‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬

‫جزوه آموزش تراش‬

‫‪ CNC‬با کنترلر فانوک‬
‫مقدمه‬ ‫‪-‬‬
‫برنامه نویسی تراش دو محور ( ‪) X , Z‬‬ ‫‪-‬‬
‫لیست ‪ G‬کد ها و ‪ M‬کد های سیستم فانوک‬ ‫‪-‬‬
‫برنامه نویسی تراش سه محور ( ‪ ) X , Y , Z‬به همراه محور‪C‬‬ ‫‪-‬‬
‫آشنایی با اپراتوری تراش سه محور‬ ‫‪-‬‬
‫آشنایی با ماکرو ها‬ ‫‪-‬‬

‫آدرس کانال تلگرامی برای دانلود دیگر آموزش ها ‪:‬‬

‫‪https://t.me/MCAM_CNC_IR‬‬
‫یا‬
‫‪@MCAM_CNC_IR‬‬

‫تهیه و تدوین ‪ :‬علی خوب بخت‬

 ‫( آموزش دستگاه تراش ‪( CNC‬‬

‫دستگاه تراش ‪ CNC‬سه محوره عالوه بر داشتن کارکردها و تواناییهای دستگاه‬

‫تراش‪ CNC‬دو محوره از قبیل فرم تراشی پیچ تراش و… دارای محور سومی جهت‬
‫فرزکاری قطعات میباشد روش کار که بدین صورت است که بر روی تارت و در داخل‬
‫جایی که هلدر فرز بر روی آن سوار میشودیک هزار خار داخلی قرار دارد و خود‬
‫هلدرفرز دارای هزار خار خارجی میباشد ودر داخل هزار خار داخلی تارت که خود متصل‬
‫محوری است و توسط موتور جداگانهای حرکت دورانی خواسته شده را انجام میدهد قرار‬
‫میگیرد هنگام قرار گرفتن دستگاه در حالت فرزکاری حرکت دورانی اصلی جهت ماشین‬
‫کاری را این محور انجام میدهد و حرکت دورانی اسپندل مقدار حرکت در محور‪Y‬را تأمین‬
‫میکند بنابراین در این دستگاه برخالف دستگاهای تراش ‪ CNC‬دو محورکه ما فقط صفحه‬
‫(‪ )X-Z‬را داریم در این دستگاه ما میتوانیم هر سه صفحه (‪ )X-Z‬و (‪ )Y-Z‬و (‪ )Y,X‬را‬
‫داشته باشیم و عملیات الزم طبق برنامه نوشته شده را انجام دهیم‪ .‬در این نوشته سعی شده‬
‫است عالوه بر تشریح کامل نحوه عملکرد‪ ،‬برنامه نویسی و اپراتوری کامل دستگاهتراش دو‬
‫محوره به تشریح کامل عملکرد مخصوص دستگاه تراش سه محوره نیز پرداخته شود‪.‬‬
‫مقدمه ‪:‬‬
‫امروزه در صنایع از ماشین های تراش دو محوره ‪ CNC‬جهت ساخت قطعات مختلف به‬
‫صورت گسترده استقاده می شود و شاید اکثر دانشجویان با آن آشنایی کامل یا مختصری‬
‫داشته باشند ولی ماشین تراش ‪ CNC‬سه محوره که بتواند هم کار ماشین تراش و هم کار‬
‫ماشین فرز را انجام دهد کمتر در صنعت ایران استفاده می شود و شاید آشنایی دانشجویان با‬
‫این دستگاه نیز کمتر باشد‪ .‬این نوشته در پنج فصل سعی در تشریح کامل این دستگاه از‬
‫برنامه نویسی تا اپراتوری دارد ‪.‬امید است تا برای دانشجویان و سایر عالقه مندان به این‬
‫موضوع مفید و سودمند باشد‪.‬‬

‫)برنامه نویسی دستگاه تراش ‪ CNC‬دو محوره (‬

 ‫‪۱-۲-‬برنامه نویسی ماشینهای تراش ‪CNC‬‬
‫مجموعه دستورالعمل هایی را که جهت ماشین کاری یک قطعه الزم است‪ ،‬طی یک برنامه‬
‫مرتب شده و به سیستم کنترل ماشین داده میشود برای براده برداری از یک قطعه توسط‬
‫ماشین ‪ CNC‬باید اطالعات کاملی در مورد قطعه کار‪ ،‬نحوه ماشین کاری‪ ،‬مسیر حرکت‬
‫ابزار برشی‪ ،‬سرعتهای برش‪ ،‬دستگاه مختصات و نقاط صفر و سیستم کنترل داده شده بخش‬
‫عمده این اطالعات و ستورالعملها در قالب برنامه ‪ CNC‬تنظیم شده و وارد حافظه ماشین‬
‫میشود در برنامه نویسی ماشینهای ‪ CNC‬میتوان از زبانهای مختلف برنامه نویسی و حتی‬
‫از روشهای پارامتریک استفاده کرد‪ .‬زبان مورد استفاده و مورد نظر در اینجا زبان‬
‫‪ compact‬میباشد که در واقع برنامه نویسی با استفاده از کدهای عملیاتی میباشد که مطابق‬
‫با استاندارد ‪ DIN۶۶۰۲۲‬ساختار برنامه میباشد‪.‬‬
‫برنامه نویسی ماشینهای ‪ CNC‬عمال به دو روش نوشته و تهیه میشود که عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ۱-۱-۲-‬برنامه نویسی دستی‬
‫در برنامه نویسی دستی طرح کارمطابق نقشه قطعه کار تهیه میشود بدین صورت که پس از‬
‫روئیت نقشه قطعه کار ابزارهای الزم برای ساخت انتخاب میشود و تقدم و تأخر آنها نیز‬
‫معین میشود و سپس نقاط حرکت ابزارها تعیین و محاسبه میشود و برنامه به صورت‬
‫دستی و به زبان برنامه نویسی آن ماشین تهیه میشود و باز هم اطالعات به صورت دستی‬
‫وارد ماشینی میگردد در مورد قطعات ساده بهتر است که این اطالعات مستقیما ً به روی‬
‫ماشینینوشته شود‪.‬‬
‫‪ –۲-۱-۲‬برنامه نویسی توسط سیستم های ‪CAD/CAM‬‬
‫برنامه نویسی توسط رایانهای برای قطعات پیچیده که محاسبات نقاط حرکت ابزار امکانپذیر‬
‫نمیباشد بکارمیرود‪ .‬ابتدا قطعه مورد نظر توسط نرمافزارهای مربوطه طراحی و ترسیم‬
‫میشود و سپس به کمک نرم افزارهای ساخت برنامه نحوه براده برداری تعیین و برنامه قابل‬
‫فهم برای ماشینی ‪ CNC‬تهیه میشود‪.‬‬
‫در هر صورت برای نوشتن برنامه ماشین کاری یک قطعه باید قبال مراحل زیر را انجام شده‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ ۱-‬بررسی نقشه و انتخاب ماشین مناسب‬
‫‪ ۶-‬طراحی قید و بند در صورت نیاز و ابزارهای مورد نیاز‬
‫‪ ۳-‬محاسبان پارامترهای ماشینکاری‬
 ‫‪ ۴-‬تعیین نقطه صفر قطعه کار و نوع سیستم اندازه دهی‬
‫‪ ۶-‬تهیه پیش نویس برنامه‬
‫‪ ۲-‬آماده سازی و وارد کردن برنامه‬
‫‪ ۷-‬شبیه سازی برنامه‬
‫‪ ۸-‬اجرای برنامه‬
‫تذکر‪ :‬بهتر از قبل از بستن قطعه کار در محل مربوطه یک باربرنامه بدون قطعه چک شود‬
‫تا از عدم برخورد ابزارها و یا عدم وجود حرکات ناخواسته اطمینان حاصل نمود‪.‬‬
‫‪۲-۲-‬هر برنامه از اجزاء زیر تشکیل شده است‬
‫‪ ۱-۲-۲-‬نام برنامه‬
‫این عنوان از یک سمبل که عموما ً عالمت ‪ %‬است به همراه یک عدد که شماره برنامه‬
‫میباشد تشکیل شده است و در سیستم کنترل ‪ SINUMERIK‬این عدد بین ‪ ۱‬تا ‪۹۹۹۹‬‬
‫میتواند تغییر کند هر برنامه دارای یک شماره خاص خود میباشد‪.‬‬
‫در صورتی که برنامه در خارج کامپیوتر ماشین نوشته شده و سپس به حافظه ماشین وارد‬
‫شود باید به عالمت‪ %‬عنوان ‪MPF‬که معرف حافظه اصلی (‪)Main program file‬‬
‫میباشد اضافه شده و سپس شماره برنامه را ذکر نمود‪.‬‬
‫‪ ۲-۲-۲-‬پایان برنامه‬
‫انتهای برنامه با یکی از کدهای ‪M۰۶‬یا ‪ M۰۳‬یا ‪ M۹۹‬مشخص میشود که عموما ً ‪M ۰۶‬‬
‫‪ M۰۳،‬میباشد‪.‬‬
‫‪ :M۰۶‬که پایان برنامه برای تولید یک قطعه‬
‫‪ : M۰۳‬کد پایان برنامه و برگشت به اول برنامه برای تراش قطعه بعدی و تولید انبوه‬
‫‪ :M۹۹‬کد پایان برنامه و امکان ایجاد تغییرات در برنامه در هنگام برنامه نویسی دستی‬
‫‪ ۳-۲-۲-‬متن برنامه‬
‫متن اصلی برنامه که بین عنوان و عالمت پایان برنامه قرار دارد از تعدادی خط یا بلوک‬
‫برنامه تشکیل شده است هر خط برنامه را یک بلوک برنامه گویند کلیه دستورها و اطالعات‬
 ‫الزم درباره متغیرهایی مانند سرعت برش سرعت دورانی اسپیندل مسیر حرکت ابزار و‬
‫سرعت سریع خطی یا حرکت خطی یا مقدار پیشروی مشخص و غیره در این بلوکها قرار‬
‫خواهند گرفت‬
‫‪ ۴-۲-۲-‬ساختار بلوک‬
‫هر خط برنامه ‪ CNC‬را یک بلوک برنامه گویند که ممکن است شامل یک دستور و یا بیشتر‬
‫باشد‪.‬‬
‫هر بلوک برنامه از اجزاء زیر تشکیل شده است‬
‫‪ – a‬شماره بلوک (‪)Block Number‬‬
‫‪G01 X1- F0.3۰۰۴۰‬‬
‫شماره بلوک‬ ‫کلمات‬
‫شماره بلوک با حرف ‪ N‬مشخص میشود که در ابتدای هر بلوک قرار میگیرد شماره بلوک‬
‫از ‪ N۱‬تا ‪ N۹۹۹۹‬میتواند باشد برخی از کنترلها نیاز به آوردن شماره بلوک نسبت ولی‬
‫در صورت آوردن نباید تکراری باشد ولی با این وجود توصیه میشود که برای کلیه بلوکها‬
‫شماره ذکر شود‪.‬‬
‫افزایش شماره بلوک اختیاری است و میتواند توسط دستگاه تنظیم شود ولی شماره را معموال‬
‫به صورت ده تا دهتایی در نظر میگیرند و بعضی اوقات به صورت ‪ ۶‬تایی نیز وجود دارد‪.‬‬
‫ترتیب اجرای یک برنامه به شماره بلوکها ارتباطی ندارد که برنامه با توجه به ترتیب قرار‬
‫گرفتن بلوکها اجرا خواهد شد در واقع در هر زمان ده بلوک به طور همزمان توسط واحد‬
‫کنترل پردازش میشود‪.‬‬
‫در صورت تمایل به نمایش یک توضیح و یادآوری آن میتوان یک بلوک فرعی به بلوکهای‬
‫اصلی اضافه کرد و هر بلوک فرعی با عالمت از بلوک اصلی جدا میشود نیازی به شماره‬
‫بلوک ندارد این بلوک جنبههای اجرایی نداشته و فقط یک عبارت توضیحی است‪.‬‬

‫‪۳-۲-‬کلمه‪)word( :‬‬
 ‫دستورات و اطالعات برنامه در قالب کلمات (‪ )word‬گنجانده میشود‪ .‬در هر بلوک تعدادی‬
‫‪ word‬میتواند قرارداد مشروط بر آن که‬
‫– تعداد کل کاراکترهای موجود در بلوک ‪ ۱۶۸‬بیشتر نشود‪.‬‬
‫– دستورها یکدیگر را لغو نکنند‬
‫– دستوراتی که باید بصورت منفرد آورده شوند در یک بلوک مجزا قرار گیرند‪.‬‬
‫– ‪۴-۲‬اصول اولیه‬
‫‪ -۱-۴-۶‬تعریف کاراکتر‪)Character( :‬‬
‫عبارت است از یک حرف‪ ،‬رقم یا یک عالمت مانند‪ :‬حروف از ‪ A-Z‬تا اعداد از ‪ ۹-۰‬تا و‬
‫عالمات مانند =‪ .+ -‬و غیره‪.‬‬
‫تعریف فرمان‪ :‬عبارت است از دستورالعمل خاصی که عمل به خصوص از قبل تعریف شده‬
‫در حافظه ماشین را انجام میدهد‪.‬‬
‫مانند فرمان ‪ M۰۳‬برای چرخش محور در جهت موافق‪.‬‬
‫‪ ۱-۴- ۲-‬اجزای فرمان‪:‬‬
‫در فرمان از یک قسمت حرفی (آدرس) و یک قسمت عددی تشکیل گردیده است‪.‬‬
‫در فرمان مقابل حرف ‪ S‬آدرس فرمان نامیده میشود ‪ S۶۰۰‬قسمت عددی میتواند با واحد و‬
‫یا بدون واحد باشد اگر قسمت عددی بدون واحد باشد در اصطالح به آن که گوییم )‪ )M۰۳‬در‬
‫فرمان باال واحد بصورت ‪ RPM‬میباشد و منظور سرعت چرخش اسپیندل ‪ ۶۰۰‬دور در‬
‫دقیقه میباشد‪ .‬واحد تغذیه ‪ F‬میلیمتر در دقیقه (فرز) و میلیمتر در دور (تراش) است‪.‬‬
‫برنامه‬
‫برنامه عبارت است از تعدادی دستورالعمل تعریف شده که از کنار هم قرار گرفتن آنها‬
‫عملیات بخصوصی را ماشین انجام میدهد‪ .‬این دستورالعملها از قبل تعریف شده و در قالب‬
‫حرف و رقم میباشند و این فرمانها طبق اصول برنامه نویسی در کنار هم استفاده میگردند‪.‬‬
‫‪۵-۲-‬انواع برنامه‬
‫– ‪۱-۶-۶‬برنامه اصلی ‪Main program Or Part program‬‬
 ‫– ‪۶-۶-۶‬برنامه فرعی ‪Sub. program Or Subroutin Or Macro‬‬
‫برنامه اصلی برنامهای است که محتویات آن بدون هیچ محدودیتی تعریف میشوند ولی‬
‫برنامه فرعی یا زیربرنامه جهت خالصه شده متن برنامه اصلی و جلوگیری از تکرار‬
‫فرمانهای تکراری و سادهتر شدن متن برنامه اصلیاستفاده میگردد‪.‬‬

‫حالت کلی یک برنامه‬

‫اسم برنامه ‪%‬‬
‫– ‪N۱‬‬ ‫———————–‬
‫‪N۶‬‬ ‫———————–‬
‫‪N۳‬‬ ‫————————‬
‫‪Nn‬‬ ‫‪--------------------‬‬
‫پایان برنامه‬
‫نحوه نوشتن فرمانهادرسیستمهای کنترل مختلف متفاوت میباشد‪ .‬در سیستم ‪ FANUC‬اسم‬
‫برنامه در محدوده زیر قابل تعریف است ‪۰۱ ..…۹۹۹۹‬و پایان برنامه اصلی با ‪ M۳۰‬و‬
‫پایان برنامه فرعی با ‪ M۹۹‬تعریف میشود‪.‬‬
‫– ‪۶-۲‬محورهای مختصات‬
‫– ‪ ۱-۶-۲‬سه نوع محور مختصات داریم‬
‫‪ ۱-‬محورهای مختصات تک بعدی‬
‫‪ ۶-‬محورهای مختصات دو بعدی (تراش)‬
‫‪ ۳-‬محورهای مختصات سه بعدی (فرز – سنتر)‬

‫‪ ۲-۶-۲-‬از لحاظ ساختار دو نوع محور مختصات داریم‪:‬‬

‫‪X.Y.Z‬‬ ‫‪ ۱-‬محورهای مختصات اصلی شامل‬
‫‪i.j.k‬‬ ‫‪ ۶-‬محورهای مختصات کمکی شامل‬
 ‫– ‪ ۶-۲ -۳‬تقسیم محورهای مختصات از نظر کاربردی‪:‬‬
‫‪ ۱-‬محورهای مختصات دکارتی (کارتزین)‪Cartezian‬‬
‫‪ ۶-‬محورهای مختصات قطبی ‪polar Coordinate‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫مختصات دکارتی ‪)P1(XP1,YP1‬‬
‫مختصات قطبی( )‪P۱L,a‬‬
‫‪۷-۲-‬انواع اندازه گذاری‪:‬‬
‫– ‪۱-۷-۶‬اندازه گذاری نسبی یا زنجیرهای (‪)Incremental Relative‬‬
‫در این روش هر نقطه نسبت قبلی معرفی میگردد‪.‬‬
‫– ‪۶-۷-۶‬اندازه گذاری مطلق یا ثابت (‪)Absolute‬‬
‫تمامی اندازه گذاریها نسبت به نقطه مبدأ انجام میپذیرد‪.‬‬
 ‫– ‪۸-۲‬انواع فرمانها‬
‫– ‪۱-۸-۶‬فرمانهای خود نگهدار‪ :‬فرمانهایی کهاگر یکباردرسطری تعریف گردند بطور‬
‫اتوماتیک در سطر بعدی نیز حضور خواهند داشت و لزومی به تعریف مجدد آنها نیست‪.‬‬
‫– ‪۶-۸-۶‬فرمانهای غیر خود نگه دار‪ :‬فرمانهایی که اگر در یک سطر تعریف گردند دیگر‬
‫نمیتوانند در سطرهای بعدی یطور اتوماتیک حضور یابند و در صورت نیاز در سطرهای‬
‫بعدی باید نوشته گردند‪.‬‬
‫‪۳-۸-۶-‬فرمانهای همگروه‪( :‬حذفی‪ -‬دو گروه) فرمانهایی که در ابتدای برنامه نویسی باید‬
‫یکی از فرمانهای همگروه تعریف شوند در غیر این صورت برنامه اجرا نمیشود‪.‬‬
‫در ابتدای برنامه یکی از فرمانهای هم گروه زیر باید تعریف گردند‪.‬‬
‫‪ G۹۰‬برای واحد مطلق یا ‪ G۹۱‬برای واحد نسبی‬
‫‪ G۶۰‬برای واحد طول (‪ )inch‬یا ‪ G۶۱‬برای واحد طول (‪ mm) 42 -G41 G40G‬جبران‬
‫ابزار شعاعی و حذف آن‬
‫‪ G۱۷‬برای انتخاب صفحه ‪ X-Y‬یا ‪G ۱۸‬برای انتخاب صفحه ‪X-Z‬‬
‫‪۴-۸-۶-‬فرمانهای حاکم‪( :‬پیش فرض) فرمانهایی که به محض روشن کردن دستگاه بطور‬
‫اتوماتیک پیش فرض دستگاه میباشند و نوشتن یا ننوشتن آنها تأثیری در اجرای برنامه‬
‫ندارد‪.‬‬
‫فرمانهای پیش فرض عبارتنداز‪:‬‬
‫‪G۱۸G – ۹۰G – ۹۶G – 21G – ۴۰‬‬
‫‪۹-۲-‬آدرسهای مورد استفاده در برنامه نویسی ماشینهای تراش با سیستم کنترل فانوک‬
‫‪ -A‬تعریف زاویه در برنامه نویسی خاص‬
‫‪ -C‬تعریف مقدار اندازه پخ در گوشهها جهت گرفتن تیزی لبهها‬
‫‪ – F‬تعریف مقدار بار پیشروی بر حسب ‪ mm/min‬و یا ‪mm/rpm‬‬
‫‪ – F‬تعریف مقدار گام پیچ تراش در برنامه نویس پیچ تراش تک کورس ‪G۳۶‬‬
‫‪ -G‬تعریف فرمانهای آماده سازی و عمومی ‪General Function‬‬
‫‪ – G‬محدوده تعریف این آدرس از‪ G00G – ۹۹‬میباشد‪.‬‬
‫‪ -H‬آدرس مربوط به تعریف برنامه نویسی شرطی با محاسبات ریاضی محدوده تعریف از‬
‫‪ H – 01H۹۹‬میباشد‪.‬‬
 ‫‪ -H‬کاربرد این آدرس همیشه با فرمان ‪ G۲۶‬است‪.‬‬
‫‪ – I‬آدرس مختصاتی کمکی در جهت محور ‪X‬‬
‫‪ – K‬آدرس مختصاتی کمکی در جهت محور‪Z‬‬
‫‪ -M‬آدرس مربوط به تعریف فرمانهای کمکی‬
‫‪ -M‬محدوده تعریف از‪ M00M- ۹۹‬است‪.‬‬
‫‪ – N‬آدرس مربوط به تعریف شماره سطر در برنامه اصلی و برنامه فرعی‬
‫توضبح‪ :‬نوشتن شماره سطر بیشتر در موقع برنامه نویسی شرطی و پارامتری و در موقع‬
‫‪ Block search‬در حالت اپراتوری استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ -O‬آدرس مربوط به تعریف اسم برنامه اصلی و اسم برنامه فرعی‬
‫محدوده تعریف از ‪ O۹۹۹۹-۱‬است‪.‬‬
‫‪ -P‬آدرس مربوط به تعریف صدا کردن اسم برنامه فرعی در داخل برنامه اصلی‬
‫‪ -P‬آدرس مربوط به تعریف اجرای ادامه برنامه از یک سطر خاص در داخل برنامه اصلی‬
‫در حالتی که از ساب پروگرام استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ -P‬آدرس مربوط به تعریف پارامتر خاص در برنامه نویسی شرطی با استفاده از فرمان‬
‫‪G۲۶‬‬
‫‪ -Q‬آدرس مربوط به تعریف پارامتر خاص در برنامه نویسی شرطی با استفاده از فرمان‬
‫‪G۲۶‬‬
‫‪ -R‬آدرس مربوط به تعریف پارامتر خاص در برنامه نویسی شرطی با استفاده از فرمان‬
‫‪G۲۶‬‬
‫‪- S‬آدرس مربوط به تعریف دوره ثابت با فرمان ‪G۹۷‬‬
‫‪ – S‬آدرس مربوط به تعریف متغیر با فرمان ‪G۹۲‬‬
‫‪ – S‬آدرس مربوط به تعریف مقدار ماکزیمم دوره با فرمان ‪G۶۰‬‬
‫‪ – T‬آدرس مربوط به تعریف شماره ایستگاه ابزار از ‪T۰۱T – ۱۶‬‬
‫‪ – U‬آدرس مربوط به تعریف برنامه نویسی نسبی در جهت محور ‪X‬‬
 ‫‪ W-‬آدرس مربوط به تعریف برنامه نویسی نسبی در جهت محور ‪Z‬‬
‫‪ – X‬آدرس مربوط به تعریف برنامه نویسی مطلق در جهت محور ‪X‬‬
‫‪ – Z‬آدرس مربوط به تعریف برنامه نویسی مطلق در جهت محور ‪Z‬‬
‫حالت کلی فرمان ‪T‬‬
‫دو شماره اول شماره ایستگاه ابزار‬
‫دو شماره بعدی شماره حافظه فرعی ابزار در ‪Tool Offset‬‬

‫‪ )۱-۲‬لیست ‪ G‬کدهای مخصوص تراش ‪ CNC‬با سیستم کنترل ‪Fanuc‬‬

‫‪ G‬کد‬ ‫(وظیفه)‬ ‫کارکرد‬

‫‪GOO‬‬ ‫حرکت سریع (موقعیت دهی)‬

‫‪GO1‬‬ ‫حرکت خطی‬

‫‪GO2‬‬ ‫حرکت دورانی در جهت عقربههای ساعت‬

‫‪GO3‬‬ ‫حرکت دورانی در جهت عکس عقربههای ساعت‬

‫‪GO4‬‬ ‫مکث زمانی‬

‫(‪G)7.1 G۰۱‬‬ ‫حرکت اینتر پال سیون استوانهای‬

‫)‪G)12.1 G۱۱۶‬‬ ‫حرکت اینتر پال سیون قطبی‬

‫)‪G)13.1 G۱۱۳‬‬ ‫کنسل کردن حرکت اینتر پالسیون قطبی‬

‫‪G17‬‬ ‫صفحه ‪X,Y‬‬

 ‫‪G18‬‬ ‫صفحه ‪Z,X‬‬

‫‪G19‬‬ ‫صفحه ‪Z,Y‬‬

‫‪G20‬‬ ‫مقادیر بر حسب اینچی‬

‫‪G‬‬ ‫‪۶۱‬‬ ‫مقادیر بر حسب متریک‬

‫‪G25‬‬ ‫تغییرات سرعت خاموش‬

‫‪G26‬‬ ‫تغییرات سرعت روشن‬

‫‪G27‬‬ ‫کنترل کردن اتوماتیک برگشت به نقطه صفر‬

‫‪G28‬‬ ‫برگشت اتوماتیک به نقطه صفر‬

‫‪G30‬‬ ‫برگشت به نقطه خاص‬

‫‪G31‬‬ ‫پرش‬

‫‪G32‬‬ ‫پیچ تراشی با گام ثابت‬

‫‪G34‬‬ ‫پیج تراشی با گام متغیر‬

‫‪G 36‬‬ ‫جبران ابزار اتوماتیک محور ‪X‬‬

‫‪G 37‬‬ ‫جبران ابزار اتوماتیک محور ‪Z‬‬

‫‪G 39‬‬ ‫جبران گوشه دایروی‬

‫‪G 40‬‬ ‫لغو جبران ابزار‬

‫‪G 41‬‬ ‫جبران ابزار از سمت چپ‬

‫‪G 42‬‬ ‫جبران ابزار از سمت راست‬

‫‪G50‬‬ ‫ماکزیمم دوران اسپیندل‬

‫‪G 65‬‬ ‫صدا کردن ماکرو‬

‫‪G 70‬‬ ‫سایکل پرداخت کاری‬

‫‪G 71‬‬ ‫سایکل طولی (خشن کاری)‬

‫‪G 72‬‬ ‫سایکل عرضی (خشن کاری)‬

‫‪G 74‬‬ ‫سایکل شیارزنی پیشانی‬

‫‪G 75‬‬ ‫سایکل شیارزنی جانبی (محیطی)‬

‫‪G ۷۲‬‬ ‫سایکل پیچ تراشی‬

‫‪G 80‬‬ ‫کنسل کردن سایکل پیت شده‬

‫‪G 83‬‬ ‫سایکل سوراخ کاری پیشانی‬

‫‪G 84‬‬ ‫سایکل قالویز کاری پیشانی‬

‫‪G 86‬‬ ‫سایکل داخل تراش پیشانی‬

‫‪G 78‬‬ ‫سایکل سوراخ کاری جانبی‬

‫‪G 88‬‬ ‫سایکل قالویز کاری جانبی‬

 ‫‪G89‬‬ ‫سایکل داخل تراش جانبی‬

‫‪G 92‬‬ ‫سایکل پیچ تراشی‬

‫‪G96‬‬ ‫کنترل سرعت برش ثابت‬

‫‪G 97‬‬ ‫سرعت برش متغیر‬

‫‪ )۲-۲‬لیست ‪ M‬کدهای مخصوص تراش ‪ CNC‬با سیستم کنترل ‪Fanuc‬‬

‫‪ M‬کد‬ ‫(وظیفه (‬ ‫کارکرد‬

‫‪M۰۰‬‬ ‫توقف برنامه‬

‫‪M۰۱‬‬ ‫توقف اختیاری‬

‫‪M۰۶‬‬ ‫پایان برنامه‬

‫‪M۰۳‬‬ ‫دوران محور اصل در جهت ‪CW‬‬

‫‪M۰۴‬‬ ‫دوران محور اصلی در جهت ‪CCW‬‬

‫‪M۰۶‬‬ ‫توقف دوران محور اصلی‬

‫‪M۰۲‬‬ ‫گرفتن اتوماتیک قطعه روشن‬

‫‪M۰۷‬‬ ‫گرفتن اتوماتیک قطعه خاموش‬

‫‪M۰۸‬‬ ‫جریان مایع خنک کاری روشن‬

‫‪M۰۹‬‬ ‫جریان مایع خنک کاری خاموش‬

‫‪M۱۰‬‬ ‫شمارش قطعه‬

‫‪M۱۱‬‬ ‫بسته شدن اتوماتیک درب‬

‫‪M۱۶‬‬ ‫باز شدن اتوماتیک درب‬

‫‪M۱۳‬‬ ‫پیشروی میله بار (تغذیه) روشن‬

‫‪M۱۴‬‬ ‫بسته شدن فکهای سه نظام اصلی‬

‫‪M۱۶‬‬ ‫باز شدن فکهای سه نظام اصلی‬

‫‪M۱۲‬‬ ‫حرکت دنباله مرغک به جلو‬

‫‪M۱۷‬‬ ‫حرکت دنباله مرغک بر عقب‬

‫‪M۱۹‬‬ ‫تعیین موقعیت محور اصلی‬

‫‪M۶۳‬‬ ‫دوران محور فرز کاری در جهت ‪CW‬‬

‫‪M۶۴‬‬ ‫دوران محور فرزکاری در جهت ‪CCW‬‬

‫‪M۶۶‬‬ ‫توقف دوران محور فرزکاری‬

‫‪M۳۰‬‬ ‫پایان برنامه و بر گشت به اول برنامه‬

‫‪M۳۶‬‬ ‫حرکت مجموعه مرغک به جلو‬

‫‪M۳۳‬‬ ‫حرکت مجموعه مرغک به عقب‬

‫‪M۲۲‬‬ ‫کنسل کردن کنترل محور‬

‫‪M۲۷‬‬ ‫کنترل محور ‪ C‬روشن‬

 ‫‪M۲۸‬‬ ‫لغو کنترل محور ‪C‬‬

‫‪M۲۹‬‬ ‫فشار ترمز زیاد محور ‪ C‬روشن‬

‫‪۷۰‬و‪M۷۱‬‬ ‫فشار ترمز کم محور ‪ C‬روشن‬

‫‪M۷۴‬‬ ‫دوش مایع خنک کاری روشن‬

‫‪M۷۶‬‬ ‫دوش مایع خنک کاری خاموش‬

‫‪M۷۸‬‬ ‫جریان هوا جهت دور کردن بردههای روشن‬

‫‪M۷۹‬‬ ‫جریان هوا جهت دور کردن برادهای خاموش‬

‫‪M۹۳‬‬ ‫حرکت نقاله براده به جلو‬

‫‪M۹۴‬‬ ‫حرکت نقاله براده به عقب‬

‫‪M۹۶‬‬ ‫توقف حرکت نقاله براده‬

‫‪ ۱۱-۲-‬فرمانهای برنامه نویسی‬

‫‪ -۱-۱۰-۶‬حالت کلی فرمان‪ G ۰۰‬این فرمان محورهای ‪ X,Z‬با حداکثر سرعت پیشروی‬
‫حرکت میکنند و نیاز به تعریف‪ Feed‬ندارد‪ F ) .‬بصورت درصد)‬
‫‪G00 X Z‬‬
‫– ‪۶-۱۰-۶‬حالت کلی فرمان ‪: G۰۱‬‬
‫‪G۰۱X(U) / Z(W) / X,Z (U,W) F‬‬
‫‪ ۳-۱۱-۲-‬پخ زنی و قوس زنی لبههای تیز‪:‬‬
‫میتوان بین دو خط عمود بر هم یک پخ ‪ ۴۶‬درجه یا قوس ربع دایره ایجاد نمود‪.‬‬
 ‫حالت کلی فرمان پخ زنی‪:‬‬

‫‪X Z R F:‬‬ ‫روش اول‬

‫‪ : G02‬فرمان قوس زنی ساعتی‬
‫‪ G03 :‬فرمان قوس زنی در خالف جهت عقربههای ساعت‬
‫‪ : X‬مختصات نقطه پایان قوس در جهت محور ‪X‬‬
‫‪ : Z‬مختصات نقطه پایان قوس در جهت محور ‪Z‬‬
‫‪ : R‬شعاع قوس‬
‫‪ : F‬پیشروی‬
‫– شکل کلی فرمان‬

‫روش دوم‬
‫‪F X,Y,I,K,‬‬
‫‪G ۰۱XS ZS‬‬
‫‪G ۰۶F‬‬ ‫‪XS ZS I K‬‬
‫…‪G۰۱‬‬
‫‪G ۰۱XS ZS‬‬
 ‫‪G ۰۳F‬‬ ‫‪XS ZS I K‬‬
‫…‪G۰۱‬‬
‫– ‪۴-۱۱-۲‬فرمان ‪G ۹۱:‬‬
‫فرمان سیکل تک کورسی (روتراشی در جهت محور ‪ Z‬برای یک سری کارهای تکراری)‬
‫‪X/U Z/W F90‬‬ ‫حالت کلی‬
‫‪G‬‬
‫‪: X‬مختصالت نقطه پایانی کورس در جهت محور ‪X‬‬
‫‪ : Z‬مختصات نقطه پایان کورس در جهت محور‪Z‬‬
‫‪ : F‬تغذیه‬
‫در این فرمان برگشت بصورت ‪ ۴۶‬درجه است‪.‬‬
‫فرمان ‪G ۹۰‬برای سطوح مخروط‪:‬‬
 ‫‪ – ۵-۱۱-۲‬فرمان پیچ تراشی ‪G۳۲‬‬
‫الف) فرمان پیچ تراشی تک خطی برای پیچهای استوانهای‬
‫این فرمان عمل برگشت را انجام نمیدهد و بایستی با فرمان ‪ u‬خارج شد‬
‫حالت کلی فرمان ‪G۳۶‬‬
‫‪Z /X F 32G‬‬ ‫مطلق‬
‫‪W /U F32G‬‬ ‫نسبی‬
‫‪ :X‬متخصات نسبی نقطه پایان در جهت محور ‪ X‬به صورت مطلق‬
‫‪ :Z‬متخصات نسبی نقطه پایان در جهت محور ‪ Z‬به صورت مطلق‬
‫‪ :U‬متخصات نسبی نقطه پایان در جهت محور ‪ U‬به صورت نسیی‬
‫‪ :W‬متخصات نسبی نقطه پایان در جهت محور ‪ W‬به صورت نسیی‬
‫‪ :F‬گام پیچ‬
‫– ‪۶-۱۱-۲‬پیچ تراشی‪G ۹۲‬‬
‫فرمان پیچ تراشی تک کورسی برای پیچهای استوانهای (این فرمان عمل برگشت را انجام‬
‫میدهد)‬
‫حالت کلی فرمان ‪G۹۲‬‬
‫‪G۹۶X‬‬ ‫‪Z‬‬ ‫‪F‬‬ ‫مطلق‬
‫‪G۹۶U‬‬ ‫‪W F‬‬ ‫نسبی‬
‫‪۶-‬فرمان پیچ تراشی تک کورس برای پیچ های مخروطی (این فرمان عمل برگشت را انجام‬
‫می دهد )‬
‫حالت کلی فرمان ‪G۹۶‬‬
‫‪X Z F R92G‬‬ ‫مطلق‬
‫‪U W F R92G‬‬ ‫نسبی‬
 ‫‪ – +R‬در پیچ تراشی خارج‬
‫‪ – -R‬در پیچ ترشی داخل‬
‫در پیچ تراشی استوانهای مختصات نقطه شروع در جهت محور ‪ X‬با مختصات نقطه‬
‫پایان در جهت محور ‪X‬مساوی نمیباشد‪.‬‬
‫‪G‬‬ ‫‪ -۶-۱۰-۷‬سیکل پیچ تراشی مرکب ‪Threading ۷۲‬‬
‫‪: Cycle‬‬
‫حالت کلی‪:‬‬
‫‪Pm r a Q d min Rd 76G‬‬
‫‪G۷۲X/U Z/W Ri PK Q d FI‬‬
‫‪ – Xp۱‬مختصات نقطه شروع سیکل در جهت محور ‪X‬‬
‫‪ – Zp۱‬محتصات نقطه شروع سیکل در جهت محور ‪Z‬‬
‫‪ -G۷۲‬تعریف فرمان پیچ تراشی سیکلی مرکب‬
‫‪ – pm‬تعداد تکرار پیچ تراشی سیکلی مرکب‬
‫‪ – pr‬مقدار اندازه پخ در آخرین پیچ تراشی (از ‪L -۰٫۱۱ ۹٫۹‬میباشد و ‪ L‬ام پیچ است)‬
‫‪ -Pa‬زاویه نوک قلم پیچ تراشی محدوده زوایا عبارتست از‪ :‬صفر‪– ۲۰ – ۶۶ – ۳۰ – ۶۹ -‬‬
‫‪ ۸۸‬درجه‬
‫‪ Q D MIN‬مقدار ‪ min‬عمق بار (بصورت شعاعی) که بر حسب میکرون وارد میشود‬
‫‪ – Rd‬مقدار عمق بار پرداخت (بصورت شعاعی) که بر حسب میکرون وارد میشود‬
‫‪ – X/U‬مختصات نقطه پایان پیچ در جهت محور ‪ X‬مطلق ‪ /‬نسبی‬
‫‪ – Z/W‬مختصات نقطه پایان پیچ در جهت محور ‪ Z‬مطلق ‪/‬نسبی‬
‫‪ – Ri‬مقدار اندازه ارتفاع مخروط‪ ،‬اگر پیچ مخروطی باشد‬
‫‪ – PK‬عمق بار کلی پیچ بصورت شعاعی و بر حسب میکرون و عددی مثبت‬
‫‪ -Q D‬مقدار اندازه عمق بار در کورس اول و بر حسب میکرون (عمق بار بتدریج کم گردید‬
‫و به عمق ‪ min‬میرسد)‬
‫‪ – FI‬گام پیچ‬
‫مثال ‪:‬‬
‫مطلوب است برنامه نویسی پیچ تراشی‪ M۶۰×۶‬به طول‪ ۴۰‬میلیمتر‬
‫;‪O۰۰۰۱‬‬
‫;‪U 28G۰W ۰‬‬
‫;‪T۰۱۰۱‬‬
‫;‪G۹۷S 04M ۸۰۰‬‬
‫‪X 00G۶۶M5 Z‬‬ ‫; ‪۸۰‬‬
‫;‪P 67 G۰۳۰۰۲۰Q ۳۰۰R ۶۰۰‬‬
‫;‪G۷۲X ۱۷٫۴۴Z- ۴۰P ۱۶۸۰F 600Q ۶‬‬
‫;‪U 28G۰W ۰‬‬
‫;‪M ۶‬‬
‫;‪M۳۰‬‬
‫‪ – ۸-۱۱-۲‬پیچ بری چند راهه‬
‫با استفاده از گد ‪ Q‬که زاویه شروع پیچ تراش را مشخص میکند این کار باعث میشود که ما‬
‫بتوانیم پیچهای چند راهه را تراشکاری نمائیم‪.‬‬
‫‪Z‬‬ ‫)‪(W‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪Q‬‬ ‫حالت کلی‬
‫‪G۳۶‬‬
‫‪ )Z (W-‬نقطه پایانی در محور ‪Z‬‬
‫‪ F-‬گام پیچ تراشی‬
‫‪ – Q‬زاویه شروع پیچ تراشی‬
 ‫اگر مقدار زاویه نوشته نشود صفر حساب میشود‬
‫مقدار زاویه بر حسب‪ ۰٫۰۰۰۱‬در جه حساب میشود بنابراین برای نوشتن زاویه ‪۱۸۰‬‬
‫درجه باید به صورت‪ ۱۸۰۰۰۰‬نوشت و اگر آن را بصورت ‪ ۱۸۰٫۰۰۰‬بنویسیم نمیتواند‬
‫بخواند‬
‫مقدار زاویه را میتوان بین ‪ ۰-۳۲۰۰۰۰‬درجه در نظر گرفت‬
‫مثال‬
‫‪G۰۰G ۴۰‬‬
‫‪- W 32G۳۸F . ۰٫۴‬‬
‫‪X 00G۷۶‬‬
‫‪W۳۸‬‬
‫‪X۴۰‬‬
‫‪Q . 4F. 38-W 32G۱۸۰۰۰۰‬‬
‫‪X 00G۷۶‬‬

‫‪ –۹-۱۰-۶‬پیچ تراشی هاللی‬

‫استفاده کنید از فرمان ‪ G۳۶‬و ‪G۳۲‬برای ماشین کاری رزوه دایروی با یک گام مشخص‬
 ‫و در امتداد محور اصلی‬
‫؛ ‪F-a – (W) –z (U) X‬‬
‫‪ – G۳۶‬فرمان پیج زنی در جهت عقربه های ساعت‬
‫‪ – G۳۲‬فرمان پیج زنی در عکس عقربه های ساعت‬
‫‪ – )X(U‬مختصات انتهای کمان (یکسان برای ‪ G۰۶‬و ‪)G۰۳‬‬
‫‪ -)X(W‬مختصات انتهای کمان (یکسان برای ‪ G۰۶‬و ‪)G۰۳‬‬
‫‪ – I.K‬مختصات مرکز قوس نسبت به نقطه شروع استفاده کنید از مختصات نسبی (برای‬
‫‪ G۰۶‬و ‪ G۰۳‬یکسان است)‬
‫‪ – R‬مقدار شعاع دایر‬
‫‪ – F‬مقدار کام در امتداد محور اصلی‬
‫‪ – Q‬مقدار زاویه شروع پیچ تراشی (‪ ۰ – ۳۲۰۰‬بر حسب ‪)۰٫۰۰۱۰‬‬
 ‫‪-۱۰-۱۰-۶‬سیکل تراشی مرکب در جهت طولی و عرضی‬
‫الف) طولی;‬
‫در این سیکل تراش مرکب کلیه روتراشها انجام میگردد‪.‬‬
‫……‪۰..‬‬ ‫حالت کلی فرمان‬
‫‪ZP 1XP 00G۱‬‬
‫‪R1U 71G‬‬
‫‪G۷۱P ۱۰FST 1W 2U 100Q‬‬
‫… ‪N۱۰‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
 ‫‪.‬‬
‫‪N۱۰۰‬‬
‫‪Q 10 P 70G ۱۰۰‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪M۳۰‬‬
‫‪ : XP۱‬مختصات نقطه شروع سیکل در جهت محور ‪X‬‬
‫‪ : Zp۱‬مختصات نقطه شروع سیکل در جهت محور ‪Z‬‬
‫‪ :G۷۱‬تعریف فرمان خش کاری سیکل مرکب در جهت طولی‬
‫‪ : U۱‬مقدار عمق بار نفوذ در هر موقع (بصورت قطری وارد گردد یعنی عمق بار ضربدر‬
‫‪ : R‬مقدار اندازه برگشت در هر موقع‬
‫‪ : P۱۰‬شماره اولین سطر شروع سیکل پرداخت‬
‫‪ : Q۱۰۰‬شماره آخرین سطر پایان سیکل پرداخت‬
‫‪ : U۶‬مقدار عمق بار اضافی جهت پرداخت در جهت محور ‪ X‬بصورت قطری‬
‫‪ : W۱‬مقدار عمق بار اضافی جهت پرداخت در جهت محور ‪Z‬‬
‫‪ : F‬مقدار بار پیشروی‬
‫‪ : T‬ابزار‬
‫‪ : G۷۰‬تعریف فرمان پرداخت در سیکل‬
‫نکته‪ :‬اگر فرمان ‪ G۷۰‬تعریف نگردد مشکلی در اجرای برنامه پیش نمیآید و فقط مقدار‬
‫اندازهای که جهت پرداخت در نظر گرفتهایم ماشین کاری نخواهد شد‪.‬‬
 ‫ب) عرضی ‪G۷۲‬‬
‫در این سیکل تراش مرکب تراشکاری بصورت عرضی انجام میگیرد روش کار مانند ‪G۷۱‬‬
‫است و فقط به جای ‪ W،U‬نوشته میشود‬
‫‪G۰۰XP1 ZP1‬‬
‫‪W R 72G‬‬
‫‪P72G۱۰Q‬‬ ‫‪۱۰۰U‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪W‬‬ ‫‪F‬‬
 ‫‪N۱۰‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪N۱۰۰‬‬
‫‪G۷۰G‬‬ ‫‪۱۰G‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬
‫‪M۳۰‬‬
‫نکته‪ :‬در سایکل طولی (‪)G۷۱‬بعد از دادن کدها اولین حرکت باید در جهت محور ‪ x‬باشد و‬
‫در سایکل عرضی (‪ )G ۷۶‬اولین حرکت در جهت ‪ Z‬باشد‪.‬‬
‫نکته‪ :‬سایکل طولی (‪ )G۷۱‬برای داخل تراش و روتراش مثل هم هستند و تنها تفاوت آنها در‬
‫عالمت ‪ U‬میباشد در روتراش مقدار ‪ U‬را مثبت و در داخل تراشی مقدار ‪ U‬را منفی در‬
‫نظر میگیریم‪.‬‬
‫و همچنین در سایکل عرضی (‪ )G۷۶‬اجرای سایکل در سمت راست قطعه و چپ قطعه به‬
‫عالمت ‪ W‬بستگی داردجهت اجرای سایکل در سمت راست مقدار ‪W‬مثبت اجرای سایکل‬
‫در سمت چپ مقدار ‪ W‬منفی در نظر گرفته میشود همچنین ما میتوانیم شیاری را در داخل‬
‫قطعه ایجاد نمائیم در این صورت مقدار ‪ U‬و ‪ W‬هر دو را منفی در نظر میگیریم‪.‬‬
‫‪G۷۴‬‬ ‫‪ –۱۱-۱۱-۲‬سایکل ایجاد شیار در پیشانی‬
‫حالت برنامه‬
‫‪X(U) Z(W) P Q R F 74G‬‬
‫عمق براده برداری به ازای هر بار‬
‫‪ )X(U-‬مختصات در محور ‪X‬‬
‫‪ )Z(W-‬عمق برش کل در محور ‪z‬‬
‫‪ P-‬حرکت اتوماتیک بر محور ‪X‬‬
‫‪ Q-‬حرکت اتوماتیک در محور ‪Z‬‬
 ‫‪ R-‬مقدار برگشت از انتهای سوراخ‬
‫‪ F-‬سرعت پیشروی‬
‫سایکل ایجاد شیار در جانبی (محیطی) ‪G۷۶‬‬
‫این سایکل مانند سایکل ‪ G۷۴‬می باشد تنها تفاوت آن در جابجایی ‪ X‬و‪Z‬‬
‫‪Z(W) X(U) P Q R F 75 G‬‬
‫‪ –۱۲-۱۱-۲‬سایر سیکلها‬
‫‪-۱‬سیکل مته مرغک زنی‪:‬‬
 ‫‪Z/W F 83 G‬‬ ‫حالت کلی فرمان‬
‫‪ : G۸۳‬تعریف فرمان‬
‫‪ : Z/W‬مخصات نقطه پایان در جهت محور ‪ Z‬بصورت مطلق یا نسبی‬
‫‪ : F‬پیشروی (‪)FEED‬‬
‫‪-۶‬سیکل خزینه زنی‪:‬‬
‫‪Z/W F P‬‬ ‫حالت کلی فرمان‬
‫‪G۸۳‬‬
‫‪G : ۸۳‬تعریف فرمان‬
‫‪ : Z/W‬مختصات نقطه پایان در جهت محور ‪ Z‬بصورت مطلق یا نسبی‬
‫‪ : F‬پیشروی (‪)FEED‬‬
‫‪ : P‬مکث زمانی (میکرون)‬
‫‪ -۳‬سیکل سوراخکاری سوراخهای عمیق‬
‫‪Z/W F P Q‬‬ ‫حالت کلی فرمان‬
‫‪G۸۳‬‬
‫‪ : G۸۳‬تعریف فرمان‬
‫‪ : Z/W‬مختصات نقطه پایان در جهت محور ‪ Z‬بصورت مطلق یا نسبی‬
‫‪ : F‬پیشروی (‪)FEED‬‬
‫‪ : P‬مکث زمانی (میکرون)‬
‫‪ : Q‬مقدار بار در هر کورس‬
‫‪ -۴‬سیکل قالویز زنی‪:‬‬
‫‪Z/W P F 83‬‬ ‫حالت کلی فرمان‬
‫‪G‬‬
‫‪ : G۸۳‬تعریف فرمان‬
 ‫‪ : Z/W‬مختصات نقطه پایان در جهت محور ‪ Z‬بصورت مطلق یا نسبی‬
‫‪ : P‬مکث زمانی (میکرون)‬
‫‪ : F‬گام ‪F = S‬‬
‫‪ ۶-‬سیکل بوقوکاری‬
‫‪Z/W P F 83‬‬ ‫حالت کلی فرمان‬
‫‪G‬‬
‫‪ : G۸۳‬تعریف فرمان‬
‫‪ : Z/W‬مختصات نقطه پایان در جهت محور ‪ Z‬بصورت مطلق یا نسبی‬
‫‪ : F‬پیشروی (‪)FEED‬‬
‫‪ : P‬مکث زمانی (میکرون)‬
‫مثال‬
‫مطلوب است ‪:‬‬
‫‪ -۱‬مته مرغک زنی با ابزارشماره ‪T۶‬‬
‫‪ -۶‬سوراخ کاری با ابزار شماره ‪T۲‬‬
‫*** آموزش فرز کاری در ماشین های تراش ‪*** CNC‬‬
‫*** سه محوره با سیستم کنترل ‪*** FANUC‬‬
 ‫‪ ۱-۴-‬هلدر های مد فرزکاری‬
‫بر روی تارت و در داخل جایی که هلدر فرز بر روی آن سوار میشود یک هزار خار‬
‫داخلی قرار دارد و خود هلدرفرز دارای هزار خار خارجی میباشد که در داخل هزار خار‬
‫داخلی تارت که خود متصل محوری است که توسط موتور جداگانهای حرکت دورانی خواسته‬
‫شده را انجام میدهد قرار میگیرد این محور‪ ،‬هنگام قرار گرفتن دستگاه در حالت فرزکاری‬
‫حرکت دورانی را انجام میدهد و حرکت دورانی اسپندل مقدار حرکت در محور‪Y‬را تأمین‬
‫میکند بنابراین در این دستگاه بر خالف دستگاهای تراش ‪ CNC‬دو محوره که ما فقط صفحه‬
‫(‪ )X-Z‬را داریم در این دستگاه ما میتوانیم هر سه صفحه (‪ )X-Z‬و (‪ )Y-Z‬و (‪ )Y,X‬را‬
‫داشته باشیم و عملیات الزم طبق برنامه نوشته شده را انجام دهیم و هلدر فرز کاری در سه‬
‫نوع وجود دارد محور هلدر نوع اول موازی محور ‪ z‬قرار دارد و می تواند در صفحه‬
‫‪ ( )X.Y‬عملیات فزر کاری را انجام دهد و محور هلدر نوع دوم موازی محور ‪ X‬قرار دارد‬
‫و میتواند در صفحه (‪ )Y.Z‬عملیات فرز کاری را انجام دهد ‪ .‬محور هلدر نوع سوم بصورت‬
‫مایل بو ده و می تواند در هر دو صفحه عملیات ماشن کاری را انجام دهد لذا با این هلدر می‬
‫توان سوراخ و شیار تحت زاویه را ماشین کاری نمود و به طور کلی تمامی تواناییها را که‬
‫یک ماشین فرز ‪ CNC‬دارا می باشد این دستگاه نیز می تواند انجام دهد‪.‬‬
‫‪)۱-۴‬هلدر فرزکاری که محورآن موازی محور‪ Z‬می باشد‬
‫تصویر هزارخار خارجی هلدر فرزکاری را نشان می دهد‬
‫‪ )۳-۴‬تصویر هزارخار داخلی تارت محل اتصال هلدر را نشان می دهد‬
‫‪ )-۴‬تصور هلدر نسب شده بر روی تارت‬
 ‫در این فصل به تشریح کامل نحوه برنامه نویسی در مد فرزکاری شامل سایکل های‬
‫قالویزکاری و سوراخ کاری وحرکت اینترپالسیون و حرکت قطبی خواهیم پرداخت و برای‬
‫روشن شدن مطلب برای هر کدام مثالی خواهیم زد‬
‫‪ M‬کد هایی که فقط در این فصل مورد استفاده قرار می گیرد عبارتند از‪:‬‬
‫‪ – M۳۶‬دوران محور فرزکاری در جهت ‪CW‬‬
‫‪ –M۶۴‬دوران محور فرزکاری در جهت‪CCW‬‬
‫‪ -M۶۶‬توقف دوران محور فرزکاری‬
‫‪ –M۲۲‬لغو کنترل محور ‪C‬‬
‫‪ -M۲۷‬کنترل محور ‪ C‬روشن‬
‫‪ –M۲۸‬لغو قفل محور ‪C‬‬
‫‪ -M۲۹‬قفل محور ‪ C‬با فشار باال‬
‫‪ -M۷۱-۷۰‬قفل محور ‪ C‬با فشار پایین‬
‫‪-۶-۴‬سایکل سوراخ کاری‬
‫‪-۱-۲-۴‬سایکل سوراخ کاری پیشانی‬
‫حالت کلی برنامه‬
‫‪X (U) –.C(H) – . z (W) – . R – . P – . (a- ) F- . 83G‬‬
‫‪۲-۲-۴‬سایکلسورخ کاری محیطی‬

‫حالت کلی برنامه‬

‫‪Z(w) -. C (H) – . X (U) – . R-. P-. (a-) F-.87G‬‬
‫‪ X,C,Z‬مختصات سوراخ‬
‫‪ Z,X-‬فاصله انتهای سوراخ از نقطه ‪R‬‬
 ‫‪ R-‬فاصلهای که ابزار از نقطه ‪ R‬در هنگام شروع براده برداری دارد‬
‫‪ P-‬مکث زمانی ابزار در انتهای سوراخ‬
‫‪ Q-‬مقدار براده برداری اتوماتیک به ازای هر بار براده برداری‬
‫‪ F-‬مقدار پیشروی‬
‫‪ K-‬تعداد تکرار اگر نیاز باشد‬
‫‪ M-‬قفل محور ‪ c‬اگر نیاز باشد‪.‬‬
‫نکته‪:۱‬در مد فرزکاری مقدار پیشروی باید بر حسب میلیمتر بر دقیقه ) ‪ )G۹۸‬باشد‬
‫نکته‪:۶‬هنگام شروع مد فرزکاری باید از کد (‪ )M۲۷‬کنترل محور ‪ C‬روشن وهنگام خاتمه‬
‫مد فرزکاری باید از کد (‪ )M۲۲‬کنترل محور ‪ C‬خاموش استفاده نمود‪.‬‬
‫نکته‪ : ۳‬با استفاده از ‪ H‬می توان مقدار زاویه سوراخ ها نسبت به هم را مشخس نموده وبا‬
‫استفاده از ‪ K‬تعداد سوراخ فرزکاری شده را مشخص نمود‪.‬‬

‫مثال برای سوراخ کاری پیشانی‪:‬‬

‫مطلوب است برنامه نویسی سوراخ کاری پیشانی شکل زیر با استفاده سایکل سوراخ کاری‬
 ‫;‪۰۶۴۴۶‬‬
‫;‪W0 U 28G 10N ۰‬‬
‫;‪G 20N۹۸‬‬
‫;‪N۳۰T ۰۱۰۱‬‬
‫;‪N۴۰X 00G ۱۶۰Z ۶‬‬
‫;‪M 50 N۲۷‬‬
‫;‪H 28G 60N۰‬‬
‫;‪N۷۰S 23M ۱۰۰۰‬‬
‫;‪N۸۰G ۸۳H ۴۶-Z ۳۰-R ۶K 100F 500P ۸‬‬
‫;‪N۹۰G ۸۰‬‬
‫;‪M 100N۶۶‬‬
‫;‪N۱۱۰M ۲۲‬‬
‫;‪W0U 28G 120N ۰‬‬
‫;‪G 130N۹۹‬‬
‫;‪M 140N۳۰‬‬
‫شرح برنامه‪:‬‬
‫‪-N۱۰‬برگشت اتوماتیک محورها به نقطه صفر ماشین‬
‫‪ –N۶۰‬تعریف واحد پیشروی بر حسب ‪mm/min‬‬
‫‪ –N۳۰‬تعویض ابزار‬
‫‪ –N۴۰‬حرکت سریع به طرف صفر قطعه‬
‫‪ –N۶۰‬کنترل محور‪ C‬روشن‬
‫‪ –N۲۰‬ریفرنس اتوماتیک محور ‪C‬‬
 ‫‪ –N۷۰‬دوران محور فرزکاری در جهت ‪CW‬‬
‫‪ -N۸۰‬اجرای سایکل سوراخ کاری پیشانی‬
‫‪ –N۹۰‬لغو سایکل سوراخ کاری پیشانی‬
‫‪ –N۱۰۰‬توقف دوران محور فرزکاری‬
‫‪ –N۱۱۰‬لغو کنترل محور ‪C‬‬
‫‪ -N۱۶۰‬برگشت اتوماتیک محورها به نقطه صفر ماشین‬
‫‪ -N۱۳۰‬تعریف واحد پیشروی بر حسب ‪mm/rev‬‬
‫‪ – N۱۴۰‬پایان برنامه‬
‫مثال برای سوراخ کاری محیطی‪:‬‬
‫مطلوب است برنامه نویسی سوراخ کاری محیطی شکل زیر با استفاده از سایکل سوراخ‬
‫کاری‬

‫;‪O۶۳۴۶‬‬
‫;‪N۱۰W0U 28G ۰‬‬
 ‫;‪G 20N۹۸‬‬
‫;‪T 30N۰۱۰۱‬‬
‫;‪G 40N۰۰Z 120X ۶‬‬
‫;‪M 50N۲۷‬‬
‫;‪N۲۰H 28G ۰‬‬
‫;‪S 23M 70N۱۰۰۰‬‬
‫;‪G 80N۸۳- Z 45H ۳۰P 2-R ۶۰۰K 100F ۸‬‬
‫;‪N۹۰G ۸۰‬‬
‫;‪M 100N۶۶‬‬
‫;‪M 110N۲۲‬‬
‫;‪N۱۶۰W 0U 28G ۰‬‬
‫;‪G 130N۹۹‬‬
‫;‪M 140N۳۰‬‬

‫شرح برنامه‪:‬‬
‫‪-M۱۰‬برگشت اتوماتیک محورها به نقطه صفر ماشین‬
‫‪ – N۳۰‬تعریف واحد پیشروی بر حسب ‪mm/min‬‬
‫‪ – N۳۰‬تعویض ابزار‬
‫‪ –N۴۰‬حرکت سریع به طرف صفر قطعه‬
‫‪ –N۶۰‬کنترل محور‪ C‬روشن‬
‫‪ – N۲۰‬ریفرنس اتوماتیک محور ‪C‬‬
‫‪ –N۷۰‬دوران محور فرزکاری در جهت ‪CW‬‬
 ‫‪ -N۸۰‬اجرای سایکل سوراخ کاری پیشانی‬
‫‪ –N۹۰‬لغو سایکل سوراخ کاری پیشانی‬
‫‪ –N۱۰۰‬توقف دوران محور فرزکاری‬
‫‪ –N۱۰۰‬لغو کنترل محور ‪C‬‬
‫‪ -N۱۶۰‬برگشت اتوماتیک محورها به نقطه صفر ماشین‬
‫‪ -N۱۳۰‬تعریف واحد پیشروی بر حسب ‪mm/rev‬‬
‫‪ -N۱۴۰‬پایان برنامه‬

‫‪ –۳-۴‬سایکل قالویز کاری‬

‫‪ –۱-۳-۴‬قالویرکاری یبشانی‬
‫حالت کلی برنامه‬
‫(‪H) -. W -. R-. D-. F-. Q-0 X – . C184G‬‬
‫‪ –۲-۳-۴‬قالویزکاری محیطی‬
‫حالت کلی برنامه‬
‫‪Z-. C(H) -. U-. R-. D-. F-. Q- 0188 G‬‬
‫‪-Z،X،C‬مختصات قالویزکاری‬
‫‪ -W،U‬فاصله نقطه از عمق قالویزکاری‬
‫‪ R-‬فاصله اولیه ابزار از نقطه ‪R‬‬
‫‪ D-‬مکث زمانی در انتهای قالویزکاری‬
‫‪ F-‬مقداری پیشروی بر حسب ‪( RPM‬ثابت است در ‪)RPM 15‬‬
‫‪ Q-‬گام قالویز‬
‫تعداد تکرار در قالویزکاری (‪ )k‬قابل اجرا نیست‪.‬‬
 ‫مثال برای قالویزکاری پیشانی‪:‬‬
‫مطلوب است برنامه نویسی قالویزکاری پیشانی شکل زیر با استفاده از سایکل قالویزکاری‬
‫نکته‪ :‬دراین سایکل چون کزیه ‪ K‬قابل اجرا نیست‪ ،‬برای قالویزکاری تعداد زیادی از سوراخ‬
‫ها باید از زیر برنامه استفاده نمود‬

‫(‪main program)2345O‬‬
‫;‪W 0U 28G 98G 10N ۰‬‬
‫;‪M 20N۹۱‬‬
‫‪N۳۰T‬‬ ‫‪۰۱۰۱‬‬ ‫;‬
‫;‪N۴۰Z 120 X 00G ۶‬‬
‫;‪N۶۰M ۲۷‬‬
‫;‪N۲۰G ۶۸H ۰‬‬
‫;‪M 70N۶۳S ۱۰۰۰‬‬
‫;‪N۸۰L 0001P ۸‬‬
‫;‪M 90N۶۶‬‬
 ‫;‪M 100N۲۲‬‬
‫;‪M 100N۹۱‬‬
‫;‪W 0U 28G 120N ۰‬‬
‫;‪G 130N۹۹‬‬
‫;‪M 140N۳۰‬‬
‫(‪sub program)001O‬‬
‫;‪-W 184G 5N۳۹-R ۶Q 3000F 1D ۱۶‬‬
‫;‪G 15N۸۰‬‬
‫;‪N۶۶G ۰۰H ۴۶‬‬
‫;‪M 35N۹۹‬‬
‫شرح برنامه اصلی‪:‬‬
‫‪-N۱۰‬برگشت اتوماتیک محورها به نقطه صفر ماشین وپیشروی‪mm/min‬‬
‫‪ –N۶۰‬تعریف مد قالویزکاری‬
‫‪ –N۳۰‬تعویض ابزار‬
‫‪ –N۴۰‬حرکت سریع به طرف صفر قطعه‬
‫‪ –N۶۰‬کنترل محور‪ C‬روشن‬
‫‪ –N۲۰‬ریفرنس اتوماتیک محور ‪C‬‬
‫‪ –N۷۰‬دوران محور فرزکاری در جهت ‪CW‬‬
‫‪ -N۸۰‬اجرای زیربرنامه به تعداد هشت بار‬
‫‪ –N۹۰‬توقف دوران محور فرزکاری‬
‫‪ –N۱۰۰‬لغو کنترل محور ‪C‬‬
‫‪ –N۱۱۰‬لغو مد قالویزکاری‬
 ‫‪ -N۱۶۰‬برگشت اتوماتیک محورها به نقطه صفر ماشین‬
‫‪ -N۱۳۰‬تعریف واحد پیشروی بر حسب ‪mm/rev‬‬
‫‪ -N۱۴۰‬پایان برنامه‬
‫شرح زیربرنامه‪:‬‬
‫‪ –N۶‬اجرای سایکل قالویزکاری پیشانی‬
‫‪ -N۱۶‬لغو سایکل قالویزکاری پیشانی‬
‫‪ –N۶۶‬حرکت سریع دورانی به اندازه ‪ ۴۶‬درجه‬
‫‪ –N۳۶‬پایان زیربرنامه‬
‫مثال برای قالویزکاری محیطی‪:‬‬
‫مطلوب است برنامه نویسی قالویزکاری محیطی شکل زیر با استفاده از سایکل قالویزکاری‬
‫نکته‪ :‬دراین سایکل هم چون کزیه ‪ K‬قابل اجرا نیست‪ ،‬برای قالویزکاری تعداد زیادی از‬
‫سوراخ ها باید از زیر برنامه استفاده نمود‬
‫( )‪O۶۳۴۶main program‬‬
‫;‪N۱۰G ۹۸G ۶۸W 0U ۰‬‬
‫;‪N۶۰M ۹۱‬‬
‫;‪N۳۰T ۰۱۰۱‬‬
‫;‪N۴۰G ۰۰X ۱۶۰Z ۶‬‬
‫;‪N۶۰M ۲۷‬‬
‫;‪N۲۰G ۶۸H ۰‬‬
‫;‪N۷۰M ۶۳S ۱۰۰۰‬‬
‫;‪N۸۰P ۰۰۰۱L ۸‬‬
‫;‪N۹۰M ۶۶‬‬
 ‫;‪N۱۰۰M ۲۲‬‬
‫;‪N۱۱۰M ۹۱‬‬
‫;‪N ۱۶۰W0U 28G ۰‬‬
‫;‪N۱۳۰G ۹۹‬‬
‫;‪N۱۴۰M ۳۰‬‬
‫(‪sub program)001O‬‬ ‫;‬
‫;‪۶‬و‪N۶G ۱۸۸-U ۴۲-R ۶D ۱Q 3000F ۱‬‬
‫;‪N۱۶G ۸۰‬‬
‫;‪N۶۶G ۰۰H ۴۶‬‬
‫;‪M 35 N۹۹‬‬
‫شرح برنامه اصلی‪:‬‬
‫‪ -N۱۰‬برگشت اتوماتیک محورها به نقطه صفر ماشین وپیشروی‪mm/min‬‬
‫‪ –N۶۰‬تعریف مد قالویزکاری‬
‫‪ –N۳۰‬تعویض ابزار‬
‫‪ – N۴۰‬حرکت سریع به طرف صفر قطعه‬
‫‪ –N۶۰‬کنترل محور‪ C‬روشن‬
‫‪ –N۲۰‬ریفرنس اتوماتیک محور ‪C‬‬
‫‪ –N۷۰‬دوران محور فرزکاری در جهت ‪CW‬‬
‫‪ -N۸۰‬اجرای زیربرنامه به تعداد هشت بار‬
‫‪ –N۹۰‬توقف دوران محور فرزکاری‬
‫‪ –N۱۰۰‬لغو کنترل محور ‪C‬‬
‫‪ –N۱۱۰‬لغو مد قالویزکاری‬
 ‫‪ -N۱۶۰‬برگشت اتوماتیک محورها به نقطه صفر ماشین‬
‫‪ -N۱۳۰‬تعریف واحد پیشروی بر حسب ‪mm/rev‬‬
‫‪ -N۱۴۰‬پایان برنامه‬
‫شرح زیربرنامه‪:‬‬
‫‪ –N۶‬اجرای سایکل قالویزکاری پیشانی‬
‫‪ -N۱۶‬لغو سایکل قالویزکاری پیشانی‬
‫‪ –N۶۶‬حرکت سریع دورانی به اندازه ‪ ۴۶‬درجه‬
‫‪ –N۳۶‬پایان زیربرنامه‬

‫‪ – ۳-۴‬حرکت اینترپالسیون استوانه ای‬

‫مقدار حرکت چرخش یک محور مشخص میشود بوسیله زاویه ای که از تبدیل داخلی‬
‫فاصله خطی محور و طول سطح بیرونی به طوری که حرکت اینترپالسیون خطی یا حرکت‬
‫اینترپالسیون دایروی میتواند به هم تبدیل شده و انجام شوند‪ .‬معموال حرکت استوانهای‬
‫بوسیله حرکت محیطی دایره میتواند برنامه ریزی شود‪.‬‬
‫بنابراین برنامه هایی مانند برنامه بادامک شیاری استوانهای را میتوان نوشت و به آسانی‬
‫تولید کرد‪.‬‬
‫‪ ۱-‬حالت کلی برنامه‬
‫…‪C 7.1G ..‬‬ ‫شعاع قطعه کار در حالت شروع حرکت اینترپالسیون استوانه ای‬
‫حرکت خطی یا دورانی محورها‬
‫‪C۰‬‬ ‫کنسل کردن کد اینترپالسیون استوانهای‬
‫‪7.1G‬‬
‫‪ ۲-‬سطح مورد استفاده‬
‫(‪،G ۱۹‬‬ ‫انتخاب سطح‬
‫‪)G۱۷ ،G۱۸‬‬
 ‫‪X-Y plane 17G :‬‬
‫‪X-Y plane18 G :‬‬
‫‪Y-Z plane 19 G :‬‬
‫بوسیله حرکت چرخشی محور © و حرکت خطی محور دیگر (‪)y-z‬‬
‫مثال – حرکت دایروی بین محور ‪ Z‬و محور ‪C‬‬
‫‪WO CO 18G‬‬
‫) ‪CO۶G) ۰۳Z -. C – . R – .‬‬
‫در این حالت برای حرکت دورانی نمیتوان از ‪ K‬و ‪ J‬و‪ I‬استفاده کرد‪.‬‬
‫‪ )۶-۶‬مد مختصات قطبی نمیتواند شروع شود یا به پایان رسد بدون استفاده از مد جبران‬
‫ابزار‬
‫‪ )۶-۳‬قبل از استفاده از مد اینترپالسیون استوانهای ) ‪ )G۷٫۱‬باید موقعیت دهی انجام شود‬
‫برای انجام موقعیت دهی در وسط برنامه ) ‪ )G۷٫۱‬باید آن کنسل شود تا موقعیت دهی انجام‬
‫شود‬

‫مثال‪ :‬مطلوب است برنامه نویسی قطعه زیر با استفاده از حرکت اینترپالسیون استوانه ای‬
O۰۰۶۰;
 N۱۰G ۶۸W 0 U ۰
G 20N۹۸;
N۳۰T ۰۱۰۱;
N۴۰M ۲۷;
N۶۰G ۶۸H ۰;
N۲۰M ۶۳S ۱۰۰۰;
G 70N۰۰Z 120X -۱۰;
N۸۰X ۱۰۰F ۶۰;
N۹۰G ۱۸W 0H ۰;
N۱۰۰G ۰۷ ۰‫و‬C 1 ۶۰;
N۱۱۰G ۹۶ ۴۱۲٫;
N۱۶۰G ۰۶- Z ۱۴C ۱۰۰R ۴;
N۱۳۰Z 0G -۳۲;
- G 140۴۰C ۱۰۴R 583 , ۴;
N۱۶۰C ۱۹۶ , ۴۱۲;
R 200C 36- Z 160N۴;
Z 170N-۱۴ ;
N۱۸۰G ۰۶C 10-Z ۶۰۴R 584 , ۴;
G 190N ۰۱C ۳۲۰;
G 200N۰۷ ‫و‬C 1۰;
N۶۱۰M ۶۶;
M 220N۲۲;
 ‫;‪G 230N۹۹‬‬
‫;‪G 240۶۸W 0U ۰‬‬
‫;‪G 250N۱۸‬‬
‫;‪M۶۲۰M ۳۰‬‬

‫شرح برنامه‪:‬‬
‫‪ -N۱۰‬برگشت اتوماتیک محورها به نقطه صفر ماشین‬
‫‪ –N۶۰‬تعریف واحد پیشروی بر حسب ‪mm/min‬‬
‫‪ –N۳۰‬تعویض ابزار‬
‫‪ –N۴۰‬کنترل محور‪ C‬روشن‬
‫‪ –N۶۰‬ریفرنس اتوماتیک محور ‪C‬‬
‫‪ –N۲۰‬دوران محور فرزکاری در جهت ‪CW‬‬
‫‪ –N۷۰‬حرکت سریع تا نقطه ‪ X۱۶۰‬و‪Z۱۰‬‬
‫‪ –N۸۰‬حرکت خطی تا نقطه ‪X۱۰۰‬‬
‫‪ –N۹۰‬انتخاب سطح (‪)Z-C‬‬
‫‪ – N۱۰۰‬نوشتن کد اینترپالسیون استوانه ای و شعاع ‪ ۶۰‬برای شروع فرزکاری‬
‫‪ –N۱۱۰‬حرکت خطی طبق برنامه‬
‫‪ -N۱۶۰‬حرکت دورانی طبق برنامه‬
‫‪ -N۱۳۰‬حرکت خطی طبق برنامه‬
‫‪ -N۱۴۰‬حرکت دورانی طبق برنامه‬
‫‪ -N۱۶۰‬حرکت خطی طبق برنامه‬
‫‪ -N۱۲۰‬حرکت دورانی طبق برنامه‬
 ‫‪ -N۱۷۰‬حرکت خطی طبق برنامه‬
‫‪ -N۱۸۰‬حرکت دورانی طبق برنامه‬
‫‪ -N۱۹۰‬حرکت خطی طبق برنامه –‬
‫‪ – N۶۰۰‬لغو کد اینترپالسیون استوانه ای‬
‫‪ – -N۶۱۰‬توقف دوران محور فرزکاری‬
‫‪ –N۶۶۰‬لغو کنترل محور ‪C‬‬
‫‪ -N۶۳۰‬تعریف واحد پیشروی بر حسب ‪mm/rev‬‬
‫‪ -N۶۴۰‬برگشت اتوماتیک محورها به نقطه صفر ماشین‬
‫‪ –N۶۶۰‬انتخاب سطح(‪)X-Z‬‬
‫‪ -N۶۲۰‬پایان برنامه‬
‫– ‪۵-۴‬حرکت مختصات قطبی‬
‫مد اینترپالسیون قطبی کارکردی است که محور ‪ C‬برنامه ریزی کرد به نحوی که حرکت‬
‫چرخش محور (‪ )C‬و حرکت خطی محور (‪ )y‬اشکال دارای فرم تولید کرد‪.‬‬
‫این مد مفید است برای ماشین کاری پیشانی و میتوان شفت بادامکی تولید کرد‪.‬‬
‫‪ ۱-‬حالت کلی برنامه‬
‫‪G۱٫۱۶‬‬ ‫شروع اینترپالسیون قطبی‬
‫حرکت خطی یا دورانی محورها‬
‫کنسل کردن مد اینترپالسیون قطبی‬
‫‪G۱٫۱۳‬‬
‫‪ ۶-‬انتخاب سطح‬

‫مرکزمختصات مطلق‬
 ‫محورخطی‬
‫‪ )۶-۶‬حرکت خطی یا دورانی محورها برای مختصات قطبی باید تنظیم شود در‬
‫(‪). NO ۶۴۲۰NO and ۶۴۲۱‬‬
‫‪N ۶۲۲۰=۱‬‬ ‫‪ ( =۱‬محور ‪ )x‬محور خطی‬
‫‪N ۲۴۲۱ =۶‬‬ ‫‪( = ۶‬محور ‪)c‬محور دورانی‬
‫‪ )۶-۳‬مختصات قطبی باید در زاویه صفر درجه شروع شود‪.‬‬
‫‪ G )۶-۴‬کدهای مورد استفاده در این مد عبارتنداز‬
‫حرکت اینترپالسیون خطی‬
‫‪GO۱‬‬
‫‪ G۰۳‬و‬ ‫حرکت اینترپالسیون دورانی‬
‫‪G۰۶‬‬
‫‪G ۰۴‬‬ ‫مکث زمانی‬
‫‪G۴۰‬‬
‫‪ G۴۶‬و ‪G۴۰ ،G ۴۱‬‬ ‫جبران ابزار‬
‫‪،G۲۲ ،G۲۷‬‬ ‫فرمان حالت سه نظام‬
‫‪G۲۶‬‬
‫‪،G۹۹‬‬ ‫مقدار پیشروی بر دقیقه‪ ،‬مقدار پیشروی بر حسب‬
‫‪G۹۸‬‬
‫‪ )۶-۶‬در مد مختصات قطبی دوران نمیتواند شروع شود یا به پایان رسد بدون جبران ابزار‬
‫(فرمان شروع مد قبل ازجبران ابزار و فرمان پایان مد بعد از جبران ابزار باید داده شود‪).‬‬
‫مثال‪:‬مطلوب است برنامه نویسی شکل زیر با استفاده از مختصات قطبی‬
 O ۰۰۰۱;
W 0 U 28 G 10N۰;
N۶۰G ۹۸;
N۳۰T ۰۳۰۳;
N۴۰X 00G ۱۰۰Z ۱۰M ۰۸;
X 50N۰;
M 60N۲۷;
N۷۰G ۶۸H ۰;
N۸۰M ۶۳S ۱۶۰۰;
F 5-Z 01G 90N۶۰۰;
N۱۰۰G ۱۶‫و‬۱;
G 42G 110N۰۱F 25C ۱۰۰;
 ‫;‪N۱۶۰G ۰۶X ۱،۴۸C ۲R 84, ۶۶‬‬
‫;‪N۱۳۰G ۰۱X ۲۰‬‬
‫;‪ R 54۳۰‬و ‪G 140N۰۶X ۲۳‬‬
‫;‪N۱۲۰G ۰۶C 0X ۶۶R ۶۶‬‬
‫;‪N۱۷۰G ۴۰C 01G ۰‬‬
‫;‪۱‬و‪G 180N۱۳‬‬
‫;‪M 190N۶۶‬‬
‫;‪N۶۰۰M ۲۲‬‬
‫;‪N۶۱۰G ۹۹‬‬
‫; ‪W 0U 28G 220N۰‬‬
‫;‪M۶۳۰M ۳۰‬‬
‫شرح برنامه‪:‬‬
‫‪ -N۱۰‬برگشت اتوماتیک محورها به نقطه صفر ماشین‬
‫‪ –N۶۰‬تعریف واحد پیشروی بر حسب ‪mm/min‬‬
‫‪ –N۳۰‬تعویض ابزار‬
‫‪ –N۴۰‬حرکت سریع به نزدیک قطعه(موقعیت دهی)‬
‫‪ -N۶۰‬حرکت سریع به مرکز قطعه‬
‫‪ –N۲۰‬کنترل محور‪ C‬روشن‬
‫‪ –N۷۰‬ریفرنس اتوماتیک محور ‪C‬‬
‫‪ –N۸۰‬دوران محور فرزکاری در جهت ‪CW‬‬
‫‪ –N۹۰‬حرکت خطی تا نقطه ‪Z-5‬‬
‫‪ – N۱۰۰‬نوشتن کد مختصات قطبی برای شروع فرزکاری‬
 ‫‪ –N۱۱۰‬حرکت خطی طبق برنامه و شروع فرمان جبران ابزار‬
‫‪ -N۱۶۰‬حرکت دورانی طبق برنامه‬
‫‪ – N۱۳۰‬حرکت خطی طبق برنامه‬
‫‪ -N۱۴۰‬حرکت دورانی طبق برنامه‬
‫‪ -N۱۶۰‬حرکت خطی طبق برنامه‬
‫‪ -N۱۲۰‬حرکت دورانی طبق برنامه‬
‫‪ -N۱۷۰‬حرکت خطی طبق برنامه ولغو فرمان جبران ابزار‬
‫‪ – N۱۸۰‬لغو کد مختصات قطبی‬
‫‪ – N۱۹۰‬توقف دوران محور فرزکاری‬
‫‪ –N۶۰۰‬لغو کنترل محور ‪C‬‬
‫‪ -N۶۱۰‬تعریف واحد پیشروی بر حسب ‪mm/rev‬‬
‫‪ -N۶۳۰‬برگشت اتوماتیک محورها به نقطه صفر ماشین‬
‫‪ – N۶۳۰‬پایان برنامه‬

‫‪ –۶-۴‬مزایا و معایب‬
‫‪ ۱-۶-۵-‬مزایا مد فرز ماشین های تراش سه محوره نسبت به ماشینهای فرز ‪CNC‬‬
‫‪ -۱‬فرزکاری قطعات تراشکاری شده که محل مناسبی برای بستن در گیره ندارند قبل از برش‬
‫قطعه ‪.‬‬
‫‪ -۶‬ایجاد سوراخها و شیارها خواسته شده و همچنین تولید سطوح تخت‪ ،‬سه کوش‪ ،‬چهارگوش‬
‫بر روی محیط و پیشانی بدون نیاز به دستگاه تقسیم‪.‬‬
‫‪ -۳‬قطعات در یک مرحله بستن تراشکاری و فرزکاری شده لذا قطعه فرزکاری شده نسبت به‬
‫تراشکاری شده هیچ گونه لنگی ندارد‪.‬‬
‫‪ -۴‬کاهش زمان تولید ‪.‬‬
 ‫‪ – ۶‬نداشتن زمان تنظیم جهت فرزکاری ‪.‬‬
‫‪ –۲-۶-۴‬معایب مد فرزکاری‬
‫‪ -۱‬مهمترین عیب مدفرز در دستگاه تراش ‪ CNC‬سه محور قدرت براده برادری کم میباشد‪.‬‬
‫‪ -۶‬ماشین کاری قطعات کوچک و متوسطی که دارای حجم براده برداری کمی باشند لذا‬
‫قطعاتی که دارای مقدار فرز کاری زیاد بوده و جنس آن نیز سخت باشد در دستگاههای فرز‬
‫‪ CNC‬ماشین کاری می شوند‪.‬‬
‫‪ ۳-۶-۵-‬توانایی ها دستگاه تراش ‪ CNC‬سه محور‬
‫با این دستگاه می توان سوراخ کاری ‪ ،‬قالویز کاری‪ ،‬برقوکاری ‪ ،‬ایجاد شیار بر روی‬
‫پیشانی و محیط قطعه‪ ،‬فرزکاری انواع بادامک های داخلی و خارجی و ایجاد شیارهای مار‬
‫پیچ و ایجاد اشکال تخت سه گوش ‪ ،‬چهارگوش‪ ،‬چند ضلعی و ایجاد منحنی های نامنظم را‬
‫می توان با این دستگاه فرز کاری نمود‪.‬‬

‫( اپراتوری و تنظیم دستگاه تراش ‪ CNC‬سه محوره )‬

‫‪۱-۵-‬معرفی پانل دستگاه تراش سه محوره‬

 ‫پانل دستکاه مهمترین قسمت آن می باشد که تمام فرمان ها با استفاده از آن صادر می گردد‬
‫که در ادامه این فصل به تشریح کامل قسمت های مختلف آن خواهیم پراخت‬

‫‪-۱-۱-۶‬مانیتور‪ :‬صفحه نمایش گر برنامه نوشته شده‪،TOOL OFFSET،‬‬

‫‪ ZOREOFFSET‬و…‪..‬‬
‫‪ -۶-۱-۶‬مجموعه کلیدها‪ :‬شامل کلیدهای اعداد‪ ،‬حروف‪ ،‬وارد کردن‪ ،‬حذف کردن ‪ ،‬جایگزین‬
‫کردن و… جهت برنامه نویسی و اصالح برنامه‬
 ‫‪ -۳-۱۶‬مدها‪ :‬در این دستگاه ‪ ۶‬مد یا حالت وجود دارد که در زیر هر کدام به طور کامل‬
‫تشریح می شود‪.‬‬
‫‪ -۱‬برنامه نویسی (‪ :)EDIT‬در این حالت برنامه قطعه طبق نقشه نوشته شده و ذخیره می‬
‫شود‪ .‬اگر برنامه نوشته شده قبلی (تغییر نفشه و یا تغییر روش ساخت) نیاز به اصالح داشته‬
‫باشد در این مد اصالح می شودو ‪ Load‬کردن برنامه های قبلی جهت اجرا ‪.‬‬
‫نکته‪ :‬برنامه های نوشته شده براساس ‪ ۴‬عدد سمت راست شماره نقشه نام گذاری شده و در‬
‫جلوی آنها نام قطعه به جهت شناسایی راحت برنامه و ‪ Load‬کردن مجدد آنها نوشته می‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ ۶-‬مد اجرای برنامه ‪)Automatic (AUTO‬‬
 ‫در این مد قطعه طبق برنامه نوشته شده ماشین کاری می شود‪.‬‬
‫‪ -۳‬مد برنامه نویسی خطی (‪)MDI‬‬
‫در این مد برنامه نویسی به صورت محدود انجام می شود و برنامه نوشته شده بعد از یک بار‬
‫اجرای پاک می شود‪.‬‬
‫‪ -۴‬مد ریفرنس (‪)HOME‬‬
‫بعد از روشن کردن دستگاه‪ ،‬موقعیت یا مختصاتی که در آن قرار دارد قابل شناسایی نیست‪.‬‬
‫در این مد دستگاه به یک نقطه تعریف شده (ریفرنس) رفته و بعد از آن موقعیت مختصات‬
‫برایش قابل شناسایی می شود‬
‫‪ -۶‬مد حالت دستی (‪)MANUAL‬‬
‫در این مد یا حالت می توان به صورت دستی در امتداد محورها حرکت خطی انجام داد و‬
‫همچنین محور اصلی را به دوران در آورد‪ .‬این مد بیشتر برای تنظیم ‪Zero Offset, Tool‬‬
‫‪ Offse‬و ماشین کاری محدود دستی کار برد دارد‪.‬‬
‫تصویر مد ها ‪:‬‬

‫‪ –۴-۱-۵‬انتخاب کارکرد (‪)OPERAT ION SELECT‬‬

‫‪ SIAGLE BLOCK -۱‬با انتخاب این حالت برنامه به صورت خط به خط (سینگل بلوک)‬
‫اجراء می شود‪.‬یعنی بعد اجرای هر خط از برنامه باید دوباره ‪ CYCLE START‬را فشار‬
‫دهیم‪.‬‬
‫‪ -۶‬پرش بلوک(‪)BLOCK SKIP‬‬
‫اگر در جلوی هر خط یا خطوطی از برنامه یک اِسلش قرار دهیم با تحریک این کلید هنگام‬
‫اجرای برنامه به صورت اتوماتیک آن خط یا خطوط اجرا نمی شود‪.‬‬
‫‪ -۳‬توقف اختیاری (‪:)OPTION STOP‬‬
‫اگر در برنامه از کزینه ‪ M۰۱‬استفاده کنیم در صورتی که این کلید فعال باشد هنگام اجرا‪ ،‬با‬
‫رسیدن به ‪ M۰۱‬برنامه متوقف می شود وبرای اجرای ادامه برنامه باید دوباره کلید‬
‫‪ CYCLE START‬را فشار دهیم‪.‬‬
‫اگر این کلید فعال نباشد برنامه متوقف نمیشود‪.‬‬
‫‪:DRY RUN -۴‬‬
‫با تحریک این کلید برنامه به صورت سریع اجراء می شود یعنی حرکت اینترپالسیون خطی‬
‫(‪ CO(۱‬را به صورت حرکت سریع ) ‪ )G۰۰‬اجرا می کند‪.‬‬
‫‪ -۶‬مد ‪:MACHIN LOCK‬‬
‫در این مد هنگام اجرای برنامه حرکت محورها انجام نمی گیرد و ثابت است فقط تعویض‬
‫ابزار و دوران محور اصلی صورت می گیرد این مد برای بررسی درستی برنامه می باشد ‪.‬‬
‫)‪RPD OVE‬‬ ‫‪RAPID OVERRIDE( -۲‬‬
‫هنگامی که برنامه برای اولین بار اجرا می شود برای کنترل بیشتر محورها هنگام نزدیک‬
‫شدن به قطعه کار‪ ،‬با تحرک این کلید حرکت ‪ GOO‬با کم کردن فید کم شده و تحت کنترل در‬
‫می آید ‪.‬‬
‫تصویر کلیدهای انتخاب کارکرد ‪:‬‬

‫‪ -۶-۱-۶‬کلیدهای مورد استفاده در حالت دستی‪.‬‬

‫‪ -۱‬کلید روشن و خاموش مایع خنک کاری به صورت اتوماتیک ‪.‬‬
‫‪ -۶‬کلید روشن و خاموش مایع خنک کاری به صورت دستی‪.‬‬
‫‪ -۳‬کلید روشن و خاموش المپ دستگاه به صورت دستی‪.‬‬
‫‪-۴‬کلید فعال و غیرفعال شدن حرکت ابزار به طرف لمس کننده‪.‬‬
‫‪-۶‬کلید تعویض تارت به صورت دستی ‪.‬‬
 ‫‪ –۲-۱-۶‬چرخ دستی (‪)HAND WEEL‬‬
‫محیط چرخ دستی به صد قسمت مساوی تقسیم شده با تحریک کلید محورها (‪ )X,Z,C‬به سه‬
‫و ‪ X۱‬بر حسب میکرون به ازای هر خط از محیط ‪HAND‬‬ ‫صورت ‪ X۱۰۰‬و ‪X۱۰‬‬
‫‪ WEEL‬حرکت را در محورهای ذکر شده انجام می دهد‪.‬‬
‫تصویر چرخ دستی (‪: )HAND WEEL‬‬
 ‫‪ -۷-۱-۶‬سلکتور فید یا پیشروی که از ‪ ۰۰‬تا ‪ ۱۶۰۰‬مدرج شده و سلکتور درصد دوران‬
‫محور اصلی که از ‪ ۶۰۰‬تا ‪ ۶۰۰۰‬مدرج شده است ‪.‬‬
‫در هنگام اجرای برنامه و هم در حالت دستی با کم زیاد کردن در صد سلکتور مقدار‬
‫پیشروی و دوران محور اصلی کم یا زیاد خواهدشد‪.‬‬
‫‪-۸-۱-۶‬کلید فعال و غیر فعال شدن هیدرولیک دستگاه‬
‫‪-۹-۱-۶‬کلید فعال شدن اجرای برنامه(‪ )SYCLE START‬و توقف اجرای‬
‫برنامه(‪.)FEED HOLD‬‬
‫‪ :JOG FEED -۱۰-۱-۶‬برای حرکت در ‪ X‬مثبت و منفی و ‪ Z‬مثبت و منفی در حالت‬
‫دستی هنکامی که کلید محورها فعال نباشد‪.‬اگر کلید وسط ‪ RAPID‬و کلید جهت حرکت‬
‫همزمان فشار داده شود حرکت سریعتر خواهد شد و مقدار حرکت در هر دو حالت بوسیله‬
‫سلکتور پیشروی قابل کنترل است‪.‬‬

‫‪ -۱۱-۱-۶‬در حالت دستی به دو صورت می توان محورها را به حرکت در آورد‪.‬‬

‫‪ -۱‬با استفاده از ‪ HAND WEEL‬و فعال کردن کلید محور مورد نظر جهت حرکت ‪.‬‬
‫‪ -۶‬عدم فعال کردن کلید محور ها (‪ )X,Z,C‬و حرکت با استفاده از کلیدهای فلش دار‬
‫چهارگانه‬
‫نکته ‪ :‬با انتخاب و فعال کردن کزینه ‪ C‬محور اصلی را می توان با استفاده از ‪HAND‬‬
‫‪ WEEL‬به صورت دستی به حرکت در آورد‪.‬‬
 ‫‪ –۲-۵‬طریق ریفرنس کردن دستگاه تراش ‪CNC‬‬
‫بعد از این که کلید برق و هیدرلیک دستگاه را روشن کردیم برای این که دستگاه بتواند‬
‫مختصات خود را بشناسد نیاز به ریفرنس کردن دستگاه می باشد‪.‬‬
‫روش کار بدین صورت است‬
‫ابتدا دستگاه را در مد یا حالت ریفرنس قرار داده و فید را بسته و جهت مثبت محور ‪ X‬را‬
‫فشار می دهیم‪ .‬پس از اطمینان از حرکت در جهت صحیح فید یا پیشروی را باز کرد تا‬
‫دستگاه در جهت محور ‪ X‬حرکت کرده به نقطه تعریف شده (ریفرنس) برسد‪ .‬در این حالت‬
‫چراغ محور ‪ X‬روشن شده آن محور ریفرنس شده است‪ .‬برای محور ‪ Z‬نیز همان روش‬
‫محور ‪ X‬را انجام می دهیم‪.‬‬
‫(‪)Zero Offset‬‬ ‫‪ –۳-۵‬تنظیم صفر قطعه‬
‫‪ –۱-۳-۵‬تنظیم صفر قطعه در محور ‪Z‬‬
‫برای دادن صفر قطعه ابتدا قطعه را با توجه به اندازه طول قطعه (طبق نقشه) و در صورتی‬
‫که قطعه برش داده شود پهنای ابزار برش و حدود ‪ ۱۰‬میلی متر فاصله در انتهای طول‬
‫ماشینکاری ‪،‬از سه نظام در نظر گرفته و در سه نظام بسته می شود‪.‬‬
‫پس از آن دستگاه را در مد یا حالت دستی قرار داده و یکی از ابزارها (معموال ابزاری‬
‫روتراش می باشد) در حالت آماده بکار را ابتدا با حرکت سریع به نزدیک قطعه (حدود ‪۴۰‬‬
‫میلیمتری) آورده سپس محور اصلی را به دروان در آوردن و بوسیله چرخ دستی ( ‪HAND‬‬
‫‪ )WEEL‬ابزار را به طور خیلی آرام به قطعه نزدیک کرده و از قسمت پیشانی مماس می‬
‫کنند و در همان حالت مماس به طرف ‪ x‬مثبت حرکت کرده ابزار از قطعه دور شود تا در‬
‫صورت داشتن حرکت ناخواسته‪ ،‬ابزاربا قطعه بر خورد نداشته باشد و سپس با انتخاب یکی‬
‫از صفره های قطعه (‪ )G… 54G۶۲‬و نوشتن ‪ Z۰‬و با فشار دادن کزینه ‪ MEASUR‬و در‬
‫بعضی از دستگاه های کزینه ‪ SET‬صفر در محور ‪ Z‬تنظیم می شود‪ .‬تصویر صفرهای‬
‫قطعه کار مانیتور ‪:‬‬
 ‫برای اطمینان از درستی تنظیم دستگاه را در مد ‪ MDI‬قرار داده و یا فرض انتخاب ‪G۶۴‬‬
‫به عنوان صفر قطعه و انتخاف ابزار شماره ‪ T۱‬برای تنظیم با نوشتن ‪.‬‬
‫‪G GOO 0101T۶۴Z ۰‬‬
‫و بستن فید دستگاه‪ SYCLE START ،‬را فشار داده در‪ Position‬قسمت ‪ Dis to go‬را‬
‫نگاه می کنیم ‪ .‬اگر هیچ گونه حرکتی را نشان ندهد تنظیم درست است و در صورت داشتن‬
‫حرکت تنظیم درست نیست‪ .‬تصویر حالت ‪ POSITION‬مانیتور ‪:‬‬
‫تصویر حالت ‪ MDI‬مانیتور ‪:‬‬
 ‫نکته‪ :‬در بعضی از دستکاه ها این دو کزینه وجود ندارد و تنطیم بدین صورت انجام می‬
‫گیرد که بعد از مماس کردن ابزار وحرکت در جهت ‪ X‬مثبت در مد ‪ MDI‬یک خط برنامه‬
‫باال را نوشته و ‪ SYCLE START‬می زنیم‪ ،‬عکس مقدار حرکت نشان داده شده را‬
‫در‪ Tool Offset‬قسمت ‪ Z‬صفر مورد نظر ثبت می کنیم‬
‫‪ –۲-۳-۵‬تنظیم در محور ‪: X‬‬
‫با توجه به این که مختصات محور ‪ X‬نسبت به صفر ماشین ثابت بوده و هیچگونه تغییری‬
‫نخواهد داشت‪ .‬بنابراین برای تمام صفرهای قطعه (‪ )G … 54G۶۲‬ثابت است و جبران‬
‫اختالف اندازه ابزار در محور ‪ X‬در قسمت ‪ Tool Offset‬داده می شود‪.‬‬
‫‪ –۴-۵‬تنظیم جبران ابزار(‪)TOOL OFFSET‬‬
‫‪ -۱-۴-۶‬تنظیم در محور‪:Z‬‬
‫با توجه به این که ابزارهای بسته شده بر روی تارت جهت ماشین کاری قطعه زیاد بوده و‬
‫هر کدام از آنها از نظر طول متفاوت بوده و همچنین در حالت آماده برای ماشین کاری‬
‫مختصات نوک ابزارهای آنها نسبت به هم متفاوت است لذا در صورت عدم استفاده از ‪Tool‬‬
‫‪ Offset‬بعضی از ابزارهای با قطعه برخورد کرده و بعضی از ابزارها برنامه را دور قطعه‬
‫خام و در هوا اجرای خواهند کرد بنابراین الزم است که اختالف آنها چه از نظر طول و قطر‬
‫در قسمت طول آفست داده شود‪.‬‬
‫بسته به نوع دستگاه دو روش برای این منظور وجود دارد‪.‬‬
‫(‪)TCUH PROB‬‬ ‫الف) تنظیم بوسیله ابزار لمس کنند‪،‬‬
‫ب) تنظیم دستی‬
‫الف) تنظیم بوسیله ابزار لمس کننده‬
‫در بعضی از دستگاها‪ ،‬این ابزار وجود دارد که شامل یک بازوی لوالیی است که در حالت‬
‫عدم استفاده در جای مخصوص روی دستگاه قرار می گیرد و در روی آن یک لمس کننده‬
‫وجود دارد در موقع تنظیم به صورت لوالیی باز شده و لمس کننده آن در امتداد محور اصلی‬
‫قرار می گیرد‪ .‬تصویر محل استقرار لمس کنننده ‪:‬‬
‫در این روش ابتدا دستگاه را در مد یا حالت دستی قرار داده و ابزارها در حالت آماده به کار‬
‫ابتدا با حرکت سریع و سپس با حرکت آرام به نزدیک لمس کننده (حدود ‪ ۸-۲‬میلیمتری)‬
‫آورده شده وکلید لمس کننده روی پانل را فعال کرده کلید جهت حرکت به طرف آن را فشار‬
‫می دهیم ابزار به صورت اتوماتیک به طرف لمس کننده حرکت نموده و پس از برخورد و‬
‫لمس‪ ،‬ابزار به صورت سریع به عقب برگشت می کند و مقدار اختالف اندازه در مخزن‬
‫مربوط به همان ابزار در قسمت ‪ Offset Tool‬به صورت اتوماتیک ثبت می شود این کار‬
‫باید در هر دو محور ‪ Z‬و ‪ X‬صورت بگیرد‬
‫تا جبران ابزار طولی و شعاعی به صورت خودکار در مخزن مربوطه ثبت شود‪ .‬تصویر‬
‫نزدیک شدن ابزار به لمس کننده جهت تنظیم ‪:‬‬

‫نکته ‪ -۱‬مبنای لمس کننده که به صورت مربع (‪ )۱۲× ۱۲‬می باشد سمت راست و باالی آن‬
‫می باشد بنابراین برای ابزارهای داخل تراش که از پایین لمس کننده را لمس می کنند و‬
‫همچنین بزارهای راست تراش که از سمت چپ لمس کننده را لمس می کنند مقداراختالف‬
‫اندازها در محل مربوطه به صورت دستی اضافه یا کم می شود‪ .‬تصویر لمس ابزار از‬
‫سمت پایین ‪:‬‬

‫تصویر لمس ابزار از سمت چپ ‪:‬‬

 ‫نکته ‪ –۶‬برای ابزار برش که دارای پهنای باشند معموال لبه سمت راست را در نظر می‬
‫گیرند‪.‬‬
‫در هنگام تنظم‪ ،‬لمس از طرف چپ صورت می گیرد و مقداری پهنای اندازه را به صورت‬
‫دستی اضافه می کنند‪.‬‬
‫برای مثال برای برش قطعه ای به طول ‪ ۷۰‬میلیمتر اگر لبه سمت راست در نظر گرفته شود‬
‫‪ Z۷۰‬می شود ولی اگر به سمت چپ در نظر گرفته شود و پهنای برش ‪ ۴‬میلیمتر باشد ‪Z۷۴‬‬
‫باید باشد‪.‬‬
‫ب)تنظیم به روش دستی‪ :‬در این روش ابزار لمس کنند وجود ندارد و باید تنظیم ابزارها به‬
‫صورت دستی انجام دهیم‪ ،‬روش کار به شرح زیر است‪.‬‬
‫‪ -۱‬قرار دادن دستگاه در مد یا حالت دستی‬
‫‪ -۶‬چرخاندن تارت و قراردادن ابزار مورد تنظیم در حالت آماده بکار‬
 ‫‪ -۳‬حرکت سریع ابزار به نزدیکی قطعه (حدود ‪ ۴۰‬میلیمتری)‬
‫‪ -۴‬دوران محور اصلی‬
‫‪ -۶‬مماس کردن ابزار با پیشانی قطعه کار بسته شده در سه نظام با استفاده از چرخ دستی‬
‫‪ Hand Weel‬به صورت خیلی آرام‪.‬‬
‫‪ -۲‬دور کردن ابزار در جهت محور ‪ X‬مثبت در حالت مماس جهت عدم برخورد ابزار با‬
‫قطعه کار در هنگام حرکت ناخواسته‬
‫‪ -۷‬قرار دادن مانیتور دستگاه در حالت (‪ )Tool Offset‬و های الیت کردن محور ‪ z‬ابزار‬
‫مورد نظر‬
‫‪ -۸‬نوشتن ‪ Z۰‬و فشار دادن کلید ‪ MEASUR‬و در بعضی از دستگاه ها با فشار دادن کلید‬
‫‪ SET‬به صورت اتوماتیک محور ‪ z‬ابزار مورد تنظیم می شود و برای اینکه اطمینان حاصل‬
‫کنیم که تنظیم درست انجام شده و مشکلی پیش نخواهد آمد مراحل زیر را نیز انجام می دهیم ‪.‬‬
‫‪ -۱‬قرار دادن دستگاه در حالت یا مد ‪MDI‬‬
‫‪ -۶‬با فرض صفر قطعه ‪ G۶۴‬وتنظیم ابزارشماره یک نوشتن یک خط برنامه به شرح زیر‬
‫‪T۰۱۰۱G ۰۰G ۶۴Z ۰‬‬
‫‪ -۳‬بستن سلکتور فید یا پیشروی دستگاه‬
‫‪ -۴‬فشار دادن کلید استارت و نگاه کردن در ‪ Position‬به قسمت ‪ Dis to go‬اگر در ‪Dis to‬‬
‫‪ go‬عددی وجود نداشته باشد به معنی نداشتن حرکت بوده و تنظیم محور ‪ Z‬آن ابزار درست‬
‫می باشد‪.‬‬
‫‪ ۲-۴-۵-‬تنظیم محور ‪X‬‬
‫روش کار تنظیم محور ‪ X‬مشابه محور ‪ Z‬می باشد‪،‬با کمی تفاوت به شرح زیر‪.‬‬
‫‪ -۱‬قرار دادن دستگاه در حالت یا مد دستی‬
‫‪ -۶‬چرخاندن تارت و قرار دادن ابزار مورد تنظیم در حالت آماده بکار‬
‫‪ -۳‬حرکت سریع ابزار به نزدیکی قطعه (حدود ‪ ۴۰‬میلیمتری)‬
‫‪ -۴‬دوران محور اصلی‬
 ‫‪ -۶‬براده برادری به مقدار خیلی کم از روی قطر قطعه کار‬
‫‪ -۲‬دور کردن ابزار در جهت ‪ Z‬مثبت جهت عدم برخورد ابزار یا قطعه کار در هنگام‬
‫حرکت ناخواسته‬
‫‪ -۷‬قرار دادن مانیتور دستگاه در حالت ‪ Tool Offset‬و های الیت کردن محور ‪ X‬ابزار‬
‫مورد نظر‬
‫‪ -۸‬اندازه گیری قطر تراشیده شده بوسیله کولیس بطور خیلی دقیق‬
‫‪ -۹‬با فرض قطر تراشیده شده ‪ ۶۰‬میلیمتر نوشتن ‪ X۶۰‬و فشار دادن کزینه ‪MEASUR‬‬
‫نکته‪ :۱‬در بعضی از دستگاهها که کزینه ‪ SET‬وجود دارد پس از دور کردن ابزار در جهت‬
‫‪ Z‬مثبت از قطعه کار و اندازه گیری قطر دستگاه را در حالت ‪ MDI‬قرار داده و با نوشتن‬
‫مقدار قطر اندازه گیری شده به صورت نسبی و اجرای آن ابزار را به نقطه ‪ XO‬یعنی به‬
‫مرکز محور‪ X‬رسانده و سپس کلید ‪ SET‬را فشار می دهند‪.‬‬
‫نکته‪ :۲‬در بعضی از دستکاه ها این دو کزینه وجود ندارد و تنطیم بدین صورت انجام می‬
‫گیرد که بعد از براده برداری از روی قطر قطعه و اندازه کیری آن و حرکت در جهت ‪Z‬‬
‫مثبت در مد ‪ MDI‬یک خط برنامه باال را نوشته و استارت می زنیم عکس مقدار حرکت‬
‫نشان داده شده در‪ Position‬راقسمت ‪ X‬صفر قطعه مورد نظر ثبت می کنیم‪.‬‬
‫پس از انجام دادن مراحل باال ابزار در محور ‪ Z‬هم تنظیم شده و برای اطمینان از درستی‬
‫تنظیم مراحل انجام شده در مورد محور ‪ z‬را دوباره انجام دهیم ‪.‬‬
‫نکته ‪ :۴‬تنظیم ‪ Tool Offset‬برای تمام ابزارها به صورتی که تشریح شدباید انجام شود ‪.‬‬
‫نکته‪ :۶‬برای ابزار مبنی که صفر قطعه کار به صورت دستی با آن صورت گرفته در قسمت‬
‫‪ Tool Offset‬برای محور ‪ z‬صفر بوده و برای محور ‪ X‬دارای مقادیری خواهد بود‬

‫‪-۵-۵‬کدهاى اصالح مسیر (‪ G ۴۲‬و ‪) G۴۱‬‬

‫همان طور که بحث شد محاسبه جبران شعاع ابزار‪ ،‬بسیار وقت گیر و در عین حال براى‬
‫مسیرهاى دایرهاى شکل غیر ممکن است‪.‬‬
‫از ‪ G۴۱‬و‪ G۴۶‬براى اصالح مسیر استفاده مىشود و با استفاده از این کدها نیاز به‬
‫محاسبات تصحیح شعاع ابزار نیست و مسیر واقعى و اندازههاى مطابق با تقشه برنامه‬
 ‫نویسى مىشود و واحد کنترل تمام محاسبات و اصالحات را متناسب با شعاع ابزار انجام‬
‫مىدهد‪.‬‬
‫‪ : G۴۱‬اگر ابزار در سمت چپ مسیر ماشین کارى واقع شود از ‪ G۴۱‬استفاده مىشود‪.‬‬
‫‪ : G۴۶‬اگر ابزار در سمت راست مسیر ماشین کارى واقع شود از‪ G۴۶‬استفاده مىشود‪.‬‬
‫‪ :G۴۰‬لغو کننده کدهاى اصالح مسیر‬
‫شعاع ابزار باید در اطالعات ابزار ثبت شود تا هنگام فراخوانى ابزار واحد کنترل اطالعات‬
‫مربوط به ابزار را خوانده تا بتواند محاسبات و اصالحات الزم را انجام دهد‪.‬‬
‫‪ –۶-۵‬تعیین سرعت محور ‪S‬‬
‫هنگامی که قطعه ماشین کاری شده دارای اختالف قطر زیادی باشد در صورت ثابت بودن‬
‫مدوران محور اصلی سرعت برش های متفاوتی به دست خواهد آمد که باعث نامناسب بودن‬
‫سطح قطعه ماشین کاری خواهد شد برای بر طرف کردن این مشکل از ‪ G۹۷‬برای ثابت‬
‫نگه داشتن سرعت برش استفاده می شود‪.‬‬
‫عده دوران ‪S 97S۶۰۰u/min 500‬‬
‫‪G۹۷S ۶۰۰ ۶۰۰mm/min‬‬ ‫سرعت برش‬
‫اگر از‪ G۹۷‬استفاده کنیم عددى که بعد از‪ S‬نوشته مىشود عده دوران مىباشد و هرگاه‬
‫از‪ G۹۲‬استفاده کنیم عددى که بعد از‪s‬نوشته مىشود سرعت برشى مىباشد‪.‬‬
‫محدود کردن عده دوران‬
‫با توجه به تشریح کامل و موارد استفاده‪ ،G۹۲‬هر چقدر ابزار به مرکز قطعه کار نزدیک‬
‫مىشود عده دوران زیاد مىشود و با توجه به اینکه قطر قطعه کار در مرکز به صفر مىرسد‬
‫طبق رابطه زیر عده دوران به بى نهایت مىرسد‪.‬‬
‫بی نهایت بزرگ = یک مقدار بزرگ‬
‫یک مقدار بی نهایت کوچک‬
‫و در کمى باالتر از مرکز که قطر قطعه کار بیشتر از صفر است عده دوران بسیار باال‬
‫است‪ .‬این عده دوران براى ماشین غیر ممکن است در نتیجه نیاز به یک محدود کننده دور‬
‫خواهد بود‪ .‬محدود کردن دور در کد ‪G ۶۰‬تعریف مىشود‪.‬‬
 ‫توضیح‪ :‬اگر برنامه های نوشته شده بیشتر از حافظه دستگاه باشد می توان برنامه های‬
‫اضافی را در کارت حافظه ذخیره نمود‬
‫تصویر اتصال کارت حافظه به پانل دستگاه ‪:‬‬

‫‪ –۷-۵‬توضیح چند نکته در مورد ماشین کاری قطعات‬

‫‪ -۱‬اگر ماشین کاری قطعه کار بین مرغک و سه نظام باشد باید فشار هیدرولیک سه نظام از‬
‫فشار هیدرولیک مرغک بیشتر باشد‪ .‬در غیر اینصورت فطعه جابجا شده و باعث آسیب دیدن‬
‫ابزار و ضایع شدن قطعه می شود‪.‬‬
‫‪ -۶‬در اثر ماشین کاری نوک ابزار به مرور زمان سائیده می شود برای جیران مقدار ابزار‬
‫سائیده شده در قسمت ‪ WEAR‬در محل مربوطه در محور (‪ )X,Z‬ثبت می شود‪ .‬تصویر‬
‫حالت ‪ WEAR‬مانیور ‪:‬‬
‫‪ –۳‬هنکام ماشین کاری قطعات با ضخامت کم‪ ،‬باید از بوشی که شبیه فشنگی شیاردار شده‬
‫است جهت بستن در سه نظام استفاده کرد تا از کج شدن قطعه جلوگیری کنیم‪.‬‬
‫وهمین طور برای بستن قطعات نرم و یاقطعاتی که نباید جای فک های سه نظام روی آن‬
‫بیافتد باید از بوش استفاده کرد ‪.‬تصویر استفاده از بوش جهت بستن قطعات با ضخامت کم ‪:‬‬
 ‫‪۸-۵-‬خالصه اپراتوری و برنامه نویسی‪:‬‬
‫‪ – ۱‬برسی نقشه و انتخاب ابزار مناسب‪.‬‬
‫‪ -۶‬انتخاب تربیب اجرای ابزارها‪.‬‬
‫‪ -۳‬برنامه نویسی مناسب با توجه به شکل و ابعاد قطعه‪.‬‬
‫‪ -۴‬تنظیم ‪ Tool Offset‬و ‪ Zero Offset‬به طوری که توضیح داده شد‪.‬‬
‫‪ -۶‬در صورت داشتن گراف اجرای برنامه در گراف جهت بررسی نداشتن حرکت های‬
‫ناخواسته‪.‬‬
‫‪ -۲‬درصورت نداشتن گراف اجرای برنامه بدون قطعه کار جهت بررسی نداشتن حرکتهای‬
‫ناخواسته‪.‬‬
‫‪ -۷‬اجرای برنامه به صورت سینگل بلوک برای اولین قطعه‪.‬‬
 ‫‪ -۸‬بررسی تغییرات احتمالی دوران اسپندل و پیشروی جهت بهبود قطعه تراشکاری شده‪.‬‬
‫‪ -۹‬اگر ابعاد قطعه میکرومتری باشد قطعه باید به صورت ‪ ۱۰۰۰‬کنترل شود و در و‬
‫صورت خارج شدن از تلرانس در قسمت ‪ Wear‬جبران شود‪.‬‬
‫‪ -۱۰‬اگر ابعاد قطعه میکرومتری نباشد بسته به تلرانس قطعه باید کنترلهای الزم انجام شود‪.‬‬
‫‪ -۱۱‬محورهایی که باید بین دو مرغک ماشین کاری شوند اگر دارای حجم براده برداری‬
‫زیادی باشند ابتدا باید بین سه نظام و مرغک تا حدود یک میلیمتری اندازه واقعی ماشین‬
‫کاری شده و سپس بین دو مرغک بسته شود‪.‬‬
‫‪ -۱۶‬هنگامی که قطعه کار بلند بسته شده و چندین قطعه کار به صورت ماکرو ماشین کاری‬
‫می شوند به دلیل متفاوت بودن فاصله قطعات از سه نظام‪ ،‬دارای ارتعاشات متفاوتی بوده لذا‬
‫دارای اختالف اندازه نسبت به هم خواهند شد‪.‬‬

‫)برنامه نویسی بصورت ماکرو(‬

 ‫ماکروها‬
‫‪ ۱-۳-‬ساختار ماکروها‬
‫از ماکروها به دو منظور استفاده میشود‪:‬‬
‫‪ ۱-‬تهیه برنامههای پیش ساخته‬
‫‪ ۶-‬برنامه نویسی قطعات پیچیده‬
‫وجود دستورات شرطی دستورات تکرار و توانایی انجام عملیات ریاضی باعث شده است این‬
‫نوع برنامه نویسی ویژگیهای منحصر به فردی را ارائه دهد‪ .‬برنامه نویسی ماکروها و یا‬
‫اصطالحا ً برنامه نویسی پارامتریک شکل پیشرفته برنامه نویسی دستی میباشد‪ .‬برنامه‬
‫نویسی پارامتر یک نسبت به برنامه نویسی زبان ‪ APT‬و سیستمهای ‪ CAD/CAM‬مشکلتر‬
‫میباشد‪ .‬در واقع اوج مهارت برنامه نویسی در برنامه نویسی پارامتر یک مشهور میگردد‪.‬‬
‫تسلط بر مثلثات و جبر منطقی برای برنامه نویسی پارامتر یک الزامی است‪.‬‬
‫متأسفانه بسیاری از برنامه نویسان وکاربران ‪ CNC‬از این قابلیت ماشین استفاده نمیکنند‬
‫برنامه نویسان عدم مهارت خود دراین مقوله رابا استفاده از نرم افزارهای ‪CAD/CAM‬‬
‫جبران میکنند اما الزم به ذکر است که برنامهنویسی پارامتر یک نسبت به برنامه نویسی با‬
‫نرم افزارهای ‪ CAD/CAM‬مزیتهایی دارد که به شرح ذیل میباشد‪.‬‬
‫‪ ۱-‬حجم کم برنامه‪ :‬به عنوان مثال قطعهای که در برنامه نویسی با ‪ CAD/CAM‬دارای‬
‫بیش از سه هزار خط برنامهشود ممکن است در برنامه نویسی پارامتریک از ‪ ۳۰‬خط تجاوز‬
‫نکند لذا در برنامه نویسی پارامتریک هیچ گاه مشکل کافی نبودن حافظه دستگاه را نداریم‪.‬‬
‫علت حجم باالی برنامهها در نرم افزارهای ‪ CAD/CAM‬این است که نرمافزار تمام‬
‫محاسبات را انجام داده و نتیجه را در برنامه قرار میدهد اما در ماکروها برنامه نویس با‬
‫ایجاد روابط منطقی بین متغیرها انجام محاسبات را به واحدکنترل واگذار میکند و لذا حجم‬
‫برنامه بسیار کم میباشد در برنامه نویسی معمولی‪ G‬و ‪ M‬کدی نیز تمام محاسبات توسط‬
‫برنامه نویس انجام و در برنامه نوشته میشود و تنها در بعضی موارد از سیکلها (که خود‬
‫به عنوان ماکروهای پایدار پیش ساخته میباشند و توسط شرکت سازنده کنترلر ایجاد شدهاند)‬
‫استفاده میشود و حجم برنامه را به تعداد زیادی کاهش میدهد‪.‬‬
‫‪ ۲-‬مقرون به صرفه بودن برنامه نویسی پارامتریک نسبتبه‬
‫سیستمهای‪ :CAD/CAM‬چنان چه برنامه نویسی تسلط الزم را در نوشتن برنامهها داشته‬
‫باشد قطعا ً این نوع برنامه نویسی مقرون به صرفهتر واقع میشود‪.‬‬
 ‫‪ ۳-‬عدم نیاز به برنامه نویسی مجدد در قطعات مشابه‪ :‬از ماکروها میتوان به عنوان‬
‫برنامههای پیش ساختهای استفاده نمود که در بسیاری از قطعات مشابه نیاز به برنامه نویسی‬
‫مجدد نباشد‪ .‬مثال میتوانیم برنامه دور تراشیشکل زیر را با استفاده از برنامه نویسی پارامتر‬
‫یک بنویسیم‪.‬‬
‫و آن گاه برای دورتراشی اشکال چند ضلعی زیر با ابعاد مختلف نیازی به برنامه نویسی‬
‫مجدد نداریم و تنها باید چند عدد را در ابتدای برنامه نوشته شده و چند ضلعی دلخواه تغییر‬
‫دهیم‪.‬‬
‫برنامه نویسی پارامتر یک در تمامی کنترلهای پیشرفته وجود دارد در کنترلهای فانوک‬
‫برنامه نویسی پارامتر یک نسبت به سایر کنترلرها در سطح باالتری ارائه شده است‪.‬‬
‫هر برنامه پارامتریک از دو قسمت کلی تشکیل شده است‪.‬‬
‫برنامه اصلی‬
‫زیر برنامه ماکرو‬
‫زیر برنامه به صورت جداگانه و مستقل از برنامه اصلی نوشته میشود و فقط از داخل‬
‫برنامه اصلی زیر برنامه ماکرو فراخوانی میگردد‪.‬‬
‫فراخوانی ماکروها‬
‫……‪G۲۶ ،G ۲۲.‬‬
‫فراخوانی زیر برنامه ماکرو از داخل برنامه اصلی توسط کدهای ‪ G۲۶ ،G ۲۲‬صورت‬
‫میگیرد‪.‬‬
‫فراخوانی برنامه ماکرو غیر پایدار‬
‫‪G۲۶‬‬
‫فراخوانی برنامه ماکرو پایدار‬
‫‪G۲۲‬‬
‫توضیح ماکر و پایدار بعداً ارائه میشود‪.‬‬
‫زیر برنامه ماکرو مانند زیر برنامه معمولی با ‪ M۹۹‬پایان میپذیرد و فرق زیر برنامه‬
‫ماکرو با زیر برنامه معمولی در این است که وقتی زیر برنامه معمولی توسط ‪M۹۸‬‬
‫فراخوانی میشود‪ .‬هیچ گونه اطالعاتی همراه با ‪ M۹۸‬به زیر برنامه ارسال نمیگردد اما در‬
 ‫ماکروها وقتی توسط ‪ G۲۶‬زیر برنامه ماکرو فراخوانی میشود یک سری از اطالعات‬
‫همراه با ‪ G۲۶‬به زیر برنامه ماکرو منتقل میشود و در متغیرها قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ –۲-۳‬متغیرها‬
‫متغیرها به عنوان حافظه هایی عمل میکنند که میتوانند اعداد مختص به خود را در خود‬
‫نگه دارند و میتوان از آنها در عملیات ریاضی استفاده نمود و در هر زمان که نیاز باشد‬
‫مقادیر اختصاص داده شده میتواند متناسب با نحوه محاسبات در داخل برنامه در حین اجرا‬
‫تغییر کند‪ .‬به عبارتی میتوانند در زمانهای مختلف در حین اجرای برنامه مقادیر مختلفی به‬
‫خود بگیرند و به همین دلیل به آنها متغیر اطالق میشود‪.‬‬
‫هر متغیر از یک عدد به همراه عالمت‪ )Number sign( #‬تشکیل شده است‪.‬‬
‫متغیر شماره‬
‫‪#۱‬‬
‫متغیر شماره‬
‫‪# ۶۴‬‬
‫با استفاده از عملیات ریاضی بر روی متغیرها کار کرد و نتایج را مجدداً در همان متغیر با‬
‫متغیرهای جدید ذخیره نمود‪.‬‬
‫– ‪۳-۳‬عملیات ریاضی متغیرها‬
‫‪# ۱۰ # = ۱۶‬‬ ‫تساوی دو متغیر‬
‫(‪۱‬‬
‫متغیر جدید ‪ ۱۰‬تعریف میشود و مقدار آن برابر با مقداری است که قبال در متغیر ‪ ۱۶‬بوده‬
‫است‪.‬‬
‫چنان چه ‪ # ۶=۱۶‬باشد آنگاه ‪ # ۶=۱۰‬تعریف میشود‪.‬‬

‫‪۱۳# = # ۹ + # ۱۱‬‬ ‫‪ –۱‬جمع و تقریق بین متغیرها‬

‫(‪۶‬‬
‫مقدار متغیر ‪ ۹#‬با مقدار متغییر ‪ # ۱۱‬جمع می شوند و نتیجه در ‪ ۱۳#‬قرار داده می شود‪.‬‬
‫و ‪ ۹# =۳‬اگر‬ ‫‪۱۱# =۶ ۱۳# =۶‬‬
 ‫(‪۳( ۱۳# = ۹# – ۱۱# )۱۳#=۶-۳=۱‬‬
‫‪ –۲‬ضرب و تقسیم متغییرها‬
‫(‪۴( ۱۳# = ۹# * ۱۱# )۱۳# = ۳*۶ = ۲‬‬
‫(‪۶( ۱۳# = ۹# # ۱۱ )۱۳# = ۳٫۶ = ۱٫۶‬‬
‫– ‪۳‬محاسبات مثلثاتی متغیرها‬
‫]‪۲( ۱۶#SIN = [۷#‬‬
‫‪ # ۷ = ۳۰۰Sin = 15# ۳۰۰ = ۱٫۶‬اگر‬
‫] ‪COS = 15# (7 [۷#‬‬
‫= ]‪Cos = 15# [۳۰‬‬
‫]‪TAN = 15# (8 [۷#‬‬
‫= ‪tan = 15# )۳۰۰‬‬
‫]‪ATAN = 15# (9 [۶#] / [۲#‬‬
‫= ‪ ۶#‬اگر‬ ‫و‬ ‫‪۲#= ۱Arctg = 15# = ۲۰۰‬‬
‫‪ –۴‬ریشه دوم متغیرها‬
‫]‪۱۰( ۴#SQRT = [۶#‬‬
‫‪ ۶# =۴ ۴# = = ۶‬اگر‬
‫‪ –۵‬قدر مطلق متغییرها‬
‫]‪ABS = 4 # (11 [۶#‬‬
‫‪ ۶# = -۶ # ۴ = =۶‬اگر‬
‫‪۶-‬رند نمودن متغیرها‬
‫]‪۱۶( ۴#ROUND = [۶#‬‬
‫‪ ۶# = ۳٫۳۸۹‬اگر‬ ‫‪۴# = ۳‬‬
‫‪۷-‬عملیات ترکیبی‬
 ‫تمامی عملیات فوق را می توان با هم ترکیب نمود‪ .‬مانند‪:‬‬
‫‪۱۳# = )۹#. ۱۱#( + ۷#‬‬
‫‪ ۹#=۴ ، ۱۱# =۶ ، # ۷=۲‬اکر‬ ‫‪۱۳#=۱۴‬‬
‫‪۸-‬عملیات منطقی‬
‫با استفاده از عملیات منطقی زیر می توان شرطهای دستورات شرطی و حلقه های تکرار را‬
‫ایجاد نمود‪ .‬مثال‪:‬‬
‫(اگر ‪ ۷#‬کوچک تر از ‪ ۳#‬است برو به خط ‪N TO GO ]3# LT 7 #[ IF ۱۰۰ )۱۰۰‬‬
‫‪40N‬‬
‫” ‪ ”LT 7# ۳#‬شرط دستور شرطی فوق می باشد‪.‬‬

‫‪ )۱-۳‬جدول ماکرو‬

‫شکل‬
‫شکل برنامه نویسی‬ ‫مفهوم‬ ‫ریاضی‬

‫‪ ۷#‬برابر است با ‪۳#‬‬ ‫‪۷#=۳#‬‬

‫‪QE 7# (13۶ ۳#‬‬
‫‪ ۷#‬برابر نیست (‪ )not equal‬با ‪۳#‬‬ ‫‪۷# ۳#‬‬
‫‪NE 7 # (14 ۳ ۳#‬‬
‫‪ ۷#‬بزرگ تر است از ‪۳#‬‬ ‫‪#7 <۳#‬‬
‫‪GT 7 # (15 ۴ ۳#‬‬
‫‪۱۲( ۷#LT ۶ ۳#‬‬ ‫‪ ۷#‬کوچک تر است از ‪۳#‬‬ ‫‪#7>۳#‬‬

‫‪CE 7# (17 ۳#‬‬ ‫‪ ۷#‬بزرگ تر یا برابر است با ‪۳#‬‬ ‫‪۷# ۳#‬‬

‫‪LE7# (18 ۳#‬‬ ‫‪ ۷#‬کوچک تر یا برابر است با ‪۳#‬‬ ‫‪۷# ۳#‬‬

‫‪AND (19‬‬ ‫ترکیب منطقی ‪AND‬‬

 ‫‪OR ( 20‬‬ ‫ترکیب منطقی ‪OR‬‬

‫‪NOT(21‬‬ ‫ترکیب منطقی ‪NOT‬‬

‫‪ –۴-۳‬دستورات پرشی و حلقه تکرار‬

‫دستور پرش غیر شرطی…………‪GOTO ..‬‬
‫با دستور ‪ GOTO‬میتوان توالی اجرایی خطوط برنامه را تغییر داد فرمت آن در دستور‬
‫غیر شرطی به صورت زیر است‪.‬‬
‫‪GOTO‬‬ ‫شماره خط‬
‫این دستور بدین معنی است که بدون هیچ شرطی به خط مورد نظر پرش کن‪.‬‬
‫‪N ۱۶۰‬‬
‫‪GOTO 100 N‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪N۱۶۰‬‬
‫واحد کنترل بعد از خواندن خط ‪ N۱۰۰‬مستقیما ً خط ‪ ۱۶۰‬را اجرا کرده و خطوط ‪۱۱۰-۱۴۰‬‬
‫را اجرا نمیکند‪.‬‬
‫دستور پرش شرطی ‪IF… …GOTO‬‬
‫در دستور شرطی ‪ GOTO‬به همراه ‪ IF‬استفاده میشود و فرمت آن به صورت زیر است‪.‬‬
‫…‪] N GOTO‬شرط[ ‪IF‬‬
‫در دستور شرطی ابتدا شرط مسأله بررسی میشود اگر شرط برقرار باشد پرش به خط مورد‬
‫نظر صورت میگیرد و توالی اجرای خطوط برنامه تغییر میکند‪ .‬در غیر این صورت پرش‬
‫صورت نمیگیرد و خطوط بعدی اجرا میشود‪.‬‬
‫مثال‬
‫‪[# IF 100N۱۰TO GO ] GTO‬‬ ‫‪۱۳۰‬‬
 ‫‪N ۱۱۰ ۱۰# = # ۳۲۰+۱۰‬‬
‫]‪N۱۶۰ ۸#ABS = [# ۸‬‬
‫]‪N ۱۳۰ ۱۸#COS * 6# = [# ۱۰‬‬
‫اگر ‪ #11 <۰‬باشد شرط برقرار است و پرش به خط ‪ ۱۳۰‬صورت میگیرد ولی اگر‬
‫‪ #11>۰‬باشد شرط بر قرار نیست و پرش صورت نمیگیرد و خط ‪ ۱۱۰‬و خطوط بعد از آن‬
‫اجرا میشود‪.‬‬

‫‪-۵-۳‬ماکروهای تراش ‪CNC‬‬

‫ماکورهای مربوط به تراش ‪ CNC‬به وسعت و تنوع ماکروهای ماشینهای فرز ‪CNC‬‬
‫نمیباشد و دلیل آن تنوع و گستردگی قطعات فرزکاری نسبت به تراش کاری میباشد‪ .‬بهر‬
‫حال وجود چنین قابلیتی در ماشینهای ‪ CNC‬نیز میتواند برنامه نویسی را بخصوص در‬
‫مورد قطعات مشابه تسهیل و برنامه نویسی را تسریع بخشید‪.‬‬
‫مثال‪ :۱‬برای چهار نوع قطعه مختلف شکل زیر یک برنامه ماکرو مشترک بنویسید‪.‬‬
 ‫قطر ماده اولیه ‪D )۷#) :‬‬
‫قطرنهایی بعد از ماشین کاری ‪X )۶۴#( :‬‬
‫طول پله ای که ماشین کاری می شود‪Z )۶۲#( :‬‬
‫شعاع ته پله‪R )۱۸#( :‬‬
‫مقدار زاویه ‪A )۱#( :‬‬
‫عرض پخ مورد نیاز‪C )۳#( :‬‬
‫دقت کنید تمام متغیرهای انتخابی با مسمی انتخاب شدهاند تا هنگام ثبت و تغییر در اطالعات‬
‫برنامه متغیرها به راحتی شناسایی شود و نیز در زمان خواندن برنامه (توسط شخص) تمام‬
‫متغیرها خود گویای نوع اطالعات خود باشند (مثال حرف ‪ R‬برای مقدار شعاع میباشد که از‬
‫اول که ‪ Radiue‬و حرف ‪ A‬که برای مقدار زاویه میباشد از اول کلمه ‪ Angle‬گرفته شده‬
‫است)‪.‬‬
‫توجه‪ :‬برنامه را برای قطعه شماره ‪ ۴‬با اطالعات زیر عالمت گذاری نمایید‪.‬‬
‫‪A = ۴۰۰= C‬‬ ‫‪۶٫۶= D ۴۶= R ۷X= ۶۴Z = ۴۰‬‬
‫‪N ۱۰G ۶۱G‬‬ ‫* ‪۴۰G ۹۹‬‬
‫‪N ۶۰X 50 G ۳۶۰٫۴۰۱Z‬‬ ‫* ‪۳۶۶٫۴۰۹S ۱۶۰۰‬‬
‫*‪N۳۰G ۹۲S ۶۰۰M ۰۳‬‬
‫‪N۴۰G ۰۰X 42G ۷۰Z‬‬ ‫‪۶To ۶۰۶M‬‬ ‫*‪۰۸‬‬
‫*‪N۶۰G ۲۶P ۷۷۷۷A ۴۶C ۶٫۶D ۴۶X ۶۴Z ۴۰‬‬
‫‪N۷۰M ۳۰‬‬
‫‪۰۷۷۷۷‬‬
‫*]‪N۱۰ ۱۰۰# = [۶/۶۴#-۷#‬‬
‫*‪N۶۰[ IF ۱۸#GOTO ]100# LE ۴۰‬‬
‫* ‪N۳۰ ۳۰۰۰# =۱۹۹‬‬
‫‪N۴۰TAN * ]2+3#[ = 101#‬‬ ‫* ]‪[۱#‬‬
‫*‪N۶۰Z ]101# * 2-24#[ = 101 # ۶‬‬
‫*‪N۲۰LE 101#[ IF ۰GOTO ] ۸۰‬‬
‫*‪N۷۰G ۰۱X ۶۴#Z -۳# ۳۰‬‬
‫‪N۸۰GOTO ]0LE 18#[ IF‬‬ ‫*‪۱۶۰‬‬
‫* ]‪N۹۰Z 01G - #[ ۶۹ – ۱۸#‬‬
‫‪N۱۰۰G ۰۶[ X ۶+۶۴#*۱۸#-Z ]۶۹#R‬‬ ‫*؛ ‪۱۸#‬‬
‫‪N۱۱۰GOTO‬‬ ‫*‪۱۳۰‬‬
 ‫‪N۱۶۰G ۰۱-Z ۶۲#F‬‬ ‫*‪۳۰‬‬
‫‪N۱۳۰X‬‬ ‫* ]‪[۴+۷#‬‬
‫‪N۱۴۰M‬‬ ‫‪۹۹‬‬
‫توضیح برنامه‪:‬‬
‫برنامه اصلی ‪۰۲۰۰۱‬‬
‫‪ : N۱۰‬تعریف سیستم برنامه نویسی اینجی‪ ،‬لغو جبران شعاع ابزار‪ ،‬تعریف پیشروی بر‬
‫حسب میلی متر بر دور‪.‬‬
‫‪ : N۶۰‬تنظیم نقطه صفر قطعه کار (‪ )W‬و محدود کردن عده دوران‬
‫‪ :N ۳۰‬تعریف سرعت برشی ثابت و روشن نمودن سه نظام در جهت موافق عقربههای‬
‫ساعت‬
‫‪ : N۴۰‬تعویض ابزار‪ ،‬تعریف جبران شعاع ابزار است‪ ،‬حرکت ابزار به نزدیکی قطعه کار‬
‫و روشن نمودن آب صابون‬
‫‪ : N۶۰‬انتقال مقادیر ثبت شده در آدرسها به متغیرهای مربوطه در زیر برنامه ماکرو بعد از‬
‫اجرای خط ‪N ۶۰‬وارد زیربرنامه ماکرو میشویم‪.‬‬
‫زیر برنامه ماکرو‪۰۷۷۷۷ :‬‬
‫‪ : N۱۰‬محاسبه مقدار تفاوت بین شعاع ماده خام و شعاع پله‬
‫‪ :N۶۰‬مقایسه بین شعاع داده شده ‪ R‬و مقدار تفاوت شعاع ماده خام و شعاع پله‬
‫بدیهی است که مقدار ‪ R‬باید کوچکتر یا مساوی ‪ )LE(۱۰۰‬باشد‬
‫‪۱۸ ۱۰۰#‬‬
 ‫چنان چه از ‪ ۱۸‬بزرگتر باشد پیغام اخطار ‪ ۱۹۹‬داده میشود‪.‬‬
‫‪ : N۳۰‬اعالم پیغام خطا در صورتی که شعاع داده شده (‪ )R‬بزرگتر از حد باشد‪.‬‬
‫‪ : N۴۰‬محاسبه مقدار ‪ X‬مطابق شکل زیر‬
‫‪ :N۶۰‬دو برابر مقدار ‪ X‬باید از قطر ‪ X‬کم کنیم تا مختصات نقطه شروع ماشین کاری به‬
‫دست آید‪ .‬اگر معرفی شود و یا به عبارتی در قطعهای یخ وجود نداشته باشد حاصل عبارت‬
‫محاسبه شده در خط ‪ N۴۰‬صفرخواهد شد‪.‬‬

‫بعد از محاسبه مختصات نقطه شروع ابزار به صورت سریع به نقطه مذکور حرکت میکند‪.‬‬
‫‪N: ۲۰‬اگر مقدار ‪ X‬کوچکتر یا مساوی صفر باشد (‪ )۶‬به عبارتی باشد نیازی به حرکت‬
‫مسیر شیبدار نداریم در نتیجه خط بعد از آن که مربوط به حرکت در مسیر شیب دار است‬
‫نباید انجام شود لذا داریم‪.‬‬
‫پرش کن به خط ‪( N۸۰‬خط ‪ N۷۰‬اجرا نشود) ___________ اگر ‪۱۰۱# =۰‬‬
‫‪ :N۷۰‬اگر در قطعه یخ وئجود دارد این خط اجرا میشود و مسیر شیب دار را برای ما‬
‫میتراشد‪.‬‬
‫پرش به خط ‪ __________ N۱۶۰‬شرط برقرار است اگر در قطعه قوس وجود نداشته‬
‫باشد‪)۱۸#=۰( .‬اجرای خطوط بعدی __________ اگر در قطعه قوس وجود دارد‬
‫(‪ : N11)#11<۰‬بررسی شرط وجود قوس در قطعه‬
 ‫‪ :N۹۰‬حرکت ابزار در راستای محور ‪z‬ها تا نقطه شروع قوس‬
‫‪ :N۱۰۰‬محاسبه مختصات نقطه پایانی قوس و حرکت به صورت میان یابی دایرهای به آن‬
‫نقطه‬
‫‪ :N۱۰۰‬پرش بدون شرط به خط ‪N۱۳۰‬‬
‫‪ :N۱۶۰‬این خط زمانی اجرا میشود که شرط در دستور شرطی ذکر شده در خط ‪N۸۰‬‬
‫برقرار باشد (به عبارتی قوس در قطعه وجود نداشته باشد‪ )R=0‬و این خط فرمان حرکت‬
‫ابزار به داده میشود‪.‬‬
‫‪ :N۱۳۰‬حرکت ابزار در راستای قطری تا ‪ ۶‬میلی متر باالتر از قطر ماده اولیه تا‪ ،‬ضمن‬
‫پیشانی تراشی از قطعه کار نیزخارج شود‪.‬‬
‫‪ :N۱۴۰‬حرکت ابزار در راستای قطری تا ‪ ۶‬میلی متر باالتر از قطر ماده اولیه‪ ،‬تا ضمن‬
‫پیشانی تراشی از قطعه کار نیز خارج شود‪.‬‬
‫‪ :N۱۴۰‬پایان برنامه ماکرو و برگشت به برنامه اصلی‬
‫ادامه برنامه اصلی‪:‬‬
‫‪ : N۲۰‬لغو کد اصالح مسیر و حرکت ابزار به نقطهای کامال دور از قطعه کار‬
‫‪ : N۷۰‬پایان برنامه‬

‫پایان‬
‫مهرماه ‪6931‬‬
‫تدوین ‪ :‬علی خوب بخت‬