DOPEŁNIACZ (kogo? czego?

Liczba pojedyncza
Rodzaj przymiotniki rzeczowniki

-a
Lekarz, -a

-ego -a -u
-talerza, młota
-bólu, strachu, śmiechu
- metra, kilograma
-lasu, piasku, cukru
- banana
-LOT-u, PKS-u)
-stycznia
- czwartku
- palca, brzucha
-walca
- tenisa, hokeja
- tranzystora, traktora, silnika

-y, якщо основа закінчується на:

-b, -c, -cz, -d, -dz, -f : broda - brody
-h, -ch, -ł, -m, -n, -p: mama - mamy
-r, -s, -sz, -t, -w, -z, -ż : głowa - głowy
-i, якщо основа закінчується на:
-ej -g, -k, -, l, -j:
droga – drogi
kolejka - kolejki
cebula – cebuli
kolacja - kolacji

-a
-ego dziecko - dziecka

* geografia (nie ma) geografii

** Maja-(nie ma) Maji-Mai
Liczba mnoga
przymiotniki rzeczowniki
-ów після:
- (= укр.мова - -ів) : stół = stołów> стіл-столів, (zęby-(nie
umyłem) zębów)
-м’якi приголосні f.mos.: (uczniowie-(ilu masz) uczniów)
- c, -cz, -dz, -j, -l, -rz -sz, -ż (деякі слова) (pałace-(nie
zwiedziłem) pałaców)
-деякі форми на –anie (wegetarianie-(nie rozumiem)
1
 wegetarianów; Amerykanin - Amerykanów)

-i післе:
-ych -м’яка основа – f.nm-os. (konie-(ile masz) koni)
po -k, -g +ich -j , -l (nauczyciele - (mam dobrych) nauczycieli)
-y :-cz, -rz, -sz и –ż (рідше після -c, –dz) (grosze - (sześć
złotych i pięć) groszy

нульове закінчення після:

-дeякі форми на –anie (krakowianie - (nie znam) krakowian;
Słowianin - Słowian)

нульове закінчення після:

- більшість слів, які в Наз. відмінку однини закінчуються
-ych на -а, перед м’яким приголосним: ziemia – ziem
po -k, -g +ich - M. L.p. -la: lala - lal
- M. L.p. –nia: niania - niań
- M. L.p.. l.p. -ni: pani - pań
-y :
- - M. L.p.- twardy temat – noc - nocy
-i : wieś – wsi

нульове закінчення: drzewo- drzew

-ych - ów -
- M. l.p. – um: muzeum - muzeów
po -k, -g +ich -i, -y після деяких нерегулярних слів: dziecko - dzieci

2
 Końcówki dopełniacza (kogo? czego?) liczby pojedynczej

Dopełniacz liczby pojedynczej rodzaju męskiego nieżywotnego ma

końcówki -a (bardziej popularna) oraz -u (występuje rzadziej). Niestety nie ma
jasnych zasad, kiedy używamy -a, kiedy -u. Jest jednak kilka reguł, które ilustrują
kilka reguł stosowania końcówek -a oraz -u. Ilustrują je poniższe grafiki.

Zaczynamy od –a

Niektóre produkty spożywcze:

chleb – chleba, rogalik – rogalika, ser – sera

Narzędzia:
klucz – klucza, młotek – młotka, śrubokręt – śrubokręta* (można też mówić –
śrubokrętu)

3
 Nazwy miesięcy*: (wszystkie oprócz luty – lutego)
styczeń – stycznia, marzec – marca, kwiecień – kwietnia, maj – maja, lipiec –
lipca, sierpień – sierpnia, wrzesień – września, październik – października, listopad –
listopada, grudzień – grudnia

Kwiaty:
goździk – goździka, tulipan – tulipana

4
 Nazwy tańców:
polonez – poloneza, walc – walca, twist – twista

Jednostki miary:
gram – grama, kilogram – kilograma, metr – metra, kilometr – kilometra

Warzywa i owoce:
ananas – ananasa, banan – banana, arbuz – arbuza, pomidor – pomidora,
ogórek – ogórka

5
 Niektóre nazwy miast:
Berlin – Berlina, Paryż – Paryża, Poznań – Poznania, Wrocław – Wrocławia

Sztućce i naczynia:
widelec – widelca, nóż – noża, talerz – talerza, kieliszek – kieliszka, garnek –
garnka

6
Części ciała:
nos – nosa, palec – palca, brzuch – brzucha, łokieć – łokcia

Sporty i gry:
hokej – hokeja, tenis – tenisa, poker – pokera

Nazwy walut:
dolar – dolara, funt – funta, jen – jena

7
 Marki:
Adidas – Adidasa, Volkswagen – Volkswagena, Reebok – Reeboka

Teraz pora na końcówkę -u.

Środki transportu:
samolot – samolotu, statek – statku, samochód – samochodu, autobus –
autobusu, rower – roweru

Substancje płynne i półpłynne:

olej – oleju, klej – kleju, sok – soku, koktajl – koktajlu, krem – kremu, dżem –
dżemu

8
 Rzeczowniki zbiorowe:
złom – złomu, ryż – ryżu, makaron – makaronu, las – lasu, groch – grochu, dym
– dymu, tłum – tłumu

Dni tygodnia:
poniedziałek – poniedziałku, wtorek – wtorku, czwartek – czwartku, piątek –
piątku

9
 Pojęcia abstrakcyjne:
stres – stresu, ból – bólu, hałas – hałasu, problem – problemu, smutek – smutku

Rzeczownik „długopis” w dopełniaczu ma końcówkę –u.

Zapamiętaj. Nie mam DŁUGOPISU!

Ćwiczenie
1. На місці крапок поставити потрібні займенники:

z…do, ze…do, z…na, od…do + Род. або Знах. відм.

1. (Warszawa – Żelazowa Wola) … jechaliśmy godzinę.

2. (szkoła – dom) … jadę zawsze tramwajem.

3. (okno – ziemia) Kot zeskoczył …

4. (ta ściana – tamta ściana) … jest pięć metrów.

5. (dach – ziemia) Zrobiło się ciepło, stopniał śnieg i wоda spływała …

6. (biurko – dywan) W pokoju było otwarte okno i papier

10
2. Слова в дужках поставити у відповідному відмінку:
Z OPOWIADANIA PANA TUTKI
Miałem niegdyś po raz pierwszy lecieć (samolot) do (miasto) portowego nad
(Adryatyk). Tego (dzień), w którym miałem wsiąść do (samolotu) poczułem, że
spotka mnie nieszczęście. Jednak postanowiłem nie wierzyć (nerwy). Dolecieliśmy
bez (wypadek). Byłem naprawdę zadowolony. Wykąpałem się w (hotel) i wyszedłem
na miasto. Kpiłem ze wszelkich (przeczucia). Wesoły, radosny, przechadzałem się po
(ulice) (miasto), oglądając z (zachwyt) domy, oplecone (glicynia). Rzuciłem do
(skrzynka) pocztowej (kartka) dla ukochanej w (kraj) i wstąpiłem do jakiegoś (sklep),
gdyż zobaczyłem na (wystawa) potrzebny drobiazg. Sięgnąłem do (kieszeń), aby
(kupiec) zapłacić – nie ma (portmonetka). Okradziono mnie! Proszę sobie wyobrazić,
co to znaczy znaleźć się w obcym (miejsce), w obcym (państwo), bez (pieniądze),
bez (dokumenty). To trzeba nazwać (katastrofa). Cóż miałem robić? Wróciłem
zgnębiony do (hotel). Gdy wszedłem do swego (pokój), zobaczyłem (portmonetka)
na (stół). Po prostu zapomniałem ją zabrać.
(Według opowiadania J. Szaniawskiego)
Komentarz do tekstu
niegdyś - одного разу rzucić - кинути
wypadek - випадок skrzynka - ящик
kpić (z czegoś) – знущатися, зводити кпини (з чогось)
gdyż = bo
wszelki – всякий drobiazg - дрібниця
przeczucie - передчуття sięgnąć – діставати, досягати

11