Kamasastram Viseshalu

■ HÍ=∞âßGO qâıëêÅ∞ ■
HÍ=∞âß¢ã¨ÎO qâıëêÅ∞
HEALTHY SEX, SAFE SEX & SEXUAL POTENTIALITY
As told by :
Great Indian Sages
qHõs
ì Ñä+
¡ ~
¨ ûü
_À~ü. <≥O. 30–17–3Z, "å~°}Ït"åi gkè, ã‘`å~åOÑ¨Ù~°O,
q[Ü«∞"å_»– 520 002. á¶3È<£ : 0866 – 2444156.
k k
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
''^èŒ~å‡~°÷ HÍ"Õ∞Éè’º#=∞ó——
^è Œ ~å‡xH˜ #=∞ã¨¯iã¨∞Î<åfl#∞. _»|∞ƒ‰õΩ #=∞ã¨¯iã¨∞Î<åfl#∞.
HÍ=∂xH˜ #=∞ã¨¯iã¨∞<Î åfl#∞.
W+ì̈^"·≥ åxH˜ #=∞ã¨¯i™êÎ~∞° Z=Ô~<· å.....? W^Õq∞\©.....? D
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞ WÖÏ "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ_»∞<Î åfl_»∞.....??
=∞#O U q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz =∂\Ï¡_∞» H˘O@∞<åfl"≥∂ ^•xq∂^Œ
q∂ÔH·<å, <åÔH·<å ã¨ˆ~ Q“~°=O =Ù#flÑ¨C_Õ =∞#O =∂\Ï¡_»∞‰õΩ#fl
„Ñ¨Ü≥∂[#O =ÙO@∞Ok. „H˘`«Î q+¨Ü«∂Å∞ `≥Å∞™êÎ~Ú. H˘`«ÎQÍ
PÖ’zOK«_O» `≥Å∞ã¨∞OÎ k.
WÑ¨C_»∞ =∞#O ˆH=ÅO ^èŒ~å‡~°÷HÍ=∂Å QÆ∞iOz =∂„`«"Õ∞
=∂\Ï¡_»∞HÀÉ’`«∞<åflO HÍ|\˜ì P =¸_çO\˜q∂^Œ Q“~°=O`À
#=∞ã¨¯iOKå_»∞ =∞Ç¨Ïi¬ !
^è~Œ å‡~°H÷ Í=∂Å∞ D âß¢™êÎxH˜ '„Ñ¨H$õ u— (ã¨fiÉèÏ=O - Nature)
HÍ|\ì̃ "å\˜H˜ #=∞™ê¯~°O. "å\˜x LÑ¨^tÕ OKÕ É’^è‰Œ Ωõ ÅH˜, âß¢ãÎ̈
Hõ~°ÎÖˇ·# PKå~°∞ºÅH˜, ÑÖ_ç`«∞ÅH˜, HÍ=∞âß¢ã¨Î áê~°OQÆ`«∞Å‰õÄ¯_®
#=∞™ê¯~°O. ZO^Œ∞HõO>Ë, JÖÏO\˜ J#∞Éè=í A˝Å J#∞Éè"í åxfl ‰õÄ_®
D âß¢ãÎ̈OÖ’ =∞#O LÑ¨Ü≥∂yOK«∞HÀÉ’`«∞<åflO, HÍ|\ì̃ "åiH©
#=∞ã¨∞ûÅ∞. "åi J#∞Éè"í åÅ∞ =∞#H˜ P~ÀQÆº=O`«"∞≥ #ÿ â◊$OQÍ~åxfl,
ã¨∞~°H˜Δ`«"≥∞ÿ# â◊$OQÍ~åxfl, ã¨=∞~°÷=O`«"≥∞ÿ# â◊$OQÍ~åxfl WKÕÛqQÍ
LO_®Åx HÀ~°∞‰õΩO^•O.
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
k 1 k
HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ qâıëêÅ∞
(Healthy Sex, Safe Sex & Sexual Potentiality)
Edition : 2006
Price : Rs. 60-00
We have made many efforts to present this book without errors. But
some errors might have crept in. We do not take any legal
responsibility for such errors and omissions. If you bring them to
our notice we shall correct them in our next edition. All disputes are
subject to Vijayawada Jurisdiction only.
q+¨Ü«∞ã¨∂zHõ
"≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\ ˜ HÍ=∞âß¢ãOÎ̈ . ......................................................................................................................................................................................................2
„`Õ`åÜ«ÚQÍxH˜ ÖˇO· yHõ hu . .................................................................................................................................................................................................2
^•fiÑ¨~°Ü«ÚQÆOÖ’ HÍ=∞âß¢ãÎ̈O . ..........................................................................................................................................................................................2
ã¨∞Å∞"≥#· suÖ’ HÍ=∞âß¢ãOÎ̈ – q∂HÀãÖ 3
. .......................................................................................................................................................
'HÍ=∞O— JO>Ë Uq∞\˜ ? . .......................................................................................................................................................................................................4

^è~Œ å‡~°H÷ Í=∂ÅÖ’ Uk =ÚO^Œ∞ ? . ...............................................................................................................................................................................5
HÍ=∂xH˜ âß¢ãOÎ̈ J=ã¨~=° ∂ ? 5
. ......................................................................................................................................................................................
JOk#KÀ@ JOk#O`« JOk#Ñ¨C_Õ...!! . ........................................................................................................................................................7

q`«Î<åefl `åºQÆO KÕ¿ãÎ<Õ "≥ÚHõ¯Å∞ "≥ÚÅ∞™êÎ~Ú . ..........................................................................................................................................7
Ju HÍ=∞O `≥KÛÕ J#~å÷Å∞ . .................................................................................................................................................................................................7
HÍ=∞âß¢ãOÎ̈ `≥bx HÍ=Ú‰õΩÅ∞ #tOKå~°∞ . ........................................................................................................................................................8
PÇ¨~°OÖÏQÍ<Õ HÍ=∂hfl ¿ãqOKåe . ........................................................................................................................................................................9
J#~å÷Å#∞ ÑïÇ¨ÏiOz ã¨∞MÏÅ∞ á⁄O^ŒO_ç . ...................................................................................................................................................9
HÍ=∞q^Œº ZÑ¨C_»∞ <Õ~∞° ÛHÀ"åe ? . ........................................................................................................................................................................ 10
âß¢™ÈÎHOÎõ QÍ HÍ=∞HõÖÏáêÅ∞ . ............................................................................................................................................................................................. 11
¢ã‘ÎÅ‰õΩ HÍ=∞âß¢™êÎxfl ¢ã‘ÎÖË <Õ~åÊe . ...................................................................................................................................................................... 11
P_»"åiHÀãÖ 64 HõàÅ◊ ∞ „Ñ¨`ºÕ HõO . ....................................................................................................................................................................... 13
ÃÑo§H˜=ÚO^Õ ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ HÍ=∞âß¢ãOÎ̈ `≥eÜ«∂e . ............................................................................................................................................ 17
ZHõ¯_» rqOKåe ? . ................................................................................................................................................................................................................... 18
ZÖÏO\˜ WO\’¡ LO_®e ? . ........................................................................................................................................................................................... 18
WÅ∞¡ ã¨~°∞ÌHÀ=_»O WÖÏ ! . ................................................................................................................................................................................................... 19
=∞QÆ"åà◊§ k#K«~°º
. ...................................................................................................................................................................................................................... 21
=¢ãÎ̈^è•~°}Ö’ XHõ qâı+Ö . ................................................................................................................................................................................................. 22
Éè’[#O ZÑ¨C_»∞ K≥Ü∂« ºe ? . ...................................................................................................................................................................................... 22
HÍÅˆHΔÑ¨ ™ê^èŒ<åÅ∞ – =∞QÆ"åiHÀãÖ „Ñ¨`ÕºHõO . ...................................................................................................................................... 23
É’QÆãπ HÍ=∞âß¢ãÎ̈ ÑÖ_ç`∞« Å∞ . ........................................................................................................................................................................................ 25
`å~°∞Ê_»∞QÆ`≥ÎÅ∞O\Ï~°∞ *Ï„QÆ`«Î ! . ................................................................................................................................................................................ 25
ZÖÏO\˜ ãÖã¨÷Ö’¡ ã¨Éèí∞º_çQÍ KÕ~åe ? . ............................................................................................................................................................. 26
H©ixÎ HõeOæ KÕ HÍ=∞O . ............................................................................................................................................................................................................... 27
HÍ=∞„áêÑ≤xÎ á⁄O^Õ ¢ãÅÎ‘ ∞ =¸_»∞ ~°HÍÅ∞ . .................................................................................................................................................... 27
q@∞_»O>Ë Z=~°∞ ? . ................................................................................................................................................................................................................. 28
qHõ@ Hõ=ÙÅ∂ – q^Œ∂+¨Hõ áê„`«Å∞ . ..................................................................................................................................................................... 28
J„Hõ=∞ ãÖ|O^è•Å‰õΩ WÖÏO\˜ HÍ~°}ÏÅ∞ LO\Ï~Ú . .................................................................................................................. 29
WÖÏO\˜ =º‰õΩÅÎ `À ãÖ|O^è•Å∞ ÃÑ@∞ìHÀ‰õÄ_»^∞Œ !! . ....................................................................................................................... 30
¢ã,Î‘ Ñ¨Ù~°∞+¨ [#<åOQÍÅ Ñï=∂}O . ................................................................................................................................................................... 32
Ñ¨k‡h *Ïu ¢ãÎ‘ – áêOKåÅ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ . .......................................................................................................................................... 34
z„u}© *Ïu ¢ãÎ‘ – ‰õÄz=∂~° *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ . ..................................................................................................................................... 34
â◊Od}© *Ïu ¢ãÎ‘ – â◊âßOHõ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ . ........................................................................................................................................... 35
Ç¨Ïã≤Îh *Ïu ¢ã‘Î....
. ..................................................................................................................................................................................................................... 36
''~°u—— JO>Ë.....?
. ...................................................................................................................................................................................................................... 36
~°u =¸_»∞ ™ê÷~ÚÖ’¡ LO@∞Ok . ............................................................................................................................................................................. 36
~°uÖ’ ã¨=∞ã≤u÷ á⁄O^Œ_®xH˜ F LáêÜ«∞O . ................................................................................................................................................. 37
"≥Ú^Œ\ ™˜ êi ~°uH˜ ~Ô O_À™êi ~°uH© `Õ_® LO@∞Ok ! . ............................................................................................................... 38
ãÖ`«$Ñ≤xÎ H˘#™êyOÑ¨KÜ Õ ∞« _»O ZÖÏ ? . ........................................................................................................................................................ 39
„¿Ñ=∞#∞ =ºHõÑÎ i¨ KÕ =∂~åæÅ∞ . ........................................................................................................................................................................................ 39
H“yeO`«Å∞ <åÅ∞QÆ∞ ~°HÍÅ∞ . ........................................................................................................................................................................................ 41
=∞iH˘xfl PeOQÆ<åÅ∞ . .......................................................................................................................................................................................................... 42
=Ú^Œ∞ÅÌ ∞ =ÚO^• ? H“yeO`«Å∞ =ÚO^• ? . ........................................................................................................................................ 43
L`Õ*Î Ïxfl Z‰õΩ¯= ¿ãÑ¨Ù H˘#™êyOKÕ LáêÜ«∂Å∞ . ................................................................................................................................ 44
=Ú^•Ì_Õ Ñ¨^Œú`«∞Å∞ . ....................................................................................................................................................................................................................... 45
=Ú^Œ∞ÅÌ ∞ ZHõ¯_≥H¯õ _» ÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û? . ..................................................................................................................................................................... 46
=Ú^Œ∞Ì JO>Ë Uq∞\˜ ? . ....................................................................................................................................................................................................... 47
`˘e =ÅÑ¨Ù =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ . ............................................................................................................................................................................................................. 47
ã‘xÜ«∞~ü „¿Ñq∞‰õΩÅ =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ . ....................................................................................................................................................................................... 48
''=Ú^Œ∞Ì‰õΩ „HÕkÃÑ^Œ"Õ ~°∞z—— ! . .................................................................................................................................................................................. 50
~Ô O_»∞ ÃÑ^•Å`À XˆH™êi J^è~Œ á° ê#O . ............................................................................................................................................................. 50
<åÅ∞HõÅ`À ''Ü«Ú^ŒOú – =Ú^Œ∞—Ì — . .............................................................................................................................................................................. 50
=Ú^Œ∞ÌÖ’¡ Z<≥fl<Àfl ~°HÍÅ∞ . ................................................................................................................................................................................................. 51
yK«∞ÛHÀ=_»=¸ XHõ â◊$OQÍ~°"∞Õ ! . ........................................................................................................................................................................ 52
ZHõ¯_≥H¯õ _» ZÖÏ yK«∞ÛHÀ"åe ? . ................................................................................................................................................................................. 53
yÖË"¡ åi QÀà◊√§ WÖÏ LO_®e . ...................................................................................................................................................................................... 53
yK«Û_»O ZÖÏ ? . ............................................................................................................................................................................................................................. 53
â◊$OQÍ~°OÖ’ ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ . ........................................................................................................................................................................................... 55
=∞iO`« L`Õ*Î Ïxfl HõeOæ KÕ ~°H~õ H° ÍÅ ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ . ....................................................................................................................... 56
Uk Z‰õΩ¯= ã¨Ê~å≈ ã¨∞MÏxfl Hõeãæ ∞¨ OÎ k ? . ...................................................................................................................................................... 57
ã¨∞MÏ#∞Éè=í O HÀãÖ ÉèÏ~åº Éè~í åÎ áÈ\©Ñ_¨ ®e!! . ..................................................................................................................................... 58
J^èŒ~° áê#O..... WÖÏ.....! . ........................................................................................................................................................................................... 58
ãÖÉè’QÍxH˜ J~°›`« ZÑ¨C_˘ã¨∞ÎOk.....? . ......................................................................................................................................................... 59
ãÖÉè’QÆO WÖÏ ! . ........................................................................................................................................................................................................................... 60
~°uÖ’ PO„^è• >ˇH˜flH± . .............................................................................................................................................................................................................. 64
H˜¡+ì̈`«~°"≥∞ÿ# H˘xfl ~°u |O^è•Å∞ . ............................................................................................................................................................................... 64
z„`« ~°u. .................................................................................................................................................................................................................................................. 66
z~°∞^≥|ƒÅ∞ JuK«H¯õ x â◊$OQÍ~°K+Õ ì̈ . .................................................................................................................................................................... 68
Z=~°∞ Z=iH˜ z~°∞^≥|ƒÅ∞ "≥Ü∂« ºe ??? . ................................................................................................................................................ 70
~°uã¨ÊO^Œ#x `≥eÜ«∞K≥¿ÑÊ â◊ÉÏÌÅ∞ . ........................................................................................................................................................................ 70
Ãã‰õΩûÖ’ âß_ç[O
. .......................................................................................................................................................................................................................... 71
=∞QÍ_çH˜ =¸_£ `≥ÑÊ≤ OK«_O» ZÖÏ ? . ................................................................................................................................................................. 73
P"≥∞‰õΩ =¸_£ ÖË#Ñ¨C_»∞ J`«<OÕ K≥Ü∂« ºe ? . ....................................................................................................................................... 75
~°uÖ’ ¢ã‘Îx [~ÚOKÕ z#fl >ˇH˜flH± . ....................................................................................................................................................................... 76
Ü≥∂x Ö’Ñ¨Å Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞=O`À ~°H~õ H° ÍÅ ~°u KÕ+Åì̈ ∞ . ....................................................................................................... 77
Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞=O`À ¢ã‘Î KÕÜ«∞^Œy# ~°u KÕ+ì̈Å∞ . ....................................................................................................................................... 77
H˘`«Î ÃÑo¡‰Äõ `«∞i`À ZÖÏ „Ñ¨=iÎOKåe ? . ..................................................................................................................................................... 79
ZÖÏO\˜ =∞QÆ"å}˜‚ ÃÑàÏ§_®e ? . .............................................................................................................................................................................. 82
ZÖÏO\˜ ÃÑo§à◊√§ q[Ü«∞=O`«O J=Ù`å~Ú ? . .................................................................................................................................... 83
Ñ¨~å~Ú =∞QÍ_ç`À ãÖ|O^è•Å∞ . ............................................................................................................................................................................... 85
¢ã‘Î [<å^Œ~°} á⁄O^ŒQÆeˆQ =∞QÍà◊√§ . ..................................................................................................................................................................... 87
ã¨∞ÅÉèíOQÍ ^˘iˆH ¢ã‘ÎÅ∞ . ........................................................................................................................................................................................................ 88
¢ãÅÎ‘ =∞#Ããiy #_»∞K«∞HÀ"åe..... WÖÏ ! . .................................................................................................................................................. 90
XHõ¯_Õ Éèí~°Î – XHõ¯`Õ ÉèÏ~°º . ............................................................................................................................................................................................... 91
¢ã‘Î =∞~˘Hõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ ZO^Œ∞‰õΩ HÀ~°∞`«∞Ok ? . ......................................................................................................................................... 92
"Õâ◊ºÅ∞ WÖÏ „Ñ¨=iÎ™êÎ~°∞ ! . ............................................................................................................................................................................................... 94
Ñ¨~å~Ú ¢ã‘Î`À ãÖ|O^èŒO . ................................................................................................................................................................................................... 95
JO^•xfl K«∂ã≤ P#OkOK«O_ç. J#∞ÉèíqOKÕO^Œ∞‰õΩ `˘O^Œ~°Ñ¨_»HõO_ç ! . .............................................................. 97
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ\˜ HÍ=∞âß¢ã¨ÎO
WÑ¨ÙÊ_Õ q∂HÀ q+¨Ü«∞O K≥áêÊe. D HÍ=∞âß¢ã¨ÎO W"åfià◊ U^À H˘`«ÎQÍ
Ñ¨Ù@∞ì‰Ωõ ~åÖË^∞Œ . „Ñ¨[ÅO^Œih ã¨$+≤Oì KÕ „Hõ=∞OÖ’ „|Ç¨Ï‡^Õ=Ù_»∞ ZO`À Ñ¨x=uÎ_ç q∂^Œ
=Ù#fl ~ÀAÖ’¡<Õ, ^èŒ~å‡~°÷HÍ=∂Å<Õ Ñ¨Ù~°∞ëê~å÷Å#∞ ™êkèOK«∞HÀ=_®xH˜ HÍ=Åã≤#
LáêÜ«∂Öˇ<Àfl K≥|∞`«∂ 'ã≤u÷ x|O^è#Œ O— J<Õ âß¢™êÎxfl `«Ü∂« ~°∞KÕâß_»∞.
ã≤u÷ x|O^è#Œ O =¸_»∞ ÉèÏQÍÅ∞QÍ LOk.
"≥Ú^Œ\ ˜ÉèÏQÆO ^èŒ~°‡O QÆ∞iOz K≥|∞`«∞Ok. ^•xfl =∞#∞=Ù „Ñ¨[ÅO^ŒiH˜
`≥eÜ«∞*Ë™êÎ#x „|Ç¨Ï‡#∞Oz „QÆÇÏ≤ OKå_»∞. ~Ô O_À ÉèÏQÆO _»|∞ƒQÆ∞iOz K≥|∞`«∞Ok.
^Õ=`«Å QÆ∞~°∞=Ù |$Ç¨Ïã¨Êu nxfl `å#∞ q=i™êÎ#x „|Ç¨Ï‡#∞Oz „QÆÇÏ≤ OKå_»∞. WOHõ
=¸_Àk, Ju =ÚYº"≥∞ÿ#k HÍ=∞âß¢ã¨ÎO. #OkˆHâ◊√_»∞ nxfl „QÆÇ≤ÏOz, "≥~Úº
J^è•ºÜ«∂Å∞ Hõe#æ âß¢ãOÎ̈ QÍ `«Ü∂« ~°∞KÕâß_»∞. Wk "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\ ˜ HÍ=∞âß¢ãÎ̈ „QÆO^äOŒ .
„`Õ`åÜ«ÚQÍxH˜ Öˇ·OyHõ hu
"≥~Úº J^è•ºÜ«∂Å∞#fl WO`« Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ =∞s ÑÖ_ç`∞« Å‰õΩ `«ÑÊ¨ ™ê=∂#º [<åxH˜
Z‰õΩ¯=QÍ =Ù#fl^Œx, #OkˆHâ◊fi~°∞_»∞ ~°∂á⁄OkOz# HÍ=∞âß¢™êÎxfl ãÖH˜ÑΔ HÎ‘ iõ Oz 500
J^è•ºÜ«∂Å`À H˘OK≥O ‰õΩÑ¡ OÎ¨ QÍ =∞~À „QÆO^ä•xfl ~°∂á⁄OkOKå_»∞ âıfi`«Hˆ `«∞=Ù. DÜ«∞#
L^•ÌÅHõ =∞Ç¨Ïi¬ Ñ¨Ù„`«∞_»∞. P~ÀAÖ’¡ WO\˜H˘zÛ# Jukäx Q“~°qOK«_O» HÀãÖ ã¨fiO`«
ÉèÏ~°ºx PÜ«∞#^ŒQÆæ~°‰õΩ ÑÖÑ¨_»O =O\˜ H˘xfl ^Œ∞~åKå~å Å∞O_Õq. âıfi`«ˆH`«∞=Ù
"å\˜#xflO\˜h YO_çOz, 'ÖˇO· yHõ hu— ZÖÏ=ÙO_®Ö’ K«H¯õ QÍ É’kèOKå_»∞ D „QÆO^äOŒ Ö’.
Jk „`Õ`åÜ«ÚQÆO<å\˜ „Ñ¨[ÅHÀãÖ ~åã≤# „QÆO^äOŒ .
^•fiÑ¨~°Ü«ÚQÆOÖ’ HÍ=∞âß¢ã¨ÎO
=∞m§ Ü«ÚQÆO =∂iOk. =∞#∞+¨μÖ’¡ ÃÑ^ŒÃÌ Ñ^ŒÌ `«ÅQÆ_Ö» Ï¡O\˜ „QÆO^ä•Å∞ K«^∞Œ =Ù‰õΩ<Õ
FÑ≤HÅõ ∞ `«yáæ È™êQÍ~Ú. JO^Œ∞Hõx ÉÏ„Éè=í Ùº_»<Õ =∞Ç¨Ïi¬ Ñ¨Ó#∞H˘x 150 J^è•ºÜ«∂Å`À
ÉÏQÍ ‰õΩ¡Ñ‘ÎHõiOz# HÍ=∞âß¢ã¨ÎO „QÆO^ä•xfl ~°zOKå_»∞. Jk ^•fiÑ¨~°Ü«ÚQÆO <å\˜
„Ñ¨[ÅHÀãÖ L^ÕtÌ OzOk.
D „QÆO^äŒOÖ’ ''"≥·tHõO—— J<Õ J^è•ºÜ«∞O LOk@. P J^è•ºÜ«∞O =~°‰õÄ
fã¨∞H˘x áê@bÑ¨Ù„`«OÖ’ =Ù#fl "Õâº◊ Å LÑ¨Ü∂≥ QÍ~°O÷ =∞iO`« qã¨Î $`«Ñ~¨ z° , ^Œ`‰Î« Ωõ _»<Õ
~°K«~Ú`« XHõ z#fl „QÆO^ä•xfl „Ñ¨`ÕºHõOQÍ `«Ü«∂~°∞KÕâß_»@. =ºaèKå~°OKÕ¿ã ¢ã‘ÎÅ∞
k 5 k
q@∞Å`À ZÖÏ „Ñ¨=iÎOKåÖ’ q_»=∞iz# J^è•ºÜ«∞O Jk! P~ÀQÆº=O`«"∞≥ ,ÿ ã¨∞~°H`Δ˜ "« ∞≥ #ÿ

â◊$OQÍ~åxH˜ "Õâº◊ Å =Å# HõeQˆ JÑ¨HÍ~°O P Ü«ÚQÆOÖ’Hõ<åfl D Ü«ÚQÆOÖ’ Z‰õΩ¯=
HÍ|\˜ì ^•x „Ñ¨™êÎ=#x =kÖËÜ∞« _»"∞Õ =∞Ozk! D ^Œ`‰Î« Ωõ _ç QÆ∞iOz XHõ K«H¯õ x
Hõ^=Œä ÙOk. ã¨~^° •QÍ =ÙO@∞Ok. K«^=Œ O_ç.
áê@bÑ¨Ù„`«OÖ’ F =$^Œú „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_çH˜ XHõ H˘_»∞‰õΩ Ñ¨Ù\Ïì_∞» . H˘_»∞‰õΩ#∞ Hõx
`«e¡ K«xáÈ~ÚOk. J#u HÍÅOÖ’<Õ `«O„_ç‰Äõ _® =∞OKå#Ñ¨_,ç Ñ≤Å"¡ å}˜‚ ÃÑOKÕÉÏ^èºŒ `«
WOHÀ Pq_»H˜ JÑ¨ÊyOz HÍÅOKÕ¿ãâß_»∞. "å_çH˜ ^Œ`«Î‰õΩ_»x ¿Ñ~°∞ÃÑ\˜ì =Ú^Œ∞ÌQÍ
ÃÑOK«∞HÀ=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Õì k P WÖÏ¡Å∞. ^Œ`‰Î« Ωõ _»∞ "Õ^"Œ ^Õ •OQÍÅ`À áê@∞ ã¨HÅõ
HõàÖ◊ ’¡#∂ Pi`Õ~å_»∞. =∞Oz =Hõ.Î =∞Oz „QÆO^ä™Œ êOQÆ∞_»∞‰õÄ_®! áê@bÑ¨Ù„`«O "Õâº◊ Å
^ŒQ~æÆ ° ''Ö’HõÜ∂« „`«—— J<Õ q^Œº‰õΩ ãÖ|OkèOz# ~°ÇÏ¨ ™êºÖË"À L<åflÜ«∞x `≥eã≤, "åà◊§x
=∞OzKÕã∞¨ ‰õΩx, Jq `≥Å∞ã¨∞H˘x, Ñïâ’kèOz, JO^Œ∞Ö’x ~°ÇÏ¨ ™êºefl uiy "åà◊§Hˆ
<Õ~åÊ_»@. ¢ãÎ‘ ~°∂ÑÖ á⁄Ok Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À HõeQˆ ã¨∞MÏxfl, Ñ¨Ù~°∞+¨~∂° ÑÖÖ’ ¢ã`Î‘ À HõeQˆ
ã¨∞MÏxfl ~Ô O_çO\˜h J#∞Éè=í Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl_»@. `«# J#∞Éè"í åefl *’_çOz
Ñ¨Ù~°∞+¨μefl ~°OlOÑ¨K¿Õ ã LáêÜ«∂efl ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ É’kèOK«_O» HÀãÖ '"≥t· HõO— „QÆO^ä•xfl
qãïÎ Oz ~åâß_»@.
WÖÏˆQ Kå~åÜ«∞}∞_»∞, ã¨∞=~°<‚ åÉè∞í _»∞, Ñ¶∞¨ ’@Hõ=ÚY∞_»∞, QÀ#sÌÜÚ« _»∞, QÀ}˜HÍ
Ñ¨Ù„`«∞_»∞, ‰õΩK«∞=∂~°∞_»∞ ..... WÖÏ KåÖÏ=∞Ok HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ Ö’Oz `«ÖÏXHõ J^è•ºÜ«∂xfl
ÉÏQÍ qãïÎ Oz q_çq_çQÍ „QÆO^ä•Å∞ ~åâß~°∞. WOHõ HõeÜ«ÚQÆO „Ñ¨"tÕ OzOk.
ã¨∞Å∞"≥·# suÖ’ HÍ=∞âß¢ã¨ÎO – q∂HÀãÖ

=¸Å„QÆO^äOŒ #OkˆHâ◊fi~°∞_ç ~°K#« . `«~åfi`« ~°K~« Ú`«ÅO`å ^•xfl ã¨∞ÅÉè`í ~« O°
K≥Ü«∂ºÅx "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ì, z=iH˜ XH˘¯Hõ¯ J^è•ºÜ«∂xfl XH˘¯Hõ¯ L¢^ŒæO^äŒOQÍ
`«Ü∂« ~°∞KÕâß~°∞. JO^Œ∞Hõx "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ Ñ¨Ó#∞H˘x, ''ãÖHΔ̃Ñº¨ ã¨~fi° =∞~°÷ =∞"Õfi#
„QÆO^ä#Õ HÍ=∞ã¨∂„`«q∞^ŒO „Ñ¨}`© "« å<£—— JO@∂, HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ Ö’ L#fl ã¨=∞ã¨Î q+¨Ü∂« bfl
ãÖ„QÆÇÏ¨ ~°∂ÑÖÖ’ D Ñ¨ÙãÎ̈HOõ ^•fi~å K≥|∞`«∞<åfl#∞ J<åfl_»∞ "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞.
D Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ q∞ Í^Œ KåÖÏ=∞Ok ÑÖ_ç`∞« Å∞ "åºMÏº<åÅ∞ ~åâß~°∞. =∂#=Ù}˜‚
ã¨<å‡~°Oæ Ö’ #_»Ñ_¨ O» D âß¢ãOÎ̈ ÅHõΔ ºO. nxfl ™ê^èºŒ "≥∞#ÿ O`« ã¨~à° `◊ ~« O° QÍ, J`«ºO`«
™ê=∂#º áê~î‰° Ωõ _»∞ ‰õÄ_® `ÕeHõQÍ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀQÆeQˆ ÖÏ "åºMÏºxOK«_O» WÑ¨C_»∞
q∂ KÕ`∞« Ö’¡<Õ =Ù#fl D Ñ¨ÙãÎ̈HOõ Ptã¨∞#Î fl „Ñ¨Ü∂≥ [#O. JO^Œ∞Hˆ , qâıëêÅ#∞ =∂„`«"∞Õ
Ui D Ñ¨Ùã¨HÎ Íxfl JOkã¨∞<Î åfl=Ú.
k 3 k
=∞m¡ "≥Ú^Œ\ ˜H˘ã¨∞Î<åflO. „u=~åæÅ QÆ∞iOz K≥|∞`«∞<åfl_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.

„u=~åæÅO>Ë ''^è~Œ å‡~°H÷ Í=∂ÖË—— !! W=hfl =∂=¸ÖËH^õ • Jx ¿ÑrÅ∞ uÑ¨ÊHõO_ç. WO^Œ∞Ö’
q∞=∞‡efl PÖ’zOÑ¨K¿Õ ã q+¨Ü∂« Å∞ H˘xfl =Ù<åfl~Ú. Jq –
1. `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O (J=É’^èOŒ )
2. PK«iOK«_O» (J#∞ëêª#O)
3. Ñ¶e¨ `åxfl J#∞Éèqí OK«_O» (ãÖ„ÑüÑü)Î
^è~Œ å‡~°H÷ Í=∂efl J#∞Éè=í OÖ’H˜ `≥K∞« ÛHÀ=_®xH˜ D =¸_»∞ =∂~åæÅ∞<åfl~Ú.
g\˜x ¿ãqOK«_®xH˜ ÑÖ_ç`«∞Å∞ ''=Ü«∞ã¨∞û—— H˘Å`«Å∞ K≥áêÎ~°∞. ÉÏÅºO,
Ü«∞=fi#O, "å~°H÷ ºõ O Jx! HÍh, HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ nxfl WOHÀÖÏ K≥|∞`«∞Ok.
âß¢ãOÎ̈ Ö’ K≥ÑÊ≤ Ok `≥Å∞ã¨∞H˘<Õ =Ü«∞ã¨∞û ÉÏÅºO. `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#flk PK«iOKÕ
=Ü«∞ã¨∞û Ü«∞=fi#O. PK«iOz# ^•x Ñ¶e¨ `åÅ∞ J#∞Éèqí OKÕk "å~°H÷ ºõ O.
PÜ«Ú+¨μ¬ ã≤÷~°"≥∞ÿOk HÍ^Œ∞ HÍ|\˜ì, „Ñü"åà◊¥§ xO_»∞#∂ˆ~à◊¥§ |`«Hõ_»O
™ê^èºŒ OHÍ^Œ∞ HÍ|\ì̃, ^è~Œ å‡~å÷efl‰õÄ_® "≥Ú^Œ\ #˜ ∞O_ç z=i=~°‰Äõ ^Œ$+≤Öì ’ ÃÑ@∞ìH˘x
HÍ=∂xfl ¿ãqOK« =∞O@∞Ok âß¢ãOÎ¨ . Ü«∞=fi# "å~°H÷ ÍºÅ∞ HÍ=∞¿ã=#HÀãÖ L^Õtú Oz#"Õ !
K≥ÑÊ≤ Ok `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ ÉÏÅºOÖ’ =∂„`«O 'HÍ=∞¿ã=#— =^Œ∞Ì – „|Ç¨Ï‡K«~º° O
áê\ÕK«=∞O@∞Ok HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ .
'HÍ=∞O— JO>Ë Uq∞\˜ ?

WÑ¨C_»∞ q∂~°∞ HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ K«^=Œ É’`«∞<åfl~°∞Hõ^•..... =ÚO^Œ∞QÍ HÍ=∞O JO>Ë
Uq∞\’ K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞. Wk KåÖÏ =ÚYº"≥∞#ÿ x~°fiK«#O. H˘OK≥O „â◊^QúŒ Í K«^=Œ O_ç.
Hõà√◊ § D „Ñ¨ÑO¨ Kåxfl K«∂Ñ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú. K≥=ÙÅ∞ qxÊOÑ¨KãÕ ∞¨ <Î åfl~Ú. <åÅ∞Hõ
~°∞zx `≥e¿ãÖÏ KÕ™⁄ÎOk. =Ú‰õΩ¯ "åã¨# `≥e¿ãÖÏ KÕ™ÈÎOk. K«~‡° O ã¨Ê~°≈x `≥Å∞Ñ¨Ù`ÀOk.
WÖÏ =∞# ÑÖK« *Ï˝<OÕ „kÜ«∂Å∞ =∞# =∞#ã¨∞ ÑïáêÅ#Ö’ =ÙO_ç =∞# â◊s~åxH˜
J#∞‰õÄÅOQÍ „Ñ¨=iÎOK«_®xfl 'HÍ=∞O— JO\Ï~°x HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ x~°fiz™ÈÎOk.
JO>Ë J~°O÷ J~ÚºO^• ? HÍHõáÈ`Õ =∞~˘Hõ¯™êi K«^=Œ O_ç.
P`«‡ JO>Ë r=Ù_»∞. DÜ«∞# HõO\˜`À XHõ q+¨Ü∂« xfl K«∂ã≤ P#Okã¨∞<Î åfl_»∞
– J#∞‰õΩO^•O !
WHõ¯_» P#OkOzOk r=Ù_»∞. P#O^ŒO á⁄O^ÕÖÏ KÕãO≤ k =∞#ã¨∞. P#O^ŒO
HõeOæ zOk =ã¨∞=Î Ù. JO^Œ∞‰õΩ `À_»Ê_çOk Hõ#∞fl. Hõ#∞fl J<Õ *Ï˝<OÕ „kÜ«∞O`À K«∂_»_O»
J<Õ WO„kÜ«∂~°O÷ ^•fi~å =∞#ã¨∞Ö’ ãÖ`Àëêxfl P`«‡ á⁄O^Œ∞`ÀOk. P`«‡, =∞#ã¨∞,
k 4 k
WO„kÜ«∞O, WO„kÜ«∂~å÷Å ãÖÜ≥∂QÆO J#∞‰õÄÅOQÍ =Ù#flÑ¨C_»∞ Jk'HÍ=∞O—

J=Ù`«∞Ok. Wk ™ê=∂#º HÍ=∞O. „á¶ê~Ú_£ =∞<Àqâı+¡ }¨ ã≤^•úO`«O „Ñ¨HÍ~°O Wk‰õÄ_®
'Ãã‰õΩû—QÍ<Õ ÑïQÆ}O˜ K«|_»∞`«∞Ok.
WOHÀ HÍ=∞O LOk. Jk qâı+¨ HÍ=∞O. ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ XO@iQÍ
^ŒQ~æÆ ~° Ú#Ñ¨C_»∞ á⁄Ok# P#O^•xfl qâı+H¨ Í=∞O JO\Ï~°∞. nxfl 'Paè=∂xHõ ã¨∞YO—
Jx‰õÄ_® JO\Ï~°∞. J=`«e =ºH˜^Î •fi~å `å#∞ Ñ¶Ö¨ Ï<å ã¨∞MÏ#∞Éè"í åxfl á⁄O^Œ∞`«∞<åfl#x,
W^Œ~Ì ∂° XHõi<˘Hõ~∞° Jaè=∂xOK«∞H˘<Õ ã¨∞MÏxfl qâı+H¨ Í=∞O JO\Ï~°∞. W`«~° HÀiHõÅ∂
f~åe – Ãã‰õΩûHÀiHÍ f~åe – Jx q_çq_çQÍ K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»#fl =∂@.
^èŒ~å‡~°÷HÍ=∂ÅÖ’ Uk =ÚO^Œ∞ ?
^è~Œ å‡~°H÷ Í=∂Å∞ =¸_»∂ XHõ¯™êˆ~ ã¨=∞‰õÄ~å~Ú J#∞‰õΩO^•O. g\˜Ö’ =ÚO^Œ∞
^Õxfl ™êkèOKåe J<Õk „Ñ¨â◊fl. Z=Ô~·<å `«_»∞=ÚHÀ‰õΩO_® ^èŒ~°‡O =ÚO^Œ∞, J~°÷O
`«~åfi`«, PYiH˜ Jxfl J=HÍâßÅ∂ Hõe™⁄¿ãÎ JÑ¨C_»∞ HÍ=∞O ..... JO\Ï~°∞ Hõ^• !
Wk x["Õ∞ ! HÍ=∞OHõ<åfl J~°O÷ Q˘Ñ¨Êk. J~°O÷ Hõ<åfl ^è~Œ ‡° O Q˘Ñ¨Êk.
HÍh, Wk =∞#∞+¨μÅO^ŒiH© ã¨=∂#OQÍ =iÎOKÕ q+¨Ü«∞"Õ∞<å? XHõ¯™êi
PÖ’zOK«O_ç.....!! "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ U=∞O\Ï_À `≥Å∞™ê..... ''J~°â÷ º◊ ~å[˝ó—— Jx !
~åAH˜ ^è~Œ ‡° O Hõ<åfl, HÍ=∞O Hõ<åfl, _»|∞ƒ =ÚYºO Jx nx J~°O÷ . Ö’Hõ ãÖ~°H} Δõ
K≥Ü∂« ºÅO>Ë HÀâ◊O |ÅOQÍ LO_®e. ^ŒO_»|ÅO (Ããx· Hõ â◊H)Î˜ "≥∞O_»∞QÍ LO_®e.
JO^Œ∞‰õΩ 'J~°O÷ — (_»|∞ƒ) =ÚYºO Hõ^• ! ~åA^•HÍ ^ÕxH©..... "Õâº◊ #∞ fã¨∞HÀO_ç –
^•xH˜ ^è~Œ ‡° HÍ=∂Å Hõ<åfl _»|∞ƒ =ÚYºOHõ^•..... JO^Œ∞Hõx ^è~Œ å‡~°H÷ Í=∂ÅÖ’ Uk
=ÚYºO J<Õk Jq JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =zÛ, ã¨=∞‰õÄi# Ñïã≤u÷ q∂^Œ, "å\˜ J=ã¨~O°
q∂^Œ, J=HÍâ◊O q∂^Œ P^è•~°Ñ_¨ #ç JOâßÖËQÍx JO^Œih Jxfl"ÕàÖ◊ Ï XHõ QÍ@#
Hõ\ Ñì˜ _¨ Ü
Õ ∞« _»O ™ê^èºŒ O HÍ^ŒO@∞Ok HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ ! H˘O^ŒiH˜ ^è~Œ ‡° "Õ∞ =ÚYºO. H˘O^ŒiH˜
H˘xfl Ñïã≤÷`«∞Ö’¡ _»|∞ƒ =ÚYºO ! Z‰õΩ¯= =∞OkH˜ Jxfl Ñïã≤÷`«∞Ö’¡#∂ HÍ=∞"Õ∞
=ÚYºO.
HÍ=∂xH˜ âß¢ã¨ÎO J=ã¨~°=∂ ?

P=ÙÅ∂, Z^Œ∞ÅÌ ∂ HõÅ∞ã¨∞H˘O@∞<åfl~Ú. KÕÑÅ¨ ∂, KÕÑÅ¨ ∂ HõÅ∞ã¨∞H˘O@∞<åfl~Ú.
¢ã,Î‘ Ñ¨Ù~°∞+¨ Éè^Ë OŒ L#fl „áê}˜HÀ\˜"Ú≥ `«OÎ ãÖÜ≥∂QÆ ã¨∞MÏxfl á⁄O^Œ∞`«∂<Õ LOk.
W=hfl U âß¢ãOÎ̈ Ö’ K«kq HÍ=∞¿ã=# KÕã∞¨ <Î åflÜ«∞O\Ï~°∂.....??
k 5 k
ã¨$+≤ì U~°Ê_ç#Ñ¨C_Õ P`«‡`Àáê>Ë =∞#ã¨∞, HÍ=∞„HÀ^è•^Œ∞Å∞ Jhfl U~°Ê_®¤~Ú.

HÍ=∞OHÀãÖ XHõ âß¢ãOÎ̈ H˘`«QÎ Í HÍ"åÖÏ ?
nxH˜ ã¨=∂^è•#O "å`åûºÜ«∞#∞_Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ K≥áêÊ_»∞. ''™êKÀáêÜ«∞ „ÑüÑüóÎ
HÍ=∞ã¨∂„`åku "å`åûºÜ«∞#ó—— ã¨∞MÏxfl ã¨=∞$kúQÍ á⁄O^Õ LáêÜ«∞O HÍ=∞ã¨∂„`«O
=Å# ÅÉèºí O J=Ù`«∞Ok HÍ|\˜ì "å`åûÜ«∞#∞_»∞ HÍ=∞ã¨∂„`åÅ∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=∞O@∞<åfl_»∞.
'"å`åûºÜ«∞#— Ñ¨ÔŒ PÜ«∞# QÀ„`«O. PÜ«∞# Jã¨Å∞ ¿Ñ~°∞ =∞Å¡<åQÆ∞_»∞ JO\Ï~°∞.
ã¨~ˆ , WHõ¯_» H˘xfl z#flz#fl ã¨∂HΔÍ‡Å∞ L<åfl~Ú..... ã¨~^° •QÍ ÑïjeOK«O_ç !
1) Ñ¨â√◊ =ÙÅ∂, Ñ¨‰ΩΔõ Å∂ `«=∞ =∂<åxfl |@ì`À HõÑÊ≤ LOK«∞HÀ=>Ë^¡ ∞Œ . =∞x+≤ =∂„`«"∞Õ
JÖÏ KÕã∞¨ <Î åfl_»∞. JO^Œ∞=Å# 'ã≤Q∞Æ —æ J<Õk =∞x+≤H˜ `≥eã≤#@∞¡ Ñ¨â√◊ Ñ¨HÍΔ º^Œ∞Å‰õΩ
`≥eÜ«∞^Œ∞.
2) Ñ¨â√◊ Ñ¨HÍΔ º^Œ∞Ö’¡ Z‰õΩ¯= *Ï`«∞Å∞ |∞∞`«∞HÍÅOÖ’ =∂„`«"∞Õ ãÖÜ≥∂QÆ ã¨∞MÏxfl
á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. Jk‰õÄ_® ãÖ`å# „áêÑ≤xÎ HõeOæ KÕ^Õ J~Ú<å, HÀiHõ "Õ∞~°Hˆ
ãÖQÆq∞ã¨∞<Î åfl~ÚQÍx, ãÖ`å<åxfl Hõ<åÅ<Õ ã¨Ê $Ç¨Ï`À HÍ^Œ∞.
3) =∂#= ¢ãÅÎ‘ Ö’ |∞∞`«∞HÍÅO <≥ÅH˘Hõ™êi =ÙO@∞Ok. J`«ºkèHõ r=~åã¨∞Ö’¡
=∂„`«O ZÑ¨Ê\˜HÀ XHõ™êi LO@∞Ok. |∞∞`«∞=Ù ÖË#Ñ¨C_»∞ [O`«∞ „áê}∞Å∞
ãÖÜ≥∂QÆ ã¨∞MÏxfl HÀ~°∞HÀ=_»OÖË^Œ∞. |∞∞`«∞HÍÅO`À xq∞`«ÎOÖË‰õΩO_®
=∞#∞+¨μÅ∞ x~°O`«~°O ''Ãã‰õΩûÜ«∂=——Ö’<Õ rqã¨∞Î<åfl~°∞. HÍ|\˜ì "åà◊§H˜
^è~Œ å‡~°H÷ Í=∞ ÉèÏ=# HÍ"åe. Ñ¨â√◊ =ÙÅ‰õΩ J=ã¨~O° ÖË^∞Œ .
4) Ñ¨â√◊ =ÙÅ∞ H©~Δ ^° •è ~°eã¨∞<Î åfl~Ú. Ñ¨‰ΩΔõ Å∞ QÆ∞_»∞¡ Wã¨∞<Î åfl~Ú. JO`Õ HÍHõ PÇ¨~åxH˜
=∂O™êxflã¨∞<Î åfl~Ú. JO^Œ∞HÀãÖ `«=∞ ãÖ`«ux =$kúKãÕ ∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~Ú. HÍh,
Wq Ug |∞kúÑÓ¨ ~°fiHõOQÍ ''W"åfià◊ =∞# JÜ«∞ºQÍiH˜ Ñ¨k b@~°¡ áêÅ∞ W"åfie——
J#∞H˘x Jq =∞#‰õΩ W=fi_»O ÖË^∞Œ . ~ÀAH˘Hõ QÆ∞_»∞¤ *Ï„QÆ`QÎ« Í ÃÑ\ì̃ `«#
Ü«∞[=∂xH˜ JÑ¨ÊyOKåÅx U HÀ_ô HÀ~°∞HÀ^Œ∞. HÍ|\ì̃ ^è~Œ å‡~°H÷ Í=∂Å ™ê^è#Œ
J<Õ „Ñ¨™êÎ=# Ñ¨â√◊ Ñ¨HÍΔ º^Œ∞Å‰õΩ LO_»^∞Œ . =∞#∞+¨μÅ‰õΩ HÍ"åe.
5) =∞#∞+¨μÅ∞ ã≤Q∞Æ æ `≥Å∞ã¨∞H˘x `«=∞ `«=∞ =∂<åefl QÆ∞_»Å¤ `À<À, P‰õΩÅ`À<À,
[O`«∞K«~å‡Å`À<À HõÑC¨ HÀ=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\ì̃# ~À*Ë ^è~Œ å‡~°H÷ Í=∂Å∞ ‰õÄ_®
=∂#=*ÏuÖ’ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú. Jq J=ã¨~°O. "å\˜H˜ âß¢™êÎÅ∞‰õÄ_®
J=ã¨~°"Õ∞!
k 6 k
JOk#KÀ@ JOk#O`« JOk#Ñ¨C_Õ...!!

Ü«∞*Ï˝Å∞ KÕ¿ãÎ =KÕÛ [#‡Ö’ Ñ¶e¨ `«O HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k@! Wxfl HõëêìÅ∂ ã¨ÇÏ≤ Oz
Jxfl HÀÔ~¯Å∂ K«OÑ¨ÙH˘x K«zÛ# `«~åfi`« U=∞ø`å"≥∂ Z=iH© `≥eÜ«∞^Œ∞. `≥e"≥#· "å_»∞
KÕuH˜ zH˜¯#^•xfl =ke =KÕÛ [#‡Ö’ D ã¨∞MÏxfl J#∞Éèqí ™êÎ#∞..... JO\Ï_®???
~ˆ Ñ¨Ù ^˘iˆH <≥=∞e HõO>Ë, W"åfià◊ ^˘iH˜# áê=Ù~°O "Õ∞Å∞ Hõ^•! "≥#Hõ\ H˜ ˜
WÖÏ<Õ F ÃÑ^•ÌÜ∞« # K«O^•HÀãÖ =KåÛ_»∞. ã¨^~Œ ∞° ^•`«QÍ~°∞ J<åfl_»∞ Hõ^•.....''WÑ¨C_»∞
KÕuÖ’ ÃÑ^ŒQÌ Í _»|∞ƒÖË^∞Œ . áêuHÀ Ñ¨~H° À W=fiQÆÅ#∞. ~ˆ Ñ¨Ù _»|∞ƒ =ã¨∞OÎ k. ~ˆ Ñ¨Ù =¿ãÎ
WOHÍãÎ̈ Z‰õΩ¯q™êÎ#∞—— Jx ! Jk qx, K«O^•ÖÏÜ«∞# #qfi, ~ˆ Ñ¨Ù =ã¨∞OÎ ^Œ#∞‰õΩ#fl
_»|∞ƒ=¸@ ãÖâ◊Ü∂« `«‡HõO Hõ^•..... WÑ¨C_»∞ `«=∞ KÕ`∞« Ö’¡ L#fl^ŒO@∞#fl^Õ^À J^Õ
x[O..... HÍ|\ì̃, P x["Õ∞^À ^•<Õfl ^ŒÜ∞« KÕ~ÚOK«O_ç..... J<åfl_»@. JÖÏˆQ HÍ=∞O
‰õÄ_® JO`Õ. ~ˆ Ñ¨\ H˜ ˜ "å~Ú^• "Õ¿ã qâıëêÅ∞ HÍqq. J~Ú`Õ, P JOk# HÍ=∞O
P~ÀQÆº=O`«OQÍ#∂, ã¨∞~°H`Δ̃ O« QÍ#∂ LO_ÕÖÏ *Ï„QÆ`ÑÎ« _¨ ®e. Jn ãÖQÆu !
q`«Î<åefl `åºQÆO KÕ¿ãÎ<Õ "≥ÚHõ¯Å∞ "≥ÚÅ∞™êÎ~Ú
âß¢ãOÎ̈ q∂^Œ z#flK«∂Ñ¨Ù`À WÖÏO\˜ Hõ^ÅŒä ∞ KåÖÏ=∞Ok KåÖÏ<Õ ã¨$+≤Oì Kå~°∞.
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞ ^è~Œ ‡° O ÖËx HÍ=∂xfl JOwHõiOK«_∞» . PÜ«∞<Õq∂ |Ç≤Ï~°OQÆ =ºaèKå~åxfl,
hu=∂e# Ãã‰õΩû =º=Ç¨~åxfl „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_®xH˜ D Ñ¨Ùã¨HÎ Íxfl ~åÜ«∞ÖË^∞Œ . PÜ«∞#
XHõ¯>Ë „Ñ¨âfl◊ J_»∞QÆ∞`«∞<åfl_»∞.....
KÕuÖ’ =Ù#fl ^è•#ºÑ¨Ù q`«<Î åxfl =O_»∞H˘x u<˘K«∞Û Hõ^•..... HÍh, ~ˆ Ñ¨\ ˜
ÑÖ@HÀãÖ <ÕÅÖ’<å\˜ ^•xfl `åºQÆO KÕã∞¨ <Î åflO Hõ^•..... JÖÏˆQ, =ÚO^Œ∞ HõÅQÆÉ’ÜÕ∞
Ñ¶e¨ `åÅHÀãÖ D ~ÀA#∞OKÕ ^è~Œ å‡xfl J#∞ãïOz h ^è~Œ å‡xfl #∞=Ù áê\ÕK«∞..... J<åfl_»∞.
Ñ¨^=Œ ÙÅ∞, JkèHÍ~åÅ∞ ãÖÑ¨^ÅŒ ∞ =ã¨∂=Î ÙO\Ï~Ú. XHÀ¯™êi J„Ñ¨Ü∞« `«flOQÍ
‰õÄ_® =™êÎ~Ú. WOHÀ™êi „Ñ¨Ü∞« uflOz# ^•xHõ<åfl Z‰õΩ¯= =™êÎ~Ú. KåÖÏ™ê~°∞¡
ZO`« „Ñ¨Ü∞« uflOz<å HõxÊOK«=Ù. JÖÏQÆx Ñ¨Ù~°∞+¨ „Ñ¨Ü∞« `«flO =^ŒÅ‰õÄ_»^∞Œ Hõ^•.....
LáêÜ«∞O ÖË‰Ωõ O_® Ñ¨Ù~°∞+¨ „Ñ¨Ü∞« `«flO ZO`«K¿Õ ãÎ =∂„`«O Uq∞\©.....
Ju HÍ=∞O `≥KÕÛ J#~å÷Å∞

^è~Œ å‡~å÷efl á⁄O^Œ_®xH˜ „Ñ¨Ü∂≥ yOKÕ LáêÜ«∂ÅHõ<åfl HÍ=∂xfl JuQÍ ™êkèOK«∞
HÀ=_®xH˜ KÕ¿ã LáêÜ«∂Å∞ J#~°÷^•Ü«∞HõOQÍ LO\Ï~Ú. K≥_»∞¿ãflÇ¨Å∞, K≥_»∞
„Ñ¨Ü∞« `åflÅ‰õΩ J=HÍâ◊O HõeÊ™êÎ~Ú. J~°~ú å„u Ñ¨Ó@ 'q\© [#O— (=ºaèKå~°O HÀãÖ
=KÕÛ"åà◊√§) HÀãÖ "≥OÑ¨~å¡_=» Åã≤ =ã¨∞OÎ k.
k 7 k
=∞x+≤Ö’x x~°‡Å`åfixfl, â◊√zh Éèíã¨‡OKÕ™êÎ~Ú. „Ñ¨*Ï˝ „áêÉèí"åefl `«∞_çz

ÃÑ_»`å~Ú. ''HÍ=∞QÍ~°Éú Oíè —— JO>Ë J_»Q¤ Í_ç^ÖŒ ÏQÍ =∞x+≤x `«Ü∂« ~°∞KÕ™êÎ~Ú.
â◊s~åxH˜ „Ñ¨=∂^•efl Ñ¨Ù\ì̃™êÎ~Ú. #Å∞QÆ∞iÖ’ Ñ¨Å∞K«# JÜÕ∞ºÖÏ KÕ™êÎ~Ú.
=∞# "≥#HÍÅ =∞#QÆ∞iOz [#O K≥=ÙÅ∞ H˘~°∞‰õΩ¯<ÕÖÏ KÕ™êÎ~Ú. JO^Œ~∂° u~°ã¯¨ iOKÕ
Ñïã≤u÷ Z^Œ∞~“`«∞Ok.
HÍ=∂xH˜ ÖÁOyáÈ~Ú# =ºH˜Î `«#∞ #tOz áÈ=_»"Õ∞HÍ^Œ∞. `«# q∂^Œ
P^è•~°Ñ_¨ #ç `«# ‰õΩ@∞O|O <åâ◊<åx‰õÄ¯_® HÍ~°‰Ωõ _Ò`å_»∞. JO^Œ∞Hˆ P~ÀQÆº=O`«"∞≥ #ÿ
HÍ=∞O, ã¨∞~°H`Δ̃ « HÍ=∞O, ã¨=∞~°=÷ O`«"∞≥ #ÿ HÍ=∞OHÀãÖ D „QÆO^ä•xfl ~°∂á⁄OkOK«_O»
[~°∞QÆ∞`ÀOk!
HÍ=∞âß¢ã¨ÎO `≥bx HÍ=Ú‰õΩÅ∞ #tOKå~°∞
Éè’[=Oâ◊OÖ’ ^ŒO_»‰Ωõ _»<Õ ~åA XO@iQÍ =Ù#fl ÉèÏ~°=æ =Úx ‰õΩ=∂Ô~xÎ
Z`«∞Î‰õΩáÈÜ«∂_»∞. ã¨q∞^èŒÅ∂, ^Œ~°ƒùÅ∂ `≥K«∞ÛH˘x uiQ˘zÛ# =Úx [iyO^ŒO`å
`≥Å∞ã¨∞H˘x ~åAx ã¨‰Ωõ @∞O| ã¨Ñi¨ "å~°OQÍ #tOzá⁄=∞‡x â◊ÑO≤ Kå_»∞. PKÀ@∞
WÑ¨Ê\˜H© ^ŒO_»‰Ωõ _ç ¿Ñ~°∞# ^ŒO_»HÍ~°}ºOQÍ<Õ Ñ≤Å∞=|_»∞`ÀOk.
WO„^Œ∞_»∞ Q“`«=∞ =∞Ç¨Ïi¬ ÉèÏ~°ºÜ≥∞ÿ # JÇ¨ÏÅºx HÍq∞OKå_»∞. HÍ"≥∂áêÜ«∞O`À
JÇ¨ÏÅº#∞ Ö’|~°K«∞H˘<åfl_»∞. WO`«Ö’ Q“`«=Ú_˘KåÛ_»∞. JÇ¨ÏÅºˆHO K≥Ü«∂ºÖ’
`ÀK«Ö^Ë ∞Œ . WO„^Œ∞}˜‚ ã¨∂HõΔ ‡~°∂ÑÖÖ’ `«# QÆ~ƒ° Où Ö’ ^•KÕãO≤ k. Q“`«=Ú_»∞ Ç¨Ï_®q_çQÍ
=KåÛ_»∞. Ñ¶Ö¨ Ï<å =Úx =∞#efl `«# P„â◊=∂xH˜ PÇ¨fixOKå_»∞, `«fi~°QÍ "≥_^» •O
k 8 k
~°=∞‡<åfl_»∞. JÇ¨ÏÅº‰õΩ `«#Ö’Ñ¨Å ^•z# WO„^Œ∞}˜‚ =^Œ∞Å∞Û‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O ÖË‰Ωõ O_®

áÈ~ÚOk. JÖÏˆQ, L#flÑ¨àÏ# Q“`«=Ú_ç`À |Ü«∞ÖËÌiOk. f~å JHõ¯_»‰õΩ "≥àÏ¡Hõ,
Pu^èŒºO Wã¨∞Î#fl P =ÚxH˜ q+¨Ü«∞O J~°÷O J~ÚºOk. =¸_»∞ ‰õΩsÛÅ∞ "Õã≤
PÇ¨fixOKå_»∞. W^ŒÌ~°"Õ∞ Hõ^• =KåÛO..... =¸_»∞ Pã¨<åÅ∞ "Õ™êÎ_Õq∞\Ï Jx
PÖ’zOKå_»∞ Q“`«=Ú_»∞. k=º ^Œ$+≤`ì À K«∂âß_»∞. q+¨Ü∞« O J~°=÷ ∞~ÚºOk. KåÖÏ
J==∂#O [iy#@∞¡QÍ ÉèÏqOKå_»∞. JÇ¨ÏÅºx ~å~Ú J~Úá⁄=∞‡x â◊ÑO≤ Kå_»∞.
P"≥∞ Ü≥∂xÖ’ ^•‰õΩ¯#fl WO„^Œ∞}˜‚ Éˇ@· ‰õΩ Ñ≤eKå_»∞. ''WO„^•! Ü≥∂xÖ’ ^•‰õΩ¯<åfl"å.....
h "˘à◊§O`å Ü≥∂xÖÏ J~ÚáÈ`«∞Ok—— J<åfl_»∞. JO^Œ∞Hˆ WO„^Œ∞}˜‚ ''ã¨ÇÏ¨ „ã¨ ÉèQí ∞Æ _»∞——
JO\Ï~°∞.
JÖÏˆQ, „^ÒÑ¨kx |ÖÏ`«¯iOK«É’~Ú# H©K‰« Ωõ _»∞, WOHÍ KåÖÏ=∞Ok HÍ=∞
„Ñ¨=$uÎ =Å# #tOzáÈÜ«∂~°∞ ZO^Œ∞Hõx..... ZO^Œ∞HõO>Ë, gà◊§H˜ HÍ=∞O =∂„`«"∞Õ
LOk. HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ `≥eÜ«∞^Œ∞ HÍ|\˜.ì
PÇ¨~°OÖÏQÍ<Õ HÍ=∂hfl ¿ãqOKåe

PÇ¨~°O Uq^èOŒ QÍ â◊s~åxH˜ ãÖ`«$Ñ≤xÎ ™ÈÎO^À HÍ=∞O‰õÄ_® JÖÏ<Õ â◊s~åxH˜,
=∞#ã¨∞û‰õÄ ãÖ`«$Ñ≤Îh, ãÖ`Àëêxfl Hõeæ™ÈÎOk. PÇ¨~°O â◊s~° P~ÀQÍºxH˜
LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ #ç >Ë¡ HÍ=∞O‰õÄ_® LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ÀÎOk. PÇ¨~åxfl fã¨∞HÀHõáÈ`Õ â◊s~°O
ZÖÏ Hõ$tOz áÈ`«∞O^À, HÍ=∞¿ã=# K≥Ü∞« ºHõáÈ`Õ âßs~°HOõ QÍ, =∂#ã≤HOõ QÍ ‰õÄ_®
=∞x+≤ Hõ$tOzáÈ`å_»∞. HÍ|\ì̃ PÇ¨~åxfl ZÖÏ ¿ãqã¨∞<Î åfl"≥∂ JÖÏˆQ HÍ=∂xfl‰õÄ_®
¿ãqOKåe.....
J#~å÷Å#∞ ÑïÇ¨ÏiOz ã¨∞MÏÅ∞ á⁄O^ŒO_ç

^è~Œ å‡~å÷Å∞‰õÄ_® HÍ=∂xfl „Ñ¨™êk™êÎ~Ú. ZÖÏQÆO\Ï~å..... ^è~Œ ‡° O=Å# ã¨fi~°Oæ
=ã¨∞OÎ k J<Õk x["Õ∞ J~Ú`Õ, P ã¨fi~°Oæ Ö’ L`«=Î ∞ ¢ãÅÎ‘ Ö’ ^˘iˆHk HÍ=∞"Õ∞ Hõ^•.
JÖÏQÆ#fl=∂@!
''ÉÏQÍ<Õ LOk! WÖÏ J~Ú`Õ, HÍ=∞O ¿ãqOK«_®xH˜ WOHÍ J_»O¤ U=ÚOn.....
Z=iH˜ "åà◊√§ Ü«∞^èÕK«ÛùQÍ =º=Ç¨ÏiOK«=K«∞Û QÆ^•.....—— Jx q∂~°∞ J_»QÆ=K«∞Û.
^•xH˜ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ K≥Ñ≤Ê# ã¨=∂^è•#O Wk..... PÇ¨~°O ÉÏ=ÙOk Hõ^• Jx
JuQÍ uO>Ë U=∞ø`«∞Ok ? ZHõ¯_»Ñ_¨ `ç Õ JHõ¯_», ZÖÏO\˜k ^˘iH˜`Õ JÖÏO\˜k
uO>Ë á⁄@ì Q Æ u Uq∞\© . ....? HÍ=∞O‰õ Ä _® JO`Õ ! JÖÏO\˜ ^ÀëêÅ#∞
k 9 k
x"åiOK«∞H˘O@∂ HÍ=∂xfl ¿ãqOKåe. J_»∞‰õΩ¯<Õ"åà◊√§ =ã¨∞Î<åfl~°x =∞#O

=O@KÕã∞¨ HÀ=_»O =∂#∞HÀO Hõ^•..... J_»q [O`«∞=ÙÅ∞ u~°∞QÆ∞`«∞<åflÜ«∞x ÑÖ@Å∞
"≥Ü∞« º‰õΩO_® LO_»OHõ^•..... ã¨∞MÏxfl ^Õfi+≤OKÕ "å_ç [#‡ =$^ä•. „Ñ¨f ã¨∞YO "≥#Hõ
H˘xfl J#~å÷Å∞O\Ï~Ú. "å\˜x ÑïÇ¨ÏiOK«∞H˘x =∞#O ã¨∞MÏ#∞Éè"í åxfl á⁄O^Œ=Åã≤
LO@∞Ok.
U Ñ¨xxKÕ¿ãÎ J~°H÷ Í=∂Å‰õΩ ZÖÏO\˜ „Ñ¨=∂^ŒO HõÅQÆ^À..... Uk KÕã#≤ O^Œ∞=Å#
ã¨∞MÏxH˜, J~å÷xH˜ #+ì̈O HõÅQÆ^À Jk ^è~Œ ‡° O. ^•<Õfl |∞kú=∞O`«∞Å∞ PK«iã¨∞OÎ \Ï~°∞.
Jk P~ÀQÆº =O`«"∞≥ #ÿ n, ã¨∞~°H`Δ̃ "« ∞≥ #ÿ k ‰õÄ_®!
HÍ=∞q^Œº ZÑ¨C_»∞ <Õ~°∞ÛHÀ"åe ?

HÍ=∞q^Œºx =∞QÆ"å_»∞ <Õ~°∞ÛHÀ=_®xH© P_»"åà◊√§ <Õ~°∞ÛHÀ=_®xH© "Õˆ~fi~°∞
=Ü«∞ã¨∞efl K≥áêÊ_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
1) ^è~Œ å‡~°H÷ Í=∂Å#∞ ¿ãqOKÕ ^Œâx◊ á⁄Ok# =∞QÆ"å_»∞ =∂„`«"∞Õ HÍ=∞ã≤kú HÀãÖ
HÍ=∞q^Œºx <Õ~∞° ÛHÀ"åe.
2) ^è~Œ ‡° âß¢™êÎefl, J~°â÷ ß¢™êÎefl, áêÅ<åâß¢™êÎefl (^ŒO_»q^Œº) <Õ~∞° ÛHÀ=_»O J~Ú#
`«~åfi`« – HÍ=∞ q^Œº#∞ =∞QÆ"å_»∞ JÉèºí ã≤OKåe.
3) HÍ=∞q^ŒºÖ’ áê~°OQÆ`«∞_»∞ HÍ"åÅO>Ë, =∞QÆ"åà◊√§ ãÖw`« ™êÇ≤Ï`åºk
HõàÖ◊ ’¡‰Äõ _® „áêg}º`« ãÖáêkOK«∞HÀ"åe.
4) ''„áêQ“º=<å`ü ¢ã—Î‘ — JO\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞. ¢ãÅÎ‘ q+¨Ü∂« xH˘¿ã,Î Ü«∞=fi#O
~å=_®xH˜ =ÚO^Õ HÍ=∞ã¨∂„`åefl, ãÖw`« ™êÇ≤Ï`åºk Hõà◊efl <Õ~°∞Û‰õΩx
=ÙO_®Å@!
5) Ñ¨_∞» K«∞^Œ#O =KÕÛãïH˜ ÃÑo§à◊√§, ¿Ñ~°O\ÏÅ∞ J~ÚáÈÜÕ∞q XHõÑC¨ _»∞. ÉÏÅº
q"åÇ¨Å∞ [i¿Ñ JÅ"å@∞ =∞#^ÕâO◊ Ö’ "≥Ú^Œ\ #˜ ∞Op LO_Õk HÍ|\˜ì ÃÑo¡H˜
=ÚO^Õ – JO>Ë, Ü«∞=fi<åxH˜ =ÚO^Õ HÍ=∞q^Œºx <ÕiÊOK«=∞<åfl_»∞
"å`åû ºÜ«∞#∞_»∞.
6) ÃÑà◊§~Ú# ¢ãÅÎ‘ ∞ ‰õÄ_® HÍ=∞q^Œºx K«^∞Œ =ÙHÀ=_®xH˜ JÉèºí O`«~O° ÖË^∞Œ . J~Ú`Õ,
D Ñ¨ÙãÎ̈HÍxfl |∂`«∞Ñ¨ÙãÎ̈HOõ ÖÏ `«ÅQÆ_H» O˜ ^Œ ^•zÃÑ\ì̃ ~°ÇÏ¨ ã¨ºOQÍ K«^=Œ _»O
HÍ‰õΩO_®, Éè~í Î° J#∞=∞u`À K«^=Œ _»O =∞Ozk J<åfl_»∞. gÖˇ`· Õ ÉèÏ~åºÉè~í ÅÎ° ∞
W^Œ~Ì ∂° Hõeã≤ K«iÛOK«∞H˘O@∂ K«kq`Õ WOHÍ =∞Ozk Hõ^• !
k 10 k
7) ''„Ñ¨Ü∂≥ QÆ „QÆÇÏ¨ }O—— JO>Ë, HÍ=∞„Ñ¨„H˜Ü∞« efl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç q∂^Œ „Ñ¨Ü∂≥ yOK«_O» ,

Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ „Ñ¨Ü∂≥ yOz# "å\˜x ¢ãÅÎ‘ ∞ „QÆÇÏ≤ OK«_O» W=hfl KÕÜ∞« QÆÅ <Õ~∞° Ê, ¢ãÎ‘
Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩ P „Ñ¨„H˜Ü∞« Å QÆ∞iOz `≥eã≤#Ñ¨C_Õ Hõ^•..... HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok Jx
„Ñ¨tfl™êÎ_»∞ "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞. ã¨=∞~°÷=O`«"≥∞ÿ# â◊$OQÍ~°O Ñ¨Ù~°∞+¨μÅˆH HÍ^Œ∞
¢ãÅÎ‘ ‰õΩ‰õÄ_® J=ã¨~O° . D „QÆO^äOŒ ¢ã,Î‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^ŒiÌ HÀã¨=¸ L^ÕtÌ OzO^Õ.
âß¢™ÈÎHõÎOQÍ HÍ=∞HõÖÏáêÅ∞
âß¢ã¨ÎO K«^Œ=HõáÈ~Ú<å J#∞Éèí=O q∞ Í^Œ KåÖÏ q+¨Ü«∂Å∞ `≥Å∞™êÎ~Ú.
QÆ∞„~°Oq∞ Í^Œ ™êfis KÕ¿ã"å_çH˜ Jâ◊fiâß¢ãOÎ̈ JO`å `≥eÜ«∞=Åã≤# Ñ¨xÖË^∞Œ Hõ^•.....
HÍ~°∞ #_ç¿Ñ ¢_=·≥ ~üH˜ HÍ~°∞ "≥∞HÍx[O ~åHõáÈ`Õ, HÍ~°∞ #_»=^•.....? W^ŒO`å K≥ÑÊ≤
"å`åû ºÜ«∞#∞_»∞ JO\Ï_»∂..... HÍ~°}O ^Œ∂~°OQÍ =Ù<åfl [iˆQ HÍ~°ºO PQÆ‰Ωõ O_®
[~°∞QÆ∞`«∂<Õ LO@∞Ok. ~åAQÍ~°∞ Tà’¡ ÖËHáõ È~Ú<å ~å[ºO #_»∞ã¨∂<Î Õ LO@∞Ok.
HÍ=∞âß¢™êÎxfl „Ñ¨`º« HõOΔ QÍ K«^=Œ HõáÈ~Ú<å HÍ=∞HõÖÏáêÅ∞ Uq∂ PQÆ=Ù. HÍh, áÈbã¨∞
L#flÑ¨C_»∞ ã≤QflÆ Öò Öˇ\· òÅ ^ŒQ~æÆ ° w`«^•@‰õΩO_® ZO`« *Ï„QÆ`QÎ« Í LO\Ï"≥∂, JÖÏˆQ,
HÍ=∞âß¢ãOÎ̈ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞, HÍ=∞HõÖÏáêÖ’¡#∂ âß¢™ÈÎHOÎõ QÍ „Ñ¨=iÎ™êÎ=∞O\Ï_»∞
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
âß¢™ÈÎHõÎOQÍ „Ñ¨=iÎOK«_»O JO>Ë, â◊$OQÍ~°OÖ’ ZÖÏO\˜ =∞<ÀqHÍ~åÅ‰õΩ
J=HÍâ◊O ÖË‰õΩO_®, âßs~°HõOQÍ, =∂#ã≤HõOQÍ ‰õÄ_® P~ÀQÆºHõ~°OQÍ#∂,
ã¨∞~°H`Δ̃ O« QÍ#∂, ã¨=∞~°=÷ O`«OQÍ#∂ „Ñ¨=iÎOK«_O» Jx.
¢ã‘ÎÅ‰õΩ HÍ=∞âß¢™êÎxfl ¢ã‘ÎÖË <Õ~åÊe

P_»"åà◊§H˜ HÍ=∞âß¢ãOÎ̈ Z=~°∞ <Õ~∞° Ê`å~°#flk ÃÑ^Œ„Ì Ñ¨âfl◊ ! =∞QÆ"åà◊§‰õΩ Z=~°∞
ZÖÏ K≥ÑÊ≤ <å W|ƒOkÖË^∞Œ . P_»"åà◊§H˜ <ÕiÊOK«_"» ∞Õ Hõ+Oì̈ . JO^Œ∞Hõx P_»"åà◊§‰õΩ
HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ Ö’ PKå~°º`åfixfl P_»"åàı§ x~°fiÇ≤ÏOK«_O» =∞Oz^ŒO\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
1) HÍ=∞âß¢ãOÎ̈ Ö’ J#∞Éè=í O ÑÖ_ç# ¢ãÖÎ‘ Ë ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ PKå~°º`«fiO =Ç≤ÏOKåe.
2) `«#`À D_»∂ *’_»∞QÍ ÃÑiy, `«#Hõ<åfl =ÚO^Õ Ñ¨Ù~°∞+¨ ãÖ|O^èOŒ ~°∞zx
`≥eã≤# ¢ãÎ‘ J~Ú`Õ =∞s=∞Ozk.
3) `«##∞ „¿Ñ=∞QÍ ÃÑOz# ^•kQÍx, =∞#Ããiy „Ñ¨=iÎOKÕ ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åà◊√§QÍx
D PKå~°º`«fi ÉÏ^èºŒ `«Å∞ =Ç≤ÏOK«=K«∞Û.
k 11 k
4) WO\’¡ Ñ¨#∞Å∞ KÕãÃ≤ Ñ>Ëì =Úãë ^•ã‘Å∞ WO^Œ∞‰õΩ ÉÏQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~°∞.
5) ÃÑo§HÍx Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ Jhfl ãÖ^ÕÇ¨ ÖË LO\Ï~Ú. "å\˜x x=$uÎK¿Õ ã Ñï*Ï˝#O
L#fl ¢ãÅÎ‘ ∞ HÍ"åeQÍx, J<ÕHõ J#∞=∂<åefl ÉèÜ í ∂« efl J^Œ#OQÍ `≥zÛ, `«#q∂^Œ
~°∞^Õ"Ì åà◊√§ D PKå~°º`åfixH˜ Ñ¨xH˜~å~°∞. JO>Ë, ÖˇO· yHõÑ~¨ "° ∞≥ #ÿ JOâßÅÃÑ·
ãÖ^ÕÇ¨ xfl ÉÏQÍ `≥eã≤# "åi<Õ J_çy f~°∞ÛHÀ=_»O =∞Ozk – Jx !
6) "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ =∞QÆ"åà◊§ QÆ∞iOz ÃÑ^ŒQÌ Í Ñ¨\ Oì̃ K«∞HÀÖË^∞Œ . ¿ãfiK«ÛQù Í "åà◊√§
Z=ifl U^Œ~Ú<å J_çy ãÖ^ÕÇ¨ Å∞ f~°∞Û‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O LO@∞Ok. HÍx,
<åÅ∞QÆ∞ QÀ_»Å‰õΩ Ñïq∞`«"∞≥ #ÿ P_»ÑÅ≤ Å¡ ∞ `«=∞ =∞#ã¨∞Ö’¡ K≥Å~ˆ Qˆ ãÖ^ÕÇ¨ efl
ZÖÏ f~°∞ÛHÀQÆÅ∞QÆ∞ `å~°∞..... J#_»∞QÆ∞`«∞<åfl_®Ü«∞#.
7) P_»Ñ≤Å¡ ÃÑ^ŒÌ=∞x+≤ JÜÕ∞º<å\˜ˆH <≥Åãï QÆ∞iOz, P =¸_»∞~ÀAÅ∂
fã¨∞HÀ"åeû# *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ QÆ∞iOz, QÆ~ƒ° ^ù •è ~°} QÆ∞iOz..... WOHÍ WÖÏO\˜
J<ÕHõ qâıëêÅ∞ QÆ∞iOz K«H¯õ QÍ J~°O÷ JÜÕ∞ºÖÏ `≥eÜ«∞*ˇÜ∞« ºHõáÈ`Õ, Ñ≤Å¡
ÃÑ^Œ=Ì ∞x+≤ J=Ù`«∞Ok QÍx, |∞„~° 'ÃÑ^Œ=Ì ∞x+≤— HÍ^Œx „QÆÇÏ≤ OKåe.
8) HÍ=∞âß¢ãOÎ̈ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅHõ<åfl ¢ãÅÎ‘ Hˆ Z‰õΩ¯= J=ã¨~O° . XHõix J_çy `≥Å∞û‰õΩ<Õ
J=HÍâ◊O ÖËx"åiH˜ D Ñ¨ÙãÎ̈HOõ ''ã¨fiÉ’kèx——QÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» OÎ k! ¢ãÅÎ‘ ∞
`«=∞ â◊$OQÍ~° rq`åxfl ã¨∞~°H`Δ̃ O« QÍ, J`«ºO`« ã¨∞Y^•Ü«∞HõOQÍ LO_ÕÖÏ D
Ñ¨ÙãÎ̈HOõ `À_»Ê_»∞`«∞Ok.
k 12 k
P_»"åiHÀãÖ 64 Hõà◊Å∞ „Ñ¨`ÕºHõO

HÍ=∞âß¢™êÎxH˜ JOQÆ q^ŒºÅ∞QÍ 64 Hõàe◊ fl ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. ãÖHΔ̃ÑOÎ̈ QÍ "å\˜x
q∂‰õΩ ÑïK«Ü∞« O KÕ™êÎ#∞.
1) w`«O (ãÖw`«O).
2) "å^ŒºO (g}, =Ü≥∂e<£ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ qq^èŒ ~°HÍÅ ãÖw`« "å~Ú^•ºÅ∞).
3) #$`«ºO.
4) PÖËYºO (z„`«ÖYË #O).
5) qâı+H¨ Kõ ÛÕ ^ù ºŒ O (D ~ÀAÖ’¡ |∂º\©+Ü ≤ ∞« #∞¡ KÕ¿ã ~°H~õ H° ÍÅ ¿Ñ+¶ Ü
≤ ∞« Öòû).
6) Ñ¨ÙëêÊãÎ̈~} ° O (Ñ¨Ù=ÙfiÅ`À Ñ¨_H» Qõ kÆ =ÔQ~· å JÅOHõiOK«_O» Ö’ <Õ~∞° Ê).
7) `«O_»∞Å‰õΩã¨∞=∞|e qHÍ~°O (Éè∂í `«|eHÀãÖ aÜ«∞ºÑ¨ÙÑ≤O_ç`À QÍx, =ÚQÆ∞~æ åà◊§
Ñ≤O_ç`À QÍh ÃÑ>Ëì JO^Œ"∞≥ #ÿ =ÚQÆ∞Åæ ∞).
8) ^Œâ#◊ =ã¨<åOQÆ ~åQÆO (â◊s~åhfl, ^Œ∞ã¨∞bÎ fl ~°OQÆ∞Å`À JÅOHõiOK«_O» ).
9) =∞}˜ Éèí∂q∞HÍ Hõ~°‡ (`«à◊√§ ~åà◊§`À#∂, =∞}∞Å`À#∂ JO^ŒOQÍ _ç*ˇ·#∞¡
`«Ü∂« ~°∞KÕ¿ã q^ŒºÅ∞ P_»ÑÅ≤ Å¡ ‰õΩ `≥eã≤ LO_®e. HÍ=∞q^ŒºÖ’ W=hfl ÉèÏQÍÖË).
10) â◊Ü∞« #~°K#« O : (j`åHÍÅO, "Õãq¨ HÍÅO..... WÖÏ HÍÖÏxfl |\˜ì Ñ¨_H» Qõ kÆ x
U~°ÊiKÕ <Õ~Ê° i`«#O).
11) L^ŒHõ"å^ŒºO ([Å`«~°Oy}˜ "å~Ú^•ºxfl "å~ÚOK«_»O) – Wk =∞Oz
HÍ"≥∂nÌáêxfl Hõeãæ ∞¨ OÎ k).
12) L^ŒHÍÑ¶∂¨ `«O : Ç¨ÏŸb ~°OQÆ∞Å∞ z=∞‡QÆÅQÆ_O» .
13) z„`«Ü∂≥ QÍÅ∞ : JO^ŒOQÍ "Õ∞HõÑπ K≥Ü∞« ºQÆÅQÆ_O» ÖË^• KÕã∞¨ HÀQÆÅQÆ_O» .
14) =∂Åº„QÆ^#Œè qHõÖÏÊÅ∞ : z„`« qz„`«"∞≥ #ÿ Ñ¨ÓÅK≥O_»∞,¡ ^ŒO_»Å∞ JÖË¡ <Õ~Ê° i`«#O.
15) âıY~° HÍ_»Ü∂≥ [#O : ''`«ÅxO_» Ñ¨Ó^ŒO_» ^•eÛ# ~å}˜—— J#fl@∞¡ Ñ¨ÓÅ`À
`«Å#∞ JÅOHõiOK«∞HÀQÆÅQÆ_O» .
16) <ÕÑ^¨ ºŒä Ü≥∂QÍÅ∞ : ~°H~õ H° ÍÅ JÅOHõ~} ° q^ŒºÅ∞.
17) Hõ~Ñ‚° „¨ `« ÉèOí QÍÅ∞ : K≥=ÙÅ‰õΩ ã≤OQÍ~°O.
18) QÆO^èÜ Œ Ú« HõÎ : ~°H~õ H° ÍÅ J`«~Î ∞° ,¡ ã¨∞QÆO^èŒ „^Œ"åºÅ∞ `«Ü∂« ~°∞KÕã≤ LÑ¨Ü∂≥ yOK«_O» .
19) Éèí∂+¨}Ü≥∂QÆHõO : #QÆÅ∞ =ÙO_»QÍ<Õ JO^ŒOHÍ^Œ∞. "å\˜x K«Hõ¯QÍ
JÅOHõiOK«∞H˘<Õ KåHõKH« ºõ O HÍ"åe.
k 13 k
20) WO„^Œ*ÏÅO : HõxHõ@∞ì q^ŒºÅhfl.....

=∞QÆ"å}˜‚ PHõi¬OKÕ LáêÜ«∂Å∞.
21) H“K«∞=∂~°O : ã¨∞ÉèQí OÆ Hõ~}° Ïk Ü≥∂QÍÅ∞.
K«H¯õ x JÅOHõ~}° ™ê=∞„y`À JÅOHõiOK«
QÆÅQÆ_»O.
22) Ç¨ÏãÎ̈ÖÏÑ¶∞¨ =O :
KÕuÖ’ =ã¨∞=Î ÙÅ∞ =∂Ü«∞OKÕ¿ã q^Œº.
23) qz„`« âßHõÜ¸ « +¨ Éè~í ∞° º qHÍ~° „H˜Ü∂«
áê#Hõ ~°ã¨~åQÍã¨=Ü≥∂[#O : J<ÕHõ
~°HÍÅ ‰õÄ~°Å∞, Ñ¨Ñ¨CÅ∂, ÉèíHΔÍºÅ∂
(Ñ≤O_ç=O@Å∞), áê#HÍÅ∞ (+¨~ƒ° `üÅ∞),
qq^èŒ fÑ≤=O@HÍÅ∞, =∞^•ºÅ∞ (Pã¨"åÅ∞)
`«Ü∂« ~°∞KÕÜ∞« QÆÅ <Õ~Ê° i`«#O.
24) ã¨∂p"å# Hõ~‡° : |@ìÅ∞‰õΩ@ì_O» (>ÿ̌ÅiOQ∑ <Õ~∞° ÛH˘x LO_»_O» ).
25) ã¨∂„`« „H©_» : „"Õà§◊ `À ^•~åefl =Úà◊√§"Õã≤ uÜ«∞º_»O, HÍeÛ uiy `≥ÑÊ≤ Oz
K«∂Ñ≤OK«_O» WÖÏO\˜ ã¨~^° • P@Ö’¡ „Ñ¨"âÕ O◊ .
26) g}Ï_»=∞~°∞Hõ "å^•ºÅ∞ : XˆH™êi J<ÕHõ "å^•ºÅ#∞ "å~ÚOK«QÅÆ <Õ~∞° Ê.
27) „Ñ¨¿ÇÏoHõÅ∞ : ^ŒfiO^•fi~å÷Å∞#fl =∂@Å`À Hõq`«fiO K≥ÑÊ¨ _»O.
28) „Ñü=∂Å : ã¨fiO`«OQÍ Ñ¨^•ºÅ∞ JÅ¡_O» .
29) ^Œ∞~åfiK«Hõ Ü≥∂QÍÅ∞ : J~°÷OHÍx ~å`«x ‰õÄ_® J=bÅQÍ K«^Œ=_»O.
qÖÏãÖHÀãÖ H˜+¡ Oì̈ QÍ „"åã≤# ^•xfl K«^=Œ _»O.
30) Ñ¨Ùã¨ÎHõ "åK«#O : JO^ŒOQÍ, „âß=ºOQÍ HÍ"åºÅ∞ QÍ#O KÕã¨∂Î K«kq
qxÑ≤OK«_»O.
31) <å@HÍMÏº~ÚHÍ ^Œ~≈° #O : <å@HÍÅ∞, <å\˜HÍÅ∞, =K«# „QÆO^ä•Å∞ JO>Ë
Hõ^ÅŒä ∂ #=ÅÅ∂ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q K«^=Œ _»O.
32) HÍ=ºã¨=∞™êº Ñ¨Ó~°}O : Ñ¨^ºŒ OÖ’ XHõ ÑÖH˜xÎ K≥a`Õ, q∞QÆ`å =¸_»∞ ÑÖ‰õΩbÎ fl
TÇ≤ÏOz K≥ÑÊ¨ _®xfl ã¨=∞™êºÑ¨Ó~°}O JO\Ï~°∞. D P^è∞Œ xHõ ~ÀAÖ’¡ JO`åºHõiΔ
¿Ñ~°∞`À ã≤x=∂ áê@Å∞ ÃÑ@∞ìH˘#fl>Ë¡ P ~ÀAÖ’¡ P_»ÑÅ≤ Å¡ ∞ ã¨=∞™êºÑ¨Ó~°}O
P@Å∞ P_»∞H˘O@∂ LO_Õ"å~°∞ HÍÉ’Å∞. P_»ÑÅ≤ Å¡ ∞ D q^Œº‰õÄ_® `≥eã≤H˘x
LO_®Åx "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ HÀ~°∞K«∞<åfl_»∞.
k 14 k
33) Ñ¨@Hì Í"Õ„`« "å# qHõÖÏÊÅ∞ : ¿Ñ=Ú, "≥^∞Œ ~°∞, `å\Ï‰õΩÅ∞ WÖÏO\˜ "å\˜`À
ÉÁ=∞‡Å∞, "å_»∞‰õΩ<Õ =ã¨∞=Î ÙÅ∞, |∞@ìÖÏ¡O\˜q JÅ¡_O» .
34) `«~∞° ¯ Hõ~‡° Å∞ : JO^Œ"∞≥ #ÿ ~°H~õ H° ÍÅ ÉÁ=∞‡Å∞KÕã≤ "å\˜H˜ #y+‘Å∞ K≥H¯˜ K«H¯õ QÍ
JÅOHõiOK«_»O.
35) `«~∂° }O : H˘Ü«∞ºefl K≥H¯˜ qq^èŒ =ã¨∞=Î ÙÅ∞ K≥Ü∞« º_»O. ÉÁ=∞‡Å∞ K≥H¯õ _»O.
36) "åã¨∞qÎ ^Œº : WO\˜x ã¨~∞° HÌ À=_®xH˜ QÍx, WO\˜x Hõ@∞ìHÀ=_®xH˜QÍx HÍ=Åã≤#
Hõhã¨ "åã¨∞Î Ñï*Ï˝#O P_»ÑÅ≤ Å¡ ‰õΩO_®e. Ñ¨Ó[QÆk ZHõ¯_»∞O_®e, Ñ¨_Q» kæÆ
ZHõ¯_»∞O_®e..... W=hfl "åà◊§‰õΩ `≥eã≤LO_®e.
37) ~°∂Ñ¨º~°`fl« Ñ¨sHõΔ : ~°∂áêºÅ∞ JO>Ë ~°∂áê~ÚÅ∞. _»|∞ƒQÆ∞iOz, ~°`åflÅ∞,
=„*ÏÅ∞, |OQÍ~°ÑÙ¨ =ã¨∞=Î ÙÅ∞ QÆ∞iOz, "å\˜ <å}º`« QÆ∞iOz# qâıëêÅ∞
‰õÄ_® P_»ÑÅ≤ Å¡ ‰õΩ `≥eã≤ LO_®e.
38) ^è•`«∞"å^ŒO : Ö’Ç¨Å∞, Yx*ÏÅ∞ QÆ∞iOz Hõhã¨ Ñï*Ï˝#O.
39) =∞}˜~åQÍHõ~° *Ï˝#O : =∞}∞Å QÆ∞iOz# Ñï*Ï˝#O.
40) =$HΔÍÜ«Úˆ~fi^Œ Ü≥∂QÍÅ∞ : "≥ÚHõ¯efl ZÖÏ ÃÑOKåe, ZÖÏ áÈ+≤OKåe,
‰õÄ~°QÍÜ«∞Å∞, Ñ¨ÓÅ∂, Ñ¨à◊¥§ ÑÖ_çOK«_»O, q`«Î<åÅ#∞ <å@_»O "å\˜H˜
ãÖ|OkèOz# Ñï*Ï˝#O.
41) "Õ∞+¨‰Ωõ ‰õΩ¯@ ÖÏ=Hõ Ü«Ú^Œú q^è∞Œ Å∞ : "Õ∞HõáÈ`«∞Å`À#∂, HÀ_çÑÙ¨ OAÅ`À#∂
ÑÖ^≥O "Õ~ÚOKÕ q^ŒºÖ’ „Ñ¨"âÕ O◊ , Ñï*Ï˝#O.
42) â◊√HõâßiHÍ „Ñ¨ÖÏáêÅ∞ : zÅ∞HõÅ∂, QÀ~°∞=OHõÅ∞, ÃÑOÑ¨Ù_»∞ Ñ¨‰ΩΔõ Å∞, ÃÑOÑ¨Ù_»∞
[O`«∞=Ùefl Ñ¨ÅHõiOz, "å\˜`À ãÖÉèÏ+≤OK«_O» , "å\˜x =∂\Ï¡_Oç K«_O» .
43) L`åû^Œ#, ãÖ"åÇ¨Ï#, H“â◊=∞~°#Ì H“â◊ÅO : Xà◊√§ Ñ¨@_ì O» , áê^•Å∞ X`«_Î O» ,
(=∞™ê*òÅ∞ K≥Ü∞« º_»O), K«H¯õ QÍ `«ÅO@_»OÖ’ <Õ~∞° Ê.
44) JHõ~Δ ° =Ú+≤Hì Í Hõ^#Œä O : JHõ~Δ åefl =∞^èºŒ =∞^èºŒ ~åã¨∂Î Hõq`«fiO K≥ÑÊ¨ _»O.
45) "Õ∞z¡ Ûù`« HõqHõÖÏÊÅ∞ : W`«~∞° Å Hõq`«fiOÖ’ `«ÑC¨ Å∞ Ñ¨@_ì O» .
46) ^ÕâÉ◊ Ïè ëê q*Ï˝#O : qq^èŒ ^ÕâÉ◊ Ïè +ëfl =∂\Ï¡_Q» eÆ Qˆ Ñï*Ï˝#O.
47) Ñ¨Ù+¨Êâ◊H\õ H˜ õ : Ñ¨ÓÅ`À (Ñ¨ÓÅÑ¨ÅH¡ Å˜ ∞) ~°^•ä Å∞ `«Ü∂« ~°∞K≥Ü∞« º_»O. |Ç¨ïâß
^Õ=Ù_ç Tˆ~yOÑ¨Ù ã¨=∞Ü«∞OÖ’ LÑ¨Ü∂≥ yOK«∞ q^ŒºÅ∞.
48) xq∞`«Î *Ï˝#O : âßã¨<åÅ QÆ∞iOz# Ñï*Ï˝#O.
49) Ü«∞O„`« =∂`«$Hõ : Ü«∞O„`åÅ#∞ xi‡OK«_O» .
k 15 k
50) ^è•~°} =∂`«$Hõ : XHõ¯™êi K≥a`Õ KåÅ∞ QÆ∞~°∞ÎÃÑ@∞ìHÀ QÆÅQÆ_®xfl ^è•~°}

K≥Ü∞« º_»O JO\Ï~°∞. Wk =∞x+≤H˜ ã¨ÇÏ¨ [OQÍ =ÙO_»=Åã≤# ÅHõ} Δ O. „Ñ¨Ü∞« `«fl
Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ<≥<· å ™êkèOK«∞HÀ=K«∞Û.
51) =∂#ã‘„H˜Ü∞« : =∞#ã¨∞‰õΩ ãÖ|OkèOz# J=^è•#O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q^ŒºÅ∞ 'JO>Ë,
XˆH™êi J<ÕHõ q+¨Ü∂« Å QÆ∞iOz PÖ’zOK«QÅÆ QÆ_O» =O\˜=#fl =∂@—.
52) ãÖáê~îº° O : HÀ~°ãQπ Í JO^Œ~∂° Hõeã≤ XHõ q+¨Ü∂« xfl K«k"Õ@Ñ¨C_»∞, ÖË^•
áê_Õ@Ñ¨C_»∞ Jk Ñ¨ÓiÎQÍ <À\˜H˘zÛ#^≥· LO>Ë =~°ã¨ `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® LO@∞Ok.
JÖÏ JO^Œi`À Hõeã≤ K≥¿ÑÊ â◊HxÎ̃ ãÖáê~îº° O JO\Ï~°∞.
53) HÍ=º„H˜Ü∞« : HÍ"åºefl ~°zOK«QÅÆ QÆ_O» .
54) Jaè^•è #HÀâ◊O : xÑ¶∞¨ O@∞=Ùefl ÉÏQÍ K«kq, J~å÷Å∞ `≥Å∞ã¨∞H˘x LO_»_O» .
ÉèÏ+¨q∂^Œ JkèHÍ~°O.
55) KèO« ^À *Ï˝#O : KèO« ^Œã∞¨ û ÉÏQÍ K«kq LO_»_O» .
56) „H˜Ü∂« HõÅÊO : ã¨fiO`«OQÍ U Ñ¨x<≥<· å K≥Ü∞« ºQÆÅQÆ_O» . #=∞‡Hõ"∞≥ #ÿ P^è•~°Ñ_¨ ^» yŒ #
=ºHÎ̃QÍ LO_»_O» .
57) Éèqí `«HÜõ ∂≥ QÆO : XHõ =ã¨∞=Î Ù ã¨fi~°∂Ñ¨ ã¨fiÉèÏ"åefl =∂ˆ~Ûã≤ WOH˘Hõ =ã¨∞=Î ÙQÍ
K≥Ü«∞ºQÆÅQÆ_»O.
58) =¢ãQÎ̈ ÀÑ¨#O : =¢ãOÎ̈ `À ‰õÄ_® WÖÏO\˜"Õ K≥Ü∞« ºQÆÅQÆ_O» .
59) ^Œ∂º`« qâıëêÅ∞ : ~°Hõ~°HÍÅ E^•Ö’¡ LO_Õ qâıëêÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz#
Ñï*Ï˝#O.
60) PHõ~fi° „H©_» : `å_»∞ ÖÏQÆ∞`«∂ P_Õ P@.
61) ÉÏÅÅ „H©_#» HÍÅ∞ : Ñ≤ÅÖ¡ Ï_»∞H˘<Õ P@ÉÁ=∞‡efl `«Ü∂« ~°∞K≥Ü∞« ºQÆÅQÆ_O» .
62) "≥#· ~ÚH© *Ï˝#O : QÆ∞„~åefl, U#∞QÆ∞bfl =â◊O KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ <Õ~∞° Ê.
63) "≥[· ~ÚH© *Ï˝#O : q[Ü«∂xfl ™êkèOKÕ LáêÜ«∂Å∞ K≥¿ÑÊ âß¢ãOÎ¨ .
64) "åºÜ«∂q∞H© *Ï˝#O : â◊s~° "åºÜ«∂=∂xH© ZHõû~üÃãA · Å‰õÄ ãÖ|OkèOz#
Ñï*Ï˝#O.
P_»ÑÅ≤ Å¡ ‰õΩ WÖÏ Jxfl HõàÖ◊ ’¡#∂ ZO`À H˘O`« „áêg}ºO LO_ÕÖÏ =ÚO^Œ∞#∞OKÕ
`«y# tHõ}Δ (¢>xÿˇ OQ∑) W=fi=∞O\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞. g\˜Ö’ U#∞QÆ∞Å∂, QÆ∞„~åÅ
=O\˜q U H˘kÌ"À =kÖË¿ãÎ KåÖÏ q+¨Ü∂« Å∞ D<å\˜ P_»ÑÅ≤ Å¡ ‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ q
L<åfl~Ú.
k 16 k
ÃÑo§H˜=ÚO^Õ ¢ã‘ÎÅ‰õΩ HÍ=∞âß¢ã¨ÎO `≥eÜ«∂e

P ~ÀAÖ’¡<Õ HÍ^Œ∞, D ~ÀAÖ’¡ ‰õÄ_® P_»Ñ≤Å¡Å‰õΩ Jxfl q+¨Ü«∂Å∂
`≥eã¨∞O_®e J<Õ ã≤^•úO`«O „Ñ¨=ÚY"≥∞#ÿ ^Õ ! Zxfl =∞#O `≥e¿ãÖÏ K≥Ü∞« ºQÆÅ∞QÆ∞`«∞<åflO
J<Õk „Ñ¨âfl◊ !
J~Ú<å, =O@ KÕÜ∞« _»O, ÉèÏ~°`,« ÉèÏQÆ=`åÅ∞ K«^=Œ QÆÅQÆ_O» =¿ãKÎ åÅ∞ J#∞‰õΩ<Õ
ã≤u÷ #∞Oz P_»ÑÅ≤ Å¡ ∞ WOHÍ Ñ¨ÓiÎQÍ |Ü«∞@ Ñ¨_Ö» ^Ë <Œ kÕ "åãÎ̈=O. =Ú#∞Ñ¨Ù '=~°g}Ï—
=¿ãÎ ãÖw`«O =zÛ#>Ë#¡ #x, Ç¨~À‡h ÃÑ>ˇì =ÚO^Œ∞ ‰õÄ~ÀÛÉˇ\ì˜ á¶⁄\’Å∞ f~ÚOKÕ"åà◊√§.
~ÀAÅ∞ =∂~å~Ú. WÑ¨C_»∞ P_»ÑÅ≤ Å¡ ∞ WO[h~°∞,¡ _®Hõ~ì ∞° ¡ J=Ù`«∞<åfl~°∞. PÑ¶ã‘ ~¨ ∞° ,¡
HõÖˇHõì~üÅ∞ ‰õÄ_® J=Ù`«∞<åfl~°∞. "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ JÖÏ P_»Ñ≤Å¡Å∞ Z^ŒQÍÅx
HÀ~°∞‰õΩ<åfl_»∞.
ÃÑo§<å\˜H˜ P_»ÑÅ≤ ¡ – U Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡ U=∂~°∞ÊÅ∞ =zÛ<å – `«# HÍà◊§q∂^Œ
`å#∞ |uˆH q^èOŒ QÍ P_»ÑÅ≤ e¡ fl ÃÑOKåÅx `«e^¡ OŒ „_»∞Å‰õΩ ã¨∂zOKå_»∞. ''^ÕâßO`«~ˆ -
Ñ≤ q^•ºaè™êû ã¨∞MË<=·≥ r=u—— J<åfl_»∞. D ^ÕâO◊ Ö’ HÍHõáÈ`Õ WOHÀ^ÕâO◊ Ö’<≥<· å
ã¨~ˆ , KÕuÖ’ 'q^Œº— LO>Ë ã¨∞YOQÍ rqOK«QÅÆ ^Œx ã¨Ê+ì̈OQÍ K≥áêÊ_»∞.
Wq P_»Ñ≤Å¡ÅˆH HÍ^Œ∞, =∞QÆÑ≤Å¡Å‰õÄ¯_® =iÎOKÕ ãÖQÆ`«∞ÖË. ''HõàÏ<åO
„QÆÇÏ¨ }Ï^Õ= ™œÉèÏQÆº =ÚÑ¨}Ü«∞`Õ—— J<åfl_»∞. JO>Ë ''ÉèÏ~åºÉè~í ÅÎ° ∞ W^Œ~Ì ∂° q^•º=O`«∞Öˇ`· Õ
™œÉèÏQÆºO "åà◊§ ã¨fiO`«O J=Ù`«∞Ok—— Jx.
ã¨HÅõ âß¢™êÎÅ∂ K«kq, HÍ=∞ã¨∂„`åefl ‰õÄ_® ÑïOî z# `«~åfi`Õ ÃÑo§ KÕã∞¨ HÀ=_»O
=∞Ozk.
k 17 k
|`«H_õ ®xH˜ _»|∞ƒ HÍ"åe. ÉèÏ~°º`À ã¨∞YOQÍ HÍÑ¨Ù~°O K≥Ü∞« º_®xH˜ _»|∞ƒ
HÍ"åe. _»Éƒˇ ÖÏ ãÖáêkOKåe ?
1) „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ `«# "Õ∞^ä•â◊HxÎ˜ LÑ¨Ü∂≥ yOz ^•#, ^è~Œ å‡Å ^•fi~å D _»|∞ƒÅ∞
ãÖáêkOKåe.
2) ~åAÅ∞, áêÅ‰õΩÅ∞ kyfi[Ü«∂Å∞ ™êkèOK«_»O ^•fi~å, [#~°O[HõOQÍ
áêeOK«_O» ^•fi~å _»|∞ƒ ãÖáêkOKåe.
3) "åºáê~°∞Å∞ `«=∞ "åºáê~åefl H˘`«Î ~°OQÍÖ’¡H˜ qãïÎ OK«∞‰õΩO@∂ ãÖáêkOKåe.
4) W`«~∞° Å∞... =º=™êÜ«∞O, `«k`«~° =$`«∞eÎ fl KÕÑ\¨ ì̃ _»|∞ƒ ãÖáêkOKåe.
D ~ÀAÖ’¡ WÖÏ Ñ¶Ö¨ Ï<å ‰õΩÅO"å_»∞ Jx K≥ÑÊ¨ _»O ™ê^èºŒ O HÍHõáÈ=K«∞Û.
Z=iH˜ ^˘iH˜# J=HÍâßxfl "åà◊√§ LÑ¨Ü≥∂yOK«∞H˘x ^èŒ#=O`«∞Å∞ HÍ=_®xH˜
„Ñ¨Ü∞« uflOKåÅ<Õ^Õ "å`åûºÜ«∞#∞_ç L^ÕâÌ º◊ O. `å#∞ <ÕiÛ# q^Œºefl PK«~} ° Ö’ ÃÑ\˜ì
QÆ$Ç¨Ïã¨∞Q÷ Í =∂~°_O» QÆ∞iOz PÖ’zOK«=∞O\Ï_»∞ "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞. D J^è•ºÜ«∞OÖ’
W^Õ =ÚYºq+¨Ü∞« O!
ZHõ¯_» rqOKåe ?
#QÆ~O° JO>Ë 800 Tà◊√§ (Hamlets) K«@∂ì=Ù#fl ÃÑ^ŒÌ „QÍ=∞O. Ñ¨@} ì O
JO>Ë, ~åAÅ∞, JkèHÍ~°∞Å∞ x=ã≤OKÕ ™ê÷~ÚHõe#æ ÃÑ^Œ#Ì QÆ~O° . #QÆ~O° Hõ<åfl z#fl^•xfl
Y~åfi@O JO\Ï~°∞. HõhãÖ 400 Tà◊√§ nx K«∞@∂ì LO\Ï~Ú. Y~åfi\ÏxH˜, #QÆ~åxH˜
=∞^èºŒ ™ê÷~Ú HõÅk „^À}=ÚYO. HõhãÖ 600 Tà◊√§ L#fl ÃÑ^ŒÌ „QÍ=∞O „^À}=ÚYO.
"å`åû ºÜ« ∞ #∞_ç HÍÖÏxH˜ J=∞Å∞Ö’ L#fl Öˇ H õ ¯ eq. Wq ZO^Œ ∞ ‰õ Ω
K≥|∞`«∞<åfl_»O>Ë, QÆ$Ç¨Ïã¨∞÷ J~Ú#"å_»∞ `«#∞ x=ã≤OK«_®xH˜ z#fl „QÍ=∞O`À
"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\ì̃, ÃÑ^ŒÌ Ñ¨@}
ì O ^•HÍ ZHõ¯_≥<· å rqOK«_®xH˜ ã≤ÔúŒ QÍ LO_®e. ZHõ¯_»
rqOKåÖ’ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ x~°~‚ ÚOK«∞HÀQÆey LO_®e.
`«#‰õΩ=zÛ# q^ŒºÅ∞ ZHõ¯_» Z‰õΩ¯= qxÜ≥∂QÆÑ_¨ `» åÜ≥∂ ^•xfl|\˜ì „QÍ=∞OÖ’
LO_®Ö’ Ñ¨@} ì OÖ’ LO_®Ö’ `ÕÅ∞ÛHÀ=∞<åfl_»∞.
ZÖÏO\˜ WO\’¡ LO_®e ?
ZHõ¯_» rq`«O QÆ_Ñ» _¨ ®xH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ LO@∞O^À JHõ¯_» XHõ WÅ∞¡ U~åÊ@∞
KÕã∞¨ HÀ"åe. J^≥Ì WÖÏ¡, ã¨fiO`« WÖÏ¡ J<Õk "Õ̂~ãÖQÆu. J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ KÀ@ =∞Oz
WO\’¡ x=ã≤OKÕO^Œ∞‰õΩ =ÚO^Œ∞QÍ ~°∂Ñ¨HÅõ Ê# KÕã∞¨ HÀ"åe.
k 18 k
1) WO\˜H˜ ã¨q∂ÑÖÖ’ h\˜ =ãü ÉÏQÍ L#fl^• ÖË^• K«∂ã¨∞HÀO_ç. JO>Ë

^ŒQ~æÆ Q° Í #kQÍx, K≥~∞° =ÙÅ∞ QÍx, HÍÅ∞=Å∞ QÍx LO>Ë =∞#‰õΩ h\˜H˘~°`«
~å^Œ#fl=∂@. ''Pã¨<Àfl^ŒHOõ —— J<åfl_»∞ D ã¨∂„`åxfl.
2) K«∞@∂ì "≥ÚHõ¯Å∞, K≥@∞¡ ÉÏQÍ =Ù#flKÀ>ÿ̌`Õ K«ÅQ¡ Í LO@∞Ok. P~ÀQÆº=O`«"∞≥ #ÿ
"å`å=~°}O =ÙO@∞Ok. ''=$HõΔ "å\˜HÍ =`«—— J<Õ D ã¨∂„`«OÖ’ "≥ÚHõ¯Å∞ÖËx
WO\’¡ x=ã≤OK«_O» =∞Ozk HÍ^Œ<Õ ÉèÏ=#x "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞ ã¨Ê+‘Hì iõ OKå_»∞.
3) WO\’¡ U Ñ¨xH˜ PQÆk q_çq_çQÍ LO_®e. =O@QÆk, Ñ¨_Q» kæÆ , =∞^èºŒ Ç¨Å∞,
_≥x· OQ∑ ~°∂O..... W=hfl "åã¨∞„Î Ñ¨HÍ~°O LO_ÕÖÏ *Ï„QÆ`ÑÎ« _¨ ®e.
4) Ñ¨_H» Qõ kÆ H˜ `«y#O`« =∞^Œ∞QÆ∞ LO_®e. Z=iÔH<· å â◊ÉÏÌÅ∞ qxÊ™êÎÜ∞« x, Z=Ô~<· å
K«∂™êÎ~x° ÉèÜ í ∞« O J#∞=∂#O =Ù#flÑ¨C_»∞ P ÉèÏ~åº Éè~í ÅÎ° ∞ ã¨∞dOK«Ö~Ë ∞° .
''"åã¨Q$Æ Ç¨ÏO—— JO>Ë =∞^Œ∞QÔ #· , "≥∞~°∞QÔ #· Ñ¨_H» õ QÆk L#fl WÅ∞¡ Jx J~°O÷
K≥Ñ¨CHÀ"åe.
WÅ∞¡ ã¨~°∞ÌHÀ=_»O WÖÏ !

WÑ¨C_»∞ WÅ∞¡ ZÖÏ ã¨~∞° HÌ À"åÖ’ =∞Ç¨Ïi¬ K≥|∞`«∞<åfl~°∞. "å`åûºÜ«∞#∞_ç HÍÖÏxH˜
¢Ñ¶≤*òÅ∞, \©gÅ∞ ÖËHõáÈ=K«∞Û. J~Ú<å ã¨~°fiHÍÖÏÅ‰õÄ =iÎOKÕ J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å∞
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åeû#q L<åfl~Ú.
1) WÅ∞¡ P_»"åà◊√§ ¿ãfiK«ÛùQÍ HõkÖËO^Œ∞‰õΩ gÅ∞QÍ LO_®e. Ç¨Å∞Ö’<À,
=~°O_®Ö’<À =∞QÍà◊√§ ¿ÑHÍ@ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë, WO\’¡ P_»"åà◊√§ =O@QÆkÖ’
`«Å∞Ñ¨Ù ayOK«∞H˘x ‰õÄ~ÀÛ=Åã≤# Ñïã≤u÷ LO_»‰Äõ _»^∞Œ .
2) Éˇ@ · "åà◊√§, Ñ¨~å~Ú"åà◊√§ =zÛ =∂\Ï¡_ç "≥à§ı O^Œ∞‰õΩ q_çQÍ XHõ „Ñ¨`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ
Jukè QÆ$Ç¨ÏOQÍx, Ç¨Å∞QÍx, ÃÑ^ŒÌ QÆkQÍx =ÙO_®e. Éˇ@· "≥Ñ· Ù¨ LO>Ë =∞Ozk.
3) WO\’¡ JxflQÆ^∞Œ Å∂ XHõ Ç¨Å∞Ö’H˜ QÍx, ÃÑ^ŒQÌ kÆ Ö’H˜ QÍx `≥~∞° K«∞‰õΩ<ÕÖÏ
LO_®e.
4) Ñ¨_H» Qõ kÆ x „Ñ¨`ºÕ Hõ JÅOHÍ~°O`À JO^ŒOQÍ J=∞~°∞ÛHÀ"åe.
5) KåÖÏ ã¨∞O^Œ~"° ∞≥ #ÿ #y+‘Å∞ K≥H¯˜ #, K«∂_»QÍ<Õ J^Œ∞ƒùÒ« JxÑ≤OKÕ =∞OK«O
LO_®e. ^•xfl K«∂_»QÍ<Õ HÍ"≥∂nÌÑ#¨ O HõeQˆ ÖÏ LO_®e.
6) ^•xq∂^Œ "≥∞`«xÎ ^Œ∂k Ñ¨~∞° Ñ¨Ù Ñ¨~z° =ÙOKåe. `«Å"≥Ñ· Ó¨ , HÍà◊§"≥Ñ· Ó¨ `«ÅQÆ_Å» ∞
=ÙOK«∞HÀ"åe. ã¨∞Y„Ñ¨ÔŒ QÍ LO_®e Ñ¨_∞» HÀ=_®xH˜.
7) QÆkÖ’H˜ "≥à§ı ãïH˜ ã¨∞"åã¨#Å∞ QÆ∞ÉÏoOKÕ U~åÊ@∞¡ LO_®e.
k 19 k
8) Öˇ·OyHõ HÍ~åºxH˜ `«ÅÑ¨_ÕO^Œ∞‰õΩ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ =∞OK«=¸, ~ÀE x„^Œ

áÈÜÕ∞O^Œ∞‰õΩ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ =∞OK«=¸ "Õˆ~fi~°∞QÍ LO_®e. JO^Œ∞HÀãÖ,
J^ÕQkÆ Ö’ ~Ô O_»∞ "Õ~ˆ fi~°∞ =∞OKåÅ∞ U~åÊ@∞ KÕã∞¨ HÀ=∞O\Ï_»∞.
9) ÃÑ^ŒÌ =∞OKåxH˜ =∞^èºŒ Ö’ Ñ¨ÅO¡ =ÙO_ç, Ñ¨_H» õ ‰õΩsÛÖÏ =ÙO>Ë, ÖˇO· yHõ Hõ$`åºÅ‰õΩ
J#∞‰õÄÅOQÍ LO@∞O^Œx "å`åûºÜ«∞#∞_ç ã¨∂K«#. =∞^èŒºÖ’ Ñ¨Å¡O =Ù#fl
=∞OK«O q∂^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩx x„^ŒáÈ`Õ #_»∞OÑ¨>¿ìË ã J=HÍâ◊O LO@∞Ok HÍ|\˜,ì
x„^ŒáÈ=_®xH˜ "Õˆ~ =∞OK«O "å_»∞HÀO_ç, ÃÑ^ŒÌ=∞OK«O x„^ŒáÈÜÕ∞O^Œ∞‰õΩ
LÑ¨Ü∂≥ yOK«=^Œ∞Ì – J<åfl_»∞ "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞.
10) Ô~O_»∞, =¸_»∞ ~ÀAÅH˘Hõ™êi ÃÑ^ŒÌ=∞OK«O q∂^Œ ^Œ∞Ñ¨Ê@∞¡, QÆb|∞Å∞
LuHÕKåe.
11) ÃÑ^ŒÌ =∞OK«O Ñ¨H¯õ # z#fl \©áêÜü∞ =O\˜k U~åÊ@∞ KÕã∞¨ HÀ=∞<åfl_»∞. '"ÕkHõ—
J<åfl_»∞ nxfl. JÖÏˆQ, Ñ¨_∞» HÀÉ’ÜÕ∞ =ÚO^Œ∞ ^≥=· „áê~°#÷ QÍx, "≥∞_ç>+Ë <¨ £
QÍx KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ '‰õΩsÛ ™ê÷#O— ‰õÄ_® U~åÊ@∞ KÕã∞¨ HÀ=∞<åfl_»∞. |Ç¨ïâß
^Œ~ƒ° Åù KåÑ¨QÍx, lOHõK~« ‡° OQÍx Ñ¨~z° # ã¨∂Åì ∞=O\˜k HÍ=K«∞Û.
12) Å=OQÍÅ∞, *ÏlHÍÜ«∞Å∞, *ÏÑ¨„u, Ñ¨KÛ« Hõ~∂° Ê~°O "Õã#≤ `åO|∂ÅO, =∞Oz
qã¨#Hõ„~° (Uã‘ ™œHõ~°º"≥∂, ã‘eOQ∑ á¶êº<À, >Ë|∞Öò á¶êº<À P J=ã¨~åxfl
f~°∞™êÎ~Ú). g\˜x \©áêÜü∞ q∂^Œ =ÙOK«∞HÀ"åe. `åO|∂ÅO "Õã∞¨ ‰õΩ#flÑ¨C_»∞
`«q∞‡ L"Õ∞‡¿ã áê„`« (Ñ¨`«¢^ŒæÇ¨ÏO)x \©áêÜü∞ HÕ^Œ LOKåe. QÆO`«Å∞,
Ñ¨ÓÅ=∂ÅÅ∞, J`«~Î ∞° Å∞ ~ÀE "å_»∞HÀ<Õ=hfl Ü«∞^ä•™ê÷#OÖ’ LOKåe.
k 20 k
13) ÉèÏ~åºÉè~í ÅÎ° ∞ =∞^èºŒ Ç¨Å∞Ö’#∂, W`«~Q° ^Æ ∞Œ Ö’¡#∂ #Å∞æi =∞^èºŒ QÆ_¿ç Ñ HÍÅO
XHõ Z`«Î~Ú`Õ, W^ŒÌˆ~ XO@iQÍ Ñ¨_»Hõ QÆkÖ’ QÆ_ç¿Ñk WOH˘Hõ Z`«∞Î. P
QÆkÖ’H˜ Ñ¨Q\Æ ˜ Ñ¨Ó@‰õÄ_® W`«~∞° Å∞ "≥à§◊ ‰õÄ_»^∞Œ . P QÆk "åo§^Œ~Ì ∂° ÖË#Ñ¨C_»∞
=¸QÆk!!
14) ã¨~^° •QÍ ÉèÏ~åºÉè~í Î° e^Œ~Ì̂ P#OkOK«_O» HÀãÖ QÀ_»‰Ωõ U#∞QÆ∞^ŒO`«O J=∞iÛ
^•xH˜ g}x `«yeÛ =ÙOK«∞HÀ"åe. ^•xfl =∞Oz QÆ∞_»`¤ À HõÑÊ≤ =ÙOKåe.
Ñ¨H¯õ <Õ XHõ „_®~ÚOQ∑ É’~°∞¤ ™êìO_»∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <ÕO^Œ∞‰õΩ KÀ@∞ U~åÊ@∞ KÕã∞¨ HÀ"åe.
ÉèÏ~åºÉè~í ÅÎ° ∞ W^Œ~Ì ∂° J~°"<·≥ åÅ∞QÆ∞ HõàÖ◊ ’¡ xëê‚`∞« Öˇ· =ÙO>Ë<Õ D U~åÊ@¡#∞
P#OkOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
15) ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ â◊Ü∞« ºÅ∞ U~åÊ@∞ KÕã∞¨ HÀ"åÅx K≥áêÊ_»∞ QÆ^•..... "å\˜H˜ ^ŒQ~æÆ Q° Í
q„âßOuHÀãÖ XHõ\ ˜ ~Ô O_»∞ Ñ¨_H» ‰õ Ωõ sÛÅ∞ QÍh, ¿Ñ=Ú ‰õΩsÛÅ∞ QÍh U~°Ê~°K∞« HÀ
=∞<åfl_»∞.
16) XHõ xÅ∞=Ù@^ŒOÌ LO_®e, =∞Oz â◊$OQÍ~å`«‡Hõ"∞≥ #ÿ ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å ÉÁ=∞‡Å∞
QÆkH˜ JÅOHÍ~°OQÍ LO_®e.
17) |Ü«∞@ ÉÏÅ¯hÖ’ zÅHõ ÑÖ[~°O..... WÖÏO\˜q „"ÕÖÏ_»∞`«∂ LO_®e.
18) =∞Oz á⁄^ŒiÅ∞¡, L^•º#=# qÇ¨~åÅ∞, K≥@¡ H˘=∞‡Å=∞^èºŒ LÜ«∂ºÅ WÖÏO\˜q
=Ù#fl ^ŒOÑ¨`∞« Å∞ UHÍO`«OÖ’ P#OkOK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞.
=∞QÆ"åà◊§ k#K«~°º
1) L^Œ Ü « ∂ <Õ fl ÖË " åe. HÍÅHõ $ `åºÅ∞ f~° ∞ ÛHÀ"åe. ^Œ O `« ^ è • =<å^Œ ∞ Å∞
Ñ¨ÓiÎKãÕ ∞¨ HÀ"åe. ™êfl#O, ãÖ^èºŒ , [ÑÖ Ñ¨ÓiÎKãÕ ∞¨ HÀ"åe.
2) â◊s~åxH˜ QÆO^è•^Œ∞Å`À J#∞ÖËÑ#¨ O KÕã∞¨ HÀ"åe. J`«~Î ∞° Å∞ "å_»∞HÀ=K«∞Û.
3) ã¨∞QÆO^èŒ Éè∂í ~Ú+ì̈"∞≥ #ÿ ^è∂Œ ÑÖ "Õã∞¨ HÀ"åe.
4) P ~ÀAÖ’¡ =∞QÆ"åà◊√§ ‰õÄ_® eÑπãHì≤ Å± ∞ "å_Õ"åà◊√§ HÍÉ’Å∞ – ÅHõ¯`À ÃÑ^•Å‰õΩ
Z„~° ~°OQÆ∞ Ñ¨ÙÅ∞=ÚHÀ=∞<åfl_»∞.
5) J^ŒOÌ Ö’ WOHÀ™êi =ÚYO K«∂ã¨∞H˘x |Ü«∞ÖË~Ì åe.
6) "≥à@¡ı Ñ¨C_»∞ `åO|∂ÅO "Õã∞¨ HÀ=_»O, `åO|∂ÅO ÃÑ>ˇì KÕ`ÀÎÑÙ¨ K«∞ÛH˘x `«#
=$uÎ "åºáê~åÖ’¡H˜ "≥àÏ§e.
k 21 k
7) "å`åû ºÜ«∞#∞_ç HÍÖÏxH˜ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ "Õ+^¨ •è ~°}, k#K«~º° Å∞ WÖÏ LO_Õq.....

`åO|∂ÖÏxH˜ P ~ÀAÖ’¡ Z‰õΩ¯= „áê^è•#º`« LO_Õk. ÃÑo¡à§◊ ^ŒQ~æÆ ° #∞Op
"åºáê~° XÑ¨ÊO^•Å^•HÍ „Ñü^•xH˜ `åO|∂ÖÏÅ∞ WK«∞ÛHÀ=_»O XHõ PKå~°OQÍ
LO_Õk. JO^Œ∞Hõx WHõ¯_» `åO|∂ÅO ÃÑ>ˇì QÆ∞iOz „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ „Ñ¨™êÎqOKå_»∞.
=¢ã¨Î^è•~°}Ö’ XHõ qâı+Ö

x`«ºO ™êfl#O : ~Ô O_»∞Ñ¨Ó@ÖÏ K≥Ü∂« ºe. WO^Œ∞=Å# K«~‡° ™œO^Œ~º° O, K«~‡° O
P~ÀQÆºO Ñ¨kÅOQÍ LO\Ï~Ú.
~ÀA q_çz ~ÀA Xà◊√§ Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀ"åe.
=¸_»∞ ~ÀAÅH˘Hõ™êi `«ÅO\˜ áÈã¨∞HÀ"åe.
<åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅH˘Hõ™êi Hõ=Δ ~°O KÕ~ÚOK«∞
HÀ"åe.
S^Œ∞~ÀAÅH˘Hõ™êi „HÕk "≥O„@∞HõÅ#∞
HõuÎiOKÕÜ«∂e. HõhãÖ Ñ¨k ~ÀAÅH˘Hõ
™ê~°~Ú<å D Ñ¨xx `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® K≥Ü∂« ºe.
K«OHõefl =¸¿ã q^èOŒ QÍ KÕ`∞« Å|h#∞Å∞
`˘_»∞H˘¯x Z‰õΩ¯= ¿ãÑ¨Ù LO_»‰Äõ _»^∞Œ . ''™ê`«
`åºK«Û ãÖ=$`« HõHÍΔ ¿ãfi^•Ñ¨<À^Œó—— J<åfl_»∞
D ã¨∂„`«OÖ’. JO>Ë, ZÑ¨C_»∂ K«OHõÅ‰õΩ QÍe
`«yÖËÖÏ K«∂ã¨∞HÀ"åe. K«OHõÖ’¡ K≥=∞@
Z‰õΩ¯=QÍ Ñ¨_∞» OÎ >Ë, á⁄_çQ∞Æ _»`¤ À `«∞_»∞K«∞H˘O@∂
=ÙO_®e. ÖËHáõ È`Õ =∞# â◊s~°O =∞#ˆH "åã¨# H˘_»∞`«∞Ok. |Ç¨ïâß "å`åûºÜ«∞#∞_ç
HÍÅOÖ’ ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ "Õ+¨^è•~°}Ö’ K«OHõÅ‰õΩ QÍe `«yÖËÖÏ, ÃÑ·# K«∞hfl ÖË^•
L`«ÎsÜ«∞O`À HõÑ¨CH˘<Õ JÅ"å@∞ ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μe^ŒÌiH© LO_Õ^Œ#∞H˘O\Ï#∞. ¢ã‘ÎÅ‰õΩ
*ÏÔH@∞¡, Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩ =¢™êÎÅ∞ =∞Ç¨Ï=∞‡nÜ«∞ =∞Ç¨Ü«ÚQÆOÖ’ JÅ"å@∞QÍ =zÛ LO\Ï~Ú.
Éè’[#O ZÑ¨C_»∞ K≥Ü«∂ºe ?
~å„uh, Ñ¨QÅÆ ∞h Zxq∞k, Zxq∞k ÉèÏQÍÅ∞QÍ qÉèlí OKå~°∞. Ñ¨Q\Æ ˜ Zxq∞k
ÉèÏQÍÅÖ’ L^ŒÜ∞« O #∞Oz =∞^è•ºÇ¨ÏflO =~°‰Äõ <åÅ∞QÆ∞ ÉèÏQÍÅ∞, =∞^è•ºÇ¨ÏflO #∞Oz
™êÜ«∞O„`«O =~°‰Äõ <åÅ∞QÆ∞ ÉèÏQÍÅ∞QÍ qÉèlí OKå_»∞. ''Ñ¨Ó~åfiÑ¨~ÀÇ¨Ïfl Ü≥∂~Àƒù[#O——
k 22 k
J<Õ ã¨∂„`«OÖ’, „á⁄^Œ∞#Ì =¸_»∞ ÉèÏQÍÅÖ’ HÍÅHõ$`åºÅ∞, ™êfl<å^Œ∞Å∞ Ñ¨ÓiÎKãÕ ∞¨ H˘x,

9–10 QÆO@Å =∞^èºŒ =$uÎ "åºáê~åÅHÀãÖ PÑ¶ã‘ ∞¨ ‰õΩ "≥à§◊ =∞<åfl_»∞. JÑ¨~åÇ¨ÏflO
JO>Ë, =∞^è•ºÇ¨ÏflO 12 QÆO@Å‰õΩ <åÅ∞QÀÉèÏQÆO. WÑ¨C_»∞ =∞m§ ™êfl#OKÕã≤ Éè’[#O
K≥Ü∂« ºe. 5, 6, 7 ÉèÏQÍÅÖ’ =$uÎ "åºáê~åÅ∞ H˘#™êyOz ™êÜ«∞O„`«O z=i
ÉèÏQÆOÖ’ JO>Ë, 8= ÉèÏQÆOÖ’ ~å„u 7–8 QÆO@Å =∞^èºŒ WO\˜H˜ =zÛ ™êfl#OKÕã≤
Éè’[#O K≥Ü∂« ºe. Wk "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ ã¨∂zOz# ÖˇÑ· π¶ ã¨~ì ÚÖò. =∞^è•ºÇ¨ÏflO HÍHõ=ÚO^Õ
Ñ¨QÅÆ ∞ Éè’[#O Ñ¨ÓiÎK¿Õ ãÜ«∞=∞x H˘O^Œ~∞° =∞Ç¨Ï~°∞¬Å∞ K≥áêÎ~∞° . HÍh, "å`åûºÜ«∞#∞_»∞
12–00 QÆO@Å `«~åfi`« ÅOKü fã¨∞HÀ"åÅx ã¨Ê+Öì QÍ K≥áêÊ_»∞.
=∞^è•ºÇ¨ÏflO Éè’[#O K≥Ü∞« ºQÍ<Õ L~°∞‰õΩÅ∂ Ñ¨~∞° QÆ∞Å∂ ÃÑ_»∞`«∂ PÑ¶ã‘ ∞¨ ‰õΩ
|Ü«∞ÖË~Ì _° O» =Å# J<ÕHõ J<å~ÀQÍºÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. HÍ¿ãÑ¨Ù ÑÖ[~°OÖ’ zÅHõÅ`À#∂,
ÃÑOÑ¨Ù_»∞ [O`«∞=ÙÅ`À#∂ HÍÅˆHÑΔ O¨ K≥Ü∞« º=∞<åfl_»∞. WÑ¨Ê\˜ ~ÀAÖ’¡ Jxfl HÍÅˆHáΔ êÅ‰õΩ
q∞OzOk \©g K«∂_»_O» , ¿ÑÑ¨~∞° K«^∞Œ =ÙHÀ=_»O. UkU"≥∞<ÿ å ™ê^èºŒ "≥∞#ÿ O`« =~°‰Äõ
Ñ¨QÅÆ ∞ Éè’[#O `«~åfi`« x„^ŒáÈ‰õΩO_® LO_»@O J=ã¨~O° .
=∞O_»∞"Õãq¨ HÍÅOÖ’ =∂„`«O Éè’[#O `«~åfi`« `«y#O`« =º=kèxzÛ H˘kÌ¿ãÑ¨Ù
Ñ¨_∞» ‰õΩ<åfl ^À+ÖÖË^∞Œ . z#flÑ≤ÅÅ¡ ∞, =Ü≥∂=$^Œ∞Åú ‰õΩ =∂„`«O Ñ¨Q\Æ Ñ˜ Ó¨ @ x„^ŒáÈ=_»O
=Å# Ç¨x HõÅQÆ^∞Œ .
™êÜ«∞OHÍÅO Ñ¨Ó@, pHõ\ ˜Ñ¨_®¤Hõ =$uÎ "åºáê~åÅ∞ =ÚyOK«∞H˘x PÑ¶‘ã¨∞
=¸¿ãã≤ WO\˜H˘KåÛHõ H˘kÌ¿ãÑ¨Ù ãÖw`«, ™êÇ≤Ï`åºk âß¢ãÎ¨ K«~Û° Å`À HÍÅˆHÑΔ O¨ K≥Ü∂« ºe.
HÍÅˆHΔÑ¨ ™ê^èŒ<åÅ∞ – =∞QÆ"åiHÀãÖ „Ñ¨`ÕºHõO

=∞x+¨<åflHõ H˘OK≥O J~Ú<å HõàÏáÈ+¨} LO_®Å<Õk x[O. "å`åûºÜ«∞#∞_»∞
D q+¨Ü∂« xfl =∞s QÆ\ Qì̃ Í <˘H˜¯K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞. D HÍÅˆHÑΔ ¨ ™ê^è<Œ åbfl '<≥q· ∞uÎHÍÅ∞—
J<åfl_»∞. '<≥q· ∞uÎHÍÅ∞— JO>Ë WëêìQÀ+≤ª ã¨ÉÖíè Ï¡O\˜q.
P^è•ºu‡HõÑ~¨ "° ∞≥ #ÿ q, ^Õ=Ù_çH˜ ãÖ|OkèOz# "å\˜x Ñ¶∞¨ \Ï x|O^è#Œ O JO\Ï~°∞.
^Õ=Ù_»∞HÀãÖ KÕ¿ã L`«û"åÖ’¡ T~°∞[#O JO`å áÈQ“`å~°∞ HÍ|\˜ì #Å∞QÆ∞~°∞`À#∂
¿ãflÇ¨ÏO ÃÑOK«∞HÀ=_®xH˜, =∞#ã¨∞Ö’ ÉèÏ"åÅ∞ WzÛÑ¨ÙK«∞ÛHÀ=_®xH˜ gÖ∫`«∞Ok. `«fi~°QÍ
„Ñ¨*Ï^Œ~°} á⁄O^ÕO^Œ∞‰õΩ Wk =∞Oz LáêÜ«∞O. "å\˜x Ñ‘iÜ«∂_çHõÖòQÍ 'Wxfl
~ÀAÅH˘Hõ™êi.....— Jx x~°fiÇ≤ÏOK«_®xfl Ñ¶∞¨ \Ï x|O^è<Œ åÅO\Ï~°∞.
WOHõ ~Ô O_Àk 'QÀ+‘ª ã¨=∞"åÜ«∞O—. ™êÇ≤Ïf, ™êOã¨¯ $uHõ ¿ã"å ãÖãë÷ fl <≥ÅH˘eÊ
Ñ¨Ù~°„Ñ¨=ÚY∞Ö’¡ L`åûÇ¨Ï=O`«∞efl PÇ¨fixOz PÜ«∂ JOâßÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz qq^èŒ
k 23 k
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ@ ¨ _ì O» , ã¨ÉÅíè ∞ [~°Ñ_¨ O» ..... W^ŒO`å QÀ+‘ª ã¨=∞"åÜ«∞O ! ã¨ÉÅíè ∂,

ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ =∞#∞+¨μÅ`À |O^è•Å∞ ÃÑOK«∞HÀ=_®xH˜ Z‰õΩ¯= J=HÍâ◊O LO@∞Ok.
=∞Oz¿Ñ~°∞, H©iÎ „Ñü+ì̈Å∞ ÃÑ~°Q_Æ ®xH˜ Wq ÉÏQÍ `À_»Ê_»`å~Ú.
WÖÏO\˜ QÀ+¨μÅª ∞ Ñ¨Ó~°fiHÍÅOÖ’ "Õâº◊ Å Wà◊Ö¡ ’ Z‰õΩ¯=QÍ [~°∞QÆ∞`«∂ LO_Õq.
#Å∞QÆ∞~°∂ Wà◊§‰õΩ =zÛáÈ`Õ, `«=∞‰õÄ ÑïK«Ü∂« Ö∫`å~°x "Õâº◊ Å∞ ãÖw`«, #$`«º,
™êÇ≤Ï`åºk JOâßÅ q∂^Œ QÀ+¨μªÅ∞ ÃÑ>ËìO^Œ∞‰õΩ L`åûÇ¨ÏO K«∂Ñ≤OKÕ"åà◊§@.
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞ D q+¨Ü∂« xfl „Ñ¨™êÎqOKå_»∞ ''ã¨ÇÏ¨ "Õâßºaè~#° ∞~°∂ÃÑ· ~åÖÏÃÑ· ~åã¨#
|O^èÀ QÀ+‘—ª — Jx XHõ ã¨∂„`«O K≥áêÊ_»∞. ÉèÏQÆºO, ãÖÑ¨^ÅŒ ∞, =Ü«∞ã¨∞Ö’ ã¨=∂#∞Öˇ#·
H˘O^Œ~∞° Ñ¨Ù~°„Ñ¨=ÚY∞Å∞ D "Õâßº [#O`À KÕi XHõi<˘Hõ~∞° á⁄QÆ∞_»∞‰õΩO@∂, „H©QOÆ \˜
ÃãQ· ÅÆ `À HõqfiOK«∞H˘O@∂, ‰õΩÖÏ™êQÍ `«=∞‰õΩ `«y# Pã¨<åÅÖ’ ‰õÄ~˘Ûx q<ÀkOK«_®xfl
'QÀ+‘ª ã¨=∞"åÜ«∞O— J<åfl_»∞.
P<å\˜ ™ê=∂lHõ =º=ã¨Ö÷ ’ W`«~° "åºÑ¨HÍÅ‰õΩ J=HÍâßÅ∞ `«‰Ωõ ¯=QÍ LO_»_O» ,
"ÕâßºãÖQÆ=∞OÃÑ· ÃÑ^ŒQÌ Í ™ê=∂lHõ =ºuˆ~Hõ`« ÖËHáõ È=_»O =Å# =∞#∞+¨μÅ∞ `«=∞
q~å=∞ã¨=∞Ü«∂xfl WÖÏ HÍÅˆHÑΔ O¨ KÕ¿ã"åà◊§x =∞#O J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe.
WOHõ =¸_À ~°HOõ HÍÅˆHÑΔ ™¨ ê^è<Œ åxfl ‰õÄ_® "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ iHÍ~°∞K¤ âÕ ß_»∞.
''Ñ¨~ã° Ê¨ ~° Éè=í <Õ+μ¨ Kå áê#HÍh—— J<Õ ã¨∂„`«OÖ’ 'áê#QÀ+¨μÅª ∞— QÆ∞iOz „Ñ¨™êÎqOKå_»∞.
JO>Ë, =∞O^Œ∞áêsìÅ#fl=∂@. =∞O^Œ∞áêsìÅ‰õΩ Ç¨[~°Ü∞Õ º „Ñ¨=ÚY∞Å∞ XH˘¯Hõ¯™êi
XH˘¯Hõ¯ WO\’¡ =O`«∞Å„Ñ¨HÍ~°O áê#QÀ+¨μÅª ∞ [~°∞Ñ¨ÙH˘O@∂ =ÙO\Ï~°@.
k 24 k
''qq^èŒ Å=} Ñ¶Å¨ ~°ÇÏ¨ i`« âßHõuHÍÎ Hõ@∞ HÍ"≥∂Ñ¡ ¨ ^ŒOâß<£.....—— JO>Ë,
ÃÑÑ¨Ê~ü ™êÖò,ì ~°H~õ H° ÍÅ Ñ¨à§◊ =ÚHõ¯Å∞, "≥l@|∞Öò ã¨ÖÏ_£Å∞, H˘OK≥O fÑ≤, H˘OK≥O
Ñ¨ÙÅ∞Ñ¨Ù, H˘OK≥O HÍ~°OQÍ LO_Õ Ñ¨^•~å÷efl =∞^Œºáê#O KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞ ''=∞OzOQ∑——
¿Ñ~°∞`À ã≤^ŒúOQÍ LOK«∞H˘<Õ"åà◊§@. WÑ¨Ê\˜ ÃÑ¶·"£™êì~ü ÉÏ~°¡Ö’ ^˘iˆH ™œHõ~åºÅ‰õΩ
P<å\˜ =∂#=ÙÅ∞ `«‰Ωõ ¯QÍ Uq∂ J#∞Éèqí OK«Ö^Ë #Œ _®xH˜ Wk =∞Oz ™êHõΔ º"Õ∞ !——
"Õâßºó áêÜ«∞ÜÕ∞ Ü«Ú~°#∞Ñ≤ KÕÜÚ« â◊º—— Jx P ~ÀAÖ’¡ =∞O^Œ∞áêsìÖ’¡ [iˆQ XHõ
qâıëêxfl K≥áêÊ_»∞. =∞^•ºxfl áÈÜ«∞_®xH˜ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ "Õâº◊ efl U~°Ê~°K∞« H˘<Õ "åà◊§@.
"≥Ú^Œ@ P "Õâº◊ Å‰õΩ ÉÏQÍ `åQÆÉ’~ÚOz `«~åfi`« "åà◊§KÕ`« |u=∂eOK«∞H˘O@∂
gà◊√§ `åˆQ"å~°@! Jn ãÖQÆu.
É’QÆãπ HÍ=∞âß¢ã¨Î ÑÖ_ç`«∞Å∞

Hõ<åºâ◊√Å¯O <å@HõOÖ’ ysâ◊O áê„`«ÖÏO\˜ =º‰õΩÎÅ∞ P ~ÀAÖ’¡‰õÄ_®
LO_Õ"å~°∞. "åà◊§H˜ ''Ñ‘~î° =∞~°∞Ì_»∞—— Jx ¿Ñ~°∞ÃÑ\Ïì_»∞. Ñ≤Å=x ¿Ñ~°O@OQÍ
=∞O^Œ∞áêsìÅH˜ "≥o§ `«# Ñ‘@`å<Õ "Õã∞¨ H˘x ‰õÄ~°∞Û<Õ"å_»x =ºOQÆºOQÍ Ñ‘~°î =∞~°∞_Ì x»
¿Ñ~°∞ÃÑ\Ïì_∞» . UO KÕ™êÎ_∞» .....? ^Œi„^Œ∞_»∞! KÕuÖ’ _»|∞ƒÖË^∞Œ . JO^Œ∞Hõx, H˘OK≥O
'HõàÏáÈã¨#— Ñ¨\ ˜ì# WÖÏO\˜ =ºH˜Î `≥eqQÍ 'QÆ∞~°∞=Ù— J=`å~°O Z`«∞Î`å_»∞. `å<Õ
LÑ¨^tÕ ‰õΩ_»∞QÍ LO@∂ [#OKÕ`« WÖÏO\˜ QÀ+‘ª ã¨=∂"ÕâßÅ∞ (=∞O^Œ∞ áêsìÅ∞) [iÑ≤ã∂¨ Î
LO\Ï_»∞. "Õâßº[<åxfl ÑïKåiHõÅ∞QÍ ~°ÑÊ≤ Oz (ˆH|ˆ~ _®º#∞ûÅ∞ KÕ~ÚOz) "åà◊§#∞
LÑ¨Ü≥∂yOz _»|∞ƒ ãÖáêkOK«∞H˘<Õ „Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’ LO\Ï_»∞. `«#‰õΩ `å<Õ
HÍ=∞âß¢™êÎKå~°º Ñ¨^qŒ x JÅOHõiOz, z=iH˜ `å~°∞Ê_»∞ =$uÎÖ’H˜ kQÆ∞`å_»∞. WÖÏO\˜
^˘OQÆ QÆ∞~°∞=ÙÅ ^˘OQÆ Ñ‘~åî xH˜ '=∞e¡HÍ^ŒO_» Ñ‘~O°î — J<Õ ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì_∞» "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞.
D ã¨∂„`åxfl|\ì̃, P ~ÀAÖ’¡ KåÖÏ=∞Ok _®Ñ¶~¨ ∞° ¡ HÍ=∞âß¢ãÎ̈ QÆ∞~°∞=ÙÅ∞QÍ
K≥ÖÏ=∞}˜ J=Ù`«∞O_Õ "åà◊§h, JÖÏO\˜ "åà◊§#∞Oz *Ï„QÆ`«ÎQÍ LO_»_®xH˜
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞ D ÃÇÏK«ÛiHõ KÕâß_»x =∞#‰õΩ `ÕeHõQÍ<Õ J~°÷O J=Ù`ÀOk. D
`å~°∞Ê_»∞QÍà◊√§, `å~°∞Ê_»∞ Hõ`ÅÎ≥ ∂ P~ÀQÆº=O`«"∞≥ #ÿ , ã¨∞~°H`Δ̃ "« ∞≥ #ÿ â◊$OQÍ~° rq`åxfl
HõÅ∞+≤Ò« KÕ™êÎ~∞° . gi#∞Oz „Ñü XHõ¯~°∂ ^Œ∂~°OQÍ LO_çf~åe.
`å~°∞Ê_»∞QÆ`≥ÎÅ∞O\Ï~°∞ *Ï„QÆ`«Î !
=∞QÆ"åà◊§Ö’<ÕHÍ^Œ∞, ¢ãÅÎ‘ #∞ `åˆ~Û =$uÎÖ’ P_»"åà◊√§ KåÖÏ=∞Ok LO\Ï~°∞.
=ÚYºOQÍ É∫^Œú aèH}
Δ̃ ,© ã¨<åºã≤x, ^•ã‘, =$^Œú "Õâº◊ Å∞ ãÖkè q„QÆÇ¨ Å#∞ ‰õΩ^Œ∞~°∞ã¨∂Î
LO\Ï~°∞. JO>Ë ÉË~åÅ∞ `≥zÛ ÑïK«Ü«∂Å∞ KÕã¨∞ÎO\Ï~°#fl=∂@. "å`åûºÜ«∞#∞_»∞
k 25 k
`å~°∞Ê_»∞ QÆ`≥Îx ''‰õΩ\˜ìx—— Jx Ñ≤eKå_»∞. gà◊√§ ÃÑ^ŒÌ ^≥·=Éèí‰õΩÎ~åà◊√§QÍ<À,

ãÖÑ¶∞¨ ¿ãqHõÅ∞QÍ<À HõxÊã¨∞OÎ \Ï~°∞. gi QÆ∞iOz XHõ HõO@ HõxÃÑ\ì̃ LO_ç, WÖÏO\˜
"åà◊§ =∂Ü«∞Ö’ Ñ¨_‰» Ωõ O_® ^Œ∂~°OQÍ LO_»@O =∞Oz^Œx =∞i=∞i ÃÇÏK«Ûiã¨∞<Î åfl_»∞
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞. ã¨∞~°H`Δ̃ "« ∞≥ #ÿ Ãã‰õΩû gi=Å# J™ê^èºŒ O J=Ù`«∞Ok.
ZÖÏO\˜ ãÖã¨÷Ö’¡ ã¨Éèí∞º_çQÍ KÕ~åe ?

W^ŒO`å K«kq#`«~åfi`« ã¨ÉÅíè ∂, ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ "≥à§◊ _»"∞Õ <Õ~=° ∞x, J=hfl
WÖÏO\˜ J_»^¤ •i ã¨∞MÏÅHÀã¨"∞Õ [~°∞QÆ∞`åÜ«∞<Õ Jaè„áêÜ«∞O =∞#‰õΩ U~°Ê_»=K«∞Û.
JO^Œ∞Hõx "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞ XHõ ÃÑ^ŒÌ ã¨∂„`«O K≥áêÊ_»∞.
`«# Jaè„áêÜ«∂Å`À UH©Éqíè OKÕ ã¨*ÏfÜ«Úefl, =∞Op K≥_∂» qK«H} Δõ Ï *Ï˝#O
Hõey# "åà◊§x, ãÖw`« ™êÇ≤Ï`åºk HõàÅ◊ Ö’ ‰õΩ`«∂Ç¨ÏÅO Hõe#æ "åà◊§h „áÈ`«ûÇ≤ÏOz,
XHõ ãÖã¨Q÷ Í U~°Ê_»_O» =∞Ozk. Ö’HõOÖ’ L`«=Î ∞"≥∞#ÿ <åQÆ~‰° Ωõ Å∞ WÖÏ K≥ÑÙ¨ <Î åfl~°∞.
=∞#O‰õÄ_® WÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ K≥Ü∞« º‰õÄ_»^∂Œ ..... JO@∂ "åix „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe. "åi
^•fi~å WOHÍ J<ÕH=õ ∞Okx WO^Œ∞Ö’ KÕiÊOKåe.
ã¨ÉÅíè Ö’ â◊√^Œú KèåO^Œã"¨ ∞≥ #ÿ ãÖã¨¯ $`« ÉèÏ+¨x JuQÍ "å_»‰Ωõ O_®, JÖÏQÆx
<å@∞ ÉèÏ+¨Ö’ =∂\Ï¡_‰» Ωõ O_® (^Õâ◊ ÉèÏ+¨Å∞, ™ê=∂#∞ºÅ∞ =∂\Ï¡_∞» ‰õΩ<Õ ™ê÷xHõ ÉèÏ+¨)
QÀ+‘ª „Ñ¨ãO¨ QÍÅÖ’ JO^ŒiH˜ J~°O÷ JÜÕ∞ºÖÏ LÉèÜ í ∞« ÉèÏ+¨Ö’¡#∂ K«=∞`å¯~°OQÍ =∂\Ï¡_Õ
"åà◊√§ Z‰õΩ¯=QÍ ~å}˜™êÎ~∞° .
`«#O`« `å#∞QÍ XHõ QÀ+≤ª (ãÖã¨÷)x x~°fiÇ≤ÏOK«QÆeˆQ ™ê÷~Ú ÖËHõáÈ`Õ,
|∞kú=∞O`«∞_≥#· "å_»∞ W`«~∞° Å QÀ+¨μÅª Ö’ KÕ~åe..... JO`ÕHÍ^Œ∞ WOHÀ =ÚYº"≥∞#ÿ
ã¨∂K«#‰õÄ_® KÕã∞¨ <Î åfl_»∞..... ''Ü«∂ QÀ+‘ª Ö’Hõ qkfiëêì Ü«∂K« Ãã· fi~° qãïÊ}© Ñ¨~°
Ç≤ÏO™ê`«‡HÍÜ«∞OK«, #`å =∞=`«~“^Œ∞º^èóŒ —— Jx! JO>Ë, `å#∞ WOH˘Hõ QÀ+≤ª (ãÖã¨)÷ Ö’
KÕ~É° ’ÜÕ∞ =ÚO^Œ∞, ^•xH˜ K≥_¿¤» Ñ~°∞O^Œh, JO^Œ∞Ö’ ¿ãfiK«ÛQù Í „Ñ¨=iÎOKÕ ¢ãÅÎ‘ ∞ =Ù<åfl~°x
`≥Å∞ã¨∞H˘#flÑ¨C_»∞ P ãÖã¨÷Ö’ KÕ~°‰õΩO_® LO_®e – XHõ"Õà◊ KÕi# `«~°∞"å`«
`≥Å∞ã¨∞H˘O>Ë, =∞OzQÍ Éˇ@ · ‰õΩ =KÕÛÜ«∂e – Jx ã¨∂zOKå_»∞ "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞.
ã¨É∞íè ºÅ‰õΩ PÇ¨^¡ •xfl, q<À^•xfl =∂„`«"∞Õ HõeOæ KÕ QÀ+¨μÅª ∞ ¿ãfiKåÛù Kåi}∞Öˇ#·
"Õâº◊ Å‰õΩ ^ŒQ~æÆ K° ™Õ êÎÜ∞« x ‰õÄ_® ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞. HÍ|\ì̃ ! ™ê=∂lHõ JOâßÅ#∂,
¿ã"åHÍ~°º„Hõ=∂Å#∂ KÕÑ>¨ ìË ãÖã¨Ö÷ ’¡ ã¨Éºíè `«fiO =∞OzkQÍx, WÖÏO\˜ Ñ¶<¨ Ã£ ãO@~°∞,¡
HõÉ¡ òÅ∞ JÑ¨HÍ~°O KÕ¿ãqQÍ =ÙO\ÏÜ«∞x PÜ«∞# ÃÇÏK«ÛiHõ !
k 26 k
H©iÎx HõeæOKÕ HÍ=∞O

''ZÖÏO\˜ HÍ=∞O =Oâßaè=$kúh, H©iÎ ÖÏÉèÏxfl, Ö’Hõ ã¨=∞‡`åxfl Hõeãæ ∞¨ OÎ n?——
Jx „Ñ¨tflOz, "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ XˆH "åHõºOÖ’ ã¨=∂^è•#O K≥áêÊ_»∞. <åÅ∞QÆ∞ *Ï`«∞Å
Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ `«=∞ ã¨*ÏfÜ«Ú~åÖˇ#· Hõ#ºHõ#∞ âß¢™ÈÎHÎõ Ñ¨ûúŒ Ö’ ÃÑàÏ§_ç, ÉèÏ~°º J<Õ
¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å=|_Õ ¢ã`Î‘ À [i¿Ñ HÍ=∂xfl H©ixÎ HõeOæ KÕ HÍ=∞OQÍ ¿Ñ~˘¯<åfl~åÜ«∞#.
`«#Hõ<åfl L`«=Î ∞ *Ïu ¢ãxÎ‘ ÃÑo¡KãÕ ∞¨ ‰õΩ<åfl, `«‰Ωõ ¯=*Ïu ¢ãxÎ‘ ÃÑo¡ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl
HõeQˆ `Õ_®Å∞ Ñ¨~ÀHõOΔ QÍ =ºaèKå~åxfl „áÈ`«ûÇ≤ÏOKÕ „Ñ¨=∂^ŒO LO^Œx "å`åûºÜ«∞#∞_ç
ÉèÏ=#.
HÍ=∞O ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ „Ñ¨Ü∂≥ [<åefl Pt™ÈÎOk. XHõ\ ˜ ã¨∞YO. ~Ô O_Àk ãÖ`å#O.
ã¨`û« O`å#O HÀãÖ [i¿Ñ HÍ=∂xfl =∂„`«"∞Õ âß¢ãOÎ̈ L`«=Î ∞"≥∞#ÿ kQÍ JOwHõi™ÈÎOk.
ã¨∞YOHÀãÖ [i¿Ñ HÍ=∞O ã¨∞~°H˜Δ`«"≥∞ÿ#kQÍ ÖË#Ñ¨C_»∞ HõeˆQ J#~å÷Å‰õΩ Z=ix
xOkOK«QÅÆ O? ''KÕã#≤ "å_çH˜ KÕã#≤ O`«—— J#fl@¡=Ù`«∞Ok!
HÍ=∞„áêÑ≤Îx á⁄O^Õ ¢ã‘ÎÅ∞ =¸_»∞ ~°HÍÅ∞

HÍ=∂xH˜ qxÜ≥∂QÆÑ_¨ Õ ¢ãÅÎ‘ x =¸_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ =sæHiõ OKå_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
1) Hõ#ºHõ : JO`«=~°‰Äõ ZÖÏO\˜ Ñ¨Ù~°∞+¨
ãÖÑ¨~°¯=¸ Z~°∞QÆx ¢ã‘ÎÅx Hõ#ºHõ
ÅO\Ï~° ∞ . gà◊ √ § Ô ~ O_» ∞ ~° H ÍÅ∞.
ã¨`∞« Ê~°∞+¨μ}˜‚ q"åÇ¨Ï=∂_»_O» ^•fi~å
L`«=Î ∞ ãÖ`å<åxfl Hõ#_®xH˜ HÍ~°‰Ωõ
Ö∫`å~°∞ HÍ|\˜ì Ñ¨Ù„`«Ñ¶¨Å „Ñ¨^ŒÅx
"åix Ñ≤Å∞™êÎ~∞° . ~Ô O_À~°HOõ Hõ#ºefl
ã¨∞YÑ¶Å¨ „Ñ¨^ÅŒ O\Ï~°∞. gà◊√§ ã¨∞MÏxfl
W=fi_®xH˜ =∂„`« " Õ ∞ qxÜ≥ ∂ QÆ
Ñ¨_»`å~°∞.
2) Ñ¨Ù#~°∞ƒù=Ù : ÃÑà◊§~Ú HÍÑ¨Ù~°O KÕã∞¨ H˘O
@∞#fl ¢ãÎ‘ Ñ¨~å~Ú Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ãÖ|O
^è • Å∞ ÃÑ@∞ì ‰ õ Ω #flÑ¨ C _» ∞ P"≥ ∞ x
Ñ¨Ù#~°∞ƒù=Ù JO\Ï~°∞.
k 27 k
ÃÑ^ŒÌ JkèHÍ~°∞Å∞, ^èŒx‰õΩÅ∞, "åºáê~°∞Å LOÑ¨Ù_»∞ QÆ`≥ÎÅ∞, J<ÕHõ=∞Ok

ÉèÏ~°ºÅ∞#fl =∞QÆ~åÜ«Úà◊§ ÉèÏ~°ºÅ∞, HÍ~°º™ê^èŒ‰õΩ~åà◊√§ ã‘Ê_≥‰õΩ¯= J#^Œy#
¢ã‘ÎÅ∂, q^èŒ=Å∂ gà◊§Ö’ Ñ¨Ù#~°∞ƒù=Ù HÍQÆÅ "åÔ~‰õΩ¯=QÍ =ÙO_Õ J=HÍâ◊O =ÙOk.
3) "Õâº◊ : ã¨∞MÏxfl JOk=fi_»"∞Õ =$uÎQÍ rqOKÕ ¢ã.Î‘ Hõ_∞» Ñ¨ÙHõ‰Ωõ ¯iÎ H˘nÌ rq`«O
™êyOK«_O» HÀãÖ `«=∞^ŒQ~æÆ ° L#fl XˆHXHõ Pã≤Î – Éˇ`_Î≥ O» `« =∂<åxfl Ñ¨}OQÍ
ÃÑ\ì̃ |`«∞‰õΩ`«∞#fl JÉèÏQÆ∞º~åÅ∞.
ã¨∞~°H`Δ̃ "« ∞≥ #ÿ , P~ÀQÆº=O`«"∞≥ #ÿ HÍ=∞„áêÑ≤xÎ á⁄O^Œ_®xH˜ D =¸_»∞ ~°HÍÅ
¢ãÅÎ‘ ‰õÄ ã¨=∂# Ç¨Ï‰õΩ¯Ok. Z~Ú_£û "åºkè ¢ãÅÎ‘ =Å# "åºÑ≤ã∞¨ OÎ ^Œ<Õ „Ñ¨Kå~°O`À ¢ã*Î‘ Ïu
q∂^Œ‰Ωõ <Õ~åxfl <≥\ "ì̃ ¿Õ ã ‰õΩ„@KÕã∞¨ <Î åfl~°∞ =∞QÆ"åà◊§O`å! HÍh, P P_»^•xH˜ Z~Ú_£ûx
JO\˜ O zOk D ''=∞QÆ " å_Õ — — ##fl ã¨ O QÆ u =∞izáÈ‰õ Ä _» ^ Œ ∞ . HÍ=∞„áêÑ≤ Î
P~ÀQÆº=O`«OQÍ#∂, ã¨∞~°H˜Δ`«OQÍ#∂ =ÙO_®Å<Õ q+¨Ü«∂xfl =ÚYºOQÍ ¢ã‘ÎÅ∞
=∞izáÈ‰õÄ_»^Œ∞.
q@∞_»O>Ë Z=~°∞ ?
XHõÑ¨C_»∞ =∞Oz ãÖÑ¨^ŒÅ∞#fl"å_Õ! L#fl^ŒO`å "Õâ◊ºÅˆH `«QÆÖËã≤ WÑ¨C_»∞
aHÍi ~å=Ú_çÖÏ u~°∞QÆ∞`«∞#fl"å_»∞O\Ï_»∞ K«∂âß~°∂..... "å_»∞ WO`« [iy<å |∞kúQÍ
WO\˜Ñ@ ¨ ∞ì# LO\Ï_»#∞HÀ=_»O á⁄~°áê@∞. LO>Ë, aHÍi ZO^Œ∞H“`å_»∞.....? ÃÑàÏ§O
a_»Å¤ =∞OzK≥_Å¤» QÆ∞iOz PÖ’zOKÕ ã¨^∞Œ ƒkú "å_ç‰Ωõ O_»^∞Œ . WÖÏO\˜"å_»∞ <≥=∞‡kQÍ
QÀ+¨μÖª ’¡H˜ „Ñ¨"tÕ ™êÎ_∞» . q<À^Œ HÍ~°º„Hõ=∂Å x~åfiÇ¨Ï‰õΩ_çQÍ ~°OQÆ„Ñ¨"âÕ O◊ KÕ™êÎ_∞» .
q<À^ŒO HõeOæ KÕ P_»"åà◊§x LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ_∞» . `«#HÕ`« ÖÏÉèOí LOK«∞H˘x W`«~∞° ÅHÕ`«
ã¨∞YO D P_»"åà◊§^•fi~å Hõeæã¨∂Î LO\Ï_»∞. WÖÏ ¿ãfiKåÛùKåi}∞Öˇ·# P_»"åà◊§x
J#∞ãïOz |`«∞‰õΩ`«∂ =ÙO_Õ "å}˜‚ q@∞_»O\Ï~°∞.
qHõ@ Hõ=ÙÅ∂ – q^Œ∂+¨Hõ áê„`«Å∞

q<À^Œ QÀ+¨μÖª ’¡ q<À^ŒO W=fi_®xH˜ qHõ@Hõ=ÙÅ∂, q^Œ∂+¨‰Ωõ Å∂ LÑ¨Ü∂≥ QÆ
Ñ¨_`» å~°∞. ã¨∞YO JOkOK«_®xH˜ ¢ãÅÎ‘ ∞ ã≤ÔúŒ QÍ LO\Ï~°∞. Z=¸º*ò"∞≥ O\ò áê~°∞¯Å∞
WÖÏO\˜"!Õ WHõ¯_» gà◊§ =$uÎ #qfiã¨∂Î LO_»@"Õ∞. WÖÏO\˜ q^Œ∂+¨‰Ωõ Ö’¡ H˘O^Œifl
#=∞‡Hõã∞¨ ÅÎ ∞QÍ ÃÑ@∞ìH˘x, "åi^•fi~å #zÛ# ¢ã`Î‘ À ÉË~åÅ∞ ‰õΩ^Œ∞~°∞Û‰õΩ<Õ U~åÊ@∞¡
KÕã¨∞H˘O@∂ LO\Ï~°∞. z=iH˜ D q^Œ∂+¨Hõ HõàÏHÍ~°∞Å∞, qHõ@Hõ=ÙÅ∞ WÖÏ
`å~°∞Ê_»∞QÍà◊√§QÍ kQÆ*ÏiáÈ`«∂ LO\Ï~°O\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞. gà◊√§ "Õâº◊ Å‰õΩ,
k 28 k
=∞O„`«∞Å∞QÍ =º=Ç¨Ïiã¨∂,Î HÍ=Åã≤# "åi`À ãÖkè ã¨=∞‰õÄ~°Û_®xH˜, =^Œ#Ì ∞‰õΩ#fl"åi`À

qÉè^Ë •Å∞ ã¨$+≤Oì K«_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» OÎ \Ï~°∞. WÖÏO\˜ "åi q+¨Ü∞« OÖ’ *Ï„QÆ`QÎ« Í
=ÙO_»=∞x =∞#efl ‰õÄ_® ÃÇÏK«Ûiã¨∞<Î åfl_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
J„H=õ ∞ ãÖ|O^è•Å‰õΩ WÖÏO\˜ HÍ~°}ÏÅ∞ LO\Ï~Ú

Ñ¨~å~Ú "å_ç ÉèÏ~°º`À J„Hõ=∞ ãÖ|O^è•Å∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <Õ =∞#∞+¨μÅO`å Hˆ =ÅO
ã¨∞YO HÀã¨"∞Õ D Ñ¨x KÕã∞¨ <Î åfl~°#∞HÀ#=ã¨~O° ÖË^∞Œ . nx "≥#Hõ KåÖÏ Hõ^Œä LOk.
1) `«# QÆ~ƒ° âù „◊ `«∞=Ù Z=~À P_»^•x`À J„Hõ=∞ ãÖ|O^èOŒ ÃÑ@∞ìH˘O>Ë, ^•xfl
K≥_Q» ˘\˜ì `«<Õ P ãÖ|O^è•xfl P"≥∞`À H˘#™êyOKåÅx XHõ_∞» „Ñ¨Ü∞« uflOK«=K«∞Û.
2) P"≥∞`À ãÖ|O^èOŒ ^•fi~å P"≥∞ Éè~í xÎ° =∞Oz KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û#x D q^èOŒ QÍ
J`«xHÀãÖ P"≥∞`À ãÖ|O^èOŒ ÃÑ@∞ìH˘<Õ"å_˘Hõ_∞» .
3) `«#‰õΩ JÑ¨HÍ~°O KÕ¿ã L^ÕâÌ O◊ =Ù#fl"å_ç ÉèÏ~°º =∞#ã¨∞x ZÖÏQÀÖÏ [~ÚOK«
QÆey`Õ, P"≥∞ ^•fi~å P"≥∞ Éè~í Î° ^è•ºã¨x =∞o§OÑ¨KÜ Õ ∞« =K«∞Û##∞H˘<Õ "å_»∞
=∞~˘Hõ_»∞.
4) P"≥∞#∞ á⁄O^Œ_»O ^•fi~å, P"≥∞ Éèí~°Î ~°Ç¨Ï™êºefl á⁄O^Œ=K«∞Û#<Õ ^è•ºã¨`À
„Ñ¨Ü«∞ufl™êÎ_˘Hõ_»∞.
5) ÉÏQÍ _»|∞ƒ#fl"å_ç ÃÑàÏ§xfl Ñ¨@∞ì‰Ωõ O>Ë, ZO`À H˘O`« ^è#Œ ÖÏÉèOí á⁄O^Œ=K«∞Û#x
PtOKÕ"å_˘Hõ_»∞.
6) `«##∞ HÀi P"≥∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ =zÛ#Ñ¨C_»∞ JOwHõiOK«HõáÈ`Õ, `«# Éèí~°Î‰õΩ
ÖËxáÈx=hfl K≥ÑÊ≤ `«#‰õΩ JÑ¨HÍ~°O HõeOæ K«=K«∞Û#x ÉèÏqOKÕ "å_çOH˘Hõ_∞» .
H˘O^Œ~°∞ PÑ¶‘ã¨~°¡ ÃÑàÏ§Å`À WÖÏO\˜ W|ƒO^Œ∞Å∞ XHÀ¯™êi HõÅQÆ=K«∞Û.
J#∂Ç¨Ïº"≥∞#ÿ ™œYº=¸ á⁄O^Õ J=HÍâ◊O ‰õÄ_® HõÅQÆ=K«∞Û.
7) WÑ¨C_»∞ `«#∞ HÍ^ŒO>Ë, Pq_» `«# â◊„`«∞=ÙÅ`À ãÖ|O^èOŒ ÃÑ@∞ìH˘<Õ „Ñ¨=∂^ŒO
=ÙO^Œx ÉèÜ í ∞« Ñ¨_‰ç Äõ _® WÖÏO\˜ ãÖ|O^è•Å‰õΩ `«ÅÑ¨_∞» `«∂ LO\Ï~°∞.
8) P"≥∞`À ãÖ|O^èOŒ ÃÑ@∞ìH˘x, P"≥∞ Éè~í qÎ° ∂^Œ Ñ¨~ÀHõOΔ QÍ HõHΔõ f~°∞ÛHÀ"åÅx
K«∂¿ã"å_»∞ =∞~˘Hõ_∞» .
9) ~åAQÍi "ÕQ∞Æ Å∞ ™ê^è•~°}OQÍ â◊„`«∞ ~åAÅ ~å}˜"åãÖ "≥Ñ· Ù¨ #∞Oz Hõ^#Œä ∞
#_»Ñ_¨ ®xH˜ „Ñ¨Ü∞« ufl™êÎ~∞° .
10) D"≥∞`À ãÖ|O^èŒO =Å# D"≥∞ ^•fi~å `«#∞ HÀ~°∞‰õΩ<Õ ¢ã‘Îx ÑïK«Ü«∞O
KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ J=HÍâ◊O LO@∞O^Œx PÖ’zOKÕ"å_»∞ =∞~˘Hõ_∞» .
k 29 k
WÖÏ ^Œ∞+¨ì `«ÅOÑ¨ÙÅ∞ KÕ¿ã"åà◊√§ KåÖÏ=∞Ok LO\Ï~°∞. ÖˇO· yHõ ãÖ|O^è•Å<Õq

QÆk <åÅ∞QÆ∞ QÀ_»Å =∞^èºŒ [iˆQ =º=Ç¨~°O HÍ|\˜,ì Éˇ@· ‰õΩ `≥e¿ã ~°ÇÏ¨ ™êºÅ∞ Ñïq∞`«OQÍ
LO\Ï~Ú. J#∞=∂<åÅ∞, TÇ¨ÏÅ∞, Ñ¨ÙHÍ~°∞¡ `«ÑÊ¨ J„Hõ=∞ ãÖ|O^è•Å∞ |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ
Ñ¨@∞ì|_Õq `«‰Ωõ ¯= LO\Ï~Ú. D J„Hõ=∞ ãÖ|O^è•Åhfl ''# Hˆ =ÅO ~åQÍ ^Õ"uÕ Ñ¨~°
Ñï„QÆÇÏ¨ QÆ=∞# HÍ~°}Ïx—— JO>Ë, Hˆ =ÅO ''J#∞~åQÆO——`À<Õ [~°∞QÆ∞`«∞<åflÜ«∞#∞HÀ=_»O
á⁄~°ÉÏ@h, Z=i „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞ "åiH˜ LO\ÏÜ«∞x, HÍh, J„Hõ=∞ ãÖ|Onè‰Ωõ Å∞
ãÖQÆq∞Oz# „Ñü™ês XHõ ™êÇ¨Ïã¨ HÍ~°ºO ÖÏO\˜^#Õ #=Åã≤ LO@∞O^Œh JO\Ï_»∞
"å`åûºÜ«∞# =∞Ç¨Ïi¬.
WÖÏO\˜ =º‰Ωõ ÅÎ `À ãÖ|O^è•Å∞ ÃÑ@∞ìHÀ‰õÄ_»^∞Œ !!

W"åfià◊ Z~Ú_£û ÃÑ#∞Éèí∂`«O, x#fl\˜^•HÍ ã≤Ñ¶≤eãπ =O\˜ ã¨∞Y"åº^èŒ∞Å∞
U~°Ê_®¤~Ú HÍ|\˜ì J„Hõ=∞ ãÖ|O^è•Å∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ "åà◊§x |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ<Õ
ÃÇÏK«ÛiOK«=Åã≤ =™ÈÎOk. D "åº^è∞Œ ÖËg ÖËx ~ÀAÖ’¡ ‰õÄ_® "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ ''^Œ∞+ì̈
¢ã—Î‘ —x á⁄O^Œ=^ŒxÌ K≥áêÊ_»∞.
^Œ∞+¨ì ¢ãÎ‘ – JO>Ë Z=~°∞? á⁄O^Œ^QŒ xÆ P_»^•x QÆ∞iOz "å`åûºÜ«∞#∞_»∞

K≥ÑÊ≤ Ok Ñïje^•ÌO. P_»"åà◊§Hˆ <å D xÜ«∞=∂Åhfl Jx J_çy`Õ, W"Õ q+¨Ü∂« Å∞
=∞QÆ"åà◊§‰õÄ =iÎ™êÎÜ«∞<Õ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe. ^Œ∞+¨ì ¢ã‘Î ZO`À ^Œ∞+¨ì Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∂
JO`Õ !!
k 30 k
1) K«~‡° "åº^è∞Œ Å∞#fl =º‰õΩÅÎ `À ãÖ|O^èOŒ ÃÑ@∞ìHÀHõO_ç.

2) 'L#‡`åÎ— Ñ≤zÛ"åà◊§ *’eH˜ "≥à§◊ HõO_ç. ã¨∞YO Un ^˘~°H¯õ áÈQÍ „Ñ¨=∂^ŒO [iˆQ
J=HÍâ◊O LOk.
3) Ñü`« : ‰õΩÅ„Éè+í μ¨ ~ì åÅ∞ JO>Ë #_»=_çHõ ÉÏQÀÖË^xŒ WO\’¡x JO^Œ~∂° "≥à§◊ Q˘\˜#ì
^•xfl ‰õÄ_® á⁄O^•Åx K«∂_»HOõ _ç. JÖÏˆQ JÖÏO\˜ =∞QÍ_»x `≥e¿ãÎ "å}˜‚
^Œ∂~°OQÍ LOKåe P_»"åà◊√§‰õÄ_®.
4) aè#fl~°ÇÏ¨ ™êº : P =ºHÎ̃`À ãÖ|O^èOŒ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë `«# ~°ÇÏ¨ ™êºxfl ^•zÃÑ@ì_O»
`≥bx "å_ç`À U q^èOŒ QÍ#∂ ã¨xflÇ≤Ï`«OQÍ =º=Ç¨ÏiOK«‰Äõ _»^∞Œ . T~°O`å
\ÏO\ÏO KÕãá≤ êˆ~™êÎ_∞» .
5) „Ñ¨HÍâ◊ „áêi÷h : JO>Ë, =ÚO^Œ∞ uÜ«∞ºQÍ =∂\Ï¡_ç "≥#HÍÅ QÀ`«∞Å∞ f¿ã
=∞#ãÎ̈`fi« O =Ù#fl =º‰õΩeÎ fl #q∞‡ ^ŒQ~æÆ ° J=‰õÄ_»^∞Œ . P_»"åiÔH<· å, =∞QÆ"åiÔH<· å
WÖÏO\˜ "åà◊√§ #q∞‡`ÕKåÅ∞ HÍ@∞"Õ™êÎ~∞° .
6) QÆ`„« áêÜ«∞Ü«∞ø=<å : =Ü«∞ã¨∞_çyáÈ~Ú# =º‰õΩÅÎ `À J„Hõ=∞ ÖˇO· yHõ ãÖ|O^è•Å∞
LÑ¨Ü∂≥ QÆO ÖËHáõ ÈQÍ JÅ¡~Ü ° ∞Õ ºO^Œ∞‰õΩ Z‰õΩ¯= J=HÍâßÅ∞O\Ï~Ú.
7) Juâıfi`å : ÉÏQÍ `≥ÅQ¡ Í =ÙO_Õ =º‰õΩÅÎ `À#∂,
8) JuHõ$ëê‚ : Ju#Å¡QÍ =ÙO_Õ =º‰õΩÅÎ `À#∂ ÖˇO· yHõ ãÖ|O^è•Å∞ =^ŒxÌ K≥áêÊ_»∞
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞. |Ç¨ïâß Ju`≥Å∞Ñ¨Ù, Ju#Å∞Ñ¨Ù J<Õ Ñ¨^•Å∞ ÉÁe¡, Zw˚=∂,
™⁄iÜ«∂ã≤ãπ =O\˜ K«~°‡"åº^èŒ∞Å∞#fl =º‰õΩÎÅ QÆ∞iOz Jx =ÙO\Ï_»x
=ÓÇ≤ÏOK«=K«Û#∞ H˘O\Ï#∞.
9) ^Œ∞~°Oæ ^è• : ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥o`Õ HõOÑ¨ÙH˘>Ëì "åà◊§`À ãÖ|O^èOŒ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë UO
ã¨∞YOQÍ =ÙO@∞On ? JO^Œ∞Hˆ =^Œ<Ì åfl_»∞. ÃÑQ· Í D ^Œ∞~°Oæ ^èOŒ U "åº^è∞Œ Å∞
Hõeãæ ∞¨ OÎ ^À `≥eÜ«∞^Œ∞ Hõ^•!!
10) ãÖ|Okèh : ^ŒQ~æÆ ° K«∞\ÏìÖ’¡ Z=fii`À#∂ J„Hõ=∞ ãÖ|O^è•Å QÆ∞iOz „Ñ¨Ü∞« `«flO
K≥Ü∞« º_»O =∞Ozk HÍ^ŒO\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞. XHõ"àÕ ◊ =º=Ç¨~°O Éˇ_ãç H≤ ˘_ç`,Õ
=∞~åfl\˜ #∞Oz XHõi<˘Hõ~°∞ =ÚYO =ÚYO K«∂ã¨∞HÀ"åÅO>Ë W|ƒOkQÍ
=ÙO@∞Ok Hõ^•!!
11) ã¨d : ÉèÏ~°º‰õΩ ã¨xflÇ≤Ï`«∞~åeQÍ =ÙO_Õ =ºH˜Î`ÀQÍx, Éèí~°Î‰õΩ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_≥·#
=ºHÎ̃`ÀQÍx ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ J„Hõ=∞ ãÖ|O^è•Å∞ ÃÑ@∞ìHÀ‰õÄ_»^∞Œ . U |ÅÇ‘Ï#
Hõ}
Δ OÖ’<À q+¨Ü∞« O J=`«e"åà◊‰¡ Ωõ KÕ~"° ¿Õ ã „Ñ¨=∂^ŒO LO@∞Ok.
k 31 k
12) „Ñ¨„=l`å : ã¨<åºã¨∞Å∞, ^Õ=Ùà◊√§QÍ K≥ÖÏ=∞}˜ JÜÕ∞º =º‰õΩÎÅ∞, Ñ¨Ù~å}ÏÅ∞

K≥ÑC¨ ‰õΩ „|uˆH "åà◊§`À J„Hõ=∞ ãÖ|O^è•Å∞ ‰õÄ_® J#~°÷ ¿ÇÏ`«∞"Õ#O\Ï_»∞
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞. áêÑ¨cuè "≥<åfl_»∞`«∞O^Œx HÍ=K«∞Û. JÖÏˆQ –
13) „â’„uÜ«∞ : „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞, Ñ¨Ù~ÀÇ≤Ï`«∞_»∞, Ñ¨Ó*Ïi – gi ÉèÏ~°ºÅ`À ‰õÄ_®
ãÖ|O^èOŒ =^ŒxÌ QÆ\ Qì̃ Í K≥áêÊ_»∞, |Ç¨ïâß D HÍ~°}O`À<Õ.
14) ãÖ|Okèh ã¨v : `«#`À "åºáê~°OÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞, `«#`À Hõeã≤
Ñ¨xKÕ¿ã"åà◊√§..... WÖÏO\˜ ¢ã,Î‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ XHõi`À <˘Hõ~∞° J„Hõ=∞ ÖˇO· yHõ
ãÖ|O^èOŒ HÀãÖ „Ñ¨Ü∞« uflOK«_O» =∞Ozk HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, JO^Œ∞HÀãÖ
XHõ~∞° KÕ¿ã „Ñ¨Ü∞« `åflxfl ~Ô O_À =ºHÎ̃ JOwHõiOK«Háõ È`Õ Jã¨Å∞ˆH "≥∂ãÖ =zÛ
=$uÎ "åºáê~åÅ∞ ^≥|ƒuO\Ï~Ú. JÖÏˆQ `«=∞ "åºáê~°OÖ’ =KÕÛ MÏ`å^•~°∞¡
‰õÄ_® WÖÏO\˜ ãÖ|O^èŒ ã¨∞Y∞ÖË J=Ù`å~°∞. Hõ+ì̈=∞~°¡#∞ =∞Oz KÕã¨∞H˘x
"åºáê~°O ÃÑOK«∞HÀ=_»O `≥e"≥·#"å_ç ÅHõΔ}O. D =∞Oz KÕã¨∞HÀ=_»OÖ’
=∞~À J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞HÔ o§ UHõOQÍ P =º‰õΩÅÎ `À J„Hõ=∞ ãÖ|O^èOŒ ÃÑ@∞ìHÀ^Œe¿ãÎ
=∂„`«O, P `«~åfi`« "åºáê~°O QÆ∞O_»∞ wH˜#@¡~ÚáÈ`«∞Ok.
15) ~å[^•~° : ~åAQÍi ÉèÏ~°ºq∂^Œ =∂„`«O Hõ<ÕflÜ«∞HõO_ç. H˘_ç`Õ U#∞QÆ∞
‰õΩOÉèíã¨÷ÖÏ<Õfl H˘\ÏìÅx ^Œ∞™êûÇ¨Ï™êÅ∞ KÕã≤ *ˇ· áê`åà◊Éèˇ·~°q J<Õ^•Ì=∞x
K«∂_»HOõ _ç. ã≤x=∂Å∞ "Õ~∞° – rq`«O "Õ~∞° .
¢ã‘Î, Ñ¨Ù~°∞+¨ [#<åOQÍÅ Ñï=∂}O

^Õxfl K«∂ã≤ g_»∞ =∞QÆ, Wk P_» Jx =∞#O x~°~‚ Ú™êÎ"∂≥ ^•xfl 'eOQÆO—
JO\Ï~°∞. Ñ¨Ùe¡OQÆO á⁄_»=ÙQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êy, ¢ã‘Î eOQÆO Ö’ÑëH˜ Ö’`«∞QÍ#∂
=ÙO\Ï~Ú. WÑ¨C_»∞ =∞#O "å\˜ H˘Å`«Å∞ q=~åÅ∞ `≥Å∞ã¨∞HÀÉ’`«∞<åflO.
1) eOQÆO á⁄_»∞QÆ∞#∞ |\˜ì =∞QÆ"åà◊√§ =¸_»∞~°HÍÅ∞.
á⁄\ì̃kQÍ z#flkQÍ eOQÆO =Ù#fl =∞QÆ"å}˜‚ â◊â*◊ Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ JO\Ï~°∞.
=∞^èºŒ =∞OQÍ eOQÆO =Ù#fl =∞QÆ"å}˜‚ =$+¨*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»O\Ï~°∞.
=∞s Z‰õΩ¯= á⁄_»∞QÆ∞QÍ eOQÆO =Ù#fl =∞QÆ"å}˜‚ Jâ◊fi*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»O\Ï~°∞.
2) eOQÆO Ö’`«∞#∞ |\˜ì P_»"åà◊√§ ‰õÄ_® =¸_»∞ ~°HÍÅ∞.
Ö’`«∞ `«‰Ωõ ¯= [#<åOQÆO =Ù#fl ¢ãxÎ‘ =∞$y JO\Ï~°∞.
k 32 k
=∞^èºŒ =∞OQÍ =Ù#fl ¢ãxÎ‘ '|_»|— JO\Ï~°∞.

=∞s Z‰õΩ¯= Ö’`«∞QÍ =ÙO>Ë Ç¨Ïã≤xÎ JO\Ï~°∞.
3) ãÖÎ aèOz# ã≤u÷ Ö’ â◊â*◊ Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç J=Ü«∞=O P~°OQÆ∞àÏÅ =~°‰Äõ LO@∞Ok.
=∞$y *Ïu ¢ãÎ‘ [#<åOQÆO ‰õÄ_® P~°OQÆ∞àÏÅ Ö’`«∞ Hõey LO@∞Ok.
4) =$+¨*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç, |_»| *Ïu ¢ãÅÎ‘ [#<åOQÍÅ∞ 9 JOQÆ∞àÏÅ∞O\Ï~Ú.
5) Jâ◊fi*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH,˜ Ç¨Ïã≤xÎ *Ïu ¢ãHÎ‘ ˜ Ñ¨<fl≥ O_»OQÆ∞àÏÅ =~°‰Äõ [#<åOQÆO
=ÙO_»=K«∞Û.
Wk "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞ x~°~‚ ÚOz# q^è•#O. D q^è"Œ ∞≥ #ÿ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞, `«=∞
[#<åOQÍÅ á⁄_»∞QÆ∞ Ö’`«∞Ö’¡ ã¨=∂#"≥∞#ÿ H˘Å`«Å∞ Hõe#æ "å~°∞ ã¨=∂#"≥∞#ÿ ãÖ`«$Ñ≤Î
á⁄O^Œ∞`å~°∞..... JO\Ï_»∞. ^•xH˜ ''ã¨=∞~°Ò« —— Jx ¿Ñ~°∞ÃÑ\Ïì_∞» . JO^Œ∞‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ
=ÙO>Ë q+¨=∞~°u J<åfl_»∞.
x["Õ∞! HÍh, [O@Hõ>ìË "å~°∞ [#<åOQÆO á⁄_»∞QÆ∞h, Ö’`«∞h H˘ez rq`«
ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO x~°~‚ ÚOK«∞HÀQÆÅQÆ_O» ™ê^èºŒ =∂? JO^Œ∞Hˆ , =∞#ã¨`Î åfixfl |\˜,ì ~°∂Ñ¨Ù~ˆ MÏ
qÖÏ™êefl |\ì̃ `«#‰õΩ `«y# ¢ãxÎ‘ =∞QÆ"å_»∞, `«#‰õΩ `«y# =∞QÆ"å}˜‚ ¢ãÎ‘ ZOK«∞HÀ=_»O
HÀãÖ H˘xfl =∂~°^æ ~Œ ≈° Hõ ã¨∂„`åÅ∞ HÍ=∞âß¢ãOÎ̈ Ö’ K≥ÑÊ¨ _»O [iyOk.
''H˘HÀ¯HõO—— J<Õ =∞~À HÍ=∞âß¢ãÎ̈ „QÆO^äOŒ Ö’ ~°∂Ñ¨Ù~ˆ MÏ qÖÏ™êÅ#∞|\ì̃ P"≥∞
=∞#ãÎ̈`åfixfl, P"≥∞ ~°u ã¨=∞~°`÷ h« JOK«<å "Õã∞¨ HÀ=K«Ûx ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. JO^Œ∞HÀãÖ
P_»"åà◊§x <åÅ∞QÆ∞ *Ï`«∞Å∞QÍ qÉèlí OKå~°∞. (1) Ñ¨k‡h *Ïu ¢ã,Î‘ (2) z„u}© *Ïu
¢ã,Î‘ (3) â◊Od}© *Ïu ¢ã,Î‘ (4) Ç¨Ïã≤hÎ *Ïu ¢ãÎ‘ Jx "åiH˜ ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ\Ïì_∞» . D ¢ãÅÎ‘
q=~åÅ∞ K«kq#Ñ¨C_»∞ W"Õ ÅHõ} Δ ÏÅ∞ =∞QÆ"åà◊§Ö’ ‰õÄ_® HõxÊOK«=K«∞Û. "å\˜ TÇ¨Ï
P^è•~°OQÍ<Õ ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ `«=∞ rq`« ÉèÏQÆ™êfi=Úefl ZOK«∞HÀ=K«Ûx H˘HÀ¯‰õΩx
PO`«~º° O HÍ=K«∞Û.
#"Õfi =∞Öˇ¡ Ñ¨Ù=ÙfiÖÏQÍ ã¨`º« ÉèÏ+≤}Q˜ Í =ÙO_Õ Ñ¨k‡h *Ïu ¢ãHÎ‘ ˜ JÖÏO\˜ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_Õ
`«y# Éè~í Î° J=Ù`å_»∞. K«OHõÖ’¡Oz QÆ|∞ƒ HõOÑ¨ÙH˘>Ëì =∞QÆ"å_»∞ P"≥∞ ã¨q∂ÑÖÖ’H˜
"≥à§◊ _®xH˜ ‰õÄ_® J~°∞›_∞» HÍÖË_∞» Hõ^•..... JÖÏO\˜ QÆ|∞ƒ HõOÑ¨Ù =∞QÍ_çH˜ Ç¨Ïã≤hÎ
*Ïu ¢ãÎ‘ ã¨=∞*’_ç J=Ù`«∞Ok. ZO^Œ∞HõO>Ë, P"≥∞‰õÄ_® JÖÏ<Õ =ÙO@∞Ok HÍ|\˜.ì
WÖÏ Z=iH˜ "åà◊√§ `«=∞ rq`« ÉèÏQÆ™êfi=Úefl ZOÑ≤Hõ KÕã¨∞HÀ=_»O HÀã¨"Õ∞ D
<åÅ∞QÆ∞ ~°HÍÅ ¢ãÎ‘ *Ï`«∞Å q=~åÅ∞ Wã¨∞<Î åfl~°∞. K«^=Œ O_ç! J^èºŒ Ü«∞#O KÕ¿ãÎ YzÛù`"« ∞≥ #ÿ
x~°Ü ‚ ∞« O fã¨∞HÀQÆeQˆ â◊HÎ̃ HõÅ∞æ`∞« Ok.
k 33 k
Ñ¨k‡h *Ïu ¢ã‘Î – áêOKåÅ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞

1) Ñ¨k‡h *Ïu ¢ãÎ‘ â◊s~°O =∞Oz X_»∂¤ á⁄_»∞QÆ∂ =ÙO_ç, "≥∞`«QÎ Í `å=∞~° "≥ÚQÆÖæ ÏQÍ
LO@∞Ok ! Ñ¨^Œ‡OÖÏQÍ LO@∞Ok HÍ|\˜ì 'Ñ¨k‡x— J<åfl~°∞. [#<åOQÆO
`å=∞~° "≥ÚQÆæ PHÍ~°OÖ’ Ö’`«∞QÍ =ÙO@∞Ok.
2) â◊s~°OÖ’Oz Hõ=∞‡x ã¨∞QÆO^èOŒ =ã¨∞OÎ k. [#<åOQÆO #∞Oz ‰õÄ_® JÖÏO\˜
ã¨∞QÆO^è"Œ ∞Õ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
3) Hõà√◊ § `«à`◊ à« Ï "≥∞~°∞ã¨∞OÎ \Ï~Ú. =Ú‰õΩ¯ #∞=Ùfi Ñ¨Ù=ÙfiÖÏ JO^ŒOQÍ LO@∞Ok.
ã¨<Î åÅ∞ =∂ˆ~_»∞ ÑÖ_»¡ PHÍ~°OÖ’ LO\Ï~Ú.
4) QÆ∞~°∞^Õ=`å Ñ¨Ó[Ö’¡ Z‰õΩ¯= „â◊^úŒ K«∂Ñ¨Ù`«∞Ok. uÜ«∞ºQÍ =∂\Ï¡_∞» `«∞Ok.
5) #=Ùfi~ålÖˇ_¡ ∞» "≥∂=Ú – Ju ã¨#flx #_»∞=Ú. Ç¨ÏOã¨ÖÏO\˜ #_»H.õ
6) KåÖÏ `«‰Ωõ ¯= Éè∞í lã¨∞OÎ k. Ñïâ◊√„Éè"í ∞≥ #ÿ PÇ¨~°"∞Õ fã¨∞H˘O@∞Ok.
7) ZÑ¨C_»∂ x["Õ∞ Ñ¨Å∞‰õΩ`«∞Ok. x*Ï~Úu Hõey =ÙO@∞Ok. ^è~Œ ‡° |∞kú Ñ¨~∞° ~åÅ∞.
8) Z„~°x ÃÑ^•Å∞, "≥∞`«<Î #·≥ KÕ`∞« Å∞, zÅ∞Hõ Ñ¨Å∞‰õΩÅ∞.
9) JÅOHÍ~° „Ñ≤Ü∞« `«fiO Z‰õΩ¯=.
10) ~°uÖ’ Z‰õΩ¯= P#O^•xfl á⁄O^Œ∞`«∞Ok. Z‰õΩ¯= „Ñüã¨ÊOkã¨∞OÎ k.
11) `≥Å"¡ å~°∞~°≠Ï=Ú# ~°ux HÀ~°∞`«∞Ok. ~°q∞OK«_®xH˜ Ü≥∂QÆº"≥∞#ÿ ¢ã.Î‘
12) WÖÏO\˜ ÅHõ} Δ ÏÖË =Ù#fl D"≥∞H˜ `«y# =∞QÆ"å}˜‚ ''áêOKåÅ *Ïu—— Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
JO\Ï~°∞. Ñ¨k‡h *Ïu ¢ãHÎ‘ ˜ áêOKåÅ*Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À HõÅ~ÚHõ ã¨=∞~°u
JxÑ≤OK«∞H˘O@∞Ok.
z„u}© *Ïu ¢ã‘Î – ‰õÄz=∂~° *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞

1) z„u}© *Ïu ¢ãÅÎ‘ ∞ ã¨#flQÍ =ÙO\Ï~°∞. Jaè=∂#Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ „Ñ¨=iÎ™êÎ~∞° .
2) ÃÑ^ŒÌ ãÎ̈<åÅ∞, ÃÑ^ŒÌ Ñ≤~∞° ^Œ∞Å∂ =ÙO\Ï~Ú.
3) Ñ≤H¯õ Å∞ ‰õÄ_® ÃÑ^ŒqÌ QÍ =ÙO\Ï~Ú. HõO~îO° â◊OYOÖÏ =ÙO@∞Ok.
4) H˘kÌáê\˜ ^Œ∞~åfiã¨#QÍ =ÙO@∞Ok [#<åOQÆO.
5) [#<åOQÆO ^ŒQ~æÆ ° ~À=∂Å∞ Ñ¨Å∞K«QÍ =ÙO\Ï~Ú.
6) Ñ¨ÙÅ∞Ñ¨Ù =ã¨∞=Î ÙÅ∞ Z‰õΩ¯= W+ì̈Ñ_¨ ∞» `«∞Ok.
7) ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å p~°ÅO>Ë Z‰õΩ¯= "≥∂AÑ¨_∞» OÎ k.
k 34 k
8) `«‰Ωõ ¯=HÍ‰õΩO_®, Z‰õΩ¯=HÍ‰õΩO_® =∞^èºŒ ~°HOõ QÍ Éè’[#O KÕã∞¨ OÎ k.

9) ã¨∞QÆO^èÑŒ Ù¨ "≥∞Ñÿ Ó¨ `«ÅO>Ë W+ì̈Ñ_¨ ∞» `«∞Ok.
10) =ÚOQÆ∞~°∞Å∞ LOQÆ~åÅ∞ uiy =ÙO\Ï~Ú.
11) `«‰Ωõ ¯= HÀÑÖ „Ñ¨îŒ ≈ã¨∞OÎ k. HÍx, Z=fiix QÆ\ Qì̃ Í „¿Ñq∞OK«^∞Œ . K«ÑÅ¨ `«fiO
Z‰õΩ¯=. =∞#ã¨∞ H˘`«^Î <Œ åxfl HÀ~°∞`«∞Ok. z„u}˜ JO>Ë, JO^ŒQÍà◊§‰õΩ `«OQˆ _»∞
K≥@∞ì# =Ù#fl A#∞flÖÏO\˜^hŒ , KÕuH˜ `ÕeHõQÍ JO^Œ∞`«∞O^Œh "åºMÏº`«ÅO\Ï~°∞.
Éè~í #Î° ∞ u_»∞`«∂ Ñ¨~å~Ú =∞QÍ_ç á⁄O^Œ∞ HÀ~°∞`«∞Ok.
12) K«=∞`å¯~°OQÍ =∂\Ï¡_∞» `«∞Ok. uÜ«∞ºQÍ PHõi¬ã∞¨ OÎ k. WÖÏO\˜ ¢ãÎ‘ ~å„u Ñ¨kÖ’¿Ñ
~°ux HÀ~°∞`«∞Ok. ‰õÄz=∂~°∞_»<Õ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ ã¨=∂# *’_»∞QÍ =ÙO\Ï_»x
H˘HÀ¯Hõ âß¢ãOÎ¨ Ö’ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. JO>Ë ‰õÄz=∂~°∞_»∞ ‰õÄ_® WÖÏO\˜ ã¨fiÉèÏ"å<Õfl
Hõey =ÙO\Ï_»#fl=∂@.
â◊Od}© *Ïu ¢ã‘Î – â◊âßOHõ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞

1) â◊Od}© *Ïu ¢ãÎ‘ X_»∂¤ á⁄_»∞QÆ∂ |Å∞Ñ¨Ó =Ù#fl ^ÕÇÏ¨ O`À, ÃÑ^ŒÃÌ Ñ^ŒÌ áê^•Å`À
ÉèÏsQÍ HõxÊã¨∞OÎ k.
2) HÀÑÖ Z‰õΩ¯=. ZO`«=∂>ˇ<ÿ å J#∞@‰õΩ [OHõ^∞Œ .
3) ÉÏQÍ ^Œ@ìOQÍ [#<åOQÆO ^ŒQÆæ~° "≥O„@∞HõÅ∞O\Ï~Ú. QÀà◊¡`À yÅ¡_®xH˜,
H˘~°H_õ ®xH˜ Z‰õΩ¯= W+ì̈Ñ_¨ ∞» OÎ k.
4) `ÕeHõáê\˜ PÇ¨~°O fã¨∞H˘O@∞Ok. „âß=º"≥∞#ÿ HõO~îO° HÍ^Œ∞. q#™⁄OÑ¨ÙQÍ
=ÙO_»^Œ∞.
5) â◊s~°OÖ’ "≥∞`«^Î #Œ O `«‰Ωõ ¯=. áê^•Å#∞ K«∂¿ãÎ =∞QÆ"å_ç áê^•Å∞ =∂kiQÍ
=ÙO\Ï~Ú.
6) #q∞‡`Õ "≥„i #=∞‡HÍxfl ÃÑOK«∞H˘O@∞Ok.
7) HÍ~°O Z‰õΩ¯=QÍ uO@∞Ok. JÖÏˆQ Éè~í Î° q∂^Œ HÍ~åÅ∂ q∞iÜ«∂Å∞ #∂~°∞`«∞Ok.
HÍh, ZO`«HÀÑÿOz<å z=iH˜ ~°u ã¨∞MÏ<Õfl HÀ~°∞H˘O@∞Ok. Ñ¨Ù~°∞ëê~Ú`«O
HÀãÖ "≥OÑ¨~å¡_∞» `«∞Ok.
8) WÖÏO\˜ ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ â◊âßOHõ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«y# *’_»∞QÍ LO\Ï_»∞. =∞QÆ"åà◊§Ö’
WÖÏO\˜ =∞#ã¨Î`«fiO ~°∂Ñ¨Ùˆ~MÏ qÖÏ™êefl Hõeæ# =º‰õΩÎefl â◊âßOHõ *Ïu
Ñ¨Ù~°∞+¨μÅO\Ï~°∞.
k 35 k
Ç¨Ïã≤Îh *Ïu ¢ã‘Î....

1) u#flQÍ #_»=^Œ∞. "Õà√◊ ¡ =OHõ~° uiy =ÙO\Ï~Ú.
2) „‰õÄ~°ãfi¨ ÉèÏ=O Z‰õΩ¯=. z#fl q+¨Ü∂« xH˜ ÃÑ^ŒÌ QÀÅx ã¨$+≤ãì ∞¨ OÎ k.
3) á⁄\˜ì â◊s~°O, K≥=∞@"åã¨# Z‰õΩ¯=.
4) uO_çáÈ`«∞. x~˘‡Ç¨Ï=∂@OQÍ =ÙO@∞Ok uO_ç q+¨Ü∞« OÖ’.
5) Ñ¶∞¨ ’~°"∞≥ #ÿ HõO~îO° , "≥_Å» Ê~Ú# <À~°∞.
6) XHõ Ñ¨\Ïì# ^ÕxH© ãÖ`«$Ñ≤Î K≥O^Œ^∞Œ – ~°u q+¨Ü∞« OÖ’ ‰õÄ_®.
7) =∞#ã¨∞ =∞$^Œ∞=Ù. z#fl q+¨Ü∂« ÅˆH `ÕeHõQÍ Ç¨Ï~üì J=Ù`å~°∞. TiˆH Q˘_»=
ÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞.
8) #_»∞=¸, `˘_»Å∂ |~°∞"≥‰Ωõ ¯=. ÃÑ^ŒÌ á⁄@ì.
9) ~Ô O_À ~°≠Ï=ÚÖ’ ~°ux HÀ~°∞`«∞Ok. ZO`« ã¨∞YÃÑ_ç`Õ JO`« „¿Ñq∞ã¨∞OÎ k.
10) ÖˇO· yHõ q+¨Ü∂« Å q∂^Œ ÃÑ^ŒQÌ Í Pã¨HÎ̃ ÖËx^•xÖÏ ÃÑH· ˜ HõxÊã¨∞OÎ k.
11) ÉÏQÍ JO^Œ"∞≥ #ÿ qÖÏã¨ÑÙ¨ ~°∞+¨μÅ =OHõ ™⁄OÑ¨ÙQÍ K«∂ã¨∞OÎ k.
12) PeOQÆ<åxfl Z‰õΩ¯=QÍ HÀ~°∞`«∞Ok.
''~°u—— JO>Ë.....?
¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ XO@iQÍ KÕ~∞° =~Ú#Ñ¨C_»∞ Hõe#æ HÀiHõx HÍq∞`«O (LIBIDO)
JO\Ï~°∞. HÍq∞`«O Hõe#æ Ñ¨C_»∞ [#<åOQÍÅÖ’ HõeQˆ ãÎ̈OÉè#í , =∞#ã¨∞Ö’ K≥Å~ˆ Qˆ
L^ÕfiQÍefl ÉèÏ=„áêÑ≤Î (TUMESCENSE) Jh, ã¨öÅ#O J=Ù`«∞#fl ^Œâ◊Ö’ HõeˆQ
J#∞Éè∂í ux Ñ¶Å¨ ã≤kú Ñ¨Ó~°fiHõ"∞≥ #ÿ ÉèÏ=O (DETUMESCENSE) Jx JO\Ï~°∞.
D "≥Ú`«ÎO „Ñ¨„H˜Ü«∞<Õ '~°u— JO\Ï~°∞. WO^Œ∞Ö’ HÍq∞`åhfl, ÉèÏ=„áêÑ≤Îh
Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù á⁄O^ŒQeÆ Qˆ ÖÏ „Ñ¨Ü∞« uflOK«=∞O\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
~°u =¸_»∞ ™ê÷~ÚÖ’¡ LO@∞Ok

HÍq∞`«O Hõe#æ Ñ¨Ê\˜ #∞Oz ÉèÏ=Ñ¶Å¨ ã≤kú Hõey =ÚyOKÕ =~°‰Äõ #_çKÕ ~°u
HÍ~°ºO – PÜ«∂ =º‰õΩÅÎ âßs~°Hõ ã≤u÷ h, =∂#ã≤Hõ ã≤u÷ h, ~°u [~°∞QÆ∞`«∞#fl Ñïã≤u÷ x
|\ì̃ =¸_»∞ ™ê÷~ÚÖ’¡ =ÙO@∞Ok.
1) =∞$^Œ∞ ~°u : D ã≤u÷ Ö’ ãÖQÆ=∞ L`åûÇ¨ÏO `«‰Ωõ ¯=QÍ =ÙO@∞Ok. L`Õ[Î O
‰õÄ_® `«‰Ωõ ¯=QÍ =ÙO@∞Ok. =∞QÆ"åiÔH<· å P_»"åiÔH<· å D Ñïã≤u÷ =ÙO_˘K«∞Û.
g~°ºO JÅÊOQÍ q_»∞^ŒÅ J=Ù`«∞Ok. XHÀ¯™êi Jã¨Å∞ q_»∞^ŒÅ HÍHõáÈ=K«∞Û.
k 36 k
nx J~°O÷ WÖÏO\˜ ã≤u÷ Ö’ =Ù#fl =º‰õΩÅÎ ∞ ãÖQÆ=∂xH˜ J~°∞›Å∞ HÍ~°x J#_»O

HÍ^Œ∞. J<ÕHõ =∞OkÖ’ =∂#ã≤Hõ JOâßÅ∞ D ~°H"õ ∞≥ #ÿ ''=∞$^Œ∞~°u—— ã≤u÷ x
`≥zÛÃÑ@ì=K«∞Û. D ã≤u÷ Ö’ =Ù#fl Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ =∞$^Œ∞"ÕQ∞Æ _»∞ Jh, ¢ãxÎ‘ ''=∞$^Œ∞"Õy——
Jx JO\Ï~°∞.
2) =∞^èºŒ =∞ ~°u : ''`«kfiÑ¨~º° ÜÕ∞ =∞^èºŒ =∞K«O_» "ÕQ“Éè=í `«ó—— JO>Ë =∞$^Œ∞~°u
ã≤u÷ H˜ =ºuˆ~Hõ"∞≥ #ÿ ã≤u÷ x '=∞^èºŒ =∞ ~°u— JO\Ï~°x K≥áêÊ_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
ãÖQÆq∞OKåÅ<Õ HÀiHõ, L`åûÇ¨Ï=Ú, g~°ºO ‰õÄ_® =∞^èºŒ =∞OQÍ =ÙO\Ï~Ú.
=∞s `«‰Ωõ ¯=QÍ HÍ‰õΩO_®, =∞s Z‰õΩ¯=HÍ‰õΩO_® =ÙO\Ï~Ú. Wq ZO`« Z‰õΩ¯=
=ÙO>Ë JO`« `«$Ñ≤Î HÍ|\˜ì WO^Œ∞Ö’ 'ã¨=∞ã≤÷u— J<Õk =ÙO_»^Œ∞. JO^Œ∞ˆH
'=∞^èºŒ =∞~°u— J<åfl_»∞. ~°u ã¨=∞Ü«∞OÖ’ QÀ\˜ <˘‰õΩ¯Å∞, ÑÖ\˜ QÍ@∞¡.....g\˜H˜
=∞^èºŒ =∞OQÍ `«@∞ìHÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. =∞$^Œ∞~°uÖ’ Jã¨ûÅ∞ `«@∞ìHÀÖË~∞° . Wn `Õ_®.
D ã≤u÷ Ö’ =Ù#fl Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ '''=∞^èºŒ "ÕQ∞Æ _»∞—— Jh ¢ãxÎ‘ ''=∞^èºŒ "Õy—— Jx JO\Ï~°∞.
3) JkèHOõ : Jxfl\’¡#∂ JkèHõ ã≤u÷ LO@∞Ok. L`åûÇ¨Ï L`Õ*Î ÏÅ∞ J=kè=∂i
=ÙO\Ï~Ú. WÖÏO\˜ ã≤u÷ Ö’ =Ù#fl Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ ''K«O_» "ÕQ∞Æ _»∞—— Jh, ¢ãxÎ‘ ''K«O_»
"Õy—— Jh Ñ≤Å∞™êÎ~∞° .
~°uÖ’ ã¨=∞ã≤÷u á⁄O^Œ_®xH˜ F LáêÜ«∞O

'ÉèÏ= „áêÑ≤Î— ã¨=∞Ü«∂xfl (TUMESCENSE) Jã¨Öˇ·# ~°u [~°∞QÆ∞`«∞#fl
ã¨=∞Ü«∞OQÍ K≥áêÎ~∞° .
k 37 k
Wk ã¨fiÅÊHÍÅO =Ù#flÑ¨C_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞H˜ j„Ñ¶∞¨ OQÍ ãö̈Å#O J~ÚáÈ`«∞Ok.

¢ãHÎ‘ ˜ `«fi~°QÍ 'WOHõ KåÅ∞— JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. j„Ñ¶∞¨ OQÍ =ÚyOK«=Åã≤=KÕÛ D ã≤u÷ Ö’ =Ù#fl
¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μefl ''j„Ñ¶∞¨ "ÕQ∞Æ Å∞—— JO\Ï~°∞. =∞^èºŒ ~°HOõ QÍ =ÚyOKÕ"åix =∞^èºŒ "ÕQ∞Æ Å∞
JO\Ï~°∞. Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞O `«~åfi`« =ÚyOK«QeÆ Qˆ ã≤u÷ x Hõe#æ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μefl 'z~°
"ÕQ∞Æ Å∞— JO\Ï~°∞.
WHõ¯_» Jã¨Å∞ q+¨Ü∞« O U=∞O>Ë, j„Ñ¶∞¨ OQÍ =ÚyOKÕ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞, PÅã¨ºOQÍ
=ÚyOKÕ ¢ã`Î‘ À ãÖQÆq∞¿ãÎ JãÖ`«$¿ÑÎ q∞QÆ∞Å∞ÎOk Hõ^•..... JO^Œ∞Hõx ãÖQÆq∞OKÕ ¢ãÎ‘
Ñ¨Ù~°∞+¨μe^ŒiÌ =∞^èºŒ ''ã¨=∞ã≤u÷ —— =ÙO_®Å<Õk =ÚYºO!!
D ã¨=∞ã≤u÷ ZÑ¨C_»∞ ™ê^èºŒ O J=Ù`«∞O^ŒO>Ë, ¢ãÎ‘ `«#Hõ<åfl =ÚO^Õ ãÖ`«$Ñ≤Î
K≥O^ÕÖÏ LáêÜ«∞O`À Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ~°u K≥Ü∞« ºQÆey#Ñ¨C_»∞ =∂„`«"∞Õ !
''*Ï`Õ ~° É è Ë ^ •^Œ Ì O Ñ¨ ` Àºó—— J<åfl_» ∞ "å`åûºÜ« ∞ #∞_» ∞ . ¢ã‘ Î Ñ¨ Ù ~° ∞ +¨ μ Å∞
ãÖQÆq∞ã¨∞#Î flÑ¨C_»∞ ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ Z‰õΩ¯= ã¨∞YO, Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩ `«‰Ωõ ¯= ã¨∞YO WÖÏO\˜ *Ïu
Éè^Ë •Å∞O_»=Ù. ã¨∞YO, ãÖ`«$Ñ≤Î J<Õq W^ŒiÌ H˜ ã¨=∂#OQÍ Hõey`Õ<Õ Jk ''ã¨=∞~°u——
J=Ù`«∞Ok. nxfl ''L`«=Î ∞ ~°u—— JO\Ï~°∞. JÖÏ HÍ‰õΩO_® Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ =ÚO^Œ∞QÍ
ãÖ`«$Ñ≤Î Hõe#æ Ñ¨C_»∞ J`«x [#<åOQÆO aQÆ∞=Ù#∞ HÀÖ’Ê`«∞Ok. XHÀ¯™êi aQÆ∞=Ù
xÅ|_ç =ÙO@∞Ok QÍh, HÀiHõ xÅ|_»Háõ È=K«∞Û. WOHõ KåÅ∞ Jx `«fi~°QÍ =ÚyOKÕÖÏ
KÕã¨∞ÎOk.
=ÚO^Œ∞QÍ<Õ =Úyã≤áÈÜÕ∞ =∞QÆ"åà◊§‰õΩ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ XHõ LáêÜ«∞O K≥áêÊ_»∞.
=ÚO^Œ∞QÍ<Õ =ÚyOK«=Åã≤ =zÛ# Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡ =∞QÆ"å_»∞ `«#∞ ãÖQÆq∞OKÕ
¢ãxÎ‘ =Ú^Œ∞ÅÌ `À\©, PeOQÆ<åÅ`À\©, WOHÍ W`«~° â◊$OQÍ~° KÕ+Åì¨ `À\© LÑ¨Ki« Oz,
`«#Hõ<åfl =ÚO^Œ∞QÍ<Õ J"≥∞‰õΩ ÉèÏ=„áêÑ≤Î JO>Ë ãÖ`«$Ñ≤Î (DETUMESCENSE) HõeQˆ ÖÏ
K«∂_®e. ¢ãÎ‘ ÉèÏ=„áêÑ≤Î á⁄O^Œ_®xfl J#∞ãïOz Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# "ÕQÍxfl H˘#™êyOKåe.
JÑ¨C_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ‰õÄ_® J^Õ ã¨=∞Ü«∂xH˜ ÉèÏ=„áêÑ≤Î á⁄O^Œ∞`å_»∞. P q^èOŒ QÍ P
~Ú^ŒiÌ n 'ã¨=∞~°u— J=Ù`«∞Ok.
"≥Ú^Œ\™˜ êi ~°uH˜ ~Ô O_À™êi ~°uH© `Õ_® LO@∞Ok !

™ê^è•~°}OQÍ "≥Ú^Œ\ ˜ ~°uÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ Z‰õΩ¯= L`åûÇ¨ÏO LO@∞Ok. JÖÏˆQ
`«fi~°QÍ ã¨Åö #O J~ÚáÈ~Ú =ÚO^Œ∞QÍ<Õ =ÚyOKÕ ã≤u÷ =ã¨∞OÎ k. KåÖÏ HÍÅO =º=kè
U~°Ê_ç# `«~åfi`« "≥Ú^Œ\ ™˜ êi ãÖQÆq∞OKÕ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ ‰õÄ_® `«fi~°QÍ =ÚyOÑ¨Ù HõÅ∞QÆ∞
`«∞O@∞Ok. HõÅQÆ=K«∞Û, Hõey f~åÅ<Õk ÖË^∞Œ .
k 38 k
XˆH Ñ¨Ó@ ~Ô O_À™êi ~°uH˜ `«ÅÑ¨_#ç Ñ¨C_»∞ =∞QÆ"å_çÖ’ L`åûÇ¨ÏO `«‰Ωõ ¯=QÍ
=ÙO@∞Ok. HÍh, PÅã¨ºOQÍ ã¨Åö #O J=Ù`«∞Ok. W^Õ, ¢ãÅÎ‘ q+¨Ü∞« OÖ’ WO^Œ∞‰õΩ
=ºuˆ~HõOQÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ "≥Ú^Œ\ ˜ ~°uÖ’ L`åûÇ¨ÏO H˘kÌQÍ =ÙO_ç PÅã¨ºOQÍ
ÉèÏ=„áêÑ≤Î J=Ù`«∞Ok. HÍh, ~Ô O_À™êi ~°uÖ’ L`åûÇ¨ÏO Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO_ç `«fi~°QÍ
ÉèÏ=„áêÑ≤Î HõÅ∞æ`∞« Ok JO\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
WÖÏ ^è•`«∞=Ù (g~°ºO) H©} Δ O˜ KÕ=~°‰Äõ , L`åûÇ¨Ïx~°∞`åûÇ¨Å∞, j„Ñ¶∞¨ ãö̈Å<åÅ∞,
z~°ãÅö̈ <åÅ∞ ãïKÕã∞¨ H˘O@∂ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ~°ux H˘#™êyOKåe.
ãÖ`«$Ñ≤Îx H˘#™êyOÑ¨KÕÜ«∞_»O ZÖÏ ?

¢ãÎ‘ HõO>Ë =ÚO^Õ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ =ÚyOKÕ™êÎ_h» , ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ =ÚyOK«_O» JO@∂
=ÙO_»^hŒ KåÖÏ=∞OkÖ’ =Ù#fl XHõ JÑ¨#=∞‡HõO. '~°u— J<Õk ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^ŒiÌ =∞^èºŒ
ã¨=∂#OQÍ WzÛÑ¨ÙK«∞ÛH˘<Õ XHõ HÍ~°º„Hõ=∞O. W^ŒÌ~°∂ XHõi<˘Hõ~°∞ ã¨∞MÏefl
WK«∞ÛH˘O\Ï~°∞. ã¨∞MÏxfl W=fi_»O ^•fi~å<Õ ãÖ`«$Ñ≤Î K≥O^Œ∞`å~°∞. 'ãÖ`«$Ñ≤—Î J<Õk
~°uÖ’ =∞Yº"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O. Jk HõÅQÆ#Ñ¨C_»∞ P W^ŒiÌ =∞^èºŒ # [iyOk ~°u HÍ~°ºO
JxÑ≤OK«∞HÀ^Œ∞. "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ D ãÖ`«$Ñ≤xÎ ''„Ñ‘u—— J<åfl_»∞. „Ñ‘ux Z‰õΩ¯=QÍ
á⁄O^•ÅO>Ë JO^Œ∞‰õΩ JÉèÏºãÖ (PRACTICE) HÍ"åe. P W^ŒiÌ H© XHõiq∂^Œ XHõiH˜
Jaè=∂#O [xOKåe. XHõiq∂^Œ WOH˘HõiH˜ =∞#ã¨∞Ö’ KåÖÏ L#fl`«"∞≥ #ÿ Jaè„áêÜ«∞O
=ÙO_®e. WOHÍ J<ÕHõ qâıëêÅ∞ HÍ"åe.
„¿Ñ=∞#∞ =ºHõÎÑïKÕ =∂~åæÅ∞

1) J=∂‡~Ú Z^Œ∞~°∞QÍ =™ÈÎOk. JÉÏƒ~Ú U^À Ñ¨xq∂^Œ Ç¨Ï_®q_çQÍ
"≥à√◊ #Î fl"å_çÖÏ Ñ¨H¯õ <Õ ~åã¨∞H˘O@∂ Éè∞í *ÏxH˜ _èô H˘@ì_O» `«# =∞#ã¨∞Ö’
„¿Ñ=∞x "≥à◊§QÆˆH¯ =∂~åæÖ’¡ XHõ\ ˜. nx=Å# P =∂‡~Ú‰õÄ¯_® Xà◊√§
[Å^ŒiOzO^Œ#∞HÀO_ç – „¿Ñ=∞ Ñ¶e¨ ã¨∞OÎ k. ÖËHáõ È`Õ U^À K«∂_»Hõ `«ye#@∞¡QÍ
'™ês— J#∞H˘O@∂ `«ÑC¨ HÀ=K«∞Û. U =∂„`«O KåHõKH« ºõ O ÖË‰Ωõ O_® D Ñ¨xKÕ¿ãÎ
K≥OÑ¨^|≥ ƒux gkèÖ’ JÅ¡i JÜÕ∞º Ñïã≤u÷ ~å=K«∞Û. *Ï„QÆ`Î« ! „¿Ñ=∞#∞ =ºHõÑÎ i¨ KÕ
D =∂~åæxH˜ "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞ ÃÑ\ì̃# ¿Ñ~°∞ ''ã¨Ê $+ì̈HOõ —— Jx !
2) [# ãÖKå~°OÖËx KÀ@ XO@iQÍ xÅ|_ç# JÉÏƒ~Úx XHõ P_»ÑÅ≤ ¡ U^À
=ã¨∞=Î Ù JO^Œ∞H˘O@∞#fl ^•xÖÏ – `«# ~˘=Ú‡Å`À ‰õΩq∞‡ *Ï„QÆ`QÎ« Í Ñ¨H¯õ ‰õΩ
k 39 k
`«Ñ¨CH˘#fl^Œ#∞HÀO_ç – nxfl ''q^ŒúHõO—— JO\Ï~°∞. Z=~°∂ K«∂_»ÖË^Œx

x~å÷iOK«∞H˘x JÉÏƒ~Ú ‰õÄ_® `«y# suÖ’ „Ñüã¨ÊOk¿ãÎ `«# JOwHÍ~°O
`≥eÑ≤#>Ëì J=Ù`«∞Ok.
D JÉÏƒ~Ú J=∂‡~ÚÅ∞ Z=~À H˘`«"Î åà◊√§, JÑïz`«∞Å∞ J#∞H˘x Jáê~°O÷
KÕã∞¨ HÀHõO_ç..... Wk H˘`«QÎ Í ÃÑo§ J~Ú, WOHÍ HÍÑ¨Ù~åxH˜ ~åx ã≤u÷ Ö’ L#fl
JÉÏƒ~ÚÅ∂ J=∂‡~ÚÅ∂ XHõà§◊ <˘Hõ~∞° Ñ¨ÅHõiOK«∞H˘<ÕO^Œ∞‰õΩ LáêÜ«∂Å∞
K≥áêÊ_»∞. áê`« ÑïK«Ü∞« ã¨∞Å÷ ∞ ‰õÄ_®, H˘`«QÎ Í ÖˇO· yHõÑ~¨ "° ∞≥ #ÿ Jaè„áêÜ«∂xfl
=ºHõÑÎ ~¨ K° _« ®xH˜ D LáêÜ«∂Å∞ ÉÏQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú.
3) [#O ÖËx KÀ@, UHÍO`« ã¨Å÷ OÖ’
J=∂‡~Ú, JÉÏƒ~Ú =O@iQÍ
HõÅ∞ã¨∞ HÀQÆey #Ñ¨C_»∞ XHõi<˘Hõ~∞°
P#∞H˘x â◊s~åÅ∞ ~åã¨∞H˘O@∂
xÅ|_çQÍx, #_»∞ã¨∂QÎ Íx, ‰õÄ~˘Ûx
QÍx Hõ|∞~°∞¡ K≥ÑC¨ HÀ=_®xfl
''L^Œ~… ¬° Ü∞« —— JO\Ï~°∞.
4) =∞iO`« ^ŒQÆæ~°QÍ [iy, WOK«∞
q∞OK«∞QÍ H“yeOK«∞‰õΩ#flO`« QÆ\Qì˜ Í
~åã¨∞HÀ=_®xfl ''L^Œ… $+¨Hì Oõ —— JO\Ï~°∞.
5) JÖÏ F QÀ_»‰Ωõ QÍx, `«Å∞Ñ¨Ù‰õΩ QÍx,
c~°∞"åH˜ QÍx, K≥@∞ì‰Ωõ QÍx P#∞
H˘x QÆ \ ˜ ì Q Í J^Œ ∞ =ÚHÀ=_®xfl
''ã¨∞Êù@HõO—— J<åfl_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
WÖÏ D z=i =¸_»∞ JOâßÅ∞ – ~åã¨∞H˘<Õq, J^Œ∞=ÚH˘<Õg, Jkq∞Ñ¨>gìË
ˆH=ÅO ÑïK«Ü«∞O J~Ú# =º‰õΩÎÅ =∞^èŒº „¿Ñ=∞#∞ |ÅÑ¨~°K«∞HÀ=_®xH˜ [i¿Ñ
ã¨xfl"ÕâßÅ∞. WÖÏ KÕ¿ãÎ J=`«e =ºHÎ̃ ZÖÏ „Ñüã¨ÊOk™êÎ~À#x ÉèÜ í ∞« Ñ¨_#» =ã¨~O° ÖËx
ã≤u÷ Ö’ W^ŒiÌ =∞^èºŒ „¿Ñ=∞`À ‰õÄ_ç# JOwHÍ~°O =Ù#fl J=∂‡~Ú, JÉÏƒ~Ú, `«=∞
„¿Ñ=∞#∞ Jaè=$kú Ñ¨~K° ∞« HÀ=_®xH˜ KÕ¿ã K«~º° Å∞. ''ÃÑ\ì̃OQ∑—— JO\Ï~°∞ D K«~º° x
P^è∞Œ xHõ ÉèÏ+¨Ö’ !
k 40 k
H“yeO`«Å∞ <åÅ∞QÆ∞ ~°HÍÅ∞

JÉÏƒ~Ú, J=∂‡~Ú =∞^èºŒ „¿Ñ=∞ =Úki# `«~åfi`« H“yeO`«Å^•HÍ =ã¨∞OÎ k
Ñïã≤u÷ . ~°uHõ<åfl =ÚO^Œ∞QÍ [i¿Ñ D K«~º° x ''PeOQÆ#O—— JO\Ï~°∞. PeOQÆ<åÅx
<åÅ∞QÆ∞ ~°HÍÅ∞QÍ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
WO^Œ∞Ö’ J=∂‡~Ú WKÕÛ H“yeO`«Å∞ ~Ô O_»∞~°HÍÅ∞. J=∂‡~Ú, JÉÏƒ~Ú
W^Œ~Ì ∂° Hõeã≤ XHõiH˘Hõ~∞° WK«∞Û‰õΩ<Õ H“yeO`«Å∞ ~Ô O_»∞~°HÍÅ∞. "≥Ú^Œ@QÍ J=∂‡~ÚÅ∞
WKÕÛ H“yeO`«Å QÆ∞iOz Ñïje^•ÌO.
Z) fQÆá⁄^Œ K≥@∞ì#∞ K«∞\˜#ì @∞ì J=∂‡~Ú JÉÏƒ~Úx Z^Œ∞~°∞QÍ H“yeOK«∞H˘x
ZQÆÉÏ‰õΩ`«∂ WKÕÛ H“yeO`«..... ! J`«x =ÚMÏxfl HÕ^Œ‰Ωõ =Oz, `å#∞
HÕ^Œ#∞Oz q∂^Œ‰Ωõ ZQÆÉÏ‰õΩ`«∂, xÅ|_ç, ÉÏQÍ Ç¨Ï`«∞HÎ ˘x, <≥=∞‡kQÍ 'Pñ
.....Ç¨.....— ÖÏO\˜ â◊ÉÏÌÅ∞ KÕã¨∂Î, `«# „¿Ñ=∞#∞, P#O^•xfl, ãÖ`«$Ñ≤Îh
=ºHõÑÎ ~¨ ∞° ã¨∂Î `«# „Ñ≤ÜÚ« _çH˜ ã¨∞MÏ#∞Éè"í åxfl HõeOæ KÕ „Ñ¨„H˜Ü∞« x ''Å`å"Õ+`ì≤ O« ——
J<Õ H“yeO`«QÍ K≥áêÊ_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
a) J=∂‡~Ú JÉÏƒ~ÚH˜ WKÕÛ =∞~À JuQÍ_è»"≥∞ÿ# H“yeO`« Wk! nxfl
=$HΔÍkè~∂° _èH» Oõ J<åfl_»∞. nx ¿Ñ~°∞x |\˜ì D H“yeO`« ZÖÏ LO@∞O^À
J~°O÷ J~ÚáÈ`«∞Ok. '=$HΔÍkè~∂° _èO» — JO>Ë K≥@∞ì<H≥ ¯õ _»O Jx ! „Ñ≤ÜÚ« _ç
Z^Œ∞~°∞QÍ xÅ∞K«∞x XHõK@≥ ∞ìÃÑH· ˜ ZH˜¯#@∞¡ XHõ HÍe`À J`«x áê^•xfl `˘H˜¯Ñ¨\,ì˜
~Ô O_À HÍe`À J`«x `˘_»q∂^Œ∞QÍ #_»∞=Ú#∞ K«∞@∞ìHÀ=_®xfl ''=$HΔÍkè~∂° _èH» Oõ ——
J<åfl_»∞. D ayH“yeO`«Ö’ ¢ã,Î‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ â◊s~åÅ∞ UHõ"∞≥ ÿ „¿Ñ=∂kèHºõ O
HõÅ∞æ`∞« Ok JO\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞. XHõ HÍe`À #_»∞=Ú#∞ ÃÑ#"Õã∞¨ H˘x,
Ô~O_»∞KÕ`«∞Ö’Î J`«x =ÚMÏxfl `«# =ÚYO^•HÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ =Oz =Ú^Œ∞Ì
ÃÑ@∞ìHÀ=_®xH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOKÕ ^Œ$â◊ºO K≥>Hˆìˇ ¯ f~°∞Ö’<Õ LO@∞Ok. JO^Œ∞Hõx
=$HΔÍkè~∂° _èH» Oõ J<åfl_»∞.
ã≤) WÑ¨C_»∞ J=∂‡~Ú, JÉÏƒ~Ú Ñ¨_»∞H˘x XHõi<˘Hõ~°∞ WK«∞Û‰õΩ<Õ H“yeO`«
uÅ`«O_»∞ÅHõO QÆ∞iOz K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞. =_»y¡ O[, #∞=ÙfiyO[ÖÏQÍ Hõeã≤áÈ=_»O
uÅ`«O_»∞ÅHõO. J=∂‡~Ú, JÉÏƒ~Ú XHõi"≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ WOH˘Hõ~∞° Z^Œ∞~°∞ XuÎye
Ñ¨_»∞H˘O\Ï~°∞! XHõi `˘_»`À WOH˘Hõix XHõiKÕ`«∞Ö’Î WOH˘Hõih QÆ\ ˜ìQÍ
aQÆ∞=ÙQÍ H“yeOK«∞H˘x Ñ¨_»∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ D H“yeO`«x "å`åûºÜ«∞#∞_»∞
uÅ`«O_»∞ÅHõO Jx Ñ≤eKå_»∞.
_ç) H“yeO`«Ö’¡ J`«ºO`« QÍ_è"» ∞≥ #ÿ =∞~À H“yeO`«x K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞! ã¨∞‰õΩ=∂~°∞Å∞
D H“yeO`«‰Ωõ `«@∞ìHÀÖËHáõ È=K«∞Û. W^Œ~Ì ∂° ã¨=∂#"≥∞#ÿ â◊s~° ãÖÑ¨`∞« ÅÎ ∞#fl
k 41 k
¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ Z=ÚHõÅ∞ qiˆQO`« Ñ¶∂¨ @∞QÍ X_çÖ’ ‰õÄ~ÀÛÉˇ@∞ìH˘x QÍx,

Z^Œ∞~Ô ^Œ∞~°∞QÍ ‰õÄ~˘Ûx QÍx, Ñ¨_∞» ‰õΩx QÍx, xÅ|_ç QÍx Jq∞`« QÍ_èO» QÍ
H“yeOK«∞HÀ=_®xfl H©Δ~° [ÅHõO J<åfl_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞. JO>Ë, áêÅ∂
hà◊√§ÖÏ Hõeã≤áÈ~Ú H“yeO`« áê~°=â◊ºOÖ’ HõiyáÈ"åÅ#fl=∂@ !!
D z=i ~Ô O_»∞ H“yeO`«Å∞ ~°uH˜ `«ÅÑ¨_É» ’ÜÕ∞ =ÚO^Œ∞ WKÕÛ ''ÃÑ#·¶ Öò @Kü——
=O\˜q. ''`«^∞Œ ÉèÜ í ∞« O ~åQÆHÍÖË—— J<åfl_»∞. JO>Ë, D H“yeO`« `«~åfi`« WOHõ PÑ¨ÙHÀÖËx
ã≤u÷ Ö’ =∞#‡^ä•=ã¨‰÷ Ωõ Ö’<≥· ~°uH˜ `«ÅÑ¨__» O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok HÍ|\ì̃, J@∞=O\˜ ''~åQÆ
HÍÅO——Ö’ KÕ¿ã PeOQÆ#O Jx J~°O÷ . "≥Ú^Œ\ ˜ ~Ô O_»∂ J=∂‡~Ú JÉÏƒ~ÚÖ’ K«Å#O
HõeyOK«_®xH˜ WKÕÛ H“yeO`«Å∞. z=i ~Ô O_»∂ JÉÏƒ~Ú, J=∂‡~Ú XHõi<˘Hõ~∞°
L`ÕlÎ `«∞efl KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ WKÕÛ H“yeO`«Å∞. ''ÉÏ„Éè=í Ùº_»∞—— J<Õ HÍ=∞âß¢ã"Î¨ `Õ Î« K≥ÑÊ≤ #q
D <åÅ∞QÆ∞ PeOQÆ# q^è•<åÅ∞.
=∞iH˘xfl PeOQÆ<åÅ∞
H“yeOK«∞HÀ=_»O JO>Ë WO`Õ<å? JxÑ≤OK«=K«∞Û Wk K«kq#"åà◊¡H˜.
JO^Œ∞Hõx, ã¨∞=~°‚<åÉèí∞_»<Õ HÍ=∞âß¢ã¨Î ÑÖ_ç`«∞_»∞ K≥Ñ≤Ê# =∞iH˘xfl PeOQÆ<åefl
J^Œ#OQÍ K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞–
Z) JÉÏƒ~Ú `«# Ô~O_»∞ `˘_»Å`À#∂
J=∂‡~Ú XHõ `˘_»x QÍx, ~Ô O_»∞
`˘_»efl QÍh FÑ≤HHõ ˘nÌ QÆ\Qì˜ Í ayOz
<˘H˜¯`Õ ^•x ''T~°∂Ñ¨Q∂Æ Ç¨Ï#O—— J<Õ
H“yeO`«QÍ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞. LÑ¨Q∂Æ Ç¨Ï
#O JO>Ë ¢ã‘Î, Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ XuÎye
Ñ¨_∞» HÀ=_»O Jx! T~°∞ LÑ¨Q∂Æ Ç¨Ï#O
`˘_»Å`À XuÎyÅ_»O J#fl=∂@!
a) #_»∞=Ú ÖË^• ÉÁ_»∞¤ HõO>Ë HÕk
ÉèÏQÍxfl J=∂‡~Ú QÆ\ Qì˜ Í `«# ~Ô O_»∞
`˘_»Å`À ayOzÑ¨\ ˜ì ãÖ`Àëêu
â◊Ü∞« O`À q[$OaèOK«_®xfl ''[Ñ¶∞¨ <ÀÑ¨
QÆ∂Ç¨Ï#O—— J<åfl_»∞.
k 42 k
ã≤) J=∂‡~Ú J`«x"≥Ñ· Ù¨ uiy #_»∞O "≥#H˜¯ q~°∞K«∞H˘O@∂ `«# ~˘=Ú‡efl J`«x
QÆ∞O_≥Å‰õΩ Jkq∞ QÆ\ Qì̃ Í H“yeOK«_®xfl ''ã¨<Î åeOQÆ#O—— JO\Ï~°∞.
_ç) =ÚYO`À =ÚMÏxfl PxOz, #∞^Œ∞~°∞`À #∞^Œ∞ifl, =Ú‰õΩ¯`À =Ú‰õΩ¯h J^è~Œ åÅ`À
J^è~Œ åefl, K≥OÑ¨Å`À K≥OÑ¨#∞ Jkq∞ LOK«_®xfl ''ÖÏÖÏ\˜HOõ —— JO\Ï~°∞.
W) JÉÏƒ~Ú J=∂‡~ÚH˜ QÍx, J=∂‡~Ú JÉÏƒ~ÚH˜ QÍh áê^•Å∞, #_»∞=Ú,
Éè∞í *ÏÅ∞ WÖÏO\˜ „áêO`åefl KÕ`∞« Ö’Î QÆ\ Qì˜ Í Jkq∞ Ñ≤ãH≤ #˜ @∞¡ K≥Ü∞« º_»O‰õÄ_®
XHõ q^è"Œ ∞≥ #ÿ H“yeO`Õ ! D ã¨Ê~å≈ ã¨∞YO ‰õÄ_® XHõ q^è"Œ ∞≥ #ÿ L`Õ*Î Ïxfl
HõeOæ KÕ^Õ HÍ|\˜ì Wk‰õÄ_® H“yeO`«Ö’¡ XHõ~H° "õ ∞Õ #x =∞iH˘O^Œ~∞° âß¢ã"Î¨ `Õ ÅÎ«
Jaè„áêÜ«∞OQÍ K≥áêÎ_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞. TiˆH HÍà◊√§ Ñ≤ã¨Hõ_»O ‰õÄ_®
H“yeO`Õ..... J#_®xfl "å`åûºÜ«∞#∞_»∞‰õÄ_® QÆ\ Qì˜ Í JOwHõiOK«Ö^Ë ∞Œ . HÍh,
`«#‰õΩ ã¨∞=ÚYOQÍ KÕã∞¨ HÀ=_»O HÀãÖ, QÆkÖ’ <åÅ∞QÆ∞ QÀ_»Å =∞^èºŒ HÍà◊√§
Ñ¨@∞ì‰õΩ<åfl, WOˆHO Ñ¨@∞ì‰õΩ<åfl..... Jhfl L`ÕÎ*Ïxfl HõeæOKÕO^Œ∞HÀãÖ
L^ÕtÌ Oz#"Õ QÆ^•.....
D PeOQÆ<åÅ∞ ''WÖÏ LO\Ï~Ú—— Jx K≥Ñ¨ÙÎO>Ë<Õ WO`« L`ÕÎ[Hõ~°OQÍ
=ÙO\ÏÜÕ∞..... WOHõ "å\˜x PK«iOz# `«~åfi`« ~°uHÍ~°ºO HÀãÖ ZO`«|Å"≥∞ÿ#
HÀiHõ Ñ¨Ù_»∞`«∞O^À "Õ̂~K≥áêÊÖÏ.....? J#_»∞QÆ∞`å_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
W=hfl U^À L^•Ç¨Ï~°}H˜ K≥Ñ≤Ê# H˘xfl JOâßÅ∞ =∂„`«"Õ∞. WOHÍ J<ÕHõ
~°HÍÅ∞QÍ =∞#∞+¨μÅ∞ H“yeOK«∞HÀ=K«∞Û. Z=i ã¨∞YO "åik. Z=i+¨ìO "åik.
ãÖÜ≥∂QÍxH˜ „áÈ`åûÇ¨ÏHõ~O° QÍ =ÙO_Õ ™ê^è<Œ åxfl ''PeOQÆ#O—— JO\Ï~°O`Õ.
WOHÍ q∞ye#=hfl WHõ¯_» ZO^Œ∞‰õΩ K≥ÑÊ¨ _»OÖË^<Œ Õ „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ ["å|∞ K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞ : ''=∞x+≤Ö’ =Ù#fl `≥eÜ«∞HõáÈ=_»O, J*Ï˝#O, =∞O^Œ=∞u `«#O
WÖÏO\˜ "å\˜x =keOz K«∞~°∞‰õΩQÍ `«Ü∂« ~°∞K≥Ü∞« º_®xˆH QÍx, ~°u q+¨Ü∞« OÖ’H˜
„Ñ¨"tÕ Oz# `«~åfi`« D LÑ¨^âÕ ßÅ∞, D âß¢ãÎ¨ q^è•<åÅ∞ Ug J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . JO^Œ∞‰õΩ
LÑ¨„Hõ=∞O áê\ÕK«=Åã≤# J=ã¨~"° ∞Õ LO_»^∞Œ –——
=Ú^Œ∞ÌÅ∞ =ÚO^• ? H“yeO`«Å∞ =ÚO^• ?

'~°ÇÏ¨ ã¨º ™ê÷=~°OÖ’H˜ KÕi# `«~åfi`« JÉÏƒ~Ú J=∂‡~Ú XHõi<˘Hõ~∞° H“yeOK«∞
H˘O\Ï~°∞. yÅ∞¡H˘O\Ï~°∞. H˘~°∞‰õΩ¯O\Ï~°∞. g\˜Ö’ Uk =ÚO^Œ∞ K≥Ü«∂ºe.....?
HÍ=∞âß¢ãÎ̈OÖ’ Uk =ÚO^Œ∞ K≥Ü«∂ºÅx K≥áêÊ_»∞.....? Jx "≥`«Hõ_»O Jq"Õ‰õΩÅ∞
=∂„`«"Õ∞ KÕ™êÎ~°∞. HÍ=∞âß¢ã¨ÎO ZÑ¨C_»∂ WÖÏ Ñ¶¨ÖÏ<å Ñ¨x =ÚO^Œ∞K≥~Úº, Wxfl
k 43 k
xq∞ëêÅ Wxfl ÃãHõ#∞¡ K≥~Úº..... WÖÏO\˜ K«K∞« Ûã¨ÅÇ¨Å∞ K≥ÑÊ¨ ^Œ∞..... ''~°u—— J<Õk
XHõ ~åQÆÜ∂≥ QÆO. J#∞~åQÆO =∞iO`«QÍ =$kú á⁄O^Œ_®xH˜ W=hfl LÑ¨Hiõ OKÕ ™ê^è<Œ åÅ∞.
J=HÍâ◊O JOk# `«~åfi`« WO^Œ∞Ö’ Ñ¶Ö¨ Ï<åk =ÚO^Œ∞, Ñ¶Ö¨ Ï<åk `«~åfi`« J<Õ „Hõ=∂xfl
áê\ÕK«QÅÆ ~å Z=Ô~<· å.....? Jx „Ñ¨tflã¨∞<Î åfl_»∞ =∞Ç¨Ïi¬ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
L`Õ*Î Ïxfl Z‰õΩ¯= ¿ãÑ¨Ù H˘#™êyOKÕ LáêÜ«∂Å∞

KåÖÏ =∞Ok ^ŒOÑ¨`«∞efl =∞#ã¨∞Ö’ ^•K«∞HÀ‰õΩO_® x[O K≥Ñ¨Ê=∞x
J_çyK«∂_»O_ô..... U^À TÇ¨ÏÖ’¡<À, PÖ’K«#Ö’¡<À L`Õ*Î Ïxfl `≥K∞« ÛH˘O\Ï~°∞. ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ
=O@QÆkÖ’ Ñ¨#∞Å∞ =Úyã≤ Ñ¨_H» Qõ kÆ Ö’H˜ =KÕÛ ã¨=∞Ü«∞O =~°‰Äõ QÍx, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
=$uÎ "åºáê~åÅ∞ Ñ¨ÓiÎKãÕ ∞¨ H˘x WO\˜H˜ uiy =KÕÛ=~°‰Äõ QÍx P L`Õ[Î O xÅ|_ç
=ÙO>Ë, P Ñ¨Ó@ ''~°u—— [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ÖËHáõ È`Õ, K≥~˘Hõ"Ñ·≥ Ó¨ uiy Ñ¨_∞» H˘O\Ï~°∞.
XHõ"àÕ ◊ Ñ¨_H» Qõ kÆ Ö’H˜ KÕ~åHõ L`Õ[Î O HõeOæ ^Õ J#∞HÀO_ç..... <Õ~∞° QÍ ~°uH˜ `«ÅÑ¨__» "» ∞Õ
^èºÕ Ü«∞OQÍ ÃÑ@∞ìH˘O\Ï~°∞. D ~°u ã¨∞MÏxfl WÖÏ ~Ô O_»∞=¸_»∞ xq∞ëêÖ’¡ =ÚyOz
=∞m§ K≥~À"≥·Ñ¨Ó uiy Ñ¨_»∞H˘O\Ï~°∞. Z‰õΩ¯==∞Ok á⁄O^Œ∞`«∞#fl ãÖ™ê~° ã¨∞YO
W^Õ.
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞ ''ãÖ„Ñ¨Ü∂≥ QÆO—— J<Õ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ Ñ¨^•xfl LÑ¨Ü∂≥ yOKå_»∞
WHõ¯_Õ.
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç eOQÍxfl ¢ãÎ‘ Ü≥∂xÖ’ KÕ~Û° _®xfl ãÖÜ≥∂QÆO JO\Ï~°∞. Wk ~Ô O_»∞
xq∞ëêÅÖ’Ñ¨Ù =Úy¿ã ~°uHÍ~°ºO. JO`Õ. HÍh, D Öˇ·OyHÀ`ÕÎ[O HõhãÖ Ô~O_»∞
k 44 k
QÆO@Öˇ<· å xÅÉˇ@∞ìH˘O@∂ P#OkK«=∞O@∞Ok âß¢ãOÎ¨ . Jn ''ãÖ„Ñ¨Ü∂≥ QÆO—— JO>Ë!

D ãÖ„Ñ¨Ü∂≥ QÆO ã≤kOú K«_®xH˜ H“yeO`«Å∞, =Ú^Œ∞ÅÌ ∞, yK«∞ÛHÀ=_®Å∞, H˘~°∞HÀ¯=_®Å∞,
z#flz#fl ^≥|ƒÅ∞ H˘@∞ìHÀ=_®Å∞ WÖÏO\˜ LáêÜ«∂efl áê\˜ã¨∂Î P#OkOK«
QÆey#O`«¿ãÑ¨Ù ÖˇO· yHÀ`«ÊuÎÖ’ P#OkOz, JÑ¨C_»∞, z=iÖ’ ~°uH˜ `«ÅÑ¨_`ç Õ Jk
ãÖ„Ñ¨Ü∂≥ QÆO J=Ù`«∞Ok. W"Õg ÖË‰Ωõ O_® <Õ~∞° QÍ ~°uH˜ `«ÅÑ¨_`ç Õ Jk =\˜ì ãÖÜ≥∂QÆ"∞Õ
J=Ù`«∞Ok. QÆO@ÅH˘nÌ ~°ux H˘#™êyOKÕO^Œ∞‰õΩ Wq LáêÜ«∂Å#fl=∂@! g\˜x D
^Œ$+≤`ì À<Õ K«^=Œ O_ç. D ^Œ$+≤`ì À<Õ PK«iOK«O_ç.
=Ú^•Ì_Õ Ñ¨^Œú`«∞Å∞
1) ãÖÜ≥∂QÆO [iyáÈ~Ú# `«~åfi`« =Ú^•Ì_<ç å „Ñ¨Ü∂≥ [#O Uq∂ LO_»^∞Œ .
W^ŒO`å =ÚO^Œ∞QÍ [~°QÍe. ~°u =Úy¿ã=~°‰Äõ [~°∞QÆ∞`«∂<Õ =ÙO_®e.
2) Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù ~°ux H˘#™êyOKåÅ#∞‰õΩ#fl =º‰õΩÅÎ ∞ `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® =Ú^Œ∞ÅÌ `À<Õ

`«=∞ HÍ~åºxfl „áê~°Oaè™êÎ~∞° .
3) ~°uÖ’ `«fi~°QÍ =Úyã≤áÈÜÕ∞ =∞O^Œ"QÕ ∞Æ Å∞, =∞^èºŒ =∞"ÕQ∞Æ Å∂ Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù `«=∞
ÉèÏQÆ™êfiq∞H˜ ã¨∞MÏxfl ÑÖKåÅx HÀ~°∞‰õΩ<Õ@¡~Ú`Õ, <Õ~°∞QÍ ãÖÜ≥∂QÍxH˜
`«ÅÑ¨_‰» Ωõ O_® =Ú^Œ∞ÅÌ `À „áê~°OaèOz =ÚiáêÅhfl „Ñ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° .
4) `˘O^Œ~Ñ° _¨ ‰» Ωõ O_®, J=∂‡~Ú JÉÏƒ~ÚH˜ J#∞‰õÄÅ∞~åÅ∞QÍ J~Ú# `«~åfi`«,
Wk HÍ"åÖÏ..... Jk HÍ"åÖÏ..... Jx J_çy XÑ≤Êã¨∂Î =Ú^Œ∞eÌ fl H˘#™êy™êÎ~∞° .
k 45 k
5) ~°u HÍ~°ºOÖ’ "≥Ú^ŒÅ∞ ''J#∞~åQÆO—— `«‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok. JO>Ë `«‰õΩ¯=

L`Õ[Î O =ÙO@∞O^Œ#fl=∂@. JÖÏO@Ñ¨C_»∞ =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ D J#∞~åQÍxfl Z‰õΩ¯=
KÕÜ∞« _®xH˜ ÉÏQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú.
6) "≥Ú`«OÎ ~°u HÍ~°ºO =∞^èºŒ ^ŒâÖ◊ ’ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ "≥∞=ÿ ∞~°z# ^ŒâÖ◊ ’ "≥∞Hÿ Oõ QÍ
LO\Ï~°∞. JÖÏO@Ñ¨C_»∞ =Ú^Œ∞ÌÅ∞, QÀ\˜QÍ@∞¡, ÑÖ\˜QÍ@∞¡..... W=hfl D ^Œâ◊Ö’
QÆ∞~°∞Î‰õΩ~åHõáÈ=K«∞Û. JO^Œ∞Hõx, "≥Ú^Œ\’¡<Õ g\˜x „Ñ¨Ü∂≥ yOK«_O» =∞Ozk.
7) ''ã‘`¯« $`«O—— JO>Ë, L`Õ*Î Ïxfl J}∞K«∞HÀÖËHõ |∞ã¨H˘\ì̃#@∞¡K¿Õ ã â◊|OÌ (HISS-
ING SOUND). D â◊|O Ì KÕÜ∞« _»O J=`«e =ºH˜ÖÎ ’ ‰õÄ_® L`Õ*Î Ïxfl HõeOæ KÕkQÍ
=ÙO@∞Ok. n<Õfl =∞}˜‰Äõ l`«O JO\Ï~°∞.
8) J=∂‡~ÚH˜ ~°u Ñï*Ï˝#O, J#∞Éèí"åÅ∞ `«‰õΩ¯=QÍ =Ù#flÑ¨C_»∞, #q∞‡Oz,
J#∞#~ÚOz „Hõ=∞OQÍ XHõ¯\ÁHõ¯>Ë „Ñ¨Ü≥∂yOKåe QÍh, Jhfl XˆH™êi
„Ñ¨Ü∂≥ y¿ãÎ ÉˇkiáÈÜÕ∞ „Ñ¨=∂^ŒO LOk.
9) ~°uH˜ `«ÅÑ¨_Õ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ `«=∞ q^è•#O J=`«e =ºHÎ̃H˜ ãÖ`À+¨^•Ü«∞HõOQÍ
LO^• ÖË^• J<Õ ãÖQÆux QÆ=∞xOK«∞HÀ‰õΩO_® UHõÑH¨ OΔõ QÍ ~°ux H˘#™êy¿ãÎ
Jk ã¨∞MÏxfl á⁄O^Œ_»"Õ∞ QÍx, ã¨∞YÃÑ@ì_»O JxÑ≤OK«∞HÀ^Œ∞. WO^Œ∞=Å#
ÉèÏQÆ™êfiq∞ ÉˇkiáÈ`Õ WOHõ á⁄O^Õ ã¨∞YO‰õÄ_® Uq∂ LO_»^∞Œ .
=Ú^Œ∞ÌÅ∞ ZHõ¯_≥Hõ¯_» ÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û?
HÍ=∞âß¢ã"Î̈ `Õ ÅÎ« ∞ =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ ÃÑ@∞ìHÀ^Œy# KÀ@∞¡ K≥áêÊ~°∞. =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ ÃÑ@∞ìH˘<Õ
KÀ@∞x |\˜ì =Ú^Œ∞ÖÌ ’¡ `Õ_®Å∞ ‰õÄ_® K≥áêÊ~°∞.
''ÅÖÏ\ÏÅHõ HõáÈÅ #Ü«∞# =HõΔó ã¨Î# –
FëêªO`«~∞° ‡MË+μ¨ K«∞O|#"Õ∞—— Jx XHõ ã¨∂„`«O K≥áêÊ_»∞
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞. nx J~°O÷ `ÕeHõQÍ<Õ `≥Å∞™ÈÎOk –
1) ÅÖÏ@O ´ #∞^Œ∞~°∞
2) JÅHÍ ´ =ÚOQÆ∞~°∞Å∞
3) HõáÈÖÏ ´ K≥H˜¯e
4) #Ü«∞#ó ´ Hõ#∞Ô~Ñ¨ÊÅ∞
5) =HõΔó ´ =HõΔã¨÷ÅO
6) ã¨Î#ó ´ ã¨Î<åÅ∞
7) F+¨ªó ´ ÃÑ^•Å∞
8) JO`«~°∞‡Yó ´ <åÅ∞Hõ
k 46 k
Wq =Ú^•Ì_OÕ ^Œ∞‰õΩ Z‰õΩ¯= =∞Ok W+ì̈Ñ_¨ Õ KÀ@∞¡. D KÀ@¡Ö’ ¢ãxÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞

=Ú^•Ì_<ç å, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çfl ¢ãÎ‘ =Ú^•Ì_<ç å W^ŒiÌ H˜ L`Õ[Î Hõ~O° QÍ =ÙO@∞Ok.
D KÀ@¡Ö’ HÍ‰õΩO_®, QÆ[˚Ö’¡#∂, K«OHõÖ’¡#∂, [#<åOQÆO q∂^Œ ‰õÄ_®
=∞iH˘O^Œ ~ ° ∞ =Ú^Œ ∞ Ì Ã Ñ@∞ì H ˘O@∂ LO\Ï~° ∞ . ~åQÍO^è Œ ∞ ÖË WÖÏO\˜ KÀ@¡
=Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìH˘O\Ï~°∞ QÍh, ™ê^è•~°}OQÍ D =¸_»∞KÀ@¡ t+¨μÖì #·ˇ =º‰õΩÅÎ ∞ =Ú^•Ì_~» x° ,
"≥Ú^Œ@ K≥ÑÊ≤ # Zxq∞kKÀ@∞¡ =∂„`«"∞Õ =Ú^•Ì_^» yŒ # KÀ@¡h "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ K≥áêÊ_»∞.
=Ú^Œ∞Ì JO>Ë Uq∞\˜ ?

''=Ú^Œ∞Ì—— JO>Ë, =¸ux ãÖÑ¨Ù\©HõiOz `«# W+¨ì"≥∞ÿ# „Ñ¨^Õâ◊O q∂^Œ
=ÙOK«_O» .....—— Wk "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ # x~°fiK«#O. WÖÏ LOz H˘kÌQÍ â◊|OÌ KÕ¿ãÎ
^•xfl =Ú^Œ∞Ì JO\Ï~°∞ J<åfl_»∞. J=∂‡~Ú ã≤Q∞Æ `æ À aQÆ∞ã¨∞‰õΩ áÈ~Ú#Ñ¨C_»∞, P"≥∞Ö’
#=∞‡HÍxfl ÃÑOz, J#∞~åQÆO HõeæOK«_»OHÀãÖ JÉÏƒ~Ú `«#x Ñ¶¨ÖÏ<å KÀ@
=Ú^Œ∞ÌÃÑ@∞ìHÀ=∞x HÀ~°`å_»∞. |∞QÆæ<À, ÃÑk=∞Å<À K«∂Ñ≤Oz ''WHõ¯_»—— JO\Ï_»∞.
JO>Ë, =Ú^Œ∞Ì J<Õk J=`«e =ºHÎ̃Ö’ ÉèÜ í ∂« xfl áÈQ˘\ì̃ `«# J#∞~åQÍxfl Kå>ËO^Œ∞‰õΩ
XHõ ™ê^è#Œ OQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ÀÎOk. ~°u HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ KåÖÏ ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡ W^Õ =ÚO^Œ∞QÍ
PK«iOK«|_Õ HÍ~°ºO. XHõ q^èOŒ QÍ K≥áêÊÅO>Ë ~°u =ÚK«Û@¡hfl =Ú^Œ∞`Ì À<Õ "≥Ú^ŒÖ∫`å~Ú !!
`˘e =ÅÑ¨Ù =Ú^Œ∞ÌÅ∞

=Ú^Œ∞Ì ÃÑ@ì_®xÔH·<å, =Ú^Œ∞ÌÑ¨ÙK«∞ÛHÀ=_®xÔH·<å ÃÑk=∞ÖË =ÚYºO Hõ^•!
JO^Œ∞Hõx ÃÑk=∞ÅÃÑ#· ÃÑ>Ëì =Ú^Œ∞ÅÌ QÆ∞iOz =ÚO^Œ∞QÍ K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞ =∞Ç¨Ïi¬.
1) „HÕk ÃÑ^Œq`À<Õ Z‰õΩ¯=QÍ =ÚkÌ=fi_»O† Ñ¨ÙK«∞ÛHÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. H˘`«QÎ Í
ÃÑà◊§~Ú HÍÑ¨Ù~åxH˘zÛ# ¢ã`Î‘ À "≥Ú^Œ\ ~˜ å„u QÆ_∞» Ñ¨Ù`«∞#fl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«#ÃÑ#·
#=∞‡HÍxfl, J#∞~åQÍxfl HõeOæ K«_O» HÀãÖ KÕ¿ã "≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨Ü∞« `«flO..... „HÕk
ÃÑ^Œqx =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ=_»O JO\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
Wk ‰õÄ_® ZÖÏ [~°∞QÆ∞`«∞O^ŒO>Ë, JÉÏƒ~Ú P J=∂‡~Úx ÖÏeOz `«#
^•iH˜ `≥K∞« ÛH˘O@∂, `«# |∞QÆKæ ∂« Ñ≤Oz JHõ¯_» =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ=∞O\Ï_»∞. P
J=∂‡~Ú ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ∞» OÎ k. W`«#∞ Ñ¨^ÑÕ ^¨ Õ „|u=∂Å∞`å_»∞. H˘O`«¿ãÑ¨\ H˜ ˜ P"≥∞
"≥∞`«ÑÎ _¨ ∞» OÎ k. "≥∞`«ÑÎ _¨ ∞» `«∞Ok QÍx, WOHÍ ã≤Q∞Æ =æ ^ŒÅx ã≤u÷ Ö’ |∞QÆ‰æ Ωõ =ÚYO
PxOz =kÖËã¨∞ÎOk. =ÚYO JO>Ë ÃÑk=∞ÖË! JÖÏ PxOz =kÖËã¨∞ÎOk
HÍ|\˜ì D „Ñ¨„H˜Ü∞« x ''xq∞`«HOõ —— JO\Ï~°∞.
k 47 k
2) ''JÉËƒ KåÖË¡^Œ∞—— JO\Ï_»∞ JÉÏƒ~Ú. WOHÍ QÆ\ ˜ìQÍ HÍ"åÅx =∞m§

|u=∂Å∞H˘O\Ï_»∞. JÑ¨C_»∞ J=∂‡~Ú =∞iO`« ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ,ç [O‰õΩ`«∂, =Ú^Œ∞Ì
JO>Ë `«# Wëêìxfl „Ñ¨H\õ ã˜ ∂¨ <Î Õ J`«xfl x~°"åiã¨∂<Î Õ HÍ¿ãÑ¨Ù Éˇ@∞ìKãÕ ,≤ =ÚMÏxfl
J`«x |∞QÆqæ ∂^Œ Pxã¨∞OÎ k. PxOz HÕk ÃÑ^Œqx =∂„`«O H˘kÌQÍ Hõkeã¨∞OÎ k.
ÃÑ· ÃÑ^Œqx HõkeOK«_®xH˜ L`åûÇ¨ÏO K«∂Ñ≤OK«^∞Œ . nxfl ''ã¨∞Êùi`«HOõ —— JO\Ï~°∞.
3) ã≤Q∞Æ æ Ñ¨ÓiÎQÍ =^ŒÅHõ áÈ=_»O =Å# K˘~°=KÕã≤ <Õ~∞° QÍ =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ>Ëì ™êÇ¨ÏãÖ
K≥Ü∞« ºÖËHáõ È=K«∞Û. JO^Œ∞Hõx WO`«É@ ˇ ∞ì J=ã¨~O° J=Ù`«∂ =ÙO@∞Ok. W`«#∞
|u=∂Å∞`«∂<Õ =ÙO\Ï_»∞. ZÑ¨Ê\˜HÀ =∞iO`« K˘~°= „Ñ¨îŒ ≈OK«QÅÆ ∞QÆ∞`«∞Ok.
=ÚO^Œ∞ `«#Hõà√◊ ¡ =¸ã¨∞H˘O@∞Ok. `«~åfi`« J`«x ~Ô O_»∞ Hõà√◊ § =¸¿ãã¨∞OÎ k.
J`«x HÕk ÃÑ^Œqx `«# ÃÑ^Œq`À `åH˜, H˘kÌQÍ HõkeOz, <åÅ∞Hõ`À
~åÑ≤_Kç ãÕ ∞¨ OÎ k. Jn Ñ¶∞¨ \ì̃`#« O J<Õ =Ú^Œ∞.Ì
`˘e=ÅÑ¨Ù =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ Wq! z~°HÍÅO QÆ∞~°∞OÎ _çáÈÜÕ∞ fÑ≤Q∞Æ ~°∞ÅÎ ∞.
ã‘xÜ«∞~ü „¿Ñq∞‰õΩÅ =Ú^Œ∞ÌÅ∞

~°uÖ’ J#∞Éè=í O á⁄Ok# `«~åfi`« =Ú^Œ∞ÖÌ Ï@Ö’ ‰õÄ_® Ñï}u HõxÊã¨∞OÎ k.
Jq `˘e=Ú^Œ∞ÖÌ Ï¡QÍ ™êQÆf`« =º=Ç¨~°OQÍ =ÙO_»=Ù. JO^Œ∞Hõx "å\˜Q∞Æ iOz q_çQÍ
XHõ ã¨∂„`«OÖ’ K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
~°u J#∞Éè=í O ÉÏQÍ L#fl J=∂‡~ÚÅ∞
KÕ¿ã K«∞O|<åÅ∞ WÖÏ LO\Ï~Ú–
1) JÉÏƒ~ÚH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ ‰õÄ~˘Ûx J`«x
„HÕk ÃÑ^Œqx `«# <À\˜`À „QÆÇÏ≤ ã¨∞OÎ k
J=∂‡~Ú. nxfl ''kã¨=∞ K«∞O|#O——
J<åfl_»∞.
2) `«# ÃÑ^•Å#∞ ÉÏQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩKåz,
JÉÏƒ~Ú ÃÑ^•Å#∞ zQÆ∞~°O\Ï Ñ¨ÓiÎQÍ
„QÆÇ≤ÏOK«_®xfl ''u~°ºH± K«∞O|#O—— Jx
Ñ≤eKå_»∞.
3) JÉÏƒ~Ú QÆ_®¤hfl, `«ÅHÍ~Úh Ô~O_»∞
KÕ`∞« Ö’Î\ © QÆ\Qì˜ Í Ñ¨@∞ìH˘x, `«# ÃÑ^Œ=ÙÅ∞
Hõ k eã¨ ∂ Î ÃÑ>Ë ì QÍ_è » " ≥ ∞ ÿ # =Ú^Œ ∞ Ì x
''L¢^•…O`«HOõ —— J<åfl_»∞.
k 48 k
4) J=∂‡~Ú, JÉÏƒ~Ú XHõi ÃÑ^•Å∞ XHõ~°∞ Ñ¨@∞ìH˘x #q∞ÖËã¨∞H˘#fl@∞¡

=Ú^•Ì_∞» HÀ=_»O ''J=Ñ‘_`ç H« Oõ —— J<Õ =Ú^Œ∞.Ì =∞#"åà◊√§ nxx WOw¡+μ¨ =Ú^Œ∞Ì
JO@∂O\Ï~°∞. WOw¡+μ¨ ã≤x=∂Ö’¡ WÖÏO\˜ =Ú^Œ∞xÌ xã¨ûOHÀK«OQÍ K«∂Ñ≤ã∂¨ Î
LO\Ï~°∞ HÍ|\˜ì JÖÏ JO\Ï~°∞. JO`ÕQÍx, JÖÏO\˜ =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ `≥Å∞QÆ∞"åà◊§‰õΩ
`≥eÜ«∞=Ù JxQÍh, JO`« ã¨~ã° O¨ =∞#‰õΩ ÖË^xŒ QÍh J~°O÷ HÍ^Œ∞.
D J=Ñ‘_`ç O« J<Õ WOw¡+μ¨ =Ú^Œ∞Ì =¸_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ =ÙO@∞Ok.
Z) ÃÑk=∞Å`À =∂„`«"∞Õ =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ=_»O. nxfl â◊√^ŒÑú _‘ `ç H« Oõ J<åfl~°∞.
a) <åÅ∞Hõx LÑ¨Ü∂≥ yOz ‰õÄ_® =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ=_»O. nxfl K«∂+¨}O Jh,
J^è~Œ á° ê#O Jh Ñ≤Å∞™êÎ~∞° .
ã≤) `«# ~Ô O_»∞ "Õà`¡◊ À JÉÏƒ~Ú ÃÑk=∞efl Ñ¨@∞ìH˘x Ñ¨à√◊ §`«QÅÆ ‰õΩO_® ÃÑ^Œ=ÙÅ`À
=∂„`«"Õ∞ „QÆÇ≤ÏOz WKÕÛ =Ú^Œ∞Ì‰õÄ_® ''J=Ñ‘_ç`«O——Ö’ =∞~À ÉèÏQÆOQÍ
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞.
J=∂‡~Ú, JÉÏƒ~Ú XHõi ÃÑ^Œqx WOH˘Hõ~∞° „QÆÇÏ≤ OK«_O» HÀãÖ P W^Œ~Ì ∂°
ÃÑ#QÆ∞ÖÏ_®~°#∞HÀO_ç..... ZO`« ~°OAQÍ LO@∞On..... P J#∞Éè=í O! Z=~°∞ ÃÑk=∞efl
`«#ÃÑk=∞Å`À Ñ¨@∞ìHÀQÆÅ∞QÆ∞`å~À "åà◊√§ P ÑÖ^≥OÖ’ QÔ ez#@∞¡.
=∞QÆ"å_»∞ |ÅOQÍ=ÙO\Ï_»∞ HÍ|\˜,ì ã¨ÇÏ¨ [OQÍ<Õ D ÑÖ^≥OÖ’ JÉÏƒ~ÚÖË
Ô Q ez =ÚO^Œ ∞ =Ú^Œ ∞ Ì Ã Ñ>Ë ì Ü « ∞ QÆ Å ∞QÆ ∞ `å~° ∞ . JÖÏHÍ‰õ Ω O_®, J=∂‡~Ú
QÔ ezO^Œ#∞HÀO_ç..... U^À „\˜‰Ωõ ¯KÕã≤ QÔ ezO^Œ#fl>Ë.ì .... JO^Œ∞Hõx, J=∂‡~Ú QÔ ez
WzÛ# =Ú^Œ∞xÌ ''HõÑ@ ¨ O—— J<åfl_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
D áÈ\©x WÖÏ ZO`«¿ãÑ¨Ù H˘#™êyOK«QÆey`Õ P#O^•xfl JO`«¿ãÑ¨Ù
J=^è∞Œ Å∞^•\˜ JO^Œ∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. Wn â◊$OQÍ~°O JO>Ë ! L`Õ[Î O HõÅQÆQÍ<Õ <Õ~∞° QÍ
~°uH˜ `«ÅÑ¨_ç ~Ô O_»∞ xq∞ëêÅ∞ ‰õÄ_® ã¨∞MÏxfl á⁄O^Œx q^è•<åxfl J#∞ãïOKÕ"å~°∞
Ãã‰õ Ω û#∞ =∂„`« " Õ ∞ J#∞Éè í q ã¨ ∞ Î < åfl~° ∞ QÍx Jã¨ Ö ˇ · # â◊ $ OQÍ~° =∂^è Œ ∞ ~åºxfl
á⁄O^ŒÖHË áõ È`«∞<åfl~°O\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞. D â◊$OQÍ~° KÕ+eì̈ fl WÖÏ P#OkOK«
=Åã≤OkQÍ „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∞<Î åfl_»∞.
KåÖÏ¿ãÑ¨Ù ~°ux H˘#™êyOKåÅ<Õ L`åûÇ¨ÏO =Ù#fl"å~°∞ =∂„`«"∞Õ =Ú^Œ∞ÅÌ ÑÖ^≥O
"≥Ü∞« ºQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞QÍx, =∞O^Œ"QÕ ∞Æ Å∂, =∞^èºŒ "ÕQ∞Æ Å∂ D ÑÖ^≥O "≥Ü∞« ºÖË~h° , "åà◊H¡ Oõ `«
L`åûÇ¨ÏO =ÙO_»^hŒ ''K«O_»"QÕ Ü Æ ∂≥ ~ˆ = `«fiëêO „Ñ¨Ü∂≥ QÆó—— JO\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
k 49 k
''=Ú^Œ∞Ì‰õΩ „HÕkÃÑ^Œ"Õ ~°∞z—— !

=Ú^•Ì_»\ÏxH˜ „HÕk ÃÑ^Œ"Õ J#∞‰õÄÅOQÍ =ÙO@∞Ok. ÃÑ· ÃÑ^Œq =Ú‰õΩ¯
~°O„^è•Å‰õΩ ^ŒQ~æÆ Q° Í =ÙO_»@O, ÃÑ· ^Œ=_» ^ŒO`åÅ∞ á⁄_»∞QÍæ LO_»@O HÍ~°}OQÍ
„HÕk ÃÑ^Œq =Ú^Œ∞‰Ì Ωõ =ÚK«Û@QÍ LO@∞O^ŒO\Ï_»∞ =∞Ç¨Ïi¬.
J=∂‡~Ú `«# „HÕk ÃÑ^Œqx „QÆÇÏ≤ OKåÅx „Ñ¨Ü∞« uflã¨∞#Î flÑ¨C_»∞ JÉÏƒ~Ú
P"≥∞ ÃÑ· ÃÑ^Œqx „QÆÇÏ≤ OK«_®xH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOK«_O» =Ú^Œ∞ÅÌ ÑÖ^≥OÖ’ =∞~À HÀ}O !
nxfl ''L`«~Î ° K«∞O|#O—— J<åfl_»∞. JO>Ë ÃÑ· ÃÑ^Œq`À J^è~Œ á° ê#O K≥Ü∞« º_»O Jx !
HÍh, „HÕk ÃÑ^Œq ‰õΩ#flO`« ~°∞z ÃÑ· ÃÑ^ŒqH˜ =ÙO_»^∞Œ J<Õk "å`åû ºÜ«∞#∞Å"åi
Jaè=∞`«O ! =∞QÍ_ç q∂™êÅ∞ J_˘¤ã∂¨ OÎ >Ë, U P_»k=∂„`«O ÃÑ· ÃÑ^Œq`À J^è~Œ á° ê#O
K≥Ü«∞ºQÆÅ∞QÆ∞`«∞On.....?
Ô~O_»∞ ÃÑ^•Å`À XˆH™êi J^èŒ~°áê#O

q∂™êÅ∞ f¿ãã≤# =∞QÍ_ç`À J^è~Œ á° ê#O ã¨∞Å∞=ÙQÍ LO@∞Ok. WHõ¯_À K«H¯õ x
''=Ú^Œ∞Ì Ñ¨ûúŒ —— K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞. Jk, ~Ô O_»∞ ÃÑ^Œ=Ùefl =Ú_çz XHõ~∞° "Õ~˘Hõi <À\˜Ö’ÑëH˜
`«# ÃÑ^•Å#∞ ^Œ∂iÛ K«∞OaOK«_»O – WÖÏ K«∞O|#O KÕ¿ãÑ¨C_»∞ K«Ñ¨C_»∞KÕ¿ãÎ<Õ
~°∞zQÍ LO@∞Ok. ZO^Œ∞HõO>Ë `«# <À\˜Ö’Ñ¨Å =Ù#fl ÃÑ^•efl K«ÑÊ¨ iOKåe Hõ^•!
~Ô O_»∞ ÃÑ^Œ=Ùefl =Ú_çz XˆH™êi K«∞Oa™êÎ~∞° HÍ|\ì̃ nxfl ''ãÖÑ¨Ù@HõO—— J<Õ
=Ú^Œ∞QÌ Í K≥áêÊ_»∞.
q∂™êÅ∞ ÖË x =∞QÍ_ç H ˜ ã¨ O Ñ¨ Ù \˜ H õ O =Ú^Œ ∞ Ì W=fiQÆ Å ∞QÆ ∞ `ÀOk ¢ã‘ Î .
q∂™êÅ∞#fl"å_»∞ D ãÖÑ¨Ù\˜HÍxfl W=fiQÆÅ∞QÆ∞`å_»∞ QÍx á⁄O^ŒÖ_Ë #» fl=∂@!
D Ô~O_»∞ ÃÑk=∞Å`À KÕ¿ã J^èŒ~°áê#OÖ’ =∞iO`« QÍ_è»`« HÀãÖ WOHÀ
„Ñ¨„H˜Ü∞« x ‰õÄ_® K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞. K«^=Œ O_ç –
''ãÖÑ¨Ù\˜HOõ =Ú^Œ∞—Ì — HÀãÖ J=∂‡~Ú JÉÏƒ~ÚÅÖ’ Z=i ÃÑk=∞Å∞ ~Ô O_À
"åà◊§ <À\’¡ =ÙO\ÏÜ≥∂ "åà◊√§ `«=∞ <åÅ∞Hõ`À `«=∞ <À\˜Ö’Ñ¨Å∞#fl ÃÑ^•efl `åHÍe.
Jn D =Ú^Œ∞‰Ì Ωõ x["≥∞#ÿ „Ñüã¨ÊO^Œ#. nxfl ''JO`«~∞° ‡Y K«∞O|#O—— J<åfl~°∞.
<åÅ∞HõÅ`À ''Ü«Ú^ŒúO – =Ú^Œ∞Ì——

J=∂‡~Ú, JÉÏƒ~Ú `«=∞ <åÅ∞Hõefl á⁄_»∞QÍæ QÍx, á⁄\˜Qì Í QÍx Kåz
~åÑ≤_Kç Ü Õ ∞« _®xfl ''lÇ¨fi Ü«Ú^ŒOú —— Jx =Ú^Œ∞QÌ Í ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞. JO>Ë <åÅ∞HõÅ`À
''Ü«Ú^ŒOú —— =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ=_»O Jx!
k 50 k
Ü«Ú^ŒOú JO>Ë, Z=~À XHõ~∞° QÔ eKÕO`«=~°‰Äõ áÈ\© [~°QÍeûO^Õ Hõ^•.....!

ÃÑk=∞efl =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ=_»O`À "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\ì̃, J^è~Œ á° ê#O ^•HÍ=zÛ <åÅ∞HõÅ`À
<˘‰õΩ¯‰õΩO@∂ D áÈ\©x ZO`«¿ãÃÑ<· å H˘#™êyã¨∂Î P#OkOK«=K«∞Û.
P#OkOK«_O» HÀã¨"∞Õ QÆ^• D âß¢ãOÎ¨ JO`å! P#O^•xfl Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù á⁄O^Œ_O»
ZÖÏ..... J<Õk WHõ¯_» =ÚYºq+¨Ü∞« O. nxH˜ JO`«‰Ωõ q∞Oz# „Ñ¨Ü∂≥ [#O Uq∂ÖË^∞Œ .
â◊$OQÍ~åxH˜ `«ÅÑ¨_ç# ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ D HÍ~åºxfl =¸_»∞ xq∞ëêÅ =ÚK«Û@QÍ
HÍ‰õΩO_® HõhãÖ =¸_»∞ QÆO@Öˇ<· å á⁄O^ŒQeÆ y`Õ<Õ P ã¨∞MÏxH˜ ~°=∞º`« LO@∞Ok.
=Ú^Œ∞ÌÖ’¡ Z<≥fl<Àfl ~°HÍÅ∞

1) =Ú^Œ ∞ Ì Ö ’¡ WOHÍ J<Õ H õ ~° H ÍÅ∞<åfl~Ú. ¢ã‘ Î QÍx, Ñ¨ Ù ~° ∞ +¨ μ _» ∞ QÍx,
x„^ŒáÈ~Ú#Ñ¨C_»∞ P =ºH˜ÃÎ Ñ#· `«# „¿Ñ=∞H˘nÌ =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ìHÀ=_®xfl ~åQÆnÑ¨#O
JO\Ï~°∞.
2) =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀQÍ<Õ P =ºHÎ̃H˜ "≥∞Å‰õΩ= =zÛO^Œ#∞HÀO_ç – "≥∞Å‰õΩ=~åQÍ<Õ
=∞m§ =Ú^Œ∞ÖÌ Ï@ „áê~°Oaè¿ãÎ Jk ™êO„Ñ¨Ü∂≥ yHõO J=Ù`«∞Ok.
3) U^À Ñ¨x=uÎ_çÖ’ nHõΔQÍ =Úxy L#flÑ¨C_»∞, P =ºH˜Î ^è•ºã¨x `«# "≥·Ñ¨Ù
=∞~°ÅÛ_®xH˜ QÀ=ÚQÍ ÃÑ>Ëì =Ú^Œ∞xÌ K«e`«HOõ JO\Ï~°∞ – WOHõ, Jk KåeOz
W@∞ ~°=∞‡x Ñ≤Å∞Ñ¨Ù Wk !
k 51 k
4) J~°~ú å„uÑ¨Ó@ ZÑ¨C_À P ~Ú^ŒiÌ Ö’ Z=~À XHõiH˜ "≥∞Å∞‰õΩ= =zÛ ~Ô O_À

=ºH˜Îx P„Hõq∞OK«∞H˘x =Ú^Œ∞ÌÅ`À =ÚOK≥`«Î_®xfl „áêuÉ’kèHõO J<åfl_»∞.
"≥∞Å‰õΩ= =KÕÛÖ’¿Ñ ÃÑ@ì^ÅŒ z# =Ú^Œ∞ÅÌ hfl ÃÑ>ËÜ ì ∞« _»O J#fl =∂@.
5) H˘O`«=∞Ok P_»"åà◊√§ `«#q∂^Œ `«# Éè~í ‰Î° Ωõ ZO`« „¿Ñ=∞ =ÙO^À `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O
HÀãÖ ^˘OQÆx„^Œ #\˜ã∂¨ Î =ÙO\Ï~°∞. Jk QÆ=∞xOz D =Ú^Œ∞ÅÌ =~å¬xfl
‰õΩiÑ≤OK« QÆey#"å_»∞ Éè~í Î° JxÑ≤OK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å_»∞ – ÉèÏ~°º „¿Ñ=∞#∞ á⁄Ok!!
6) WOHÍ Q˘Ñ¨ÊQÍ `«# „¿Ñ=∞#∞ „Ñ¨H\õ O˜ K«∞HÀ=_®xH˜ =∞~À ~°HOõ =Ú^Œ∞Ì =ÙOk.
J=∂‡~Ú ‰õÄ~˘Ûx QÍx, xÅ|_ç QÍx L#flÑ¨C_»∞ QÀ_»q∂^Œ Ñ¨_∞» #Î fl P"≥∞
h_»x QÍh, J^ŒOÌ Ö’ HõxÑ≤OKÕ P"≥∞ „ÑüaOÉÏxfl QÍh =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ=_»O
WOHÀ >ˇHfl˜ H±. nxfl ''KèåÜ«∂ K«∞O|#O—— JO\Ï~°∞.
7) Ñ¨H¯õ # L#fl U K«O\˜ÑÅ≤ <¡ À, áêáê~Ú ÉÁ=∞‡<À Z`«∞HÎ ˘x P"≥∞ =OHõ K«∂ã¨∂Î
=Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ=_»O..... D =Ú^Œ∞Ì hˆH#<Õ ãÖHˆ `åxfl P"≥∞H˜ W=fi_»O.....
W^ŒO`å F ã¨~å^• =Ú^Œ∞ÖÌ Ï@. nxfl ''™êO„HÍOuHõ K«∞O|#O—— J<åfl_»∞.
=∂@Å∞ HõÅ∞Ñ¨Ù HÀ"åÅO>Ë WÖÏO\˜ „_®=∂Å∞ J=ã¨~O° J=Ù`«∞O\Ï~Ú.
8) J=HÍâ◊O ^˘iH˜`,Õ ~°ÇÏ¨ ã¨ºOQÍ, U ã≤x=∂ Ç¨Ö’¡<À, q∂\ÕQ∑ Ç¨Ö’¡<À P"≥∞
KÕux fã¨∞H˘x =Ú^•Ì__» O» JOQÆ∞m K«∞O|#O. `«# KÕu<Õ =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ìH˘x
P"≥∞H˜ K«∂Ñ≤OK«_O» ‰õÄ_® WÖÏO\˜^!Õ
yK«∞ÛHÀ=_»=¸ XHõ â◊$OQÍ~°"Õ∞ !

HÀÑÖ =zÛ# =ºH˜Î ye¡`Õ Xà◊√§ =∞O>ˇuáÎ È`«∞Ok =∞#H˜. HÍx, W+Öì Hõe#æ Ñ¨C_»∞
W+¨ì"≥∞ÿ# =ºH˜Î ye¡`Õ J#∞~åQÆO =~°^ŒÖˇ`«∞Î`«∞Ok. ''~åQÆ=$^Òú ãÖÑ¶¨∞~å¬`«‡HõO
#YqÖËY#O—— J<åfl_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞. JO>Ë, QÀà◊§#∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz KÕ¿ã ãÖÑ¶∞¨ ~°¬}
J#∞~åQÆ=$kúH˜ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» OÎ ^Œx J~°O÷ . QÀà◊§ ~°‰Ωõ ¯Å∞ q_çQÍ =Ù#flÑ¨C_»∞ KÕ¿ãÎ
=∞O@Ñ¨Ù_»`å~Ú. HÍx ~°uã¨Ü«∞=∞OÖ’ KÕã≤#Ñ¨C_»∞ KåÖÏ Ç¨~ÚQÍ JxÊ™êÎ~Ú.
JO^Œ∞Hõx L`Õ*Î Ïxfl ~Ô K«ÛQ˘@ì_®xH˜ ''QÀ\˜ ~°‰Ωõ ¯Å∞—— ÉÏQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú. g\˜x
#YHõ`Δ åÅO\Ï~°∞. J#∞~åQÆO ÉÏQÍ Hõe#æ `«~åfi`« JO>Ë ~°u HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ ÉÏQÍ
TÑ¨Ù=zÛ#Ñ¨C_»∞ QÀ\˜~‰° Ωõ ¯Å∞ =∞Oz L`Õ[Î Hõ~O° QÍ LO\Ï~Ú. yK«∞ÛHÀ=_»=¸ XHõ
â◊$OQÍ~°"Õ∞!
Z‰õΩ¯= ¿ãÑ¨Ù ~°ux H˘#™êyOK«^ÅŒ K«∞‰õΩ#fl "åiH˜ =∂„`«"∞Õ QÀ\˜ ~°‰Ωõ ¯Å∞
P#O^ŒO W™êÎ~Ú. ''WOHõKåÖË.¡ ....—— JxÑ≤OKÕ =∞O^Œ"QÕ ∞Æ ÅH˜ "å\˜Ö’x ™êfi~°ãº¨ O
J~°O÷ HÍ^Œ∞. "å\˜x ã¨ÇÏ≤ OK«QÅÆ ã¨ÇÏ¨ #O HÍ"åe ¢ã,Î‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩ =ÚO^Œ∞.
k 52 k
ZHõ¯_≥Hõ¯_» ZÖÏ yK«∞ÛHÀ"åe ?

QÀ\˜~‰° Ωõ ¯efl |∞QÆqæ ∂^Œ, J^è~Œ åÅ q∂^Œ, HõO~îåxH˜ Ñ¨H¯õ Ö’¡#∂, á⁄uÎH_õ ∞» Ñ¨Ù
q∂^Œ, Ñ≤~∞° ^Œ∞Å q∂^Œ, `˘_»Åq∂^Œ =∂„`«"∞Õ „Ñ¨Ü∂≥ yOKåe. ZHõ¯_»Ñ_¨ `ç Õ JHõ¯_»
yK«Û_»O, J^ÕÑx¨ QÍ yÅ¡_O» , J=`«e =ºHÎ̃H˜ ÉÏ^èÑŒ Ù¨ \ì̃ – L`Õ[Î O K«zÛáÈ~Ú Hõà§◊ Ö’
hà◊√¡ uiˆQÖÏ ~°H¯õ _»O ^Œ∞~å‡~°Oæ J=Ù`«∞Ok. WÖÏKÕã≤ P#OkOKÕ ^Œ∞+ì̈=∞#ãÎ̈`fi« O
=Ù#fl âß_çã¨∞ìÅ`À D #YHõΔ`« â◊$OQÍ~°O W|ƒOk J=Ù`«∞Ok. JO`ÕQÍh, K«Hõ¯x
â◊$OQÍ~åxfl P#OkOK«QÀˆ~ "åiH˜ L`Õ[Î ã¨=∞Ü«∞OÖ’ QÀ\˜~‰° Ωõ ¯Å∞ =∞Oz TÑ¨Ùx
Hõeæ™êÎ~Ú. WÖÏ „Ñ¨Ü≥∂y¿ãÎ, ^ŒOÑ¨`«∞Å‰õΩ ~°u ã¨∞YO ÉÏQÍ HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx
Ñ¨Ó~åfiKå~°∞ºÅ∞ K≥ÑÊ≤ #@∞¡ "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞.
yÖË¡"åi QÀà◊√§ WÖÏ LO_®e

1) Z_»=∞KÕ`ÀÎ<Õ yKåÛe.
2) QÀà◊√§ "≥Ú#^Õe LO_®e. Ñ¨^∞Œ #∞QÍ LO_®e. QÆ∞zÛ`Õ ÉÏ^èÖŒ ‰Ë Ωõ O_® Ç¨~ÚQÍ
LO_®ÅO>Ë QÀà◊√§ K«H¯õ x "≥Ú# HõeyLO_®e.
3) =∞\˜,ì =ÚiH˜ ÖË‰Ωõ O_® h@∞QÍ LO_®e.
4) ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å∞QÍ, „Ñ¨HÍâ◊=O`«OQÍ LO_®e.
5) =Úà◊√§=Úà◊√§QÍ, ~°OÑÖÑ¨à√◊ §ÖÏQÍ LO_»‰Äõ _»^∞Œ .
6) "≥∞`«QÎ Í LO_®e. K«∂_»\ÏxH˜ JO^ŒOQÍ LO_®e.
Xi™êû, ÉˇOQÍÖò "åiHõ<åfl ^ŒH} Δ̃ Ïk ¢ã,Î‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩ QÀà◊√§ JO^ŒOQÍ#∂
á⁄\ì̃QÍ#∂, â◊$OQÍ~° ã¨=∞Ü«∞OÖ’ yK«∞ÛHÀ=_®xH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ#∂ =ÙO\Ï~Ú.....
J<åfl_»∞. =∞Ç¨~å¢+μ¨ Åì QÀà◊√§ á⁄_»∞QÆ∂, á⁄\©ì HÍ‰õΩO_® =∞^èºŒ ~°HOõ QÍ LO\ÏÜ«∞<åfl_»∞.
yK«Û_»O ZÖÏ ?
=ÚO^Õ K≥ÑC¨ ‰õΩ<åflO Hõ^•..... ~°HOÎõ HÍˆ~ÖÏQÍ ~°‰Ωõ ¯‰õΩO>Ë, Jk â◊$OQÍ~°O
J=^Œx! â◊$OQÍ~°=∞Ü«∞"≥∞#ÿ yK«∞ÛÖÏ@ ZÖÏK≥Ü∂« ºÖ’ K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞.
1) K«Hõ¯x QÆ∞}ÏÅ`À L#fl JO^Œ"≥∞ÿ# QÀà◊√§#fl =ºH˜Î `«# S^Œ∞ "Õà◊§#∂ XHõ
QÆ∞uÎÖÏQÍ ^ŒQ~æÆ Q° Í =Ú_çz |∞QÆÅæ q∂^Œ QÍx, ã¨<Î åÅ q∂^Œ QÍx, ÃÑk=∞Åq∂^Œ
QÍx, `ÕeHõQÍ QÍ@∞ Ñ¨_‰» Ωõ O_® <˘Hõ¯_®xfl ''PK«∞ºi`«O—— J<åfl_»∞. P ã¨Ê~°≈Hˆ
k 53 k
[Å^ŒiOÑ¨Ù HõÅ∞æ`∞« Ok yKÕÛ"åiH˜, yzÛOK«∞‰õΩ#fl"åiH©#∂! ^•O`À P ¢ãÎ‘

L`ÕÎ[Ñ¨Ói`«"≥∞ÿ# XHõ â◊|ÌO (ã‘`å¯~°O) KÕã¨∞ÎOk. Jk P"≥∞ á⁄O^Œ∞`«∞#fl
L`Õ[Î f„=`«H˜ XHõ ãÖHˆ `«O!
2) HõO~îåxH˜ Ñ¨H¯õ ÉèÏQÍÖ’¡#∂, ãÎ̈<åÅ‰õΩ "≥#∞Hõ ÉèÏQÆOÖ’#∂ J~°Kú O« „^•HÍ~°OQÍ
QÀ\˜`À QÆ∞zÛ`Õ ¢ãHÎ‘ ˜ L`Õ[Î O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
3) K«OHõÖ’¡ S^Œ∞ "Õà◊¥§ =Ú_çz `ÕeHõQÍ PxÛ`Õ K«H˜¯eyO`«Ñ¨Ù\˜ì ™êfinè#=∞=Ù`«∞Ok ¢ã‘Î.
4) ã¨Î#O =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÍ#, "≥#Hõ ÉèÏQÍ# XˆH™êi <˘H˜¯#@∞¡ yzÛ`Õ ^•xfl
''=∞O_»ÅO—— JO\Ï~°∞.
5) ÉÁ_»∞^¤ QŒ ~æÆ ,° Ñ≤~∞° ^Œ∞ÅÃÑ#· , QÆ[Å˚ Ö’#∂ D =∞O_»ÖÏxfl „Ñ¨Ü∂≥ yOz<å P#O^Œ
^•Ü«∞HõOQÍ<Õ LO@∞Ok ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^ŒiÌ H˜ !
6) ã¨#Î K«∂K«∞HõO (NIPPLE) "≥Ú#q∂^Œ =OHõ~Q° Í <˘H˜¯`Õ ^•xfl ''"åº„Ñ¶∞¨ #q∞HõO——
JO\Ï~°∞. Ñ¨ÙeQÀ~°∞ÖÏQÍ ''<˘‰õΩ¯—— Ñ¨_»∞ÎOk. yzÛ`Õ <˘‰õΩ¯_»∞ Ñ¨_®eQÍx,
K«~‡° O `≥y QÍ@∞ Ñ¨_‰» Äõ _»^∞Œ . Wk xÜ«∞=∞O. #YHõ`Δ O« JO>Ë QÀ\˜ <˘‰õΩ¯
=∂„`«"∞Õ QÍx, ''QÍ@∞—— HÍ^Œ∞. QÍÜ«∞O JO`«H<õ åfl HÍ^Œ∞. Wk =∞izáÈ‰õÄ_»^∞Œ .
7) ÉÁ@# „"Õe QÀ\˜x K«#∞"≥Ú#H˜ „HÕk ÉèÏQÆOÖ’#∂, `«H¯˜ # <åÅ∞QÆ∞ "Õà§◊ x
K«#∞"≥Ú#H˜ ÃÑ· ÉèÏQÆOÖ’#∂ QÀ\˜<˘‰õΩ¯ „Ñ¨Ü∂≥ y¿ãÎ ^•xfl =∞Ü«¸~°Ñ^¨ OŒ –
<≥=∞e J_»∞QÆ∞ – QÀ\˜<˘Hõ¯O\Ï~°∞.
8) Hˆ =ÅO K«#∞"≥Ú# q∂^Œ `«# S^Œ∞ "Õà§◊ QÀà◊§x XHõ KÀ@ ^ŒQ~æÆ Q° Í =ÙO_ÕÖÏ
=Ú_çz QÀà◊√§ =∂„`«"∞Õ K«#∞"≥Ú#‰õΩ `«yÖËÖÏ <˘H˜¯`Õ ^•xfl ''â◊âÑ◊ Ù¨ `¡ H« Oõ ——
J<åfl_»∞. ¢ãÅÎ‘ ∞ D q^è"Œ ∞≥ #ÿ QÀ\˜<˘‰õΩ¯x KåÖÏ W+ì̈Ñ_¨ `» å~°O\Ï_»∞ =∞Ç¨Ïi¬.
9) ãÎ̈<å„QÆO q∂^Œ S^Œ∞ "Õà§◊ QÀà◊√§ "≥Ú#Å∞ `åHÕK«QÍ<Õ Ñ¨ÙÅHõiOzáÈ`«∞Ok
¢ã.Î‘ WÖÏ KÕ¿ã"å}˜‚ K«H¯õ QÍ "≥∞K«∞Û‰õΩO\Ï~°∞.
10) Ñ≤~∞° ^Œ∞Åq∂^Œ, `å=∞~å‰õΩÖÏQÍ "Õà§◊ x qzÛ QÀ\˜`À <˘H˜¯`Õ L`«ÊÅ Ñ¨„`«HOõ
JO\Ï~°∞.
11) ^Œ∂~°„áêO`åÅ‰õΩ ÉèÏ~°ºx q_çz"≥_»∞Î#fl =∞QÆ"å_»∞ P"≥∞ `˘_»q∂^Œ KÕã≤#
QÀ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ Z‰õΩ¯= HÍÅO P"≥∞‰õΩ QÆ∞~°∞OÎ \Ï~Ú. ZO`«HÍÅO `«~åfi`« uiy
=™êÎ_À, Jxfl QÀ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ „Ñ¨Ü∂≥ yOK«=∞O\Ï_»∞ JO^Œ∞Hˆ !
k 54 k
12) QÀ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ „Ñ¨Ü∂≥ yOK«_®xH˜ <Õ~∞° ÊHÍ"åe. JÅ"å@∞ HÍ"åe. `«# HõãH≤ ˘nÌ
ye¡ U_çÑO≤ K«_O» ~åHõãΔ O¨ J=Ù`«∞O^ÕQÍx â◊$OQÍ~°O J=^Œ∞.
13) =Ú^Œ∞ÅÌ ∞, QÀ\˜ <˘‰õΩ¯Å∞, ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∂ W=hfl ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ H˘`«HÎ ˘`«QÎ Í
LO_®e. "≥z· „`«ºO JO>Ë H˘`«^Î #Œ O J#∞~åQÍxfl Ñ¨Ù\ì̃ã∞¨ OÎ k. =∞Oz ''=¸_£——
`≥zÛ ÃÑ_»∞ÎO^Œ#fl=∂@. XHÀ¯™êi ~°u HÍ~°ºOÖ’<Õ =ÙO\Ï~°∞QÍx, U^À
PÖ’zã¨∂Î PÉˇûO\ò "≥∞Oÿ _≥_Q£ Í LO_çáÈ`å~°∞ H˘O`«=∞Ok. JÖÏO\˜ "åà◊§x
=∞m§ ''D—— ^•iÖ’H˜ `Õ=_®xH˜ D â◊$OQÍ~° KÕ+Åì¨ ∞ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» åÜ«∞#fl=∂@!
JO^Œ∞HÀã¨"∞Õ W=hfl!! =¸_£x ~Ô K«ÛQ˘@ì_O» "å\˜ „Ñ¨Ü∂≥ [#O!!
â◊$OQÍ~°OÖ’ ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∞
QÀ\˜`À <˘Hõ¯_»"∞Õ L`Õ[Î Hõ~"° ∞≥ #ÿ HÍ~°ºO J~Ú`Õ, ÑÖ\˜`À <˘Hõ¯_»O J~Ú`Õ
WOÔHO`« L`Õ[Î Hõ~O° QÍ LO@∞O^À =ÓÇ≤ÏOK«∞HÀ"åeûO^Õ. ÑÖ\˜`À <˘Hõ¯_®xfl ^ŒO`«H`Δõ O«
JO\Ï~°∞. QÀ\˜<˘‰õΩ¯Å `«~åfi`« JO`«H<õ åfl Z‰õΩ¯=QÍ J#∞~åQÍxfl =$kú KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ
ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å HÍ~°º„Hõ=∂xfl ã¨∂zã¨∞<Î åfl_»∞ "å`åûºÜ«∞# =∞Ç¨Ïi¬.
=Ú^•Ì_OÕ ^Œ∞‰õΩ HÕkÃÑ^Œq, ÑÖ\˜`À <˘ˆH¯O^Œ∞‰õΩ HÕk ÃÑ^Œq J#∞‰õÄÅOQÍ
LO\ÏÜ«∞O\Ï_»∞. <åÅ∞Hõ, HõO\˜~Ô Ñ¨ÊÅ∞ `«ÑÊ¨ =ÚYO q∂^Œ Z‰õ¯_» ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∞
„Ñ¨Ü∂≥ yOz<å L`Õ[Î Hõ~O° QÍ<Õ LO@∞Ok. <åÅ∞Hõ, HõO\˜~Ô Ñ¨ÊÅ∞ =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ@∞ìHÀ=_®xH˜
=∂„`«"∞Õ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ ã¨Ö÷ ÏÅ∞.
#∞^Œ∞~°∞, J^èŒ~åÅ∞, K≥H˜¯à◊√§, HõO~îåxH˜ Ô~O_»∞ Ñ¨Hõ¯Å∂, ~˘=Ú‡Å∂ ÑÖ\˜
<˘‰õΩ¯Å‰õΩ J#∞=ÙQÍ =ÙO_Õ ã¨Ö÷ ÏÅ∞.
QÆ[˚Å∞, K«OHõÅ∞, [#<åOQÍÅ q∂^Œ ÑÖ\˜`À H˘iˆH JÅ"å@∞ H˘O^Œi
‰õΩO@∞Ok. Z=i JÅ"å@∞ "åik. [# ™ê=∂<åºxH˜ ã¨ÅÇ¨ U=∞O>Ë JHõ¯_»
ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ K≥Ü∞« º=^Œ<Ì Õ !
Q˘QÆ∞Åæ ∞ ÖË‰Ωõ O_®, `«à`◊ à« Ö◊ Ï_»∞`«∂, #∞#∞Ñ¨ÙQÍ, ã¨=∞OQÍ =∞sá⁄_»∞QÆ∞ ÖË‰Ωõ O_®,
ãÖ^Œ∞Å∞ ÖË‰õΩO_®, "≥Ú#^Õe=ÙO_ç, ^•x=∞‡yO[ÖÏ¡ "≥∞~°∞ã¨∂Î =ÙO_Õ Ñ¨à◊§`À
ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ „Ñ¨Ü∂≥ y¿ãÎ Z=iÔH<· å L`Õ[Î Hõ~O° QÍ LO@∞Ok. "≥ÚHõ¯áÈ~Ú, QÍ~°Ñ\¨ ,ì̃
Hõ~∞° ‰õΩ`Õe, Q˘QÆ∞Åæ ∞ Q˘QÆ∞Åæ ∞QÍ =Ù#fl Ñ¨à√◊ § =ÚY ™œO^Œ~åºxfl K≥_Q» ˘@ì_"» ∞Õ HÍ‰õΩO_®
â◊$OQÍ~°OÖ’ ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∞‰õÄ¯_® Ñ¨xH˜~å=Ù. WÖÏO\˜ Ñ¨à√◊ §#fl"å~°∞ ÑÖ\˜ <˘‰õΩ¯Å∞
„Ñ¨Ü∂≥ yOK«‰Ωõ O_® =ÙO>Ë =∞Ozk.
k 55 k
=∞iO`« L`ÕÎ*Ïxfl HõeæOKÕ ~°Hõ~°HÍÅ ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ :

1) =∞$^Œ∞=ÙQÍ, Z‰õΩ¯= <˘Ñ≤ÊÖË‰õΩO_® =ÓiˆH JO^Œ"≥∞ÿ# ÑÖ\˜`À ã¨Ê $tOz
=kÖËÜ«∞_®xfl QÆ∂_è»HõO JO\Ï~°∞. ÃÑ^ŒqÃÑ·# WÖÏ ÑÖ\˜`À <˘H˜¯`Õ
ÉÏ=ÙO@∞Ok.
2) WÖÏˆQ WOH˘OK≥O QÆ\ Qì̃ Í <˘H˜¯`Õ LK«∂Ûù#HõO JO\Ï~°∞. Wk‰õÄ_® ÃÑ^ŒqÃÑ#·
=∂„`«"∞Õ „Ñ¨Ü∂≥ yOK«^yŒ Ok. ÃÑ^Œqq∂^Œ QÆ\ Qì̃ Í H˘iH˜`Õ JHõ¯_» á⁄OQÆ∞`«∞Ok
Hõ^•..... JO^Œ∞Hõx ''LK«∂Ûù#HõO—— J<åfl~°∞. nxfl ÃÑ^Œ=ÙÅq∂^Œ |∞QÆÅæ q∂^Œ ‰õÄ_®
„Ñ¨Ü∂≥ yOK« =K«∞Û.
3) ÃÑ· Ñ¨à§◊ `À J=`«e =ºHÎ̃ HÕkÃÑ^Œqx QÍh, HÕk Ñ¨à§◊ `À J=`«e =ºHÎ̃ ÃÑ·
ÃÑ^Œqx QÍh <˘Hõ¯_»O KÕ¿ãÎ ^•xfl „Ñ¨"åà◊=∞}˜ãk≤ ú JO\Ï~°∞.
4) ÃÑ^Œ=ÙÅq∂^Œ J<ÕH™õ ê~°∞¡ KÕ¿ãÎ ÑÖ\˜QÍ@¡ =~°∞ã¨ U~°Ê_»∞`«∞Ok HÍ|\ì̃ ^•xfl

''=∞}˜=∂Å—— JO\Ï~°∞.
5) HõO~îåxH˜ J@∞"≥Ñ· Ù¨ QÍh, W@∞"≥Ñ· Ù¨ QÍh, JÖÏˆQ „HÕk ÃÑ^Œq q∂^ŒQÍh
#∞=ÙfiyO[O`« ÑÖ\˜ <˘‰õΩ¯ ÃÑ_ç`Õ ^•xfl aO^Œ∞ã≤kú JO\Ï~°∞.
6) D aO^Œ∞=ÙÅ∞ =~°∞ã¨QÍ <åÅ∞QÆ∞ Ñ¨à◊§`À#∂ KÕ¿ãÎ <åÅ∞QÆ∞ <˘‰õΩ¯Å∞
Ñ¨_`» å~ÚHõ^• – ^•xfl aO^Œ∞=∂Å JO\Ï~°∞. D aO^Œ∞=∂ÖÏxfl HõO~îåxH˜
Ñ¨H¯õ Ö’¡#∂, K«OHõÅ‰õΩ HÕk ÉèÏQÆOÖ’#∂, #∞^Œ∞~°∞q∂^Œ, `˘_»Å q∂^Œ ‰õÄ_®
„Ñ¨Ü≥∂yOK«=K«∞Û.
k 56 k
7) ãÎ̈<åÅq∂^Œ QÆ∞O„_»OQÍ U~°Ê~°z# ^ŒO`«ÑÙ¨ <˘‰õΩ¯efl YO_®„ÉèHí Oõ JO\Ï~°∞.

~˘=Ú‡Å∞ ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å‰õΩ J#∞=ÙQÍ =ÙO\Ï~Ú HÍ|\ì̃ H˘xfl Ñ¨à√◊ § ÉÏQÍ
<˘‰õΩ¯‰õΩ<ÕÖÏQÍ, H˘xfl Ñ¨à√◊ § `ÕeHõQÍ <˘‰õΩ¯‰õΩ<ÕÖÏQÍ H˘~°H_õ O» Ö’ XHõ~H° "õ ∞≥ #ÿ
=∂^è∞Œ ~°ºO =ÙOk. Jk P ¢ãHÎ‘ ˜ P#O^•xfl HõeOæ KÕkQÍ =ÙO@∞Ok. JÖÏ
=Ù#flÑ¨C_Õ ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ QÀ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ âß¢™ÈÎHOÎõ QÍ <≥~"° iÕ Û#@∞¡. Jq J=`«e
=ºH˜xÎ ÉÏkèOz#Ñ¨C_»∞ ÃÑâ· ßzHõ P#O^•xfl á⁄Ok#>Ë!ì !
8) ãÎ̈#O QÆ∞O„_»OQÍ, q™êÎ~O° QÍ, ÃÑ^ŒkÌ QÍ =Ù#fl^≥`· ,Õ ^•x "≥#Hõ ÉèÏQÆOÖ’ JO>Ë
K≥ãπì#∞Oz ~˘=Ú‡ "≥Ú^ŒÅÜÕ∞º ÉèÏQÆOÖ’ D =¸Å#∞Oz P =¸Å^•HÍ
Ñ¨à§◊ `À <˘‰õ¯_®xfl =~åÇ¨ÏK«ifi`«O JO\Ï~°∞. KåÖÏ¿ãÑ¨Ù â◊$OQÍ~åxfl <≥~"° ~Õ̂ Û
ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’ nxfl „Ñ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° .
9) ã¨Î<åÅq∂^ŒKÕ¿ã ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ ˆH=ÅO ¢ã‘ÎÅÃÑ·# =∂„`«"Õ∞ „Ñ¨Ü≥∂yOKÕq
HÍ"åÅx ÖË^∞Œ . W^Õ „Ñ¨Ü∂≥ QÍxfl ¢ãÅÎ‘ ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç =HõãΔ Å÷¨ O (K≥ã)ìπ q∂^Œ‰Äõ _®
„Ñ¨Ü≥∂yOK«=K«∞Û. ¢ã‘ÎÅ∞ =∞QÆ"å_ç ~˘=Ú‡efl H˘~°Hõ_®xH˜ [OHõ=Åã≤#
J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . âß¢™ÈÎHOÎõ QÍ H˘iH˜`Õ Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù ~°ux H˘#™êyOK«QÀˆ~ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
`«ÑÊ¨ ‰õΩO_® P#Ok™êÎ_∞» .
âß¢ãOÎ̈ Ö’ K≥ÑÊ≤ # Ñ¨^`úŒ ∞« efl áê\ÕK«_®xfl âß¢™êÎKå~°O JO\Ï~°∞. H˘xflH˘xfl
„áêO`åÖ’¡ H˘xflH˘xfl „Ñ¨`ÕºHõ"≥∞ÿ# JÅ"å@∞¡O\Ï~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ÑÖ*ÏÉò
„áêOfÜ«ÚÅ∞ [#<åOQÍefl =Ú^•Ì_Õ JÅ"å@∞ Hõey=ÙO\Ï~°∞. Wq ^ÕâßKå~åÅ∞.
WqHÍHõ Z=iH˜"åà◊√§, "åà◊§ ã¨fiO`« =ÓÇ¨Ïx|\˜ì, Wëêìxfl |\˜ì J=ÅOaèOKÕ
q^è•<åÅ∞O\Ï~Ú. Jq WëêìKå~åÅ∞. D PKå~åÅhfl ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ XHõi<˘Hõ~∞°
`«$Ñ≤ÎÑ¨~°K«_®xH˜ L^ÕÌtOz#q! â◊$OQÍ~°OÖ’ `«$Ñ≤Î Ñ¨~°K«_»"Õ∞ "≥Ú^Œ\ ˜ ÅHõΔ}O.
`«$Ñ≤áÎ ⁄O^ŒO_»O ^•xHõ^Õ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok!
Uk Z‰õΩ¯= ã¨Ê~å≈ ã¨∞MÏxfl Hõeæã¨∞ÎOk ?

1) ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ XHõi<˘Hõ~°∞ `åHõQÍ<Õ ã¨ÊO^Œ# Hõey |~°∞=ÙQÍ TÑ≤i
Ñ‘Å∞ÛHÀ=_»O=Å# U~°Ê_Õ â◊ÉÏÌxfl ã‘`¯« $`«O JO\Ï~°∞ (HISSING SOUND).
ã¨Ê~å≈ã¨∞Y J#∞Éè"í åxH˜, Wk ™êHõΔ ºO. XHõi ã‘`¯« $`«O ~Ô O_À "åiH˜ L`Õ[Î
HÍ~°HOõ QÍ =ÙO@∞Ok.
2) WO`«Hõ<åfl ã¨∞YOQÍ =ÙO_Õk |∞QÆæÅ∞, ã¨Î<åÅ∞, WÖÏO\˜ KÀ@ z#flz\˜ÔH
"≥Ü∞« º_»O, z#fl ^≥|ƒ "≥Ü∞« º_»O ÖÏO\˜ „Ñ¨ÇÏ¨ }}O. Wk ~Ô O_À™ê÷~Ú.
k 57 k
3) nxHõ<åfl L`ÕÎ[Hõ~°OQÍ =ÙO_Õq ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∞. Jq ZHõ¯_≥Hõ¯_» ZÖÏO\˜

L`Õ*Î Ïxfl W™êÎÜ∂≥ =∞#O K«iÛOK«∞‰õΩ<åflO.
4) ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯ÅHõ<åfl QÀ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ Z‰õΩ¯= L`Õ[Î Hõ~O° QÍ =ÙO\Ï~Ú.
5) g@xflO\˜H<õ åfl ''=Ú^Œ∞—Ì — Z‰õΩ¯= ''~°OA——QÍ =ÙO@∞Ok.
6) =Ú^Œ∞ÌHõ<åfl, H“yeO`«Ö’ =ÚiÃÑO WOHÍ Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO@∞O^Œ<Õk
J#∞Éè=í OÖ’x q+¨Ü∞« "Õ∞.
D P~°∂ XHõ^•xH˜ q∞Oz =∞~˘Hõ\ ˜ L`Õ[Î ^•Ü«∞HõOQÍ =ÙO\ÏÜ«∞x "å`åûÜ«∞#
=∞Ç¨Ïi¬ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞. ã¨fi~°æã¨∞YOÖ’ k"åº#∞Éèí=O HõeæOKÕk ˆH=ÅO PeOQÆ#O
=∂„`«"Õ∞##fl=∂@!
ã¨∞MÏ#∞Éèí=O HÀãÖ ÉèÏ~åº Éèí~åÎ áÈ\©Ñ¨_®e!!

¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ~°u HÍ~åºxfl „áê~°OaèOz# `«~åfi`« ã¨∞MÏxfl JOk=fi_»OÖ’
áÈ\©Ñ¨_®e. JÖÏ JOk=fi_»O ^•fi~å<Õ `å#∂ ã¨∞MÏxfl á⁄O^ŒQÆÅ∞æ`å~°∞. HÍ|\ì̃
~°uÖ’ ''ã¨∞YÃÑ@ì_»O—— J<Õk „Ñ¨^è•#O HÍ^Œ∞. ã¨∞MÏxfl W=fi_»"Õ∞ =ÚYºO.
^•xflW=fi_»OÖ’ áÈ\©Ñ_¨ @ » O ZÖÏQÀ K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
WÑ¨C_˘^Œ∞Ì Jx "åiã¨∞<Î åfl PQÆ‰Ωõ O_® Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯x QÍx, QÀ\˜
<˘‰õΩ¯x QÍh „Ñ¨Ü∂≥ yOKå_»#∞HÀO_ç..... ^•xfl ã¨ÇÏ≤ OK«ÖxË ¢ãÎ‘ JO`Õ ™ê÷~ÚÖ’<À,
JO`«Hõ<åfl Z‰õΩ¯= ™ê÷~ÚÖ’<À J^Õ „Ñ¨Ü≥∂QÍxfl J`«xq∂^Œ K≥Ü«∞º_»O – áÈ\©
Ñ¨__» O» JO>Ë!
J`«#∞ aO^Œ∞=Ù (XHõ ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯) „Ñ¨Ü≥∂y¿ãÎ P"≥∞ aO^Œ∞=ÙÅ∞ (J<ÕHõ
ÑÖ\˜<˘‰õΩ¯Å∞) „Ñ¨Ü∂≥ yOz ["åa"åfie. J`«#∞ aO^Œ∞=∂Åx XHõKÀ@ „Ñ¨Ü∂≥ y¿ãÎ
P"≥∞ =~åÇ¨ÏK«ifi`«O K≥Ü∂« ºe! `«# <À\˜HOõ k# =ã¨∞=Î Ùx Ñ¨à§◊ `À <˘H˜¯Ñ¨\ ì̃ ÑÖk
ZÖÏ K«ÑÊ¨ iã¨∞OÎ ^À JÖÏ K«ÑÊ¨ iOK«_O» =~åÇ¨ÏK«ifi`«O JO>Ë!
WÖÏ <å~ÚHÍ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ „Ñ¨}Ü«∞HõÅÇ¨Å∞ „áê~°Oaè™êÎ~°∞. JO^Œ∞=Å#
''~°uHõÅÇ¨Å∞—— fÑ≤Q∞Æ ~°∞ÅÎ ∞QÍ q∞yeáÈ`å~Ú P ~Ú^ŒiÌ =∞^è•º!
J^èŒ~° áê#O..... WÖÏ.....!

=ÚO^Œ∞QÍ P"≥∞ XHõ KÕ`ÀÎ J`«x `«Åx, ~Ô O_»=KÕ`ÀÎ QÆ_®¤hfl Ñ¨\ ì̃ ÃÑHÔ· uÎ
JÑ¨C_»∞ J=∞$`« ~°™ÈÑ¨=∂#"≥∞ÿ# J^èŒ~°ã¨∞^è•~°™êxfl J`«xH˜ JOkOKåe. J`«x
<À\˜H˜ `«# „HÕkÃÑ^Œqx JOkOz, J`«#∞áê#O KÕã∞¨ OÎ _»QÍ P"≥∞ J`«xfl ÉÏQÍ
k 58 k
H“yeOz J`«xÖ’ SHõºO J~ÚáÈ"åe.

W^ŒO`å [~°∞QÆ∞`«∞#flÑ¨C_Õ QÀ\˜<˘‰õΩ¯Å∞,
`å_»<åÅ∞, ã‘`å¯~åÅ∞..... [~°∞Ñ¨Ù`«∂ =∞iO`«
Ô ~ K« Û Q˘>Ë ì Ñ¨ x K≥ Ü « ∂ ºe. WÖÏ W^Œ Ì ~ ° ∂
XHõi<˘Hõ~∞° ~Ô K«ÛQ˘@∞ìHÀQÆey`Õ<Õ "åi ''~°u——
Ö’ Ñ¨ãO¨ ^Œ∞ =ÙO@∞Ok. J`«#∞ J^è~Œ á° ê#O
KÕã¨∞ÎO_»QÍ P"≥∞ J`«x HõO~îåxH˜ Ô~O_»∞
"≥·Ñ¨ÙÖÏ QÀ\˜<˘‰õΩ¯Å∞ „Ñ¨Ü≥∂yOz#Ñ¨C_»∞
J`«#∞ K«eOzáÈ`å_»∞. xÅ∞"≥ÖÏ¡ Ñ¨ÙÅHÕz
áÈ`å_»∞. WÖÏ K≥Ü∞« º_»O âß¢ãOÎ̈ .
P =∞~åfl_»∞ Z=fi~°∂ K«∂_»‰õΩO_®
J`«#∞ – K«∂_»∂ ZO`« QÍ@∞Ñ¨_Oç ^À Jx
QÀ\˜<˘‰õΩ¯#∞ K«∂Ñ≤™êÎ_∞» . ''#∞=Ùfi KÕãO≤ ^•xH˜
P=∂„`«O âßã≤Î [~°QÍeûO^ÕÖ.Ë ....—— J#fl@∞¡QÍ
P"≥∞ XHõK«∂Ñ¨Ù qã¨∞~°∞ÎOk. JO^Œ∞Ö’#∂
ZO`À Ñ¨ãO¨ ^Œ∞ =ÙO@∞Ok.
P"≥∞ qã≤i# K«∂Ñ¨Ù#∞ fã¨∞H˘x J`«#∞ ‰õÄ_® F ''Ç¨ïà◊H¯˜ =Ú^Œ∞—Ì —x =¸ux
=Ú^Œ∞ÃÌ Ñ\ì̃#@∞¡ =Ú_çz qã¨∞~°∞`å_»∞. #∞=Ùfi WO`«ÖÏ yzÛ<å <å‰õΩ ãÖ`À+ÖQÍ<Õ
=Ù#fl^Œ#_»O D ''Ç¨ïà◊H¯˜ =Ú^Œ∞—Ì —Ö’ Ñ¨~=° ∂~°O÷ !
ãÖÉè’QÍxH˜ J~°›`« ZÑ¨C_˘ã¨∞ÎOk.....?

WÑ¨Ê\˜^•HÍ K«iÛO‰õΩ#fl P~°∞ ~°HÍÅ ã¨Ê~å≈ã¨∞MÏefl Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù J#∞Éèqí Oz,
ÉÏQÍ P#OkOz, =∞Oz L`Õ*Î Ïxfl á⁄Ok# ã≤u÷ Ö’ =Ù#fl ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅH˜ =∂„`«"∞Õ
ãÖÉè’QÍxH˜ J~°›`« =ã¨∞OÎ k. Jn ''~åQÆHÍÅO—— JO>Ë! ÉÏQÍ=$kú á⁄Ok# L`Õ[Î O
U~°Ê_ç# HÍÖÏxfl ''~åQÆHÍÅO—— JO\Ï~°∞.
ÉÏQÍ =$kúá⁄Ok# L`Õ[Î ã≤u÷ The Culminating Point in Sexual Inter-
course-culmination of emotional excitement - nxfl (ORGASM) JO\Ï~°∞
P^è∞Œ xHõ =∂#ã≤Hõ âß¢ãÎ̈ ÑïÉèÏ+¨Ö’!
D ã≤u÷ U~°Ê_ç# `«~åfi`« ãÖÉè’QÍxH˜ ã≤^ÑúŒ _¨ `» å~°∞. nxfl ''ãÖ"Õâ#◊ O—— J<Õ
ã≤u÷ QÍ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞. "≥^· ºŒ ÑïÉèÏ+¨Ö’ ''@∂º"£∞ Ãã<£û—— JO\Ï~°∞. ¢ãÎ‘
[#<åOQÆOÖ’H˜ Ñ¨Ù~°∞+¨ [#<åOQÆO „Ñ¨"tÕ OÑ¨KãÕ #≤ ã≤u÷ D ''ãÖ"Õâº◊ O—— JO>Ë!
k 59 k
ãÖÉè’QÆO WÖÏ !
ãÖÜ≥∂QÆ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ¢ã,Î‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ Ñ¨_∞» HÀ=Åã≤# q^è•<åxfl K≥|∞Î<åfl_»∞
"å`åûºÜ«∞# =∞Ç¨Ïi¬!
1) Z=iH˜ U q^è"Œ ∞≥ #ÿ ÉèOí y=∞ (pos-
ture) J#∞‰õÄÅOQÍ =ÙO@∞O^À P
ÉèOí y=∞Ö’ â◊Ü∞« xOK«_O» ã¨~~° Ú#
q^è•#O.
2) Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞=O á⁄_»=Ù, ÖÏ=Ù
Z‰õΩ¯=QÍ =Ù#fl =∞QÆ"å_ç`À, `«#
[#<åOQÆO z#flkQÍ =Ù#fl ¢ãÎ‘ ~°uH˜
`«ÅÑ¨_∞» #Î flÑ¨C_»∞, ÉÏ^èHŒ Åõ QÆ‰Ωõ O_®
=ÙO_®ÅO>Ë Ô~O_»∞HÍà◊¡#∞ á⁄@ì
q∂^Œ‰Ωõ ÖÏ‰õΩ¯x "≥_Å» ∞ÊQÍ qãïÎ ¿ãÎ
P"≥∞ [#<åOQÆO ÉÏQÍ qK«∞ÛH˘x
JOQÆ „Ñ¨"âÕ O◊ ã¨∞YOQÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
JOQÆ„Ñ¨"âÕ O◊ [~°Q_Æ ®xH˜ ''Hõ+Oì¨ ——
QÍ =Ù#flÑ¨C_»∞ ÉÏ^èQŒ Í =ÙO_»@"Õ∞
HÍ‰õΩO_®, Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞"åxfl Ö’xH˜
K˘Ñ≤ÊOK«_®xH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOK«_O» Ö’<Õ
P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ã¨Åö #O J~ÚáÈ~Ú ~°ux q~°q∞OK«=Åã≤ ~å=K«∞Û. JO^Œ∞Hõx,
Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞=O ¢ÑQ‘¶ Í Ö’xH˜ „Ñ¨"tÕ OKÕÖÏQÍ `˘_»Å#∞ KåK«_O» J=ã¨~O° . P
`«~åfi`« HÍà◊§#∞ *ÏÑ≤<å ~°u ã¨∞YOQÍ<Õ ™êQÆ∞`«∞Ok.
3) `«# J=Ü«∞= Ñï=∂}OHõ<åfl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç J=Ü«∞= Ñï=∂}O z#flkQÍ
=Ù#flÑ¨C_»∞ P ¢ãÎ‘ `«#`˘_»Å#∞ HõeÑ≤=ÙOz ''ÉèQí OÆ —— =Ú_»∞K«∞‰õΩ =ÙO_Õ@∞¡QÍ
KÕã¨∂Î<Õ Ñ¨_»∞HÀ"åe. ÖËHõáÈ`Õ =^Œ∞Å∞QÍ =Ù#fl Ü≥∂xÖ’ ''~°u—— ã¨∞YOQÍ
=ÙO_»^Œ∞.
4) ''<åºÜ≥∂ Ü«∞„`«Ü∂≥ QÆ ã¨∞`Î û« =∞Ñ¨fl+Öª —— J<åfl_»∞. <å~ÚHÍ<åÜ«∞‰õΩÅ ÉèQí eÆ OQÍÅ∞
ãïã¨=∂#OQÍ ãïÑ¨_`ç Õ Jk ''<åºÜ«∞O——QÍ =ÙO@∞Ok Hõ^•! ^•xfl ã¨=∞~°Ò«
JO\Ï~°∞. D Ô~O_»∞ J=Ü«∞"åÅ∂ ãïã¨=∂#OQÍ ÖË#Ñ¨C_»∞ â◊Ü«∞xOKÕ
q^è•<åxfl `«^#Œ ∞QÆ∞}OQÍ =∂~°∞ÛH˘x J#∞‰õÄÅ`« ™êkèOK«∞HÀ"åe.
k 60 k
5) W^ŒO`å ¢ã‘ÎÅ∞ KÕÜ«∞=Åã≤# q^è•#O. `«#Hõ<åfl ÃÑ^ŒÌkQÍ Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞=O

L#flÑ¨C_»∞ `˘_»Å∞ "≥_Å» ∞ÊKÕÜ∂« e. z#flkQÍ =Ù#flÑ¨C_»∞ HõeÑ≤ <˘H˜¯=ÙOz
~°uK≥Ü∂« ºe. ãïã¨=∂#OQÍ =Ù#flÑ¨C_»∞ ãïã¨=∂#OQÍ =ÙOz Ñ¨_∞» H˘x ~°uÖ’
áêÖÁæ<åe.
6) ''`«„`« [Ñ¶∞¨ <Õ# <åÜ«∞HõO „Ñü QÆ$Ç‘ÏÜ ‚ ∂« `ü—— JO>Ë, #_»∞=Ú, HÍà◊√§, `˘_»Å∞
g\˜x `«y# á⁄l+¨<Ö£ ’ J=∞~°Û_»O ^•fi~å Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç [#<åOQÍxfl ¿ãfiK«ÛQù Í
`«# =∞^Œ#=∞Ok~°OÖ’H˜ „QÆÇ≤ÏOK«_»O P_»"å~°∞ <Õ~°∞ÛHÀ=Åã≤# q^Œº.....
JO\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
7) <å~ÚHõ, ãÖÜ≥∂QÆ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ñ¨H¯õ q∂^Œ "≥ÅH¡ Ö˜ Ï Ñ¨_∞» ‰õΩx #_»∞=Ú#∞ =∂„`«"∞Õ
ÃÑHÔ· `«∞`Î ∂« ''~°u J#∞‰õÄÅ`«——x Hõe¿æ ãÎ ^•xfl L`«∞ÊùÅH¡ Oõ —— JO\Ï~°∞.
Jk ~°u ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨ÇÏ¨ [OQÍ P"ÕâÑ◊ Ó¨ i`«"∞≥ #ÿ ã≤u÷ Ö’ ãÖÉèqí OKÕ^Õ
J~Ú<å, ''ÉèQí OÆ —— ÉÏQÍ qãÎ̈iOK«_O» HÀãÖ `À_»Ê_»∞`«∞Ok.
JÖÏ #_»∞=Ú#∞ ÃÑHÔ· `«_Î ®xH˜ `«y# â◊HÖÎ̃ xË ã¨∞‰õΩ=∂~° ¢ãÅÎ‘ ∞ #_»∞=Ú
HÕ^Œ "≥∞`«\Î ˜ Ñ¨ÅÛx kO_»∞x ÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û. U"≥∞<ÿ å ^•xHõ^QÕ Í (Spontanious)
#_»∞=Ú#∞ ÃÑHÔ· uÎ ~°ux á⁄O^ŒQeÆ y`Õ<Õ ã¨∞Y„áêÑ≤Î HõÅ∞æ`∞« Ok.
8) `«# ÉèQí Íxfl q™êÎ~O° QÍ `≥iz# `«~åfi`« Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞"åxfl `«# KÕu`À fã¨∞H˘x,
P ¢ãÎ‘ `«<Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ ÉèQí =Æ ∂~°Oæ Ö’H˜ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ@∞ìHÀ"åe.
WÖÏ KÕã≤#O^Œ∞=Å# „Ñ¨Ü≥∂[#O U=∞O>Ë, Ü≥∂x^•fi~°O Ö’ÑëH˜
J=Ü«∞"åxfl „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ@ì_®xH˜ „Ñ¨Ü«∂ã¨Ñ¨_»_»OÖ’<Õ =∞QÆ"å_ç ''~°uHÍ~°ºO——
k 61 k
=Úyã≤áÈ‰õΩO_® `ÕeHõQÍ eOQÆ„Ñ¨"âÕ O◊ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Wk `ÕeHõQÍ [~°Q#Æ Ñ¨C_»∞

P Ñ¨Ó@ ÃÑ~¶ ÚÖˇ#· >Ë#¡ x ÉèÏqOK«∞H˘O\Ï~°∞ P W^Œ~Ì ∂° .
=ÚYºOQÍ "≥Ú^Œ\ ™˜ êi ~°uH˜ `«ÅÑ¨_Õ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ Ü«ÚHÎ̃ÜÚ« HõOÎ QÍ D
q^èOŒ QÍ á⁄l+¨##¡ ∞ JÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ =∂~°∞ÛHÀQÆÅQÍe.
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P"≥∞ ãÎ̈<åÅ#∞ =∞iÌã∂¨ Î =ÙO_»QÍ, P"≥∞ P"ÕâO◊ QÍ Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞
"åxfl `«# Ö’ÑëH˜ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ@∞ìH˘O@∂, `«# HÍà◊§#∞ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç #_»∞=Ú
q∂^Œ‰Ωõ "Õã≤ <˘‰õΩ¯H˘O@∂ =ÙO@∞Ok. WÖÏ <å~ÚHõ, #_»∞=Ú#∞ ÃÑHÔ· uÎ ÉÏQÍ
qã¨Î $`«OKÕã≤ LOK«∞`«∞Ok. HÍ|\ì̃ D ÉèOí y=∞x L`«∞ÊùÅH¡ Oõ J<åfl~°∞.
9) Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞=O ÉèQí „Æ Ñ¨"âÕ O◊ KÕâßHõ Jk ã¨∞YOQÍ Ö’ÑëH˜ K˘K«∞Û‰õΩ "≥à§ı O^Œ∞‰õΩ
J`«_∞» QÍx, P"≥∞QÍx #_»∞=Ú#∞ ÉÏQÍ HõkeOz Z^Œ∞~°∞ <˘Hõ¯_®xfl, J=áê\˜Hõ
JO\Ï~°∞. JÖÏ QÆ\ Qì˜ Í J^Œ=∞_»O =Å# ¢ãÎ‘ Ü≥∂x „^ŒqOK«_O» „áê~°Oaèã∞¨ OÎ k.
„^ŒgÉè∂í `«"∞≥ #ÿ JO>Ë `«_`ç _« Qç Í =Ù#fl Ü≥∂xÖ’ ''~°u ã¨∞YO—— =ÙO@∞Ok.
`«_Öç #Ë Ñ¨C_»∞ Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞"åxH˜ ÉÏ^èHŒ Åõ ∞QÆ∞`«∞Ok. P ¢ãHÎ‘ ˜ ‰õÄ_® ~°u Hõ+Oì¨ QÍ<Õ
JxÊã¨∞ÎOk.
~°u ã¨=∞Ü«∞OÖ’ [#<åOQÆOÖ’ <˘Ñ≤Ê, ÉÏ^èŒ HõÅQÆ_®xfl ''_çÃãÊ~°∂xÜ«∂——
(Dispareunia) JO\Ï~°∞.
10) ¢ã,Î‘ `«# áê^•Å#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ ÃÑH· ˜ KåzÃÑ\ì̃, ÖË^• "≥#H˜¯ qiz `«# [#<åOQÆO
ÉÏQÍ qK«∞Û‰õΩ<ÕÖÏ ZuÎ =ÙOz`Õ ^•xfl ''q[$Oaè`H« Oõ —— JO\Ï~°∞. ÖÏ"≥#· ,
á⁄_»"#·≥ [#<åOQÍxfl D q^èOŒ QÍ =ÙOz`Õ Jk `ÕeHõQÍ Ö’xH˜ „Ñ¨"tÕ ã¨∞OÎ k.
k 62 k
11) "≥∂HÍà◊√§ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ =Ú_çz, Ñ≤H¯õ efl `˘_»Å ^•HÍ `≥zÛ ~Ô O_»∞ Ñ¨H¯õ Å‰õÄ "≥_Å» ∞ÊQÍ
qãïÎ OK«_®xfl WO„^•}˜ |O^èOŒ JO\Ï~°∞. D |O^èOŒ Ö’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P ¢ãÎ‘
"≥∂HÍà◊§x `«# K«OHõÅ`À |OkèOz `«# |~°∞=Ùx P"≥∞ "≥∂HÍà◊§ q∂^Œ "Õã≤
~°ux KÕ™êÎ_∞» . D |O^è•xfl ^Õ"OÕ „^Œ∞_ç ÉèÏ~°º â◊p^Õq HõxÃÑ\Õì ^Œx, P"≥∞¿Ñ~°∞`À
WO„^•}˜ |O^èOŒ J<åfl~°∞. Wk ÉÏQÍ ã‘xÜ«∞~°~¡ Ú# ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ =∂„`«"∞Õ
K≥Ü∞« ºQÆey# ~°uq^è•#O.
D '|O^èOŒ — "Õã≤ ~°u KÕ¿ã =ºH˜HÎ ˜ á⁄@ìÖ‰Ë Ωõ O_® LO_®e. #_»∞=Ú <˘Ñ¨CÅ∞
ÖË‰Ωõ O_® =ÙO_®e. â◊s~åxfl ZO`«HÍ"åÅO>Ë JO`« Z@∞HÍ"åÅO>Ë J@∞
uÑ¨ÊQÆey# "å~°∞ `ÕeHõQÍ PK«iOK«QeÆ #æ q^è•#O.
12) ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^Œ~Ì ∂° `«=∞HÍà◊§x ÉÏ~°∞QÍ KåzÃÑ\ì̃ =ÙOz ~°uH˜ LÑ¨„Hõq∞¿ãÎ P
q^è•<åxfl ãÖÑ¨Ù@Hõ |O^èOŒ JO\Ï~°∞. Wk =∂=¸Å∞QÍ Z‰õΩ¯==∞Ok KÕ¿ã
q^è•#"Õ∞!
Z) WÖÏ HÍà◊√§ ÉÏ~°*ÏÑ¨ÙH˘x Ñ¨_∞» H˘x, Ñ¨H¯õ ‰õΩ XuÎye ~°ux „áê~°Oaè¿ãÎ
^•xfl áê~°≈ fi ãÖÑ¨Ù@HõO JO\Ï~°∞.
a) á⁄@ì „HÕ^Œ ¢ã,Î‘ ÃÑ#· Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Ñ¨_∞» ‰õΩx ~°uKÕ¿ãÎ ^•xfl L`åÎ# ãÖÑ¨Ù@O
JO\Ï~°∞.
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ÃÑ·# Ñ¨_»∞‰õΩ<åfl ÖË^• Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çÃÑ·<Õ ¢ã‘Î Ñ¨_»∞‰õΩ<åfl Ô~O_»∂
L`åÎ#ãÖÑ¨Ù@ q^è•#OÖ’ [iÑ≤# ~°u Hõ$`åºÖË J=Ù`å~Ú.
Ñ¨H¯õ ‰õΩ uiy Ñ¨_∞» ‰õΩx ~°ux KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# #_»∞=Ú ÉèÏQÆOÖ’
kO_»∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x Ñ¨H¯õ ‰õΩ uiy`Õ P ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ J=Ü«∞"åÅ∞ "≥∞~°HÑõ Ö¨ Ï¡Å∞QÍ =Ù#flÑ¨C_»∞
~°u=∞^èºŒ Ö’ ÉèQí eÆ OQÍÅ∞ q_çáÈ‰õΩO_® =ÙO\Ï~Ú.
¢ãÎ‘ Z_»=∞KÕu q∞ Í^Œ‰Ωõ uiyÑ¨_∞» ‰õΩO>Ë ã¨∞Å∞=ÙQÍ =ÙO@∞Ok.
¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^ŒiÌ H˜ á⁄@ì`‰« Ωõ ¯=QÍ =ÙO_ç ã¨#flQÍ <åE‰õΩQÍ =Ù#fl"åiˆH D
ÉèOí y=∞ ã¨∞YOQÍ =ÙO@∞Ok.
Ñ¨H¯õ ‰õΩ uiy Ñ¨_∞» ‰õΩ#flÑ¨C_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«# Z_»=∞ KÕux ÃÑH· ˜ =ÙO_ÕÖÏQÍ
Ñ¨_∞» ‰õΩO>Ë, PKÕ`ÀÎ ÉèQí Íxfl `åHõ_O» , ãÎ̈# =∞~°#Ì KÕÜ∞« _®xH˜ gÅ∞QÍ =ÙO@∞Ok.
‰õΩ_çK`Õ ÀÎ ÉèQí Íxfl `åH˜#O^Œ∞=Å# XHõ W|ƒOk =ÙOk. Éè’[#O `«~åfi`«
"≥O@<Õ ~°uH˜ `«ÅÑ¨_∞» OÎ \Ï~°∞ ™ê^è•~°}OQÍ ÉèÏ~åº Éè~í ÅÎ° ∞. J#flOu<Õ K≥~Úºx ZO`«
ÉÏQÍ Hõ_∞» ‰õΩ¯<åfl ‰õÄ_® P "ÕÅ∞ HõO\˜H˜ `«ye`Õ =∞O@ Ñ¨Ù_»∞OÎ k Hõ^•..... JO`Õ
ã¨∞xfl`«"∞≥ #ÿ Ü≥∂xH˜ ‰õΩ_ç K≥~Úº`«ye#Ñ¨C_»∞ ‰õÄ_® WÖÏ<Õ =∞O@Ñ¨Ù>Ëì J=HÍâ◊O
=ÙOk. JO^Œ∞Hõx Z_»=∞KÕux LÑ¨Ü∂≥ yOK«=∞<åfl_»∞.
k 63 k
~°uÖ’ PO„^è• >ˇH˜flH±

~°u ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μe^ŒÌ~°∂ =∞OK«O HõkeáÈÜÕ∞ H˜„~°∞H˜„~°∞=∞<Õ
â◊|OÌ KÕã∂¨ Î Hõ^ÖŒ Ïeû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . JÖÏ Hõ^ÅŒ ‰õΩO_® ~°ux KÕ¿ã XHõ q^è•<åxfl
PO„^è• ¢ãÅÎ‘ ∞ JÉèºí ã≤OKå~°x "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞ K≥áêÊ_»∞.
PO„^è• ¢ã‘ÎÅ∞ ZÑ¨C_»∂ U^À XHõ H˘`«Î q^è•<åxfl J#∞ãïOK«_®xH˜
W+ì̈Ñ_¨ `» å~°@. ^•xfl „áêH©ãì Kπ ãÕ ≤ q[Ü«∞O ™êkè™êÎ~@ ° . J_»∞QÆ∞# ¢ã,Î‘ ÃÑ#· Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
Ñ¨_∞» ‰õΩx ~°ux [~°∞Ñ¨Ù`«∞<åfl P ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^Œ~Ì ∂° Hõ^ÅŒ ‰õΩO_® LO\Ï~°∞. ¢ãÎ‘ `«#
ÉèQí OÆ `À Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞"åxfl QÆ\ Qì̃ Í <˘H˜¯Ñ¨\ ì̃ ã¨ÊO^Œ#efl Hõeãæ ∞¨ OÎ k. ¢ãÎ‘ Ü≥∂x =∂„`«"∞Õ
ã¨ÊOkOK«_O» =Å# Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞=O QÆ\ ì˜ ~åÑ≤_xç á⁄Ok, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ TÑ¨Ùx=fi_»O
^•fi~å WKÕÛ ãÖ`«$Ñ≤HÎ <õ åfl Z‰õΩ¯= ãÖ`«$Ñ≤xÎ P ¢ãÎ‘ á⁄O^Œ∞`«∞Ok, JO`Õ ãÖ`«$Ñ≤xÎ
J`«xH˜ã∞¨ OÎ k. D q^è•#OÖ’ =∞~˘Hõ J^Œ#Ñ¨Ù „Ñ¨Ü∂≥ [#O U=∞O>Ë, ~°uÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù xez=ÙO_ÕO^Œ∞‰õΩ J=HÍâ◊O HõÅ∞æ`«∞Ok. Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞"åxfl "≥#HÍ
=ÚO^Œ∞Å‰õΩ HõkeOK«_»O=Å¡<Õ, `«fi~°QÍ g~°ºã¨öÅ#O [iˆQ J=HÍâ◊O =ÙOk.
Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞"åxfl Hõ^ÅŒ Û‰õΩO_® "≥„· ÉË+<¨ £ á⁄O^Œ_O» =Å# Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù ~°uÖ’ xez
=ÙO\Ï_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞. JO`Õ ã¨∞MÏxfl á⁄O^Œ∞`å_»∞ ‰õÄ_® !
H˜¡+¨ì`«~°"≥∞ÿ# H˘xfl ~°u |O^è•Å∞

1) ¢ã‘Î "≥Å¡H˜ÖÏ Ñ¨_»∞‰õΩx `«# Ô~O_»∞
`˘_»efl ÃÑH· ˜ KåÑ≤#Ñ¨C_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞
P"≥∞ `˘_»efl HÍ=ÙeOK«∞H˘x Ñ¨_∞» ‰õΩx
~°uKÕÜ«∞_»O XHõ ÉèíOy=∞. ^•xfl
Éè∞í QÆflHõO JO\Ï~°∞.
2) P"≥∞ `˘_»Å#∞ HÍ=ÙeOK«∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞,
P"≥∞ "≥∂HÍà◊√§ J`«x Éè∞í *ÏÅq∂^Œ‰Ωõ "Õã≤
=ÙOz# |O^è•xfl [$OÉèí`«HõO JO\Ï~°∞.
3) P"≥∞ "≥ÅH¡ Ö˜ Ï Ñ¨_∞» H˘x =ÙO_ç, J`«x
=Hõ Δ ã ¨ ÷ Å O q∂^Œ P"≥ ∞ áê^•Åx
=ÙOz#Ñ¨C_»∞ P áê^•Åq∂ ^Œ `«#
|~°∞=Ù#∞ "Õã,≤ KÕ`∞« Å`À P"≥∞ "≥∞_»x
H“yeOK«∞H˘x [i¿Ñ ~°ux ''LuÊ_ç
`«HOõ —— JO\Ï~°∞.
k 64 k
4) P"≥∞ XHõ áê^•xfl J`«x =HõãΔ Å÷¨ Oq∂^Œ =ÙOz, ~Ô O_À áê^•xfl ÉÏ~°∞QÍ *ÏÑ≤
=ÙOz`Õ ''J~°ú Ñ‘_ç`«HõO—— JO\Ï~°∞. WO^Œ∞Ö’ P"≥∞ ‰õΩ_ç áê^•xfl J`«x
=HõΔã¨÷ÅO Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù#, Z_»=∞ áê^ŒO J~Ú`Õ ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù<å =ÙOzKÕ¿ã ~°u
ÉèOí y=∞x XHõ J~°ú Ñ‘_`ç H« Oõ Jx JO\Ï~°∞.
5) XHõ áê^•xfl J`«x Éè∞í *ÏÅ q∞ Í^Œ =ÙOz, JOQÆ„Ñ¨"âÕ O◊ `«~åfi`« P áê^•xfl
=∞m§ ÉÏ~°∞QÍ *ÏÑ≤`Õ Jk ''"Õ}∞^•i`«HOõ —— JO\Ï_»∞.
6) Éè∞í *ÏÅ q∞ Í^Œ HÍ‰õΩO_®, ¢ãÎ‘ `«# XHõ áê^•xfl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç `«Å^•HÍ fã¨∞H˘zÛ
=ÙOz, Ô~O_À áê^•xfl Kåz# |O^è•xfl â◊¥ÖÏz`«HõO JO\Ï~°∞. WÖÏ
K≥Ü∂« ºÅO>Ë, P ¢ãHÎ‘ ˜ KåÖÏ „áêH©ãì π HÍ"åe. HÍh, K≥Ü∞« ºQÆeQˆ "å~°∞O\Ï~°∞.
JÑ¨C_»∞ P"≥∞ Ü≥∂x ÉÏQÍ qáêÊ~°∞`«∞Ok. JO^Œ∞‰õΩ `«Q@ æÆ ∞ìQÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞‰õÄ_®
=º=Ç¨ÏiOK«QeÆ y`Õ<Õ P"≥∞ ãÖ`«$Ñ≤Î K≥O^Œ∞`«∞Ok.
7) áê^•Å#∞ ÉÏQÍ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ fã¨∞H˘x, á⁄@ìg∞^Œ‰Ωõ =Ú_»∞K«∞H˘x Ñ¨_∞» ‰õΩO>Ë,
P"≥∞ áê^•Å∞ J`«x ÉÁ_»∞¤ ^ŒQÆæ~°‰õΩ =™êÎ~Ú. P"≥∞ áê^•Åq∂^Œ J`«x
|~°∞=Ù#∞Oz ~°q∞OK«_®xfl ''HÍ~å¯\˜HOõ —— JO\Ï_»∞.
8) `«#ÃÑ#· Ñ¨~∞° O_ç ~°uH˜ `«ÅÑ¨_∞» #Î fl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç #_»∞Oq∞ Í^Œ‰Ωõ ~Ô O_»∞HÍà◊§#∂
J@∂W@∂ "Õã≤ QÆ\ Qì˜ Í Jkq∞Ñ¨\ ì̃ <˘Hõ¯_®xfl Ñ‘_`ç H« Oõ JO\Ï~°∞.
9) "≥ÅH¡ Ö˜ Ï Ñ¨_∞» ‰õΩ#fl <å~ÚHõ `«# Z_»=∞áê^•xfl J`«x ‰õΩ_çQ[Æ ‰˚ Äõ , ‰õΩ_çáê^•xfl
Z_»=∞ QÆ[‰˚ Äõ PxÛLOz`Õ, J`«#∞ P"≥∞ áê^•efl `«# QÆ[Å˚ `À J}˜zLOz
~°ux K≥Ü∞« º_»O F J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ |O^è#Œ O. nxfl Ñ¨^•‡ã¨# |O^è#Œ O JO\Ï~°∞.
10) ''ÉèQí „Æ Ñ¨"âÕ O◊ —— [iy# `«~åfi`« Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞, ÉèQí OÆ Ö’Oz `«# J=Ü«∞=O Éˇ@ · ‰õΩ
~å‰õΩO_® Jkq∞Ñ¨\ ì̃ =ÙOz, `«# #_»∞=Ú‰õΩ ÃÑÉ· Ïè QÍxfl "≥#H˜¯ uÑ≤Ê, gÑ¨Ù
ÉèÏQÆO`À P"≥∞ ~˘=Ú‡efl J^Œ∞=Ú`«∞O>Ë, P"≥∞ J`«xfl H“yeOK«∞‰õΩO@∂
=ÙO_»QÍ J`«#∞ ~°ux H˘#™êyOKÕ |O^èŒ#O =∞s J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿOk. Wk
K≥Ü∞« ºQÆÅQÍÅO>Ë P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ KåÖÏ „áêH©ãì π HÍ"åe. J`«x Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞=O
ÃÑ^ŒkÌ QÍ =ÙO_®e. J`«x #_»∞=Ú ã¨#flQÍ =ÙO_®e. á⁄@ìÖxË "å_≥· =ÙO_®e.
nxfl Ñ¨~å=$`«HÎ Oõ JO\Ï~°∞.
11) <å~ÚHõ#∞ `«#q∂^Œ‰Ωõ ÖÏ‰õΩ¯x, `å#∞ HÕ^Œ=ÙO_ç P"≥∞ ÉèQí OÆ Ö’H˜ J=Ü«∞"åxfl
K˘Ñ≤ÊOz# `«~åfi`«, W^Õ q^èOŒ QÍ P"≥∞ #_»∞=Ú #∞Oz ÃÑ· ÉèÏQÍxfl "≥#H˜¯
uÑ≤Ê, ÉèQí ÍeOQÍÅ∞ q_çáÈ‰õΩO_® ~°ux H˘#™êyã¨∂<Î Õ P"≥∞ ~˘=Ú‡efl =∞iÌã∂¨ Î
H“yeOK«∞ HÀ=_»O ‰õÄ_® XHõ J^Œ∞ƒù`« |O^è#Œ "Õ∞. nxfl ‰õÄ_® Ñ¨~å=$`«HÎ Oõ
J<Õ JO\Ï~°∞.
k 65 k
z„`« ~°u
Ç¨~ÚQÍ ã¨∞YOQÍ "≥∞`«ÎQÍ =Ù#fl Ñ¨>ˇì=∞OK«O, K«Hõ¯x Uã‘ QÆk, UHÍO`«
"å`å=~°}O Jxfl J=∞i# KÀ@ WÑ¨Ê\˜ ^•HÍ K≥Ñ¨C‰õΩ#fl ~°u q^è•<åÅhfl
J#∞Éèqí OK«QeÆ y =ÙO\Ï~Ú. HÍh, W"Õg J=∞~°#Ñ¨C_»∞, ZHõ¯_À ^˘iH˜# H˘kÌáê\˜
UHÍO`«OÖ’ PHÍã¨Î Ñ¨h =ÚyOz "ÕÜ∂« Å#∞‰õΩ<Õ "åà◊§HÀãÖ H˘xfl ~°u |O^è<Œ åÅ∞
K≥áêÊ~°∞. g\˜x z„`«~`° ∞« Å∞ JO\Ï~°∞. g\˜x <ÕÅq∂^Œ Ñ¨_∞» ‰õΩ<À, ‰õÄ~°∞Û<À, xÅ∞Û<À
KÕã∞¨ OÎ \Ï~°∞. 'Hõ‰Ωõ ¯iÎ— JO\Ï"Õ∞... JÖÏO\˜k Wk ! J~Ú<å ã¨∞Y„áêÑ≤Î HÍ"åe Hõ^•...
JO^Œ∞Hˆ D LáêÜ«∂Å∞.
1) Ñ¨_»HõÅ∂ ÖË=Ù Ñ¨_»HõQÆ^Œ∞Å∂ ÖË=Ù. JÖÏO\˜KÀ@ <å~ÚHÍ, <åÜ«∞‰õΩÅ∞
XHõiH˘Hõ~∞° H“yeOK«∞H˘x QÍx, QÀ_»<À, ãÎ̈OÉèÏ<Àfl, K≥@∞ì<À P#∞H˘x QÍx
~°u HÍ~°ºO Ñ¨ÓiÎ KÕÜ∞« _®xfl ã≤`÷ ~« `° O« JO\Ï~°∞.
2) QÀ_»x QÍh, ãÖÎ ÉèÏxfl QÍh <åÜ«∞‰õΩ_»∞ P#∞H˘x =ÙO>Ë J`«x HõO~îåxH˜ P"≥∞
`«# KÕ`∞« Å∞ ÃÑ#"Õã,≤ J`«x H“y\’¡ P"≥∞ Wq∞_çáÈ~Ú, `«# `˘_»Å`À J`«x
#_»∞=Ú#∞ K«∞@∞ì‰Ωõ x =∂\˜=∂\˜H© `«# KÕ`∞« Ö’Î J`«xfl QÆ\ Qì̃ Í J^Œ∞=Ú`«∂
`«# #_»∞=Ú#∞ „¿Ñ~ˆ Ñ≤ã∂¨ Î =ÙO_»QÍ P`«#∞ ÉèQí „Æ Ñ¨"âÕ O◊ KÕ~ÚOz JÖÏ<Õ xÅ|_ç
~°ux KÕÜ∞« _®xfl J=ÅOa`«HOõ J<Õ ''z„`«~u° ——QÍ K≥áêÊ~°∞.
3) P=Ù <ÕÅq∞ Í^Œ Ñ¨_∞» H˘#fl@∞¡ "≥∂KÕ`∞« Å q∂^•, "≥∂HÍà◊§q∂^• P"≥∞ Ñ¨_∞» ‰õΩx
#_»∞=Úx ÃÑ·H˜ÖËÑ≤ =ÙOK«∞`«∞Ok. JO^Œ∞=Å# P=Ù Ñ¨$+¨ªÉèÏQÆO qK«∞Û‰õΩx
"≥#H˜¯ HõxÊOz#@∞¡ P"≥∞ [#<åOQÆO qK«∞Û‰õΩO@∞Ok. J`«#∞ POÉ’`«∞ÖÏQÍ
P"≥∞ gÑ¨Ùq∂^Œ `«# =HõãΔ Ö÷¨ Ïxfl PxOz ~°ux KÕã#≤ Ñ¨C_»∞ P |O^è<Œ åxfl
''^è#Õ ∞HõO—— JO\Ï~°∞. =∞#∞+¨μÅ∞ Ñ¨â√◊ =Ùefl J#∞HõiOz KÕ¿ã ~°u Wk. "Õ∞_»q∂^Œ
Ñ≤@Qì À_» Kå@∞# HÍ¿ãÑ¨Ù UHÍO`«ãÅ÷¨ O ^˘iH˜#Ñ¨C_»∞ WÖÏO\˜ |O^è<Œ åÅ∞
LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú. "≥ÅH¡ Ö˜ Ï Ñ¨_∞» ‰õΩ#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ãÎ‘ q∂^Œ
„Ñ¨ Ü ≥ ∂ yOKÕ =Ú^Œ ∂ Ì =ÚK« Û @¡ h fl D |O^è Œ # OÖ’ P"≥ ∞ gÑ¨ Ù q∂^Œ
„Ñ¨Ü≥∂yOK«=Åã≤=ÙO@∞Ok.
''P=Ù—— POÉ’`«∞ÖÏ¡QÍ<Õ, ‰õΩHõ¯Å∞, QÍ_ç^ÅŒ ∞, QÆ∞„~åÅ∞, Ñ≤Å∞¡Å∞, U#∞QÆ∞Å∞,
ÑÖ^Œ∞Å∞ WÖÏO\˜ "å\˜ ~°u q^è•<åefl ‰õÄ_® J#∞Hõiã¨∂Î ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞
ã¨∞dOK«=K«∞Û.
k 66 k
4) Xˆ H ™êi W^Œ Ì ~ ° ∞ P_» " åà◊ § x

~°q∞OK«=Åã≤# ã≤u÷ Ö’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl
Ñ¨C_»∞ P =∞QÆ"å_ç J=ã¨÷ =~å‚<å
f`«"∞Õ ! XHÍ"≥∞x ÉèQí eÆ OQÆ ãÖÜ≥∂
QÆO^•fi~å ~°ux KÕã∂¨ Î `«$Ñ≤Î Ñ¨~∞°
ã¨∂<Î ,Õ ~Ô O_À P"≥∞x ã¨#Î =∞~°#Ì Å∞,
=Ú^Œ∞ÖÌ Ï@Å`À ~°OlOÑ¨KÜ Õ ∂« e.
ã¨ÇÏ¨ ''ãÖÑ¶∂¨ @HõO—— JO\Ï~°∞ nxfl.
5) J<ÕH=õ ∞Ok P_»"åà◊§ =∞^èºŒ # XHõ¯
¢ãxÎ‘ ~°q∞OK«_®xfl ''Q“Ü«¸kèHOõ ——
JO\Ï~°∞. P=ÙÅ=∞O^Œq∂^Œ Ñ¨_<ç å,
POÉ’`«∞ XHõ P=Ùq∂^ŒˆH ZH˜¯
~°q∞ã¨∞ÎOk. ZO`« POÉ’`«~Ú<å
JxflO\˜h XHõ¯™êˆ~ ~°q∞OK«Ö^Ë ∞Œ
Hõ^•..... WÖÏ KåÖÏ=∞Ok ¢ãÅÎ‘
ã¨=¸Ç¨ÏOÖ’ XHõ <å~ÚHõx ~°q∞O K«_®xfl ''Q“Ü«¸kèHOõ —— JO\Ï~°∞.
hà◊§Ö’ [ÅHÍÖÏ_»∞#Î fl P_»"åà◊§ =∞^èºŒ ^Œ∂i, JO^Œi`À#∂ ã¨~™° êÖÏ_»∞`«∂
XHõ¯ P_»^•xfl JHõ¯_çHHõ ¯õ _Õ P h\˜Ö’<Õ ~°q∞OK«_®xfl ''"åi„H©_`ç H« Oõ —— JO\Ï~°∞.
W=hfl P<å\˜ Ñ¶¨Óº_»Öò Ü«ÚQÆOÖ’, ~å*ÏO`«óÑ¨Ù~åÖ’¡ Ju =∂=¸Å∞
q+¨Ü∂« Å∞!! =∞QÆ U#∞QÆ∞ ‰õÄ_® W^Õ Ñ¨xKÕã∞¨ OÎ k. P_» U#∞QÆ∞Åhfl hà◊§Ö’H˜
kQÆ∞`å~Ú. "å\˜Ö’ XHõ^•xfl =∞QÆ U#∞QÆ∞ P h\˜Ö’<Õ J#∞Éèqí ã¨∞OÎ k.
6) "Õ∞HõáÈ`«∞ "Õ∞HõÅq∂^Œ Ñ¨_ç JOk# „Ñü^•xfl J#∞Éèqí ã¨∂Î áÈ`«∞Ok. P_»Ö_Ë ç
QÆ∞OÑ¨Ùq∂^Œ Ñ¨_ç =∞QÆÖ_Ë ç ‰õÄ_® WÖÏ<Õ ~°q∞ã¨∞OÎ k. XˆH™êi W^Œ~Ì ∞° , =ÚQÆ∞~æ ∞°
¢ãÅÎ‘ x ãÖ`À+¨ÃÑ@ì=Åã≤ =zÛ# =∞QÍ_»∞ D *O`«∞=Ùefl ÉÏQÍ ÑïjeOz
"å\˜ ~°uq^è•<åÅ #∞Oz áê~îåÅ∞ <Õ~∞° ÛHÀ=_»O J=ã¨~O° . XˆH =∞QÆ"å_ç`À
W^Œ~Ì ∞° , =ÚQÆ∞~æ ∞° ¢ãÅÎ‘ ∞ XˆH™êi ~°ux á⁄O^Œ_O» , P ¢ãÅÎ‘ =∞<ÀqHÍ~°=¸ –
P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç =∞<À qHÍ~°=¸..... U^Œ~Ú<å W^˘Hõ ^Œ∞~°æu! JO`«Hõ<åfl
^Œ∞~°^$Œ +ì̈O WOH˘Hõ@∞O_»^∞Œ .
7) "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ `«#HÍÅOÖ’ „QÍ=∞}Hõ ^ÕâO◊ , J<Õ ^ÕâO◊ QÆ∞iOz XHõ Hõ^Œä
K≥áêÊ_»∞. P ^ÕâO◊ Ö’ P_»"åà◊√§ J™ê=∂#∞ºÅ∞. "åà◊√§ J<ÕHõ =∞Ok =∞QÆ"åà◊§x
ÃÑo§à◊√§KÕã¨∞‰õΩx `«=∞ Wà◊§Ö’ LOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. D JO^Œih XˆH™êi
k 67 k
HõqfiOz ~°uH˜ Ñ≤Å∞™êÎ~∞° . XH˘¯Hõ¯_»∞ XH˘¯Hõ¯ q^è"Œ ∞≥ #ÿ Ñ¨xKÕ™êÎ_∞» . XHõ_∞»

ãÎ̈# =∞~°#Ì O, WOH˘Hõ_∞» =Ú^Œ∞ÅÌ ∞ á⁄O^Œ_O» WÖÏ KÕã∂¨ Î JO^Œ~∂° Hõeã≤
UHõHÍÅOÖ’ P"≥∞x ~°OlOÑ¨K™Õ êÎ~∞° . P"≥∞#∞ P#OkOÑ¨KÜ Õ ∞« _»O P =∞QÆ"åà◊§
JO^Œi ã¨=¸Ç¨Ï ÉÏ^èºŒ `«. "åà◊§O`å Hõeã≤ XˆH™êi P ÉÏ^èºŒ `«Åx <≥~"° ~Õ ∞° ™êÎ~∞° .
D QÀÅO`å z`«HÎ ÍiÎ ‰õΩHõ¯Å ™ê"≥∞`«ÖÏQÍ =ÙOk. =∂#= =∂„`«∞Å‰õΩ WÖÏO\˜
^Œ∞~°uæ HõÅQÆ‰Ωõ O_»∞QÍHõ!
8) z„`« ~°uÖ’ PY~°∞QÍ qˆ~K«# ^•fi~°OÖ’ ~°uxKÕ¿ã JÅ"å@∞x „Ñ¨™êÎqOKå_»∞
"å`åû ºÜ«∞#∞_»∞.
''J^èÀ~°Ò« áêÜ«∂^ŒÑ≤ ^•H˜}Δ Ï`åº<åO.....—— J<Õ ã¨∂„`«OÖ’ ^ŒH}Δ˜ ^ÕjÜ«ÚÅ∞
¢ãÎ‘ qˆ~K«# ~°O„^èOŒ Ö’ `«# J=Ü«∞"åxfl ^Œ∂iÛ ~°ux KÕã∞¨ OÎ \Ï~°∞. ÉèQí ~Æ O° „^èOŒ Ö’
KÕã#≤ Ñ¨C_»∞ "åiH˜ `«$Ñ≤HÎ Åõ QÆ^∞Œ . nxfl POQÆÉ¡ Ïè +¨Ö’ ''™È_Àq∂—— JO\Ï~°∞.
"≥Ú`«OÎ q∂^Œ z„`«~`° ∞« Å∞QÍ K≥ÑÊ≤ # D q+¨Ü∂« Åhfl P~ÀQÆº=O`«"∞≥ #ÿ ''Ãã‰õΩû——
JxÑ≤OK«∞HÀ=Ù. =∞#O Jhfl K«^"Œ åe. Jhfl `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. H˘xfl ZÖÏ K≥Ü∂« ºÖ’
`≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ – H˘xfl ZÖÏ K≥Ü∞« º‰õÄ_»^À `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜!!
z~°∞^≥|ƒÅ∞ JuK«Hõ¯x â◊$OQÍ~°KÕ+¨ì

''HÍ=∞HõÖÏÑÖ—— ‰õÄ_® XHõ q^è"Œ ∞≥ #ÿ P>Ë Hõ^•! Wk W^Œ~Ì ∞° ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞
UHÍO`«OQÍ P_»∞‰õΩ<Õ P@. JO^Œ∞Hõ<Õ nxfl ''HÍ=∞„H©_—» — J<åfl~°∞. WO^Œ∞Ö’ [iˆQ
„Ñü ãÖÑ¶∞¨ @#, „Ñüã¨xfl"ÕâO◊ QÀÖò ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ ÉÏÅ∞ KÕi#Ñ¨C_»∞ ''Ñ¶Ù¨ \òÉÏÖò—— JO`«
L`«¯O~îQ° Í LO@∞Ok. XHõ |Ou XHõ Ñ¨~∞° QÆ∞ =Ù#fl „H˜HÔ \ò P@ÖÏ L`åûÇ¨ÏÉèií `«OQÍ#∂
LO@∞Ok.
D P@efl P_»∞#Î fl"å~°∞ P_»∞`«∂O>Ë =∞#O JO`å K«∂ã≤ P#Okã¨∂OÎ \ÏO.
HÍh, HÍ=∞„H©_» Z=iH˜ "å~°∞ P_»∞‰õΩ<Õk. Z=i P@ "åik. P_»∞H˘O@∂ P P@Ö’x
P#O^•xfl "åi^ŒÌˆ~ J#∞Éèíqã¨∂ÎO\Ï~°∞. Wk W`«~°∞Å‰õΩ ãÖ|OkèOz#n HÍ^Œ∞,
W`«~∞° Å‰õΩ K≥ÑC¨ H˘<Õn HÍ^Œ∞.
D P@Ö’ =Ú^•Ì@Å∞, yÅ∞¡HÀ=\ÏÅ∞, H˘~°∞HÀ¯=\ÏÅ∂ =ÙO\Ï~Ú. z#flz#fl
^≥|ƒÅ∞ H˘@∞ìHÀ=\ÏÅ∂ =ÙO\Ï~Ú. ÑÖ^≥O J<åflHõ WÖÏO\˜q ã¨ÇÏ¨ [O. "å\˜x P
~Ú^Œ~Ì ∂° ™ÈÊiì"Q£ Í fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
z#flz#fl ^≥|ƒÅ∞ "Õã∞¨ HÀ=_®xfl ''„Ñ¨ÇÏ¨ }}O—— J<åfl~°∞. ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^Œ~Ì ∂°
XHõiH˘Hõ~°∞ Ñ¨~°ã¨Ê~°O Z‰õΩ¯= ã¨∞MÏxfl JOkOK«∞HÀ=_»OHÀãÖ áÈ\©Ñ¨_»∞`«∂,
XHõiH˘Hõ~∞° <˘‰õΩ¯‰õΩO@∂, ~°‰Ωõ ¯‰õΩO@∂, u~°ã¯¨ iOK«∞H˘O@∂, ZH˜¯iOK«∞H˘O@∂.....
k 68 k
D HÍ=∞„H©_»x H˘#™êyã¨∞ÎO\Ï~°∞. JO^Œ∞ˆH HÍ=∂xfl ã¨∞xfl`«"≥∞ÿ# ã¨∞MÏxflKÕÛ

HõÅÇ¨Ï~°∂ÑÖQÍ K≥áêÊ~°∞. ''HõÅÇ¨ÏO—— JO>Ë „Ñ¨}Ü«∞ HõÅÇ¨Ï"Õ∞!
''K«∂™êÎ#∞ h ãÖQÆu—— Jx Éèí~°Î á⁄QÆ~°∞QÍ JO>Ë P ÉèÏ~°º ZO`À
ãÖ`À+≤ã∞¨ OÎ k..... Jk „Ñ¨}Ü«∞ HõÅÇ¨ÏO J~Ú`Õ! W^ŒO`å ZO^Œ∞HõO_ô XHõiq∂^Œ
WOH˘Hõ~∞° „¿Ñ=∞#∞, J#∞~åQÍxfl, PáêºÜ«∞`«x Jaè=$kú KÕã∞¨ HÀ=_®xˆH ! ~°u ã¨∞MÏxH˜
J#∞~åQÆO J<Õk PÅO|#. J#∞~åQÆO ÖËxKÀ@ KÕã#≤ ~°u–~°u HÍ^•..... Jk
ã¨fiÇ¨ÏãÎ̈ „Ñ¨Ü∂≥ QÆO, ã¨fi‰õΩK«=∞~°#Ì O Hõ<åfl Z‰õΩ¯= hK«"∞≥ #ÿ ^Õ.
z~°∞^≥|ƒÖ’¡ ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ W|ƒOkHõeOæ K«x "å\˜x WHõ¯_» K≥|∞Î<åfl_»∞.
1) Ñ≤_çH˜e =¸ã≤ =∞^èŒº "ÕÅ∞ Ñ¨Hõ¯#∞Oz ÉÁ@#"ÕÅ∞ Éˇ·@‰õΩ =KÕÛÖÏ KÕã≤, P
ÉÁ@# "Õe`À ¢ãÎ‘ ~˘=∞‡Åq∞ Í^Œ =∞$^Œ∞=ÙQÍ ‰õΩq∞‡#@∞¡ KÕ¿ãÎ ^•xfl ''H©Å—— JO\Ï~°∞.
‰õΩ=∞‡_»O JO>Ë ''_è+ç Ø¨ ºO—— J#fl@∞¡HÍ^Œ∞. JO^Œ∞Ö’ =∞$^Œ∞`«fiO =ÙO_®e. P
„Ñ¨ÇÏ¨ }<åxH˜ P"≥∞ ''PÇ¨ñ!—— Jx P#OkOKåe. JÖÏ P#OkOKÕ ¢ãHˆÎ‘ z~°∞^≥|ƒÅ∞
W"åfie.
2) XHõ K Õ u "Õ à ◊ § x ã¨ Q Æ O =Ú_ç z , P
=Ú_çz# "Õà◊§`À ‰õΩq∞‡# Éèí„^ŒHõ~°Îi
JO\Ï~°∞. ~Ô O_»∞ KÕu "Õà#¡◊ ∂ =Ú_çz
‰õΩq∞‡`Õ ^•xfl ''Ü«ÚQÆà◊ Hõ~iÎ° —— JO\Ï~°∞.
Wk `«Åq∂^Œ „Ñ¨Ü∂≥ yOK«_®xH˜ gÖˇ#·
z~°∞^≥|ƒ („Ñ¨ÇÏ¨ }#O).
3) z\˜HÔ # "ÕÅ∞ Ñ¨H¯õ #∞Oz ÉÁ@# "ÕÅ∞x
Éˇ@· ‰õΩ ÖÏy Ñ≤_Hç e˜ =¸ã≤ P É’@#
"Õe`À ‰õΩq∞‡`Õ ^•xfl ''q^Œ—ú — JO\Ï~°∞.
Wk K≥OÑ¨Åq∞ Í^Œ „Ñ¨Ü∂≥ yOK«^yŒ OkQÍ
=ÙO@∞Ok.
4) ¢ãÎ‘ ~˘=Ú‡q∞ Í^Œ QÍx, "å\˜H˜ Ñ¨H¯õ Å
QÍh =Ù#fl K« ~ å‡xfl =Úx"Õ à ◊ § `À
Ñ¨ÙK«∞ÛH˘x ÖÏy#@∞¡ =∞$^Œ∞=ÙQÍ KÕã≤
K«H¯˜ eyO`«Å∞ ÃÑ_ç`Õ P ¢ãÎ‘ ÉÏQÍ P#Okã¨∞OÎ k. ''ãÖ^ŒOtHõ—— JO\Ï~°∞ nxfl.
D „Ñ¨ÇÏ¨ }Ïefl ‰õÄ_® ^ŒH} Δ̃ ÉèÏ~°`^« jÕ Ü«ÚÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ „Ñ¨Ü∂≥ yã¨∞OÎ \Ï~°h,
g\˜x WHõ¯_ç ¢ãÅÎ‘ ∞ `«@∞ìH˘x ÉÏQÍ P#Ok™êÎ~h° âß¢ãOÎ̈ K≥áÈÎOk.
k 69 k
Z=~°∞ Z=iH˜ z~°∞^≥|ƒÅ∞ "≥Ü«∂ºe ???

=∞QÆ"åà◊§ â◊s~°OÖ’ HÍiî#ºO =ÙO@∞Ok. QÆO„_»`#« O =ÙO@∞Ok. D ~Ô O_»∞
ÅHõ}Δ ÏÅ∂ áœ~°∞ëêxH˜, `Õ[ã¨∞û‰õΩ ãÖ|OkèOz#q. WÖÏ ÖË‰Ωõ O_® P_»"åi â◊s~°OÖÏQÍ
"≥∞`«QÎ Í =ÙO>Ë P Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ ¢ãÎ‘ Ñ¨ÓiÎ™ê÷~ÚÖ’ P#OkOK«ÖHË áõ È=K«∞Û. =∞QÆâs◊ ~°O
Hõi#î OQÍ =ÙO>Ë<Õ P_»"åiH˜ JO^ŒOQÍ HõxÊã¨∞OÎ k.
JÖÏO\˜ Hõi#î â◊s~°O =Ù#fl =∞x+≤ =∞$^Œ∞"≥#· =∞#ã¨∞`À "≥∞`«\Î ˜ ^≥|ƒefl ¢ãÎ‘
â◊s~°ÉÏè QÍÅ q∂^Œ L`Õ*Î Ïxfl HõeOæ KÕ KÀ@ „Ñ¨Ü∂≥ y™êÎ_∞» .
D z~°∞^≥|ƒefl uÑ≤ÊH˘>Ëì â◊HÎ̃ P_»"åiH˜ LO_»=K«∞Û, LO_»ÖHË áõ È=K«∞Û ‰õÄ_®
! XHõ"àÕ ◊ uÑ≤ÊH˘\ì̃<å P"≥∞Hˆ K≥~Úº<˘Ñ≤ÊQÍx, J`«xHˆ q∂ JxÊOK«Háõ È=K«∞Û‰õÄ_®!
XHÀ¯™êi =∞QÆ"å_»∞ =ÚO^Œ∞ `å#∞ H˘\ì̃, JÖÏ `«##∂ H˘@ì=∞x J_»Q=Æ K«∞Û.
J_çy<å H˘O^Œ~∞° ã¨∞‰õΩ=∂~°∞Öˇ#· ¢ãÅÎ‘ ∞ H˘@ìÖHË áõ È=K«∞Û. ~°u L`Õ[Î OÖ’ L#fl P"≥∞‰õΩ
''x¢™êÎ}O—— P=Ç≤ÏOz =ÙO@∞Ok HÍ|\˜ì P ã≤÷uÖ’ P"≥∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ „Ñ¨Ç¨Ï}#O
K≥Ü«∞ºÖË^Œ∞. HÍh =∞QÆ"å_»∞ P"≥∞‰õΩ L`ÕÎ[O HõeˆQ â◊s~° ÉèÏQÍÅq∂^Œ `å_çã¨∂Î<Õ
LO\Ï_»∞. JO^Œ∞‰õΩ „ÑüQÍ P"≥∞ J<ÕHõ ~°HÍÅ â◊ÉÏÌÅ∞KÕã≤ `«# P#O^•xfl „Ñ¨H\õ ã˜ ∞¨ OÎ k.
P#O^•xfl „Ñ¨Hõ\ ˜ã¨∂Î KÕ¿ã â◊ÉÏÌefl ''ã‘`«¯ $`åÅ∞—— JO\Ï~°∞. "å\˜QÆ∞iOz
=∞#O q_çQÍ K«iÛ^•ÌO.
H˘OK≥O â◊H=Î˜ ∞O`«∞~åÅ~Ú# ¢ãÎ‘ FÑ≤HKõ ãÕ ∞¨ H˘x Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç z~°∞^≥|ƒ#∞ uÑ≤ÊH˘_»∂Î
`å#∞‰õÄ_® XHõ =∞Oz „Ñ¨ÇÏ¨ }#O WzÛO^Œ#∞HÀO_ç. JÑ¨C_»∞ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `«#
P#O^•xfl „Ñ¨H\õ ã˜ ∂¨ Î `å#∞‰õÄ_® 'PÇ¨— JO@∂ ''ã‘`¯« $`«O—— KÕ™êÎ_∞» . W=hfl J#∞~åQÆO
ÃÑOK«∞HÀ=_®xˆH Hõ^•!!
~°uã¨ÊO^Œ#x `≥eÜ«∞K≥¿ÑÊ â◊ÉÏÌÅ∞

ã¨$+≤Öì ’x Jxfl~°HÍÅ P#O^•efl =¸@QÆ\ ì˜ `≥zÛ ‰õΩ=∞‡iOz#@∞¡ ~°u [iy#
P H˘kÌ¿ãÑ¨Ù J#O`å#O^•xfl á⁄O^Õ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ `«=∞ P#O^•xfl "≥Å_¡ Oç K«∞HÀ=_®xH˜
KÕ¿ã ~°u â◊ÉÏÌefl =∞}˜‰Äõ l`åÅ∞ Jh, ‰õÄl`åÅ∞ Jh, ã‘`¯« $`åÅ∞ Jh Ñ≤Å∞™êÎ~∞° .
1) ÃÑ^•Å∞ ayOz HõO~îO° `À#∂, =Ú‰õΩ¯`À#∂, Ç‘Ï Ç‘Ï J<À, Ç¨ï Ç¨ï J<À KÕ¿ã
â◊ÉÏÌxfl ''Ç≤ÏOHÍ~°O—— JO\Ï~°∞.
2) P..... F..... JO@∂ aQÆ~æ Q° Í J~°∞ã¨∞#Î fl@∞¡ KÕ¿ã â◊ÉÏÌxfl ''ãÎ̈x`«O—— JO\Ï~°∞.
k 70 k
3) H˘O^Œ~∞° KÕ¿ã â◊|OÌ ÃÑ^ŒÌ ''=¸Å∞QÆ∞_»∞—— ÖÏQÍ =ÙO@∞Ok. JÖÏ HÍ"åÅx

K≥Ü∞« º~°∞. P L`Õ[Î ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D â◊ÉÏÌÅ∞ ~°H~õ H° ÍÅ∞QÍ "å\˜H"õ Õ =™êÎ~Ú.
Jq `« # ∞ ~° u [~° ∞ Ñ¨ Ù `« ∞ #fl q^è • #O =Å# P"≥ ∞ QÍx, J`« _ » ∞ QÍh
P#Okã¨∞<Î åfl_»#_®xH˜ ãÖHˆ `åÅ =O\˜q. JqÖË‰Ωõ O_® Hˆ =ÅO xâ◊≈|ÌOQÍ
Ñ¨_∞» ‰õΩ#fl =ºHÎ̃ P ~°ux P#Okã¨∞#Î fl\’ì..... J~Ú+ì̈OQÍ =Ù#fl\’ì J~°O÷ HÍ^Œ∞.
JÖÏO\˜ J#∞=∂#O =¿ãÎ ~°ux [~°∞Ñ¨Ù`«∞#fl =ºH˜HÎ ˜ =¸_£ *ÏiáÈ`«∞Ok.
HÍ|\ì̃ „Ñüã¨ÊO^Œ#, W^ŒiÌ H© `«ÑÊ¨ xãï!
4) x@∂ìiÛ#@∞ì ''+π—— Jx =∞iH˘O^Œ~∞° â◊aãÌ ∞¨ OÎ \Ï~°∞.
5) ''J=∞‡–J=∞‡—— Jh, PÇ¨ PÇ¨ Jh, PQÆ∞ PQÆ∞ Jh, =^Œ∞Ì =^Œ∞Ì Jh, KåÅ∞
KåÅ∞ Jh, K«KÛ« K«KÛ« Jh ~°H~õ H° ÍÅ â◊ÉÏÌÅ∞ P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <À\˜"O≥ @
JÅ"ÀHõQÍ =KÕÛã¨∞OÎ \Ï~Ú. WÖÏˆQ â◊|OÌ K≥Ü∂« ºe J<Õ ~°∂Å∞ ÖË^∞Œ .
6) P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ H˘O^Œi ‰õÄ`«Å∞ áê=Ù~åÅ∞ ‰õÄã≤#@∞¡O\Ï~Ú. H˘O^Œiq HÀH˜ÅÅ
‰õΩÇ¨ï‰õΩÇ¨ï=∞x â◊aÌã¨∞ÎO\Ï~Ú. u`«∞=Ù Ñ≤@ì, zÅHõÅ∞, `«∞"≥∞‡^ŒÅ∞,
QÀ~°∞=OHõÅ∞..... WÖÏO\˜ Ñ¨‰ΩΔõ Å ‰õÄ`«Åhfl q#=ã¨∞OÎ \Ï~Ú P ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’.
7) PÜ«∂ =º‰õΩÅÎ ã¨fi~°¿Ñ\˜HÖõ ’x â◊|Ì ™ê÷~Ú (Base) x |\˜ì D ‰õÄl`åÅ∞
H˘O^Œiq <≥=∞‡kQÍ, ã¨fiÅÊOQÍ, JÅÊOQÍ =ÙO\Ï~Ú. H˘O^Œiq aQÆæ~°QÍ
=ÙO\Ï~Ú, ÃÑ^ŒÌQÍ =ÙO\Ï~Ú. ÃÑ^ŒÌQÍ Ji¿ãÎ Z‰õΩ¯= ã¨ÊO^Œ#, <≥=∞‡kQÍ
JO>Ë `«‰Ωõ ¯= ã¨ÊO^Œ# HõeOæ ^Œx J#∞HÀ=_»O ‰õÄ_® Ñ¨ÓiÎQÍ "åãÎ̈=OHÍ^Œx
nxfl |\˜ì J~°O÷ J=Ù`ÀOk.
8) D ‰õÄl`åÅ=Å¡ ~°ux [~°∞Ñ¨Ù`«∞#fl P W^ŒiÌ H˜ =∞<ÀÇ¨Ï~°OQÍ LO@∞Ok.
‰õÄl`«O qxÑ≤Oz#Ñ¨C_»∞ P Ñ¨xx =∞m§=∞m§ K≥Ü∂« ºÅ#∞H˘O\Ï~°∞. J`«#∞
=∞m§=∞m§ J^ÕÑx¨ x KÕã∞¨ OÎ >Ë, P"≥∞ "≥∂Ç¨Ï#OQÍ =∞m§=∞m§ ‰õÄl`«O KÕã∞¨ OÎ k.
WÖÏ P W^ŒÌi ~°u =º=Ç¨~°O QÆO@Å`«~°|_ô ™êQÆ∞`«∞Ok. JÖÏ ™êy`Õ<Õ
Hõ^•.....''P W^Œ~Ì ∂° ~å„`«O`å QÆ_áç ê~°∞ –—— J<Õ =∂@‰õΩ ™ê~°H÷ `õ « U~°Ê_Õk !!!
Ãã‰õΩûÖ’ âß_ç[O
yÅ∞¡HÀ=_»O, H˘~°∞HÀ¯=_»O, á⁄_»∞K«∞HÀ=_»O, QÆ∞^Œ∞ÌHÀ=_»O W=hfl K≥Ñ≤Ê#
`«~åfi`« "å`åûºÜ«∞#∞Å "åiH˜ XHõ ãÖ^ÕÇÏ¨ O HõeOæ k. D =∞#∞+¨μÅ∞ `«#∞K≥ÑÊ≤ #
ã¨∞xfl`«"∞≥ #ÿ â◊$OQÍ~° „H©_e» fl =„Hõ ÉèÏ+¨ºO K≥ÑÊ≤ HÍ=Ú‰õΩÖˇ#· Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ ã¨∞xfl`«"∞≥ #ÿ
¢ãÅÎ‘ x Ç≤ÏOã≤Oz ÉÏkèOKÕ `«=∞ ã¨fiÉèÏ=O`À ''~°uÇ≤ÏOã¨——‰õΩ `«ÅÑ¨_Õ „Ñ¨=∂^ŒO =ÙOk
k 71 k
Hõ^•..... Jx! JO^Œ∞Hõx H˘xfl ãÖÑ¶∞¨ @#Å∞ L^•Ç¨Ï~°}Å∞QÍ K≥ÑÊ≤ , Z^Œ∞\˜=ºH˜xÎ

P#OkOÑ¨KÜ Õ ∞« _»"∞Õ â◊$OQÍ~åxH˜ Ñ¨~=° ∂=kèQÍ =ÙO_®e QÍx, Z^Œ∞\˜=ºH˜xÎ Ç≤ÏOã≤Oz
`«#∞ P#OkOK«_O» â◊$OQÍ~°O J=^Œx ã¨Ê+ì̈OQÍ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞.
PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ # H˘xfl ãÖÑ¶∞¨ @#Å∞ :
1) z„`«¿ã# J<Õ ã¨∞‰õΩ=∂ix KÀà◊~åA "≥∂@∞QÍ H“yeOK«∞H˘x, P"≥∞ ~˘=Ú‡Å
q∂^Œ QÆ∞ÃÑÊà◊√§ =¸ã≤ QÆ\ ˜ìQÍ QÆ∞kÌ P#OkOKå_»∞. P"≥∞ JHõ¯_çHõHõ¯_Õ
K«xáÈ~ÚOk.
2) ‰õΩO`«Å ^ÕâÑ◊ Ù¨ ~åA âß`«Hiõ ‚ ''=∞ÅÜ«∞=u—— J<Õ `«# H˘`«Î ÃÑo§‰õÄ`«∞ifl
Ñ¨~=° â◊O`À `«Åq∂^Œ QÆ\ Qì̃ Í QÆ∞kÌ J#∞Éèqí OKå_»∞. P QÆ∞^Œ∞HÌ ˜ P"≥∞ JÖÏˆQ
=∞~°}ÕzOk.
3) áêO_»º~åA ¿ã<åkèÑü #~°^Õ=Ù_»∞ "≥∂@∞QÍ z„`«ÖËY J<Õ <å@ºHõ`≥Îx
ãÖÉè’yOK«É’~Ú, HÍ=∂O^èŒ∞_≥· P"≥∞ K≥H˜¯à◊§ q∂ ^Œ ''q~°ú—— J<Õ „Ñ¨Ç¨Ï}O
„Ñ¨Ü∂≥ yOKå_»∞. QÆ\ Qì̃ Í |∞QÆÅæ q∂^Œ P ^≥|ƒ `«yÖËãi¨ H˜ P"≥∞ Hõà√◊ § ~Ô O_»∂
áÈÜ«∂~Ú.
WÖÏO\˜ âß_çã∞¨ Öì #·ˇ =∞QÆ"åà◊√§ ~°uÖ’ Ç≤ÏOã¨ÃÑ\ì̃ P#Okã¨∞OÎ \Ï~°∞. g_»∞
H˘\ì̃# ^≥|ƒÅH˜ P"≥∞ U_»"åe. U_ç¿ã<Î Õ "å_çH˜ `«$Ñ≤.Î W^˘Hõ~H° "õ ∞≥ #ÿ =∞<ÀqHÍ~°O.
JO^Œ∞Hˆ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ XHõ Ö’HÀHÎ̃x K≥áêÊ_»∞ – ~°uH˜ `«ÅÑ¨_"Õ åà◊√§ ~Ô O_»∞
~°HÍÅ∞QÍ =ÙO\Ï~°∞. HÍ=∞âß¢™êÎxfl `≥Å∞ã¨∞H˘#fl"åà◊√§, `≥eÜ«∞x "åà◊√§ Jx ! HÍ=∞âß¢ãOÎ¨
`≥eÜ«∞x "å_çH˜ â◊$OQÍ~°O QÆ∞iOz, ~°™ê™êfi^ŒO QÆ∞iOz Uq∂ `≥eÜ«∞#>Ë!ì Hˆ =ÅO
`å`å¯eHõOQÍ HõeQˆ HÍ=∂"ÕâO◊ KÕ`« `«#‰õΩ ZÖÏ `À¿ãÎ JÖÏ KÕ™êÎ_∞» . "å_çH˜ â◊$OQÍ~°
KÕ+Åì̈ hfl J#=ã¨~O° . U^À P H˘kÌH} Δõ ÏÅ∞ QÆ_¿ç Ñ¿ãÎ "Õ_ç kyáÈ`«∞Ok. q∞QÆ`å^ŒO`å
''>ÿ̌O"Õã—ìπ — J#∞H˘O\Ï_»∞.
HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ `≥eã≤# "å_»∞ *Ï˝x! J`«x J#∞~åQÍxH˜ qK«H} Δõ =ÙO@∞Ok.
J`«#∞ ãÖQÆq∞OKÕ ¢ãÎ‘ ™œ‰õΩ=∂~åºxfl J`«#∞ JOK«<å "ÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. ZO`« f„=OQÍ
„Ñ¨Ü«∞ufl¿ãÎ P"≥∞ ZO`«K«Hõ¯QÍ „Ñüã¨ÊOkOK« QÆÅ∞QÆ∞`«∞O^À J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜
„Ñ¨Ü«∞ufl™êÎ_»∞. JO^Œ∞‰õΩ `«QÆæ@∞ìQÍ P"≥∞#∞ P#OkOÑ¨KÕÜ«∂Åx K«∂™êÎ_»∞. J`«x
KÕ`Å« ‰õΩ P"≥∞ K«H¯õ x „Ñüã¨ÊO^Œ# xã¨∞OÎ k. P „Ñüã¨ÊO^Œ#`À P"≥∞ KÕ¿ã KÕ+Åì̈ ∞
J`«xH˜ P#O^•xfl™êÎ~Ú. P P#O^ŒO`À J`«#∞ =∞ixfl KÕ+Åì¨ ∞ KÕ™êÎ_∞» . WÖÏ P
~Ú^Œ~Ì ∂° XHõi<˘Hõ~∞° P#OkOÑ¨KãÕ ∞¨ H˘O@∂ ã¨∞n~°H… ÍÅO ~°uÖ’ QÆ_Ñ» Q¨ ÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞.
PY~°∞# ÉèQí eÆ OQÆ „Ñ¨"âÕ O◊ KÕã≤ ãÖÉè’QÆ „H˜Ü∞« x =Úy™êÎ~∞° . ÉèQí eÆ OQÍÅ =∞^èºŒ [iˆQ
ãÖÜ≥∂QÆO J<Õk H˘xfl xq∞ëêÅˆH Ñïq∞`«"∞≥ #ÿ „Ñ¨„H˜Ü∞« . ^•xfl PY~°∞# [~°áêe.
k 72 k
q∞ye# ã¨=∞Ü«∂#flO`å â◊$OQÍ~° KÕ+Åì¨ `À L`ÕlÎ `«OQÍ QÆ_á» êe. D "≥Ú`«OÎ „Ñ¨„H˜Ü∞« x
''~°u—— JO\Ï~°∞.
''~°u—— ã¨=∞Ü«∞OÖ’ KÕ¿ã KÕ+Åì̈ ∞ Z=iH˜ "åà◊√§ JÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ P P"ÕâO◊ Ö’
HõeÊOK«∞H˘<Õ qÖÏ™êÖË! WÖÏ K≥Ü∂« ºÅx TÇ≤ÏOz "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜#ì O`« =∂„`å# JÖÏˆQ
[~°QÍÅx ÖË^∞Œ . H˘`«QÎ Í Z=iH˜ "å~°∞ `«=∞O`« `å"Õ∞ J<ÕHõ KÕ+eì̈ fl ã¨$+≤Oì K«∞H˘O@∂
=ÙO\Ï~°∞! âß¢ã¨ÎOÖ’ K≥Ñ≤Ê#q H˘xfl =∂~°æ^Œ~°≈Hõ ã¨∂„`åÅ∞ =∂„`«"Õ∞! P#O^Œ"Õ∞
Ñ¨~=° ∂=kèQÍ Z=i+ì̈O "åikQÍ â◊$OQÍ~° KÕ+eì̈ fl „Ñ¨Ü∂≥ yOK«∞HÀ=K«∞Û.
"åÜ«Ú"ÕQOÆ `À Zyi^Œ∂‰õΩ`«∂ ÑïQÔ `ÕÎ QÆ∞„~åxH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ ~åà◊√§, ~°ÑÊ¨ Å∂
J_®¤Å∞O\ÏÜ«∞<Õ ã¨Ê $Ç¨Ï ZÖÏ =ÙO_»^À JÖÏˆQ, ~°u "ÕQOÆ Ö’ Ñ¨_®¤Hõ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞
Xà◊√§ `≥eÜ«∞x "ÕQOÆ `À „Ñ¨=iÎ™êÎ~∞° . ãïQÍæ P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÍeOQ∑ ÉˇÖò "≥∂y<å
"åiH˜ qxÊOK«x ã≤u÷ Ö’ =ÙO\Ï~°∞.
JO^Œ∞Hõx âß¢ãOÎ̈ K≥ÑÊ≤ # =∂~°Oæ Ö’ J=ã¨~åxfl, J=HÍâßxfl |\ì̃, =∞$^Œ∞=ÙQÍ
„Ñ¨=iÎOKåÖ’, "ÕQOÆ QÍ „Ñ¨=iÎOKåÖ’ x~°~‚ ÚOK«∞H˘x, `«# |ÖÏxfl `«# ÉèÏQÆ™êfiq∞
|ÖÏxfl Ñ¨sH˜ΔOK«∞H˘x JO^Œ∞‰õΩ `«QÆæ@∞ìQÍ =º=Ç¨ÏiOKåe. Wk HÍ=∞âß¢ã¨Î `«`«Î fi
~°Ç¨Ïã¨ºO. nxfl ãïQÍ J~°÷O KÕã¨∞H˘#fl"å_»∞ Z#fl\˜H˜ HÍ=∂O^èŒ∞_çQÍ, âß_çãπìQÍ
„Ñ¨=iÎOK«Ö_Ë ∞» . Wn HÍ=∞âß¢ãÎ̈ „Ñ¨Ü∂≥ [#O.
=∞QÍ_çH˜ =¸_£ `≥Ñ≤ÊOK«_»O ZÖÏ ?

~°uÖ’ P_»"åà◊√§ „Ñ¨^•è #OQÍ Jeã≤áÈ`å~°h, =∞QÍ_»∞ =∞m§=∞m§ `«Ü∂« ~“`å_»h
H˘O^ŒiH˜ XHõ JáÈÇ¨Ï =ÙOk Wk `«ÑC¨ . W^Œ~Ì ∂° Jeã≤áÈ`å~°∞. â◊$OQÍ~° KÕ+Åì̈ ∞
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜ì, Ô~O_À™êi‰õÄ_® Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù L`ÕÎ*Ïxfl H˘#™êyOKÕO^Œ∞‰õΩ ¢ã‘Î
Ñ¨ Ù ~° ∞ +¨ μ e^Œ Ì ~ ° ∂ XHõ i H˘Hõ ~ ° ∞ ã¨ Ç ¨ Ï Hõ i OK« ∞ HÀ"åe. Ñ¨ Ù ~° ∞ +¨ μ _ç Ö ’ L`Õ Î * Ïxfl
H˘#™êyOKÕO^Œ∞‰õΩ ¢ãÎ‘ KÕ¿ã Ñ¨#∞efl Ñ¨Ù~°∞ëÈÑ¨ã$¨ áêÎÅO\Ï~°∞.
J`«xH˜ ÉÏQÍ W+Öì QÍ =ÙO^Œx J#∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ P ¢ãÎ‘ J`«x Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞=OÖ’
uiy L`Õ*Î Ïxfl HõeOæ z, ãÎ̈OÉè<í åxfl Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù H˘#™êyOK«_®xH˜, Ñ¨^ÑÕ ^¨ Õ J`«#∞
~°uH˜ `«ÅÑ¨_ÖÕ Ï „áÈ`«ûÇ≤ÏOKÕO^Œ∞‰õΩ D ''Ñ¨Ù~°∞ëÈÑ¨ ã¨$áêÎÅ∞—— LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú.
1) `«fi~°QÍ =Úyã≤áÈÜÕ∞ =∞QÆ"å_ç`À ãÖQÆq∞OKÕ ¢ãÎ‘ J`«#∞ ãÖÉè’QÍxH˜ J#~°∞›_∞»
J#∞HÀ=_»"∂≥ , J`«x=Å# `«#‰õΩ ã¨∞YO ãïáÈ^Œx ÉèÏqOK«_"» ∂≥ [iy`Õ P
~Ú^ŒiÌ ãÖ™ê~°OÖ’ Z_»O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. JO^Œ∞Hõx, J`«x L`Õ*Î Ïxfl WOHÍ
Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù H˘#™êyOK«_O» HÀãÖ P"≥∞ „Ñ¨Ü∞« uflOKåe. JO^Œ∞‰õΩ P"≥∞ J`«xH˜
k 73 k
ã¨Ç¨ÏHõiOKåe ‰õÄ_®! W^Õ xÜ«∞=∂xfl ¢ã‘Î q+¨Ü«∞OÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞‰õÄ_®

J#∞ãïOKåÅx J#fi~ÚOK«∞HÀO_ç!
2) ZO`«¿ãÑ¨\ H˜ © =¸_£Ö’H˜ ~åÖËHáõ È=_»O, JOQÆãOÎ¨ Éè#í O HõÅQÆHáõ È=_»O =O\˜q
ZO`«\ ˜ ã¨=∞~°∞_ú #·≥ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çHÔ <· å XHÀ¯™êi ãÖÉèqí OK«=K«∞Û. JO`«=∂„`å#
WOHõ J`«x =∞QÆ`#« O áÈ~ÚO^Œx J`«x ¢ãÎ‘ ÉèÏqOK«∞HÀ#=ã¨~O° ÖË^∞Œ . J`«xÖ’
''=¸_£û——x ~°yeOKÕO^Œ∞‰õΩ P"≥∞ K≥Ü∞« º=Åã≤#^ŒO`å K≥Ü∂« ºe. Jk P"≥∞
ÉÏ^èŒº`«‰õÄ_®!
3) ~°u„H˜Ü«∞ XHõ ~å„u Ô~O_»∞ =¸_»∞ ™ê~°∞¡ [~°QÍÅx HÀ~°∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞,
LÑ¨âq◊ ∞Oz# Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞"åxfl uiy ãÖÎ aèOÑ¨KÜ Õ ∞« _®xH˜ ¢ãÎ‘ ã¨ÇÏ¨ HõiOK«=Åã≤
=ÙO@∞Ok ‰õÄ_®! `«# =∂@Å`À J`«x=Å# Hõey# P#O^•xfl „Ñ¨âO◊ ã≤ã∂¨ ,Î
`«# KÕ`Å« `À J`«xfl ~Ô K«ÛQ˘_»∞`«∂ =∞m§ ''WOHÀ™êi—— J`«#∞ ''~°u——H˜ `«ÅÑ¨_ÖÕ Ï
`«#^•iH˜ J`«xfl `≥K«∞ÛHÀ"åe. WO^Œ∞HÀãÖ ¢ã‘ÎÅ∞ PK«iOK«=Åã≤# H˘xfl
q+¨Ü∂« efl "å`åûºÜ«∞# =∞Ç¨Ïi¬ WHõ¯_» ã¨∂zã¨∞<Î åfl_»∞.
Z) `«ÅÖ’ Ñ¨ÓÅ∞ q_çáÈÜÕ∞ÖÏ KÕã≤#, Jq J`«x =ÚMÏxH˜ `«ye "å\˜
ã¨∞"åã¨#‰õΩ J`«xÖ’ L`Õ[Î O HõeOæ K«=K«∞Û.
a) J`«x ÃÑ^•Å#∞ `«# ÃÑ^•Å`À JO^Œ∞‰õΩO@∂, =Ú^Œ∞ÌÃÑ_»∞`«∂ `«#
~˘=Ú‡Å`À J`«x =HõãΔ Ö÷¨ Ïxfl <˘‰õΩ¯`«∂ J`«xfl ~Ô K«ÛQ˘\Ïìe.
ã≤) ZO`« KÕã∞¨ <Î åfl, KÕ¿ãk KÕã∂¨ <Î Õ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ∞» #Î fl@∞¡ HõxÊOKåe. ‰õΩÅHÍO`«‰Ωõ
ã≤Q∞Æ æ JÅOHÍ~°O Hõ^•! ã≤Q∞Æ Öæ ‰Ë Ωõ O_® „Ñ¨=iÎ™ÈÎO^Œx =∞QÆ"å_»∞ XHÀ¯™êi
xO^Œ Ö Ë ã ¨ ∞ Î O \Ï_» ∞ ‰õ Ä _®! JO^Œ ∞ Hõ x , ~° u HÍ~° º „Hõ = ∞OÖ’ ZO`«
¿ãfiK«Û#ù #∞Éèqí Oz<å, ¢ãÎ‘ ã≤Q∞Æ xæ =∂„`«O =^ŒÅ‰õÄ_»^∞Œ .
_ç) J`«#∞ `«# q∞ Í^Œ ZÖÏZÖÏ, U"Õ∞q∞ KÕâß_À J=hfl `å#∂KÕã≤ Hõã≤
f~°∞ÛH˘O@∞#fl@∞¡ K≥Ü∂« ºe.
W) J`«_∞» â◊$OQÍ~°OÖ’ ye¡, H˘iH˜, H˘\ì̃ Zxfl ÉÏ^èÅŒ ∞ ÃÑ\Ïì_À Jhfl `å#∂
J`«xfl ÃÑ\Ïìe. Jq J`«xH˜ L`Õ*Î Ïxfl™êÎ~Ú. J`«#∞ =∞~À™êi ~°uH˜
ã≤^ÑúŒ _¨ ÖÕ Ï KÕ™êÎ~Ú.
ZÑ¶)π Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ KÕ¿ã â◊$OQÍ~° KÕ+Åì¨ hfl ¢ãÎ‘ KÕÜ∞« _®xfl ''Ñ¨Ù~°∞ëê~Ú`«O—— JO\Ï~°∞.
z=iH˜ ''¢ã‘Î—— ÃÑ·# =ÙO_ç, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ J_»∞QÆ∞# =ÙO_ç ¢ã‘Î KÕ¿ã ~°ux
JÉèºí O`«~° Ñ¨Ù~°∞ëê~Ú`«O Jx‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
k 74 k
P"≥∞‰õΩ =¸_£ ÖË#Ñ¨C_»∞ J`«<ÕO K≥Ü«∂ºe ?

1) P"≥∞#∞ =∂@Ö’¡H˜ kOÑ¨Ù`«∂<Õ HÀHõ=Ú_ç =Ó_»nÜ«∂e. Pq_» =^ŒOÌ @∂<Õ
=Ú_»∞K«∞H˘x qã¨∞QÍæ K«∂ã¨∞OÎ k.
2) |∞QÆqæ ∂^Œ =Ú^Œ∞ÅÌ `À xOáêe.
3) P"≥∞Hõ<åfl KåÖÏ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ =∞QÆ"å_»∞ ™ê^è•~°}OQÍ =¸_£Ö’H˜ =KÕÛ™êÎ_∞» .
ã¨ÎOaèOz# `«# [#<åOQÆO`À P"≥∞ KÕ`«∞Åq∂^•, Éèí∞*ÏÅq∂^•, HõO~î°
ÉèÏQÆOÖ’#∂, ã¨<Î åÅ q∂^•, `˘_»Å q∂^•, P"≥∞ [#<åOQÆO q∂^• `åHÍe.
4) `«#`À ãÖQÆq∞OKÕ ¢ã`Î‘ À J`«xH˜ ÉÏQÍ K«#∞=Ù#flÑ¨C_»∞ Z‰õΩ¯= K˘~°= fã¨∞H˘x
„Ñ¨=iÎOKåe.
5) ¢ãHÎ‘ ˜ =∞Oz =¸_£ =zÛO^Œx ZÖÏ `≥Å∞ã¨∞OÎ ^ŒO>Ë, "åà◊§‰õΩ ÉèÏ=„áêÑ≤Î Hõe#æ Ñ¨C_»∞
â◊s~°O *ÏiáÈ=_»O, Hõà√◊ § =¸`«Å∞ Ñ¨_áç È~Ú#@¡=_»O, ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ Õ J=HÍâ◊O
ÖËHáõ È=_»O, Z‰õΩ¯= ~°uHÀãÖ Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ Ç¨Ï`«∞HÎ À=_»O..... WÖÏO\˜q KÕ™êÎ~∞° .
XH˘¯Hõ¯~°∂ `«=∞ =¸_£x XHÀ¯~°HOõ QÍ =ºHõÑÎ ~¨ ∞° ™êÎ~∞° . =∞QÆ"å_»∞ P"≥∞ ã¨ÊO^Œ#efl
Ñ¨ãQ≤ \Æ ì̃ `«^#Œ ∞QÆ∞}OQÍ „Ñ¨=iÎOKåe.
6) XHÀ¯™êi P"≥∞ Hõà√◊ §=¸ã¨∞H˘x `«ÅHÍ~Úx U^À XHõ Ñ¨H¯õ ‰õΩ uÑ¨CH˘O@∞Ok.
P"≥∞ <å_ô ã¨ÊO^Œ# JO`å P ÉèÏQÆO"≥·Ñ¨Ù Z‰õΩ¯=QÍ ™êQÆ∞`ÀO^Œ#fl=∂@.
JÖÏO\˜^"Õ ∞≥ <ÿ å QÆ=∞xOz#Ñ¨C_»∞ P "≥Ñ· Ù¨ # P"≥∞ â◊s~°ÉÏè QÍefl Z‰õΩ¯=QÍ
`å‰õΩ`«∂ ~Ô K«ÛQ˘\Ïìe.
7) UUKÀ@¡ ã¨Ê $t¿ãÎ P"≥∞‰õΩ Z‰õΩ¯= „Ñ‘uáê„`«OQÍ =ÙO@∞O^À `≥eã≤# Éèí~°Î
PKÀ@¡Ö’ `å‰õΩ`«∂, ãÎ̈<åÅ#∞ =∞iÌã∂¨ Î ~°ux H˘#™êyOKåe.
8) U ¢ãÎ‘ `«# â◊s~°=∞O`å K≥=∞@`À `«_ãç á≤ È`«∂, J`«xfl Hõ^ÅŒ h‰õΩO_® Ç¨Ï`«∞HÎ ˘x
Hõ~°∞K«∞‰õΩáÈ`«∞O^À, ÑÖ\˜`À H˘~°Hõ_»O, f„=OQÍ =Ú^•Ì_»_»O, JO`«‰õΩ
=Ú#∞Ñ¨\ H˜ <õ åfl Z‰õΩ¯=QÍ „Ñüã¨ÊOkOK«_O» KÕã∞¨ OÎ ^À, `«# áê^•Å`À J`«x
áê^•Å#∞ <˘‰õΩ¯`«∞O^À, J`«x [#<åOQÍxfl `åHõ_O» , =Ú^•Ì__» O» KÕã∞¨ OÎ ^À.....
JÑ¨C_»∞ P"≥∞ =∞Oz =¸_£Ö’H˜ KÕi#@∞ì ÖˇH¯õ ! WÖÏ =¸_£Ö’H˜ =KÕÛ=~°‰Äõ
`«# â◊$OQÍ~° KÕ+Åì̈ `À P"≥∞x ÉÏQÍ ~Ô K«ÛQ˘\ì̃, JÑ¨C_»∞ ''~°u——H˜ `«ÅÑ¨__» O»
=Å#, P ¢ãxÎ‘ Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù P#OkOÑ¨KãÕ #≤ "å_»∞ J=Ù`å_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞.
k 75 k
~°uÖ’ ¢ã‘Îx [~ÚOKÕ z#fl >ˇH˜flH±

P"≥∞#∞ =ÚO^Œ∞ ÉÏQÍ =¸_£Ö’H˜ `≥KÛÕ O^Œ∞‰õΩ KÕÜ∞« =Åã≤# â◊$OQÍ~° KÕ+Åì̈ hfl
K≥Ü∂« ºe. ÉÏQÍ =¸_£ =zÛ# `«~åfi`« P"≥∞ ã¨~fi° O JiÊOK«∞HÀ=_®xH˜ ã≤^ÑúŒ _¨ ∞» OÎ k.
JÑ¨C_»∞ U#∞QÆ∞ `«# `˘O_»O`À P_» U#∞QÆ∞ [#<åOQÍxfl ã¨Ê $tOz#@∞¡ =∞QÆ"å_»∞
`«# KÕ`ÀÎ P"≥∞ [#<åOQÍxfl `åHÍe. J~°K`Õ ÀÎ [#<åOQÆO "≥Ú`åÎxfl Ñ¨\ ì˜ |OkèOKåe.
J@∂ W@∂ QÆ\ Qì̃ Í <˘‰õΩ¯`«∂ ^•xfl Hõ^ÖŒ ÏÛe.
¢ãÎ‘ [#<åOQÆO Ö’Ñ¨Å H˘O`«ÉÏè QÆO `å=∞~° P‰õΩÖÏQÍ =ÙO@∞Ok. =∞iH˘O`«
ÉèÏQÆO "≥∞euiy =ÙO@∞Ok. =∞^èºŒ Ö’ XHõKÀ@ P=Ù <åeHõÖÏQÍ QÆ~∞° ‰õΩQÍ ‰õÄ_®
=ÙO@∞Ok.
WO^Œ∞Ö’ "≥Ú^Œ\É˜ Ïè QÍxfl J~°KuÕ `À `åH˜`Õ ¢ãHÎ‘ ˜ ãÖ`À+¨^•Ü«∞HõOQÍ LO@∞Ok.

LOQÆ~O° „"ÕÅ∞h K«∂Ñ¨Ù_»∞ „"ÕÅ∞h ^ŒQ~æÆ Q° Í KÕiÛ P ~Ô O_»∞ "Õà`¡◊ À Ü≥∂xx `åH˜, ^•xfl
J@∂ W@∂ Hõke¿ãÎ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ L`Õ[Î O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok ¢ãHÎ‘ .˜ D ~Ô O_»∞ "Õà§◊ ‰õÄ
QÍÜ«∂Å∂, Ñ¨Ùà◊√§ ÖË‰õΩO_® K«∂ã¨∞HÀ"åe. â◊√zQÍ â◊√„ÉèíOQÍ KÕ`«∞Å∞ ã¨|∞ƒ`À
Hõ_∞» H˘#fl"å_≥· =ÙO_®e. D =ºH˜Î `«# LOQÆ~O° "ÕÅ∞h, K«∂Ñ¨Ù_»∞ "ÕÅ∞h HõeÑ≤ Ü≥∂xÖ’H˜
„Ñ¨"Õâ◊ÃÑ\˜ì ÉÏQÍ ¿+H± KÕã≤#@∞ì Hõke¿ãÎ J=∞~°Ö’HÍÅ#∞ K«∂ã≤#O`« L`ÕÎ*Ïxfl
á⁄O^Œ∞`«∞Ok ¢ã.Î‘ J#fl@∞¡, WÖÏ KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞ á⁄_»"#·≥ QÀà◊√§ ÖË‰Ωõ O_® =ÙO_®e.
Z_»=∞K≥~Úºx LÑ¨Ü∂≥ yOK«_O» =∞Ozk.
k 76 k
Ü≥∂x Ö’Ñ¨Å Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞=O`À ~°H~õ H° ÍÅ ~°u KÕ+Åì̈ ∞

ÉèÏ~åºÉè~í Î° e^Œ~Ì ∂° HÍà◊√§ ÉÏ~°KåÑ¨ÙH˘x XHõiÃÑ#· WOH˘Hõ~∞° Ñ¨_∞» H˘x W^ŒiÌ
[#<åOQÍÅ =∞^èŒº U=∂„`«O MÏmÖË#O`«QÍ Hõeã≤áÈ~Ú QÆ\ ˜ìQÍ J^Œ∞=ÚH˘x
Ñ¨_∞» HÀ=_®xfl ãÖÑ¨Ù@O JO\Ï~°∞.
JÖÏ Jkq∞# `«~åfi`« Ü≥∂xÖ’ÑëH˜ Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞"åxfl „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\˜ì Ö’Ñ¨Å
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ~°H~õ H° ÍÖˇ#· ~°uKÕ+Åì̈ ∞ KÕ™êÎ_∞» . "å\˜x WHõ¯_» K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞.
KÕ`ÀÎ `«# eOQÍxfl Ñ¨ÙK«∞ÛH˘x, P"≥∞ ÉèQí Æ „áêO`åxfl `åH˜ã∂¨ Î Ö’Ñ¨ÖÏ, Éˇ\· Ï
uÑ¨Ê_®xfl ''=∞O^èŒ#O—— JO\Ï~°∞. – XHõ¯™êiQÍ eOQÍxfl Ü≥∂x Ö’ÑëH˜ `Àã≤
QÆ\ Qì̃ Í á⁄_»=_®xfl ''Ç¨ïà◊O—— JO\Ï~°∞. J^ÕÑx¨ QÍ á⁄_»=_®xfl ''=∞~°#Ì O—— JO\Ï~°∞.
Ü≥∂xÖ’ÑëH˜ eOQÍxfl `ÀÜ«∞QÆey#O`« "Õ∞~° `Àã≤ |ÅOQÍ Jkq∞ÃÑ\˜ì LOK«_®xfl
''Ñ‘_`ç H« Oõ —— JO\Ï~°∞. nxfl JÖÏ Jkq∞ XHõ¯™êiQÍ "≥#H˜¯ ÖÏy, =∞m§ "ÕQOÆ QÍ
Ö’ÑëH˜ `˘Ü«∞º_®xfl ''x~å…Ò« —— JO\Ï~°∞. xÅ∞=ÙQÍ HÍ‰õΩO_®, Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞"åxfl
Ü≥∂xÖ’Ñ¨Å XHõ Ñ¨Hõ¯QÍ`Àã≤ <˘Hõ¯_®xfl ''=~åÇ¨ÏÑ¶¨∂`«O—— JO\Ï~°∞. XHõ™êi
W@∞Ñ¨Hõ¯‰õÄ, XHõ™êi J@∞Ñ¨Hõ¯‰õÄ Ü≥∂xÖ’Ñ¨Å `«# [#<åOQÆO`À á⁄_çz#@∞¡
K≥Ü∞« º_®xfl =$ëêÑ¶∂¨ `«O JO\Ï~°∞. eOQÍxfl Éˇ@ · ‰õΩ uÜ«∞º‰õΩO_® =¸_»∞ <åÅ∞æ™ê~°∞¡
WÖÏ ~Ô O_»∞ Ñ¨H¯õ Å‰õÄ á⁄_»=_®xfl ''K«@HõqÅã≤Ò« —— JO\Ï~°∞. W=hfl ~°uÖ’ Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù
xÅ|_»QeÆ y# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ PK«iOK«QÅÆ ∞QÆ∞`å_»∞. `«fi~°QÍ =Úy¿ã "åà◊√§‰õÄ_® WÖÏO\˜q
KÕÜ∞« _®xH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOKåe. "≥Ú^Œ@ =∂#ã≤HOõ QÍ JO^Œ∞‰õΩ ã¨#fl^ŒOú QÍ =ÙO_®e.
WÖÏ <Õ#∞‰õÄ_® K≥Ü∞« ºQÆÅ#<Õ =∞<À^è~·≥ º° "Õ∞ q[Ü«∂xfl ™êkèã∞¨ OÎ k.
Ñ¨Ù~°∞ëê=Ü«∞=O`À ¢ã‘Î KÕÜ«∞^Œy# ~°u KÕ+¨ìÅ∞

1) Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ ~°uÖ’ Ô~K«ÛQ˘\ÏìÅO>Ë ¢ã‘Î "≥Ú^Œ\QÍ K≥Ü«∞ºQÆey# Ñ¨x J`«x
â◊s~°Oq∂^Œ =Ù#fl QÆ∞_»e¤ fl XH˘¯Hõ¯>Ë =Ó_»nÜ«∞_»O..... WHõ¯_ç`À<Õ J`«xÖ’
L`Õ[Î O "≥Ú^ŒÖ∫`«∞Ok.
2) J`«x [#<åOQÍxfl P"≥∞ `«# KÕ`ÀÎ Ñ¨@∞ìH˘x ^•x`À `«# ''ÉèíQÆO—— ÃÑ·#
~åÑ≤_ç Hõeãæ ∂¨ OÎ >Ë J`«xÖ’ L`Õ[Î O Z‰õΩ¯"Ò`«∞Ok. D KÕ+xì̈ P"≥∞ KÕ™ÈÎOk
HÍ|\ì̃ J`«xH˜ L„^ÕHOõ =ã¨∞OÎ k. J`«#∞ KÕ¿ãÎ P"≥∞‰õΩ L„^ÕHOõ =ã¨∞OÎ k. nxfl
''ãÖ~°OQÆO—— JO\Ï~°∞.
k 77 k
3) J`«xfl ÃÑ·H˜ KÕiÛ J`«x eOQÍxfl ÉèíQÆOÖ’H˜ „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ@∞ìH˘x J`«xfl

H“yeOK«∞H˘x J@∂W@∂ ~Ô Hõ¯ÖÏ_ÕÛ Ñ¨HÖΔ˜ ÏQÍ, =ÓQÆ∞`«∂ Hõ^ÅŒ _®xfl „Éè=í ∞~°HOõ
JO\Ï~°∞. JÑ¨C_»∞ Éè~í Î° P"≥∞‰õΩ =∞iO`« P#O^ŒO HõÅQÆ_O» HÀãÖ #_»∞=Ú
ÃÑHÔ· uÎ`,Õ D ~°uKÕ+xì̈ WOHÍ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz#@¡=Ù`«∞Ok.
4) Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ KÕã#≤ >Ë¡ ¢ãÎ‘ `«# Éè~í ÃÎ° ÑH· ˜ KÕi ~°ux KÕ¿ãÎ ^•xfl „¿ÑOÉè’q`«O JO\Ï~°∞.
WÖÏO@Ñ¨C_»∞ ™ê^è•~°}OQÍ J`«#∞ UU Ñ¨#∞Å∞KÕ™êÎ_À J=hfl P"≥∞ `«#
Éè~í ÃÎ° Ñ#· „Ñ¨Ü∂≥ yOKåe. Ñ¨Ù~°∞ëê~Ú`«OÖ’ D q^è•<åÅ∞ Z‰õΩ¯= P#O^•xfl
HõeOæ KÕqQÍ =ÙO\Ï~Ú.
¢ãÎ‘ ã¨ÇÏ¨ [OQÍ =Ú_»∞K«∞‰õΩáÈÜÕ∞ ã¨fiÉèÏ=O Hõey =ÙO@∞Ok. ~°u ÉèÏ=# Hõey`Õ
KåÅ∞ ã≤Q∞Æ "æ Ú≥ QÆ~æ ÚáÈ`«∞Ok. HÍh! Ñ¨Ù~°∞ëê~Ú`« ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P ã¨∞YÉèÏ=OKÕ`« "≥∞=ÿ ∞~°z
`«# Ç¨Ï$^ŒÜ«∂xfl Éèí~°Î ^ŒQÆæ~° U=∂„`«=¸ ^•K«‰õΩO_® Éˇ·@Ñ¨_»∞ÎOk! JO^Œ∞Hõx,
ÉèÏ~°ºKÕ`«‰õÄ_® ~°uKÕ~ÚOK«_»O, JÖÏKÕÜ«∞=Åã≤OkQÍ „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_»O J=ã¨~°O.
H˘O^Œ~∞° ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ JÖÏ `å#∞‰õÄ_® ÃÑH· K˜ iÕ ~°uxK≥Ü∂« ºÅx =∞#ã¨∞Ö’ =ÙO@∞Ok.
HÍ=∞âß¢ã¨ÎO `≥eã≤# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ^•xfl P"≥∂k™êÎ_»∞. P#Ok™êÎ_»∞ ‰õÄ_®! âß¢ã¨ÎO
`≥eÜ«∞x"å_»∂, ~°ãH≤ `õ Ö« xË "å_»∂, =∞QÍ_çÖÏ „Ñ¨=iÎ™ÈÎO^Œx Dã¨_Oç K«=K«∞Û. JÖÏ
Dã¨_ç™êÎ_Õ"≥∂#<Õ J#∞=∂#O ÉèÏ~°º‰õΩ ã¨Ç¨Ï[OQÍ =ÙO@∞Ok. JO^Œ∞Hõx, Éèí~°Î
K˘~°=KÕã∞¨ H˘x, P"≥∞#∞ `«#ÃÑH· ˜ ÖÏ‰õΩ¯x J^Õq^èOŒ QÍ KÕÜ∞« =Åã≤OkQÍ PÇ¨fixOz
„áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_O» J=ã¨~O° !
WO`åK≥ÑÊ≤ PYiH˜ XHõ Q˘Ñ¨Ê ã¨∂„`«O K≥áêÊ_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
k 78 k
''Ü«∞^ä•jÖÏÉèí"Õ<åfls, Ü«∞^ä•K« ~°u ÖÏÅ™ê, `«™êºU= qKÕëêìaè ã¨Î`«û~°fi

=ÚÑ¨ÅHõÜ Δ ∞Õ `ü—— `«# ¢ãÎ‘ ã¨fiÉèÏ=O ZÖÏO\˜^À, `«# ¢ãÎ‘ HÀiHõÅ∞ ZÖÏO\˜"À, `«# ¢ãÎ‘ U
Ñ¨xx W+ì̈Ñ_¨ ∞» OÎ ^À „QÆÇÏ≤ Oz, P"Õ∞~°‰Ωõ P"≥∞#∞ `«$Ñ≤ÑÎ ~¨ K° _« O» Éè~í Î° ÉÏ^èºŒ `«.
ZÖÏ ~°q∞¿ãÎ `«# ÉèÏ~°º jÅ=uQÍ =ÙO@∞O^À, ZÖÏ ~°q∞¿ãÎ `«#q∂^Œ =∞iO`«
„¿Ñ=∞#∞, =∞‰õΩ¯=#∞ Hõey LO@∞O^À P LáêÜ«∂xfl P"≥∞ WëêìÅ‰õΩ `«y#@∞¡QÍ
„QÆÇÏ≤ Oz P"≥∞#∞ `«$Ñ≤Î Ñ¨~K° åe.
P"≥∞ Wëêìxfl „QÆÇÏ≤ OK«‰Ωõ O_® `«# ^•i# `å#∞ UHõÑH¨ OΔõ QÍ ~°ux H˘#™êy¿ã,Î
P =∞QÆ"å_ç ÉèÏ~°º, `«# ã¨fiO`« Wëêìefl f~°∞ÛHÀ=_»O HÀãÖ jÅO `«¿ÑÊ „Ñ¨=∂^ŒO
=ÙO^Œ<Õ ÃÇÏK«ÛiHõ WO^Œ∞Ö’ =ÙOk.
HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ JO`å WÖÏO\˜ „Ñ¨=∂^•efl x"åiOK«_®xˆH#x J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe!
H˘`«Î ÃÑo¡‰õÄ`«∞i`À ZÖÏ „Ñ¨=iÎOKåe ?

H˘`«ÎQÍ ÉèÏ~åº Éèí~°ÎÅ~Ú# `«~åfi`«, Éèí~°Î `«# #= =^èŒ∞=Ù`À K«#∞=Ù#∞
ÃÑOK«∞HÀ"åe. `«#ÃÑ·# #=∞‡HÍxfl HõeæOKåe. `å#∂ P"≥∞ÃÑ·# #=∞‡HÍxfl
ÃÑOK«∞HÀQÆÅQÍe.
ã≤Q∂Æ ,æ ÉèÜ
í ∞« O =keOz `«#‰õΩ J#∞‰õÄÅ`« ™êkèOK«∞HÀ=_»O HÀãÖ ''H˘`«Î
Éè~í —Î° — H˘`«Î ÉèÏ~°º`À =º=Ç¨ÏiOK«=Åã≤# H˘xfl q^è•<åefl ã¨∂zã¨∞<Î åfl_»∞ "å`åûºÜ«∞#
=∞Ç¨Ïi¬.
1) =∞^è∞Œ ~°OQÍ Ñ¨ÅHõiOKåe.
2) UHÍO`«OÖ’ HõÅ∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ Z‰õΩ¯= „áê^è•#º`« W"åfie.
3) gÅ∞ K«∂ã¨∞‰õΩx HÍà◊√¡, KÕ`«∞Å∞ `«yeã¨∂Î, P"≥∞ â◊s~åxfl `åˆHO^Œ∞‰õΩ
„Ñ¨Ü«∞uflOKåe.
4) =∞$^Œ∞=ÙQÍ P"≥∞`À =º=Ç¨ÏiOKåe. "≥Ú^Œ\ ˜ ~À*Ë P"≥∞ ÉèÜ í ∞« Ñ¨_áç ÈÜÕ∞ÖÏ
`«# KÕ+Åì̈ `À ÉèÜ í ∞« HõOÑ≤`∞« ~åefl KÕÜ∞« ‰õÄ_»^∞Œ .
5) WÖÏO\ ˜ „Ñ¨ Ü « ∞ `« fl O Un K≥ Ü « ∞ º‰õ Ω O_® QÆ ∞ OÉè í # OQÍ =∞QÆ " å_» ∞
=ÙO_çáÈÜ«∂_»#∞HÀO_ç – ''g_≥=_À „Ñ¨ÑO¨ K«*Ï˝#O ÖËx =¸~°∞_ö Öç ÏQÍ =Ù<åfl_»∞.
WÖÏO\˜ "å_ç KÕ`∞« Ö’¡ Ñ¨_®¤<qÕ ∞\’.....?—— Jx P J=∂‡~Ú ÉÏ^èÑŒ _¨ Õ J=HÍâ◊O
=ÙOk. JO^Œ∞Hõx `˘e ÑïK«Ü∂« efl ~°ã~¨ =° ∞ºOQÍ „áê~°OaèOK«=Åã≤# ÉÏ^èºŒ `«
UÑ¨C_»∂ =∞QÆ"å_ç^Õ #<Õk =∞Ç¨Ïi¬ Jaè„áêÜ«∞O.
k 79 k
J~Ú`Õ ÃÑ^ŒÌÅ P"≥∂^ŒO á⁄O^Õ=~°‰õÄ ''„|Ç¨Ï‡K«~°º ÉèíOQÆO—— K≥Ü«∞º‰õΩO_®

=ÙO_»_O» J=ã¨~O° Jx =∞QÆ"å}˜‚ ã¨Ê+ì̈OQÍ ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞ =∞Ç¨Ïi¬. JO>Ë,
¢ãÅÎ‘ ∞ ã¨∞‰õΩ=∂~°OQÍ =ÙO_»@"Õ∞ HÍ^Œ∞, ã¨∞‰õΩ=∂~°OQÍ PÖ’z™êÎ~∞° ‰õÄ_®!
Ñ¨Ù=ÙfiÖÏO\˜ ¢ãÅÎ‘ =∞#ã¨∞ Ñ¨Ù=ÙfiÖÏ<Õ "≥∞`«QÎ Í =ÙO@∞Ok HÍ|\˜ì "åà◊§`À ã¨∞‰õΩ=∂~°OQÍ<Õ
=º=Ç¨ Ï iOKåe. |Å=O`« O QÍ#∂, "≥ ∂ @∞QÍ#∂ Jkè H Í~° ^Œ ~ ° Ê O`À#∂,
JÇ¨ÏOHÍ~°O`À#∂, á⁄QÆ~∞° QÍ#∂ „Ñ¨=iÎ¿ãÎ P"≥∞‰õΩ ''~°u ÉèÜ í ∞« O—— Ñ¨@∞ìH˘O@∞Ok.
™ê=∞, ^•#, Éè^Ë ,Œ ^ŒO_ÀáêÜ«∂Ö’¡ ¢ãqÎ‘ +¨Ü∞« OÖ’, ''™ê=∞—— LáêÜ«∞O`À ™ê=∞ºOQÍ
Hõ^xŒä #_çÑO≤ K«∞HÀ"åe.
J~Ú<å ÃÑo§ J~Ú# H˘`«ÖÎ ’¡ J=∂‡~Úx HõÅ∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ JÉÏƒ~Ú Ñ¨_Õ
J=ã¨Å÷ ∞O\ÏÜÕ∞..... Jq P[<å‡O`«O fÑ≤Q∞Æ ~°∞ÅÎ ∞QÍ q∞ye=ÙO\Ï~Ú.
1) HÍ=ÙeOK«∞HÀQÆeˆQO`« J=HÍâ◊O ^˘iH˜#Ñ¨C_»∞ H˘`«Î ÉèÏ~°ºx HÍ=ÙeOK«∞
HÀ"åe..... HÍh, Ñ¨ÓiÎQÍ QÍ_è®eOQÆ#OÖÏQÍ HÍ=ÙeOK«∞HÀ‰õÄ_»^∞Œ . #_»∞=Ú
#∞Op ÃÑÉ· Ïè QÆO =∂„`«"∞Õ P"≥∞‰õΩ `«yÖËÖÏ P H“yeO`« =ÙO_®e. Jk P"≥∞‰õΩ
W+Öì QÍ#∂, ã¨∞YOQÍ#∂ =ÙO_®e. H˘OK≥O K«#∞=Ù#fl ¢ãÎ‘ J~Ú`Õ "≥Å∞`«∞~°∞Ö’
WÖÏ KÕã≤<å JOwHõiã¨∞ÎOk. HÍh, Ñ¨ÓiÎQÍ H˘`«Î =ºH˜Î J~Ú`Õ pHõ\ ˜Ö’
KÕÜ∞« _®xˆH W+ì̈Ñ_¨ ∞» OÎ k.
2) `«# <À\˜`À `åO|∂ÖÏxfl P"≥∞ <À\˜H˜ JOkOK«_»O, uÜ«∞º\˜ =∂@Å∞,

*’‰õΩÅ∂, Jã¨Éºíè `« ÖËx â◊$OQÍ~°Ñ~¨ "° ∞≥ #ÿ Ç¨ã¨º ãÖÉèÏ+¨}Å∂, ã≤x=∂ _≥Ö· ÏQÆ∞Å∂
K≥ÑÊ≤ #qfiã¨∂Î `«#"≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ ~°ÑÊ≤ OK«∞HÀ"åe.
k 80 k
3) =∞iÑ≤Oz, =ÚiÑ≤Oz XÑ≤ÊOKåÖËQÍh, WÖÏK≥~Úº, JÖÏ K≥~Úº Jx

P^ÕtOK«‰õÄ_»^Œ∞.
4) J=ã¨~O° J~Ú`Õ HÍà◊q¡ ∂^Œ Ñ¨_ç |u=∂Å∞HÀ"åe.
5) z#fláê\˜ =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ìHÀ"åe. W+ì̈O J~Ú`Õ ''D—— "ÕÅ∞Ñ¨ÙK«∞ÛHÀ W+ì̈OÖËÔŒ >Ë
''P—— "ÕÅ∞Ñ¨ÙK«∞ÛHÀ JO@∂ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe. á⁄~°ÉÏ@∞# ‰õÄ_® U ¢ãÎ‘ W+Öì ÖË^<Œ Õ
"ÕÅ∞x Ñ¨ÙK«∞ÛHÀ^Œ∞. W+¨"ì ∞Õ #<Õ "ÕÅ∞x ‰õÄ_® Ñ¨ÙK«∞ÛHÀHõáÈ=K«∞Û. HÍh, W+Öì ÖËx
"ÕÅ∞x Ñ¨ÙK«∞ÛHÀÖË^∞Œ HÍ|\ì̃ W+ì̈"∞Õ ##fl=∂@..... JO@∂ P"≥∞#∞ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ
fã¨∞H˘x `ÕeHõQÍ, =∞$^Œ∞=ÙQÍ =Ú^•Ì_®e.
6) ''H˘`«Î =Ú^Œ∞—Ì — ÃÑ@∞ìH˘<ÕÑC¨ _»∞ K«ÑC¨ _»∞ K≥Ü∞« º‰õÄ_»^∞Œ . P"≥∞ Uq∂ =∂~°∞
=∂\Ï¡_‰» Ωõ O_® =∞ø#OQÍ, ã≤Q∞Æ `æ À `«Å=OK«∞H˘x T~°∞H˘O@∞Ok. P"≥∞#∞
K«Å¡x =∂@Ö’Î =∂\Ï¡_çOK«_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKåe! `«#O>Ë W+¨ì"≥∞ÿ`Õ ‰õΩ_ç
|∞QÆqæ ∂^Œ, W+ì̈O ÖËHáõ È`Õ Z_»=∞ |∞QÆqæ ∂^Œ =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ìHÀ=∞x J_»QÍe.
WÖÏO\˜q P"≥∞#∞ ™êfinè#O KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ K«H¯õ x ™ê^è<Œ åÅ∞.
~°ã~¨ =° ∞ºOQÍ =ÙO\Ï~Ú.
7) H˘`«Î ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞ H“yeO`«‰Ωõ ZO`«‰Äõ XÑ¨CHÀHõáÈ`Õ, <å ÃÑ^Œ=Ùefl <Õ<Õ
H˘~°∞H˘¯x, ##∞fl <Õ<Õ yÅ∞¡H˘x W=hfl #∞"Õfi KÕâß=x q∂ „ÃÑO¶ _£ûH˜ K≥áêÎ#∞–——
Jx ÉˇkiOK«=∞O\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.....
8) WÖÏ Ô~O_»∞ =¸_»∞ ~å„`«∞Å∞ `«#q∂^Œ #=∞‡HõO ÉÏQÍ Ñ¨Ù\˜ìOK«QÆey`Õ<Õ
H˘`«QÎ Í HÍÑ¨Ù~åxH˜ =zÛ# ¢ãÅÎ‘ ∞ `«=∞ Éè~í ÅÎ° ‰õΩ ™êfinè#∞Å∞ J=Ù`å~°∞ QÍh,
Ç¨Ï_®q_ç Ç¨Ï_®q_çQÍ JÑ¨Ê\˜HõÑ¨C_»∞ P ''HÍã¨ÎÑ¨h—— HÍxKÕÛÜ«∂Å#∞H˘O>Ë
~°ãÉ¨ Oíè QÆ"∞Õ J=Ù`«∞Ok. J~Ú<å P |u=∂Å∞HÀ=_»OÖ’x P#O^ŒO rq`«O
JO`å fÑ≤Q∞Æ ~°∞QÎ Í q∞ye=ÙO@∞Ok Hõ^•!!
9) ~°uH˜ JOwHõiOz# H˘`«Î ÃÑo¡‰Äõ `«∞~°∞ H˘O`« K«#∞=Ù‰õΩ J=HÍâ◊O Wã¨∞OÎ k.
JO`«=∂„`å# JÑ¨C_Õ `˘O^Œ~Ñ° _¨ ‰» Äõ _»^∞Œ =∞QÆ"å_»∞. =ÚO^Œ∞ P"≥∞ ãÎ̈<åÅ
q∂^Œ‰Ωõ KÕ`∞« Å∞ áÈx"åfie. <≥=∞‡kQÍ â◊s~°O JO`å `«_∞» =Ú`«∂ `˘_»Åq∂^Œ‰Ωõ
KÕ`∞« Å∞ KÕ~åÛe. JHõ¯_» `ÕeHõQÍ ã¨Ê $tã¨∂Î KÕ`∞« efl =¸ÅÖ’¡H,˜ [#<åOQÆO
q∂^Œ‰Ωõ áÈx"åfie.
10) WÖÏ KÕã∞¨ OÎ >Ë P H˘`«Î ÃÑo§‰õÄ`«∞~°∞H˜ W^ŒO`å qO`« J#∞Éè∂í uxã¨∞OÎ k. Wk
`«¿ÑÊ"≥∂..... J<Õ ÉèÏ=# ‰õÄ_® HõÅQÆ=K«∞Û. JÖÏKÕã∞¨ OÎ >Ë P"≥∞ J_»∞K¤ ¿≥ Ñ,Î
WO^Œ∞Ö’ `«¿ÑÊq∞ Í ÖË^xŒ JOwHõiOÑ¨KÜ Õ ∂« e. P"≥∞ `À_»Åq∂^Œ =Ú^Œ∞ÃÌ Ñ\˜ì
=ÚiÑ≤OKåe.
k 81 k
11) W=hfl P =∂@Å∂ D =∂@Å∂ K≥ÑÊ≤ K≥Ü∂« ºe. JO`ÕQÍx W^Õ Ñ¨xÃÑ@∞ìH˘x
HÍ"åÅx KÕã∞¨ #Î fl@∞¡ =ÙO_»‰Äõ _»^∞Œ . `˘O^Œ~á° ê@∞ =Å# H˘`«Î ÃÑo¡‰Äõ `«∞~°∞
ÉˇkiáÈ=K«∞Û.
12) ''Hõ<åºÉèÏ=O——Ö’ =Ù#fl Ü«Ú=ux P ÉèÏ=OÖ’Oz Éˇ@ · ‰õΩ fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜
=∞QÆ " å_» ∞ H˘O`« „â◊ = ∞Ñ¨ _ ç f ~åe..... J=hfl =∞^è Œ ∞ ~° ã¨ ‡ $`« ∞ Å∞QÍ
q∞ye=ÙO\Ï~Ú. nxfl Hõ<åº q„ãÖÉè} í O JO\Ï~°∞.
13) Hõ<åº q„ãÖÉè} í O =Å# „Ñ¨}Ü«∞ =$kú HõÅ∞æ`∞« O^ŒO\Ï_»∞ =∞Ç¨Ïi¬. P ÉèÏ~åº
Éè~í eÎ° ^ŒiÌ =∞^èºŒ XHõiq∂^Œ XHõiH˜ q_»nÜ«∞ÖË#O`« J#∞~åQÆO HõÅQÆ_®xH˜
D K«~º° `À_»Ê_»∞`«∞Ok. P"≥∞‰õΩ J`«#∞ J`«ºO`« „Ñ‘uáê„`«∞_»∞ HÍ=_®xH˜
Wk ÉÏQÍ ã¨ÇÏ¨ Hõiã¨∞OÎ k ''JHõ`Δ Ü« ∂≥ x—— JO>Ë, JO`«‰Ωõ =Ú#∞Ñ¨Ù Ñ¨Ù~°∞+¨ ãÖÑ¨~¯° O
Z~°∞QÆx ¢ãÎ‘ ã≤Q∞Æ `æ À HÍ~°ºO QÆkÖ’ `«# Éè~í ‰Î° Ωõ Ñ¨ÓiÎ J=HÍâ◊O W=fiÖËHáõ È=K«∞Û.
JÖÏ W=fiÖËx ¢ã`Î‘ À ZÖÏ =º=Ç¨ÏiOKåÖ’ =∂„`«"∞Õ WHõ¯_» K≥áêÊ_»∞. JÖÏQÆx,
¢ãÅÎ‘ O`å =Ú_»∞K«∞‰õΩ<Õ ã¨fiÉèÏ=O Hõey=ÙO_®Å<Õ ~°∂ÖËq∂ ÖË^∞Œ Hõ^•..... XHõ"àÕ ◊
WO`«QÍ Éˇ@∞ì K≥Ü∞« ºHõáÈ`Õ `«# ÉèÏ~°º‰õΩ Z=i`À<≥<· å Ñ¨Ó~°fiÑïK«Ü∞« O =ÙO^Õ
"≥∂#<Õ J#∞=∂xOK« #=ã¨~O° ÖË^xŒ , Jk PÜ«∂ =º‰õΩÅÎ =∂#ã≤Hõ ã≤u÷
q∂^Œ P^è•~°Ñ_¨ ç =ÙO@∞O^Œh =∞Ç¨Ïi¬ ã¨Ê+‘Hì iõ ã¨∞<Î åfl_»∞. P=∂@HÀ¿ãÎ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ #ç
"å~°O`å Ñü`Î ∞« ÅÎ #_®xH© gÖË^¡ ∞Œ . ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ x» "åà◊√§ ã≤Q∞Æ Öæ xË "åà◊§h HÍ^Œ∞.
Éè~í Î° J<Õ"å_»∞ `«# H˘`«Î ÃÑo¡‰Äõ `«∞~°∞ z`«=Î $uÎ##∞ãïOz #_»∞K«∞HÀ"åÅx
K≥ÑÊ¨ _»"∞Õ WHõ¯_» =ÚYº L^ÕâÌ O◊ . qã≤y L¿ÑHΔ̃OKÕ"å}˜,‚ `˘O^Œ~á° ê@∞ „Ñ¨îŒ ≈OKÕ "å}˜‚
P"≥∞ Z#fl\˜H© HõqΔ ∞OK«^∞Œ . ÃÑÃ· ÑK«∞Û ^Õfiëêxfl ÃÑOK«∞‰õΩ<Õ „Ñ¨=∂^ŒO ‰õÄ_® =ÙOk.
WÖÏO@Ñ¨C_»∞ HõeˆQ „¿Ñ=∞, ^ÕfiëêÅ∞ Ü«∂=r˚q`«=¸ xÅ|_çáÈ~Ú =ÙO\Ï~Ú.
JÉÏƒ~ÚÅ∂..... "≥Ú^Œ\ ˜ ~å„`Õ..... *Ï„QÆ`QÎ« Í =º=Ç¨ÏiOK«O_ç !!
ZÖÏO\˜ =∞QÆ"å}˜‚ ÃÑàÏ§_®e ?

1) Z=_»∞ `«#x ã¨∞YÃÑ_»`å_À "å}˜‚ ÃÑàÏ§_®e. HÍ=∞âß¢ãOÎ¨ JO`å `≥eã≤, Jxfl
~°HÍÅ∞QÍ#∂ ã¨∞YÃÑ@ìQÅÆ "å_Õ `«#‰õΩ `«y#"å_»∞.
2) Z=_»∞ `«# =∞#Ããiy `«#‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ =ÙO\Ï_À "å_»∞ P"≥∞‰õΩ `«y#
"≥ÚQÆ∞_»∞.
3) Z=_»∞ `«#‰õΩ =â◊√_≥· `«# HÀiHõÅHõ#∞QÆ∞}OQÍ #_»∞K«∞‰õΩO\Ï_À "å_»∞ `«y#
"≥ÚQÆ∞_»∞.
k 82 k
4) JO`ÕQÍx, JO^•xflK«∂ã≤, Pã¨∞eÎ flK«∂ã≤ =∂„`«"∞Õ =iOK«_O» =∞Ozk HÍ^Œ∞.

5) Ü≥∂QÆ∞º_»∞, QÆ∞}=O`«∞_»∞, J#∞‰õÄÅ∞_»∂, ã¨=∞ã¨Î HÍ~åºÅÖ’ ã¨=∞~°∞÷_»∞,
UHÍO`«OQÍ `«##∞ HÀˆ~"å_»∞, ~°H~õ H° ÍÅ LáêÜ«∂Å`À `«##∞ P#O^ŒÑi¨ KÕ"å_»∞
=~°∞_»∞QÍ ^˘iH˜#Ñ¨Ù_»∞ P ãÖ|O^è•xfl =^Œ∞Å∞HÀ‰õÄ_»^∞Œ .
6) J<ÕH=õ ∞Ok ¢ãÅÎ‘ `À ãÖ|O^è•Å∞#fl"å_»∞ "≥ÚQÆ∞_»∞QÍ ^˘iH˜`Õ uO_çÃÑ_»`å_»∞,
_»aƒ™êÎ_∞» , We¡™êÎ_∞» . Jhfl W™êÎ_∞» – XHõ¯ ''q„ãÖÉèí ã¨∞YO—— `«ÑÊ¨ ! JÖÏO@Ñ¨C_»∞
P ã¨∞YO HÀãÖ J_»^¤ •~°∞Å∞ `˘H˜¯ ‰õΩu f~°∞ÛHÀ"åeû =ã¨∞OÎ k. WÖÏO\˜
x¢+¯≤ Ü«∂ Ñ¨~∞° _≥#· HÍ=Ú‰õΩ_ç`À, u~°∞QÆ∞É’`«∞`À ãÖ™ê~°O KÕ¿ãHõ<åfl, `«#‰õΩ
J#∞‰õÄÅ∞_çQÍ =ÙO_ç, =Ù#flO`«Ö’ ‰õΩ@∞OÉÏxfl ã¨=∞~°O÷ QÍ áÈ+≤OK«∞HÀQÆeQˆ
¿Ñ^Œ"å_Õ ''"Õ∞Å∞——!
7) `«#Hõ<åfl `«‰Ωõ ¯= *ÏuH˜ K≥Ok#"å_»∞, `«#Hõ<åfl =Ü«∞ã¨∞Ö’ KåÖÏÃÑ^Œ"Ì å_»∞,
q^ÕâßÖ’¡ =ÙO_Õ"å_»∞..... WÖÏO\˜ "åà◊§x Éèí~°Î ™ê÷#OÖ’H˜ `Õ=^ŒÌx
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞ K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞.
8) Ñ¶∞¨ ’ëê|O_çÖ’ =Úã¨Å=∞‡ ‰õÄ~°∞Û<åfl `˘OyK«∂¿ã =∞#ã¨`Î fi« O =Ù#fl"å_»∞, Ñ¨q∞@
H˘OQÆ∞ HõxÑ≤¿ãKÎ åÅ∞ "≥OÑ¨~å¡_ç áÈÜÕ∞"å_»∞, x„QÆÇÏ≤ OK«∞HÀ=_»O JÅ"å@∞
ÖËx"å_»∞, JuQÆifi, `åQÆ∞É’`«∞, E^ŒO P_Õ"å_»∞..... gà◊¡O`å "≥∞ÿ^äŒ∞#O
K≥Ü∞« º_®xH˜ Uq∂ =ÙO_»x"å~°h, WÖÏO\˜ "åix *Ï„QÆ`QÎ« Í ÑïjeOKåˆH
ãÖ|O^èOŒ HõÅ∞Ñ¨ÙHÀ"åÅh =∞Ç¨Ïi¬ ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞.
9) ã¨=∂# QÆ∞}ÏÅ∞#fl ~Ô O_»∞ ãÖ|O^è•Å∞ XˆH™êi =zÛ#Ñ¨C_»∞ P W^ŒiÌ Ö’
Z=~°∞ `«##∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ =iOKÕÖÏ „¿Ñˆ~Ñ≤OK«QÆÅ∞QÆ∞`å_À "å_Õ „âı+¨μª_»∞.
JO>Ë QÆ∞}QÆ}ÏÅhfl =Ù<åfl, K˘~°= ‰õÄ_® =Ù#fl"å}˜‚ ÃÑàÏ§_ç`Õ =∞Oz^Œx
=∞Ç¨Ïi¬ ã¨∂K«# !!
ZÖÏO\˜ ÃÑo§à◊√§ q[Ü«∞=O`«O J=Ù`å~Ú ?

ÃÑo§H˜ `«ÅÑ¨_É» ’ÜÕ∞ Ü«Ú=fÜ«Ú=‰õΩÅ∞ ZÖÏO\˜ "åà◊√§QÍ =ÙO>Ë =∞Oz^À
"å`åûºÜ«∞# =∞Ç¨Ïi¬ q=iã¨∞<Î åfl_»∞.
1) ã¨=~å‚Ü∞« : XˆH ‰õΩÖÏxH˜ K≥Ok# "åÔ~`· Õ PÇ¨~°ÑÙ¨ JÅ"å@∞¡, r=# q^è•#O,
‰õΩÖÏKå~åÅ∞, =∞`åKå~åÅ∞, Ñ¨Ó*Ïq^è•<åÅ∞ Jhfl XˆHÖÏ =ÙO\Ï~Ú HÍ|\˜ì
ZÖÏO\˜ W|ƒO^Œ∞Å∂ HõÅ∞QÆ‰Ωõ O_® =ÙO\Ï~Ú.
2) J##º Ñ¨Ó~åfiÜ«∂O : WO`«‰Ωõ =Ú#∞Ñ¨Ù U =ºHÎ̃`À#∂ âßs~°HOõ QÍ QÍx,
=∂#ã≤HOõ QÍ QÍx ZÖÏO\˜ ÖˇO· yHõ ãÖ|O^è•Å∞ ÖËx"åÔ~· =ÙO_®e.
k 83 k
3) âß¢ã`Î̈ À JkèQ`Æ åÜ«∂O : âß¢™ÈÎHOÎõ QÍ ‰õΩ@∞O| ÃÑ^ŒÅÌ ã¨=∞HõOΔ Ö’ JO^Œi

P"≥∂^ŒO`À ÃÑo§ [~°QÍe. Jk HõàÏº}=∞Ü«∞OQÍ =ÙO@∞Ok!
4) ^è~Œ å‡-~°÷ó : ÃÑ^ŒÅÌ P"≥∂^ŒO`À ÃÑo¡ [iy`Õ Jk ^è~Œ ‡° |^ŒOú QÍ =ÙO@∞Ok.
JO^Œ∞=Å# JO^Œi ã¨ÇÏ¨ HÍ~°=¸ Åaèã∞¨ OÎ k. `«#‰õΩ Z=~°∂ JHõ¯~°Ö^Ë #Œ ∞‰õΩ<Õ
"åà◊√§ ã¨fi`«O„`«OQÍ iãπ¯ fã¨∞H˘x ÃÑo§à◊§‰õΩ `«ÅÑ¨_`» å~°∞. JO^Œ~∂° HÍ"åÅx,
JO^Œi P"≥∂^ŒO`À<Õ W^ŒO`å [~°QÍÅh HÀ~°∞‰õΩ<Õ "å~°∞ „Ñ¨âßO`« r=<åxfl
á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
5) Ñ¨Ù„`åó : JÖÏO\˜ ÃÑ^ŒÅÌ P"≥∂^ŒO =Å# Ñ¨Ù>Ëì ãÖ`å#O q+¨Ü∞« OÖ’‰õÄ_®
ZÖÏO\˜ W|ƒO^Œ∞Å∂ HõÅQÆ‰Ωõ O\Ï~Ú. ‰õΩÅ =∞`åÅ‰õΩ JkèHõ „áê^è•#º`« Wã¨∞#Î fl
D<å\˜ ™ê=∂lHõ =º=ã¨÷Ö’ Ñ¨Ù@ìÉ’ÜÕ∞ Ñ≤Å¡Å Éèíq+¨º`ü QÆ∞iOz ‰õÄ_®
PÖ’zOz# `«~åfi`«<Õ ÃÑ^ŒeÌ fl ZkiOKÕ x~°Ü ‚ ∂« xfl K≥Ü∞« ºQÆÅQÍe!
6) ãÖ|O^èóŒ : WÖÏO\˜ "åà◊§H˜ ã¨=∂[O`À ã¨`û« O|O^è•Å∞ <≥ÅH˘O\Ï~Ú.
7) Ñ¨HõΔ =$kú : WÖÏ ^ŒOÑ¨`∞« Öˇ#· "åi=Å# =Oâ◊=$kú HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
8) J#∞Ñ¨ã¯¨ $`å ~°uâ◊Û : WÖÏO\˜ P"≥∂^ŒÜ∂≥ QÆ∞ºÖˇ#· ^ŒOÑ¨`∞« Å =∞^èºŒ [iˆQ
~°ux ''HõÅ‡+ÖÖËx ~°u——QÍ K≥áêÎ_∞» "å`åû ºÜ«∞#∞_»∞.
WÖÏ J#OQÍ<Õ Ñ¨ÓiÎQÍ "å`åûºÜ«∞#∞_ç ÉèÏ"åefl J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ‰õΩO_® PÜ«∞<˘flHõ
KèåO^Œã"¨ åkQÍ, „¿Ñ=∞ q"åÇ¨Å‰õΩ =ºuˆ~H˜QÍ =Ú„^Œ"Ü Õ ∞« HõO_ç. PÜ«∞# KåÖÏ
ã¨Ê+ì̈OQÍ H˘xfl q+¨Ü∂« Å∞ "ÕÅ ãÖ=`«û~åÅ<å_Õ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞.....
1) =∞#∞+¨μÅ∞ „¿Ñq∞Oz# q"åÇ¨ÖË KÕã¨∞H˘x f~åÅx PÜ«∞# ZHõ¯_®
xˆ~ÌtOK«ÖË^Œ∞.
2) „¿Ñ=∞#∞ x"åiOK«Ö#Ë O`« |O^èOŒ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^ŒiÌ =∞^èºŒ U~°Ê_ç`,Õ P
W^ŒiÌ h ÃÑo§ KÕã∞¨ HÀ=^ŒxÌ ‰õÄ_® "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ "åiOK«Ö^Ë ∞Œ .
3) ÃÑ^ŒÌÅ∞ ‰õΩkiÛ# q"åÇ¨ÏOÖ’ Hõ<åfl, ã¨fiÜ«∞OQÍ ZOK«∞H˘x, JO^Œix
ZkiOz KÕã∞¨ ‰õΩ#fl q"åÇ¨Ö’¡ ''iãπ¯—— ZÖÏ =ÙO@∞O^À ã¨∂zOKå_»∞.
4) JÖÏ iãπ¯ fã¨∞HÀ=_®xH˜ ã≤^ÑúŒ _¨ "¤» åàı§ „¿Ñ=∞q"åÇ¨Å∞ KÕã∞¨ HÀ"åe QÍh,
J<åÖ’z`«OQÍ x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞H˘x, P `«~åfi`« ''Ñ¨âßÛ`åÎáêÅ∞——,
''qKåiOK«_®Å∞—— KÕÜ«∞=^ŒÌO\Ï_»∞. =ÚO^Œ∞QÍ<Õ WO^Œ∞=Å# HõeˆQ
J#~å÷Å#∞ JOK«<å "Õã¨∞H˘x "å\˜x ZÖÏ Z^Œ∞~À¯"åÖ’ ã¨Ê+¨ìOQÍ
x~° ‚ ~ ÚOK« ∞ ‰õ Ω <åflˆ H `« e ¡ ^ Œ O „_» ∞ bfl ÃÑ^Œ Ì b fl ZkiOK« _ ®xH˜
™êÇ¨Ïã≤OK«=∞O\Ï_»∞.
k 84 k
5) „¿Ñ=∞ q"åÇ¨ÏO J~Ú#O`« =∂„`å# ÃÑ^ŒÅÌ ∞ QÆ∞_çQ¤ Í =ºuˆ~HÕK«=Åã≤#

J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . W~°∞Ñ¨HÍΔ Å ÃÑ^ŒeÌ fl JOwHõiOÑ¨KãÕ ∞¨ H˘x HÀ~°∞‰õΩ#fl =ºHÎ̃x
ÃÑàÏ§_»QÆÅQÆ_»OÖ’ =Ù#fl <Õ~°∞Ê, KåHõK«HõºO QÆ∞_ç¤QÍ ZkiOKÕ "åiÖ’
=ÙO_»^Œ∞!
Ñ¨~å~Ú =∞QÍ_ç`À ãÖ|O^è•Å∞

¢ãÎ‘ QÍh, Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ QÍh Ñ¨~å~Ú =º‰õΩÅÎ `À ãÖ|O^è•Å∞ U~°Ê~°K∞« HÀ=_®xH˜
Jxfl ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡#∂ WO\’¡ ã¨∞YO `«‰Ωõ ¯=QÍ =ÙO_»_"» ∞Õ HÍ~°}O HÍ"åÅx ÖË^∞Œ .
Z=Ô~<· å Z=i`À<≥<· å ÖˇO· yHõ ãÖ|O^èOŒ HõÅ∞Ñ¨ÙH˘<åfl~°O>Ë, P Ñïã≤`÷ ∞« Å∞, JO^Œ∞‰õΩ
J#∞‰õÄÅ`«Å∂, P ~Ú^ŒiÌ =∂#ã≤Hõ ã≤u÷ , "åà◊§ ã¨fiÉèÏ=O..... WÖÏO\˜ HÍ~°}ÏÖˇ<Àfl
HõxÊ™êÎ~Ú.
¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ – Wk ^è~Œ ‡° O, J^è~Œ ‡° O Jx PÖ’zOK«‰Ωõ O_®, J*Ï˝# ã¨fiÉèÏ=O
KÕ`« XO@iQÍ á⁄O^Œ`y« # =ºHÎ̃ `å~°ãÑ¨ _¨ Ñ¤» C¨ _»∞ ãÖQÆq∞OÑ¨QÀ~°`å~°∞. Wk =∂#=
ã¨Ç¨Ï[ ÅHõΔ}O. Z=~°∞ Z=i`À ZO`« uiQÍ~À `≥eÜ«∞*ˇ¿ÑÊ ã‘Ê_Àg∞@~°∞¡O_»=Ù.
Z=iH˜ "åiH˜ "åi JO`«~å`Õ‡ ™êH˜!Δ WO^Œ∞‰õΩ P_»"å~°∞ q∞#Ç¨~ÚO¿Ñq∂ HÍ^Œ∞.
J„Hõ=∞ ãÖ|O^è•Å∞ =∞QÍà◊√§ =∂„`«"∞Õ ÃÑ@∞ìH˘O\Ï~°#_»O `«ÑC¨ . P J„Hõ=∞ ãÖ|O^è•Å∞
ÃÑ@∞ìH˘<Õk ¢ãÅÎ‘ `À<Õ Hõ^•..... HÍ|\ì̃ W^Œ~Ì ∂° ã¨=∂# ÉÏ^è∞Œ ºÖË!
¢ã‘ÎÅ q+¨Ü«∞OQÆ∞iOz "å`åûºÜ«∞# =∞Ç¨Ïi¬ =ÚO^Œ∞QÍ H˘xfl q=~åÅ∞ K≥Ñ¨ÙÎ<åfl_»∞ –
=O@iQÍ, Jxfl q^è•ÖÏ J#∞‰õÄÅOQÍ =Ù#fl ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡ =∞#ã¨∞‰õΩ #zÛ#
=ºHÎ̃ `å~°ãÑ¨ _¨ Ñ¤» C¨ _»∞ ãÖQÆq∞OKåÅ<Õ HÀiHõ ¢ãÅÎ‘ ‰õÄ HõÅQÆ=K«∞Û. HÍh, P =∞QÆ"å_ç
=∂#ã≤Hõ ã≤÷u `≥Å∞ã¨∞HÀ‰õΩO_® `˘O^Œ~°Ñ¨_ç`Õ `«#q∂^Œ xO^ŒÑ¨_»∞ÎOk HÍ|\˜ì
™ê^è•~°}OQÍ P"≥∞ Éˇ@ · ‰õΩ `«# HÀÔ~¯x =ºHõOÎ HÍx=fiHõáÈ=K«∞Û. WÖÏO\˜ ã≤u÷ x*ÏxH˜
=∂#ã≤Hõ ^À+¨"∞Õ ! HÍh, ''jÅO—— J<Õ ÉèÏ=# ¢ãxÎ‘ ÉÏQÍ Hõ\ Ñì̃ _¨ ãÕ ∞¨ OÎ k =∞# ^ÕâO◊ Ö’!
D ÉèÏ=<Õ ÖËHáõ È`Õ D ^ÕâO◊ Ö’ q"åÇ¨Ï =º=ã¨÷ ZÑ¨C_À ‰õΩÑ¨Ê‰õÄe =ÙO_Õk. ÃÑH· ˜
HõxÑ≤OK«x ''^À+ÖQÆÅ jÅO——QÍ D ã≤u÷ x K≥áêÎ_∞» =∞Ç¨Ïi¬.
JO^Œ∞Hõ<Õ P Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ãÖQÆq∞OKåÅ<Õ HÀiHõ ZO`« |ÅOQÍ =Ù<åfl, J`«#∞
JO^Œ∞‰õΩ ZO`« „¿Ñ~ˆ Ñ≤Oz<å XHÀ¯™êi P"≥∞ q=ÚY∞~åÅ∞ J=Ù`«∞Ok! JÖÏO@Ñ¨C_»∞
H˘`«ÃÎ Ño§H˘_»∞‰õΩ H˘`«Î ÃÑo¡‰Äõ `«∞ifl ™êfinè#O KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ KÕ¿ã „Ñ¨Ü∞« `åflÅhfl KÕã∂¨ Î
P"≥∞#∞ „¿Ñˆ~Ñ≤Oz, #q∞‡Oz, XÑ≤ÊOK«QÆÅQÍe. JÑ¨C_»∞ QÍh, P"≥∞ ''™êfinè#O——
HÍHõáÈ=K«∞Û.
k 85 k
W@∞=O\˜ ÉèÏ=<Õ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õÄ =ÙO@∞Ok. =x`« `«#O`« `å=Åz=zÛ#

J=HÍâßÅ∞‰õÄ_® J<ÕH™õ ê~°∞¡ J`«xH˜ HõÅQÆ=K«∞Û. HÍh, ^è~Œ å‡xH©, ÃÑ^ŒÅÌ PKå~åxH˜,
XHÀ¯™êi Z~Ú_£û =O\˜ "åº^è∞Œ Å‰õΩ ÉèÜ í ∞« Ñ¨_ç ‰õÄ_® Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ P Ñ¨~å~Ú ¢ã`Î‘ À
ãÖQÆq∞OK«_®xH˜ W+ì̈Ñ_¨ H» áõ È=K«∞Û.
XHÀ¯ =∞QÍ_»∞ `«# WO\’¡ ã¨∞YO `«y#O`« ^˘~°H¯õ áÈ`Õ Hõ^• Éˇ@ · ¢ã`Î‘ À D
ãÖ|O^èOŒ ÃÑ@∞ìHÀ"åe..... J#∞H˘x P Ñ¨~å~Ú ¢ã`Î‘ À ãÖ|O^è•xfl u~°ã¯¨ iOK«=K«∞Û.
=∞QÍ_çÖ’ =~°∂kèx J#fl@∞¡ ã¨∞ÅÉèíOQÍ `«#O`«`å#∞ ã≤^ŒúO J~Ú# ¢ã‘Îx
x~°¡HõΔ ºO K≥Ü«∞º_»O, `ÕeHõQÍ ÅÉèíºO HÍx ¢ã‘Î HÀãÖ "≥OÑ¨~å¡_»_»O J<Õ ÅHõΔ}ÏÅ∞
ã¨ÇÏ¨ [OQÍ =ÙO\Ï~Ú. JO^Œ∞‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ¢ãÎ‘ „Ñ¨=iÎOK« =Åã≤ =ÙO@∞Ok.
¢ãÅÎ‘ ∞ Ñ¨~å~Ú =∞QÍ_ç`À ãÖ|O^è•xfl ÃÑ@∞ìHÀ‰õΩO_® huQÍ =ÙO_»\ÏxH˜ J<ÕHõ
HÍ~°}ÏÅ∞ K≥áêÊ_»∞ =∞Ç¨Ïi¬.
1) =ºaèKå~° =∞#ãÎ̈`fi« O ÖËHáõ È=_»O.
2) `«# Éè~í qÎ° ∂^Œ QÍ_è"» ∞≥ #ÿ J#∞~åQÆO, #=∞‡HõO.
3) `«# Ñ≤ÅÅ¡ ∞ Ñ¨q„`«OQÍ =ÙO_®Å<Õ ÉèÏ=#.
4) `«# jÅO q∂^Œ ZÖÏO\˜ =∞K«Û Ñ¨_‰» Äõ _»^<Œ Õ QÆ\ ì̃ x~°Ü ‚ ∞« O.
5) WO`«HÍÅO ã¨∞MÏxfl ÉÏQÍ<Õ á⁄O^•#∞... WÑ¨C_≥O^Œ∞H© `«∞K«Ûù =º=Ç¨~åÅ<Õ
q~°H˜Î.
6) `«#∞ #q∞‡# "å~°O`å =keáÈÜ«∂~°<Õ ^Œ∞óYO.
7) =∞QÆ"åà◊§ q∂^Œ ã¨ÇÏ¨ [OQÍ =ÙO_Õ UÇ¨ÏºÉèÏ=O, =∞QÍà◊§O`å ^Œ∞~å‡~°∞Öæ #Ë <Õ
Ñ¨Ù~°∞+¨ ^Õfi+Ö.
8) `«# Éè~í `Î° À U<å_»∂ Z_»ÉÏ@∞ ÖË‰Ωõ O_® Hõeã≤ rqOK«_O» .
9) `«# =O\˜ x*Ï~Úf Ñ¨~∞° ~åefl WO`« Ç‘Ï#OQÍ HÀ~°∞H˘O\Ï_®..... J<Õ HÀÑÖ.
10) WÖÏO\˜ "å_ç`À ãÖ|O^èOŒ ZÑ¨Ê\ỖH<· å „Ñ¨=∂^ŒO J<Õ ÉèÜ í ∞« O.
11) ÃÑ^ŒQÌ Í P Ñ¨~å~Ú =∞QÍ_çq∂^Œ "≥∂A HõÅQÆHáõ È=_»O.
12) g_»∞ `«# ~°ÇÏ¨ ™êºxfl ^•zÃÑ@ìÖ_Ë <» Õ J#∞=∂#O. T~°O`å Ñ¶Ö¨ Ï<å Pq_»`À
Hõeâß#x \ÏO\ÏO KÕ™êÎ_"Õ ∂≥ #<Õ ÉèÜ í ∞« O.
13) W"åfià◊ =ÙO_ç ~ˆ Ñ¨Ù "≥o§áÈÜÕ∞"å_ç`À ãÖ|O^èOŒ =Å# LÑ¨Ü∂≥ QÆO ÖË^<Œ Õ
ÉèÏ=#.
14) ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å „¿Ñ~°} =Å# =zÛ#"å}˜‚ Z\˜ì Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡#∂ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ ~åx=fi‰õÄ_»^∞Œ .
k 86 k
15) J`«#∞ Ç≤ÏO™ê ã¨fiÉèÏ=O Hõe#æ =ºHÎ̃ HÍ=_»O.

16) J`«#∞ u~°∞QÆ∞É’`«∞ HÍ=_»O.
17) `«#Hõ<åfl Z‰õΩ¯= ã¨=∞~°∞_÷ ∞» , `å#∞ J`«xfl `«y#O`«QÍ ãÖ`À+¨ÃÑ@ìÖHË áõ È=K«∞Û
– JO`«\ ˜ ã¨=∞~°∞_÷ ç *’eH˜ ^ÕxH© – J#∞HÀ=_»O.
18) Tà’§ ÃÑ^Œ=Ì ∞x+≤ – #Å∞QÆ∞iÖ’ ''ÃÑ^Œ—Ì —QÍ uiˆQ"å_»∞. D ~Ô O_»∞ xq∞ëêÅ
ÉèÏQÍºxH˜ J`«x K«i„`«‰Ωõ =∞K«Û`Õ=_»O ^ÕxHõ#∞HÀ=_»O.
19) â◊„`«∞ ~°∂ÑÖÖ’x "å}˜‚ #q∞‡ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ fÜ«∞‰õÄ_»^<Œ Õ ÉèÏ=#.
20) `«#‰õΩ `«y# *’_ôHÍ_»x Dã¨_Oç Ñ¨Ù.
21) `åy Ñ¨_∞» HÀ=_»"∞Õ `«ÑÊ¨ KÕ¿ã^Õq∂ =ÙO_»^xŒ J`«xÃÑ#· K«∞ÅHõ# ÉèÏ=O.
22) ã¨q∂Ñ¨ |O^è∞Œ =Ù HÍ=_»O.
23) Éˇ@
· Ñ¨_`ç Õ rq`«"∞Õ #~°HOõ J=Ù`«∞O^Œ<Õ ÉèÜ í ∞« O.
24) `«# jÖÏxfl Ñ¨sHÕΔ K«∞HÀ=_»O HÀãÖ Éè~ˆí Î W`«xfl D q^èOŒ QÍ ÑÖÑ≤=ÙO_»=K«Û<Õ
J#∞=∂#O.
25) Ñ¨q„`«"∞≥ #ÿ `«# K«i„`«x D `«∞K«∞Ûù_Hç ÀãÖ Éèãí ‡¨ O KÕã∞¨ HÀ=_»O ^ÕxH©..... J<Õ
^èŒ~°‡|∞kú.
WÖÏO\˜ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ∞ ¢ãÅÎ‘ #∞ Ñü„=`«Å∞QÍ xÅ∞Ñ¨Ù`«∞<åfl~Ú.
¢ã‘Î [<å^Œ~°} á⁄O^ŒQÆeˆQ =∞QÍà◊√§

Ñ¨~å~Ú P_»^•x`À ãÖ|O^è•Å∞ ÃÑ@∞ìHÀQÆÅQÍÅO>Ë, WÑ¨C_»∞ K≥ÑÊ≤ # D
áêuHõ HÍ~°}Ïbfl, WOHÍ WÖÏO\˜ J<ÕHõ HÍ~°}Ïefl =ÚO^Œ∞QÍ TÇ≤ÏOz, "å\˜x
`˘ÅyOz, P"≥∞#∞ #q∞‡Oz =â◊O KÕã¨∞HÀQÆÅ"åà◊√§ Z‰õΩ¯==∞Ok P_»"åà◊§
„¿Ñ=∂#∞~åQÍefl á⁄O^ŒQÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞.
HÍ=∞âß¢ãÎ̈ ~°ÇÏ¨ ã¨ºO ÉÏQÍ Ziy#"å_»∞ ZÖÏO\˜ ¢ã<Î‘ <·≥ å =â◊O KÕã∞¨ HÀQÆÅ∞QÆ∞
`å_»∞. Z‰õΩ¯=QÍ Hõ^äŒÅ∞, *’‰õΩÅ∂ Ç¨ã¨º „Ñ¨ãÖQÍÅ∞ K≥Ü«∞ºQÆÅ"å_»∞ P_»"åà◊§x
`ÕeHõQÍ #q∞‡Oz |∞i_ô H˘\Õì K« QÆÅ∞æ`å_»∞. `«~K° ∂« P ~ÚO\˜H˜ ~åHõáÈHõÅ∞ [~°ÑQ¨ eÆ Qˆ
"å_çH˜ D J=HÍâ◊O Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO@∞Ok.
P ¢ãÎ‘ K≥¿ÑÊ Ñ¨#∞Å∞ KÕãÃ≤ Ñ_»∞`«∂ J=ã¨~åxH˜ ™êÜ«∞Ñ¨_ÖÕ Ï „Ñ¨=iÎOKÕ"å_çH˜
ZÑ¨C_≥<· å P ¢ãÎ‘ =â◊O JÜÕ∞º J=HÍâ◊O =ÙOk.
Bz`«ºO QÆ=∞xOz =∂\Ï¡_Õ"å}˜‚ ¢ã‘Î `«fi~°QÍ #=Ú‡`«∞Ok. P"≥∞ WëêìÅ∞
`≥Å∞ã¨∞H˘x `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ #_»∞K«∞‰õΩ<Õ"å}˜‚ `«fi~°QÍ ¢ã‘Î W+ì̈Ñ¨_»∞ÎOk. `«#H˜+ì̈"≥∞ÿ#
k 87 k
=ã¨∞=Î Ùx, KåÖÏ HÍÅOQÍ HÍ"åÅ#∞‰õΩO@∞#fl^•xfl J`«#∞ P"≥∞‰õΩ ã¨=∞‰õÄiÛÃÑ\˜#ì Ñ¨C_»∞

P"≥∞ ã¨ÇÏ¨ [OQÍ<Õ =∞#ã¨∞Ö’<≥<· å W+ì̈Ñ_¨ Õ J=HÍâ◊O =ÙOk.
JO^ŒQÍ_çH˜ Ñ¨~å~Ú ¢ã‘ÎÅ`À á⁄O^Œ∞ J=HÍâßÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO\Ï~Ú.
Z‰õΩ¯==∞Ok `ÕeHõQÍ ^˘~°∞‰õΩ`å~°∞.
áœ~°∞+¨=O`«∞Å∞, ~°K~« Ú`«Å∞, HõàÏHÍ~°∞Å‰õΩ ¢ãÅÎ‘ ∞ `«fi~°QÍ =â◊O J=Ù`å~°∞.
KÕu ™êÜ«∞OQÍ =Ù#flO`« =∂„`å# XHõ P_»k P =∞QÆ"å}˜‚ J#∞=∞uã¨∞OÎ ^Œ#∞HÀ
#=ã¨~O° ÖË^∞Œ . ''"å_»∞ K≥OKåQÍ_»∞—— J#∞H˘O>Ë =∂„`«O JÖÏO\˜ K≥OKåys KÕ¿ã
ÉÏxã¨ =∞#ã¨`Î fi« O =Ù#fl"å}˜‚ ZÖÏO\˜ ¢ãÎ‘ J~Ú<å, =¸@Å∞ "≥∂¿ã"å_çQÍ<Õ K«∂ã¨∞OÎ k
QÍh, `«# Ñ¨H¯õ # KÀ\˜=fiÖË^∞Œ .
ã¨∞ÅÉèíOQÍ ^˘iˆH ¢ã‘ÎÅ∞

XHõ P_»^•x =∞#ã¨∞x ^ÀK«∞HÀ=_»O JO`« `ÕeHÔ #· q+¨Ü∞« O Uq∂ HÍ^Œx,
JO^Œ∞‰õΩ P =∞QÍ_»∞ J<ÕHõ J~°›`Å« ∞ ™êkèOK«∞HÀ"åeû =ÙO@∞O^Œh D q=~°}efl
|\ì̃ =∞#‰õΩ J~°O÷ J=Ù`«∞Ok.
H˘OQÆ∞ `«yÖËÎ KåÅ∞ á⁄OyáÈÜÕ∞ |ÅÇ‘Ï#"≥∞#ÿ =∂#ã≤Hõ „Ñ¨=$`«∞ÅÎ ∞#fl =∞QÍà◊√§
=Ù#fl>Ë,¡ |ÅÇ‘Ï#"≥∞#ÿ =∞<À=$`«∞ÅÎ ∞ Hõe#æ ¢ãÅÎ‘ ∞‰õÄ_® =ÙO\Ï~°∞. "åà◊√§ z#fl ÃãQ· HÆ̂
ã≤ÔúŒ QÍ =Ù#fl@∞¡ „Ñ¨=iÎã∞¨ OÎ \Ï~°∞. "åà◊§ QÆ∞iOz ÃÇÏK«Ûiã¨∞<Î åfl_»∞ =∞Ç¨Ïi¬!
|*Ï~À¡ =zÛáÈÜÕ∞ =∞QÍà◊§x gkè QÆ∞=∞‡OÖ’ xÅ|_ç P|QÍ K«∂¿ã P_»"åà◊√§
ã¨Éºíè ã¨=∂[O ^Œ$+≤Öì ’ ''|ÅÇ‘Ï#"≥∞#ÿ „Ñ¨=$`«∞ÅÎ ∞QÆÅ ¢ãÅÎ‘ ∞——QÍ =Ú„^Œ"Ü
Õ ∞« |_»`å~°∞.
"Õ∞_»q∂^Œ xÅ|_ç K«∞@∞ìÑ¨Hõ¯Å Wà◊§Ö’ =∞QÍà◊§ =OHõ K«∂ã¨∂Î HÍÅˆHΔÑÖ
KÕ¿ã"åà◊√§, Ü«Ú=‰õΩÅ∞, #∂#∂QÆ∞q∂™êÅ ‰õΩ„~åà◊√§ =Ù#flKÀ@ KÕi "åà◊§`À =∂@Å∞
HõÅ∞Ñ¨Ù`«∂ =ÙO_Õ H˘O^Œ~∞° PO\©Å =∞#ã¨∞Ö’¡ WÖÏO\˜ „Ñ¨=$`«∞ÅÎ ∞ ~°Q∞Æ Å∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú.
K«∂¿ã"åà◊§H˜ P ÃÑ^•Ìq_» Ñ≤ÖÅ¡ `À U^À =∂\Ï¡_∞» #Î fl>Ëì =ÙO@∞Ok QÍx, =∞#ã¨∞Ö’
L`ÕÎ[O HÀã¨"Õ∞ D Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl@∞ì HõxÊOK«^Œ∞. W~°∞QÆ∞á⁄~°∞QÆ∞ Wà◊§‰õΩ u~°∞QÆ∞`«∂
L|∞ã¨∞áÈx Hõ|∞~å¡_∞» `«∂ P WO\˜ =∞QÍà◊§ q=~åÅ∞ „Ñ¨tflOKÕ P_»"åà◊√§ ‰õÄ_®
WÖÏO\˜ HÀ=ˆH K≥O^Œ∞`å~°∞.
~À_»∞q¤ ∂^Œ áÈ`«∂, `«#<≥=~Ô <· å QÆ=∞xã¨∞<Î åfl~å ÖË^• Jx k‰õΩ¯Å∞ K«∂ã¨∂Î
"≥#H˜¯ Ñ¨H¯õ Å‰õÄ u~°∞QÆ∞`«∂ #_»∞ã¨∞OÎ _Õ P_»"åà◊√§ HÍ=∞O`À Ö’Ö’Ñ¨Å ~°yeáÈ`«∂
=ÙO_Õ"å~°∞ HÍ=K«∞Û.
k 88 k
Jã¨=∞~°∞_÷ #·≥ Éè~í `Î° À HÍÑ¨Ù~°O KÕã∞¨ #Î fl ¢ã,Î‘ Éè~í xÎ° ^Õfi+≤OKÕ ¢ã,Î‘ JO@∂, ™⁄O@∂
WÖÏO\˜ Ñ¨\ Oì̃ Ñ¨Ù ÖËg ÖËx ¢ã,Î‘ Éè~í Î° c[^À+Ö =Å# `«#‰õΩ ãÖ`å#O ÖËx ¢ã,Î‘
Ñ¨Ù\ì̃O\’¡<Õ ZÑ¨C_»∂ LO@∂=ÙO_Õ ¢ã.Î‘ .... gà◊√§ ™ê^è•~°}OQÍ ''ã¨∞ÅÉèí ™ê^è∞Œ º——Å∞QÍ
=ÙO\Ï~°∞.
ÉÏÅºOÖ’<Õ Éè~í #Î° ∞ HÀÖ’Ê~Ú# q^è=Œ ~åÅ∞, ¿Ñ^ŒiHõOÖ’ =Ù#fln, L#fl"å\˜H<õ åfl
Z‰õΩ¯= Éè’QÍÅ∞ HÍ"åÅx HÀ~°∞‰õΩ<Õ ¢ã,Î‘ JãÖ`«$Ñ≤`Î À ~°yeáÈ`«∞#fln, `ÕeHõQÍ ÅÉèºí O
JÜÕ∞º J=HÍâ◊O =ÙOk!
Éè~í ÅÎ° ∞ H˘O^Œ~∞° JHÍ~°}OQÍ J#∞=∂xOz ÉèÏ~°ºefl J==∂xã¨∞OÎ \Ï~°∞. JÖÏ
J#∞=∂x`«∞ Öˇ#· ¢ãÅÎ‘ ∞ HõãH≤ ˘nÌ P J#∞=∂<åxfl x[O K≥Ü∂« ºÅx J#∞HÀ=K«∞Û.
JÖÏO\˜ ¢ãÅÎ‘ ∞ ‰õÄ_® ã¨∞ÅÉèOí QÍ ÅÉèºí O HÍ=K«∞Û.
#Ñ¨ÙOã¨‰õΩ_»∞, |^ŒúHõã¨∞Î_»∞, ‰õΩ~°∂Ñ≤, Jã¨=∞~°∞÷_»∞, J=∂Ü«∞‰õΩ_»∞, =$^Œ∞ú_»∞,
~Ày+≤=ì ∂i "å_»∞..... WÖÏO\˜ "åà◊§ ÉèÏ~°ºÅ∞ Ñ¨~° Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ‰õΩ Jxfl J=HÍâßÅ∂
ã¨=∞‰õÄi#Ñ¨C_»∞ `ÕeHõQÍ ^˘iˆH J=HÍâ◊O =ÙO@∞Ok.
`«y# =ºH˜Î JxÑ≤Oz#"å_»∞ Z^Œ∞~°~Ú#Ñ¨C_»∞ HÍ=∞O Z=iÔH<· å HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
Jk ÑïK«Ü∞« O =Å#, ™êxflÇ≤Ï`«ºO =Å# =$kú á⁄O^Œ∞`«∞Ok. "≥Ú^Œ\’¡ WÖÏO\˜
JÖ’K«# `«Ñ¨Êx JxÑ≤Oz<å áÈ#∞áÈ#∂ Jk |Å"≥∞ÿ# HÀiHõQÍ ~°QÆ∞Å∞HÀ=_»O
„áê~°Oaèã∞¨ OÎ k. W^ŒO`å Jxfl ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡#∂ XˆH™êi U^À JHõ™ê‡`«∞QÎ Í XHõ |ÅÇ‘Ï#
Hõ}
Δ OÖ’ [iyáÈ`«∞O^Œ#∞HÀ=_»O "åãÎ̈=O HÍ^Œ∞. P ''|ÅÇ‘Ï# Hõ} Δ O—— U~°Ê_»\ÏxH˜
"≥#Hõ H˘O`« Hõ^Œä [~°QÍe Hõ^•!! P ¢ãÎ‘ `«# |∞kú|ÅOKÕ`« â’kèOz#`«~åfi`« ''|ÅÇ‘Ï#
Hõ}
Δ O—— U~°Ê_ÕO^Œ∞‰õΩ J=HÍâ◊O Wã¨∞OÎ ^Œ<kÕ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ # JOâ◊O. ''|∞^è•º
ãÖâ’kè`À^ÕfiQÍ ã≤~÷ å ™êº^Œ# áê~Úh—— J<åfl_»∞. JO>Ë, `≥eq`Õ@Å`À â’kèOz#
`«~åfi`« JáêÜ«∞O ÖË^<Œ Õ J=HÍâßÅ∞ Hõey# `«~åfi`Õ ''ã≤k—ú —x ã≤~÷ O° QÍ HõeÊã¨∞OÎ n
Jx! JO>Ë, `«# JOwHÍ~°O `≥Å∞Ñ¨Ù`«∞O^Œx !
HÍ|\ì̃ =∞QÆ"å_»∞ `«# ~°uã¨=∞~°`÷ #« ∞ K«∂ã¨∞H˘x, P"≥∞ J#∞‰õÄÅ ÅHõ} Δ ÏÅ#∞
QÆ=∞xOK«∞H˘x, P"≥∞ U =∞QÍ}‚~Ú<å `«##∞Oz q~°HxÎ̃ á⁄Ok ''=^Œ∞—Ì — J<Õ „Ñ¨=∂^ŒO
ÖË‰Ωõ O_® *Ï„QÆ`QÎ« Í "≥∞ÅQÆ∞`«∂ „Ñ¨=iÎ¿ãÎ P ¢ãÎ‘ J`«xH˜ ÅÉèºí O J=Ù`«∞Ok.
XHõ™êi =^Œ∞Ì JO@∂ "≥o§áÈ~Ú# `«~åfi`« uiy P"≥∞#∞ á⁄O^Œ_O» Hõ+Oì¨
HÍ=K«∞Û. HÍ|\ì̃, JO^•HÍ ~å‰õΩO_®<Õ J=Ù#xÑ≤Oz "≥∞Ñ≤ÊOK«QÅÆ QÆ_O» =∞QÆ"å_ç
KåHõKH« ºõ O q∂^Œ P^è•~°Ñ_¨ ç =ÙO@∞Ok!!
k 89 k
¢ã‘ÎÅ =∞#Ããiy #_»∞K«∞HÀ"åe..... WÖÏ !

Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ Z<Àfl~°HÍÅ∞QÍ „Ñ¨Ü∞« uflã¨∞OÎ \Ï_»∞. ZHõ¯_≥H¯õ _çHÀ KÕ`∞« Å∞ áÈxzÛ
U"Õ"À `«_∞» =Ú`«∞O\Ï_»∞. J~Ú<å H˘O^Œ~∞° ¢ãÅÎ‘ ∞ `˘}Hõ~∞° . U=∂„`«O „Ñüã¨ÊOkOK«~∞° .
JO`«=∂„`å# P"≥∞‰õΩ ¢ãÎ‘ ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ ã¨ÊO^Œ# ÖË^<Œ À, P"≥∞‰õΩ D Ñ¨#∞ÅO>Ë
W+Öì ÖË^<Œ À, P"≥∞‰õΩ `«#q∂^Œ qâßfiãÖ HõÅQÆÖ^Ë <Œ À J#∞H˘O>Ë `˘O^Œ~É° Ï>Ë J=Ù`«∞Ok.
JÖÏQÆx `˘O^Œ~Ñ° _¨ ç U^À KÕÃãÜ«∂ºÅ#∞HÀ=_»O ‰õÄ_® á⁄~°ÉÏ>Ë J=Ù`«∞Ok.
`å#∞ ãÖQÆq∞ã¨∞#Î fl ¢ãÎ‘ =∂#ã≤Hõ „Ñ¨=$uÎ ZÖÏO\˜^À Ñ¨sHΔ̃Oz ãïQÍæ JOK«<å
"ÕÜ«∞QÆÅQÍe. H˘O^Œ~°∞ P_»"åà◊√§ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ KÕ¿ã KÕ+¨ìÅxflO\˜h ã¨Ç≤Ï™êÎ~°∞.
K≥Ü∞« ºx™êÎ~∞° . HÍh Uq∂ „Ñüã¨ÊOkOK«~∞° . J#∞‰õÄÅ`« K«∂Ñ≤OK«~∞° . Jhfl ^Œ∂~°OQÍ
xÅ|_ç ÃÑÃ· Ñ#· KÕÜ∞« _»"∞Õ ##fl@∞¡O\Ï~°∞. #_»∞O #∞Oz ÃÑ· ÉèÏQÆO =~°̂H..... J#fl@∞¡
„Ñ¨=iÎ™êÎ~∞° . WÖÏO\˜ "åà◊§ Ñ¨@¡ KåÖÏ ã¨ÇÏ¨ #O =Ç≤ÏOKåe.
WOHõ ÖÏÉèíOÖË^Œx P"≥∞#∞ =kÖËã≤ ^Œ∂~°OQÍ =KÕÛâß_»#∞HÀO_ç.....
JÖÏO@Ñ¨C_»∞ XHÀ¯¢ãÎ‘ ™êfinè#O JÜÕ∞º J=HÍâ◊O =ÙOk. ZÖÏQÆO>Ë, =∞#∞+¨μÅ‰õΩ
ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ K«OK«Å`«fiO =ÙO@∞Ok Hõ^•..... JO^Œ∞=Å# ÑïK«Ü∞« O ^Œ∂~°O JÜÕ∞ºH˘nÌ
=∞m§ ÑïK«Ü∞« O ÃÑOK«∞HÀ=_»O HÀãÖ "åàı§ „Ñ¨Ü∞« uflã¨∞OÎ \Ï~°∞. ''ZHõ¯_® HõxÊOK«_O» ÖË^Õ
D =∞^èŒº—— Jx Ñ¨ÅHõi™êÎ~°∞. D Ñ¨ÅHõiOÑ¨ÙÖ’ K«∞@∂ì q<Õ"åiH˜ U J~°÷=¸
HõxÊOK«Háõ È~Ú<å J`«xH˜ =∂„`«O XHõ ãÖ^ÕâO◊ "≥_∞» OÎ k..... D ™êi ™êfinè#O
J=Ù`å#x!
XHÀ¯ ¢ã‘ Î H“yeO`« ‰ õ Ω XÑ¨ C H˘O@∞Ok. =Ú^Œ ∂ Ì =ÚiáêÅxflO\˜ H ©
XÑ¨CH˘O@∞Ok. HÍh, ÉèQí Æ eOQÆ ãÖÜ≥∂QÍxH˜ =∂„`«O XÑ¨CHÀ^Œ∞. JÖÏQÆx J`«x
q∂^Œ #=∞‡HõO, „¿Ñ=∞ ÖË=xHÍ^Œ∞. UHÍO`«OÖ’ HõÅ∞ã¨∞H˘O@∞Ok. Jxfl~°HÍÅ∞QÍ#∂
J`«xfl ~Ô K«ÛQ˘\ì̃ `å#∞ ~Ô zÛáÈ`«∞Ok. ãÖÉè’QÆO Ñ¨@¡ P"≥∞‰õΩ H˘xfl J#∞=∂<åÅ∞O_ç
LO_» = K« ∞ Û. "å\˜ = Å# P"≥ ∞ ã¨ O Éè ’ QÍxfl `« Ñ ¨ Ê `« H ˜ ¯ # "å\˜ # xflO\˜ h
HÀ~°∞H˘O\’O^Œ#fl=∂@. P"≥∞ J#∞=∂<åÅ∞, ÉèíÜ«∂efl J`«#∞ áÈQ˘\˜ì ™êfinè#O
KÕã∞¨ HÀQÆÅQÍe. =∞#Ããiy „Ñ¨=iÎOK«_O» JO>Ë Jk!
JxflO\˜h JOwHõiOz f~å z=iH˜ ãÖÉè’QÆO ^•HÍ =KÕÛãïH˜ XHõ¯™êi
HÀÑÖQÍ#∂, Hõiî#OQÍ#∂ „Ñ¨=iÎ™êÎ~°∞. JÖÏO@Ñ¨C_»∞ =∞QÆ"å_»∞ ‰õÄ_® HÀáêxfl
„Ñ¨îŒ ≈OK«‰Ωõ O_® ã¨ÇÏ¨ #O Ñ¨\ ì˜ J#∞#~ÚOK«_O» , P"≥∞ „¿Ñ=∞#∞ uiy á⁄O^ÕO^Œ∞‰õΩ
„Ñ¨Ü∞« uflOK«_O» KÕã≤ JÑ¨C_»∞ =â◊O KÕã∞¨ HÀQÆÅQÍe.
k 90 k
H˘O`«=∞Ok ¢ãÅÎ‘ ∞ XHÀ¯™êi ZO`À ^ŒQ~æÆ Q° Í#∂, XHÀ¯™êi ZO`À ^Œ∂~°OQÍ#∂

„Ñ¨=iÎ™êÎ~°∞. XHÀ¯™êi J`«<≥=~À `≥eÜ«∞^Œ#fl>Ëì =ÙO\Ï~°∞. XHÀ¯™êi J`«#∞
HõxÊOK«Háõ È`Õ =ÙO_»Ö#Ë O`«QÍ „Ñ¨=iÎ™êÎ~∞° . "åà◊§ =∞#ã¨∞ Tyã¨ÖÏ@Ö’ =ÙO^Œh,
=∞#ã¨ ∞ Ö’ HÀiHõ x |ÅOQÍ J}zÃÑ@∞ì H À=_®xˆ H WÖÏ „Ñ¨ = iÎ ã ¨ ∂ Î O \Ï~° h
J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ"åe. P"≥∞ ''^Œ∂~°O——QÍ „Ñ¨=iÎOz<å q_»=‰õΩO_® U^À =OHõ`À P"≥∞#∞
Ñ¨ÅHõiã¨∂Î ™ê^èºŒ "≥∞#ÿ O`« ^ŒQ~æÆ Q° Í =ÙO_ÕO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨Ü∞« uflOKåe. U^À XHõ ~ÀA‰õΩ
P"≥∞ =∞#ã¨∂ÊiÎQÍ J`«xH˜ =â◊O J~Ú f~°∞`«∞Ok!
J`«xHÀãÖ P"≥∞ „Ñ¨Ü∞« uflOz#Ñ¨C_»∞ P"≥∞ "≥Ú^Œ\ ˜ ÃãQ· HÆ̂ J`«x ™êfinè#O
J=Ù`«∞Ok. P"≥∞HÀãÖ J`«#∞ „Ñ¨Ü∞« uflOz#Ñ¨C_»∞ P"≥∞ =∂#ã≤HOõ QÍ Ñ¨ÓiÎQÍ ã≤^ÑúŒ _¨ Õ
=~°‰Äõ ã¨ÇÏ¨ #O =Ç≤Ïã¨∞OÎ k. D ã¨ÇÏ¨ <åxfl P"≥∞#∞ HÀ~°∞`«∞#fl =∞QÆ"å_»∞ JOK«<å
"ÕÜ∞« QÆÅQÍe. JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ „Ñ¨=iÎOKåe. ¢ãÅÎ‘ =∞#Ããiy „Ñ¨=iÎOK«_O» JO>Ë Wk!
XHõ¯_Õ Éèí~°Î – XHõ¯`Õ ÉèÏ~°º

ÉèÏ~åºÉè~í ÅÎ° ∞ XHõiH˘Hõ~∞° ZÖÏ „Ñ¨=iÎOKåe... ?
¢ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç Ñ¨@¡ =º=Ç¨ÏiOK«=Åã≤# f~°∞ – Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ ¢ã‘Î Ñ¨@¡
=º=Ç¨ÏiOK«=Åã≤# f~°∞... Wq xt`«OQÍ K«iÛOK«=Åã≤# q+¨Ü∂« ÖË.
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞ D q+¨Ü∂« efl ã‘iÜ«∞ãπQÍ<Õ „Ñ¨™êÎqOKå_»∞.
ÃÑà◊§~Ú# P_»"åà◊√§ ~Ô O_»∞~°HÍÅ∞QÍ =ÙO\Ï~°∞. 1) UHõKåi}˜ : =∞#™ê,
"åKå, Hõ~‡° }Ï XHõ¯i<Õ Éè~í QÎ° Í ÉèÏqOK«∞H˘x J`«x`À>Ë rq`«O J#∞H˘x Éè~í `Î° À
Hõeã≤ rqOKÕ ¢ãÎ‘ UHõKåi}˜. 2) UHõ ÑüflHõ : `«# Éè~í ‰Î° Ωõ `å<˘Hõ¯`Õ ÉèÏ~°º J~Ú=ÙO_ç
ã¨quáÈ~°∞ ÖË‰Ωõ O_® J#∞~åQÆO`À Éè~í `Î° À Hõeã≤ rqOKÕ ¢ã.Î‘
|Ç¨ïKåi}∞Å∞, ã¨Ñu¨ flHõÅ∂ giH˜ =ºuˆ~HõOQÍ =∞ã¨Å∞H˘O@∂ =ÙO\Ï~°∞.
J<ÕHõ =∞Ok Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ`À ãÖ|O^è•Å∞#fl ¢ãÎ‘ QÆ∞iOz JÖÏ =ÙOz`Õ, J<ÕHõ =∞Ok
¢ãÅÎ‘ `À ãÖ|O^èOŒ =Ù#fl Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ÉèÏ~°º ZÖÏ „Ñ¨=iÎOKåÖ’ ‰õÄ_® "å`åûÜ«∞#∞_»∞
„Ñ¨™êÎqOKå_»∞.
19= â◊`å|ÌO =~°‰Äõ H˘kÌáê\˜ ã≤u÷ =∞O`«∞Öˇ#· Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ∞ J<ÕHõ ÃÑo§à◊√§
KÕã∞¨ HÀ=_»O =∞#"åà◊§‰õΩ JÅ"å@∞QÍ =Ù#fl q+¨Ü∞« "Õ∞ ! |Ç¨ïÉèÏ~åº`åfixfl Ç≤ÏO^Œ∂
K«\ÏìÅ∞ =ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl, WÑ¨Ê\˜H© zxflÅ∞¡, ÃÑkÌÅ∞¡ ™êO„Ñ¨^•Ü«∂Å∞ KåÖÏ =∞Ok
q+¨Ü∞« OÖ’ =∞#O QÆ=∞xã¨∂<Î Õ =Ù<åflO.
k 91 k
JÖÏO\˜ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_çH˜ ^Œ∞~°^$Œ +ì̈=âß`«∂Î ÉèÏ~°ºQÍ =Ù#fl ¢ãÎ‘ UO K≥Ü∂« ºe ? P

Éè~í Î° ZÖÏO\˜ ^Ò~åƒùQ∞Æ º_≥<· å J`«<flÕ ^Õ=Ù_çÖÏQÍ Q“~°qã¨∂,Î J`«x =∞#ã¨∞‰õΩ #zÛ#
suQÍ J`«xfl J#∞ãïã¨∂Î =ÙO_®ÖÏ ?
''ÉèÏ~åº UHõKåi}© QÆ∂_è» q„ãÖÉèÏ^Õ= =`«Êu =∂#∞‰õÄÖËº# =ˆ~`Î « !—— Jx
"å`åûºÜ«∞#∞_»∞ ¿Ñ~˘¯#fl ã¨∂„`åxH˜ J~°O÷ Éè~í ÃÎ° Ñ#· x~°‡Å"≥∞#ÿ „¿Ñ=∞ QÆe#æ ¢ãÎ‘ J`«xH˜
J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ suÖ’ =iÎã∞¨ OÎ ^Œh, J`«xg∞^Œ P"≥∞k ''QÆ∂_è» q„ãÖÉèOí —— JO>Ë ~°ÇÏ¨ ã¨º
„¿Ñ=∞QÍ =ÙO@∞O^Œx J<åfl_»∞. J^Õ q+¨Ü∞« O UHõKå~°∞_≥#· Éè~í HÎ° © =iÎã∞¨ OÎ k. hu
xÜ«∞=∂Å∞, Hõ@∞ìÉÏ@∞¡ ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ =∂„`«"∞Õ =ÙO\ÏÜ«∞x J~°O÷ HÍ^Œ∞. J<ÕH=õ ∞Ok ¢ãÅÎ‘ `À
ãÖ|O^è•Å∞#fl Éè~í Î° Ñ¨@¡ WÖÏO\˜ xQÆ∂_è» „¿Ñ=∞ ¢ãHÎ‘ ˜ =ÙO_®eû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ .
=ÙO_»^∞Œ ‰õÄ_® !
¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^Œ~Ì ∂° XHõiÑ¨@¡ XHõ~∞° „¿Ñ=∞#∞ Ñ¨~ã° Ê¨ ~°O ÃÑOá⁄OkOK«∞‰õΩ<ÕÖÏ
„Ñ¨=iÎOKåÅ<Õ^Õ "å`åûÜ«∞#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ # ^•x ™ê~åOâ◊O !
hu, x*Ï~Úu J<Õq ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^ŒiÌ H© ã¨=∂#OQÍ =ÙO_®e !
¢ã‘Î =∞~˘Hõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ ZO^Œ∞‰õΩ HÀ~°∞`«∞Ok ?

ÖËzáÈ~ÚOk, "å_ç`À "≥o§Ok, "å_ç`À Ñ¨_∞» ‰õΩOk, H˘OQÆ∞ ÑïzOk – WÖÏO\˜
Jã¨ÉèíºHõ~°"≥∞ÿ# Ñ¨^Œ*ÏÅO`À ¿ãfiK«ÛùQÍ „Ñ¨=iÎOz# H˘O^Œ~°∞ ¢ã‘ÎÅQÆ∞iOz hK«OQÍ
=∂\Ï¡_∞» H˘O@∂ =ÙO\ÏO.
J<ÕHõ =∞Ok ¢ãÅÎ‘ `À ãÖ|O^è•Å∞#fl"å}˜‚ ''~°ã‰≤ Ωõ _»∞—— Jx Q“~°q™êÎO. HÍh,
JÖÏO\˜ ¢ãxÎ‘ *Ï~°, "Õâº◊ , ™êx, u~°∞QÆ∞É’`«∞ JO\ÏO. =∞# =º=ã¨Ö÷ ’ "≥Ú^Œ\ #˜ ∞Oz
D q^è"Œ ∞≥ #ÿ q~°∞^Œú ÉèÏ=# =ÙOk.
XHõ P_»k =∞~À Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ ZO^Œ∞‰õΩ HÀ~°∞`«∞Ok ?
1) Éè~í Î° K«xáÈ~Ú# `«~åfi`«, rq`åxfl ãïk^Œ∞HÌ À=_»O HÀãÖ ¢ãÎ‘ =∞~À Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚
HÀ~°∞`«∞Ok. ÉèÏ~°º K«xáÈ~Ú# Éèí~°Î‰õÄ_® D HÍ~°}OKÕ`Õ =∞~À ÃÑo§H˜
`«ÅÑ¨_∞» <Î åfl_»∞. Ñ¨Ù#ifi"åÇ¨ÏO KÕã∞¨ ‰õΩ#fl „Ñü ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’#∂ HÍ"≥∂„^ÕHOõ
XHõ¯>Ë HÍ~°}O J#∞HÀ=_»O J<åºÜ«∞O.
2) Éèí~°Î ^Œ∞~å‡~°∞æ_≥·#Ñ¨C_»∞, J`«x`À Hõeã≤ rqOK«_»O Hõ+¨ìO Jx x~åú~°}‰õΩ
=zÛ#Ñ¨C_»∞ P_»k J`«xflOz q_çáÈ~Ú, =∞~À Ñ¨Ù~°∞+¨μ}˜‚ HÀ~°=K«∞Û.
3) ''QÆ∞}Ë+μ¨ ™ÈÑ¨É’è Qˆ +¨μ ã¨∞Y ™êHõÅºO `«™ê‡`«`Î À qâı+¨ Wu... QÀ#sÌÜ∞« ó——
k 92 k
=∞QÍ_»∞ ZÖÏO\˜"å_≥`· Õ Uq∞\©... "å_ç`À ãÖQÆq∞¿ãÎ P P_»^•xH˜ ã¨∞YO

HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok Hõ^•... J#∞HÀ=_»O á⁄~°ÉÏ@∞. =∞QÆ"å_»∞ `«# „¿Ñ=∂aè=∂<åÅH˘nÌ,
`«# =∞#ã¨∞H˘nÌ, `«# Pf‡Ü«∞`«H˘nÌ P"≥∞‰õΩ ã¨∞MÏxfl JOkOK«QÅÆ ∞QÆ∞`å_»∞. JÖÏˆQ
P"≥∞#∞Oz ã¨∞MÏxfl á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. JO^Œ∞=Å# QÆ∞}ÏÅ∞ ÖËx =∞QÍ_çHõO>Ë
QÆ∞}=O`«∞_≥#· =∞QÍ_»∞ WKÕÛ ã¨∞YOÖ’ P#O^•xfl, `«$Ñ≤hÎ Z‰õΩ¯=QÍ á⁄O^Œ∞`«∞Ok
¢ã.Î‘ Jk P"≥∞‰õΩ Hõ~∞° "≥#· Ñ¨C_»∞, P"≥∞ =∞#ã¨∞ =∞~˘Hõix HÀi<å HÀ~°=K«∞Û. JO`«=∂„`å#
Jk =ºaèKå~°O J#=Åã≤# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ J^Õ ~°OkèQÍ Ñ¨~° Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ#∞
HÀ~°∞`«∞O_Õ ¢ãÎ‘ =∂„`«"∞Õ "Õâº◊ ÅÖ’ KÕ~∞° `«∞Ok JO\Ï_»∞ QÀ#sÌÜÚ« _»<Õ =Úx !
WHõ¯_» q+¨Ü∞« O `«##∞ ãÖQÆq∞OKÕ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ QÆ∞}=O`«∞_®... ~°∂Ñ¨=O`«∞_®
Jx‰õÄ_® HÍ^Œ∞– `«# =∞#ã¨∞‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ =Ù#flÑ¨C_»∞ J`«xfl Z‰õΩ¯=QÍ
á⁄O^Œ∞`«∞Ok ¢ã.Î‘ `«# ¢ãÎ‘ JÖÏ `«#‰õΩ J#∞‰õÄÅÑ¨_ÖÕ Ï "≥∞ÅQÆ=Åã≤# ÉÏ^èºŒ `« Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç^Õ !
JO`ÕQÍx, <Õ#∞ `åoHõ\Ïì#∞ HÍ|\ì̃, Jk K«zÛ#@∞ì <å K≥ÑC¨ HÕ^Œ `ÕÅ∞ÖÏ
Ñ¨_ç =ÙO_®eûO^Õ ##fl@∞¡QÍ =º=Ç¨Ïi¿ãÎ P P_»k `«# =∞#ã¨∞‰õΩ J#∞‰õÄÅ`«HÀãÖ
=∞~À Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç ãÖQÆ=∂xfl HÀ~°∞HÀ=_»O ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ [~°QÆ=K«∞Û. nxH˜ =∞#O
P"≥∞#∞ `«ÑC¨ Ñ¨\ÏìÖÏ... P"≥∞ Éè~í xÎ° `«ÑC¨ Ñ¨\ÏìÖÏ... P"≥∞‰õΩ J#∞‰õÄÅ`« HõeyOz#
P Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μ}˜‚ `«ÑC¨ Ñ¨\ÏìÖÏ...?
"≥ÚQÆ∞}˜‚ =kÖËÜ∞« ^Œe¿ã.Î .. ?
~°∂Ñ¨Q∞Æ } ÖÏ=}ÏºÅ∞ =∂„`«"∞Õ HÍ^Œ∞, ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ =∞^èºŒ ãÖ™ê~° |O^è•xfl
U~°Ê~°KkÕ ''=∞#ã¨∞‰õΩ J#∞‰õÄÅ`«—— Jx ã¨Ê+ì̈OQÍ K≥ÑÊ≤ # "å`åûºÜ«∞#∞_»∞, =∞#ã¨∞‰õΩ
J#∞‰õÄÅ`« ÖË#Ñ¨C_»∞ x~˘‡Ç¨Ï=∂@OQÍ P Éè~í xÎ° =kÖËÜ∞« _»O ÖË^• =keOK«∞HÀ=_»O
J=ã¨~°"Õ∞#O\Ï_»∞.
''¿ãfiK«ÛùÜ«∂ QÆ$Ç¨xfl~°æK«ÛùOf——... JÖÏ ¿ãfiK«ÛùQÍ Éèí~°Î#∞ =ke "≥o§áÈÜÕ∞
ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ ¢ãÎ‘ fã¨∞HÀ=Åã≤# H˘xfl *Ï„QÆèÎ« fl q=iOKå_»∞ "å`åûºÜ«∞# =∞Ç¨Ïi¬.
1) JO`«‰õΩ =Ú#∞Ñ¨Ù `«#g∞^Œ U^À XHõ „¿Ñ=∞ ã¨xfl"Õâ◊OÖ’ P Éèí~°Î WzÛ#
|OQÍ~°Ñ¨Ù #QÆÅ∞, W`«~° =ã¨∞Î ã¨~°O*Ï=∂, _»|∞ƒ, ¿ãfiK«ÛùQÍ `«#"≥O>Ë
`≥KÕÛã¨∞HÀ=K«∞Û.
2) P Éè~ˆí Î 'WO\’¡Oz áÈ— JO@∞#flÑ¨C_»∞ Ug∞ =^ŒÅ‰õΩO_® `«#‰õΩ ãÖ|OkèOz#
„Ñün "≥O@Ñ¨ÙK«∞Û‰õΩ =KÕÛÜ«∞=K«∞Û.
3) =∞~À Éè~í #Î° ∞ KÕÑ\¨ #ì˜ `«~åfi`« P ~ÚO\’¡ `«#∞ Ñ¨ÓiÎ ¿ãfiK«ÛQù Í =ÙO_Õ Ñïã≤`÷ ∞« Å∞
=Ù<åflÜ≥∂ ÖË"À =ÚO^Œ∞QÍ<Õ PÖ’zOK«∞HÀ"åe. ÃÑ#Og∞Oz á⁄~Úºg∞^Œ
Ñ¨_»¤@∞¡ U J##∞‰õÄÅ`«Å HÍ~°}OQÍ P Éèí~°Îx =ke `å#∞ =KÕÛã≤O^À
k 93 k
P J##∞‰õÄÅ`«Å∞ WHõ¯_® H˘#™êˆQ@∞¡ =ÙO>Ë, Éè~í #Î° ∞ =∂iÛ z=iH˜ `å#∞

™êkèOzO^ÕO =ÙO@∞Ok... ? W=hfl =ÚO^Õ *Ï„QÆ`QÎ« Í PÖ’zOK«∞HÀ"åe.
xt`«OQÍ ÑïjeOK«∞HÀ"åe. P"ÕâO◊ `À x~°Ü ‚ ∂« Å∞ fã¨∞H˘O>Ë, ÃÑ^ŒÌ Z^Œ∞~°∞^≥|ƒ
`«yÖË „Ñ¨=∂^ŒO =ÙOk.
4) H˘`«Î Éè~í `Î° À#∂, J`«x ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å`À#∂, J`«x Ñï"å~°O`À#∂ #=Ùfi`«∂,
¿ãflÇ¨ÏOQÍ, Q“~°=Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ =∞ã¨Å∞HÀ"åe. J=`«e "å_≥=fi_»∂ "ÕÖˇuÎ
K«∂Ñ≤OKÕÖÏ =ÙO_»‰Äõ _»^∞Œ P"≥∞ #_»=_çH.õ `«# „ÑüÉèí Hõ#ÑïKÕÖÏ =ÙO_®e.
5) H˘`«Î Éè~í xÎ° J~°"<·≥ åÅ∞QÆ∞ HõàÅ◊ `À#∂ ~°OlOÑ¨KÜ ≥ ∂« ºe. J`«x ‰õΩ@∞OÉÏxH˜,
Ñï"å~åxH˜, P_»Ñ¨_»∞K«∞Å‰õΩ, J`«Î =∂=∞Å‰õΩ HÍ#∞HõÅ∞ =ÔQ·~å Wã¨∂Î
LÑ¨HÍ~åÅ∞ KÕã∂¨ Î "åi „¿Ñ=∂aè=∂<åÅ∞ á⁄O^•e.
6) P H˘`«Î Éè~í ‰Î° Ωõ ãÖ`å#O =ÙO>Ë, "åà◊§Ñ¨@¡ Hõ#fl `«eÖ¡ Ï „Ñ¨=iÎOKåe.
7) ÖˇO· yHõÑ~¨ O° QÍ ™ê^èºŒ "≥∞#ÿ O`«=~°‰Äõ Éè~í Î° ZÖÏ HÀi`Õ JÖÏ #_»∞K«∞HÀ"åe.
J`«xH˜ HÀiHõ Hõey#Ñ¨C_»∞ `«#‰õΩ HÀiHõ ÖË^Œx x~åHõiOK«_»O, `«#‰õΩ
Hõey#Ñ¨C_»∞ J`«#∞ "≥O@<Õ ~åÖË^xŒ xOkOK«_O» WÖÏO\˜q K≥Ü∞« º‰õΩO_®
=ÙO>Ë =∞Ozk.
8) =∞O‰õΩ`«#O =Å#, ^Œ∞ã¨ûfiÉèÏ=O =Å# ÖˇO· yHõ "åOKè« =∞O^ŒyOz, Ãã‰õΩûÖ’
ã¨∞YÉèÏ=# `«y#O`« HõÅQÆHáõ È=_»O, =∞iO`«QÍ J`«xH˜ ã¨∞MÏxfl JOkOKåÅ<Õ
PÖ’K«# ÖËHõáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Wq Ô~O_»∂ =∞#ã¨∞ ™œ=∞ºOQÍ#∂,
âßO`«OQÍ#∂ „¿Ñ=∞`À xO_ç =Ù#flÑ¨C_»∞ =∂„`«"∞Õ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. ™œ=∞ºOQÍ
=ÙO_Õ ¢ã‘ÎÅÖ’ ã¨∞Y„áêÑ≤Î Z‰õΩ¯=. ã¨∞MÏ#flOkOK«_»O ‰õÄ_® Z‰õΩ¯=QÍ
=ÙO@∞O^ŒO\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.
"Õâ◊ºÅ∞ WÖÏ „Ñ¨=iÎ™êÎ~°∞ !

^è~Œ ‡° Ñüfl`À<À, „Ñ≤ÜÚ« ~åe`À<À ãÖQÆq∞OK«_®xH˜, XHõ "Õâº◊ `À ãÖQÆq∞OK«_®xH©
KåÖÏ `Õ_® =ÙO@∞O^ŒO\Ï_»∞ "å`åûºÜ«∞# =∞Ç¨Ïi¬.
''"Õâßº}Ï Ñ¨Ù~°∞ëêkèQÆ"Õ∞ ~°u~°fi $uÎâßº =~åæ`ü—— JO@∂ "Õâ◊ºÅ‰õΩ
ãÖ|OkèOz# XHõ „Ñ¨H~õ } ° Ïxfl ''"≥t· HÍkèH~õ }
° O— ¿Ñ~°∞`À P~°= J^è•ºÜ«∞OQÍ `«#
HÍ=∞ ã¨∂„`åÅÖ’ „Ñ¨H\õ O˜ Kå_»∞.
¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ =∞^èºŒ ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ suÖ’ [iˆQ ~°u HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ ã¨∞MÏ#∞Éè=í O
J<Õk ã¨=∂#OQÍ =ÙO@∞Ok. HÍh, XHõ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ XHõ "Õâº◊ – W^ŒiÌ =∞^èºŒ [iˆQ
k 94 k
Öˇ·OyHõ Hõ$`«ºOÖ’ "Õâ◊ºH˜ JkèHÍ~°O Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO@∞Ok. "Õâ◊ºÅ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μefl

JkèQÆq∞™êÎ~°O\Ï_»∞.
"≥Ú^Œ\ ˜ q+¨Ü∞« O U=∞O>Ë, "Õâº◊ ‰õΩ XHõ =∞QÍ_»∞ ^˘iH˜`Õ "å_ç=Å# P"≥∞‰õΩ
H˘O`« ~°uã¨∞YO`Àáê@∞ _»|∞ƒ‰õÄ_® Åaèã¨∞ÎOk. P =∞QÍ_çH˜ HÍ=∞ã¨∞YO XHõ¯>Ë
Åaèã∞¨ OÎ k. _»|∞ƒ =^Œ∞Å∞ÎOk. =ÙO>Ë, U^≥<· å [|∞ƒ J^Œ#OQÍ `«Q∞Æ Å∞ÎOk... JO`Õ !
"Õâº◊ ÅÖ’ HÍ=∂ã¨H,Î˜ HÍ=∞â◊HÎ̃ Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO\ÏÜ«∞x KåÖÏ=∞Ok =∞QÆ"åà◊§
#=∞‡HõO. JO^Œ∞Hõx P"≥∞ UOKÕã<≤ å ÉÏ=ÙO@∞O^Œx HÍ"åÅx Ñ¨^ÑÕ ^¨ Õ =zÛ J_çy
JÖÏ KÕ~ÚOK«∞H˘O\Ï~°∞.
"Õâº◊ x[OQÍ<Õ P =∞QÍ_ç =Å# ã¨∞MÏ#∞Éè=í O á⁄O^Œ∞`ÀO^•... ? P q+¨Ü∞« O
QÆ∞iOz P"≥∞#∞ Hõeã≤# =∞QÍ_»∞ Z#fl_»∂ PÖ’zOK«_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë _»aƒKåÛ_»∞
HÍ|\ì̃ P"≥∞‰õΩ J^Õ ãÖ`À+Ö, ãÖ`«$Ñ≤.Î
JO^Œ∞Hõx "Õâº◊ `«#‰õΩ _»|∞ƒ g∞^Œ Pâ◊ ÖË#@∂¡, J`«xH˜ HÍ=Åã≤# ã¨∞MÏxfl
JOkOK«_"» ∞Õ P"≥∞ ÅHõΔ ºO J~Ú#@∂¡ „Ñ¨=iÎã∞¨ OÎ k. JO^Œ∞=Å# J^Œ#OQÍ =∞iH˘O`«
QÆ∞O[_®xH˜ J=HÍâ◊O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
P"≥∞ |`«HÍe – WÑ¨C_Õ HÍ^Œ∞, Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ =Úãë`«#O =zÛ# `«~åfi`«
‰õÄ_® |`«HÍe. JO^Œ∞HÀãÖ P"≥∞ [#<åOQÍxfl #=Ú‡H˘x, J=Ú‡H˘x |`«∞‰õΩ`ÀOk
JO`Õ !
Ñ¨~å~Ú ¢ã‘Î`À ãÖ|O^èŒO

"å`åûºÜ«∞#∞_»∞ K≥ÑÊ≤ # *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ :
''`Õ+μ¨ ™ê^èºŒ `«º =∞# `åûÜ∞« O QÆ=∞º`«fi =∂~ÚuO =$uÎOKåk`« U= Ñ¨sHˆ `Δ —« —
Ñ¨~å~Ú P_»k... `≥eû# Pq_Õ HÍ=K«∞Û– P"≥∞`À Ãã‰õΩû ãÖ|O^è•Å∞
ÃÑ@∞ì H ÀÉ’ÜÕ ∞ =ÚO^Œ ∞ <åÅ∞QÆ ∞ =ÚYº q+¨ Ü « ∂ Å∞ ^Œ $ +≤ ì Ö ’ ÃÑ@∞ì H ˘x
PÖ’zOK«=∞<åfl_»∞–
1) D"≥∞`À ãÖ|O^è•Å∞ ÃÑ@∞ìHÀQÆÅQÆ_»O ™ê^èŒº=∞ÜÕ∞º^Õ<å... J#=ã¨~°OQÍ
„Ñ¨Ü«∞uflOz, =$^è• „â◊=∞ q∞ye, P `«~åfi`« JÅ¡~°~Ú, P ÃÑ·# =ÚYO
K«∂Ñ≤OK«_®xH˜ gÖËx¡ ã≤Q∞Æ =æ ∂e# Ñïã≤u÷ ~å=KÕÛ"≥∂... *Ï„QÆ`QÎ« Í =ÙO_»O_ç !
Z=~°∂ K«∂_»‰Ωõ O_® K≥OÑ¨^|≥ ƒ u<åfl Ñ¶~¨ åfiÖË^∞Œ . #Å∞QÆ∞iÖ’ XHõ¯ =∂@
J<åfl~°O>Ë WÇ¨Ï `«ÅHÍ~Ú Z`«∞HÎ ˘x u~°QÖÆ OË Hõ^• !
k 95 k
2) XHõ"Õà◊ QÆ\ ˜ìQÍ „Ñ¨Ü«∞uflOz, P"≥∞ JOwHÍ~åxfl á⁄Ok ã¨∞dOz<å, Wk

|Ü«∞@Ñ¨_‰» Ωõ O_® ~°ÇÏ¨ ã¨ºOQÍ =ÙO_ç, ~ˆ Ñ¨Ù ZÖÏO\˜ „Ñ¨=∂^Œ=¸ ~å‰õΩO_®
=ÙO@∞O^•...?
3) P"≥∞‰õΩ Z~Ú_£û ã¨∞Y"åº^è∞Œ Å∂ WÖÏO\˜ ^ÀëêÅ∞, ~ÀQÍÅ∞ Ug∞ ÖË‰Ωõ O_®
âßs~°HOõ QÍ#∂, =∂#ã≤HOõ QÍ#∂ P~ÀQÆº=O`«∞~åÖË#<Õ #=∞‡HõO =Ù#fl^• !
4) D"≥∞`À ÖˇO· yHõ ãÖ|O^è•Å∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë, U"≥∞<ÿ å ÖÏÉèÏÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`åÜ«∂ ?
D <åÅ∞QÆ∞ „Ñ¨âfl◊ Å‰õÄ ã¨~~° Ú# ã¨=∂^è•<åÅ∞ ^˘iH˜`,Õ #=∞‡HõO ‰õΩki`Õ, P
¢ã`Î‘ À ãÖQÆq∞OK«=K«∞Û#O\Ï_»∞ =∞Ç¨Ïi¬.
Ñ¨~å~Ú ¢ãxÎ‘ ãÖQÆq∞ã¨∞<Î åflã¨~ˆ , „¿Ñ=∂aè=∂<åÖË JO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨^•è # HÍ~°}OQÍ
=ÙO_®e. „¿Ñ=∂aè=∂<åÅ∞, P"≥∞Ñ¨@¡ ~°Q∞Æ Å∞‰õΩáÈÜÕ∞O`« HÀiHõ ÖË‰Ωõ O_®, Hˆ =ÅO
J~°xq∞+Ö ã¨∞YO HÀãÖ JO`« iãπ¯ fã¨∞HÀ=_»O Hˆ =ÅO =ºaèKå~°"∞Õ J=Ù`«∞O^ŒO\Ï_»∞
=∞Ç¨Ïi¬. XHõi<˘Hõ~∞° =∞#™ê, "åKå, Hõ~‡° }Ï „¿Ñ=∞`À W+¨Ñì _¨ #ç Ñ¨C_»∞ ^•xH˜ =ºaèKå~°O
Jh, P"≥∞x "Õâº◊ Jh, J`«}‚˜ q@∞_»∞, *Ï~°∞_»∞ Jh Ñ≤Å==Åã≤#O`« Ñ¨xÖË^∞Œ .
Z) P"≥∞ ~°∂Ñ¨ÖÏ=}ÏºÅ`Àáê@∞ P"≥∞ ã¨fiÉèÏ"åxfl ÉÏQÍ ÑïjeOKåe.
a) P"≥∞ Éè~í Î° u~°∞QÆ∞É’`«∞, hK« ¢ãÅÎ‘ `À uiˆQ J=HÍâ◊O =Ù#fl"å_»∞ J~Ú#Ñ¨C_»∞,
P"≥∞ P~ÀQÆº Ñïã≤u÷ , =ÚYºOQÍ Z~Ú_£û "åº^è∞Œ Å q+¨Ü∞« OÖ’ PÖ’zOK«=Åã≤
=ÙO@∞Ok.
ã≤) P"≥∞ =∂@Å∞ x*ÏÖÏ... J|^•úÖÏ Jx *Ï„QÆ`QÎ« Í qKåiOKåe.
_ç) P"≥∞ QÆ`« K«i„`« ZÖÏO\˜^À, #_»=_çHõ ZÖÏO\˜^À `≥Å∞ûHÀ"åe.
W) Öˇ·OyHõOQÍ P"≥∞ ã¨∞Y^•Ü«∞HõOQÍ =ÙO@∞O^À ÖË^À J~°÷OKÕã¨∞HÀ=_®xH˜
„Ñ¨Ü«∞uflOKåe.
WÖÏO\˜ *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ Ug∞ fã¨∞HÀ‰õΩO_®, Ñ¶Ö¨ Ï<å PÑ¶ã‘ ~¨ Qü Íi ÉèÏ~°º `ÕeHõQÍ<Õ
Ñ¨_áç È~ÚO^Œx Zyi ãÖ`À+≤OK«‰Äõ _»^∞Œ . ZO^Œ∞HõO>Ë, H˘O`«=∞Ok PÑ¶ã‘ ~¨ ‰¡° Ωõ U
Tà’§ L^ÀºQÆO KÕã∞¨ OÎ >Ë P Tà’§ XHõ 'ÉèÏ~°º—QÍ =º=Ç¨ÏiOK«|_Õk =ÙO@∂=ÙO_Õ
J=HÍâ◊O =ÙOk HÍ|\˜ì !!
k 96 k
JO^•xfl K«∂ã≤ P#OkOK«O_ç

J#∞ÉèíqOKÕO^Œ∞‰õΩ `˘O^Œ~°Ñ¨_»HõO_ç !
''Ü«∞O HõOz ^Œ∞*ÏfiÅO Ñ¨Ù~°∞+Ö ^Œ$ëêìº ã ¢ Î‘ HÍ=∞Ü«∞`Õ——
U HÍã¨Î JO^ŒQÍ_≥·# =∞QÍ_»∞ HõxÊOz<å P_»^•x =∞#ã¨∞Ö’ HÍ=∞"åOKè«
~°QÆÅ=K«∞Û.
''`«^•ä Ñ¨Ù~°∞ëÈ-Ñ≤Ü∂≥ +≤Ò« J¿ÑHõÜ Δ ∂« `«∞ã¨ „Ñ¨=~°`Î .Õ .. !!
JÖÏˆQ JO^Œ"∞≥ #ÿ ¢ãxÎ‘ K«∂ã≤#Ñ¨C_»∞, H˘O^Œ~∞° =∞QÆ"åà◊§ [#<åOQÍÖ’¡Oz
„™ê=O‰õÄ_® Éˇ@ · ‰õΩ =ã¨∞OÎ k.
JO^•xfl K«∂ã≤#Ñ¨C_»∞ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^Œ~Ì ∂° Ñ¨~ã° Ê¨ ~°O XHõiH˘Hõ~∞° ÖˇO· yHÀ`Õ*Î ÏxH˜
Ö’<Ò`å~°∞.
J=Ù#O_ç !
JO`«=∂„`åxˆH U=∞~ÚºOk ?
K«∂Ñ¨ÙÅ`À<Õ Hõ_∞» Ñ¨ÙÅ∂ ~å=Ù, "åº^è∞Œ Å∂ ™ÈHõ=Ù Hõ^•...
~ˆ }∞HÍ^Õq =∞#ã¨∞Ö’ QÆO^è~Œ ∞° fi}˜‚ K«∂ã≤ ''PÇ¨ !—— J#∞‰õΩOk@... Jk [=∞^ŒyflH˜
`≥eûO^Œ@ – H˘_»∞‰õΩ Ñ¨~â° √◊ ~å=Ú}˜‚ Ñ≤ez `«e¡ `«ÅHÍÜ«∞ #iˆHÜ«∞=∞<åfl_»@... Z=_À
`«OÑ¨ÙÅ ~åÜ«Ú_»∞ – D Hõ^ÖŒä ’ Éˇ@ · ‰õΩ HõxÊOK«x XHõ áê„`«– [=∞^ŒyflH˜ Kå_ôÅ∞
#∂iáÈã≤ =ÙO\Ï_»∞... J#∞=∂# c*ÏÅ∞ <å\˜ =ÙO\Ï_»∞– JO`ÕQÍx, 'PÇ¨— Jx
JxÑ≤OKÕ J`«ºO`« =∂#= ã¨Ç¨Ï[QÆ∞}Ïxfl `«Ñ¨CÑ¨@ì_®xH˜ "å`åûÜ«∞#∞_»∞ K≥Ñ≤Ê#
HÍ=∞^è~Œ ‡° âßGO JOwHõiOK«^∞Œ . JO^•xfl P™êfikOKÕO^Œ∞‰õΩ ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨μe^ŒiÌ H© ã¨=∂#
Ç¨Ï‰õΩ¯Ok.
Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ `˘O^Œ~Ñ° _¨ #ç O`«QÍ ¢ãÎ‘ ™êÇ¨Ïã≤Oz `˘O^Œ~Ñ° _¨ ^» ∞Œ .
1) `«# QÆ∞@∞ì ~°@∞ìHÍ‰õΩO_® =ÙOK«QeÆ Qˆ "å_»∞ `å~°ãÑ¨ _¨ `ç <Õ Õ =ÚO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞OÎ k.
2) xO^ŒÑ_¨ ∞» OÎ ^Œ<Õ ÉèÜ í ∞« O`À Pz`«∂z =º=Ç¨Ïiã¨∞OÎ k.
3) Ñ¨~å~Ú Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`À ãÖQÆq∞OKåÅ<Õ HÀiHõ=Ù<åfl, P =∞QÆ"å_»∞ ZO`À
„Ñ¨Ü∞« ufl¿ãÎ `«ÑÊ¨ ÖÁOQÆ^∞Œ .
4) =∞^èºŒ Ö’ ^è~Œ ‡° =¸, jÅ=¸, áêu„=`«º=¸ =O\˜ =∂@Å „Ñ¨ÉÏè =O ÉÏQÍ
Ñ¨xKÕã#≤ Ñ¨C_»∞ P"≥∞ `«# x~°Ü ‚ ∂« xfl Ñ¨ÓiÎQÍ "å~Ú^• "Õã∞¨ HÀ=K«∞Û ‰õÄ_® !
k 97 k
5) =∂#ã≤HOõ QÍ, #zÛ# Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç`ÀãÖQÆ=∂xfl HÀ~°∞HÀ=_»O J<Õk HõxÑ≤Oz

HõxÑ≤OK«x ^À+ÖQÆÅ jÅO. XHõ"àÕ ◊ ZÑ¨C_≥<· å, U |ÅÇ‘Ï# Hõ} Δ OÖ’<≥<· å,
Jhfl J#∞‰õÄeOz# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ñ¨~Ñ° Ù¨ ~°∞+¨μ_ç`À ãÖQÆ=∞O [iy<å ‰õÄ_®
Jk HõxÑ≤Oz HÀÑ≤OK«x ^À+ÖQÆÅ jÅ"Õ∞ ! ZO^Œ∞HõO>Ë, J^Õ ''~°Okè——`À
rqOKÕ =ºHÎ̃ HÍ^Œ∞ HÍ|\ì̃ !
6) =∞QÆ"å_ç =∞#ã¨`Î fi« O qO`«QÍ =ÙO@∞Ok.
''ã≤^•úÜ∂« OK« =∂^èºŒ ã¨º÷ O QÆKº« u –—— P"≥∞ `«#O`« `å#∞QÍ =Åz=¿ãÎ =∞s
~Ô zÛáÈ‰õΩO_® =∞^èºŒ ãÖ÷ QÍ ãÖQÆq∞™êÎ_@ » .
''ã¨∞ÅÉèÏ#∞ =∞#º`Õ—— KåÖÏ „Ñ¨Ü∞« `«flO KÕ¿ãQÎ Íx ™ê^èºŒ O HÍ^Œ#∞‰õΩ#fl ¢ãÎ‘ KåÖÏ
ã¨∞ÅÉèOí QÍ JOwHõiOz =KÕÛ¿ãÎ "≥O@<Õ W^Õ^À ÃÑ^ŒÌ =Ú^Œ∞~°∞ – "Õâº◊ – J#∞H˘x
J==∂xOz ÑÖ¿Ñ™êÎ_»∞. HÍh, `«#∞ ZO`« „Ñ¨Ü«∞uflOz<å JO^Œ‰õΩO_® uiˆQ
P_»^•xg∞^Œ =∂„`«O... ''^Œ∞~°É¡ Oíè PHÍOHõ`Δ .Õ ..—— Jq∞`«OQÍ "åº"≥∂Ç¨ÏO ÃÑOK«∞H˘x
^Õ=^•ã¨∞ÖÏ "≥„~Ô uÎ u~°∞QÆ∞`å_»∞.
^Õ=^•ã¨∞ =∂„`«O KÕãO≤ ^Õq∞\©...
W^Œ~Ì O° ÖËzáÈ~Ú ÃÑo§KÕã∞¨ ‰õΩO^•O Jx J_çy`Õ, H˘\ì̃ ÑÖÑ≤OKå_»∞. `«#∂
P"≥∞ W+¨ìÑ¨_ç UHõO J=Ù^•=∞#∞H˘#flÑ¨C_»∞ Ñ¨@flO áêiáÈ`å_»∞. P"≥∞‰õΩ ÃÑo§
[iyáÈ~Ú WOHõ ^˘~°H^õ #Œ ∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ ^Õ=^•¿ã J~ÚáÈÜ«∂_»∞. =∞QÍà◊§Ö’ =ÙO_Õ
J`«ºO`« ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ <≥QÔ \˜"£ =∞#ãÎ̈`åfixH˜ D ^Õ=^•ã¨∞ XHõ „Ñ¨fHõ.
JO^Œ∞ˆH, P_»"åà◊√§ Ñ¨~å~Ú =∞QÍà◊§`À ãÖ|O^è•Å∞ ÃÑOK«∞HÀ_®xH˜ Ñ¨^Õ
Ñ¨^Õ ãÖHÀz™êÎ~∞° ... !!
k 98 k

Kamasastram Viseshalu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kamasastram Viseshalu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kamasastram Viseshalu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

■ HÍ=∞âßGO qâıëêÅ∞ ■

Great Indian Sages

Price : Rs. 60-00

'HÍ=∞O— JO>Ë Uq∞\˜ ? . .......................................................................................................................................................................................................4

JOk#KÀ@ JOk#O`« JOk#Ñ¨C_Õ...!! . ........................................................................................................................................................7

q@∞Å`À ZÖÏ „Ñ¨=iÎOKåÖ’ q_»=∞iz# J^è•ºÜ«∞O Jk! P~ÀQÆº=O`«"∞≥ ,ÿ ã¨∞~°H`Δ˜ "« ∞≥ #ÿ

ã¨∞Å∞"≥·# suÖ’ HÍ=∞âß¢ã¨ÎO – q∂HÀã¨O

=∞m¡ "≥Ú^Œ\ ˜H˘ã¨∞Î<åﬂO. „u=~åæÅ QÆ∞iOz K≥|∞`«∞<åﬂ_»∞ "å`åûºÜ«∞#∞_»∞.

'HÍ=∞O— JO>Ë Uq∞\˜ ?

WO„kÜ«∞O, WO„kÜ«∂~å÷Å ã¨OÜ≥∂QÆO J#∞‰õÄÅOQÍ =Ù#ﬂÑ¨C_»∞ Jk'HÍ=∞O—

HÍ=∂xH˜ âß¢ã¨ÎO J=ã¨~°=∂ ?

ã¨$+≤ì U~°Ê_ç#Ñ¨C_Õ P`«‡`Àáê>Ë =∞#ã¨∞, HÍ=∞„HÀ^è•^Œ∞Å∞ Jhﬂ U~°Ê_®¤~Ú.

JOk#KÀ@ JOk#O`« JOk#Ñ¨C_Õ...!!

Ju HÍ=∞O `≥KÕÛ J#~å÷Å∞

=∞x+≤Ö’x x~°‡Å`åfixfl, â◊√zh Éèíã¨‡OKÕ™êÎ~Ú. „Ñ¨*Ï˝ „áêÉèí"åefl `«∞_çz

~°=∞‡<åﬂ_»∞. JÇ¨ÏÅº‰õΩ `«#Ö’Ñ¨Å ^•z# WO„^Œ∞}˜‚ =^Œ∞Å∞Û‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O ÖË‰Ωõ O_®

PÇ¨~°OÖÏQÍ<Õ HÍ=∂hﬂ ¿ãqOKåe

J#~å÷Å#∞ Ñ¨iÇ¨ÏiOz ã¨∞MÏÅ∞ á⁄O^ŒO_ç

x"åiOK«∞H˘O@∂ HÍ=∂xﬂ ¿ãqOKåe. J_»∞‰õΩ¯<Õ"åà◊√§ =ã¨∞Î<åﬂ~°x =∞#O

HÍ=∞q^Œº ZÑ¨C_»∞ <Õ~°∞ÛHÀ"åe ?

7) ''„Ñ¨Ü∂≥ QÆ „QÆÇÏ¨ }O—— JO>Ë, HÍ=∞„Ñ¨„H˜Ü∞« eﬂ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_ç q∂^Œ „Ñ¨Ü∂≥ yOK«_O» ,

¢ã‘ÎÅ‰õΩ HÍ=∞âß¢™êÎxﬂ ¢ã‘ÎÖË <Õ~åÊe

P_»"åiHÀã¨O 64 Hõà◊Å∞ „Ñ¨`ÕºHõO

20) WO„^Œ*ÏÅO : HõxHõ@∞ì q^ŒºÅhﬂ.....

50) ^è•~°} =∂`«$Hõ : XHõ¯™êi K≥a`Õ KåÅ∞ QÆ∞~°∞ÎÃÑ@∞ìHÀ QÆÅQÆ_®xﬂ ^è•~°}

ÃÑo§H˜=ÚO^Õ ¢ã‘ÎÅ‰õΩ HÍ=∞âß¢ã¨ÎO `≥eÜ«∂e

1) WO\˜H˜ ã¨q∂ÑÖÖ’ h\˜ =ãü ÉÏQÍ L#fl^• ÖË^• K«∂ã¨∞HÀO_ç. JO>Ë

WÅ∞¡ ã¨~°∞ÌHÀ=_»O WÖÏ !

8) Öˇ·OyHõ HÍ~åºxH˜ `«ÅÑ¨_ÕO^Œ∞‰õΩ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ =∞OK«=¸, ~ÀE x„^Œ

7) "å`åû ºÜ«∞#∞_ç HÍÖÏxH˜ Ñ¨Ù~°∞+¨μÅ "Õ+^¨ •è ~°}, k#K«~º° Å∞ WÖÏ LO_Õq.....

=¢ã¨Î^è•~°}Ö’ XHõ qâı+¨O

J<Õ ã¨∂„`«OÖ’, „á⁄^Œ∞#Ì =¸_»∞ ÉèÏQÍÅÖ’ HÍÅHõ$`åºÅ∞, ™êﬂ<å^Œ∞Å∞ Ñ¨ÓiÎKãÕ ∞¨ H˘x,

HÍÅˆHΔÑ¨ ™ê^èŒ<åÅ∞ – =∞QÆ"åiHÀã¨O „Ñ¨`ÕºHõO

HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ@ ¨ _ì O» , ã¨ÉÅíè ∞ [~°Ñ_¨ O» ..... W^ŒO`å QÀ+‘ª ã¨=∞"åÜ«∞O ! ã¨ÉÅíè ∂,

É’QÆãπ HÍ=∞âß¢ã¨Î Ñ¨O_ç`«∞Å∞

`å~°∞Ê_»∞ QÆ`≥Îx ''‰õΩ\˜ìx—— Jx Ñ≤eKå_»∞. gà◊√§ ÃÑ^ŒÌ ^≥·=Éèí‰õΩÎ~åà◊√§QÍ<À,

ZÖÏO\˜ ã¨Oã¨÷Ö’¡ ã¨Éèí∞º_çQÍ KÕ~åe ?

H©iÎx HõeæOKÕ HÍ=∞O

HÍ=∞„áêÑ≤Îx á⁄O^Õ ¢ã‘ÎÅ∞ =¸_»∞ ~°HÍÅ∞

ÃÑ^ŒÌ JkèHÍ~°∞Å∞, ^èŒx‰õΩÅ∞, "åºáê~°∞Å LOÑ¨Ù_»∞ QÆ`≥ÎÅ∞, J<ÕHõ=∞Ok

qHõ@ Hõ=ÙÅ∂ – q^Œ∂+¨Hõ áê„`«Å∞

=∞O„`«∞Å∞QÍ =º=Ç¨Ïiã¨∂,Î HÍ=Åã≤# "åi`À ã¨Okè ã¨=∞‰õÄ~°Û_®xH˜, =^Œ#Ì ∞‰õΩ#ﬂ"åi`À

J„H=õ ∞ ã¨O|O^è•Å‰õΩ WÖÏO\˜ HÍ~°}ÏÅ∞ LO\Ï~Ú

WÖÏ ^Œ∞+¨ì `«ÅOÑ¨ÙÅ∞ KÕ¿ã"åà◊√§ KåÖÏ=∞Ok LO\Ï~°∞. ÖˇO· yHõ ã¨O|O^è•Å<Õq

WÖÏO\˜ =º‰Ωõ ÅÎ `À ã¨O|O^è•Å∞ ÃÑ@∞ìHÀ‰õÄ_»^∞Œ !!

^Œ∞+¨ì ¢ãÎ‘ – JO>Ë Z=~°∞? á⁄O^Œ^QŒ xÆ P_»^•x QÆ∞iOz "å`åûºÜ«∞#∞_»∞

1) K«~‡° "åº^è∞Œ Å∞#ﬂ =º‰õΩÅÎ `À ã¨O|O^èOŒ ÃÑ@∞ìHÀHõO_ç.

12) „Ñ¨„=l`å : ã¨<åºã¨∞Å∞, ^Õ=Ùà◊√§QÍ K≥ÖÏ=∞}˜ JÜÕ∞º =º‰õΩÎÅ∞, Ñ¨Ù~å}ÏÅ∞

¢ã‘Î, Ñ¨Ù~°∞+¨ [#<åOQÍÅ Ñ¨i=∂}O

=∞^èºŒ =∞OQÍ =Ù#ﬂ ¢ãxÎ‘ '|_»|— JO\Ï~°∞.

Ñ¨k‡h *Ïu ¢ã‘Î – áêOKåÅ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞

z„u}© *Ïu ¢ã‘Î – ‰õÄz=∂~° *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞

8) `«‰Ωõ ¯=HÍ‰õΩO_®, Z‰õΩ¯=HÍ‰õΩO_® =∞^èºŒ ~°HOõ QÍ Éè’[#O KÕã∞¨ OÎ k.

â◊Od}© *Ïu ¢ã‘Î – â◊âßOHõ *Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞

Ç¨Ïã≤Îh *Ïu ¢ã‘Î....

~°u =¸_»∞ ™ê÷~ÚÖ’¡ LO@∞Ok

nx J~°O÷ WÖÏO\˜ ã≤u÷ Ö’ =Ù#ﬂ =º‰õΩÅÎ ∞ ã¨OQÆ=∂xH˜ J~°∞›Å∞ HÍ~°x J#_»O

~°uÖ’ ã¨=∞ã≤÷u á⁄O^Œ_®xH˜ F LáêÜ«∞O

Wk ã¨ﬁÅÊHÍÅO =Ù#ﬂÑ¨C_»∞ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞H˜ j„Ñ¶∞¨ OQÍ ãö̈Å#O J~ÚáÈ`«∞Ok.

"≥Ú^Œ\™˜ êi ~°uH˜ ~Ô O_À™êi ~°uH© `Õ_® LO@∞Ok !

Ñ¨k‡h Ïu ¢ã‘Î – áêOKåÅ Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞

z„u}© Ïu ¢ã‘Î – ‰õÄz=∂~° Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞

â◊Od}© Ïu ¢ã‘Î – â◊âßOHõ Ïu Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞