته باشند‪ 38.‬فیلیپین‪ 39‬و‬
‫سنگاپور‪ 40‬از معدود کشورهایی هستند که انتشار غیرمجاز تصاویر خصوصی را به صراحت جرمانگاری کردهاند‪.‬‬
‫اهمیت نامگذاری مناسب‬
‫انتشار غیرمجاز تصاویر خصوصی اغلب به عنوان "پورنوگرافی انتقامی" نامیده میشود‪ .‬فعاالن و پژوهشگران‬
‫بطور یکپارچه این اصطالح را به دالیل زیر رد کردهاند‪ 41:‬اوالً‪ ،‬واژه "انتقام" بدین معناست که قربانی آسیبی را‬
‫وارد کرده که ارزش انتقام دارد و انتقامجویی آن توجیه دارد‪ .‬ثانیاً‪" ،‬پورنوگرافی" این رفتار را با تولید توافقی محتوا‬
‫برای انتشار عمومی یکسان میداند‪ ،‬در حالی که انتشار غیرمجاز تصاویر خصوصی قطعا ً چنین نیست‪ .‬ثالثاً‪ ،‬این‬
‫اصطالح "یک خسارت یا لطمه قدیمی را به عنوان یک مشکل دیجیتال جدید بازنویسی میکند"‪ ،‬در حالی که انتشار‬
‫غیرتوافقی تصاویر زنان در رسانههای مختلف سابقه طوالنی دارد‪ 42.‬نهایتا ً ‪ ،‬این اصطالح با نادیده گرفتن طیف‬
‫‪43‬‬
‫وسیعی از متجاوزان و انگیزهها‪ ،‬جرم را سادهسازی میکند و واکنش اخالقگرایانهای علیه قربانی برمیانگیزد‪.‬‬
‫آزار و اذیت مداوم کاربران در شبکههای اجتماعی نیز به یک روند نگران کننده تبدیل شده است‪.‬‬
‫زورگویی مجازی‬
‫همچنین شایان ذکر است که جرم زورگویی یا قلدری مجازی (‪ )cyberbullying‬یکی دیگر از اشکال‬
‫جرایم سایبری است که عبارت است از ارسال پیامهای ارعابآمیز یا تهدیدآمیز اغلب از طریق شبکههای‬
‫اجتماعی که در میان کودکان و نوجوانان رایج است‪ .‬طبق گفته صندوق کودکان سازمان ملل متحد‬
‫(یونیسف)‪:‬‬
‫” زورگویی مجازی میتواند در شبکههای اجتماعی‪ ،‬پلتفرمهای پیامرسان‪ ،‬بازیهای آنالین و تلفنهای همراه رخ دهد‪.‬‬
‫این رفتار به صورت مداوم تکرار میشود که هدف آن ترساندن‪ ،‬عصبانی کردن یا شرمساری افراد موردنظر است‪.‬‬
‫نمونههایی از آن عبارتند از‪:‬‬
‫پخش شایعات و نشر اکاذیب در مورد یک فرد یا انتشارعکسهای تحقیرآمیز از فرد در شبکههای اجتماعی‬ ‫•‬
‫ارسال پیامهای آزاردهنده یا تهدیدآمیز از طریق پلتفرمهای پیامرسان‬ ‫•‬
‫جعل هویت یک فرد و ارسال پیامهای نامناسب به دیگران به نیابت از او‪.‬‬ ‫•‬

‫‪ 38‬به عنوان مثال‪ ،‬نظام قانونگذاری در هند در رابطه با انتشار غیرمجاز تصاویر خصوصی‪ ،‬به عنوان یک نظام حقوقی توسعه نیافته مورد‬
‫انتقاد قرار گرفته است‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬مراجعه شود به وایشناوی شارما‪" ،‬درک قوانین انتشار غیرمجاز تصاویر خصوصی در هند با تمرکز‬
‫بر مسئولیت واسطهها"‪ ،‬مجله حقوقی دانشگاه ملی علوم سیاسی‪ ،‬سال چهاردهم‪ ،‬شماره ‪.۲۰۲۱ ،۴‬‬
‫‪http://nujslawreview.org/wp-content/uploads/2022/03/14.4-Sharma-1.pdf‬‬
‫‪ 39‬قانون ضد چشمچرانی یا تماشاگری جنسی به عکس و ویدئوی افراد‪ ،‬مصوب سال ‪ ،۲۰۰۹‬قانون جمهوری شماره ‪ ،9995‬بخش ‪:۴‬‬
‫‪https://www.lawphil.net/statutes/repacts/ra2010/ra_9995_2010.html).‬‬
‫‪ 40‬قانون مجازات ‪( ،۱۸۷۱‬مصوب ‪ ۱۵‬ژوئن ‪ ،)۲۰۲۲‬بخش ‪( ،377BC‬ماده ‪ ،۱‬بند الف)‪:‬‬
‫‪https://sso.agc.gov.sg/Act/PC1871?ProvIds=pr377BC-#pr377BC-‬‬
‫قبل از وضع قوانین خاص مرتبط با انتشار غیرمجاز تصاویر خصوصی و جرمانگاری آن‪ ،‬این رفتار تحت عناوین و بندهای کلیتری مانند‬
‫"اعمال علیه عفت زنان" در بخش ‪ ۵۰۹‬قانون مجازات که اکنون لغو شده است‪ ،‬جرمانگاری شده و تحت تعقیب قرار میگرفت‪ .‬به عنوان مثال‬
‫مراجعه شود به پرونده شکایت "آنگ ژو سی جاشوا علیه دادستان" در دادگاه عالی سنگاپور (‪ ،)۲۰۱۶‬با شماره پرونده ‪SGHC 143‬‬
‫‪https://www.elitigation.sg/gdviewer/s/2016_SGHC_143‬‬
‫‪ 41‬وبسایت ‪' ،GenderIT‬پورنوگرافی انتقامی‪" :‬پنج دلیل مهم که چرا نباید انتشار غیرمجاز تصاویر خصوصی را با این نام بخوانیم'"‪:۲۰۱۹ ،‬‬
‫‪https://www.genderit.org/articles/5-important-reasons-why-we-should-not-call-it-revenge-porn‬‬
‫‪ 42‬همان‪.‬‬
‫‪ 43‬انجمن ارتباطات پیشرو‪« ،‬خشونت و تعرض جنسی آنالین‪ :‬گزارش ارسالی انجمن ارتباطات پیشرو به گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد‬
‫خشونت علیه زنان‪ ،‬علل و پیامدهای آن»‪ ،)۲۰۱۷( ،‬صفحه ‪:۲۱‬‬
‫‪https://www.apc.org/sites/default/files/APCSubmission_UNSR_VAW_GBV_0_0.pdf‬‬
 ‫ماژول ‪ :۷‬جرایم سایبری‬

‫زورگویی و آزار و اذیت رودررو و زورگویی مجازی اغلب میتوانند همزمان اتفاق بیافتند‪ .‬اما زورگویی مجازی ردپایی‬
‫دیجیتالی و قابل ردیابی از خود به جای میگذارد که میتواند به عنوان مدرک شناسایی افراد مرتکب بکار گرفته شود‬
‫و شواهدی را برای کمک به متوقف کردن این رفتار آزاردهنده فراهم کند‪44 “.‬‬

‫آزار و اذیت آنالین یا قلدری مجازی در میان جوانان و نوجوانان یک معضل گسترده و در حال گسترش‬
‫است‪ .‬بر اساس مطالعه مشترک یونیسف و نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل (‪ )SRSG‬در امور مربوط‬
‫‪45‬‬
‫به خشونت علیه کودکان‪ ،‬یک سوم از جوانان در ‪ ۳۰‬کشور قربانی زورگویی آنالین شدهاند‪.‬‬

‫قانون زورگویی سایبری در فیلیپین‬

‫فیلیپین از طریق قانون ضد زورگویی و قلدری مصوب سال ‪ ۲۰۱۳‬به دنبال مقابله با پدیده قلدری مجازی یا آزار و‬
‫اذیت آنالین در میان کودکان بوده است‪ 46.‬بر اساس این قانون‪ ،‬مدارس ابتدایی و راهنمایی مؤظف هستند خط مشیهای‬
‫ضد قلدری را اتخاذ کنند و گزارشهای ساالنه در این زمینه ارائه دهند‪ .‬در بخش ‪( ۲‬د) این قانون‪" ،‬قلدری" به صورت‬
‫گستردهای تعریف شده است‪" :‬زورگویی یا هرگونه قلدری که از طریق استفاده از فناوری یا وسایل الکترونیکی انجام‬
‫می شود‪ ".‬این رویکرد نوآورانه ممکن است با رویکردهای نامتناسب وگسترده برخی کشورها در جرمانگاری‬
‫زورگویی مجازی در تضاد و تعارض باشد‪.‬‬

‫سایر جرایم سایبری‬

‫کنوانسیون جرایم سایبری بوداپست انواع مختلف جرایم سایبری را به شرح زیر تعریف میکند‪:‬‬
‫• دسترسی غیرقانونی به یک سیستم رایانهای‬
‫• رصد و رهگیری غیرقانونی‬
‫• مداخله در دادهها‬
‫• مداخله در سیستم‬
‫• سوءاستفاده از دستگاهها‬
‫• جعل کامپیوتری‬
‫• کالهبرداری مرتبط با رایانه‬
‫• پورنوگرافی کودکان‬
‫جرایم مرتبط با نقض حق نشر و کپیرایت و حقوق مرتبط‪47‬‬ ‫•‬
‫اگرچه این تعاریف در سال ‪ ۲۰۰۱‬ارائه شده است‪ ،‬اما بسیاری از آنچه امروزه تحت عنوان جرایم‬
‫سایبری محسوب میشود‪ ،‬هنوز تحت پوشش این دستهبندیها و مقررات قرار میگیرد‪.‬‬

‫جرایم سایبری در جنوب و جنوب شرق آسیا‬

‫جنوب وجنوب شرقی آسیا در سالهای اخیر رشد سریع دسترسی به اینترنت را تجربه کرده است‪ .‬افزایش‬
‫دیجیتالی شدن جامعه‪ ،‬فرصتهای بیشتری را برای شهروندان فراهم کرده است تا از حقوق آزادی بیان‬
‫و دسترسی به اطالعات بهرمند شوند‪ .‬اما از سوی دیگر‪ ،‬با گسترش بیشتر فناوریهای دیجیتال‪ ،‬تهدیدات‬
‫امنیتی و نگرانیهای حقوقی جدیدی نیز ظهور کرده است که بسیاری از کشورهای این مناطق در مواجهه‬
‫با این تهدیدات نوظهور‪ ،‬محدودیتهایی را برای حقوق و آزادیهای مجازی شهروندان خود ایجاد‬
‫کردهاند‪.‬‬

‫‪ 44‬یونیسف‪" ،‬زورگویی سایبری چیست و چگونه میتوان آن را متوقف کرد"‪:‬‬

‫‪https://www.unicef.org/end-violence/how-to-stop-cyberbullying‬‬
‫‪ 45‬یونیسف‪" ،‬نظرسنجی یونیسف‪ :‬طبق گزارشها‪ ،‬بیش از یک سوم جوانان در ‪ ۳۰‬کشور قربانی زورگویی مجازی شدهاند"‪:)۲۰۱۹( ،‬‬
‫‪https://www.unicef.org/press-releases/unicef-poll-more-third-young-people-30-countries-report-being-‬‬
‫‪victim-online-bullying‬‬
‫‪https://lawphil.net/statutes/repacts/ra2013/ra_10627_2013.html‬‬ ‫‪ 46‬قانون جمهوری شماره ‪:10627‬‬
‫‪ 47‬شورای اروپا‪" ،‬وضعیت قانون جرایم سایبری در آفریقا – مرور کلی" ص ‪https://rm.coe.int/16806b8a79 :)۲۰۱۵( ،۲‬‬
 ‫ماژول ‪ :۷‬جرایم سایبری‬

‫گزارش اینترپل در سال ‪ ۲۰۲۱‬اشاره کرده است که‪" :‬کشورهای عضو اتحادیه کشورهای جنوب شرق‬
‫آسیا (آسهآن) به دلیل رشد سریع اقتصاد دیجیتال‪ ،‬هدف اصلی حمالت سایبری قرار گرفتهاند‪ 48".‬در‬
‫درپاسخ به این تهدیدات امنیتی فزاینده‪ ،‬آسهآن اقداماتی را برای همکاری چندجانبه در زمینه امنیت‬
‫سایبری آغاز کرده است‪ .‬از جمله این اتحادیه اولین سازمان منطقهای است که اصول یازده گانه رفتار‬
‫مسئوالنه دولتها در فضای سایبری را به صورت داوطلبانه پذیرفته است‪ 49‬که مجموعه اصولی است‬
‫که در گزارش گروه کارشناسان دولتی‪ 50‬در سال ‪ ۲۰۱۵‬تدوین شده و سپس در قطعنامه مجمع عمومی‬
‫‪51‬‬
‫سازمان ملل متحد تأیید شده است‪.‬‬

‫در کشورهای جنوب و جنوب شرقی آسیا‪ ،‬کشورهای این منطقه به منظور حفاظت بهتر در برابر جرایم‬
‫آنالین و همگام شدن با تحوالت فناوری‪ ،‬قوانین جدیدی را در زمینه جرایم سایبری در سطح ملی تصویب‬
‫کردهاند‪ .‬تمامی کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا به استثنای کامبوج‪ ،‬میانمار و مالدیو‪ ،‬به نوعی‬
‫قانون جرایم سایبری را تصویب کردهاند‪ 52.‬کامبوج‪ ،‬میانمار و مالدیو نیز در حال تهیه الیحه پیشنویس‬
‫‪53‬‬
‫و تدوین چنین قوانینی هستند‪.‬‬

‫با این حال‪ ،‬قوانین جرایم سایبری کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا‪ ،‬به طور فزایندهای برای محدود‬
‫کردن آزادی بیان و تنظیم ناعادالنه محتوای اینترنتی‪ ،‬از جمله سرکوب انتقاد یا مخالفت مورد استفاده‬
‫قرار میگیرند‪ .‬سازمانهای بینالمللی مدافع حقوق بشر مانند اکسس ناو (‪ )Access Now‬که بر موضوع‬
‫امنیت دیجیتال تمرکز دارند‪ ،‬نگران هستند که انبوه قوانینی که در حال حاضر برای تنظیم جرایم سایبری‬
‫در حال تصویب هستند‪ ،‬به دلیل تعاریف مبهم و گسترده‪ ،‬مستعد تفسیر و اجرای سلیقهای بوده و محدود‬
‫کننده آزادی بیان هستند‪ .‬برخی مفاد این قوانین به طور کلی اقداماتی چون انتشار اطالعات نادرست یا‬
‫آسیب به وحدت ملی را جرم تلقی میکنند‪ 54.‬در نتیجه‪ ،‬فعاالن حقوق بشر با موجی از دستگیریها و‬
‫محکومیتها تحت عنوان جرایم سایبری مواجه شدهاند که نقض آزادی بیان محسوب میشود‪ .‬این امر‬
‫نگرانیهای فزایندهای را در میان مدافعان حقوق بشر در مورد سوءاستفاده از این قوانین برای سرکوب‬
‫مخالفان و منتقدان ایجاد کرده است‪.‬‬
‫مثالً قانون امنیت دیجیتال بنگالدش که به دلیل مفاد و مقررات مبهم و گسترده آن برای سرکوب منتقدان‬
‫دولت مورد استفاده قرار گرفته است‪ ،‬به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است‪ 55.‬به عنوان مثال‪،‬‬

‫‪ 48‬پلیس بینالملل‪ ،‬ارزیابی تهدیدات سایبری اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا‪ ،)۲۰۲۱( ،‬صفحه ‪:۱۳‬‬
‫‪https://www.interpol.int/en/content/download/16106/file/ASEAN%20Cyberthreat%20Assessment%202‬‬
‫‪021%20-%20final.pdf‬‬
‫‪ 49‬شبکه خبری کانال آسیا (‪" ،)CNA‬آسهآن چگونه تالشهای جهانی امنیت سایبری را مدیریت میکند کند؟"‪)۲۰۲۱( ،‬‬
‫‪https://www.channelasia.tech/article/691880/how-asean-driving-global-cybersecurity-efforts/‬‬
‫‪ 50‬مجمع عمومی سازمان ملل‪" ،‬گزارش گروه کارشناسان دولتی درباره تحوالت در زمینه اطالعات و ارتباطات در چارچوب امنیت بینالمللی"‪،‬‬
‫سند شماره ‪.)۲۰۱۵( ،UN Doc A/70/174‬‬
‫‪ 51‬مجمع عمومی سازمان ملل‪" ،‬توسعه اطالعات و ارتباطات از راه دور در زمینه امنیت بینالمللی"‪:)۲۰۱۵( ،UN Doc A/RES/70/237 ،‬‬
‫=‪https://undocs.org/Home/Mobile?FinalSymbol=a%2Fres%2F70%2F237&Language=E&DeviceType‬‬
‫‪Desktop&LangRequested=False‬‬
‫‪ 52‬کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد‪" ،‬قانون جرایم سایبری در سراسر جهان"‪:)۲۰۲۱( ،‬‬
‫‪https://unctad.org/page/cybercrime-legislation-worldwide‬‬
‫‪ 53‬همان‪ .‬برای تحلیل انتقادی پیش نویس الیحه جدید امنیت سایبری میانمار‪ ،‬مراجعه شود به مرکز قانون و دموکراسی‪" ،‬میانمار‪ :‬یادداشتی در‬
‫مورد پیشنویس قانون جدید امنیت سایبری"‪:)۲۰۲۲( ،‬‬
‫‪https://www.law-democracy.org/live/wp-content/uploads/2022/05/Myanmar.Cyber-Security-Analysis-‬‬
‫‪English-.pdf‬‬
‫‪ 54‬انجمن اکسس ناو (‪" ،)Access Now‬وقتی قوانین «جرایم سایبری» آزادی بیان را محدود میکند‪ :‬توقف روند خطرناک در سراسر منا‬
‫(‪ : MENA‬خاورمیانه و شمال آفریقا)"‪:)۲۰۱۸( ،‬‬
‫‪https://www.accessnow.org/when-cybercrime-laws-gag-free-expression-stopping-the-dangerous-‬‬
‫‪trend-across-mena/‬‬
‫‪ 55‬به عنوان مثال مراجعه کنید به دیدهبان حقوق بشر‪" ،Meenakshi Ganguly ،‬محدود کردن آزادی بیان‪ ،‬مبارزه با کووید‪ 19-‬را تضعیف‬
‫میکند"‪:)۲۰۲۱( ،‬‬
‫‪https://www.hrw.org/news/2021/02/24/limiting-free-speech-undermines-fight-against-covid-19‬‬
 ‫ماژول ‪ :۷‬جرایم سایبری‬

‫کاریکاتوریستها و روزنامهنگارانی که به واکنش دولت به بحران کووید ‪ ۱۹-‬انتقاد کرده و کاریکاتور‬

‫و مطالبی در این زمینه منتشر کردهاند‪ ،‬بر اساس این قانون به اتهام "انتشار تبلیغات‪ ،‬اطالعات نادرست‬
‫‪56‬‬
‫یا توهینآمیز و اطالعاتی که میتواند نظم عمومی را مختل و ناآرامی ایجاد نماید" محکوم شدهاند‪.‬‬

‫گام هایی که برای مقابله با آسیبهای آنالین باید برداشته شودد‬

‫این قسمت به رویکردهای عملی در مواجهه با آسیب های انالین می پردازد‬

‫داستان را روایت کنید وبه دفاع از آن بپردازید‪ .‬ضمن اطمینان کامل از حفظ هویت قربانی یا‬ ‫•‬
‫بازماندگان‪ ،‬آسیبهای آنالین را شناسایی و به مطبوعات اطالع دهید و یک کمپین حمایتی آغاز‬
‫کنید‪ .‬اغلب گزارشدهی در مورد آسیبهای آنالین محدود است که به گسترش این رفتارها کمک‬
‫میکند‪.‬‬
‫چالشهای حقوقی و قانونی داخلی را در نظر بگیرید‪ .‬بسیاری از قوانین جرایم سایبری در آسیا‪،‬‬ ‫•‬
‫به ویژه به دلیل ابهام و کلی بودن آنها‪ ،‬احتماالً حقوق و آزادیهای اساسی را نقض میکنند‪ .‬در‬
‫چنین مواردی‪ ،‬رجوع به دادگاهها‪ ،‬به ویژه در نظامهای دموکراسی مبتنی بر قانون اساسی‬
‫میتواند راهحل مناسبی باشد‪.‬‬
‫به مکانیزمهای سازمان ملل متحد متوسل شوید‪ .‬در مواردی که از قوانین جرایم سایبری برای‬ ‫•‬
‫نقض ناعادالنه حقوق و آزادیها استفاده میشود و دادگاههای داخلی تمایلی به رسیدگی و ارائه‬
‫راهکارهای مناسب نداشتهاند‪ ،‬افراد یا گروههای متأثر میتوانند امکان ارائه شکایت انفرادی به‬
‫یک نهاد بینالمللی صالح مانند کمیته حقوق بشر سازمان ملل متحد را بررسی کنند‪ .‬برای ساکنان‬
‫کشورهایی که صالحیت نهاد طرف معاهده سازمان ملل را در خصوص شکایات انفرادی به‬
‫رسمیت نشناختهاند‪ ،‬افراد همچنان میتوانند نگرانیهای خود را از طریق ارتباطات با‬
‫گزارشگران ویژه سازمان ملل یا در موارد بازداشتهای خودسرانه تحت قوانین امنیت سایبری‪،‬‬
‫با کارگروه سازمان ملل در خصوص بازداشتهای خودسرانه مطرح کنند (برای کسب اطالعات‬
‫بیشتر در مورد مکانیسمهای سازمان ملل‪ ،‬به ماژول ‪ ۱۱‬این دوره مراجعه کنید)‪.‬‬
‫درخواست حکم قضایی موقت یا دائم یا دستور ممانعت از آزار و اذیت را در نظر بگیرید‪.‬‬ ‫•‬
‫دستور قضایی موقت یا دائم یا حکم منع آزار و اذیت میتواند یک راه حل مدنی مناسب و‬
‫کمهزینه باشد که در مواردی که رفتار جرم محسوب نمیشود اما بر حقوق فرد تأثیر منفی‬
‫میگذارد‪ ،‬مؤثر و مفید است‪ .‬این دستور یا حکم از آزار و اذیت شدن یک فرد توسط فرد دیگر‬
‫جلوگیری میکند و نقض آن‪ ،‬جرم محسوب میشود که مجازات آن معموالً جریمه نقدی یا حبس‬
‫است‪ .‬بسیاری از قوانین ضد آزار واذیت شامل آزار و اذیت آنالین و زورگویی مجازی نیز‬
‫میشوند‪ .‬مثالً قانون حفاظت در برابر آزار و اذیت در سنگاپور‪ ،‬برخی جرایم سایبری مانند‬
‫"داکسینگ" (انتشار اطالعات یا تصاویر شخصی با قصد آزار و اذیت و یا ایجاد خشونت) را‬
‫‪57‬‬
‫نیز در بر میگیرد‪.‬‬

‫‪ 56‬همان‪ ،‬همچنین مراجعه کنید به دیده بان حقوق بشر‪" ،‬بنگالدش باید قانون امنیت دیجیتال که برای سرکوب منتقدان مورد استفاده قرار گرفته‬
‫است را لغو کند"‪:)۲۰۲۰(،‬‬
‫‪https://www.hrw.org/news/2020/07/01/bangladesh-repeal-abusive-law-used-crackdown-critics‬‬
‫‪ 57‬مراجعه شود به "راهنمای قانون حمایت در برابر آزار و اذیت (‪ )POHA‬سنگاپور"‪:)۲۰۲۲( ،‬‬
‫‪https://singaporelegaladvice.com/law-articles/singapore-protection-harassment-act/‬‬
 ‫ماژول ‪ :۷‬جرایم سایبری‬

‫• رفتار را به پلتفرم مربوطه گزارش دهید‪ .‬اغلب پلتفرمها و شبکههای اجتماعی مکانیزمهایی‬
‫برای گزارش رفتارهای غیرقانونی یا غیراخالقی دارند که می تواند منجر به حذف محتوا یا‬
‫اقدام علیه کاربر خاطی شود‪ .‬قبل از گزارش‪ ،‬مرور شرایط و ضوابط استفاده از پلتفرمهای‬
‫مربوطه می تواند کمک کند تا شرط یا شرایطی که نقض شده است را به وضوح شناسایی کنید‪.‬‬
‫‪58‬‬
‫این کار میتواند مؤثرتر بودن گزارش را تضمین کند‪.‬‬

‫نتیجهگیری‬
‫اگرچه افزایش جرایم سایبری باید مورد توجه قرار گیرد‪ ،‬اما روند رو به رشد استفاده از قوانین جرایم‬
‫سایبری برای سرکوب مخالفان و آزادی بیان عمیقا نگران کننده است‪ .‬با اینکه اینترنت فضایی است که‬
‫به سرعت در حال تحول و تکامل است‪ ،‬اما قوانین میتوانند و باید به گونهای طراحی شوند که شامل‬
‫حمایتهای خاصی در برابر آسیبهای آنالین هم در سطح فردی مانند تعقیب و آزار و اذیتهای سایبری‬
‫و هم در سطح اجتماعی مانند تنظیم جریان گردش اطالعات و استفاده از دادههای شخصی باشند‪ .‬در این‬
‫راستا‪ ،‬الزم است کشورهای آسیایی اطمینان حاصل نمایند که هرگونه اقدامی مطابق با استانداردهای‬
‫حقوق بشری بینالمللی از جمله عدم محدودیت غیرموجه آزادی بیان و حریم خصوصی باشد‪ .‬رسانهها‬
‫و شبکههای اجتماعی نیز نقش مهمی در اطمینان از عدم استفاده از پلتفرمهای خود برای انتشار محتوای‬
‫غیرقانونی و مضر دارند‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬کشورها‪ ،‬شرکتهای اینترنتی و جامعه مدنی نیز باید به طور‬
‫فعال در افزایش سواد رسانهای و دیجیتال‪ ،‬به ویژه آگاهی از ابزارهای موجود برای ارتقای امنیت‬
‫ارتباطات آنالین نقش داشته باشند‪.‬‬

‫‪ 58‬پلتفرم یا سیستم گزارش محتوای نامناسب و رفتارهای آزاردهنده در شبکههای اجتماعی‪:‬‬

‫فیسبوک‪https://www.facebook.com/help/263149623790594 :‬‬
‫اینستاگرام‪https://help.instagram.com/192435014247952 :‬‬
‫توییتر‪https://help.twitter.com/en/rules-and-policies/twitter-report-violation :‬‬
‫یوتیوب‪https://support.google.com/youtube/answer/2802027?co=GENIE.Platform :‬‬
‫تیکتاک‪https://support.tiktok.com/en/privacy-safety/report-inappropriate-content-default.:‬‬