206

Thamesmead Londen/London (GB)

Greater London Council

Thamesmead: Harrow Manor Way, Ontwerp-oplevering/Design Plangebied/Area: 34 ha (fase 1/ Bronnen/Sources: David Lewis
Yarton Way, Hartslock Drive, Ports­ completion: 1960-1970 phase 1); 687 ha totaal/in total (red./ed.), The Growth of Cities.
meadow Walk, Wolvercote Road, Aantal woningen/Number of Woningdichtheid/Dwelling density: Architects’ Yearbook 13 (Londen/
Lensbury Way, Binsey Walk, Londen, dwellings: ca. 1.500/approxi­mately 44/ha (fase 1/phase 1); 24,7/ha London: Elek Books, 1971)
Verenigd Koninkrijk/London, United 1,500 (fase 1/phase 1); ca. 17.000 totaal/24.7/ha in total
Kingdom totaal/approximately 17,000 in total Voorzieningen/Amenities: scholen,
Ontwerp/Design: Robert Rigg/ Aantal bewoners/Number of park, winkels, kantoren, recreatie/
Greater London Council (GLC) inhabitants: 5.200/5,200 (fase 1/ schools, park, shops, offices,
Opdrachtgever/Client: Greater phase 1); ca. 60.000 in totaal/ recreational facilities
London Council (GLC) approximately 60,000 in total
Global Housing
Woningbouw wereldwijd

Zicht over Southmere Lake

View from across Southmere Lake
DASH

Dash12-13 binnenwerk.indd 206 2/02/16 06:19

 Onder leiding van de Greater London Council (GLC) In the mid-1960s, the Greater London Council (GLC) initiated

DASH
werd midden jaren 1960 een programma en ontwerp the setup of a programme and design of a New Town for no
opgezet voor een New Town in oostelijk Londen voor less than 60,000 people in East London: Thames­mead.
maar liefst 60.000 inwoners: Thamesmead. Na de eerste After the First World War, the GLC had begun the large-scale
Wereldoorlog was de GLC begonnen aan de groot- demolition of inner-city slums consisting of Victorian back-
scheepse sloop van de voor de arbeidersklasse to-back dwellings built for the working classes. This slum
gebouwde Victoriaanse rug-aan-rug woningen in de clearance process continued through the 1950s, 1960s and
sloppenwijken van de binnenstad. Dit proces van slum 1970s. Thamesmead was intended, among other things, for
clearance (ontkrotten) werd voortgezet in de jaren 1950, the resettlement of families from the cleared neighbour­
1960 en 1970. Thamesmead was onder andere bedoeld hoods. The location of the new residential area was to be the
voor de herhuisvesting van families uit de gesloopte site of the Woolwich Royal Arsenal, which had fallen into
buurten. Als locatie voor de nieuwe woonwijk werd het disuse. This originally low-lying wetland area between the
in onbruik geraakte terrein van het Woolwich Royal River Thames and the Abbey Wood hills had been deemed
Arsenal gekozen. Dit van oorsprong laaggelegen unfit for large-scale development for years due to poor soil
moeras­gebied tussen de rivier de Theems en de heuvels conditions and the danger of flooding. However, lack of space
van Abbeywood werd jarenlang vermeden als groot- and a high-pressured housing market changed all that and
schalig ontwikkelingsgebied vanwege de slechte the location was developed despite the risks.
bodemgesteldheid en het overstromingsgevaar. Gebrek Unlike the first generation of English New Towns, which
aan ruimte en hoge druk op de woningmarkt gaven was considered monotonous even then, Thamesmead was to
echter de doorslag om ondanks de risico’s deze locatie become an example of the ideal New Town, with a wider
toch te ontwikkelen. variety of building typologies as well as more space for employ­
Anders dan de al in die tijd als monotoon ervaren ment and services. The original 1967 master plan shows a
eerste generatie New Towns in Engeland moest Tha- large number of long-meandering blocks, the so-called spine
mesmead het voorbeeld worden van de nieuwe ideaal- blocks that form the back bone of the district: a long string
stad met een grotere diversiteit aan bebouwingstypolo- of buildings along the Thames with branches going inland
gieën, maar ook meer ruimte voor werkgelegenheid en converging in a large central area around a marina by the
voorzieningen. Het oorspronkelijke masterplan uit 1967 river. The spine blocks created a wind and noise buffer for
laat een groot aantal lange, meanderende blokken zien, the low-rise neighbourhoods lying behind them, while offering
de zogenaamde spine blocks die de ruggengraat van a safe traffic route from the residential areas to the centre
de wijk vormen: een lange slinger van bebouwing langs through an internal system of raised pedestrian roads. In
de Theems met aftakkingen landinwaarts, die samen- accordance with the then prevailing opinion that the separa­
komen in een groots centrumgebied rondom een jacht- tion of traffic types through a raised pedestrian circuit would
haven aan de rivier. De spine blocks vormen een wind- result in a safer living environment (which was also applied,
en geluidsbuffer voor de achtergelegen laagbouw­ for instance, in the London Barbican, see DASH – The Urban
buurtjes en bieden tegelijkertijd via een intern stelsel Enclave), an internal system of routes through the spine
van opgetilde voetgangerswegen een verkeersveilige blocks was developed. In the case of Thamesmead this was
route vanuit de woonbuurten naar het centrum. in perfect keeping with the requirement that because of the
Conform de in die tijd gangbare opvatting dat het danger of flooding, there were to be no residential spaces on
scheiden van verkeerssoorten door middel van een the ground floor and escape routes had to be present at every
verhoogd voetgangerscircuit tot een veiliger woonom- level. The other restrictions of the location are also used to
geving zou leiden (zoals ook toegepast in Londens beautify the neighbourhood and make it more liveable. An
­Barbican, zie DASH – De stadsenclave), is via de spine intricate system of water courses was proposed for the purpose
blocks een intern stelsel van routes ontworpen. Dit of water storage; the boggiest areas were trans­formed into
sloot in het geval van Thamesmead uitstekend aan bij small lakes. In advance of the construction on location,
de eis dat er vanwege het overstromingsgevaar geen building firm Cubitts put a factory in place for the production
verblijfsruimten op de begane grond mogen komen en of prefab elements to allow the quick building of a large
dat er vluchtroutes op niveau aanwezig zijn. Ook de number of houses.
overige beperkingen van de locatie worden ingezet om Only the first phase of this ambitious master plan,
de wijk te verfraaien en leefbaar te maken. Ten behoeve Thamesmead South, was realized. In accordance with the
van de waterberging wordt een fijnmazig stelsel van master plan, the spine blocks are situated along the north-
waterlopen voorgesteld en de meest drassige gebieden south through route in the direction of the planned centre on
zijn omgevormd tot meertjes. Om snel grote aantallen the Thames. The complex composition, with a lot of height
woningen te kunnen bouwen, werd – vooruitlopend op differences and staggered façades and balconies, provides
de bouw – op locatie een fabriek neergezet voor de the blocks with a varied and expressive exterior. Located on
productie van prefab elementen door de firma Cubitts. top of the parking garage is a raised pedestrian deck flanked
Van dit ambitieuze masterplan is alleen de eerste alternately by stacked maisonettes and one-storey dwellings
fase, Thamesmead South, uitgevoerd. Conform het for seniors. Bridges also connect the deck to the community
masterplan zijn langs de doorgaande noord-zuidroute centre by the lake and to parts of the two raised neighbour­
richting het geplande centrum aan de Theems de spine hoods behind it. Here, in a repetitive pattern of staggered short
blocks gesitueerd. De complexe opbouw met veel blocks, single-family dwellings are clustered around parking
hoogteverschillen en verspringende gevels en balkons courts or, alternatively, green, car-free courtyards. To achieve
geven de blokken een afwisselend en expressief aan- the required housing density, a number of identical residential
zien. Boven de parkeergarage ligt een verhoogd voet- towers housing single or double households are situated
gangersdek met aan weerszijden afwisselend gestapelde along the fringes, some along the south shore of the lake and
maisonnettes en eenlaagse ouderenwoningen. Via some along the east-west access road. In the early 1970s,
bruggen zijn vanaf het dek ook het buurtcentrum aan het high construction costs and new insights led to drastic changes
207

meer en een deel van de twee achterliggende buurten op in the master plan: the shopping mall, the marina and the

Dash12-13 binnenwerk.indd 207 2/02/16 06:19

 208 niveau te bereiken. In een herhalend patroon van ver- new cross-river connection were dropped. The Cubitts factory
springende korte blokken zijn hier eengezins­woningen was closed and later residential areas built in accordance
afwisselend rondom parkeerhofjes en groene, autovrije with more organic home-zone principles.
hoven gegroepeerd. Om de benodigde woningdichtheid Thamesmead South has been struggling with a negative
te halen is langs de randen een aantal identieke woon- image for many years. As it turned out, the design ideals
torens met woningen voor een- en tweepersoonshuis- worked out badly in practice. The raised ground level, for
houdens gesitueerd, deels langs de zuidoever van het instance, led to a deserted ground floor with a lot of unsafe
meer en deels langs de oost-west ontsluitingsweg. Begin or inaccessible areas. Only a few years after the completion
jaren 1970 leidden de hoge bouw­kosten en vernieuwde of the project, the recording there of some illustrious scenes
inzichten tot drastische aanpassingen van het master- for the Stanley Kubrick film A Clockwork Orange confirmed
plan: het winkelcentrum, de jachthaven en een nieuwe that image.
oeververbinding werden geschrapt. De Cubitts-fabriek Today, many of the prefabricated concrete dwellings are
werd gesloten en de nieuwere woonbuurten gebouwd highly outdated technically and some of them have passed
volgens de meer organische woonerfprincipes. into private hands through the ‘right to buy’ system. Overdue
Thamesmead South kampt sinds vele jaren met een maintenance and the many individual additions make the
negatief imago. De ontwerpidealen bleken in de praktijk neighbourhood look cluttered and neglected. The current
een tegengesteld effect te hebben. Onder andere het owner of the rental housing, the Peabody Trust housing
opgetilde maaiveld leidde tot een verweesde begane associa­­tion, recently announced a major restructuring of the
grond met veel onveilige en ontoegankelijke plekken. area. In anticipation of this, part of the original community
De opnamen van enkele roemruchte scènes voor de film centre by the lake has already been demolished. (ak)
‘A Clockwork Orange’ van Stanley Kubrick bevestigden
al enkele jaren na de oplevering dit beeld. Inmiddels
zijn veel van de geprefabriceerde betonnen woningen
technisch sterk verouderd en voor een deel via het right
to buy systeem in particulier bezit gekomen. Achter- Winkels en woningen aan Tavy
stallig onderhoud en de vele individuele toe­voe­gingen Bridge en South­mere Lake,
geven de buurt een rommelig en verwaarloosd aanzien. Thamesmead, 1970
Tavy Bridge shops and houses near
De huidige eigenaar van de huurwoningen, woning­ South­mere Lake, Thamesmead, 1970
corporatie Peabody Trust, heeft onlangs een groot-
scheepse herstructurering van het gebied aan­gekon­digd.
Hieraan voorafgaand is inmiddels een deel van het oor-
spronkelijke buurtcentrum aan het meer gesloopt. (ak)

Promotieschets voor Thames­mead

Promotional sketch for Thamesmead

lLocatie
o nvandThamesmead
o n in Londen
Location of Thamesmead in London
DASH

Dash12-13 binnenwerk.indd 208 2/02/16 06:19

 Bewoner ontspant op zijn galerij

DASH
in één van de lage woningblokken,
1970
A resident relaxing on the access
deck in one of the low-rise housing
blocks, 1970

Kinderen spelen op het dek boven de

parkeergarage bij Tavy Bridge, 1970
Children playing on the deck of the
parking garage at Tavy Bridge, 1970

Spelende kinderen bij Southmere

Lake, 1970
Children playing by Southmere
Lake, 1970

Laag- en hoogbouwblokken, Zicht over de estate vanaf een

Thamesmead, 1970 toegangsgalerij, 1970
209

Low-rise and high-rise housing, View across the estate from an

Thamesmead, 1970 access deck, 1970

Dash12-13 binnenwerk.indd 209 2/02/16 06:19

 210

Harrow Manor Way

Yarnton Way
Lensbury Way

Harstslock Drive
DASH

Dash12-13 binnenwerk.indd 210 2/02/16 06:19

 DASH
Harrow Manor Way

Be
lv e
der
e
Ro
ad

0 10 50 m
211

Dash12-13 binnenwerk.indd 211 2/02/16 06:19

 212

Yarton Way, in oostelijke richting Voetbal op het dek van een

Yarton Way, looking east spine block
Playing football on the deck of
a spine block

Spine blocks langs Southmere Lake

Spine blocks along Southmere Lake
DASH

Dash12-13 binnenwerk.indd 212 2/02/16 06:19

 DASH
Groene open ruimte tussen de
drielaagse huizen, die als speel­plek
wordt gebruikt
Green open space between the three-
storey houses, used as play­ground

Verhoogde voetgangersroute
langs de torens aan Yarton Way,
in oostelijke richting
Elevated pedestrian walkway along
the towers at Yarton Way, looking east

Southmere Lake, langs de torens

in westelijke richting gezien
Southmere Lake, view along the
towers looking west

213

Dash12-13 binnenwerk.indd 213 2/02/16 06:19

 214
DASH

Dash12-13 binnenwerk.indd 214 2/02/16 06:20

 DASH

0 5 meters 30
215

Dash12-13 binnenwerk.indd 215 2/02/16 06:20

 216
DASH

Dash12-13 binnenwerk.indd 216 2/02/16 06:20

 DASH

0 5 meters 30
217

Dash12-13 binnenwerk.indd 217 2/02/16 06:20

 218

Deel van een spine block, derde

verdieping
Part of a spine block, third floor

Deel van een spine block, eerste

verdieping
Part of a spine block, first floor

Deel van een spine block, begane

grond
Part of a spine block, ground floor 0 10 50 m
DASH

Dash12-13 binnenwerk.indd 218 2/02/16 06:20

 De lineaire maisonetteblokken

DASH
worden spine blocks genoemd
The linear maisonette blocks are
referred to as spine blocks

Een hellingbaan geeft toegang tot

het dekniveau van de spine blocks
A ramp gives access to the deck Voordeuren op de eerste
level of the spine blocks verdieping van een spine block
Entrance doors on the first floor of
a spine block

219

Dash12-13 binnenwerk.indd 219 2/02/16 06:20

 220

Spine block, maisonette op derde

verdieping
Spine block, maisonette on third floor

Drielaagse rijwoningen
Three-storey row houses

Ouderenwoningen Spine block, maisonette op eerste

Dwellings for elderly people verdieping
Spine block, maisonette on first floor

Torens, begane grond en

standaard verdieping 0 2,5 10 m
DASH

Tower-blocks, ground floor

and typical floor

Dash12-13 binnenwerk.indd 220 2/02/16 06:20

 DASH
Woningbouw wereldwijd
Balkonniveau van een van de
laagbouwblokken
Access level of one of the low-rise
housing blocks

Groene open ruimten tussen de Laagbouwblok met parkeren op

drielaagse huizen de begane grond
Green open spaces between the Low-rise housing on top of ground
three-storey houses floor parking deck

Global Housing
221

Dash12-13 binnenwerk.indd 221 2/02/16 06:20