Aidawie-5 Jyivk Prikirawvw
Aidawie-5 Jyivk Prikirawvw
iqAwr krqw- ikrndIp isMG (ssss mwCIky mogw) Aqy smndIp kOr (ssss iblwspur mogw) Page 6
10 vIN , swieMs, pMjwbI mwiDAm, trm-1 (2023-2024) dw islybs
(3) keI vwr AwksIjn dI kmI iv`c pwierUvyt swfy pySI sỲlW iv`c lYkitk qyzwb Aqy aurjw iv`c bdl jWdw hY[ies ikirAw
nUM Ax-AwksI swh ikirAw kihMdy hn[
pRSn 12- mnu`KW iv`c AwksIjn Aqy kwrbn fweIAwksweIf dw pirvihn ikvyN huMdw hY?
aùqr- (1) AwksIjn dw pirvihn KUn ivcly hImogloibn rwhIN PyPiVAW qoN srIr dy v`K-v`K sY`lW q`k DmxIAW rwhIN huMdw hY[
(2) kwrbn fweIAwksweIf KUn iv`c vDyry GulxSIl huMdI hY, ies leI ieh KUn dy plwzmw iv`c GuL ky itSUAW qoN PyPiVAW
q`k iSrwvW rwhIN pirvihn krdI hY[ies dw pirvihn hImogloibn duAwrw vI huMdw hY[
pRSn 13- gYsW dy vtWdry leI vDyry KyqrPl pRwpq krn leI mnùKI PyPiVAW dI bxqr iv`c kI Kws gux hY? iehnW nUM
ikvyN ifzwien kIqw igAw hY?
aùqr- PyPiVAW iv`c gubwry vrgIAW AYlivElweI jW hvw QYlIAW huMdIAW hn jo gYsW dI Adlw bdlI leI vDyry KyqrPl vwlI
sqh auplbD krwauNdIAW hn[AYlivElweI dIAW kMDW iv`c lhU vihxIAW dw ivsiqRq jwl huMdw hY, ijs nwl PyPiVAW Aqy KUn
iv`c gYsW dw vtWdrw huMdw hY[
pRSn 14- mnùK iv`c lhU gyV pRxwlI dy Gtk ikhVy hn? iehnW GtkW dy kI kwrj hn?
aùqr- mnu`K iv`c lhU gyV pRxwlI dy Gtk idl, lhU Aqy lhU vihxIAW hn[
(1) idl dw kwrj- idl AwksIjn rihq lhU nUM srIr dy v`K-v`K BwgW qoN PyPiVAW q`k Aqy AwksIjn vwly lhU nUM srIr
dy v`K-v`K BwgW q`k pMp krdw hY[
(2) lhU dy kwrj- srIr dy v`K-v`K BwgW q`k Bojn, AwksIjn, hwrmon Awid lhU rwhIN phuMcdy hn[ lhU PwlqU pdwrQW
nUM bwhr k`Fx Aqy srIr dy qwpmwn nUM siQr r`Kx iv`c vI mdd krdw hY[
(3) lhU vihxIAW dw kwrj- srIr dy v`K-v`K BwgW q`k lhU idl qoN pMp ho ky lhU vihxIAW (DmxIAW Aqy iSrwvW) rwhIN
hI jWdw hY[
pRSn 15- QxDwrIAW Aqy pMCIAW iv`c AwksIjn Xukq Aqy AwksIjn rihq lhU nUM v`K r`Kxw ikauN jrUrI hY?
aùqr- QxDwrIAW Aqy pMCIAW iv`c v`D aUrjw dI loV huMdI hY Aqy srIr dw qwpmwn siQr r`Kxw jrUrI huMdw hY[ies leI
AwksIjn Xukq Aqy AwksIjn rihq lhU nUM v`K r`Kxw jrUrI huMdw hY[
pRSn 16- au`c sMgiTq pOidAW iv`c pirvihn pRxwlI dy ikhVy Gtk hn?
aù`qr- zwielm Aqy Ploiem[
jVHW qoN pwxI Aqy Kixj zwielm itSU rwhIN p`iqAW q`k phuMcwieAw jWdw hY[
p`iqAw iv`c iqAwr hoieAw Bojn jW Kurwk pOdy dy bwkI ih`isAW q`k Ploiem itSU rwhIN aUrjw dy aupXog nwl phuMcdw hY[
pRSn 17- pOidAW iv`c pwxI Aqy Kixj lUxW dw vihn ikvyN huMdw hY?
aùqr- pody pwxI iv`c GuLy hoey Kixj lUx jVH romW rwhIN pRsrx ivDI rwhIN gRihx krdy hn[ jVHW qoN pwxI Aqy Kixj zwielm
itSU rwhIN p`iqAW q`k phuMcwieAw jWdw hY[ies ikirAw iv`c vwSp-auqrsrjn vI mh`qvpUrn rol Adw krdw hY[
pRSn 18- pOidAW iv`c Kurwk dw sQnWqrx ikvyN huMdw hY?
aùqr- p`iqAw iv`c iqAwr hoieAw Bojn jW Kurwk pOdy dy bwkI ih`isAW q`k Ploiem itSU rwhIN aUrjw dy aupXog nwl phuMcdw
hY[ sukroz ijhy pdwrQ Ploiem itSU iv`c ey.tI.pI. qoN pRwpq aUrjw nwl hI sQwnWqirq huMdy hn[ieh itSU dw pRsrx dbwE
vDw idMdy hn ijs kwrn pwxI ies iv`c pRvyS kr jWdw hY[ieh dbwE pdwrQW nUM Ploiem qoN aus itSU q`k lY jWdw hY ij`Qy ik
dbwE G`t huMdw hY[
pRSn 19- nYPrwn dI rcnw Aqy kwrj ivDI dI ivAwiKAw kro[
aùqr- nYPrwn gurdy dIAW iPltrIkrn iekweIAW hn[hr gurdy iv`c lgBg 1 qoN 1.5 imlIAn nYPrwn huMdy hn[nYPrwn dy mùK
Bwg bomYn kYpisaUl Aqy mUqr iek`Tw krn vwlIAW nlIAW hn[bomYn kYpisaUl iv`c lhU koiSkwvW dw gùCw huMdw hY ijs nUM
glomYrUls kihMdy hn[
ies dI kwrj ivDI dy iqMn pVwA hn:
(1) iPltrIkrn- glomYruls iv`coN lhU iv`c mOjUd vwDU pdwrQ ijvyN XUrIAw jW XUirk AYisf Awid iPltr ho ky bomYn
kYpisaUl iv`c cly jWdy hn[ ies nUM AwrMiBk iPltryt kihMdy hn[ies iv`c gulUkoz, AmIno qyzwb, lUx Aqy pwxI vI
huMdw hY[
iqAwr krqw- ikrndIp isMG (ssss mwCIky mogw) Aqy smndIp kOr (ssss iblwspur mogw) Page 7
10 vIN , swieMs, pMjwbI mwiDAm, trm-1 (2023-2024) dw islybs
(2) muV soKx- jdoN AwrIiBk iPltryt nYPrwn dy nwlIdwr ih`isAW iv`coN lMGdw hY qW ies iv`coN gulUkoz, AmIno qyzwb, kùJ
lUx Aqy loV Anuswr pwxI muV lhU vihxIAW iv`c soKy jWdy hn[ie`Qy iPltryt kùJ sMGxw ho jWdw hY[
(3) jykr pwxI v`D mwqrw iv`c hovy qW mUqr iek`qr krn vwlIAW nwlIAW iv`coN pwxI hor soKq ho jWdw hY[ hr ie`k gurdy
iv`c bxn vwlw mUqr AMq iv`c ie`k lMbI vihxI iv`c pRvyS krdw hY, jo gurdy nUM mUqr mswny nwl joVdI hY[
pRSn 20- ml auqpwdW qoN Cutkwrw pwaux leI pOdy ikhVIAW ivDIAW vrqdy hn?
aùqr- (1) pody PwlqU pwxI nUM vwSp auqsrjn rwhIN bwhr k`Fdy hn[
(2) pOdy PwlqU gYsW nUM p`iqAW dy stomYtw rwhIN bwhr k`Fdy hn[
(3) gUMd Aqy ryizn Awid s`k dy CydW (lYNtIsY`l) rwhIN bwhr k`Fdy hn[
(4) ies qoN ielwvw pOdy p`qy JVn nwl vI kùJ ml auqpwdW qoN Cutkwrw pwauNdy hn[
pRSn 21- mUqr bxn dI mwqrw ikvyN inXimq huMdI hY?
aùqr- mUqr bxn dI mwqrw guridAW rwhIN inXimq huMdI hY[ mUqr dI mwqrw vwDU pwxI, mUqr vrDk pdwrQ (cwh, kOPI
Awid) Aqy pwxI iv`c Guly hoey ivArQ pdwrQW dI mwqrw qy inrBr krdI hY[
AiBAws dy pRSn-au`qr
pRSn 1- mnu`K iv`c gurdy ie`k qMqr pRxwlI dw Bwg hn jo sMbMiDq hY :
(a) poSx (b) swh ikirAw
(c) ml iqAwg ✓ (d) pirvihn
pRSn 2- pOidAW iv`c zwielm dw kMm hY :
(a) pwxI dw pirvihn ✓ (b) Bojn dw pirvihn
(c) AmIno qyzwb dw pirvihn (d) AwksIjn dw pirvihn
pRSn 3- svYpoSI poSx leI jrUrI hY :
(a) kwrbn fweIAwksweIf Aqy pwxI (b) kloroiPl
(c) sUrj dw pRkwS (d) auprokq swry ✓
pRSn 4- pwierUvyt dy ivKMfn nwl kwrbn fweIAwksweIf, pwxI Aqy qwp aUrjw dyx dI pRiqikirAw vwprdI hY :
(a) sweItoplwzm iv`c (b) mweItokwNfrIAw iv`c ✓
iqAwr krqw- ikrndIp isMG (ssss mwCIky mogw) Aqy smndIp kOr (ssss iblwspur mogw) Page 8
10 vIN , swieMs, pMjwbI mwiDAm, trm-1 (2023-2024) dw islybs
(c) kloroplwst iv`c (d) inaUklIAs iv`c
pRSn 5- swfy srIr iv`c PYts (crbI) dw pwcn ikvyN huMdw hY? ieh pRikirAw ik`Qy huMdI hY?
aùqr- CotI AWdr iv`c crbI v`fIAW golIAW dy rUp iv`c huMdI hY[ip`qw rs auhnW nUM qoV ky CotIAW golIAW iv`c bdl idMdw hY
ijs nwl AYnzweIm dI kwrjSIlqw vD jWdI hY[ lùbw gRMQI lùbw rs C`fdI hY ijs iv`c crbI dy pwcx leI lweIpyz
AYnzweIm huMdw hY[ CotI AWdr dIAW kMDW iv`c gRMQIAW huMdIAW hn jo AWdr rs C`fdIAW hn[ ies iv`c mOjUd AYnzweIm AMq
iv`c PYts nUM PYtI qyzwbW Aqy gilsrwl iv`c bdl idMdy hn[ ieh pRikirAw CotI AWdr iv`c huMdI hY[
pRSn 6- Bojn dy pwcn iv`c lwr dI kI mh`qqw hY?
aùqr- lwr iv`c AmweIlyz AYnzweIm huMdw hY jo stwrc dy jitl AxUAW nUM ApGitq krky srl SUgr iv`c bdl idMdw hY[
pRSn 7- svYpoSI poSx leI jrUrI pirsiQqIAW ikhVIAW hn Aqy ies dy sihaupj kI hn?
aùqr- p`iqAW iv`c kloroiPl, pwxI, kwrbn fweIAwksweIf Aqy sUrjI pRkwS dI mOjUdgI pRkwS sMSlySx leI jrUrI
pirsiQqIAW hn[ ies dy sih aupj Bojn (kerbohweIfRyt) Aqy AwksIjn hn[
sUrj dI rOSnI/ kloroiPl
iqAwr krqw- ikrndIp isMG (ssss mwCIky mogw) Aqy smndIp kOr (ssss iblwspur mogw) Page 9
10 vIN , swieMs, pMjwbI mwiDAm, trm-1 (2023-2024) dw islybs
pRSn 12- zwielm Aqy Ploiem iv`c pdwrQW dy pirvihn iv`c kI AMqr hY?
aùqr-
zwielm Ploiem
1. zwielm pOidAW dIAW jVHW qoN pwxI Aqy KixjW nUM p`iqAW
2. Ploiem pOidAW dy p`iqAw iv`c bixAw Bojn bwkI ih`isAW
q`k phuMcwauNdy hn[ q`k phuMcwauNdy hn[
2. ies iv`c mry hoey sỲl huMdy hn[ 2. ies iv`c jIvq sỲl huMdy hn[
3. ies iv`c pwxI dI gqI au`pr v`l huMdI hY[ 3. ies iv`c Bojn dI gqI au`pr Aqy hyTW dovyN pwsy
v`l huMdI hY[
4. ies iv`c BOiqk blW nwl pirvihn huMdw hY[ 4. ies iv`c pirvihn ATP qoN pRwpq aUrjw nwl
huMdw hY[
pRSn 13- PyPiVAW iv`c AYlivElweI Aqy guridAW iv`c nYPrwn dy kMm dI qulnw bxqr Aqy kwrj dy ADwr qy kro[
aùqr-
AYlivElweI nYPrwn
1. ieh PyPiVAW dI kwrj krn vwlI iekweI hY[ 1. ieh guridAW dI kwrj krn vwlI iekweI hY[
2. ie`k PyPVy iv`c lgBg 30 kroV AYlivElweI 2. ie`k gurdy iv`c lgBg 10 l`K nYPrwn huMdy hn[
huMdy hn[
3. AYlivElweI gYsW dy vtWdry leI vDyry sqhI 3. iehnW dw KyqrPl vDyry nhIN huMdw[
KyqrPl pRdwn krdy hn[
4. ieh AwksIjn Aqy kwrbn fweIAwksweIf dw 4. ieh pwxI Aqy lUxW dI mwqrw nUM kMtrol krdy hn[
vtWdrw krdy hn[
iqAwr krqw- ikrndIp isMG (ssss mwCIky mogw) Aqy smndIp kOr (ssss iblwspur mogw) Page 10
10 vIN , swieMs, pMjwbI mwiDAm, trm-1 (2023-2024) dw islybs
pRSn 14- mnùKI idl dw lybl kIqw ic`qr bxwE[
aùqr-
iqAwr krqw- ikrndIp isMG (ssss mwCIky mogw) Aqy smndIp kOr (ssss iblwspur mogw) Page 11
10 vIN , swieMs, pMjwbI mwiDAm, trm-1 (2023-2024) dw islybs
pRSn 16- mnu`KI pwcx pRxwlI dw lybl kIqw ic`qr bxwE[
aùqr-
iqAwr krqw- ikrndIp isMG (ssss mwCIky mogw) Aqy smndIp kOr (ssss iblwspur mogw) Page 12