capupay;

kdpj clw; nrad;Kiwfs;

6
©Ûu Eh¼À £À÷ÁÖ EhØ ö\¯ß•øÓPÒ {PÌ¢u Ásn® C¸¨£øu
AÔ¢v¸¨¥ºPÒ. Caö\¯ß•øÓPøͲ® AuØöPÚ ]Ózu»øh¢xÒÍ ]»
öuõSvPøͨ £ØÔ²® Bµõ´÷Áõ®.
6.1 ©ÛuÛß EnÄa \ª£õmka ö\¯ß•øÓ
G©x Eh¼À |øhö£Ö® £À÷ÁÖ EhØ ö\¯ß•øÓPÐUSa \Uv
AÁ]¯©õS®. |õ® Esq® EnÄPμ¸¢÷u \Uv QøhUP¨ö£ÖQßÓx.
En¾ÒÍ Põ÷£õøÁu÷µØÖ, C¼¨¤mk, ©ØÖ® ¦µu® BQ¯øÁ
]UP»õÚ ÷\uÚa ÷\ºøÁPÒ AøÁ }›À PøµÁvÀø». }›À Pøµ¯õu
÷\ºøÁPÒ Eh¼ÝÒ APzxÔg\¨£kÁvÀø». Ca ÷\ºøÁPÒ Eh¼ÝÒ
APzxÔg\¨£k® ÁøP°À ]Ö‰»UTÖPÍõP EøhUP¨£mk }›À
Pøµ¯UTi¯ {ø»US ©õØÓ¨£h ÷Ásk®. En¾ÒÍ ]UP»õÚ ÷\uÚa
÷\ºøÁPÒ APzxÔg\¨£k® ÁøP°À Gί ÷\uÚa÷\ºøÁPÍõP ©õØÓ¨£k®
ö\¯ß•øÓ EnÄa \ª£õk GÚ¨£k®.

EnÄa \ª£õk Cµsk £iPÎÀ |øhö£ÖQÓx.

1. ö£õÔ•øÓa \ª£õk
2. Cµ\õ¯Úa \ª£õk

ö£õÔ•øÓa \ª£õmiß÷£õx EnÂß ö£ÍvPzußø© ©õØÓ©øh²®.

Euõµn® : Áõ´USÈ°ÝÒ EnÁõÚx £ØPÎÚõÀ ]Ô¯ xskPÍõP

EøhUP¨£kQßÓx.

Cµ\õ¯Úa \ª£õmiß÷£õx En¾ÒÍ }›ØPøµ¯õu ]UP»õÚ ÷\uÚa

÷\ºøÁPÒ SÔzu ö|õv¯[PÎß öuõÈØ£õmiÚõÀ }›À Pøµ¯UTi¯
Gί ‰»UTÖPÍõP ©õØÓ¨£k®. Áõ´USÈ°ÝÒ Aø©÷»_ (u¯¼ß)
ö|õv¯zvÚõÀ ©õ¨ö£õ¸Ò ÷©õØ÷Óõ\õP ©õØÓ¨£kQßÓx. \ª£õmkU
SÒÍõPõx Eh¼ÝÒ ÷|µi¯õP APzxÔg\¨£k® ÷£õ\øn¨ £uõºzu[PЮ
EÒÍÚ. PÛ²¨¦PÒ, ]» ÂØ ÁøPPÒ, SÐU÷Põ_, ¤µØ÷Óõ_, P»Ø÷Óõ_
÷£õßÓøÁ AÁØÖÒ ]»ÁõS®.

C»Á\¨ £õh¡À 163

EnÄa \ª£õmkUPõPa ]Ózu»øh¢u A[P[PøÍU öPõsh \ª£õmkz
öuõSvö¯õßÖ Põn¨£kQßÓx.

ñQîQ¡ êI𣆴ˆ ªî£°F

©ÛuÛß \ª£õmkz öuõSv Áõ´USÈ°À Bµ®¤zx Su® Áøµ

}skÒÍ uÛzu SÇõ¯õS®. \ª£õmkz ÷uøÁU÷PØ£ £À÷ÁÖ Ch[PÎÀ
Auß Pmhø©¨¦ ©õÖ£mkU Põn¨£kQßÓx. \ª£õmkUSz ÷uøÁ¯õÚ
ö|õv¯[PøͲ® HøÚ¯ £uõºzu[PøͲ® (Euõµn® : ¤zu®) _µUS®
£À÷ÁÖ ÁøP¯õÚ _µ¨¤PÒ öÁÆ÷ÁÖ Ch[PÎÀ AuÝhß öuõhº¦ØÖU
Põn¨£kQßÓÚ. \ª£õmkz öuõSv EnøÁa \ª£õhøh¯a ö\´uÀ,
\ª£õhøh¢u EnøÁ APzxÔg\À, \ª£õhøh¯õu EnøÁ öÁÎ÷¯ØÓÀ
BQ¯ öuõÈÀPøͨ ¦›QßÓx.

\ª£õmkz öuõSvPξÒÍ ¤µuõÚ £SvPÒ E¸ 6.1 CÀ Põmh¨£mkÒÍx.

Áõ´USÈ EªÌ}ºa _µ¨¤PÒ

öuõsøh

PÍ®

¤›ö©ßÓPk
DµÀ
¤zu¨ ø£ Cøµ¨ø£
\øu°

ö£¸[ShÀ
]ÖShÀ
ShÀ
ShÀ ÁÍ›
÷|ºShÀ
Su®

E¸ 6.1 ©ÛuÛß \ª£õmkz öuõSv

164 C»Á\¨ £õh¡À

 J¨£øh 6.1

©Ûu Eh»PU Pmhø©¨¦ ©õv›ø¯ (Human

torso) £¯ß£kzv EnÄUPõÀÁõ´z öuõSv°ß
Aø©¨ø£ CÚ[PõquÀ

A[SÒÍ JÆöÁõ¸ EÖ¨¦PÎß Aø©Ä

AÍÄ, ÁiÁ® £ØÔ PÁÛUPÄ®.
E¸ 6.2 Eh»PU
Pmhø©¨¦ ©õv›

\ª£õmkzöuõSv°ß Bµ®£¨£Sv¯õÚ Áõ´USÈ°ß Pmhø©¨ø£²®

A[S EnÂÀ |øhö£Ö® ©õØÓ[PøͲ® £õº¨÷£õ®.

õ£Œ‚°NJÂœ ï¬ìªðÁ‹ êIð£´

Áõ´USȯõÚx Áõ°ÞhõP öÁÎzvÓUQßÓx. Áõ¯õÚx uø\¯õ»õÚ

÷©À, RÌ EukPÎÚõÀ `Ǩ£mkÒÍx. Áõ´SȯõÚx ÷©À, RÌz
uõøhPÎÚõÀ BUP¨£mkÒÍx. RÌzuõøh ©õzvµ® Aø\UP¨£hU Ti¯x.
Cµsk uõøhPξ® £ØPÒ Aø©¢xÒÍÚ. Áõ´USÈ PßÚ[PÎÚõÀ `Ǩ
£mkÒÍx. Áõ´USÈ°ß ¤Ø¨ ¦Ó©õP Ai¨£Sv°À CønUP¨£mh |õUS
Põn¨£k®. Áõ´USÈ°ÝÒ ‰ßÖ ÷\õi EªÌ }ºa_µ¨¤PÒ vÓUQßÓÚ.

|õUS EnÂß _øÁø¯ EnºÁxhß, EnøÁ \ª£õmk ö|õv¯[PÐhß

P»¨£uØS®, EnøÁ ÂÊ[SÁuØS® EuÄQßÓx. Euõµn©õP ÷\õØÔøÚ
]ÔuÍÄ ÷|µ® ö©À¾® ÷£õx CÛ¨¦a_øÁø¯ Enº¢v¸¨¥ºPÒ. CÆÁõÖ
|øhö£ÖÁx Hß? £ØPÎÚõÀ ö©À»¨£mh EnÄ Áõ´USÈ°¾ÒÍ
EªÌ}¸hß P»UP¨£kQßÓx. EªÌ }›¾ÒÍ u¯¼ß (EªÌ}¸US›¯
Aø©÷»_) GßÝ® ö|õv¯® En¾ÒÍ ©õ¨ö£õ¸Ò «x ö\¯Ø£mk £Sva
\ª£õmk ÂøÍÁõÚ ÷©õÀ÷Óõ_ öÁÀ»©õP ©õØÓ¨£kÁuß ‰»® \ª£õk
Bµ®¤UQßÓx. C¢u ÷©õÀ÷Óõ_ CÛ¨¦a _øÁ²øh¯uõÀ |õ® CÛ¨¦a
_øÁø¯ En¸Qß÷Óõ®.
u¯¼ß
©õ¨ö£õ¸Ò ÷©õÀ÷Óõ_

Áõ´USÈ°À £Sva \ª£õk Aøh¢u EnÄ vµÍõUP¨£mk Áõ´SÈ°ß

Ai¨£SvUS uÒͨ£kQÓx. ¤ß Cz vµÍõÚx öuõsøhUSz uÒͨ£k
QßÓx.

C»Á\¨ £õh¡À 165

 öuõsøh¯õÚx EnĨ£õøuUS® _Áõ\¨ £õøuUS® ö£õxÁõÚ £Sv¯õS®.

Áõ´USÈ

|õUS
‰USU ‰a_U SÇÀÁõ´ ‰i
EnÄz vµÒ
SÈ

PÍ®
ÁõuÚõÎ

E¸ 6.3 ‰a_U SÇÀÁõ´‰i öuõÈØ£k® Âu®

ÁõuÚõÎz xÁõµzvØS ÷©»õP Aø\¯U Ti¯ £Sv¯õÚ ‰a_USÇÀÁõ´

‰i GßÝ® ]Ô¯ öÁÎzuÒÍÀ EÒÍx. EnÄz vµøÍø¯ ÂÊ[S® ÷£õx
‰a_USÇÀÁõ´ ‰i ÁõuÚõÎzxÁõµzøu ‰kÁuÚõÀ ÁõuÚõÎUSÒ EnÄ
ö\À»õx PÍzvÝÒ ö\À¾®.

EnÄz vµøÍ AÀ»x }º PÍzvØSa ö\À»õx SµÒÁøÍ°ÝÒ

]USÁuÚõÀ ©µn® \®£Âzu \¢uº¨£[PЮ EÒÍÚ. Ax GÆÁõöÓÛÀ
EnÄzvµøÍ AÀ»x }º öuõsøh°À ]US® ÷£õx ‰a_U SÇÀÁõ´
‰i°ÚõÀ ÁõuÚõÎ öuõhºa]¯õP ‰h¨£kÁuÚõ»õS®. EnÄz vµøÍ
EhÚi¯õP APØÓ¨£hõÂiß _Áõ\¨£õøu uøh¨£mk ©µn® HØ£k®
Áõ´¨¦ Esk. CuøÚz uº¨£uØS A¢|£›ß •xQÀ £»©õPz umkÁuß
‰»® EnÄz vµøÍø¯ APØÓ •i²®.

PÍ® Gߣx _¸[QU Põn¨£k® JkUP©õÚ SÇõ¯õS®. CUSÇõ°ÞhõP

EnÄ GÆÁõÖ ö\ÀQßÓx.

166 C»Á\¨ £õh¡À

 PÍzvÞhõP _ØÖa _¸[P»ø\Âß
‰»® EnÄzvµøÍ RÌ÷|õUQ Aø\
QßÓx. PÍ©õÚx uø\¯õ»õÚ A[P
©õS®. PÍzvß _Áº _¸[Q ›Áuß
Põµn©õP A[S ÷uõßÖ® _ØÖa
_¸[P»ø\ÂÚõÀ EnÄz vµøÍ
RÌ÷|õUQ Aø\ÁuØSz ÷uøÁ¯õÚ
Eøu¨¦ ÁÇ[P¨£kQßÓx. CuÚõÀ
EnÄ PÍzv¼¸¢x Cøµ¨ø£ø¯
E¸ 6.4 PÍzvÞhõP EnÄzvµÒ ö\À»À
Aøh²®.

Þ¬óŠ¬ðJ™ ï¬ìªðÁ‹ àí¾„ êIð£´

Cøµ¨ø£ KµÍÄ APßÓ ø£ ÷£õßÓ A[P©õS®. ¤›ö©ßÓPmiØS RÇõP

Á°ØÖUSÈ°ÝÒ Aø©¢xÒÍx. CuÝÒ J÷µ uhøÁ°À ö£¸©ÍÁõÚ
EnøÁ ÷\ºzx øÁUP •i²®. Cøµ¨ø£a_Á›ß uø\PÒ öuõÈØ£kÁuõÀ
HØ£k® _ØÖa_¸[P»ø\Âß Põµn©õP EnÄ ö£õÔ•øÓa \ª£õmiØ
SØ£mk ÷©¾® ]ÖxskPÍõP EøhUP¨£kQßÓx. Cx Cøµ¨ø£a\õÖhß
|ßÓõP P»UP¨£mk £õS {ø»¯õP ©õØÓ¨£kQßÓx. Cx Cøµ¨ø£¨£õS
GÚ AøÇUP¨£k®. Cøµ¨ø£°À £À÷ÁÖ _µ¨¦PÒ _µUP¨£kQßÓÚ. CøÁ
Cøµ¨ø£a\õÖ GÚ AøÇUP¨£k®.

Cøµ¨ø£a\õØÔÀ }º, Iu÷µõS÷Íõ›UPª»®, ö£¨]ß Põn¨£kQßÓx.

Iu÷µõS÷Íõ›UPª»zvÚõÀ ö£¨]ß öuõÈØ£hz öuõh[S®. ö£¨^ß ‰»®
¦µu® £Sva \ª£õk Aøh¢x £Àö£¨øµmkPÍõP ©õØÓ©øh²®.

<£Sv¯õP \ª£õhøh¢u ¦µu® \ª£õk Aøh¢ux® Aøh¯õux©õÚ

Põ÷£õøÁu÷µØÖ, \ª£õk Aøh¯õu C¼¨¤mk, }º, PÛ¨ö£õ¸Ò
ÂØÓªßPÒ Ah[Q¯ Cøµ¨ø£¨£õS £Sv£Sv¯õP •ß]ÖSh¼ÝÒ
ö\ÀQßÓx. Cøµ¨ø£ öÁÖø© Aøh¢uõ¾® Auß _¸UP® öuõhºa]¯õP
{PÊ®. öÁÖø©¯õPU Põn¨£k® Põ»® AvP›US® ÷£õx _¸[S® ÷ÁP•®
AvP›US®. CuÚõÀ Á¼²® HØ£kQÓx. CuÚõÀ £] ÷uõßÖQßÓx. £]
Gߣx EnÄz ÷uøÁø¯U SÔUQßÓx.

CÁ°ìL™ ï¬ìªðÁ‹ àí¾„ êIð£´

EnÄa \ª£õk ¤µuõÚ©õP ]ÖSh¼÷»÷¯ |øhö£ÖQßÓx. C[S \øu¯a

\õÖ ö|õv¯[PЮ ShØ\õØÖ ö|õv¯[PЮ £[S öPõÒQßÓÚ. ]ÖShÀ
AsnÍÁõP 7 m }Í©õÚ, SÇõ²¸ÁõÚ Pmhø©¨£õS®.

C»Á\¨ £õh¡À 167

•ß]ÖSh»õÚx C ÁiÁzøuU öPõshx. \øu°¼¸¢x Bµ®¤US®
\øu¯UPõÝ® ¤zu¨ø£°À C¸¢x Bµ®¤US® ¤zuUPõÝ® ÷\º¢x •ß
]ÖSh¼ß |k¨£Sv°À vÓUQßÓx. \øu°¼¸¢x \øu¯UPõß ‰»®
\øu¯a\õÖ öPõsk Áµ¨£kQÓx. CvÀ C¼¨÷£_, Aª÷»_, v›a]ß
BQ¯ ‰ßÖ ö|õv¯[PÒ Põn¨£k®. ¤zuUPõÛÞhõPU öPõsk Áµ¨£k®
¤zu® CÁØÖÒ P»UP¨£k®. Dµ¼ÚõÀ _µUP¨£k® ¤zu® ¤zuø£°À
÷\ªUP¨£k®. ¤zu©õÚx ¤zu {Ó¨ö£õ¸Ò, ¤zu E¨¦PÒ, C¸Põ£÷ÚØÖ
E¨¦PÒ ©ØÖ® }º BQ¯ÁØøÓ EÒÍhUQ²ÒÍx.

•ß]ÖSh¼À EnÄhß P»US® ¤zua\õÖ C¼¨¤mk EnÄPøÍ

Gsön´a ]Ö÷PõÍ[PÍõP ©õØÖ®. Cx SÇ®£õUP® GÚ¨£k®. CuÚõÀ
ö|õv¯[PÒ C¼¨¤mkhß uõUP•ÖÁuØPõÚ ÷©Ø£µ¨¦ AvP›UQßÓx.

]ÖShØ_Áº ‰»•® ShØ\õÖ _µUP¨£kQßÓx. ShØ \õØÔÀ Aª÷»_,

÷©õÀ÷Ó_, _US÷Ó_, C»U÷Ó_, ö£¨i÷h_, C¼¨÷£_ BQ¯ \ª£õmk
ö|õv¯[PÐhß ^u•® Põn¨£kQÓx. ^u©õÚx Eµõ´Ä }UQ¯õPU
Põn¨£kÁuõÀ EnÄU PõÀÁõ°ÞhõPa ö\ÀÁx C»SÁõUP¨£kQßÓx.

]ÖSh¼À |øhö£Ö® EnÄa \ª£õmøh AmhÁøn 6.1 CÀ _¸UP©õPz

uµ¨£mkÒÍx.
AmhÁøn 6.1 ]ÖSh¼À |øhö£Ö® EnÄa \ª£õk

A[P® ö|õv¯® R̨£øh / EnÄ DØÖ ÂøÍÄ

\øu° Aø©÷»_ ©õ¨ö£õ¸Ò ÷©õØ÷Óõ_
(\øu¯a\õÖ) v¸a]ß ¦µu® £Àö£¨øumk
C¼¨÷£_ C¼¨¤mk öPõʨ£ª»®, QÍ\÷µõÀ
]ÖShÀ ÷©õÀ÷Ó_ ÷©õÀ÷Óõ_ SÐU÷Põ_
(ShØ\õÖ) _US÷µ_ _US÷µõ_ SÐU÷Põ_, ¤µm÷hõ_
C»Ø÷Ó_ C»U÷hõ_ SÐU÷Põ_, P»U÷hõ_
ö£¨i÷h_ £Àö£¨øumk Aª÷ÚõAª»®

CuÚi¨£øh°À EnÄa \ª£õmiß DØÖÂøÍ ö£õ¸ÒPøͨ ¤ßÁ¸©õÖ

Põmh»õ®.

Põ÷£õøÁu÷µØÖ J¸ \UPøµmk (SÐU÷Põ_ / ¤ÓU÷Óõ_ / P»U÷Óõ_)

¦µu® Aª÷Úõ Aª»®
C¼¨¤mk öPõʨ£ª»® + QÎ\÷µõÀ

168 C»Á\¨ £õh¡À

êI𣴠ܬì‰î ߟÁ M¬÷ªð£¼À‚° ò£¶ Gè¿A¡ø¶?

EnÄa \ª£õmiß DØÖÂøÍ ö£õ¸ÒPÒ ¤µuõÚ©õP ]ÖSh¼ÚõÀ

APzxÔg\¨£k®. APzxÔg\À ÂøÚzvÓÝUPõP ]ÖShÀ öPõskÒÍ
Cø\ÁõUP[PÒ Á¸©õÖ,

yy ]ÖShÀ }Í©õÚuõP Põn¨£kuÀ

yy ]ÖSh¼ß Em¦Óa_Áº ©i¨¦PøÍU öPõsi¸zuÀ
yy Em¦Óa_Á›À µÀ ÷£õßÓ öÁÎ}mh[PÍõP \øh•øÍPÒ
Põn¨£kuÀ
yy \øh•øÍPÒ £» ~s\øh •øÍPøÍU öPõsi¸zuÀ
yy \øh•øÍ°ß _Áº ö©À¼¯uõP Põn¨£kuÀ
yy \øh•øÍPÎÀ ]Ó¢u S¸v Â{÷¯õP® Põn¨£kuÀ

S¸v©°ºzxøÍU
SÇõ´ ~s
ShÀ
\øh•øÍ
÷©»o

£õØP»ßPÒ

E¸ 6.5 ]ÖSh¼¾ÒÍ \øh•øÍ°ß ö|kUS öÁmk•P®

]ÖSh¼¾ÒÍ \øh•øÍ°¾ÒÍ S¸v©°ºzxøÍUSÇõ´PÒ ¤ßÁ¸®

\ª£õmk DØÖ ÂøÍÄPøÍ APzxÔg_®.
yy Aª÷Úõ Aª»®
yy ÂØÓªß
yy PÛ²¨¦UPÒ
yy J¸ \UPøµmk (SÐU÷Põ_ / P»U÷Óõ_ / ¤ÓU÷Óõ_)

C¼¨¤mk \ª£õmiß ÂøÍö£õ¸ÍõÚ öPõʨ£ª»®, QÎ\÷µõÀ

£õØP»ßPÎÚõÀ APzxÔg\¨£kQßÓÚ. C¨£uõºzu[PÒ £õØP»ßPÎÀ
C¸¢x CÖv°À S¸va _Ø÷Óõmhz öuõSv²hß ÷\ºQßÓÚ. APzxÔg\¨
C»Á\¨ £õh¡À 169
£hõu HøÚ¯ £uõºzu[PÒ AøÚzx® ö£¸[Sh¼ÝÒ ö\ÀQßÓÚ. S¸v°À
SÐU÷Põ_ ÷©»vP©õPU Põn¨£k® ÷£õx Ax QøÍU÷Põ\ÚõP ©õØÓ¨£mk
Dµ¼À ÷\ªUP¨£k®. S¸v°¾ÒÍ SÐU÷Põ_ ©mh® SøÓÁøh²®
÷£õx QøÍU÷Põ\ß EøhUP¨£mk SÐU÷Põ_ S¸v°À ÷\ºUP¨£k®.
APzxÔg\¨£hõu Gg_® £uõºzu[PÒ AøÚzx® ö£¸[Sh¾US ö\À¾®.

ªð¼ƒ°ìL™ ï¬ìªðÁ‹ ªêòŸð£´

ö£¸[Sh»õÚx AsnÍÁõP 1.5 m }Í©õÚx. Ax S¸mkUSǼÀ Bµ®¤zx

SuzvÀ •iÁøhQßÓx. ö£¸[Sh¼ß CÖv¨£Sv¯õÚ ÷|ºShÀ KµÍÄ
APßÓx. Auß CÖv°À Aø©¢xÒÍ xÁõµ® Su©õS®. ö£¸[Sh¼ÝÒ
ö\À¾® £uõºzu[PÎÀ ÷£õ\øn²ÒÍhUP® ªPU SøÓÁõÚx. A¨£uõºz
u[PÎÀ A÷|P©õPU Põn¨£kÁx }¸®, \ª£õhøh¯õu ö\¾÷»õ_® BS®.

ö£¸[ShÀ Bµ®¤US® ChzvÀ RÌ£Sv°À ShÀÁÍ› GßÝ® ]Ô¯

öÁÎ}mh® Põn¨£k®. ©ÛuÛß ShÀÁÍ› J¨¥mhÍÂÀ ]Ô¯x.
]»÷ÁøÍPÎÀ Cx öuõØÖUSÒÍõQ ÃUP©øh¯ Áõ´¨¦ Esk. Cx
ShÀÁÍ›¯ÇØ] (Appendicitis) GßÝ® ÷|õ´ {ø»ø© BS®.

]ÖSh¼¼¸¢x Á¸® £õSzußø©¯õÚ £uõºzu[PÎÀ C¸¢x }øµ EÔg]

£Svz vs©©õP ©õØÓ¨£kuÀ ö£¸[ShÀ ‰»® BØÓ¨£k® öuõÈ»õS®.

ö£¸[Sh¼À EÒÍ £uõºzu[PÒ ÷|ºShø» Aøh¢ux® AuøÚ ©»® GßÖ

AøÇUP¨£k®. ©»©õÚx £Svz vs© ÁiÂÀ Põn¨£kÁxhß ¤zu®
Põn¨£kÁuõÀ ©g\Ò {Ó©õPU Põn¨£k®. \ª£õk Aøh¯õu £uõºzu[PÒ,
~sn[QPÒ, EnÄU PõÀÁõ´ _ÁºPÎÀ C¸¢x APßÓ ÷©»oUP»[PÒ,
^u® GߣøÁ ©»zvÀ Põn¨£k®. SuÁÈ°À ©»® {øÓ¢ux® Suzvß
ÁȯõP ©»® öÁÎ÷¯ØÓ¨£k®.

êI𣆴ˆ ªî£°F»ì¡ ªî£ì˜ð£ù «ï£ŒèÀ‹ 心WùƒèÀ‹

\ª£õmkz öuõSvUS öÁΰ¼¸¢x £uõºzu[PÒ EÒöÍkUP¨£kÁuß

Põµn©õP ~sn[Qz öuõØÖ HØ£h Áõ´¨¦ HØ£kQßÓx. GÚ÷Á Cx
£À÷ÁÖ ÷|õ´PÐUSÒÍõS®.

\ª£õmkz öuõSv²hß öuõhº£õÚ ÷|õ´PÒ, JÊ[RÚ[PÒ GߣÁØøÓz

uk¨£uØS¨ ¤ß£ØÓ ÷Ási¯ |øh•øÓPøÍ AÔ¢xöPõÒÍ 6.2 GßÝ®
J¨£øh°À Dk£k[PÒ.

170 C»Á\¨ £õh¡À

 J¨£øh 6.2
yy EnÄU PõÀÁõ´z öuõSv²hß öuõhº£õÚ ÷|õ´PÒ öuõhº£õPÄ®
AøÁ HØ£hõx uk¨£x öuõhº£õPÄ® øÁzv¯º, £zv›øP,
\g]øP, Cøn¯® BQ¯ ÁÈPÎÞhõP uPÁÀPøͨ ö£ØÖ øP¢¡À
JßøÓz u¯õ›UPÄ®.

Þ¬óŠ¬ðòöŸC (Gastritis)

Cøµ¨ø£°À EÍÒ ^u¨£øh¯õÚx A›¨¦US Em£mk Ã[SuÀ

Cøµ¨ø£¯ÇØ] GÚ¨£k®. ¦Î¨¦a _øÁ öuõsøhUS Á¸uÀ C¢÷|õ°ß
Bµ®£ AÔSÔ¯õS®. Cøµ¨ø£°À AÇØ], Á¼ ÷uõßÖÁx® Cuß ÷ÁÖ
]» AÔSÔPÍõS®. C¢÷|õ´ {»ø© Pkø©¯øh²® ÷£õx Cøµ¨ø£
•ß]ÖSh¼ß _Á›À Põ¯[PÒ HØ£k®. S¸v¨ ö£¸US® HØ£h Ch•sk.
Cx £µÁ»õPU Põn¨£k® ÷|õ¯õS®.

C¢÷|õ´ {»ø©USU Põµn®

”” Aª»®, ªÍPõ´, Gsön´ BQ¯ÁØøÓ AvPÍÄ EnÁõP GkzuÀ

”” EnøÁ Põ»® uõÌzv GkzuÀ
”” AvP ©x¨ £¯ß£õk®, ¦øPzu¾®
”” ©Ú AÊzu®

÷©ØTÔ¯ {ø»ø©PøÍz uºzxU öPõÒÁuß ‰»® C¢÷|õ´ HØ£hõx

uºzxU öPõÒÍ •i²®.

ñô„C‚è™ (Constipation)

©»©õÚx vs©{ø»ø¯ AøhÁuõÀ, AuøÚ öÁÎ÷¯ØÓ •i¯õv¸zuÀ

C¢÷|õ´ {»ø©USU Põµn©õS®. ö£¸[Sh¼À AvP Põ»zvØS ©»®
u[Q°¸¨£uß Põµn©õP AvPÍÄ }º APzxÔg\¨£kÁuõÀ C¢{ø»ø©
÷uõßÖQßÓx.

©»a]UPÀ HØ£hU Põµn®

”” |õºzußø© SøÓ¢u EnÄPøÍz öuõhºa]¯õP EmöPõÒÐuÀ
”” ÷uøÁ¯õÚÁÍÄ }º A¸¢uõø©
”” ©»® PÈzuø»z uÒΨ÷£õkuÀ

C»Á\¨ £õh¡À 171

÷©ØTÔ¯ {ø»ø©PøÍz uº¨£uß ‰»® C¢÷|õ´ HØ£hõx uºzxU
öPõÒÍ»õ®. ]» ÷|õ´PÐUPõP EmöPõÒͨ£k® ©¸¢xPЮ C¢÷|õ´
{»ø©USU Põµn©õS®. ©»a]UPÀ Põn¨£k® ÷£õx ©»zøu APØÖÁuØS
Pkø©¯õP •¯ÀÁuÚõÀ SuÁÈ°À Põn¨£k® Cøǯ[PÒ ]øuÁøh¢x
S¸v¨ö£¸UP® HØ£kQÓx. }sh Põ»® Põn¨£k® ©»a]UPÀ
÷|õ´{ø»ø© ‰»Â¯õv BS®.

ªï¼Š¹‚ 裌„ê™ (Typhoid)

J¸ ÁøP¯õÚ £ØÕ›¯õ ‰»® C¢÷|õ´ £µÄQßÓx ÷|õ´UPõµo¯õÚx EnÄ,

£õÚ® ‰»® Ehø» AøhQßÓx. ©õ\øh¢u }›À }¢xuÀ AÀ»x SÎzuÀ
‰»® Áõ´ÁȯõP £ØÕ›¯õUPÒ Emö\ÀQßÓÚ. ©õ\øh¢u }›ÚõÀ ÷|õ´
£µÄ®. ÷|õ¯õ롧 ©»\»® BQ¯ÁØÔÚõÀ ©õ\øh²® Ch[PÎÀ EÒÍ
DUPÎß ‰»•® EnÄPÒ ©õ\øhQßÓÚ. CÆÄnÄPøÍ EmöPõÒÁuÚõÀ
C¢÷|õ´ HØ£kQßÓx.

øP, PõÀ Eø»Ä, uø»Á¼, £i¨£i¯õP AvP›US® Põ´a\À GߣøÁ

C¢÷|õ°ß AÔSÔPÍõS®. ÷|õ°ß Bµ®£ {ø»°À ©»a]UPÀ HØ£k®
÷|õ´ AÔSÔPÒ ÷uõßÔ ]» vÚ[PÎß ¤ß Á°ØÖÁ¼²® Á°Ø÷Óõmh•®
HØ£kQÓx. ]ÖSh¼À Põ¯[PÒ HØ£mk S¸v öÁÎ÷¯ÓÄ® Áõ´¨¦sk.
C¢u S¸vUP]Ä ©»zxhß öÁÎ÷¯ÖQßÓx. Põ¯[PÒ Põµn©õP ]ÖSh¼À
xÁõµ® HØ£kÁuØS® Áõ´¨¦sk. Cx ÷|õ°ß Pkø©¯õÚ {ø»ø¯U
PõmkQßÓx. C¢÷|õ´UPõµoø¯ S¸vø¯ AÀ»x ©»zøu ÷\õv¨£uß
‰»® PsköPõÒÍ •i²®. uk¨§]PøÍ ö£ØÖU öPõÒÁuß ‰»® ÷|õø¯z
ukUP»õ®.

õJŸ«ø£†ì‹ (Diarrhaea)

øÁµ_ AÀ»x £ØÕ›¯õ AÀ»x Jmkso ‰»® Sh¼À öuõØÖPÒ

HØ£kÁuÚõÀ Á°Ø÷Óõmh® HØ£kQÓx. C¢÷|õ¯õÚx ÷|õ¯õΰß
©»zvÚõÀ A_zu©õUP¨£mh EnøÁ AÀ»x }øµ EmöPõÒÁuÚõÀ
£µ¨£¨£kQßÓx. ©»©õÚx vµÁ ÁiÂÀ öÁÎ÷¯ØÓ¨£kuÀ Cuß
AÔSÔ¯õS®. ö£¸[Sh¼À EÒÍ }º \›¯õÚ •øÓ°À APzxÔg\¨£hõuuß
Põµn©õP C¢{»ø© ÷uõßÖQßÓx. AvPÍÁõÚ Á°Ø÷Óõmh® {PÊ©õ°ß
Eh¼À }º CǨ¦ HØ£kÁuØPõÚ Áõ´¨¦ AvP©õS®.

ö|¸¨¦U Põ´a\À, Á°Ø÷Óõmh® GߣøÁ £µÁõ©À uk¨£uØS |Ø_Põuõµ¨

£ÇUPÁÇUP[Pøͨ ¤ß£ØÖÁx AÁ]¯©õS®. AuØPõP¨ ¤ßÁ¸®
|øh•øÓPøͨ ¤ß£ØÓ ÷Ásk®.

172 C»Á\¨ £õh¡À

yy öPõvzuõÔ¯ }›øÚ £¸SuÀ
yy DUPÒ ö£¸S® Ch[PøÍ APØÖuÀ. DUPÒ EnÂß «x C¸¨£øuz
ukzuÀ.
yy öu¸UPÎÀ vÓ¢x øÁzx ÂØS® EnÄPøÍ Es£øuz uºzuÀ
yy ©õ\øh¢u }›ÚõÀ PÊÁ¨£mh RøµÁøPPÒ EmöPõÒÁøuz uºzuÀ
yy ©»® PÈzu ¤ß |ßÓõP øPPøÍ \ÁºUPõµ® CmkU PÊÄuÀ
yy ö|¸¨¦UPõ´a\¾UPõÚ uk¨§]ø¯¨ ö£ØÖU öPõÒÐuÀ

6.2 ©ÛuÛß _Áõ\a ö\¯ß•øÓ

_Áõ\® Gߣx A[QPÎÀ |øhö£Ö® E°›¯À ö\¯ß•øÓ¯õS®.
»[SPÎÀ _Áõ\® |øhö£ÖÁøu öÁΨ¦Ó©õP AÁuõÛUP •i²®.
©ÛuÛß _Áõ\a ö\¯ß•øÓ ]UP»õÚx. Ax ‰ßÖ £iPÎÀ |øhö£Ö®.

1. _Áõ\¨ø£, ¦Óa`ÇÀ GߣÁØÖUQøh÷¯ |øhö£Ö® Áõ²¨£›©õØÓ®

2. ]ØÓøÓPÎÀ |øhö£Ö® Áõ²¨£›©õØÓ®
3. P»a _Áõ\®

_Áõ\¨ø£°ÝÒ Jm]\ß öPõsh ÁÎ EÒöÍkUP¨£kÁx® P»zvÝÒ

÷uõßÖ® Áõ²UPÈÄPÒ _Áõ\¨ø£°¼¸¢x ¦Óa`ǾUS öÁÎ÷¯ØÓ¨
£kÁx® ¦Óa _Áõ\zvß ÷£õx {PÌQßÓx.

_Áõ\¨ø£ ©ØÖ® ¦Óa `ǾUQøh°À |øhö£Ö® Áõ²¨£›©õØÓzøuU

PõmkÁuØPõÚ ¤ßÁ¸® ö\¯Ø£õmiÀ Dk£k÷Áõ®.

ö\¯Ø£õk 6.1

_Áõ\¨ ö£õÔ •øÓø¯U Põmk® ©õv›¯ø©¨¦

÷uøÁ¯õÚ ö£õ¸ÒPÒ : ]Ô¯ ©oa\õi, Y
SÇõö¯õßÖ, xøÍöPõsh uUøP, Cµsk CÓ¨£º
£¿ß, £¿ß ö©ß\ÆÄ, ö£õ¼wßxsk, ¡À
xsk, ]» CÓ¨£º |õhõ

ö\´•øÓ :

£hzvÀ Põmi¯ÁõÖ ©õv›¯ø©¨ø£ Aø©zx

CÓ¨£º £h»zøu ÷©À÷|õUQz uÒβ® (E¸ 6.6
(A) (B)
A) RÌ÷|õUQ CÊzx® (E¸ 6.6 B) £¿ÛÀ HØ£k®
E¸ 6.6
©õØÓzøu AÁuõÛ²[PÒ.

C»Á\¨ £õh¡À 173

÷©Ø£i ö\¯Ø£õmiÀ CÓ¨£ºa ö©ß\ÆøÁU RÌ÷|õUQ CÊUS®÷£õx
\õi°ÝÒ PÚÁÍÄ AvP›UQßÓx. Cuß ÷£õx ¦Óa `Ǽ¾ÒÍ ÁÎ
£¿ÛÝÒ Á¸Áuß Põµn©õP Ax ›QßÓx. AÆÁõ÷Ó CÓ¨£º
ö©ß\ÆøÁ¨ £øǯ {ø»US öPõsk Á¸®÷£õx Áõ²a\õi°ÝÒ
PÚÁÍÄ SøÓ¯ £¿ÛÝÒ EÒÍ ÁÎ ¦Óa `Çø» AøhQßÓx. CÆÁõ÷Ó
_Áõ\¨ø£°ß PÚÁÍÄ TiU SøÓÁuß Põµn©õP _Áõ\¨ø£US® ¦Óa
`ǾUSªøh°À Áõ²¨£›©õØÓ® |øhö£ÖQßÓx. E°ºa ö\¯ß•øÓUSz
÷uøÁ¯õÚ Jm]\øÚ¨ ö£ØÖU öPõÒÍÄ® E¸ÁõÚ Põ£Üöµõmø\møh
öÁίPØÓÄ® JÊ[Pø©UP¨£mkÒÍ öuõSv _Áõ\z öuõSv BS®.
©ÛuÛß _Áõ\z öuõSv E¸ 6.7 ‰»® Põmh¨£mkÒÍx.

ñQîQ¡ ²õ£êˆ ªî£°F

|õ]USÈ
Áõ´USÈ öuõsøh

SµÒÁøÍ
ÁõuÚõÎ

_Áõ\¨ø£USÇõ´
»õ GߦPÒ
_Áõ\a]ØÓøÓPÒ
¤›ö©ßÓPk

E¸ 6.7 ©ÛuÛß _Áõ\zöuõSv

‰USUSÈ, öuõsøh, SµÀÁøÍ, ÁõuÚõÎ, _Áõ\¨ø£USÇõ´ ©ØÖ®

_Áõ\¨ø£°À _Áõ\¨ø£a ]ÖSÇõ´, ]ØÓøÓPÒ Gß£Ú _Áõ\z öuõSv°ß
¤µuõÚ £SvPÍõS®. ‰USUSÈ°ß AP ÷©Ø£µ¨¦ ^u® Põµn©õP Dµ¼¨£õPU
Põn¨£kQÓx. ÷©¾® ‰USUSÈ°ß _Á›À ¤]ºPÒ Põn¨£kQÓx. Em_
Áõ\ Áΰ¾ÒÍ £ØÕ›¯õ, y_UPÒ ÷£õßÓøÁ ^uzvÀ JmiUöPõÒÁuß
Põµn©õP _Áõ\¨ø£°ÝÒ AøÁ ö\ÀÁx ukUP¨£kQÓx.÷©¾® ¤]ºPÒ
Aø\Áuß Põµn©õP A¨£uõºzu[PÒ ‰USUSÈ°¼¸¢x x®©¼ß÷£õx
öÁÎ÷¯ØÓ¨£kQßÓÚ. öuõsøh°À ÷\¸® £uõºzu[PÒ C¸©¼ß ‰»®
öÁίPØÓ¨£kQßÓÚ.

174 C»Á\¨ £õh¡À

‰USUSÈ°ÞhõP ÁÎ ö\À¾®÷£õx Em_Áõ\ ÁΰÀ HØ£k® ¤µuõÚ
©õØÓ[PÒ ]» R÷Ç uµ¨£mkÒÍÚ.
yy Em_Áõ\ ÁÎø¯ Dµ©õUSQßÓx.
yy Em_Áõ\ Á롧 öÁ¨£{ø»ø¯ EhÀ öÁ¨£{ø»US ©õØÖQßÓx.
yy Em_Áõ\ Áΰ¾ÒÍ y]zxoUøPPÒ ©ØÖ® £ØÕ›¯õUPÒ ÷£õßÓ
ÁØøÓ APØÖQßÓx.
ö|g\øÓUSÈ°ÝÒ _Áõ\¨ø£PÒ Aø©¢xÒÍÚ. ö|g\øÓUSÈ Â»õ
GߦPÍõÀ `Ǩ£mkÒÍx. »õ GߦPÐUQøh°À £ÊÄUQøh¯õÚ uø\
PÒ Põn¨£kQßÓÚ. ö|g\øÓUSÈ°ß RÌ GÀø»¯õP ¤›ö©ßÓPk Esk.
CÛ Em_Áõ\®, öÁÎa_Áõ\® öuõhº£õP AÔ÷Áõ®.
à†²õ£ê‹
Em_Áõ\zvß ÷£õx ÁÎ _Áõ\¨
ø£USa ö\ÀQßÓx. CuØS
_Áõ\¨ø£°ß PÚÁÍÄ AvP›UP
÷Ásk®. _Áõ\¨ø£°ß PÚÁ
ÍøÁ AvP›UP ö|g\øÓU
PÚÁÍÄ AvP›UP ÷Ásk®. Cx
¤ßÁ¸® ö\¯Ø£õk ‰»® {PÌ
QßÓx.
E¸ 6.8
6'2'4 ©ÛuÛß
rEmh - ^w& ñksEm_Áõ\zvß ÷£õx
idf.a wdYajdifha §
»õ
m¾Y=GߦPÎß
¦Ó£ÊÄUQøh¯õÚuø\
ö\¯Ø£õk
j, l%shdldÍ;a jh
_¸[S
Áuß Põµn©õP »õ GߦPÒ
©õº¦¨£møh Gß£Ú ÷©À÷|õUQ E¯ºzu¨£mk ©õº¦ •ß÷ÚõUQz
uÒͨ£k®. A÷u \©¯® ¤›ö©ßuPmkz uø\ _¸[SÁuß Põµn©õP Auß
ÁøÍ¢u ©zv¯ £Sv RÌ÷|õUQ uÒͨ£mk ÁøÍÄ SøÓÁøhQßÓx.
Cuß÷£õx ö|g\øÓU PÚÁÍÄ AvP›UQßÓx. CuÚõÀ ‰USUSÈ°ÞhõP
_Áõ\¨ø£ ÷|õUQ ÁÎ Aø\QßÓx.
ªõO„²õ£ê‹
öÁÎa_Áõ\® |øhö£ÖÁuØS
_Áõ\¨ø£°ß PÚÁÍÄ SøÓ
Áøh¯ ÷Ásk®. _Áõ\¨ø£°ß
PÚÁÍÄ SøÓÁøh¯ ö|g\øÓU
SÈ°ß PÚÁÍÄ SøÓÁøh¯
÷Ásk®. CuØS ¤ßÁ¸®
©õØÓ[PÒ {PÇ÷Ásk®.

6'2'4
E¸ 6.9rEmh - ^wd& ñks
©ÛuÛß idf.a m%Yajdifha÷£õx
öÁÎa_Áõ\zvß §
»õm¾Y= j, l%shdldÍ;a
GߦPÎß jh
öuõÈØ£õk

C»Á\¨ £õh¡À 175

¦Ó£ÊÄUQøh¯õÚ uø\ uͺÁøhÁuß Põµn©õP ©õº¦¨£møh²®,
»õ GߦPЮ RÌ÷|õUQ Aø\¢x Bµ®£ {ø»ø¯ Aøh²®. Cuß÷£õx
¦øha\ÆÄhß _Áõ\¨ø£a _Áº Bµ®£ {ø»ø¯ Aøh²®. ÷©¾®
¤›ö©ßÓPmkzuø\ uͺ¢x E¯ºzu¨£mk £øǯ {ø»ø¯ Aøh²®.

Ca ö\¯ß•øÓ°ß ÷£õx ö|g\øÓU SÈ°ß PÚÁÍÄ SøÓÁøhQßÓx.

CuÚõÀ _Áõ\¨ø£°ß PÚÁÍÄ SøÓÁøhQßÓx. CuÚõÀ _Áõ\¨ø£°
¾ÒÍ ÁÎ _Áõ\ ÁÈ°ÞhõP öÁÎ÷|õUQz uÒͨ£kQÓx.

CŸø¬øJÂœ ï¬ìªðÁ‹ õ£»ŠðKñ£Ÿø‹

‰USUSÈ°¼¸¢x Áõu
ÚõÎ, _Áõ\¨ø£U SÇõ´,
P]°øǯ Áøͯ® _Áõ\¨ø£a ]ÖSÇõ°Þ
_Áõ\¨ø£a hõP _Áõ\¨ø£a ]ØÓ
]ÖSÇõ´
©°ºz øÓø¯ ÁÎ Á¢uøh
xøÍU QßÓx. Em_Áõ\ ÁΰÀ
SÇõ´ Jm]\ß ö\ÔÄ AvP
_Áõ\¨ ©õS®. ]ØÓøÓ°ÝÒ O2
ø£a ö\ÔÁõÚx ]ØÓøÓø¯a
]ØÓøÓ
`Ì¢x Põn¨£k® S¸v
©°ºzxøÍUSÇõ°ß
E¸ 6.10 _Áõ\¨ø£°À Põn¨£k® _Áõ\¨ø£a ]ØÓøÓ S¸v°¾ÒÍ O2 ö\ÔøÁ
PЮ Auß ÷©À Põn¨£k® S¸vU SÇõ´PЮ
Âh AvP©õS®. CuÚõÀ
]ØÓøÓ°À EÒÍ O2
BÚx £µÁÀ ‰»® S¸v ©°ºzxøÍU SÇõ°¾ÒÍ S¸vUSa ö\ÀQßÓx.
CÆÁõ÷Ó S¸v©°ºzxøÍUSÇõ°¾ÒÍ _Áõ\ ÂøÍÁõÚ CO2, }µõ°ß
ö\ÔÄ Gß£Ú ]ØÓøÓ°¾ÒÍ CO2 ©ØÖ® }µõ塧 ö\ÔøÁ Âh AvP©õS®.
Cuß Põµn©õP S¸vUSÇõ°À C¸¢x ]ØÓøÓUS CO2, }µõ GߣÚ
£µÁ»øhQßÓÚ. CO2 E® }µõ²® öÁÎa_Áõ\zvß ÷£õx öÁίPØÓ¨
£kQßÓÚ.
÷©ØTÔ¯ •øÓ°À Áõ²¨£›©õØÓ® ]ØÓøÓ°À |øhö£ÖQßÓx.
]ØÓøÓ°À Áõ²¨£›©õØÓ® {PÊ® •øÓø¯ E¸ 6.11 PõmkQßÓx.

176 C»Á\¨ £õh¡À

 S¸v÷¯õmh®
¦Óa`ǾUS® S¸vUSª
øh÷¯ Áõ²¨£›©õØÓ® |øh
ö£Ö® Ch® _Áõ\ ÷©Ø£µ¨¦
GÚ¨£k®. CuØ÷PØ£ _Áõ\
PõØÖ¨ø£ }µõ ÷©Ø£µ¨£õP ]ØÓøÓ°ß
S¸v ÷©Ø£µ¨¦ öuõÈØ£kQßÓx.
CO2
©°ºzxøÍU CuÞhõP Áõ²¨£›©õØÓ®
SÇõ´ £µÁÀ ‰»® |øhö£ÖQÓx.
O2
²õ£ê «ñŸðóŠH¡ CøŠH
ò™¹èœ
Jm]\ß S¸v°ÝÒ Põ£Üöµõmø\mk
£µÄuÀ £µÄuÀ
_Áõ\ ÷©Ø£µ¨¤À |øhö£Ö®
E¸ 6.11 _Áõ\a]ØÓøÓUS®
©°ºxøÍUSÇõ°US® Áõ²¨£›©õØÓ® ÂøÚzvÓÝ
Cøh°À |øhö£Ö® Áõ²¨£›©õØÓ® hß {PÌÁuØS öPõskÒÍ
Cø\ÁõUP[PÒ R÷Ç uµ¨£m
kÒÍÚ.
²² Áõ²¨£›©õØÓ® |øhö£Ó _Áõ\ ÷©Ø£µ¨¦ Dµ¼¨£õÚuõPÄ® ÁÎø¯
Fk¦PÂhU Ti¯uõPÄ® C¸zuÀ.
²² ÂøÚzvÓÝhß £µÁÀ |øhö£ÖÁuØS ö©À¼¯uõP C¸zuÀ.
²² »[SPÎß ÷uøÁU÷PØ£ Ti¯ PÚÁÍÄ Áõ²øÁ Áõ²¨£›©õØÓ®
ö\´¯ ö£›¯ ÷©Ø£µ¨ø£U öPõsi¸zuÀ.
²² ]Ó¨£õÚ S¸v ÁÇ[Pø»U öPõsi¸zuÀ

²õ£ê CŸø¬óJ¡ CøŠHò™¹èœ

A÷|P©õÚ Â»[SPÎß AÁØÔß EhØ÷£õºøÁ öuõÈØ£mk, AuÞhõP

Áõ²¨£›©õØÓ® {ÌQßÓx. ©ÛuÛß _Áõ\ ÷©Ø£µ¨£õÚ ]ØÓøÓ,
ÂøÚzvÓÚõÚ Áõ²¨£›©õØÓzøu ÷©ØöPõÒͨ ¤ßÁ¸® Cø\ÁõUP[
PøÍU öPõshx.

²² ]ØÓøÓa _Áº ö©À¼¯x

²² ]ØÓøÓa _Áº Dµ¼¨£õÚx
²² ]ØÓøÓ, ©°ºzxøÍU SÇõ´ Áø»¯ø©¨¤ÚõÀ `Ǩ£mkÒÍx
²² ö£¸©ÍÄ PõØÖ¨ø£PøÍU öPõshx

C»Á\¨ £õh¡À 177

èô„²õ£ê‹
CÆÁõÖ ]ØÓøÓø¯ Á¢uøh²® Jm]\ÚõÚx P»[PÎÀ Gί ÷\uÚa
÷\ºøÁ²hß (SÐU÷Põ_) uõUP©øhQßÓx. C¢u Cµ\õ¯Úz uõUPzvß ÷£õx
\Uv öÁÎÂh¨£kQßÓx. Cx P»a_Áõ\® GÚ¨£k®. E°ºa ö\¯ß•øÓUSz
÷uøÁ¯õÚ \Uvø¯ EØ£zv ö\´ÁuØS E°ºP»zvÝÒ Põn¨£k® Gί
EnÄPÒ Jm]÷¯ØÓ¨£k® ö\¯ß•øÓ _Áõ\® GÚ¨£k®. Cx AÁ÷\£a
ö\¯ß•øÓ BS®.
P»a_Áõ\zvß ÷£õx {PÊ® ©õØÓ[PÐUPõÚ ö\õØ \©ß£õk
SÐU÷Põ_ + Jm]\ß Põ£Üöµõmø\mk + }º + \Uv

P»a_Áõ\zvß ÷£õx {PÊ® ©õØÓ[PÐUPõÚ Cµ\õ¯Úa \©ß£õk

C6H12O6 + 6 O2 6 CO2 + 6 H2O + \Uv

_Áõ\zvØS Jm]\ß ÷uøÁ¨£kQÓuõ? CÀø»¯õ Gߣøu¨ ö£õÖzx

_Áõ\a ö\¯ß•øÓø¯ PõØÖa _Áõ\®, PõØÔßÔ¯ _Áõ\® GÚ CµshõP¨
¤›UP»õ®.
裟Á„ ²õ£êº‹ 裟P¡Pò ²õ£êº‹
P»zvÝÒ Jm]\ß Áõ² EÒÍ ÷£õx |øhö£Ö® _Áõ\® PõØÖa _Áõ\®
GÚ¨£k®.
Jm]\ß CÀ»õ©¾® A[QPÐUS _Áõ]UP •i²®. A[QPÎÚõÀ Jm]\ß
Áõ² CÀ»õ©À |øhö£Ö® _Áõ\® PõØÔßÔ¯ _Áõ\® GÚ¨£k®.
uõÁµ[PÎÀ |øhö£Ö® PõØÔßÔ¯ _Áõ\zvÚõÀ GøuÀ AØP÷PõÀ
ö£Ó¨£kQßÓx Cx AØP÷PõÀ ö|õvzuÀ GÚ¨£k®.
uõÁµU P»zvÝÒ {PÊ® PõØÔßÔ¯ _Áõ\zvß ÷£õx |øhö£Ö®
uõUPzvØS›¯ ö\õØ\©ß£õk R÷Ç uµ¨£mkÒÍx.

SÐU÷Põ_ GøuÀ AØP÷PõÀ + Põ£Üöµõmø\mk + \Uv

^ÛUPøµ\¼À ©xÁzøu ÁͺUS®÷£õx |øhö£Ö® PõØÔßÔ¯ _Áõ\z

vß÷£õx GøuÀ AØP÷Põ¾®, Põ£Üöµõmø\mk® EØ£zv¯õS®. Ca
ö\¯ß•øÓ AØP÷PõÀ ö|õvzuÀ GÚ¨£k®. GÛÝ® ©Ûuß Em£h
»[SPÎß P»[PÎÀ |øhö£Ö® PõØÔßÔ¯ _Áõ\zvß÷£õx \Uv²®
C»zvUPª»•® EØ£zv¯õS®. »[SPÎÀ |øhö£Ö® PõØÔßÔ¯
_Áõ\® C»zvUPª» ö|õvzuÀ GÚ AøÇUP¨£k®. AuØPõÚ ö\õØ \©ß£õk
R÷Ç uµ¨£mkÒÍx.
178 C»Á\¨ £õh¡À
 SÐU÷Põ_ C»zvUPª»® + \Uv

100 m
÷£õßÓ SÖ¢yµ Kmh¨÷£õmi°ß ÷£õx Põ¼¾ÒÍ uø\PÎÀ Á¼
HØ£kÁøu²®, uø\¨¤i¨¦ HØ£kÁøu²® ÷Pmk® Enº¢x® C¸¨¥ºPÒ.
uø\U P»[PÎÀ HØ£k® PõØÔßÔ¯ _Áõ\zvß Põµn©õP C»zvUPª»®
÷uõßÖQßÓx.
A[QPÐUS AvPÍÄ \Uv PõØÖa _Áõ\zvß ÷£õx QøhUQßÓx. HöÚÛÀ
PõØÖa _Áõ\zvß ÷£õx SÐU÷Põ_ §µn©õP EøhUP¨£kQßÓx. GÛÝ®
PõØÔßÔ¯ _Áõ\zvß ÷£õx Ax £Sv¯õP EøhUP¨£kQßÓx.
PõØÖÒÍ {ø»°¾® PõØÔßÔ¯ {ø»°¾® _Áõ\® |øhö£ØÖ \Uv EØ£zv
ö\´¯¨£kQßÓx. Ca \Uv°ß J¸ £Sv öÁ¨£©õP öÁÎÂh¨£kÁxhß
Gg]¯ £Sv Cµ\õ¯Ú \Uv¯õP ATP (Ai÷Úõ]ß •¨ö£õ_÷£ØÖ) GßÝ®
E¯º \Uva ÷\ºøÁ°À ÷\ªUP¨£kQßÓx.
ATP Cß öuõÈÀPÒ
²² \Uvø¯ ÷\ªzuÀ
²² \Uvø¯ ÂkÂzuÀ
²² \UvU Põ¯õPz öuõÈØ£hÀ

ÔÂØS
÷©»vP A
ATP CÀ EÒÍ \Uv ¤ßÁ¸® ÷uøÁPÐUS¨ £¯ß£kzu¨£kQßÓÚ.

yy uø\ C¯UP®
yy E°º¨£õÚ öPõsk ö\À»À
yy A[QPÎÀ |øhö£Ö® Cµ\õ¯Úz uõUP®
yy Gί ÷\ºøÁPμ¸¢x ]UP»õÚ ÷\ºøÁ
PøÍ E¸ÁõUSuÀ
(Euõµn® : Aª÷Úõ Aª»® ¦µu®)
yy ¦v¯ P»[PÒ E¸ÁõuÀ
yy ]» A[QPÎÀ JÎ ÷uõØÖÂUP¨£kuÀ
Euõµn® : ªßªÛ¨ §a]
yy ]» A[QPÎÀ ªß EØ£zv ö\´¯¨£kuÀ

C»Á\¨ £õh¡À 179

²õ£êˆªî£°F»ì¡ ªî£ì˜ð£ù «ï£Œèœ

î®ñ¡ (Cold)

øÁµ]ß Põµn©õP HØ£k® ÷|õ¯õS®. uø»Á¼, x®©À, ‰UöPõÊSuÀ,

C¸©À ÷£õßÓ ÷|õ´ AÔSÔPøÍU öPõshx øÁµ_z uõUP©õu»õÀ
©¸¢xPÒ ‰»® ]Qaø\ AÎUP •i¯õx. y_, £Û ÷£õßÓ øÁµ_US EP¢u
`ÇÀ {»ø©PøÍz uº¨£uß ‰»® C¢÷|õ°¼¸¢x £õxPõUP •i²®.

H®²ó‹ (Pneumonia)

£ØÕ›¯õ øÁµ_ ÷£õßÓ öuõØÖ Põµn©õP C¢÷|õ´ HØ£kzu¨£kQÓx.

Cuß ÷£õx _Áõ\¨ø£z öuõØÖ HØ£kÁxhß _Áõ\¨ø£°ÝÒ vµÁ®
÷\ºÁuØPõÚ {»ø©²® HØ£h»õ®. }izu ui©ß, C¸©À Gß£Ú {²÷©õÛ¯õ
HØ£kÁuØS ¤µuõÚ Põµn©õS®.

ªî£Œ¾ / Ývñ£ (Asthma)

Bì©õ Gߣx JÆÁõø©¯õÀ HØ£kÁuõS®. Áΰ¾ÒÍ y], ©Pµ¢u®,

©µzyÒ, »[S E÷µõ©®, ¦øP ÷£õßÓ ]Ô¯ xoUøPPÒ _Áõ\zöuõSv°À
JÆÁõø©ø¯ HØ£kzx® PõµoPÍõS®. CuÚõÀ ÁõuÚõ롧 Em¦Ó®
Ã[SÁuÚõÀ ÁõuÚõÎz xÁõµzvß AÍÄ ]ÔuõÁuß Põµn©õP Bì©õ
÷|õ´ HØ£kQÓx. _Áõ]UP ]µ©¨£kuÀ C¢÷|õ°ß AÔSÔ¯õS®.

¹«ó£¡¬èŸP² Ü™ô¶ ²õ£êŠ¬ð‚ °ö£òöŸC (Bronchitis)

øÁµ_, AÀ»x £ØÕ›¯õ öuõØÖ‰»® _Áõ\¨ø£U SÇõ¯ÇØ] HØ£kQÓx.

ÁõuÚõβhß SµÀÁøͲ® ÷uõØÖUSÒÍõÁuõÀ Sµö»õ¼ø¯
öÁΨ£kÁx ]µ©©õP Aø©QÓx. ªøP¯õÚ C¸©À, _Áõ]¨£vÀ ]µ©®
BQ¯øÁ C¢÷|õ°ß AÔSÔ¯õS®.
è£ê«ï£Œ (Tuberculosis)

C¢÷|õ´ _Áõ\¨ø£ £ØÕ›¯õ öuõØÖUSÒÍõÁuÚõÀ HØ£kQÓx. GÛÝ®

Eh¼ß HøÚ¯ £SvPÎß «x® Cx ö\ÀÁõUS ö\¾zxQßÓx. £ØÕ›¯õÁõÚx
_Áõ\¨ø£USÒ ö\ßÖ uÚx CÚzøu ö£¸UQU öPõÒÁuÚõÀ £ØÕ›¯õÂß
SizöuõøP AvP›zx £i¨£i¯õP _Áõ\¨ø£ Cøǯ® AÈÁøhQßÓx.
÷\u©øh¢u _Áõ\¨ø£°ß £SvPÒ \βhß öÁÎ÷¯ÖQßÓx. CÆÁõÖ
£i¨£i¯õP uõUPzvØSÒÍõQ _Áõ\¨ø£°À xÁõµ® HØ£kQÓx. Cuß
Põµn©õP S¸vUSÇõ´PÒ ]øuÁøh¢x C¸•® ÷£õx \βhß S¸v²®
öÁÎ÷¯Ö®.

180 C»Á\¨ £õh¡À

è£ê«ï£J¡ ÜP°Pèœ
”” AvP Pøͨ¦ ”” C¸©¾hß S¸v öÁÎ÷¯ÖuÀ
”” EnÂÀ ¸¨¤ßø© ”” Põ´a\À
”” EhÀ ö©¼uÀ

÷|õ´z uk¨§]ø¯¨ ö£ØÖUöPõÒÐuÀ, E›¯ ]Qaø\ø¯ öuõhºa]¯õP¨

ö£ØÖU öPõÒÁuß ‰»® C¢÷|õø¯z uºUP •i²®.

¹¬èˆîLù£™ ãŸð´‹ «ï£Œèœ

]Pµmk¨ ¦øP°¾ÒÍ Põ£÷Úõöµõmø\mk Áõ² C»SÁõP S¸vUS
EÒöÍkUP¨£kQÓx. Cx D÷©õS÷Íõ¤ÝUS Ti¯ |õmh•øh¯uõÀ
D÷©õS÷Íõ¤Ýhß ÷\¸® Jm]\Ûß AÍÄ SøÓÁøhQßÓx. CuÚõÀ S¸v
öPõsk ö\À¾® Jm]\Ûß AÍÄ SøÓQßÓx.
]Pµmk¨ ¦øP°¾ÒÍ {UöPõmiß £uõºzuzvß ‰»® uØPõ¼P©õP
Cu¯zxi¨¦ ÷ÁP® AvP›UP¨£kQÓx. CuÚõÀ uØPõ¼P©õP S¸v
A•UP•® AvP›UQßÓx.
]Pµmk¨ ¦øP°ÚõÀ _Áõ\¨£õøu°¾ÒÍ ¤]ºPÒ AÈÁøhuß Põµn©õP
^uzvÀ y]zxoUøPPÒ _Áõ\¨£õøu°À JßÖ ÷\ºQßÓÚ. CuÚõÀ
ÁõuÚõÎ Ã[SQßÓx. ÷©¾® _Áõ\¨ø£U SÇõ¯ÇØ] ÷|õ´ {»ø©²®
HØ£mk _Áõ]UP ]µ©® HØ£kQÓx. ÁõuÚõΰ¾ÒÍ ÷©»o°øǯ®
]Pµm¦øP²hß ÷|µi¯õPz öuõhº¦ öPõÒÁuõÀ AvÀ P»[PÎß A\õuõµn
Á͵a] HØ£mk ¦ØÖ÷|õ´ HØ£kQÓx.
¦øPzuÀ ‰»® ¦ØÖ÷|õ´, _Áõ\¨ø£U SÇõ¯ÇØ] ÷£õßÓ ÷|õ´PÒ
HØ£kÁxhß CÁØÔÚõÀ ÷ÁÖ ÷|õ´PЮ EhÀ SøÓ£õk® ÷uõßÖÁxhß
©µn® Th \®£ÂUP»õ®.
¦øP¨¤iUPõÂmhõ¾® ]Pöµm ¦øPø¯ _Áõ]¨£uß ‰»® ÷©ØTÔ¯
{»ø© HØ£h Áõ´¨¦sk.

CL‚«è£Cv (Silicosis)
QµøÚmk, {»UP›, _µ[P©nÀ, Psnõi ÷£õßÓ øPzöuõÈØ\õø»PÎÀ
öuõÈÀ ¦›£ÁºPÒ vÚ•® ]¼UPõ ÷\ºøÁPÒ Ah[Q¯ y_UPøÍa
_Áõ]UQßÓÚº. CøÁ _Áõ\¨ø£a ]ØÓøÓPÎÀ ÷\ºQßÓÚ. CuÚõÀ
£i¨£i¯õP _Áõ\¨ø£ Cøǯ[PøÍ AÈÁøhQßÓÚ.
Üvðv«ì£Cv (Asbestosis)
Aì£ì÷hõ_z xoUøPPÒ, |õºPÒ öPõsh y_UPøÍ Em_Áõ]¨£uß
‰»® C¢÷|õ´ E¸ÁõQßÓx. CøÁ _Áõ\z öuõSv°À ÷\ºÁuß Põµn©õP
Cøǯ[PÒ ÂøµÁõP AÈÁøhQßÓÚ.
C»Á\¨ £õh¡À 181
 J¨£øh 6.3
_Áõ\zöuõSv²hß öuõhº£õÚ ÷|õ´PøͲ® AÁØøÓz uk¨£uØPõÚ
|øh•øÓPøͲ® ÷\P›zx J¸ øP¡À u¯õ›UPÄ®.

6.3 ©ÛuÛß PÈÁPØÖ® öuõSv

E°ºUP»zvÝÒ |øhö£Ö® \P» E°º Cµ\õ¯Ú uõUP[PÒ AuõÁx Em÷\£,
AÁ÷\£ ö\¯Ø£õkPÒ AøÚzx® AÝ÷\£® GÚ AøÇUP¨£k®. AÝ÷\£zvØ
]» Euõµn[PÒ Á¸©õÖ.

²² _Áõ\zvß ÷£õx P»zvÝÒ Põ£Üöµõmø\mk Áõ²Ä®, }¸®, \Uv²®

E¸ÁõUP¨£kQßÓÚ.

²² Dµ¼À |øhö£Ö® ¦µu AÝ÷\£zvß÷£õx ³›¯õ ³›UPª»® ÷£õßÓ

£uõºzu[PÒ EØ£zv ö\´¯¨£k®.

AÝ÷\£a ö\¯Ø£õkPÎß Põµn©õP P»[PÎÀ EØ£zv ö\´¯¨£k®

£¯ÚØÓ £uõºzu[PÒ PÈĨ£uõºzu[PÒ GÚ AøÇUP¨£k®. AøÁ
Eh¼¼¸¢x APØÓ¨£h ÷Ásk®. AÝ÷\£a ö\¯ß•øÓ°ß ÷£õx EØ£zv
ö\´¯¨£k® PÈĨ£uõºzu[PÒ Eh¼¼¸¢x APØÓ¨£kuÀ PÈÁPØÓÀ
GÚ AøÇUP¨£k®. CUPÈĨ £uõºzu[PÒ APØÖ® PÈÁ[P[PøͲ®
APØÓ¨£k® •øÓ²® R÷Ç AmhÁøn°À _¸UP©õPz uµ¨£mkÒÍÚ.

AmhÁøn 6.2
PÈĨ £uõºzu® PÈÁ[P® PÈÄ APØÓ¨£k® •øÓ
Põ£Üöµõmø\mk, }µõ _Áõ\¨ø£ öÁÎa_Áõ\® ‰»®
³›¯õ, ³›UPª»® ÷£õßÓ ]Ö}µP® ]Ö}º
ø|uµ\ß PÈĨ ö£õ¸ÒPÒ
÷uøÁ¯ØÓ E¨¦PÒ, ÷©»vP
}º
³›¯õ, ³›UPª»®, ÷\õi¯® ÷uõÀ ¯ºøÁ
S÷Íõøµmk, }º

©»® PÈĨö£õ¸ÍõP Aø©¯õø©UPõÚ Põµn®

©»® Gߣx \ª£õmka ö\¯ß•øÓ°ß Gg]²ÒÍ \ª£õk Aøh¯õu EnÂß

£SvPÍõS®. \ª£õk \ª£õmkz öuõSv°À |øhö£ÖQÓx. EnÄa \ª£õk
P»zvÝÒ |øhö£Ö® E°º Cµ\õ¯Ú ö\¯Ø£õhÀ»õuuõÀ ©»® PÈĨ

182 C»Á\¨ £õh¡À

£uõºzu©õP P¸u¨£kÁvÀø». GÛÝ® ©»zxhß APØÓ¨£k® ¤zu {Ó¨
ö£õ¸ÒPÒ PÈĨ £uõºzu[PÍõS®.

CÁcóèˆ ªî£°F

Á»x ]Ö}µP |õÍ®

©ÛuÛß ø|uµ\ß PÈĨ
ö£õ¸Ò APØÖ® ¤µuõÚ EÖ¨¦
]Ö}µP©õS®. ]Ö}µPa÷\õiø¯
]Ö}µP® ²® AuÝhß öuõhº£õÚ £À
]Ö}µP |õi ÷ÁÖ EÖ¨¦PøͲ® ]Ö}µPz
öuõSv öPõskÒÍx.
öuõSv ö£¸ |õi ©Ûu ]Ö}º öuõSv°ß •UQ¯
¤Øö£¸ |õÍ®
£SvPÍõP

]Ö}ºU Põß ²² J¸ ÷\õi ]Ö}µP®

²² ]Ö}ºUSÇõ´
]Ö}º¨ø£
²² ]Ö}º¨ø£
]Ö}º ÁÈ
²² ]Ö}º ÁÈ
E¸ 6.12 ©ÛuÛß ]Ö}µPz öuõSv
BQ¯ÁØøÓU SÔ¨¤h •i²®.

C[S ]Ö}µP |õi°ÞhõP Emö\À¾® S¸v°ß AÝ÷\£U PÈÄPÒ

ÁiUP¨£kQßÓÚ. CøÁ ]Ö}º GÚ AøÇUP¨£kÁxhß Cx }ºUSÇõ°ÞhõP
]Ö}º¨ø£°À uØPõ¼P©õP ÷\ªUP¨£kQÓx. ¤ß ]Ö}º¨ø£°¼¸¢x
]Ö}ºÁÈ°ÞhõP ]Ö}µõP Eh¼¼¸¢x öÁÎ÷¯ØÓ¨£kQßÓx.

]Ö}µPzvß Em¦ÓU Pmhø©¨ø£ CÚ[Põn ]Ö}µPzvß ö|kUSöÁmk

•Pzøu £›÷\õvzx ÂÍ[QU öPõÒÁx AÁ]¯©õS®.
ö\¯Ø£õk 6.2

]Ö}µPzvß Em¦ÓU Pmhø©¨ø£¨ £›÷\õvzuÀ

÷uøÁ¯õÚ ö£õ¸ÒPÒ : ©õk AÀ»x Bmiß ]Ö}µPzvß ©õv›¯ø©¨¦

ö\´•øÓ :

²² ©õk AÀ»x Bmiß ]Ö}µPzvß ©õv› Aø©¨ø£ AÀ»x £hzøu

Bµõ´¢x £õ¸[PÒ. CuØS B]›¯›ß EuÂø¯¨ ö£ØÖU öPõÒÐ[PÒ.
²² C¨ £SvPøÍ CÚ[Põn E¸ 6.13 E¸øÁ¨ £¯ß£kzx[PÒ.

C»Á\¨ £õh¡À 183

 ]Ö}µP ÷©Ø£møh
÷£õ©Ûß
]Ö}µP ¤µªmk CÍ®
EøÓ
{Ó©õÚ
]Ö}µP |õi ¤µ÷u\®
_¸sh SÇõ´
]Ö}µP |õÍ®
Ck¨¦ ÷\ºUS® SÇõ´ öÁÎÔ¯
]Ö}µPPõß ¤µ÷u\®

E¸ 6.13 ]Ö}µPzvß ö|kUS E¸ 6.14 ]Ö}µPzvÀ ]Ö}µPzv°ß

öÁmk •P® Aø©Ä

]Ö}µPzvß Pmhø©¨¦, öuõÈØ£õk GߣÁØÔß Ai¨£øh A»S

]Ö}µPzv¯õS®. Cx ~qUSUPõmiUS›¯ Pmhø©¨£õS®. J¸ ]Ö}µPzvÀ
_©õº J¸ ªÀ¼¯ß ]Ö}µPzvPÒ EÒÍÚ.

]Ö}µPzv°ß £SvPøÍ ¤ßÁ¸® •øÓ°À CÚ[Põn •i²®.

öÁÎUPõÄ® Asø©
|õi ©i¨¦U SÇõ´
EmPõÄ® ¦ßÚõi

PÍß ÷PõÍ®
÷£õ©Ûß EøÓ
÷\´ø©U SÇõ´

]Ö}µP|õi ÷\ºUS® SÇõ´

©°ºzxøÍU SÇõ´
Áø»¯ø©¨¦
]Ö}µP |õi

CÓ[S uh®
HÖuh®

öíÛ÷»°ß uh®

E¸ 6.15

184 C»Á\¨ £õh¡À

CÁc˜ àŸðˆF„ ªêò¡º¬ø
]Ö}º EØ£zv°ß ÷£õx ]Ö}µPzv°À |øhö£Ö® ‰ßÖ ö\¯ß•øÓPÒ
1. E¯ºÁiPmhÀ
2. ÷uºÄ APzxÔg\À
3. _µzuÀ

E¯ºÁiPmhÀ
öÁÎ ]Ö}µPzv°ß ÷£õ©Ûß EøÓ°ÝÒ
Úõi UPõ
¨ ¦ß Ĩ P»ß ÷PõÍ® GßÝ® S¸v ©°ºzxøÍU
PõÄ £ß
Ú
Em õi SÇõ°Úõ»õÚ Áø»¯ø©¨¦ Põn¨
£kQÓx. ÷£õ©Ûß EøÓ°¼¸¢x öÁÎ÷¯
ö\À¾® öÁÎUPõĨ ¦ßÚõi°ß
Âmh® ÷£õ©Ûß EøÓUS S¸vø¯U
÷£õ©Ûß öPõskÁ¸® EmPõĨ¦ßÚõi°ß
EøÓ
Âmhzøu ÂhU SøÓÁõS®. CuÚõÀ
P»ß÷PõÍ P»ß ÷PõÍzvÞhõP¨ £¯oUS®
ÁivµÁ®
S¸v°ß A•UP® AvP©õS®. Cuß
Põß Põµn©õP P»ß÷PõÍzvß ©°º
xøÍUSÇõ°ß _Áº ©ØÖ® ÷£õ©Ûß
E¸ 6.16 P»ß÷PõÍ ÁivµÁ® EøÓ°ß Em¦Óa_Á›ÞhõP S¸vz
EøÓ°ÝÒ ÷\ºuÀ
vµÁÂøǯ® ÁiUP¨£mk ÷£õ©Ûß
EøÓ°ß SÈ°ÝÒ ö\ÀQßÓx. Cx
E¯ºÁiPmhÀ GÚ¨£k®. CÆÁõÖ ÷\¸® vµÁ® P»ß÷PõÍÁivµÁ®
GÚ¨£k®. CÆÁivµÁzvÀ S¸vzvµÁÂøǯ¨ ¦µu® ÷£õßÓ ö£›¯
‰»U TÖPЮ S¸vUP»[PЮ Põn¨£hõx. P»ß÷PõÍ ÁivµÁ® S¸v
•u¾¸øÁ ö£¸©ÍÂÀ JzuuõS®.

P»ß÷PõÍ ÁivµÁzvß ¤µuõÚ TÖPÍõP }º, SÐU÷Põ_, Aª÷ÚõAª»®,

ÂØÓªß, K÷©õßPÒ, ©¸¢xPÒ, ³›¯õ £À÷ÁÖ A¯ßPÒ BQ¯øÁ
Põn¨£kQßÓÚ.

C»Á\¨ £õh¡À 185

÷uºÄ APzxÔg\À
P»ß÷PõÍ ÁivµÁ® ]Ö}º
uõ[S SÇõ°ÞhõP •ß
÷ÚõUQ¨ £¯oUS®÷£õx
]Ö}µPzv°À C¸¢x Av¾ÒÍ AvPÍÁõÚ £uõºz
öÁÎ÷¯Ö® S¸v u[PÒ SÇõø¯a `Ì¢x
P»ß÷PõÍ
ÁivµÁ® Põn¨£k® ©°ºxøÍU
SÇõ°ÚõÀ APzxÔg\¨£k
QßÓÚ. Cx E°º¨£õÚ APz
xÔg\À GÚ¨£k®. P»ß
}º 90 %
÷PõÍ ÁivµÁzv¾ÒÍ 90 %
SÐU÷Põ_ BÚ }¸® SÐU÷Põ_ AøÚz
öÁÎUPõĨ x®, Aª÷Úõ Aª»®, ÂØÓ
E¨¤ß J¸ £Sv ¦ßÚõi ªß, E¨¦, ³›¯õ, ³›UPª»®
³›¯õ
BQ¯ÁØÔß J¸ £Sv,
Aª÷Úõ ©¸¢xPÒ BQ¯øÁ ÷uºÄU
Aª»®
S›¯ •øÓ°À «Í APz
xÔg\¨£kQßÓÚ. CÆÁõÖ
E¸ 6.17 P»ß÷PõÍ ÁivµÁzv¾ÒÍ ÷ÁÖ£mh TÖPøͲøh¯
£uõºzu[PÒ APzxÔg\¨£ku¾® ]Ö}º
ÁivµÁ©õÚx ÷\ºUS® PõÛ
E¸ÁõS® •øÓ²®
ÞhõP Ck¨ø£ Á¢uøh
QßÓx.

_P÷uQö¯õ¸Á›À ö\UPÝUS EØ£zv ö\´¯¨£k® P»ß÷PõÍ ÁivµÁzvß

AÍÄ 120 PÚ ö\ßÔ «ØÓº BS®. GÛÝ® CU P»ß÷PõÍ ÁivµÁ® ]Ö}µP
uõ[S SÇõ°ÞhõP ö\À¾® ÷£õx 95 % «Í APzxÔg\¨£kQßÓx.
_P÷uQö¯õ¸Á›ß SÐU÷Põ_ 100 % «Í APzxÔg\¨£kQÓx. GÛÝ® }›ÈÄ
÷|õ¯õΰÀ SÐU÷Põ_ APzxÔg\À •ØÖ•ÊuõP Ch®ö£ÖÁvÀø».
AÁºPÎß ]Ö}µPzuõ[S SÇõ°À ÷\¸® SÐU÷Põ_ ]Ö}¸hß öÁÎ÷¯Ö®.

_µzuÀ
]Ö}µPzv°À öÁΰ¾ÒÍ S¸vUSÇõ´PÎÚõÀ ]» £uõºzu[PÒ
]Ö}ºzuõ[S SÇõ°ÝÒ _µUP¨£kQßÓÚ. Euõµn® : Iuµ\ß A¯ß (H+),
ö£õØÓõ]¯® A¯ß (K+), A÷©Û¯õ A¯ß (NH+), QÔ¯ØÔÛß ]ÔuÍÁõÚ
4
©¸¢xPÒ, ÂØ B

186 C»Á\¨ £õh¡À

àìLL¼‰¶ CÁc˜ ÜèŸøŠð´î™

]Ö}µP Ck¨ø£ Á¢uøh²® ]Ö}µõÚx ]Ö}ºPõÛÞhõP ]Ö}º¨ø£°À

÷\P›UP¨£kQÓx. A[S uØPõ¼P©õP ÷\ªUP¨£mk ¤ß ]Ö}ºU PÈUPz
÷uøÁ÷¯Ø£k® ÷£õx ]Ö}ºÁÈ°ÞhõP öÁÎ÷¯ØÓ¨£kQÓx.

_P÷uQö¯õ¸Á›ß S¸v°¾ÒÍ TÖPÒ AmhÁøn 6.3 CÀ uµ¨£mkÒÍx.

AmhÁøn 6.3 _P÷uQö¯õ¸Á›ß ]Ö}›¾ÒÍ TÖPÒ

TÖ Ah[Q²ÒÍ \uÃu®
}º 96 %
E¨¦ 0.2 %
³›¯õ 0.2 %
³›UPª»® ö\õØ£ÍÄ
QÔ¯ØÔÛß ö\õØ£ÍÄ

CÁc˜ˆªî£°F»ì¡ ªî£ì˜ð£ù «ï£Œèœ

J¨£øh 6.4
]Ö}ºz öuõSv²hß öuõhº£õÚ ÷|õ´ öuõhº£õP uPÁÀPøÍa ÷\P›zx
SÔ¨ö£õßøÓz u¯õ›²[PÒ.

CÁcóè„ ªêòLöŠ¹ (Renal failure)

]Ö}µPzvÝÒ Põn¨£k® ]Ö}µPzv°ÚõÀ ]Ö}º ÁiUP¨£k® ö\¯Ø£õk

SøÓÁøhÁuÀ ]Ö}µPa ö\¯¼Ç¨¦ GÚ¨£k®. öuõØÖ ‰»® Cµ\® ÷£õßÓ
£õµÄ÷»õP[PÒ ‰»® £À÷ÁÖ ÁøP¯õÚ ©¸¢xPÒ, Põ£ß |õØS÷Íõøµmk
÷£õßÓ ÷\ºøÁPÒ ‰»® ]Ö}µP ö\¯¼Ç¨¦ HØ£kQÓx. }º, E¨¦PÒ
EhÀ Cøǯ[PÎÀ ÷\ºÁuÚõÀ HØ£k® Cøǯ ÃUP®, S¸v¯•UPP®
AvP›zuÀ GߣøÁ Cuß Bµ®£ AÔSÔPÍõS®. ³›¯õÄ® HøÚ¯ PÈĨ
£uõºzu[PЮ S¸v°À ÷\ºÁuÚõÀ S¸v°À pH Cß AÍÄ E¯ºQßÓx.
÷|õ¯ÔSÔPÒ ÷uõßÔ¯Ähß ]Qaø\ ÁÇ[P¨£hõxÂiß 8 - 14 |õmPÎÝÒ
•Êø©¯õÚ ]Ö}µP ö\¯¼Ç¨¦ (Acute renal failure) HØ£kQÓx. CuØS ö\¯ØøP
ÁiPmhÀ ‰»® S¸v ~øP¨¦ (Dialysis) ö\´¯¨£kQßÓx. Cµsk ]Ö}µ
P[PЮ ö\¯¼Ç¢uõÀ ÁÇ[SÚº J¸Á›ß ]Ö}µP® ö£Ó¨£mk ö£õ¸zu¨
£kQÓx.

C»Á\¨ £õh¡À 187

ªïŠH¬óŸPv (CÁcóè ÜöŸC) (Nephritis)
öuõØÖ AÀ»x |a_z ußø© Põµn©õP ]Ö}µP AÇØ] AuõÁx ÃUP®
HØ£kQÓx. ]Ö}ºU SÇõ°À HØ£k® öuõØÖ® Eh¼À HØ£k® ©õØÓ[PЮ
CuØSU Põµnö©Ú øÁzv¯ºPÒ |®¦QßÓÚº. ]Ö}µP AÇØ]°ÚõÀ
P»ß÷PõÍzvØS®, ]Ö}µPz uõ[S ]ÖSÇõ°ØS® £õv¨¦ HØ£kQÓx.
P»ß÷PõÍ® £õvUP¨£k®÷£õx AuÝhõPa ö\À¾® S¸v°ß AÍÄ
SøÓÁøhQÓx. CuÚõÀ ]Ö}º EØ£zv²® SøÓÁøhQÓx. CuÚõÀ
Eh¼À ÷uUQ øÁUP¨£k® ÷uøÁ¯ØÓ ö£õ¸ÒPÎß AÍÄ® AvP›US®.
÷©¾® P»ß÷PõÍ® £õv¨£øh²® ÷£õx ö\[Sȯ® P]¢x ]Ö}¸hß
÷\ºQßÓx. ÷©¾® ¦µu® ]Ö}¸hß ÷\ºÁuß Põµn©õP Eh¼ØS ÷uøÁ¯õÚ
¦µuzvß AÍÄ SøÓÁøhQÓx. CuÚõÀ S¸v EøÓ¢x Aøh¨¦PÒ (Strokes)
HØ£h Áõ´¨¦sk. BP÷Á ÂøµÁõP ©¸zxÁ ]Qaø\ ö£ÖÁx AÁ]¯©õS®.

CÁcóè‹ Ü™ô¶ CÁc˜Š¬ðJ™ à¼õ£°‹ èŸèœ (Calculi in kidney and

baldder)
]Ö}µPzvÀ AÀ»x ]Ö}º¨ø£°À PÀ]¯® Jm\÷»ØÖ ÷£õßÓ £uõºzu[PÒ
£Î[PõÁuß Põµn©õP PØPÒ ÷uõßÖQßÓÚ. ]Ö}ºU SÇõ°À Aøh¨¦PÒ
HØ£k® ÷£õx AvP Á¼ HØ£k®. CUPØPøÍ ©¸¢xPÒ ‰»©õP÷Á \zvµ
]Qaø\ ‰»©õP÷Áõ APØÔ Âh •i²®. ÷»\º PvºPøÍ ö\¾zv PØPøÍ
Eøhzx yÍõUQ APØÓ¨£k®. CzöuõÈÝm£® ¼z÷uõ›¨] GÚ¨£k®.
]Ö}µPPØPÒ E¸ÁõÁuØS |£º J¸Áº GkUS® EnÄ ö\ÀÁõUSa
ö\¾zxQßÓx. ]Ö}øµ öÁÎ÷¯ØÓõx }sh ÷|µ® ÷uUQ øÁzv¸¨£x®
CuØSU Põµn©õS®.

6.4 ©ÛuÛß S¸v_Ø÷Óõmhz öuõSv

Eh¼À \Uv EØ£zv ö\´²® ö\¯ß•øÓUS Jm]\ß, SÐU÷Põ_ BQ¯Ú
AÁ]¯©õS®. CƵsøh²® P»[PøÍ ÷|õUQU PhzxÁx®, PÈÄPøÍ
P»[Pμ¸¢x öÁÎ÷¯ PhzxÁx® BÚ £uõºzu® S¸v BS®. S¸vø¯
ø©¯ }UP® ö\´x K´ÁõP øÁUS® ÷£õx öuÎÁõÚ Cµsk £øhPÍõPU
Põn¨£k®. Pk®]Á¨¦ {Ó©õÚ öá»miß ÷£õßÓ £uõºzu® ÷\õuøÚU
SÇõ°ß Ai°À £i²® ]ÖxoUøP¯õS®. CÍ©g\Ò {Ó©õP ÷©Ø¦Ó®
£iÁx S¸vvµÁÂøǯ©õS®.
S¸v¯õÚx HPÂÚ £õ¯® ÷£õÀ
ma,diaudj ^,d ly meye;s 55
S¸vzvµÁÂøǯ® %
;r,h& öu›¢uõ¾® S¸vz vµÁÂøÇ
(CÍ©g\Ò {Ó©õÚ £õ¯®) ¯zøu²® AvÀ öuõ[PÀ {ø»
S¸va]ÖxoUøPPÒ 45 % °¾ÒÍ ]ÖxoUøPPøͲ®
foaydkq ^;o r;= meye;s øjH&
(Pk®]Á¨¦ {Ó©õÚ £uõºzu®) öPõshuõS®. S¸vz xÎø¯
E¸ 6.18 S¸v vµÂøǯ•® xoUøPЮ
Psnõi ÁÊUQ°ß «x øÁzx

188 C»Á\¨ £õh¡À

u¯õº ö\´x ~qUSUPõmi°ÞhõP ÷\õvzu ÷£õx £» ]ÖxoUøP ÁøPPÒ
Põn¨£kÁøu AÁuõÛUP»õ®.
S¸v

]ÖxoUøPPÒ vµÁÂøǯ®

ö\[S¸vUP»® öÁsS¸vUP»® S¸va ]Öumk

]Ö©oöPõsh ]Ö©o¯ØÓ öÁsS¸vUP»®

öÁsS¸vUP»®
{n}ºU Sȯ® JØøÓU Sȯ®
|k{ø»|õi C÷¯õ] |õi ‰»|õi

yy ªêƒ°¼F‚èô‹ (Red Blood Cells)

©ÛuÛß S¸v°ß PÚ ªÀ¼

«ØÓ¸US I¢x ªÀ¼¯ß ö\[S¸
vUP»[PÒ Esk. ö\¢{Ó©õPU
Põn¨£kÁxhß C¸ SÈÁõÚ Ámhz
umk¸ÁõÚ P»[PÍõS®. CÁØÔÀ
P¸ Põn¨£kÁvÀø». ö\ÆöÁߦ
©aø\°À EØ£zv¯õÁx® Auß
E¸ 6.19 ö\[S¸vU P»® C»zvµß B²mPõ»® |õßS ©õu[PÍõS®.
~qUSU Põmi°ÞhõP¨ ¦»¨£k® •øÓ

ö\[S¸vUP»® Jm]\øÚU PhzxQßÓx. ö\[S¸vUP»zvÀ D÷©õS÷Íõ¤ß

GßÝ® {Ó¨ö£õ¸øÍU öPõsi¸¨£uõÀ Ax ö\¢{Ó©õPÄÒÍx.
Jm]\ß D÷©õS÷Íõ¤Ýhß ÷\º¢x Jm]D÷©õS÷Íõ¤ÚõP P»[PÐUS
Phzu¨£kQßÓx.

yy ªõ‡°¼F‚èô‹ (ªõ‡°Nò‹) (White blood cells)

ö\[S¸vø¯ Âh ö£›uõPU Põn¨£mhõ¾® AuøÚ Âh GsoUøP°À

SøÓÁõS®. Gߦ©aø\°À EØ£zv¯õÁxhß P¸øÁU öPõshuõS®.
{Ó©ØÓx. CuÚõÀ öÁsSȯ® GÚ AøÇUP¨£kQÓx. B²m Põ»® ]»
vÚ[PÍõS®. ©ÛuÛÀ ö\[S¸vUP»[PÒ 600 CØS J¸ öÁsS¸vUP»®
Põn¨£kQÓx.

C»Á\¨ £õh¡À 189

öÁsS¸vUP»® Cµsk ÁøP¨£k®.
yy P»zvß SȯĸÂÀ ]Ö©oöPõsh öÁsS¸vUP»®
yy P»zvß SȯĸÂÀ ]Ö©o¯ØÓ öÁsS¸vUP»[PÒ

]Ö©o öPõsh öÁsS¸vUP»® ‰ßÖ ÁøP¨£k®.

yy |k{ø»|õi yy C÷¯õ]|õi yy ‰»|õi

]Ö©o¯ØÓ öÁsS¸vUP»® Cµsk ÁøP¨£k®.

yy {n}ºUSȯ® yy JØøÓU Sȯ®

©ÛuUS¸v°À PÚªÀ¼«ØÓ¸US 4 000 - 11 000 öÁsS¸vUP»[PÒ Esk.

_P÷uQ J¸Á›ß Eh¼¾ÒÍ öÁsS¸vUP»[PÎß \uÃu® AmhÁøn 6.4
CÀ uµ¨£mkÒÍx.
AmhÁøn 6.4 _P÷uQ J¸Á›ß S¸v°¾ÒÍ öÁsS¸vUP»[PÒ

]ÖxoUøP ÁøP ÷£u® \uÃu®

]Ö©oöPõsh
öÁsS¸vUP»® |k{ø»|õi
50 - 70

C÷¯õ]|õi
1-4

‰»|õi 0-1

]Ö©o¯ØÓ
öÁsS¸vUP»®
20 - 40
{n}ºUSȯ®

190 C»Á\¨ £õh¡À

 JØøÓUSȯ®
2-8

÷|õø¯ HØ£kzuUTi¯ öuõØÖPÒ, Sȯa ö\¯À ‰»® AÈUP¨£kÁuõÀ

S¸v°À öÁsSȯ[PÎß GsoUøP {¯©zv¾® AvP›UQßÓx. ©ÛuU
S¸v°¾ÒÍ öÁsSȯ[PÎß GsoUøP A÷|P ÷|õ´PøÍ CÚ[Põn
EuÄQßÓx. ]»÷|õ´ {»ø©PÎÀ öÁsS¸vUP»[PÎß GsoUøP E›¯
\uÃuzøu Âh ªP AvP©õS®.

yy °¼F„ CÁ (Platelets)

ö\[S¸vUP»®, öÁsS¸vUP»[PøÍz uº¢u S¸v°À P»® GÚU
TÓ•i¯õu P»zxskPøÍU Põn»õ®. P¸ AØÓ Ca ]ÖxoUøP
S¸va]ÖumkPÒ GÚ AøÇUP¨£k®. S¸v°ß PÚªÀ¼«ØÓ¸US
150 000 - 400 000 S¸va ]ÖumkPÒ Esk. Cuß B²m Põ»® 5 - 7 vÚ[PÍõS®.
CøÁ Gߦ ©aø\PÎÀ EØ£zv¯õUP¨£kQßÓÚ. öh[S, G¼UPõ´a\À ÷£õßÓ
÷|õ´ {»ø© Põµn©õP CÁØÔß GsoUøP ÂøµÁõPU SøÓÁøhQßÓx.
]Öumi¾ÒÍ xöµõ®÷£õ¤Íõìiß GßÝ® £uõºzu® S¸v²øÓu¾US
EuÄQßÓx.
yy °¼Fˆ FóõM¬öò‹
S¸vzvµÁÂøǯzvÀ 90 % }º Esk. CuØS AkzuuõP AvPÍÂÀ ¦µu®
Põn¨£kQÓx. ÷£õ\øn¨ £uõºzu®, ø|uµ\ß PÈĨö£õ¸Ò, K÷©õß,
ö|õv¯®, Áõ²UPÒ, A¯ßÁøPPÒ GߣøÁ S¸vzvµÁÂøǯzvÀ Põn¨
£kQÓx.
S¸vzvµÁÂøǯ®
¤Óö£õ¸öÍv›¨ £uõºzu®
¤Óö£õ¸öÍv› ¤Ó¨£õUQ

}º ¦µu® ÷£õ\øn A¯ßÁøP ø|uµ\ß Áõ²

K÷©õß

²²AÀ¦ªß ²²J¸ \UPøµmk ²² Na+ £uõºuu® ²² O

2

²²S÷Íõ¤²¼ß ²²Aª÷Úõ Aª»®²² K + ²²³›¯õ ²² Co2

²²ø£¤›÷Úõ ²²öPõʨ£ª»® ²² Ca+2 ²²³›U ²² N2
áß ²²QÎ\÷µõÀ ²² Mg +2 Pª»®
²² Cl- ²²QÔ¯Ø
²²ÂØÓªß
²² Po4-3 ÔÚß
²² So4-2
²² Hco-3

C»Á\¨ £õh¡À 191

°¼FJ¡ ªî£N™èœ

yy £uõºzu[PøÍU PhzuÀ (\ª£õmk ÂøÍÄPÒ, Jm]\ß, PÈĨ

£uõºzu[PÒ, K÷©õßPÒ, S¸va ]Öumk, ¦µu®, PÛ¯ A¯ßPÒ)
yy ÷|õ´UPõµoPÍõÚ ~sn[QPÐUS GvµõP öuõÈØ£kÁuÚõÀ
Ehø»¨ £õxPõzuÀ öÁsS¸va ]ÖxoUøP ‰»® vßSȯa ö\¯À,
¤Óö£õ¸öÍv›¨ £uõºzu®
yy £À÷ÁÖ Cøǯ®, EÖ¨¦PÐUQøh°À Cµ\õ¯Ú Cø¯£õUPzøu²® Kº
^ºzvh {ø»ø¯²® ÷£quÀ
°¼F„²Ÿ«ø£†ì‹

S¸vU SÇõ°ÞhõP S¸va _Ø÷Óõmh® {PÌÁøu AÁuõÛ¨£uØS ¤ßÁ¸®

ö\¯Ø£õmiÀ Dk£k[PÒ.
ö\¯Ø£õk 6.3
©°ºzxøÍUSÇõ°ÞhõP S¸va_Ø÷Óõmh® {PÌÁøu AÁuõÛzuÀ
÷uøÁ¯õÚ ö£õ¸ÒPÒ : E°¸ÒÍ ]Ô¯ «ß AÀ»x ÁõØ÷£´, Psnõi
ÁÊUQ, Dµ¼¨£õÚ £g_, ~qUSUPõmi
ö\´•øÓ :
²² «ß AÀ»x ÁõØ÷£´ CÓUPõ©À
C¸UP Dµ¨£gø\ §Âß «x
øÁ²[PÒ.
²² ]Ô¯ «Ûß Áõø» AÀ»x ÁõØ
E¸ 6.20 ÁÊUQ°À ÷£°ß Áõø» ~qUSUPõmi°
øÁUP¨£mkÒÍx ÞhõP AÁuõÛUPÄ®.

S¸v ©°ºzxøÍU SÇõ°ÞhõP S¸v ö\À¾® •øÓø¯ AÁuõÛzv¸¨¥ºPÒ.

CÆÁõÖ S¸vø¯ EhÀ §µõPÄ® ö\ÀÁuØS ÷uøÁ¯õÚ Âø\ø¯ Cu¯®
ÁÇ[SQßÓx.

EhÀ •ÊÁx® S¸vø¯U öPõsk ö\ÀÁuØS Âø\ø¯ ÁÇ[S® Cu¯®

öuõhº£õP CÛ Bµõ´÷Áõ®.

192 C»Á\¨ £õh¡À

 ö\¯Ø£õk 6.4
Cu¯zvß Pmhø©¨ø£ AÁuõÛzuÀ
÷uøÁ¯õÚ ö£õ¸ÒPÒ : Cu¯©õv›¯ø©¨¦
ö\´•øÓ :
²² B´ÄThzv¾ÒÍ Cu¯©õv› AÀ»x Esø©¯õÚ Cu¯zøu öPõsk
Auß ¦Óz÷uõØÓ Aø©¨ø£ ÷\õv²[PÒ.
²² Auß AøÓPøͲ® AÁØÖhß öuõhº£õÚ |õi, |õÍ[PøͲ®
AøÓPÐUQøh°¾ÒÍ C¸Tº, •UTº ÁõÀÄPøͲ® S¸vU SÇõ°ß
Bµ®£zv¾ÒÍ Aøµ©vÁõÀÄPøͲ® AÁuõÛ²[PÒ.
²² ÷\õøn¯øÓa _Áº ö©À¼¯uõPÄ® Cu¯ÁøÓa _Áº ui¨¦U
Ti¯uõPÄ® C¸¨£øu AÁuõÛ²[PÒ. Chx Cu¯ÁøÓa _Áº ªPÄ®
ui¨¦U Ti¯uõP C¸¨£øu AÁuõÛUP»õ®.
²² E¸ 6.21 Ehß J¨¤mk¨ £õ¸[PÒ.

÷©Øö£¸|õÍ®
öuõSv¨ ö£õ¸|õi
Á»x _Áõ\¨ø£
Chx _Áõ\¨ø£ |õi
|õi
Á»x _Áõ\¨ø£ Chx
|õÍ® _Áõ\¨ø£ |õÍ®

Á»x Á»x ÷\õøn¯øÓ

÷\õøn¯øÓ C¸TºÁõÀÄ

•UTºÁõÀÄ Aøµ©v ÁõÀÄ

Cu¯ÁøÓ¨
RÌö£¸|õÍ® ¤›_Áº

Á»x Cu¯ÁøÓ
Chx Cu¯ÁøÓ
E¸ 6.21 Cu¯zvß ö|kUS öÁmk •Pz ÷uõØÓ®

Cu¯zvß Chx Cu¯ÁøÓ°¼¸¢x Bµ®¤US® öuõSv¨ö£¸|õi

QøÍPÍõP¨ ¤›¢x £À÷ÁÖ EÖ¨¦PÐUS Jm]\÷ÚØÓ¨£mh S¸vø¯
ÁÇ[SQßÓx. öuõSv¨ ö£¸|õi²® Auß QøÍ |õiPÒ AøÚzx®
|õiz öuõSv GÚ AøÇUP¨£kQÓx. Cu¯zvß Á»x Cu¯ÁøÓ°¼¸¢x
C»Á\¨ £õh¡À 193
Bµ®¤US® _Áõ\¨ø£ ö£¸|õi Jm]\ÚØÓ S¸vø¯ _Áõ\¨ø£US öPõsk
ö\ÀQßÓx.

EÖ¨¦PÐUS S¸vø¯ ÁÇ[S® |õi¯õÚx EÖ¨¦PÎÝÒ ÷©¾® QøÍP

ÍõP¨ ¤›¢x ©°ºzxøÍUSÇõ´PÍõP ©õÖ®. Jm]\ÛÓUP¨£mh S¸v¯õÚx
EÖ¨¦Pμ¸¢x |õÍzvÞhõP öÁÎ÷¯ØÓ¨£k®. Eh¼ß RÌ£Sv°À
|õÍ[PÒ AøÚzx® ÷\º¢x RÌö£¸|õÍzøu²® Eh¼ß ÷©¾ÒÍ |õÍ[PÒ
÷\º¢x ÷©Àö£¸|õÍzøu²® E¸ÁõUS®. CƵsk ö£¸|õÍ[PøͲ®
HøÚ¯ |õÍ[PøͲ® JßÓõP ÷\ºzx |õÍzöuõSv GÚ AøÇUP¨£k®.
|õiPÎÚõÀ S¸v ÁÇ[P¨£mh GÀ»õ EÖ¨¦Pμ¸¢x® |õÍ[PÒ
Bµ®¤zx ÷©À, RÌ ö£¸|õÍ[PÐhß CønQßÓx.

GÛÝ® _Áõ\¨ø£°¼¸¢x Á¸® |õÍ® Chx ÷\õøÚ¯øÓø¯ Á¢uøh²®.

|õi°ÞhõPÄ® |õÍzvÞhõPÄ® S¸v ö\À¾® •øÓø¯ ¤ßÁ¸®
Á›¨£h® ‰»® £›UP»õ®.
uø» Jm]\Ýøh¯ S¸v
Jm]\ÚØÓ S¸v

÷©À ~øµ±µÀ uø», øPPÐUS

ö£¸|õÍ® S¸vø¯ ÁÇ[S® |õi
_Áõ\¨ø£ |õÍ®
RÌ
ö£¸|õÍ®
DµÀ |õÍ® DµÀ |õi
DµÀ
DµÀ Áõ° |õÍ® Sh¾US S¸vø¯
ShÀ ÁÇ[S® |õi
]Ö}µP|õi
]Ö}µP |õÍ® ]Ö}µP®
•sh®, PõÀPÐUS
S¸vø¯ ÁÇ[S® |õi

E¸ 6.22 ©ÛuÛß S¸va _Ø÷ÓõmhzöuõSv

194 C»Á\¨ £õh¡À

Þó†¬ì‚ °¼F„ ²Ÿ«ø£†ì‹

_Áõ\¨ø£°ÞhõP S¸v
_Áõ\¨ø£
£¯oUS® £õøu _Áõ\¨
_Áõ\¨ø£ |õi ø£U S¸va_Ø÷Óõmh®
_Áõ\¨ø£ |õÍ®
GÚ¨£k®. Eh¼ß HøÚ¯
EÖ¨¦PÎÞhõP S¸v
öuõSv¨
¤Øö£¸|õÍ® £¯oUS® £õøu öuõSvU
ö£¸ |õi
S¸va_Ø÷Óõmh® GÚ¨
£k®. _Áõ\¨ø£U S¸va
_Ø÷ÓõmhzvØS £®¤¯õP
EÖ¨¦PÒ
Á»x Cu¯ÁøÓ²® öuõS
vU S¸va_Ø÷Óõmhz vØS
E¸ 6.23 CµmøhU S¸v _Ø÷Óõmh® £®¤¯õP Chx Cu¯
ÁøÓ²® öuõÈØ£k®.

Þîòˆ¶®Š¹

Cu¯ÁøÓ²®, ÷\õøn¯øÓ²® _¸[SÁuß Põµn©õP Cu¯zv¼¸US®

S¸v £®£¨£kQÓx. CÆÁõÖ Cu¯® _¸[Q uͺuÀ Cu¯zxi¨¦ GÚ¨£k®.
K´Â¼¸US® |£öµõ¸Á›ß Cu¯zxi¨¦ {ªhzvØS 72 uhøÁPÒ BS®.
|õizxi¨¦® CuØSa \©ÚõS®.

Þîòõ†ì‹ (Heart Cycle)

Cu¯zxi¨¤À Cu¯a ÷\õøn¯øÓ Cµsk® _¸[S® ÷£õx Cu¯ÁøÓPÒ

Cµsk® uͺÁøhQßÓÚ. A÷u÷£õÀ Cu¯ÁøÓPÒ Cµsk® _¸[SQßÓ
÷£õx ÷\õøn¯øÓPÒ Cµsk® uͺÁøhQßÓÚ. ÷\õøn¯øÓ _¸[SuÀ
÷\õøn¯øÓa _¸UP® GÚÄ® Cu¯ÁøÓPÒ _¸[SuÀ Cu¯ÁøÓa _¸UP®
GÚÄ® AøÇUP¨£k®. Cu¯ÁøÓ uͺÁøhuÀ Cu¯ÁøÓ Â›Ä GÚÄ®
÷\õøn¯øÓ uͺÁøhuÀ ÷\õøn¯øÓ Â›Ä GÚÄ® AøÇUP¨£k®.
Cu¯ÁøÓa _¸UPzvß ¤ß ]Ôx ÷|µ® ÷\õøn¯øÓ²® Cu¯ÁøÓ²® uͺ¢x
K´ÁøhQßÓÚ. C¢{ø» ÷\õøn¯øÓ Cu¯ÁøÓ u꼀 AÀ»x §µn Cu¯
Â›Ä GÚ AøÇUP¨£k®.

C¢{PÌÄPÎß öuõhº JÊ[S Cu¯Ámh® GÚ AøÇUP¨£k®.

Cu¯ Ámh® ¤ßÁ¸® \¢uº¨£[PøÍU öPõskÒÍÚ.
1. ÷\õøn¯øÓa _¸UP®
2. Cu¯ÁøÓa _¸UP®
3. ÷\õøn¯øÓ, Cu¯ÁøÓ u꼀 (§µn Cu¯Â›Ä)
C»Á\¨ £õh¡À 195
Cu¯zvß öuõÈØ£õk öuõhº£õÚ uPÁÀPøͨ ö£ØÖU öPõÒÁuØS ECG
(Electro Cardio Gram - ECG) ö£Ó¨£kQÓx. Cu¯zvß ö\¯Ø£õmiß ÷£õx
Cu¯zuø\ |õºPÎß £h»zvÀ HØ£k® AÊzu ©õØÓzvØS HØ£ ö£Ó¨£k®
CUSÔ¨¦ Cu¯ Ámhzvß 3 \¢uº¨£[PøÍ PõmkQßÓx.

E¸ 6.24 E.C.G Áøµ¦

P - ÷\õøn¯øÓa _¸UP®
QRS - Cu¯ÁøÓa _¸UP®
T - ÷\õøn¯øÓ Cu¯ÁøÓ uͺÄ

ECG Aø»ÁiÁ® ÁÇø©US ©õÓõP Aø©²® ÷£õx Cu¯zvß ö\¯Ø£õmiÀ

SøÓ£õkÒÍøu AÔ¢x öPõÒÍ •i²®. ö|g]ß «x Ehö»õ¼ö£¸UQø¯
øÁzx Cu¯ xi¨ø£ AÔ¢xU öPõÒÍ»õ®. Cu¯xi¨¤ß ÷£õx »¨ & h¨
J¼÷PmS® »¨ J¼ h¨ J¼ø¯ Âh }shx. ""»¨'' J¼¯õÚx Cu¯ÁøÓa
_¸UPzvß÷£õx C¸Tº, •UTºÁõÀÄPÒ ‰h¨£k®÷£õx ÷uõßÖQßÓx. h¨
J¼¯õÚx SÖQ¯x. Aøµ©vÁõÀÄPÒ ‰h¨£kÁuß Põµn©õP CÆöÁõ¼
÷uõßÖQßÓx.

°¼Fòº‚è‹

S¸vUSÇõ°¾ÒÍ S¸v ‰»® S¸vUSÇõ´PÎß _Áº «x ÁÇ[P¨£k®

A•UP® S¸v¯•UP® GÚ¨£k® Cu¯ÁøÓa _Á›ß _¸UPzvß Põµn©õP
|õi°ß _Áº «x HØ£kzu¨£k® A•UP® |õÍzvß «x HØ£kzu¨£k®
A•UPzøu Âh AvP©õS® Chx Cu¯ÁøÓ _¸[SÁuõÀ S¸v¯õÚx
öuõSv ö£¸|õiUSz uÒͨ£k®÷£õx HØ£kzu¨£k® A•UP® _¸UPÀ
S¸v¯•UP® (Systolic pressure) GÚ¨£k®.

196 C»Á\¨ £õh¡À

 _P÷uQ J¸Á›ß CÆÁ•UP® 110 - 120
mm Hg BS®. §µn Cu¯Â›Âß
÷£õx öuõSv¨ ö£¸|õi°ß _Áº«x
HØ£kzu¨£k® u꼀 S¸v¯•UP®
(Diastolic blood Pressure) GÚ¨£k®.
_P÷uQö¯õ¸Á›ß CÆÁ•UP® 70 - 80
mm Hg BS®. CUS¸v A•UPzøu
øÁzv¯ºPÒ ¤ßÁ¸©õÖ SÔ¨¤kÁº.
E¸ 6.25 S¸v¯•UP® AÍUP¨£k® •øÓ

S¸v¯•UP® = 120/ 80 ªÀ¼ «ØÓº Cµ\®

Blood presure B.P = 120/ 80 mm Hg

Ti¯ Á¯x, ©ÚUSǨ£®, £õÀ, ÷|õ´ {»ø© ÷£õßÓ {»ø©PÎß ÷£õx

S¸v¯•UP® AvP›US®.
S¸va _Ø÷Óõmhz öuõSvUS ªPÄ® ö|¸UP©õP ©Ûu Eh¼À Põn¨£k®
CßöÚõ¸ PhzuÀ öuõSv {n}º öuõSv BS®.

Gíc˜ˆ ªî£°F
S¸v ©°ºzxøÍUSÇõ´PÒ, S¸vø¯ P»[PÐUS öPõsk ö\ÀQßÓÚ.
S¸v ©°ºU SÇõ´PÎß P»a_ÁºPÒ ªP ö©À¼¯Ú. öÁsS¸va ]Ö
xoUøPPЮ ]» S¸v¨ ¦µu[PЮ ©õzvµ÷© S¸v ©°ºUSÇõ´PÎß
_ÁºPÎÞk ö\À»zuUPøÁ. ö\[S¸vUP»[PЮ ]» vµÁÂøǯ¨
¦µu[PЮ S¸v ©°ºz xøÍUSÇõ´PÎß _ÁºPÎÞk ö\À» •i¯õuøÁ.
CÆÁõÖ Cøǯ[PøÍ ö\ßÓøh²®. S¸vU TÖPøÍU öPõsh Cz
vµÁ® Cøǯ¨£õ´¨ö£õ¸Ò GÚ¨£k®. S¸vUS® EhÀ P»[PÐUS® CÆ
Âøǯ¨£õ´ö£õ¸Îß FhõP÷Á ö£õ¸Ò £›©õØÓ® {PÊQßÓx.
S¸v©°ºzxøÍU SÇõ°ß _Á›ÞhõP Cøǯ[PÐUQøh°À £¯oUS®
S¸vz vµÁÂøǯzvß J¸ £Sv S¸v ©°ºzxøÍU SÇõ°ØS «sk®
£µÁÀ Aøh¢uõ¾® AvÀ 10 / 1 £Sv P»zvøh öÁΰÀ ÷u[Q {ØQßÓx.
CÆÁõÖ ÷u[Q {ØS® vµÁÂøǯ® Â÷\h SÇõ´z öuõSv°ÞhõP S¸va
_Ø÷Óõmhz öuõSv²hß ÷\ºQßÓx. CzöuõSv {n}ºz öuõSv GÚ¨£k®.
{n}ºz öuõSv°À {n}º ©°ºzxøÍU SÇõ°ÝÒ ¦S® vµÁÂøǯ®
{n}º¨ £õ¯® GÚ¨£k®.
{n}ºz öuõSv £õØP»ßPÒ, {n}ºU SÇõ´PÒ, {n}ºU PqUPøÍU
öPõshø©¢uuõS®. {n}ºU SÇõ´PøÍ AsªzxU Põn¨£k® uø\P
ÎÚõÀ HØ£kzu¨£k® Eøu¨¦ {n}º¨£õ¯® £õ´ÁuØS Eu¯õP
Aø©¢xÒÍx. Eh¼À Põn¨£k® GÀ»õ {n}ºUPõßPЮ ÷\¸® Cµsk
¤µuõÚ {n}ºU PõßPÒ Esk. ö|g\øÓUPõß. Á»x {n}ºUPõß GߣøÁ
C»Á\¨ £õh¡À 197
AƵsk PõßPÍõS®. ö|g\øÓUPõß Chx PõøÓö¯ß¦ |õÍzxhÝ®,
Á»x {n}ºUPõß Á»x PõøÓö¯ß¦ |õÍzxhÝ® CønQßÓx. CÖv°À
Cøǯ¨£õ¯® S¸va _Ø÷Óõmhz öuõSv²hß ÷\ºQßÓx.
{n}ºz öuõSv¯õÚx Eh¼ÝÒ ¦S® £ØÕ›¯õ ÷£õßÓ öuõØÖUPøÍ
AÈUQßÓx. {n}ºUPqUPξÒÍ öÁsSȯ[PÒ ‰»® öuõØÖuÀ
Aøh¢u A[QPøÍ vßSȯa ö\¯À ‰»® AÈUQßÓx. Cuß ÷£õx
{n}ºUPqUPÎß öuõÈØ£õk AvP›¨£uÚõÀ AøÁ Ã[SQßÓÚ. Cx
ö|Ô GÚ AøÇUP¨£kQßÓx. {n}ºUPqUPÒ ö£õxÁõP ÷uõ¾US RÇõP
PÁk, PUP®, PÊzx BQ¯ Ch[PÎÀ ö£¸©ÍÂÀ Põn¨£kQßÓÚ.
Cu¯® |õi
©°ºzxøÍU SÇõ´

Cøǯ[PÒ

|õÍ®
{n}ºU SÇõ´
E¸ 6.26 S¸va_Ø÷ÓõmhzvØS® {n}º _Ø÷ÓõmhzvØSªøh°»õÚ öuõhº¦

Á»x Põøµö¯ß¦ |õÍ®

Á»x {n}ºU SÇõ´ Chx Põøµö¯ß¦ |õÍ®
{n}ºU Pq ö|g\øÓU Põs

Sh®

E¸ 6.27 ©ÛuÛß {n}ºz öuõSv

198 C»Á\¨ £õh¡À

°¼F„²Ÿ«ø£†ìˆ¶ì¡ ªî£ì˜ð£ù «ï£Œèœ
J¨£øh 6.5

S¸va _Ø÷Óõmhzxhß öuõhº£õÚ ÷|õ´PЮ AÁØøÓz uk¨£uØPõÚ

ÁÈ•øÓPЮ Ah[Q¯ øP÷¯k JßøÓ u¯õ›USP.
yy AuöµõìöP»÷µõ]¯õ
yy Cu¯÷|õ´
yy E¯ºS¸v¯•UP®
yy xöµõ®÷£õ]ì
}[PÒ öÁΨ£kzv¯ Âh¯[PøÍ ¤ßÁ¸® Âh¯[PÐhß J¨¤mk¨
£õ¸[PÒ.

Üîªó£vªèô«ó£Cò£ (Arherosclerosis)

öPõ»ì÷µõÀ Gߣx Dµ¼À EØ£zv ö\´¯¨£k® Eh¾USz ÷uøÁ¯õÚ

C¼¨¤mka ÷\ºøÁ¯õS®. Dµ¼À EØ£zv ö\´¯¨£k® öPõ»ì÷µõÀ }›À
Pøµ¯õuuß Põµn©õP S¸v°ÞhõP öPõsk ö\À»¨£kÁuØPõP Â÷\
izu ¦µuzxhß Cøn¢x C¼¨÷£õ¦µu©õP ©õÖQßÓx. C¼¨÷£õ¦µu®
C¸ÁøP¨£k®. SøÓ¢u Ahºzv²øh¯ C¼¨÷£õ¦µu® (LDL), Ti¯ Ahºzv
²øh¯ C¼¨÷£õ¦µu® (HDL). SøÓ¢u Ahºzv²øh¯ C¼¨÷£õ¦µu®
AvP›US® ÷£õx •i²¸|õi AÀ»x ÷ÁÖ |õiPÎß _ÁºPÎÀ öPõ»ì÷µõÀ
£iÁuÚõÀ S¸vU SÇõ°ß xÁõµzvß AÍÄ SøÓÁøhQÓx. |õi°ß
_ÁºPÎÀ CÆÁõÖ C¼¨¤mk £iÁøu Bz÷µõ (Arthero) GÚ AøÇUP¨£k®.
CuÚõÀ HØ£k® {»ø© AuöµõìöPÍ÷µõ]ì GÚ¨£k®.

CÆÁõÖ •i²¸ |õi ]øÓ¨£kÁuõÀ Cu¯zvØS ÁÇ[P¨£k® S¸v°À

uh[PÀ HØ£k®. CuÚõÀ uø\°ß J¸ £Sv öuõÈØ£hõuuõÀ ö|g]À Á¼
(Angina) HØ£k®. •i²¸ |õi°À AÀ»x Auß QøÍPÎÀ EøÓ¢u S¸v
]øÓ¨£kÁuõÀ ©õµøh¨¦ HØ£mk ©µn® HØ£k®.

S¸v°À SøÓ Ahºzv öPõsh C¼¨÷£õ¦÷µõmjÝ® öPõ»ì÷µõ¾®

AvP›UP |õ® Esq® EnÁõÚ ©õmiøÓa], £ßÔ CøÓa], •Ê
Bøh¨£õÀ©õ, •møh°ß ©g\Ò P¸, CÓõÀ, DµÀ ÷£õßÓ {µ®¤¯
öPõʨ¦PÒ öPõsh En÷Á Põµn©õS®. CÆÁõÓõÚ EnÄPøÍ Gk¨£øu
SøÓzxU öPõÒÁuß ‰»® AuöµõìöP»÷µõ]¯õ ÷|õ´ {ø»ø© HØ£kÁøu
uºzxU öPõÒÍ •i²®.

C»Á\¨ £õh¡À 199

°¼Fòº‚躋  °¼Fòº‚躋 (Hypertention and hypotention)

|õi°ß Em¦Óa_Á›ß «x öPõ»ì÷µõÀ £iÁuß Põµn©õP AÁØÔß xÁõµ®

]ÔuõP ©õÖQßÓx. CuÚõÀ Eh¼ß £À÷ÁÖ EÖ¨¦PÐUS ÁÇ[P¨£k®
S¸v°ß AÍÄ SøÓQßÓx. Cuß Põµn©õP S¸vø¯ Aݨ¦ÁuØPõP AvP
A•UP® öPõsh S¸vø¯¨ £®¦ÁuØS Cu¯® ysh¨£kQßÓx. CuÚõÀ
|õi°ß _Áº «x AvP A•UP® ÁÇ[P¨£kQÓx. CuøÚ E¯º S¸v¯•UP®
GÚ¨£k®. |õi, ¦ßÚõi°ß _Áº «Òußø© SøÓÁõPU Põn¨£kÁx®
CuØSU Põµn©õS®.

C¢{ø»ø©ø¯ uºzxU öPõÒÁuØS {µ®¤¯ öPõʨ¦ AvP® öPõsh

EnøÁ uºUP ÷Ásk®. ¦øPzuÀ ©x£õÚ® A¸¢xÁøuz uºzuÀ, ©Ú
AÊzuzøuU SøÓzxU öPõÒÁuß ‰»•® E¯º S¸v AÊzuzøu uºzxU
öPõÒÍ •i²®.

\õuõµn S¸v¯•UPzøu Âh S¸v¯•UP® SøÓÁøhuÀ uõÌS¸v¯•UP®

GÚ¨£k®. ÷£õ\ønU SøÓ£õk Põµn©õP S¸v°À PÚÁÍÄ SøÓÁøhuÀ
CuØS Põµn©õS®. C¢{ø»°ß ÷£õx S¸v¯•UPzøu \õuõµn {ø»US
öPõsk Á¸ÁuØPõP ÂøµÁõP ]Qaø\ø¯¨ ö£ØÖU öPõÒÍ ÷Ásk®.

¶ªó£‹«ð£Cv (Thrombosis)

S¸vU SÇõ´PÎÀ S¸v¯õÚx J¸[öPõmhÀ AøhÁuõÀ ¯õ÷uÝ® EÖ¨¦US

S¸v ÁÇ[PÀ SøÓUP¨£kQÓx. Cx xöµõ®÷£õ]ì GÚ¨£k®. ‰øÍ°À
¯õ÷uÝ® J¸ £Sv°À CÆÁõÖ J¸[öPõmkuÀ |øhö£ØÓõÀ ‰øÍ°ß
A¨ £SvUS S¸v ÁÇ[PÀ uøh¨£mk A¨£Sv°ÚõÀ Pmk¨£kzu¨£k®
ö\¯Ø£õkPÒ {Özu¨£kQßÓÚ. C¢{»ø© ö£õxÁõP £õ›\Áõu® GÚ
AøÇUP¨£kQÓx.

•i²¸|õi°À AÀ»x ¦ßÚõi°À CÆÁõÖ S¸v J¸[öPõmiÚõÀ

Cu¯zuø\PÐUS S¸v Qøh¨£x ukUP¨£mk Cu¯zvÀ ö\¯Ø£õk •i²¸
xöµõ®÷£õ]ì GÚ AøÇUP¨£k®. xöµõ®÷£õ]ì {»ø© HØ£kÁøuz
uº¨£uØSz ÷uøÁ¯õÚ |hÁiUøPPøÍ ]Ô¯ Á¯v¼¸¢÷u Pøh¨¤iUP
÷Ásk®.

²² ¦øPzuÀ, ©x£õÚ® A¸¢xÁøuz uºzuÀ

²² {µ®¤¯ öPõʨ¦ EnÄPøÍ EmöPõÒÁøuz uºzuÀ
²² |õºzußø©²ÒÍ EnÄPøÍ AvPÍÄ EmöPõÒÍ ÷Ásk®.
²² E¨ø£ SøÓÁõP¨ £¯ß£kzuÀ.
²² S¸v¯•UPzøuU Pmk¨£kzuÀ

200 C»Á\¨ £õh¡À

 ²² }›ÈÄ ÷|õø¯U Pmk¨£kzuÀ
²² ]Ó¢u EnĨ£ÇUP® ‰»® EhÀ {øÓø¯U SøÓzxU öPõÒÐuÀ
²² EhØ£°Ø]PÎÀ Dk£kuÀ
²² ©Ú AÊzuzøuU SøÓzxU öPõÒÐuÀ

©õµøh¨¦, E¯º S¸v¯•UP®, }›ÈÄ ÷£õßÓ ÷|õ´ {»ø©PÒ Sk®£

Áµ»õØøÓU öPõshøÁ. ÷©Ø£i Âh¯® öuõhº£õP PÁÚ©õP C¸UP
÷Ásk®.

6.5 ©ÛuÛß Cø¯£õUP•® Kº^ºzvh {ø»²®

E[PÐUS Põ¼À •Ò Szv¯Ähß EhÚi¯õPU Põø» E¯ºzv¯x bõ£P®
EÒÍuõ? CÆÁõÖ ¦Ó, AP `ÇÀPÎÚõÀ QøhUP¨ ö£Ö® yshÀPÐUS
yshØ÷£ØøÓU PõmkÁx A[QPÐUSÒÍ BØÓ»õS®. Caö\¯ß•øÓ
|øhö£Ó Áõ[Q, ÂøÍÄPõmi BQ¯ÁØÖUQøh÷¯ ]Ó¨£õÚ öuõhº¦
Põn¨£h ÷Ásk®. AP, ¦Ó `ǼÀ |øhö£Ö® ©õØÓ[PÐUS HØ£
EhÀ ö\¯Ø£õkPøÍ JÊ[Pø©US® ö\¯ß•øÓ Cø¯£õUP® GÚ¨£k®.
¦»Ú[P[PøÍz ysk® ÁøP°À ¦Óa `ǼÀ |øhö£Ö® ©õØÓ[PÒ
yshÀ GÚ¨£k®. yshø» CÚ[Põs£uØS EuÄ® ¦»Ú[P[PÒ
Áõ[QPÒ GÚ AøÇUP¨£k®. G©x Eh¼À Áõ[QPÍõP Ps, Põx, ‰US,
|õUS, ÷uõÀ BQ¯ ¦»Ú[P[PÒ öuõÈØ£kQßÓÚ.
J¨£øh 6.6
©ÛuÛß £À÷ÁÖ ¦»Ú[P[PÎÚõÀ ö£Ö® yshÀPÎß Ai¨£øh°À
AmhÁønø¯ {µ¨£Ä®.

¦»ÝÖ¨¦PÒ ö£Ö® yshÀ

Ps £õºøÁ
Põx ....................
‰US ....................
|õUS ....................
÷uõÀ ....................

ysh¾UöPÚ Põmh¨£k® yshØ÷£Ö x»[PÀ GÚ¨£k®. yshØ

÷£ØøÓU TmkÁuØS ÂøÍÄPõmiPÒ Põn¨£h ÷Ásk®. ÂøÍÄ
PõmiPÍõP uø\PЮ, _µ¨¤PЮ öuõÈØ£kQßÓÚ.

C»Á\¨ £õh¡À 201

 J¨£øh 6.7
¸¨£©õÚ EnÂß ©nzøu En¸® ÷£õx Áõ°À EªÌ}º _µ¨£x
\õuõµn {PÌÁõS®. C¢{PÌÂÀ yshÀ yshØ÷£Ö ÂøÍPõmi
GøÁö¯ÚU TÖP.

EhØö\¯Ø£õkPÒ JÊ[PõÚ •øÓ°À |øhö£Ó A[P[PÒ AÀ»x

Cøǯ[PÐUQøh°À öuõhº¦ Põn¨£h ÷Áskö©ß£øu }[PÒ ÂÍ[QU
öPõsi¸¨¥ºPÒ. AP, ¦Óa `ÇÀ {ø»ø©PÎÀ HØ£k® ©õØÓ[PøÍ
CÚ[Psk AuØPõÚ yshØ÷£ØøÓU Põmi ©õÓõ APa`Çø»¨ ÷£qÁx
Cø¯£õUPzvß ÷£õx {PÌQßÓx.

Cø¯£õUPzvØPõP JÊ[Pø©¢u, Jß÷ÓõöhõßÖ öuõhº¦£mh BÚõÀ

•ØÔ¾® ÷ÁÖ£mh Cµsk öuõSvPÒ Eh¼À Põn¨£kQÓÚ. Az
öuõSvPÍõÁÚ.
²² |µ®¦zöuõSv
²² APg_µUS® öuõSv

|µ®¦z öuõSv°ÚõÀ |øhö£Ö® Cø¯£õUP® |µ®¤ø¯£õUP® GÚÄ®

APg_µUS® öuõSv°ÚõÀ |øhö£Ö® Cø¯£õUP® Cµ\õ¯Ú Cø¯£õUP®
GÚÄ® AøÇUP¨£k®. |µ®¦ Cø¯£õUPzvÀ PnzuõUP® |µ®¦PÎÚõÀ
FkPhzu¨£kÁxhß PnzuõUP® SÔzu ÂøÍÄPõmiUS £¯oUQßÓx.
Cµ\õ¯Ú Cø¯£õUPzvÀ £[S öPõÒЮ K÷©õßPÒ S¸vUS _µUP¨£k
Áxhß AÆ K÷©õÛß ö\ÔÄUS HØ£ E›¯ ÂøÍÄPõmi AuØPõÚ ÂøÍøÁ
PõmkÁuØS ysh¨£k®.

ïó‹¹ Þ¬òð£‚è‹

|µ®¤À HØ£k® ªß Cµ\õ¯Ú ©õØÓ® Põµn©õP |µ®¤ÞhõPU PnzuõUP®

FkPhzu¨£kQÓx. C[S ¦»Ú[P[PÐUS® ÂøÍÄ PõmiPÐUSªøh°À
]Ó¨£õÚ J¸[Qøn¨¦ ÷£n¨£kQßÓx. |µ®¤ø¯£õUP® |µ®¦z
öuõSv°ß £[PΨ¦hß {PÌQßÓx.

|µ®¦z öuõSv°ß Pmhø©¨£»S |µ®¦UP»® ({²÷µõßPÒ) BS®. |µ®¦z

öuõSv°À ‰ßÖ ÁøP¯õÚ P»[PÒ Põn¨£kQßÓÚ.
²² ¦»ß |µ®¦U P»®
²² C¯UP |µ®¦UP»®
²² Cøhzyx |µ®¦UP»®

202 C»Á\¨ £õh¡À

|µ®¦z öuõSv¯õÚx ø©¯ |µ®¦z öuõSv _ØÓ¯À |µ®¦ öuõSvö¯Ú Cµsk
¤µuõÚ ¤›ÄPøÍU öPõshx. CuøÚ ¤ßÁ¸©õÖ C»SÂÀ ÂÍUQU Põmh
•i²®.
|µ®¦z öuõSv

ø©¯|µ®¦z öuõSv _ØÓ¯À |µ®¦zöuõSv

‰øÍ •snõß ©søh÷¯õmk •snõß

‰øͯ® |µ®¦ |µ®¦
(12 ÷\õi) (31 ÷\õi)
‰Î
}ÒÁøͯø©¯Âøǯ®

¬ñòï󋹈 ªî£°F

|µ®¦z öuõSv°ß öuõÈØ£õmiØS® Cø¯£õUPzvØS® ø©¯|µ®¦zöuõSv

•UQ¯©õÚuõS®. ©ÛuÛß ø©¯|µ®¦z öuõSv ‰øÍ, •snõß
BQ¯ C¸ ¤µuõÚ £SvPøÍU öPõshx. ‰øÍ ©søh÷¯õmiÚõÀ
£õxPõUP¨£kQÓx. •snõß •ÒÍ¢usiÚõÀ £õxPõUP¨£kQÓx.

‰øÍ, •snõß BQ¯ Cµsk® ‰øͯ ö©ß\ÆÂÚõÀ AÀ»x ‰øÍa

\¸©[PÎÚõÀ (ö©Úgøáiì ö©ß\ÆÂÚõÀ) `Ǩ£mkÒÍx. ‰øÍ
ö©ß\ÆÁõÚx ‰ßÖ ö©ß\ÆÄPøÍU öPõshx. öÁΨ¦Ó©õP ÁßÓõ°
Cøh°À ]»¢vÁø»²¸ Em¦Ó® ö©ßÓõ°²® Põn¨£k®.

‰øÍ°À ‰øͯøÓPÒ Põn¨£kÁxhß AÁØÔÝÒЮ ‰øͯ ö©ß\Æ

ÄPÐUQøh°¾® •snõß ø©¯U PõÀÁõ°ÝÒЮ ‰øͯ & •snõß
£õ´©® Põn¨£kQÓx. AuÚõÀ BØÓ¨£k® £oPÒ Á¸©õÖ,
²² ‰øÍø¯²® •snõøÚ²® uõ[S®
²² Avºa]ø¯ EÔg_®
²² E»ºuÀ, ~sn[QzöuõØÖPμ¸¢x £õxPõUS®
²² öÁ¨£{ø» ©õØÓzv¼¸¢x £õxPõUS®

ñQî ͬ÷

‰øÍ ©søh÷¯õmk AøÓ°À Aø©¢xÒÍx. ©Ûu ‰øͯõÚx EhÀ

{øÓ°ß 1 / 50 BPÄÒÍx. C[S ¡Ö¤À¼¯ÝUS® AvP©õÚ {²÷µõßPÒ
Põn¨£k®. C¢|µ®¦P»[PÐUS ÷©»vP©õP {²÷µõUQίõ GÚ¨£k®.

C»Á\¨ £õh¡À 203

]Ózu»øh¢u P»® ‰øÍ°À Põn¨£k®. ‰øÍ ¤µuõÚ©õP ‰ßÖ
£SvPøÍU öPõshx.

²² ‰øÍ
‰øͯ®
²² ‰Î
²² }ÒÁøͯø©¯Âøǯ®
‰Î ‰øͯzvß öÁΨ¦Ó©õP
|µ®¦UP»zvß P»ÄhÀ
}ÒÁøͯø©¯
Põn¨£kQÓx. Cx \õ®£À
Âøǯ®
{Ó©õÚx. CUP»ÄhÀ |øµ{Óa
\h¨ö£õ¸Ò GÚ AøÇUP¨£k
E¸ 6.28 ©Ûu ‰øÍ°ß öÁΨ¦Ó¨ £õºøÁ
QÓx. AuØS Em¦Ó©õP |µ®¦
|õº Põn¨£kQÓx. |µ®¦ |õº
öÁÒøÍ {Ó©õÚ ©¯¼ß PÁ\zøuU öPõsi¸¨£uõÀ öÁs\h¨ö£õ¸Ò
GÚ AøÇUP¨£kQÓx.

ö\¯Ø£õk 6.5

‰øÍ°ß £SvPøÍ CÚ[PõnÀ

÷uøÁ¯õÚ ö£õ¸ÒPÒ : ‰ø»³mi°ß ‰øÍ / Auß ©õv›¯ø©¨¦

ö\´•øÓ : •øͳmi°ß ‰øÍ / ©õv›ö¯õßøÓ¨ ö£ØÖ Auß

£SvPøÍ B]›¯›ß Eu²hß CÚ[Põq[PÒ.

ͬ÷ò‹

©Ûu ‰øÍ°ß Â¸zv¯øh¢u £Sv ‰øͯ® BS®. Cx BÇ©õÚ

©zv¯ ö|k[÷Põmk¨ ¤ÍÄ ‰»® Á»x Chx ‰øͯAøµU÷PõÍ[PÍõP
¤›UP¨£mkÒÍx. ‰øͯzvß ÷©Ø£µ¨¦ ©i¨¦PøÍU öPõshx.
CuÚõÀ ‰øͯzvß ÷©Ø£µ¨£ÍÄ AvP›UQßÓx. ‰øͯzvß Á»x
AøµU÷PõÍ©õÚx Eh¼ß Chx¦Ózøu²® Chx AøµU÷PõÍ©õÚx Eh¼ß
Á»x ¦Ózøu²® Pmk¨£kzxQßÓÚ.

204 C»Á\¨ £õh¡À

 ‰øͯ®

P£a_µ¨¤
‰Î
}ÒÁøͯø©¯
Âøǯ® •snõß

E¸ 6.29 ©Ûu ‰øÍ°ß ö|kUS öÁmk •P®

ͬ÷òˆF¡ ªî£N™èœ

²² Áõ[QPμ¸¢x Á¸® PnzuõUP[Pøͨ ö£ÖÁx® AUPnzuõUP[

PÎÚõÀ QøhUP¨ö£Ö® uPÁÀPøÍ ÂÍ[QU öPõÒÁx® AzuPÁÀPøÍU
PÍg]¯¨£kzuÄ® ö\´QÓx.
²² Á¼, £õºøÁ, `k, ÷£a_, _øÁ, ©n® ÷£õßÓ ¦»ßPøÍ E¸ÁõUS®.
²² PØÓÀ, ]¢uøÚ, ~snÔÄ ÷£õßÓ E¯º EÍa ö\¯Ø£õkPøÍ ÷©ØöPõÒ
Ю.
²² Caø\ÁÈz uø\a _¸UPzøuU Pmk¨£kzx®.

ÍO

‰øͯzxUS¨ ¤ß¦Ó©õP ÷|µõPU RÇõP ‰Î Aø©¢xÒÍx. Ax Cµsk

AøµU÷PõÍ[PøÍU öPõshx. Auß öÁΨ¦Ó©õP |øµ\h¨ö£õ¸Ð®
BÇ©õP öÁs\h¨ö£õ¸Ð® Esk.

ÍOJ¡ ªî£N™

²² EhÀ \©{ø»ø¯¨ ÷£q®

²² Caø\ÁÈa ö\¯Ø£õkPøÍU Pmk¨£kzx®
²² EhÀ Aø\ÄPøÍ \›¯õÚ •øÓ°À ÷©ØöPõÒÍ £[PΨ¦a ö\´²®

cœõ¬÷ò¬ñòM¬öò‹

‰ÎUS¨ ¤ß¦Ó©õP }ÒÁøͯø©¯Âøǯ® Aø©¢xÒÍx. Cx A[Q

ö¯õßÔß E°º¨£õÚ ö\¯ß•øÓPøÍU Pmk¨£kzx® •UQ¯©õÚ
£Sv¯õS®.

C»Á\¨ £õh¡À 205

cœõ¬÷ò¬ñòM¬öòˆF¡ ªî£N™èœ
²² Cu¯zxi¨¦ ÷ÁPzøuU Pmk¨£kzx®
²² _Áõ\zøuU Pmk¨£kzx®
²² Áõ¢v, C¸©À, ÂÊ[SuÀ ÷£õßÓ öuÔÂøÚa ö\¯Ø£õkPøÍU Pmk¨
£kzx®

º‡í£¡

öÁs\h¨ ö£õ¸Ò

|øµa \h¨ ö£õ¸Ò

ø©¯UPõÀÁõ´

E¸ 6.30 •snõÛß SÖUS öÁmk•P®

‰øÍ°ß }ÒÁøÍø©¯Âøǯzøu öuõhº¢x •snõß Bµ®¤UQÓx.

•ÒÍ¢usiÞhõP¨ £¯oUS® E¸øÍ ÁiÁõÚ |µ®¦UPmhø©¨£õS®.
•snõÛß öÁΨ¦Ó©õP öÁs\h¨ö£õ¸Ð® Em¦Ó©õP |øµa\h¨
ö£õ¸Ð® Põn¨£kQÓx.

•ÒÍ¢usiß C¸£UP[Pμ¸¢x® \©a^µõP |µ®¦PÒ ÷\õi¯õP

Bµ®¤UQßÓx. •xS¨¦Ó÷Áº Bµ®¤US® ChzvÀ ¦»ß |µ®¦UP»zvß
P»ÄhÀ JßÖ ÷\ºÁuÚõÀ E¸ÁõS® vµmk Põn¨£k®. Cx •xS¨¦Ózvµmk
GÚ AøÇUP¨£k®.

ªîPM™
Áõ[Q ‰»®
¦»ßPøͨ ö£ÖuÀ
¦»ß |µ®¦UP»®

Cøhzyx |µ®¦UP»®
ÂøÍÄ Põmi ‰»®
C¯UP |µ®¦UP»® yshØö£ØøÓU PõmkuÀ

E¸ 6.31 |µ®¦zöuõSv°ß öuõÈØ£õmh»S

206 C»Á\¨ £õh¡À

|µ®¦z öuõSv°ÚõÀ Eh¼ß Áõ[Q (¦»ß) EÖ¨¤ØS® ÂøÍÄPõmk®
EÖ¨¤ØS Cøh°À ]Ó¢u öuõhº¦ ÷£n¨£kQÓx. C[S ¦»ß
A[Pzv¼¸¢x ø©¯|µ®¦z öuõSvUS®, ø©¯|µ®¦z öuõSv°¼¸¢x
ÂøÍÄ Põmi°ØSªøh°À PnzuõUP® FkPhzu¨£kQÓx. CÆÁõÖ
öuõhºø£ ÷£q® |µ®¦zöuõSv öuõÈØ£õmh»S öuÔÂÀ GÚ¨£k®.

öuÔÂÀ ‰ßÖ |µ®¦U P»[PøÍU öPõskÒÍx. ¦»ß|µ®¦UP»®,

Cøhzyx|µ®¦UP»®, C¯UP|µ®¦UP»® GߣøÁ A® ‰ßÖ |µ®¦U
P»[PÍõS®.

ªîPM¬ù„ ªêòŸð£´

]» \©¯[PÎÀ ‰øÍ°ß AÝ©v°ßÔ AuõÁx ]¢vUPõx ysh¾UPõÚ

yshØ÷£Ö Põmh¨£kQßÓx. CÆÁõÖ ysh¾US HØ£kzu¨£k® SÖQ¯
Põ» Caø\°ßÔ¯ yshØ÷£Ö Caø\°ßÔ ö\¯Ø£õk öuÔÂøÚ GÚ¨£k®.

Euõµn® : Põ¼À •ÒSzv¯Ähß SÖQ¯ Põ»zvÀ Põø»z yUSuÀ

÷uõ¼À HØ£k® ¦»ß •snõß ÂøÍÄ Põmi

C¯UP
Á¼US›¯ Áõ[Q Cøhzyx Põ¼ß
|µ®¦UP»® |µ®¦U P»®
ysh¨£kuÀ |µ®¦UP»® uø\PÒ

Põ¼À •Ò Szv¯Ähß Põø» E¯ºzxuÀ.

C[S Põ¼ß uø\PÐUS PnzuõUP® Phzu¨£kÁuÚõÀ uø\PÒ _¸[Q PõÀ

yUP¨£kQÓx. öuÔÂøÚ¯õÚx C¸ •øÓPÎÀ {PÌQßÓx.

î¡ù£†C ï󋹈 ªî£°F

ußÚõm] |µ®¦z öuõSv°ÚõÀ Caø\°ßÔ C¯[S® AP A[P[PÐUS

|µ®¦PÒ ÁÇ[P¨£kQÓx. BP÷Á C¢|µ®¦z öuõSv Caø\°ßÔ¯ EhÀ
ö\¯Ø£õkPÎß Cø¯£õUP® ÷©ØöPõÒͨ£kQÓx. •snõÛß C¸ ¦Ó•®
|µ®¦z vµmkPÒ Põn¨£k®.

ußÚõm] |µ®¦z öuõSv ¤µuõÚ©õP Cµsk £SvPøÍU öPõshx.

²² £›Ä |µ®¦z öuõSv
²² £µ£›Ä |µ®¦z öuõSv

£›Ä |µ®¦z öuõSvUS GvµõÚ ö\¯Ø£õk £µ£›Ä |µ®¦z öuõSv°ÚõÀ

BØÓ¨£k®. AÁ\µ {»ø©PÎÀ •u¼À ö\¯Ø£kÁx £›Ä |µ®¦z
öuõSv¯õS®. uõUSuÀ AÀ»x u¨¤zuÀ yshØ ÷£øÓU (Fight or Flight)
Põmk®.

C»Á\¨ £õh¡À 207

 E¸ 6.32 £µ£›Ä|µ®¦z öuõSv°ÚõÀ ö\¯Ø£k® u¨¤zuÀ yshÀ÷£Ö

£›Ä|µ®¦z öuõSv°ß ö\¯Ø£õmiß Põµn©õP Eh¼À HØ£k® ©õØÓzøu

£µ£›Ä |µ®¦z öuõSv £øǯ {ø»US öPõsk Á¸®.

Caö\¯Ø£õmøh ¤ßÁ¸©õÖ £hzvÀ _¸UQU Põmh •i²®.

P¸©o°ß £¸©ß P¸©o°ß £¸©ß

AvP›US® AvP›US®

Cu¯ Ái¨¦ Ãu® Cu¯ Ái¨¦ Ãu®

SøÓ²® AvP›US®

ÁõuÚõÎ, _Áõ\ ÁõuÚõÎ, _Áõ\

]ÖSÇõ´PÒ ]ÖSÇõ´PÒ _¸[S®
_¸[S® _Áõ\ _Áõ\ Ãu® SøÓ²®
Ãu® SøÓ²®

Cøµ¨ø£, ShÀ
_¸UP[PÒ SøÓ²®
Cøµ¨ø£,
ShÀ _¸UP[PÒ
AvP›US®

£µ£›Ä |µ®¦z öuõSv £›Ä |µ®¦z öuõSv

E¸ 6.33 Eh¼ß EÖ¨¦PÐUS £›Ä, £µ£›Ä |µ®¦PÎß ÁÇ[PÀ

208 C»Á\¨ £õh¡À

Þóê£òù Þ¬òð£‚è‹

|µ®¦ Cø¯£õUPzøu¨ ÷£õÀ Cµ\õ¯Ú Cø¯£õUP•® A[Q°ß E°º

ÁõÌÄUS •UP¯©õÚuõS®. Cµ\õ¯Ú Cø¯£õUPzvÀ PõÛÀ»õu _µ¨¤P
ÎÚõÀ (APg_µUS® _µ¨¤) _µUP¨£k® K÷©õß GßÝ® Cµ\õ¯Ú
£uõºzu® •UQ¯©õÚuõS®. K÷©õøÚU PhzxÁuØöPÚ Â÷\izu SÇõ´PÒ
Põn¨£kÁvÀø». CuÚõÀ S¸v°ÞhõP÷Á K÷©õß Phzu¨£kQÓx.

æ«ñ£Q¡ Þò™¹èœ -

²² K÷©õßPÒ ÷\uÚa ÷\ºøÁPÍõS®

²² CøÁ S¸v°ÚõÀ Phzu¨£kQÓx
²² CøÁ K›hzvÀ _µUP¨£mk, ¤›öuõ¸ ChzvØS Phzu¨£mk
A[S öuõÈØ£k®.
²² C»US A[Pzøu ©mk® yshU Ti¯Ú.
²² öuõÈØ£kÁuØS ªPU SøÓ¢u ö\ÔÄ ÷£õx©õÚx

ñQîQ¡ Üè…²ó‚°‹ ²óŠH

©Ûu Eh¼À £» APg_µUS® _µ¨ £›ÁPURÌ
P£a_µ¨¤
¤PÒ Esk. AÁØÔÀ,
²² P£a_¨¤
øu÷µõ°mk
²² øu÷µõ°mk
²² £›ÁPURÌ
²² \øu°
²² Av›Ú½ß Av›Ú½ß
_µ¨¤
²² CÚ¨ö£¸UP A[P[PÒ \øu°
]Ö}µP®
BQ¯øÁ ¤µuõÚ©õÚøÁ¯õS®.
`»P®
APg _µ¨¤PÎÚõÀ _µUP¨£k®
K÷©õß ]»ÁØÔß uPÁÀPÒ R÷Ç
uµ¨£mkÒÍÚ. Âøu

E¸ 6.33 ©ÛuÛß APg_µUS® _µ¨¤PÎß

Aø©Âh®

C»Á\¨ £õh¡À 209

AmhÁøn 6.5 ©ÛuÛß •Ø£UP P£a _µ¨¤°ÚõÀ _µUP¨£k® K÷©õßPЮ öuõÈØ£k®
A[P[PЮ, öuõÈÀPЮ

_µ¨¤
_µUS®
K÷©õß Aø©¢xÒÍ öuõÈÀ
_µ¨¤
Ch®
Áͺa] P£a _µ¨¤ ‰øͯzvØS ¦µuzöuõS¨ø£ AvP›US®.
K÷©õß £›ÁPURÈß \õuõµn Eh¼øǯ[PÎß
RÇõP Áͺa], Gߦ / AÁ¯[PÎß
Aø©¢xÒÍx Áͺa]ø¯z ysk®.
AvµÚ½ß AvµÚÀ ]Ö}µPzvØS B£zuõÚ {»ø©°ß ÷£õx
÷©À Ehø»z u¯õº¨£kzx®
Aø©¢xÒÍx
öuìöu_zu Âøu Eh¼ß BsPÎÀ xøn¨ £õ¼¯À¦
÷µõáß öÁΨ¦Ó©õP Aøu ÷uõØÖÂUS®. ¢x
Aø©²® EØ£zvø¯z ysk®.
Dìvµáß `»P® ]Ö}µPzvØS ö£sPÎß xøn¨£õ¼¯À
¦÷µõöáìu RÇõP ¦PÒ ÷uõßÓ EuÄ®. Pº¤oz
÷µõß Aø©²® ußø©²®, ©õuÂhõ´ Ám
hzøu²® HØ£kzu¾®

}
PÀ]÷©õÛß PÊzvß S¸v°À PÀ]¯zvß
•Ø¦Ó©õP, AÍøÁU Tmk®
øuöµõ°mk
øuöµõm]ß SµÀ ÁøÍUS
RÇõP Eh¼ß AÝ÷\£ ÷ÁPzøuU

}
Aø©¢xÒÍx Pmk¨£kzx®
Cß_¼ß ö£¸[Sh¾U S¸v°À SÐU÷Põ_ ©mhz
\øu° S® Cøµ¨ø£ øuU SøÓUS®
US® Cøh
S¸v°À SÐU÷Põ_ ©mhz
SÐU÷Põ_ °À •ß]Ö
øuU Tmk®
ShÀ ÁøÍ
ÂÀ Põn¨
£k®.

æ˜Y˜Fì G¬ô (Homeostasis)

¦Óa `ǼÀ ©õØÓ[PÒ HØ£mhõ¾® A[QPÎß Eh¼ß APa`ÇÀ
{¯©{ø»°À ÷£n¨£kuÀ Kº^ºvh{ø» GÚ¨£k®.

210 C»Á\¨ £õh¡À

APa`ÇÀ Gߣx EhÀP»[PÒ ÁõÌÁuØPõÚ FhPzøu ÁÇ[SÁx®
AUP»[PøÍ AsªzxU Põn¨£k® `Ç»õS®. AÆÄhÀ P»[PøÍa
`ÇÄÒÍ Cøǯ¨£õ°²® S¸vU P»ßPøÍa `ÇÄÒÍ S¸vzvµÁÂøǯ•®
©ÛuÛß APa`ǼÀ Ah[SQßÓÚ.
A[Qö¯õßÔß APa`ÇÀ ©õÓõx C¸¨¤ß, P»zvß EÒ {»ø©²® ©õÓõx.
APa`ǼÀ ]Ô¯ ©õØÓ® HØ£iß Ax P»zöuõÈØ£õkPøÍ ö£›¯ÍÂÀ
£õvUS®. CuÚõÀ E°ºaö\¯ß•øÓ ^µõÚ •øÓ°À ÷£n¨£kÁuØS
APa`ÇÀ PõµoPÒ {¯© ©mhzv¾® AÀ»x P»[PÍõÀ uõ[PU Ti¯ Ãa]
ÝÒ ÷£n¨£kuÀ AÁ]¯©õS®.

Ü脲öL™ Yó£è ¬õˆF¼‚è «õ‡®ò è£óEèœ

²² S¸v°À SÐU÷Põ_ ©mh®
²² EhÀ öÁ¨£{ø»
²² Eh¼ß }ºa\©{ø»

ñQî‚ °¼FJ™ °À‚«è£² ñ†ìˆ¬î Y󣂰î™

_P÷uQö¯õ¸Á›ß 100 ml S¸v°¾ÒÍ SÐU÷Põ]ß AÍÄ 80 - 120 mg BS®.

S¸v°À SÐU÷Põ_ ©mh® \õuõµn A;® £õºUP AvP›US® ÷£õx
\øu°°ß C»[PPõß]Öw¾ÒÍ ¥mhõ P»[PÒ Cß_¼ß K÷©õøÚa
_µUS®. CÆ K÷©õÛÚõÀ S¸v°¾ÒÍ SÐU÷Põ_ QøÍU÷PõáÚõP
©õØÓ¨£mk Dµ¼À ÷\ªUP¨£k®. ÷©»vP©õPU Põn¨£k® SÐU÷Põ_
öPõʨ£õP ©õØÓ¨£mk öPõʨ¤øǯ[PÎß PÍg]¯¨£kzu¨£k®.

SÐU÷Põ_©mh® \õuõµn ©mhzøu Âh SøÓ²® ÷£õx (\õ¨¤hõ©À EÒÍ

÷£õx) C»[PPõß]Öw¾ÒÍ AÀ£õ P»[PÒ SÐU÷PõøÚa _µUS® CÆ
K÷©õß Dµ¼ß «x öuõÈØ£mk PÍg]¯¨£kzu¨£mh QøÍU÷PõáøÚ
SÐU÷Põ\õP ©õØÓ¨£mk S¸vUS ÁÇ[Q SÐU÷Põ_ ©mhzøu \õuõµn
©mhzvØS öPõsk Á¸QÓx.

Cß_¼ß, SÐUP÷Põß BQ¯ K÷©õßPÎß ö\¯Ø£õkPÎß RÌ S¸v°ß

SÐU÷Põ_©mh® ^µõP¨ ÷£n¨£kQÓx. Cß_¼ß _µUPõ©À C¸zuÀ
AÀ»x ¤Ó¨¤¼¸¢x ¥ØÓõ P»[PÒ CÀ»õv¸¨£uß Põµn©õP SÐU÷Põ_
©mh® AvP›zx }›ÈÄ ÷|õ´ HØ£kQÓx.

ñQîQ¡ à왪õŠðG¬ô„ Yó£‚è‹

©Ûuß ©õÓõ EhÀ öÁ¨£{ø»ø¯U öPõsh »[PõS®. ¦Óa`ǼÀ

öÁ¨£{ø» ©õÔÚõ¾® EhÀ öÁ¨£{ø» ^µõP¨ ÷£n¨£kuÀ ©õÓõ EhÀ
öÁ¨£{ø» öPõshøÁ GÚ AøÇUP¨£k®. \õuõµn©õP ©ÛuÛß EhÀ

C»Á\¨ £õh¡À 211

öÁ¨£zøu 37 ºC BPU Põn¨£hõ¾® 36 ºC - 37.5 ºC Ãa_UQøh°À ©õÖ£k®.

©Ûu EhÀ öÁ¨£{ø»a ^µõUP ø©¯® ‰øÍ°ß £›ÁPURÈÀ Põn¨£k

QßÓx. ¦Óa`Ç¼ß öÁ¨£{ø» SøÓ²® ÷£õx EhÀ öÁ¨£{ø» SøÓÁøuz
uk¨£uØS £›ÁPURÌ ysh¨£mk ¤ßÁ¸® ö\¯ß•øÓPÒ |øhö£Ö®.

²² ÷uõ¾UPõÚ S¸vUP»ßPÒ _¸[S®. CuÚõÀ ÷uõ¾UPõÚ S¸v

Â{÷¯õP® SøÓÁuõÀ öÁ¨£ CǨ¦ SøÓ²®
²² ¯ºøÁa _µ¨¤PÎÚõÀ ¯ºøÁ E¸ÁõÁx SøÓQßÓx. CuÚõÀ
öÁ¨£ CǨ¦ SøÓÁøhQÓx.
²² ÷uõ¼ß ©°ºPÒ {ªºzu¨£mi¸¨£uß ‰»® Eh¼ß ÷©Ø£µ¨¤À J¸
PõÁ¼¨£h»® E¸ÁõUP¨£k®. CuÚõÀ öÁ¨£ CǨ¦ ukUP¨£kQÓx.
²² öÁ¨£ CǨ¦ Ãu® ªøP¯õPU C¸¨¤ß |k[SÁuß ‰»® öÁ¨£®
E¸ÁõUP¨£k®.

¦Óa`Ç¼ß öÁ¨£{ø» AvP›US® ÷£õx EhÀ öÁ¨£{ø» AvP›UPõ©À

uk¨£uØS £›ÁPURÌ ysh¨£mk ¤ßÁ¸® ö\¯Ø£õkPÒ |øhö£Ö®.

²² ÷uõ¼ß RÇõÚ S¸vUP»ßPÒ Â›Áøh²® CuÚõÀ ÷uõ¾US Â{÷¯õP®

ö\´¯¨£k® S¸v°ß AÍÄ AvP›US® CuÚõÀ Pvº¨¦ ‰»® öÁ¨£
CǨ¦ HØ£k®
²² ¯ºøÁa _µ¨¤ ysh¨£mk ¯ºøÁ AvPÍÂÀ E¸ÁõS®. ¯ºøÁ
B¯õS® ÷£õx Eh¼¼¸¢x öÁ¨£® ö£ØÖUöPõÒͨ£kÁuõÀ
öÁ¨£ CǨ¦ AvP›zx EhÀ Sκa]¯øh²®.

öÁ¨£{ø» AvP›US® ÷£õx öÁ¨£{ø» SøÓ²® ÷£õx® EhÀ öÁ¨£{ø»

\õuõµn ©mhzvÀ ÷£qÁuØS £›ÁPURÈÚõÀ |øhö£ÖQÓx.

àìL¡ c˜êñG¬ô «ðíŠð´î™

S¸v°À }›ß AÍÄ SøÓÁøh²® ÷£õx P£a_µ¨¤°ÚõÀ ADH K÷©õß

_µUP¨£k®. CÆ ADH K÷©õß ]Ö}µPzvß «x öuõÈØ£mk ]Ö}µPzvÀ }º
APzxÔg\ø» AvP›UQßÓx. CuÚõÀ ]Ö}¸hß öÁÎ÷¯Ö® }›ß AÍÄ
SøÓ²®. S¸v°À }›ß AÍÄ AvP›US® ÷£õx ]Ö}µPzvÀ }º APzxÔg_
Áx SøÓUP¨£mk ]Ö}¸hß öÁÎ÷¯ØÓ¨£k® }›ß AÍÄ AvP›US®.

CÆÁõÖ Eh¼À }ºa \©{ø» ÷£n¨£kQÓx.

SøÓÁõP }º A¸¢xÁuß Põµn©õP ]Ö}µP® öuõhº£õÚ ÷|õ´PÒ
HØ£kQßÓÚ.

212 C»Á\¨ £õh¡À

 ö£õȨ¦

yy A[QPÎß Eh¼ÝÒ \ª£õk, _Áõ\®, S¸va_Ø÷Óõmh®, PÈÁPØÓÀ,

Kº^ºzvh{ø» ÷£õßÓ E°ºa ö\¯ß•øÓPÒ |øhö£ÖQßÓÚ.

yy \ª£õk Gߣx ]UP»õÚ EnøÁ Gί AÀ»x }›À Pøµ¯U Ti¯

{ø»US ©õØÖ® ö\¯ß•øÓ¯õS®.

yy Cµ\õ¯Ú, ö£ÍvP BQ¯ Cµsk •øÓPÎÀ EnÄ \ª£õk

|øhö£ÖQÓx.

yy Põ÷£õøÁu÷µØÔß \ª£õmk ÂøÍÁõP SÐU÷Põ_® öPõʨ¤ß

\ª£õmk ÂøÍÁõP öPõʨ£ª»® QÎ\÷µõ¾® ¦µuzvß \ª£õmk
ÂøÍÁõP Aª÷ÚõÁª»•® QøhUP¨ö£ÖQßÓÚ.

yy EnÄa \ª£õk Áõ´USÈ°À Bµ®¤UQßÓx. EªÌ}›¾ÒÍ

u¯¼ß GßÝ® Aø©÷»_ ö|õv¯® ‰»® ©õ¨ö£õ¸Ò \ª£õk
Bµ®£©õQßÓx.

yy EnÄ E¸søh PÍzvÞhõP _ØÖa_¸[PÀ Aø\Ä ‰»®

£¯oUQßÓx. Auß ¤ß¦® JÆöÁõ¸ EÖ¨¦PÎÞhõPÄ® _ØÖa
_¸[PÒ Aø\Ä ‰»÷© Phzu¨£kQÓx.

yy ]ÖSh¼À \ª£õk §µn©øhQßÓx. CuØS \øu¯a \õÖ®, ShØ

\õÖ® £[PΨ¦a ö\´QßÓx.

yy C¼¨¤mk \ª£õmiß ÷£õx C¼¨¤mk ¤zuzvÚõÀ SÇ®£õUP¨

£kQÓx.

yy ©¸¢x ÁøPPÒ, ÂØ ÁøPPÒ, ©x\õµ®, SÐU÷Põ_ GߣøÁ

\ª£õk Aøh¯õ©À ÷|µi¯õP S¸vUS APzxÔg\¨£k®.

yy \ª£õhøh¢u EnÁõÚx ÂøÚzvÓÝhß APzxÔg\¨£kÁuØS

]ÖShÀ £À÷ÁÖ Cø\ÁõUP[PøÍU öPõskÒÍÚ.

yy APzxÔg\¨£hõu Gg]¯ EnÄ ]ÖSh¼¼¸¢x ö£¸[Sh¾US

ö\ßÖ ö£¸[Sh¼À AÁØÔ¾ÒÍ ö£¸©ÍÁõÚ }º Eh¾USÒ
«sk® APzxÔg\¨£kQÓx.

C»Á\¨ £õh¡À 213

 yy ]Ö}µPzvÀ EØ£zv ö\´¯¨£k® ø|uµ\ß Ah[Q¯ PÈĨ
ö£õ¸ÒPÒ EÒÍ vµÁ® ]Ö}º GÚ¨£k®.
yy ]Ö}øµ EØ£zv ö\´Áx® AÁØøÓ Eh¼¼¸¢x APØÖÁx©õÚ
A[P[PÒ ]Ö}µPz öuõSv GÚ¨£k®.
yy ]Ö}µP AÇØ], ö|¨øµiì, ]Ö}µPzvÀ PÀ E¸ÁõuÀ ÷£õßÓ
÷|õ´PÒ ]Ö}µP ÷|õ´PÒ GÚ¨£k®.
yy Eh¼À £uõºzu[PøÍ PhzxÁuØS EuÄÁx S¸va _Ø÷Óõmhz
öuõSv¯õS®.
yy S¸v¯õÚx S¸vUP»[PøͲ® S¸vzvµÁÂøǯzøu²®
öPõshx.
yy ÷|õø¯ CÚ[Põn S¸vUP»[PÎß GsoUøPø¯ øÁzv¯ºPÒ
£¯ß£kzxÁº.
yy S¸vø¯ £®¦ÁuØS Cu¯® EuÄQßÓx.
yy |õi, |õÍ®, ©°ºzxøÍU SÇõ´ GߣøÁ AøÁ ¦›²® öuõȾUS
HØ£ ]Ózu»øh¢xÒÍÚ.
yy |õi, |õÍ[PÒ Gß£Ú AøÁ öuõhº¦£k® A[P[PøÍ Ai¨£øh¯õPU
öPõsk ö£¯›h¨£mkÒÍÚ.
yy Cu¯zvØS J¸ ÷\õi •i²¸|õi S¸vø¯ ÁÇ[SQßÓx. Cu¯zuø\
PÎÀ C¸¢x S¸vø¯ J¸ ÷\õi •i²¸|õÍ® öPõsk ö\ÀQßÓx.
yy Cu¯ÁøÓa _¸UP®, ÷\õøn¯øÓa _¸US®, ÷\õøn¯øÓ Cu¯ÁøÓ
Â›Ä Cu¯Ámh® 3 \¢uº¨£[PøÍU öPõshx.
yy ÷\õøn¯øÓ & Cu¯ÁøÓ Â›Ä Gߣx Cu¯® K´Áøh²®
\¢uº¨£©õS®.
yy ©ÛuÛÀ CµmøhU S¸va _Ø÷Óõmh® Põn¨£kQÓx.
yy S¸v©°ºzxøÍUSÇõ°À Põn¨£k® S¸v¯õÚxP»[PÐUQøh°À
£uõºzu[PøÍ £›©õØÔU öPõÒÁx Cøǯ¨£õ¯zvß ‰»©õS®.
yy Cøǯ[PÐQøh°À Põn¨£k® ÷©»vP Cøǯ¨£õ¯® «sk®
S¸vø¯ {n}ºz öuõSv°ÞhõPa ö\ßÓøhQßÓx.
yy {n}ºUSÇõ´PÒ ÷\¸® Ch® {n}ºU PqUPÒ GÚ¨£k®.
yy Eh¼ÝÒ ¦S® Q¸ªPøÍ AÈzuÀ {n}ºz öuõSv°À Põn¨£k®
PqUPÎÀ |øhö£ÖQßÓÚ.

214 C»Á\¨ £õh¡À

yy S¸va _Ø÷Óõmhz öuõSv°À HØ£k® ÷|õ´PøÍ uk¨£uØPõÚ
ö\¯Ø£õkPøÍ ]ÖÁ¯v¼¸¢÷u øPöPõÒÍ ÷Áskö©Ú
øÁzv¯ºPÒ TÖQßÓÚº.
yy AP, ¦Ó `ÇÀ {»ø©PÎÀ HØ£k® ©õØÓ[PøÍ CÚ[Psk
AÁØÖUS yshØ÷£ØøÓU Põmi¯ÁõÖ ©õÓõ APa_Çø» ÷£quÀ
Kº^ºzvh{ø» GÚ¨£k®.
yy ysh¾UPõÚ yshØ÷£ØøÓU PõmkÁuØS A[QPÎß Eh¼ÝÒ
£À÷ÁÖ A[P[PÐUQøh°À öuõhºø£ ÷£n ÷Ásk®. Cx
Cø¯£õUP® GÚ AøÇUP¨£k®.
yy Cø¯£õUPzøu HØ£kzxÁuØS |µ®¦z öuõSv APg_µUS® öuõSv
GߣøÁ AÁ]¯©õS®.
yy |µ®¦z öuõSv°ß Pmhø©¨£»S {²÷µõß AÀ»x |µ®¦UP»®
BS®. ¦›²® öuõȾUS HØ£ |µ®¦U P»zøu ¦»ß|µ®¦UP»®,
Cøhzyx |µ®¦UP»®, C¯UP |µ®¦UP»® GÚ¨ ¤›UP»õ®.
yy |µ®¦z öuõSv°ß öuõÈØ£õmh»S öuÔÂÀ BS®. CvÀ ‰ßÖ
ÁøP¯õÚ |µ®¦UP»[PЮ £[S öPõÒQßÓÚ.
yy Eh¼À |øhö£Ö® Caø\°ßÔ¯ Cø¯£õUPzvØS ußÚõm]
|µ®¦zöuõSv Põµn©õS®.
yy E°ºa ö\¯ß•øÓUSz ÷uøÁ¯õÚ \Uvø¯ EØ£zv ö\´ÁuØS
E°¸ÒÍ P»zvÝÒ |øhö£Ö® uPÚ® P»a_Áõ\® GÚ¨£k®.
yy _Áõ\¨ø£°ÝÒ Jm]\ÝÒÍ ÁÎø¯ EÒöÍkzx _Áõ\zvß ÷£õx
E¸ÁõÚ Põ£Üöµõmø\mk Áõ²øÁ _Áõ\¨ø£°¼¸¢x APØÖÁuØS
EuÄ® A[Pz öuõSv _Áõ\zöuõSv¯õS®.
yy ÁΩsh» A•UPzøu Âh _Áõ\¨ø£°À A•UP® SøÓ²® ÷£õx
Em_Áõ\•® _Áõ\¨ø£°À A•UP® AvP›US® ÷£õx öÁÎa_Áõ\
•® |øhö£Ö®.
yy _Áõ\¨ø£°ÝÒ A•UPzøuU TmiU SøÓUP Aøua _Ç Põn¨£k®
»õGߦ, £ÊÄUQøh¯õÚ uø\PÒ, ¤›ö©ßÓPk GߣøÁ
Põµn©õS®.
yy _Áõ\¨ø£°ß ]ØÓøÓ°À Áõ²¨£›©õØÓ® {PÊQßÓx.
yy Áõ²¨£›©õØÓzøu ÂøÚzvÓÝhß {PÌxÁuØS ]ØÓøÓPÒ
£À÷ÁÖ Cø\ÁõUP[PøÍU öPõskÒÍÚ.

C»Á\¨ £õh¡À 215

 yy ui©ß, {²÷©õÛ¯õ, _Áõ\¨ø£U SÇõ¯ÇØ], Põ\®, Bì©õ GߣøÁ
_Áõ\zöuõSv²hß öuõhº£õÚ ÷|õ´PÍõS®.
yy _Áõ\® PõØÖÒÍ ÷£õx (O2 ) |øhö£ÖÁx PõØÖa _Áõ\® GÚÄ® O2
CÀ»õu ÷£õx EhØP»[PÎÀ |øhö£Ö® _Áõ\® PõØÔßÔ¯ _Áõ\®
GÚ¨£k®.
yy PõØÖa _Áõ\zvß ÷£õx \Uv, CO2 , }º GߣøÁ ÂøÍÁõPU QøhUS®.
yy PõØÔßÔ¯ _Áõ\zvß ÂøÍÁõP CO2, GøuÀ AØP÷PõÀ, \Uv
GߣøÁ EØ£zv¯õÁxhß Â»[SU P»zvÀ PõØÔßÔ¯ _Áõ\zvß
÷£õx C»zvUPª»® EØ£zv ö\´¯¨£k®.
yy SÐU÷Põ_ ‰»UTØÖz voÂÀ PõØÖa _Áõ\zvß ÷£õx 38 ATP
‰»UTÖPЮ PõØÔßÔ¯ _Áõ\zvß ÷£õx 2 ATP ‰»UTÖPЮ
EØ£zv ö\´¯¨£k®.
yy PõØÖÒÍ ÷£õx, PõØÔßÔ¯ {ø»°À EØ£zv ö\´¯¨£k® \Uv°ß
J¸ £Sv öÁ¨£©õP öÁÎ÷¯ØÓ¨£kÁxhß ªSv¨ £Sv Cµ\õ¯Ú
\Uv¯õP ATP GßÝ® E°º\Uv ÷\ºøÁ¯õP ©õØÓ¨£k®.
yy E°ºa ö\¯ß•øÓPÐUS CÆ ATP CÀ EÒÍ \Uv÷¯
£¯ß£kzu¨£kQßÓx.
yy CuØ÷PØ£ ATP Gߣx \Uv ©õØÓ A»S AÀ»x \UvU Põ GÚ
AøÇUP¨£k®.
yy P»® ÷uõØÓ® ö£Ö® ÷£õx Bµ®¤US® _Áõ\a ö\¯ß•øÓ P»®
CÓUS® Áøµ öuõhºa]¯õP |øhö£ÖQÓx.
yy AÝ÷\£z öuõÈØ£õmiß ÷£õx ÷uõßÖ® ÷uøÁ¯ØÓ ö£õ¸ÒPÒ
PÈĨ £uõºzu[PÒ GÚ¨£k®.
yy ©»® PÈĨ£uõºzu® AÀ».
yy PÈĨ ö£õ¸ÒPøÍ APØÖ® PÈÁ[P©õP ]Ö}µP®, ÷uõÀ, _Áõ\¨ø£
GߣøÁ öuõÈØ£kQßÓÚ.
yy ußÚõm] |µ®¦z öuõSv £›Ä, £µ£›Ä GÚ JßÖUöPõßÖ GvµõÚ
ö\¯Ø£õkPøÍ BÐÁuØöPÚ JÊ[Pø©¢xÒÍÚ.
yy APg_µUS® _µ¨¤PÒ _µUS® K÷©õß ‰»® Eh¼À Cµ\õ¯Ú
Cø¯£õUP® |øhö£Ö®.
yy S¸v°À SÐU÷Põ_ ©mh®, EhÀ öÁ¨£{ø», }ºa\©{ø»
BQ¯ÁØÔß ^µõUP® Kº^ºvh{ø»US •UQ¯©õÚuõS®.

216 C»Á\¨ £õh¡À

 £°Ø]
1.
1
©ÛuÛß \ª£õmkz
öuõSv°ß J¸ £Svø¯U
Cøµ¨ø£
3
Põn»õ®. CuøÚ Ai¨
£øh¯õPU öPõsk ¤ß
4 Á¸® ÂÚõUPÐUS Âøh
2 ¯ÎUP.

•ß]ÖShÀ

I. 1, 2, 3, 4 GÚU SÔUP¨£mkÒÍ £SvPøÍ ö£¯›kP.

II. Cøµ¨ø£ø¯ Á¢uøh²® EnÂÀ Põn¨£k®

a) Cµsk ö|õv¯[Pøͨ ö£¯›kP.
b) Cµsk \ª£õmk ÂøÍÄPøͨ ö£¯›kP.

III. a) Cøµ¨ø£°À EnÄhß ÷\¸® 2 ö|õv¯[Pøͨ ö£¯›kP.

b) Cøµ¨ø£°À ¦µu® £Sv¯õP÷Á \ª£õk AøhQßÓÚ. AuøÚ
¦µuzvÀ {PÊ® ©õØÓ[PøÍU öPõsk ÂÍUSP.

IV. a) £hzvÀ C»UP® 2 GÚU SÔ¨¤h¨£mkÒÍ A[PzvÚõÀ •ß]Ö

Sh¾USÒ _µUP¨£k® ö|õv¯[PøÍU SÔ¨¤kP.
b) öPõʨ¦ \ª£õmkUS EuÄ® Cµsk _µ¨¦PøÍU SÔ¨¤kP.
c) Aa_µ¨¦PøÍ _µUS® A[P[PøÍU SÔ¨¤kP.

V. Cøµ¨ø£¯ÇØ] C»[øP°À ö£¸®£õ»õÚÁºPøÍ £õvUS®

÷|õ¯õS® AuØPõÚ Põµn® ¯õx?

VI. ¦µua \ª£õmk ö|õv¯zvß ‰»® \ª£õmkz öuõSv°ß _Áº

\ª£õk Aøh¯õ©À C¸¨£uØPõÚ Põµn® ¯õx?

C»Á\¨ £õh¡À 217

 2. A ©ÛuÛß _Áõ\z öuõSv Em_
Áõ\ öÁÎa_Áõ\ ö\¯ß•øÓU
P Q S›¯ A[P[PøͲ® Em¦Ó©õP
B _Áõ\¨ø£ø¯²® öPõskÒ
C Íx. Auß Aø©¨ø£ £hzvÀ
Põn»õ®.

D
a.

I. A, B, C, D BQ¯ £SvPøͨ ö£¯›kP.

II. A, B, C ÁiÁ® ©õÓõ©À C¸¨£uØPõÚ Põµn® ¯õx?

III. a) C[S Põmh¨£mkÒÍ _Áõ\ ÷©Ø£µ¨¦ ¯õx?

b) C[S Áõ²¨£›©õØÓ® ÂøÚzvÓÝhß ÷©ØöPõÒͨ£kÁuØS
_Áõ\ ÷©Ø£µ¨¦ öPõskÒÍ Cµsk Cø\ÁõUP[PøÍU SÔ¨¤kP.

IV. P, Q CÞhõPa ö\À¾® S¸v°À Põn¨£k® TÖPÎÀ EÒÍ

÷ÁÖ£õkPøÍU SÔ¨¤kP?

V. QCÞhõPa ö\À¾® S¸v Cu¯zvß Ga÷\õøn¯øÓø¯a ö\ßÓ

øh²®?

VI. B, C BQ¯ £SvPÎÀ £ØÕ›¯õ AÀ»x øÁµ_ ‰»® öuõØÖUPÒ

HØ£kÁuß Põµn©õP HØ£k® ÷|õ´ {»ø© ¯õx?

b. \›¯õÚ Âøh°øÚz öu›Ä ö\´P.

I. PõØÖa _Áõ\®, PõØÔßÔ¯ _Áõ\® BQ¯ CµskUS® ö£õxÁõÚuõP

Aø©Áx,
i. \Uv ii. CO2 iii. GøuÀ AØP÷PõÀ iv. C»zv›U Pª»®

II. uõÁµ[PÎÀ |øhö£Ö® PõØÔßÔ¯ _Áõ\zøu £¯ß£kzv

÷©ØöPõÒͨ£k® EØ£zvö¯õßøÓU SÔ¨¤kP?
i. ©x\õµ® ii. E°ºÁõ² iii. £õs iv. ÷¯õPm

218 C»Á\¨ £õh¡À

3. ©ÛuÛß PÈÁPØÖ® A[Pzvß Pmhø©¨¦ öuõÈØ£õmk A»Qß
Aø©¨ø£ £hzvÀ Põn»õ®.

I. ]Ö}µPzvß Pmhø©¨¦
öuõÈØ£õmh»øP GÆÁõÖ
D AøǨ£º?
F
II. A, B, C, D, E £SvPøͨ
ö£¯›kP.
A
III. D CÀ |øhö£Ö® ö\¯Ø
C £õmøh _¸UP©õPU SÔ¨
¤kP.
E

IV. SÇõ´ F CÞhõP¨ £¯oUS® £õ¯zv¼¸¢x S¸v ©°ºzxøÍU

SÇõ°ØS APzxÔg\¨£k® 2 £uõºzu[Pøͨ ö£¯›kP.

V. |£öµõ¸Á›ß ]Ö}º ©õv›ø¯ £›÷\õvzu ÷£õx AvÀ öÁÀ»®

Põn¨£kÁøu AÔ¯UTi¯uõP¸¢ux. CuØPø©¯ AÁ¸USÒÍ
÷|õ´ {»ø© ¯õx?

VI. ]Ö}›À SÐU÷Põ_ Ah[Q°¸¨£uØPõÚ Põµn® ¯õx?

C»Á\¨ £õh¡À 219

 4. S¸va _Ø÷ÓõmhzöuõSv°ß ©õv› Áøµ£hzøu R÷Ç Põn»õ®.
AuøÚ Ai¨£øh¯õPU öPõsk ÂÚÁ¨£mkÒÍ ÂÚõUPÐUS
Âøh¯ÎUP.

uø»²® PÊzx®
I. Cu¯zvß A, D AøÓPøͨ
Põøµö¯ß¦ |õi
ö£¯›kP.
Põøµö¯ß¦ |õÍ®
øP II. ¤ßÁ¸® S¸vUSÇõ´Pøͨ
÷©À ö£¸ |õÍ® ö£¯›kP.
A B F (a) E (c) G
E C D
(b) F (d) H
RÌ ö£¸ |õÍ®

_Áõ\¨ø£

J
_Áõ\¨ø£ K III. \ª£õmkz öuõSv°¼¸¢x
Dµ¾US ö\À¾® SÐU÷Põ]ß
I
DµÀ J¸ £Sv Dµ¼À G¨£uõºzu©õP
H PÍg]¯¨£kzu¨£kQÓx?
L
]ÖShÀ IV. a) Dµ¼¼¸¢x S¸v°ÝÒ
÷\¸® SÐU÷Põ_ ‰»UTöÓõ
]Ö}µP® M
ßÖ ]Ö}µPzøu Á¢uøh²®
£õøu°øÚU A®¦USÔ ‰»®
¤ß PõÀ PõmkP.

b) SÐU÷Põ_ ‰»UTÖ JßÖ Dµø» ÷|õUQa ö\À¾® ÷£õx

Cu¯zvÞhõP GzuøÚ •øÓ £¯oUQßÓx.

V. E CÀ EÒÍ S¸vUS® F C¾ÒÍ S¸vUSªøh°À Põn¨£k® 2

÷ÁÖ£õkPøÍU SÔ¨¤kP.

220 C»Á\¨ £õh¡À

 Pø»a ö\õØPÒ
\ª£õmkz öuõSv Digetive system
\ª£õk Digestion
öuõsøh Larynx
PÍ® Oesophagus
EªÌ }º Salivary glands
‰a_USÇÀÁõ´ ‰i Epiglottis
¤zu® Bile
SÇ®£õUSuÀ Emulsification
_ØÖa _¸[PÀ Aø\Ä Peristalysis
Cøµ¨ø£¨ £õS Chyme
ShÀ ÁÍ› Appendix
SuÁÈ Anux
©»® Faeces
©»a]UPÀ Constipation
Á°Ø÷Óõmh® Diarrhoea
_Áõ\z öuõSv Respiratory system
_Áõ\® Respiration
~øµ±µÀ Lungs
»õöÁߦ Ribs
£ÊÄUQøh uø\PÒ Intercostal muscles
PõØÖa _Áõ\® Aerobic respiration
PõØÔßÔ¯ _Áõ\® Anaerobic respiration
ø|uµ\ß PÈĨ ö£õ¸Ò Nitrogenous excretory products
PÈÁPØÓÀ öuõSv Excretory system
PÈÁPØÓÀ Excretion
]Ö}µP® Kidney

C»Á\¨ £õh¡À 221

 ]Ö}º Urete
]Ö}µP |õÍ® Renal vein
]Ö}µP |õi Renal artery
]Ö}º¨ø£ Bladder
]Ö}º ÁÈ Urethra
]Ö}µPzv Nephron
÷PõÍĸÁõÚøÁ Glomerulus
«Ò APzxÔg\À Reabsorption
©°ºxøÍ Glomeular filtrate
EmPõÄ|õi Afferent arteriole
öÁÎUPõÄ |õi Efferent arteriole
÷£õ©Ûß EøÓ Bowman capsate
÷\P›US® SÇõ´ Collecting duct

_¸v _Ø÷Óõmh® Blood circulation

S¸vU P»[PÒ Blood corpuscles

S¸v vµÁÂøǯ® Blood plasma
ö\[S¸vU P»® Red blood corpucle
]Ö©o öPõsh öÁsSȯ® Granulocytes
]Ö©o¯ØÓ öÁs Sȯ® Non- granulocycts
Cu¯ÁøÓ Atrium
÷\õøn¯øÓ Ventricle
C¸Tº ÁõÀÄ Bicuspid valve
~øµ±µÀ |õÍ® Pulmonary vein
~øµ±µÀ _Ø÷Óõmh® Pulmonary cirulation
{n}ºz öuõSv Lymphatic system
öuõSv _Ø÷Óõmh® Systematic cirulation
S¸v ©°ºxøÍU SÇõ´ Blood capillaries
öuõSv¨ ö£¸|õi Systematic artery

222 C»Á\¨ £õh¡À

|õiz öuõSv Arterial system
|õÍzöuõSv Venous system
•i²¸ xöµõ®÷£õ]ì Cornary thrombosis
Cø¯£õUP® Co-ordination
J¸^ºzvh{ø» Homeostasis
öuÔ¨¦ ÂÀ Reflex arc
öuÔÂøÚ Reflexers
ø©¯ |µ®¦z öuõSv Central nervous system
ußÚõm] |µ®¦z öuõSv Autonomic nervous system
£µõ£›Ä |µ®¦z öuõSv Parasympathetic system
£›Ä |µ®¦z öuõSv Sympathetic system
APg_µUS¢ öuõSv Endocrine system

C»Á\¨ £õh¡À 223