Wykład 1 i 2

Psychologia jako nauka, psychologia społeczna jako subdyscyplina psychologii

1. Czym nie jest psychologia? – Mity

- psycholog nie leczy osób chorych psychicznie (psychiatra zajmuje się
zapobieganiem i leczeniem chorób, zaburzeń psychicznych, jest lekarzem
medycyny), psycholog nie jest lekarzem
- mogą dokonywać wstępnego rozpoznania, ale nie zajmują się leczeniem,
w momencie podejrzenia kierują do psychiatry
- psycholog to nie psychoterapeuta (psychoterapeuta zajmuje się
leczeniem osob z problemami, wspiera w rozwoju osobistym)
- niektórzy psychologowie są psychoterapeutami, żeby zostać
psychoterapeutą, nie trzeba skończyć studiów psychologicznych, studia
psychologiczne nie dają uprawnień do psychoterapii
(APA- amerykańskie stowarzyszenie psychologów, moniotruje
środowisko psychologów, 26% na uczelniach, 6 w szkołach medycznych,
8 w innych szkołach, 10 w sferze biznesu firmach, 16 w administracji
służbie zdrowia, 25 w psychologii zdrowia, 6 procent gabinety
psychoterapeutyczne)
- psycholog nie rozprowadza człowieka na czynniki pierwsze
(Zimbardo mówi o tym, że często siedzi w gabinecie i przychodzi do
niego student i napierw zastrzega żeby profesor go nie psychoanalizował,
Myers – znajomi pytają się jego żony a co to znaczy być żoną psychologa,
czy on próbuje na tobie testować teorie psychologiczne, czy próbuje
wpływać na swoje dzieci)
- psycholog to nie jasnowidz
- nie istnieje jedna psychologia
2. Czym jest psychologia
DEFINICJE KLASYCZNE – współczesna definicja odeszła od tych
definicji bo nie wiemy czy życie duchowe istnieje, przeszła rewolucja
behawioralna, co możemy naukowo zbadać, zachowania
- Willhelm Wundt – psychologia to nauka zajmująca się analizowaniem
procesów życia duchowego człowieka za pomocą metod
eksperymentalnych (przedmiotem badań jest to co tkwi we wnętrzu
człowieka, tym co się odbywa w duszy, tego co się dzieje w życiu
duchowym, umysłowym)
- William James – psychologia to nauka o życiu umysłowym
 DEFINICJE WSPÓŁCZESNE (WERBALN, NAUKA O
ZACHOWANIACH CZŁOWIEKA I PROCESACH
WEWNĘTRZNYCH ZA POMOCĄ ZACHOWAŃ)
- A. Wadeley, A. Birich, T. Malim – psychologia to naukowe studium
zachowania i doświadczenia: psychologowie zmierzają do wyjaśnienia, w
jaki sposób istoty ludzkie oraz niektóre zwierzęta się zachowują i jak ich
doświadczeniu przedstawiają im się cechy otaczającego świata
- Zimbardo - psychologia jest szeroką dziedziną o wielu
specjalnościach, ale zasadniczo o zachowaniu i procesach psychicznych
- Myers – psychologia to nauka poszukująca odpowiedzi na różnego
rodzaju pytania o nas wszystkich, jak myślimy, jak czujemy i działamy
3. Cele psychologii - Zimbardo
Opis – opisywanie tego co się dzieje naprawdę, pozyskiwanie,
przedstawianie danych, faktów odnośnie zachowania. Opis zbliżony do
opisu obiektywnego, unikający fałszywych założeń. Piszemy tylko to co
jesteśmy w stanie zaobserwować, co jest, co było np. podniesienie
ciśnienia, drżenie skóry.
Wyjaśnianie tego co się dzieje – poszukiwaniem odpowiedzi dlaczego
np. ktoś postępuje tak a nie inaczej.
 Poprzez odwołanie do przyczyn natury mentalistycznej, związanej
z osobowością człowieka, z określonymi wartościami;
 • do natury fizjologicznej ktoś ma gwałtowne reakcje bo ma
podniesioną adrenalinę,
 wyjaśnianie o charakterze ewolucyjnym, powstałych w trakcie
naszego przystosowania jako gatunku;
 poprzez wyjaśnianie warunków granicznych, czyli wyliczanie
takich przesłanek, które muszą zostać spełnione, aby dane
zachowanie nastąpiło
 wyjaśnianie funkcjonalne, jest funkcją określonych bodźców
napływających z otoczenia, zostało wywołane przez określoną
sytuację, w której jednostka się znalazła zagrożenie -> ucieczka
 wyjaśnianie teoretyczne – teoria psychologiczna, przetestowanie
empieryczne za zastosowaniem jakiegoś badania
Przewidywanie tego co się wydarzy – oparte na wyjaśnieniu, na
podstawie przyczyn jesteśmy w stanie przewidzieć jak jednostka się
zachowa w określonej sytuacji, czy jest bardziej lub mniej
prawdopodobne
 Sterowanie tym co się dzieje – formowanie programów pomocy,
programów społecznych, eliminacja zachowań nieporządanych, a
promowanie tych porządanych
Podnoszenie jakości życia poprzez zmienianie tego co się dzieje -
pomagać ludziom w pełniejszym przeżywaniu swojego życia, w
samorealizacji
4. Subdyscypliny psychologii
- Psychologia badawcza – eksperymentalna, pozyskiwanie wiedzy na
temat ludzkich zachowań i zwierząt w drodze badań
- Psychologia stosowana – wcielanie w życie do realizacji celów wiedzy
która została pozyskana przez psychologię badawczą, selekcjonowanie,
terapia psychologiczna
- Psychologia nauczana – psychologia, która te procesy nauczania
różnym adeptom, jest łączona z jednym albo z dwoma z powyższych,
albo ci którzy ją stosują albo prowadzą badania w ich ramach
5. Dziedziny psychologi stosowania
- psychologia pracy i organizacji – pomagają w organizowaniu
procesów gospodarczych firm, np. dobór pracowników na określone
stanowiska, badają predyspozycje na dane propozycje, czy ma określone
zdolności, czy ktoś nadaje się do awansu, czy nie poradziłby sobie lepiej
na innym stanowisku, dokonują oceny pracy, w jaki sposób dana osoba
sobie radzi, zajmują się projektowaniem stanowiska w pracy, organizacja
przestrzeni w biurze, skład zespoły, przyjazna przestrzeń, programy
szkoleniowe, rekrutacja, marketingiem, higiena pracy
- psychologia sportu – kwestia motywacji, kwestie związane z redukcją
stresu, tremą, relacjami międzyludzkimi – klubu, trener a zawodnik,
stworzenie zgranej drużyny, pomagać z radzeniem sobie z presją,
monotonnym cyklem życia, w koncentracji na celu
- psychologia inżynieryjna – tym co się dzieje na styku między
człowiekiem a maszyną, projektowanie interfejsów, używany w sposób
intuicyjny, w jaki sposób zaprojektować atrakcyjny design. Przedmioty
ergonomiczne, łatwe w obsułdze.
- psychologia szkoły i edukacji – badanie predyspozycji, kompetencji
uczniów, wczesne diagnozowanie tendencji patologicznych, zagrożeń;
działanie na rzecz lepszej współpracy z otoczeniem, konsultacje z
rodzicami, uczniami, nauczycielami,
 - psychologia rehabilitacji – z lekarzami, pacjentami przechodzącymi
trudny etap życia,
- psychologia kryminologiczna i sądowa – wspomaga wiedzą
psychologiczną prewencję jak i dochodzenia kryminalne, tworzenie
portretów psychologicznych, pomoc w trakcie przesłuchań, praca z
nieletnimi (podejrzanymi, ofiarami, świadkami), przygotowanie
ekspertyzy sądowe: motywacja przestępstw, jak reagują w określonych
sytuacjach, czy ktoś mógłby uniknąć wypadku gdyby był ostrożny,
negocjatorzy, opiekuni osób poszkodowanych, opieka nad więźniami
- psychologia kliniczna i poradnictwo psychologiczne – na rzecz osób
stykających się z problemami przystosowania społecznego,
emocjonalnego, diagnozowanie problemów i próba pomocy,
wspomaganie ludzi, pomóc w poprawie życia, relacji z najbliższymi, w
życiu zawodowym
6. Dziedziny psychologi akademickiej (badawczej i jest tą nauczaną)
- psychologia osobowości – o trwałych strukturach sterujących ludźmi,
mogą mieć charakter wrodzony i nabyty, wyróźnianie róźnych typów
osobowości, diagnozowanie różnych wymiarów tej osobowości, pomiar
inteligencji, poziom narcyzmu, powiązania zmiennych
charakteryzujących zmienność ludzi z tendencjami do zachowań
- psychologia poznawcza – badanie wewnętrznych procesów
poznawczych, w jaki sposób postrzegamy i bierzemy informacje, w jaki
sposób widzimy pewne rzeczy, procesy zapamiętywania,w jaki sposób
podejmujemy decyzje
- psychologia rozwoju – zajmuje się człowiekiem w jego przekroju
życiowym, jakie są fazy rozwojowe człowieka, jakimi prawami się
rządzą, co jest potrzebne aby przebiegał prawidłowo, jaki jest cel, co
osiąga w określonym wieku, małe dzieci nie myślą abstrakcyjnie
- psychologia ewolucyjna – bada w jaki sposób jesteśmy ewolucyjnie
przystosowani do określonego sposobu zachowań, w jaki sposób
wykształciliśmy takie a nie inne zdolności, jakie są uwarunkowania do
wyboru partnera seksualnego
- psychologia zdrowia – uwarunkowania biologiczne i psychologiczne, z
pochodzeniem społecznym wpływają na nasze zdrowie, badanie wpływu
na zachowanie pacjenta, dlaczego jest tak, że część narkomanów łatwo
wychodzi z nałogu a część ma z tym duży problem, koncentracja na
profilu osoby popadającej w daną chorobę
 - neuropsychologia – zajmuje się mózgiem, stara się rozpoznać jak mózg
funkcjonuje, jakie są części mózgu, z zawaansowaną aparaturą,
specyficzne przypadki osób, które mają uszkodzoną część mózgu, jak to
na niego wpływa
- psychologia społeczna – człowiek w otoczeniu społecznym
7. Psychologia społeczna
- pierwszym impulsem do powstania było to że nieracjonalne zachowanie
człowieka trudno wytłumaczyć, u jej podstaw legły obserwacje sytuacje
drastycznych, dlaczego nie pomagamy ofiarom przestępstw – EFEKT
GAPIA, dlaczego siła osób przeciągających linę się nie sumuje?, nie są w
stanie osiągnąć tego co zrobili by indywidualnie – PRÓŹNIACTWO
SPOŁECZNE, dlaczego bywa tak, że jak mamy jednego eksperta jest w
stanie podjąć decyzję racjonalną, a w grupie podejmują złą, osobno
uważali że to zły pomysł ale razem nie- SYNDROM MYŚLENIA
GRUPOWEGO, jak to jest, że można namówić do samobójstwa, pod
wpływem charyzmatycznego przywódcy są w stanie podjąć takie decyzje
- ludzie pod wpływem ludzi powodują nieracjonalne decyzje
- zajmuje się wpływem ludzi na zachowanie innych ludzi
- Mika – Psychologia społeczna to nauka badająca procesy psychiczne, i
zachowania ludzi znajdujących się w sytuacjach społecznych
- Myers – psychologia społeczna jest nauką poświęconą badaniom tego,
jak ludzie wzajemnie myślą o sobie, wpływają na siebie i kontaktują się
ze sobą
- Wojciszke – psychologia społeczna zajmuje się szeroko pojętym
wpływem społecznym, a więc pytaniem w jaki sposób to, co robią, czują i
myślą jedni ludzie wpływa, na to co robią, czują i myślą inni
- jest nauką o wpływie społecznym ( wszechstronny, różnorodny)
8. Wpływ społeczny
- zmienia nasze zachowania, ale też odczucia i procesy percepcji
- może być albo bezpośredni (perswazja, przymus) lub pośredni (dotyczyć
jak ludzi wpływają na nas mimo że nie są w tej chwili obecni)
- obecność ludzi może być rzeczywista lub wyobrażona (zakładana)
9. Podstawowe pytania psychologii społecznej
- o znaczeniu sytuacji - jak miejsce w którym się znajdujemy, obecność
innego człowieka wpływają na nasze zachowanie
 - pytanie o znaczenie osoby – dlaczego w tej samej sytuacji, w takim
samym otoczeniu, różne osoby postępują odmiennie nawet jak mają takie
same role
- pytanie o sposób poznawania świata – w jaki sposób poznajemy i
postrzegamy świat, w jaki sposób przetwarzamy informacje jest
uzależnione od innych osób
- praktyczne zastosowanie wiedzy psychologicznej czyli jak zastosować
tą wiedzę do rozwiązywania problemów, jak efekt gapia wykorzystać aby
go uniknąć
10.Psychologia społeczna a inne subdyscypliny
- a psychologia ogólna (zajmuje się jednostką), zależy od tego gdzie
szukamy źródeł tego zachowania, czy w jednostce (ogólna) czy w
relacjach człowieka z innymi ludźmi, wspólny zakres
- a socjologia – grupa jest dla niej najważniejsza, ps – skupia się na
jednostce w której ta grupa jest, socjologia myśli o tym co w relacjach jest
powtarzalne, a ps raczej na to co jest efemeryczne, przelotne, wspólny
zakres
- a inne: antropologia kulturowa, psychologia wychowania, pedagogika –
zajmuje się jakimś wąskim fragmentem tej ps

Wykład 3-5

Najważniejsze paradygmaty i koncepcje człowieka w psychologii

1. Behawioryzm – stworzony na początku 20 wieku J. Broadus Watson
w 1912 roku „Psychologia jaką widzi behawiorysta” – manifest,
początek kierunku. Głównym przedstawicielem neobehawioryzmu był
Burrhus Frederic Skinner
- postulował gwałtowne przeorientowanie istniejącej psychologii w
stronę nauki przyrodniczej, inspiracją był pozytywizm (prąd filozofii,
że rzeczywistość ludzką należy badać jak rzeczywistość przyrodniczą),
badania medyczne (Pawłow = procesy trawienia, kiedy badał pod tym
względem psy wydzielają enyzmy trawienne tylko na sam widok
trawienia; ślini się; odruch nazywany odruchem bezwarunkowym,
niekontrolowanym; zachodzi poza centralnym układem nerwowym,
oprócz nich można też zauważyć odruchy warunkowe, czyli takie
które zostały wytworzone przez panujące w trakcie naszego życia
warunki, oprócz bodźca specyficznego poprzez pokazanie mu
jedzenia jest bodziec niespecyficzny, czyli coś co nie ma wspólnego z
jedzieniem, w jego przypadku było to zapalenie się lampki –
następstwo zapalenie lampki -> dawanie jedzenia, po kilku razach
dochodzi do warunkowania, zakodowania informacji że jeżeli zapali
się lampka pojawi się jedzenie, wówczas dochodzi do reakcji
organizmu w trakcie zapalenia się światła – proces warunkowania
klasycznego, Throndike = badał koty czy potrafią się uczyć, czy
zachowania kotów mogą być bardziej skuteczne w określonej sytuacji
jeśli zostanie ona powtórzona parę razy, skonstruował klatkę dla
kotów, stawiał przed nią talerzyk z pożywieniem, aby się wydostać
musiał rozwiązać zagadki, mierzył czas jaki upłynął w trakcie
otwierania klatki, generalną tendencją było to, że po pewnym czasie
coraz szybciej z niego wychodziły PRAWO EFEKTU – zajmowali
się zachowaniami zwierząt)
- do jego powstania przyczyniła się również krytyka wcześniejszych
koncepcji psychologicznych (wcześniej starała się badać procesy
psychiczne, duchowe człowieka – które nie były zmierzalne, ani czym
są) np. metoda introspekcyjna – badacz starał się samodzielnie w jaki
sposób zachodzą jego procesy myślowe i emocjonalne; nastąpił
radykalny zwrot, aby usunąć to czego nie da się zmierzyć i
doświadczyć empirycznie, jesteśmy w stanie zauważyć zachowania
- koncepcja jednostki
Człowiek jako „czarna skrzynka” – traktowany nie jako podmiot, a
biologiczna jednostka, świadomość, życie wewnętrzne, umysł nie
istnieje, istnieją tylko przeżycia fizjologiczne. To co w środku
niedostrzegalne, tylko to co na zewnątrz.
Człowiek jako organizm biologiczny – nie istenieją różnice między
nami, a zwierzętami, podlegamy tym samym prawom biologicznym
(jesteśmy bardziej rozwinięci), badając inne ssaki możemy
zaobserwować czynniki kształtujące zachowania ludzi.
Człowiek jako ‘marionetka’ sterowana przez środowisko – nasze
działania nie są wynikiem naszego wyboru, tego czego chcemy lub
nie, że się zastanawiamy jak postąpić. Ludzkie zachowania są efektem
wyuczonych wzorców reakcji, na określonego typu bodźce. Człowiek
jest sterowalny przez środowisko. Wszystko co robimy jest efektem
tego co nas nauczono albo tego czego się nauczyliśmy (np. oparzenie
się przez gorący garnek, więc go nie dotykamy). Wszystko jest
efektem naszych poprzednich doświadczeń.
- uczenie się jako podstawowe zagadnienie w behawioryzmie, w jaki
sposób ludzie nabywają kolejne wzory reakcji na bodźce, wierzą w to,
że człowiek jest jednostką nieograniczenie plastyczną. Każdego można
nauczyć wszystkiego poprzez stosowanie różnych bodźców. (wniosek
ze słów Watsona)
- uczenie poprzez warunkowanie, poprzez uczenie można wywołać
reakcje fizjologiczne; warunkowanie instrumentalne/sprawcze –
uwikładny centralny układ nerwowy człowieka, nie na podstawie
odruchów, ale zaszczepianych reakcji poprzez nagrody albo kary, że
powinien działać w pewien sposób, powtarzamy działanie, po którym
spotkało nas coś dobrego albo na odwrót unikamy czegoś po czym
spotka nas coś złego. BODŹCE MAJĄ CHARAKTER WZMOCNIEŃ
(pozytywnych albo negatywnych) = EKSPERYMENT Z MAŁYM
ALBERTEM (Douglas Marritte) w wieku 11 miesięcy TAK
NAPRAWDĘ 9 ALE WYKŁADOWCA SIĘ MYLIŁ XD został
zabrany z domu opieki przez Watsona i oddany procesowi
warunkowania 1920 roku, trafia do laboratorium psychologicznego,
pokazywane mu były zwierzęta i sprawdzane były jego reakcje (na
początku był ciekawy i cieszył się na ich widok), następnie został
przeprowadzony proces warunkowania – połączenie bodźca z innym
bodźcem, z jakimś innym odczuciem (które dla małego alberta było
nieprzyjemne, Watson stał za chłopcem z metalową rurą i w momencie
pokazywania mu zwierząt i wywołania pozytywnej reakcji, spotykała
go kara i uderzał w nią metalowym prętem. Po kilkukrotnym ukaraniu
Mały Albert w reakcji ze szczurem zaczyna płakać i stara się uciekać.
Ta reakcja nie dotyczyła takiej reakcji tylko ze szczurkiem, ale
podobną reakcję zaczęły również wywoływać bodźce o charakterze
podobnym. Nastąpił transfer takiej reakcji na inne podobne
przedmioty. Na inne futrzaste zwierzęta reagował w sposób
negatywyny, jak i sam kawałek futra oraz na człowieka w masce. Jest
to efektem warunkowania sprawczego, wytworzył się w nim pewien
wzorzec reakcji, że spotykanie czegoś z futrem nie będzie spotykało
się z żadną pozytywną reakcją. Ta reakcja mimo zaprzestania systemu
kary reagował tak przez następny dłuższy czas.
 - B.F. Skinner – psychologia S-R BODZIEĆ-REAKCJA, wskutek
warunkowania sprawczego, wytwarza się w nas odruch reagowania na
określone bodźce. Najczęściej badał gołębie. Do badania
wykorzystywał wygłodzone gołębie i umieszczał je w niewielkim
pudełku, otrzymywały ziarno po wykonywaniu zadania. Np. puknięcie
dziobem w określone miejsce, obrót wokół własnej osi. Odpowiednio
wyćwiczone potrafiły graficznie rozpoznać, które polecenie jest im
wydawane. Przeprowadzano pomiar czasu jak szybko to zrobił.
Czasami dostawał nagrodę, czasami nie. Skinner mógł sprawdzić jak
prawdopodobieństwo wygranej wpływało na wykonywanie polecenia i
im prawdopodobniejsze to było tym lepiej wykonywały to zadanie.
Uważał, że można jego wnioski odnosić również do ludzi.
Porównywał to do nałogów ludzkich.
2. Ocena i krytyka behawioryzmu
- unaukowienie psychologii – stała się dyscypliną naukową, jest to
dominujący trend w psychologii
- mechanistyczny punkt widzenia (człowiek tak naprawdę nie ma
wolnej woli i świadomości, reaguje w sposób mechaniczny na bodźce
płynące ze środowiska) i determinizm środowiskowy
- problemy z wyjaśnianiem zachowań twórczych i spontanicznych
(mają charakter przypadku)
- nadmierne (początkowo) zakceptowanie wyników badań na
zwierzętach = ludzie są bardziej złożeni
- wypracował wiele technik terapeutycznych, terapie
behawiorystyczne leczą objawy a nie rzeczywiste problemy ludzi
3. Psychoanaliza
- Freud był lekarzem neurologiem i zajmował się badaniem pacjentów
z różnymi zaburzeniami nerwowymi: nerwica, katatonia. Zauważył on,
że tych zaburzeń nie da się zadowalająco wyjaśnić tylko na samej
podstawie fizjologicznej. Uważał że należy szukać źródeł również w
psychice człowieka. Psychoanaliza została zainspirowana przez
pacjentkę Anna O (Bertta Petenheim), która opiekowała się śmiertelnie
chorym ojcem i doznała załamania nerwowego. Próbowano ją leczyć
hipnozą, w trakcie której zaczęła opowiadać o rzeczach z jej
przeszłości, które mogły wpływać na jej lęki, których doznawała.
Freud uznał też że rzeczywiście może być związek z tym co się działo
w przeszłości z tym co jest teraz. Anna O miała wodowstręt, odrzucało
ją żeby pić. W trakcie w którejś sesji, obrzydzającym wspomnieniem
było to, że chciała się napić ale zobaczyła jak pies liże szklankę. Miała
obezwładnioną rękę, co miało związek z traumatycznym
wspomnieniem, co było wspomnieniem widoku zwisającej ręki (jak jej
się wydawało martwego ojca). Przeraziła się tym widokiem,
wyobraziła sobie że jest sparaliżowany bo został zaatakowany przez
węża. Ujawniło się to w jej dorososłości. Freud stwierdził, że warto by
było za pomocą ponownego przeżywania takich sytuacji można
spróbować leczyć takie dolegliwości. Ponowne przeżycie tego jeszcze
raz może prowadzić do tego, że te dolegliwości ustąpią. Metoda
katartyczna – oczyszczająca rozmowa o tym co się działo można by
było próbować to leczyć. (nie do końca miał rację ponieważ Anna O
miała zapalenie opon mózgowych). Stworzył całą koncepcję jednostki
ludzkiej.
- psychoanaliza zakłada że człowiek do tego żeby działać jest
napędzany nieuświadomymi popędami, mamy w sobie wrodzone
instynkty, które nas popychają do działań
- Ludzkie działania są kierowane nieuświadomianymi popędami
(Eros=popęd życia, w stronę pozytywnych działań, używania życia,
przedłużania gatunku i Tanatos=popęd śmierci, dążenie do
autodeskrucji, życie jest męczące, wyczerpuje w nas energię, jednostka
ludzka ma tendencję do redukcji pobudzenia). Są one elementem
naszej biologicznej konstrukcji.
- Szczególna rola dzieciństwa – człowiek uczy się odpowiedniego
kanalizowania tych popędów. W tym momencie energia życiowa
koncentruje się w odpowiednich elementach jego ciała i to jakie
wówczas otrzymuje doświadczenia determinuje to jak będzie sobie
radził z rzeczywistością. Przeżywa wtedy kilka faz rozwoju
osobowości i w zależności od tego później człowiek funkcjonuje
normalnie albo spotyka się z problemami w okresie dorosłości.
- Struktura osobowości: świadomość ( to w jaki sposób działamy i to
co robimy, świadome działania ale niekoniecznie świadome
motywacje) , przedświadomość (uwarunkowania, których sobie nie
uświadamiamy ale jakbyśmy chcieli to byśmy do tego dotarli),
podświadomość ( nie zdajemy sobie sprawy dlaczego działamy w taki
a nie inny sposób i to jest ukryte w podświadomości, popędy). ID
(zasada przyjemności, struktura, która nakazuje natychmiastowe
 zaspakajanie potrzeb), EGO (przekuwa żądanie i ograniczenie w
działanie, zasada realności, to co jest możliwe w danych warunkach) i
SUPEREGO (reprezentacja wartości moralnych i ideałów
uznawanych przez społeczność, które przekazywane są dziecku w
procesie socjalizacji, zasada moralności przez uczestnictwo w
społeczeństwie) – 3 zasady które nas popychają do działania w taki a
nie inny sposób. Jeśli któraś z tych struktur jest rozwijana bardziej
może nastąpić problem w przyszłości np. nadmierne poczucie winy
albo niedostosowanie się do społeczeństwa poprzez nieświadomość
złych uczynków.
4. Fazy rozwoju osobowości wg Freuda – związane z koncentracją libido
w określonej części ciała
- okres pregenitalny (od urodzenia do 5 roku życia) koncentruje się
wtedy jeszcze w sferach nieseksualnych
FAZA ORALNA – nasze przyjemności życiowe są związane z
obszarem wokół ust, osiąganie przyjemności za ich pomocą, języka,
wargi (pierwsze 1,5 roku życia). Największa z przyjemności człowieka
jest związana ze spożywaniem pokarmu albo odruchem ssania. W tej
fazie jeśli może doświadczać tak jak powinno jest dobrze, ale jeżeli
popęd nie mógł być zaspakajany. Jeśli jest to zaburzone w jakiś
sposób, dochodzi do FIKSACJI ORALNYCH – nawykowe ssanie
palca, obgryzanie paznokci, nadmierne jedzenie i picie, palenie
papierosów, nadmierna gadatliwość, tendencja do sarkazmu.
FAZA ANALNA (od 1,5 roku do 3 lat) – libido przenosi się w
miejsca jelit, pęcherza, odbytu. Etap życia dziecka, w którym zachodzi
trening czystości, prawidłowe zaspokajanie swoich potrzeb
fizjologicznych. Uzyskuje w tym czasie satysfakcje z możliwości
kontrolowania swojego ciała, jest w stanie powstrzymać swoje
wypróżnianie. FIKSACJE ANALNE – był zmuszany w stronę
nadmiernego powstrzymywania się (pedanteria, drobiaskowość,
obsesyjne porządane czystości, nerwica natręctw) lub kiedy w ogóle
się nie powstrzymywały (bałaganiarstwo, bycie niezorganizowanym,
tendencje autodestrukcyjne)
FAZA FALLICZNA (od 3 do 6 lat) – przyjemność płynąca z
organów płciowych. KOMPLEKS EDYPA ALBO ELEKTRY –
zaczynają odczuwać związek z podtekstem seksualnym pod względem
rodzica. Stają się zazdrośni o rodzica, charakter kazirodczy,
 upodobnianie się do niego. Decydujący moment w rozwoju człowieka
o prawidłowej identyfikacji płciowej człowieka. Jeżeli jego
seksualność będzie tłamszona to w życiu dorosłym może to się
objawiać np. niską samooceną, rekomensacja KOMPLEKS MACHO
(przerośnięta duma z własnej seksualności), nadmierna rozwięzłość
płciowa KOMPLEKS PUSZCZALSKIEJ. Wytwarzanie się superego,
sumienia.
ETAP LATENCJI (7 do 11 roku życia) – libido zostaje obniżone,
następuje stabilizacja. Etap rozwoju społecznego, nawiązywanie
platoniczych relacji z rówieśnikami rodziną, rozwój wiedzy,
socjalizacja grupowa.
FAZA GENITALNA (od 11 do 18 roku życia) – libido wraca, popęd
seksualny ponownie się ujawnia, etap kiedy występuje mocny pociąg
do płci przeciwnej, pierwsze miłości, namiętne pożądanie. Jeżeli
następuje harmonia rodzi się w nim umiejętność miłości, altruizmu.
Jeżeli nie, to mogą się ujawniać fiksacje z lat poprzednich albo
kompleksy, wyrzuty sumienia.
DOROSŁOŚĆ
5. Ocena psychoanalizy
- nadmierna koncentracja na zaburzeniach, a nie mówi w jaki sposób
działa, funkcjonuje człowiek
- słabe podstawy empiryczne, nienaukowość, ogólnikowość (nie ma
możliwości przewidywania, nie da się zweryfikować, ogólnikowość,
zbiór luźnych obserwacji)
- brak możliwości przewidywania, weryfikacji
- odkrycie nieświadomości (człowiek wiele rzeczy robi a nie zdaje
sobie świadomości ze źródeł naszych działań)
- względna skuteczność jako metoda terapeutyczna (efekt placebo,
wierzymy w to, że pomaga, większość przy innej psychoterapii niż
Freudowskiej jest większa skuteczność)
- o Freudzie „Był geniuszem promagandy, perswazji, obok
bajkopisarzy.Jest jakaś prawda w psychoanalizie, tak jak hipnozie.
Jednak w całości jest nie do zaakceptowania.Pseudonaukowa
doktryna, która poczyniła szkody w psychologii i psychiatrii”
6. Psychologia humanistyczna – początek lat 60 XXw. Kojarzona z
Carlem Rogersem ( O stawaniu się osobom, Sposób życia) i
Maslowem (Teoria motywacji, W stronę psychologii istnienia).
 - pomaga kształtować siebie i sposób swojego życia, tak aby było jak
najlepsze i jak najlepiej je wykorzystywać
- sprzeciw wobec behawioryzmu i psychoanalizy (nie traktowały
człowieka jako podmiot, a jako bezwolną jednostkę, sterowaną przez
siły, których nie da się kontrolować)
- zainspirowana również nurtami filozoficznymi: fenomenologia
(filozofia życia codziennego, w jaki sposób przeżywamy świat, w
którym żyjemy) psychologowie uważali człowieka jako jednostkę
otwartą na rzeczywistość, w której funkcjonuje i co ona oferuje i stara
się aktywnie uczestniczyć w przeżywaniu
- koncentracja na wcześniej pomijanych zagadnieniach (koncentrowali
się na rzeczach obiektywnych, neutralnych, zimnych, negatywnych,
człowieku ułomnym, nie skupiano się na pozytywnych stronach naszej
natury) aspiracja, spontaniczność, odpowiedzialność, to co się wiąże z
podmiotowością człowieka
- praktyka nauczania psychologii, doradztwa psychologicznego i
psychoterapii (skupiali się na ludziach, zwykłych, przeciętnych
zmagających się z codziennymi problemami i potrzebujących
doradztwa)
- Carl Rogers zauważył że jego klienci nie byli obciążeni ciężkimi
problemami a starali się jak najlepiej radzić ze swoim życiem, nie
wynikało to z traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa, a wynikały
z codziennego funkcjonowania, wygórowanych wymagań,
narzucanych przez siebie albo środowisko, nie jest w stanie realizować
wszystkich nadanych celów.
- Pomoc człowiekowi w zwykłych sytuacjach.
7. Podstawowe założenia psychologii humanistycznej
- podejście fenomenologiczne – zakłada, że psychologia nie powinna
się koncentrować na obiektywnym wyjaśnianiu obserwowalnych
zachowań tylko w jaki sposób człowiek przeżywa świat, w jaki sposób
subiektywnie doświadcza tego co go otacza. Na świadomym
doświadczaniu jednostki.
- przeświadczenie o podmiotowości człowieka – człowiek nie jest
sterowany siłami zewnętrznymi, ale ma wolną wolę, kształtuje relacje
z innymi i uczestnictwo w życiu w związku ze swoją
indywidualnością, wyjątkowością. Jest aktywną jednostką
 - antynaturalizm – badanie psychiki człowieka, kim jest człowiek musi
być jak najdalsze od ideałów nauk przyrodniczych, musimy człowieka
traktować podmiotowo w trakcie badania, wymogi etyczne, musimy
przyjąć, że badacz i badany stanowią jedność, empatia, komunikacja
- cel psychologii – pomaganie w rozwoju, nie tylko w leczeniu, ale
podstawą jest pomaganie w szczęśliwym życiu, pełnią życia, stawać
się coraz lepszymi, pełniejszymi jednostkami ludzkimi i w pełni
realizowali swój potencjał
- optymistyczna koncepcja człowieka – człowiek w swojej naturze jest
dobry, chce być lepszy, rozwijać się, wykorzystywać swój potencjał,
przezwyciężać trudności, natomiast występują ograniczenia, które
trzeba mu pomóc przezwyciężać
8. Koncepcja osobowości w psychologii humanistycznej
- Carl Rogers „ja” składa się z
Obraz ja - informacje które ja mam na swój temat, zdaje sobie sprawę
z czegoś o sobie samym, jaki jestem, jakie mam wartości, do czego
dążę, zdobywam je w trakcie doświadczenia, z innymi ludźmi, jak się
zachowuję w różnych sytuacjach
„Ja” idealne – podmiotowa wizja tego kim chce być i kim powinienem
być (wynik własnych przemyśleń albo informacją od otoczenia). Jeżeli
to się rozjeżdża to mogą pojawiać się problemy psychiczne.
- Podstawowe dążenia – akceptacja (akceptowanie przez innych,
uzyskiwanie szacunku, żeby inni nas lubili, podziwiali – zorientowane
zewnętrznie, to że inni mnie akceptują ) i aktualizacja (realizowanie
swojego potencjału, wewnętrzne poczucie spełnienia, że jestem tym
kim mógłbym być – zorientowana wewnętrznie, z mojej własnej
osobowości) zazwyczaj człowiek płynie z jednego i drugiego
9. Teoria Motywacji Maslowa – człowiek ma różnego rodzaju potrzeby.
Od najbardziej podstawowych (pierwotnych) do coraz wyższego rzędu
- Piramida Potrzeb
Człowiek w pierwszej kolejności dąży do zaspokajania potrzeb, które
są najniżej w tej piramidzie – potrzeby fizjologiczne (oddychanie,
pożywienie, pragnienie,ciepło, sen, wydalanie, potrzeby seksualne –
bez tego pozostałe są mało istotne), potrzeby bezpieczeństwa
(integralność cielesna, zdrowie, zatrudnienie, własność, stabilność
rodzinna i społeczna – moja pozycja jest stabilna, nie znajde się w
pozycji która powoduje zagrozenie), potrzeby przynależności
 (przyjaźń, rodzina, intymność, poczucie przywiązania), potrzeby
uznania (pewność siebie, potrzeba zdobywania osiągnięć, szacunek od
innych ludzi, indywidualność, unikalność, postrzeganie mnie jako
kogoś wyjątkowego), potrzeby samorealizacji (potrzeby najwyższego
rzędu, potrzeba piękna, kreatywności, spontaniczności, poczucie sensu
istnienia, celowości, samoakceptacji i akceptacji świata, potrzeba
spełnienia potencjału wewnętrznego, zdobywania nowych
doświadczeń, zrealizowania własnych zdolności, poczucie spełnienia)
Wg Maslowa tylko 1% społeczeństwa dochodzi do najwyższego
szczebla. Duża część społeczeństwa dochodzi tylko do 1 czy 2 stopnia.
Cały czas jesteśmy przez coś napędzani w trakcie naszego życia i w
ramach jego cyklu gdy potrzeby zostaną spełnione i pojawiają się
nowe, które zaczynają nas napędzać. Praca -> utrzymanie, mieszkanie
-> zapewnienie bezpieczeństwa, przeniesienie do lepszego lokum ->
założenie rodziny (dopóki potrzeby zostają spełnione możemy się
rozwijać) -> walka o uznanie -> nawet bogaci ludzie pracują aby
osiągnąć samorealizację. Niezależnie od naszej pozycji coś i tak
będzie nas napędzało.
10. Ocena psychologii humanistycznej
- odrębność psychologii, jej inność
- zupełnie odrębna koncepcja człowieka (wcześniej marionetką,
napędzanym przez popędy nieświadomym człowiekiem) = człowiek
podmiotowy, dobry, dążący do samorealizacji, aktywnie konstruuje
swoje życie
- koncepcja mniej naukowa, a bardziej naturalna koncepcja człowieka
- silnie zorientowane na praktykę psychologiczną, doradztwo i
psychoterapię ( nie ma być tylko wiedzą dla samej wiedzy, ale ma
służyć do realizacji szlachetnych celów, pomagać ludziom w rozwoju,
osiągania szczęści i bycia lepszym człowiekiem.
- dość słabe podstawy naukowe (sama aparatura pojęciowa są
ogólnikowe, posługuje się metaforycznym językiem, twierdzenia są
trudne do zweryfikowania, nie jest nakierowana na prowadzenia badań
naukowych, a na praktykę psychologiczne; są badania aczkolwiek jest
ich mniej i nie są strike nakierowane na nie, Rogers stworzył różnego
rodzaju testy psychologiczne, mające na celu pomiar pewnych
aspektów: inwentarz osobistych celów – w jakim stopniu jest
samorealizacja człowieka spełniona
11.Psychologia Poznawcza
- rozwijała się oddolnie rozproszony na podstawie wielu różnych
badań, które miały wspólną orientację, współcześnie jest to najbardziej
rozbudowana gałęź psychologii
- wyróżnia się tym co nas interesuje w człowieku (behawioryzm –
tylko zachowania i tylko je mieliśmy wyjaśniać, w procesach
warunkowania) tu koncentrujemy się na wewnętrznych procesach
pośredniczących, to co jest w środku człowieka jest dla nas
podstawowym obiektem zainteresowania, badane jest zgodnie z
postulatami tego co jest obserwowalne, namierzalne, doświadczalne.
Są to różnego rodzaju procesy myślowe, emocjonalne, które zachodzą
pomiędzy impulsem, a reakcją. To co jest pomiędzy nimi, w jaki
sposób te bodźce, jakie mechanizmy rządzą ich przekształcanie, w
reakcje działania człowieka
- koncentracja na tzw. Wewnętrznych procesach pośredniczących
(percepcja – w jaki sposób odbieramy bodźce napływające ze
środowiska) na czym polega widzenie świata, ruchu, w jaki sposób
doświadczamy smak, czy jest osobnym zmysłem czy jest powiązany z
innymi zmysłami. Jak myślimy, czy za pomocą języka, w różnych
sytuacjach. Jak przetwarzamy informacje, jak łączymy informacje
poprzez analogię np. Jak posługujemy się językiem? Zapamiętywanie
Itd.
- bada w jaki sposób porocesy przebiegają i jak są zorganizowane i jak
zachodzą
- jak zapominamy? Jak zapamiętujemy? Jak naprawiamy problemy?
W jaki sposób otoczenie społeczne wpływa na naszą percepcję?
- metodologia (eksperymenty psychologiczne, na podstawie których
próbujemy wykazać tezę, restrykcyjnie zdobywana wiedza)
- nie ma konkretnej koncepcji jednostki, można przedstawić go jako
metafory komputera przetwarzającego dane. Zapamiętywanie przez
nas rzeczy, sprawia że są one zniekształcone i nie są takie jakie były
naprawdę. Inaczej postrzegamy rzeczywistość jak jesteśmy sami a z
kimś, kontekst społeczny i procesy poznawcze są uwikłane w kontekst
społeczny
12.Przykładowe inspiracje – to czym się zajmuje
- złudzenia optyczne – nasze postrzeganie rzeczywistości nie jest takim
jakim naprawdę jest.
 - jak czytamy słowa i zdania – kolejność liter nie jest tak naprawdę
ważna, pierwsza i ostatnia litera ma się zgadzać, procesem czytania jest to
że najpierw mamy gotowe słowa, a potem dopasowujemy na podstawie
liter, interpretujemy słowa jako całość, a nie zbiór liter
- czy można wierzyć świadkom w sądzie? – często nasze wspomnienie
jest w dużej mierze efektem bardziej interpretacji wydarzenia przez
pryzmat naszych np. stereotypów. Badanie naocznych świadków
zaaranżowanych zdarzeń, mieli zdawać relacje z tego co zobaczyli
(nagranie ze stłuczką samochodową), powinni odpowiedzieć na pytania i
odtworzyć to co zobaczyli. (Zapytano z jaką prędkością jechał samochód
który zmiażdżył drugi pojazd?/Jaka była prędkość samochodu który
uderzył?) Sam sposób zadania pytania wpływał na odpowiedź. Pierwsza
grupa podawała wyższą prędkość niż druga. Przypominanie sobie nie jest
tylko odczytywaniem wspomnień, jest to aktywne rekonstruowanie.
Wpływa na to również kontekst w jakim występujemy.
13.Teoria dysonansu poznawczego
- z pogranicza psychologii poznawczej i społecznej
- człowiek zawsze dąży do redukcji/ uspojniana swojej wizji świata, żeby
to co myślę było spójne, swoje poglądy, wartości, własne działania,
percepcję, ma to charakter uniwersalny
- L. Festinger (1959) badanie polegało na tym, że grupa badana nie
wiedziała na czym to polegało, były one proszone o wykonanie
bezsensownej czynności, wyczerpującej i nudnej. Mieli siedzieć godzinę i
poruszać gałkami. Badanie się kończyło, ale zanim wyszli poproszono ich
aby pomogli przygotować następną grupę aby zrobiła to samo i
wytłumaczyć na czym polegało zadanie oraz zachęcić ich do
eksperymentu, a na koniec miał wypełnić ankietę aby szczerze
odpowiedział jak ocenia eksperyment i swój udział w nim (anonimowo).
Okazuje się, że to czy oni oceniali dobrze czy źle to badanie czy
rzeczywiście poproszono ich o okłamanie. Te osoby, które od razu wyszły
do domu oceniali eksperyment nisko, natomiast te które zachęcały innych
do uczestnictwa oceniali je wyżej. W ten sposób uspójniali swój system
poznawczy, zaznaczając jako badanie na wyższe i zachęcanie ludzi. Te
osoby, które kłamały były podzielone na dwie grupy dostały różne
wynagrodzenie. Ci co zarobili najmniej oceniali badanie najwyżej, więc
uznali że było ono ciekawe, skoro zarobili najmniej i jeszcze zachęcili
innych ludzi.
 - mechanizm – niezgodność przekonań (odbieramy informacje z tym co
się nie zgadza z naszym myśleniem, zachowanie sprzeczne z naszą
postawą – uważam że nie powinno się kłamać, a kłamię, albo
podejmujemy głupią decyzję-> dysonans poznawczy, stan
nieprzyjemnego napięcia, który próbujemy redukować poprzez zmianę
postaw i opinii albo uzasadniać zachowanie sprzeczne z postawą albo
zamrożenie decyzji)
14.Błędy poznawcze
- niedoskonałości w naszej percepcji, w myśleniu, przypominaniu sobie/
charakterystyk mechanizmów pośredniczących
- człowiek działa nieracjonalnie
- złudzenia optyczne/ widzenie peryferyjne przekształca widzenie
- gdy są skupieni na czymś innym nie zwracają dokładnej uwagi na to co
robią inni ludzie i co mają na sobie
- zmiana obrazu jedzenia zmienia nasze postrzeganie smaku
15.Ocena podejścia poznawczego
- silnie naukowe, dobrze udokumentowane wyniki badań, psychologia
eksperymentalna, oparte o silne postulaty naukowe
- słaba wewnętrzna integracja wyników ( brak jednolitej teorii ogólnej),
bardzo dużo różnych wyników badawczych, bez integrującej teorii
- metafora „komputera” jest raczej nietrafiona

Wykład 6

Osobowość vs sytuacja – co kieruje ludzkimi zachowaniami?

1. Co powoduje, że postępujemy w taki, a nie inny sposób?

- Zachowanie człowieka jest efektem wolnej woli, jest efektem jego
własnych podmiotowych decyzji, czynników o charakterze
intencjonalnym. teorie woluntarystyczne (niczym zdeterminowana
wolna wola jest czynnikiem podejmowania decyzji – nie da się
wyjaśnić ani przewidzieć, nie są naukowym wyjaśnianiem ludzkim
zachowań, teorie o charakterze etycznym, filozoficznym, kierujące nas
w stronę myślenia potocznego, nie jest to jedyny czynnik) NIE JEST
ROZPATRYWANE NA GRUNCIE PSYCHOLOGI
- zachowanie jest efektem oddziaływania jakiś czynników, zjawisk
 Trwałe czynniki – osobowościowe, długoterminowe, zwykle
osobowość człowieka jest rozpatrywana na ich podstawie
- jest efektem tego co jest człowiekowi wrodzone (człowiek jest taki a
nie inny z samej swojej natury, tego jak się urodził, determinuje to
ludzkie zachowania; wrodzone indywidualnie/gatunkowo) TEORIE
CZYNNIKOWE, TEORIE DETERMINIZMU BIOLOGICZNEGO,
TEORIE EWOLUCYJNE, postępujemy tak bo taką mamy naturę
- tego co zostało nabyte, w trakcie naszej socjalizacji, w trakcie
naszego życia (nasze cechy osobowościowe, które rozwijamy w
większym albo mniejszym stopniu, nawyki, nałogi, wzorce
postępowania, normy, sposób myślenia) TEORIE ROZWOJU
JEDNOSTKI, SOCJALIZACJI, UCZENIA SIĘ (behawioryzm),
postępujemy tak jak zostaliśmy nauczeni, odtwarzamy wyuczone w
trakcie socjalizacji wzorce
Nietrwałe czynniki – o naszym zachowaniu nie decyduje osobowość, a
sytuacja, w jakich warunkach działa
- czynniki sytuacyjne (to co jest aktualne, jak wygląda kontekst w
którym działam, to co mnie otacza w danej chwili, nasze zachowanie
jest efektem jak bieżący kontekst powoduje określony typ zachowania
Błędem poznawczym jest pomijanie nietrwałych czynników.
2. Podstawowy błąd atrybucji
- atrybucja – przepisywanie stałych cech obiektom, które nas otaczają,
atrybutów, które mają determinować zachowanie tych przedmiotów,
elementów otoczenia, przydzielamy te atrybuty osobom, które nas
otaczają
- nie chcąc rozpoznawać pełnego kontekstu ludzkich działań, w sposób
uproszczony staramy się myśleć o podstawie ludzkich zachowań i
przypisywać ich zachowania trwałym czynnikom
- w inny sposób oceniamy swoje zachowania i cudze,( swój sukces
tłumaczymy czynnikami osobowościowymi, a kogoś innego albo
tłumaczeniem osobowościowym albo sytuacyjnym/ swoje porażki
uzasadniamy na podstawie czynników sytuacyjnych, a czyjeś
osobowościowych)
- przeceniamy rolę czynników osobowościowych, a czynniki
sytuacyjne odnosimy przede wszystkim kiedy musimy zredukować
sobie dysnans poznawczy jakimiś faktami, które są niezgodne z
pozytywną oceną mojej własnej osoby
3. Psychologia osobowościowa (bada strukturę psychiczną człowieka,
osobowość, jej rozwój, związek z zachowaniem)
- iloraz inteligencji, poziom agresji, narcyzm, neurotyczność,
psychotyczność, autorytarność
- cechy które sprawiają że ludzie zachowują się w określony sposób
- związek z naszą osobowością a tym jak się zachowujemy jest
relatywnie słaby
- Walter Mischel sprawdził jak silny jest związek między różnymi
typami osobowości a ich cechami (czynniki osobowościowe miały
wpływ w około 30%)
- Alan Wicker badał związek między postawami, a naszym
zachowaniem (wyniki korelowały też około 30%)
- można zaobserwować działa które są niespójne z cechami
osobowościowymi ludźmi, z ich poglądami i postawami
4. Efekt lucyfera – w określonych warunkach ludzie tracą kompas
moralny, ich etyka przestaje mieć odniesienie do ludzkich działań,
eksperyment więzienny (specyficzne warunki dla przeciętnych ludzi,
studentów, osób które nie wyróżniały się wyższym poziomem agresji,
zaaranżowana sytuacja sprawiła, że zachowali się w sposób odmiennie
inny, na nasze zachowanie może wpływać rola, symbole, okoliczności)
Pokazuje etyke badań, że nie powinno to zaszkodzić ich psychice i
stratach moralnych. Socjologiczne: klasyczny przykład instytucji
totalnej. Pokazuje jak bardzo ludzie zmieniają swoje zachowania i kim
wcześniej byli żeby zaczeli myśleć inaczej i postrzegać rzeczywistość
w inny sposób poprzez zmianę sytuacji, w której się znajdują.
Nietrwałe jest to co w sobie postrzegamy jako stałe i tożsame nam.
5. Eksperyment dotyczący podporządkowania autorytetowi –
Amerykański Psycholog społeczny Stanley Milgram
- warunki stworzone do tego żeby wywołać przemianę zachowań ludzi
były sytuacyjne i tymczasowe. Wywołane były działania, których by
po sobie nie poznali. Wiele z ludzi byłoby w stanie zabić innego
człowieka, bo ktoś kto posiada status autorytetu. Po tych osobach nie
spodziewali się również psychologowie i psychiatrze. Przed samym
eksperymentem 40 specjalistów mieli przewidzieć wyniki. Jak wiele z
nich będzie w stanie zapewnić śmiertelną dawkę woltów drugiemu
człowiekowi. Eksperci ocenili, że dawkę 300V przekroczy nie więcej
niż 4% badanych, a przekroczy 450v najwięksi psychopaci, bez
 empatii, wewnętrznie puste, bez emocji i współczucia i że będzie to 1
osoba na tysiąc. Okazało się, że w badaniu było to blisko 2/3
badanych, doszło do końca skali. Ulegały one potędze sytuacji.
6. Interakcja między osobowością a interakcją jest tym co najbardziej
kształtuje nasze zachowania.
- osoba wpływa na sytuację w której się znajduje, gdyż wybiera
sytuację w jakich chcą się znajdować
- sytuacje wybierają ludzi ( do różnych sytuacji nie trafiają ludzi
przypadkowych)
- zwracanie uwagi na różne aspekty sytuacji, koncentracja na różnych
bodźcach, miejscach, osobach (skupianie swojej uwagi na różnych
aspektach danej sytuacji)
- sytuacje mogą aktywizować ludzi w różny sposób (aktywizacja
różnych aspektów osobowości)
- ludzie mogą zmieniać sytuacje (podejmować wysiłek w celu
zreinterpretowania sytuacji, stworzyć nowe normy grupowe,
odtwarzać je od nowa)
- sytuacje mogą zmieniać ludzi (człowiek może się uczyć sytuacji,
nowych norm, sposobów postępowania, nasza osobowość nie jest tak
trwała i stała, czynniki sytuacyjne mogą powodować zmiany
osobowościowe)

Wykład 7 i 8

Procesy grupowe – jak funkcjonują grupy i jak wpływają na człowieka

1. Czym jest grupa?

- rozmiar grupy ( od 3 osób )
- spójność ( grupa występuje tam gdzie następuje myślenie w
porozumieniu z członkami, ludzie zaczynają działać wspólnie)
- współdziałanie (realizacja wspólnego celu)
- kontakt (muszą pozostawać w kontakcie, komunikacja)
- świadomość grupowa ( świadomość tego, że należymy do grupy i
odrębności grupowej, są ludzie nienależący do niej)
- trwałość (musi nie być efemeryczna, być przez jakiś czas,
jednorazowe spotkanie nie tworzy grupy)
- normy grupowe ( wspólne wartości, cele)
 - struktura (hierarchia, role, sieć zależności, relacji)
- podobieństwo, wspólne cele, ważność, intensywność interakcji
2. Grupa wg psychologii społecznej
- S. Mika Definicja minimalna – Grupa społeczna to są po prostu
dwie lub więcej osoby, które wzajemnie na siebie wpływają
- im bardziej grupa jest trwała, im interakcje są częstsze tym
bardziej ta grupa może na nas oddziaływać i wpływ może być
silniejszy REALNOŚĆ GRUPY
3. Grupa społeczna a jednostka
- czy lepiej na nas jako jednostkę wpływa grupa czy też gorzej, czy
lepiej robić rzeczy w samotności czy z kimś
- efektywność wykonywania zadań
4. Facylitacja społeczna
- wpływ obecności innych osób na poziom wykonywania zadań
- jak obecność innych osób wpływa na efektywność
wykonywanych zadań
- zależne od wykonywania zadań, trudnych – zadań w których
musimy rozpoznać zadanie, które mamy do wykonania, nie
możemy rozwiązywać ich w odwołaniu do wcześniej wyuczonego
wzorca, głębszego przemyślenia, skojarzenie z czymś, podjęcie
decyzji, zadania łatwe – odtwarzanie tego czego się wcześniej
nauczyliśmy
- w przypadku zadań trudnych obecność innych osób powoduje że
te zadania będzie się wykonywało jeszcze trudniej, mniej
efektywnie
- w przypadku zadań łatwych w grupie wykonujemy je sprawniej,
szybciej, łatwiej
- działa to również na zwierzętach
- Robert Zajonc badał facylitację społeczną u karaluchów, bieganie
od nieprzyjemnego bodźca, jak szybko biegnie (boją się światła,
wykorzystał to konstruując urządzenie, labirynt prosty, zapalono
reflektor i mierzono czas w jakim przebiegł odcinek), przy innych
karaluchach przebiegały dany odzinek szybciej z 10 na 9 sekund
ZADANIE ŁATWE. Skonstruowano dla nich również zadanie
trudne, labirynt złożony, z różnymi rurami. Z obserwatorami czas
zmienia się z 12 do 14s, nie wykonuje tego zadania tak dobrze jak
wcześniej.
 - Zajonc podał 3 główne mechanizmy, które powodują, że zadania
łatwe lepiej wykonujemy w obecności innych osób
Musimy cały czas monitorować otoczenie, obserwujemy je, mamy
wyższy poziom pobudzenia i jesteśmy bardziej zmobilizowani.
POBUDZENIE
Lęk przed oceną, boimy się to o czym myślą o nas inni, co również
jest mobilizujące. LĘK PRZED OCENĄ
Obecność innych osób powoduje, że mamy do czynienia z dużą
ilością bodźców, które nas otaczają i musimy dużą uwagę podzielić
pomiędzy tą ilość bodźców. Mamy ograniczoną zdolność do
przetwarzania informacji i z zadaniem trudnym potrzebujemy
więcej czasu żeby dane informacje przetworzyć. ROZPROSZENIE
UWAGI
5. Próżniactwo społeczne
- pojawia się w innych sytuacjach, występuje wtedy kiedy inni
ludzie nie mogą oceniać naszych zadań, nie będą nas w stanie
rozliczyć z indywidualnego wkładu, oceniana grupa jako całość,
natomiast nikt nie jest w stanie określić czy ktoś się przyczynił do
udziału w zadaniu i w jaki sposób (przeciąganie liny przez kilka
osób jest mniej efektywne, niż wyniki które osiąga się samemu)
- zadania trudne wykonujemy lepiej, zadania łatwe słabiej
- badanie z krzyczącymi ludźmi, jak głośno samemu, a jak głośno z
kimś (Latene, Williams, Havkins) poprosili ludzi aby krzyczeli jak
najglosniej, mieli zakryte oczy i słuchawki na uszach aby nie
słyszeli krzyków innych ludzi, nie wiedzieli w jakiej sytuacji się
znajdują. Każdy miał mikrofon najpierw, a potem mieli razem.
Wystarczyła tylko informacja o indywidualnych mikrofonach i ich
zdolność do krzyczenia głośniej rosła.
- w momencie w której nie będziemy indywidualnie oceniani nie
mamy lęku przed oceną, uspokojenie, zmniejszona mobilizacja,
łatwe zadania z mniejszą energią, zadania trudne mniej stresujące,
mniej nerwowi, lepsza koncentracja, odprężenie
6. Tożsamość społeczna i grupowa
- w momencie kiedy wchodzimy w kontakt z drugim człowiekiem,
zaczynamy postrzegać świat w kategoriach grupy, przynależności
do niej, inaczej traktujemy te osoby niż pozostałych (faworyzując
osobę z którą tworzymy grupę), tworzymy cały czas katogeryzacje,
porządkujemy świat do różnego rodzaju kategorii, dotyczy to
również ludzi (ktoś jest mi bliski, daleki, stary, młody), największe
znaczenie ma to, że przyporządkowujemy im kategoryzacje my
albo oni, swoi – obcy
- Teoria tożsamości społecznej (Tajfel, Turner) zauważyli, że do
podziału na swój i obcy człowiek wykorzystuje dowolne, choćby
minimalne informacje o drugiej osobie, nawet jak ich nie ma i
specjalnie wyszukuje aby zakwalifikować, aby stworzyć z nim
tożsamość grupową, co wpływa na same zachowania tego
człowieka, lepiej traktowany swój niż obcy. Przeprowadzili oni
eksperyment, w którym prosili o uczestnictwo w grze
dysttybucyjnej (wrzucamy kilku ludzi do jednego pomieszczenia,
oni dostają zadanie, w którym mamy liczbę zasobów, pieniędzy,
które powinniśmy między sobą podzielić, każdy ma przypisaną rolę
np. matka czwórki dzieci i potrzebuje tyle pieniędzy, naukowiec ale
potrzebujesz tyle i tyle pieniedzy, pieniędzy nie wystarczy dla
wszystkich, każdy ocenia te motywacje) badano kto jest przez kogo
traktowany lepiej, kto jest faworyzowany, a kto gorzej. Kilka osób
było podstawionych, musieli poczekać w poczekalni i te osoby
zagadywały pozostałych, na niezwiązane tematy, na nieistotne
kwestie, tematy np. na temat wystawy itd. A później ta gra została
przeprowadzana. Badani wykorzystywali informacje z tych
rozmów, aby zkategaryzować na my i oni na podstawie
nieistotnych informacji. Miało to wpływ na dzielone pieniadze.
Jeśli ktoś był podporządkowany do kategorii my, to byli skłonni
dać tej osobie więcej pieniędzy, lepiej odbierał jego uzasadnienia,
faworyzacja tych osób, lepiej postrzegał ich rolę w swojej dyskusji.
Na koniec była rozmowa na temat gry, np. kto najlepiej
argumentował, kto był osobą, która niewiele wniosła do grupy. Tak
samo wpływały te rozmowy na temat ocenę innych ludzi.
- Ważnym źródłem samooceny jest przekonanie o wyższości swojej
grupy nad innymi, jeżeli kogoś postrzegam jako członka swojej
grupy to uważam że jesteśmy lepsi od pozostałych. Tym silniejszy
efekt im ktoś zajmuje wyższą pozycję w grupie, jest bardziej
dominujący i tym silniejsze jest postrzeganie tożsamości społecznej
i budują polaryzację między grupą my i oni.
 - Teoria autokategoryzacji (Turner), która mówi, że ludzie myślą o
sobie albo w kategoriach indywidualnych (jako o odrębnej
jednostce) albo myślą o sobie w jakiejś grupie, społeczności,
zbiorowości (np. myślenie o sobie jako członku ludzkości) mniej są
w stanie jako o sobie w kategoriach grupowych i jednostkowych, ja
nie jestem w stanie myśleć o sobie zarówno jako o jednostce i
członku grupy jednocześnie. One nie występują równocześnie.
Używamy tylko jednego poziomu samookreślenia. Jeżeli jesteśmy
wśród osób swoich to identyfikujemy się jako jednostkę, natomiast
jeśli jesteśmy koło obcych to włączamy swoją świadomość
grupową, przestaje być indywidualną jednostką, zaczynam być
reprezentantem swojej grupy. Tym samym określamy innych
kategoriami grupowymi, sami ulegamy depersonalizacji,
traktujemy samych siebie stereotypowo, jako zastępowalnych przez
innych przez innych członków grupy
- Społeczne podzielanie rzeczywistości, czyli przynależność
grupowa powoduje wzajemne zbliżanie się do poglądów jednostek,
postrzeganie rzeczywistości, rzeczy w które wierzymy. Dzięki temu
utrzymywane jest porozumienie z innymi i zaspokojana jest
potrzeba afiliacji (pozytywnych więzów z innymi osobami),
zaspokajane są również potrzeby poznawcze (zrozumienia,
potrzeba uporządkowania świata, podtrzymywania wizji swojego
świata, konsensualna walidacja poglądów (pewnie rzeczy które nas
otaczają nigdy nie jesteśmy pewni odpowiedzi na niektóre pytania i
w związku z tym że mamy potrzebę sprawdzenia czy nasz osąd jest
prawdziwy to odwołuję się do społecznego dowodu słuszności,
moje poglądy są walidowane, że widzę że inni którzy mnie
otaczają, uważają tak samo, powszechność zgody w otoczeniu)
- teoria trwogi – ludzie którzy się pojawiają w naszym otoczeniu i
zaczynają kwestionować i burzyć konsensualną walidację są
uważani jako zagrożenie dla porządku społecznego, bo boimy się,
że nasze poglądy nie są prawdziwe, a nie jesteśmy w stanie jej
sprawdzić
7. Upodobnianie członków grupy
- podobieństwo psychologiczne i społeczne (tworząc grupy w ich
obrębie stajemy się bardziej podobni pod względem
 psychologicznym dopasowujemy się do tego sposobu
funkcjonowania, społecznego wartości estetycznych)
- podobieństwo fizyczne ( stajemy się bardziej podobni z twarzy)
Zajonc przeprowadził badanie pokazując badanym zdjęcia i mieli
określić podobieństwo tych par. Czasami są to osoby które się znają
lub są sobie obce, ale obserwujący tego nie wie. Oceniający średnio
postrzegali znających się jako bardziej podobnych.
- podobieństwo i synchronizacja zachowań (np. na spacerze z drugą
osobą zaczynamy iść w tym samym tempie, dotyczy to nawet
rzeczy, których nie jesteśmy w stanie kontrolować podobno bicie
swojego serca)
- upodobanie fizjologiczne (zjawisko synchronii miesiączkowej,
pań, które przebywają ze sobą przez dłuższy czas, natomiast nie
było tak u wszystkich, natomiast zależało to od tego kto kogo lubił,
jeśli dwie osoby darzyły się sympatią to okresy się nakładały,
natomiast jeśli występowała antypatia to procesy się rozjeżdzały)
- Zajonc stwierdził, że są trzy podstawowe mechanizmy
upodobniania się: tworząc lub wchodząc do danej grupy mamy
większą skłonność do wchodzenia w społeczność która jest do nas
podobna (jesteśmy do siebie podobni już na wejściu, często jest to
w sposób nieświadomy), w trakcie funkcjonowania grupy
podobieństwo się pogłębia w momencie kiedy długotrwale w niej
uczestniczymy (podejmujemy razem inne aktywności, tryb życia
jest podobny niż z innymi ludźmi), efekt naśladownictwa, empatii
(często nieświadomie się upodobniamy, te same gesty, mimika)
8. Konformizm grupowy
- zmiana w zachowaniu człowieka na skutek rzeczywistego albo
wyobrażonego wpływu innych ludzi, polega na dostosowaniu się
wzorców działania do tego co moim zdaniem oczekują ode mnie
inni ludzie albo jak oceniają rzeczywistość
- dostosowujemy nasze zachowanie do tego co robią inni
Informacyjny wpływ społeczny – taka sama interpretacja
rzeczywistości jak u innych, ponieważ bardziej wierzymy
interpretacji innych ludzi niż swojej (nie jesteśmy pewni naszego
osądu, szukamy informacji wśród innych ludzi, traktowanie ludzi
jako wiarygodne źródło wiedzy)
 - Eksperyment Sherifa polegał na tym, że w pokoju było kilka osób,
które siedziały przed białą ścianą, na której wyświetlał się punkt
świetlny, który przesuwał się o jakąś odległość, a osoby siedzące
miały ocenić o ile on się przesunął. Powtarzane to było
wielokrotnie aby osiągnąć ocenę. Samodzielne oceny były inne, a
kiedy byli razem, dopasowywali swoje przekonania do innych i
zbliżali się do tej samej granicy. Kiedy później posadzono je w
osobnych pokojach, cały czas konsekwentnie to co się dowiedziała
od innych. Uwierzyły we wspólną percepcję. Punkt tak naprawdę
się w ogóle nie przesuwał.
Normatywny wpływ społeczny – podporządkowanie się z powodu
potrzeby akceptacji od innych osób, że inni powinni nas lubić, nie
chcemy wywoływać konfliktów, potrzebujemy przynależności do
grupy, pozytywnej oceny, modyfikacja naszych zachowań do
innych osób nawet jeśli widzimy, że nasze zadania są
nieprawidłowe
- Eksperyment Ascha – wywoływał konformizm u badanych w
odniesieniu do rzeczy, co do których byli pewni, że powinni się
zachowywać w taki sposób, a postępowali w zupełnie inny ze
względu na to, że w nieprawidłowy sposób postępowali inni. Asch
prosił ludzi aby oglądali odcinki pewnej długości, a następnie mieli
stwierdzić które odcinki są takiej samej długości. Prosił o ocenę tej
długości ale umieszczał ich w sytuacji gdzie ocena była
dokonywana w grupie 8 osób, 7 był podstawiony. Większość osób
się złamała i podała przez to nieprawidłową odpowiedź. ¼ osób
konsekwentnie mówiła to co widziała, reszta mówiła to co jest
nieprawdziwe ze względu na to co mówili inni.
Bezrefleksyjny konformizm normatywny – ma długofalowy
charakter, mechanizm oszczędności poznawczej, nad większością
naszych czynności nie musimy się zastanawiać. Normy
zwyczajowe, procedury działania w pracy, odwzajemnienie działań.
9. Normy grupowe
- mówiące nam o tym w jaki sposób powinniśmy się zachowywać
albo w jaki sposób powinniśmy myśleć i oceniać rzeczy
- powstają automatycznie, ale ich treść jest przypadkowa,
prawidłowością przy powstawaniu jakiejkolwiek grupy jest to, że
 powstaną normy grupowe, ale jakiej treści będą te normy jest
kwestią przypadku.
Na jednym z amerykańskich uniwersytetów dla swoich
pracowników budowali osiedla mieszkaniowe, w których mogli
zamieszkać. Były to osoby, które nie znały się ze sobą wcześniej.
Tworzyły nową wspólnotę. Po tym jak się wprowadzili, zrobiono
ankietę aby powołać radę osiedla, czy jest niepotrzebna. Nie było
reguły czy byli za czy przeciw. Po dwóch tygodniach mieszkania
razem i kontaktu, rozmów na ten temat, zaczęli zmieniać zdanie.
Wytworzyły się mini grupy gdzie to czy jesteś za czy przeciw stało
się normą egzekwowaną przez sąsiadów. Rozkład za czy przeciw
po tym czasie, na niektórych osiedlach większość była za, a na
niektórych przeciw. Zaczęli podporządkowywać się tym normom i
dostosowywać się grupie.
- treść norm grupowych jest przypadkowa, zależy od relacji między
jednostkami, prawidłowością jest to, że normy powstaną, ale mogą
to być różne strony
10.Deindywidualizacja
- konsekwencja poczucia anonimowości i ograniczonej
odpowiedzialności
- tymczasowa utrata poczucia własnego ja, odrębnej tożsamości
- zwiększenie impulsywności i gwałtowności zachowań, zniesienie
refleksji moralnej
- utrata kontroli nad własnym zachowaniem