Materials Development Guidelines
Materials Development Guidelines
g]kfn ;/sf/
lzIff, lj1fg tyf k|ljlw dGqfno
kf7\oj|md ljsf; s]Gb|
;fgf]l7dL, eStk'
k|f/lDes afn/ljsf; tyf lzIffdf l;sfO ;xhLs/0fsf nflu A
:yfgLo l;sfO ;fdu|L ljsf; ;xof]uL k'l:tsf
B k|f/lDes afn ljsf; tyf lzIffdf l;sfO ;xhLs/0fsf nflu
:yfgLo l;sfO ;fdu|L ljsf; ;xof]uL k'l:tsf
k|f/lDes afn ljsf; tyf lzIffdf
l;sfO ;xhLs/0fsf nflu
:yfgLo l;sfO ;fdu|L ljsf;
;xof]uL k'l:tsf
g]kfn ;/sf/
lzIff, lj1fg tyf k|ljlw dGqfno
kf7\oj|md ljsf; s]Gb|
;fgf]l7dL, eStk'/
ljBfno lzIffsf] kf7\oj|md ljsf;sf nflu /fli6«o kf7\oj|md k|f?k, @)&^ n] lglb{i6 u/]sf l;4fGt
tyf :j?kdf cfwfl/t eO{{ plNnlvt ;Gbe{x?nfO{ ;d]t cfwf/ dfgL k|f/lDes afnljsf; tyf lzIff
kf7\os|d, @)&& n] lglb{i6 u/]sf p2]Zo tyf ;IfdtfnfO{ dWogh/ u/L of] ;fdu|L ljsf; u/LPsf] 5 .
lzIffdf ePsf gjLgtd ;f]r Pjd\ g]kfnsf] jt{dfg ;Gbe{ / :yfgLo cfjZostfnfO{ b[li6ut u/L
afnaflnsfsf] ;jf{ªu\ L0f ljsf;df ;xof]u k'¥ofpg] nIo;lxt afnljsf; tyf lzIffsf] dfu{lrqdf
cfwfl/t eO{{ pko'St l;sfO lj|mofsnfksf nflu ;fdu|L ljsf; / k|of]u ug{] p2]Zo /flvPsf] 5 / ;fy}
o;df kf7\oj|mddf ;dfj]z u/LPsf ljleGg ljifonfO{ cGt/;DalGwt u/L hLjg;fk]If agfpg] vfnsf]
l;sfO ;xhLs/0f k|lj|mof ;~rfng ug{] p2]Zo klg /flvPsf] 5 .
ljleGg ljwfsf lzIfs, ljz]if1 tyf lj1x?sf] ;xeflutfdf ;~rfng u/LPsf ljleGg sfo{zfnfsf
dfWodaf6 ljsf; u/LPsf] d:of}bfdf ljleGg If]qaf6 k|fKt ;'emfjx? lnO{ yk k[i7kf]if0f;d]tnfO{
cfwf/ dfg]/ kl/dflh{t :j?kdf tof/ u/L g]kfnsf ;DalGwt ;a} ljBfno tyf k|f/lDes afnljsf;
s]Gb|x?df sfo{/t lzIfs Pjd\ ;xhstf{x?af6 k|of]u ug{] u/L kf7\oj|md ljsf; s]Gb|af6 :jLs[t
ePsf] xf] .
of] ;fdu|L tof/ ug]{ j|mddf dxÎjk"0f{ ;xof]u k'¥ofpg' x'g] lj1 tyf ljz]if1, lzIfs Pjd\ ;DalGwt
;/f]sf/jfnfx?k|lt kf7\oj|md ljsf; s]Gb| xflb{s s[t1tf JoSt ub{5 . of] ;fdu|Lsf] sfof{GjognfO{
k|efjsf/L agfO{ afnaflnsfnfO{{ u'0f:t/Lo lj|mofsnfksf] cj;/ ;'lglZrt ug{] sfo{df ;Da4 ;a}af6
;lj|mo of]ubfgsf] ck]Iff u/LPsf] 5 . k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf] of] ;fdu|L ultzLn b:tfj]h
ePsfn] o;df ;'wf/ tyf kl/dfh{g ub{} cem k|efjsf/L agfpgsf nflu s]Gb|n] k|f/lDes afnlzIfs
tyf o;sf k|of]ustf{nufot ;DalGwt ;a}af6 lg/Gt/ /rgfTds ;'emfj k|fKt x'g] ck]Iff u/]sf] 5 .
wGojfb .
lj=;+= @)*)
kf7\oj|md ljsf; s]Gb|
;fgf]l7dL, eStk'/ .
v08 ! kl/ro !
v08 @ ;fdu|L lgdf{0f !)
! lrqkQL !)
@ j0f{kQL !#
# lrq jf cIf/ rf6{ / 8fO; !%
$ xfd|f] l6eL !&
% a|f];/ sf8{ !(
^ sljtf / uLtkQL @!
& vfB z[ª\vnf @#
* yf]Kn] lrqsf8{ @&
( khn @*
!) sfuhsf l;Gsf #@
!! ljleGg k|sfsf ks]6 #$
!@ 8f]ldgf] $)
!# gfukf; $$
!$ z'esfdgf sf8{ $%
!% rª\uf $^
!^ rf8af8 af]8{ $*
!& kfqf] jf Sofn]G8/ $(
!* 38L %)
!( hGdlbg rf6{ %!
@) ;do / sfdsf] rf6{ %@
@! emG8f %#
@@ xfd|f] j]zife"iff jf]8{ %%
@# gS;f %^
@$ /fli6«o lrX\gsf] lrq hf]8L %&
@% ljifoj:t'df cfwfl/t lzIf0fsf nflu :yfgLo ¿kdf %*
agfpg ;lsg] s]xL ;fdu|L
v08 ! kl/ro
k"j{k|fylds jf k|f/lDes afnljsf; pd]/sf afnaflnsfsf nflu cfwf/e"t l;k
;fy} ljifout l;k ljsf; ug{ pgLx? cg's"n / ljifoj:t' cg';f/sf ;fdu|L
tyf lj|mofsnfk k|of]u ubf{ l;sfOsf] hu alnof] x'g'sf ;fy} afnaflnsfnfO{{
lh1f;' tyf ;lj|mo agfpF5 . o;n] afnaflnsfsf] l;sfOnfO{ lbuf] agfpg'sf
;fy} ;jf{ª\uL0f ljsf;df ;xof]u k'¥ofpF5 . k"j{ k|fylds txsf afnaflnsfsf
nflu 7f];, cw{7f]; / cd"t{ j:t'af6 pgLx?s} k"j{cg'ejnfO{ k|fyldstfdf /fvL
5nkmn, k|Zgf]Q/, v]n, uLt h:tf ljlwaf6 pgLx?sf] ?lr / Ifdtfcg';f/sf
lj|mofsnfk ug{' u/fpg'k5{ . of] l;sfOsf nflu k"j{tof/L u/fpg] tx ePsfn]
;'gfO, af]nfO / ljljw lj|mofsnfksf dfWodaf6 zf/Ll/s, af}l4s, ;fdflhs,
;+j]ufTds / ljifout l;k ljsf; u/fpg'kb{5 . o;n] afnaflnsfsf] a'emfO
Ifdtfsf] ljsf; x'G5 / dflyNnf sIffdf l;sfOsf nflu ;xh x'G5 . o;y{ o;
txsf afnaflnsfsf nflu PsLs[t l;k ljsf; u/fpg w]/}eGbf w]/} ;fdu|Lsf]
kx'Fr ;'lglZrt ug'{k5{ . o; sfo{af6 afnaflnsfn] ?lrk"0f{ ;fdu|Lsf] 5gf]6sf]
cj;/ k|fKt ub{5g\ .
afnaflnsfsf] l;Sg] k|j[lQ tyf IfdtfnfO{ pgLx?s} jl/kl/ /x]sf ;fdu|L tyf
jftfj/0fn] ;xof]u k'¥ofpF5 . pgLx?df /x]sf] cGt/lglxt Ifdtf ljsf;sf
nflu l;sfO:t/df lg/Gt/ ;'wf/ Nofpg k|f/lDes afnljsf; sfo{j|mdn] ljleGg
v]n ;fdu|Lsf] k|of]uaf6 l;Sg] k|lj|mofdf ;xh tyf /dfOnf] l;sfO jftfj/0f
;d]t l;h{gf ub{5 . afnaflnsfn] /dfP/, v]n]/ l;Sg] jftfj/0f tof/ ug{sf
nflu v]n ;fdu|L dfq eP/ x'Fb}g . afnaflnsfsf] pd]/nfO{ Wofgdf /fvL To:tf
;fdu|L tof/ ug{ l;h{gzLn ;f]r, l;kfn' xft / ldlxg]tsf] cfjZostf kb{5 .
;fdflhs ljsf;
;fdu|Lsf dfWodaf6 afnaflnsf ldn]/ v]Ng],
Wofgs]lGb|t ug],{ g]tT[ j lng] h:tf ;fdflhs
l;ksf] ljsf; s;/L u/fpg ;lsG5 <
zf/Ll/s ljsf;
;fdu|Lsf] k|of]uaf6
s:tf cªux?sf] ;+j]ufTds ljsf;
ljsf; x'g] lsl;dsf Affnaflnsfn] ljleGg
v]n jf cEof; ;fdu|Lsf] k|of]uaf6 ;+j]u klxrfg tyf
u/fpg ;lsG5 < ;jf{ª\uL0f ljsf; Joj:yfkg ug{df
;fdu|Ln] s;/L d2t
ug{ ;S5 <
eflifs ljsf;
afnaflnsfsf] ;'gfO,
af]nfO, k"j{ k9fO tyf k"j{
n]vfOdf ;fdu|Ln] s;/L af}l4s ljsf;
d2t k'¥ofpg ;S5 < ;fdu|Laf6 s]s:tf
ljifoj:t'af/] 1fg a9\5 <
;f+:s[lts ljsf; s] s:tf ljz]iftfx?
;fdu|LnfO{ :yfgLo vfgkfg, yfxf x'G5 < s] s:tf
klx/g, rfnrng;Fu s;/L ts{x? ug{ ;Ifd x'G5g\ <
hf]8\g ;lsG5 <
!= lrqkQL
s'g} klg 7f]; j:t'nfO{ l;;fsnd / /ªsf] k|of]u u/L vfnL k]k/df h:tfsf]
To:t} ptfl/Psf] ;fdu|LnfO{ lrq elgG5 . efiff pTkfbgsf lx;fan] lrqx?nfO{
cGt/f{li6«o efiff elgG5 . lrq Pp6} 5 t/ efiff km/s x'G5 / klg a'emfO
cyf{t\ wf/0ff Pp6} x'G5 . To;sf/0f lrqnfO{ cGt/f{li6«o efiff elgG5 . xfd|f]
h:tf] ljljw dft[efiff af]Ng] ;d'bfosf afnaflnsfnfO{{ ;xh tl/sfn] l;sfO ug{
lrq cToGt dxÎjk"0f{ ;fdu|L x'G5 . sltko 7f];j:t' sIffdf pknAw u/fpg
;lsFb}g . o:tf] cj:yfdf l;sfOsf nflu lrqsf] k|of]u dxÎjk"0f{ x'G5 . sIffdf
pknAw 7f]; j:t'nfO{ klg lrqsf] dfWodaf6 k|:t't u/fpFbf afnaflnsfn] lrq /
7f];j:t'sf] ;DaGw cfFsng ug{ ;Sb5g\ / l;sfO ;/n x'G5 . lrqx? k|of]usf
lx;fan] km/s km/s ;fOhdf lgdf{0f ug{ ;lsG5 . lrqx? b'O{ lsl;daf6
agfpg ;lsG5 . j:t'ut lrqnfO{ lrqkQLdf agfpg ;lsG5 eg] ljifout
lrqnfO{ 7'nf] cfsf/df agfpg ;lsG5 .
cfjZos ;fdu|Lx?
Rff6{k]k/, lrq kf]:6/ jf lrq lk|G6, s}“rL, ljleGg cfsf/sf d]6fsf8{,
l;;fsnd, :s]n, km]lasf]n, a|;, /ª, afn'jf, dfs{/, wfuf], klGrª
l;sfO ljlw
cjnf]sg, JolStut sfo{, ;d"x v]n
k"j{tof/L
;fdu|L lgdf{0fsf nflu ;x;fdu|Lsf] Joj:yfkg / lj|mofsnfksf nflu ldNg]
a;fOsf] Joj:yf
tl/sf @
3gfsf/ jf rf/kf6f ePsf] sf7sf] uf]6L lng'xf];\ . cª\usf lrqx?
agfpg'xf];\ jf lk|G6 ug'{xf];\ . lrqsf8{df h'g h'g lrq 5g\ tL lrq;Fu
ldNg] lrq uf]6Lsf ;a} efudf 6fF:g'xf];\ . lrqsf8{nfO{ e'OFdf l˚Fhfpg'xf];\ .
ljBfyL{nfO{ kfn};Fu uf]6L v]Ng lbg'xf];\ . uf]6Lsf] dfly h'g lrq klN6G5 Tof]
sf8{ uf]6L xftdf xNnfP/ e'OFdf emfg]{ ljBfyL{sf] x'G5 . pgn] k]ml/ uf]6L xftdf
xNnfP/ e'OFdf emfg{ kfpg] 5g\ . o;/L kfn};Fu e'OFdf lkmFhfPsf] lrqsf8{
g;s'Gh]n uf]6L xftdf xNnfP/ e'OFdf emfg{ nufpg'xf];\ . cGTodf h;sf]
;fydf lrqsf8{ a9L x'G5 pgL ljh]tf x'g]5g\ .
tl/sf #
;a} lrqsf8{ nfdf] wfufdf pGg'xf];\ / sIffdf jf/kf/ x'gu] /L 6fFUg'xf];\ . ljBfyL{nfO{
nx/df /fVg'xf];\ / nx/df lxF8b\ } lrq b]vfpFb} gfd eGg nufpg'xf];\ .
;a} ljBfyL{sf] bflxg] xTs]nfdf Pp6f Pp6f lrqsf8{ afFlwlbg'xf];\ . b'O{
ljBfyL{nfO{ cfd'Gg] ;fd'Gg] /fVg'xf];\ . b'j} ljBfyL{sf] lrq sf8{ afFlwPsf]
xTs]nfnfO{ klg cfd'Gg] ;fd'Gg] x'g] u/L dfly p7fpg nufpg'xf];\ . To;kl5
s'/fsfgLsf] gd'gf
ltdL sf] xf} <
d sfg x'F . ltdL lg <
d cfFvf x'F .
ltdL s] sfd u5f}{ <
d t c¿n] af]n]sf] ;'Gg] u5'{ . clg ltd|f] sfd rflx“ s] xf] lg <
d]/f] sfd x]g]{ xf] .
o;/L 5f]6f] s'/fsfgL kfn};Fu ;a} ljBfyL{nfO{ u/fpg ;lsg] 5 .
v]n v]ln;s]kl5 ;fdu|L ;ª\sng ug'{xf];\ / ;'/lIft x'g]u/L /fVg'xf];\ .
@= j0f{kQL
afnaflnsfnfO{{ cfgf] gfd, ;fyLx?sf] gfd, cfgf kl/jf/sf ;b:ox?sf] gfd eGbf
;'/mdf s;/L pRrf/0f x'G5 eGg] s'/f hfgsf/L u/fpg j0f{kQLsf] k|of]u ug'{ pko'St
x'G5 . o;n] j0f{kQL;Fu v]Nbf v]Nb} ck|ToIf ?kdf cIf/ lrGg ;xof]u k'U5 .
pgLx?n] pRRff/0f ug]{ a9LeGbf a9L zAbx? ;fyLsf gfd, bfO, lbbL, alxgLsf
gfd tyf cfk"mn] k|of]u ug]{ j:t'sf gfd x'g\ . afnaflnsfn] w]/e} Gbf w]/} pRrf/0f
ug]{ zAbnfO{ v]nsf] dfWodaf6 k|of]udf NofpFbf l56f] a'emfO x'g] / kl5;Dd ;Demgf
/xg] x'G5 . of] lj|mofsnfkn] afnaflnsfsf] k"jc
{ g'ej;Fu k|ToIf ;DaGw /fVg] x'gfn]
v]n, s'/fsfgL, 5nkmn, k|Zgf]Q/df lgw{Ss ;xefuL x'g ;Sb5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
uQf sfuh, rf6{k]k/, :s]n, km/s km/s ;fOhsf d]6fsf8{, P kmf]/ sfuh,
l;;fsnd, sn/, dfs{/ k]g, s}“rL, 6]k, /ª\uLg sfuh, :6\ofKn/, wfuf],
9nfg lsNnf, cIf/ dfnf
l;sfO ljlw
cjnf]sg, JolStut sfo{, ;d"x v]n
k"j{tof/L
;fdu|L lgdf{0fsf nflu ;x;fdu|Lsf] Joj:yfkg / lj|mofsnfksf nflu ldNg]
a;fOsf] Joj:yf
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t PsLs[t
l;k ljsf;sf nflu lrq jf cIf/ rf6{ lgdf{0f ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
rf6{k]k/, :s]n, km/s km/s ;fOhsf d]6fsf8{, sf7sf] 8fO; -uf]6L_,
Pkmf]/ sfuh, l;;fsnd, sn/, dfs{/ k]g, s}“rL, ud, /ª\uLg sfuh
l;sfO ljlw
cjnf]sg, JolStut sfo{, ;d"x v]n
k"j{tof/L
;fdu|L lgdf{0fsf nflu ;x;fdu|Lsf] Joj:yfkg / lj|mofsnfksf nflu ldNg]
a;fOsf] Joj:yf
$= xfd|f] l6eL
of] z}lIfs ;fdu|L sf6'{g aS;f jf e]lg:6fsf kftf, kmn]s jf cGo pkof]uL :yfgLo
;fdu|L hf]8]/ l6eLsf] cfsf/df agfOG5 . clxn]sf] ;Gb{edf afnaflnsfx?
l6eL tyf sDKo'6/af6 lrq tyf sf6'{g x]/]/ /dfpg] ;fy} l;Sg] ;Gbe{df of]
;fdu|L pkof]uL x'G5 . of] ;fdu|Laf6 lrq 5nkmn u/fpg lgs} cfsif{s x'G5 .
ljBfyL{x?n] rfv lbP/ lrq 5nkmndf ;xefuL x'g] cj;/ kfpg] 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
!$ OGr l6eL cfsf/sf] sf6'g{ aS;f jf cGo ;fGble{s ;fdu|L, !$ OGr rf}8f
ePsf] % ld6/ ;'tL sk8f, a'9Lcf}n
“ fhlt df]6f !^ OGrsf rf/cf]6f n6\7L,
d / d]/f] kl/jf/;Fu ;DalGwt P kmf]/ ;fOhsf lrqx?, rf6{kk] /, :s]n,
l;;fsnd, sn/, dfs{/ k]g, s}r“ L, 6]k, /ª\uLg sfuh
l;sfO ljlw
cjnf]sg, JolStut sfo{, 5nkmn
k"j{tof/L
;fdu|L lgdf{0fsf nflu ;x;fdu|Lsf] Joj:yfkg / lj|mofsnfksf nflu ldNg]
a;fOsf] Joj:yf
%= a|f];/ sf8{
a|f];/ sf8{ !!x!$ OGrsf] d]6fsf8{nfO{ a/fa/ tLgefudf kmf]N8 u/L lgdf{0f
u/LG5 . of] sf8{nfO{ ;Demgf v]nsf ?kdf ljBfyL{nfO{ v]nfOG5 . of] sf8{sf]
tLg kmf]N8df ^ cf]6f kf6fx? x'G5g\ . ^ cf]6} kf6fx?df km/s km/s ljifosf
;"rgf lbg] cIf/ Pjd\ lrqx? ;dfj]z ug{ ;lsG5 . of] sf8{ ljBfyL{
;ª\Vofcg';f/ k|To]snfO{ k'Ug] u/L agfpg ;lsG5 .
cfjZos ;fdu|Lx?
rf6{kk] /, kmf]6f]skL k]k/, s}r“ L, ud, :s]n, lrq
l;sfO ljlw
cjnf]sg, JolStut sfo{, v]n
k"j{tof/L
;fdu|L lgdf{0fsf nflu ;x;fdu|Lsf] Joj:yfkg / lj|mofsnfksf nflu ldNg]
a;fOsf] Joj:yf
^= sljtf / uLtkQL
k|f/lDes pd]/sf afnaflnsfx?
afnefsfdf sljtf / :yfgLo nf]snodf
/lrPsf 5f]6f / ld7f uLt ufpg dg
k/fpF5g\ . pgLx?n] ufPsf uLtx?
kl5;Dd ;Demg ;S5g\ . uLt sljtfsf]
dfWodaf6 ljifoj:t'sf] Jofjxfl/s 1fg
lbg ;s] l;sfO dha't x'Fb} hfG5 .
5f]6f ld7f uLt sljtfx?nfO{ xft]
sf8{df n]lvPsf] 5 eg] To;sf8{nfO{
uLt sljtfkQL elgG5 . ‘d / d]/f]
kl/jf/’ cfwf/e"t l;k / ljifout l;k
;d]6\g] u/L sljtf uLt tof/ ug{
;lsG5 .
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t PsLs[t
l;k ljsf;sf nflu sljtf uLtkQL lgdf{0f ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
rf6{kk] /, s}r“ L, l;;fsnd, dfs{/, :s]n, lrq
l;sfO ljlw
cjnf]sg, JolStut sfo{
k"j{tof/L
;fdu|L lgdf{0fsf nflu ;x;fdu|Lsf] Joj:yfkg / lj|mofsnfksf nflu ldNg]
a;fOsf] Joj:yf
vfB z[ªv\ nf eGgfn] cfk"m / cfgf] kl/jf/n] b}lgs ?kdf vfgfdf k|of]u x'g]
vfBj:t' ;ª\sng u/L sIffsf]7fdf l;sfOsf nflu ;xh ?kdf k|of]u ug{ ;Sg] u/L
Joj:yfkg ug'{ xf] . vfB z[ªv
\ nfnfO{ sIffsf]7fdf tLg tl/sfaf6 Joj:yfkg ug{
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t PsLs[t
l;k ljsf;sf nflu vfB z[ª\vnf lgdf{0f ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
vfBj:t', rf6{kk] /, Knfl:6ssf a6\6f, 9nfg 8f]/L, Knfl:6ssf y}nf, d]6f sf8{,
;fOgk]g, 9nfg lsnf, s}r“ L, l;;fsnd, dfs{/, :s]n, kmf]6f]skL k]k/
l;sfO ljlw
cjnf]sg, JolStut sfo{, 5nkmn
k"j{tof/L
;fdu|L lgdf{0fsf nflu ;x;fdu|Lsf] Joj:yfkg / lj|mofsnfksf nflu ldNg]
a;fOsf] Joj:yf
tl/sf g+= !
Ps Ps d'7Lsf b/n] cGg, u]8fu'8L, g'g, lrgL, a];f/, d;nf, u'Gb|'s,
l;GsL, ;'s]sf] v';f{gL h:tf vfBj:t' ;ª\sng ug'{xf];\ .
tl/sf g+= @
Ps Ps d'7Lsf b/n] cGg, u]8fu'8L, g'g, lrgL, a];f/, d;nf, u'Gb|'s, l;GsL,
;'s]sf] v';f{gL h:tf vfBj:t' ;ª\sng ug'{xf];\ .
Ps b'O{ bfgf n;'g, Kofh, cb'jf, xn]bf], cfn' h:tf l56\6} glau|g] t/sf/L,
d;nf, sGbd'n ;ª\sng ug'{xf];\ .
tL j:t'x?nfO{ rf}yfO Knfl:6s y}nfdf /fVg'xf];\ .
d]6fsf8{sf] 6'jm| fdf vfBj:t'sf] gfd n]Vg'xf];\ / Knfl:6ssf y}nfaflx/ larefudf
kg]{ u/L l:6r ug'x{ f];\ / To; y}nfnfO{ rf6{kk] /df nfOg ldnfP/ 6fF:g'xf];\ .
sIffsf] ;fdu|L Joj:yfkg ug]{ s'g} 5]pdf jf leQfdf vfBj:t' s'gf 5'6\ofpg'xf];\
/ ToxfF ;hfP/ 6fF:g'xf];\ .
tl/sf g+= #
Ps Ps d'7Lsf b/n] cGg, u]8fu'8L, g'g, lrgL, a];f/, d;nf, u'Gb|'s, l;GsL
h:tf glau|g] vfBj:t' ;ª\sng ug'{xf];\ .
Ps b'O{ bfgf n;'g, Kofh, cb'jf, xn]bf], cfn' h:tf l56\6} glau|g] t/sf/L,
d;nf, sGbd'n ;ª\sng ug'{xf];\ .
tL j:t'x?nfO{ Knfl:6s y}nfdf /fVg'xf];\ .
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t PsLs[t
l;k ljsf;sf nflu yf]Kn] lrq sf8{ lgdf{0f ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
rf6{kk] /, d]6f sf8{, ;fOgk]g, s}r“ L, l;;fsnd, dfs{/, :s]n, dl;gf 9'ªu\ f,
cGg, u]8fu'8L, kmnkm"nsf bfgf, nK;Lsf xf8 .
l;sfO ljlw
cjnf]sg, JolStut sfo{, 5nkmn
k"j{tof/L
;fdu|L lgdf{0fsf nflu ;x;fdu|Lsf] Joj:yfkg / lj|mofsnfksf nflu ldNg]
a;fOsf] Joj:yf
(= khn
(=! lrq khn
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t PsLs[t
l;k ljsf;sf nflu lrq jf cIf/ khn lgdf{0f ug{ / k|of]u ug{ ;Sg] 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
rf6{kk] /, d]6f sf8{, ;fOgk]g, s}r“ L, l;;fsnd, dfs{/, :s]n
l;sfO ljlw
cjnf]sg, JolStut sfo{, ;d"x v]n
tl/sf @
;Unf] lrq / lrq khnsf 6'j|mfx? lbg'xf];\ .
ca ;Unf] lrq dfly 6'j|mfx? ldnfP/ /fVg nufpg'xf];\ . ldnfPkl5 :ofaf;L
lbg'xf];\ .
ca ;Unf] lrq x]b}{ 6'j|mfx? ldnfP/ ;Unf] agfpg nufpg'xf];\ .
o;}u/L j|mdzM ;Unf] lrq gx]/L 6'j|mfx? ldnfP/ ;Unf] agfpg nufpg'xf];\ .
k6s k6s cEof; u/fpg'xf];\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
ljleGg efu;lxtsf] /ª\uLg 3/sf] lrq, s'6 jf afSnf] uQf -la:s'6, rfprfpsf]
a6\6f_, km]lasf]n, snd, :s]n, s}r“ L
k"j{tof/L
b'O{ yfg 3/sf] p:t} lrq, ljifoj:t';DalGwt / cfjZos ;fdu|L ;ª\sng tyf
afnaflnsfsf] sfo{;Dkfbg / JolStut kmfOn clen]vLs/0f kmf/fdsf] Joj:yf
cfjZos ;fdu|Lx?
kmf]6f]skL k]k/ jf k'/fgf lstfasf kfgf, s}r“ L, km]lasf]n, :s]n
l;sfO ljlw
cjnf]sg, JolStut sfo{, ;d"x v]n
tl/sf g+= @
afnaflnsfnfO{{ uf]nf] 3]/fdf /fVg'xf];\ .
agfPsf] lkª k|bz{g ug'{xf];\ . k'tnLnfO{ lkª v]nfP/ b]vfpg'xf];\ .
afnaflnsfnfO{{ kfn};Fu sf6'{g k]k/ rnfpg lbO{ k'tnLnfO{ lkª v]nfpg
l;sfpg'xf];\ .
ltdLn] lkª v]n]sf 5f} egL k|Zg ug'{xf];\ / slxn], lsg v]n]sf] 5nkmn
k|Zgf]Q/ ug'{xf];\ .
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t /xL
PsLs[t l;k ljsf;sf nflu ljleGg k|sf/sf kk]6 lgdf{0f ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
k|To]s ;xefuLnfO{ k'/fgf] klqsf jf lrq k':ts ! cf]6f ;]tf] sfuh jf
rf6{k]k/ !, s}“rL ! aFf;sf l;Gsfx? -sl/a $ OGr nfdf] / @ nfOg
uf]nfOsf sl/a @) cf]6fsf b/n] k'Ug] u/L efu nufpg]_
k|of]u ljlw
s'g} af6fdf afn'jf jf w'nf]df6f] cfwf hlt /fVg'xf];\ .
syfdf ePsf kfqcg';f/sf lrqx? Tfof/L ug'{xf];\ .
afnaflnsfnfO{{ glhs} /fv]/ xfpefp ;lxt syf z'? ug{'xf];\ .
syfsf kfqx? cfpFbf ;DalGwt lrqx?afnaflnsf ePlt/ kmsf{pbF } uf8\gx' f];\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
k|To]s ;xefuLnfO{ ;]tf], sfnf] jf v}/f] /ªsf] sk8f cfwf ld6/, k'/fgf] sk8f,
! emf]nf, s}“rL !, l;of] @, wfuf] sk8fsf] /ªcg';f/, kk]6sf] 8«f6, n'ufsf
8«f6x?, sfnf] pmg, km]la|s sn/ /ftf] / sfnf], a|;, rs jf l;;fsnd .
k|of]u ljlw
xft] kk]6 afnaflnsfnfO{{ afnsyfsf] k|:t'ltsf nflu / lgod l;sfpg klg
k|of]u u/LG5 .
kk]6nfO{ xftdf l5/fP/ sfG5Lcf}“nf / a'9Lcf}“nf xfpefp ;lxt rnfpg] cEof;
ug{'xf];\ .
sk8fsf] kbf{df b'O{cf]6f xft l5g]{ Kjfnx? Afgfpg'xf];\ .
afnaflnsfnfO{{ syf ;'Gg pTk|]l/t ug'{xf];\ .
afnaflnsfnfO{{ glhs} /fv]/ kbf{af6 kk]6 nufPsf] xft l5/fpFb} syf ;'/m ug{x' f];\ .
syfdf ePsf kfqcg';f/sf xfpefp ub}{ syf k|:t't ug'{xf];\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
k|To]s ;xefuLnfO{ ljifoj:t' cg';f/sf] -h:t} M hgfj/ ljifodf v/fof]sf]
kk]6 agfpFbf -;]tf /ªsf] e'jf ePsf] sk8f @% ;]=dL, ! emf]nf, s}“rL !, l;of]
@ wfuf] sk8fsf] /ªcg';f/, kk]6sf] 8«f6, rs jf l;;fsnd, cfFvf agfpg]
b'O{cf]6f sfnf], cf]7sf nflu /ftf] 6fFs .
k|of]u ljlw
ljifoj:t'cg';f/sf kk]6 afnaflnsfnfO{{ afnsyfsf] k|:t'ltsf nflu / k|of]u
u/LG5 .
kk]6nfO{ xftdf l5/fP/ sfG5Lcf}“nf / a'9Lcf}“nf xfpefp;lxt rnfpg] cEof;
ug{'xf];\ .
sk8fsf] kbf{df b'O{cf]6f xft l5g]{ Kjfnx? Afgfpg'xf];\ .
afnaflnsfnfO{{ syf ;'Gg pTk|]l/t ug'{xf];\ .
afnaflnsfnfO{{ glhs} /fv]/ kbf{af6 xft l5/fpFb} xfpefp;lxt syf ;'/m ug{x' f];\ .
syfdf ePsf kfqcg';f/sf xfpefp ub}{ syf k|:t't ug'{xf];\ .
afnaflnsfnfO{{ klg kk]6sf] k|of]uaf6 syf eGg] cj;/ lbg'xf];\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
k|To]s ;xefuLnfO{ sk8f @% ;]= ld6/, k'/fgf] sk8f !) 6'j|mf, s}“rL !,
l;of] @, wfuf] sk8fsf] /ªcg';f/, kk]6sf] 8«f6, n'ufsf 8«f6x?,
sfnf] pg, km]la|s sn/ /ftf] / sfnf], a|;, rs jf l;;fsnd
k|of]u ljlw
cf}n] kk]6 afnaflnsfnfO{{ afnsyfsf] k|:t'ltsf nflu k|of]u u/LG5 .
kk]6nfO{ cf}“nfdf l5/fP/ xfpefp;lxt rnfpg] cEof; ug{'xf];\ .
sk8fsf] kbf{df b'O{cf]6f xft l5g]{ Kjfnx? Afgfpg'xf];\ .
afnaflnsfnfO{{ syf ;'Gg pTk|]l/t ug'{xf];\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
k'/fgf] Sofn]G8/sf] lrq jf cfkm}n] cfjZostfcg';f/sf] lrq tof/ ug],{ s}r“ L !,
ud !, sf6'g{ !, :s]n !, wfuf] !
k|of]u ljlw
wfuf] kk]6 afnaflnsfnfO{{ afnsyfsf] k|:t'ltsf nflu k|of]u u/LG5 .
sk8fsf] kbf{df b'O{cf]6f xft l5g]{ Kjfnx? Afgfpg'xf];\ .
wfu] kk]6nfO{ kb{fsf] Kjfnaf6 l5/fP/ xfpefp;lxt rnfpg] cEof; ug{x' f];\ .
afnaflnsfnfO{{ syf ;'Gg pTk|]l/t ug'{xf];\ .
afnaflnsfnfO{{ glhs} /fv]/ kbf{sf] Kjfnaf6 wfuf]df e'mlG8Psf] kk]6nfO{
l5/fP/ syf ;'/m ug{'xf];\ .
syfdf ePsf kfqcg';f/sf xfpefp ub}{ syf k|:t't ug'{xf];\ .
afnaflnsfnfO{{ klg kk]6sf] k|of]uaf6 syf eGg] cj;/ lbg'xf];\ .
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t /xL
PsLs[t l;k ljsf;sf nflu ljleGg k|sf/sf 8f]ldgf] lgdf{0f ug]{ 5g\ .
k|of]u ljlw
afnaflnsfnfO{{ hf]8fdf a;fP/ 8f]ldgf] v]Ng lbg'xf];\ .
h'g ljifoj:t'sf] l;sfO eO{/x]ssf] 5, ;f]xL ljifosf] 8f]ldgf] v]Ng lbg'xf];\ .
;xhstf{n] cjnf]sg dfq ug]{ tyf afnaflnsf cfkm}FnfO{ ;d:of ;dfwfg ug{]
cj;/ lbg'xf];\ . o;sf nflu cfjZostfcg';f/ ;xof]u klg ug'{xf];\ .
k|To]sn] Kflxnf] :t/ k"/f u/]kl5 csf]{ :t/ yk ub}{ hfg'xf];\ .
Affnaflnsfn] 8f]ldgf] ldnfPkl5 :ofaf;L lbg'xf];\ .
k|of]u ljlw
afnaflnsfnfO{{ hf]8fdf a;fP/ 8f]ldgf] v]Ng lbg'xf];\ .
h'g ljifoj:t'sf] l;sfO eO{/x]sf] 5, ;f]xL ljifosf] 8f]ldgf] v]Ng lbg'xf];\ .
of] bf];|f] :t/sf] 8f]ldgf] ePsfn] klxn] klxnf] :t/sf] v]Ng lbg] / s]xL lbgkl5
b'j} :t/sf] ld;fOlbg'xf];\ h;n] ubf{ hf]8fdf v]Ng lbFbf afnaflnsfx? Psn]
csf{nfO{ ;xof]u ug]{ 5g\ .
;xhstf{n] cjnf]sg dfq ug]{ tyf afnaflnsf cfkm}FnfO{ ;d:of ;dfwfg ug{]
cj;/ lbg'xf];\ / cfjZostfcg';f/ ;xof]u ug'{xf];\ .
k|To]sn] Kflxnf] :t/df k"/f u/]kl5 csf]{ :t/ yk ub}{ hfg'xf];\ .
Affnaflnsfn] 8f]ldgf] ldnfPkl5 :ofaf;L lbg'xf];\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
klxnf] / bf];|f] txdf /flvPsf] lrq / zAbsf] g} 5gf]6 u/]/ zAbx?sf] %
hf]8f, s}“rL !, ud !, sf6'{g !, :s]n !, ;]n]f afOlG8ª 6]k
k|of]u ljlw
afnaflnsfnfO{{ hf]8fdf a;fP/ 8f]ldgf] v]Ng lbg'xf];\ .
h'g ljifoj:t'sf] l;sfO eO{/x]ssf] 5, ;f]xL ljifosf] 8f]ldgf] v]Ng lbg'xf];\ .
;xhstf{n] cjnf]sg dfq ug]{ tyf afnaflnsf cfkm}“n] ;d:of ;dfwfg ug{]
cj;/ lbg'xf];\ / cfjZostfcg';f/ ;xof]u klg ug'{xf];\ .
k|To]sn] Kflxnf] :t/df k"/fu/]kl5 csf]{ :t/ yk ub}{ hfg'xf];\ .
Affnaflnsfn] 8f]ldgf] ldnfPkl5 :ofaf;L lbg'xf];\ .
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t /xL
PsLs[t l;k ljsf;sf nflu gfukf; lgdf{0f ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
af]8{ ^x* OGr, ;]tf] sfuh, ;]nf] 6]k, /ª\uLg sndx?, kmf]x/ 8:6lagdf
kmfn]sf] lrq, aflx/ kmfn]sf] lrq, h'Qf ldnfP/ /fv]sf] lrq, ldNsfPsf] lrq,
lj?jfdf kfgL xfn]sf], kft Roft]sf] cflb lrqx? / O/]h/ jf rsn]6sf]
rf/s'g] a6\6f, ! ud, k'/fgf] sfuh @ kGgf
k|of]u ljlw
@ jf # hgf afnaflnsfnfO{{ jl/kl/ a;fpg'xf];\ .
;a}nfO{ !,! cf]6f u6\6f lbg'xf];\ .
Vf]nsf] ;lhnf] lgod agfpg'xf];\ .
8fo; xNnfP/ kmfNbf lgodfg';f/ sltcf]6f yf]Knf ePsf] efu cfFpbf v]n
;'/m ug]{ ;f]sf] cEof; u/fpg'xf];\ .
o;}u/L 8fo; xfGb} hfg] / hltcf]6f yf]Knf cfFp5, plt sf]7f ;fb}{ hfg'xf];\ .
8fo; xfGbf cfpg] sf]7fdf e¥ofª eP dfly plSng'xf];\ .
;k{sf] d'vdf k/] tn emg]{ ub}{ v]n v]Ng ;xof]u ug'{xf];\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
cfdf, a'af jf ;fyLsf] kmf]6f], rf6{k]k/, ;fbf sfuh, /ª\uLg j|m]og, s}“rL,
;fOgk]g, ud
!%= rª\uf
rª\uf c;f]h sflQs dlxgfdf ljz]if b;}F ltxf/ h:tf rf8af8df v]lng] ePsf
o:t} ;do kf/]/ rª\uf agfpg / afnaflnsfnfO{{ v]nfpg pko'St x'G5 .
o;af6 afnaflnsfsf] ;jf{ª\uL0f ljsf; x'g'sf] ;fy} afnaflnsfn] ;fdflhs
d"No dfGotf / ;f+:s[lts dxÎjsf af/]df klg l;Sg] cj;/ kfpg] 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
k]k/, s}“rL, l;Gsf, ud, wfuf], n6\6fO{
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t /xL
PsLs[t l;k ljsf;sf nflu rf8jf8 af]8{ lgdf{0f ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
sf8{ af]8{, ;fbf rf6{k]k/, ud, s}“rL, ljleGg rf8kj{sf] tl:a/, ;f]xLcg';f/
rf8kj{x?sf] gfd n]lvPsf zAb tyf lrqkQLx?
agfpg] tl/sf
sf8{af]8{nfO{ !@ OGr nDafO / !) OGr rf}8fO x'g] u/L sf6\g'xf];\ .
oxL cfsf/df ;fbf rf6{k]k/ sf6\g] / sf8{af]8{df 6fF:g'xf];\ .
ljleGg rf8kj{ hgfpg] lrqx?nfO{ o; af]8{df 6fF:g'xf];\ .
cGo zAbkQL / lrqkQLx?nfO{ ;Fu} /fVg'xf];\ .
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t /xL
PsLs[t l;k ljsf;sf nflu kfqf] jf Sofn]G8/ lgdf{0f / k|of]u ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
Rff6{k]k/, sfnf], lgnf] / /ftf] dfs{/, :s]n, k]lG;n
agfpg] tl/sf
Pp6f rf6{k]k/ lng'xf];\ .
To;nfO{ dlxgfdf efu ug]{ / !@ dlxgf 5'6\ofP/ sf]7f agfpg'xf];\ .
Kf|To]s dlxgfnfO{ km]l/ & af/ / ut]df 5'6\ofP/ sf]7f agfpg'xf];\ .
csf]{ kfqf] jf Sofn]G8/sf] ;xof]un] af/ / ut] ldnfP/ ;fg'{xf];\ .
zlgaf/nfO{ /ftf] nufpg] / cGo rf8jf8nfO{ lgnf] /ªn] n]Vg'xf];\ .
Pp6f rf6{k]k/df Pp6f dfq dlxgf klg /fVg ;lsG5 .
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t /xL
PsLs[t l;k ljsf;sf nflu 38L lgdf{0f / k|of]u ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
rf6{k]k/, sf7sf l;Gsf, lSnk lkg, k]k/ Kn]6, ud, s}“rL, wfuf], dfs{/,
jf /ª\uLg ;fOgk]g .
agfpg] tl/sf
rf6{k]k/nfO{ uf]nf] agfP/ sf6\g'xf];\ . uf]nfsf/sf] Jof; !) OGr x'g'kg]{ 5 .
;fOgk]gn] jl/kl/ af]8{/ agfpg'xf];\ .
uf]nfsf/sf] dflyk6\l6 !@ / d'gLk6\l6 ^ n]Vg'xf];\ . 38L 3'Dg] lbzfdf j|mdzM
a/fa/sf] b'/L /fv]/ ! b]lv !@ eg'{xf];\ .
ca 38Lsf] dWolaGb'df lrx\g nufpg'xf];\ .
tLgcf]6f sf7sf l;Gsf lng'xf];\ . l;GsfnfO{ tLg leGg cfsf/ / nDafO j|mdzM
nfdf] ;a}eGbf dl;gf], 5f]6f] ;a}eGbf df]6f] / larsf] agfP/ sf6\gx' f];\ .
tLgcf]6} l;GsfnfO{ dWolaGb'df lSnk lkgsf] ;xof]un] c8\ofpg'xf];\ .
38L tof/ eof] . o;nfO{ sf8{af]8{df 6fF;]/ alnof] agfpg ;lsG5 .
cfjZos ;fdu|Lx?
Rff6{kk] /, sfnf], lgnf] / /ftf] dfs{/, :s]n, k]G;Ln, afnaflnsfsf] ;fgf] kmf]6f] .
agfpg] tl/sf
Pp6f rf6{k]k/ lng'xf];\ .
;a} afnaflnsfsf] hGd ldlt, dlxgf / ut] l6Kg'xf];\ .
wfuf]df afFw]sf] a]n'g p8] h:tf] u/]/ rf6{k]k/df agfpg'xf];\ .
k|To]s wfuf]df ut] / dlxgf n]Vg] clg a]n'gdf kmf]6f] 6fF:g'xf];\ .
o;/L ;a} afnaflnsfsf] hGdlbgsf] rf6{ tof/ x'G5 .
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t /xL
PsLs[t l;k ljsf;sf nflu ;do / sfdsf] rf6{ lgdf{0f / k|of]u ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
rf6{kk] /, ud, s}r“ L, ;do / sfd hgfpg] lrqx?, dfs{/ jf /ª\uLg ;fOgk]g .
agfpg] tl/sf
Pp6f rf6{k]k/ lng'xf];\ / lardf ;Lwf wsf{ tfg]/ b'O{ efudf afF8\g'xf];\ .
Rff6{k]k/sf] afFof -b]a|]_ lt/ lglZrt ;do hgfpg] 38Lsf] lrq 6fF:g] jf 38L
agfpg'xf];\ .
Rff6{k]k/sf] bfFof -bflxg]]_ lt/ afFofk6\l6sf] 38Ln] b]vfPsf] ;dodf u/Lg]
sfdsf] lrq 6fF:g'xf];\ . h:tf] laxfgsf] & ah] 38Ldf /flvPsf] 5 eg] To;
;dodf afnaflnsfn] ug]{ sfd xftd'v w'Fb} u/]sf] lrq /fVg'kb{5 .
o;} u/L rf6{kk] /df lbgel/df u/Lg] s]xL d'Vo d'Vo sfdx?sf] lrq 6fF:g'xf];\ .
@!= emG8f
/fi6«, /fli6«otf / g]kfnsf af/]df l;sfpg of] ;fdu|L cfjZos x'G5 . afnaflnsfn]
b]zsf] emG8f lrG5g\ / o;sf] ;Ddfg ug{ l;Sg]5g\ .
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t /xL
PsLs[t l;k ljsf;sf nflu em08f lgdf{0f / k|of]u ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
l;Gsf, ;fbf sfuh, ud, /ª, s}FrL, l;;fsnd, :s]n
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t /xL
PsLs[t l;k ljsf;sf nflu j]ife"iff af]8{ lgdf{0f / k|of]u ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
ljleGg hfthfltsf] n'ufsk8fsf] lrqkQL, u/uxgfsf] lrqkQL
agfpg] tl/sf
afnaflnsfnfO{{ uf]nf] ;d"xdf /fVg'xf];\ .
ljleGg Hffltsf n'ufsk8fsf] lrqkQL / u/uxgfsf] lrqkQLsf af/]df 5nkmn
ug'{xf];\ .
sf8{af]8{nfO{ !) OGr nDafO / !@ OGr rf}8fO x'g] u/L sf6\g'xf];\ .
oxL cfsf/df ;fbf rf6{k]k/ sf6\g] / sf8{af]8{df 6fF:g'xf];\ .
ljleGg hfthfltsf n'ufsk8fsf] lrq o; af]8{df 6fF:g'xf];\ .
cGo zAbkQL / lrqkQLx?nfO{ ;Fu} /fVg'xf];\ .
@#= gS;f
cfgf] jl/kl/ kfOg] afn'jf, df6f] cflbsf] k|of]u u/L afnaflnsfnfO{{ ljifoj:t'df
cfwfl/t ljleGg 1fg tyf l;kx? l;sfpg ;lsG5 . afn'jf o;sf nflu ;lhn}
kfOg] / k|efjsf/L ;fdu|L xf] .
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t /xL
PsLs[t l;k ljsf;sf nflu afn'jfsf] k|of]u ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
rfn]sf] dl;gf] afn'jf, l;;fsnd, km]ljsn, rf6{k]k/
p2]Zo
k|f/lDes afnljsf; tyf lzIffsf sIffsf nflu ljifoj:t'df cfwfl/t /xL
PsLs[t l;k ljsf;sf nflu /fli6«o lrx\gsf] k|of]u ug]{ 5g\ .
cfjZos ;fdu|Lx?
nfnLu'F/f;sf] hf]8L lrq, /fli6«o kf];fssf] hf]8L, ufO{sf] hf]8L lrq, 8fFkm]sf]
hf]8L lrq, pmgL wfuf], ;fbf sfuh, ud, sf8{af]8{ .
cfjZos ;fdu|Lx?
rf6{k]k/, ;fOg k]g, kdf{g]G6 dfs{/, l;;fsnd, O/]h/, sn/, km]lasf]n,
sf8{af]8{ .
cfjZos ;fdu|Lx?
rf6{k]k/, ;fOg k]g, kdf{g]G6 dfs{/, l;;fsnd, O/]h/, sn/, km]lasf]n, s}“rL,
sf8{af]8{ .
xjfO{hxfh a;
/]n ;fO{sn
8'·f 3f]8f
cfjZos ;fdu|Lx?
rf6{k]k/, ;fOg k]g, kdf{g]G6 dfs{/, l;;fsnd, O/]h/, sn/, km]lasf]n, s}FrL,
sf8{af]8{ / cfsf/sf] lrq .
cfoftfsf/ juf{sf/
cfjZos ;fdu|Lx?
rf6{k]k/, ;fOg k]g, kdf{g]G6 dfs{/, l;;fsnd, O/]h/, sn/, km]lasf]n, s}FrL,
sf8{af]8{, s'g} klg ljifosf] lrq, df]6f] sn/ wfuf], Kjfn kfg{sf nflu
@ b]lv # OGrsf] lsnf .
gf]6 M pko'{St ;a} lj|mofsnfk u/fp“bf jf afnaflnsfn] lh1f;f /fVbf afnaflnsfnfO{{ :ofaf;,
xf};nf jf yk8L ahfP/ k|z+;f ug'{xf];\ .