Heurystyka dostępności psychicznej i reprezentatywności

1. O czym mówi heurystyka dostępności psychicznej?

Heurystyka dostępności psychicznej mówi o tym ,że zdarzenia są tym bardziej prawdopodobne, im
łatwiej można je zaktualizować w pamięci trwałej.

Przykład: pytamy jednostkę jakie jest ryzyko zawału serca u ludzi w średnim wieku. Na podstawie
„znalezionych” przypadków w pamięci formułuje ona sąd o prawdopodobieństwie.

Sąd ten nie zależy od zasobu wiedzy badanego, ale od wiedzy jaką sobie aktualnie przypomniał
(zaktualizował.

2. Od czego zależy szacunek prawdopodobieństwa (subiektywnego) wg heurystyki

dostępności psychicznej?

Zgodnie z heurystyką dostępności psychologicznej zdarzenie jest tym bardziej

prawdopodobne im łatwiej można „skonstruować” przykłady takiego zdarzenia ( w przypadku
kiedy człowiek ma styczność z nową sytuacją i nie może zaktualizować wiedzy, bo po prostu jej
nie posiada.

Wg heurystyki dostępności psychicznej szacunek prawdopodobieństwa zależy również od

rodzaju informacji oraz sposobu jej zakodowania. Ważniejsze są dane poglądowe, takie jak
scenariusze wydarzeń, niż abstrakcyjne takie jak statystyki.

Przykład: człowiek, który miał styczność z dużą ilością wypadków lub oglądał wypadki
chociażby w tv, będzie wyżej oceniał prawdopodobieństwo takich zdarzeń niż ten, który posługuje
się tylko statystyką.

3. O czym mówi heurystyka reprezentatywności?

- Heurystykę trudniej jest opisać niż wykorzystać w procesie przewidywania,

-stosując ją decydent bada, jaki jest stopień podobieństwa miedzy przewidywaniem zdążeniem
( próbką) a populacją z której pochodzi. Gdy zdarzenie to przypomina populację z punktu
widzenia cech uznanych przez niego za ważne, to staje się ono reprezentatywne, zdarzenie
bardziej reprezentatywne ocenia się jako bardziej prawdopodobne.

Przykład: człowiek A, którego cechuję dążenie do zrozumienia świata, bezinteresowność i

niestabilność emocjonalna, będzie dla większości z większym prawdopodobieństwem
fizykiem niż menadżerem, gdyż cechy te są w populacji znane jako cechy naukowca.

- Decydent bada nie tylko podobieństwo między przewidywanym zdarzeniem a populacją, lecz
również podobieństwo miedzy tym zdarzeniem a procesem losowy, który je wytworzył .
 4. Dlaczego zdarzenie reprezentatywne nie powinno zawierać żadnych układów
regularnych i żadnych prawidłowości wg heurystyki reprezentatywności?

Zdarzenie reprezentatywne nie powinno zawierać żadnych układów regularnych i żadnych

prawidłowości. Jeżeli takie zawiera staje się niereprezentatywne dla procesu losowego i
dlatego ludzie traktują je jako mało prawdopodobne.
Przykład: rzut monetą 00RR (2 razy orzeł i 2 razy reszka)
Zawiera podwójną alternacje więc wydaje się mało prawdopodobna.

Teoria perspektywy.
1 Na czym polega efekt obramowania?

Efekt obramowania polega na tym, że użycie określonych słów w celu przedstawienia problemu
decyzyjnego lub też przedstawienie go w określonym kontekście wyzwala zupełnie rożne
reprezentacje poznawcze owego problemu. A różne reprezentacje poznawcze prowadzą do
zasadniczo rożnych decyzji , choć sama istota problemu pozostaje niezmienna. Słowa lub
kontekst sprawiają, że decydent jak gdyby nakłada na problem specyficzne ramy, przez co
skłonny jest do podjęcia decyzji zgodnych z ramą, a unikania rozwiązań które byłyby z nią
niezgodne.

2. Co to jest asymetria pozytywno-negatywna?

To niejednakowe traktowanie przez ludzi danych pozytywnych i negatywnych.

Inaczej wartościujemy zysk niż strat, chociaż jedne i drugie są wyrażone w porównywalnych
jednostkach np. pieniądzach.

3.Co przedstawia krzywa wartości dla zysków i strat wg Kahnemanna i Tversky`ego i jakie można
podać przykłady jej obowiązywania w różnych obszarach życia?

Zależność satysfakcji / dyssatysfakcji od obiektywnej wartości zysku/straty jest krzywoliniowa.

Linia ta ma nie co inny kształt w przypadku zysków i strat. Po stronie zysków obserwujemy
zjawisko szybkiego spłaszczania się krzywej , podczas gdy po stronie strat analogiczna
zależność jest znacznie bardziej stroma. Oznacza to , że wraz ze wzrostem zysków coraz
trudniej ludzi zadowolić , a wraz ze wzrostem strat coraz łatwiej ich sfrustrować . Dopiero dalsze
narastanie obiektywnej straty doprowadza do spłaszczenia się krzywej również po stronie strat,
następuje to jednak znacznie później niż w przypadku zysyku.
Uczenie się a rozwiązywanie problemów
1. Na czym polega uczenie się w sytuacji problemowej wg Thorndike'a?

- W toku rozwiązywania problemy organizm wykorzystuje ubiegłe doświadczenia,

- organizm uczy się poprzez rozwiązywanie nowego dlań zadania,
Kiedy rozwiązanie problemu jest warunkiem uzyskania nagrody lub uniknięcia kary ,to przy
powtarzaniu się tej sytuacji organizm wykorzystuje swoje dotychczasowe doświadczenie z
danym problemem. Powtarzanie tej sytuacji wpływa na znaczne skrócenie czasu
wykonywania i na zmniejszenie liczby błędów, świadczy to o opanowaniu problemu i
możliwości powtarzania jego rozwiązana bez konieczności powtarzania samego procesu
dochodzenia do rozwiązania.

2. Na czym polegał eksperyment Köhlera na szympansie Sułtan?

Szympans imieniem Sułtan, znajdował się w dużej klatce, u sufitu której zwisał banan,
wewnątrz klatki leżał jeden kij, na zewnątrz dwa inne których nie mógł dosięgnąć. Sułtan
przyciągnął je do klatki kijem, którego posiadał w klatce. Jednak żadnym z nich nie mógł
dosięgnąć banana. Dopiero kiedy sczepił razem dwa kije, mógł osiągnąć ten cel.
Był on jedynym z badanych, który osiągnął ten cel. Co więcej kiedy znalazł się powtórnie w
tej sytuacji zrobił to bez błędnych prób. Właściwe rozwiązanie nastąpiło nagle, a nie drogą
eliminacji błędnych prób. Kohler określił to jako wgląd w sytuację problemową.

3. Co to jest wgląd w sytuację problemową?

Jest to nagłe zrozumienie, na czym polega problem, i przytacza się wiele przykładów
występowania tego zjawiska w myśleniu ludzi. Rzeczą charakterystyczną dla rozwiązań
osiągniętych przez wgląd jest ich trwałość tzn. przy powtórzeniu sytuacji problemowej wgląd
pojawia się szybciej niż wystąpił w sytuacji pierwotnej. Wyuczona zostaje jakby tendencja do
osiągania rozwiązywania przez wgląd w nowych sytuacjach.
Transfer w uczeniu się.
1. Co to jest transfer pozytywny i negatywny?
Przez transfer rozumiemy ułatwianie ( transfer pozytywny ) lub utrudnianie ( transfer
negatywny ) czynności uczenia się poprzez uczenie się uprzednie.
2. Co to jest transfer bilateralny?
Każdy człowiek może sam u siebie zaobserwować efekt tzw. transferu
bilateralnego, polegającego na tym, że czynności , które potrafimy wykonywać
jedną stroną naszego ciała (np. wszelkie nawyki ruchowe ręki prawej ), mogą
być przeniesione na drugą połowę naszego ciała, a więc w tym wypadku na
rękę lewą ).
3. Jak się ma pojęcie generalizacji bodźca i reakcji do transferu?
Generalizacja reakcji jest pewnym rodzajem transferu, takim, przy którym
podobieństwo między dwiema reakcjami – pierwotną i zgeneralizowaną – da się
określić według jakiejś skali tego podobieństwa.
Transfer specyficzny - odnosi się do określonej czynności, która zostaje
przeniesiona ( np. z tego rodzajem transferu spotykamy się podczas uczenia
się treści, w których występują elementy już wcześniej przerabiane ).
Transfer niespecyficzny - występuje wtedy, kiedy przeniesiona jest dyspozycja
do pewnego typu zachowań lub ogólna zasada postępowania ( np. wprawa
zdobyta w jednej dziedzinie jest przenoszona na inną pozornie z nią nie
związaną ).

4. Jak brzmi I prawo Josta?

• Pierwsze prawo Josta - w miarę upływu czasu siła skojarzenia starszego
słabnie wolniej.
5. Jak brzmi II prawo Josta
• Drugie prawo Josta – Jost doszedł do wniosku, że tym co faworyzuje
sytuację rozłożenia prób w czasie , jest dłuższy czas , jaki upływa od
pierwszego do ponownego uczenia się. Jeżeli dwa skojarzenia mają
jednakową siłę , lecz jedno jest starsze od drugiego, to ponowne
powtórzenie będzie bardziej faworyzowało skojarzenie starsze.

6. Od czego zależy efektywność uczenia się całościowego i uczenia się częściami?

Uczenie całościowe - polega na powtarzaniu w kolejnych próbach całego materiału.

Uczenie się częściami – zakłada uprzedni podział materiału na części, opanowanie kolejnych
części i połączenie ich w całość.
Efektywność obu sposobów uczenia zależy od :
- długości materiału,
- trudności zadania,
- różnic indywidualnych.

Różnice indywidualne w funkcjonowaniu uwagi.

1. Kto zapoczątkował badania nad uwagą i czym ona jest?

William James

Uwaga Jest jednym z najważniejszych mechanizmów poznawczych

- Kieruje świadomość na określony przedmiot, zjawisko lub własne przeżycie.

- Jest mechanizmem redukcji nadmiaru informacji, spostrzegamy tylko część docierających do

nas bodźców, przywołujemy z pamięci tylko część zakodowanych w niej informacji ,
uruchamiamy tylko jeden z możliwych procesów myślenia tylko jedną z możliwych do wykonania
reakcji.

2. Jakie są funkcje uwagi?

Selekcja - możliwość dokonania wyboru czynności lub zjawiska na którym chcemy się
skupić

Ukierunkowanie aktywności człowieka na określony cel lub zadanie

3. Jakie są rodzaje uwagi?

Uwaga mimowolna, zostaje wywołana bez większego wysiłku z naszej strony. Czynnikiem
wywołującym uwagę mimowolną jest przede wszystkim siła bodźca. Źródłem uwagi mimowolnej
może być też ruch, kontrast, wielkość, kształt, kolor oraz nagłe zmiany

Uwaga dowolna przejawia się w świadomym koncentrowaniu się na jakimś zadaniu,

przedmiocie, nawet, jeśli nas to nie interesuje.

Uwaga wtórna – zawiera cechy dowolności i mimowolności. Po świadomym skoncentrowaniu

uwagi na zadanie zostajemy przez nie tak pochłonięci, że nie wymaga już żadnego wysiłku, a
poboczne bodźce nie odrywają nas od pracy.

4. Jakie są cechy uwagi?

• Pojemność (Zakres uwagi)- stanowi go ilość przedmiotów, na których potrafimy

jednocześnie skupić swoją świadomość (4-6 przedmiotów). Poszerzony zakres uwagi
obserwuje się u lotników, korektorów, nauczycieli

• Natężenie uwagi - oznacza siłę koncentracji świadomości na jakimś przedmiocie przez

dłuższy czas. Natężenie uwagi winno cechować przede wszystkim lekarzy-chirurgów.

• Trwałość uwagi - to zdolność utrzymania świadomości przez dłuższy czas na jakimś

przedmiocie
 • Podzielność - oznacza umiejętność jednoczesnego skupienia się na kilku przedmiotach.
Ma ona szczególne znaczenie w pracy kierowców, nauczycieli

• Przerzutność uwagi polega na zdolności szybkiego przechodzenia od jednej czynności

do innej.

4. Jakie czynniki osobowościowe wpływają na aktywację i utrzymanie uwagi?

Aktywacja uwagi,
Jest jednym z czynników mających wpływ na efektywność uwagi.
Odpowiada ona stanowi pobudzenia i przygotowania organizmu zanim odebrana zostanie
stymulacja
Stanowi także niespecyficzną energetyzację organizmu w odpowiedzi na dostarczane
bodźce.

Wiele teorii uwagi odwołuje się wprost do mechanizmów

aktywacyjnych:
Mackworth, Definiuje czujność uwagi jako stan aktywacji układu nerwowego, przejawiający
się w gotowości na detekcję niewielkich zmian w otoczeniu
Nęcka - Od poziomu pobudzenia uzależnia wielkość puli zasobów uwagi.

Kreatywność – proces umysłowy pociągający za sobą powstawanie nowych idei, koncepcji

lub nowych skojarzeń, powiązań z istniejącymi już ideami i koncepcjami.
Osoby o wysokim natężeniu kreatywności charakteryzują się mniejszą sztywnością
nastawień uwagowych, zarówno percepcyjnych jak i wykonaniowych, a być może też
skuteczniejszą kontrolą uwagową (Groborz i Nęcka, 2003)
Rezultaty badań Kurzycy (2004), który wykorzystał w swych badaniach zadania o
zmiennej zasadzie selekcji informacji potwierdzają te przypuszczenia. Osoby
potencjalnie twórcze popełniały mniej błędów detekcji, zwłaszcza na początku
wykonywania zadania.
Jest to potwierdzenie hipotezy o szybszej adaptacji osób kreatywnych do
zmieniających się warunków testu uwagi.
Ekstrawertyk jest nastawiony na działanie. O wiele lepiej czuje się w otoczeniu innych ludzi,
trudno mu funkcjonować, gdy jest osamotniony. Charakterystycznymi cechami
ekstrawertyków jest na przykład szybka i głośna mowa, a także utrzymywanie kontaktu
wzrokowego w trakcie rozmowy.
Charakteryzują się niskim poziomem pobudzenia i aktywnie poszukują stymulacji.
Efektywniej selekcjonują informacje w warunkach prezentacji wielu różnych bodźców,
których analiza wymaga głębokiego poziomu przetwarzania (Eysenck, 1985; Matthews,
1992)
W badaniach Szymury (2007) deficyty uwagi ekstrawertyków ujawniły się niemal wyłącznie w
zadaniach wymagających podzielności uwagi oraz płytkiego poziomu analizy i selekcji
informacji
Introwertyk to postać bardziej wycofana, która w kontaktach z innymi jest skryta,
wszelkie interakcje towarzyskie są dla niej wyczerpujące.
Charakteryzują się skuteczniejszymi mechanizmami selekcji w zadaniach ubogich w
stymulację i możliwości alternatywnych reakcji, w których analiza danych odbywa się
na poziomie sensorycznym.
Introwertyków charakteryzują trudności wykonywania testów uwagi jedynie w
warunku koniecznego dzielenia zasobów pomiędzy konkurencyjne czynności,
wymagające analizy i selekcji informacji na głębokim poziomie przetwarzania.

Osobowością neurotyczną określa się taki typ osobowości, w którym mamy do czynienia z
zamartwianiem się, częstymi obawami, skłonnościami do przygnębienia, a także
nadmiernym przeżywaniem i kładzeniem nacisku na różne negatywne doświadczenia, jakie
spotykają nas w życiu.
Neurotycy mniej efektywnie selekcjonują informacje w warunkach oddziaływania
stymulacji zagrażającej. Nowe i szybko zmieniające się bodźce oraz dystraktory
emotogenne, zakłócające procesy analizy danych, skutecznie odciągają uwagę osób o
wysokim natężeniu neurotyczności od wykonywania bieżącego zadania (Eysenck,
1997; Gray, 1987).
Osoby te gorzej radziły sobie z wykonaniem zadań pod presją czasu i oceny
społecznej.
Psychotyczność – w psychologii oznacza cechę osobowości związaną z niską wrażliwością
na normy społeczne i wysoką impulsywnością.
Osoby te gorzej selekcjonują informacje w warunkach wymagających hamowania
dystrakcji i reakcji gdyż ten wspomagający selekcję informacji mechanizm jest u nich
osłabiony (Rawlings, 1985).
Osoby o wysokim natężeniu psychotyczności – radzą sobie gorzej wtedy, gdy
wymagano od nich kontroli uwagi w zadaniach z regularną, a tym samym
przewidywalną zmianą zasady selekcji.
Rola nastawienia w uczeniu się
1. Od jakich czynników zależy zwiększenie skuteczności uczenia się?

- MOTYWACJA DO NAUKI,
- POZYTYWNE NASTAWIENIE DO PROCESU UCZENIA SIĘ,
- ZAINTERESOWANIE PRZEDMIOTEM, UWAGA, KONCENTRACJA, ZROZUMIENIE
MATERIAŁU,
- INDYWIDUALNE PODEJŚCIE DO SPOSOBÓW UCZENIA SIĘ ORAZ RYTMÓW PSYCHO-
FIZYCZNYCH OSOBY,
- MIEJSCE NAUKI,
- CZAS PRACY I ODPOCZYNKU ORAZ SYSTEMATYCZNOŚĆ

2. Jakie mogą być źródła nastawienia.

- nastawienie wywołane z zewnątrz
- nastawienie wywołane z wewnątrz

3. Kto prowadził badania nad wpływem nastawienia na uczenie się?

Jenkins

4. Na czym polegają i czemu służą mnemotechniki?

 Opierają się na wyobraźni i skojarzeniach.
 Polegają na tworzeniu umysłowych obrazów przedmiotów i idei, które są zapamiętywane
przez mało wykorzystywaną na co dzień prawą półkulę mózgu.
 Umożliwiają skuteczne kodowanie informacji.
 Oszczędzają czas, zmniejszają lęk, są dobrą zabawą oraz łatwe w opanowaniu.

Reguły algorytmiczne i heurystyczne

1. Co to jest heurystyka?
Metoda uproszczonego wnioskowania, redukująca rozwiązywanie złożonych
problemów do prostych operacji. Heurystyka nie zawsze znajduje rozwiązanie, ale
jeśli już znajdzie to o wiele szybciej niż w przypadku algorytmu

2. Jakie cechy ma heurystyka?

-Dąży do rozwiązania najkrótszą drogą
-Jej działania nie da się analizować
-Podaje kryterium wyboru
-Nie da się zapewnić sukcesu
 3. Na czym polega heurystyka dostępności?
Polega na przypisywaniu większego prawdopodobieństwa zdarzeniom, które są
łatwo dostępne dla naszej świadomości lub są nacechowane silnymi emocjami
4. Na czym polega heurystyka zakotwiczenia? (dostosowania)
Polega na oparciu się o łatwo dostępne informacje (zasugerowane przez innych). A
zasugerowana informacja jest również modyfikowana przez nas.
5. Na czym polega heurystyka reprezentatywności?
Dokonywanie klasyfikacji obiektu na podstawie jej podobieństwa do typowego
przypadku, który jest nam znany.
5. Czym jest algorytm?
Strategia poszukiwania rozwiązań, czyli metodyczna procedura rozwiązywania
problemu. Gwarantuje sukces pod warunkiem wystarczającej ilości czasu.

Przeszkody w rozwiązywaniu problemów

1. W czym przeszkadza sztywność myślenia i jakie są jej rodzaje wg Hunzikera?

Jedną z najczęstszych przeszkód w poszukiwaniu dobrego rozwiązania jest

sztywność myślenia, czyli utrzymywanie się przeświadczenia, postawy lub
sposobu działania mimo zmiany warunków i braku ich dalszej przydatności.
Sztywność przeszkadza przede wszystkim w zmianie reprezentacji problemu,
czyli w jego redefinicji. Pojawia się w wyniku wcześniejszego utrwalenia się
jakiegoś wzorca postępowania (postawy, schematu albo skryptu poznawczego),
uruchamianego w sytuacji problemowej. Im szybciej powstaje taki wzorzec, tym
jest trwalszy i trudniejszy do przełamania.

■ I – sprowadza się do nawykowego uruchamiania reakcji szybkiej i dobrze

utrwalonej, choć niedopasowanej do sytuacji
■ II – polega na trudności w reorganizacji dostępnych danych w celu ich
ponownego zestawienia, co ma szczególne znaczenie w przypadku
problemów wymagających wglądu
■ III – jest to odwrotność giętkości ideacyjnej, czyli zdolności do generowania
wielu różnorodnych rozwiązań problemów o charakterze dywergencyjnym
(rozbieżnym)
2. Jakie mogą być specyficzne przejawy sztywności?

■ Błędne nastawienie. Nastawienie to schematyczne podejście do problemu,

zgodne z wcześniej wytworzonym sposobem jego reprezentacji lub utrwaloną
procedurą poszukiwania rozwiązania. Może ono utrudniać lub ułatwiać
rozwiązanie problemu.
■ Inercja mentalna. Jest to uporczywe stosowanie zautomatyzowanych
schematów, mimo że nie są już adekwatne do sytuacji. Można ją
przezwyciężyć lub osłabić poprzez działanie czynników metapoznawczych np.
świadomą refleksję nad sposobem własnego działania w sytuacji
problemowej.
■ Inercja ideacyjna. Zjawisko pokrewne z inercją mentalną, polega na
uporczywym utrzymywaniu się jednego schematu wytwarzania rozwiązań
zamiast swobodnego generowania różnorodnych rozwiązań. Obserwujemy
krążenie wokół jednego skojarzenia czy pomysłu i wytwarzanie jego licznych,
ale jednorodnych mutacji.
■ Fiksacja funkcjonalna. Jest to niezdolność do używania obiektów inaczej niż
w ich typowej funkcji.

Fazy rozwiązywania problemów: dostrzeżenie

problemu
1. Jakie są główne fazy procesu rozwiązywania problemu?

Wyróżniamy 4 główne fazy rozwiązywania problemów :

Dostrzeganie problemu – w fazie tej człowiek zauważa problem, czyli odkrywa go.
Uświadamia sobie, że wiedza, którą posiada nie wystarcza do osiągnięcia
zamierzonych rezultatów.

Analiza sytuacji problemowej – w fazie tej obiekt przetwarza; analizuje informacje

znajdujące się w sytuacji problemowej oraz strukturę celu, który ma osiągnąć.
Sprawdza, jaki jest rozdźwięk i brak między tym, co jest dane, a tym, co jest
pożądane.

Wytwarzanie pomysłów rozwiązania – w fazie tej, zwanej inaczej fazą

produktywną, podmiot produkuje nowe informacje, takie jak: hipotezy, metody etc.
Wszystkie wyniki myślenia produktywnego będziemy nazywać pomysłami i
rozwiązaniami. Wytwarzanie pomysłów jest znaczącą fazą rozwiązywania
problemów.

Weryfikacja pomysłów – intencją tej fazy, nazywanej również oceną lub ewolucją
pomysłów, jest oszacowanie ich wartości. W wyniku weryfikacji człowiek albo
przyjmuje pomysł jako rozwiązanie końcowe, albo go odrzuca.
2. Co przeszkadza w dostrzeganiu nowych problemów?

2. Jak brzmią 3 wskazówki (reguły heurystyczne) Ashera ułatwiające

dostrzeganie problemów?

- Spróbuj wykonać schemat sytuacji (zjawiska, urządzenia), który pomoże ci

dostrzec problem. Opracuj możliwie wyczerpującą listę braków i luk, które
zawiera dana sytuacja. Tak na przykład analizując budowę telefonu czy metody
nauczania, postaraj się znaleźć szereg ich wad.

 - Zbadaj przebieg procesu nauki, dzięki której zapoznałeś z daną sytuacją

(zjawiskiem, urządzeniem). Może w procesie uczenia się przyjąłeś jakieś
założenia, które utrudniają ci dostrzeżenie luk i nieścisłości.

 Chcąc odkryć problem w danej sytuacji, spróbuj wymyślić sytuację

alternatywną. Nowa sytuacja, często zupełnie odrealniona, pozwala zobaczyć
błędne założenia i luki sytuacji, w której aktualnie działasz.

Faza wytwarzania pomysłów

1. Jaki jest pierwszy etap poszukiwania rozwiązania (pomysłu) wg Dunckera; przez co
jest wyznaczony?

W etapie 1 człowiek wybiera ogólny kierunek poszukiwań rozwiązania ; kierunek ogranicza w

pewnym sensie rejon poszukiwań i decyduje o dalszym przebiegu procesu wytwarzania
pomysłów

Kierunek poszukiwań jest wyznaczony przez reguły heurystyczne, które człowiek stosuje,
przytoczymy kilka przykładów:

2. Co się dzieje na 2 etapie?

W etapie 2 człowiek zgodnie z wybranym kierunkiem- tworzy pomysły cząstkowe, które są

zarysem rozwiązania, pomysł cząstkowy nie jest w pełni określony i sprecyzowany; zawiera
luki, które w przyszłości trzeba będzie zapełnić

3. Co się dzieje na 3 etapie?

W etapie 3 człowiek tworzy ostateczny pomysł, w analizowanych przykładach będzie to

odpowiednie ułożenie zapałek bądź sformułowanie hipotezy
 4. Na czym polega zjawisko olśnienia?

Jest to jedno z najbardziej specyficznych zjawisk w fazie wytwarzania pomysłów, inaczej

zwane „wpadaniem na pomysł” lub „wglądem”, polega na nagłym odkryciu nowego kierunku
poszukiwać czy końcowego pomysłu, może one występować w każdym z trzech etapów
tworzenia pomysłów wyróżnionych przez Dunckera.

5. Jakie są cechy pojawiania się zjawiska olśnienia?

Istnieją 2 główne teorie wyjaśniające dość zagadkowe zjawisko olśnienia. Pierwszą z nich jest
teoria inkubacji. Zgodnie z nią pojawienie się pomysłu związane jest z nieświadomym
procesem myślenia. Po porzuceniu problem problemu proces wytwarzania pomysłu trwa
dalej, z tym że jest on nieświadomy. W procesie tym następuje inkubacja, czyli „wylęganie
się” pomysłu rozwiązania. Po sformułowaniu go zostaje on nagle uświadomiony przez
człowieka. Właśnie to nagłe uświadomienie nazywamy olśnieniem.

Według drugiej teorii olśnienia związane są z wygasaniem błędnych nastawień. Po

przeprowadzeniu pracy nad danym problemem następuje okres wypoczynku. W okresie tym
człowiek uwalnia się od błędnych kierunków poszukiwań. Dzięki świeżości umysłu związanej
z wypoczynkiem mózgu może on spojrzeć na problem z nowego puntu widzenia, może
odkryć właściwy kierunek myślenia.

6. Jak można wyjaśniać pojawienie się pomysłu na skutek zjawiska olśnienia?