możesz uczyć się tu!

Fundacja Kanał Studencki prezentuje

MATEMATYKA
PODSTAWOWA
Zdaj maturę razem ze
studenckim podręcznikiem!
MATURA 2024

TEORIA
PRZYKŁADY
ZADANIA
STUDENCKIE TIPY
I WSKAZÓWKI
MATURALNE

MATERIAŁ Z NOTATEK
MOŻESZ OBEJRZEĆ
TAKŻE NA YOUTUBE!
@TUMATURA
 Co dla Ciebie przygotowaliśmy?

3 HEJ, TO MY!

4 CZYM JEST TU.MATURA?

5 FUNKCJE
8 PODSTAWY FUNKCJI
15 FUNKCJA LINIOWA
23 FUNKCJA KWADRTATOWA
34 INNE FUNKCJE

LICZBY RZECZYWISTE TRYGONOMETRIA

WYRAŻENIA ALGEBRAICZNE PLANIMETRIA
RÓWNANIA I NIERÓWNOŚCI GEOMETRIA ANALITYCZNA
FUNKCJE RACHUNEK
PRAWDOPODOBIEŃSTWA I
STATYSTYKA
CIĄGI OPTYMALIZACJA

Opracowanie merytoryczne: Natalia Król

Korekta: Adam Łuczka, Aleksandra Benowska
Oprawa graficzna i skład: Aleksandra Benowska

możesz uczyć się tu!

 Hej, to my!

Kochani
Maturzyści!

Cieszymy się, że sięgnęliście po nasze pomoce

naukowe. Życzymy Wam miłej nauki i mamy
nadzieję, że nauka matematyki okaże się dla Was
przyjemnością. Piszcie do nas śmiało i korzystajcie
z tuMATURY!
POWODZENIA! PAMIĘTAJCIE - ROZWIJAMY
SIĘ DLA WAS. MOŻECIE NA NAS LICZYĆ.

Fundacja
Kanał Studencki

Ola
Piotrek
Martyna
Natalia

Adam jeszcze nie

ma swojej ikonki,
Kaja
Kuba stay tuned
Mikołaj Gosia Adam
Czym jest tuMATURA?
To projekt społeczny Fundacji Kanał Studencki
wyrównujący szanse maturzystów w Polsce!

UCZ SIĘ Z NASZYMI

FILMAMI NA YOUTUBE!
@TUMATURA

MATERIAŁY DO NAUKI -
WYDRUKUJ LUB
ROZWIĄZUJ NA TABLECIE!

DOŁĄCZ NA DISCORDA,
GDZIE MOŻESZ UCZYĆ
SIĘ Z INNYMI!

LIVE NA YOUTUBE
Ruszamy z regularną nową
formą - live na Youtube.

PST! Dołącz do wydarzeniu

na Facebook’u, aby nie
przegapić!

4
 możesz uczyć się tu!

4 Funkcje
 CHECKLISTA WYMAGAŃ
SZCZEGÓŁOWYCH - CKE

STUDENCKI TIP OD OLI

Zastanów się, co już umiesz, a co jeszcze wymaga przećwiczenia. Warto
zaglądać tu raz na jakiś czas - wtedy lepiej widzisz swój postęp!

UCZEŃ...

1 Określa funkcje jako jednoznaczne przyporządkowanie

za pomocą opisu słownego, tabeli, wykresu, wzoru (także
różnymi wzorami na różnych przedziałach)

2 Oblicza wartość funkcji zadanej wzorem algebraicznym

Odczytuje i interpretuje wartości funkcji określonych za

3 pomocą tabel, wykresów, wzorów itp., również w sytuacjach
wielokrotnego użycia tego samego źródła informacji lub kilku
źródeł jednocześnie

Odczytuje z wykresu funkcji: dziedzinę, zbiór wartości,

4 miejsca zerowe, przedziały monotoniczności, przedziały,
w których funkcja przyjmuje wartości większe (nie
mniejsze) lub mniejsze (nie większe) od danej liczby,
największe i najmniejsze wartości funkcji (o ile istnieją)
w danym przedziale domkniętym oraz argumenty, dla
których wartości największe i najmniejsze są przez funkcję
przyjmowane

Interpretuje współczynniki występujące we wzorze funkcji

5 liniowej

Wyznacza wzór funkcji liniowej na podstawie informacji o jej

6 wykresie lub o jej własnościach

7 Szkicuje wykres funkcji kwadratowej zadanej wzorem

6
 CHECKLISTA WYMAGAŃ
SZCZEGÓŁOWYCH - CKE

STUDENCKI TIP OD NATI

W tym dziale mamy dosyć sporo wymagań, warto się na nich skupić.

UCZEŃ...

Interpretuje współczynniki występujące we wzorze funkcji

8
kwadratowej w postaci ogólnej, kanonicznej i iloczynowej
(jeśli istnieje)

Wyznacza wzór funkcji kwadratowej na podstawie informacji

9 o tej funkcji lub o jej wykresie

Wyznacza największą i najmniejszą wartość funkcji

10 kwadratowej w przedziale domkniętym

Wykorzystuje własności funkcji liniowej i kwadratowej do

11 interpretacji zagadnień geometrycznych, fizycznych itp., także
osadzonych w kontekście praktycznym

Na podstawie wykresu funkcji y = f(x) szkicuje wykresy funkcji

12

Posługuje się funkcją , w tym jej wykresem, do opisu

13 i interpretacji zagadnień związanych z wielkościami
odwrotnie proporcjonalnymi, również w zastosowaniach
praktycznych;

Posługuje się funkcjami wykładniczą i logarytmiczną, w tym

14 ich wykresami, do opisu i interpretacji zagadnień związanych
z zastosowaniami praktycznymi.

7
 Podstawy funkcji

DEFINICJA FUNKCJI

Funkcja to związek, który

przyporządkowuje każdemu
elementowi jednego zbioru
dokładnie jeden element
Innymi słowy jest to jak adres zamieszkania - pod
innego zbioru. konkretnym adresem mieszka konkretny człowieczek

DEFINICJA ARGUMENTU FUNKCJI

Argument funkcji to wartość, którą Na przykład człowieczek,

podajesz do funkcji, aby otrzymać wynik. którego adres sprawdzasz,
Najczęściej oznaczany przez x. żeby znaleźć jego dom.

DEFINICJA WARTOŚCI FUNCKJI

Wartość funkcji to konkretny

wynik, który otrzymujesz, Na przykład dom
korzystając z danego argumentu. znajdujący się pod
Najczęściej oznaczany przez y. adresem Twojego kolegi.

DEFINICJA MIEJSCA ZEROWEGO

Miejscem zerowym nazywamy argument (x) dla którego

funkcja przyjmuje wartość 0. Jest to punkt przecięcia osi x.

PRZYKŁAD 1. Każdemu iksowi przyporządkowujemy jakiegoś y.

zbiór wartości - domki,

które znajdujemy pod
argumenty - adresem człowieczków
człowieczki, których
domu szukamy

dziedzina przeciwdziedzina

STUDENCKI TIP OD NATI

Funkcje z reguły oznaczamy
małymi literami np. f, g, h.

8
 Monotoniczność funkcji

FUNKCJA ROSNĄCA

Funkcja f jest rosnąca w zbiorze, jeżeli wraz ze wzrostem

argumentów (np. x) rosną także wartości funkcji.

Jeżeli dla każdego prawdą jest, że .

FUNKCJA MALEJĄCA

Funkcja f jest malejąca w zbiorze, jeżeli wraz ze wzrostem

argumentów (np. x) wartość funkcji maleje.

Jeżeli dla każdego prawdą jest, że .

FUNKCJA STAŁA

Funkcja f jest stała w zbiorze, jeżeli wraz ze wzrostem

argumentów (np. x) wartość funkcji jest stała.

Jeżeli dla każdego prawdą jest, że .

Funkcja jest:
rosnąca w przedziale <-1,1> ; <2,3>
malejąca w przedziale <-2,-1>
stała w przedziale <-4,-2> ; <1,2>

Proste równoległe i proste prostopadłe

Proste są równoległe, gdy ich współczynniki kierunkowe są równe

Proste są prostopadłe, gdy ich współczynniki kierunkowe

9
 Potrzebujesz więcej
Przykłady zadań maturalnych przykładów? Zapisz się
na nasze laby :)

Zadanie 1.

Widzimy, że w przedziale <5,7> wraz ze wzrostem argumentów rosną wartości,

zatem to jedyna poprawna odpowiedź. Innymi słowy - idąc w prawo po osi x,
wartości na osi y są coraz większe.

W przedziale <-7,-5> oraz <-4,-1> funkcja jest stała, czyli nie rośnie ani nie maleje
W przedziale <-1,4> funkcja jest malejąca.

Funkcja stała

STUDENCKI TIP OD OLI

Monotoniczność możesz
łatwo określić, rysując
gostka na deskorolce.
Funkcja Funkcja
Zawsze jedzie w prawą
malejąca rosnąca
stronę. Jeśli jedzie w górę
- funkcja jest rosnąca, jeśli
w dół - malejąca:)

10
 Potrzebujesz więcej
Przykłady zadań maturalnych przykładów? Zapisz się
na nasze laby :)

Zadanie 2.

Oś Y

Patrzymy na oś Y (pionową). Widzimy, że wartości funkcji idą od

nieskończoności do 9

Zauważ, że 9 również zawiera się w przedziale ponieważ występuje tam

funkcja.

11
 Potrzebujesz więcej
Przykłady zadań maturalnych przykładów? Zapisz się
na nasze laby :)

Zadanie 3.

Zapisujemy warunek prostopadłości prostych

i podstawiamy do niego nasze współczynniki kierunkowe.

Pamiętamy o dziedzinie! Mianownik

nie może być równy zero (nie dzielimy
przez zero).

Zadanie 4.

Współczynnik kierunkowy w funkcji liniowej występuje przy x.

Podstawiamy a1 i a2 do warunku równoległości.

12
Twoja kolej, czyli zadania z CKE

STUDENCKI TIP OD NATI

Potrzebujesz pomocy w rozwiązaniu zadań?
Zapraszamy na naszego Discorda.
Z chęcią pomożemy! Materiały możesz
również wydrukować

Zadanie 1.

Zadanie 2.

13
Zadanie 3.

14
 Funkcja liniowa

DEFINICJA FUNKCJI LINIOWEJ

Funkcja liniowa to taka, w której x występuje tylko w pierwszej potędze.

Określamy ją wzorem :

WYRAZ WOLNY
WARTOŚĆ Punkt przecięcia z osią y

WSPÓŁCZYNNIK KIERUNKOWY
Określa monotoniczność ARGUMENT
funkcji

PRZYKŁAD 1. Jak wygląda funkcja liniowa?

Wzór na miejsce zerowe

wyraz wolny

miejsce zerowe
STUDENCKI TIP OD OLI
Żeby wyliczyć miejsce
zerowe bez wzoru wystarczy
podstawić za y 0 i wyliczyć x.

15
 Do samodzielnej nauki warto uzupełnić kartę wzorów o brakujące wzory
czy komentarze, które ułatwiają
K A R T Anam
WZzrozumienie
O R Ó W i rozwiązywanie zadań.
Dzięki temu ograniczamy korzystanie z internetu. Staraj się korzystać z
niej jak najwięcej, by przyzwyczaić się do jej specyficznej formuły.
TAKĄ KARTĘ DOSTANIESZ NA MATURZE!
NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ?
STRONY 23 I 22
Rysunek dla prostej o a>0 i b>0

b (punkt
przecięcia) jest
też zaznaczony
na rysunku

Wzór funkcji liniowej

To może się przydać w jakimś

specyficznym zadaniu zamkniętym,
ale raczej z tego nie korzystamy

Ściąga czym jest b (wyraz

wolny) w funkcji liniowej

Jeśli proste są równoległe, to współczynniki a tych prostych są takie same

Jeśli proste są prostopadłe, to współczynniki a tych prostych po wymnożeniu

przez siebie nawzajem dadzą -1.

16
 Potrzebujesz więcej
Przykłady zadań maturalnych przykładów? Zapisz się
na nasze laby :)

Zadanie 1.

1. Aby wyznaczyć wzór funkcji liniowej,

miejsce zerowe potrzebujemy dwóch punktów.
2. Rozwiązujemy układ równań, podstawiając
punkt podany w zadaniu współrzędne punktów A i B do y=ax+b

Zadanie 2.

Podstawiamy współrzędne punktu S do funkcji i wyznaczamy niewiadomą m.

17
Zadanie 3.

Współczynnik a mówi nam o nachyleniu funkcji. U nas funkcja jest malejąca (a < 0)

Współczynnik b to punkt przecięcia funkcji z osią OY. Widzimy, że funkcja przecina się
z osią y nad zerem, więc b > 0

18
Twoja kolej, czyli zadanka z CKE

STUDENCKI TIP OD NATI

Potrzebujesz pomocy w rozwiązaniu zadań?
Zajrzyj na nasz kanał na YouTube!
Materiały możesz
również wydrukować

Zadanie 1.

Zadanie 2.

To zadanie jest
rozwiązane na
YouTube!

19
Zadanie 3.

Zadanie 4.

20
 STUDENCKI TIP OD OLI
“Dla wszystkich liczb
rzeczywistych” oznacza po
prostu “dla wszystkich liczb”.
Zadanie 5.

21
Zadanie 6.

Zadanie 7.

22
 Funkcja kwadratowa

DEFINICJA FUNKCJI KWADRATOWEJ

Funkcja kwadratowa to taka, w której występuje x podniesione do drugiej

potęgi. Inaczej nazywamy ją trójmianem kwadratowym i określamy wzorem:

WSPÓŁCZYNNIK KIERUNKOWY WYRAZ WOLNY

Określa czy ramiona są Punkt przecięcia z osią y
skierowane w górę czy w dół ma współrzędne (0,c)

a, b, c to współczynniki liczbowe

PRZYKŁAD 1. Jak wygląda funkcja kwadratowa?

miejsca zerowe

wyraz wolny

wierzchołek

Funkcja ma maksimum Funkcja ma minimum

w wierzchołku w wierzchołku

23
FUNKCJA
Wzory i własności
KWADRATOWA

NAZWA WZÓR PRZYKŁAD

WYRÓŻNIK
TRÓJMIANU
KWADRATOWEGO
(DELTA)

MIEJSCA ZEROWE

WIERZCHOŁEK

POSTAĆ
OGÓLNA
FUNKCJI

POSTAĆ
KANONICZNA
FUNKCJI

POSTAĆ
ILOCZYNOWA
FUNKCJI

24
 MATURA
Postacie funkcji kwadratowej

POSTAĆ OGÓLNA
Co nam daje?
c - punkt przecięcia funkcji z osią OY
a - współczynnik kierunkowy
możemy wyliczyć deltę
możemy wyliczyć miejsca zerowe
i przejść do postaci iloczynowej
możemy wyliczyć wierzchołek
i przejść do postaci kanonicznej

POSTAĆ KANONICZNA

Co nam daje?
p i q - współrzędne wierzchołka
a - współczynnik kierunkowy

Z postaci kanonicznej przechodzimy do ogólnej

poprzez rozwinięcie wzoru skróconego mnożenia
kanoniczna ogólna

POSTAĆ ILOCZYNOWA

Co nam daje?
x1 oraz x2 - miejsca zerowe funkcji
a - współczynnik kierunkowy
Jeśli funkcja kwadratowa nie ma miejsc
zerowych, to postać iloczynowa nie istnieje!

Z postaci iloczynowej przechodzimy do funkcji

iloczynowa ogólna ogólnej poprzez wymnożenie nawiasów

25
 Do samodzielnej nauki warto uzupełnić kartę wzorów o brakujące wzory
czy komentarze, które ułatwiają
K A R T Anam
WZzrozumienie
O R Ó W i rozwiązywanie zadań.
Dzięki temu ograniczamy korzystanie z internetu. Staraj się korzystać z
niej jak najwięcej, by przyzwyczaić się do jej specyficznej formuły.
TAKĄ KARTĘ DOSTANIESZ NA MATURZE!

NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ?

delta

p to pierwsza współrzędna wierzchołka - często jest tak nazywane w zadaniach maturalnych

a < 0 to mamy smutną a > 0 to mamy wesołą

buźkę buźkę

26
 ściąga do równań
i nierówności
kwadratowych

zwróć uwagę na znak “-” przed p!

jeśli delta jest ujemna to

postać iloczynowa nie istnieje

to jest potrzebne
jedynie na rozszerzeniu

STUDENCKI TIP OD NATI

Umiejętność swobodnego przechodzenia między
jedną postacią funkcji a drugą jest bardzo istotna!

27
 Potrzebujesz więcej
Przykłady zadań maturalnych przykładów? Odwiedź
nasz kanał na YouTube :)

Zadanie 1.

W zadaniu mamy postać kanoniczną. Sprowadzamy funkcję do postaci ogólnej,

aby wyznaczyć deltę, a następnie miejsca zerowe. Jak to zrobić? Rozwijamy wzór
skróconego mnożenia (x-13)^2, a następnie dodajemy do siebie to, co możemy.

Postać ogólna :)

Zadanie 2.

f(3)=4 oznacza, że mamy jakiś punkt, który ma

współrzędne x=3 i y=4. Podstawiamy 3 i 4 do
wzoru z zadania, aby wyliczyć niewiadome c.

Znamy cały wzór, zatem możemy wyliczyć wartość funkcji

dla x=1, czyli f(1).

28
 Zadanie 3.

1. Wyznaczamy dziedzinę.
Mianownik nie może być zerem!

2. Przyrównujemy licznik do zera - jeśli licznik będzie

zerem, to całość będzie zerem, np. 0/8 = 0.

3. Przyrównujemy każdy nawias do zera.

Liczba podniesiona do kwadratu nigdy

nie jest ujemna!
Brak rozwiązań
(nigdy nie ujemne)

Zadanie 4.

1. Wymnażamy nawias przez x.

2. W równaniach i nierównościach
kwadratowych przenosimy wszystko na lewą
stronę. Po prawej stronie zostaje 0.

3. Szukamy miejsc zerowych funkcji 4. a>0 (a=2), mamy wesołą buźkę. Zaznaczamy obszar
kwadratowej, aby móc ją narysować. pod osią OX, bo w nierówności mamy znak <0.

29
 Zadanie 5.
To zadanie jest rozwiązane na YouTube!

1. Wszystko przenosimy na lewą stronę.

Po prawej stronie zostaje 0.

2. Gdy x jest do 3. potęgi, zawsze szukamy, co możemy

wyłączyć przed nawias (szukamy wspólnych elementów).
Wspólnym Wspólnym
elementem jest 2x elementem jest 3

3. Powstają dwa takie same nawiasy

- wyłączamy je przed nawias.

4. Przyrównujemy środek każdego

Wzór skróconego nawiasu do zera i otrzymujemy
mnożenia rozwiązania.

Zadanie 6.

1. Po prawej już stoi 0, więc zaczynamy od szukania -

czy możemy coś wyłączyć przed nawias? Czy jest
Wzór skróconego
jakiś wzór skróconego mnożenia?
mnożenia

2. Przyrównujemy środek każdego

nawiasu do zera i otrzymujemy
rozwiązania.

Brak rozwiązań
(zawsze większe od 0)

30
Twoja kolej, czyli zadania z CKE

STUDENCKI TIP OD NATI

Potrzebujesz pomocy w rozwiązaniu zadań?
Zapraszamy na naszego Discorda.
Z chęcią pomożemy! Materiały możesz
również wydrukować

Zadanie 1.

Zadanie 2.

31
 Materiały możesz
również wydrukować

Zadanie 3.

Zadanie 4.

32
Zadanie 5.

33
 Inne funkcje

HIPERBOLA

Własności:

posiada dwie asymptoty

(nigdy nie przetnie się
z tymi liniami) - na rysunku
asymptoty są w x=0 i y=0

FUNKCJA LOGARYTMICZNA

Własności:

zawsze przecina oś X w 1

FUNKCJA WYKŁADNICZA

Własności:

a>0
zawsze przecina oś Y w 1

34
 wspieramy
po studentcku
przedsię
praktyka
biorczość

nauka inicjatywa

Dziękujemy za wspólną naukę. Mamy nadzieję,

że zdobywanie wiedzy było dla Ciebie
przyjemne. Do zobaczenia na studiach!

Powodzenia!

ŚLEDŹ DALEJ!
I DOŁĄCZ DO
STUDENCKIEJ
SPOŁECZNOŚCI!

www.tumatura.pl @kanalstudencki
@tuMATURA @kanal.studencki
www.kanalstudencki.pl

Wydane przez Fundację Kanał Studencki. [email protected]

Wszelkie prawa zastrzeżone. Podręcznik
integralny z zajęciami tuMATURA, dostępnymi
na: www.tumatura.pl