Sepedi Grade 11 Literature Study Guide 2024-1

NATIONAL
SENIOR CERTIFICATE
MPHATO WA 11
SEPEDI LELEME LA GAE (HL)
LEPHEPHE LA BORARO (P2)

KAROLO YA THETO
2024 -
Sepedi Leleme La Gae/ HL 2 Capricorn South /2024
MPHATO WA 11 – PUKUTLHAHLO YA THETO
LETLAKALA LA DITENG
Direto tše di kgethetšwego barutwana ba Grade 11 go tloga ka 2023
1. Disenyapelego
2. Toka e padile
3. Ke be ke sa go lebeletše
4. Baswa le robetše
5. O kae yena?
6. Ba a ntshega
7. Sello sa mmagobona
8. Afrika Borwa
9. Sephalo
10. Kgoaba
Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

DISENYAPELEGO - MOKABA M.J et.al
1 Re ile re tsena tokologong,

2 Anthe re tsenya le mekopa potleng,
3 Le sehlogo se se kaakang?
4 Le reng le re tsenetše la re dika ka maanong?
5 Le tšeelang bokamoso bja matšobana a rena
6 Le lahlile makgarebe le masogana a rena
7 Madimahwleka a rena a a šilafala
8 Ditšwammeleng tša rena di a šilofala
9 Lena marojanaphšatlamegopolo
10 Lena meetsematoka a go hlafiša bophelo
11 Le re abetše bohwa bja mpholo le sello
12 Batswadi ba gopola mašoko ba phetha ka sello
13 Le buletšwe ke mang sefero sa Afrika Borwa?
14 Disenyapelego le bja go bola bohwa.
[Letl.72]]
Mohuta wa sereto
 Mohuta wa sereto o laolwa ke diteng tša sona. Disenyapelego ke
thetotsholo/thetonyefolo.
 Sereti se sola bafaladi ba ba falaletšego ka Afrika-Borwa gomme ba re
tlišetša diokobatši.
 Ba fa bafsa ba rena diokobatši tše di ba senyetšago bophelo le bokamoso.
Dikgopolo tša sereti
 Sereti se a sola. Afrika-Borwa ge e tsena tokologong ya amogela bafaladi ka
nageng.
 Bangwe ba bafaladi ba tla le diokobatši ka nageng
 Diokobatši tše di senya bana ba rena tša šilafatša madi a bona tša ba tlaetša.
 Diokobatši di senya ditlhaologanyo tsa bafsa ba rena.
 Ke mpholo maphelong a bafsa ba rena.
 Ke bohwa bja go bola ka ge di sa tšwele bafsa ba rena mohola.
Moko/Kgwekgwe- ke kakaretšo ya diteng sereto se mabapi le eng?
 Sereto se se mabapi le go sola bafaladi ba re ba amogetšego ka Afrika-Borwa
Go ba re hwetša tokologo.
 Bothata ebile gore re buleletše le batho b aba tlilego ka tse dimpe ka mo
nageng
 Ba fa bafsa ba rena diokobatši,tše di phumphantšhago le go senya
ditlhaologanyo tša bona gore ba se ke ba ba le tšwelopele gomme bat le ba
re tšeele naga ka ge bafsa b aba swanetšo go eta pele e le mafela ka lebaka
la diokobatši.
DITLABELATHETO LE TIRIŠO
Poeletšo
Poeletšogare ‘re’
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore rena maAfrika-Borwa ke rena re buletšego
bafaladi legora.
Poeletsogare- ‘rena’ go gatelela kgopolo ya gore ba senya maphelo a bafsa ba
rena.
Poeletšothomi ya lentšu ‘le’’

 Sereti se gatelela kgopolo ya gore ke bona bafaladi ba re tletšego le tše re

bego re sa di letela.
Poeletšothomi ya lentšu ‘lena’
 Sereti se gatelela kgopolo ya go šupa gore le diokobatši tše di senyago
megopolo ya bafsa.
Poeletšoputla ‘le’
 Go gatelela kgopolo ya gore ba dumeletšwe ke mang go šilafatša maphelo a
bafsa ba Afrika - Borwa.
Poeletšophetši ‘rena’
 Go gatelela kgopolo ya gore ke bana ba rena ba senyagalelwago ke
bokamoso.
Poeletšophetši- ‘sello’
 Re tlišeditše bophelo bja go re kweša bohloko mo re phethago ka go lla.
Morumokwano
Morumokwana ke ge dinoko tša mantšu a a rumago mothalotheto di duma go
swana. Dinoko di ka swana mola le ditumanoši di swana.
1 Re ile re tsena tokologong,
2 Anthe re tsenya le mekopa potleng,
 ong le eng ke morumokwanotshadi

 ang le ong ke morumokwanotshadi
 ong –ke morumokwanoputla
7… šilafala
8…šilofala ke morumokwanotia
9 …marojanaphšatlamegopolo
10 Lena meetsematoka a go hlafiša bophelo
Ke morumokwanotshadi
Mohola wa morumokwano ke go tliša mošito le moretheho seretong
TSHWANTŠHOKGOPOLO
 Ke mokgwa wo sereti se retago seretwa ka tšhomišo ya
dika,diema,dikapolelo, dibokantšu
Kgetho le tirišo ya mantšu
Dikapolelo
Potšišoretoriki
Ke potšišo ye e sa nyakego karabo. Sereti se e botšisa nepo e le go gatelela
kgopolo ya seo se diragalago.
Sereti se gatelela kgopolo ya gore ke ka lebaka la eng bafadi ba se ba loka
ka tsela ye mo e lego gore ba re khukhuneditše ba re šwahlela re sa itebetše.
13 Le buletšwe ke mang sefero sa Afrika Borwa?
Sereti se gatelela kgopolo ya gore bafaladi ba tsene bjang ka mo nageng ka gore nnete ba
bangwe ba bona ga ba na mangwalo?
Sekai
5 Le tšeelang bokamoso bja matšobana a rena

 Sereti se kaya bafsa bao ba sa godišwago ka go fiwa maele le go bontšhwa tsela

bjalo ka ge maloba a nošetšwa ka meetse gore a gole.
Dibokantšu
Disenyapelego – go gatelela kgopolo ya gore ka ge diokobatši di senya maphelo le
bokamoso baja bafsa go swana fela le ge batswadi ba belegetše fase.
7 Madimahwleka a rena a a šilafala: Go gatelela kgopolo ya gore bafsa ba rena ba re ba
hlwekile ba senywa ke diokobatši
8 Ditšwammeleng tša rena di a šilofala: Go gatelela kgopolo ya gore ke bana ba rena.
9 Lena marojanaphšatlamegopolo-Go gatelela kgopolo ya gore di senya ditlhaologanyo
tša bafsa ba rena.
10 Lena meetsematoka a go hlafiša bophelo- Go gatelela kgopolo ya gore diokobatši tše go
na le tša marojana le tša meetsana.
Dika
Go dika ka maanong – go šwahlela batho ba sa gopola
Molaetša- Thuto ye re e hwetšago seretong se. Re le babadi re ithuta eng go tšwa
seretong se?
 Re ithuta gore motho a se ke a loka kudu le go letefatša melao mo e lego
gore batho ba ka go šomiša bošaedi bjalo ka Afrika-Borwa ge e ile ya
dumelela bafaladi go tsena ka nageng bjale ba re leboga ka diokobatši tše di
senyago maphelo a bafsa ba rena.
Moya wo o fokago:
Na ge o bala diteng tša sereto se o kwa go foka moya wa mohuta mang?
E ka ba moya wa manyami, wa ntwa, wa lerato, wa khuduego, wa ngangego.
 Mo seretong se go foka moya wa manyami.
Maikutlo
 E ka ba maikutlo a sereti goba a mmadi wa sereto
 Maikutlo a utollwa ke segalo se se šomišago ke sereti seretong sa gagwe.
 Sereti se aparetše maikutlo a pefelo
Se befedišwa ke ge se ile se thuša bafaladi gomme bona ba re tlišetša diokobatši
tše di sentšego bokamoso bja bafsa ba rena gwa swana le ge re belegetše fase.
SEBOPEGO SA SERETO SE SA KA NTLE
Mo ntlheng ye re lebelela ditemanatheto le methalotheto
 Sereto se se na le methalotheto ye lesomenne
 Methalotheto ke ye mekopana, ya magareng le ye metelele.

TOKA E PADILE – MJ MOKABA

1 Ka katwa ke sehlopha tsoko,
2 Ka swaetšwa ka kokwanahloko,
3 Kokwanahloko sehlokakalafi,
4 Kokwanahloko sellišaditšhaba,
5 Ka ihlagiša go badirišanemmogo
6 Ke phutše sekaku boladu bja tšwa
7 Ke a sebja, ke a segwa, ke a gegewa
8 Dikgang ke nna, ka maaka ke a pharwa
9 Ke šišingwa boka botshwelamare.
10 Ke bitšwa lenaba
11 Ga ke sa kgona go iketla ka naba
12 Nka se fetole kwena ya se sa ja nama
13 Go logwa maanomabe a go ntšhupa tsela
14 Ke tšhwene ya roto ga ke sa nyakwa
15 Ke tšhwene ya roto tšhikanoši
16 Ke longwa ke manyeunyeu leboelela
17 Twatšikgolo sešitaleboramahlale.
[Letl.37]
Mohuta wa sereto
 Mohuta wa sereto o laolwa ke diteng tša sona.
 Toka e padile ke thetotsholo/ nyefola
 Sereti se sola ka mo toka e sa phethagalego mmušong wa rena , mo elego
gore o re o le motšwasehlabelo o fetoga motho yo mobe ka ge o tla be o
boletše nnete.
 Godimo ga fao se sola maitshwaro a batho gore go na le gore batho ba go
kwele bohloko ba a go ahlola.
 Temanatheto ya 1
Sereti se ile sa katwa ke batho ka seboka ba ba ba mo fetetša kokwanahloko
ya HIV.
 Sereti se ile go utolla sephiri sa go katwa ga gagwe batho ba se mo kgolwe,
ba mo gegea, ba mo seba ba mo sega le go mo kodutla.
 Bangwe ba mo šišingwa ntlwana.
Temanatheto ya 2
 O fetogile lenaba ebile ba rera go mo šupa tsela
 Ga ba sa mmona bjalo ka motho o swantšhwa le tšhwene.
 Ka mo ga a fetše go ingwaya ka ge twatšikgolo e mo swere.
Moko/Kgwekgwe- ke kakaretšo ya diteng sereto se mabapi le eng?

 Sereto se se mabapi le motho ya a ilego a kwatwa ke batho ka bontši gomme
a ba bololla.
 Ka morago ga tiragalo ye ga go sa na le motho yo a mo kwelago bohloko.

 Ba ile ba thoma go mo katoga, ba mo šisingwa
Poeletšo
Temanathetong ya 1:
Poeletšothomi ya lentšu: ‘ka’
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore tiragalo ya katwa ya diragala godimo ga
gagwe.
Poeletšothomi ya lentšu- ‘kokwanahloko’
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore a tsenwa ke kokwanahloko ya go se
alafege.
Poeletšothomi ya lentšu: ‘ke’’
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore ke sona se ilego sa re go bolela batho ba
se katoga.
Poeletšo ya lentšu senoko ‘ke’
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore se a segwa, se a gegewa ebile se a sebja..
Poeletšoputla ‘ke’
 Go gatelela kgopolo ya gore o a šišingwa o a sebja.
Poeletšothomi ya lefoko ‘Ke tšhwene ya roto’
 Go gatelela kgopolo ya gore o swantšhwa le tšhwene ya roto.
Poeletšophetši- ‘sello’
 Re tlišeditše bophelo bja go re kweša bohloko mo re phethago ka go lla.
Poeletšo ya lefoko-
Morumokwano
Morumokwana ke ge dinoko tša mantšu a a rumago mothalotheto a duma go
swana. Dinoko di ka swana mola le dimanoši di swana.
1 Ka katwa ke sehlopha tsoko,
2 Ka swaetšwa ka kokwanahloko,
…oko
…oko ke morumokwanotia –dinoko ‘o’ di a swana mola ditumanoši di swana.
10 Ke bitšwa lenaba
11 Ga ke sa kgona go iketla ka naba
 Ke morumokwanotia- dinoko ‘o’ di a swana mola ditumanoši ‘a’ di swana.
TSHWANTŠHOKGOPOLO
Dikapolelo
Tshwantšhanyo - Ke šišingwa boka botshwelamare.
 Sereti se šišingwa bjalo ka mo go lahlwago mantle ka ge go nkga.
Tshwantšhišo
Ke tšhwene : sereti se itshwantšha le magoboko.
Dibokantšu – sereti se diriša dibokantšu go gatelela kgopolo ye e itšego.
Sereti se diriša dibokantsu go utolla semelo sa seretwa.
Kokwanahloko - Sereti se gatelela kgopolo ya gore se feteditšwe ka twatši ye ya
bohloko.
Sehlokakalafi – go gatelela kgopolo ya gore twatši ye ga e alafege.
Sellišaditšhaba- Go gatelela kgopolo ya gore e kweša batho ba bantši bohloko.

Badirišanemmogo- go gatelela kgopolo ya gore ba šoma le yena

Botshwelamare- go gatelela kgopolo ya gore batho ba a mo nyenya ka ge a nkga.
maanomabe – go gatelela kgopolo ya gore ba mo naganela/ lakaletša dilo
tše dimpe.
Tšhikanoši- go gatelela kgopolo ya gore ga a sa na motho yo phelago le yena.
manyeunyeu – sereti se a hlohlonelwa ka se swerwe ke twatši.
Twatšikgolo - sereti se gatelela kgopolo ya gore ye e feta ditwatši ka moka
Sešitaleboramahlale- go gatelela kgopolo ya gore ye twatši e palela le dingaka tša
bohlale.
SEŠURA
 Ke mollwane wa/ go khutša ga hlago mothalothetong.
 Gantši ga go be le leswao goba sekga
Mohola wa sona
 Go tlemaganya dikgopolo mothalothetong
 Go kgaoganya dikgopolo mothalothetong
 Go tlemaganya le go kgaoganya dikgopolo mothalothetong.
Ke a sebja, ke a segwa, ke a gegewa
Sešura se laetšwa ka tsela ye laetšwa ka leswao le/:
Ke a sebja/ ke a segwa// ke gegewa///
Tirišo
Go tlemaganya le go kgaoganya kgopolo ya go ebja go segwa le go gegewa.
Metara
 Ke thulaganyo goba peakanyo ya sereti mothalothetong
Metara o sekwasekwa ka fase ga molawana wa kwano le molawana wa kgaogano.
Molawana wa kgaogano
Mothalotheto o arolwa ka dikarolometara tše pedi goba go feta.
Molawana wa kwano -Dikarolometara di lekana ka:
palo ya dinoko
Poeletšo
Dihloa tša mošito
Mohlala
Ke a sebja, ke a segwa, ke a gegewa.
Karolometara 1: ke a sebja
Karolometara 2: Ke a segwa
Karolometara 3: ke a gegewa
Palo ya dinoko
Ke a sebja – ke, se, bja = 3
Ke a segwa – ke se, gwa= 3
Ke a gegewa- ke ge ge wa= 4
Poeletšo
‘ke a ‘
Dihloa tsa mošito
Ke a se:bja
Ke a se:gwa
Ke a gege:wa
Dihloa tša mošito di a lekana.
Molaetša- Thuto ye re e hwetšago seretong se. Re le babadi re ithuta eng go tšwa
seretong se?
 Re ithuta gore batho ba se ke ba ahlola le go hloya motho ba se na le nnete
ya se a se dirilego. Sereti se katilwe ke seboka gomme go na le gore batho

ba mo kwele bohloko le go mo thekga ba a mo nyenya, go mo seba le go mo

gegea.
Moya wo o fokago:
E ka ba moya wa manyami, wa ntwa, wa lerato, wa lethabo,wa khuduego, wa
ngangego.
 Sereti se kwa bohloko ka tsela ye batho ba mo swarago ka gona ge a se no
go ba botša masetlapelo a a mo wetšego.
Maikutlo
 Sereti se aparetšwe maikutlo a manyami/ go kwa bohloko
Se kwešwa bohloko ke ka tsela ye batho bam o lebelelago ka yona.
Methalotheto
 Sereto se se na le methalotheto ye lesomešupa:17
Ditemanatheto
Sereto se se na le ditemanatheto tše 2.
Temanatheto ya pele e bopilwe ka methalotheto ye 9
Temanatheto ya bobedi e bopilwe ka methalotheto ye 8.
KE BE KE SA GO LEBELETŠE- MOKABA M.J
1 Ke be ke sa go lebeletše Serogole
2 Mabotse le mathakga ke be ke sa a emetše.
3 Ke sa lebeletše gore o tle o ntamolele
4 Morwalo wa lapa o nkimetše
5 Ke be ke re o tla nntšha ka gare ga bošuana
6 Tema wa lema ya bao ba go hlatlamago
7 Wena le bona ka dithuto la katana.
8 Bjalo o goroga ka ya bao ba ithobaletšego
9 Koloi senamelwakebagologolo
10 Bao kobo ya bona elego mmu fela
11 Bao ba ikelago lefaseng la phomolo
12 Bao ba ka gopolwago ka mediro fela
13 Ke be ke go holofetše bohlale
14 O ntshwabišitše ke gakilwe ke mahlale.
[Letl. 39]
MOHUTA WA SERETO
 Ke be ke sa go lebeletše ke sonete ya Seisimane.
 Sereto se bopilwe ka methalotheto ye lesomenne.
 Patrone ya morumokwano ke abab,cdcd,efef,gg}
 Sereto se bopilwe ka dikwatreine tše 3 le khapolete ye e tšweletšago
morumokwanobedi

 Dikwatreine tše tharo tša mathomo di tšweletša tshwantšho elego bothata

 Khapholete ye e bopilwego ka morumokwanobedi, e tšweletša tharollo.
 Sereti se hlokofaletšwe ke motho yo se bego se mo rata, motho ya a bego a
sa lebeletše tše dibotse go tšwa go yena.
 Sereti se kwa bohloko kudu ka gore seretwa se kgathile tema ye bohlokwa
ka go ba ruta.
Tharollo
 O be a re o tla mo ntšha bošuaneng.
 O mo swabišitše ebile o ka gore ke gakanegile
Poeletšo
Temanathetong ya 1:
Poeletšoputla
‘ke’ mothalothetong wa 1 le 3
 Go gatelela kgopolo ya go re sereti ke sona se be se sa lebeletše tše dibotse.
Ke be ke sa go lebeletše Serogole
Poeletšo ya senoko ‘ke’
Go gatelela kgopolo ya gore sereti se be se sa lebeletše go ithuta go tšwa go
seretwa.
Poeletšothomi ya sekafoko - ‘Bao ba’
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore seretwa se balwa le bao ba ithobaletšego.
tsenwa ke kokwanahloko ya go se alafege.
Poeletšo ya lentšu: ‘ke’
Ke be ke go holofetše bohlale
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore se be se duma ge a ka se fa bohlale
Morumokwano
Morumokwana ke ge dinoko tša mantšu a a rumago mothalotheto di duma go
swana. Dinoko di ka swana mola le ditumanoši di swana.
Patrone ya morumokwano seretong se ke: abab}cdcd}efef}gg}
Serogole a
emetše. b
tamolele a
nkimetše b
bošuana c
hlatlamago d
katana. c
šego d
bagologolo e
fela f
phomolo e
fela f
bohlale g
mahlale. g
TSHWANTŠHOKGOPOLO
Dikapolelo

Dibokantšu – sereti se diriša dibokantšu go gatelela kgopolo ye e itšego.

Sereti se diriša dibokantsu go utolla semelo sa seretwa.
senamelwakebagologolo - Sereti se gatelela kgopolo ya gore seretwa se goroga
ka sefatanaga sa bahu.
MOLAETŠA
Ke thuto ye re e hwetšago seretong se. Re le babadi re ithuta eng go tšwa seretong
se?
Go bohlokwa gore re ithute go batho ba sa le lefaseng ka gore ga re tsebe gore ba
tlo re tlogela neng.
MOYA WO O FOKAGO:
ngangego.
 Mo seretong se go foka moya wa manyami a go tla ka tsela ya lehu.
 Sereti se nyamišwa ke go tloga ga motswadi wa gagwe yo a mo šiilego a
sa lebeletše dilo tše dibotse go yena.
Maikutlo
E ka ba maikutlo a sereti goba a mmadi wa sereto
Maikutlo a utollwa ke segalo se se šomišago ke sereti seretong sa gagwe.
 Sereti se aparetšwe maikutlo a manyami/ go kwa bohloko
Se kwešwa bohloko ke ka tsela ye Serogole a mo šiilego a sa nagana ka gona. O be
a sa ithuta a sa holofetše gore o sat lo anyway tše botse go tšwa go yena.
 Sereto se se na le methalotheto ye lesomenne
 Ditemanatheto ke tše 3 ke gore dikwatreine tše 3 le khapolete.
 Dikwatreine tše 3 di tšweletša tshwantšho mola khapolete e tšweletša tirišo
elego tharollo.
BASWA LE ROBETŠE – MOKABA M.J
1 Thaka ye kgwadi le phaka thoko

2 Le robetše ntše le lebaleba
3 Le itirile maribiši
4 Le ebela mašego boka mebankgakgane.
5 Leswiswi le rwele ditau bomajadigoba
6 Ka gare ga lona go kitima madimo majabatho
7 Ditsebe le di kitetše motu

8 Le kgalemelwa ka mehla
9 Le ikgapa le ikgoroša
10 Le a tlaišwa le a hlorišwa
11 Le a gobatšwa, le a katwa
12 Le a hlokofatšwa,bokamoso le a bo senyetšwa
13 Eupša ke gona le gerema maswiswing.
14 Megabaru e a le tlokatlokiša
15 Ditokelo di a le ebaebiša

16 Phafogang borokong
17 Gobane phutšana ya boya bontlhana
18 E gola ka go ikelela.
[Letl.50]
Mohuta wa sereto
 Bafsa le robetše ke thetotsholo/ nyefolo.
 Sereti se nyefola/ sola maitshwaro a bafsa a go hloka šedi.
 Bafsa ba gerema le mebila bošego le mosegare ba fetše ba kwešwa bohloko
 O sola bafsa gore ba hlakišwa ke ditokelo gomme ba fetša ba wela
mathateng.
 Sereti se hlokofaletšwe ke motho yo se bego se mo rata, motho ya a bego a
sa lebeletše tše dibotse go tšwa go yena.
 Sereti se kwa bohloko kudu ka gore seretwa se kgathile tema ye bohlokwa
ka go ba ruta.
Temanatheto ya 1
 Sereti se tshwenywa ke ka tsela ye bafsa ba sa hlokomelego bokamoso bja
bona.
 Ba lala ba gerema le mašego bjalo ka bomakgagane ba lebetše gore bošego
ga bja bolokega.
Temanatheto ya 2
 Bafsa ga ba theeletše dikeletšo tša bagolo.
 Ba itirela boithatelo ka magaeng.
 Ba fetša ba kwešwa bohloko ka lebaka la go hloka tsebe le šedi.
 Bangwe ba feletša ba hloka bokamoso.
Temanatheto ya 3
 Bafsa ba hlakišwa ke ditokelo le go tshwenywa ke megabaru.
 Bafsa ba be le šedi, ba ikilele gore ba se wele mathateng.
 Bafsa ba hlalefe ba tlogele dilo tše tše di ka ba tsenyago mathateng ba ikelele
go swana le phutiana ye e golago ka go ikilela
Poeletšo
Temanathetong ya 1:
Mothalothetong wa 1 & 2
Poeletšogare ‘le’
1 Thaka ye kgwadi le phaka thoko
2 Le robetše ntše le lebaleba
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore bafsa ga ba na šedi.
Poeletšothomi ya lentšu :’le’
3 Le itirile maribiši
4 Le ebela mašego boka mebankgakgane.
 Sereti se gatelela kgopolo ya ke bafsa ba ba sepela bošego
Temanatheto ya 2
Poeletšothomi ya lentšu ’le’
 Sereti se gatelela kgopolo gore ke bafsa ba kgalwago ebile ba itirelago
boithatelo.
Le kgalemelwa ka mehla

Le ikgapa le ikgoroša
Poeletšo ya mantšu ‘le a’
Le a tlaišwa le a hlorišwa
Le a gobatšwa, le a katwa
Le a hlokofatšwa bokamoso le a bo senyetšwa.
 Go gatelela kgopolo ya go gore ke bafsa bao ba kwešwago bohloko ebile
ke bona ba katwago.
KELELOTHALO/ ENTŠAMPAMENTE
Kgopolo ye e lego mothalothetong wa ka godimo e tšwela pele goba
go felela mothalothetong wa go latela gantši ga go be le sekga.
12 Le a hlokofatšwa, bokamoso le a bo senyetšwa
13 Eupša ke gona le gerema maswiswing
 Kgopolo ya go hlokofatšwa le go senya senyetšwa bokamoso e
tšwela pele mothalothetong wa go latela gore ba tšwela pele go gerema le
maswiswi.
Temanathetong ya 3
16 Phafogang borokong
17 Gobane phutšana ya boya bontlhana
18 E gola ka go ikelela.
Kgopolo ya gore baswa ba hlalefe e tšwela pele methalothetong ya 17 le 18 gore
Ba swane le phutšana ye e golago ka go ikilela.
TSHWANTŠHOKGOPOLO
dika,diema,dikapolelo, dibokantšu le Kgetho le tirišo ya mantšu
Dikapolelo
Tshwantšhanyo - Le ebela mašego boka mebankgakgane.
 Sereti se swantšha bafsa le bomankgagane ka gore ke bomankgagane ba
ba sepelago bošego.
Oksimorone/ Tumelokganetši
Ke dikgopolo tše di ganetšanago/latolanago mothalothetong.
Le robetše ntše le lebaleba
Motho a ka se lebalebe a robetše
Sereti se gatelela gore bafsa ba hlalefe ba phaphame ba be ba itlhokomela.
Dika: Ke letswai seretong. Di fa sereto mošito.
Le phaka thoko – Sereti se gatelela kgopolo ya gore bafsa ba robetše.
Diema:
phutšana ya boya bontlhana e gola ka go ikelela – Sereti se gatelela kgopolo ya
gore motho o swanetše go itlhokomela gore a se wele mathateng.
Dibokantšu – majabatho
 Sereti se diriša dibokantšu go gatelela kgopolo ya gore bošego go na le dilo tša go
tšea maphelo a batho.
Mothalotheto 14 le 15:
14 Megabaru e a le tlokatlokiša
15 Ditokelo di a le ebaebiša
Ke morumokwanotia – dinoko: -ša di a swana mola ditumanoši tše di di latelago-i-
di swana.
SEŠURA

 Ke mollwane wa/ go khutša ga hlago mothalothetong.

 Gantši ga go be le leswao goba sekga
Mohola wa sona
 Go tlemaganya dikgopolo mothalothetong
 Go kgaoganya dikgopolo mothalothetong
 Go tlemaganya le go kgaoganya dikgopolo mothalothetong.
Ke a sebja, ke a segwa, ke a gegewa
Sešura se laetšwa ka tsela ye laetšwa ka leswao le/:
Mothalothethong wa10 :
Le a tlaišwa le a hlorišwa
Mothalotheto wo o ka arolwa ka dikarolometara tše 2 e lego:
Karolometara ya 1: Le a tlaišwa/
Karolometara ya 2: Le a hlorišwa//
Tirišo
Go tlemaganya le go kgaoganya kgopolo ya go tlaišwa le go hlorišwa
Go kgaoganya kgopolo ya go tlaišwa le go hlorišwa.
Go kgaoganya le go tlemaganya kgopolo ya go tlaišwa le go hlorišwa.
Metara
 Ke thulaganyo goba peakanyo ya sereti mothalothetong
Metara o sekwasekwa ka fase ga molawana wa kwano le molawana wa kgaogano.
Molawana wa kgaogano
Mothalotheto o arolwa ka dikarolometara tše pedi goba go feta.
Molawana wa kwano -Dikarolometara di lekana ka:
palo ya dinoko
Palo ya dinoko
Le a tlaišwa – le- a- tla-i-šwa = 5
Le a hlorišwa- le-a- hlo-ri-šwa = 5
Dinoko di a lekana
Poeletšo - Go lebelelwa mantšu a a boeleditšwego
‘le- a- išwa‘ dikarolometara di lekana ka poeletšo
Dihloa tša mošito – Go lebelelwa dinoko tša mafelelo a mantšu a a dirišitšwego.
Tšona di laetšwa ka leswao la:
Le a tlaišwa - Le a tlai:šwa
Le a hlorišwa - Le a hlori:šwa-
Dihloa tša mošito di a lekana
MOLAETŠA
se?
Bafsa ba hlokomele maphelo a bona gore ba be le bokamoso bjo bokaone.
Ba tlogele go sepela mašego gore ba bolokege.
MOYA WO O FOKAGO:
ngangego.
 Sereti se nyamišwa ke ka fao baswa ba šomišago ditokelo bošaedi gomme
ba fetša ba gobaditšwe.
MAIKUTLO

Sereti se aparetšwe maikutlo a manyami/ go kwa bohloko

Se kwešwa bohloko ke ka tsela ye baswa ba itshwarago ka gona ka go se
hlokomele maphelo a bona.
Methalotheto
 Sereto se se na le methalotheto ye lesomešupa:18
Ditemanatheto
 Sereto se se na le ditemanatheto tše 3.
 Temanatheto ya 1 e bopilwe ka methalotheto ye 6.
5.
O KAE YENA? – MOKABA M.J
1. Ke mengwaga ke dula le wena Marumo

2. Ke sa phaka thoko ya bjana
3. Ke sa kgona go raloka ka Melaka
4. Ke hloka kgopolo ya go go botšisa.
5. Mahlalagading ke tšwele mamohla
6. Ga ke sa mimimela marameng
7. Meno a tletše šaka la lehano.
8. Ke tseba tšeo di ntoketšego mma.
9 Ake o mpotše Marumo

10 Ke kgopela therešo ya mmakgonthe
11 Yeo e hlokago selabi
12 O kae yena tate mompelegi?
13 Tate yoo a go wešitšego letswele
14 Ka gobane ke le thagaletswalo
15 Tate yoo a ntlišitšego go leno lefase;
16 Lefase la batswadi le bana.
17 La ka lešaka le tletše tšohle

18 Ke ja ke lahla gohle
19 Ga ke diile ke a ikgona
20 Seo ke se llelago ke tate montswadi
21 Ntle le yena bophelo ke meetlwa
22 Ake o mpotše Marumo gore o feletše kae
23 Ke ikana go mo nyaka
24 Go mo enolla bodibeng a iphihlilego
25 Ke tle ke kgone go hlabja ke phefo.
[Letl.41]
Mohuta wa sereto
 O kae yena? Ke lehlologelwa.

 Sereti se duma go tseba tatago sona yo a mmelegego.

 Sereti se hlologetše go tseba nnete ka tatagosona yo ba mo utetšego yena go
ba go fihla a gola.
 Sereti se na le tumo ya go kopana le tatagosona.
 Sereti se godišitšwe ke mmagosona ntle le thušo ya tatagwe.
Temanatheto ya 1
Sereti se godile ntle le tatagosona .
Ga se sa ka sa tseba tate wa sona go fihla a e tšwa mahlalagading.
Bjalo ka ge se godile a se se sa mimilela ka thoko le meno a tletše legano
O nyaka toka e phethagale a tsebe tatagwe.
Temanatheto ya 2
Sereti se kgopela gore mmagosona a se botše ye e lego nnete ya go hloka
bana ba phefo.
O botšisa mmagwe gore tatagwe yo a mo tlišitšego lefaseng o kae.
Tatagwe yo a imišitšego la mathomo ka ge yena e le ngwana wa mosetsana wa
mathomo ka lapeng labo.
Temanatheto ya 3
Sereti se re se humile, ga se hlake fela se nyaka go tseba gore tatagosona ke mang.
Se re ntle le tatagwe dilo ga di mo sepelele.
O nyaka go mo tseba goba ebile o ikana go ya go mo ntšha mo a iphihlilego gore
Ditaba tša gagwe di tle di mo sepelele gabotse.
Poeletšo
Temanathetong ya 1:
Mothalothetong wa 1 - 4
Poeletšothomi ya lentšu ‘ke’
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore ke sona se nyakago go tseba tatagosona.
Poeletšo ya mantšu: ‘ke sa’
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore o be a sa le yo monnyane a se na
mogopolo wa gore a botšiše mmagwe ka tatagwe.
Poeletšogare ‘ke’
5 Mahlalagading ke tšwele mamohla
6 Ga ke sa mimilela marameng
Sereti se gatelela kgopolo ya gore o godile.
Temanathetong ya 2 :
Kgokanyi/ Tlemanyi/tlemanyithalo/Poeletšo ya letsogo la nngele
Mothalotheto wa 15 o rumilwe ka lentšu le lefase mola mothalotheto wa 16
le wona o thoma ka lefase nepo e le go tlemaganya methalotheto.
16 Lefase la batswadi le bana.
Poeletšoputla: ‘Tate’
Sereti se gatelela kgopolo ya gore se nyaka yo e lego tatagwe.
Temanatheto ya 3
Poeletšo ya lentšu: ‘ke’

20 Seo ke se llelago ke tate montswadi.

Go gatelela kgopolo ya gore ke sona sereti se nyakago go tseba tatagosona e lego
motswadi wa sona.
Poeletšogare: ‘ke’
20 Seo ke se llelago ke tate montswadi.
Sereti se gatelela kgopolo ya gore se nyaka tatagosona ka gore bjalo
o na le sona.
Poeletšo ya lentšu ‘ke’
25 Ke tle ke kgone go hlabja ke phefo.
Sereti se gatelela kgopolo ya gore se tle se kgone go ba le khutšo.
Temanathetong ya 1
5 Mahlalagading ke tšwele mamohla
6 Ga ke sa mimimela marameng
 Kgopolo ye e lego mothalothetong wa 9 ya gore sereti se godile e tšwela pele
mothalothetong wa 10 gore ga e sa le ngwana.
Temanathetong ya 2
10 Ke kgopela therešo ya mmakgonthe
11 Yeo e hlokago selabi
Kgopolo ye e lego mothalothetong wa 10 ya gore o kgopela go tseba
nnete e tšwela pele gore e nnete ye e se nago bana ba phefo.
Temanathetong ya 2
Kgopolo ye e lego mothalothetong wa 13 ya gore tatagwe yo a bilego
wa mathomo wa go imiša mmagwe e tšwela pele mothalothetong wa 14,14 le 15
gore ke yena ngwana wa mathomo wa mmagwe le tatagwe.
TSHWANTŠHOKGOPOLO
Dikapolelo
Potšišoretoriki
Sereti se botšiša potšišo ye e sa nyakego karabo nepo e le go gatelela kgopolo
ya se sengwe.
O kae yena tate mompelegi?
Sereti se nyaka go tseba gore tatagwe yo a mmelegego kae?
Temanatheto ya 3
Tshwantšhišo
‘bophelo ke meetlwa’ Sereti se gatelela kgopolo ya gore bophelo ga bo mo tsefele
Ga a ipshine ka bona go swana le ge a hlabja ke meetlwa.
Dika
Temanatheto ya 1
2 ‘Ke sa phaka thoko’ – sereti se hlaloša kgopolo ya gore o be a se a tšwa a
hlalefa.

5. ‘Mahlalagading ke tšwele’- Sereti se gatelela kgopolo ya gore se godile se

bonela kgole.
Temanatheto ya 3
‘Go ja ke lahla’ Sereti se hlaloša gore ga se hloke/ diile.
‘Go hlabja ke phefo’ - sereti se gatelela kgopolo ya gore dilo tša gagwe di tle
di mo sepelele gabotse.
Wo ke mokgwa wo sereti se kgethago mantšu a go se tlwaelege le go a diriša ka
bokgeleke bjo bogolo.
Temanatheto ya 1
‘meno a tletše šaka la lehano’ Sereti se tšweletša kgopolo ya gore o godile o
feleletše.
Temanatheto ya 2
‘Thagaletswalo’ – ngwana wa mathomo wa mosetsana.
Morumokwano
Morumokwano ke ge dinoko tša mantšu a a rumago mothalotheto di duma
go swana. Dinoko di ka swana mola le ditumanoši di swana.
Mo seretong se temanathetong ya morumokwano o tšweletšwa ke:
Temanatheto ya 3
Sereti se dirišitše morumokwanotia go tliša morethetho le mošito methalothetong.
Dinoko –hle di a swana mola ditumanoši -o- di swana.
17 La ka lešaka le tletše tšohle
MOLAETŠA
se?
 Batswadi ba itute gore ge bana ba thoma go hlalefa ba botše bo tatagobona ba madi
pele bana ba ka thoma go ba le mathata ba inyakela bona.
Sereti se tšweleletše bophelong eupša ga se ipshine ka tšeo a nago le tšona ka
lebaka la gore a sa tsebe tatagwe.
Ba tlogele go sepela mašego gore ba bolokege.
MOYA WO O FOKAGO:
E ka ba moya wa manyami, wa ntwa, wa lerato, wa lethabo, wa khuduego, wa
ngangego.
Seretong se go foka moya wa tlhologelo.
Sereti se hlologetše go tseba tatagwe wa madi.
MAIKUTLO
Seretong se sa O kae yena? Sereti se aparetšwe maikutlo a manyami/ go kwa
bohloko
 Se kwešwa bohloko ke go se tsebe tatago sona yo a sa kago a botšwa ka
yena.
Methalotheto
 Sereto se se na le methalotheto ye lesomešupa: 25
Ditemanatheto


 Ditemanatheto tša 1 le 2 di bopilwe ka methalotheto ye 8.
BA A NTSHEGA – MOKABA M.J
1 Di a ntshega lehono dithaka

2 Ke polelo mebileng le maetišong
3 Kgangkgolo go swarwa la ka lebitso
4 O ntlhadile ke šetše kgakanegong
5 Ke ngwedi ke apogetšwe ke maru
6 Wola wa lerato o timile
7 Ke ponne boka lefohlwane
8 Bose bjola lehono ke meetse a sekgopha.
9 Ke gerulwa leboelela
10 Ka sekgothing ba a ntšhupetšana
11 Ga ke sa gata felo
12 Baagišani ba a nkwera
13 Sello sa ka go bona ke koša
14 Ba se binela ba hloname
15 Nke ba bina koša ya thapelo
16 Koša ya go bolela le badimo malopo.
17 Dikhukhumelatswuane go di apara ga go sa kgonega

18 Mahlomane go a apara ga go sa kgonega
19 Maseka le mangina ke a bone mohla o nkamoga
20 Mohla o ntlhaba pelo ka lerumo
21 Wa ntlogela ke ahlame
22 Dikeledi ke tšholla modupi.
23 Metlae ga ke sa dira le motho

24 Mpa ke robala ka ya leteka
25 Ke hloketše ruri
26 Kgatelelo ya monagano le yona e gana go phalwa
27 Lekhwekhwe ke tsenwe ke la bodutu
28 Bešo ke ba kganyeditše ke forwa ke lerato
29 Botšhikanoši bo ntebane.
[Letl. 44]
MOHUTA WA SERETO
Ba a ntshega ke thetonyefolo
 Sereti se nyefola moratiwa wa gagwe yo dikilego a mo direla dilo tše dibotse
gomme a mo hlala.
 Sereti se nyefola/sola moratiwa wa gagwe yo dikilego a mo direla dilo tše
dibotse gomme a mo hlala.
DIKGOPOLO TŠA SERETI
Temanatheto ya 1
 Sereti se laetša gore moratiwa wa sona o se hladile bjale dithaka tša gagwe
di a mo sega.

 Ga a sa kgahliša ka gore o hladilwe o šetše nyanyeng.

 Go ipshina mola go fetogile mogalakane.
Temanatheto ya 2
 Baagišane le dithaka ga ba mo lebelele gabotse ebile ba a mo kwera.
 Go na le gore ba mo kwele bohloko ba a mo kodutla.
 Go kwa bohloko ga gagwe ke lethabo.
Temanatheto ya 3
 Dikwaekwae ga a sa di apara.
Maseka le mangina e sa le a a bona mohla a mo amoga a mo kweša
bohloko a šala a gakanegile a lla.
Temanatheto ya 4
 Sereti se bolawa ke bodutu le tlala ebile o thoma go ba le kgatelelo ya
monagano ka gore o be a kganyetša ba gabo ka lebaka la ‘ke a ratwa’
Ga a sa na mogwera le meloko e mo katogile ke tšhikanoši
POELETŠO
Temanatheto ya 1
Poeletšokgaotši : ‘ke’
Sereti se gatelela kgopolo ya gore go bolelwa ka sona
1 Ke polelo
2 Kgangkgolo…
3 O ntlhadile ….
4 Ke ngwedi…
Poeletšoputla: ‘’ke’
Sereti se gatelela kgopolo ya
6 Wola wa lerato o timile
7 Ke ponne boka lefohlwane
Bose bjola lehono ke meetse a sekgopha.
Poeletšo ya lentšu- ‘ke’’
Go boeleditšwe ‘ke’ go gatelela kgopolo ya gore sereti ga se san a bagwera.
Temanatheto ya 2
Poeletšo ya lentšu ‘ba’
Ba se binela ba hloname
Sereti se gatelela kgopolo ya gore batho ba a mo sega.
Temanatheto ya 2
Poeletšogare:‘’ba’
Go gatelela kgopolo ya gore ba a mo sega ga a tloge melomong ya bona
Ba se binela ba hloname
Nke ba bina koša ya thapelo
Temanatheto ya 3
Poeletšophetši ya sekafoko
17 Dikhukhumelatswuane go di apara ga go sa kgonega
18 Mahlomane go a apara ga go sa kgonega
Temanatheto ya 3
Poeletšogare: ‘o’
Sereti se gatelela kgopolo ya gore moratiwa wa sona a se tšeela a se kweša
bohloko.
19 Maseka le mangina ke a bone mohla o nkamoga

20 Mohla o ntlhaba pelo ka lerumo

Temanatheto ya 3
Poeletšogare: ‘ ke’
Sereti se gatelela kgopolo ya gore se tlogetšwe se gakanegile se lla kudu ka gore ba
se hladile.
21 Wa ntlogela ke ahlame
22 Dikeledi ke tšholla modupi
Temanatheto ya 4
Sereti se gatelela kgopolo ya gore ga se sa na mogwera ebile se robala ka tlala.
23 Metlae ga ke sa dira le motho
24 Mpa ke robala ka ya leteka
Poeletšogare le poeletšo ya lentšu ‘ke’
Sereti se gatelela kgopolo ya gore sona se lewa ke bodutu ka gore se kganyeditše
batho ka lebaka la ‘ke a ratwa’
7 Lekhwekhwe ke tsenwe ke la bodutu
28 Bešo ke ba kganyeditše ke forwa ke lerato
Temanathetong ya 2
13 Sello sa ka go bona ke koša
14 Ba se binela ba hloname
15 Nke ba bina koša ya thapelo
Kgopolo ye e lego mothalothetong wa 13 ya gore sello sa gagwe ke koša e tšwela
pele methalothetong ya 14 le 15 gore ba se binela ba šokiša bjalo ka koša ya
thapelo.
TSHWANTŠHOKGOPOLO
Dikapolelo
Tshwantšhišo
‘ke ngwedi ke apogetšwe ke maru.
Sereti se itshwantšha le ngwedi wo o apogetšwego ke maru.
Bose bjola lehono ke meetse a sekgopha
Sereti se gatelela kgopolo ya gore boipshino ke mogalakane.
Sello sa ka go bona ke koša
Sereti se gatelela kgopolo ya gore batho ipshina ka go mo sega ka ge a hladilwe.
Tshwantšhanyo
Sereti se gatelela kgopolo ya gore lerato la bona le fetogile toro
Ke ponne boka lefohlwane
Pheteletšo
Sereti se feteleditše go lla kudu ga sereti ka gore motho le ge a ka lla dikeledi e ka
se medupi.
Dikeledi ke tšholla modupi
Mothofatšo
Kgatelelo ya monagano e rwešitšwe dipataka tša botho,ke motho a ka phalwago e
sego kgatelelo ya monagano.
Kgatelelo ya monagano le yona e gana go phalwa
DIKA

Ke apogetšwe ke maru- sereti se gatelela kgopolo ya gore ka ge se hladilwe se

šetše nyanyeng.
DIBOKANTŠU
Kgangkgolo
Sereti se gatelela kgopolo ya gore go bolelwa ka yena.
Temanatheto ya 3
Dikhukhumelatsuwuane
Sereti se gatelela kgopolo ya gore o be apara dikwaekwae
Temanatheto ya 4
Senkgamafetla- Sereti se gatelela kgopolo ya gore batho ba mo katogile ka ge a
swana le nakedi ye e nkgago.
Botšhikanoši – Sereti se gatelela kgopolo ya gore o phela a le tee ga a sa na
bagwera le meloko.
KGETHO LE TIRIŠO YA MANTŠU
bokgeleke bjo bogolo.
Lefohlwane – Sereti se šupa toro ye nnyane ya segwahla.
Dikhukhumelatswuane- sereti se šupa gore se be se apara dieta tše dikgolo.
MORUMOKWANO
Morumokwano ke ge dinoko tša mantšu a a rumago mothalotheto di duma
go swana. Dinoko di ka swana mola le ditumanoši di swana.
Mo seretong se temanathetong ya morumokwano o tšweletšwa ke:
Temanatheto ya 1
Sereti se dirišitše morumokwanokgaotši maetišong le kgakanegong go tliša
morethetho le mošito methalothetong.
Dinoko –ng di a swana mola ditumanoši -o- di swana.
2 Ke polelo mebileng le maetišong
3 Kgangkgolo go swarwa la ka lebitso
4 O ntlhadile ke šetše kgakanegong
MOLAETŠA
se?
 Seretong se re ithuta gore motho a se ke a re ge a phela gabotse goba a
thabile a kganyetša batho ka gore ka letšatši le lengwe o tlo ba hloka.
MAIKUTLO
Maikutlo a utollwa ke segalo se se šomišago ke sereti seretong sa gagwe
Seretong se sereti se tšweletša maikutlo a manyami.
Sereti se nyamišwa ke ka tsela motho wa gagwe a mo tlogetšego ka
gona gomme a fetogile sesego sa batho.
Methalotheto
Ditemanatheto
 Ditemanatheto tša 1 le 2 di bopilwe ka methalotheto ye 8.

SELLO SA MMAGO BONA – MOKABA M.J
1 Lapa le go gakile gobane e fedile,

2 Swikatšhipilaboramošweu mogopolo le go fahlile.
3 Merwalo o e rwele ka go šele e ya go rolwa.
4 Bao o ba gopotšego ke bomabinagosolwa.
5 Lapeng ga re bo bone.
6 Ga re bo bone gobane ga re go bone.
7 Sellathekeng sa lla se a betelwa
8 Gobane o sa nyake go hlodiiwa
9 Ga batho lekepekepe o išitše
10 A gago matswuane o itebaditše
11 A gago matswuane a letetše,
12 Bomathabelagothuba ba kwakwaletše
13 Ka le lengwe kgotlelelo e tla fela
14 Ga gešo ka ikela.
[Letl. 112]
MOHUTA WA SERETO
 Sello sa mmagobona ke sonete.
 Sereto se se na le methalotheto ye 14
 Se bopilwe ka dikwatreine tše 3 le khapolete ye e tšweletšago
morumokwanobedi
 Patrone ya morumokwano ga se ya tlwaelo.
 Patrone ya morumokwano ke aa}bb}cc}dd}ee}ff}gg}
 Ditemanatheto tše 3 tša mathomo di tšweletša tshwantšho e lego
bothata,mola temanatheto ya mafelelo e tsweletša tirišo e lego tharollo.
Tshwantšho/ Bothata
Bothata bo tšwelela ge monna a ile a gakwa ke lapa la gagwe.
Seretwa se be se selela malapa a mangwe
Batho ba go rata mo go lewago ke bao a bego a ba rata.
Ka gae ga gagwe ba be bas a mmone a tima mogala ge ba mo leletša.
Seretwa se be se thabiša bagwera mola ba gagwe bana a ba hlokomologile.
Bao ba se nago leago ba ipshina.
Tirišo/ Tharollo
Bothata bo rarolloga temanathetong ya mafelelo ge sereti se re ka le lengwe la
matšatši le yena go tlo fihla mo a se sa kgonago go kgotlelela a boela gagabo.
POELETŠO
Poeletšo ya tumanoši ‘e’’
Merwalo o e rwele ka go šele e ya go rolwa
Sereti se gatelela kgopolo ya gore merwalo ke yona e rwelwego.
Tlemanyi/ Kgokanyi/ Poeletšo ya letsogo la nngele ‘’ga re bo bone’
Go gatelela kgopolo ya gore ga ba bo bone boroko ka lebaka la gore monna a iša
diyamaleng malapeng a šele.
Poeletšo ya sekafoko: ‘ga re’
Go gatelela kgopolo ya gore ga ba mmone
Ga re bo bone gobane ga re go bone.
Poeletšokgaotši: ‘Ga’

6 Ga re bo…
7 Sellathekeng sa…
8 Gobane o sa nyake….
9 Ga batho lekepekepe…
Sereti se gatelela kgopolo ya gore ga a bone ka ge a e ya malapeng a mangwe.
Poeletšogare: ‘sa’
7 Sellathekeng sa lla se a betelwa
8 Gobane o sa nyake go hlodiiwa
Sereti se gatelela kgopolo ya gore sereti se tima mogala ge o lla ka gore a sa nyake
ba mo foka.
Poeletšothomi ya sekafoko: ‘A gago matswuane’
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore ba gagwe bana o ba lebetše
Tlogelo
Lapa le go gakile gobane e fedile.
Sereti se dirišitše thekniki ya tlogelo gore mmadi a kgone go kgatha tema seretong.
Ke eng ye e fedilego? Go tlogetšwe tšhelete
Kelelothalo
Sellathekeng sa lla se a betelwa
Gobane o sa nyake go hlodiiwa
Kgopolo ye e lego mothalothetong wa 7 ya gore ge mogala o lla o a tingwa e tšwela
pele mothalothetong wa 8 gore ka gobone ga a nyake go tshwenywa.
TSHWANTŠHOKGOPOLO
Dibokantšu
Sereti se dirišitse dibokantšu tša go latela:
Swikatšhipilaboramošweu- sereti se gatelela kgopolo ya gore tšhelete e mo
lebaditše lapa la gagwe.
Bomabinagosolwa –Sereti se utolla semelo sa batho ba go rata mo go lewago
eupša tše di lewago ba se ba di šomela.
Sellathekeng- Sereti se gatelela kgopolo ya gore sedirišwa se se lla thekeng.
Bomathabelagothuba- Se re utollela semelo sa batho ba ba sa agišego.
Papadišantšu-
Tsela ye sereti se bapadišago mantšu mothalothetong go fa sereto mošito, molodi le
morethetho.
Merwalo o e rwele ka go šele e ya go rolwa
Sereti se bapala ka matšu go fa sereto molodi le morethetho.
KGETHO LE TIRIŠO YA MANTŠU
bokgeleke bjo bogolo go tsefiša polelo.Sereti se dirišitše mantšu a a latelago:
Betelwa- Sereti se šupa gore sellathekeng se tingwa gore se sa lla.
Hlodiiwa- Sereti se šupa gore ga a nyake go hlwa a tshwenywa.
Lekepekepe- Sereti se šupa gore ba iketlile/ipshina/ ke lesego fela.
Matswuane- Sereti se šupa bana ba ba sa nyakago tlhokomelo.
Kwakwaletše- Sereti se šupa gore ba ipshina/ba iketlile.
DIKAPOLELO
Mothofatšo – Sereti se mothofaditše sellathekeng gore se a betelwa mola re tseba
e le mothop betelwago gomme sellathekeng se tingwa.
Sekai- Sereti se kaya eng ka tirišo ya lentšu le matswuane?
Sereti se kaya bana ba ba sa nyakago tlhokomelo ya batswadi.
MOLAETŠA


se?
 Seretong se re ithuta gore motho a se ke a re ge a e na le tšhelete a lebala
lapa la gagwe.
 Mosadi yo o a lla ka gore monna wa gagwe o hlakantšhwa ke tšhelete hlogo
gomme ga a sa tseba lapa la gagwe. O kgahliša batho ba bangwe ka tšhelete
ye nkabego a hlokomela bana ba gagwe ka yona.
MAIKUTLO
Seretong se sa Sello sa mmago bona sereti se apapretšwe ke maikutlo a go kwa
bohloko.
 Se kwešwa bohloko ke gore monna wa sona o hlokomela malapa a šele mola
bona ba bolawa ke tlala gomme ge bam o leletsa mogala o a o tima ka
gore o tšhaba gore ba tlo mo seleka.
SEBOPEGO SA SERETO
 Sereto se ke sonete.
 Se na le methalotheto ye lesommenne.
8 AFRIKA BORWA
AFRIKA BORWA – MOKABA M.J
1 Afrika Borwa naga ye maatla

2 Ke naga serwala dinaga tša kontinente di hlakane
3 Ya re go hlaetša matsogo ya re le ka molomo ke a rwala.
4 Ya re wena Matakaska ke tla go etetša gobane o ngwana wa Mogadikane.
5 Re maketše mohlamonene mohla ditshehla di tsena Afrika

6 Ra re wena Afrika Borwa ba ba bjalo o ba tšea kae?
7 Batšwalewatleng ba thomile ka go hema wa Afrika Borwa
8 Ya thoma e le semaka lehono e a swanela.
9 Agee! Lena ba mošwa ‘a mawatle etlang le boneng

10 Etlang le boneng temokerasi e kitima e sešo e abula
11 Temokerasi e bogwa Afrika Borwa,tokologo e bonwe maloba
12 Temokerasi e bogwa ke motsemošate wa Afrika
13 Badimo le hlaetšwe.
14 Le hlaetšwe ke mokete wa kgwele ya dinao
15 Bagaditšong ba ile ba re Afrika Borwa o tla kgona naa,
16 O tsogile o amogelwa dipapading tša boditšhabatšhaba?
17 Afrika Borwa ya re ke bile ke kgonne.
18 Afrika Borwa ke mmago Mašaba.

19 Bana ba baagišane gabo bona dinta di ba goletše.
20 Bana ba kgolekgole toro ke go gata Afrika Borwa.
21 Afrika Borwa gabo Mandela
[Letl. 99-100]
MOHUTA WA SERETO

AFRIKA BORWA
Sereto se ke seretothumišo sa sebjalebjale.
Diteng tša sona di lebane leditiragalo tša sebjalebjale.
 Sereti se tumiša botho bja naga ya Afrika Borwa ka fao e phuthilego ditšhaba
go tšwa dinagamabapi go akaretšwa le bathobašweu.
 Sereti se tumiša Afrika Borwa ka ge e ile ya hwetša temokrasi/ tokologo ntle
le tšhollo ya madi.
 Ke ka fao sereti se rego Afrika Borwa ke mmagomašaba ka ge e phuthile
Ditšhaba.
Temanatheto ya 1
Afrika Borwa ke naga ye kgolo ye e kgonnego rwala ditšhaba go tšwa
dikhoninenteng tša go fapana.
Temanatheto ya 2
Batho ba ile ba tlabja ke ge bjale Afrika Borwa e etelwa le ke bathobašweu
E thomile e le semaka bja ga bjale ke gae.
Temanatheto ya 3
Sereti se goeletša batho go tšwa mošwa’a mawatle gore bat le ba bone temokrasi ye
e e renago Afrika Borwa.
Temanatheto ya 4
Sereti se re ba ba ithobaletšego ba sepetše ba se ba bona diphadišano tša mogopo
wa lefase mo Afrika Borwa e bego e kgatha tema.
Temanatheto ya 5
Afrika Borwa ke mmagomašaba ka ge e phuthile batho go tšwa kgole le kgauswi le
bao ba sa hutšago go tla Afrika Borwa.
POELETŠO
Temanatheto ya 1
Sereti se dirišitše Poeletšo ya sekafoko: ‘Ya re’
Go gatelela kgopolo ya Afrika e rileng?
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore ke Afrika Borwa e rwalago ebile e a etetša.
Temantheto ya 2
Sereti se dirišitše Poeletšo ya tumanoši: ‘e’’
8 Ya thoma e le semaka lehono e a swanela.
Sereti se gatelela kgopolo ya Afrika Borwa ya makatša batho ya fetša e le tlwaelo.
Temanatheto ya 3
Sereti se dirišitšeTlemanyi/ Kgokanyi/ Poeletšo ya letsogo la nngele ‘Etlang le
boneng’
Go gatelela kgopolo ya gore batho ba tle ba bone temokrasi
Poeletšothomi ya sekafoko: ‘Temokerasi e bogwa’
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore tokologo e bonwa ka Afrika Borwa.
Temanatheto ya 4
Sereti se dirišitše Poeletšo ya tumanoši: ‘o’
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore Afrka Borwa e a phela ebile e kgatha tema
dipapading tša boditšhabatšhaba.

Poeletšo ya lentšu ‘ke’

17 Afrika Borwa ya re ke bile ke kgonne.
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore ke Afrika Borwa e kgonnego.
Temanatheto ya 5
Sereti se dirišitše Kgokanyi/ Tlemanyithalo/ Poeletšo ya letsogo la nngele
Badimo le hlaetšwe.
Le hlaetšwe ke mokete wa…
Sereti se gatelela kgopolo ya go hlaelwa ga batho bao ba iketšego boyabatho.
Sereti se dirišitše Poeletšothomi ya mantšu ‘Bana ba’
19 Bana ba baagišane…
20 Bana ba kgolekgole…
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore batho ba dinageng dišele …
Le Kgokanyi/Tlemanyithalo/Poeletšo ya letsogo la nngele: ‘Afrika Borwa’
20 Bana ba kgolekgole toro ke go gata Afrika Borwa.
21 Afrika Borwa gabo Mandela
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore go dungwa go tla Afrika Borwa ga bo
Mandela.
TSHWANTŠHOKGOPOLO
Dikapolelo:
Mothofatšo
Sereti se tšweletša Afrika Borwa bjalo ka motho. Ke gore se rwešitše Afrika Borwa
dipataka tša botho.
Ke motho fela a nago le matsogo le molomo ebile ke motho a ka etetšago.
Ke motho fela a bago le ngwana e sego naga.
Mohlala:
10 Etlang le boneng temokerasi e kitima e sešo e abula
 Ke lesea le abulago esego naga. Ka gona sereti se rwešitše temokrasi
dipataka tša botho.
Bana ba baagišane gabo bona dinta di ba goletše.
Sereti se rwešitše dinta dipataka tša botho ka gore ke motho yo a golelago e sego
dinta.
Dibokantšu
 Sereti se dirišitse dibokantšu tša go latela:
Batšwalewatleng- Sereti se gatelela kgopolo ya gore ba tšwa ka kua ga lewatle.
Motsemošate- Sereti se gatelela kgopolo ya gore ge o tla bona botse bja temotrasi
e Motsemošate wa Afrika Borwa e lego motseKapa.
Boditšhabatšhaba- Sereti se gatelela kgopolo ya gore Afrika Borwa ye e kilego ya
iletšwa dipapading tša boditšhabatšha e boile e kgatha tema mo dinaga tša lefase di
phenkgišanago.
POTŠIŠORETORIKI
Sereti se botšisa potšišo ye e sa nyakego karabo nepo e le go gatelela kgopolo ya
go makala gore Afrika Borwa e tšea kae batho ba mehlobohlobo.
6 Ra re wena Afrika Borwa ba ba bjalo o ba tšea kae?
go makala gore Afrika Borwa e tla kgona go dula le manaba a yona.
15 Bagaditšong ba ile ba re Afrika Borwa o tla kgona naa,

go makala gore Afrika Borwa e a phela ebile e kgona go swara dipapadi

tsabodišhabatšhaba.
MOLAETŠA
se?
 Seretong se re ithuta gore batho ba se ke ba nyatša motho ka ge go se yo a
tsebago gore bokamoso bo re swaretše eng.
 Afrika Borwa e ile ya ka fase ga Kgatelelo mo go bego sa tshephe motho
gore le ka mohla le wo tee e ka hwetša tokologo gomme phedišano
magareng ga bathobaso le bathobašweu ya ba šebešebe.
MAIKUTLO
Seretong se sereti se aparetšwe ke maikutlo a lethabo.
 Se thabišwa ke diphetogo le dimaka tše di diragalago ka Afrika Borwa
mo elego gore go ya ka sereti batho ba dinagamabapi ba duma go tla
Afrika-Borwa.
Methalotheto
Ditemanatheto
 Ditemanatheto ke tše 5.
 Temanatheto ye nngwe le ye nngwe e bopilwe ka methalotheto ye 4.
SEPHALO – MOKABA M.J
1 Kgomo e a tshwa.
2 E gangwa ke mang?
3 E gangwa ke Sephalo
4 Mahuma ditšhweu
5 Ba re tau ahlama re bone
6 Magalagapa a gago
7 Re bone gore Mazulu le Mathosa
8 A fetša ke eng šokeng
9 Tau ahlama re bone magalagapa a gago
10 Re re ge re tšhaba re tšhabe le bonnabo
11 Ke phaga ye tšhweu ya lešope la GaMmangatleng
12 Morwa Lebitsi la boMmathoga Mosebjadi
13 Morwa phaswampeng e hlabile mpeng
14 Mogwera Lekau la ga Mothiba
15 Rawolokotsa phuti ya ditšhi mokgaba
16 Ke morwa a tshetshe a lebelo
17 Tsepu ditšhaba marumo
18 Ke Sephalo a Nape le Mosebjadi
19 Ke sehlabana ka marumo a thuto
20 Selema ka pholo makhause!

[Letl. 97]
MOHUTA WA SERETO
Sereto se ke seretothumišo sa sebjalebjale.
Diteng tša sona di lebane le ditiragalo tša sebjalebjale.
21 Ke sehlabana ka marumo a thuto- go laetša gore Sephalo o rutegile.
Matseno
Sereto se se tsebja ka:
Fomula ya matseno elego:
‘Kgomo e a tshwa!’
Sereti se swana le kgomo ye e tshungwago ke matutu.O ra gore batheleetši bam o
fe tsebe gore ba mo theeleditše ba tla re
‘E gangwa ke mang’ ba e ra gore etla natšo
Boitsebišo
Sereti se thoma go itsebiša se re:
23 Mahuma ditšhweu
Sereti se dirišitse leba la tshwantšhišo ‘ke’’ go itsebiša: Na Sephalo yo go
bolelwago ka yena ke mang?
21 Ke morwa a tshetshe a lebelo
24 Ke phaga ye tšhweuya lešope la GaMmangatleng
27 Mogwera Lekau la ga Mothiba
28 Sephalo a Nape le Mosebjadi
28 Ke sehlabana ka marumo a thuto
Diteng:
Sereti se tšweletša Mainatheto:
Tau – sereti laetša bogale bja sona.
Nape
Mosebjadi
Dibokantšu
Phaswampeng – Sereti se gatelela kgopolo ya gore sereti se na le mebala ya
mohuta mang.
Sereti ga se sa diriša mephato.
Sereti ga se sa ruma ka fomula ya matseno ya ke tšhaba baditi.
DITLABELOTHETO
Poeletšo
Sereti se dirišitše poeletšo ya sekafoko ‘E gangwa ke…’
29 E gangwa ke mang?
Go gatelela kgopolo ya gore ke mang a gamago kgomo ye/ go goga šedi ya
batheeletši.
32 Morwa phaswampeng e hlabile mpeng.
Sereti se gatelela kgopolo ya gore ke yena morwa mang.
Poeletšo ya lentšu: ‘re’’
Re re ge re tšhaba re tšhabe le bonnabo

Sereti se gatelela kgopolo ya gore batho ba ba tšhabe.

Poeletšoputla
Ke morwa a tshetshe a lebelo
Tsepu ditšhaba marumo
Ke Sephalo a Nape le Mosebjadi.
Sereti se gatelela kgopolo ya gore ke yena mang.
Poeletšogare: ‘la’
Ke phaga ye tšhweu ya lešope la GaMmangatleng
Morwa Lebitsi la boMmathoga Mosebjadi
Sereti se gatelela kgopolo ya gore ke yena wa ga mang.
Poeletšogare: ‘ka’
Ke sehlabana ka marumo a thuto
Selema ka pholo makhause
 Sereti se gatelela kgopolo ya gore o hlabana le go lema ka eng?
MORUMOKWANO
Morumokwanokgaotši
Mothalotheto wa 1 le 4 e rumilwe go swana ka ditumanoši -e- le dinoko -ng nepo e
le go fa sereto mošito le morethetho.
2 Tau ahlama re bone magalagapa a gago
3 Re re ge re tšhaba re tšhabe le bonnabo
Morumokwanoputla
Mothalotheto wa 1 le 3 e rumilwe go swana ka ditumanoši -e- le dinoko -ng nepo e
le go fa sereto mošito le morethetho.
KELELATHALO/ ENTŠAMPAMENTE
4 Mahuma ditšhweu
 Go gatelela gore kgopolo ye e lego mothalothetong wa 3 ya gore e gangwa
ke Sephalo e tšwela pele mothalothetong wa 4 gore o humile le ditšhweu.
E tšwelela methalothetong ya 5 le 6
5 Ba re tau ahlama re bone
6 Magalagapa a gago
Go gatelela gore kgopolo ye e lego mothalothetong wa 5 ya gore Tau a ahlame e
tšwela pele mothalothetong wa 6 gore ba bone magalagapa a gagwe.
E tšwelela methalothetong ya 7 le 8
7 Re bone gore Mazulu le Mathosa
Go gatelela kgopolo ye e lego mothalothetong wa 7 wa gore ba bone gore mehlobo
ye e tšwela pele mothalothetong wa 8 gore e fetšwa ke eng nageng.
MAIKUTLO:
Sereti se laetša maikutlo a lethabo.
Se thabišwa ke ka fao se lego bogale ebile se rutegilego ka gona.

KGOABA – MOKABA M.J
1 Kgomo e a tshwa.
2 E gangwa ke mang?
3 E gangway ke mang ge e se nna Kgoaba?
4 Ke Malope a Phaswa a Mmamogabjana
5 Ke Tlou nke se bowa Selema
6 Ke tla šitwa ke go itheta
7 Ke wa boSebatšana
8 Sa botšhitšhidi ya leboto
9 Wa bo sentšha marena ntlong mathaka a tla ka go rata
10 Ke motho wa bo Makompula a Makgogo
11 Wa bo hlakola a mabjang
12 Ke wa Magatsela a eya ganong
13 Mogolori wee!
14 Mogolori’a ratswinyane ke maloba taba a e kwele
15 Ke motho’a bo Makompula a Makgogo
16 Batho b abo Madibeletše a hlabile
17 Ka hlaba mala a seoka a šala a eme
18 Ka Malaaseoka a boLehututu
19 Ngwana’a thaba ya Segatla
20 Tibane wee
21 Ke motho’a bo mpatolele sekhobana
22 Ke motho’a bo kgwekgwe
23 Ke ngwana mmetwa ke tibu ya legapu
24 Wa bo Phepherehle ka tšhoša Matsimela
25 Phepherehle papago Letuba la ga Pharaša.
26 Mogolori wee!
27 Ke motho’a bo magata ditoro nkobona
28 Ka re go gata gwa lla diroromo.
[Letl.71]
MOHUTA WA SERETO
KGOABA
Sereto se ke seretotumišo sa segologolo/ Thetogale.
Diteng tša sona di lebane le ditiragalo tša segologolo.
Matseno
Sereto se se tsebja ka:
Fomula ya matseno elego:
‘Kgomo e a tshwa!’
Sereti se swana le kgomo ye e tshungwago ke matutu.O ra gore batheleetši bam o
fe tsebe gore ba mo theeleditše ba tla re
‘E gangwa ke mang?’ ba e ra gore etla natšo
Boitsebišo
Sereti se thoma go itsebiša se re:

E gangwa ke manga ge e se nna Kgoaba

Ke Malope a Phaswa a Mmamogabjana
Ke Tlou nke se bowa Selema
Ke wa boSebatšana
Botse botse sereto se se tletše ka boitsebišo bja sereti elego Kgoaba.
Sereti se dirišitše leba la tshwantšhišo ‘ke’’ go itsebiša:
Kgoaba o hlaloša gore ke yena wa bomang.
Mainatheto
 Ke Malope
 Ke Tlou
Mephato?
Lešika la boKgoaba ke Mogolori
Dibokantšu ke di fe?
Thumo: sereti ga se sa ruma sereto se ka tlwaelo ka ke tšhaba baditi.
Sereto se ke thetogale efela ga se kgotsofatše dinyakwa tše dingwe tša yona ka
botlalo.
E beakantšwe ke bahlahli ba Selete sa Capricorn South:

MAKHALEMELE T.J
MAMPURU M.A

Sepedi Grade 11 Literature Study Guide 2024-1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Sepedi Grade 11 Literature Study Guide 2024-1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sepedi Grade 11 Literature Study Guide 2024-1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NATIONAL

SEPEDI LELEME LA GAE (HL)

LEPHEPHE LA BORARO (P2)

Direto tše di kgethetšwego barutwana ba Grade 11 go tloga ka 2023

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

DISENYAPELEGO - MOKABA M.J et.al

1 Re ile re tsena tokologong,

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

 Sereti se gatelela kgopolo ya gore ke bona bafaladi ba re tletšego le tše re

 ong le eng ke morumokwanotshadi

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

 Sereti se kaya bafsa bao ba sa godišwago ka go fiwa maele le go bontšhwa tsela

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

TOKA E PADILE – MJ MOKABA

Moko/Kgwekgwe- ke kakaretšo ya diteng sereto se mabapi le eng?

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

 Ba ile ba thoma go mo katoga, ba mo šisingwa

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Badirišanemmogo- go gatelela kgopolo ya gore ba šoma le yena

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

ba mo kwele bohloko le go mo thekga ba a mo nyenya, go mo seba le go mo

KE BE KE SA GO LEBELETŠE- MOKABA M.J

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

 Dikwatreine tše tharo tša mathomo di tšweletša tshwantšho elego bothata

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Dibokantšu – sereti se diriša dibokantšu go gatelela kgopolo ye e itšego.

BASWA LE ROBETŠE – MOKABA M.J

1 Thaka ye kgwadi le phaka thoko

7 Ditsebe le di kitetše motu

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

 Ke mollwane wa/ go khutša ga hlago mothalothetong.

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Sereti se aparetšwe maikutlo a manyami/ go kwa bohloko

1. Ke mengwaga ke dula le wena Marumo

9 Ake o mpotše Marumo

17 La ka lešaka le tletše tšohle

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

 Sereti se duma go tseba tatago sona yo a mmelegego.

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

20 Seo ke se llelago ke tate montswadi.

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

5. ‘Mahlalagading ke tšwele’- Sereti se gatelela kgopolo ya gore se godile se

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

 Sereto se se na le ditemanatheto tše 3.

BA A NTSHEGA – MOKABA M.J

1 Di a ntshega lehono dithaka

17 Dikhukhumelatswuane go di apara ga go sa kgonega

23 Metlae ga ke sa dira le motho

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

 Ga a sa kgahliša ka gore o hladilwe o šetše nyanyeng.

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

20 Mohla o ntlhaba pelo ka lerumo

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

Ke apogetšwe ke maru- sereti se gatelela kgopolo ya gore ka ge se hladilwe se

Tokelo ya ngwalollo e ileditšwe Phetla

SELLO SA MMAGO BONA – MOKABA M.J

1 Lapa le go gakile gobane e fedile,