Szukaj porozumienia

ze swoim dzieckiem

Bliżej siebie – dalej od narkotyków

Poradnik dla rodziców
Szukaj porozumienia
ze swoim dzieckiem

Bliżej siebie – dalej od narkotyków

Poradnik dla rodziców
1
 opracowanie:
Barbara Jakubowska
Danuta Muszyńska
Michał Kidawa
wydano ze środków Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii
nadzór nad projektem: Tomasz Zakrzewski

projekt okładki: Magdalena Wurst

redakcja językowa i korekta: Ewa Jastrun
skład: SUMUS
druk: ED-DRUK-Kaczmarczyk

ISBN: 978-83-925843-9-1

Broszura w wersji elektronicznej dostępna jest na stronach

www.kbpn.gov.pl/wydawnictwa_on_line.htm

egzemplarz bezpłatny

2
 Bliżej siebie – dalej od narkotyków
Być rodzicami nastolatka nie jest łatwo. Jeżeli jednak rozumie się i pamięta, że
okres dorastania jest tak samo trudny dla rodziców, jak i dla dziecka – to połowa
sukcesu.

Większość rodziców najbardziej boi się okresu, kiedy dziecko zaczyna dora-
stać. Zaczyna wtedy wymykać się spod kontroli, buntuje się, poszukuje nowych
doświadczeń, a rodzice czują się bezradni, w dodatku mniej ważni dla dziecka
niż jego rówieśnicy.

Wszyscy chcemy być dobrymi rodzicami i na ogół nie szczędzimy wysiłku, aby
nasze dzieci były szczęśliwe. Staramy się, chcemy dla dziecka jak najlepiej,
a mimo to zdarza się, że spotykają nas rozczarowania, a dziecko sprawia kło-
poty.

Ten krótki poradnik jest adresowany do wszystkich rodziców. Być może porady
w nim zawarte dla wielu osób okażą się oczywiste, ale dla niektórych będą po-
mocne – uświadomią im, że rodzice mają decydujący wpływ na to, czy dziecko
sięgnie po narkotyki.

Nie ma prostych i skutecznych recept na to, jak skutecznie uchronić dziecko

przed narkotykami, ale jedno jest pewne: im lepszy mamy kontakt z dziec-
kiem, tym łatwiej ustrzeżemy je przed narkotykami.

3
 Rozmowa jest podstawą dobrych kontaktów z dzieckiem, bo pozwala lepiej
poznać jego świat, oczekiwania, marzenia, ale też różnorodne problemy. Nie
bójmy się rozmawiać także na trudne tematy. Wiedza o narkotykach pomaga
przełamać opory przed rozmową z dzieckiem. Im więcej wiemy o narkoty-
kach, tym łatwiej przekonamy dziecko o ich szkodliwości. Używajmy
rzeczowych argumentów.

Broszurka zawiera podstawowe informacje dotyczące budowania dobrego

kontaktu z dzieckiem oraz wskazówki, co można zrobić, żeby ten kontakt po-
prawić. Druga część poświęcona jest wiedzy o narkotykach.

Co warto wiedzieć i robić, aby chronić dziecko przed narkotykami:

XX znać prawa rządzące rozwojem dziecka;

XX wiedzieć, jak budować dobry kontakt z dzieckiem;
XX znać powody, dla których młodzi sięgają po narkotyki;
XX być konsekwentnym w przestrzeganiu zasad;
XX mieć rzetelną wiedzę na temat narkotyków.

Dlaczego tak trudno być rodzicami nastolatka?

Problemy dorastania
Młodzi ludzie buntują się przeciw dorosłym, a rodzice są pierwszymi doro-
słymi, przeciw którym ten bunt jest skierowany. Dzieci w okresie dorastania
chcą być traktowane jak dorosłe i nie godzą się z zakazami i ograniczeniami

4
stosowanymi przez rodziców. Taka postawa jest wyrazem naturalnego w tym
wieku dążenia do wyodrębnienia się i uzyskania niezależności, ale najczęściej
rodzi konflikty.

Rówieśnicy
Dla nastolatków najważniejsza staje się grupa rówieśnicza. Bycie w grupie rodzi
konieczność dopasowania się do niej, zyskania akceptacji – czasem za wszelką
cenę, wbrew temu, czego oczekują dorośli. Często młodzi ludzie darzą więk-
szym zaufaniem przyjaciół niż rodziców, dlatego próby ograniczania im swobo-
dy w tym zakresie na ogół kończą się niepowodzeniem. Dla rodziców to trudny
test wytrzymałości, cierpliwości i rodzicielskiej miłości.

Tempo życia
Życie codzienne obecnie podlega różnorodnym presjom. Dotyczy to zarów-
no dorosłych, jak i dzieci. Wielu rodziców zmaga się z bezrobociem, inni zaś
poświęcają dużo czasu pracy zarobkowej. Dorastające dzieci również już od
najmłodszych lat podlegają wyjątkowej presji – oczekuje się od nich osiągnięć
w szkole, ładnej sylwetki, sukcesów. Coraz mniej chwil pozostaje na rozmowy
i wspólne spędzanie czasu.

Czego dorastające dzieci potrzebują od rodziców?

Dorastające dzieci potrzebują naszej dyskretnej obecności, dostępności i goto-
wości do udzielenia im pomocy. Wierzą, że w porę zareagujemy, gdy dzieje się
coś niedobrego. i znajdziemy sposób, aby rozwiązać problem.

5
 Chcą widzieć w nas swoich sojuszników, na których mogą liczyć w trudnych
momentach.

Czego więc potrzebują nasze dzieci?

XX Poczucia więzi i przynależności do rodziny. Chcą czuć, że są kochane,

rozumiane i mogą liczyć na wsparcie rodziców. Potrzebują naszego szacun-
ku, przyjaznej atmosfery w domu – poczucia bezpieczeństwa.

XX Poczucia własnej wartości. Chcą, aby doceniać ich wysiłki w dążeniu do

sukcesów oraz mieć pewność, że nie zostaną przez nas skrytykowane i od-
rzucone, gdy coś się nie uda.

XX Wiarygodności. Chcą mieć pewność, że zachowujemy się tak, jak mówi-

my, oraz że potrafimy przyznać się do własnych słabości, niewiedzy i błędów.

XX Sprawiedliwego traktowania. Przekonania, że w niejasnej sytuacji rodzice

zareagują w oparciu o wnikliwe rozpatrzenie sprawy.

XX Stanowczości w ważnych sprawach. Potrzebują jasno określonych reguł

i konsekwencji w ich przestrzeganiu.

XX Poszanowania intymności i dyskrecji. Chcą mieć pewność, że granice

ich prywatności są przez nas respektowane.

6
 Jak być bliżej z dzieckiem?
Więź z dzieckiem buduje się od chwili jego narodzin. Bliskość, zaufanie, szcze-
rość to efekty wieloletniej pracy. Jeżeli jesteśmy na co dzień blisko z dzieckiem,
łatwiej nam zauważyć, co je cieszy, co martwi i z czym sobie nie radzi. Kiedy
dziecko dorasta, zwykle trudniej nam znaleźć wspólny język, bo zaczyna być
inne – czasem dziwnie się ubiera, słucha niezrozumiałej muzyki i coraz bardziej
się buntuje w wielu sprawach. Pomimo to starajmy się poznawać, rozumieć
i akceptować świat młodych.

Rozmowa jest podstawą dobrych kontaktów z dzieckiem, a podstawą

rozmowy jest uważne słuchanie.

XX Rozmawiaj ze swoim dzieckiem zawsze, wszędzie i o wszystkim. Im częściej

z nim rozmawiasz, tym lepiej poznajesz jego świat, jego oczekiwania, marze-
nia, a także problemy.

XX Staraj się zawsze znaleźć czas na rozmowę, gdy dziecko ma problem. Rozmowa
pomaga pozbyć się przykrych uczuć. Gdy czuje się bezradne i skrzywdzone,
pozwól mu się wygadać, wypłakać i wyzłościć. Postaraj się je zrozumieć i mą-
drze mu doradzić. W żadnym wypadku nie bagatelizuj jego problemów.

XX Znajdź też czas, gdy chce się podzielić radością, sukcesem. Okaż swoje
zadowolenie, pochwal, spytaj o szczegóły wydarzenia. Nie umniejszaj wagi
sukcesu, powiedz, jaki jesteś z niego dumny. To mu dodaje wiary w siebie
i jest zachętą do osiągania dalszych sukcesów.

7
 XX Staraj się dostrzegać sygnały, że dziecko cię potrzebuje. Kiedy ma jakiś pro-
blem, nie zawsze poprosi cię o rozmowę. Jeżeli będziesz uważnie je ob-
serwować, to z pewnością dostrzeżesz wszelkie zmiany. Czasem zaczyna
cię unikać, a czasem stara się być blisko, „kręci się” i czeka. Zainteresuj się
przyjaźnie, pomóż nawiązać rozmowę.

XX Stwarzaj warunki do luźnej rozmowy. Wykorzystuj naturalne chwile przy

wspólnej herbacie, kolacji, na spacerze, stwórz nastrój do wieczornych „po-
gaduch”, proponuj wspólne spędzanie wolnego czasu atrakcyjne także dla
niego.

XX Okazuj zainteresowanie jego sprawami, ale nie wypytuj natarczywie.

Poczekaj, aż samo zacznie mówić o tym, co się u niego dzieje. To ono decy-
duje, ile chce nam o sobie powiedzieć. Uszanuj to.

XX Rozmawiaj też o tym, co się dzieje u ciebie, o swoich kłopotach i planach.

Pytaj je o zdanie w różnych sprawach i pokazuj, że liczysz się z jego opinią.

XX Opowiadaj o sobie. Dzieci lubią wspomnienia rodziców z czasów ich młodo-

ści. Takie opowiadania zbliżają, bo przypominają dzieciom, że ich rodzice też
byli młodzi. Nie przedstawiaj się jednak wyłącznie kryształowo, powiedz, że
także robiłeś błędy i uczyłeś się podejmować trudne decyzje.

XX Rozmawiaj na każdy temat, nie unikaj trudnych spraw. Zadbaj o to, żeby
w waszym domu nie było tematów tabu. Rozmawiaj także o tym, czego się
obawiasz. Bądź raczej doradcą niż ekspertem.

8
Warto też pamiętać o kilku ważnych sprawach.

XX Bądź przykładem. Postępuj tak, by być wiarygodnym. Dzieci są dobrymi

obserwatorami i łatwo zauważą, gdy nie postępujesz tak, jak mówisz.

XX Wymagaj, ale stawiaj dziecku zadania możliwe do spełnienia.

XX Bądź konsekwentny, aby dziecko liczyło się z tobą i wiedziało, że ustalone

przez ciebie normy w ważnych sprawach muszą być respektowane.

XX Poznaj przyjaciół i znajomych dziecka. Pamiętaj, że w tym wieku koledzy

odgrywają ważną rolę i często mają duży wpływ na zachowanie dziecka.

XX Szanuj prawo dziecka do własnych wyborów, opinii, dysponowania wolnym

czasem. Doradzaj, ale nie narzucaj swojej woli.

XX Nie bądź nadmiernie opiekuńczy. Pozwól dziecku zdobywać doświadcze-

nia; ono uczy się życia, przede wszystkim robiąc nowe rzeczy, sprawdzając.
Czasem popełnia przy tym błędy, bądź zatem czujny i w porę reaguj.

XX Określ jasno zasady dotyczące zakazu stosowania środków odurzających

i innych używek, ale sam też unikaj nadużywania leków, papierosów i alko-
holu.

XX Ucz, jak przezwyciężać trudności i radzić sobie w trudnych sytuacjach.

Dotyczy to także sytuacji, gdy ktoś proponuje narkotyki.

9
 Budowanie zasad
Rodzina jest miejscem, w którym dzieci uczą się, jak żyć wśród ludzi i jak sobie
radzić w życiu. To, jak porozumiewamy się między sobą, w jaki sposób rozwią-
zujemy problemy, jak troszczymy się o siebie nawzajem – pokazuje dzieciom,
co jest właściwe i pożądane, a co nie jest. W ten sposób budujemy system
wartości, którym będą się kierowały. Zadaniem rodziców jest stwarzać sytuacje
sprzyjające rozwojowi tych ważnych umiejętności.

Najczęściej zasady współżycia w rodzinie tworzone są w sposób naturalny, wy-

nikają z ogólnych norm społecznych lub związane są z pewnymi tradycjami.
Dotyczą najczęściej poszanowania prywatności, nieużywania przemocy, po-
działu obowiązków domowych, uczestnictwa w wydarzeniach rodzinnych.

Zasady panujące w rodzinie powinny ułatwiać jej funkcjonowanie, ale nie ogra-
niczać nikogo. Zakazy powinny zaś dotyczyć tylko spraw naprawdę istot-
nych – bezpieczeństwa, zdrowia, wzajemnego traktowania się.

Przygotuj dla dziecka drogowskazy,

aby mogło bezpiecznie dorastać.
Trochę inną sprawą jest ustalanie zasad dotyczących dzieci. Nie da się wycho-
wać nastolatka bez narzucenia mu pewnych ograniczeń. Wyznaczanie granic
jest trudne, ale bardzo potrzebne. Dorastanie jest tak burzliwym okresem, że
młody człowiek musi wiedzieć, na co się zgadzamy, a na co nie. Czasem buntu-

10
je się i próbuje przekraczać te ustalenia. Wtedy powinien dowiadywać się, jakie
są konsekwencje tych zachowań. Stawianie ograniczeń wymaga od rodziców
zaangażowania i traktowania poważnie wprowadzanych zasad. Tylko wtedy
mają one sens i działają. Pozostawianie dziecku zbyt dużej wolności najczęściej
nie sprawdza się.

Gdy coś się psuje,

czyli jak poprawić kontakt z dzieckiem
Bywa, że mimo wielu wysiłków włożonych w wychowanie dziecka nasz kontakt
z nim w okresie dorastania nie jest najlepszy. Czy można coś naprawić? Na
pewno można nad tym pracować, ale nie jest to łatwe. Utracone zaufanie, brak
wiary, złość to sprawy, które – gdy narastały latami – może być trudno zmienić,
ale jest to możliwe i należy próbować.

Jeżeli chcesz wprowadzić zmiany, to powiedz o tym dziecku. Porozmawiaj

z nim o tym, co i jak chcesz zmienić. Wyjaśnij mu dlaczego i poproś o współ-
pracę. Dziecko musi widzieć, że zależy ci na poprawieniu kontaktu.

Jeśli dotychczasowe próby porozumienia się z dzieckiem nie powiodły się, na-
leży podjąć nowe działania. Nie warto rezygnować z bliskości. Oboje jej potrze-
bujecie.

Jeżeli jakieś zachowanie twojego dziecka jest dla ciebie nie do przyję-
cia, spróbuj to zmienić. Powiedz mu:

11
 XX o jakie konkretnie zachowanie ci chodzi;
XX jakie uczucia przeżywasz, gdy ono zachowuje się w ten nieakceptowany
przez ciebie sposób;
XX dlaczego to zachowanie jest twoim zdaniem niewłaściwe;
XX jakie konsekwencje dla ciebie lub innych ma to zachowanie;
XX jakiej zmiany oczekujesz.

Jeśli chcesz przeprowadzić z dzieckiem poważną rozmowę po to,

by wprowadzić zmiany w waszej rodzinie, to:
XX znajdź na nią jakiś spokojny moment;
XX zajmuj się tylko tą konkretną sprawą;
XX mów o tym, co czujesz w związku z konkretnym zdarzeniem;
XX słuchaj uważnie, co dziecko ma ci do powiedzenia;
XX zadbaj o to, by każdy mógł przedstawić swój punkt widzenia i wyrazić własną
opinię;
XX zakładaj możliwość zmiany swojego zdania;
XX bądź gotowy do kompromisów;
XX koncentruj się na rozwiązaniu problemu, a nie na tym, kto wygra.

12
Bariery porozumienia z dzieckiem – jak ich unikać

Bariery Jak unikać

Brak umiejętności Rozmawiaj z dzieckiem tak, aby miało poczucie, że jesteś
słuchania zainteresowany tym, o czym mówi. Ważny jest kontakt wzro-
kowy i inne oznaki potwierdzające, że słuchasz je z uwagą.
Przerywanie Staraj się wysłuchać dziecka do końca. Daj mu szansę wy-
powiedzieć się, zanim cokolwiek powiesz. Nie zakładaj, że
wiesz, co chce ci powiedzieć. Przerywanie może spowodo-
wać niechęć dziecka do dalszej rozmowy.
Brak skupienia Poświęć czas wyłącznie na rozmowę z dzieckiem.
uwagi na Wykonywanie w tym samym czasie innych czynności może
rozmówcy być odczytane przez dziecko jako brak zainteresowania dla
niego i umniejszanie wagi problemu.
„Prawienie kazań”, To zwykle „grzechy główne” rodziców. Staraj się je przezwy-
moralizowanie, ciężać, bo to mało skuteczne sposoby, a dzieci szybko za-
„zrzędzenie czynają przez to ignorować rodziców. Jeżeli przyłapiesz się
i gderanie“ na tym – zmień taktykę.
Krytykowanie Staraj się nie krytykować nadmiernie, a jeżeli to konieczne,
krytykuj konkretne zachowanie, a nie dziecko. Nie porównuj
go też z innymi, podając ich za dobry przykład. Staraj się za-
chować obiektywizm w wydawaniu ocen.

13
 Podnoszenie Chociaż dzieci maja dużą zdolność wyprowadzania rodziców
głosu z równowagi, pamiętaj, że krzykiem niewiele można osią-
gnąć, a do tego często wykrzykujemy słowa, których potem
żałujemy.
Rodzic ma zawsze Nie wykorzystuj przewagi, że jesteś rodzicem, i nie używaj
rację argumentu, że posłuszeństwo dziecka należy się rodzicom
„z urzędu”.
Bagatelizowanie Chociaż niektóre problemy twojego dziecka mogą ci się wy-
dać błahe lub wyolbrzymione, staraj się przywiązywać wagę
do wszystkiego, co go martwi.
Brak warunków Trudno zachować intymność rozmowy, jeżeli coś rozprasza
sprzyjających uwagę. Wyłącz telewizor czy radio, staraj się stworzyć wa-
rozmowie runki, by nikt wam nie przeszkadzał.

14
 Nasze dzieci i narkotyki
Poszerz swoją wiedzę na temat narkotyków. Łatwiej przekonasz dziec-
ko o ich szkodliwości, używając rzeczowych argumentów.

Powinieneś także:

XX nauczyć się rozpoznawać sygnały wskazujące na zażywanie, by móc w porę

zareagować;
XX wiedzieć, gdzie znaleźć pomoc dla siebie i dla dziecka, kiedy pojawi się problem.

Co warto przeczytać
XX Ralph I. Lopez, „Twój nastolatek – zdrowie i dobre samopoczucie”
XX Ruth Maxwell, „Dzieci, Alkohol, Narkotyki”
XX Timothy Dimoff, Steve Carper, „Jak rozpoznać, czy dziecko sięga po narkotyki„
XX Melanie McFadyen, „Narkotyki wiedzieć więcej”
XX Informacje w internecie na stronach:
www.narkomania.org.pl, www.dopalaczeinfo.pl

W każdej księgarni można znaleźć wiele innych pozycji na temat narkotyków

i narkomanii, a także poradników dotyczących problemów wychowawczych.
Warto czytać i poszerzać swoją wiedzę w tym zakresie. Ułatwi nam to zrozumie-
nie problemów związanych z dorastaniem naszych dzieci.

15
 Sygnały, które powinny nas zaniepokoić
Mimo naszych starań dorastające dzieci rzadko zachowują się tak, jakbyśmy
chcieli. Wciąż stwarzają sytuacje, które nas niepokoją. Zmieniają zachowania,
nawyki i sposób bycia. Przebywają gdzieś do późnych godzin nie wiadomo
z kim, nie uczą się tyle, ile naszym zdaniem powinny, zaniedbują swoje zaintere-
sowania, nie chcą z nami rozmawiać. Wchodzą w nowy okres życia, naśladują
starszych, chcą upodobnić się do kolegów. To problemy związane z okresem
dorastania i są one naturalnym elementem rozwoju, chociaż mogą nam się nie
podobać. Dlatego nie zawsze należy reagować paniką na każdą zmianę w za-
chowaniu dziecka, bo nie musi ona oznaczać, że jest ono zagrożone narkomanią.

Są jednak sytuacje, których nie wolno bagatelizować. Masz prawo sądzić, że

z dzieckiem dzieje się coś niedobrego, gdy zauważysz kilka z wymienionych
niżej objawów równocześnie:

XX oddala się od ciebie, staje się obce, mimo że wcześniej byliście blisko;
XX wyraża niechęć do rozmów, unika kontaktu, kręci w rozmowie, kłamie;
XX ma kłopoty z nauką, choć wcześniej dobrze sobie radziło, wagaruje;
XX jest niecierpliwe, rozdrażnione;
XX jest na zmianę pobudzone lub ospałe, sypia o dziwnych porach;
XX znika często w ciągu dnia z domu pod dowolnym pretekstem i stara się uni-
kać kontaktu po powrocie;
XX wraca bardzo późno lub bez uzgodnienia nocuje poza domem;
XX ma nowych znajomych, których nie chce zapraszać do domu;
XX kwestionuje szkodliwość narkotyków, uważa, że powinny być zalegalizowane;

16
XX ma nadmierny apetyt lub nie ma apetytu;
XX ma przekrwione oczy, zwężone lub rozszerzone źrenice, przewlekły katar;
XX w jego pokoju dziwnie pachnie, miewa fifki i fajki różnych kształtów, bibułki
do skrętów, biały proszek, pastylki nieznanego pochodzenia, opalone folie
aluminiowe, leki bez recept, nieznane chemikalia;
XX z domu znikają pieniądze i wartościowe przedmioty.

Co robić, gdy okaże się, że chodzi o narkotyki

Gdy masz pewność, że chodzi o narkotyki, zacznij działać, bo problem sam
się nie rozwiąże. Nie działaj jednak pod wpływem emocji, nie rozpoczy-
naj rozmowy, gdy dziecko jest odurzone. Przygotuj się do rozmowy, zadbaj
o to, by każde z was miało na nią czas.

Wysłuchaj, co ma do powiedzenia na swoją obronę, ale nie daj się zwieść ła-
twym tłumaczeniom. Nie ufaj zapewnieniom, że znaleziony w jego pokoju nar-
kotyk należy do kolegi. Nie daj się przekonać, że teraz taka moda i wszyscy
biorą narkotyki. Nie uważaj za mniejsze zło, jeżeli mówi, że to „tylko trawka”. Nie
obwiniaj się, kiedy mówi, że bierze z powodu kłopotów rodzinnych.
Jeżeli stwierdzisz, że był to incydent – daj mu szansę, nie traktuj jak narkomana.
Porozmawiaj o konsekwencjach i zagrożeniach wynikających z brania narkoty-
ków, a także o presji i manipulacji ze strony grupy biorącej narkotyki. Powiedz
dziecku, że złamało zasady, zawiodło twoje zaufanie i wyjaśnij, jak źle się z tym
czujesz. Ustalcie nowe reguły i stosuj zasadę „ograniczonego zaufania”, dopóki
nie upewnisz się, że wszystko jest w porządku.

17
 Jeżeli stwierdzisz, że dziecko ma już problem z narkotykami, skorzystaj z pomo-
cy specjalistów. Zdobądź adresy poradni lub specjalistów w zakresie uzależnień,
którzy pomogą tobie i dziecku poradzić sobie z problemem. Wspólnie z terapeutą
i dzieckiem ustalcie reguły postępowania i konsekwentnie ich przestrzegaj.

Nie chroń dziecka przed konsekwencjami jego zachowań. Jeżeli się nie uczy-
ło, może nawet nie zdać. To konieczny element dochodzenia do zdrowia. Nie
usprawiedliwiaj nieobecności, nie tłumacz dziecka przed nauczycielami, znajo-
mymi i rodziną. Nie wstydź się i nie ukrywaj za wszelką cenę tego problemu – to
przecież może się zdarzyć w każdej rodzinie.

Jeżeli dziecko podejmie terapię, będzie potrzebowało dużo cierpliwości, zrozu-

mienia i wsparcia.

Testy do wykrywania narkotyków w moczu

Jeżeli podejrzewasz, że dziecko zażywa narkotyki, a wyczerpałeś już inne spo-
soby, by zdiagnozować sytuację – możesz sprawdzić to za pomocą testu.
W wielu aptekach dostępne są testy, które wykrywają narkotyki w moczu, na
obecność m. in. amfetaminy, kokainy, morfiny, THC (marihuany, haszyszu).

Zanim kupisz i zrobisz test powinieneś wiedzieć:

XX ile czasu upłynęło od ewentualnego zażycia narkotyku;
XX czy to na pewno mocz osoby badanej;
XX jaki narkotyk może wchodzić w grę.

18
Kiedy test może być przydatny?
XX Gdy dziecko zaprzecza, a masz podstawy sądzić, że jednak zażywa narkotyki;
XX gdy dziecko przestało używać narkotyków – w celu kontroli utrzymania abs-
tynencji.
Na jakie pytania odpowie test?
XX Czy dziecko zażyło dany narkotyk.
Na jakie pytania nie odpowie test?
XX Czy ktoś jest uzależniony,
XX jak często bierze,
XX jak dużo zażył.

Zawsze uważnie przeczytaj instrukcję dołączoną do testu i stosuj się ściśle do

zaleceń, ponieważ testy poszczególnych producentów różnią się między sobą.
Musisz też brać pod uwagę możliwość pomyłki. Szybkie metody testowania
mają swoje ograniczenia i minusy.

Narkotyki i prawo
Posiadanie narkotyków jest czynem karalnym, ale zdarza się, że dziecko biorące
narkotyki łamie prawo, aby zdobyć pieniądze. Mogą więc zdarzyć się kradzieże,
wynoszenie wartościowych rzeczy, handel narkotykami, a także bójki i prostytucja.
Może zdarzyć się również, że twoje dziecko samo nie zażywa narkotyków, a je-
dynie handluje nimi z chęci zysku. Powinno cię zaniepokoić, jeśli zauważysz, że
posiada pieniądze z niewiadomego źródła, kupuje nowe, czasem drogie rzeczy,
prowadzi niejasne interesy z kolegami.

19
 Powinieneś wiedzieć, że:
XX posiadanie narkotyków zagrożone jest karą więzienia do lat trzech;
XX posiadanie znacznej ilości narkotyków zagrożone jest karą więzienia do lat
pięciu i grzywną;
XX produkcja narkotyków zagrożona jest karą więzienia do lat trzech. W przy-
padku produkcji znacznej ilości narkotyków przestępstwo zagrożone jest
grzywną i pozbawieniem wolności na czas nie krótszy niż trzy lata;
XX handel narkotykami zagrożony jest karą więzienia do lat dziesięciu;
XX udzielanie lub nakłanianie do użycia narkotyków zagrożone jest karą wię-
zienia do lat pięciu.
Podstawa prawna: Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 179 , poz. 1485)

W ostatnim czasie w związku ze wzrostem zagrożenia zdrowia spowodowane-

go rozwojem zjawiska używania tzw. dopalaczy wprowadzono istotną zmianę
przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Ponieważ poprzednie noweli-
zacje, polegające na dopisywaniu nowych substancji do listy środków zabronio-
nych, nie przyniosły zadawalającego rezultatu, ustawodawca zdecydował się na
zmianę podejścia i podjął próbę potraktowania tzw. dopalaczy jako całości, bez
odnoszenia się do poszczególnych substancji czy produktów.

Najnowsza zmiana wprowadziła pojęcie środków zastępczych (substancji po-

chodzenia syntetycznego lub naturalnego używanych zamiast lub w tych samych
celach co narkotyki) i objęła je zakazem wytwarzania i wprowadzania do obrotu.
Za złamanie zakazu grozi kara pieniężna od 20 000 do 1 000 000 PLN. Nadzór
nad przestrzeganiem przepisów prowadzi Inspekcja Sanitarna. Nowelizacja
weszła w życie 27 listopada 2010.

20
Podstawa prawna: Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji
Sanitarnej z dnia 8 października 2010 r. (Dz.U. z 2010 r. nr 213; poz. 1396)

Treść ustawy oraz nowelizacji dostępne są na stronie www.kbpn.gov.pl

Narkotyki – podstawowe rodzaje i opis

Konopie indyjskie (kanabinole, THC)
Marihuana, haszysz, skun, olej haszyszowy to występujące w różnej postaci
przetwory konopii indyjskich.

MARIHUANA (dżoint*, skręt, blant, ziele, zielsko, zioło,splif, grass, marycha,

trawa, huana, maryśka, skun, gandzia, samosieja, afgan, kolumbijka)
Wygląd: brązowozielone liście i nasionka, mieszanina suchych liści i kwiatosta-
nów przypominająca trochę natkę pietruszki albo majeranek.
Sposób przyjmowania: najczęściej do palenia w postaci własnoręcznie robio-
nych skrętów.

SKUN – niezwykle mocna odmiana konopii uprawiana w specjalnych warunkach.

HASZYSZ (hasz, grudka, gruda, czekoladka, afgan, kloc, plastelina, kostka)

Wygląd: brązowe i czarne kulki lub kostki, cienkie paski.
Sposób przyjmowania: najczęściej palony, może być także dodawany do potraw.

* slangowe nazwy występujące w niniejszej broszurce podajemy w pisowni fonetycznej

21
 OLEJ HASZYSZOWY
Wygląd: zielonobrązowy olej, sprzedawany w małych fiolkach lub poduszeczkach.
Sposób przyjmowania: najczęściej jako dodatek do papierosów lub skrętów
z marihuaną.

Objawy użycia:
zwężone źrenice, przekrwione oczy, euforia, gadatliwość, poczucie odprężenia, za-
burzenia koordynacji ruchowej, zwiększona wrażliwość na światło i dźwięk, obniżona
koncentracja, trudności w zapamiętywaniu, nagłe napady śmiechu, chichot, zwięk-
szony apetyt, kaszel, czasem spadek nastroju, zamknięcie się w sobie i milczenie.

Zwróć uwagę na:

słodkawą woń oddechu, włosów i ubrania, nagłe zainteresowanie hodowlą roślin,
pojawienie się brązowozielonych liści i nasionek, fifek i fajek, bibułki papierosowej.

Długotrwałe używanie może prowadzić do:

zaburzonej oceny sytuacji, spadku koncentracji uwagi, obniżonej sprawności
w prowadzeniu pojazdów, przewlekłego zapalenia oskrzeli i krtani, astmy, ogól-
nego zobojętnienia. U osób zażywających przetwory konopii w stanie obniżone-
go nastroju mogą powstać stany depresyjne, lęki, a nawet psychozy.

AMFETAMINA
(speed, proszek, proch, amfa, feta, setka, witamina A)

Wygląd: biały lub beżowy proszek, tabletki, kapsułki.

Sposób przyjmowania: doustnie, wciągana przez nos lub wstrzykiwana.

22
Objawy użycia:
przypływ energii, poczucie mocy, podwyższenie nastroju, wzmożona aktyw-
ność, słowotok, zaburzenia snu (bezsenność), brak apetytu, rozszerzone źreni-
ce, przyspieszona czynność serca i szybki oddech, zaczerwienienie skóry, wy-
sypka, suchość w ustach, podwyższone ciśnienie krwi, silny niepokój, napięcie
i drażliwość. W końcowej fazie działania narkotyku zmęczenie i senność.

Zwróć uwagę na:

biały lub beżowy proszek, tabletki, kapsułki, kryształki, małe foliowe torebeczki,
folię aluminiową, igły, strzykawki, pocięte rurki, słomki do napojów.

Długotrwałe używanie może prowadzić do:

silnego uzależnienia psychicznego, zaburzeń zachowania, rozwoju stanów de-
presyjnych połączonych z myślami samobójczymi, a w skrajnych przypadkach
do psychoz, śpiączki i śmierci.

KOKAINA i jej odmiana CRACK

KOKAINA (koka, koks, gram, porcja, śnieg, charlie, biała dama, witamina C)
Wygląd: krystalicznie biały proszek.
Sposób przyjmowania: wciągana przez nos, wstrzykiwana, zażywana doustnie,
palona z domieszkami innych narkotyków.

CRACK (kisielek, galaretka)

Wygląd: białe, beżowe lub brązowe kamyki (żwir) sprzedawany w foliowych wo-
reczkach, folii aluminiowej.

23
 Sposób przyjmowania: pali się w specjalnej fajce lub wdycha jego opary.

Objawy użycia:
pociąganie nosem i/lub katar, nadpobudliwość, gadatliwość, niepokój psychoru-
chowy, rozszerzone źrenice, poczucie euforii, mocy, siły, osłabienie krytycyzmu.

Zwróć uwagę na:

biały proszek, a w przypadku cracku jasnobrązowe kuleczki „kamyki”, fajki,
małe flakoniki, igły, strzykawki, małe foliowe torebeczki, lusterka.

Długotrwałe używanie może prowadzić do:

stanów depresyjnych i tendencji samobójczych, urojeń prześladowczych i lęku,
stanów delirycznych, impotencji, zakrzepów krwi, utraty przytomności, śmierci
z przedawkowania.

EKSTAZY
(eska, bleta, piguła, piksa, dropy oraz nazwy handlowe: UFO, Adam, Eva, Love,
Superman, Batman, Aligator, Mitsubishi, Vogel, Snowball, Drops, Herz, Sonne, VW)

Wygląd: białe lub kolorowe pastylki z wytłoczonymi wzorkami, ale także proszek, kapsułki.
Sposób przyjmowania: doustnie.

Objawy użycia:
wzmożona pobudliwość, wyostrzone postrzeganie bodźców zewnętrznych
(kolorów, dźwięków), brak łaknienia, przyspieszony oddech, nieadekwatne do
możliwości poczucie siły, zgrzytanie zębami.

24
Zwróć uwagę na:
białe lub kolorowe pastylki z wytłoczonymi wzorami, popękane naczynka krwio-
nośne, zwłaszcza twarzy po całonocnych zabawach w dyskotece. Ecstasy jest
zażywane najczęściej podczas dyskotek i rozmaitych techno party.

Nawet jednorazowe zażycie może prowadzić do:

nieodwracalnych zmian w mózgu, zaburzeń w pracy nerek i wątroby, śmierci
spowodowanej zablokowaniem sygnałów pozwalających mózgowi kontrolo-
wać prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

LSD
(kwas, kwach, kwasik, papierek, kryształek, kamyczek, trip, ejsid, tejbs, listek,
nazwy od rysunków np. Asterix)

Wygląd: malutkie bibułki z kolorowymi nadrukami, kolorowe „kamyki do zapalni-

czek”, tabletki, kapsułki nasączone roztworem LSD.
Sposób przyjmowania: doustnie.

Objawy użycia:
rozszerzone źrenice, wymioty, przyspieszona czynność serca, podwyższone ci-
śnienie krwi, wzrost temperatury ciała, zaburzone postrzeganie rzeczywistości
(widzenie dźwięków, słyszenie barw), chwiejność emocjonalna (od euforii do
depresji), omamy wzrokowe, niekiedy lęk, nawroty doznań nawet po długim
czasie od zaprzestania brania.

Długotrwałe używanie może wywołać poważne depresje, stany urojeniowe.

25
 GRZYBY HALUCYNOGENNE
(grzybki, psylocyby, psylki, baluny)

Wygląd: różnego rodzaju grzybki o zabarwieniu od żółtawego do czarnego

z brązowym prześwitem.
Sposoby przyjmowania: doustnie – suszone lub surowe.

Objawy użycia:
halucynacje wzrokowe, zaburzone postrzeganie czasu i przestrzeni, rozszerzo-
ne źrenice, zmiany nastroju, zupełne wyizolowanie z rzeczywistości, przeżycia
mistyczne, lęk.

Zwróć uwagę na:

różnego rodzaju grzyby świeże bądź suszone.

Niebezpieczeństwo zażywania
Nigdy nie wiadomo, jak zadziałają. Wysokie ryzyko śmiertelnego zatrucia oraz
przewlekłej psychozy.

ŚRODKI WZIEWNE
(solwent, rozpuchol, budzio)

Wygląd: kleje, rozpuszczalniki, lakiery.

Sposób przyjmowania: najczęściej wdychanie oparów z worka foliowego.

26
Objawy użycia:
stan odurzenia, euforii, omamy, kichanie i kaszel, katar lub krwawienie z nosa,
zapalenie spojówek, zamazana mowa, drażliwość, niekiedy agresja, lęk.

Zwróć uwagę na:

foliowe torby, tuby kleju, smary, zapach chemikaliów we włosach i na ubraniu,
charakterystyczny zapach z ust utrzymujący się nawet kilka dni po zażyciu, na-
sączone chustki, szmaty.

Długotrwałe używanie może prowadzić do:

uszkodzenia płuc, wątroby, mózgu, niewydolności serca, śpiączki, śmierci przez
uduszenie podczas wdychania.

OPIATY

HEROINA (hera, hercia, helena, proszek)

Wygląd: biały lub beżowobrązowy proszek.
Sposób przyjmowania: wstrzykiwanie.

BROWN SUGAR (brąz, brałn) – jest to odmiana heroiny, która w ostatnich la-
tach zyskuje niezwykłą popularność. Zarówno objawy, jak i skutki zażywania są
takie same jak w przypadku heroiny i innych przetworów maku.
Wygląd: brunatna, różowa lub beżowa granulowana substancja przypominająca
cukier lub żwirek.
Sposób przyjmowania: najczęściej wdychany jest dym, czasem wstrzykiwana,
rzadziej przyjmowana doustnie.

27
 KOMPOT – tzw. polska heroina
Wygląd: jasny lub ciemnobrązowy płyn o wyczuwalnym słodkim zapachu.
Sposób przyjmowania: wstrzykiwana.

Objawy użycia:
zwężone źrenice, brak reakcji źrenic na światło, szkliste oczy, opadające powie-
ki, zmniejszone łaknienie, nudności i wymioty przy pierwszych dawkach, senność,
spowolniona mowa.

Zwróć uwagę na:

wygląd źrenic, igły, strzykawki, ślady nakłuć po wstrzyknięciach, ślady krwi na
bieliźnie, a w przypadku heroiny do palenia (brown sugar) na okopcone sreber-
ka z folii aluminiowej, z czekolady itp.

Nawet jednorazowe zażycie może prowadzić do:

uszkodzeń wątroby, zakażenia wirusem HIV, żółtaczki, śpiączki, śmierci
z przedawkowania.

LEKI USPOKAJAJĄCE I NASENNE

(dorota, dorotka, efka, erki, pestki, piguły, rolki, ziomki)

Wygląd: tabletki, płyny.

Sposób przyjmowania: doustnie, wstrzykiwane po rozpuszczeniu.
Objawy użycia:
małe dawki dają poczucie odprężenia, większe powodują senność i stan jak po
upojeniu alkoholowym.

28
Zwróć uwagę na:
leki, opakowania po lekach, igły, strzykawki, ampułki.

Długotrwałe używanie prowadzi do:

uzależnienia psychicznego i fizycznego, zwiększa się tolerancja na leki, co ozna-
cza, że trzeba przyjmować coraz większe dawki, pogarsza się ogólny stan zdro-
wia, obniża się poziom intelektualny, istnieje duże zagrożenie przedawkowa-
niem prowadzącym do śpiączki lub śmierci. Groźne w skutkach może być też
mieszanie leków z alkoholem lub innymi środkami.

Inne substancje używane przez młodzież

STERYDY ANABOLICZNE
(koks, deka, wino, metka, mietek, omka, omen, prima, teściu)

Głównym powodem zażywania sterydów jest chęć zwiększenia siły, kondycji

i poprawienia wyglądu poprzez przyrost masy mięśniowej.

Objawy użycia:
poprawa nastroju, przypływ energii, poczucie siły i kondycji, zmiany skórne (pla-
my, zaczerwienienia), obrzęk twarzy, zaburzenia równowagi hormonalnej, ner-
wowość, impulsywność, agresywność.

Sposób zażywania: doustnie lub wstrzykiwanie.

29
 Zwróć uwagę na:
szybki przyrost masy mięśniowej u twojego dziecka, nieproporcjonalny do cza-
su poświęcanego ćwiczeniom na siłowni.

Długotrwałe przyjmowanie może prowadzić do:

ciężkich uszkodzeń narządów wewnętrznych (wątroby, nerek, serca), osłabie-
nia popędu płciowego, uszkodzenia chromosomów. Sterydy powodują także
zaburzenia psychiczne o różnym nasileniu: rozdrażnienie, nerwowość, agresję,
lęk, panikę, urojenia prześladowcze, depresję z myślami samobójczymi.

Dopalacze

Potoczna nazwa „dopalacze” określa pewną grupę produktów o działaniu psy-

choaktywnym do niedawna dostępnych w legalnym obrocie handlowym. Zawarte
w nich substancje czynne nie zawsze znajdują się na liście substancji objętych kon-
trolą ustawową. Substancje te do niedawna były oferowane przez wyspecjalizo-
wane sklepy z dopalaczami zlokalizowane w centrach większości miast w Polsce.
Producenci dopalaczy zaznaczali na opakowaniu, że „nie są one przeznaczone
do użytku przez ludzi”. Dopalacze początkowo były oferowane tylko i wyłącznie
w sprzedaży internetowej. Pierwszy sklep stacjonarny otwarto w 2008 roku w Łodzi.
W związku z doniesieniami o szkodliwości dopalaczy wprowadzono restrykcje do-
tyczące handlu oraz podjęto działania, których celem było wyeliminowanie z rynku
sprzedających je podmiotów handlowych. Jednym ze sposobów działania było
wprowadzanie do załączników ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii kolejnych
substancji zawartych w dopalaczach. Okazało się to mało skuteczne, gdyż produ-

30
cenci wprowadzali na rynek produkty z nowymi substancjami psychoaktywnymi.
Nowelizacja ustawy z października 2010 zakazuje wytwarzania i wprowadzania do
obrotu tzw. „środków zastępczych” (patrz: Narkotyki i prawo).

Produkty zwane potocznie dopalaczami zawierają najczęściej substancje nowe,

niezbadane. W wielu przypadkach mało wiadomo o ich wpływie na organizm ludz-
ki. Liczne zgłoszenia do szpitali po ich zażyciu pozwalają przypuszczać, że część
z nich jest niebezpieczna dla zdrowia (np: używanie ich może prowadzić do zatrucia
organizmu). Niektóre dopalacze najprawdopodobniej uzależniają, a niektóre z nich
mogą zawierać narkotyki. Produkty oferowane w sklepach z dopalaczami można
podzielić na mieszanki ziołowe oraz pigułki, kapsułki lub proszek. Zawierają one róż-
ne nowe i niekontrolowane jeszcze substancje, których działanie ma naśladować
znane narkotyki, takie jak marihuana, amfetamina, ekstazy czy kokaina.

Dopalacze – mieszanki ziołowe

Wygląd: brązowozielone liście – ususzony rozdrobniony materiał roślinny po-

dobny do marihuany, chociaż najczęściej nie występują całe fragmenty roślin,
łodyg czy nasion (jak w przypadku marihuany). Za psychoaktywność mieszanek
nie odpowiada jednak materiał roślinny (którego dobór najczęściej jest przypad-
kowy), ale dodawane w procesie produkcyjnym kanabinole – syntetyczne sub-
stancje naśladujące działanie tetrahydrokanabinolu (THC), naturalnego związku
zawartego w marihuanie i haszyszu. Syntetyczne kanabinole rzadko występują
na rynku w czystej postaci. Wtedy są to jasno lub ciemnobrązowe granulki bądź
granulkowate kostki trochę przypominające haszysz.
Sposoby przyjmowania: palenie.

31
 Objawy użycia:
euforia, zaburzenia koordynacji ruchowej, zwiększona wrażliwość na światło
i dźwięk, obniżona koncentracja, trudności w zapamiętywaniu, nagłe napady
śmiechu, chichot, zwiększony apetyt, przekrwione oczy, kaszel.

Zwróć uwagę na:

fifki, fajki, bibułkę papierosową, zmielone rośliny w atrakcyjnych opakowaniach koja-
rzących się z latem, imprezą, tropikiem. Często opakowania zawierają informacje, że
nie są to produkty przeznaczone do spożycia przez ludzi. Należy zwrócić uwagę tak-
że na przesyłki zamawiane przez Internet ze sklepów o nazwach w stylu head shop,
smile shop, legal highs, z krajów takich jak Słowacja, Czechy, Niemcy, Holandia lub
Wielka Brytania. Zwróć uwagę także na przesyłki zamawiane przez Internet ze skle-
pów będących źródłem zaopatrzenia dla przemysłu chemicznego, najczęściej z Chin.

Niebezpieczeństwo zażywania
Mechanizm działania syntetycznych kanabinoli nie jest do tej chwili pozna-
ny. Substancji z tej grupy jest bardzo wiele. Każda ma trochę inne działanie.
Przyjmuje się, że niektóre mogą działać zdecydowanie mocniej niż marihuana
i haszysz. Skutki krótkotrwałego oraz długotrwałego zażywania nie są znane, to
znaczy, że mogą być niebezpieczne dla zdrowia.

Dopalacze – pigułki, kapsułki, proszek

Wygląd: występują w postaci białego proszku, kapsułek lub pigułek, rzadziej

w płynie.
Sposoby przyjmowania: doustnie, przez nos, rzadziej poprzez wstrzykiwanie.

32
Objawy użycia:
Najczęściej substancje zawarte w produktach należą do dwóch grup: katyno-
nów oraz piperazyn. Katynony mają działanie empatogenne (powodują otwarcie
na środowisko zewnętrzne, subiektywne poczucie przyjaźni i bliskości z osobami
z otoczenia) oraz euforyzujace zbliżone do ekstazy (patrz: ekstazy). Użytkownicy
porównują działanie katynonów do kokainy z uwagi na krótkie działanie oraz ko-
nieczność uzupełniania dawek. Benzylpiperazyny najczęściej są stymulantami
o działaniu zbliżonym do amfetaminy (patrz: amfetamina), choć słabszym.

Zwróć uwagę na:

proszek, kolorowe pigułki, kapsułki w kolorowych atrakcyjnych opakowaniach
kojarzących się z latem, imprezą, z napisami sugerującymi, że nie są przezna-
czone do użytku przez ludzi, że są solami kąpielowymi bądź nawozem, prze-
syłki zamawiane przez Internet ze sklepów o nazwach w stylu head shop, smile
shop, legal highs, z krajów takich jak Czechy, Słowacja, Niemcy, Holandia lub
Wielka Brytania. Zwróć uwagę także na przesyłki zamawiane przez Internet ze
sklepów z zaopatrzeniem dla przemysłu chemicznego, najczęściej z Chin.

Niebezpieczeństwo zażywania
Jest bardzo wiele substancji będących pochodnymi katynonu i piperazyny. Każda
działa na organizm trochę inaczej. Piperazyny mogą powodować bóle głowy oraz
wymioty na tzw. zejściu. Katynony mają krótkie działanie i powodują konieczność
uzupełniania dawki. Nieznane są skutki krótkotrwałego, a tym bardziej długotrwa-
łego zażywania tych substancji. Substancje te różnią się miedzy sobą toksyczno-
ścią. Jeden z katynonów – mefedron – był przyczyna przynajmniej jednego zgonu
w Szwecji oraz prawdopodobną przyczyną 37 dalszych zgonów w Wielkiej Brytanii

33
 i Irlandii. Pozostałe substancje z tej grupy mogą być jeszcze bardziej niebezpieczne.
Obie grupy substancji obciążają układ krążenia. Szczególnie niebezpieczne są w po-
łączeniu z alkoholem, innymi stymulantami oraz lekami o działaniu psychoaktywnym.

Leki dostępne bez recepty używane

w celu odurzania się
Istnieje pewna grupa leków dostępnych bez recepty, które w przypadku użycia w daw-
kach przekraczających terapeutyczne mają działanie psychoaktywne. Pozostają one
w ofercie aptek ze względu na ich szerokie zastosowanie medyczne oraz skuteczność
w leczeniu stanów zapalnych i objawów przeziębień. Leki te najczęściej są wyko-
rzystywane przez osoby młode. Istnieją także doniesienia, że niektóre z tego typu
leków wykorzystywane są także przez osoby często używające narkotyków w przy-
padkach, gdy istnieje czasowy brak narkotyków na rynku. Do substancji czynnych
zawartych w lekach należą: dextrometorfan, benzydamina oraz pseudoefedryna.

Dextrometorfan

Składnik leków przeciwkaszlowych dostępnych bez recepty. Występuje w po-

staci tabletek lub syropu.
Sposoby przyjmowania: doustnie.

Objawy użycia:
w niskich dawkach ma działanie euforyzujące (zbliżone do alkoholu) oraz stymu-
lujące i empatogenne (powoduje otwarcie na środowisko zewnętrzne, subiek-

34
tywne poczucie przyjaźni i bliskości z osobami z otoczenia) zbliżone do ekstazy.
Powoduje zaburzenia równowagi. W wyższych dawkach substancja utrudnia
lub wręcz uniemożliwia poruszanie się oraz wykonywanie najprostszych czyn-
ności. Ponadto może wywoływać stany lękowe, a także swędzenie, wysypkę,
wymioty, gorączkę, podwyższone ciśnienie krwi.

Zwróć uwagę na:

dużą ilość opakowań po lekach, częste zamykanie się w pokoju przez dziec-
ko, próby izolowania się od rodziny, zapadanie się w muzykę, wrażenie, jakby
dziecko było pijane, choć nie czuć woni alkoholu.

Niebezpieczeństwo zażywania
Osiągniecie efektów odurzenia wiąże się z przyjęciem bardzo dużej ilości table-
tek lub syropu. Leki oprócz dextrometorfanu zawierają wiele substancji wspo-
magających, które przy wielokrotnym przekroczeniu dawek terapeutycznych
mogą okazać się toksyczne. Dekstrometorfan przy częstym używaniu może
powodować poważne zaburzenia psychiczne, problemy z pamięcią i koncen-
tracją. Szczególnie niebezpieczny jest w połączeniu z alkoholem oraz stymulan-
tami (jak amfetamina), które mogą potęgować i zmieniać jego działanie.

Benzydamina

Substancja występująca w niesterydowych lekach przeciwzapalnych dostęp-

nych bez recepty stosowana przy zapaleniu błon śluzowych. Najczęściej wyko-
rzystywany lek dostępny jest w saszetkach.
Sposoby przyjmowania: doustnie.

35
 Objawy użycia:
halucynacje wzrokowe, napady lęku i paniki, drżenie rąk, bezsenność, wymio-
ty, spowolnienie ruchowe, suchość w ustach, po ustąpieniu działania (na tzw.
„zejściu”), problemy z chodzeniem oraz bóle mięsni.

Zwróć uwagę na:

dużą ilość opakowań po lekach, naczynia z płynami o nieprzyjemnym smaku,
pozostałości po filtrach do kawy czy chusteczkach, zamykanie się w pokoju,
utrudniony kontakt z dzieckiem, bóle mięśni oraz problemy z chodzeniem.

Niebezpieczeństwo zażywania
Niektóre źródła podają, że może powodować wrzody żołądka, uszkadzać
nerki oraz wątrobę. Przy dłuższym używaniu może powodować zaburzenia
psychiczne.

Pseudoefedryna

Na rynku występuje w lekach na katar dostępnych bez przepisu lekarza.

Sposoby przyjmowania: doustnie, dożylnie.

Objawy użycia:
Działa jak stymulant. Działanie zbliżone do amfetaminy (patrz: amfetamina).
Pobudzenie, słowotok, nadpobudliwość, niepokój, zawroty głowy, problemy ze
snem, kołatanie serca, podwyższone tętno, rozszerzone źrenice, w końcowej
fazie działania zmęczenie i senność.

36
Zwróć uwagę na:
duże ilości pustych opakowań po lekach. Duże ilości nowych opakowań.
Bezsenność oraz nadmierne zmęczenie u dziecka.

Niebezpieczeństwo zażywania
Poza pseudoefedryną leki te zawierają różne substancje dodatkowe, jak np.
paracetamol. Z uwagi na fakt, że w pojedynczej dawce leku jest stosunkowo
niewiele pseudoefedryny, dla osiągnięcia działania psychoaktywnego osoby
przyjmują wiele dawek. Substancje wspomagające zawarte w leku w dawkach
znacznie przekraczających terapeutyczne mogą być toksyczne. Ponadto pseu-
doefedryna używana często może powodować podobne skutki jak amfetamina
(patrz: amfetamina).

Przykłady szkód zdrowotnych

i społecznych związanych z przyjmowaniem
substancji psychoaktywnych
Szkody zdrowotne – somatyczne:
XX ostre zatrucie (przedawkowanie);
XX wychudzenie, wyniszczenie;
XX zakrzepy w żyłach i zatory tętnicze;
XX infekcja HIV i choroba AIDS;
XX wirusowe zapalenie wątroby HBV, HCV, HDV, rzadziej HAV;
XX zakażenia bakteryjne, w tym posocznice – np. gronkowiec złocisty;
XX zapalenia płuc, oskrzeli, zatok;
XX owrzodzenie skrzydełek nosa i okolicy pod nosem;

37
 XX martwica przegrody nosowej;
XX świerzb, grzybica;
XX choroby przenoszone droga płciową;
XX patologie ciąży i porodu;
XX napady drgawkowe;
XX ropnie, ropowice skóry w miejscach po zastrzykach.

Szkody zdrowotne – psychiczne:

XX bezsenność;
XX depresja/próby samobójcze;
XX zaburzenia nastroju (agresja, drażliwość, przygnębienie, apatia);
XX zaburzenia pamięci;
XX ostre i przewlekłe psychozy;
XX zaburzenia seksualne;
XX zespoły organiczne, np. otępienie;
XX zaburzenia uczuciowości.

Szkody społeczne:
XX osłabienie więzi rodzinnych;
XX bezdomność;
XX bezrobocie;
XX konflikty z prawem;
XX inwalidztwo;
XX utrata zdolności do samodzielnego i odpowiedzialnego funkcjonowania;
XX obciążenie społeczeństwa pomocą socjalną.

38
Mały słowniczek slangu związanego z narkotykami
Jeżeli usłyszysz te nazwy w rozmowach swoich dzieci i ich znajomych, nie wpa-
daj w panikę i nie traktuj ich jak potencjalnych narkomanów. Być może narko-
tyki pojawiły się w ich otoczeniu i warto na ten temat porozmawiać. Podajemy
przykładowe słownictwo, jednak należy pamiętać, że slangowy język młodzie-
żowy jest niezwykle żywy i ciągle przybywają nowe określenia. Slangowe nazwy
narkotyków zostały podane przy charakterystyce poszczególnych substancji.

Akcesoria do używania narkotyków:

–– do palenia, wdychania – lufka, fifka, fifa, bongo (fajka wodna) srebro, folia
–– dożylnie – sprzęt, strzykawka, igła, pompka, gary, garnki, łyżka
Handlarz narkotykami – diler
Końcowa faza działania narkotyku – zejście, zjazd, dół
Miejsce handlu narkotykami – bajzel
Narkotyki ogólnie – towar, dragi, czady, materiał
Narkoman – ćpun, grzejnik
Określenie osoby ze względu na rodzaj zażywanej substancji – trawiarz,
zielarz (palacz marihuany), brałniarz (palacz heroiny), klejarz (zażywający środki
wziewne)
Porcja narkotyku – działka, gram, giet, bit, setka (np. 100 mg amfetaminy),
cent (1 cm3 heroiny), gruda, linia, ścieżka, kreska (porcja kokainy, amfetaminy)
Stan po zażyciu – kop, jazda, trzepanie, odlot, odjazd, podróż, kręcenie, śmie-
chawa, trip
Stan związany z odstawieniem narkotyku – głód, być na głodzie, skręt,
absta

39
 Zażyć narkotyk:
–– ogólnie – ćpać, brać, grzać, przygrzać, nagrzać się, zapodać, nawalić się,
przyhajcować, rąbnąć sobie
–– dożylnie – dawać w kanał, wjechać, pukać, huknąć, cyknąć
–– palić – jarać, najarać się, spalić, przypalić, upalić się, kopcić, palić fifę
–– wciągać do nosa (amfetaminę, kokainę) – snifować, zasnifować, wciągnąć
kreskę, ścieżkę
–– wziewnie – kirać, kleić się, dmuchać, przydmuchać, buchać
Zaburzenia psychiczne po zażyciu narkotyków – łapać paranoję, łapać fle-
sze, łapać haluny
Zażywać nałogowo – być w ciągu, grzać

40
 Bądź przyjacielem swojego dziecka.
Staraj się je zrozumieć i pomagaj mu bezpiecznie dorastać.

Gdzie szukać pomocy?

ANTYNARKOTYKOWY TELEFON ZAUFANIA
801 199 990
Czynny codziennie od 16.00 do 21.00
całkowity koszt rozmowy jak za jeden impuls

ANTYNARKOTYKOWA PORADNIA INTERNETOWA

www.narkomania.org.pl

Informacje o dopalaczach w ramach projektu

„DOPALACZE MOGĄ CIĘ WYPALIĆ – POZNAJ FAKTY”
www.dopalaczeinfo.pl
Informator na temat placówek udzielających pomocy osobom z problemem narkotykowym
„Narkomania – gdzie szukać pomocy” dostępny na stronie internetowej: www.kbpn.gov.pl

najbliższa poradnia:

ISBN: 978-83-925843-9-1