2019 - 2020 OLiJP Testy
2019 - 2020 OLiJP Testy
2019 - 2020 OLiJP Testy
II. [1 p.]
Oto fragment hasła ze Słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego. Pod
hasłem zamieszczono przykład zdania zawierający słowo omówione w artykule hasłowym.
Na podstawie kwalifikacji słownikowej oceń poprawność podanego zdania, wpisując znak (+)
lub (−).
ewidentny […] erud. «oczywisty, jasny, wyraźny»: ewidentne kłamstwo, nadużycie. ● Używane
tylko w połączeniu z wyrazami o treści nacechowanej negatywnie.
NAZWA
DOPEŁNIACZ ZDANIE OCENA
MIEJSCOWŚCI
Bliszcze Bliszczów W minioną sobotę w Bliszczach wybuchł pożar,
który zniszczył trzy gospodarstwa.
……………………………………………………
Borodyska Borodysk W Borodysce przyszły na świat sześcioraczki.
…………………………………………………….
Borowa Borowy W Borowej większość gospodarzy poparła
nowego sołtysa. ………………………………..
1
GRUPA A
V. [2 p.]
a) Podkreśl to połączenie wyrazowe, które jest idiomem: ktoś myje ręce, ktoś umywa ręce.
b) Wyjaśnij jego znaczenie:
………………………………………………………………………………………………………………………
c) Użyj tego idiomu w odpowiednim kontekście, by uwydatnić jego znaczenie:
…………………………………………………………………………………………………………………………
VI. [3 p.]
Spośród podanych wyrazów wypisz te, które są we współczesnej polszczyźnie podzielne
słowotwórczo. Wszystkie te derywaty utworzone zostały za pomocą przyrostków mających taką
samą formę (-ka), ale różniących się znaczeniem. Wybierz i omów cztery różne znaczenia
wprowadzane przez tę wspólną formę. Możesz to zrobić na przykład tak:
stolar-ka ‘oznaczenie ogółu czynności wykonanych przez stolarza’ lub ‘czynności składające się na
pracę / zawód stolarza’ albo ‘-ka tworzy nazwę czynności wykonywanych przez stolarza’
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
VII. [3 p.]
Odpowiedz na pytania, odnosząc się do podanego fragmentu Dworzanina polskiego Łukasza
Górnickiego.
Dworzaninowi barzo tego potrzeba, iżby był ku wszytkiemu ochoczy, czerstwy i sposobny. Dopiero
chcę, aby był dobrze wyćwiczonym w tym wszytkim, co żołnierzowi umieć należy, jako w tym naprzód,
aby umiał dobrze z każdą bronią tak pieszo, jako i na koniu, a ich wszytki znał i wiedział fortele, a
zwłaszcza tych broni, których najbarziej używają u dworu […]. Umiejętność tedy rycerskiego prawa
wielki w tej mierze pożytek Dworzaninowi przyniesie, i uczyni go hamownym i ostrożnym w mowie.
Takież też i umiejętność z rozmaitemi broniami nie telko mu się do potrzeby przygodzi, ale i do
krotochwile, abowiem bywają na dworze turnieje piesze, turnieje konne, bywa szermowanie, bywają
gonitwy przed panem i oczyma wszytkich ludzi, gdzie, iżby się Dworzanin dobrze popisał, musi nad to,
co jest mianowane, siła umieć, musi być dobrym jezdcem, musi koń znać, wieść ji pięknie, i
kształtownie na nim siedzieć.
a) W jakim znaczeniu użyte zostały słowa czerstwy i szermowanie?
.......................................................................... ………………………………………………………
b) Jaką częścią mowy jest wyrażenie ji i w jakim przypadku zostało użyte?
...............................................................................................................................................................
c) Jaką postać musiałaby mieć we współczesnej polszczyźnie fraza Dworzanin […] musi koń
znać? Na czym polega różnica?...................................................................................................
.............................................................................................................................................................
2
GRUPA A
VIII. [9 p.]
Zanalizuj składniowo następujące wypowiedzenie wielokrotnie złożone:
a) wyodrębnij wypowiedzenia składowe (postaw kreski w odpowiednich miejscach lub wypisz)
i ponumeruj je;
b) narysuj schodkowy wykres wypowiedzenia;
c) nazwij typy wypowiedzeń składowych.
3
GRUPA A
IX. [8 p.]
Jan Lechoń
Po różnych ścieżkach
Po różnych ścieżkach i drożynach chodzę,
Nie wiedząc jeszcze, w którą iść mam stronę.
Chwasty na mojej bujnie rosną drodze,
Kamienie na niej leżą rozrzucone.
4
GRUPA B
ewidentny […] erud. «oczywisty, jasny, wyraźny»: ewidentne kłamstwo, nadużycie. ● Używane tylko
w połączeniu z wyrazami o treści nacechowanej negatywnie.
NAZWA
DOPEŁNIACZ ZDANIE OCENA
MIEJSCOWŚCI
Chominna Chominnej W minioną sobotę w Chominnie wybuchł pożar,
który zniszczył trzy gospodarstwa……………….
Choroń Choronia W Choroni większość gospodarzy poparła
nowego sołtysa…………………………………….
Chorzele Chorzel W Chorzelach przyszły na świat sześcioraczki.
……………………………………………………….
1
GRUPA B
V. [2 p.]
a) Podkreśl to połączenie wyrazowe, które jest idiomem: ktoś wycina coś na pniu, ktoś sprzedaje
coś na pniu.
b) Wyjaśnij jego znaczenie:
…………………………………………………………………………………………………………………………
c) Użyj tego idiomu w odpowiednim kontekście, by uwydatnić jego znaczenie:
…………………………………………………………………………………………………………………………
VI. [3 p.]
Spośród podanych wyrazów wypisz te, które są we współczesnej polszczyźnie podzielne
słowotwórczo. Wszystkie te derywaty utworzone zostały za pomocą przyrostków mających taką
samą formę (-ka), ale różniących się znaczeniem. Wybierz i omów cztery różne znaczenia
wprowadzane przez tę wspólną formę. Możesz to zrobić na przykład tak:
murar-ka ‘oznaczenie ogółu czynności wykonanych przez murarza’ lub ‘czynności składające się na
pracę / zawód murarza’ albo ‘-ka tworzy nazwę czynności wykonywanych przez murarza’
obróbka, nakładka, gratka, serwatka, gałązka, porzeczka, spinka, swatka, artystka
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
VII. [3 p.]
Odpowiedz na pytania, odnosząc się do podanego fragmentu Dworzanina polskiego Łukasza
Górnickiego.
Dworzaninowi barzo tego potrzeba, iżby był ku wszytkiemu ochoczy, czerstwy i sposobny. Dopiero
chcę, aby był dobrze wyćwiczonym w tym wszytkim, co żołnierzowi umieć należy, jako w tym naprzód,
aby umiał dobrze z każdą bronią tak pieszo, jako i na koniu, a ich wszytki znał i wiedział fortele, a
zwłaszcza tych broni, których najbarziej używają u dworu […]. Umiejętność tedy rycerskiego prawa
wielki w tej mierze pożytek Dworzaninowi przyniesie, i uczyni go hamownym i ostrożnym w mowie.
Takież też i umiejętność z rozmaitemi broniami nie telko mu się do potrzeby przygodzi, ale i do
krotochwile, abowiem bywają na dworze turnieje piesze, turnieje konne, bywa szermowanie, bywają
gonitwy przed panem i oczyma wszytkich ludzi, gdzie, iżby się Dworzanin dobrze popisał, musi nad to,
co jest mianowane, siła umieć, musi być dobrym jezdcem, musi koń znać, wieść ji pięknie, i
kształtownie na nim siedzieć.
a) Jaką postać musiałoby mieć we współczesnej polszczyźnie pogrubione wyrażenie we frazie
aby umiał dobrze z każdą bronią tak pieszo, jako i na koniu, a ich wszytki znał?
Na czym polega różnica?
...............................................................................................................................................................
b) W jakim znaczeniu użyte zostały słowa hamowny i krotochwila?
....................................................................... .............................................................................
c) Jaką częścią mowy jest wyrażenie ji i w jakim przypadku zostało użyte?
...............................................................................................................................................................
2
GRUPA B
VIII. [9 p.]
Zanalizuj składniowo następujące wypowiedzenie wielokrotnie złożone:
a) wyodrębnij wypowiedzenia składowe (postaw kreski w odpowiednich miejscach lub
wypisz) i ponumeruj je;
3
GRUPA B
IX. [8 p.]
Jan Lechoń
Po różnych ścieżkach
Po różnych ścieżkach i drożynach chodzę,
Nie wiedząc jeszcze, w którą iść mam stronę.
Chwasty na mojej bujnie rosną drodze,
Kamienie na niej leżą rozrzucone.
4
GRUPA A − KLUCZ
IV. [Tylko za poprawne wskazanie wszystkich rzeczowników - 1,5 p.] dziewczęta, grabie, studenci.
V. [2 p.]
a) i b) Za poprawne podkreślenie ktoś umywa ręce oraz podanie jego znaczenia − 1 p.
‘dystansować się od czegoś | odżegnywać się od czegoś | nie brać w czymś udziału | nie uczestniczyć w czymś’
- i temu podobne wyjaśnienie (może być dłuższym tekstem lub mieć postać typu: ‘ktoś dystansuje się od czegoś’
itd.)
c) Za użycie w poprawnym kontekście − 1 p.
np. Janek zwykle umywał ręce od naszych pomysłów, żeby iść na wagary. Po rozwodzie Jan umywał ręce od
odpowiedzialności za wychowanie syna.Gdy rozmawiamy o wagarach, Janek umywa ręce itp.
VI. [3 p.]
Za poprawne wypisanie wszystkich wyrazów podzielnych 1 p.
Za omówienie czterech wybranych znaczeń 4 x 0,5 p. = 2 p.
ranka, nakrętka, spłuczka, powtórka, płaczka, harcerka
ranka – zdrobnienie // nazwa zdrobniała // oznaczenie rzeczy małych // mała rana / gałązka itp.
nakrętka – nazwy obiektów czynności // oznaczenie tego, co się nakręca / nakłada // to, co się na coś nakręca /
nakłada itp.
spłuczka – nazwy narzędzi czynności // oznaczenie tego, co służy do wykonania czynności / to, czego się używa
do spłukiwania / spinania itp.
powtórka – nazwy czynności // to, że się powtarza / obrabia // czynność powtarzania /obrabiania itp.
płaczka – nazwa nosicielki cechy, ew. wykonawczyni czynności // osoba płci żeńskiej, która ma skłonność do
płaczu // ta, która płacze itp.
harcerka– nazwy żeńskie // oznaczenie żeńskości // osoba płci żeńskiej
VII. [3 p.]
Po jednym punkcie (3 x 1 p.) za poprawną odpowiedź na każde z trzech pytań.
a) czerstwy – ‘żywotny, raźny, dziarski’, szermowanie ‘szermierka, posługiwanie się szablą lub inną białą
bronią’
b) ji – zaimek, biernik;
c) Dworzanin […] musi konia znać; biernik współcześnie powinien być równy dopełniaczowi, a nie
mianownikowi, ponieważ rzeczownik koń ma rodzaj męskożywotny.
1
GRUPA A − KLUCZ
VIII. [9 p.]
1a 1b
─── ---------------------- ――
• 2 3 • 5
• ―― i ―― • ――
• 4 • 6
• ―― • ――
Uwaga:
Uczniowie mogą spójnik i uznać za początek zdania trzeciego lub koniec drugiego; wtedy między zdaniem 2.
a 3. na wykresie powinni narysować przerywane kreski lub punkciki.
IX. [8 p.]
2
GRUPA B − KLUCZ
IV. [Tylko za poprawne wskazanie wszystkich liczebników 1,5 p.] nożyczki, kurczęta, nauczyciele.
V. [2 p.]
a) i b) Za poprawne podkreślenie ktoś sprzedaje coś na pniu oraz podanie jego znaczenia − 1 p.
‘natychmiast | od razu’ - i temu podobne wyjaśnienie (może być dłuższym tekstem lub mieć postać typu: ‘ktoś
sprzedaje coś od razu’ itd.)
c) Za użycie w poprawnym kontekście − 1 p.
np. Janek sprzedał na pniu swoje sportowe buty. Janek wyznaczył niską cenę za swoje sportowe buty. Nic
dziwnego, że sprzedał je na pniu. itp.
VI. [3 p.]
Za poprawne wypisanie wszystkich wyrazów podzielnych − 1 p.
Za omówienie czterech wybranych znaczeń 4 x 0,5 p. = 2 p.
obróbka, nakładka, gałązka, spinka, swatka, artystka
gałązka – zdrobnienie // nazwa zdrobniała // oznaczenie rzeczy małych // mała rana / gałązka itp.
nakładka – nazwy obiektów czynności // oznaczenie tego, co się nakręca / nakłada // to, co się na coś nakręca /
nakłada itp.
spinka – nazwy narzędzi czynności // oznaczenie tego, co służy do wykonania czynności / to, czego się używa do
spłukiwania / spinania itp.
obróbka – nazwy czynności // to, że się powtarza / obrabia // czynność powtarzania /obrabiania itp.
swatka – nazwy wykonawczyń czynności // osoba płci żeńskiej, która swata // ta, która swata itp.
artystka – nazwy żeńskie // oznaczenie żeńskości // osoba płci żeńskiej
VII. [3 p.]
Po jednym punkcie (3 x 1 p.) za poprawną odpowiedź na każde z trzech pytań.
a) a je wszytki znał; zaimek powinien mieć formę niemęskoosobową (biernik l. mn. równy mianownikowi,
nie dopełniaczowi), ponieważ odsyła do różnych rodzajów broni.
b) hamowny – ‘taki, który umie się hamować, powściągliwy, opanowany’; krotochwila – ‘zabawa,
rozrywka’;
c) ji – zaimek, biernik.
1
GRUPA B − KLUCZ
VIII. [9 p.]
a) Za poprawny podział i numerację: 6 x 0,5 p. = 3 p.
1
――
• 2 3
• ―― i ――
• 4a 4b
• ―― ------- ――
• 5 • • 6
• ―― • • ――
c) Za poprawne nazwanie typu zdań skladowych: 6 x 0,5 p. = 3 p.
Uwaga:
Uczniowie mogą spójnik i uznać za początek zdania trzeciego lub koniec drugiego; wtedy między zdaniem 2.
a 3. na wykresie powinni narysować przerywane kreski lub punkciki.
IX. [8 p.]
1. ścieżka drożyna 1 p.
Za rozpoznanie wyrazów bliskoznacznych 0,5 p. łącznie; za formy mianownika - 0,5 p.
2. epitet: nieznanego – przymiotnik 0.5 p. + 0.5 p. = 1 p.
3. iść – aspekt niedokonany,
zawracać – aspekt niedokonany,
zginąć – aspekt dokonany
Za wypisanie 3 bezokoliczników – 1 p. (za 2 lub 1 – 0,5 p.);
za poprawne podkreślenie bezokolicznika zginąć – 0,5 p.
za poprawne rozpoznanie aspektów – 3 x 0,5 p. Łącznie 3 p.
4. Mijam ostrożnie kamienie i głogi 1 p.
5. Nie wiem, gdzie moje powiodą mnie drogi,
Nie wiem, czy jutro na wschodzie zapłonie,
Zdania podrzędne dopełnieniowe. 0.5 p. + 0.5 p. = 1 p.
6. 11 (5 + 6) 1 p.
(Uwaga: za rozpoznanie jedenastozgłoskowca bez podania średniówki: 0,5 p.)