‫داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬

‫داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي‬
‫ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ‬

‫‪Computer Programming‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻠﯽ ‪:1‬‬

‫اي ﺑﺮ ‪MATLAB‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻣﺪرس‪:‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﮐﺎوه ﻣﻼزاده‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪ MATLAB o‬ﯾﮏ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻗﻮي ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان رﺷﺘﻪ ﻫﺎي رﯾﺎﺿﯽ و‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﻧﮕﺎرش ﻫﺎي آن در داﻧﺸﮕﺎه ﻧﯿﻮﻣﮑﺰﯾﮑﻮ و اﺳﺘﺎﻧﻔﻮرد در ﺳﺎل ‪1970‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ‪ Cleve Moler‬ﺟﻬﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺌﻮري ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺒﺮ ﺧﻄﯽ و آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻋﺪدي ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺴﺨﻪ ﮐﺎﻣﻞ ‪ MATLAB‬در ﺳﺎل ‪ 1984‬رواﻧﻪ ﺑﺎزار ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ o‬ﻟﻐﺖ ‪ MATLAB‬ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از دو ﮐﻠﻤﻪ ‪ MATrix LABoratory‬اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ‪ MATLAB‬ﯾﮏ زﺑﺎن‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ آﺳﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ و ﺳﺎده ﺗﺮ از زﺑﺎن ﻫﺎي ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي ﻧﻈﯿﺮ ﭘﺎﺳﮑﺎل‬
‫و ‪ C‬اﺳﺖ‪ .‬زﺑﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻮاﺳﻄﻪ دارا ﺑﻮدن ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻋﻈﯿﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮاﺑﻊ از ﭘﯿﺶ‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺪل ﻫﺎي آﻣﺎده و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي و ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﯿﺎزﻫﺎي‬
‫ﮐﺎرﺑﺮان را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﯽ ارﺿﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‪ ،‬رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻋﺪدي‪،‬‬
‫ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت و ﮔﺮاف ﻫﺎ از ﻟﻮازم اﺻﻠﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در رﯾﺎﺿﯿﺎت و ﻧﯿﺰ در ‪ MATLAB‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫از ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ‪MATLAB‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ‬

‫‪ o‬ﮐﺎرﺑﺮد و اداره ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﺎ و آراﯾﻪ ﻫﺎي ﺟﺎﻣﻊ در آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻋﺪدي‬

‫‪ o‬ﯾﺎﻓﺘﻦ رﯾﺸﻪ ﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ اي ﻫﺎ ﺑﺎ درﺟﺎت ﺑﺎﻻ‬

‫‪ o‬رﺳﻢ ﻧﻤﻮدارﻫﺎي دو ﺑﻌﺪي و ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫‪ o‬اﻧﺘﮕﺮال ﮔﯿﺮي و ﻣﺸﺘﻖ ﮔﯿﺮي‬

‫‪ o‬ﮐﻨﺘﺮل و ﭘﺮدازش ﺳﯿﮕﻨﺎل‬

‫‪ o‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ‬

‫‪ o‬ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳﺎزي و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺳﯿﻤﻮﻟﯿﻨﮑﯽ‬

‫‪2‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ‪MATLAB‬‬ ‫ﻣﺰاﯾﺎي‬

‫‪ o‬ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ MATLAB‬ﻫﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺣﺴﺎب و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ زﺑﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬

‫ﻧﻮﯾﺴﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر رود‪.‬‬

‫‪ o‬رﺳﻢ ﻫﺎي ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت را ﺑﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ o‬ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ MATLAB‬آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ o‬ﯾﮏ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺗﻔﺴﯿﺮي )‪ (interpreted language‬اﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﺘﺮﺟﻤﯽ )‪.(compiled language‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺧﻄﺎ در آن آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ o‬ﻃﻮري ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ را ﺳﺮﯾﻊ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫اﺳﺘﻔﺎده از ‪MATLAB‬‬ ‫ﻣﻌﺎﯾﺐ‬

‫‪ o‬ﯾﮏ زﺑﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻫﺎي ﻋﺎم ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ C++ ،C‬و ‪ FORTRAN‬ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ o‬ﯾﮏ زﺑﺎن ﺗﻔﺴﯿﺮي اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از زﺑﺎن ﻫﺎي ﻣﺘﺮﺟﻤﯽ ﮐﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ o‬ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﻫﺰﯾﻨﻪ ي ﺧﺮﯾﺪ ﻧﺮم اﻓﺰار‬

‫‪4‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﻣﺤﯿﻂ ‪MATLAB‬‬ ‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ‬

‫‪ o‬ﻣﻨﻮﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﭘﻨﺠﺮه ي ‪Home ،Plots ،Apps :MATLAB‬‬

‫‪ o‬ﭘﻨﺠﺮه ﻓﺮﻣﺎن ‪Command Window :‬‬

‫‪ o‬ﭘﻨﺠﺮه ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ دﺳﺘﻮرات‪Command History :‬‬

‫‪ o‬ﭘﻨﺠﺮه داﯾﺮﮐﺘﻮري ﺟﺎري ‪Current Folder :‬‬

‫‪ o‬ﭘﻨﺠﺮه ﻓﻀﺎي ﮐﺎري و وﯾﺮاﯾﺶ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ‪Workspace :‬‬

‫‪5‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﻣﺤﯿﻂ ‪MATLAB‬‬ ‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ‬

‫‪6‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﻣﺤﯿﻂ ‪MATLAB‬‬ ‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ‬

‫‪ o‬در ﻣﻨﻮي ‪ Home‬ﻣﯽ ﺗﻮان ‪M-file‬ﻫﺎ ﯾﺎ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ را اﯾﺠﺎد‪ ،‬ﺑﺎز ﯾﺎ ذﺧﯿﺮه ﮐﺮد؛ داده ﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ‬

‫را وارد ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﯾﻦ ﻣﻨﻮ ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﻣﺘﻠﺐ را ﺳﻔﺎرﺷﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﯾﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ‬

‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ o‬در ﻣﻨﻮي ‪ Plot‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع دو ﺑﻌﺪي و ﺳﻪ ﺑﻌﺪي را ﺑﺮ روي داده ﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ o‬در ﻣﻨﻮي ‪ Apps‬ﻣﯽ ﺗﻮان از ‪Toolbox‬ﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻢ و ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اي ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﺑﺮ ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت راﺑﻂ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ )‪ (Graphical User Interface‬آﻣﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي‬

‫راﯾﺎﻧﻪ اي ﻣﺠﺰا ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫‪Command Window‬‬ ‫ﭘﻨﺠﺮه دﺳﺘﻮرات‬

‫‪ o‬اﺻﻠﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﭘﻨﺠﺮه ‪ MATLAB‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ از دﺳﺘﻮرات ﺳﺎده ﺗﺎ‬
‫ﮐﺪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ را در اﯾﻦ ﻣﺤﻞ ﺗﺎﯾﭗ ﮐﻨﺪ و اﺟﺮا ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﻮرات در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻼﻣﺖ >>‬
‫)‪ (Command prompt‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم دﺳﺘﻮرﻧﻮﯾﺴﯽ و زدن ‪ Enter‬دﺳﺘﻮر ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺣﺴﺎب ﺳﺎده ﺑﮑﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﻐﺎم ﻫﺎي‬
‫ﺧﻄﺎ و ﺳﺎﯾﺮ ﭘﯿﻐﺎم ﻫﺎي ‪ MATLAB‬در اﯾﻦ ﭘﻨﺠﺮه دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ o‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‬

‫‪>> 4+2‬‬
‫‪Ans= 6‬‬

‫‪ o‬ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت اﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪ را ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻠﯿﮏ راﺳﺖ ﺑﺮ روي ﻧﻮار ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﭘﻨﺠﺮه دﺳﺘﻮرات و‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ Clear Command Window‬ﭘﺎك ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫‪Command History‬‬ ‫ﭘﻨﺠﺮه ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ دﺳﺘﻮرات‬

‫‪ o‬ﻫﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ MATLAB‬ﺑﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬زﻣﺎن و ﺗﺎرﯾﺦ ورود ﮐﺎرﺑﺮ در ﭘﻨﺠﺮه ‪Command History‬‬
‫ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً‪%-- 17/9/16 11:05 AM --% :‬‬

‫‪ o‬ﭘﺲ دﺳﺘﻮراﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﯽ دﻫﯿﻢ ﻧﯿﺰ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻫﻢ در اﯾﻦ ﭘﻨﺠﺮه ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫دﺳﺘﻮرات ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺎك ﻧﺸﻮﻧﺪ در ﻟﯿﺴﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺑﻌﺪ از ﺧﺎرج ﺷﺪن از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺳﺮ ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﺟﺮاي دوﺑﺎره اﯾﻦ دﺳﺘﻮرات ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ دو ﺑﺎر روي آﻧﻬﺎ ﮐﻠﯿﮏ‬
‫ﭼﭗ ﮐﻨﯿﻢ و ﺑﺮاي ﭘﺎك ﮐﺮدن آﻧﻬﺎ ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ ﭘﺲ از اﻧﺘﺨﺎب دﺳﺘﻮرات ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ ﮐﻠﯿﮏ‬
‫راﺳﺖ ﮐﺮده و ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ Delete‬را اﺟﺮا ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ‪ Command History‬را ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻠﯿﮏ‬

‫راﺳﺖ ﺑﺮ روي ﻧﻮار ﺑﯿﺮوﻧﯽ اﯾﻦ ﭘﻨﺠﺮه و اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ Clear Command History‬ﭘﺎك ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫‪Workspace‬‬ ‫ﭘﻨﺠﺮه ﻓﻀﺎي ﮐﺎري‬

‫‪ Workspace o‬ﯾﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و ﻣﺸﺎﻫﺪه ي ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻫﻤﻨﺎﻣﯽ در ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ اﺗﻔﺎق ﻧﯿﻔﺘﺪ‪.‬‬

‫‪ o‬اﮔﺮ در اﯾﻦ ﭘﻨﺠﺮه روي ﻫﺮ ﮐﺪام از ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ دﺑﻞ ﮐﻠﯿﮏ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺮه ‪ Array Editor‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﻨﺠﺮه ﻣﯽ ﺗﻮان ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮي در ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ o‬ﺑﺮاي ﭘﺎك ﮐﺮدن ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت آن ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻠﯿﮏ راﺳﺖ ﺑﺮ روي ﻧﻮار ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﭘﻨﺠﺮه ﻓﻀﺎي ﮐﺎري‬
‫و اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ Clear Workspace‬ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ o‬ﭘﺲ از اﯾﺠﺎد ﻣﺘﻐﯿﺮ در ﻓﻀﺎي ﮐﺎري‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان روي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮐﻠﯿﮏ راﺳﺖ ﻧﻤﻮده و ﭘﺲ از‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ Save As...‬ﻣﺘﻐﯿﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ MAT-file‬ذﺧﯿﺮه ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪10‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫‪Current Directory‬‬ ‫ﭘﻨﺠﺮه ﻣﺴﯿﺮ ﺟﺎري‬

‫‪ o‬اﯾﻦ ﭘﻨﺠﺮه ﻣﮑﺎن ﻓﺎﯾﻠﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ي در ﺣﺎل اﺟﺮاي ‪ MATLAB‬در آن ﻗﺮار دارد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻪ ﻓﺎﯾﻞ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﮔﺰارﺷﺎت و ﻧﺘﺎﯾﺞ و‪ ...‬را ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ MATLAB .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﯿﺶ‬
‫ﻓﺮض ﭘﻮﺷﻪ اي در ‪ My Document‬ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ MATLAB‬اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺴﯿﺮ و‬
‫رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﺎﺧﻪ را در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﺪﯾﺪ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﻫﺮ دﺳﺘﻮر ورودي و ﺧﺮوﺟﯽ در اﯾﻦ‬
‫ﻓﺎﯾﻞ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ )ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮي را ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ذﺧﯿﺮه ﮐﻨﯿﻢ در اﯾﻦ ﺷﺎﺧﻪ و در اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞ ذﺧﯿﺮه‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ(‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اي را اﺟﺮا ﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ در اﯾﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﯾﮑﯽ ﻧﺒﻮدن‬
‫ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ‪ MATLAB ،‬ﺧﻮد ﺷﺎﺧﻪ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬

‫‪ o‬ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎ را ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺒﻨﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻣﺴﯿﺮ زﯾﺮ ﯾﮏ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﺷﮑﻞ و‬
‫ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎي اوﻟﯿﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫‪Home>>Layout>>Default‬‬

‫‪11‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﻣﺤﯿﻂ ‪MATLAB‬‬ ‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ‬

‫‪ :Simulink o‬از ﺳﯿﻤﻮﻟﯿﻨﮏ ﺑﺮاي ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺧﻄﯽ‬
‫و ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﮐﻠﯿﮏ ﺑﺮروي آن ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ي ‪ Simulink‬ﯾﺎ ‪Simulink Library‬‬
‫‪ Browser‬ﺑﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ o‬ﺳﻔﺎرﺷﯽ ﮐﺮدن ‪:Desktop‬‬

‫آن ﭘﻨﺠﺮه ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﯽ رود‪ .‬ﺑﺮاي‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﮐﺮدن ﭘﻨﺠﺮه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻠﯿﮏ ﺑﺮروي‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن آن ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺑﺮروي آن ﮐﻠﯿﮏ راﺳﺖ ﮐﺮده و ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ Restore‬را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن آن‬ ‫ﺑﺮاي آزاد ﮐﺮدن ﭘﻨﺠﺮه ﯾﺎ ‪ Undock‬ﮐﺮدن از ﻣﻨﻮي‬
‫)‪ (Dock‬ﮐﻠﯿﮏ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ ﺑﺮ روي آﯾﮑﻮن‬

‫‪12‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‬

‫‪ o‬ﻣﺘﻐﯿﺮ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻓﻀﺎﯾﯽ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﺮم اﻓﺰار از آن ﺑﺮاي ذﺧﯿﺮه ﻣﻘﺎدﯾﺮ و ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﺎ و‬
‫ﯾﺎ ﻫﺮ ﻧﻮع اﻃﻼﻋﺎت دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ o‬ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﺠﺎد ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ MATLAB‬ﺑﻪ ﺣﺮوف ﺑﺰرگ و ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺴﺎس اﺳﺖ و آن ﻫﺎ راﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﺣﺮف اول ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻋﺪد اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .3‬ﻧﺎم ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ 63‬ﮐﺎراﮐﺘﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﻧﺮم اﻓﺰار دارد(‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻧﺎم ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ را ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﮐﻠﻤﺎت ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه در ‪ MATLAB‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دﺳﺘﻮرات ‪ MATLAB‬ﺑﺎ ﺣﺮوف ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺮاي ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺧﻮد از اﯾﻦ ﻧﺎم ﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﺮوف ﺑﺰرگ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .5‬ﺑﯿﻦ ﺣﺮوف ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .6‬از )_( در ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ از ﮐﺎراﮐﺘﺮﻫﺎي ﻋﻼﻣﺖ و دﺳﺘﻮري ﻧﻤﯽ ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫وﯾﮋه در ‪MATLAB‬‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي‬

‫‪ ans .1‬ﺑﺮاي ذﺧﯿﺮه ﻣﻘﺎدﯾﺮي ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮي را ﺑﺮاي ذﺧﯿﺮه آن ﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ pi .2‬ﻣﻘﺪار ﻋﺪد ﭘﯽ )‪(3.1416‬‬

‫‪ eps .3‬ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﯾﻦ ﻋﺪد ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ﺻﻔﺮ )ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻋﺪدي ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺟﻤﻊ ﺷﻮد ﺑﺎز ﻫﻢ ﯾﮏ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮداﻧﺪ(‪.‬‬

‫‪ inf .4‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻼﻣﺖ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﯾﮏ ﻋﺪد ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ ﺑﺮ ﻋﺪد ﺻﻔﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ NaN .5‬ﯾﺎ ‪ nan‬ﻣﻘﺪار ﻏﯿﺮ ﻋﺪدي )ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎ روي ‪ NaN‬ﻫﺎ‪ NaN ،‬اﺳﺖ(‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪار از ﺗﻘﺴﯿﻢ‬
‫ﻋﺪد ﺻﻔﺮ ﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫دو دﺳﺘﻮر ﮐﺎرﺑﺮدي‬

‫‪>> clc‬‬ ‫ﭘﺎك ﮐﺮدن ﭘﻨﺠﺮه دﺳﺘﻮرات )‪(Command window‬‬

‫‪>> clear‬‬ ‫ﭘﺎك ﮐﺮدن ﭘﻨﺠﺮه دﺳﺘﻮرات و ﻓﻀﺎي ﮐﺎري )‪(Command window & Workspace‬‬

‫‪15‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺗﮏ ﻋﻨﺼﺮي‬

‫‪ o‬ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ از ‪ m‬ﺳﻄﺮ و ‪ n‬ﺳﺘﻮن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ‪ m=n=1‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺗﮏ‬
‫ﻋﻨﺼﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪>> a=2‬‬

‫=‪a‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ o‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﯿﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺪار ﺛﺒﺖ ﺷﻮد و ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻧﺸﻮد‪ ،‬از ﻋﻼﻣﺖ ; در ﭘﺎﯾﺎن دﺳﺘﻮر‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫;‪>> a=2‬‬

‫‪16‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫اﯾﺠﺎد ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ m‬ﺳﻄﺮ و ‪ n‬ﺳﺘﻮن‬

‫‪ o‬اﻋﻀﺎي ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ m‬ﺳﻄﺮ در ‪ n‬ﺳﺘﻮن را ﺑﺎﯾﺪ در ﯾﮏ دراﮐﺖ ] [ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﺳﻄﺮ را ﺑﺎ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ; از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺳﺘﻮن ﻫﺎ )اﻋﻀﺎي ﻫﺮ ﺳﻄﺮ( ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯾﺎ ﻋﻼﻣﺖ‬
‫‪ ,‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬
‫]‪>> a=[1,2,3‬‬

‫=‪a‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫]‪>> b=[1 3 5; 6 7 8; 5 3 0‬‬

‫=‪b‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪17‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﺎ آراﯾﻪ رﺷﺘﻪ )ﻣﺘﻦ(‬

‫‪ o‬ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﮐﺮدن ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ﮐﻪ اﻋﻀﺎي آن ﻣﻘﺎدﯾﺮ رﺷﺘﻪ اي ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﮐﺎراﮐﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﻨﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ‬
‫اﺳﺖ رﺷﺘﻪ ﺧﻮد را در داﺧﻞ ﻋﻼﻣﺖ ‘رﺷﺘﻪ’ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ o‬ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬ﺗﻌﺪاد ﮐﺎراﮐﺘﺮﻫﺎي رﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫]'‪>> g=['MATLAB'; 'insert'; 'dimens‬‬

‫=‪g‬‬

‫‪MATLAB‬‬
‫‪insert‬‬
‫‪dimens‬‬

‫‪18‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫اﯾﺠﺎد ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﻪ روش ﺳﻄﺮي‬

‫‪ o‬ﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﺎ از ﻋﻼﻣﺖ ‪ :‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ روش ﻣﯽ ﺗﻮان ﻫﻢ‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺳﻄﺮي و ﻫﻢ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺳﺘﻮﻧﯽ و ﯾﺎ ﻫﺮ دو را اﯾﺠﺎد ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻋﺪد ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ‪ :‬ﻣﻘﺪار ﭘﺮش ‪ :‬ﻋﺪد ﺷﺮوع = ‪A‬‬

‫‪ o‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻋﺪد ﻣﻘﺪار ﭘﺮش را ﻧﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﯿﺶ ﻓﺮض ‪ 1‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪>> A=2:2:10‬‬ ‫]‪>> A = [7:-2:1; 1:4‬‬

‫=‪A‬‬ ‫=‪A‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪19‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫دﺳﺖ ﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ آراﯾﻪ اي ﻣﺸﺨﺺ از ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫‪ o‬ﺑﺮاي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﺧﺎص از ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ آراﯾﻪ اي دﻟﺨﻮاه از ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‪ ،‬از‬
‫ﻓﺮم ﻫﺎي زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫)‪A=B(x,y‬‬ ‫از ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬آراﯾﻪ ﺳﻄﺮ ‪ x‬و ﺳﺘﻮن ‪ y‬ﺟﺪا ﺷﺪه و در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫)‪A=B(x,:‬‬ ‫ﺟﺪا ﮐﺮدن ﺳﻄﺮ ‪ x‬از ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬و ﻗﺮارﮔﯿﺮي در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪.A‬‬

‫)‪A=B(:,y‬‬ ‫ﺟﺪا ﮐﺮدن ﺳﺘﻮن ‪ y‬از ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬و ﻗﺮارﮔﯿﺮي در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪.A‬‬

‫]‪>> A=[1 2 3; 4 5 6; 7 8 9‬‬ ‫)‪>> B=A(2,3‬‬ ‫)‪>> n=A(:,2‬‬ ‫)‪>> j=A(3,:‬‬

‫=‪A‬‬ ‫=‪B‬‬ ‫=‪n‬‬ ‫=‪j‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪20‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫دﺳﺖ ﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ آراﯾﻪ اي ﻣﺸﺨﺺ از ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫‪ o‬ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﯿﺪ از ﻋﺪد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺧﻮد ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ آراﯾﻪ ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﺳﺘﻮن ﺟﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﻋﺪد آﺧﺮﯾﻦ آراﯾﻪ را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﺪ از ﮐﻠﻤﻪ ‪ end‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬

‫]‪>> x=[1 2 3 4; 5 6 7 8; 9 10 11 12‬‬ ‫)‪>> nn=x(2:end, 1:end-1‬‬

‫=‪x‬‬ ‫= ‪nn‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3 4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7 8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪11 12‬‬

‫‪21‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﺳﻄﺮ ﯾﺎ ﺳﺘﻮن ﺑﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫‪ o‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﯿﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺳﻄﺮي را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫]]ﺳﻄﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ[ ;‪A = [A‬‬

‫‪ o‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﯿﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺳﺘﻮﻧﯽ را اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫]’]ﺳﺘﻮن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ[ ‪A = [A‬‬

‫]‪>> d=[1 2 3; 4 5 6; 7 8 9‬‬ ‫]]‪>> bb=[d;[4 4 3‬‬ ‫]']‪>> cx=[d [1 1 6‬‬

‫=‪d‬‬ ‫= ‪bb‬‬ ‫= ‪cx‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪22‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫اﯾﺠﺎد ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮاﺑﻊ‬

‫‪ o‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ واﺣﺪ‬
‫)ﺗﻌﺪاد ﺳﺘﻮن ‪ ,‬ﺗﻌﺪاد ﺳﻄﺮ( ‪A = eye‬‬

‫)‪>> A=eye(3,3‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ o‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﯾﮏ‬
‫)ﺗﻌﺪاد ﺳﺘﻮن ‪ ,‬ﺗﻌﺪاد ﺳﻄﺮ( ‪A = ones‬‬

‫)‪>> A=ones(3,3‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪23‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫اﯾﺠﺎد ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮاﺑﻊ‬

‫‪ o‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺻﻔﺮ‬
‫)ﺗﻌﺪاد ﺳﺘﻮن ‪ ,‬ﺗﻌﺪاد ﺳﻄﺮ( ‪A = zeros‬‬

‫)‪>> A=zeros(3,4‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪ o‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺗﺼﺎدﻓﯽ )اﻋﺪاد اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﯿﻦ ‪ 0‬و ‪(1‬‬

‫)ﺗﻌﺪاد ﺳﺘﻮن ‪ ,‬ﺗﻌﺪاد ﺳﻄﺮ( ‪A = rand‬‬

‫)‪>> A=rand(3,4‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪0.8147‬‬ ‫‪0.9134‬‬ ‫‪0.2785‬‬ ‫‪0.9649‬‬
‫‪0.9058‬‬ ‫‪0.6324‬‬ ‫‪0.5469‬‬ ‫‪0.1576‬‬
‫‪0.1270‬‬ ‫‪0.0975‬‬ ‫‪0.9575‬‬ ‫‪0.9706‬‬
‫‪24‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫اﯾﺠﺎد ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮاﺑﻊ‬

‫‪ o‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺗﺼﺎدﻓﯽ )اﻋﺪاد ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﯽ ﺗﺼﺎدﻓﯽ(‬

‫)ﺗﻌﺪاد ﺳﺘﻮن ‪ ,‬ﺗﻌﺪاد ﺳﻄﺮ( ‪A = randn‬‬

‫)‪>> A=randn(3,4‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪0.7254 -0.2050 1.4090 -1.2075‬‬
‫‪-0.0631 -0.1241 1.4172 0.7172‬‬
‫‪0.7147 1.4897 0.6715 1.6302‬‬

‫‪ o‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺮﺑﻌﯽ ﺟﺎدوﯾﯽ )ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ﻣﺮﺑﻌﯽ ﮐﻪ ﺟﻤﻊ‬

‫)ﺗﻌﺪاد ﺳﻄﺮ و ﺳﺘﻮن( ‪A = magic‬‬
‫ﺳﻄﺮﻫﺎ ﯾﺎ ﺳﺘﻮن ﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ(‬
‫)‪>> A=magic(3‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪25‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﺗﻮاﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫‪ o‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‪ :‬اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻟﯿﺴﺖ ﺗﻤﺎم‬

‫‪whos‬‬ ‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺑﻌﺎد و‬
‫ﻣﻘﺪار ﺣﺎﻓﻈﻪ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺣﻘﯿﻘﯽ ﯾ ﺎ‬
‫‪>> whos‬‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺑﻮدن آن ﻫﺎ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪Name‬‬ ‫‪Size‬‬ ‫‪Bytes Class‬‬ ‫‪Attributes‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪3x3‬‬ ‫‪72 double‬‬

‫‪B‬‬ ‫‪1x1‬‬ ‫‪8 double‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪3x4‬‬ ‫‪96 double‬‬

‫‪ o‬اﻧﺪازه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﺎ‪ :‬اﯾﻦ دﺳﺘﻮر اﻧﺪازه‬

‫)‪A = size (B) or [m, n] = size (B‬‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ را ﺑﻪ ﺻﻮرت دو ﻋﺪد ﮐﻪ اوﻟﯽ ﺗﻌﺪاد ﺳﻄﺮ‬
‫و دوﻣﯽ ﺗﻌﺪاد ﺳﺘﻮن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻣﺪﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫]‪>> x=[1 2 3; 5 4 7‬‬ ‫)‪>> A=size(x‬‬ ‫)‪>> [m, n]=size(x‬‬

‫=‪x‬‬ ‫=‪A‬‬ ‫=‪m‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪7‬‬ ‫=‪n‬‬
‫‪3‬‬
‫‪26‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬

‫‪ o‬اﻧﺪازه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺳﻄﺮي ﯾﺎ ﺑﺮدار‪ :‬اﯾﻦ دﺳﺘﻮر‬

‫)‪A = length (B‬‬ ‫ﺗﻌﺪاد آراﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬در ﻫﺮ ﺳﻄﺮ را در‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﻮر در واﻗﻊ‬
‫ﻃﻮل ﺑﺮدار را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫]‪>> x=[1 2 3 5 4 7‬‬ ‫)‪>> A=length(x‬‬

‫=‪x‬‬ ‫=‪A‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪ o‬ﻧﻤﺎﯾﺶ آراﯾﻪ‪ :‬ﺑﺎ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻣﺘﻮن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬

‫)’ﻣﺘﻦ‘( ‪disp‬‬ ‫ﺧﻮد را ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺎ ﻗﺮار دادن در ﺑﯿﻦ ﻋﻼﻣﺖ ‘ ‘‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ در آورﯾﺪ‪.‬‬

‫)'‪>> disp ('Hello‬‬

‫‪Hello‬‬

‫‪27‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎي رﯾﺎﺿﯽ ﺧﺎرﺟﯽ )ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎي رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ(‬

‫ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ‬ ‫ﻧﺎم ﻋﻤﻠﮕﺮ‬

‫‪A+B‬‬ ‫‪+‬‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫‪A–B‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺗﻔﺮﯾﻖ‬
‫‪A/B‬‬ ‫‪/‬‬ ‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ‪ A‬ﺑﺮ ‪B‬‬
‫‪A\B‬‬ ‫\‬ ‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ‪ B‬ﺑﺮ ‪A‬‬
‫’‪A‬‬ ‫‘‬ ‫ﺗﺮاﻧﻬﺎده‬
‫‪A*B‬‬ ‫*‬ ‫ﺿﺮب‬
‫‪A^B‬‬ ‫^‬ ‫ﺗﻮان‬

‫‪28‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎي رﯾﺎﺿﯽ داﺧﻠﯽ )ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎي رﯾﺎﺿﯽ دراﯾﻪ اي )دراﯾﻪ ﺑﻪ دراﯾﻪ((‬

‫ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ‬ ‫ﻧﺎم ﻋﻤﻠﮕﺮ‬

‫‪A+B‬‬ ‫‪+‬‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫‪A–B‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺗﻔﺮﯾﻖ‬
‫‪A ./ B‬‬ ‫‪./‬‬ ‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ‪ A‬ﺑﺮ ‪B‬‬
‫‪A .\ B‬‬ ‫\‪.‬‬ ‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ‪ B‬ﺑﺮ ‪A‬‬
‫’‪A‬‬ ‫‘‬ ‫ﺗﺮاﻧﻬﺎده‬
‫‪A .* B‬‬ ‫*‪.‬‬ ‫ﺿﺮب‬
‫‪A .^ B‬‬ ‫^‪.‬‬ ‫ﺗﻮان‬

‫‪29‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ‬ ‫ﻧﺎم ﻋﻤﻠﮕﺮ‬

‫‪~A‬‬ ‫~‬ ‫‪NOT‬‬
‫‪A&B‬‬ ‫&‬ ‫‪AND‬‬
‫‪A|B‬‬ ‫|‬ ‫‪OR‬‬
‫)‪xor(A,B‬‬ ‫‪xor‬‬ ‫‪XOR‬‬

‫]‪>> A=[1 2; 3 4‬‬ ‫‪>> ~B‬‬ ‫‪>> A|B‬‬

‫=‪A‬‬ ‫= ‪ans‬‬ ‫= ‪ans‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0 0‬‬ ‫‪1 1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪0 1‬‬ ‫‪1 1‬‬

‫]‪>> B=[2 2; 2 0‬‬ ‫‪>> A&B‬‬ ‫)‪>> xor (A,B‬‬

‫=‪B‬‬ ‫= ‪ans‬‬ ‫= ‪ans‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1 1‬‬ ‫‪0 0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1 0‬‬ ‫‪0 1‬‬

‫‪30‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎي راﺑﻄﻪ اي‬

‫ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ‬ ‫ﻧﺎم ﻋﻤﻠﮕﺮ‬

‫‪A == B‬‬ ‫==‬ ‫ﻣﺴﺎوي‬
‫‪A ~= B‬‬ ‫=~‬ ‫ﻧﺎﻣﺴﺎوي‬
‫‪A>B‬‬ ‫>‬ ‫ﺑﺰرگ ﺗﺮ‬
‫‪A<B‬‬ ‫<‬ ‫ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ‬
‫‪A >=B‬‬ ‫=>‬ ‫ﺑﺰرگ ﺗﺮ ﻣﺴﺎوي‬
‫‪A <= B‬‬ ‫=<‬ ‫ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ ﻣﺴﺎوي‬

‫‪31‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ آن ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺳﻄﺮي اﺳﺖ ‪،‬‬ ‫‪ o‬ﺟﻤﻊ ﺳﺘﻮن‪:‬‬

‫)‪A = sum (B‬‬
‫آراﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺘﻮن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬را ﺟﻤﻊ ﮐﺮده و ﺣﺎﺻﻞ را در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪A‬‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫;]‪>> B=[1 1 4; 3 5 6‬‬
‫)‪>> A=sum(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪10‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ آن ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺳﻄﺮي‬ ‫‪ o‬ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺳﺘﻮن‪:‬‬

‫)‪A = max (B‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬آراﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺘﻮن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬را ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮده و ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻫﺮ ﺳﺘﻮن را در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫;]‪>> B=[1 1 4; 3 5 6‬‬
‫)‪>> A=max(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪32‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ آن ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺳﻄﺮي‬ ‫‪ o‬ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺳﺘﻮن‪:‬‬

‫)‪A = min (B‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬آراﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺘﻮن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬را ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮده و ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻫﺮ ﺳﺘﻮن را در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫;]‪>> B=[1 1 4; 3 5 6‬‬
‫)‪>> A=min(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ آن ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺳﻄﺮي‬ ‫‪ o‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺘﻮن‪:‬‬

‫)‪A = mean (B‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻫﺮ ﺳﺘﻮن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬را در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫;]‪>> B=[1 1 4; 3 5 6‬‬

‫)‪>> A=mean(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪33‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ آن ﯾﮏ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺳﻄﺮي اﺳﺖ‪،‬‬ ‫‪ o‬ﻣﯿﺎﻧﻪ ﺳﺘﻮن‪:‬‬

‫)‪A = median (B‬‬
‫ﻣﯿﺎﻧﻪ ﻫﺮ ﺳﺘﻮن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬را در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫;]‪>> B=[1 1 4; 3 5 7‬‬

‫)‪>> A=median(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪2.0‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪5.5‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ آراﯾﻪ ﻫﺎي ﺳﺘﻮن‬ ‫‪ o‬ﻣﺮﺗﺐ ﺳﺎزي ﺳﺘﻮن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‪:‬‬

‫)‪A = sort (B‬‬
‫ﻫﺎي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﻌﻮدي ﻣﺮﺗﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽ‬
‫دﻫﺪ‪.‬‬
‫;]‪>> B=[1 8 4; 3 5 9; 2 6 8‬‬
‫)‪>> A=sort(B‬‬
‫=‪A‬‬
‫‪1 5 4‬‬
‫‪2 6 8‬‬
‫‪3 8 9‬‬
‫‪34‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫اﯾﻦ دﺳﺘﻮر‪ ،‬ﻓﺎﮐﺘﻮرﯾﻞ ﻫﺮ دراﯾﻪ از ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬ ‫‪ o‬ﻓﺎﮐﺘﻮرﯾﻞ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‪:‬‬

‫)‪A = factorial (B‬‬
‫‪ B‬را در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ A‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫;]‪>> B=[1 1 4; 3 5 7‬‬

‫)‪>> A=factorial(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪24‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪5040‬‬

‫اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ 90‬درﺟﻪ در ﺟﻬﺖ ﺧﻼف‬ ‫‪ o‬ﭼﺮﺧﺶ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‪:‬‬

‫)‪A = rot90 (B‬‬
‫ﻋﻘﺮﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬را ﭼﺮﺧﺶ داده و در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ A‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫]‪>> B=[1 1 4; 3 5 7‬‬ ‫)‪>> A=rot90(B‬‬
‫=‪B‬‬ ‫=‪A‬‬
‫‪1 1 4‬‬ ‫‪4 7‬‬
‫‪3 5 7‬‬ ‫‪1 5‬‬
‫‪1 3‬‬

‫‪35‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫اﯾﻦ دﺳﺘﻮر‪ ،‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬را‬ ‫‪ o‬دﺗﺮﻣﯿﻨﺎن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‪:‬‬

‫)‪A = det (B‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮده و در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫]‪>> B=[1 1 4; 3 5 7; 8 9 5‬‬ ‫)‪>> A=det(B‬‬

‫=‪B‬‬
‫‪1 1 4‬‬ ‫=‪A‬‬
‫‪3 5 7‬‬ ‫‪-49‬‬
‫‪8 9 5‬‬

‫اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬را ﺟﺪا‬ ‫‪ o‬ﻗﻄﺮ اﺻﻠﯽ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‪:‬‬
‫)‪A = diag (B‬‬
‫ﮐﺮده و در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ A‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫]‪>> B=[1 1 4; 3 5 7; 8 9 5‬‬ ‫)‪>> A=diag(B‬‬

‫=‪B‬‬ ‫=‪A‬‬
‫‪1 1 4‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3 5 7‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪8 9 5‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪36‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫‪ o‬ﺗﺸﺨﯿﺺ وﺟﻮد ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‪:‬‬

‫)‪A = isnan (B‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪) 0/0‬ﺻﻔﺮ‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺮ ﺻﻔﺮ( را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺪد ﯾﮏ و اﻋﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺪد‬
‫]‪>> B=[1 0 4; 3 nan 7; 8 9 nan‬‬
‫)‪>> A=isnan(B‬‬ ‫ﺻﻔﺮ در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫=‪B‬‬
‫‪1 0 4‬‬ ‫=‪A‬‬
‫‪3 NaN 7‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪8 9 NaN‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ‬ ‫‪ o‬ﮔﺮد ﮐﺮدن آراﯾﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ‪:‬‬
‫)‪A = fix (B‬‬
‫آراﯾﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ ﮔﺮد ﺷﺪه و در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫]‪>> B=[1.26 0.99 4; 3 -3.68 7‬‬ ‫)‪>> A=fix(B‬‬

‫=‪B‬‬ ‫=‪A‬‬
‫‪1.2600 0.9900‬‬ ‫‪4.0000‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪3.0000 -3.6800‬‬ ‫‪7.0000‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪-3‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪37‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫‪ o‬ﮔﺮد ﮐﺮدن آراﯾﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ‪:‬‬

‫)‪A = floor (B‬‬
‫اﯾﻦ دﺳﺘﻮر‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ آراﯾﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﮔﺮد ﺷﺪه و‬
‫در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫]‪>> B=[1.26 0.99 4; 3 -3.68 7‬‬ ‫)‪>> A=floor(B‬‬

‫=‪B‬‬ ‫=‪A‬‬
‫‪1.2600 0.9900‬‬ ‫‪4.0000‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪3.0000 -3.6800‬‬ ‫‪7.0000‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪-4‬‬ ‫‪7‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر‪،‬‬ ‫‪ o‬ﮔﺮد ﮐﺮدن آراﯾﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ‪:‬‬

‫)‪A = ceil (B‬‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ آراﯾﻪ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﮔﺮد ﺷﺪه و در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪A‬‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫]‪>> B=[1.26 0.99 4; 3 -3.68 7‬‬ ‫)‪>> A=ceil(B‬‬

‫=‪B‬‬ ‫=‪A‬‬
‫‪1.2600 0.9900‬‬ ‫‪4.0000‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪3.0000 -3.6800‬‬ ‫‪7.0000‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪-3‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪38‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ﺗﻘﺴﯿﻢ‬ ‫‪ o‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ﺗﻘﺴﯿﻢ‪:‬‬

‫)‪C = rem (B, A‬‬
‫آراﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﺑﺮ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ C‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫;]‪>> B=[8 6.99 4‬‬

‫;]‪>> A=[3 3.68 2‬‬
‫)‪>> C=rem(B,A‬‬

‫=‪C‬‬
‫‪2.0000‬‬ ‫‪3.3100‬‬ ‫‪0‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﯾﺎ‬ ‫‪ o‬ﻗﺪرﻣﻄﻠﻖ ﺑﻌﺪ از ﺗﻘﺴﯿﻢ‪:‬‬

‫)‪C = mod (B, A‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﯾﺎ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه و ﻗﺪرﻣﻄﻠﻖ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ‬
‫در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ C‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫)‪>> C=mod(-14, 5‬‬

‫=‪C‬‬
‫‪1‬‬

‫‪39‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﮑﺎن آراﯾﻪ ﻫﺎي‬ ‫‪ o‬ﺟﺴﺘﺠﻮي آراﯾﻪ‪:‬‬

‫)‪C = find (B, A‬‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ را ﺟﺪا ﮐﺮده و در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ A‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫]‪>> B=[1 1 4; 3 5 7; 8 9 5‬‬
‫)‪>> A=find(B>5‬‬ ‫)‪>> [A, C]=find(B>5‬‬
‫=‪B‬‬
‫=‪A‬‬ ‫=‪A‬‬ ‫=‪C‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻋﺪد ‪ e‬را ﺑﻪ ﺗﻮان ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬رﺳﺎﻧﺪه و‬ ‫‪ o‬ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻤﺎﯾﯽ‪:‬‬

‫)‪A = exp (B‬‬
‫ﺣﺎﺻﻞ را در ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ A‬ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫;]‪>> B=[1 3 4‬‬

‫)‪>> A=exp(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪2.7183 20.0855 54.5982‬‬

‫‪40‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻟﮕﺎرﯾﺘﻢ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬ ‫‪ o‬ﻟﮕﺎرﯾﺘﻢ‪:‬‬

‫)‪A = log (B‬‬
‫و در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫;]‪>> B=[1 3 4‬‬

‫)‪>> A=log(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1.0986‬‬ ‫‪1.3863‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻟﮕﺎرﯾﺘﻢ ﻣﺒﻨﺎي ‪2‬‬ ‫‪ o‬ﻟﮕﺎرﯾﺘﻢ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ‪: 2‬‬

‫)‪A = log2 (B‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫;]‪>> B=[1 3 4‬‬

‫)‪>> A=log2(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1.5850‬‬ ‫‪2.0000‬‬

‫‪41‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻟﮕﺎرﯾﺘﻢ ﻣﺒﻨﺎي ‪10‬‬ ‫‪ o‬ﻟﮕﺎرﯾﺘﻢ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ‪:10‬‬

‫)‪A = log10 (B‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫;]‪>> B=[1 3 4‬‬

‫)‪>> A=log10(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.4771‬‬ ‫‪0.6021‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﺟﺬر ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪A‬‬ ‫‪ o‬ﺟﺬر‪:‬‬
‫)‪A = sqrt (B‬‬
‫ﻗﺮار داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫;]‪>> B=[1 3 4‬‬

‫)‪>> A=sqrt(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪1.0000‬‬ ‫‪1.7321‬‬ ‫‪2.0000‬‬

‫‪42‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻗﺪرﻣﻄﻠﻖ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و‬ ‫‪ o‬ﻗﺪرﻣﻄﻠﻖ‪:‬‬

‫)‪A = abs (B‬‬
‫در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ اﻧﺪازه ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺨﺘﻠﻂ را ﻫﻢ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫;]‪>> B=[1 -3 2-2j‬‬
‫)‪>> A=abs(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪1.0000‬‬ ‫‪3.0000‬‬ ‫‪2.8284‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر‬ ‫‪ o‬ﺟﺪاﮐﺮدن ﺑﺨﺶ ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ ﻋﺪد ﻣﺨﺘﻠﻂ‪:‬‬

‫)‪A = imag (B‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ آراﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار‬
‫داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻋﺪاد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ از ﺣﺮوف ‪ i‬و ‪ j‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫;]‪>> B=[1+4.2j 3-5j 4‬‬
‫)‪>> A=imag(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪4.2000 -5.0000‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪43‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﺑﺨﺶ‬ ‫‪ o‬ﺟﺪاﮐﺮدن ﺑﺨﺶ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻋﺪد ﻣﺨﺘﻠﻂ‪:‬‬

‫)‪A = real (B‬‬
‫ﺣﻘﯿﻘﯽ آراﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار داده‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻋﺪاد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ از ﺣﺮوف ‪ i‬و ‪ j‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫;]‪>> B=[1+4.2j 3-5j 4‬‬
‫)‪>> A=real(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻣﯽ ﺗﻮان اﻧﺪازه‬ ‫‪ o‬زاوﯾﻪ ﻓﺎز ﺑﺮ ﺣﺴﺐ رادﯾﺎن‪:‬‬

‫)‪A = angle (B‬‬
‫زاوﯾﻪ ﻓﺎز آراﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ B‬را ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫;]‪>> B=[1+4.2j 3-5j 4‬‬

‫)‪>> A=angle(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪1.3371 -1.0304‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪44‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ اوﻟﯿﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺰدوج آراﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬ ‫‪ o‬ﻣﺰدوج‪:‬‬
‫)‪A = conj (B‬‬
‫‪ B‬را ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ A‬ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫;]‪>> B=[1+4.2j 3-5j 4j‬‬

‫)‪>> A=conj(B‬‬

‫=‪A‬‬
‫‪1.0000 - 4.2000i 3.0000 + 5.0000i‬‬ ‫‪0 - 4.0000i‬‬

‫ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻣﯽ ﺗﻮان دو ﻋﺪد ‪ A‬و ‪ B‬را‬ ‫‪ o‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻋﺪد ﻣﺨﺘﻠﻂ‪:‬‬
‫)‪C= complex(A, B‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺪد ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺑﻪ ﻓﺮم ‪ A+Bi‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﻤﻮد و در ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪ C‬ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫)‪>> C=complex(3,4‬‬

‫=‪C‬‬
‫‪3.0000 + 4.0000i‬‬

‫‪45‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﯽ‬

‫ﻓﺮم اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﺗﺎﺑﻊ‬ ‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬

‫)‪A = sind (B‬‬ ‫ﺳﯿﻨﻮس‬
‫)‪A = cosd (B‬‬ ‫ﮐﺴﯿﻨﻮس‬
‫)‪A = tand (B‬‬ ‫ﺗﺎﻧﮋاﻧﺖ‬
‫)‪A = cotd (B‬‬ ‫ﮐﺘﺎﻧﮋاﻧﺖ‬ ‫درﺟﻪ‬
‫)‪A = asind (B‬‬ ‫ﻋﮑﺲ ﺳﯿﻨﻮس‬
‫)‪A = acosd (B‬‬ ‫ﻋﮑﺲ ﮐﺴﯿﻨﻮس‬
‫)‪A = atand (B‬‬ ‫ﻋﮑﺲ ﺗﺎﻧﮋاﻧﺖ‬
‫)‪A = acotd (B‬‬ ‫ﻋﮑﺲ ﮐﺘﺎﻧﮋاﻧﺖ‬

‫‪46‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﯽ‬

‫ﻓﺮم اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﺗﺎﺑﻊ‬ ‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬

‫)‪A = sin (B‬‬ ‫ﺳﯿﻨﻮس‬
‫)‪A = cos (B‬‬ ‫ﮐﺴﯿﻨﻮس‬
‫)‪A = tan (B‬‬ ‫ﺗﺎﻧﮋاﻧﺖ‬
‫)‪A = cot (B‬‬ ‫ﮐﺘﺎﻧﮋاﻧﺖ‬ ‫رادﯾﺎن‬
‫)‪A = asin (B‬‬ ‫ﻋﮑﺲ ﺳﯿﻨﻮس‬
‫)‪A = acos (B‬‬ ‫ﻋﮑﺲ ﮐﺴﯿﻨﻮس‬
‫)‪A = atan (B‬‬ ‫ﻋﮑﺲ ﺗﺎﻧﮋاﻧﺖ‬
‫)‪A = acot (B‬‬ ‫ﻋﮑﺲ ﮐﺘﺎﻧﮋاﻧﺖ‬

‫‪47‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬
 ‫ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﯽ‬

‫ﻓﺮم اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﺗﺎﺑﻊ‬ ‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬

‫)‪A = sinh (B‬‬ ‫ﺳﯿﻨﻮس‬
‫)‪A = cosh (B‬‬ ‫ﮐﺴﯿﻨﻮس‬
‫)‪A = tanh (B‬‬ ‫ﺗﺎﻧﮋاﻧﺖ‬
‫)‪A = coth (B‬‬ ‫ﮐﺘﺎﻧﮋاﻧﺖ‬ ‫ﻫﺎﯾﭙﺮﺑﻮﻟﯿﮏ‬
‫)‪A = asinh (B‬‬ ‫ﻋﮑﺲ ﺳﯿﻨﻮس‬
‫)‪A = acosh (B‬‬ ‫ﻋﮑﺲ ﮐﺴﯿﻨﻮس‬
‫)‪A = atanh (B‬‬ ‫ﻋﮑﺲ ﺗﺎﻧﮋاﻧﺖ‬
‫)‪A = acoth (B‬‬ ‫ﻋﮑﺲ ﮐﺘﺎﻧﮋاﻧﺖ‬

‫‪48‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ راﯾﺎﻧﻪ ‪ -‬ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺑﯿﻮﺳﯿﺴﺘﻢ– داﻧﺸﮕﺎه ﮐﺮدﺳﺘﺎن‬
‫‪http://agri.uok.ac.ir/kmollazade‬‬