PODRĘCZNIK UŻYTKOWNIKA

Polski

TEUS-00006-00-ING
Listopad-2003
Drogi Użytkowniku,

Dziękujemy za zakup naszego aparatu. Jesteśmy pewni, że jego cechy sprawią, że

będzie to cenny aparat w Państwa laboratorium. Chociaż można go obsługiwać w
prosty i logiczny sposób poprzez opcje w menu, zalecamy dokładne przeczytanie
niniejszej instrukcji. Pomoże ona właściwie zainstalować i obsługiwać aparat, a także
wykorzystać maksymalnie jego wielorakie możliwości.

1
 SPIS TREŚCI

1. WSTĘP..................................................................................................................... 5
2. OPIS APARATU ...................................................................................................... 6
2.1. OPIS KLAWIATURY ......................................................................................... 6
2.1.1. Klawisze funkcyjne (1)........................................................................... 6
2.1.2. Klawisze numeryczne (2) ...................................................................... 7
2.1.3. Klawisze kursorów (3) ........................................................................... 7
2.1.4. Przycisk pompy...................................................................................... 7
2.2. OPIS EKRANU .................................................................................................. 7
2.3. OPIS KOMUNIKACJI Z KOMPUTEREM .......................................................... 7
2.4. DRUKARKA ...................................................................................................... 8
2.5.1. Cykl zasysania ....................................................................................... 8
2.5.2. Elementy systemu zasysającego ......................................................... 8
2.6. POMIARY W STANDARDOWYCH KUWETACH LUB PROBÓWKACH ......... 9
2.7. OBSŁUGA APARATU ZA POMOCĄ EKRANÓW MENU................................. 9
2.7.1. Wyświetlanie menu na ekranie i wybór opcji .................................... 10
2.7.2. Wybór zadania. Wybór ścieżki............................................................ 10
2.7.3. Wychodzenie z zadania ....................................................................... 12
2.8. POZYCJE NA PROGRAMOWANIE TESTÓW ............................................... 12
2.9. WPROWADZANIE DANYCH .......................................................................... 13
2.9.1. Wprowadzanie danych alfanumerycznych ........................................ 13
2.9.2. Wprowadzanie danych numerycznych .............................................. 13
2.9.3. Opcje do wyboru z predefiniowanej listy........................................... 14
2.9.4. Opis aktywnych funkcji ....................................................................... 14
3. OGÓLNE ZASADY DZIAŁANIA APARATU.......................................................... 15
3.1. ROZPOCZĘCIE PRACY. MENU GŁÓWNE. ................................................... 15
3.2. STĘŻENIA ....................................................................................................... 16
3.2.1. Modyfikowanie parametrów bez zapamiętywania w pamięci........... 17
3.2.2. Procedury z wieloma standardami ..................................................... 17
3.2.3. Metody wielotestowe ........................................................................... 20
3.2.4. Rozdzielczość pomiarów, ekranu, drukarki i obliczeń ..................... 21
3.3. ABSORBANCJA ............................................................................................. 21
3.4. NARZĘDZIA UŻYTKOWE............................................................................... 21
3.4.1. Service .................................................................................................. 22
3.4.2. Instalacja nowego oprogramowania .................................................. 22
3.4.3. Programowanie filtrów ........................................................................ 23
3.4.4. Data i czas ............................................................................................ 23
3.4.5. Ustawianie pompy ............................................................................... 23
3.4.6. Sprawdzanie ustawienia objętości próbki) ........................................ 23
3.4.7. Ustawienie ręczne................................................................................ 24
3.4.8. Ustawienie automatyczne ................................................................... 24
3.4.9. Test czułości ........................................................................................ 25
3.4.10. Przywracanie usuniętych testów...................................................... 25
3.4.11. Wartości domyślne ............................................................................ 25
3.5. KONFIGURACJA ............................................................................................ 25
3.5.1. Język ..................................................................................................... 25
3.5.2. Kontrast ekranu ................................................................................... 25
3.5.3. Aktywacja drukarki .............................................................................. 26
3.5.4. Kontrast drukarki ................................................................................. 26

2
 3.5.5. Nagłówek raportów.............................................................................. 26
3.5.6. Sygnał dźwiękowy ............................................................................... 26
3.5.7. Nagrzewanie ......................................................................................... 26
3.5.8. Tryby mycia .......................................................................................... 26
3.5.9. Kod pacjenta ........................................................................................ 27
3.5.10. Dane laboratorium ............................................................................. 27
3.5.11. Komunikacja z komputerem ............................................................. 27
3.6. PROGRAMOWANIE........................................................................................ 27
3.6.1. TESTY ................................................................................................... 27
3.6.2. Jak programować parametry .............................................................. 28
3.6.3. Menu wyjściowe................................................................................... 33
3.6.4. Przeglądanie testu ............................................................................... 33
3.6.5. Kasowanie testu................................................................................... 33
3.6.6. Tworzenie nowego testu ..................................................................... 33
3.6.7. Kopiowanie testu ................................................................................. 33
3.6.8. Przenoszenie testu .............................................................................. 33
3.7. JEDNOSTKI .................................................................................................... 33
3.7.1. Tabela jednostek.................................................................................. 34
3.7.2. Przeglądanie jednostki ........................................................................ 34
3.7.3. Kasowanie jednostki ........................................................................... 34
3.7.4. Tworzenie nowej jednostki.................................................................. 34
3.8. KONTROLA JAKOŚCI.................................................................................... 34
3.8.1. Programowanie surowic kontrolnych ................................................ 34
3.8.2. Listy i wykresy ..................................................................................... 34
3.9. KOD OPERATORA ......................................................................................... 35
4. METODY POMIAROWE I OBLICZENIOWE.......................................................... 35
4.1. METODA PUNKTU KOŃCOWEGO - END POINT ......................................... 36
4.1.1. Obliczenia w metodzie punktu końcowego ....................................... 36
4.1.1.1. Odczyty bichromatyczne ....................................................... 36
4.1.1.2. Obliczenia z faktorem............................................................. 36
4.1.1.3. Obliczenia z jednym standardem .......................................... 36
4.1.1.4. Obliczenia z kilkoma standardami ........................................ 36
4.1.1.5. Powtórzenia odczytów ........................................................... 36
4.2. METODA RÓŻNICOWA - DIFFERENTIAL ..................................................... 37
4.2.1. Obliczenia w metodzie różnicowej ..................................................... 37
4.2.1.1. Obliczenia z faktorem............................................................. 37
4.2.1.2. Obliczenia z jednym standardem .......................................... 37
4.2.1.3. Obliczenia z kilkoma standardami ........................................ 37
4.2.1.4. Powtórzenia ............................................................................ 38
4.3. METODA FIXED TIME .................................................................................... 38
4.3.1. Obliczenia w metodzie typu Fixed Time ............................................ 38
4.3.1.1. Obliczenia z faktorem............................................................. 38
4.3.1.2. Obliczenia z jednym standardem .......................................... 38
4.3.1.3. Obliczenia z kilkoma standardami ........................................ 39
4.4. METODA KINETYCZNA ................................................................................. 39
4.4.1. Obliczenia w metodzie kinetycznej .................................................... 39
4.4.1.1. Obliczenia szybkości i sprawdzanie liniowości................... 39
4.4.1.2. Obliczenia z faktorem............................................................. 39
4.4.1.3. Obliczenia z jednym standardem .......................................... 40
4.4.2. Metoda kinetyczna w serii - Multiple kinetics .................................... 40
4.4.2.1. Obliczenia z faktorem............................................................. 40

3
 4.4.2.2. Obliczenia z jednym standardem .......................................... 40
4.5. METODA TYPU QUOTIENT ........................................................................... 40
4.5.1. OBLICZENIA W METODZIE TYPU QUOTIENT ......................................................... 40
4.5.1. Powtórzenia w metodzie Quotient...................................................... 40
4.6. METODA CUT- OFF........................................................................................ 41
4.6.1. Odczyty bichromatyczne..................................................................... 41
4.6.2. Reakcja bezpośrednia ......................................................................... 41
4.6.3. Reakcja odwrócona ............................................................................. 41

4
1. WSTĘP
Fotometr ten przeznaczony został zaprojektowany do użytku diagnostycznego in
vitro i tym samym powinien być używany tylko przez profesjonalistów. Jego
przeznaczeniem jest pomiar stężenia analitów obecnych w próbce za pomocą
pomiaru absorbancji po zastosowaniu jednego lub kilku odczynników.

Pomimo dużej liczby i złożoności zadań, jakie jest w stanie wykonać, jego obsługa
jest wyjątkowo prosta poprzez system menu i logikę interfejsu tak, że dialog
pomiędzy użytkownikiem i aparatem jest łatwy do nawiązania.

Oprócz wielkiej niezawodności systemu optycznego aparat ten oferuje

wszechstronność w użyciu urządzeń pomiarowych: kuwetę przepływową mikro,
standardowe kuwety lub kuwety mikro oraz probówki. Kuwety są termoregulowane w
szybki i dokładny sposób za pomocą systemu Peltiera, bez konieczności podłączenia
do obiegu wody.

Jego skomplikowane oprogramowanie pozwala na zaprogramowanie do 39 różnych

parametrów, które definiują test. Może on przechowywać w pamięci do 100 różnych
testów. Z drugiej strony, programowanie jest proste i ułatwione poprzez polecenia
„kopiuj” i „przenieś”. Oprócz testów można zaprogramować wiele innych funkcji
aparatu, takich jak: nazwa laboratorium, język, nowe filtry, metody płukania, treść
nagłówka wydruku, podłączenie do komputera, itd.

Funkcjonalność tego aparatu dopełnia szereg automatycznych metod

obliczeniowych, które obejmują większość możliwości analizy fotometrycznej: end
point, fixed time, kinetics, ratio mode, cut-off, a także metody nieliniowe. Obliczenia
możliwe są przy użyciu standardów lub faktora i odczytu bichromatycznego.

UWAGA
Fotometr został zaprojektowany wyłącznie do użytku w celach profesjonalnych.
Użytkownik musi posiadać odpowiednie przeszkolenie do pracy w laboratoriach
klinicznych i do używania fotometru do diagnostyki in vitro. Należy uważnie
przeczytać niniejszy podręcznik przed rozpoczęciem używania aparatu, zwracając
uwagę na wszystkie, zawarte w nim ostrzeżenia i uwagi.

5
2. OPIS APARATU
Główną funkcją fotometru jest pomiar stężeń analitów obecnych w próbce.

Fotometr zasysa próbkę poprzez teflonowy wężyk. W tym celu zastosowano pompę
perystaltyczną kontrolowaną przez mikroprocesor. Kiedy próbka zostanie
wypozycjonowana w komorze przepływowej, program utrzymuje zaprogramowaną
temperaturę termostatycznie jeżeli wymaga tego dany test. Wiązka światła
monochromatycznego przechodzi przez mierzoną próbkę i dochodzi do fotodiody,
która zamienia światło na prąd.

Absorbancja jest pomiarem względnym, tzn. wykonywane są dwa pomiary, jeden

próbki a drugi z reguły wody destylowanej, który jest pomiarem odniesienia.

Absorbancja obliczana jest przy zastosowaniu następującej relacji:

Prąd pomiaru referencyjnego

Absorbancja = log Prąd pomiaru próbki

Stężenie analitu w próbce jest proporcjonalne do zmierzonej absorbancji.

2.1. OPIS KLAWIATURY

2.1.1. Klawisze funkcyjne (1)

ENTER używany jest do potwierdzenia danych wprowadzonych za pomocą

klawiatury numeryczej. Inne specyficzne użycia wyjaśnione są w dalszej części
podręcznika.

6
ESC służy do wyjścia z danego zadania celem powrotu do poprzedniego zadania w
programie.
PAPER służy wyłącznie do manualnego przesuwu papieru w drukarce. Papier
przesuwa się w chwili przytrzymania klawisza. Jest on zawsze aktywny, niezależnie
od zadania, jakie wykonuje aparat w danej chwili.

WASH pozwala obsługiwać pompę niezależnie od oprogramowania, umożliwiając

wykonanie płukania wężyków i kuwety w jakimkolwiek czasie. Klawisz ten może
działać w sposób ciągły lub z zaprogramowaną objętością.

AKTYWNE KLAWISZE FUNKCYJNE. Klawiatura posiada pięć klawiszy funkcyjnych

używanych w różnych momentach działania oprogramowania. Wyświetlacz w dolnej
części ekranu informuje, które funkcje są dostępne w danym momencie. Ich
sczególne użycie wyjaśnione jest w dalszej części podręcznika.

2.1.2. Klawisze numeryczne (2)

Są to klawisze od 0 do 9 razem z punktem dziesiętnym oraz klawiszem C.

2.1.3. Klawisze kursorów (3)

Klawiatura posiada 4 kursory, dwa zwane KURSORAMI PIONOWYMI (KURSOR UP
i KURSOR DOWN) i dwa zwane KURSORAMI POZIOMYMI (KURSOR RIGHT i
KURSOR LEFT)

2.1.4. Przycisk pompy

Po lewej stronie przedniej części panelu aparatu znajduje się przycisk służący do
aktywowania pompy perystaltycznej, kiedy wymagane jest zassanie próbki.

2.2. OPIS EKRANU

Ekran jest wyświetlaczem ciekłokrystalicznym (LCD) o wymiarach 320x240 pikseli.

Ekran programu podzielony jest na cztery części: nagłówek, część roboczą, linię
komunikatów i część z aktywnymi funkcjami.

Nagłówek zajmuje dwie pierwsze linie ekranu. Wyświetla on informacje ogólne takie
jak nazwa menu, data, czas i dodatkowe informacje o modyfikowanym lub
wykonywanym teście. Część robocza zajmuje następne 15 linii i wyświetla informacje
o wykonywanych testach, ekranach menu, wykresy, itd. Linia komunikatów jest
podświetlona i wyświetla komunikaty prowadzące użytkownika. Część z aktywnymi
funkcjami zajmuje ostatnie dwie linie ekranu. Wyświetla aktywne funkcje dostępne
przy użyciu klawiszy funkcyjnych znajdujących się pod ekranem. Funkcje klawiszy
zmieniają się w czasie działania programu.

2.3. OPIS KOMUNIKACJI Z KOMPUTEREM

Łącze znajduje się z tyłu aparatu i oznaczone jest COM1. Kanały kontrolne i poziomy
elektryczne dla kanału transmisji szeregowej są zgodne ze standardem E.I.A. RS-
232. Rysunek 2.2 opisuje sygnały łącza.

7
RxD: Odbiór danych
TxD: Transmisja danych
GND: Ziemia (0 wolt)

Rys. 3.2. Łącze transmisji szeregowej

2.4. DRUKARKA

Aparat wyposażony jest w drukarkę termiczną pozwalającą na szybki i cichy wydruk

tekstu. Drukarka działa dwukierunkowo, optymalizując drogę głowicy i w
konsekwencji czas wydruku. Przesuw papieru odbywa się szybko za pomocą
niezależnego silniczka. Tekst drukowany jest w czterdziestu kolumnach, co wpływa
na przejrzysty wygląd. Format wydruku zależy od poszczególnych zadań.

Intensywność druku można zmodyfikować a drukarkę wyłączyć w menu

KONFIGURACJA.

2.5.1. Cykl zasysania

Cykl ten obejmuje zasysanie próbki do pomiaru i jej transportowanie do kuwety
przepływowej. Składa się z trzech kolejnych etapów:

ZASYSANIE. Próbka jest zasysana do zaprogramowanej objętości poprzez rurkę.

OPÓŹNIENIE POMPY. Czas oczekiwania od momentu zakończenia zasysania.

Probówka lub naczynie z próbką musi być w tym czasie wyjęte spod rurki.

POZYCJONOWANIE. Pompa ponownie włącza się transportując próbkę do kuwety i

ustawia ją we właściwej pozycji do wykonania pomiaru.

Zmierzone próbki są transportowane do pojemnika na ścieki kiedy nowe próbki są

zasysane lub w przypadku płukania.

2.5.2. Elementy systemu zasysającego

a) RURKA ZASYSAJĄCA wykonana z teflonu, która wychodzi z kuwety na zewnątrz
aparatu przez metalową prowadnicę, do której przymocowana jest silikonową
uszczelką. Rurka ta ma z góry określoną długość i musi być wymaganej jakości,

8
 stąd należy zawsze używać oryginalnych rurek. Rurka nie może mieć zgięć ani
pęknięć; w takim wypadku należy ją wymienić.

b) KRÓCIEC WLOTU KUWETY do przymocowania teflonowej rurki do kuwety.

c) KUWETA PRZEPŁYWOWA, w której mają miejsce pomiary. Musi to być

oryginalna kuweta, dla której system optyczny został zaprojektowany i
skalibrowany. W przypadku zbicia lub zgubienia skontaktować się z serwisem
technicznym celem nabycia nowej kuwety posiadającej odpowiednie parametry.
Aby zapobiec zbiciu należy ją zawsze przechowywać w gnieździe kuwety lub
komorze, znajdującej się w tym celu po lewej stronie.

d) KRÓCIEC WYLOTU KUWETY, do którego przymocowana jest rurka pompy

perystaltycznej.

e) RURKI POMPY PERYSTALTYCZNEJ, które łączą kuwetę przepływową z

wylotem ścieków.

f) POMPA PERYSTALTYCZNA będąca mechanizmem, który razem z rurkami

wykonuje zadanie zasysania i transportu próbek do pomiaru. Zasilana jest
silniczkiem skokowym o niskim napięciu o skokowości 1/100 obrotu, gwarantując
doskonałe funkcjonowanie i wysoką dokładność.

2.6. POMIARY W STANDARDOWYCH KUWETACH LUB

PROBÓWKACH
Do pomiarów można używać standardowych kuwet. Mogą to być kuwety makro, pół-
mikro lub mikro, wykonane ze szkła lub plastyku, biorąc jednak pod uwagę, że
niektóre z nich nie nadają się do reakcji w ściśle kontrolowanych temperaturach,
ponieważ ciecz jest daleko od ścianek gniazda kuwety a plastyk działa jak izolator.
System optyczny tego aparatu jest zaprojektowany do wykonywania pomiarów w
probówkach o średnicy 12 mm. Ich wysokość nie może być większa niż 75 mm,
ponieważ nie będzie można wtedy zamknąć pokrywy komory z kuwetami. Aby
dokonywać odczytu w probówkach należy wyjąć kuwetę przepływową, włożyć ją do
sąsiedniej komory, włożyć przejściówkę na probówki do gniazda kuwety.

UWAGA
Aparat został przystosowany do pracy z kwadratowymi kuwetami o
drodze optycznej 10 mm. Wartości absolutne absorbancji odczytane w
probówkach nie będą się pokrywały z pomiarami tych samych próbek
wykonanymi w kuwetach 10 mm. Z tego powodu zaleca się używanie
probówek tylko do testów ze STANDARDEM.

2.7. OBSŁUGA APARATU ZA POMOCĄ EKRANÓW MENU

Jedną z głównych cech tego aparatu jest pogodzenie dużej ilości zadań, jakie może
wykonać z prostotą obsługi. Aparat wykorzystuje metodę, która staje się coraz
bardziej znajoma użytkownikowi, a to z powodu rozpowszechnienia komputerów,
mianowicie użycie menu ekranowych. Menu jest zestawem opcji pogrupowanych
razem w postaci listy i ponumerowanych. Poniższa lista jest przykładem menu, tutaj
akurat odpowiadającym tzw. MENU GŁÓWNEMU.

9
2.7.1. Wyświetlanie menu na ekranie i wybór opcji
Menu jest wyświetlane na ekranie w oknach. Każda linia odpowiada ponumerowanej
opcji menu. Wybrana opcja jest wyświetlona na czarnym tle. Różne opcje menu
wybiera się używając klawiszy kursorów pionowych (UP i DOWN). Za każdym razem,
kiedy jeden z tych klawiszy zostanie przyciśnięty, pasek wyboru przesuwa się w górę
lub w dół, w ten sposób zmieniając wybraną opcję. Nacisnąć ENTER, aby
aktywować wybraną opcję. Nacisnąć numer opcji na klawiaturze numerycznej w celu
szybszego wyboru.

2.7.2. Wybór zadania. Wybór ścieżki

Wybierając opcję z MENU GŁÓWNEGO na ekranie pojawi się inne menu. Jest to
POZIOM DRUGI menu. Wybierając opcję z drugiego poziomu menu, inne menu
(POZIOM TRZECI) może pokazać się na ekranie. Czasami jest więcej poziomów
powiązanych ze sobą ekranów menu. We wszystkich tych przypadkach opcje
wybiera się prosto poprzez naciśnięcie numeru opcji. Kontynuując przykład MENU
GŁÓWNEGO, jeżeli wybierzemy opcję 4 (PROGRAMOWANIE) pojawi się
następujące menu:

10
A jeżeli następnie wybierzemy opcję 0 (TESTY), pojawi się poniższe menu:

Uwaga: sposób działania opcji tego menu jest wyjaśniony w następnym rozdziale.

Przycisnąć 0 (lub ENTER na opcji podświetlonej na czarno), aby zakończyć proces

wybierania i rozpocząć zadanie (w tym przypadku modyfikację parametrów testu).

11
Aby rozpocząć to zadanie konieczne było wybranie trzech kolejnych opcji.
Wyrażenie: MENU GŁÓWNE / PROGRAMOWANIE / TESTY / nazwa testu
utworzone przez wybrane opcje nazywa się ŚCIEŻKĄ i od tego momentu, przez
dalszą część instrukcji będzie to sposób wskazywania zestawu kolejnych opcji w
powiązanych ze sobą ekranach menu, które muszą być wybrane, aby dojść do
wyjaśnianego zadania. Czasami, w środku ścieżki będą kropki (OPCJA/.../OPCJA)
oznaczające, że konieczne jest wpisanie parametru pomiędzy dwoma opcjami.

2.7.3. Wychodzenie z zadania

Ogólnym sposobem wychodzenia z zadania jest użycie klawisza funkcyjnego EXIT.
Pozwala on na powrót do poprzedniego etapu programu (najogólniej menu). Klawisz
ESC przerywa zadania lub operacje, które są wykonywane lub odrzuca modyfikacje,
tym samym zachowując pierwotne wartości.

2.8. POZYCJE NA PROGRAMOWANIE TESTÓW

W pamięci jest 100 pozycji do zaprogramowania testów. Każda pozycja zawiera
pewna ilość parametrów, która zależy od wyboru METODY POMIARU. Każda
pozycja może zawierać test z jakąkolwiek procedurą pomiaru i może być na stałe
zapisana. Zapis każdej pozycji może być skasowany, skopiowany lub przeniesiony.
Lista testów wyświetlana jest na ekranie stronami, po 10 testów na stronę. Aby
przejść z jednej strony na drugą użyć klawiszy funkcyjnych PAGE DOWN lub PAGE
UP albo klawiszy kursorów poziomych (UP i DOWN). Kiedy kursor zostanie
przesunięty do góry lub dołu strony, zmieniają się one automatycznie. Symbole ▲ i
▼ na górze lub dole ekranu oznaczają, że można przejść do dalszych stron w
wybranym kierunku. Przed każdym testem są dwie cyfry oddzielone kropką.
Pierwsza oznacza numer wyświetlonej strony a druga numer kolejny na liście. Aby
uzyskać szybszy dostęp do testu użyć klawiszy funkcyjnych PAGE DOWN lub PAGE
UP aż do wyświetlenia się strony z żądanym testem, a następnie przycisnąć numer
testu (druga cyfra).

12
2.9. WPROWADZANIE DANYCH

Do aparatu można wprowadzić trzy różne typy danych: alfanumeryczne, numeryczne

i dane wybrane kursorem.

2.9.1. Wprowadzanie danych alfanumerycznych

Kiedy program wymaga wprowadzenia tekstu alfanumerycznego kursor wpisywania
tekstu automatycznie ustawia się na pierwszej pozycji. W celu wprowadzenia danych
alfanumerycznych postępować w następujący sposób:

a) Używając klawiszy kursorów pionowych (UP i DOWN) można wprowadzić litery,

liczby i symbole w sposób rotacyjny. Wybrać wymagany znak na ekranie ponad
kursorem wstawiania tekstu.

b) Przejść do następnej pozycji za pomocą klawisza RIGHT CURSOR i wybrać

kolejny znak alfanumeryczny przy użyciu klawiszy kursorów pionowych.
Powtarzać ten krok aż do ukończenia tekstu. Kiedy kursor przesunięty jest w
prawo na pustą pozycję, ostatni wybrany znak jest powtórzony i pojawia się na tej
pozycji.

c) Używając obydwóch klawiszy kursorów poziomych tekst można przewijać od

początku do końca, a znaki na każdej pozycji mogą być modyfikowane tyle razy
ile potrzeba.

d) Jeżeli chcemy usunąć cały tekst naciskamy C. W przypadku chęci wyjścia z

procesu wpisywania nacisnąć ESC, a tekst zostanie zignorowany.

e) W celu zatwierdzenia tekstu nacisnąć ENTER. Tekst zostanie na stałe zapisany.

Przy wpisywaniu tekstu alfanumerycznego klawisze kursorów mają funkcje
rotacyjną. Jeżeli są przytrzymane dłużej niż sekunda, wtedy znaki zmieniają się
automatycznie. Dla wygody użytkownika na ekranie wyświetlone są klawisze
funkcyjne (LETTERS, SYMBOLS), które ustawiają kursor na pierwszej literze
alfabetu (w zależności od wybranego języka) albo na specjalnym obszarze
symboli tabeli.

2.9.2. Wprowadzanie danych numerycznych

Używane jest kiedy program wymaga wartości dla parametrów. Aby wprowadzić
dane numeryczne używa się klawiszy numerycznych i punktu dziesiętnego na
klawiaturze. W każdym przypadku program ogranicza ilość cyfr do wprowadzenia.
Kursor pisania pojawia się na pierwszej pozycji i przechodzi do następnej po
wpisaniu liczby (lub punktu dziesiętnego). Jeżeli chcemy poprawić liczbę przed jej
potwierdzeniem naciskamy C i cała liczba zostanie usunięta. Celem potwierdzenia
liczby (i opuszczenia procesu) naciskamy ENTER. Liczba zostanie na stałe
zapamiętana. Często na ekranie pojawiają się następujące napisy. Wartość aktualna:
Bieżąca wartość parametru (poprzedni wpis lub wartość domyślna). Wartość
nowa: Wartość wprowadzona, która zostanie wpisana do pamięci po naciśnięciu
ENTER.

13
2.9.3. Opcje do wyboru z predefiniowanej listy
W niektórych przypadkach użytkownik musi wybrać wpis lub wartość z
predefiniowanej listy. Kiedy na ekranie zostanie wyświetlone okno zawierające listę
użyć klawiszy kursorów pionowych i wybrać wpis. Nacisnąć ENTER, aby potwierdzić
wybór.

2.9.4. Opis aktywnych funkcji

DÓŁ. Funkcja ta uaktywnia się kiedy lista jest zbyt długa, aby mogła zmieścić się na
ekranie. Pozwala na wyświetlenie kolejnych pozycji listy.

GÓRA. Funkcja ta uaktywnia się kiedy lista jest zbyt długa, aby mogła zmieścić się
na ekranie. Pozwala na wyświetlenie poprzednich pozycji listy.

KONTROLA 1. Funkcja ta uaktywnia się, jeżeli włączona jest opcja KONTROLE w

menu KONFIGURACJA. Wskazuje ona programowi, że wkładana próba powinna być
zarejestrowana jako kontrola nr 1 w programie KONTROLA.

KONTROLA 2. Funkcja ta uaktywnia się, jeżeli włączona jest opcja KONTROLE w

menu KONFIGURACJA. Wskazuje ona programowi, że wkładana próba powinna być
zarejestrowana jako kontrola nr 2 w programie KONTROLA JAKOŚCI.

DRUK. Funkcja ta jest aktywna, jeżeli włączona jest opcja DRUKARKA w menu
KONFIGURACJA. Zawsze pozwala na wydrukowanie różnych list w danym czasie w
trakcie działania programu.

STPR. Funkcja ta jest aktywna w trakcie wydruku listy. Służy do przerwania druku.

N OP. Funkcja ta jest aktywna, jeżeli dostępny jest więcej niż jeden zestaw funkcji.
Używa się jej do przełączania pomiędzy zestawami.

EXIT. Powrót do poprzedniego menu lub ekranu.

14
3. OGÓLNE ZASADY DZIAŁANIA APARATU
3.1. ROZPOCZĘCIE PRACY. MENU GŁÓWNE.
Po włączeniu aparatu wyświetlacz pokazuje ekran podobny do przykładu poniżej:

Program sprawdza czy nie wystąpił błąd lub zmiana w którymś z podanych niżej
ustawień. Wyświetla "Pass" jeżeli sprawdzian został pozytywnie zakończony lub
"Fail" jeżeli wystąpił błąd lub zmiana.

Sprawdzane informacje:

Monitor: program monitora.

Program: program aparatu.
Konfiguracja: ustawienia użytkownika.
Testy: zaprogramowane testy.
Standardy: standardy fotometryczne, termostatyczne i zasysania.

Jeżeli wykryto błąd w opcjach Monitor lub Program, może mieć to wpływ na działanie
aparatu. Jeżeli został wykryty błąd w opcjach Konfiguracja, Testy lub Standardy,
aparat będzie działał poprawnie, ale mogą być jakieś błędne dane w niektórych,
wyżej wymienionych opcjach. W każdym przypadku zaleca się wezwanie
autoryzowanego serwisu. Po ukończeniu samo sprawdzania nacisnąć ENTER, aby
wywołać ekran powitalny wyświetlający model aparatu, numer seryjny i wersję
zainstalowanego oprogramowania. Nacisnąć ponownie ENTER, aby przejść do
głównego menu.

Wybrać jedną z opcji w zależności od zadania, jakie chcemy wykonać.

- STĘŻENIA. Pomiar stężeń zgodnie z wprowadzonym testem, który został

zaprogramowany w pamięci.
- ABSORBANCJA. Pomiar absorbancji.

15
- UŻYTKI. Ustawianie zadań według upodobań użytkownika, na przykład zmiana
konfiguracji koła z filtrami, programowanie daty i czasu, ustawianie pompy
perystaltycznej.
- KONFIGURACJA. Personalizacja ustawień konfiguracji aparatu przez
użytkownika.
- PROGRAMOWANIE. Programowanie testów i innych parametrów, które
kontrolują funkcje aparatu.
- KONTROLA JAKOŚCI. Praca z programem kontroli jakości.
- KOD OPERATORA. Wprowadzanie kodu osoby obsługującej aparat. Będzie on
wydrukowany na liście wyników stężeń.

3.2. STĘŻENIA
Opcja ta pozwala na obliczenie stężeń przy użyciu jakiegokolwiek z testów (TESTY)
uprzednio zaprogramowanych i zapisanych w pamięci na 100 dostępnych pozycjach.
Po wybraniu tej opcji zostanie wyświetlona na ekranie lista zaprogramowanych
testów:

Po potwierdzeniu wybranego testu, w zależności od ustawienia opcji HEAD PRINT w

menu CONFIGURATION, aparat wydrukuje albo nie nagłówek zawierający
szczegóły testu.

16
Po rozpoczęciu zadania aparat poprosi o wprowadzenie linii zerowej wykresu
(INSERT BASE LINE), aby ustawić ZERO (to ustawienie zazwyczaj wykonuje się
przy użyciu wody destylowanej).

Kiedy ustawienie ZERO (wyzerowanie) jest zakończone na ekranie wyświetlone

zostaną informacje (jeżeli takie istnieją) o zapisanych wartościach próby ślepej
odczynnikowej i standardu.

Od tego momentu program prowadzi użytkownika przez procedurę wykonania testu

wyświetlając różne komunikaty na ekranie. Wkładanie prób badanych, ślepych
odczynnikowych i standardów zaczyna się przy użyciu klawiszy funkcyjnych. Jeżeli
używa się kuwety przepływowej, aby uruchomić zasysanie próby przez aparat
nacisnąć przycisk pompy znajdujący się po lewej stronie przedniej części aparatu.
Aby dokonać odczytać w standardowych kuwetach, nacisnąć ENTER.

Za każdym razem, kiedy dokonywany jest odczyt, wartość odczytanej absorbancji

zostaje wyświetlona (w przypadku więcej niż jednego pomiaru obliczana jest
średnia). Jeżeli wartości graniczne zostały zaprogramowane jako np. granica ślepej,
są one wyświetlone na ekranie; jeżeli wartość absorbancji jest wyższa lub niższa od
tego parametru (zależnie od tego czy rośnie czy spada) wyświetlone są strzałki
oznaczające odczyt poza zakresem.

Po zakończeniu pomiarów wszystkich powtórzeń, można je aktywować lub

dezaktywować naciskając F1 (w przypadku kiedy jest więcej niż jeden), a średnia
absorbancji jest ponownie obliczana za każdym razem. Edytowanie pomiarów
kończy się poprzez naciśnięcie ENTER. Po wprowadzeniu wszystkich pomiarów,
wyniki zostają wydrukowane.

Jeżeli opcja KONTROLE w menu KONFIGURACJA jest aktywna klawisze funkcyjne

KONTROLA1 i KONTROLA2 zostają wyświetlone i są aktywne podczas procesu
wkładania prób badanych. Po ich naciśnięciu program rozpoznaje wkładane próbki
jako, odpowiednio, surowica kontrolna 1 i 2. Za każdym razem program prosi o
włożenie kolejnej próby lub kontroli. Jeżeli zaprogramowana wartość granicy
absorbancji jest inna niż zero program, za pomocą strzałek obok średniej wartości
absorbancji, pokaże czy wartość stężenia jest poza granicą liniowości.

Jeżeli aktywna jest opcja kodu pacjenta, wtedy aparat poprosi o kod przed
włożeniem każdej próbki. Kod zostanie podany na wydruku.

3.2.1. Modyfikowanie parametrów bez zapamiętywania w pamięci

Przed wprowadzeniem BASE LINE (wyzerowanie, linia zerowa wykresu) wyświetla
się aktywny klawisz funkcyjny MODIFY, który pozwala na zmodyfikowanie
parametrów testu. Modyfikacje robione w ten sposób są utracone w chwili wyjścia z
testu.

3.2.2. Procedury z wieloma standardami

W takich metodach obliczeniowych używa się kilku punktów do wykreślenia krzywej
standardu. Programując test wprowadza się ilość standardów oraz wartość stężenia
dla każdego standardu.

17
Po wyzerowaniu aparatu zapisane wartości wyświetlone zostają na ekranie łącznie z
ostatnią zapisaną krzywą standardu (jeżeli taka istnieje).

Jeżeli chcemy skorzystać z tych wartości naciskamy klawisz funkcyjny SAMPLE, aby
rozpocząć wkładanie prób badanych.

Jeżeli chcemy wprowadzić nową ślepą naciskamy klawisz funkcyjny NEW BLANK.
Jeżeli nie chcemy używać krzywej standardu wyświetlonej na ekranie i chcemy
wprowadzić nową naciskamy NEW STANDARD. Ekran zmienia się, aby umożliwić
wpisanie nowych standardów.

Program prosi użytkownika o wpisanie nowych standardów i oblicza średnią jeżeli

jest więcej niż jeden pomiar. Po wprowadzeniu ich nacisnąć EXIT celem
zaakceptowania danych wyświetlonych na ekranie. Nacisnąć ESC, aby je odrzucić.

Po potwierdzeniu program wraca do poprzedniego menu i wyświetla wykres

standardów z ich odczytanymi absorbancjami. Za pomocą klawiszy kursorów można
przesuwać kursor wykresu wzdłuż różnych punktów krzywej (z odpowiadającymi im
pomiarami). Wartość dla każdego standardu (stężenie, średnia absorbancja, itd.)
wyświetlają się po prawej stronie ekranu. Naciskając ENTER na jakimkolwiek
punkcie absorbancji przechodzimy w tryb edycji pozwalający na skasowanie lub
przywrócenie (jeżeli została już skasowana) jakiejkolwiek wartości.

18
Naciskając ponownie F2 powracamy do ekranu z wpisanymi wartościami standardu,
pozwalającego na edycję uprzednio wpisanej wartości za pomocą klawisza F1 a
następnie klawiszy kursorów. Aby powrócić do ekranu z wykresem nacisnąć F5.

Jeżeli uważamy, że krzywa jest poprawna zapisujemy wykres klawiszem F1. Po

zapisaniu wyświetlone zostają tylko średnie wartości pomiarów i żaden z punktów nie
może być skasowany.

19
 Program może wykryć następujące błędy w krzywej standardu:

Komunikat błędu Przyczyna błędu Rozwiązanie

Wykres Komunikat ten oznacza, że żadna wartość Wykonać pomiar.
niezapisany nie została zapisana. Wyświetla się kiedy test
wykonywany jest po raz pierwszy lub kiedy
liczba standardów została zmieniona w
parametrach programowania
Niewzrastające Oznacza, że wartości stężenia wpisane w Sprawdzić wszystkie
wartości X programowaniu testu nie wzrastają. wartość w
Zaprogramowana wartość dla parametru zaprogramowaniu
Concentration 1 musi być inna od zera testu
ponieważ absorbancja dla stężenia zero jest
ślepą odczynnikową.
Niemonotoniczne Komunikat ten pojawia się kiedy odczytane - Odczytać ponownie
wartości Y wartości absorbancji ani nie wrastają ani nie absorbancję
spadają zgodnie z zaprogramowaniem testu kalibratorów.
(wartości wzrastające lub spadające). - Zmienić tryb
interpolacji lub
wartości osi X lub Y.
Ujemne Komunikat ten wyświetla się kiedy odczytane - W kuwecie znajdują
wartości Y wartości absorbancji są ujemne. Zdarza się się pęcherzyki
to jeżeli absorbancja standardu jest wyższa powietrza.
lub niższa, zależnie od tego czy test jest - Powtórzyć pomiar.
wzrastający czy spadający, od ślepej
odczynnikowej a kiedy powinno być
odwrotnie.

Nowy zestaw aktywnych funkcji wyświetla się po naciśnięciu MORE OPTIONS:

F1 zmiana osi X z liniowej na logarytmiczną i odwrotnie.

F2 zmiana osi Y z liniowej na logarytmiczną.
F3 zmiana metody interpolacji: wielokąt, prosta regresji, parabola regresji, krzywa
składana.

3.2.3. Metody wielotestowe

Ten typ metod odnosi się do przypadków kiedy test wymaga dwóch lub więcej
odczytów dla tej samej próby, kiedy kilka prób jest badanych równocześnie z
inkubacją przeprowadzaną poza aparatem.

Absorbancja prób odczytywana jest kolejno a następnie odczyty powtarzane dla tych
samych badanych w tej samej kolejności w określonych przedziałach czasu. W ten
sposób dwa odczyty (multi-fixed time) lub więcej (multi-kinetics) wykonywane są dla
serii badanych w zaprogramowanych okresach czasu.

Po wyzerowaniu za pomocą "base line" wyświetlacz prosi o liczbę próbek do

zbadania. Liczba musi znajdować się w wyświetlonym zakresie, a funkcja opóźnienia
i przedziały czasu muszą być zaprogramowane. Wpisać liczbę i nacisnąć ENTER.

Badanie wielotestowe rozpoczyna się po naciśnięciu ponownie klawisza ENTER.

Wyświetlacz pokazuje liczbę próbek do włożenia i wydaje sygnał dźwiękowy kiedy

20
dokładnie ma być zassana próbka. Po zaprogramowaniu czasu opóźnienia aparat
prosi o drugą próbkę i kolejno o dalsze aż do skończenia pierwszego odczytu
wszystkich próbek. W testach używających standardu aparat prosi o niego i
odczytuje go na początku testu jak w badaniach jednotestowych.

Aparat czeka wtedy określony okres czasu, aby dokonać drugiego odczytu pierwszej
i kolejnych badanych wyświetlając komunikat oczekiwania. Wyświetlacz pokaże
ponownie numer próbki a sygnał dźwiękowy ostrzeże, że próbka musi być zassana.
W taki sposób uzyskany zostanie drugi odczyt próbek.

W metodzie multi-kinetics proces będzie trwał aż do zakończenia zaprogramowanej

liczby przedziałów czasowych.

Po zakończeniu procesu pomiarowego aparat wyświetli i wydrukuje wyniki uzyskane

dla każdej badanej. Wyniki i wartości delt dla poszczególnych próbek dostępne są
przy użyciu kursorów pionowych.

3.2.4. Rozdzielczość pomiarów, ekranu, drukarki i obliczeń

Absorbancje mierzone są w rozdzielczości 0.0001 A, ale wyświetlane na ekranie i
drukowane w zaokrągleniu do trzeciego miejsca po przecinku. Obliczenia
dokonywane są przy absorbancjach mierzonych z rozdzielczością 0.0001A. Liczba
miejsc po przecinku wyrażająca stężenie jest programowalna w parametrach testu.

3.3. ABSORBANCJA
Za pomocą tej opcji możliwy jest bezpośredni pomiar absorbancji. Program wyświetla
ekran podobny do poniższego.

Obszar roboczy podzielony jest na dwie części. Parametry (programowalne), które

zostaną użyte do odczytu wyświetlone są w górnej części ekranu (aparat zawsze
zapisuje i wyświetla ostatnio używane parametry); wyniki wyświetlane są w części
dolnej.

3.4. NARZĘDZIA UŻYTKOWE

Ta opcja menu pozwala na wykonanie szeregu operacji użytkowych, które opisane
są szczegółowo w dalszych rozdziałach.
21
3.4.1. Service
Ta opcja przeznaczona jest tylko dla wyspecjalizowanego serwisu technicznego.
Dostęp do niej zabezpieczony jest hasłem.

3.4.2. Instalacja nowego oprogramowania

Opcja ta pozwala na zainstalowanie poprzez komputer nowszych wersji
oprogramowania. Aby zainstalować nowe oprogramowanie aparat musi być
podłączony kablem szeregowym do komputera, na którym musi być odpowiedni
program instalacyjny. Program sam wyświetla instrukcje jak postępować.

Po wybraniu tej opcji zostanie wyświetlone okno jak poniżej:

Za pomocą klawisza F1 można skonfigurować takie parametry jak: kontrast ekranu,

język i parametry portu komunikacyjnego: baud rate, time-out i numer końcówki.
Następnie aparat oczekuje na zainstalowanie nowego programu.
Z oprogramowania na komputerze PC należy wybrać opcję zmiany wersji programu,
wcisnąć klawisz Start i rozpocząć transmisję danych. Na ekranie fotometru pojawia
się ilość bajtów otrzymanych oraz zapisanych.

Po zakończeniu procesu na ekranie pojawia się następujący komunikat:

End Communications

Po pojawieniu się tego komunikatu należy wcisnąć klawisz F5 i wyjść z tej opcji.
Fotometr uruchomi się ponownie z nową wersją zainstalowanego oprogramowania.
Cała ta operacja może potrać kilka minut.

OSTRZEŻENIE
Jeżeli w trakcie ładowania oprogramowania wystąpi problem taki jak zanik
zasilania i fotometr nie uruchamia się poprawnie, należy wyłączyć fotometr i
włączyć go ponownie przytrzymując jednocześnie przycisk POMPY.
Spowoduje to przejście fotometru bezpośrednio do opcji ZAŁADUJ NOWY
PROGRAM, z której można powtórzyć proces instalacji.

22
3.4.3. Programowanie filtrów
Koło filtrów systemu optycznego posiada 9 pozycji. Tabela filtrów jest fabrycznie
zaprogramowana dla filtrów dostarczonych w fotometrze. Można je jednak zmieniać
z jednej pozycji na inną lub można dodać nowe filtry. Odniesienie do filtra w
pozostałej części oprogramowania (na przykład przy programowaniu nowego testu)
odbywa się poprzez jego długość fali. Zaprogramowana tabela filtrów pokazana jest
w tabeli 3.3.

Aby zaprogramować nowy filtr należy pisać wartość długości fali bezpośrednio w
pozycji tabeli odpowiadającej pozycji na kole filtrów.
Klawisz USUŃ usuwa filtr z tabeli.

3.4.4. Data i czas

Opcja pozwala użytkownikowi zmodyfikować zaprogramowaną datę i czas. Nacisnąć
F1, aby zmienić datę i F2, aby zmienić czas. Wymagane są dwie cyfry w każdym
polu. Wpisać 0 przed pojedynczą cyfrą. Nacisnąć ENTER celem zatwierdzenia lub
ESC celem odrzucenia zmian.

3.4.5. Ustawianie pompy

Opcja pozwala użytkownikowi ustawić przepływ pompy perystaltycznej i położenie
próbki w kuwecie przepływowej.

Na skutek używania oraz upływu czasu rurka dozująca pompy perystaltycznej

narażona jest na niewielkie odkształcenia, które mogą prowadzić do tego, że
objętość próbki nie będzie dokładnie taka sama jak zaprogramowano. Z tego powodu
zaleca się okresowe ustawianie pompy, co należy zrobić także po wymianie rurki.

Po wybraniu tej opcji ukaże się ekran podobny do poniższego:

3.4.6. Sprawdzanie ustawienia objętości próbki)

Opcja pozwala na wpisanie SAMPLE VOLUME w zakresie pomiędzy 100 a 5000 µl i
wykonać cykl zasysania, aby sprawdzić zaprogramowane parametry. Wybrać ta
opcję, wpisać SAMPLE VOLUME i nacisnąć ENTER. Od tej chwili cykl zasysania i
ustawiania próbki zaczyna się po wciśnięciu przycisku pompy.

Kończąc cykl upewnić się czy zassana objętość jest taka sama jak zaprogramowana
i czy próbka jest właściwie transportowana do kuwety.

23
3.4.7. Ustawienie ręczne
Ten sposób ustawienia pozwala ręcznie ustawić pompę przez wpisanie wyjaśnionych
poniżej parametrów z klawiatury.

SAMPLE VOLUME. Ustawienie zasysanej objętości. Wprowadzić liczbę skoków,

które musi wykonać pompa, aby zassać 5 ml i nacisnąć ENTER. Wartość
teoretyczna wynosi 18340 i odpowiada 0.2725 ml na skok. Liczba do wpisania jest
tylko szacunkowa i musi być określona na zasadzie prób i błędów przy użyciu funkcji
TEST.

POSITIONING. Ustawienie położenia próbki. Wpisać liczbę skoków wymaganą do

ustawienia położenia próbki w kuwecie pozostawiając resztki zassanej próbki – ok. 5
mm (0-10) w rurce i nacisnąć ENTER. Wartość teoretyczna wynosi 600. Liczba do
wpisania jest tylko szacunkowa i musi być określona na zasadzie prób i błędów przy
użyciu funkcji TEST w menu PUMP ADJUSTMENT.

PUMP DELAY. Czas, który ma upłynąć pomiędzy cyklem zasysania i cyklem

ustawienia próbki w kuwecie przepływowej. Wpisać liczbę sekund (zalecane są 2
sekundy) i nacisnąć ENTER.

3.4.8. Ustawienie automatyczne

Aby ustawić pompę automatycznie (zalecane) należy postępować w następujący
sposób:

a) Nacisnąć klawisz funkcyjny SAMPLE VOLUME. Zostanie wyświetlona linia

komunikatu "Insert test tube containing 5 ml water and press PUMP" (Włożyć
probówkę zawierającą 5 ml wody i nacisnąć PUMP).
b) Odpipetować dokładnie 5 ml wody do probówki i włożyć ją pod rurkę zasysająca
próbkę w taki sposób, że koniec teflonowej rurki dotykać będzie dna probówki i
nacisnąć przycisk pompy.
c) Aparat zassie około 4 ml wody przy normalnej prędkości a resztę powoli. Na
ekranie pojawi się następujący komunikat: "Press ENTER when the last drop is
sipped." (Nacisnąć ENTER kiedy zostanie zassana ostatnia kropla). Należy
uważnie obserwować dno probówki i kiedy ostatnia kropla wody zostanie
zaciągnięta do rurki nacisnąć ENTER.
d) Nacisnąć klawisz funkcyjny POSITION. Na ekranie pojawi się linia komunikatu:
"Insert test tube containing water and press PUMP". (Podstawić probówkę z wodą
i nacisnąć PUMP).
e) Podstawić probówkę zawierającą wodę destylowaną pod rurka zasysającą i
przycisnąć guzik PUMP. Pompa zostanie aktywowana i po kilku sekundach na
ekranie pojawi się następujący komunikat: "Remove tube and press ENTER".
(Odstawić probówkę i nacisnąć ENTER.) Pompa zostanie aktywowana a aparat
obliczy ustawienie. Przez cały ten proces aparat dokonuje odczytów
fotometrycznych, więc pokrywa komory kuwety musi być zamknięta. Proces ten
trwa około 70 sekund.

Po zakończeniu tego procesu system ssący zostanie automatycznie skalibrowany.

Zaleca się wykonanie testu naciskając klawisz funkcyjny TEST.

24
3.4.9. Test czułości
Pozwala na ustawienie ilości prądu wytwarzanego przez fotodiodę dla ilości
otrzymanego światła i tym samym do ustawienia czułości aparatu dla każdego filtra.
Aparat odczytuje czułość zaprogramowanych filtrów w tabeli i wyświetla czułość
każdego filtra na ekranie.
Przez naciśnięcie ENTER test jest ponownie wykonany.
Test ten może być przeprowadzony bez kuwet (czułość na powietrze) lub z
kuwetami. Jeżeli kuweta przepływowa jest używana musi ona być wypełniona wodą
destylowaną (do tego celu można użyć klawisza WASH).

3.4.10. Przywracanie usuniętych testów

Ta opcja pozwala przywrócić testy skasowane z menu PROGRAMMING.
Wyświetlona zostaje lista wszystkich testów, które można przywrócić. Wybrać
klawiszami kursorów test do przywrócenia i nacisnąć w tym celu ENTER.

3.4.11. Wartości domyślne

Ta opcja pozwala przywrócić oryginalną tabelę testów zapisaną fabrycznie jak i
oryginalne wartości konfiguracji (filtrów, jednostek i ustawień użytkownika).
Ponieważ opcja ta nie pozwala na cofnięcie zmian musi być używana bardzo
ostrożnie i tylko wtedy kiedy jesteśmy pewni, że chcemy utracić wszystkie dane
zaprogramowane przez użytkownika a przywrócić ustawienia fabryczne.

3.5. KONFIGURACJA
Opcja ta pozwala użytkownikowi dostosowanie niektórych ustawień aparatu według
indywidualnych preferencji.

3.5.1. Język
Użytkownik może wybrać jeden z dostępnych języków, który aparat będzie używał na
wyświetlaczu i wydrukach. Aby wybrać język najpierw nacisnąć ENTER na opcji
JĘZYK a następnie skorzystać z klawiszy kursorów pionowych w oknie
wyświetlającym listę dostępnych języków. Po wybraniu pożądanego języka nacisnąć
ENTER. Zmiana jest automatyczna.

Ostrzeżenie:
Przy zmianie języka właściwa zgodność pomiędzy zaprogramowanymi nazwami (jak
testy, jednostki, itd.) jest zachowana jedynie wtedy, gdy zmiana dokonywana jest
pomiędzy językami zachodnimi lub z zachodnich na orientalne. Oznacza to, że na
przykład przy wyborze nazwy orientalnej, jeżeli nazwa testu jest edytowana (nawet w
przypadku użycia znaków zachodnich lub przez naciśnięcie EDIT lub EXIT bez
jakiejkolwiek modyfikacji), kiedy dokonujemy zmiany z wybranego języka
orientalnego na zachodni nazwa ta nie będzie poprawnie wyświetlana.

3.5.2. Kontrast ekranu

Opcja ta pozwala na ustawienie intensywności ekranu (kontrastu). Intensywność
ekranu (kontrast) jest określany liczbą pomiędzy 1 a 10, co można zmienić używając
klawiszy kursorów pionowych i naciskając wtedy ENTER na wybranej opcji. Efekt jest
natychmiast widoczny na ekranie po każdym naciśnięciu klawiszy kursorów
pionowych.

25
3.5.3. Aktywacja drukarki
Opcja ta pozwala użytkownikowi włączać lub wyłączać drukarkę. Naciskając na tej
opcji ENTER, wyświetli się okno zawierające opcję ACTIVATED/DEACTIVATED,
która jest wybierana za pomocą klawiszy kursorów pionowych i zatwierdzana po
wyborze klawiszem ENTER.

3.5.4. Kontrast drukarki

Opcja ta pozwala na ustawienie druku na papierze termoczułym niwelując niewielkie
różnice w jakości papieru. Intensywność druku (kontrast) jest określana liczbą
pomiędzy 1 a 10, co można zmienić używając klawiszy kursorów pionowych i
naciskając wtedy ENTER na wybranej opcji. Klawisz funkcyjny TEST (F1) drukuje
rząd gwiazdek celem sprawdzenia wybranej intensywności.

3.5.5. Nagłówek raportów

Kiedy absorbancje lub stężenia mają być zmierzone, automatycznie drukowane są
niektóre informacje na ich temat. Opcja ta pozwala wybrać użytkownikowi informacje,
jakie mają być drukowane kiedy przeprowadzane są badania. Naciskając ENTER
wyświetli się okno zawierające trzy następujące opcje:

SHORT – tylko niektóre dane związane z testem są drukowane, takie jak: nazwa
testu, data i czas, jakiekolwiek zapisane wartości (faktor, ślepa, standard) i wartości
prawidłowe (jeżeli zostały zaprogramowane).

COMPLETE – drukowane są wszystkie parametry testu łącznie z

zaprogramowanymi wartościami.

WITHOUT – nic nie jest drukowane.

3.5.6. Sygnał dźwiękowy

Opcja ta pozwala użytkownikowi aktywować lub dezaktywować sygnał dźwiękowy
oznaczający, że naciśnięto klawisz. Poprzez naciśnięcie ENTER wyświetla się okna
zawierające opcje ACTIVATE/DEACTIVATE. Wybrać jedną z nich przy użyciu
klawiszy kursorów pionowych i nacisnąć ENTER.

3.5.7. Nagrzewanie
Jeżeli opcja ta jest aktywna, po włączeniu aparatu zostaje wykonywany 20 minutowy
cykl nagrzewania. W tym czasie lampa i elektronika osiągają swoją normalną
temperaturę pracy. Bardzo zalecane jest pozwolenie aparatowi wykonanie cyklu
nagrzewania przed rozpoczęciem procedur pomiarowych. Poprzez naciśnięcie
ENTER wyświetla się okna zawierające opcje ACTIVATE/DEACTIVATE. Wybrać
jedną z nich przy użyciu klawiszy kursorów pionowych i nacisnąć ENTER.

3.5.8. Tryby mycia

Klawisz WASH używany jest do wprowadzenia roztworu myjącego lub wody do
obiegu ssącego w celu oczyszczenia go po zakończeniu serii pomiarów lub
pomiędzy badanymi. Za pomocą tej opcji można zaprogramować objętość (pomiędzy
100 a 5000 ml) roztworu myjącego, która zostanie zassana za każdym razem kiedy
wciśnięty zostanie klawisz WASH. Jeżeli pozostawimy w tej opcji wartość 0
wykonywane będzie ciągłe płukanie, tj. pompa będzie działała tak długo jak długo
będziemy przytrzymywać klawisz WASH.

26
3.5.9. Kod pacjenta
W przypadku aktywowania program będzie prosił o kod pacjenta za każdym razem
kiedy będzie wkładana próbka. Poprzez naciśnięcie ENTER wyświetla się okna
zawierające opcje ACTIVATE/DEACTIVATE. Wybrać jedną z nich przy użyciu
klawiszy kursorów pionowych i nacisnąć ENTER.

3.5.10. Dane laboratorium

Opcja ta pozwala zaprogramować, za pomocą procedury wpisywania danych
alfanumerycznych, nazwę składającą się z 30 znaków alfanumerycznych (15 gdy
wybrany jest język orientalny). Po wprowadzeniu nazwy zatwierdzić ją klawiszem
ENTER lub odrzucić ESC.

Kiedy dokonujemy pomiarów stężeń wprowadzony tekst drukowany jest w

nagłówkach raportów (jeżeli wybraną opcją konfiguracji w HEADER PRINT jest
SUMMARY lub FULL).

3.5.11. Komunikacja z komputerem

Pozwala na programowanie niektórych parametrów komunikacji pomiędzy aparatem
a komputerem.

a) Baud rate – wybrać jedną z następujących szybkości transmisji: 110, 150, 300,
600, 1200, 2400, 4800, 9600, 19200.
b) Timeout – czas oczekiwania pomiędzy próbami nawiązania połączenia jeżeli
wystąpi błąd, programowalny w zakresie pomiędzy 0 do 255 sekund.
c) Terminal number – numer identyfikacyjny aparatu. Jeżeli w tym samym czasie do
jednego komputera podłączono kilka aparatów muszą mieć one różne numery
terminala (pomiędzy 0 a 15).

3.6. PROGRAMOWANIE
Menu ma dwie opcji: jedną do programowania testów, drugą do programowania
tabeli jednostek.

OSTRZEŻENIE
Fabrycznie zaprogramowane testy są kompatybilne z odczynnikami firmy BioSystems.
Odczynniki, których procedury pomiarowe, jak opisano w ich instrukcjach używania, są
kompatybilne z parametrami aparatu mogą być również używane.

3.6.1. TESTY
Opcja ta pozwala zaprogramować parametry testu na każdej ze 100 dostępnych w
aparacie pozycji.
Wybierając opcję TESTY wyświetlona zostaje lista dostępnych testów oraz zestaw
aktywnych klawiszy funkcyjnych z różnymi dostępnymi funkcjami:

PAGE DOWN – wyświetla stronę listy z następnymi 10 testami.

PAGE UP – wyświetla stronę listy z poprzednimi 10 testami.
EXIT – wyjście z poprzedniego menu.
MORE OPTIONS – wyświetla na ekranie nowy zestaw funkcji.
MOVE – pozwala na zmianę kolejności, w jakiej wyświetlane są testy.
DELETE – pozwala skasować test.
ADD – pozwala na utworzenie nowych testów.
27
COPY – pozwala na utworzenie nowego testu za pomocą skopiowania wszystkich
parametrów wybranego testu, za wyjątkiem jego nazwy.
PRINT LIST – drukuje listę nazw wszystkich zaprogramowanych testów.
PRINT CONTENTS – drukuje parametry uprzednio wybranych testów.

3.6.2. Jak programować parametry

Główną funkcją aparatu jest obliczanie stężeń przy użyciu zaprogramowanych w nim
testów i zapisanych na ponumerowanych pozycjach. W tym rozdziale wyjaśnione jest
wpisywanie lub modyfikowanie parametrów, które składają się na te testy. Parametry
te będą zależeć od wybranej metody analizy. Modyfikując lub tworząc test będziemy
widzieć tylko te parametry, które mają znaczenie w wybranej metodzie analizy.

Tab. 3.1. Dostępne parametry dla różnych metod obliczeniowych

28
LOCATION
Pozycja, na której zapisany jest test nie
jest parametrem, który może być
programowany przez użytkownika.
Program automatycznie porządkuje
pozycje. Kiedy dodajemy nowy test jest
on zawsze umieszczany na końcu listy,
dopóki jest wolna pozycja. Jeżeli nie ma
wolnej pozycji program poszuka
pierwszej wolnej pozycji wśród tych,
które zostały skasowane. Użytkownik REACTION TYPE
może jednak ustawić, według własnych Naciskając na tej opcji ENTER program
preferencji, kolejność wyświetlanych na wyświetli okno zawierające następujące
liście testów za pomocą klawisza dwie możliwości: Increasing /
funkcyjnego MOVE. Decreasing. Oznaczają one czy
absorbancja zaprogramowanego testu
NAME wzrasta czy spada w okresie czasu lub
Nazwa testu może być dowolna i wraz ze stężeniem.
składać się z jednego lub kilku słów do
maksimum 20 znaków alfanumerycz- READING MODE
nych (10 gdy wybrany jest język Tylko dla metod END POINT i CUT-
orientalny). OFF. Naciskając na tej opcji ENTER
program wyświetli okno zawierające
UNITS następujące dwie możliwości:
Nazwy jednostek znajdują się w
zaprogramowanej tabeli. Naciskając MONOCHROMATIC – dokonywany jest
ENTER na tej opcji program wyświetli pojedynczy pomiar każdej próbki przy
okno zawierające zaprogramowaną wybranej długości fali.
tabelę jednostek. Wybrać jedną z nich
za pomocą klawiszy kursorów BICHROMATIC – dokonywane są dwa
pionowych i nacisnąć ENTER. pomiary każdej próbki (rys. 3.1), jeden
przy podstawowej długości fali
(zazwyczaj przy maksymalnej
absorbancji mierzonej cieczy) i drugi
przy pomocniczej lub referencyjnej
długości fali (najczęściej w punkcie
odległym od maksymalnej absorbancji
mierzonej cieczy).

Tabela 3.2. Zaprogramowane jednostki

ANALYSIS MODE
Naciskając na tej opcji ENTER program
wyświetli okno zawierające wszystkie
możliwe metody analizy. Rys. 3.1. Odczyt bichromatyczny

29
 W tym przypadku wartością absorbancji OBJĘTOŚĆ BŁĄD
używaną do obliczeń jest różnica PRÓBKI PRZENIESIENIA (%)
pomiędzy dwoma absorbancjami: 150 µL 2.25 – 2.70
250 µL 0.75 – 1.50
A = Amain – Areference 400 µL 0.05 – 0.25
Tabela 3.4. Zanieczyszczenie na skutek błędu
READING FILTER przeniesienia
Jest to długość fali wyrażona w
nanometrach, która wymagana jest przy BLANK REPLICATES
wykonywaniu pomiarów. W metodzie Wymagana ilość prób ślepych kiedy
bichromatycznej odnosi się ona do przeprowadzany jest test. Za pomocą
długości głównej (rys. 3.1). Tabela 3.3 klawiatury numerycznej wprowadzić
pokazuje, w jakie filtry jest zazwyczaj liczbę pomiędzy 1 a 3.
wyposażony aparat i ich pozycje.
SAMPLE REPLICATES
Wymagana ilość prób badanych kiedy
POZYCJA FILTR przeprowadzany jest test. Za pomocą
1 340 klawiatury numerycznej wprowadzić
2 405 liczbę pomiędzy 1 a 3.
3 420
4 450 STABILIZATION TIME
5 505 Okres czasu pomiędzy końcem cyklu
6 546 zasysania a pomiarem w metodach
7 578 END POINT, DIFFERENTIAL i
8 670 QUOTIENT. Zazwyczaj jest to jedna
9 pusta sekunda, chociaż można
Tabela 3.3. Tabela filtrów zaprogramować inne wartości
pozwalając na opóźnienie odczytu do
REFERENCE FILTER czasu kiedy ciecz idealnie ujednorodni
Tylko dla metod z odczytem się w kuwecie, szczególnie w przypadku
bichromatycznym. Jest to pomocnicza kiedy pracujemy z bardzo lepkimi
lub referencyjna długość fali. cieczami.
Tabela 3.3. pokazuje, w jakie filtry jest
zazwyczaj wyposażony aparat i ich INCUBATION TIME
pozycje. Czas, jaki ma upłynąć od naciśnięcia
przycisku PUMP do pierwszego pomiaru
SIPPING VOLUME w metodach KINETIC i FIXED TIME.
Objętość (w µl) próby badanej, ślepej Wprowadzić czas za pomocą klawiatury
i/lub standardu, jaka zostanie zassana numerycznej.
do pomiarów. Dozwolony zakres mieści
się pomiędzy 100 i 5000 µl. Należy READING TIME
jednak wziąć pod uwagę, że im Dla prostych metod KINETIC jest to
mniejsza będzie zassana objętość, tym okres czasu, w którym dokonywane są
większe będzie zanieczyszczenie na odczyty. Dla metod MULTIPLE KINETIC
skutek błędu przeniesienia pomiędzy jest to czas pomiędzy deltami. Dla
następującymi po sobie próbkami. metod FIXED TIME jest to okres czasu
Tabela 3.4. pokazuje wartość błędu pomiędzy T1 i T2.
przeniesienia dla różnych objętości
próbek (wartości te mogą znacznie się NUMBER OF DELTAS
różnic w zależności od badanej cieczy). Tylko dla metod MULTIPLE KINETIC.
Wprowadzić objętość za pomocą Wymagana ilość okresów czasowych.
klawiatury numerycznej. Odpowiada ona całkowitej liczbie
pomiarów minus jeden (delty).
30
 klawiatury numerycznej wprowadzić
DELAY całkowitą liczbę standardów, które mają
Czas pomiędzy próbami badanymi w być użyte.
testach typu MULTIPLE.
CONCENTRATION
INITIAL ABSORBANCE Wyświetla się tylko w testach przy
Tylko dla metod KINETIC i FIXED TIME. użyciu standardu i jest to wartość
Dla reakcji wzrastających jest to stężenia dla każdego standardu.
maksymalna dopuszczalna wartość
absorbancji dla pierwszego odczytu. Dla CALCULATION FUNCTION
reakcji spadających jest to minimalna Tylko dla metod MULTI STANDARD.
dopuszczalna wartość absorbancji dla Jest to typ funkcji wykresu powiązany z
pierwszego odczytu. krzywą standardu. Naciśnięcie na tej
opcji ENTER wywoła okno z czterema
TEMPERATURE następującymi możliwościami:
Wymagana temperatura, do której ma
być podgrzana kuweta, programowalna POLYGONAL
w zakresie pomiędzy 23 a 40ºC w SPLINE
skokach o jeden stopień. Jeżeli REGRESSION LINE
podgrzanie kuwety nie jest wymagane REGRESSION PARABOLA
wpisać 0.
X AXIS
CALIBRATION Tylko dla metod MULTI STANDARD.
Naciskając ENTER na tej opcji program Wybrać typ przedstawienia danych na
wyświetli okno zawierające następujące osi X. Naciśnięcie na tej opcji ENTER
możliwości: STANDARD / FACTOR. wywoła okno z dwoma następującymi
Wybrać jedną z nich za pomocą możliwościami:
klawiszy kursorów pionowych i
zatwierdzić klawiszem ENTER. LINEAR
Obliczenie stężenia będzie dokonane LOGARITHMIC
albo przy pomocy standardu albo
faktora. Y AXIS
Tylko dla metod MULTI STANDARD.
FACTOR Wybrać typ przedstawienia danych na
Wyświetla się tylko wtedy, gdy wybrany osi Y. Naciśnięcie na tej opcji ENTER
jest FACTOR w opcji CALIBRATION. wywoła okno z dwoma następującymi
Wprowadzić wartość za pomocą możliwościami:
klawiatury numerycznej. Wartość ta
zostanie użyta do przeliczenia LINEAR
absorbancji na stężenia wyrażone w LOGARITHMIC
wybranych jednostkach.
STANDARD REPLICATES
DILUTION FACTOR Liczba pomiarów wymaganych dla
Wyświetla się tylko w metodach każdego standardu. Za pomocą
MULTIPLE STANDARD. Opcja ta klawiatury numerycznej wprowadzić
używana jest w sytuacji, kiedy wszystkie liczbę pomiędzy 1 a 3.
próbki są rozcieńczane, ale standardy
nie. CONTROL 1
Naciśnięcie na tej opcji ENTER wywoła
NUMBER OF STANDARDS okno z dwoma następującymi
Wyświetla się tylko w metodach możliwościami: YES / NO.
MULTIPLE STANDARD. Za pomocą

31
 Jeżeli zostanie wybrane YES, w trakcie CONTROL 2 MINIMUM
wykonywania testu uaktywni się klawisz Minimalna oczekiwana wartość dla
funkcyjny umożliwiający wprowadzenie surowicy kontrolnej 2.
surowicy kontrolnej 1.
LINEARITY LIMIT
CONTROL 1 NAME Wartość granicy liniowości. Jeżeli
Nazwa surowicy kontrolnej 1 może być wartość ta jest przekroczona program
dowolna i składać się z jednego lub kilku wyświetla komunikat ostrzegawczy.
słów do maksimum 16 znaków Wprowadzić granicę liniowości używając
alfanumerycznych (8 w przypadku klawiatury numerycznej. Jeżeli
języka orientalnego). sprawdzian ten nie jest wymagany
wpisać 0.
CONTROL 1 BATCH
Numer seryjny surowicy kontrolnej 1 BLANK ABSORBANCE LIMIT
może być dowolny i składać się z Wartość granicy absorbancji próby
jednego lub kilku słów do maksimum 16 ślepej. Jeżeli wartość ta jest
znaków alfanumerycznych. przekroczona program wyświetla
komunikat ostrzegawczy. Wprowadzić
CONTROL 1 MAXIMUM granicę absorbancji próby ślepej
Maksymalna oczekiwana wartość dla używając klawiatury numerycznej. Jeżeli
surowicy kontrolnej 1. sprawdzian ten nie jest wymagany
wpisać 0.
CONTROL 1 MINIMUM
Minimalna oczekiwana wartość dla MAXIMUM NORMALITY LIMIT
surowicy kontrolnej 1. Wartość maksymalna dla wartości
prawidłowych. Jeżeli granica ta jest
CONTROL 2 przekroczona obok stężenia
Naciśnięcie na tej opcji ENTER wywoła wyświetlona zostaje strzałka.
okno z dwoma następującymi Wprowadzić wartość graniczną
możliwościami: YES / NO. używając klawiatury numerycznej. Jeżeli
Jeżeli zostanie wybrane YES, w trakcie sprawdzian ten nie jest wymagany
wykonywania testu uaktywni się klawisz wpisać 0.
funkcyjny umożliwiający wprowadzenie
surowicy kontrolnej 2. MINIMUM NORMALITY LIMIT
Wartość minimalna dla wartości
CONTROL 2 NAME prawidłowych. Jeżeli granica ta jest
Nazwa surowicy kontrolnej 2 może być przekroczona obok stężenia
dowolna i składać się z jednego lub kilku wyświetlona zostaje strzałka.
słów do maksimum 16 znaków Wprowadzić wartość graniczną
alfanumerycznych (8 w przypadku używając klawiatury numerycznej. Jeżeli
języka orientalnego). sprawdzian ten nie jest wymagany
wpisać 0.
CONTROL 2 BATCH
Numer seryjny surowicy kontrolnej 2 DECIMALS
może być dowolny i składać się z Ilość miejsc po przecinku, z jaką
jednego lub kilku słów do maksimum 16 wyświetlane są wartości stężeń.
znaków alfanumerycznych.
REAGENT 1 COEFFICIENT
CONTROL 2 MAXIMUM Tylko dla metod QUOTIENT. Jest to
Maksymalna oczekiwana wartość dla mnożnik dla odczynnika 1.
surowicy kontrolnej 2.

32
REAGENT 2 COEFFICIENT DOUBTFUL INTERVAL
Tylko dla metod QUOTIENT. Jest to Tylko dla metod CUT-OFF. Wartość,
mnożnik dla odczynnika 2. która dodana i odjęta od wartości punktu
odcięcia określa przedział wyników
CUT-OFF VALUE wątpliwych (pomiędzy ujemnymi i
Tylko dla metod CUT-OFF. Wartość, dodatniki).
która różnicuje wyniki dodatnie od
ujemnych.

3.6.3. Menu wyjściowe

Po zaprogramowaniu wszystkich parametrów testu nacisnąć klawisz funkcyjny EXIT,
aby wyjść z opcji. Na ekranie pojawi się linia komunikatu "Save values?" (Zapisać
wartości?) oraz wyświetlone zostanie na środku ekranu okno zawierające opcje YES /
NO. Aby zaakceptować i zapisać zmiany i/lub nowo wprowadzone wartości użyć
klawiszy kursorów pionowych i wybrać YES a następnie nacisnąć ENTER.

3.6.4. Przeglądanie testu

Aby przejrzeć test należy wybrać test z listy testów za pomocą klawiszy kursorów
pionowych i nacisnąć ENTER.

3.6.5. Kasowanie testu

Aby skasować test należy wybrać test z listy testów za pomocą klawiszy kursorów
pionowych i nacisnąć klawisz funkcyjny DELETE. Program poprosi o potwierdzenie
przed usunięciem.

3.6.6. Tworzenie nowego testu

Aby utworzyć nowy test nacisnąć klawisz funkcyjny ADD i zaprogramować parametry
testu.

3.6.7. Kopiowanie testu

Opcja ta jest przydatna kiedy chcemy utworzyć nowy test, który jest bardzo podobny to
testu, który już istnieje. Należy postępować w następujący sposób: wybrać test bazowy
z listy testów przy użyciu klawiszy kursorów pionowych i nacisnąć klawisz funkcyjny
COPY. Program utworzy nowy test zawierający takie same parametry jak test
oryginalny za wyjątkiem jego nazwy.

3.6.8. Przenoszenie testu

Opcja ta pozwala przenieść test na inną pozycję na liście testów. Należy postępować w
następujący sposób: wybrać test, który chcemy przenieść przy użyciu klawiszy
kursorów pionowych i nacisnąć klawisz funkcyjny MOVE. Od tej chwili za każdym
naciśnięciem klawisza kursorów pionowych nazwa testu przesunie się w górę lub w dół
w zależności od przyciśniętego klawisza. Nacisnąć ENTER, aby potwierdzić nową
pozycję.

3.7. JEDNOSTKI
Wartości stężeń uzyskane podczas wykonywania różnych testów muszą być wyrażone
w odpowiadających im jednostkach. Aby nie ograniczać możliwości dla użytkownika,
aparat pozwala zaprogramować jednostki, które są wymagane. Każda jednostka składa
się z tekstu o maksimum ośmiu znakach i przechowywana jest w pamięci w tabeli o 50
pozycjach (22 w przypadku wyboru języka orientalnego).

33
3.7.1. Tabela jednostek
Opcja ta pozwala zaprogramować tabelę jednostek, w której dostępnych jest 50 pozycji
(22 w przypadku języka orientalnego). Wybierając opcję TABLE OF UNITS zostanie
wyświetlona w kolumnach cała tabela zaprogramowanych jednostek.

3.7.2. Przeglądanie jednostki

Aby przejrzeć jednostkę należy wybrać ją za pomocą klawiszy kursorów pionowych i
nacisnąć ENTER.

3.7.3. Kasowanie jednostki

Aby skasować jednostkę należy wybrać ją za pomocą klawiszy kursorów pionowych i
nacisnąć klawisz funkcyjny DELETE. Program poprosi o potwierdzenie przed
usunięciem.

3.7.4. Tworzenie nowej jednostki

Aby utworzyć nową jednostkę należy za pomocą klawiszy kursorów pionowych wybrać
wolną pozycję w tabeli i nacisnąć ENTER. Wprowadzić nową jednostkę metodą
wprowadzania danych alfanumerycznych. Nazwa jednostki może być dowolna i składać
się z maksimum 8 znaków alfanumerycznych.

3.8. KONTROLA JAKOŚCI

Opcja ta daje dostęp do programu kontroli jakości opartego na wykresach Levey-
Jenningsa i algorytmach Westgarda.
Po wybraniu opcji kontroli jakości wyświetlone zostaną dwie następujące opcje:

CONTROL PROGRAMMING
LISTS AND GRAPHS

Aparat zapisuje do 30 wartości dla każdej surowicy kontrolnej i każdego testu.

3.8.1. Programowanie surowic kontrolnych

Opcja ta wyświetla listę zawierającą nazwy zaprogramowanych testów. Po wybraniu
testu surowice kontrolne mogą być aktywowane / dezaktywowane a ich wartości można
zaprogramować (w taki sam sposób jak programuje się lub przegląda test). Przy użyciu
klawiszy funkcyjnych UP and DOWN wyświetlane są parametry poprzedniego lub
kolejnego testu, bez konieczności wyjścia z trybu edytowania parametru. Klawisze
funkcyjne DELETE HISTOR.1 i DELETE HISTOR.2 służą do usuwania zapisów dla
wybranego testu.

3.8.2. Listy i wykresy

Opcja ta wyświetla listę zawierającą nazwy zaprogramowanych testów. Po wybraniu
testu i naciśnięciu ENTER na ekranie wyświetlone zostanie ostatnie 30 wartości kontroli
w formie wykresu Levey-Jennings z zastosowaniem, jeżeli to możliwe, algorytmów
Westgarda. Wyświetlanie wartości dla surowicy kontrolnej 1 lub 2 wybiera się przy
użyciu klawiszy funkcyjnych CONTROL 1 i CONTROL 2. Klawisz funkcyjny PRINT LIST
drukuje listę wartości kontroli, a PRINT GRAPH drukuje wykres.

34
3.9. KOD OPERATORA
Pozwala na wprowadzenie kodu operatora. Za każdym razem po włączeniu zasilania
aparatu poprosi on o kod operatora uruchamiający aparat. W tej opcji menu można
także zmodyfikować ostatni wpisany kod.

4. METODY POMIAROWE I OBLICZENIOWE

Rozdział niniejszy opisuje metody pomiaru dla różnych metod analizy i obliczenia, jakie
są dokonywane celem uzyskania wartości stężeń. Wzory podane są poniżej. Metody
pomiaru są takie same dla prób ślepych, standardów, surowic kontrolnych i prób
badanych. Surowice kontrolne traktowane są tak samo dla każdego rodzaju obliczeń.

We wzorach zastosowano następujące skróty:

Aλmain absorbancja przy podstawowej długości fali

Aλreference absorbancja przy referencyjnej długości fali
Ablank absorbancja próby ślepej
Astandard absorbancja standardu
Asample absorbancja próby badanej
AR2 absorbancja próby ślepej, standardu lub próby badanej z odczynnikiem 2
(cała reakcja)
AR1 absorbancja próby ślepej, standardu lub próby badanej z odczynnikiem 1
(reakcja próby ślepej)
AT1 absorbancja próby ślepej, standardu lub próby badanej zmierzona po
inkubacji 1
AT2 absorbancja próby ślepej, standardu lub próby badanej zmierzona po
inkubacji 2
AFRAC absorbancja frakcji
ATOTAL absorbancja całkowita
∆A/min szybkość zmian absorbancji próby ślepej, standardu lub próby badanej
CSAMPLE stężenie próby badanej
CSTANDARD zaprogramowane stężenie standardu
n liczba pomiarów
F zaprogramowany faktor kalibracji

TR stały faktor zależny od typu reakcji; jego wartość jest (+1) dla reakcji
wzrastających i (-1) dla reakcji spadających
Coef1 współczynnik licznika
Coef2 współczynnik mianownika
Vcut-off wartość punktu odcięcia
MU margines wątpliwości
Σ∆s suma delt próby badanej
Σ∆std suma delt standardu
N liczba przedziałów czasowych
T przedział czasowy (w sekundach)

35
4.1. METODA PUNKTU KOŃCOWEGO - END POINT

Absorbancja mieszaniny reakcyjnej mierzona jest tylko raz. Może być zmierzona przy
jednej (monochromatycznie) lub przy dwóch (bichromatycznie) długościach fali.
Kalibracja przeprowadzana jest za pomocą standardu (jednego lub więcej) lub
zaprogramowanego faktora.

4.1.1. Obliczenia w metodzie punktu końcowego

4.1.1.1. Odczyty bichromatyczne

Wartość absorbancji użyta do obliczenia próby ślepej, standardów i prób badanych jest
różnicą pomiędzy absorbancją odczytaną przy podstawowej długości fali a absorbancją
odczytaną przy długości referencyjnej.

4.1.1.2. Obliczenia z faktorem

Stężenia każdej próby badanej obliczane są za pomocą poniższego wzoru:

4.1.1.3. Obliczenia z jednym standardem

Stężenia każdej próby badanej obliczane są za pomocą takiego samego wzoru jak
powyżej ale F jest obliczany w następujący sposób:

4.1.1.4. Obliczenia z kilkoma standardami

Stężenie każdej próby badanej jest obliczane przy użyciu krzywej standardu uzyskanej
za pomocą funkcji obliczeniowych i wybranych osi. Krzywa standardu przygotowana
jest w oparciu o zaprogramowane wartości stężeń standardów i zmierzonej dla każdego
z nich absorbancji.

Stężenia prób badanych oblicza się na drodze interpolacji ich absorbancji na krzywej.

4.1.1.5. Powtórzenia odczytów

Można zaprogramować do 3 powtórzeń odczytów dla każdej próby ślepej, badanej i
standardu. W obliczeniach powtórzenia traktowane są w następujący sposób:

a) Najpierw obliczana jest średnia wartość absorbancji próby ślepej odczynnikowej:

36
b) Średnia wartość absorbancji próby ślepej odejmowana jest od każdej poszczególnej
absorbancji zmierzonej dla standardów i prób badanych. Uzyskane wartości
używane są do obliczenia stężeń.

c) W obliczeniami przeprowadzanych ze standardami średnia wartość absorbancji dla

każdego standardu uzyskiwana jest w następujący sposób:

4.2. METODA RÓŻNICOWA - DIFFERENTIAL

Ta metoda analizy wymaga dwóch odczynników dla każdej próby badanej, dla każdego
standardu a nawet dla każdej próby ślepej odczynnikowej. Odczynnik 1 odpowiada
buforowi a odczynnik 2 buforowi + chromoforowi. Kalibracja jest przeprowadzana albo
za pomocą standardu albo zaprogramowanego faktora.

4.2.1. Obliczenia w metodzie różnicowej

4.2.1.1. Obliczenia z faktorem

Stężenie każdej próby badanej obliczane jest za pomocą poniższego wzoru:

4.2.1.2. Obliczenia z jednym standardem

Stężenia każdej próby badanej obliczane są za pomocą takiego samego wzoru jak
powyżej ale F jest obliczany w następujący sposób:

4.2.1.3. Obliczenia z kilkoma standardami

Stężenie każdej próby badanej jest obliczane przy użyciu krzywej standardu uzyskanej
za pomocą funkcji obliczeniowych i wybranych osi. Krzywa standardu przygotowana
jest w oparciu o zaprogramowane wartości stężeń standardów i różnice absorbancji
otrzymane dla każdego odczynnika:

Stężenia prób badanych obliczane są na drodze interpolacji różnic absorbancji

odczynników na krzywej:

37
4.2.1.4. Powtórzenia
Można zaprogramować do 3 powtórzeń odczytów dla każdej próby ślepej, badanej i
standardu. W obliczeniach powtórzenia traktowane są w następujący sposób:

a) Najpierw obliczana jest średnia wartość różnic absorbancji próby ślepej:

b) Obliczana jest różnica absorbancji dla kolejnych odczytów standardu (jeżeli był
użyty) lub próby badanej.

c) Średnia różnica absorbancji próby ślepej odejmowana jest od każdej poszczególnej

różnicy absorbancji zmierzonej dla standardu (jeżeli był użyty) i prób badanych.
Otrzymane wartości użyte są do obliczenia stężeń.

d) W obliczeniach ze standardem średnia wartość absorbancji dla standardu

otrzymywana jest w następujący sposób:

4.3. METODA FIXED TIME

Absorbancja mieszaniny reakcyjnej mierzona jest dwukrotnie. Kalibracja może być

przeprowadzona przy użyciu standardu (jednego lub kilku) lub zaprogramowanego
faktora.

4.3.1. Obliczenia w metodzie typu Fixed Time

4.3.1.1. Obliczenia z faktorem

Stężenie każdej próby badanej obliczane jest za pomocą poniższego wzoru:

4.3.1.2. Obliczenia z jednym standardem

Stężenia każdej próby badanej obliczane są za pomocą takiego samego wzoru jak
powyżej ale F jest obliczany w następujący sposób:

38
4.3.1.3. Obliczenia z kilkoma standardami
Stężenie każdej próby badanej jest obliczane przy użyciu krzywej standardu uzyskanej
za pomocą funkcji obliczeniowych i wybranych osi. Krzywa standardu przygotowana
jest w oparciu o zaprogramowane wartości stężeń standardów i różnice absorbancji
otrzymane dla każdego z nich.

Stężenia prób badanych oblicza się na drodze interpolacji ich różnic absorbancji na
krzywej.

4.4. METODA KINETYCZNA

Metoda kinetyczna używana jest do pomiaru stężenia aktywności enzymatycznej.

Absorbancja mieszaniny reakcyjnej mierzona jest 31 razy w zaprogramowanym okresie
inkubacji. Kalibracja może być przeprowadzona przy użyciu standardu lub
zaprogramowanego faktora.

4.4.1. Obliczenia w metodzie kinetycznej

4.4.1.1. Obliczenia szybkości i sprawdzanie liniowości

Aktywność enzymatyczna mierzona jest szybkością reakcji odpowiadającą nachyleniu
krzywej absorbancji w czasie i obliczana metodą regresji liniowej. Spadek wyrażany jest
jako ∆A/min.

W okresie odczytu uzyskuje się 31 pomiarów wartości absorbancji zmierzonych w

regularnych odstępach czasu. W każdej grupie danych dokonywane jest poszukiwanie
liniowe mające na celu znalezienie liniowego fragmentu danych. Wartości absorbancji
dzielone są na trzy obszary, które obejmują wartości od A0 do A10, od A10 do A20 i od A20
do A30. Nachylenia dla każdego obszaru i spadek dla wszystkich danych łącznie
obliczany jest na drodze regresji liniowej a każdy obszar porównywany jest z wartością
uzyskaną dla wszystkich danych łącznie. Obszary z nachyleniem większym lub
mniejszym o 20% od nachylenia dla wszystkich danych łącznie są odrzucane w
ostatecznych obliczeniach. W końcu, na drodze regresji liniowej obliczane jest
nachylenie dla wszystkich wartości z obszarów, które nie uległy odrzuceniu.
Jakiekolwiek odrzucone obszary danych są jednak zachowywane do obliczenia
nachylenia całkowitego.

4.4.1.2. Obliczenia z faktorem

Stężenie każdej próby badanej obliczane jest za pomocą poniższego wzoru:

39
4.4.1.3. Obliczenia z jednym standardem
Stężenia każdej próby badanej obliczane są za pomocą takiego samego wzoru jak
powyżej ale F jest obliczany w następujący sposób:

4.4.2. Metoda kinetyczna w serii - Multiple kinetics

W metodzie typu Multiple Kinetic do obliczenia stężenia używane jest obliczenie delty.
Odczyt absorbancji początkowej dla każdej próby badanej dokonywany jest nad linią
początkową wykresu (BASE LINE) po zaprogramowanym okresie inkubacji. Wtedy
dokonywane są nowe odczyty w ustawionych przedziałach czasowych. Stężenie
obliczane jest poprzez pomnożenie średniego wzrostu (lub spadku) absorbancji na
minutę przez faktor lub stężenie standardu.

4.4.2.1. Obliczenia z faktorem

Stężenie próby badanej obliczane jest za pomocą poniższego wzoru:

4.4.2.2. Obliczenia z jednym standardem

Stężenie każdej próby badanej obliczane jest za pomocą poniższego wzoru:

4.5. METODA TYPU QUOTIENT

Ta metoda analizy wymaga obliczenia stosunku pomiędzy dwoma frakcjami próby
badanej.

4.5.1. Obliczenia w metodzie typu Quotient

Stężenie próby badanej obliczane jest za pomocą poniższego wzoru:

4.5.1. Powtórzenia w metodzie Quotient

Można zaprogramować do 3 powtórzeń odczytu. W tym przypadku wzór obliczeniowy
wygląda następująco:

40
4.6. METODA CUT- OFF

Absorbancja mieszaniny reakcyjnej mierzona jest tylko raz albo przy jednej długości fali
(monochromatycznie) albo przy dwóch (bichromatycznie). Wynik zależy od typu reakcji:
bezpośredniej lub odwróconej.

4.6.1. Odczyty bichromatyczne

Użytą wartością absorbancji jest różnica pomiędzy absorbancją odczytaną przy
podstawowej długości fali i absorbancją odczytaną przy długości referencyjnej.

4.6.2. Reakcja bezpośrednia

Wyniki zgodne są z warunkami przedstawionymi w poniższej tabeli:

4.6.3. Reakcja odwrócona

Wyniki zgodne są z warunkami przedstawionymi w poniższej tabeli:

41
 User’s manual

ISO 9001 since 1996

BIOSYSTEMS, S.A. Costa Brava, 30, 08030 Barcelona - Spain Tel: 34-93 311 08 11 Fax: 34-93 346 77 99
e-mail:[email protected] http://www.biosystems-sa.com
42