KurkowskiBartosz UkrytaFenomenologia Abstrakt Poprawiony

Problemy z obiektywizacją subiektywnego doświadczenia w analitycznej filozofii umysłu
Podstawowe dla fenomenologii zagadnienia takie jak: intencjonalność, naoczność oraz subiektywność
stanowią pole żywych dyskusji i wielu kontrowersji we współczesnej analitycznej filozofii umysłu.
Rozwijane w jej ramach stanowiska często są sobie przeciwstawiane i prezentowane w sposób, który
sugeruje, że wyczerpują one pole wszelkich logicznie możliwych do sformułowania rozwiązań [por. 1].
Jednakże, niezależnie od tego, czy mamy do czynienia ze skrajnym materializm,
nieredukcjonistycznym fizykalizmem czy coraz bardziej popularnymi odmianami panpsychizmu i
dualizmu, można we wszystkich tych propozycjach dostrzec pewien wspólny wątek, który polega na
ujmowaniu tego, co badane – tj. świadomego doświadczenia w różnych jego przejawach – jako
jakiegoś kolejnego, choć może nieco ekscentrycznego, elementu, czy wręcz przedmiotu, w świecie,
który jako taki jest już w znacznej mierze opisany i oswojony. Na co warto zwrócić uwagę, takie ujęcie
stoi w silnej opozycji do podejścia fenomenologicznego, w którym od samych rozstrzygnięć
ontologicznych znacznie bardziej istotne jest dokładne przyjrzenie się temu, co dane w świadomości i
próba uchwycenia ogólnych struktur doświadczenia tak jak jawią się one podmiotowi, abstrahując
jednocześnie od potocznych i naukowych przekonań dotyczących rzeczywistości.
Obiektywizacja tego, co subiektywne, a następnie dla tak spreparowanych obiektów poszukiwanie

miejsca we współczesnym, już dość gęsto zaludnionym obrazie świata, prowadzi do wielu problemów
i paradoksów, które chciałbym omówić w swoim wystąpieniu. Co ciekawe, Husserl już prawie sto lat
temu wyraźnie dostrzegał tego rodzaju myślenie w nauce oraz filozofii i ostro je krytykował [2]. Jednak
dopiero dzisiaj, w dobie intensywnie rozwijających się neuronauk, gdy coraz więcej wiemy o działaniu
mózgu, coraz wyraźniejsza staje się luka pomiędzy tym, co subiektywne i dostępne z
pierwszoosobowej perspektywy, a tym co badanie w laboratoriach i intersubiektywnie weryfikowalne
[por. 3], co przekłada się na dookreślenie i pewnego rodzaju radykalizację różnych analitycznych teorii
dotyczących świadomości, dzięki czemu owe paradoksy stają się coraz bardziej widoczne.
Paradoksów tych w literaturze dotyczącej umysłu można spotkać niemało. Wśród nich, w ramach
materialistycznych ujęć, pojawia się otwarte negowanie istnienia wrażeń bólowych u zwierząt (w tym
ludzi) i w związku z tym postulat stworzenia etyki, która nie odwołuje się do odczuwania cierpienia i
przyjemności [4]. Z drugiej strony w ujęciach opozycyjnych wobec materializmu, wybrane zjawiska
psychiczne jawią się jako doklejone do bezproblemowego, zamkniętego i niemal w pełni już
opisanego świata przyrody, w taki sposób, że cudem staje się korelacja pomiędzy tym światem, a
świadomym doświadczeniem i działaniem. W związku z wytworzonym w ten sposób problemem
psychofizycznej harmonii został nawet sformułowany argument za istnieniem Boga [5].
Co istotne, i co zamierzam pokazać w swoim wystąpieniu, owe paradoksy nie stanowią jedynie
marginalnych ekscesów mało popularnych przedstawicieli przywołanych stanowisk, ale wynikają z
samych podstaw tego, w jaki sposób uprawiana jest współcześnie analityczna filozofia umysłu.
Główną przyczyną ich powstawania wydaje się krytykowany przez Husserla obiektywizm, w którym to,
co zewnętrzne, intersubiektywne, jest traktowane jako zrozumiałe samo przez się, bez krytycznej
analizy i bez przyjrzenia się jako ów stan powstaje [6]. W obliczu poruszanych problemów uwidacznia
się aktualność i doniosłość krytycznej części dorobku Husserla.
[1] Jaworski, W. (2011). Philosophy of mind: A comprehensive introduction. John Wiley & Sons.
[2] Husserl, E. (1982). Medytacje kartezjańskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 72.
[3] McGinn, C. (1989). Can We Solve the Mind-Body Problem. Mind, 98(391), 349-366, s. 359.
[4] Kammerer, F. (2022). Ethics Without Sentience: Facing Up to the Probable Insignificance of
Phenomenal Consciousness. Journal of Consciousness Studies, 29(3-4), 180-204.
[5] Crummett, D. & Cutter, B. (forthcoming) Psychophysical harmony: A new argument for
theism. Oxford Studies in Philosophy of Religion.
[6] Husserl, E. (2017). Kryzys nauk europejskich i fenomenologia transcendentalna. Vis a vis etiuda

KurkowskiBartosz UkrytaFenomenologia Abstrakt Poprawiony

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KurkowskiBartosz UkrytaFenomenologia Abstrakt Poprawiony

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

KurkowskiBartosz UkrytaFenomenologia Abstrakt Poprawiony

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Problemy z obiektywizacją subiektywnego doświadczenia w analitycznej filozofii umysłu

Obiektywizacja tego, co subiektywne, a następnie dla tak spreparowanych obiektów poszukiwanie

[2] Husserl, E. (1982). Medytacje kartezjańskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 72.

You might also like