We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 2
tana hming chhiatna awlsam si a ni a.
chhui chian chuan chhui zui tur pawh
Mimal zalenna a khawih pawi fo bawk. awm lo leh an nihna tak tak lo ni si Mobile SMS, phone call, computer leh lote an ni a, he inbumna avang hian internet hmanga midangte pawi sum leh pai leh in leh lote miin an lo khawihna a ni. Hemi hnuaiah hian kan chan phah hial tawh a ni. fimkhurna tur te, chu – Khing bakah khian IT Act leh IPC hmangin - Hacking: Computer hmanga mi hrem theihna dan hrang hrang a awm a, kan computer network chhunga va luh hriat tur pawimawh \henkhatte chu – Mahni leh data va ruk sak emaw, va tih hming lova account siam/neih, mi saruak chhiat sak emaw hi hacking tih a ni. thlalak leh accident rapthlak tak tak tar Internet hmanga credit card ruk sakte chhuah, invauna thu thawn, dawt leh computer hmanga Bank pawisa puarpawleng hmanga thu theh darh. Hetih lak chhuah te pawh hi hacking tho a ruala kan hriat tur pawimawh chu The ni. Protection of Children from Sexual Offences Act 2012, Section 23-na chuan Kum 18 la - Cyber Stalking: Internet emaw, tling lo naupangte chu pawikhawihtu emaw, email emaw, electronics inbiak- a tuartu zawk a ni emaw an nihna hailang thei pawhna lam chi eng pawh hmanga tura social media leh chanchinbuah engti midang tihbuai, tihthlabar leh vau hi kawng zawng mahin tarlan a phal lo va, a a ni. Mi tu emaw a hnathawhna khap tlat zawk a ni. hmun pawh ni se a tithlabar zawnga phone leh thuziak hmanga vau te Social Media hian thil \ha tam tak a pawh a huam. rawn thlen rualin thil \ha lo tam tak a thlen thei a ni tih hi kan hriat reng a pawimawh. - Scam: Mi \henkhat chuan Social Media kan hmang dawn a nih chuan sumdawnna kawngah leh thil dangah eng nge ka sawi, eng vanga sawi tur nge ka sum leh pai dawta tawktarhin thiam nih, engtin nge ka sawi ang tihte hi mahni takin mite an bum a, a tak taka han inzawt chunga tih a \ha. TLEIRAWLTE LEH SOCIAL MEDIA Social Media \angkainate d) Kan thil ngaihhlut min hmuhtir: Infiamna lama kan mi ngaihsan zawngte Hmanlai chuan kan inkawm khawmna leh Social Media hi kan nitin nun nen a i zawm leh kan game ngainat zawngte kan thlir inbiakpawhna \hin chu inlen pawh, in tlawh, tlat a, mi zawng zawng tan a pawimawhin thei a, zai thiam lar leh kan mi ngaihsan hmaichhana ti ti leh sawi hote a ni \hin. kan \angkaipui em em bawk a ni. zawngte thu leh hla te kan ngai thlain Tunlaiah pawh chutiang chu ni tho bawk mah Amaherawhchu, a \hatna leh \hat lohna te kan en theih phah \hin. se, khawvel hmasawnnain thil tam tak a keng kan hriat tel ve a ngai a. Social Media \hatna tel a, chung zingah chuan hmaichhana inhmu leh \hat lohna te tlem han tarlang ila – e) Nun a tihlim: Social Media a\ang hian kher lo pawhin inkawm honate kan nei thei nun tihlim theitu tam tak kan tawng a, Social Media hman \angkainate: ta a, chu chu Social Media hi a ni kan ti thei kan ngaihthlak ngai loh leh hmuh ngai awm e. a) Zirlaite tan: Kan thil hriat duh te awlsam lohte kan ngaihthlak leh hmuh chang te, kan biakpawh chak kan hmuh leh biak taka kan hriat zung zung theih nan. Kan Social Media hi eng nge a nih? changte hian nun hlimna kan neih phah hriat ngai lohte zir nan. Zirlai tuipui \hin. Tunlai khawvelah chuan internet hmangin zawngte sawi ho nan. computer leh mobile phone te hi min b) Information atan: Man tlawm zawka Social Media hman sual theihna leh \hat thlungkhawmtu niin, heng hmanraw hmang thil zawrh fak nan (advertisement) leh lohnate hian kan inkawm a, thu te, thlalak te, video te information pek nan, hna zawn nan, kan inthawn kual zung zung mai a, hetianga Social Media hi hman \angkai theih a nih sorkar hmalakna inhrilhhriat nan leh mipui vantlang inbiakpawhna hi Social rualin dan bawhchhiat theihna leh lung in zirtirna pek nan. Committee koh nan. Media chu a ni. Computer/Smart phone/ thlenga min hnuk lut theitu a nih avangin Khawvel lehlama mite nen min hnuk tablet, etc. leh internet hmanga hmaichhan ni fimkhur a \ul hle a ni. Information hnai a, min tibeng var bawk. lova ngaih dan leh chanchin inhriattirna leh Technology hmangin hrem theih dan khirh inhrilhtawnna a ni kan ti thei bawk awm e. c) Inlaichinna siam \hat nan: Kan hmuh tak kan nei tih hriat a \ul. Hman sual theih a Mizorama Social Media kan hman lar deuhte mai theih loh chhungte leh \henrual \ha nihna te chu – chu Facebook, WhatsApp, Twitter, te nen inlaichinna leh inbiakpawhna \ha a) Cybercrime: Tunlai khawvela Instagram, Youtube, etc. te a ni. kan neih nan leh \hian hlui leh thar chhar computer leh internet hman sual theihna nan. lian ber chu cybercrime hi a ni. A tuartu