Grupa A Klasa .................... Data .............

Imię i nazwisko ...................................

Karta pracy/Sprawdzian Procesy egzogeniczne

1 Na ilustracji zaznaczono literami A i B formy krasowe. Przyporządkuj każdemu (.../2 pkt)
opisowi właściwą nazwę formy wybraną spośród podanych oraz literę, którą
oznaczono tę formę na ilustracji.

wywierzysko, stalaktyt, stalagmit, ostaniec

Lp. Opis Nazwa formy Litera

Forma skalna występująca w jaskini
1.
przypominająca zwisający sopel.
Powierzchniowa forma krasowa
2.
zbudowana z wapienia.
2 Do podanych opisów dopisz nazwy odpowiednich typów wietrzenia chemicznego (.../2 pkt)
wybrane spośród podanych.

rozpuszczanie, utlenianie, krasowienie, uwadnianie

A. Pod wpływem wody minerały tworzą roztwór.

B. W wyniku reakcji anhydrytu (siarczanu wapnia) z wodą powstaje uwodniony siarczan
wapnia.

3 Poniżej przedstawiono w losowej kolejności etapy dwóch rodzajów wietrzenia (.../3 pkt)
fizycznego. Wybierz tylko cztery z nich i uzupełnij schemat tak, aby ukazywał
prawidłową kolejność typu wietrzenia określanego jako eksfoliacja.

1. Zmiany temperatury w okolicach 0°C.

2. Powstawanie szczelin i pęknięć.
3. Nierównomierne nagrzewanie się minerałów w skale.
4. Zwiększanie objętości wody w skale.
5. Dobowe zmiany temperatury.
6. Tworzenie się naprężeń na granicy występowania minerałów.
7. Rozpad ziarnisty skał.
8. Rozpad blokowy skały.

___ – ___ – ___ – ___

Grupa A | strona 1 z 4
4 (.../3 pkt)
Na wykresach (1–4) przedstawiono
intensywność różnych rodzajów
wietrzenia w zależności od typu
klimatu.
Określ, którego typu klimatu dotyczą
przedstawione wykresy. Podaj
właściwe nazwy typów klimatu
wybrane spośród podanych.

polarny, umiarkowany morski,

równikowy wilgotny, zwrotnikowy suchy

5 Podaj nazwę rodzaju wietrzenia, którego dotyczy poniższy opis. (.../1 pkt)

Na stromym skalistym zboczu wysokich gór, osłonięta od wiatru, rośnie młoda sosna.
Jej korzenie szukają stabilizacji na tym trudnym do życia terenie i dlatego wrastają
w szczeliny skalne.

6 Skreśl element, który nie pasuje do pozostałych. Uzasadnij swój wybór. (.../2 pkt)

eksfoliacja, krasowienie, utlenianie, rozpuszczanie

7 Zaznacz zdanie, które zawiera prawdziwe informacje. (.../1 pkt)

1. Głównym czynnikiem działającym w procesie wietrzenia fizycznego jest wiatr.

2. Rozwój organizmów oraz ich aktywność życiowa nie mają wpływu na zmiany fizyczne
oraz chemiczne skał.
3. Występowanie szaty roślinnej hamuje intensywność wietrzenia fizycznego.

8 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli informacja (.../3 pkt)
jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.
A. Odpadanie polega na odrywaniu się i przemieszczaniu w dół stoku pojedynczych,
niewielkich okruchów skalnych. P / F
B. Spływanie to proces powolnego zsuwania się zwietrzeliny. P / F
C. W okresie letnim na obszarach o zimnym klimacie dochodzi do procesu zwanego
soliflukcją. P / F
D. Do czynników naturalnych, które mogą spowodować zaburzenie równowagi stoku,
zalicza się obfite opady deszczu lub śniegu, podcięcie stoku przez erozję oraz trzęsienie
ziemi. P / F
E. Mechanika gruntu to nauka, która zajmuje się badaniem właściwości skał w różnych
warunkach. P / F
9 (.../2 pkt)
Podaj nazwę ruchu masowego, który może
wystąpić na obszarze przedstawionym
na fotografii. Uzasadnij odpowiedź.

Grupa A | strona 2 z 4
10 Przyporządkuj wymienionym ruchom masowym (A–D) właściwe opisy wybrane (.../3 pkt)
spośród podanych (1–6)
A. Osuwanie. A. Podczas tego procesu następuje gwałtowne zsuwanie się
B. Obrywanie. zwietrzeliny lub luźnych skał w dół stoku.
C. Odpadanie. B. W wyniku tego procesu tworzą się stożki piargowe.
D. Spełzywanie. C. Katalizatorem tego procesu są duże opady deszczu.
D. Oznaką tego procesu są pochylone ogrodzenia.
E. Podczas tego procesu materiał skalny przebywa część
drogi w powietrzu.
F. Ten proces zachodzi np. w wyniku trzęsienia ziemi.

11 Przyporządkuj formom krasowym widocznym na fotografiach (A–C) (.../3 pkt)

właściwe opisy (1–4).
A. B. C
.

1. Nacieki jaskiniowe zwisające ze stropu jaskini krasowej.

2. Naciek krasowy narastający od dna jaskini.
3. Naciek jaskiniowy łączący strop jaskini krasowej z jej dnem. Występuje w formie
np. kolumny, słupa.
4. Naciek jaskiniowy o kształcie niecki lub misy.

12 Dopisz do każdego z odcinków rzeki nazwę procesu, który tam przeważa, (.../3 pkt)
oraz nazwę formy terenu, która wykształciła się w wyniku tego procesu.
Wpisz właściwe informacje wybrane spośród podanych.

delta, akumulacja, meander, erozja boczna, erozja wsteczna, wodospad

A. Bieg górny ‒
B. Bieg środkowy ‒
C. Bieg dolny ‒

13 Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania. (.../1 pkt)

Gdy rzeka przecina dział wodny i przejmuje rzekę o mniejszej sile erozyjnej,
mówimy o:
a) kotle eworsyjnym. b) kaptażu. c) meandrze.

14 Wymień dwie przyrodnicze przyczyny tworzenia się ujść deltowych. (.../2 pkt)

15 Zaznacz podpunkt, który zawiera wyłącznie nazwy form powstałych (.../1 pkt)
w wyniku działalności wód fluwioglacjalnych.

A. Oz, morena czołowa, kem, sandr.

B. Jezioro morenowe, morena denna, pradolina, oz.
C. Oz, kem, sandr, pradolina.

16 (.../2 pkt)
Określ rodzaj wydmy przedstawionej na
schemacie. Wyjaśnij przyczyny ukształtowania
jej ramion w zależności od kierunku wiatru.

Grupa A | strona 3 z 4
17 Zapisz nazwy form, które powstały w wyniku wymienionych procesów (.../2 pkt)
eolicznych (A–C).

bruzdy korazyjne, wydmy podłużne, barchany, graniaki wiatrowe, bruki deflacyjne

A. Deflacja.
B. Korazja.
C. Akumulacja.

18 Przyporządkuj podanym typom wybrzeży (A–C) obszary ich występowania (1–3). (.../2 pkt)

A. Riasowe. 1. Portugalia.
B. Dalmatyńskie. 2. Adriatyckie wybrzeże Włoch.
C. Lagunowe. 3. Chorwacja.

19 Uzupełnij tabelę. Wpisz we właściwych komórkach nazwy form ukształtowania (.../4 pkt)
powierzchni wybrane spośród podanych. Następnie dopisz do każdej z form
czynnik, który ją ukształtował.

graniak, kocioł polodowcowy, wydma paraboliczna, barchan, klif, delta,

mierzeja, dolina V-kształtna, jezioro cyrkowe

Działalność akumulacyjna Działalność erozyjna

forma czynnik forma czynnik

20 Przyporządkuj nazwom form rzeźby (A–D) obszary ich występowania wybrane (.../3 pkt)
spośród podanych (1–5).
A. Cyrki lodowcowe. 1. Tatry.
B. Wybrzeża klifowe. 2. Góry Świętokrzyskie.
C. Jardangi i grzyby skalne. 3. Wolin.
D. Gołoborza. 4. Gobi.
5. Wyżyna Lubelska.

21 Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa. (.../5 pkt)

A. Abrazja to niszcząca działalność morza. P / F

B. Korazja to proces rzeźbotwórczy, w którym wiatr działa niszcząco przez uderzanie
cząsteczkami piasku o skałę. P / F
C. Atole koralowe są przykładem działalności koralowców wokół wyspy, która ulega
silnym ruchom wypiętrzającym. P / F
D. Terasy rzeczne powstają w wyniku zmian położenia bazy erozyjnej rzeki. P / F
E. Intensywność procesów eolicznych zależy od wielkości ziaren piasku, jego suchości
oraz pokrycia roślinnego. P / F
F. W wyniku wietrzenia chemicznego dochodzi do rozpadu skał, ale nie zmienia się ich
skład mineralny. P / F

Grupa A | strona 4 z 4