Matematyka Rozszerzona – Teoria, którą

musisz umieć
SPIS TREŚCI:
1. Liczby…………………………………………………………………………………………………………………4
a) Zapis liczb jako niewiadomych………………………………………………………….……….……4
b) Wzór dwumianowy Newtona………………………………………………………….………………4
c) Pierwiastek pod pierwiastkiem…………………………………………………………….…………5
d) Logarytmy………………………………………………………………………………………..….…………6
e) Dziedzina funkcji………………………………………………………………………………….…………7
2. Funkcja – pojęcia ogólne……………………………………………………………………………………8
a) Wykresy funkcji – kształty ………………………………………………………….…………..……. 8
b) Odbicia wykresów funkcji i warunki ………………………………….……………………....….9
3. Funkcja kwadratowa …………………………………………….…….…………………….…………….10
a) 6 różnych postaci i sposoby na ich szybkie liczenie…………………………….….………10
b) Warunki do zadań z parametrem………………………………………………………..…………11
c) Upraszczanie wzorów Viete’a…………………………………………………………….…….……12
d) Haczyki zadań (TIPY) ………………………………………………………………………….…………13
4. Funkcja wymierna …………………………………………………..….……………………….…….…...15
a) Wyznaczenie wzoru funkcji…………………………………………………………..………………15
b) Określanie Asymptot………………………………………………………………………………….…15
c) Nierówność i Równanie wymierne……………………………………………….………………16
5. Moduły ….………..……………………………………………………………………………………..………17
a) 3 schematy upraszczania modułów………………………………………………………………17
b) 2 moduły – Wagoniki……………………………………………………………………………………17
c) Wykresy modułowe i odbicia………………………………………………….……………………18
6. Szukanie parametrem z wartością bezwzględną ….…………...………………….……….19
7. Układ równań z niewiadomymi i parametrem……………………………..…………………20
8. Wielomiany …………………………….………..…………….………………………….……….…….….21
a) Pojęcia ogólne………………………………………………………………………………….…………21
b) Szukanie Pierwiastków Wielomianu ………………………………………..…………..…….21
c) Nierówności i równania wyższego stopnia ………………………………………....……..22
d) Haczyki zadań (TIPY) ……………………………………………………………………….….………23

1
~ Kowalko Paweł
 e) O czym pamiętać przy nierównościach…………………………………….……………………24
9. Trygonometria ……………………………………………………………………………….…….....…….25
a) Pojęcia ogólne……………………………………………………………………………….………………25
b) Schemat rozwiązywania równań i nierówności trygonometrycznych….…………25
c) Haczyki zadań (TIPY) ……………………………………………………………………….……………26
d) Przykład równania………………………………………………………………………………..………28
e) Przykład nierówności……………………………………………………………………………………29
10. Ciąg arytmetyczny i geometryczny…………………………………….…………………….…….30
a) Monotoniczność, korzystanie ze wzoru ciągu, suma ciągu……………………………30
b) Zależność w ciągach…………………………………………………………………………………..…31
c) Ciąg w ciągach………………………………………………………………………………………………31
d) Suma ciągu parzystego i nieparzystego…………………………………………………………32
e) Haczyki zadań (TIPY) ………………………………………………………………….…………………33
11. Szereg geometryczny ………………………………………..…………………………………….…….34
12. Granica ciągu ………………………………………………………..…………………………………..….34
13. Podobieństwo figur ………………………………………………………………………………..…….36
14. Planimetria …………………………………………………………………………………………….…….37
a) Twierdzenia…………………………………………………………………………………………………37
b) Dwusieczna/symetralna/środkowa………………………………………………………..……38
c) Haczyki zadań (TIPY) ……………………………………………………………….………….………39
d) Twierdzenia w okręgu…………………………………………………………………………………40
e) Twierdzenia szczególne w trójkącie……………………………………………………….……41
f) Twierdzenia szczególne w czworokącie………………………………….……………………42
15. Geometria analityczna …………………………………………………………………….....……….44
a) Twierdzenia…………………………………………………………………..……………………………44
b) Haczyki zadań (TIPY) ………………………………………………………………………..…………44
16. Okrąg ………………………………………………………………….…………………………………...….47
a) Wyznaczenie wzoru okręgu (środek i promień) ……………………….…………………47
b) Warunki do wzajemnych położeń dwóch okręgów…………………..…………………48
17. Graniastosłupy ……………………………..………………………………………………………….….49
a) Nachylenia w graniastosłupach…………………………..………………………………………49
b) Twierdzenie o trzech prostych prostopadłych………………………………….…………50
18. Ostrosłupy…………………………………..……………………………………………………………….51
a) Nachylenia w Ostrosłupach …………………………………………..……………………………51
b) Haczyki zadań (TIPY) ……………………………………………………………………………..……52

2
~ Kowalko Paweł
19. Pochodna ………………………………………………………..………………………………....……. 52
20. Styczna do wykresu …………………………………………………………………….………….… 53
21. Zadania optymalizacyjne …………………………………..…………………………..……….… 54
a) Schemat rozwiązywania zadań optymalizacyjnych …………..………………………54
b) Monotoniczność………………………………………………………………………………….……54
c) Ekstrema………………………………………………………………………..…………………………54
d) Przykład……………………………………………………………………………………………………55
22. Prawdopodobieństwo ………………………………………………………………………..……. 56
a) Informacje podstawowe…………………………………………………………..………………56
b) Kombinacja (zdarzenie bez powtórzeń) …………………………..………………………56
c) Kombinacja z silnią (zdarzenia z powtórzeniami) ……………………….……………57
d) Schemat Bernoulliego………………………………………………………………………………57
e) Tworzenie liczb……………………………………………………………………………..…………58
f) TYPY ZADAŃ………………………………………………………………………………………….…59
23. „Wykaż, że” algebraiczne ……………………….……………………………………………….. 63
a) Schemat rozwiązywania zadań „wykaż że” …………………………..…………………63
b) TYPY ZADAŃ…………………………………………………………………………………….………63

3
~ Kowalko Paweł
Zapis liczb jako niewiadomych: 𝐧 ∈ 𝐂
Liczba parzysta: 2n Liczba całkowita: n

Liczba nieparzysta: 2n+1 Liczba podzielna przez 3: 3n

Liczba niepodzielna przez 3: 3n+1, 3n+2

Liczba przy dzieleniu przez 5 daje resztę 3: 5n+3

Iloczyn trzech kolejnych liczb całkowitych jest zawsze podzielny przez 6 (przez 2
i 3) : n(n+1)(n+2)

Iloczyn czterech kolejnych liczb całkowitych jest zawsze podzielny przez 24

(przez 2 i 3 i 4) : n(n+1)(n+2)(n+3) itd

WZÓR DWUMIANOWY NEWTONA

Przykład. Dane jest wyrażenie (6x + 3√2yz)5 . Wyznacz wartość współczynnika
stojącego przy 𝑥 3 𝑦 2 𝑧 2

 Nie trzeba rozpisywać całego wyrażenia, jeśli mamy do wyznaczenia

tylko fragment wzoru.
𝑛 𝑛 𝑛
(a + b)𝑛 = ( ) 𝑎𝑛 𝑏0 + ( ) 𝑎𝑛−1 𝑏1 + … + ( ) 𝑎𝑛−𝑘 𝑏𝑘 + …
0 1 𝑘
𝑛 𝑛
+( ) 𝑎𝑛−(𝑛−1) 𝑏𝑛−1 + ( ) 𝑎𝑛−𝑛 𝑏𝑛
𝑛−1 𝑛
𝑛!
 Pamiętaj o (𝑛𝑘) =
𝑘!(𝑛−𝑘)!

5 2
(6x + 3√2yz)5 = ⋯ + ( ) (6𝑥 )5−2 (3√2𝑦𝑧) + ⋯
2
5!
= ⋯+ 216𝑥 3 ∗ 18𝑦 2 𝑧 2 + ⋯
2! (5 − 2)!
= ⋯ + 10 ∗ 216𝑥 3 ∗ 18𝑦 2 𝑧 2 = ⋯ + 38880𝑥 3 𝑦 2 𝑧 2 + ⋯

4
~ Kowalko Paweł
PIERWIASTEK POD PIERWIASTKIEM
Przykład. Oblicz wartość wyrażenia √(7 − √3)2
 należy skorzystać z własności √𝐱 𝟐 = |𝐱|
√(7 − √3)2 = |7 − √3|

Przykład. Oblicz wartość wyrażenia √66 + 40√2.

Należy zwinąć wyrażenie pod pierwiastkiem do wzoru (𝑥 + 𝑦)2 𝑙𝑢𝑏

(𝑥 − 𝑦)2 𝑖 skorzystać z faktu √𝑥 2 = |𝑥|
Liczba niewymierna będzie równa ±𝟐𝒙𝒚, a Liczba całkowita będzie równa
𝒙𝟐 + 𝒚𝟐 , mianowicie:
𝑥 2 + 𝑦 2 = 66 𝑥 2 + 𝑦 2 = 66
{ →{
2𝑥𝑦 = 40√2 𝑥𝑦 = 20√2
 xy jest najważniejszy - Trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie jakie liczby
pierwsze lub niewymierne pomnożone przez siebie dają 20√2,
20√2 = 2 ∗ 2 ∗ 5 ∗ √2
 Zatem x i y to są takie liczby pierwsze lub złożone, które muszą utworzyć
postać iloczynową z liczb √2, 2, 2, 5.
 Przykłady wszystkich kombinacji (kolejność co jest x i y nie ma znaczenia):
𝑥 = √2 𝑥 = 2 ∗ √2 𝑥 = 2 ∗ 2 ∗ √2 𝑥 = 2 ∗ 2 ∗ 5 ∗ √2
{ 𝑙𝑢𝑏 { 𝑙𝑢𝑏 { 𝑙𝑢𝑏 {
𝑦 =2∗2∗5 𝑦 =2∗5 𝑦=5 𝑦=1
𝑙𝑢𝑏 {𝑥 = 5 ∗ √2 𝑙𝑢𝑏 {𝑥 = 2 ∗ 5 ∗ √2
𝑦 =2∗2 𝑦=2
 Sprawdzamy co pasuje:
2
(√2 + 20) = 2 + 40√2 + 400 = 402 + 40√2 − 𝑛𝑖𝑒 𝑝𝑎𝑠𝑢𝑗𝑒
2
(2√2 + 10) = 8 + 40√2 + 100 = 108 + 40√2 − 𝑛𝑖𝑒 𝑝𝑎𝑠𝑢𝑗𝑒
2
(4√2 + 5) = 32 + 40√2 + 25 = 57 + 40√2 − 𝑛𝑖𝑒 𝑝𝑎𝑠𝑢𝑗𝑒
2
(20√2 + 1) = 800 + 40√2 + 1 = 801 + 40√2 − 𝑛𝑖𝑒 𝑝𝑎𝑠𝑢𝑗𝑒

5
~ Kowalko Paweł
 2
(5√2 + 4) = 50 + 40√2 + 16 = 66 + 40√2 − 𝑝𝑎𝑠𝑢𝑗𝑒
(10√2 + 2)2 = 200 + 40√2 + 4 = 204 + 40√2 − 𝑛𝑖𝑒 𝑝𝑎𝑠𝑢𝑗𝑒
2
√(5√2 + 4) = |5√2 + 4|

𝑎
Przykład. Oblicz możliwe wartości wyrażenia wiedząc, że zachodzi równość
𝑏
2 2
𝑎 + 𝑏 = 4𝑎𝑏 oraz że a≠0,b≠0.
 Sprowadzamy do jednej zmiennej
𝑎2 + 𝑏2 = 4𝑎𝑏 /∗ 𝑏2
𝑎2 𝑎 𝑎
+ 1 = 4 , gdzie = 𝑡
𝑏2 𝑏 𝑏
2
𝑡 + 1 = 4𝑡 , liczymy zwykłe równanie kwadratowe

LOGARYTMY
1. Najważniejszy wzór na rozszerzeniu to wzór na zamianę podstaw
(rozwiązuje 99% przypadków)
log 𝑥 𝑏
log 𝑎 𝑏 = 𝑧𝑎 𝑥 𝑝𝑜𝑑𝑠𝑡𝑎𝑤𝑖𝑎𝑚 𝑡𝑎𝑘ą 𝑙𝑖𝑐𝑧𝑏ę, 𝑘𝑡ó𝑟𝑎 𝑝𝑜𝑚𝑜ż𝑒 𝑟𝑜𝑧𝑤𝑖ą𝑧𝑎ć 𝑧𝑎𝑑𝑎𝑛𝑖𝑒
log 𝑥 𝑎
log 7 49
log 5 49 =
log 7 5

2. Wzór autorski Kowala (nie możesz go używać bo go jeszcze nie

zatwierdziłem):
𝟏
𝐥𝐨𝐠 𝒂𝒙 𝒃 = 𝐥𝐨𝐠 𝒂 𝒃𝒙

Przykład. log 3√2 32 = log 1 32 = log 2 323 = log 2(25 )3 = log 2 215 = 15
23

6
~ Kowalko Paweł
DZIEDZINA
𝑥 𝑥
√𝑥 √𝑥
𝑦 𝑦 √𝑦
𝑥≥0
𝑦≠0 𝑦>0
𝑥 ≥0 ∧𝑦≠0

log𝑥 𝑦 − 𝑓𝑢𝑛𝑘𝑐𝑗𝑎 𝑙𝑜𝑔𝑎𝑟𝑦𝑡𝑚𝑖𝑐𝑧𝑛𝑎 𝑎 𝑥 − 𝑓𝑢𝑛𝑘𝑐𝑗𝑎 𝑤𝑦𝑘ł𝑎𝑑𝑛𝑖𝑐𝑧𝑎

𝑥 >0 ∧ 𝑥 ≠1 ∧𝑦>0 𝑎 >0 ∧𝑎 ≠1

2x 𝑥3
Przykład. √ +√
x−3 2𝑥−1

2𝑥 𝑥3
D: 𝑥 − 3 ≠ 0 ∧ ≥ 0 ∧ 2𝑥 − 1 ≠ 0 ∧ ≥0
𝑥−3 2𝑥−1

D: 𝑥 ≠ 3 ∧ 2𝑥(𝑥 − 3) ≥ 0 ∧ 𝑥 ≠ 0,5 ∧ 𝑥3 (2𝑥 − 1) ≥ 0

7
~ Kowalko Paweł
WYKRESY FUNKCJI - kształty
𝒚 = 𝒙 - liniowa 𝒚 = |𝒙| 𝒚 = √𝒙

𝟏
𝒚 = 𝒙𝟐 - kwadratowa 𝒚 = - wymierna 𝒚 = 𝒙𝟑 - potęgowa 3st
𝒙

𝒚 = 𝐥𝐨𝐠 𝒂 𝒙 𝒂 > 𝟏 - logarytmiczna 𝒚 = 𝐥𝐨𝐠 𝒂 𝒙 𝒂 ∈ (𝟎; 𝟏)

𝒚 = 𝒂𝒙 𝒂 > 𝟏 - wykładnicza 𝒚 = 𝒂𝒙 𝒂 ∈ (𝟎; 𝟏)

8
~ Kowalko Paweł
ODBICIA
Przykładowa funkcja i jej odbicia: 𝑔(𝑥) = 2(𝑥 + 2)2 − 3𝑥 − 7
1. Względem OX -f(x) [Minus dostawiam przed całą funkcją]

−𝑔(𝑥 ) = −[(2𝑥 + 2)2 − 3𝑥 − 7] = −2(𝑥 + 2)2 + 3𝑥 + 7

2. Względem OY f(-x) [Minus dostawiam przed każdym x]

𝑔(−𝒙) = 2([−𝒙] + 2)2 − 3[−𝒙] − 7 = 2(−𝑥 + 2)2 + 3𝑥 − 7

3. Względem początku układu współrzędnych (0,0) -f(-x)

[Minus dostawiam przed całą funkcją i przed każdym x]
−𝑔(−𝒙) = −(2([−𝒙] + 2)2 − 3[−𝒙] − 7) = −(2(−𝑥 + 2)2 + 3𝑥 − 7)
= −2(−𝑥 + 2)2 − 3𝑥 + 7

Przykładowy wykres i jego odbicia

Względem OX Względem OY Względem (0,0)

Moduł z |𝑓(𝑥)| Moduł z 𝑓(|𝑥 |)

9
~ Kowalko Paweł
FUNKCJA KWADRATOWA
6 różnych postaci funkcji kwadratowej i szybki sposób na ich liczenie:

1. (𝟐𝒙 − 𝟓)(𝒙 − 𝟐) = 𝟎 − 𝑷𝒐𝒔𝒕𝒂ć 𝒊𝒍𝒐𝒄𝒛𝒚𝒏𝒐𝒘𝒂

2𝑥 − 5 = 0 𝑣 𝑥 − 2 = 0
5
𝑥= 𝑣 𝑥=2
2
2. 𝟐𝒙𝟐 − 𝟐𝒙 = 𝟎 3. 𝟐𝒙𝟐 − 𝟐 = 𝟎
2𝑥(𝑥 − 1) 2𝑥 2 = 2/: 2
= 0 − 𝑃𝑜𝑠𝑡𝑎ć 𝑖𝑙𝑜𝑐𝑧𝑦𝑛𝑜𝑤𝑎 𝑥2 = 1
2𝑥 = 0 𝑣 𝑥 − 1 = 0 𝑥 = 1 𝑣 𝑥 = −1
𝑥=0 𝑣 𝑥=1
4. 𝟐𝒙𝟐 + 𝟔𝒙 − 𝟐 = 𝟎 − 𝑷𝒐𝒔𝒕𝒂ć 𝒐𝒈ó𝒍𝒏𝒂 (𝑳𝒊𝒄𝒛𝒚𝒎𝒚 𝒅𝒆𝒍𝒕𝒆)
5. (𝟐𝒙 − 𝟓)𝟐 − 𝟐 = 𝟎
4𝑥 2 − 20𝑥 + 25 + 2 = 0
4𝑥 2 − 20𝑥 + 27 = 0 − 𝑃𝑜𝑠𝑡𝑎ć 𝑜𝑔ó𝑙𝑛𝑎 (𝑙𝑖𝑐𝑧𝑦𝑚𝑦 𝑑𝑒𝑙𝑡𝑒)
𝒙(𝒙−𝟐)(𝒙𝟐−𝟗)
6. =𝟎 𝐃: 𝐱 − 𝟑 ≠ 𝟎 ∧ 𝐱 − 𝟒 ≠ 𝟎
(𝒙−𝟑)(𝒙−𝟒)
𝑥(𝑥 − 2)(𝑥 2 − 9) = 0 𝐷 ∈ 𝑅 − {3,4}
𝑥 = 0 𝑣 𝑥−2 = 0 𝑣 𝑥2 − 9 = 0
𝑥=0 𝑣 𝑥=2 𝑣 𝑥 = 3 𝑣 𝑥 = −3
𝑥∉D

Szybki sposób szukania miejsc zerowych w prostych przykładach (gdy

współczynnik kierunkowy a jest równy 1)
𝑥 2 − 𝟓𝑥 − 𝟑𝟔 = (𝑥 + 4)(𝑥 − 9)

_ + _ = -5 _ * _ = -36 – suma i iloczyn dwóch tych samych miejsc zerowych

musi być równe odpowiednio b i c

𝑥 2 − 𝟒𝑥 + 𝟑 = (𝑥 − 1)(𝑥 − 3)

𝑥 2 − 𝟕𝑥 − 𝟏𝟖 = (𝑥 − 9)(𝑥 + 2)

10
~ Kowalko Paweł
 Warunki do zadań z parametrem:
1. Określenie współczynnika kierunkowego a (Sprawdzamy co się stanie gdy
a=0)
2. Jaka delta ∆
−𝑏
3. Wzory Viete’a 𝑥1 + 𝑥2 =
𝑎
𝑐
𝑥1 𝑥2 =
𝑎
4. Dziedzina
5. Warunek z zadania
*wykluczenie (do postaci iloczynowych)

2 rozw. dodatnie: 2 rozw. ujemne: 2 rozw. różnych 2 rozw. tych samych

𝑥 + 𝑥2 > 0 𝑥 + 𝑥2 < 0 znaków: znaków:
{ 1 { 1
𝑥1 𝑥2 > 0 𝑥1 𝑥2 > 0 𝑥1 𝑥2 < 0 𝑥1 𝑥2 > 0

2 rozwiązania 2 rozwiązania 1 rozwiązanie: 0 rozwiązań:

(różne): ∆≥ 0 ∆= 0 ∆< 0
{ { 𝑣𝑎=0 { 𝑣𝑎=0
∆> 0 𝑎≠0 𝑎≠0 𝑎≠0
{
𝑎≠0

Sprawdź a=0 (gdyż funkcja kwadratowa zmienia się na funkcje liniową, która
też może mieć jedno rozwiązanie lub nie mieć rozwiązań)
 Szczególnie występuje to w nierównościach, gdzie trzeba zbadać co się
wydarzy dla a=0

11
~ Kowalko Paweł
 Upraszczanie wzorów Viete’a
 Suma kwadratów - 𝒙𝟏 𝟐 + 𝒙𝟐 𝟐 = 𝑥1 2 + 𝟐𝒙𝟏 𝒙𝟐 + 𝑥2 2 − 𝟐𝒙𝟏 𝒙𝟐 =
(𝑥1 + 𝑥2 )2 − 2𝑥1 𝑥2
 Kwadrat różnicy - (𝒙𝟏 − 𝒙𝟐 )𝟐 = 𝒙𝟏 𝟐 + 𝒙𝟐 𝟐 − 2𝑥1 𝑥2 = (𝑥1 + 𝑥2 )2 −
2𝑥1 𝑥2 − 2𝑥1 𝑥2 = (𝑥1 + 𝑥2 )2 − 4𝑥1 𝑥2
1 1 𝑥1 +𝑥2
 Suma odwrotności - + =
𝑥1 𝑥2 𝑥1 ∗𝑥2

1 1 𝑥1 2 +𝑥2 2 𝒙𝟏 𝟐 +𝒙𝟐𝟐
 Suma odwrotności kwadratów - 2+ 2 = = =
𝑥1 𝑥2 𝑥1 2 ∗𝑥2 2 (𝑥1 ∗𝑥2 )2
(𝑥1 +𝑥2 )2 −2𝑥1 𝑥2
(𝑥1 ∗𝑥2 )2

 Suma sześcianów - 𝑥1 3 + 𝑥2 3 = (𝑥1 + 𝑥2 )(𝒙𝟏 𝟐 − 𝑥1 𝑥2 + 𝒙𝟐 𝟐 ) =

(𝑥1 + 𝑥2 )((𝑥1 + 𝑥2 )2 − 2𝑥1 𝑥2 − 𝑥1 𝑥2 ) = (𝑥1 + 𝑥2 )((𝑥1 + 𝑥2 )2 − 3𝑥1 𝑥2 )

 Suma czwartych potęg - 𝑥1 4 + 𝑥2 4 = 𝑥1 4 + 𝟐𝒙𝟏 𝟐 𝒙𝟐 𝟐 + 𝑥2 4 −

𝟐𝒙𝟏 𝟐 𝒙𝟐 𝟐 = (𝒙𝟏 𝟐 + 𝒙𝟐 𝟐 )2 − 2𝑥1 2𝑥2 2 = [(𝑥1 + 𝑥2 )2 − 2𝑥1𝑥2 ]2 −
2(𝑥1 𝑥2 )2

 |𝑥1 − 𝑥2 | = √(𝒙𝟏 − 𝒙𝟐 )𝟐 = √(𝑥1 + 𝑥2 )2 − 4𝑥1 𝑥2

−𝑏−√∆ −𝑏+√∆ −2√∆ −√∆

 𝑥1 − 𝑥2 = − = =
2𝑎 2𝑎 2𝑎 𝑎

o Różnica sześcianów - 𝑥1 3 − 𝑥2 3 = (𝑥1 − 𝑥2 )(𝒙𝟏 𝟐 + 𝑥1 𝑥2 + 𝒙𝟐 𝟐 ) =

(𝑥1 − 𝑥2 )((𝑥1 + 𝑥2 )2 − 2𝑥1 𝑥2 + 𝑥1 𝑥2 ) = (𝑥1 − 𝑥2 )((𝑥1 + 𝑥2 )2 − 𝑥1 𝑥2 )
o |𝒙𝟏 𝟐 − 𝒙𝟐 𝟐 | = |(𝑥1 + 𝑥2 ) ∗ (𝑥1 − 𝑥2 )| = |(𝑥1 + 𝑥2 )| ∗ |𝑥1 − 𝑥2 | =
√(𝑥1 + 𝑥2 )2 ∗ (𝒙𝟏 − 𝒙𝟐 )𝟐 = √(𝑥1 + 𝑥2 )2 ∗ [(𝑥1 + 𝑥2 )2 − 4𝑥1 𝑥2 ]
o |𝑥1 4 − 𝑥2 4 | = |𝒙𝟏 𝟐 + 𝒙𝟐 𝟐 | ∗ |𝑥12 − 𝑥2 2| = √(𝒙𝟏 𝟐 + 𝒙𝟐 𝟐 )2 ∗ (𝒙𝟏 𝟐 − 𝒙𝟐 𝟐 )2 =

√[(𝑥1 + 𝑥2 )2 − 2𝑥1 𝑥2 ]2 ∗ √(𝑥1 + 𝑥2 )2 ∗ [(𝑥1 + 𝑥2 )2 − 4𝑥1 𝑥2 ]

12
~ Kowalko Paweł
HACZYKI ZADAŃ (TIPY):
1. |𝑥1 − 𝑥2 | < 3 – możemy obliczyć potęgując obustronnie do potęgi 2
|𝑥1 − 𝑥2 | < 3/()2 – należy pamiętać o zmianie znaku na drugą stronę w
nierówności
(𝑥1 − 𝑥2 )2 < 9 – następnie korzystamy z uproszczenie wzorów Viete’a
z tabeli

2. 𝑥1 − 𝑥2 < 0 – możemy obliczyć potęgując obustronnie do potęgi 2

𝑥1 − 𝑥2 < 0/()2 – należy pamiętać o zmianie znaku na drugą stronę w
nierówności (liczba do potęgi parzystej nie może być ujemna)
(𝑥1 − 𝑥2 )2 > 0 – następnie korzystamy z uproszczenie wzorów Viete’a
z tabeli

3. Nie da się przekształcić wyrażeń „niesymetrycznych” (rożne

współczynniki lub różne potęgi zmiennych), jak np. 3𝑥1 − 2𝑥2 = 4
 trzeba utworzyć wtedy potrójny układ równań wykorzystując wzory
Viete’a
3𝑥1 − 2𝑥2 = 4
−𝑏
{ 𝑥1 + 𝑥2 = 𝑎
𝑐
𝑥1 𝑥2 =
𝑎

4. |𝑥1 − 𝑥2 | = 2𝑚 + 4
 Podnosimy do potęgi parzystej.
 UWAGA!
 Musimy mieć pewność że obie strony są nieujemne (wartość
bezwzględna jest nieujemna)
 Jeżeli nie mamy pewności, trzeba wykonać odpowiednie założenie
przed podnoszeniem do kwadratu 2𝑚 + 4 ≥ 0

13
~ Kowalko Paweł
 5. Jeżeli mamy do czynienia ze stwierdzeniem, że pierwiastki 𝑥1 𝑖 𝑥2 równania
są na przykład mniejsze od 1,
 Zapisuje warunek
𝑥1 < 1 𝑖 𝑥2 < 1 – przenoszę wszystko na jedną stronę
𝑥1 − 1 < 0 𝑖 𝑥2 − 1 < 0
 Następnie zapisujemy dwa warunki dla postaci iloczynowej i sumy
(𝑥 − 1) ∗ (𝑥2 − 1) > 0 − 𝑢𝑗𝑒𝑚𝑛𝑎 ∗ 𝑢𝑗𝑒𝑚𝑛𝑎 𝑚𝑢𝑠𝑖 𝑏𝑦ć > 0
{ 1
𝑥1 + 𝑥2 < 1 + 1
 Następnie upraszczamy do momentu uzyskania wzorów Viete’a

6. Odległość między pierwiastkami równania/miejscami zerowymi funkcji lub

rozwiązania różnią się o … to |𝑥1 − 𝑥2 |”,
 |𝑥1−𝑥2|=1 można interpretować tak: „odległość między rozwiązaniami
wynosi 1/rozwiązania różnią się o 1”

7. Dla jakiego m równanie (𝑥 + 2)(𝑚𝑥 2 + (𝑚 − 1)𝑥 + 𝑚2 − 1) = 0 ma trzy

miejsca zerowe?
𝑥 ≠ −2
{ ∆> 0
𝑎≠0
𝑥 ≠ −2 , gdyż to miejsce zerowe już wystąpiło w pierwszym nawiasie postaci
iloczynowej, więc nie może się powtórzyć w drugim nawiasie, inaczej nie
byłoby trzech miejsc zerowych

8. Dla jakiego m równanie (𝑥 + 2)(𝑚𝑥 2 + (𝑚 − 1)𝑥 + 𝑚2 − 1) = 0 ma dwa

miejsca zerowe?
𝑥 = −2 𝑥 ≠ −2 𝑥 ≠ −2
{ ∆> 0 lub { ∆= 0 lub {
𝑎 = 0 𝑖 𝑠𝑝𝑟𝑎𝑤𝑑𝑧𝑎𝑚𝑦
𝑎≠0 𝑎≠0
 W pierwszym warunku wzięliśmy pod uwagę, że w drugim nawiasie jest funkcja
kwadratowa z dwoma miejscami zerowymi, gdzie jednym z nich jest x=-2
 W drugim warunku wzięliśmy pod uwagę, że w drugim nawiasie jest funkcja
kwadratowa z jednym miejscem zerowym i nie może być takie samo jak
miejsce zerowe z pierwszego nawiasu 𝑥 ≠ −2
 W trzecim warunku wzięliśmy pod uwagę, że w drugim nawiasie jest funkcja
liniowa, czyli a=0 i sprawdzamy czy będzie tam miejsce zerowe inne niż 𝑥 ≠ −2

9. Kiedy chcemy mieć wartość najmniejszą lub największą to obliczamy

Wierzchołek
14
~ Kowalko Paweł
FUNKCJA WYMIERNA
1. Wyznaczanie wzoru funkcji
Mianownik na żywca przepisujemy do góry
3𝑥 + 1 (𝒙 + 𝟐)
=
𝑥+2 𝒙+𝟐

Dostawiamy współczynnik, który był przy x i sprawdzamy jaką

liczbę trzeba wstawić, żeby się wszystko zgadzało
𝟑𝑥 + 1 𝟑(𝑥 + 2) 3𝑥 + 6 − 𝟓 𝟑(𝑥 + 2) − 𝟓
= ⋯{ }… = =
𝑥+2 𝑥+2 𝑥+2 𝑥+2

Następnie trzeba to rozdzielić i skrócić

3𝑥 + 1 3(𝑥 + 2) − 5 3(𝑥 + 2) 5 5
= = − =− +𝟑
𝑥+2 𝑥+2 𝑥+2 𝑥+2 𝑥+2
 Asymptota pionowa: x+2=0 => x=-2
 Asymptota pozioma: 3

2. Określanie Asymptot
Jak można zauważyć, asymptoty da się odczytać bez upraszczania
𝒂𝑥 + 𝒃
𝒄𝒙 + 𝒅
−𝒅
 Asymptota pionowa:
𝒄
𝒂
 Asymptota pozioma:
𝒄

15
~ Kowalko Paweł
 3. Nierówność i równanie wymierne
Równanie wymierne:
a) Obliczamy dziedzinę,
b) przenosimy na jedną stronę
c) robimy wspólny mianownik
d) sprawdzamy tylko górę (przyrównuję górę do 0)

Nierówność wymierna:
a) Obliczamy dziedzinę,
b) przenosimy na jedną stronę,
c) robimy wspólny mianownik,
Następnie korzystamy z zasady:
𝑓 (𝑥 )
≥0
𝑔(𝑥 )
𝑓 (𝑥 ) ∗ 𝑔(𝑥) ≥ 0
(𝑥−4)2
≥ 0 - „Mianownik idzie do góry i tworzy się postać iloczynowa”
𝑥−7

(𝑥 − 4)2 ∗ (𝑥 − 7) ≥ 0 𝐷: 𝑥 ≠ 7

TIP. Można potęgować obustronnie tylko i wyłącznie

wtedy gdy mamy zrobioną dziedzinę inaczej wyjdzie nam
podwójna ilość rozwiązań (lepiej omijać)

16
~ Kowalko Paweł
Przykład

1. Wszystko na jedną stronę i

dziedzina

2. Doprowadzam mianowniki do postaci

iloczynowych, żeby określić miejsca
zerowe i ich krotność. Zawsze
zapisujemy wspólny mianownik jak
iloczyn wszystkich miejsc zerowych z
najwyższą potęgą jaka wystąpiła!

3. Jeżeli mam już określony

wspólny mianownik to
dopełniam licznik na zasadzie
jakiego miejsca zerowego lub
jakiej krotności brakuje

4. Korzystam z zasady „Mianownik idzie do góry i tworzy się postać

iloczynowa”, rozwiązuje jak zwyczajną postać iloczynową, rysuje wężyka i
podaje odpowiedź

17
~ Kowalko Paweł
MODUŁY
 Zawsze zamień z |𝟐 − 𝒙| = |𝒙 − 𝟐| (Współczynnik kierunkowy w
module nie może być ujemny)
|𝑥 − 2 | = 7 |𝑥 − 4 | > 8 |𝑥 − 34| ≤ 6

𝑥 − 2 = 𝟕 𝑣 𝑥 − 2 = −𝟕 𝑥 − 4 > 8 𝒗 𝑥 − 4 < −8 𝑥 − 34 ≤ 𝟔 𝒊 𝑥 − 34 ≥ −𝟔

𝑥 = 9 𝑣 𝑥 = −5 𝑥 > 12 𝑣 𝑥 < −4 𝑥 ≤ 40 𝑖 𝑥 ≥ 28

𝑥 ∈ {−5; 9} 𝑥 ∈ (−∞; −4) ∪ (12; ∞) 𝑥 ∈< 28; 40 >

– WAGONIKI
1. Wyznaczam prowizoryczne miejsca zerowe z modułów
𝑥−4 = 0 𝑖 𝑥+6 = 0
𝑥 = 4 𝑖 𝑥 = −6
2. Rysuje funkcje z modułów na jednym układzie
współrzędnym i zaznaczam przedziały modułowe

3. Określam, w którym przedziale moduł jest dodatni i ujemny

(moduł ujemny-zmieniam znaki, moduł dodatni-przepisuje)

−𝑥 + 4 + 𝑥 + 6 ≤ 6 −𝑥 + 4 − 𝑥 − 6 ≤ 6 𝑥−4−𝑥−6 ≤6

10 ≤ 6 −2𝑥 − 2 ≤ 6 −10 ≤ 6

∅ −2𝑥 ≤ 8 /: −2 𝑥 ∈< 4; ∞)

𝑥 ≥ −4
𝑥 ∈< −4; 4)

Odpowiedź jako suma odpowiedzi: 𝑥 ∈< −4; ∞)

18
~ Kowalko Paweł
Wykresy modułowe
 Zawsze zamień z |𝟐 − 𝒙| = |𝒙 − 𝟐| (Współczynnik kierunkowy w
module nie może być ujemny)

Przykładowa funkcja i jej odbicia: 𝑔(𝑥 ) = 2(𝑥 + 2)2 − 3𝑥 − 7

Odbicie względem OY 𝑓(|𝑥|) – to co na prawo idzie na lewo (prawa zostaje)

𝑔(|𝑥|) = 2(|𝑥| + 2)2 − 3|𝑥| − 7

Odbicie względem OX |𝑓(𝑥)| – to co na dole idzie na górę (góra zostaje)

|𝑔(𝑥)| = |2(𝑥 + 2)2 − 3𝑥 − 7|

Przykładowy wykres funkcji i jej odbicia

Odbicie względem OY 𝑓(|𝑥|) Odbicie względem OX |𝑓(𝑥)|

TYLKO to co po prawej idzie na TYLKO to co na dole idzie na górę
lewo (prawa zostaje) (góra zostaje)

19
~ Kowalko Paweł
Szukanie parametru równania/nierówności z
wartością bezwzględną
Przykład. Znajdź taki parametr a, żeby nierówność miała dwa rozwiązania
o przeciwnych znakach.

|𝑥 − 4| < 𝑎2 − 6
1. Rysujemy wykres modułowy

2. Zaznaczam, gdzie nasze rozwiązania (x) mają dwa rozwiązania o

przeciwnych znakach i odczytuje z rysunku co musi być spełnione
Powyżej 4 mamy dwa rozwiązania ujemne i dodatnie

3. Obliczam 𝑎2 − 6 > 4
𝑎2 > 10
𝑎 > √10 𝑣 𝑎 < −√10

𝑎𝜖(−∞; −√10) ∪ (√10; ∞)

TIP. Na obliczanie ilości rozwiązań najlepiej

działa sposób graficzny
20
~ Kowalko Paweł
Układy równań z niewiadomymi i
parametrem.
Przykład. Dla jakich wartości parametru m (𝑚∈𝑅) układ równań liniowych
𝑎𝑥 + 4𝑦 = 1
{
3𝑥 + 𝑎𝑦 = 2
z niewiadomymi x i y jest oznaczony? Wyznacz rozwiązania układu w
zależności od parametru m. Oblicz, dla jakiego m odległość między
rozwiązaniami x i y jest nie większa niż 7.

Jeśli to układ z parametrem najprościej jest użyć metody wyznaczników,

𝑎 𝑥 + 𝑏1 𝑦 = 𝑐1
{ 1
𝑎2 𝑥 + 𝑏2 𝑦 = 𝑐2
• wyznaczniki 𝑊, 𝑊𝑥 , 𝑊𝑦 mają następujące wzory:
𝑎 𝑏1
𝑊=[ 1 ] = 𝑎1 𝑏2 − 𝑎2 𝑏1
𝑎2 𝑏2
𝑐 𝑏1
𝑊𝑥 = [ 1 ] = 𝑐1 𝑏2 − 𝑐2 𝑏1
𝑐2 𝑏2
𝑎1 𝑐1
𝑦 = [𝑎 𝑐 ] = 𝑎1 𝑐2 − 𝑎2 𝑐1
2 2

Liczba rozwiązań w zależności od wartości wyznaczników:

 gdy 𝑾≠𝟎 (wartości 𝑊𝑥 𝑖 𝑊𝑦 mogą być dowolne) - 1 rozwiązanie
(układ oznaczony), rozwiązania będą wyrażeniami zmiennej m:
𝑊𝑥 𝑊𝑦
𝑥= oraz 𝑦 = ,
𝑊 𝑊
 gdy 𝑾=𝟎 𝐢 𝑾𝒙=𝟎 𝐢 𝑾𝒚=𝟎 - nieskończenie wiele rozwiązań (układ
nieoznaczony)
 gdy 𝑾=𝟎 i (𝑊𝑥 ≠ 0 𝑙𝑢𝑏 𝑊𝑦 ≠ 0) - brak rozwiązań (układ sprzeczny)

21
~ Kowalko Paweł
 WIELOMIANY (Umiejętności, które musisz umieć)
Jednomian- 2 ; x ; 3xyz Dwumian- 2x+1 ; 3x-a Trójmian- ax^2+bx+c

1. Szukanie pierwiastków wielomianu (miejsc zerowych) – Wyszukiwanie

2. Obliczyć współczynniki znając pierwiastki wielomianu
 Wielomian jest podzielny jeżeli podstawiając pierwiastek wielomianu wyjdzie 0
Przykład. 7 jest pierwiastkiem wielomianu W(7)=0
 Wielomian przy dzieleniu przez 8 (czyli dwumian [x-8]) daje resztę 5 W(8)=5
3. Ułożyć wielomian znając podzielność bądź resztę -Układ równań
W(x)=P(x)*Q(x)+R(x), gdzie R(x)=ax+b jako nasza reszta
Wielomian przy dzieleniu przez 8 (czyli dwumian [x-8]) daje resztę 5
W(8)=5 → 5=8a+b
4. Obliczyć wielomian (Horner, przed nawias, podstawianie pod T)
5. Dwumian i pierwiastek wielomianu to jest to samo określenie
Dwumian (x-7) to pierwiastek wielomianu 7
Dwumian (x+8) to pierwiastek wielomianu -8
6. Wielomian jest sobie równy jeżeli współczynniki przy zmiennych są takie same
7. Suma współczynników wielomianu
W(x)= (4𝑥 3 + 2𝑥 2 + 𝑥 + 3)97 to będzie obliczenie 𝑾(𝟏)

SZUKANIE PIERWIASTKÓW WIELOMIANU

W(x)= 𝒑𝒙𝒏 + ⋯ + 𝒒
W(x)= 4𝑥 3 + 2𝑥 2 + 𝑥 + 3
𝑞 3
= , gdy wynik jest liczbą wymierną to możliwymi pierwiastkami są dzielniki
𝑝 4
𝑞 3 3 1 −3 −1 1 1 3 3
liczby , czyli ( , , , , , − , , − , −1,1,3, −3)
𝑝 4 4 4 4 4 2 2 2 2
3 2
W(x)= 3𝑥 + 2𝑥 + 𝑥 + 6
𝑞 6
= = 2 , gdy wynik jest liczbą całkowitą to możliwymi pierwiastkami są
𝑝 3
dzielniki liczby q, czyli 6 (1,2,3,6,-1,-2,-3,-6)

22
~ Kowalko Paweł
NIERÓWNOŚCI/RÓWNANIA WYŻSZEGO STOPNIA
(sposoby ich rozwiązywania)

1. Wyciąganie przed nawias (z całości albo parami)

2𝑥 3 +2𝑥 2 − 4𝑥 − 4 ≥ 0
2𝑥 2 (𝑥 + 1) − 4(𝑥 + 1) ≥ 0
(𝑥 + 1)(2𝑥 2 − 4) ≥ 0
2. Szukanie ukrytych wzorów skróconego mnożenia
3. Podstawianie pod t (Naszym t jest zawsze zmienna, która stoi przy
współczynniku b)
2𝑥 4 + 2𝑥 2 − 4 ≥ 0 7𝑥 6 − 5𝑥 3 − 12 ≥ 0 2𝑥 − 4√𝑥 + 3 + 7 ≥ 0
2 3
𝑥 =𝑡 𝑖 𝑡≥0 x =t √𝑥 + 3 = 𝑡 𝑖 𝑡 ≥ 0
2 2
2𝑡 + 2𝑡 − 4 ≥ 0 7𝑡 − 5𝑡 − 12 ≥ 0 2𝑥 + 6 − 4√𝑥 + 3 + 1 ≥ 0
2(𝑥 + 3) − 4√𝑥 + 3 + 1 ≥ 0
2𝑡 2 − 4𝑡 + 1 ≥ 0

4. Metoda Hornera

2𝑥 3 −4𝑥 2 − 8𝑥 + 16 ≥ 0

Wypisujemy pierwiastki i podstawimy, sprawdzając który daje nam 0

(𝑥 − 2)(2𝑥 2 − 8) ≥ 0

23
~ Kowalko Paweł
HACZYKI ZADAŃ (TIPY):
1. W równaniach 𝑎𝑥 4 + 𝑏𝑥 2 + 𝑐 = 0, żeby przeanalizować liczbę
rozwiązań trzeba wprowadzić zmienną 𝑡 = 𝑥 2 i stworzyć równanie
kwadratowe 𝑎𝑡 2 + 𝑏𝑡 + 𝑐 = 0,
• rozpatrując 𝑎𝑡 2 + 𝑏𝑡 + 𝑐 = 0 należy wziąć pod uwagę, że
 gdy t>0 - dwa rozwiązania x
 gdy t=0 - jedno rozwiązanie x
 gdy t<0 - brak rozwiązań
• analiza znaków rozwiązań zmiennej t wymaga zastosowania wzorów
Viete’a i delty

4 różne rozwiązania 3 różne rozwiązania 2 różne rozwiązania

∆> 0 ∆> 0 ∆> 0 ∆= 0
{ ∨ {
x{ 𝑡1 ∗ 𝑡2 > 0 { 𝑡1 ∗ 𝑡2 = 0 𝑡1 ∗ 𝑡2 < 0 𝑡0 > 0
𝑡1 + 𝑡2 > 0 𝑡1 + 𝑡2 > 0

1 rozwiązanie Brak rozwiązań

∆> 0 ∆> 0
∆= 0 ∆= 0
{ 𝑡1 ∗ 𝑡2 = 0 ∨ { { 𝑡1 ∗ 𝑡2 > 0 ∨ { ∨ ∆< 0
𝑡0 = 0 𝑡0 < 0
𝑡1 + 𝑡2 < 0 𝑡1 + 𝑡2 < 0

2. W przypadku, równania stopnia 3, które ma 3 rozwiązania i gwarantuje

to treść zadania, należy użyć wzorów Viete’a:
−𝑏
𝑥1 + 𝑥2 + 𝑥3 =
𝑎
𝑐
𝑥1 𝑥2 + 𝑥1 𝑥2 + 𝑥2 𝑥3 =
𝑎
−𝑑
{ 𝑥 𝑥 𝑥
1 2 3 =
𝑎
• wzory te wynikają z przyrównania do siebie współczynników
wielomianu w postaci ogólnej do współczynników z postaci
iloczynowej:
𝑎𝑥 3 + 𝑏𝑥 2 + 𝑐𝑥 + 𝑑 = 𝑎(𝑥 − 𝑥1 )(𝑥 − 𝑥2 )(𝑥 − 𝑥3 )
UWAGA! Jeśli z treści zadania nie wynika, że wielomian ma 3 pierwiastki,
wówczas tych wzorów używać nie wolno!

24
~ Kowalko Paweł
 O czym pamiętać przy rozwiązywaniu nierówności:
−3𝑥(−𝑥 − 5)4 (𝑥 − 7)3 (𝑥 2 − 4)6 (𝑥 − 2)3 (−𝑥 + 4)5 (𝑥 + 9)9 ≥ 0
Mamy do czynienia z postacią iloczynowa więc obliczamy miejsca zerowe
−𝟑𝒙 = 𝟎 −𝒙−𝟓= 𝟎 𝒙−𝟕= 𝟎 𝒙𝟐 − 𝟒 = 𝟎 𝒙−𝟐= 𝟎 −𝒙+𝟒= 𝟎 𝒙+𝟗= 𝟎

𝒙=𝟎 𝒙 = −𝟓 𝒙=𝟕 (𝒙𝟐 = 𝟒) 𝒙=𝟐 𝒙=𝟒 𝒙 = −𝟗

𝒙=𝟎 𝒙 = −𝟓 𝒙=𝟕 (𝒙 = 𝟐 𝒗 𝒙 = −𝟐) 𝒙=𝟐 𝒙=𝟒 𝒙 = −𝟗

Określamy krotność pierwiastków – patrzymy na potęgi przy

nawiasach, z których obliczyliśmy miejsca zerowe:
𝒙=𝟎 𝒙 = −𝟓 𝒙=𝟕 (𝒙 = 𝟐 𝒗 𝒙 = −𝟐) 𝒙 = 𝟐 𝒙=𝟒 𝒙 = −𝟗

−3𝑥 1 (−𝑥 − 5)4 (𝑥 − 7)3 (𝑥 2 − 4)6 (𝑥 − 2)3 (−𝑥 + 4)5 (𝑥 + 9)9 ≥ 0

X=0 – 1stopień x= -5 – 4stopień x=7 – 3stopień x=2 – 6stopień i 3stopień,

czyli 9stopień x= -2 – 6stopień x=4 – 5stopień x= -9 – 9stopień

Jeżeli parzysta potęga miejsca zerowego – funkcja odbija się

Jeżeli nieparzysta potęga miejsca zerowego – funkcja przechodzi
Określamy współczynnik kierunkowy – iloczyn znaków przy
zmiennych zważając na ich krotność
−3𝑥 1(−𝑥 − 5)4 (𝑥 − 7)3 (𝑥 2 − 4)6 (𝑥 − 2)3 (−𝑥 + 4)5 (𝑥 + 9)9 ≥ 0
- * + * + * + * + * - * + = +

𝑥 ∈< −9; 0 > ∪ < 2; 4 > ∪ < 7; ∞)

25
~ Kowalko Paweł
TRYGONOMETRIA 16 𝜋 = 30° 1
4
𝜋 = 45°
1
3
𝜋 = 60°
1
2
𝜋 = 90°

 Dla liczb całkowitych – jedna  Dla liczb wymiernych – dwie

odpowiedź odpowiedzi (sinus i cosinus)
𝜋 1 1 5
𝑠𝑖𝑛𝑥 = 1 → 𝑥 = + 2𝑘𝜋 𝑠𝑖𝑛𝑥 = 𝑥 → 𝜋 + 2𝑘𝜋 ∧ 𝑥 = 𝜋 + 2𝑘𝜋
2 2 6 6
 Dla zera, tgx i ctgx częstotliwość zawsze 𝑘𝜋

𝑠𝑖𝑛𝑥
 𝑠𝑖𝑛𝑥 = √3𝑐𝑜𝑠𝑥 /: 𝑐𝑜𝑠𝑥 → = √3 → 𝑡𝑔𝑥 = √3
𝑐𝑜𝑠𝑥
 cos(−𝑥 ) = 𝑐𝑜𝑠𝑥  sin(−𝑥 ) = −𝑠𝑖𝑛𝑥

Kolejność rozwiązywania równań i

nierówności trygonometrycznych:
1) Wspólna cykliczność (sin2x, sinx, sin7x – 2x,x,7x to cykliczność)
2) Korzystanie ze wzorów z tablic (zamiana cykliczności, wzory
redukcyjne, sin2x, cos2x, 1 trygonometryczna, tgx)
3) Doprowadzenie (jeżeli się da) do sinusa lub cosinusa
4) 5 sposobów na upraszczanie:
 Pozbycie się mianowników i nawiasów
 Wyciąganie przed nawias (z całości albo parami)
 Podstawianie pod t (pamiętając o dziedzinie)
𝜋 𝜋
 sin 𝑥 = cos ( − 𝑥) lub cos 𝑥 = sin ( − 𝑥)
2 2
1 √2
 Mnożenie przez jakąś liczbę (najczęściej przez 𝑙𝑢𝑏 ) , żeby
2 2
znaleźć wzór sumy i różnicy kątów (korzystamy, gdy mam potęgę
pierwszego stopnia i różne funkcje trygonometryczne)

UWAGA! Równań/Nierówności nie należy podnosić do kwadratu.

(Chyba że rozstrzygniesz zbiór wartości i dziedzine)
Równanie 2𝑥 = 4/()2 ma inny zbiór rozwiązań niż równanie 4𝑥 2 = 16

26
~ Kowalko Paweł
HACZYKI ZADAŃ (TIPY):
𝑐𝑜𝑠3𝑥 – Zwężenie x3 poziomo 2𝑐𝑜𝑠𝑥 – Rozciągnięcie x2 pionowo
1 1
𝑐𝑜𝑠 𝑥 – Rozciągnięcie x3 poziomo 𝑐𝑜𝑠𝑥 - Zwężenie x2 pionowo
3 2

1. 9 sin 𝑥 + 3√3 cos 𝑥 + 3 tan 𝑥 + √3 = 0 – ustalić dziedzinę, zamienić

tangensa, pozbyć się mianownika i wyciągnąć część wspólną przed
nawias

2. 𝑐𝑜𝑠(3𝑥) + √3 𝑠𝑖𝑛(3𝑥) + 1 = 0 –gdy mamy pierwszą potęgę, tą

samą cykliczność, różne funkcje trygonometryczne i różne
1 √2
współczynniki to trzeba pomnożyć razy lub , żeby móc skorzystać
2 2
ze wzoru na sumę i różnicę kątów
1
𝑐𝑜𝑠(3𝑥 ) + √3𝑠𝑖𝑛(3𝑥 ) = −1/∗
2
1 √3 1
𝑐𝑜𝑠(3𝑥 ) + 𝑠𝑖𝑛(3𝑥 ) = −
2 2 2
1 𝜋 √3 𝜋
Wiedząc, że = cos 𝑜𝑟𝑎𝑧
= sin , równanie zamieni się na
2 3 2 3
𝜋 𝜋 1
cos cos(3x) + sin sin(3x) = −
3 3 2
𝐬𝐢𝐧(𝛂+𝛃)=𝒔𝒊𝒏 𝜶 𝒄𝒐𝒔 𝜷 + 𝒄𝒐𝒔 𝜶 𝒔𝒊𝒏 𝜷 𝐜𝐨𝐬(𝛂+𝛃)=𝒄𝒐𝒔 𝜶 𝒄𝒐𝒔 𝜷−𝒔𝒊𝒏 𝜶 𝒔𝒊𝒏 𝜷
𝐬𝐢𝐧(𝛂−𝛃)=𝒔𝒊𝒏 𝜶 𝒄𝒐𝒔 𝜷− 𝒄𝒐𝒔 𝜶 𝒔𝒊𝒏 𝜷 c𝐨𝐬(𝛂−𝛃)=𝒄𝒐𝒔 𝜶 𝒄𝒐𝒔 𝜷 + 𝒔𝒊𝒏 𝜶 𝒔𝒊𝒏 𝜷

Celem jest, aby wszystkie współczynniki w równaniu stały się wartościami

charakterystycznymi osiąganymi przez funkcje sinus lub cosinus dla kątów
1 √2 √3
30, 45 lub 60 stopni, czyli ±1, ± , ± , ±
2 2 2
Stąd, po zastosowaniu wzoru na cosinus różnicy argumentów,
otrzymujemy równanie:
𝜋 1
cos (3𝑥 − ) = −
3 2

27
~ Kowalko Paweł
 𝜋 √2 √2
3. sin (2𝑥 + ) = − – znalezienie odpowiedzi dla − , uproszczenie i
4 2 2
podanie wyniku

4. cos2 𝑥 + √2𝑠𝑖𝑛𝑥 = 1,5 – zamiana cos2 𝑥 na sinusa z jedynki

trygonometrycznej i otrzymujemy funkcję kwadratową

5. 𝑐𝑜𝑠2𝑥 + 3𝑐𝑜𝑠𝑥 = −2 – wzór na kąt podwójny i otrzymujemy funkcję

kwadratową

𝜋 √2
6. 𝑠𝑖𝑛𝑥 − 𝑠𝑖𝑛( − 𝑥 ) = – trzeba zastosować wzór suma/różnica
2 2
sinusów lub cosinusów
𝛼+𝛽 𝛼−𝛽 𝛼+𝛽 𝛼−𝛽
𝑠𝑖𝑛𝛼 + 𝑠𝑖𝑛𝛽 = 2𝑠𝑖𝑛 ∗ 𝑐𝑜𝑠 𝑐𝑜𝑠𝛼 + 𝑐𝑜𝑠𝛽 = 2𝑐𝑜𝑠 ∗ 𝑐𝑜𝑠
2 2 2 2
𝛼+𝛽 𝛼−𝛽 𝛼+𝛽 𝛼−𝛽
𝑠𝑖𝑛𝛼 − 𝑠𝑖𝑛𝛽 = 2𝑐𝑜𝑠 ∗ 𝑠𝑖𝑛 𝑐𝑜𝑠𝛼 − 𝑐𝑜𝑠𝛽 = −2𝑠𝑖𝑛 ∗ 𝑠𝑖𝑛
2 2 2 2

7. 𝑐𝑜𝑠3𝑥 ∗ 𝑠𝑖𝑛5𝑥 = 𝑐𝑜𝑠3𝑥 ∗ 𝑠𝑖𝑛5𝑥 – trzeba zastosować wzór na iloczyn

funkcji
1 1
𝑠𝑖𝑛𝛼 ∗ 𝑠𝑖𝑛𝛽 = − [𝑐𝑜𝑠(𝛼 + 𝛽) − 𝑐𝑜𝑠(𝛼 − 𝛽)] 𝑠𝑖𝑛𝛼 ∗ 𝑐𝑜𝑠𝛽 = [𝑠𝑖𝑛(𝛼 + 𝛽) + 𝑠𝑖𝑛(𝛼 − 𝛽)]
2 2
1
𝑐𝑜𝑠𝛼 ∗ 𝑐𝑜𝑠𝛽 = [𝑐𝑜𝑠(𝛼 + 𝛽) + 𝑐𝑜𝑠(𝛼 − 𝛽)]
2

8. 𝑠𝑖𝑛2 𝑥 − 𝑠𝑖𝑛𝑥𝑐𝑜𝑠𝑥 − 2𝑐𝑜𝑠 2 𝑥 = 0 – sprowadzenie do tangensa i

obliczenie funkcji kwadratowej
Dzielimy obustronnie przez cos 2 𝑥
𝑠𝑖𝑛2 𝑥 − 𝑠𝑖𝑛𝑥𝑐𝑜𝑠𝑥 − 2𝑐𝑜𝑠 2 𝑥 = 0 /: cos 2 𝑥
sin2 𝑥 sin 𝑥
− −2=0
cos 2 𝑥 cos 𝑥
sin 𝑥
Podstawiam za = tg 𝑥 = 𝑡, pamiętając, że cos2 𝑥 ≠ 0, czyli otrzymuje
cos 𝑥
tg 2 𝑥 − tg 𝑥 − 2 = 0 → 𝑡 2 − 𝑡 − 2 = 0
Obliczam równanie kwadratowe, wracam z powrotem to tgx i podaje
odpowiedzi zgodnie z dziedziną

28
~ Kowalko Paweł
9. wyrażenia sin22.5°∗cos75°
• rozbić kąt na sumę lub różnicę dwóch kątów charakterystycznych
(30,45,60,90 itd.), np. 105°=60°+45° i zastosować pasujący wzór na
𝐬𝐢𝐧𝛂+𝐬𝐢𝐧𝛃, 𝐬𝐢𝐧𝛂−𝐬𝐢𝐧𝛃,𝐜𝐨𝐬𝛂+𝐜𝐨𝐬𝛃 lub 𝐜𝐨𝐬𝛂−𝐜𝐨𝐬𝛃
UWAGA! Takie rozbicie będzie możliwe dla kątów np. 15, 75 i 105 stopni
• gdy kąt z zadania jest połową kąta charakterystycznego np. 22.5 i
67.5 stopnia lub jego wielokrotnością należy korzystać z wzorów:
 𝐜𝐨𝐬𝟐𝛂=𝟐𝐜𝐨𝐬𝟐𝜶−𝟏
 𝐜𝐨𝐬𝟐𝛂=𝟏−𝟐𝐬𝐢𝐧𝟐𝛂
 𝐭𝐠𝟐𝛂
 𝐬𝐢𝐧𝟐𝛂 np. 2sin15°cos15°, które po uproszczeniu daje
1
=sin(2 ∗ 15°) = sin30° = .
2

Przykład 𝑐𝑜𝑠2𝑥 + 3𝑐𝑜𝑠𝑥 = −2 𝑥 ∈< 0; 2𝜋 >

2(𝑐𝑜𝑠𝑥)2 − 1 + 3𝑐𝑜𝑠𝑥 = −2
2(𝑐𝑜𝑠𝑥)2 + 3𝑐𝑜𝑠𝑥 + 1 = 0
∆= 32 − 4 ∗ 2 ∗ 1 = 9 − 8 = 1
√∆= √1 = 1
−3−1 −4 −3+1 −2 1
1. 𝑐𝑜𝑠𝑥1 =
2∗2
=
4
= −1 𝑐𝑜𝑠𝑥2 =
2∗2
∩ 𝒄𝒐𝒔𝒙 ∈< −𝟏; 𝟏 >
=
4
=−
2
𝟏
𝒄𝒐𝒔𝒙𝟏 = −𝟏 ∈< −𝟏; 𝟏 > 𝒄𝒐𝒔𝒙𝟐 = − ∈< −𝟏; 𝟏 >
𝟐
𝟒 𝟓
(𝒙 = 𝝅 + 𝟐𝒌𝝅 𝒙 = 𝝅 + 𝟐𝒌𝝅 𝒙 = 𝝅 + 𝟐𝒌𝝅)
𝟑 𝟑
∩ 𝑘𝜖𝐶 ∩ 𝑥 ∈< 0; 2𝜋 >
Dla k=0
4 5
𝑥 = 𝜋 ∈< 0; 2𝜋 > , 𝜋 ∈< 0; 2𝜋 >, 𝜋 ∈< 0; 2𝜋 >
3 3
Dla k=1
1 2
𝑥 = 3𝜋 ≠< 0; 2𝜋 >, 3 𝜋 ≠< 0; 2𝜋 >, 3 𝜋 ≠< 0; 2𝜋 >
3 3
𝟒 𝟓
𝑶𝒅𝒑. 𝒙 ∈ {𝝅, 𝝅, 𝝅}
𝟑 𝟑

29
~ Kowalko Paweł
 2cos 𝑥−√3
Przykład. (cos 𝑥)2
< 0 𝑑𝑙𝑎 𝑥𝜖 < 0; 2𝜋 >

 Sprawdzamy tylko licznik, mianownik w tym wypadku jest

(𝐜𝐨𝐬 𝒙)𝟐 ≥ 𝟎, gdyż jest do potęgi parzystej. Zapisujemy dziedzinę i
rozwiązujemy licznik.
(𝟐𝐜𝐨𝐬 𝒙 − √𝟑) < 𝟎 (𝐜𝐨𝐬 𝒙)𝟐 ≠ 𝟎
𝝅
𝟐 𝐜𝐨𝐬 𝒙 < √𝟑 𝒙≠ + 𝒌𝝅 𝒊 𝒌𝝐𝑪 𝒙𝝐 < 𝟎; 𝟐𝝅 >
𝟐
√𝟑 𝝅 𝟑𝝅
𝐜𝐨𝐬 𝒙 < 𝒙≠{ ; }
𝟐 𝟐 𝟐
 Sprawdzamy kiedy dana wartość jest przejmowana dla
cosinusa
√𝟑 𝝅 √𝟑 𝟏𝟏𝝅
= 𝒄𝒐𝒔 + 𝟐𝒌𝝅 𝒊 = 𝒄𝒐𝒔 + 𝟐𝒌𝝅 𝒊 𝒌𝝐𝑪 – z tablic
𝟐 𝟔 𝟐 𝟔

√𝟑
Sprawdzamy gdzie jest wartość graniczna, czyli 𝐜𝐨𝐬 𝒙 = dla
𝟐
𝝅 𝟏𝟏𝝅
 𝒙= 𝒊 𝒙=
𝟔 𝟔
 Na wykresie zaznaczamy zakres 𝑥𝜖 < 0; 2𝜋 >, dziedzinę
𝜋 3𝜋 √3
𝑥≠{ ; } oraz to co nas interesuje cos 𝑥 < , następnie
2 2 2
podajemy odpowiedź.

𝛑 𝛑 𝛑 𝟑𝛑 𝟑𝛑 𝟏𝟏𝛑
𝐱𝛜 ( ; ) ∪ ( ; ) ∪ ( ; )
𝟔 𝟐 𝟐 𝟐 𝟐 𝟔
30
~ Kowalko Paweł
 𝜋 cosx = 1 → x = 0 + 2𝑘𝜋
sinx = 1 → x = + 2𝑘𝜋
2 cosx = −1 → x = 𝜋 + 2𝑘𝜋
𝜋 𝜋
sinx = −1 → x = − + 2𝑘𝜋 cosx = 0 → x = + 𝑘𝜋
2 2
sinx = 0 → x = 0 + 𝑘𝜋 cosx > 1 → brak rozw.
sinx > 1 → brak rozw.
cosx < −1 → brak rozw.
sinx < −1 → brak rozw. 1
1 cosx = →
sinx = → 2
2 𝜋 𝜋
𝜋 5𝜋 x = − + 2𝑘𝜋 𝑣 x = + 2𝑘𝜋
x = + 2𝑘𝜋 𝑣 x = + 2𝑘𝜋 3 3
6 6 1
1 cosx = − →
sinx = − → 2
2 2𝜋 4𝜋
𝜋 5𝜋 x= + 2𝑘𝜋 𝑣 x = + 2𝑘𝜋
x = − + 2𝑘𝜋 𝑣 x = − + 2𝑘𝜋 3 3
6 6 √2
√2 cosx = →
sinx = → 2
2 𝜋 𝜋
x = + 2𝑘𝜋 𝑣 x = − + 2𝑘𝜋
𝜋 3𝜋 4 4
x = + 2𝑘𝜋 𝑣 x = + 2𝑘𝜋
4 4 √2
cosx = − →
√2 2
sinx = − → 3𝜋 5𝜋
2 x= + 2𝑘𝜋 𝑣 x = + 2𝑘𝜋
𝜋 3𝜋 4 4
x = − + 2𝑘𝜋 𝑣 x = − + 2𝑘𝜋
4 4 √3
cosx = →
√3 2
sinx = → 𝜋 𝜋
2 x = + 2𝑘𝜋 𝑣 x = − + 2𝑘𝜋
𝜋 2𝜋 6 6
x = + 2𝑘𝜋 𝑣 x = + 2𝑘𝜋 √3
3 3
cosx = − →
√3 2
sinx = − → 5𝜋 7𝜋
2 x= + 2𝑘𝜋 𝑣 x = + 2𝑘𝜋
𝜋 2𝜋 6 6
x = − + 2𝑘𝜋 𝑣 x = − + 2𝑘𝜋
3 3

31
~ Kowalko Paweł
CIĄGI:
1. Monotoniczność
Arytmetyczny: Geometryczny:

𝑘𝑜𝑙𝑒𝑗𝑛𝑦 𝑤𝑦𝑟𝑎𝑧 − 𝑝𝑜𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑛𝑖 𝑤𝑦𝑟𝑎𝑧 𝑎𝑛+1 𝑘𝑜𝑙𝑒𝑗𝑛𝑦 𝑤𝑦𝑟𝑎𝑧 𝑎7

= = =𝑞
= 𝑎𝑛+1 − 𝑎𝑛 = 𝑎7 − 𝑎6 = 𝑟 𝑎𝑛 𝑝𝑜𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑛𝑖 𝑤𝑦𝑟𝑎𝑧 𝑎6
r>0 rosnący *gdy 𝑎1 > 0 *gdy 𝑎1 < 0
r<0 malejacy q>1 rosnący q>1 malejący
r=0 stały q=1 stały
0<q<1 malejący 0<q<1 rosnący
q<0 brak monotoniczności

2. Korzystanie ze wzoru
Arytmetyczny: Geometryczny:

𝑎𝑛 = 𝑎1 + (𝑛 − 1) ∗ 𝑟 𝑎𝑛 = 𝑎1 ∗ 𝑞 (𝑛−1)
𝑎3 = 𝑎1 + (3 − 1) ∗ 𝑟 = 𝑎1 + 2𝑟 𝑎3 = 𝑎1 ∗ 𝑞 (3−1) = 𝑎1 ∗ 𝑞 2
𝑎7 = 𝑎1 + 6𝑟 – siódmy wyraz to 𝑎7 = 𝑎1 ∗ 𝑞 6 – siódmy wyraz to
pierwszy wyraz plus 6 różnic pierwszy wyraz razy 6 ilorazów

3. Suma (Karta wzorów)

32
~ Kowalko Paweł
 4. Zależność
Arytmetyczny: Geometryczny:
Środkowy wyraz*2=Dodanie (Ś𝐫𝐨𝐝𝐤𝐨𝐰𝐲 𝐰𝐲𝐫𝐚𝐳)𝟐 =Pomnożenie
zewnętrznych wyrazów zewnętrznych wyrazów

𝑎1 , 𝑎2 , 𝑎3 𝑎1 , 𝑎2 , 𝑎3
𝑎2 ∗ 2 = 𝑎1 + 𝑎3 𝑎2 2 = 𝑎1 ∗ 𝑎3
𝑎5 , 𝑎6 , 𝑎7 𝑎5 , 𝑎6 , 𝑎7
𝑎6 ∗ 2 = 𝑎5 + 𝑎7 𝑎6 2 = 𝑎5 ∗ 𝑎7

5. Ciag w ciągu
𝑎1 ; 𝑎4 ; 𝑎9 – są to wyrazy ciągu arytmetycznego tworzące
trzywyrazowy ciąg geometryczny (Zależność geometryczna)
𝑎42 = 𝑎1 ∗ 𝑎9
(𝑎1 + 3𝑟)2 = 𝑎1 ∗ (𝑎1 + 8𝑟)
𝑎2 ; 𝑎4 ; 𝑎8 – są to wyrazy ciągu geometrycznego tworzące
trzywyrazowy ciąg arytmetyczny (Zależność arytmetyczna)
𝑎4 ∗ 2 = 𝑎2 + 𝑎8
𝑎1 𝑞 3 ∗ 2 = 𝑎1 𝑞 + 𝑎1 𝑞 7

33
~ Kowalko Paweł
 6. Suma ciągu parzystego i nieparzystego
(jeżeli wszystkich wyrazów jest nieparzyście, to wyrazów parzystych jest zawsze o 1
mniej niż nieparzystych, jeżeli wszystkich wyrazów jest parzyście to wyrazów
parzystych i nieparzystych jest po równo)

Arytmetyczny parzysty: 𝑎1 , 𝑎2 , 𝑎3 , … , 𝑎199 Arytmetyczny nieparzysty: 𝑎1 , 𝑎2 , 𝑎3 , … , 𝑎199

 Pierwszy wyraz: 𝑎2  Pierwszy wyraz: 𝑎1

 Różnica: 2r  Różnica: 2r
 Wszystkich wyrazów: 199  Wszystkich wyrazów: 199
𝑛 𝑛
 Ilość parzystych wyrazów:  Ilość nieparzystych wyrazów:
2 2
(WAŻNE, gdy n jest liczba nieparzysta czyli (WAŻNE, gdy n jest liczba nieparzysta czyli
𝒏 𝟏𝟗𝟗 𝒏 𝟏𝟗𝟗
np. n=199 to = = 𝟗𝟗, 𝟓 = 𝟗𝟗 – zawsze np. n=199 to = = 𝟗𝟗, 𝟓 = 𝟏𝟎𝟎 –
𝟐 𝟐 𝟐 𝟐
przyjmujemy mniej parzystych) zawsze przyjmujemy więcej)

 Suma parzystych: 𝑎𝑛𝑝𝑎𝑟𝑧𝑦𝑠𝑡𝑦𝑐ℎ =  Suma parzystych: 𝑎𝑛𝑛𝑖𝑒𝑝𝑎𝑟𝑧𝑦𝑠𝑡𝑦𝑐ℎ =

𝑎𝑝𝑖𝑒𝑟𝑤𝑠𝑧𝑦 +𝑎𝑜𝑠𝑡𝑎𝑡𝑛𝑖 𝑝𝑎𝑟𝑧𝑦𝑠𝑡𝑦 𝑎𝑝𝑖𝑒𝑟𝑤𝑠𝑧𝑦 +𝑎𝑜𝑠𝑡𝑎𝑡𝑛𝑖 𝑛𝑖𝑒𝑝𝑎𝑟𝑧𝑦𝑠𝑡𝑦
∗ 𝑛𝑝𝑎𝑟𝑧𝑦𝑠𝑡𝑦𝑐ℎ = ∗
2 2
𝑎2 +𝑎198 𝑎1 +𝑎199
∗ 99 𝑛𝑛𝑖𝑒𝑝𝑎𝑟𝑧𝑦𝑠𝑡𝑦𝑐ℎ = ∗ 100
2 2

Geometryczny parzysty 𝑎1 , 𝑎2 , 𝑎3 , … , 𝑎199 Geometryczny nieparzysty 𝑎1 , 𝑎2 , … , 𝑎199

 Pierwszy wyraz: 𝑎2  Pierwszy wyraz: 𝑎1
 Różnica: 𝑞 2
 Różnica: 𝑞 2
 Wszystkich wyrazów: 199  Wszystkich wyrazów: 199
𝑛 𝑛
 Ilość parzystych wyrazów:  Ilość parzystych wyrazów:
2 2
(WAŻNE, gdy n jest liczba nieparzysta czyli (WAŻNE, gdy n jest liczba nieparzysta czyli
𝒏 𝟏𝟗𝟗 𝒏 𝟏𝟗𝟗
np. n=199 to = = 𝟗𝟗, 𝟓 = 𝟗𝟗 – zawsze np. n=199 to = = 𝟗𝟗, 𝟓 = 𝟏𝟎𝟎 –
𝟐 𝟐 𝟐 𝟐
przyjmujemy mniej parzystych) zawsze przyjmujemy więcej nieparzystych)
 Suma parzystych: 𝑎𝑛𝑝𝑎𝑟𝑧𝑦𝑠𝑡𝑦𝑐ℎ = 𝑎𝑝𝑖𝑒𝑟𝑤𝑠𝑧𝑦 ∗  Suma parzystych: 𝑎𝑛𝑛𝑖𝑒𝑝𝑎𝑟𝑧𝑦𝑠𝑡𝑦𝑐ℎ =
𝑛 99 𝑛
1−𝑞2 𝑝𝑎𝑟𝑧𝑦𝑠𝑡𝑦𝑐ℎ 1−𝑞 2 1−𝑞2 𝑛𝑖𝑒𝑝𝑎𝑟𝑧𝑦𝑠𝑡𝑦𝑐ℎ
= 𝑎2 ∗ 𝑎𝑝𝑖𝑒𝑟𝑤𝑠𝑧𝑦 ∗ = 𝑎1 ∗
1−𝑞2 1−𝑞 2 1−𝑞 2
100
1−𝑞2
1−𝑞 2

34
~ Kowalko Paweł
 HACZYKI ZADAŃ(TIPY):
1. Przykład. Oblicz sumę miejsc zerowych funkcji f(x)=cosx w przedziale
<0,50𝜋>.
• zauważyć, że miejsca zerowe funkcji trygonometrycznej są rozlokowane
w stałej odległości od siebie, co sugeruje ciąg arytmetyczny,
• skorzystać ze wzoru na sumę ciągu arytmetycznego,
 określ liczbę wyrazów ciągu w zadanym przedziale przy pomocy
wzoru na n-ty wyraz ciągu arytmetycznego

2. W ciągu rekurencyjnym wyrazy trzeba wyznaczać po kolei

 mając pierwszy można obliczyć drugi, mając drugi można obliczyć trzeci
itd.

3. Monotoniczność ciągu zwykłego lub arytmetycznego można zbadać

poprzez analizę znaku wyrażenia 𝑎𝑛+1 − 𝑎𝑛 , czyli:
 jeśli 𝑎𝑛+1 − 𝑎𝑛 > 0, to ciąg jest rosnący,
 jeśli 𝑎𝑛+1 − 𝑎𝑛 = 0, to ciąg jest stały,
 jeśli 𝑎𝑛+1 − 𝑎𝑛 < 0, to ciąg jest malejący,
1.
4. Ciąg arytmetyczny lub szereg geometryczny często występuje w
figurach lub bryłach wpisanych jedna w drugą

5. Ciąg jest zbieżny gdy jego granica jest konkretną liczbą. Innymi słowy
gdy jego kolejne wyrazy zbliżają się dowolnie blisko do pewnej liczby.
Ciąg geometryczny jest zawsze zbieżny dla 𝐪 ∈ (−𝟏; 𝟏)

UWAGA! Zawsze sprawdzaj odpowiedź w ciągach!

35
~ Kowalko Paweł
SZEREG GEOMETRYCZNY ZBIEŻNY
𝑎1
𝑆𝑛 = 𝑔𝑑𝑦 |𝑞 | < 1
1−𝑞
𝑆𝑛 = 0 𝑔𝑑𝑦 𝑎1 = 0

Gdy pytają o sumę ciągu geometrycznego skończonego, np. Sumę 60

wyrazów używamy zwykłego wzoru na sumę.

Gdy każą obliczyć sumę ciągu geometrycznego nieskończonego to

używamy wzoru na sumę szeregu geometrycznego, pamiętając, że 𝐪 >
−𝟏 𝐢 𝐪 < −𝟏

𝑥 𝑥 𝑥
Rozwiąż nierówność: +( )2 + ( )3 + ⋯ ≤ 3𝑥.
𝑥+2 𝑥+2 𝑥+2

• rozpoznać, że po lewej stronie nierówności jest suma ciągu

𝑎1
geometrycznego, wyznaczyć 𝑎1 𝑖 𝑞 oraz podstawić do wzoru 𝑆𝑛 = 1−𝑞
𝑥 𝑥
𝑎1 = 𝑞=
𝑥+2 𝑥+2
• wyznaczyć dziedzinę, czyli sprawdzić dla jakich x iloraz ciągu spełnia
warunek |𝐪|<𝟏→ 𝐪∈(−𝟏,𝟏), dla q spoza przedziału nierówność nie ma
sensu, ponieważ suma po lewej stronie dawałaby ±∞

UWAGA! Szereg geometryczny, często występuje w

figurach lub bryłach wpisanych jedna w drugą
36
~ Kowalko Paweł
GRANICA CIĄGU
1 𝑛 1 𝑛 3𝑛 3
lim ( ) = 0 lim ( ) = ∞ lim ( ) = 0 lim (4)𝑛 = ∞ lim ( )=0
𝑛→∞ 𝑛 𝑛→∞ 4 𝑛→∞ 4 𝑛→∞ 𝑛→∞ 𝑛5

1. Jeżeli dąży do ∞ 𝑙𝑢𝑏 − ∞ , wystarczy wyciągnąć liczbę i zmienną z

maksymalną potęgą przed nawias
3𝑥2 5𝑥 6
4𝑥 3 −3𝑥 2 +5𝑥+6 4𝑥 3 [1− + + ] 4𝑥 3
4𝑥3 4𝑥3 4𝑥3
lim ( ) = lim ( 4𝑥2 3𝑥
) = lim ( )=2
𝑛→±∞ 2𝑥 3 +4𝑥 2 +3𝑥−7 𝑛→±∞ 7
2𝑥 3 [1+ 3 + 3 − 3 ] 𝑛→±∞ 2𝑥 3
2𝑥 2𝑥 2𝑥

Ułamek w nawiasie przy granicy dążącej do ±nieskończoności, który w

𝟑𝒙𝟐
mianowniku ma większą potęgę, dąży do zera np. 𝐥𝐢𝐦 =𝟎
𝒏→∞ 𝟒𝒙𝟑

2. Jeżeli mianownik dąży do 0 to musimy obliczyć dziedzinę i uprościć wyrażenie

skracając licznik z mianownikiem

𝑥 2 − 5𝑥 − 36 (𝑥 + 4)(𝑥 − 9) (𝑥 − 9) −13
lim ( ) = lim ( ) = lim ( ) =
𝑛→−4 𝑥 2 − 16 𝑛→−4 (𝑥 − 4)(𝑥 + 4) 𝑛→−4 (𝑥 − 4) −8

3. Jeżeli wychodzi nam [∞ − ∞] i mamy zawarty pierwiastek trzeba użyć

wzoru skróconego mnożenia
√𝑥 4 − 16 − 4𝑥 2 ∞−∞ √𝑥 4 − 16 − 4𝑥 2 (√𝑥 4 − 16 + 4𝑥 2 )
lim ( )=[ ] = lim ( )∗
𝑛→∞ 4𝑥 2 ∞ 𝑛→∞ 4𝑥 2 (√𝑥 4 − 16 + 4𝑥 2 )
2
√𝑥 4 − 16 − (4𝑥 2 )2
= lim ( )
𝑛→∞ 4𝑥 ∗ (√𝑥 4 − 16 + 4𝑥 2 )

𝑥 4 − 16 − 16𝑥 4 −16 − 15𝑥 4

= lim = lim ( )
𝑛→∞ 16 𝑛→∞ 4𝑥 ∗ (√𝑥 4 + 4𝑥 2 )
√ 4 2
(4𝑥 ∗ ( 𝑥 (1 − 𝑥 4 ) + 4𝑥 ))
−16
15𝑥 4 ( 4 − 1) −15𝑥 4 −15𝑥
= lim ( 15𝑥 ) = lim ( ) = lim ( ) = −∞
𝑛→∞ 4𝑥 ∗ (𝑥 2 + 4𝑥 2 ) 𝑛→∞ 20𝑥 3 𝑛→∞ 20

37
~ Kowalko Paweł
4. Jeżeli wychodzi nam [∞ − ∞ ] to trzeba zrobić wspólny mianownik i wyciągnąć
maksymalną potęgę przed nawias
𝑛3 + 3𝑛 𝑛2 + 7𝑛 (𝑛3 + 3𝑛)(𝑛 + 21) − (𝑛2 + 7𝑛)(𝑛2 + 2)
lim − = lim
𝑛→∞ 𝑛2 + 2 𝑛 + 21 𝑛→∞ (𝑛2 + 2)(𝑛 + 21)
𝑛4 + 21𝑛3 + 3𝑛2 + 63𝑛 − 𝑛4 − 2𝑛2 − 7𝑛3 − 14𝑛
= lim
𝑛→∞ 𝑛3 + 21𝑛2 + 2𝑛 + 42
3 𝑛2 49𝑛
14𝑛3 + 𝑛2 + 49𝑛 14𝑛 (1 + 3 + )
14𝑛 14𝑛3
= lim 3 = lim
𝑛→∞ 𝑛 + 21𝑛2 + 2𝑛 + 42 𝑛→∞ 3 21𝑛2 2𝑛 42
𝑛 (1 + 3 + 3 + 3 )
𝑛 𝑛 𝑛
3
14𝑛
= lim 3 = 14
𝑛→∞ 𝑛

5. Jeżeli mamy do czynienia z sumą wyrazów, należy rozpoznać i użyć

wzoru na sumę ciągu arytmetycznego lub geometrycznego, a następnie
obliczyć granicę
1 + 4 + 7+. . +(3𝑛 + 4)
lim
𝑛→∞ 𝑛(𝑛 + 1)

Odczytując, że 𝐚𝟏 = 𝟏, 𝐫 = 𝟑 i wiedząc, że 𝐚𝐧 = 𝟑𝐧 + 𝟒 możemy

rozstrzygnąć ile jest wszystkich wyrazów. Skoro podstawiając do wzoru
𝑎𝑛 = 3𝑛 + 4 za n=1 otrzymujemy:
𝒂𝟏 = 𝟑 ∗ 𝟏 + 𝟒 = 𝟕, można zauważyć, że to nie jest pierwszy wyraz
tylko trzeci, dlatego wyrazów wszystkich będzie n+2, gdyż jest
jeszcze
𝑎0 = 3 ∗ 0 + 4 = 4
𝑎−1 = 3 ∗ (−1) + 4 = 1

𝑎1 + 𝑎𝑛 1 + 3𝑛 + 4 5 + 3𝑛 3𝑛2 + 11𝑛 + 10
𝑆𝑛 = ∗𝑛 = ∗ (𝑛 + 2) = ∗ (𝑛 + 2) =
2 2 2 2

1 + 4 + 7+. . +(3𝑛 + 4) 3𝑛2 + 11𝑛 + 10 1

lim = lim ∗
𝑛→∞ 𝑛(𝑛 + 1) 𝑛→∞ 2 𝑛(𝑛 + 1)
1𝑛 10
3𝑛2 + 11𝑛 + 10 3𝑛2 (1 + 2 2 ) 3𝑛2 3
= lim = lim 3𝑛 3𝑛 = lim 2 =
𝑛→∞ 2𝑛2 + 2𝑛 𝑛→∞ 2 2𝑛 𝑛→∞ 2𝑛 2
2𝑛 (1 + 2 )
2𝑛
38
~ Kowalko Paweł
6. Jeżeli mamy do czynienia z granicą jednostronną to po uporządkowaniu
i uproszczeniu funkcji podstawiamy wartość liczby, która jest bardzo
zbliżona, np. 3− = 2,999 𝑙𝑢𝑏 3+ = 3,001
(𝑛 − 2)(𝑛 − 7) (𝑛 − 2)(𝑛 − 7) 𝑛−7
lim− 2 = lim− = lim−
𝑛→3 𝑛 − 5𝑛 + 6 𝑛→3 (𝑛 − 2)(𝑛 − 3) 𝑛→3 𝑛 − 3

2,999 − 7 −4,001 −4
= lim− = lim− ≈ lim− − = ∞
𝑛→3 2,999 − 3 𝑛→3 −0,001 𝑛→3 0

PODOBIEŃSTWO FIGUR
Skala podobieństwa figur
𝑏𝑜𝑘1 𝑜𝑏𝑤ó𝑑1
S= =
𝑏𝑜𝑘2 𝑜𝑏𝑤ó𝑑2

𝑝𝑜𝑙𝑒1 𝑂𝑏𝑗ę𝑡𝑜ść1
𝑆2 = 𝑆3 =
𝑝𝑜𝑙𝑒2 𝑂𝑏𝑗ę𝑡𝑜ść2

39
~ Kowalko Paweł
PLANIMETRIA:
1. Pitagoras
3
2. Talles / Podobieństwo / Proporcja (Jeżeli 𝑡𝑜 𝑧𝑛𝑎𝑐𝑧𝑦 3𝑥: 4𝑥)
4
3. Trójkąty szczególne (30,60,90) i (45,45,90)
4. Twierdzenia (karta wzorów):
 „Kąty w okręgu”
 „Styczna i sieczna do okręgu”
 „Czworokąt wpisany w okrąg”
 „Czworokąt opisany na okręgu”
 „Twierdzenie sinusów”
 „Twierdzenie cosinusów”
5. Dwusieczna:
𝑎 𝑐
Tw. Dwusiecznej w trójkącie: = (rys.obok)
𝑏 𝑑
6. Symetralna / Środkowa
7. Wzory na pola Trójkąta (*15 wzorów)
8. Warunek istnienie trójkąta (a+b>c , c-najdłuższy bok)
9. Środki ramion trapezu (średnia arytmetyczna podstaw)
10. Okrąg wpisany w trójkąt prostokątny
11. Okrąg opisany na trójkącie prostokątnym (średnica=przeciwprostokątna)
12. Okrąg opisany na trapezie (TRAPEZ RÓWNORAMIENNY)
13. Twierdzenie siecznych
14. Ortocentrum - punkt przecięcia wysokości

40
~ Kowalko Paweł
 Jak rozwiązywać zadania z planimetrii?
1. Rozpoznaj słowa kluczowe:
 Okrąg wpisany/opisany na czworokącie
 Trójkąty szczególne
 sieczna/styczna itd.
 Zwróć uwagę na wszystkie twierdzenia i TIPY
2. Rysunek musi być duży i wyraźny
3. Jeżeli masz czworokąt warto pomyśleć o dorysowaniu wysokości lub
przekątnej (Tworzą się trójkąty)
4. Idealną figurą do liczenia jest trójkąt, gdyż możesz w nim zastosować:
 Podobieństwo (w szczególności jeżeli jest prostokątny)
 Tw. Cosinusów/Sinusów
 Pitagoras
5. Pamiętaj o powiązaniu ze sobą różnych wzorów na pola

Dwusieczna Środkowa Symetralna

*Dzieli kąt na pół *Łaczy wierzchołek ze *Dzieli bok w połowie pod
środkiem przeciwległego kątem prostym
*Punkt przecięcia tworzy
boku
środek okręgu wpisanego *Punkt przecięcia tworzy
*Punkt przecięcia tworzy środek okręgu opisanego
środek ciężkości (dzieli
odcinki w stosunku 2:1)

41
~ Kowalko Paweł
 Pamiętaj, że wzorów na pole trójkąta jest bardzo dużo
(wiele wzorów można ze sobą powiązać)

HACZYKI ZADAŃ (TIPY):

 Promień okręgu wpisanego można obliczyć wykorzystując pole
𝑃
𝑃 =𝑟∗𝑝 →𝑟 =
𝑝

 Promień okręgu opisanego można policzyć na dwa sposoby:

𝑎𝑏𝑐 𝑎𝑏𝑐
1. ze wzoru na pole trójkąta 𝑃 = →𝑅=
4𝑅 4𝑃
𝑎 𝑎
2. z twierdzenia sinusów = 2𝑅 → 𝑅 =
𝑠𝑖𝑛𝛼 2𝑠𝑖𝑛𝛼

 Da się w trójkącie obliczyć wszystkie brakujące długości i kąty, jeśli mam

podane (w szczególności w tw. cosinusów i sinusów):
 3 długości boków lub stosunki między długościami,
 2 boki (lub stosunki między długościami) i kąt (lub funkcja kąta),
 1 bok i 2 kąty (lub funkcje kątów),

 W niektórych zadaniach z trójkątami warto zapisywać pole tego samego

trójkąta na kilka sposobów:
 dzieląc go na trójkąty np. przy pomocy dwusiecznej lub środkowej,
 często przydaje się wtedy wzór na pole trójkąta
1
𝑃 = ∗ 𝑎 ∗ 𝑏 ∗ 𝑠𝑖𝑛𝛾
2
42
~ Kowalko Paweł
 Pamiętaj, że sinus jest uzależniony od cosinusa, z racji na jedynkę
trygonometryczną
 tw. sinusów często łączy się w jednym zadaniu z tw. cosinusów

 Pamiętaj o tym ze jeżeli mamy 3 niewiadome to musimy ułożyć 3

równania, 4 niewiadome to 4 równania

Miara jednego kąta wewnętrznego w wielokącie foremnym:

(𝒏−𝟐)∗𝟏𝟖𝟎
, n − liczba boków
𝒏

𝑛∗(𝑛−3)
Liczba przekątnych w wielokącie: , n − liczba boków
2

PODOBIEŃSTWA TRÓJKĄTÓW
•

43
~ Kowalko Paweł
Twierdzenia w okręgach
Twierdzenie o dwóch siecznych Twierdzenie między styczną, a
cięciwą
|𝑂𝐵| ∗ |𝑂𝐴| = |𝑂𝐶| ∗ |𝑂𝐷|

Twierdzenie o siecznej i stycznej Twierdzenie kąt oparty na tym

samym łuku
|𝑂𝐴| ∗ |𝑂𝐵| = |𝑂𝐶|2

Twierdzenie o dwóch cięciwach Twierdzenie kąt środkowy i kąt

𝐚∗𝐛=𝐜∗𝐝 oparty na łuku

44
~ Kowalko Paweł
TWIERDZENIA SZCZEGÓLNE W TRÓJKĄCIE
 Twierdzenie o związkach miarowych w trójkącie prostokątnym
(kwadrat długości wysokości trójkąta prostokątnego wyprowadzonej z
wierzchołka kąta prostego jest równy iloczynowi długości odcinków, na
które ta wysokość podzieliła przeciwprostokątną)
UWAGA! Musisz to zawsze udowodnić na przykładzie podobieństwa
trójkątów

∆𝐴𝐵𝐶~∆𝐴𝐵𝐷~∆𝐴𝐷𝐶 z własności (kąt-kąt-kąt)

|𝐶𝐷| |𝐷𝐴|
|𝐷𝐴|
= |𝐷𝐵|

𝐚 𝐡
=
𝐡 𝐛

𝐚 ∗ 𝐛 = 𝐡𝟐

 Okrąg wpisany w trójkąt prostokątny

 Tw. Dwusiecznej w trójkącie:

𝑎 𝑐
=
𝑏 𝑑

45
~ Kowalko Paweł
TWIERDZENIA SZCZEGÓLNE DLA CZWOROKĄTÓW
 Trapez wpisany w okrąg to zawsze trapez równoramienny (Żeby
skorzystać z tego twierdzenia musisz je najpierw udowodnić jak
poniżej)
𝛼 + 𝛾 = 𝛽 + 𝛿 − 𝑧 𝑤ł𝑎𝑠𝑛𝑜ś𝑐𝑖 𝑐𝑧𝑤𝑜𝑟𝑜𝑘ą𝑡𝑎 𝑤𝑝𝑖𝑠𝑎𝑛𝑒𝑔𝑜 𝑤 𝑜𝑘𝑟ą𝑔
{
𝛼 + 𝛽 = 𝛾 + 𝛿 − 𝑧 𝑤ł𝑎𝑠𝑛𝑜ś𝑐𝑖 𝑡𝑟𝑎𝑝𝑒𝑧𝑢
𝛾 = 𝛽 𝑜𝑟𝑎𝑧 𝛼 = 𝛿

 Twierdzenie o okręgu opisanym na czworokącie (karta wzorów)

 Twierdzenie o okręgu wpisanym w czworokąt (karta wzorów)

46
~ Kowalko Paweł
 Twierdzenie o odcinkach stycznych - środek okręgu wpisanego w
dowolny wielokąt leży w punkcie przecięcia dwusiecznych kątów
(chyba, że nie jest możliwe wpisanie okręgu):

 Środek okręgu opisanego na dowolnym wielokącie leży w punkcie

przecięcia symetralnych boków (chyba, że nie jest możliwe opisanie
okręgu)

47
~ Kowalko Paweł
GEOMETRIA ANALITYCZNA
1. Prosta prostopadła lub równoległa przechodząca przez dany punkt
2. Wyznaczanie prostej liniowej mając dwa punkty – układ równań
3. Styczna do wykresu (pochodna) ,gdzie a= f(𝑥0 )’ i y=f(𝑥0 )’x+b
4. Symetralna – prostopadła i w połowie boku
5. Dwusieczna – kąt na pół
6. a=tgα – kąt nachylenia prostej do osi X
7. Przecięcie się funkcji f(x)=g(x)
8. Wyznaczenie punktu na prostej jako zmiennej
9. Obliczanie środka
10. Długości odcinka
11. Odległość punktu od prostej
12. Prosta prostopadła jako styczna (Promień)
13. Prosta prostopadła jako wysokość

HACZYKI ZADAŃ (TIPY):

 Odległość między środkiem okręgu a prostą styczną do niego jest

zawsze równa promieniowi okręgu

 Odległość to najkrótsza możliwa droga do celu (zawsze pod kątem

prostym)

 Okrąg styczny do osi układu współrzędnych – wyznaczmy współrzędne

środka i promień od jednej niewiadomej, np.:
 współrzędne środka 𝑆(𝑟,𝑟),
 promień r,
 równanie okręgu (𝑥 − 𝑟)2 + (𝑦 − 𝑟)2 = 𝑟 2 .

48
~ Kowalko Paweł
 Wyznaczenie punktu na prostej przy pomocy funkcji

 Pamiętać o wzorze na pole trójkąta mając podane współrzędne

punktów

 Trzeba umieć wykorzystać prostopadłość przekątnych (romb, deltoid,

kwadrat) z warunku prostopadłości prostych

 Gdy podana oś symetrii wielokąta, wówczas wierzchołki czworokąta

leżą albo na tej osi albo na prostej prostopadłej do tej osi w równych
odległościach.

49
~ Kowalko Paweł
 W trójkątach równoramiennych, ważne informacji których należy użyć:
 Jeden z wierzchołków trójkąta leży na symetralnej jego podstawy
(symetralna w takim trójkącie to wysokość).
Należy skorzystać z prostopadłości prostych, przechodzącej przez
środek odcinka (podstawy).
 Długości ramion są równe, więc można zapisać równanie na długość
odcinka |𝐴𝐶| = |𝐵𝐶|
√(−2 − 𝑥)2 +(1 − [2𝑥 + 1])2 = √(3 − 𝑥)2 +(0 − [2𝑥 + 1])2

50
~ Kowalko Paweł
Okrąg
1. Równanie okręgu

(𝑥 − 𝒙𝒔 )2 + (𝑦 − 𝒚𝒔 )2 = 𝒓𝟐 , 𝑔𝑑𝑧𝑖𝑒

Ś𝑟𝑜𝑑𝑒𝑘 𝑜𝑘𝑟ę𝑔𝑢 𝑡𝑜 𝑺(𝒙𝒔 ; 𝒚𝒔 ), 𝑎 𝑝𝑟𝑜𝑚𝑖𝑒ń 𝑡𝑜 𝒓

Wyznaczanie wzoru okręgu

𝑥 2 − 8𝑥 + 𝑦 2 + 12𝑦 + 27 = 0

Szukamy na żywca wzorów skróconego mnożenia dla x i y (będę musiał

tak operować liczbami, coś dodać i odjąć, by powstał wzór)
𝑥 2 − 8𝑥+. . . −. . . +𝑦 2 + 12𝑦+. . . −. . . +27 = 0

Środek we wzorze skróconego mnożenia jest najważniejszy, dlatego

8𝑥 = 2𝑎𝑏 𝑖 𝑎 = 𝑥, 𝑤𝑖ę𝑐 12𝑦 = 2𝑎𝑏 𝑖 𝑎 = 𝑦, 𝑤𝑖ę𝑐

8𝑥 = 2𝑥𝑏 /: 2𝑥 → 4 = 𝑏 12𝑦 = 2𝑦𝑏/: 2𝑦 → 6 = 𝑏

(𝑥 − 4)2 = 𝑥 2 − 8𝑥 + 16 (𝑦 − 6)2 = 𝑦 2 − 12𝑦 + 36

𝑥 2 − 8𝑥 + 𝟏𝟔 − 𝟏𝟔 + 𝑦 2 + 12𝑦 + 𝟑𝟔 − 𝟑𝟔 + 27 = 0

𝒙𝟐 − 𝟖𝒙 + 𝟏𝟔 − 𝟏𝟔 + 𝒚𝟐 + 𝟏𝟐𝒚 + 𝟑𝟔 − 𝟑𝟔 + 27 = 0

(𝒙 − 𝟒)𝟐 − 𝟏𝟔 + (𝒚 + 𝟔)𝟐 − 𝟑𝟔 + 27 = 0

(𝑥 − 𝟒)2 + (𝑦 + 𝟔)2 − 𝟐𝟓 = 0

(𝑥 − 𝟒)2 + (𝑦 + 𝟔)2 = 𝟐𝟓

Ś𝑟𝑜𝑑𝑒𝑘 𝑜𝑘𝑟ę𝑔𝑢 𝑡𝑜 𝑺(𝟒; −𝟔), 𝑎 𝑝𝑟𝑜𝑚𝑖𝑒ń 𝑡𝑜 𝟓

51
~ Kowalko Paweł
Rozłączne zewnętrznie Styczne zewnętrznie
|𝐴𝐵| > 𝑟1 + 𝑟2 |𝐴𝐵| = 𝑟1 + 𝑟2

Przecinające się Styczne wewnętrznie

|𝑟1 − 𝑟2 | < |𝐴𝐵| < 𝑟1 + 𝑟2 |𝐴𝐵| = |𝑟1 − 𝑟2 |

Rozłączne wewnętrznie
|𝐴𝐵| < |𝑟1 − 𝑟2 |

52
~ Kowalko Paweł
 Jak rozwiązywać zadania z stereometrii?
1. Rozpoznaj jaką bryłę masz narysować/jaki przekrój w bryle
2. Rysunek musi być duży i wyraźny
3. Ponazywaj wszystkie wierzchołki i przerysuj jak najbardziej potrzebne
przekroje, co spowoduje, że zadanie zamieni się na planimetrię
4. Rozpoznaj słowa kluczowe. Zwróć uwagę na:
 Wpisaniu lub opisaniu okręgu na podstawie w ostrosłupie (warunki nachyleń
ścian, krawędzi itd. – kliknij tutaj)
 kąty w ostrosłupie i graniastosłupie
 Tw. o 3 prostych prostopadłych

53
~ Kowalko Paweł
 GRANIASTOSŁUPY
Kąt między przekątną Kąt między przekątną
graniastosłupa, a płaszczyzną graniastosłupa, a krawędzią
podstawy podstawy

Kąt między przekątną podstawy, a Kąt między przekątną graniastosłupa,

przekątną ściany bocznej a krawędzią boczną

54
~ Kowalko Paweł
Kąt między przekątna ściany bocznej Kąt między przekątnymi ścian
a płaszczyzną podstawy bocznych

Kąt nachylenia przekątnej ściany bocznej graniastosłupa prawidłowego

trójkątnego do sąsiedniej ściany bocznej

 Twierdzenie o trzech prostych prostopadłych

Jeżeli prosta a jest prostopadła do prostej b i prosta c

jest rzutem (cieniem) prostej b to również prosta a
jest prostopadła do prostej c.

 Odległość zawsze jest pod kątem prostym (90st)

55
~ Kowalko Paweł
NACHYLENIA W OSTROSŁUPACH
 Kąt między płaszczyzną  Kąt między płaszczyzną
(wysokością) ściany bocznej, a podstawy, a płaszczyzną ściany
płaszczyzną podstawy bocznej

 Kąt między sąsiednimi płaszczyznami bocznymi (między ścianami bocznymi) -

kąt dwuścienny

Skorzystaj z podobieństwa ∆𝑶𝑪𝑮~∆𝑶𝑪𝑺

56
~ Kowalko Paweł
 Przekrój poprowadzony  Przekrój poprowadzony
prostopadle do płaszczyzny równolegle do podstawy
podstawy przechodzącej przez (Zawsze taka sama figura co w
wierzchołek podstawie tylko zmniejszona)

 Przekrój poprowadzony z krawędzi podstawy prostopadle do

płaszczyzny bocznej

57
~ Kowalko Paweł
 Trapez równoramienny Trójkąt równoramienny Trójkąt równoramienny

Skorzystaj z
 Powiązań odcinków między przekrojami,
 podobieństwa ∆𝐵𝐶𝑆 ~ ∆𝐸𝐹𝑆(𝑘𝑘𝑘)
 podobieństwa ∆𝐺𝐻𝐼 ~ ∆𝑂𝑆𝐻(𝑘𝑘𝑘)

58
~ Kowalko Paweł
HACZYKI ZADAŃ (TIPY):
 Jeżeli w Ostrosłupie (wystarczy Jeden spełniony warunek):
 krawędzie boczne są takie same
 krawędzie boczne są nachylone do płaszczyzny
podstawy pod tym samym kątem.
To w podstawę da się opisać okrąg i spodek wysokości ostrosłupa
jest jednocześnie środkiem okręgu opisanego

 Jeżeli w Ostrosłupie (wystarczy Jeden spełniony warunek):

 ściany boczne są nachylone do płaszczyzny
podstawy pod tym samym kątem (wysokości
ścian bocznych są nachylone do płaszczyzny
podstawy pod tym samym kątem).
 wysokości ścian bocznych są takie same
To w podstawę da się wpisać okrąg

UWAGA! Twierdzenie działają niezależnie od kształtu

podstawy (nie musi być ona trójkątem)

POCHODNA
Przykład
Obliczamy wszystko na podstawie karty wzorów – jak dana
kombinacja się zachowuje
𝟏
𝑓(𝑥 ) = 2√𝒙 + 2𝒙𝟑 + 7𝒙 + 𝟖 +
𝒙
𝟏 (−𝟏)
𝑓(𝑥 )′ = 2 ∗ + 2 ∗ 𝟑𝒙𝟐 + 𝟕 + 𝟎 +
𝟐√𝒙 𝒙𝟐

59
~ Kowalko Paweł
 *Pochodna z pochodnej
Obliczając pochodną złożoną, należy pamiętać o pochodnej ze
„środka funkcji - podfunkcji”
𝑓(𝑥 ) = 2√𝟕𝒙 + 𝟐 + 2(𝒙 − 𝟑)𝟑

𝑓(𝑥 )′ = 2(√𝟕𝒙 + 𝟐)′ + 2((𝒙 − 𝟑)𝟑 )′

𝟏
𝑓(𝑥 )′ = 2 ∗ ∗ (𝟕𝒙 + 𝟐)′ + 2 ∗ 𝟑(𝒙 − 𝟑)𝟐 ∗ (𝒙 − 𝟑)′
𝟐√𝟕𝒙 + 𝟐
𝟏 𝟏𝟒
=2∗ ∗ 𝟕 + 2 ∗ 𝟑(𝒙 − 𝟑)𝟐 ∗ 𝟏 = + 6(𝒙 − 𝟑)𝟐
𝟐√𝟕𝒙 + 𝟐 𝟐√𝟕𝒙 + 𝟐

Pochodną z pierwiastkiem możesz obliczyć najprościej w ten sposób:

1. Wsadzasz liczbę przed pierwiastek pod pierwiastek i następnie piszesz
taki komentarz:
′
𝒇(𝒙)′ = (𝟐𝒙 − 𝟑)(√𝟕𝐱 + 𝟐)′ = √(2x − 3)2 (7x + 2)
′ ′
= √(4𝑥 2 − 12x + 9)(7x + 2) = √28𝑥 3 − 76𝑥 2 + 39𝑥 + 18

„Pierwiastek osiąga największą/najmniejszą wartość (zależy co

jest napisane w poleceniu) wtedy kiedy liczba pod pierwiastkiem
jest największa/najmniejsza”
2. Następnie zapisujesz, naszą funkcję f(x) jako oddzielną funkcję g(x) z pod
pierwiastka
𝑔(𝑥 ) = (28𝑥 3 − 76𝑥 2 + 39𝑥 + 18)′
liczysz sobie z tego pochodną, ekstremum i podajesz odpowiedź

60
~ Kowalko Paweł
STYCZNA DO WYKRESU f(x)=𝑥 2 + 2𝑥 − 7
Wyznacz wzór stycznej: y=f(𝑥0 )’x+b , gdzie P(-3;2) czyli P(𝒙𝟎 , 𝑦) jest punktem
wspólnym wykresu i stycznej 𝒇(𝒙) = 𝒙𝟐 + 𝟐𝒙 − 𝟕

1. Wyznaczamy współczynnik kierunkowy z pochodnej funkcji f(x), następnie

podstawiając 𝑥0 (𝑜𝑧𝑛𝑎𝑐𝑧𝑎 𝑝𝑖𝑒𝑟𝑤𝑠𝑧ą 𝑤𝑠𝑝ół𝑟𝑧ę𝑑𝑛ą𝑝𝑘𝑡 𝑠𝑡𝑦𝑐𝑧𝑛𝑜ś𝑐𝑖)
a=f(𝒙𝟎 )’
𝑎 = 𝑓 (𝒙𝟎 )′ = 2𝑥 + 2
𝑎 = 𝑓(−𝟑) = 2 ∗ (−3) + 2 = −4
2. Podstawiamy współczynnik kierunkowy i punkt wspólny obliczając b ze
wzoru y=ax+b
𝑦 = −4𝑥 + 𝑏
2 = −4 ∗ (−3) + 𝑏
−10 = 𝑏
3. Podstawiamy obliczone a i b, otrzymując wzór stycznej
3. 𝑦 = −4𝑥 − 10

ZADANIA OPTYMALIZACYJNE (kolejność rozwiązywania):

1. Rysunek
2. Określenie danych i założeń (założenia występują na rysunku oraz w
równaniach/nierównościach przez Nas skonstruowanych – Pamiętaj
każde równanie/nierówność musisz zawrzeć w założeniach i obliczyć czy
przypadkiem nie jest tam schowany warunek)
3. Wyznaczenie wzoru za pomocą jednej zmiennej
4. Pochodna po wyznaczonym wzorze
5. Ekstremum (przyrównanie wzoru pochodnej do 0) i sprawdzenie czy
ekstremum mieści się w założeniach
6. Rysunek pochodnej/Tabela i określenie czy ekstremum jest
MAX (z + robi się -) czy MIN (z – robi się +)
7. Podanie odpowiedzi

61
~ Kowalko Paweł
 monotoniczność funkcji f(x):
𝑓(𝑥) ↗ wtedy, gdy 𝑓′(𝑥) > 0,
𝑓(𝑥) ↘ wtedy, gdy 𝑓′(𝑥) < 0,
UWAGA! Gdy 𝒇′ (𝒙) = 𝟎 to nie jest funkcja stała, tylko
potencjalne wierzchołki funkcji (Ekstrema).

 Ekstremum lokalne to największa (maksimum) lub najmniejsza

(mnimum) wartość osiągana przez funkcję w pewnym fragmencie
wykresu (wartości w wierzchołkach wykresu).
Ekstremum lokalne liczymy jako pochodna funkcji = 0 (𝒇′ (𝒙) = 𝟎),
która musi spełnić określone warunki:
 minimum lokalne jest wtedy, gdy pochodna 𝑓’(𝑥) w swoim miejscu
zerowym zmienia znak z – na + (czyli funkcja f(x) najpierw malała,
potem rosła),
 maksimum lokalne jest wtedy, gdy pochodna 𝑓’(𝑥) w swoim miejscu
zerowym zmienia znak z + na – (czyli funkcja f(x) najpierw rosła,
potem malała)
 jeśli pochodna nie zmienia znaku to dla tego argumentu funkcja nie
osiąga ani minimum ani maksimum lokalnego,

TIP. Jak rysujesz wykres pochodnej to współczynnik kierunkowy

zawsze bierzesz z POCHODNEJ a NIE Z EKSTREMUM!

62
~ Kowalko Paweł
Przykład. Pewien zakład otrzymał zamówienie na wykonanie prostopadłościennego zbiornika
(całkowicie otwartego od góry) o pojemności 144 𝑚3 . Dno zbiornika ma być kwadratem. Żaden
z wymiarów zbiornika (krawędzi prostopadłościanu) nie może przekraczać 9 metrów. Całkowity
koszt wykonania zbiornika ustalono w następujący sposób:

– 100 zł za 1 𝑚3 dna

– 75 zł za 1 𝑚3 ściany bocznej.

Oblicz wymiary zbiornika, dla którego tak ustalony koszt wykonania będzie
najmniejszy.

𝑎, 𝑏 > 0 𝑎, 𝑏 < 9 → 𝑎, 𝑏 ∈ (0,9)

𝑉 = 144𝑚3
𝟏𝟒𝟒
𝑉 = 𝑎 2 ∗ 𝑏 = 144 => 𝒃 = 𝟐
𝒂

𝐾𝑜𝑠𝑧𝑡: 𝑃𝑜𝑙𝑒𝑝𝑜𝑑𝑠𝑡𝑎𝑤𝑦 ∗ 100𝑧ł + 4 ∗ 𝑃𝑜𝑙𝑒𝑏𝑜𝑐𝑧𝑛𝑒 ∗ 75𝑧ł

𝐾: 𝑎 2 ∗ 100𝑧ł + 4 ∗ 𝑎 ∗ 𝒃 ∗ 75𝑧ł
𝟏𝟒𝟒 43200
𝐾: 𝑎 2 ∗ 100𝑧ł + 4 ∗ 𝑎 ∗ 𝟐 ∗ 75𝑧ł = 100𝑎 2 +
𝒂 𝑎
43200
𝑃𝑜𝑐ℎ𝑜𝑑𝑛𝑎 𝑝𝑜 𝐾 ′ : 200𝑎 −
𝑎2
43200
𝐸𝑘𝑠𝑡𝑟𝑒𝑚𝑢𝑚: 200𝑎 − =0
𝑎2 Z – robi się + na rys. wykresu
43200
200𝑎 − = 0 /∗ 𝑎 2 pochodnej, dlatego dla a=6 jest
𝑎 2
wartość najmniejsza
200𝑎 3 − 43200 = 0 /: 200
𝑎 3 = 216 /√ 144 144
𝒂 = 6 ∈ (0,9) 𝒃= = = 4 ∈ (0,9)
62 36

Odp. Wymiary: 4m x 4m x 6m

63
~ Kowalko Paweł
 P PRAWDOPODOBIEŃSTWO
(𝒏𝒏) = 𝟏 (𝒏𝟎) = 𝟏 (𝒏𝟏) = 𝟏

 𝒏! = 𝒏 ∗ (𝒏 − 𝟏)(𝒏 − 𝟐)(𝒏 − 𝟑)! (przykładowe rozpisanie)

(𝒏−𝟒)! (𝒏−𝟒)! (𝒏−𝟒)∗(𝒏−𝟓)∗(𝒏−𝟔)∗(𝒏−𝟕)! (𝒏−𝟒)(𝒏−𝟓)(𝒏−𝟔)
 (𝒏−𝟒
𝟑
)= = = =
𝟑!∗(𝒏−𝟒−𝟑)! 𝟑!∗(𝒏−𝟕)! 𝟑!∗(𝒏−𝟕)! 𝟐∗𝟑
 Zdarzenie główne A i zdarzenie przeciwne A’ jest zawsze równe 100%=1 (A+A’=1)

Pięciocyfrowy ciąg malejący: (𝟏𝟎

𝟓
)

10 – liczba cyfr możliwych do wykorzystania 5- liczba miejsc do ułożenia

Pięciocyfrowy ciąg rosnący: (𝟗𝟓)

9- liczba cyfr do wykorzystania z wykluczeniem 0(zero nie może być z przodu, gdyż nie będzie to
wtedy liczba pięciocyfrowa 5- liczba miejsc do ułożenia

Działanie na kreskach zawsze uwzględnia kolejność (jeżeli kolejność ma nie mieć

znaczenia trzeba podzielić przez liczbę miejsc silnia)

KOMBINACJA (𝒏𝒌) (Kolejność nie ma znaczenia, czy to czarna i biała kulka, czy biała i
czarna kulka, obiekty nie powtarzają się)

 Losowanie wierzchołków, np. losujemy 2 wierzchołki w siedmiokącie (72)

 Tworzenie liczb z wykluczeniem możliwości kiedy na początku jest zero, np.
szóstka na dwóch miejscach w liczbie 7cyfrowej (72)
 Windy, np. dwie osoby z pięciu wysiadają na tym samym piętrze (52)
 Wybór rzeczy, osób, np. wybieram 3 książki z 10 (10
3)

64
~ Kowalko Paweł
 UWAGA! Jeżeli kolejność ma znaczenie to mnożymy jeszcze razy 𝒌!
Przykład. Wybieram 3 osoby z 10 to będzie (10
3 ),
a wybieram 3 osoby z 10 i
ustawiam ich w rzędzie to będzie (10
3)
∗ 3! (czyli potocznie nazywana Wariacja
bez powtórzeń)

 Rotacja w usadzaniu, np. wybieram trzy dziewczyny z 10 i mają siedzieć obok

siebie (10
3
) ∗ 3!
 Rotacja w rozstawianiu, np. Wybieram cztery książki biograficzne z 8 i
układam je obok siebie (84) ∗ 4!
 Rotacja w losowaniu, np. Losujemy dwie kule ponumerowane od 1 do 10 i
ustawiamy w rzędzie tworząc liczbę (10
2)
∗ 2!

Schemat Bernoulliego
 Zadania prawda/fałsz 𝑃𝑛 (𝑘) = (𝑛𝑘) ∗ 𝑝𝑘 𝑞𝑛−𝑘 , gdzie
 Rzucanie monetą i trafienie n - liczba prób
odpowiedniej ilości razy k - liczba sukcesów
 Rzucanie kostką pojedynczo p - prawdopodobieństwo sukcesu
q - prawdopodobieństwo porażki
TIPY:
1. Gdy dla 𝑘 > 15 prawdopodobieństwo wynosi 𝑃(𝑘 > 15) < 0,4 to
możemy zawsze sytuację odwrócić i napisać, że dla 𝑘 ≤ 15
prawdopodobieństwo wynosi 𝑃(𝑘 ≤ 15) ≥ 0,6. Pamiętając, że k jest
liczbą naturalną, możemy to wykorzystać w ten sposób:

Przykład:
Dla 𝑘 > 3 prawdopodobieństwo wynosi 𝑃(𝑘 > 3) < 0,2 więc
Dla 𝑘 ≤ 3 prawdopodobieństwo wynosi 𝑃(𝑘 ≤ 3) ≥ 0,8
Zatem 𝑘 ≤ 3, 𝑘𝜖𝑁 to znaczy, że 𝑘 = {0,1,2,3}, czyli
𝑃(𝑘 = 0) + 𝑃(𝑘 = 1) + 𝑃(𝑘 = 2) + 𝑃(𝑘 = 3) ≥ 0,8
65
~ Kowalko Paweł
Zadanie 1. Żeby zdać egzamin musisz odpowiedzieć dobrze na minimum 13 pytań dobrze z 15.
Prawdopodobieństwo trafienia dobrej odpowiedzi wynosi 20%, gdyż jest 5 propozycji, a tylko
jedna prawidłowa. Oblicz prawdopodobieństwo zdania egzaminu jeżeli zgadujesz.

*Zdam Egzamin przy 13, 14 i 15 dobrze podanych odpowiedziach. Na trafienie

odpowiedzi mam 20% szans, a na nie trafienie odpowiedzi mamy 80% szans.

n=15; k to odpowiednio 13,14,15; p=20%; q=80%

15 15 15
( ) ∗ 0,213 ∗ 0,82 + ( ) ∗ 0,214 ∗ 0,81 + ( ) ∗ 0,215 ∗ 0,80
13 14 15
Zadanie 2. Rzucam monetą 6 razy. Oblicz prawdopodobieństwo rzucenia reszki
minimum 4 razy.

*Mogę rzucić reszkę 4,5 i 6 razy. Sukces rzucenia reszki i orła w każdym rzucie
wynosi 50%.

n=6; k to odpowiednio 4,5,6; p=50%; q=50%

6 6 6
( ) ∗ 0,5 ∗ 0,5 + ( ) ∗ 0,5 ∗ 0,5 + ( ) ∗ 0,56 ∗ 0,50
4 2 5 1
4 5 6

Tworzymy liczbę trzycyfrową z cyfr {1,2,3,4,5,6,9}. Oblicz

prawdopobieństwo wylosowania liczby mniejszej od 748.
Rozkładamy na warianty dla jedności, dziesiątki, setki itd.

1. Obliczamy ilość liczb z przedziału 𝟕𝟒𝟎 ≤ 𝒙 < 𝟕𝟒𝟖

2. Obliczamy ilość liczb z przedziału 𝟕𝟎𝟎 ≤ 𝒚 < 𝟕𝟒𝟎
3. Obliczamy ilość liczb z przedziału 𝟏𝟎𝟎 ≤ 𝒛 < 𝟕𝟎𝟎
1 1 6
Odp 1. ∗ ∗ = 6 – jako pierwsza liczba może stać tylko 7, druga liczba
7 4 1,2,3,4,5,6
tylko 4, a trzecia liczba 1,2,3,4,5,6

66
~ Kowalko Paweł
 1 3 7
Odp 2. ∗ ∗ = 21 – jako pierwsza liczba może stać tylko 7, druga
7 1,2,3 1,2,3,4,5,6,9
liczba tylko 1,2,3, a trzecia liczba 1,2,3,4,5,6,9
6 7 7
Odp 3. ∗ ∗ = 252 – jako pierwsza liczba może stać tylko
1,2,3,4,5,6 1,2,3,4,5,6,9 1,2,3,4,5,6,9
1,2,3,4,5,6, druga i trzecia liczba 1,2,3,4,5,6,9

Liczb trzycyfrowych mniejszych od 748 z cyfr {1,2,3,4,5,6,9} możemy ułożyć

252+21+6=279

Liczby o narzuconych cyfrach, sumie/iloczynie cyfr

 Przykład 1: Oblicz, ile jest liczb ośmiocyfrowych, w zapisie których

występują dokładnie dwie jedynki i dokładnie trzy trójki.
 Przykład 2: Oblicz, ile jest wszystkich liczb siedmiocyfrowych, których
iloczyn cyfr jest równy 12.
 Przykład 3: Ile jest liczb naturalnych, które są dzielnikami liczby 5200?
 pierwsza pozycja jest najważniejsza ze względu na to, że nie może stać
tam zero (nie jest to wtedy liczba np. ośmiocyfrowa tylko
siedmiocyfrowa)
 Są 2 opcje na obliczenie
1. Obliczamy ilość liczb kiedy zero nie jest z przodu
2. Obliczamy wszystkie liczby (nie ważne czy zero jest z przodu czy nie
ma) oraz obliczamy liczby w których zero jest koniecznie z przodu.
Następnie odejmujemy od siebie zbiory i otrzymujemy ilość liczb
kiedy zero nie jest na pewno z przodu

Realistyczny kontekst
 Przykład: Podczas całego sezonu w lidze piłkarskiej rozegrano 280
spotkań. Ile drużyn brało udział w rozgrywkach, jeśli wiadomo, że każda
drużyna grała z każdą mecz i rewanż?

Stosuje się wzór dwumianowy Newtona (𝒏𝒌) *2(bo rewanż)

67
~ Kowalko Paweł
Losowanie kul z urny
 Przykład: Z urny zawierającej n+1 kul, w tym 8 białych, losujemy kolejno
dwie kule bez zwracania. Zbadaj, dla jakich wartości n
prawdopodobieństwo wylosowania dwóch białych kul będzie większe od
0,2.

Stosuje się wzór dwumianowy Newtona (𝒏𝒌)

Obliczanie sumy wszystkich liczb spełniających warunek.

 Przykład: Oblicz sumę wszystkich liczb czterocyfrowych o różnych
cyfrach, w których występują cyfry 3, 5, 7, 8.

 pierwsza pozycja jest najważniejsza ze względu na to, że nie może stać

tam zero (nie jest to wtedy liczba np. ośmiocyfrowa tylko
siedmiocyfrowa)
 Są 2 opcje na obliczenie
1. Obliczamy ilość liczb kiedy zero nie jest z przodu
2. Obliczamy wszystkie liczby (nie ważne czy zero jest z przodu czy
nie ma) oraz obliczamy liczby w których zero jest koniecznie z
przodu. Następnie odejmujemy od siebie zbiory i otrzymujemy
ilość liczb kiedy zero nie jest na pewno z przodu
Liczbę trzycyfrową ABC można przedstawić jako
100A+10B+C (A - cyfra setek, dlatego mnożymy przez 100,
analogicznie B – cyfra dziesiątek, C – cyfra jedności),

68
~ Kowalko Paweł
Cyfry parzyste i nieparzyste

 Przykład: Oblicz, ile jest liczb czterocyfrowych, w których zapisie są trzy

cyfry parzyste i jedna nieparzysta.

 pierwsza pozycja jest najważniejsza ze względu na to, że nie może stać

tam zero (nie jest to wtedy liczba np. ośmiocyfrowa tylko
siedmiocyfrowa)
 można rozbić zadanie na przypadki, gdzie w jednym przypadku na
początku stoi cyfra nieparzysta, a w drugim przypadku na początku stoi
cyfra parzysta (nie zero),

Najwygodniej jest wypisać ręcznie wszystkie położenia

cyfr spełniające ten warunek i je zliczyć

Podzielność

 Przykład: Oblicz, ile jest liczb piętnastocyfrowych podzielnych przez 9,

których cyframi są tylko 3 lub 2.

 podzielność przez liczbę jest jedynym założeniem, korzystamy więc z

własności ciągu arytmetycznego
Skorzystać z zasad podzielności przez podaną liczbę

Rzut kostką
 Przykład: Oblicz prawdopodobieństwo, że w rzucie sześcioma
sześciennymi kostkami do gry uzyskamy sumę oczek różną niż 27.
 uzyskanie sumy równej 27 jest mało prawdopodobne, obliczeń będzie
mniej, gdy wykorzysta się więc zdarzenie przeciwne do zdarzenia z
treści zadania - liczymy przeciwny zbiór i odejmujemy
prawdopodobieństwo od 1
Traktujemy jako sześć rzutów kostką niż jeden rzut
sześcioma kostkami
69
~ Kowalko Paweł
Działania na zbiorach - Korzystamy ze wzorów:

• 𝑃(𝐴\𝐵) = 𝑃(𝐴 ∪ 𝐵) − 𝑃(𝐵) = 𝑃(𝐴) − 𝑃(𝐴 ∩ 𝐵),

• (𝐵\𝐴) = 𝑃(𝐴 ∪ 𝐵) − 𝑃(𝐴) = 𝑃(𝐵) − 𝑃(𝐴 ∩ 𝐵),

UWAGA! Warto narysować wizualizacje zbioru

Prawdopodobieństwo warunkowe

 Przykład: Ze zbioru liczb {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10} losujemy kolejno ze

zwracaniem dwie liczby. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia, że
iloczyn wylosowanych liczb jest podzielny przez 6, jeśli wiadomo, że jest
on większy od 15.

Gdy trafimy na słowa „jeśli wiadomo”

lub „pod warunkiem” automatycznie
musimy skorzystać ze wzoru na
prawdopodobieństwo warunkowe:
|𝐀 ∩ 𝐁| - zdarzenie, że iloczyn liczb podzielny przez 6 i jednocześnie
większy niż 15 (to, co w treści występuje przed słowami „jeśli wiadomo”)
|𝐁| - iloczyn liczb większy niż 15 (to, co w treści występuje po słowach
„jeśli wiadomo”)

Prawdopodobieństwo zdarzeń wieloetapowych

 Przykład: W pierwszej urnie są 3 białe i 4 czarne kule, a w drugiej 6
białych i 5 czarnych. Z drugiej urny przekładamy dwie kule do pierwszej
urny, a następnie z urny pierwszej losujemy jedną kulę. Oblicz
prawdopodobieństwo wylosowania kuli czarnej.
 kolejne etapy zależą od wyniku poprzednich etapów
70
~ Kowalko Paweł
SPOSOBY ROZWIĄZYWANIA ZADAŃ „WYKAŻ, ŻE”
1. Szukamy wzory skróconego mnożenia
2. Wyznaczamy coś przed nawias (z całości albo parami)
3. Mnożymy przez jakąś liczbę (w 99% przypadkach – przez 2)
4. Potęgujemy obie strony
5. Usuwamy mianownik i przenosimy wszystko na jedną stronę
6. Coś dodajemy lub odejmujemy / rozdzielamy

*Pamiętaj o kolejności rozwiązywania:Założeniach -> Teza -> Komentarz (C.N.D)

TYPY ZADAŃ:

Uzasadnij, że dla każdej liczby całkowitej k liczba 𝟐𝒌𝟒 + 𝟒𝒌𝟑 − 𝟐𝒌𝟐 −

𝟒𝒌 jest podzielna przez 24.
• Skorzystać z twierdzenia, że iloczyn n kolejnych liczb całkowitych jest
podzielny przez n!, np. iloczyn trzech kolejnych liczb całkowitych jest
podzielny przez 4! (4 ∗ 3 ∗ 2 ∗ 1), czyli przez 24 (podzielność przez 2 i 3 i
4)

Wykaż, że dla każdej liczby całkowitej k liczba 𝒌(𝒌 + 𝟏)(𝒌 + 𝟗)(𝒌𝟐 + 𝟏) jest
podzielna przez 5.
• Jeżeli nie da się wyciągnąć 5 przed nawias to trzeba osobno
podstawić za k wyrażenia:
5𝑛, 5𝑛 + 1, 5𝑛 + 2, 5𝑛 + 3, 5𝑛 + 4
Następnie sprawdzić dla każdego przypadku czy któryś z czynników
𝐤, (𝐤 + 𝟏), (𝐤 + 𝟗), (𝐤 𝟐 + 𝟏)
Jest podzielny przez 5. Jest to postać iloczynowa, więc wystarczy, żeby
jeden nawias był podzielny przez 5, żeby całe wyrażenie było podzielne
przez 5.

71
~ Kowalko Paweł
 𝟑 𝟑
Wykaż, że √𝟏𝟎 + 𝟔√𝟑 + √𝟏𝟎 − 𝟔√𝟑 = 𝟐

 zwinąć wyrażenia podpierwiastkowe do wzorów (𝑎 ± 𝑏)2lub (𝑎 ± 𝑏)3

Zgadujemy, że:
2 3
(1 + √3)3 = 13 + 3 ∗ 12 ∗ √3 + 3 ∗ 1 ∗ √3 + (√3) = 1 + 3√3 + 9 + 3√3 = 10 + 6√3
2 3
(1 − √3)3 = 13 − 3 ∗ 12 ∗ √3 + 3 ∗ 1 ∗ √3 − (√3) = 1 − 3√3 + 9 − 3√3 = 10 − 6√3
Więc:
3 3 3 3
√ (1 + √3) + √(10 − √3) = 2
1 + √3 + 1 − √3 = 2
2=2 →𝐿=𝑃
𝑐. 𝑛. 𝑑

Dowodzenie: trygonometria

 zacząć przekształcać od tej strony, która jest bardziej rozbudowana,

 korzystamy z przekształceń wzorów Viete’a
 korzystaj z „jedynki trygonometrycznej”
 zamieniać tangensy
 korzystać ze wzorów trygonometrycznych z karty wzorów

72
~ Kowalko Paweł
Na co zwracać UWAGĘ przy Dowodach Geometrycznych!
 Słowa kluczowe:

o czworokąt wpisany/opisany w okrąg,

o Dwusieczna kąta,

o Pola (Stosunki), itd

 Idealną figurą do liczenia jest TRÓJKĄT, gdyż w nim

zachodzi najwięcej twierdzeń:

o Kilkanaście wzorów na pole,

o tw. cosinusów,

o tw. sinusów,

o tw. dwusiecznej

o Inne (zapisane w teorii z planimetrii)

 NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJE:

o Tw. cosinusów/ tw. sinusów

o Podobieństwo figur

Zwróć uwagę na odpowiedź w zadaniu, do której masz

dojść. Często z niej jesteśmy wstanie wyperswadować o
jaki wzór chodziło autorowi, albo łatwiej jest znaleźć
powiązanie!

73
~ Kowalko Paweł