‫‪1‬‬

‫فصل دوازدهم‬
‫تحلیل پاسخ دینامیکی سیستم های چند درجه آزادی‬

‫به روش ترکیب اثر مدها‬

 ‫‪normal coordinates‬‬ ‫مختصات نرمال‬
‫‪2‬‬

‫در بحث قبلي درخصوص هر سيستم دلخواه با ‪ n‬درجة آزادي‪ ،‬موقعيت تغييرمكان يافته سيستم‬ ‫‪‬‬
‫توسط ‪ n‬مؤلفه تغييرمكان هندسي ‪ u‬تعيين مي‌گرديد‪ .‬با اين وجود در آناليز واكنش ديناميكي‬
‫سيستم‌هاي خطي‪ ،‬روش بهتري براي نشان دادن تغييرمكان‌ها توسط مدهاي ارتعاش آزاد سازه‬
‫وجود دارد‪.‬‬
‫اين مدها ‪ n‬دسته تغييرمكان مستقل را تشكيل مي‌دهند كه دامنه‌هاي آنها مي‌توانند همانند‬ ‫‪‬‬
‫مختصات تعميم يافته عمل كرده و براي نشان دادن هرگونه تغييرمكان بكار مي‌روند‪.‬‬
‫بردارهاي شكل مد داراي نقشي همانند توابع مثلثاتي در سري فوريه هستند و به همان داليل نيز‬ ‫‪‬‬
‫داراي مزيت‌هايي مي‌باشند‪:‬‬
‫بخاطر خواص تعامد آنها‬ ‫‪.i‬‬
‫و بخاطر اينكه تغييرمكان‌ها را آنقدر دقيق نشان مي‌دهند كه مي‌توان با جمالت‬ ‫‪.ii‬‬
‫اندكي از آنها‪ ،‬تقريب‌هاي خوبي را به دست آورد‪.‬‬
 ‫‪normal coordinates‬‬ ‫مختصات نرمال‬
‫‪3‬‬

‫به عنوان مثال ستون طره‌اي نشان داده شده در شكل زير را در نظر بگيريد‪ ،‬شكل‬ ‫‪‬‬
‫تغييرمكان‌يافته اين ستون توسط تغييرمكان در سه ارتفاع تعيين شده است‪.‬‬
‫هر بردار تغييرمكان }‪ {u‬براي اين سازه را مي‌توان همچنان كه در شكل نشان داده شده است‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫از تركيب مناسب سه مد ارتعاش آن به دست آورد‪.‬‬
 ‫‪normal coordinates‬‬ ‫مختصات نرمال‬
‫‪4‬‬

‫به اين ترتيب در يک سيستم ‪ n‬درجه آزادي تغييرمكان كل‪ ،‬از مجموع كليه مؤلفه‌هاي مدي به‬ ‫‪‬‬
‫صورت زير به دست مي‌آيد‪:‬‬
‫‪n‬‬
‫‪{u}  {1}Y1  {2 }Y2  ...  {n }Yn   {i }Yi‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫‪i 1‬‬

‫} ‪{u}  [ ]{Y‬‬ ‫)‪(2‬‬

‫از معادلة فوق مشخص مي‌شود كه ماتريس مد به صورت عاملي براي تبديل مختصات تعميم‌يافته‬ ‫‪‬‬
‫}‪ {Y‬به مختصات هندسي }‪ {u‬عمل مي‌كند‪ .‬اين مختصات تعميم‌يافته دامنه مدها را مختصات‬
‫نرمال سازه مي‌نامند‪.‬‬
 ‫‪normal coordinates‬‬ ‫مختصات نرمال‬
‫‪5‬‬

‫از آنجا كه ماتريس مد ]‪ [ϕ‬در سيستمي با ‪ n‬درجة آزادي شامل ‪ n‬بردار مستقل مد مي‌باشد‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫لذا غيرمنفرد بوده و قابل معكوس‌كردن مي‌باشد‪ .‬بنابراين همواره مي‌توان معادلة فوق را بطور‬
‫مستقيم حل كرده و دامنه‌هاي مختصات نرمال }‪ {Y‬مربوط به هر بردار تغييرمكان داده شده‬
‫}‪ {u‬را محاسبه كرد‪.‬‬
‫با اين حال به علت خاصيت تعامد‪ ،‬حل كردن اين دستگاه معادالت براي محاسبه }‪{Y‬‬ ‫‪‬‬
‫غيرضروري است‪ .‬براي محاسبه هر مختصات نرمال دلخواه ‪ ،Yi‬طرفين معادله )‪ (2‬را در‬
‫حاصلضرب ترانسپوز بردار مد مربوطه و ماتريس جرم ضرب مي‌كنيم‪:‬‬
‫} ‪{i }T [m]{u}  {i }T [m][ ]{Y‬‬ ‫)‪(3‬‬

‫طرف راست معادله را به صورت زير بسط مي‌دهيم‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪{i }T [m][ ]{Y }  {i }T [m]{1}Y1  {i }T [m]{2 }Y2  ...  {i }T [m]{n }Yn‬‬ ‫)‪(4‬‬
 ‫‪normal coordinates‬‬ ‫مختصات نرمال‬
‫‪6‬‬

‫با توجه به خاصيت تعامد مدها نسبت به ماتريس جرم‪ ،‬كليه جمالت اين سري غير از جمله‬ ‫‪‬‬
‫مربوط به صفر مي‌باشند‪ ،‬لذا با جايگزين كردن اين جمله در طرف راست معادله (‪ )3‬خواهيم‬
‫داشت‪:‬‬
‫‪{i } [m]{u}  {i } [m]{i }Yi‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫واز روي آن‬

‫}‪{i }T [m]{u‬‬
‫‪Yi ‬‬ ‫)‪(5‬‬
‫} ‪{i }T [m]{i‬‬

‫به اين ترتيب هر كدام از مختصات نرمال توسط چنين رابطه‌اي به دست مي‌آيند‪.‬‬
 ‫معادالت غیر درگیر حرکت برای سیستم های چند درجه آزادی‬
‫(روش ترکیب اثر مدها‪-‬آنالیز مودال)‬
‫‪7‬‬

‫از خواص تعامد مختصات نرمال مي‌توان براي ساده كردن معادالت حركت سيستم‌هاي چند درجه آزادي‬ ‫‪‬‬
‫استفاده كرد‪ .‬در حالت كلي اين معادالت به صورت زير مي‌باشند‪:‬‬

‫}) ‪[m] {u}  [c]{u}  [k ]{u}  { p(t‬‬ ‫)‪(6‬‬

‫يعني } ‪{u}  [ ]{Y}, {u}  [ ]{Y} , {u}  [ ]{Y‬‬ ‫با جايگزين كردن معادله (‪ )2‬و مشتقات اول و دوم زماني آن‬ ‫‪‬‬
‫(با توجه به اينكه مدها نسبت به زمان متغير نمي‌باشند) خواهيم داشت‪:‬‬

‫}) ‪[m] [ ]{Y}  [c][ ]{Y}  [k ][ ]{Y }  { p(t‬‬ ‫) ‪(7‬‬

‫حال با پيش ضرب كردن معادله فوق در ترانسپوز بردار شكل مد ‪i‬ام‪ ، {ϕi}T،‬خواهيم داشت‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫}) ‪{i }T [m][ ][Y]  {i }T [c][ ]{Y}  {i }T [k ][ ]{Y }  {i }T { p(t‬‬ ‫)‪(8‬‬
 ‫معادالت غیر درگیر حرکت برای سیستم های چند درجه آزادی‬
‫(روش ترکیب اثر مدها‪-‬آنالیز مودال)‬
‫‪8‬‬

‫همانطور كه قبال مالحظه شد شرايط تعامد مدها نسبت به ماتريس‌هاي جرم و سختي‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪{ j }T [m] {i }  0‬‬
‫‪ji‬‬
‫‪{ j }T [k ] {i }  0‬‬

‫باعث مي گردد كه كليه جمالت به غير از جمله مربوط به مد ‪ i‬ام در عبارات جرم و سختي در معادله (‪)8‬‬
‫صفر گردند‪ .‬چنين كاهشي را مي‌توان در عبارت ميرايي نيز در نظر گرفت‪ ،‬به شرط آنكه فرض شود شرط‬
‫تعامد در ماتريس ميرايي نيز وجود داشته باشد‪ ،‬يعني فرض شود كه‪:‬‬
‫‪{ j }T [c] {i }  0‬‬ ‫‪ji‬‬ ‫)‪(9‬‬
‫در اين حالت معادله (‪ )8‬را مي‌توان به صورت زير نوشت‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫}) ‪{i }T [m]{i }Yi  {i }T [c]{i }Yi  {i }T [ k ]{i }Yi  {i }T { p(t‬‬ ‫)‪(10‬‬
 ‫معادالت غیر درگیر حرکت برای سیستم های چند درجه آزادی‬
‫(روش ترکیب اثر مدها‪-‬آنالیز مودال)‬
‫‪9‬‬

‫اكنون عاليم جديدي را به شرح زير تعريف مي‌كنيم‪:‬‬

‫جرم تعميم يافته مد ‪ i‬ام‬ ‫} ‪M i  {i }T [m] {i‬‬ ‫) ‪(11  a‬‬

‫ميرايي تعميم يافته مد ‪ i‬ام‬ ‫} ‪Ci  {i }T [c] {i‬‬ ‫)‪(11  b‬‬
‫سختي تعميم يافته مد ‪ i‬ام‬ ‫} ‪K i  {i }T [k ] {i‬‬ ‫)‪(11  c‬‬
‫بار تعميم يافته مد ‪ i‬ام‬ ‫}) ‪Pi (t )  {i }T { p (t‬‬ ‫) ‪(11  d‬‬

‫كه به ترتيب‪ ،‬جرم تعميم‌يافته‪ ،‬ميرايي تعميم‌يافته‪ ،‬سختي تعميم‌يافته و بارگذاري تعميم‌يافته‬
‫مختصات نرمال براي مد ‪i‬ام ناميده مي‌شوند‪.‬‬
‫با استفاده از اين عاليم معادلة (‪ )10‬به صورت زير درمي‌آيد كه معادلة حركت سيستم چند درجه‬
‫آزادي در مد ‪ i‬ام مي‌باشد‪:‬‬
‫) ‪M iYi  CiYi  K iYi  Pi (t‬‬ ‫)‪(12‬‬
 ‫معادالت غیر درگیر حرکت برای سیستم های چند درجه آزادی‬
‫(روش ترکیب اثر مدها‪-‬آنالیز مودال)‬
‫‪10‬‬

‫معادله (‪ )12‬را به صورت زير نيز مي‌توان نوشت‪:‬‬

‫) ‪P (t‬‬
‫‪Yi  2 iiYi  i2Yi  i‬‬ ‫‪i  1,2,..., n‬‬ ‫)‪(13‬‬
‫‪Mi‬‬

‫‪K‬‬ ‫‪Ci‬‬
‫كه در آن‬
‫‪i2  i‬‬ ‫‪, i ‬‬ ‫)‪(14‬‬
‫‪Mi‬‬ ‫‪2 M i i‬‬

‫اثبات رابطه ‪:14‬‬

‫‪[k ]{i }  i2 [m]{i } {i }T [k ][i ]  i2 {i }T [m]{i }  K i  i2 M i‬‬

‫معموال بسيار ساده‌تر و از نظر فيزيكي نيز معقول‌تراست كه ميرايي به صورت نسبت ميرايي در هر مد‬
‫بيان گردد (بجاي آنكه ضرايب ماتريس ميرايي ]‪ [c‬محاسبه گردد)‪.‬‬
 ‫معادالت غیر درگیر حرکت برای سیستم های چند درجه آزادی‬
‫(روش ترکیب اثر مدها‪-‬آنالیز مودال)‬
‫‪11‬‬

‫روش شرح داده شده در باال را مي‌توان به منظور بدست آوردن يک معادلة يک درجة آزادي‬ ‫‪‬‬
‫مستقل(غيردرگير) براي هر مد ارتعاش سازه بكار برد‪.‬‬
‫بنابراين با استفاده از مختصات نرمال‪ ،‬معادالت حركت از يک دستگاه ‪ n‬معادله ديفرانسيلي‪ ،‬كه به‬ ‫‪‬‬
‫علت وجود جمالت غيرقطري در ماتريس‌هاي جرم و سختي و ميرايي به صورت درگير هستند به‬
‫يک مجموعه از ‪ n‬معادلة مستقل مختصات نرمال تبديل مي‌گردد‪.‬‬
‫بنابراين واكنش ديناميكي از طريق حل كردن مجزاي واكنش هر كدام از مختصات مدهاي نرمال و‬ ‫‪‬‬
‫تركيب كردن آنها مطابق با معادله (‪ )2‬براي بدست آوردن واكنش در مختصات اصلي‪ ،‬به دست مي‌آيد‪،‬‬
‫و به همين خاطر اين روش را روش تركيب اثر مدها مي‌خوانند )‪.(mode super position method‬‬

‫} ‪{u}   iYi [ ]{Y‬‬ ‫)‪(2‬‬

 ‫معادالت غیر درگیر حرکت برای سیستم های چند درجه آزادی‬
‫(روش ترکیب اثر مدها‪-‬آنالیز مودال)‬
‫‪12‬‬

‫غير درگير شدن معادالت يكي از امتيازات مهم مختصات نرمال است‪ ،‬اما استفاده از اين مختصات‬ ‫‪‬‬
‫داراي مزيت ديگري نيز هست كه اهميت بسياري دارد‪ :‬قسمت عمدة واكنش ديناميكي غالباً‬
‫ناشي از چند مد اول مي‌باشد‪ ،‬لذا معموال مي‌توان با كاهش تعداد بسياري از مؤلفه‌ها‪ ،‬تقريب‬
‫خوبي از واكنش را بدست آورد‪.‬‬

‫مزایای روش ترکیب اثر مدها‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -1‬غير درگير شدن معادالت حركت‬
‫‪ -2‬كاهش تعداد معادالت با توجه به اينكه عمده واكنش ديناميكي ناشي از چند مد اول مي باشد‬
 ‫خالصه روش ترکیب اثر مدها‬
13

[m]{u}  [c]{u}  [k ]{u}  { p (t )} (i )

([k ]   2 [m]) {}  {0}  1 , 2 , ... , n

  

{1} {2 } {n }

[ ]  [ {1} {2 } ...{n } ]

{u}  [ ]{Y } (ii )

‫با پیش ضرب کردن‬
[ ]T ‫طرفین در‬
(i ), (ii )    [ ]T [m][ ]{Y}  [ ]T [c][ ]{Y}  [ ]T [k ][ ]{Y }  [ ]T { p (t )}

[ M ]{Y}  [C ]{Y}  [ K ]{Y }  {P(t )} (iii )

 ‫خالصه روش ترکیب اثر مدها‬
14

M i i j
M ij  {i } [m]{ j }  
T

0 i j
C  2 ii M i i j
Cij  {i }T [c]{ j }   i
0 i j
 K i  i2 M i i j
K ij  {i } [k ]{ j }  
T

0 i j
Pi (t )  {i }T { p (t )}

M 1 0   ..  C 0  Y1   K1
 .
0 Y1   P1 (t ) 
Y
 ..  
1 1
. 
    Y   P (t ) 
 M2  Y   C2  Y   K2   2  2 
 2   2     
           
    
   ..   0 .   Yn   Pn (t )
0 Mn
Yn 
C n Y
 n 
0 Kn 
 ‫خالصه روش ترکیب اثر مدها‬
‫‪15‬‬

‫توضیح‪ :‬درسيستم‌هاي غير خطي‪ ،‬بر اثر تسليم شدن مصالح سازه يا بر اثر تغييرات در نيروهاي‬ ‫‪‬‬
‫محوري اعضا سازه‪ ،‬ماتريس سختي سازه تغيير مي نمايد‪ ،‬يا ممكن است هر كدام از ضرايب تأثير‬
‫جرم و ميرايي در طول پاسخ ديناميكي تغيير نمايند‪ ،‬هر تغييري از اين قبيل باعث تغيير در‬
‫خواص ارتعاشي سيستم مي‌گردد (در واقع مفهوم ساده ارتعاش آزاد در سيستم‌هاي غيرخطي‬
‫كاربرد ندارد)‪ ،‬بنابراين غيردرگير شدن مختصات نرمال معادالت حركت امكان‌پذير نمي شود‪.‬‬
 ‫مراحل گام به گام روش ترکیب اثر مدها‬
‫‪16‬‬

‫روش تركيب اثر مدها در آناليز ديناميكي بر اساس تبديل مختصات نرمال استوار گرديده است كه‬
‫مجموعهاي از ‪ n‬معادله درگير حركت سيستم چند درجه آزادي را به مجموعهاي از ‪ n‬معادله‬
‫غيردرگير تبديل ميكند‪ .‬از اين روش ميتوان براي محاسبه واكنش ديناميكي هر سازه خطي كه‬
‫تغييرمكانهاي آن بر حسب مجموعهاي از ‪ n‬مختصات مجزا بيان شده باشد و ميرايي نيز بر حسب‬
‫نسبتهاي ميرايي مدي قابل بيان باشد استفاده كرد‪.‬‬

‫اين روش شامل گامهاي زير ميباشد‪:‬‬

‫گام اول‪ -‬تعیین معادالت حرکت‬

‫معادالت حركت براي اين نوع سازه ها عبارت است از‪:‬‬
‫‪mu cu k u  p(t )‬‬
 ‫مراحل گام به گام روش ترکیب اثر مدها‬
‫‪17‬‬

‫گام دوم‪ -‬تعیین فرکانس و شکل مدها ‪:‬‬

‫فركانسها و بردارهاي شكل مد مربوط به ‪ n‬مد ارتعاش سازه از حل معادله مقدار ويژه زير به دست‬
‫ميآيند‪:‬‬
‫‪ k    m uˆ   0‬‬
‫‪2‬‬

‫كه ماتريس شكل مد ارتعاش ]‪ [ϕ‬و بردار فركانس }‪ {ω‬از آن بدست مي‌آيند‪.‬‬

‫گام سوم‪ -‬تعیین جرم و بار تعمیمیافته‬

‫متناظر با هر بردار شكل مد }‪ ،{ϕi‬جرم تعميميافته و بار تعميميافته مربوط به هر مد را ميتوان‬
‫محاسبه كرد‪:‬‬
‫‪M i  i  mi ‬‬ ‫‪Pi (t )  i  p(t )‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪,‬‬
 ‫مراحل گام به گام روش ترکیب اثر مدها‬
‫‪18‬‬

‫گام چهارم‪ -‬تشکیل معادالت غیر درگیر حرکت‬

‫معادالت حركت براي هر مد‪ ،‬با استفاده از جرم و بار تعميميافته براي هر مد و فركانس مد ‪ ωi‬و مقدار‬
‫مشخص شدهاي براي نسبت ميرايي مد ‪ ، ξi‬به صورت زير نوشته ميشود‪:‬‬
‫‪..‬‬ ‫‪.‬‬ ‫) ‪Pi (t‬‬
‫‪Y i  2 ii Y i  i2Yi ‬‬ ‫‪i  1,2, ... , n‬‬
‫‪Mi‬‬

‫گام پنجم‪ -‬واکنش نسبت به بارگذاری‬

‫نتيجه گام چهارم مجموعهاي از ‪ n‬معادله مستقل حركت (براي هر مد ارتعاش يک معادله) ميباشد‪.‬‬
‫اين معادالت يک درجه آزادي را ميتوان با توجه به نوع بارگذاري توسط روش مناسبي حل كرد‪.‬‬
‫رابطه واكنش كلي براي هر مد مطابق روش انتگرال ديوهامل عبارت است از‪:‬‬
‫‪t‬‬

‫‪ P  e‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ ii ( t  ) ‬‬
‫‪Yi (t ) ‬‬ ‫‪sin  Di (t   ) d‬‬ ‫)‪(15‬‬
‫‪M i Di‬‬
‫‪i‬‬
‫‪0‬‬
 ‫مراحل گام به گام روش ترکیب اثر مدها‬
‫‪19‬‬

‫گام ششم‪ -‬واکنش ارتعاشات آزاد‬

‫جواب فوق براي سيستمي كه در زمان ‪ t=0‬در حالت سكون باشد‪ ،‬صادق است‪ .‬هرگاه سرعت و تغييرمكان اوليه‬
‫صفر نباشد بايستي به عبارت انتگرال ديوهامل‪ ،‬واكنش ارتعاش آزاد براي هر مد اضافه گردد‪ ،‬رابطه كلي براي‬
‫واكنش ارتعاش آزاد ميرا شونده براي هر مد عبارت است از‪:‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ii t  Y i (0)  Yi (0) ii‬‬
‫‪Yi (t )  e‬‬ ‫‪sin  Di t  Yi (0) cos  Di t ‬‬ ‫)‪(16‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ Di‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪Yi(0‬و )‪ Ẏi(0‬بيانگر تغييرمكان و سرعت اوليه مد ‪i‬ام ميباشند‪ .‬اين مقادير را مي‌توان از تغييرمكان })‪ {u(0‬و‬
‫سرعت })‪ {𝑢 (0‬داده شده در مختصات هندسي اصلي براي هر مد بدست آورد (با استفاده از معادله (‪: ))5‬‬
‫‪‬‬‫‪i T mu (0)‬‬
‫‪Y (0) ‬‬
‫‪i‬‬ ‫)‪(17‬‬
‫‪Mi‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪‬‬‫‪i T mu (0)‬‬
‫‪Yi‬‬ ‫‪(0) ‬‬ ‫)‪(18‬‬
‫‪Mi‬‬
‫واكنش ناشي از ارتعاش آزاد به واكنش نسبت به بارگذاري اضافه ميشود‪.‬‬
 ‫مراحل گام به گام روش ترکیب اثر مدها‬
‫‪20‬‬

‫گام هفتم‪ -‬واکنش تغییر مکان در مختصات هندسی اصلی‬

‫پس از اينكه واكنش هر مد )‪ Yi(t‬از معادله (‪ )15‬يا (‪ )16‬تعيين گرديد ( )‪Yi(t‬مجموع اين دو مقدار‬
‫است)‪ ،‬تغييرمكانها در مختصات هندسي از تبديل مختصات نرمال(معادله (‪ ))2‬بدست ميآيند‪:‬‬
‫‪u (t )   Y (t )‬‬
‫معادله فوق را به صورت زير نيز ميتوان نوشت‪:‬‬
‫) ‪u (t )  1Y1 (t )  2 Y2 (t )  ...  n Yn (t‬‬
‫كه صرفا نشاندهنده عمل تركيب نسبت به آثار مدهاي مختلف است و به همين جهت روش تركيب مدها‬
‫خوانده ميشود‪ .‬بايستي توجه كرد كه در بسياري از انواع بارگذاريها‪ ،‬ميزان اثر مدهاي مختلف معموال در‬
‫فركانسهاي پايينتر‪ ،‬شديدتر ميباشد و براي فركانسهاي باال كاهش مييابد‪ .‬در نتيجه‪ ،‬معموال الزم نيست كه‬
‫در روش تركيب مدها‪ ،‬كليه مدهاي باالتر ارتعاش را در نظر گرفت‪ ،‬لذا اين سري را ميتوان به جمالتي محدود‬
‫كرد كه دقت مورد نظر در واكنش را بدست دهند‪ .‬همچنين بايستي بخاطر داشت كه مدلهاي رياضي از هر‬
‫سازه پيچيدهاي براي تعيين مدهاي باالتر ارتعاش قابليت اطمينان كمتري دارند‪ ،‬به اين دليل نيز بهتر است كه‬
‫در تحليل واكنش ديناميكي تعداد مدهاي در نظر گرفته شده محدود باشند‪.‬‬
 ‫مراحل گام به گام روش ترکیب اثر مدها‬
‫‪21‬‬

‫گام هشتم‪ -‬واکنش نیروی االستیکی‬

‫نمودار تغييرمكان سازه را ميتوان به عنوان عامل اساسي در تعيين واكنش آن نسبت به بارگذاري‬
‫ديناميكي در نظر گرفت‪ .‬بطور كلي‪ ،‬ديگر پارامترهاي واكنش از قبيل تنش يا نيروهاي ايجاد شده در‬
‫قطعات مختلف سازه را ميتوان مستقيما از تغييرمكانها محاسبه كرد‪ .‬براي مثال نيروي االستيک‬
‫}‪{ƒs‬كه در مقابل تغييرشكل سازه مقاومت ميكند‪ ،‬بطور مستقيم از معادله زير به دست ميآيد‪:‬‬
‫‪ f s (t )  k u (t )  k  Y (t )‬‬ ‫)‪(19‬‬

‫نيروهاي االستيک را ميتوان از رابطه ديگري نيز به دست آورد‪ .‬با نوشتن معادله فوق بر حسب تركيب مدها‪:‬‬
‫‪ f s (t )  k 1Y1 (t )  k 2 Y2 (t )  k 3 Y3 (t )  ...‬‬
‫و جايگزيني معادله }‪ [k]{ϕi}=ω²i[m]{ϕi‬خواهيم داشت‪:‬‬
‫‪ f s (t )  12 m1Y1 (t )  22 m2 Y2 (t )  32 m3 Y3 (t )  ...‬‬
 ‫مراحل گام به گام روش ترکیب اثر مدها‬
‫‪22‬‬

‫و با نوشتن عبارات سري به صورت ماتريسي‪:‬‬

‫‪ f s (t )  m i2Yi (t )‬‬ ‫)‪(20‬‬

‫كه })‪{ω²iYi(t‬بيانگر برداري ستوني از دامنههاي مد است كه هر كدام آنها در مربع فركانس مد‬
‫خود ضرب شدهاند‪.‬‬
‫در معادله (‪ )20‬نيروي االستيک هر كدام از مدها با يک نيروي اينرسي مد معادل آن جايگزين شده‬
‫است‪ .‬معادالت اين دو از معادالت تعادل ارتعاش آزاد حاصل شده است‪ .‬به هر حال بايستي توجه‬
‫كرد كه اين جايگزيني در هر زماني حتي در تحليل استاتيكي نيز صادق است‪.‬‬
‫از آنجا كه در معادله (‪ )20‬هر كدام از آثار مدها در مربع فركانس آن ضرب شده است‪ ،‬مشخص‬
‫ميگردد كه تأثير مشاركت مدهاي باالتر در محاسبه نيروهاي سازه از تأثير آن در تعيين‬
‫تغييرمكانها بيشتر است‪ .‬در نتيجه الزم ميگردد كه براي تعيين نيروها با هر تقريب موردنظر از‬
‫تعداد بيشتري از مدها‪ ،‬نسبت به تعداد موردنياز براي تعيين تغييرمكانها استفاده كرد‪.‬‬
23
24
25