Układ krążenia

W materiale przedstawiono budowę układu krążenia człowieka, jego działanie oraz funkcje.
Materiał zawiera:

1.Starter, w którym znajduje się zdjęcie krwi wypływającej z naczynia krwionośnego,

odwołanie do wcześniejszej wiedzy ucznia związanej z tematem zasobu oraz cele
sformułowane w języku ucznia;

2.Rozdział: Budowa serca, który zawiera galerię rysunków budowy serca z animacją sposobu
działania zastawek w sercu, ćwiczenie oraz sekcję "Warto wiedzieć";

3.Rozdział: Praca serca, który zawiera zdjęcie pacjenta, któremu mierzone jest ciśnienie
krwi, animację przedstawiającą cykl pracy serca, obserwację dotyczącą osłuchiwania serca
stetoskopem, obserwację dotyczącą pomiaru tętna, doświadczenie dotyczące wpływu
wysiłku na tętno i ciśnienie krwi, sekcję "Ważne", ciekawostkę oraz 2 ćwiczenia;

4.Rozdział: Budowa naczyń krwionośnych, który zawiera ćwiczenie oraz rysunek

przedstawiający budowę naczyń krwionośnych oraz kierunek przepływu przez nie krwi;

5.Rozdział: Krążenie krwi w krwiobiegach, który zawiera rysunek układu krążenia

z zaznaczeniem obiegu dużego i małego, ćwiczenie oraz sekcję "Warto wiedzieć";

6. Podsumowanie;

7. Pracę domową, na którą składają się 2 ćwiczenia;

8. Słownik zawierający wyjaśnienia terminów: aorta, ciśnienie rozkurczowe, ciśnienie

skurczowe, komora, krew odtlenowana, krew utlenowana, krwiobieg duży, krwiobieg mały,
naczynia włosowate, przedsionek, serce, stetoskop, tętnice, tętno, zastawka, żyły;

9. Zestaw 6 ćwiczeń, w tym 5 ćwiczeń interaktywnych i jedno ćwiczenie otwarte;

10. Notatnik.
Układ krążenia

W zależności od analizowanej funkcji układ krążenia można porównać do sieci dróg

i autostrad albo do instalacji centralnego ogrzewania, serce zaś – do pompy, która tłoczy
krew do naczyń i sprawia, że krew bezustannie w nich krąży.

Naczynia krwionośne
Źródło: Marcin Sadomski, licencja: CC BY-SA 3.0.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:

Do jakich tkanek zaliczamy krew?

Jakie funkcje w organizmie pełni krew?
Twoje cele

Rozpoznasz elementy budowy układu krążenia.

Wykażesz związek budowy narządów układu krążenia z pełnioną przez nie funkcją.
Omówisz budowę i cykl pracy serca.
Przedstawisz różnice i podobieństwa tętnic, żył i naczyń włosowatych.
Opiszesz przepływ krwi w dużym i małym krwiobiegu.
Zaplanujesz i przeprowadzisz obserwację wpływu wysiłku fizycznego na zmiany tętna
i ciśnienia tętniczego krwi.

1. Budowa serca
Układ krążenia to zamknięty system transportujący, który składa się z serca i naczyń
krwionośnych. Serce ma kształt stożka i wielkość zaciśniętej pięści. Mieści się
w śródpiersiu, za mostkiem, a jego koniuszek skierowany jest w lewo. Zbudowane jest
z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej, która rytmicznie się kurcząc, wymusza
krążenie krwi w naczyniach.

W sercu wyodrębnia się cztery jamy: 2 przedsionki (prawy i lewy) oraz 2 komory (prawą
i lewą).

Między prawą i lewą częścią serca znajduje się przegroda. Ściany komór w porównaniu ze
ścianami przedsionków są grubsze i silniej umięśnione. Dzieje się tak, ponieważ przedsionki
tłoczą krew tylko do komór, a komory do wszystkich tętnic. Ciśnienie krwi wypchniętej
przez komory musi być tak wysokie, by krew dotarła w pobliże nawet najdalej od serca
położonych komórek organizmu.

Do przedsionków uchodzą żyły doprowadzające krew do serca, z komór wychodzą tętnice

wyprowadzające krew z serca. Między przedsionkami a komorami oraz na granicy komór
i tętnic znajdują się zastawki. Otwierają się tylko w jedną stronę, więc wymuszają
jednokierunkowy przepływ krwi i zapobiegają jej cofaniu.

Położenie serca
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
 Uproszczony schemat budowy serca
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RbfTBEC6DdEXO

Model działania zastawek
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Animacja prezentująca model działania zastawek.

Aby opisać sposób działania serca, wykorzystując do tego schemat, należy najpierw ustalić,
która część jest prawa, a która lewa. W tym celu kartkę ze schematem budowy serca
przykładamy do swojego tułowia tak, jakbyśmy chcieli zademonstrować model własnego
serca. Części schematu serca po naszej lewej stronie to lewy przedsionek i lewa komora, a te
po prawej – prawy przedsionek i prawa komora.
Ćwiczenie 1

Lewa komora serca ma większą grubość ścian niż komora prawa. Wyjaśnij, z czego wynika ta

różnica.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Warto wiedzieć

Serce ryjówki, małego gryzonia podobnego do myszy, bije ok. 1000 razy na minutę, serce
królika wykonuje ok. 200 uderzeń na minutę, a słonia – 25. Ryjówka żyje przeciętnie pół
roku, zając 6 lat, a słoń 60. W ciągu całego życia ich serca wykonują 500‐1000 mln
uderzeń.

2. Praca serca
Jeśli przez kilka minut krew nie dociera do jakiegoś narządu, to w tym miejscu dochodzi do
nieodwracalnych zmian i obumierania tkanek, dlatego serce bije nieprzerwanie. Na rytm
pracy serca składają się następujące po sobie skurcze organu.

Cykl pracy serca trwa składa się z trzech faz:

skurcz przedsionków – 0,11 sekundy;

skurcz komór – 0,32 sekundy;
rozkurcz serca – 0,40 sekundy.

Skurczom i rozkurczom komór i przedsionków towarzyszą dźwięki – tony serca. Lekarz,

przykładając stetoskop do klatki piersiowej, osłuchuje, czy serce pracuje prawidłowo.
Ciekawostka

U zdrowego człowieka wyróżniamy dwa tony serca: ton pierwszy – skurczowy oraz ton
drugi – rozkurczowy. Ton pierwszy wynika z zamknięcia się zastawek oddzielających
przedsionki i komory serca. Ton drugi wynika z zamknięcia się zastawek aorty i pnia
płucnego.

Najpierw krwią doprowadzaną przez żyły wypełniają się oba przedsionki. Gdy przedsionki
się kurczą, wypychają krew do komór. Następnie skurczowi ulegają komory i wyrzucają krew
z serca do tętnic. Potem serce ma krótki okres spoczynku. Kiedy jest rozluźnione,
przedsionki znów wypełniają się krwią.

U dorosłego człowieka serce kurczy się ok. 60‐80 razy na minutę, wypychając za każdym
razem do naczyń ok. 70‐80 ml krwi. Ciśnienie wypływającej z serca krwi można wyczuć na
tętnicach jako tętno (puls) i zmierzyć ciśnieniomierzem. Aparat wskazuje wartości ciśnienia
skurczowego i rozkurczowego. Pomiary ciśnienia wykonuje się w spoczynku, ponieważ
wzrasta ono podczas wysiłku. Wartości parametrów ciśnienia mogą się zmieniać
w zależności od aktywności fizycznej, stanu emocjonalnego, temperatury, spożytych
pokarmów.
Ważne!

Optymalne ciśnienie krwi u dorosłego człowieka wynosi 120/80 mm Hg.

Pomiar ciśnienia krwi

Źródło: Commander, U.S. 7th Fleet (h ps://www.flickr.com), licencja: CC BY-SA 3.0.

Kurczące się serce wykonuje pracę, w związku z czym potrzebuje dużych ilości energii.
Dlatego zaopatrzone jest we własny system naczyń krwionośnych zwanych wieńcowymi.
Zaopatrują one każdą komórkę mięśnia sercowego w substancje odżywcze i tlen potrzebny
do oddychania komórkowego.

Praca serca nie podlega naszej woli. W sercu obecne są wyspecjalizowane komórki, które
posiadają zdolność samoistnego pobudzania całego mięśnia sercowego do pracy.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RBFNPqRRCuVLw
Cykl pracy serca
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Animacja przedstawia cykl pracy serca. Na początku widoczne jest zbliżenie na serce
i najbliżej położone naczynia krwionośne. Podpisano lewą i prawą część serca. Serce
nieustannie pracuje: przedsionki napełniają się krwią, po czym kurczą się. Przez zastawki
wypychają krew do komór. Następnie komory kurczą się i wyrzucają krew z serca do tętnic
przez zastawki. Potem, przedsionki znów wypełniają się krwią. Następnie ukazany jest cały
układ krwionośny, na czerwono zaznaczono tętnice, a na niebiesko żyły. Następuje zbliżenie
na lewy kciuk postaci. Ukazuje się schemat wymiany gazowej w naczyniach włosowatych.
Do tkanek dostarczany jest tlen, a odbierany dwutlenek węgla. Następnie animacja ukazuje
powrót krwi odtenowanej żyłami do prawego przedsionka, a następnie prawej komory.
Stamtąd krew odtlenowana przez pień płucny dociera do płuc, gdzie zostaje utlenowana
w wyniku wymiany gazowej. Krew z tlenem wraca do lewego przedsionka serca, po czym
wypełnia lewą komorę. Następnie, przez aortę, dociera tętnicami do pozostałych części
ciała.
Obserwacja 1

Problem badawczy: Czy możliwe jest usłyszenie rytmu pracy serca za pomocą stetoskopu?

Hipoteza 1

Za pomocą stetoskopu nie można usłyszeć rytmu pracy serca.

Hipoteza 2

Co będzie potrzebne

stetoskop,

zegarek z minutnikiem.

Instrukcja

1. Przyłóż stetoskop do klatki piersiowej na wysokości serca. Wstrzymaj na chwilę oddech.

Posłuchaj rytmu pracy serca.

2. Odtwórz rytm pracy serca, stukając. Przyporządkuj stukom i pauzom fazy pracy serca.

3. Policz, ile uderzeń wykonuje twoje serce w ciągu minuty.

4. Posłuchaj rytmu pracy serca innych osób, np. rodzeństwa, rodziców, dziadków.
Wyniki:

Wnioski:

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 2

Zjawisko nazywane „efektem białego fartucha" polega na tym, że ciśnienie krwi pacjenta

mierzone przez personel medyczny jest wyższe niż podczas samodzielnych pomiarów w domu.

Wyjaśnij, czym to może być spowodowane.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 3
Liczba uderzeń serca na minutę w zależności od wieku

Wiek Liczba uderzeń serca na minutę

noworodek 140-160

1 rok 110-130

5 lat 100-110

8 lat 90-100

Przeanalizuj dane przedstawione w powyższej tabeli. Na ich podstawie sformułuj wniosek.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obserwacja 2

Problem badawczy: Czy tętno jest wyczuwalne zarówno na tętnicy szyjnej, jak i promieniowej?

Hipoteza 1

Tętno jest wyczuwalne jedynie na tętnicy szyjnej.

Hipoteza 2

Hipoteza 3

Co będzie potrzebne

zegarek z minutnikiem.

Instrukcja

1. Usiądź wygodnie. Palcem wskazującym i środkowym prawej ręki odszukaj po lewej stronie
tchawicy tętnicę szyjną.

2. Wyczuj tętno pod palcami. Policz puls w ciągu 30 sekund, wynik pomnóż przez 2.

3. Wyszukaj palcem wskazującym i środkowym tętno na tętnicy promieniowej powyżej

nadgarstka po stronie kciuka. Zmierz tętno, wynik wyraź liczbą uderzeń na minutę.

4. Porównaj oba wyniki.

5. Poćwicz wyszukiwanie tętna na tętnicy promieniowej u swoich kolegów i koleżanek.

Uwaga! Podczas pomiaru tętna na tętnicy szyjnej ucisk musi być lekki; nie wolno też uciskać równocześnie
obu tętnic szyjnych
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wyniki:

Wnioski:

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Doświadczenie 1

Problem badawczy: Jak wysiłek fizyczny wpływa na tętno i ciśnienie krwi człowieka?

Hipoteza 1

Wysiłek fizyczny skutkuje obniżeniem tętna i ciśnienia krwi człowieka.

Hipoteza 2

Hipoteza 3

Co będzie potrzebne

ciśnieniomierz elektroniczny,

papier i ołówek,

miejsce do ćwiczeń.

Instrukcja

1. Usiądź, załóż mankiet ciśnieniomierza na rękę powyżej stawu łokciowego i pozostań

w bezruchu 3 minuty.

2. Uruchom ciśnieniomierz. Podczas pomiaru nie rozmawiaj i nie poruszaj się.

3. Odczytaj i zanotuj wyniki pomiaru ciśnienia krwi i tętna.

4. Wykonaj szybko 20 przysiadów i ponownie zmierz ciśnienie krwi i tętno. Zapisz uzyskane
wyniki.

5. Porównaj wyniki pomiarów z kolegami i koleżankami.

 6. Sformułuj wniosek.

Wyniki:

Wnioski:

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

3. Budowa naczyń krwionośnych

Krew jest rozprowadzana po całym organizmie 3 rodzajami naczyń krwionośnych:

tętnicami,
żyłami,
naczyniami włosowatymi.

Ich ściany zbudowane są z trzech warstw tkanek. Zewnętrzna ochrania naczynia,

a środkowa, zbudowana z tkanki mięśniowej gładkiej, zwęża je lub rozszerza, czyli reguluje
przepływ krwi. Warstwa wewnętrzna zbudowana jest nabłonka, zwanego śródbłonkiem.
Jest cienka i gładka, wyściela wnętrze naczynia.

W tętnicach krew płynie pod wysokim ciśnieniem, dlatego warstwa mięśni i śródbłonek są
grube. Żyły transportują krew pod niskim ciśnieniem. Ich mięśniówka jest cieńsza,
a warstwa wewnętrzna tworzy zastawki. Zapobiegają one cofaniu się krwi i pomagają tłoczyć
ją wbrew sile grawitacji, np. w kończynach dolnych.

Pomiędzy tętnicami i żyłami istnieją połączenia w postaci bardzo cienkich naczyń

włosowatych tworzących gęste sieci. Ich ściany zbudowane są tylko z jednej warstwy
śródbłonka: nabłonka jednowarstwowego płaskiego. Taka struktura umożliwia wymianę
gazową oraz wymianę różnych substancji między krwią a komórkami.
Naczynia krwionośne mają budowę warstwową
Źródło: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 4
Naczynia krwionośne mają wspólny plan budowy. Wyjaśnij, jakie znaczenie dla sprawnego
transportu krwi ma fakt, że:

warstwę wewnętrzną tętnic i żył tworzy nabłonek jednowarstwowy płaski;

naczynia włosowate zbudowane są jedynie z nabłonka jednowarstwowego płaskiego.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

4. Krążenie krwi w krwiobiegach

Krew płynie w zamkniętym systemie naczyń, na który składają się dwa krwiobiegi – mały
i duży.

W krwiobiegu małym, czyli płucnym, krew odtlenowana, czyli zawierająca dużo dwutlenku
węgla a niewiele tlenu, tłoczona jest z prawej komory do pnia płucnego, który dzieli się na
dwie tętnice płucne. Tętnice te rozgałęziają się na drobniejsze tętniczki, aż w końcu stają
się bardzo cienkimi naczyniami włosowatymi oplatającymi pęcherzyki płucne. Między krwią
naczyń włosowatych a pęcherzykami płucnymi zachodzi wymiana gazowa. Krew oddaje
dwutlenek węgla i pobiera tlen. Krew utlenowana wraca do serca naczyniami włosowatymi,
które zbierają się w większe naczynia żylne. Żyłami płucnymi krew niosąca dużo tlenu
wpływa do lewego przedsionka.

Podczas skurczu lewego przedsionka krew wpływa do lewej komory, w której zaczyna się
duży obieg krwi. Następnie z lewej komory trafia do największej tętnicy organizmu – aorty.
Ta rozgałęzia się na mniejsze tętnice, które zbliżając się do komórek ciała, tworzą system
naczyń włosowatych. Za ich pośrednictwem w pobliże komórek dostarczany jest tlen
i substancje odżywcze, a odbierane produkty przemiany materii. W komórkach zachodzi
wymiana gazowa: do tkanek wędruje tlen, a z tkanek do naczyń włosowatych przenika
dwutlenek węgla. Krew odtlenowana zbierana jest do naczyń włosowatych, które łączą się
w większe naczynia żylne. Żyły główne z górnej i dolnej części ciała odprowadzają krew
z dużą zawartością dwutlenku węgla do prawego przedsionka.

Krążenie krwi w małym i dużym obiegu

Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Warto wiedzieć

Czas przepływu krwi przez cały układ krążenia zależy od wielkości ciała człowieka
i średnio wynosi 22‐28 sekund. System naczyń krwionośnych dostarcza krew prawie do
wszystkich elementów naszego ciała. Jedynie niektóre jego obszary, np. rogówka oka,
szkliwo zębów, zewnętrzne warstwy naskórka, są pozbawione naczyń.
 Ćwiczenie 5

Oceń słuszność stwierdzenia: Wszystkie tętnice w układzie krążenia człowieka przewodzą

krew utlenowaną. Odpowiedź uzasadnij.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Podsumowanie
W skład układu krążenia wchodzi serce i naczynia krwionośne: żyły, tętnice, naczynia
włosowate.
Krew krąży w 2 krwiobiegach – małym i dużym.
Serce człowieka jest podzielone na 4 jamy: 2 przedsionki i 2 komory.
Obecne w sercu i żyłach zastawki wymuszają jednokierunkowy przepływ krwi.
Tętnice wyprowadzają krew z serca, żyły doprowadzają krew do serca.
Naczynia włosowate, oplatając komórki, dostarczają składniki odżywcze i uczestniczą
w wymianie gazowej.
Ciągła praca serca wymusza ruch krwi w naczyniach.
Wysiłek fizyczny powoduje wzrost tętna i ciśnienia tętniczego krwi.

Praca domowa

Ćwiczenie 6

Wskaż naczynie krwionośne, w którym krew zawiera dużo tlenu i mało składników

pokarmowych.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

 Ćwiczenie 7

Wyjaśnij, dlaczego w tętnicach nie występują zastawki.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik
aorta

największa tętnica organizmu; wyprowadza krew z lewej komory serca, należy do dużego
obiegu krwi
ciśnienie rozkurczowe

ciśnienie krwi panujące w tętnicach podczas rozkurczu komór serca wyrażane w mm Hg

ciśnienie skurczowe

ciśnienie krwi panujące w tętnicach podczas skurczu lewej komory serca wyrażane
w mm Hg
komora

jedna z czterech jam serca zaopatrzona w silnie umięśnione ściany, których skurcz
wypycha krew do krwiobiegów – dużego (lewa komora) lub małego (prawa komora)
krew odtlenowana

krew uboga w tlen, bogata w dwutlenek węgla

krew utlenowana

krew bogata w tlen, uboga w dwutlenek węgla

krwiobieg duży

inaczej krwiobieg ustrojowy; system naczyń krwionośnych rozpoczynający się w lewej

komorze, prowadzący krew tętnicami w kierunku narządów ciała (innych niż płuca),
gdzie zachodzi wymiana gazowa; krew odtlenowana wraca żyłami do prawego
przedsionka serca
krwiobieg mały

inaczej krwiobieg płucny; system naczyń krwionośnych rozpoczynający się w prawej

komorze, prowadzący krew tętnicami w kierunku płuc, gdzie zachodzi wymiana gazowa;
krew utlenowana wraca żyłami płucnymi do lewego przedsionka serca
naczynia włosowate
 najcieńsze naczynia krwionośne oplatające komórki; dostarczają składniki odżywcze,
uczestniczą w wymianie gazowej, odbierają z komórek produkty przemiany materii
przedsionek

jedna z 4 jam serca, do której spływa krew z krwiobiegu dużego (prawy przedsionek) lub
małego (lewy przedsionek)
serce

główny narząd układu krwionośnego zbudowany z tkanki mięśniowej poprzecznie

prążkowanej serca; poprzez rytmiczne skurcze wymusza krążenie krwi w naczyniach
krwionośnych
stetoskop

przyrząd lekarski służący do osłuchiwania serca, klatki piersiowej i jamy brzusznej

pacjenta
tętnice

naczynia krwionośne transportujące krew z komór serca w kierunku komórek ciała

tętno

puls; rytmiczne rozciąganie ścian tętnic przez krew wypchniętą podczas skurczu serca
i płynącą falami pod wysokim ciśnieniem
zastawka

błoniasty fałd występujący w przegrodzie serca między przedsionkami

i komorami, komorami i tętnicami oraz w żyłach i naczyniach limfatycznych; wymusza
jednokierunkowy przepływ krwi w sercu i innych naczyniach
żyły

naczynia krwionośne zaopatrzone w zastawki; transportują krew z komórek ciała do

przedsionków serca

Zadania
Pokaż ćwiczenia: 輸醙難
Ćwiczenie 1 輸
Zaznacz te informacje, które dotyczą krwiobiegu małego.

 Komora prawa pompuje krew do krwiobiegu.

 Utlenowana krew wraca naczyniami żylnymi do lewego przedsionka.

 W żyłach płynie krew zawierająca dużą ilość dwutlenku węgla.

 Tętnice doprowadzają krew do wątroby.

 Tętnice doprowadzają krew do płuc.

Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 2 輸
Przyporządkuj podane informacje do rodzaju naczyń krwionośnych, których dotyczą.

tętnice

Są najmniejszym rodzajem
naczyń.

Transportują krew od serca do

narządów.
żyły
Krew płynie w nich pod wysokim
ciśnieniem.

Tworzą gęste sieci.

naczynia włosowate Ich warstwa mięśniowa jest

najgrubsza.

Ich ścianę stanowi tylko jedna

warstwa komórek.

Ich warstwa wewnętrzna tworzy

zastawki.

Transportują krew pod niskim

ciśnieniem.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 3 輸
Oceń prawdziwość poniższych zdań i zaznacz Prawda lub Fałsz.

Prawda Fałsz
Przystosowaniem w budowie tętnic do transportu krwi
pod wysokim ciśnieniem jest gruba warstwa mięśni  
gładkich budujących ścianę naczynia.
Zastawki obecne w żyłach biegnących w łydce zapobiegają
 
cofaniu się krwi.
Krew wypływająca z prawej komory serca dostarcza tlen
 
do komórek jelita.
Podwyższenie tętna jest wynikiem szybszej pracy serca.  
Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 4 醙
Cząsteczka hemoglobiny w naczyniu włosowatym płuc właśnie przyłączyła cząsteczki tlenu.
Przedstaw jej wędrówkę w ustroju aż do miejsca, w którym znów stanie się odtlenowana.
W tym celu uporządkuj kolejne struktury układu krwionośnego od góry do dołu.

naczynia włosowate płuc 

aorta 

naczynie włosowate komórki mięśniowej uda 

lewy przedsionek 

lewa komora 

żyła płucna 
Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 5 醙

Ciśnienie skurczowe

Ciśnienie rozkurczowe
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Na wykresie przedstawiono wartości ciśnienia krwi w naczyniach krwionośnych krwiobiegu
dużego. Wskaż stwierdzenie, które wynika jedynie z analizy wykresu.

 Ciśnienie skurczowe osiąga wyższe wartości niż ciśnienie rozkurczowe.

 Ciśnienie skurczowe i rozkurczowe krwi w żyłach ulega silnym wahaniom.

 Ciśnienie rozkurczowe krwi zależy od pory dnia.

We wszystkich naczyniach prowadzących krew od serca ciśnienie skurczowe ma


taką samą wartość.
Źródło: Monika Zaleska-Szczygieł, licencja: CC BY-SA 3.0.
 Ćwiczenie 6 難

Budowa serca
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Nazwij element oznaczony znakiem X. Wyjaśnij, jakie ma znaczenie dla funkcjonowania układu

krwionośnego.

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Notatnik

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.