1.

Modelowanie w wydymałce:

1.Modele materiału
– molekularny model monokryształu z defektami struktury
(dyslokacjami)
– polikryształ – mieszanina ziarn w metalach i stopach
– ośrodek ciągły sprężysto-plastyczny
– ośrodek ciągły lepko-plastyczny
– ośrodek ciągły sprężysto-plastyczny z defektami (szczelinami)
– łańcuchy wielocząsteczkowe - polimery
2.Modele postaci (kształtu)
– pręt – pręt cienkościenny
– tarcza – płyta
– powłoka – element przestrzenny
– model dyskretny ciała
3.Modele obciążenia
– siła skupiona
– para sił (moment)
– siła powierzchniowa, siła wzdłuż linii
– siła objętościowa lub masowa
Rodzaje obciążeń
– statyczne – stałe w czasie
– dynamiczne – zmienne w czasie
Zmiany w czasie obciążenia
– losowe – proces stochastyczny
– zdeterminowane – okresowe lub nieokresowe
– nagłe – udarowe
4.Modele złomu (zniszczenia mechanicznego)
– złom spowodowany obciążeniem statycznym
– zmęczenie niskocyklowe materiału
– zmęczenie wysokocyklowe materiału
– złom w wyniku długotrwałego stałego obciążenia
– pękanie plastyczne lub kruche
Kontinuum materialne – jednorodny, izotropowy ciągły ośrodek odkształcalny, wypełniony równomiernie masą.
Odkształcenie sprężyste – pojawia się z chwilą przyłożenia obciążenia i znika z chwilą odciążenia ciała
Odkształcenie trwałe (plastyczne) – pozostaje po usunięciu obciążenia. Udział odkształcenia trwałego rośnie
wraz ze wzrostem obciążenia

2. 3. 4. 5. Charakterystyki geometryczne przekroju poprzecznego pręta.

Rownolegle, obrocony. Glowne momenty
Pręt prosty. Bryła o dominującym wymiarze w kierunku osi, utworzona przez kolejne położenia pewnej figury
płaskiej (przekroju normalnego) przemieszczającej się w kierunku prostopadłym do swojego położenia
pierwotnego.
6. Ściskanie/rozciąganie pręta prostego. Warunki równowagi, warunki
geometryczne i zależności fizyczne.
Elementarne przypadki wytrzymałości pręta (o dużym znaczeniu praktycznym)

1. Rozciąganie lub ściskanie pręta, w przekroju którego występuje siła normalna N.

2. Skręcanie pręta o przekroju kołowym (pierścieniowym), w którym działa moment skręcający Ms.

3. Zginanie równomierne proste belki, w której przekroju działa moment gnący Mg o kierunku pokrywającym
się z jedną z głównych centralnych osi bezwładności tego przekroju.

4. Ścinanie pręta, w którego przekroju działa siła poprzeczna T skierowana wzdłuż osi symetrii przekroju oraz
pomijalnie mały moment gnący.

Założenia upraszczające.

1. Przekrój pręta pozostaje po odkształceniu płaski – założenie bardzo radykalne przy ścinaniu

2. Pręt jest wykonany z materiału liniowo-sprężystego

Dodatkowo, dla ściskania i rozciągania: – pręt o stałym przekroju A obciążony jest siłą osiową F – ciężar własny
pręta pomijamy – w przekroju normalnym pręta występuje tylko naprężenie normalne, a w przekrojach
równoległych do osi nie ma naprężeń
7. Statyczna próba rozciągania.
8. Ściskanie/rozciąganie pręta prostego z uwzględnieniem ścinania w
płaszczyźnie przekroju.

W dowolnym przekroju wewnętrznym ciała

odkształcalnego oprócz składowej normalnej wystąpi również składowa styczna stanu naprężeń,
której skutkiem jest ścinanie ciała odkształcalnego w płaszczyźnie przekroju.

Z warunków równowagi lewej części ciała odkształcalnego wynika, że: czyli:

Stąd:
Warunek równowagi elementu dx:

Siła normalna N a jej różniczka

9. Pręt ściskany/rozciągany obciążeniem ciągłym.

10. Ściskanie/rozciąganie pręta prostego. Naprężenia termiczne i montażowe.
11. Ściskanie/rozciąganie pręta prostego. Układy statycznie niewyznaczalne.
12. . Ściskanie/rozciąganie pręta prostego siłą bezwładności.
13. Skręcanie pręta prostego o przekroju kołowym. Warunki równowagi,
warunki geometryczne i zależności fizyczne.
Skręcanie jest to taki rodzaj obciążenia, w którym w wyniku działania obciążenia przekroju w postaci
momentu skręcającego M s (przyczyna) obserwujemy odkształcenie elementu konstrukcji w postaci
kąta  . Kąt ten nazywamy też kątem odkształcenia postaciowego.

Pręt o przekroju kołowym

– hipoteza płaskich przekrojów – przekrój prostopadły do osi pręta pozostaje płaski

–w przekroju normalnym do osi pręta występują wyłącznie naprężenia styczne 

Z warunków geometrycznych przedstawionych na rysunku wynika, że:

Kąt odkształcenia postaciowego zależy od punktu przekroju poprzecznego, w którym jest mierzony.

Związki fizyczne W przypadku skręcania istnieje związek pomiędzy naprężeniami a kątem

odkształcenia postaciowego (prawo Hooke’a dla ścinania):

W dalszej kolejności wyznaczamy

Rozkład naprężeń w przekroju skręcanym nie jest równomierny. Naprężenia zmieniają się liniowo od 0

w środku do wartości maksymalnej na obwodzie.

Można wykazać, że istnieje związek:

14. Skręcanie pręta prostego momentem ciągłym.

15. Skręcanie pręta o przekroju eliptycznym i prostokątnym
Nie ma zastosowania hipoteza płaskich przekrojów. Podczas skręcania przekrój jest wypaczony
(deplanacja) Osie elipsy: 2a, 2b . Przewidujemy funkcję naprężeń Prandtla

która spełnia równanie Poissona

Wskaźnik sztywności przekroju eliptycznego pręta skręcanego:

Składowe stanu naprężeń:

Czyli:
16. Zginanie belek. Zależności różniczkowe przy zginaniu. Twierdzenie
Schwedlera:
Belka – pręt obciążony siłami lub momentami zewnętrznymi, których wektory przecinają oś pręta pod
kątem prostym. x – oś belki, y,z – osie prostopadłe do osi belki

Moment gnący Mg – suma algebraiczna momentów obciążeń zewnętrznych (F – siła skupiona, q –

obciążenie rozłożone w sposób ciągły wzdłuż długości belki, tzw. obciążenie ciągłe, M – moment
skupiony) działających w płaszczyźnie przekroju belki, np. xy

Moment gnący stanowi obciążenie wybranego przekroju belki - nie należy mylić z obciążeniem

zewnętrznym. Czyli

Siła poprzeczna (tnąca) T – suma algebraiczna składowych sił zewnętrznych prostopadłych do osi
belki, działających w płaszczyźnie przekroju belki (np. xy) po lewej stronie rozważanego przekroju

poprzecznego belki
Zginanie nierównomierne – Mg≠0, T≠0

Zginanie równomierne (czyste) – Mg≠0, T=0 – belki o dużej rozpiętości

Założenie upraszczające – wówczas siły zewnętrzne obciążające ciało odkształcalne można

zredukować do pary sił obciążającej określony przekrój.

Ścinanie pręta – Mg=0, T≠0 – belki o bardzo małej rozpiętości

Po przekształceniu
3. Wykresy momentów gnących oraz sił poprzecznych
17. Zginanie belek. Założenia czystego zginania. Naprężenia normalne w
przekroju zginanym.
Założenia czystego zginania:
1.Hipoteza płaskich przekrojów – zaznaczone przekroje nie zmieniają się co do kształtu, każdy przekrój
poprzeczny ciała odkształcalnego pozostaje w jednej płaszczyźnie

2.Podczas czystego zginania występuje oś obojętna. Włókna leżące powyżej tej osi są rozciągane
natomiast włókna leżące poniżej tej osi są ściskane. Oznacza to, że włókna belki zginanej pracują w
jednoosiowym stanie naprężeń.

3.Naprężenia w belce zginanej przyjmują rozkład liniowy.

W praktyce obliczeniowej najczęściej stosowanymi modelami konstrukcji zginanych s ą belki

odkształcalne st ąd nasze rozwa żania upro ścimy do czystego zginania

Rozwa żmy stan naprężeń w belce zginanej przyjmując promień osi obojętnej ρ, za ś odległość punktu
przekroju mierzoną od osi obojętnej wzdłuż współrzędnej z. Można wykazać, że naprężenia σ x
spełniają zależność:

Wynika stąd, że przyjmują one wartość maksymalną

Związek pomiędzy momentem gnącym a naprężeniami w przekroju zginanym.

Jeżeli przekrój zginany obraca się wokół osi y1 to zgodnie z założeniem czystego zginania para sił musi
działać w płaszczyźnie xz. Przy określaniu znaku momentu gnącego stosujemy następującą zasadę.

Dla przekroju zginanego rozpatrujemy warunki równowagi statycznej.

Warunkiem równowagi wewnętrznej jest moment statyczny równy 0.
18. Ugięcie belki. Równanie różniczkowe 2-go rzędu.
-//-
19. Ugięcie belki. Równanie różniczkowe 4-go rzędu.
Równanie osi ugiętej belki:

Prosta oś belki po odkształceniu staje się krzywą płaską, którą opisuje równanie (x).

Przy uwzględnieniu tylko małych przemieszczeń punktów osi w kierunku osi y, obowiązują
następujące związki:

Czyli gdzie:

(x) – ugięcie,

(x) – kąt ugięcia zwany inaczej kątem nachylenia stycznej do osi krzywej (x) w mierze łukowej
(równy kątowi obrotu przekroju belki);

Jeśli uwzględni się wyrażenia na krzywiznę osi belki: – wynikające ze związków fizycznych:

Gdzie:

to otrzyma się zależność:

co ostatecznie prowadzi do równania różniczkowego drugiego rzędu osi ugiętej belki:

Rozwiązania różniczkowego równania osi ugiętej belki mają

postać:
gdzie C i D – stałe całkowania, zależne od warunków brzegowych

ACHTUNG!

1. Rozwiązanie różniczkowego równania osi ugiętej belki jest możliwe tylko wówczas, gdy moment
gnący Mgx jest funkcją ciągłą dwukrotnie całkowalną.

2. Dla belek obciążonych kilkoma siłami skupionymi i momentami równanie różniczkowe całkuje się
przedziałami tzn. dla każdego z przedziałów układa się odrębne równanie momentów gnących Mgx,
a tym samym różniczkowe równanie osi ugiętej.

3. Różniczkowych równań osi ugiętej jest tyle, ile przedziałów, a stałych całkowania jest więcej.

4. Aby wyznaczyć stałe całkowania należy uwzględnić warunki brzegowe na końcach belki oraz
równania ciągłości belki, czyli nierozdzielności przemieszczeń i kątów ugięć na końcach przedziałów.

CZWARTY RZOND
Dla znanej już belki warunki brzegowe mają postać:

Uwaga! Znak minus kąta ugięcia B wynika stąd, że jest on odmierzany od osi y do x. Znak minus przy
ugięciu  B wynika stąd, że przemieszczenie  B ma zwrot przeciwny do osi y. Największa wartość
bezwzględna ugięcia belki nosi nazwę strzałka ugięcia i oznaczana jest literą f

Dla analizowanej belki:

Strzałka ugięcia świadczy o sztywności belki. W praktyce inżynierskiej, strzałkę ugięcia wyznacza się
dla danego fragmentu konstrukcji (np. wału), a następnie porównuje się ją z wartością dopuszczalną.
W zależności od rodzaju i przeznaczenia konstrukcji przyjmuje się dopuszczalną strzałkę ugięcia fdop :

f <= fdop warunek sztywnosci gdzie:

20. Ugiecie belki. Metoda Clebscha:
Rozwiązywanie równania osi ugięcia belek zginanych o n przedziałach zmienności obciążenia wymaga
wyznaczenia 2n stałych całkowania. Zagadnienie upraszcza się zawsze tylko do dwóch stałych
całkowania po zastosowaniu metody Alfreda Clebscha (1833-1872):

1. Początek współrzędnej x dla wszystkich przedziałów musi być wspólny (zazwyczaj lewy koniec
belki). Formułując równanie Mgx, należy uwzględnić tylko siły zewnętrze działające po lewej stronie
przekroju

2. Obciążenie ciągłe q należy w razie potrzeby przedłużyć do końca belki, przykładając na końcowym
odcinku obciążenie o zwrocie przeciwnym.

3. Moment gnący spowodowany momentem skupionym M, siłą skupioną F, lub obciążeniem

ciągłym q zapisuje się odpowiednio w formie:

Współrzędna a określa miejsce przyłożenia M, F, albo początek obciążenia ciągłego q na belce.

Całkowanie przeprowadza się względem x  a.

21. Pręt ścinany. Naprężenia styczne przy zginaniu.

Rozważmy odcinek belki dx o małej rozpiętości poddany zginaniu nierównomiernemu T  0 , M g  0 ,
o przekroju prostokątnym (podstawa o wymiarze b, i wysokości h).
Równanie równowagi odciętej dolnej części elementu belki ma postać:

Ostatecznie otrzymujemy wzór Żurawskiego opisujący rozkład naprężeń

stycznych wywołanych siłą poprzeczną T w przekroju belki:

Wzór ten ma również zastosowanie, jeśli szerokość b zmienia się wzdłuż wysokości przekroju. W
przekroju prostokątnym rozkład naprężeń  jest paroboliczny:
Jeśli oś symetrii przekroju poprzecznego pręta nie pokrywa się z linią działania siły poprzecznej T, to
wystąpi również moment skręcający Ms:

Wówczas oprócz ścinania wywołanego siłą T, występuje również skręcanie momentem skręcającym

Ms.

Moment skręcający Ms jest równoważony przez sumę momentów wywołanych przez składowe Ty i Tz

siły poprzecznej T względem środka geometrycznego przekroju S:

Jeśli obciążenie zewnętrzne będzie działać w

płaszczyźnie równoległej do osi x, przechodzącej przez środek ścinania K, to spowoduje ścinanie bez
dodatkowego skręcania. Jeśli przekrój poprzeczny pręta ma oś symetrii, to środek ścinania leży na
niej, natomiast gdy przekrój ma dwie osie symetrii, to środek ścinania K, pokrywa się ze środkiem
geometrycznym S. W obliczeniach technicznych typowych elementów o małych polach powierzchni
przekrojów poprzecznych (nitów, sworzni, spoin pachwinowych) przyjmuje się uproszczenie, że
naprężenia styczne są rozłożone równomiernie na powierzchni przekroju. Wówczas naprężenia
styczne  są stałe w całym przekroju i równają się naprężeniom stycznym średnim śr: