1st joint EUAA

and NSJ Conference

Between the refugee and pandemic crisis:
A judicial understanding of key aspects
of the Common European Asylum System
12 – 13 May 2022
National School of the Judiciary,
Thessaloniki, Greece
 Session 4:
Secondary movements of international protection beneficiaries
and applicants: the principle of mutual trust
Chair: Athanasios Rantos, Advocate General,
Court of Justice of the European Union, Luxembourg
The principle of mutual trust and the presumption
of equivalent protection under the case law of the CJEU
and the ECtHR
Bostjan Zalar, Senior Judge, Supreme Administrative Court of the Republic
of Slovenia, Ad hoc Judge of the European Court of Human Rights
Principle of Mutual trust
Perspective of a receiving country
Elizabeth Steendijk,
Judge, Judicial department of the Council of state, The Netherlands
 CJEU C-163/17, Jawo
CJEU C-297/17, Ibrahim
19 March 2019
5
 Dublin regulation article 3(2) second para.
Where it is impossible to transfer an applicant to the Member
State primarily designated as responsible because there are
substantial grounds for believing that there are systemic flaws
in the asylum procedure and in the reception conditions for
applicants in that Member State, resulting in a risk of inhuman
or degrading treatment within the meaning of Article 4 of the
Charter of Fundamental Rights of the European Union, the
determining Member State shall continue to examine the
criteria set out in Chapter III in order to establish whether
another Member State can be designated as responsible
6
 Jawo
Importance of the principle of mutual trust (81)
Not only systemic deficiencies, relevance of article 4 Charter
(87)
Rebuttable presumption. Evidence provided by applicant (90)
High threshold: extreme poverty, basic needs such as food,
hygiene, place to live, undermining physical or mental health,
incompatible with human dignity(92)
Not: more favourable conditions (97)
7
 Systemic flaws < > individual circumstances
Absolute < > non absolute rights
Burden of proof
8
 Thank you for your attention!
Support is our mission
www.euaa.europa.eu
Policies and practices of Extraterritorial or Offshore
asylum processing in the light of international and European law
Nikolaos Markopoulos,
Associate Judge, Council of State, Greece
 Session 5:
The role of the asylum judge in return procedures:
Legal framework and practical challenges
Chair: Marina - Eleni Konstantinidou, Vice President, Council of State
Return Directive 2008/115
CJEU case law
Judge Katelijne Declerck (ret.), Council for Alien Law Litigations,
Brussels, Belgium, Immediate Past President of the IARMJ
12
The Return Directive applies The objective of the Return
to third-country nationals Directive is to ensure that those
without legal grounds to stay return of third-country nationals
in the territory of the EU (TCN)
(excluding Denmark, Ireland • is carried out effectively
and the United Kingdom), or through fair and transparent
the four Schengen- procedures that
associated states (Iceland, • fully respect the fundamental
Liechtenstein, Norway and rights and dignity of the people
Switzerland). concerned.
13
 The key features of the Return Directive include:
Besides the requirement for a fair and transparent procedure for return
decisions,
the obligation for EU countries to either return irregular migrants or to
grant them legal status, thus avoiding situations of “legal limbo”,
the principle of voluntary departure by establishing a general rule that a
"period for voluntary departure" should normally be granted,
a minimum set of basic rights for irregularly staying migrants pending
their removal, including access to basic health care and education for
children,
a limit on the use of coercive measures in connection with the removal,
ensuring that such measures are not excessive or disproportionate,
an entry ban valid throughout the EU for migrants returned by an EU
country and
a limit to the use of detention, binding it to the principle of
proportionality and establishing minimum safeguards for detainees.
14
 I’m not going to touch upon the voluntary return as these cases do not come
to the court except in the odd case whereby more time is needed to prepare
the departure.
Nor will I be speaking on “Operational cooperation between EU-States”
The EU's return policy would not be effective without operational
cooperation between EU countries. It allows them to avoid duplication of
work.
Such as:
assistance in cases of transit for the purposes of removal by air,
the organisation of joint flights for removals,
mutual recognition of decisions on expulsion and
implementation of guidelines on forced return
15
 rejection/ter rejection/
mination of withdrawal of
legal stay asylum
claims
non-
decisions admission at return
ending legal the border Directive
Irregural stay and
migrants rejecting
apprehended international
on the protection
territory of MS under
national law
16
 Article 2 : Scope
1. This Directive applies to third-country nationals staying illegally on the territory of a
Member State.
CJEU 30 May 2013 C-534/11 Arslan Art. 2(1)
CJEU 7 June 2016 C-47/15 Affum Art. 2(1)+3(2)
2. Member States may decide not to apply this Directive to third-country nationals
who:
(a) are subject to a refusal of entry in accordance with Article 13 of the Schengen
Borders Code, or who are apprehended or intercepted by the competent authorities in
connection with the irregular crossing by land, sea or air of the external border of a
Member State and who have not subsequently obtained an authorisation or a right to
stay in that Member State;
CJEU 19 Mar. 2019 C-444/17 Arib Art. 2(2)(a)
(b) are subject to return as a criminal law sanction or as a consequence of a criminal law
sanction, according to national law, or who are the subject of extradition procedures.
CJEU 19 Sep. 2013 C-297/12 Filev & Osmani Art. 2(2)(b)+11
CJEU 21 Mar. 2013 C-522/11 Mbaye Art. 2(2)(b)+7(4)
CJEU 3 June 2021 C-546/19 B.Z. / Westerwaldkreis (DE) Art. 2(2)(b)+3(6)
CJEU 6 Dec. 2012 C-430/11 Sagor Art. 2+15+16
3. This Directive shall not apply to persons enjoying the Community right of free
17 movement as defined in Article 2(5) of the Schengen Borders Code.
 Article 3 Definitions
CJEU AG 3 Mar. 2022 C-420/20 H.N. pending
CJEU 24 Feb. 2021 C-673/19 M. a.o. / Netherlands
removal of TCN with international protection in another MS staying illegally
in the territory of a Member State – Detention for the purpose of transfer to
another Member State - Principle of non-refoulement – No return decision
3 (6). ‘entry ban’ means an administrative or judicial decision or act
prohibiting entry into and stay on the territory of the Member States for a
specified period, accompanying a return decision;
CJEU 3 June 2021 C-546/19 B.Z. / Westerwaldkreis (DE) Art. 3(6)
3 (9). ‘vulnerable persons’ means minors, unaccompanied minors, disabled
people, elderly people, pregnant women, single parents with minor children
and persons who have been subjected to torture, rape or other serious
forms of psychological, physical or sexual violence.
CJEU (pending) C-39/21 (PPU) X. / Stscr (NL) Art. 3(9)+15(2)(b) pending
18
 Article 4(4) : more favourable provisions
With regard to third-country nationals excluded from the scope of this Directive in
accordance with Article 2(2)(a), Member States shall:
(a) ensure that their treatment and level of protection are no less favourable than as
set out in Article 8(4) and (5) (limitations on use of coercive measures), Article
9(2)(a)(postponement of removal), Article 14(1) (b) and (d) (emergency health care
and taking into account needs of vulnerable persons), and Articles 16 and 17
(detention conditions);
and (b) respect the principle of non-refoulement;
Zaizoune 23 Apr 2015 C-38/14 2015:260
ref. from Tribunal Superior de Justicia del Pais Vasco, Spain, 27 Jan. 2014 - fine is
incompatible with removal
Articles 6(1) and 8(1), read in conjunction with Article 4(2) and 4(3), must be
interpreted as precluding legislation of a
MS, which provides, in the event of TCNs illegally staying in the territory of that
Member State, depending on the
circumstances, for either a fine or removal, since the two measures are mutually
exclusive.
19
 Article 5 : Non-refoulement, best interests of the child, family life
and state of health
CJEU 5 May 2021 C-641/20 V.T. / CPAS (BE) Art. 5+13 return and health risks
CJEU 11 Mar. 2021 C-112/20 M.A. Art. 5+13+ Art.24+47 Charter: best interest child, EU-
citizen
CJEU 17 Dec. 2020 C-808/18 Com. / Hungary (Com) Art. 5+6+12+13 procedural
guarantees
CJEU 30 Sep. 2020 C-402/19 L.M. / CPAS (BE) Art. 5+13 automatic suspension of return
in case of serious illness
CJEU 8 May 2018 C-82/16 K.A. a.o. Art. 5+11+13 C suspension of entry ban and family life
Gnandi 19 Jun 2018 C-181/16 2018:465 Charter Art. 47; suspensive effect and effective
remedy
Member States are entitled to adopt a return decision as soon as an application for
international protection is rejected, provided that the return procedure is suspended
pending the outcome of an appeal against that rejection. Member States are required to
provide an effective remedy against the decision rejecting the application for
international protection, in accordance with the principle of equality of arms, which
means, in particular, that all the effects of the return decision must be suspended during
the period prescribed for lodging such an appeal and, if such an appeal is lodged, until
20
resolution of the appeal.
 Article 5 : Non-refoulement, best interests of the
child, family life and state of health
CJEU 18 Dec. 2014 C-562/13 Abdida Art. 5+13
CJEU pending cases CJEU (pending) C-663/21 A.A. Art. 5+6+8+9
CJEU (pending) C-528/21 M.D. Art. 5+11 pending
CJEU (pending) C-69/21 X. / Stscr (NL) Art. 5+6+9 pending
CJEU (pending) C-712/21 X.X.X. / Etat Belge (BE) Art. 5 pending
C-181/16 interpr. of Dir. 2008/115 Return Art. 5
21
 Article 6: return decision
Member States shall issue a return decision to any third-country national staying
illegally on their territory, without prejudice to the exceptions referred to Articles
6(2) to (5);
CJEU 3 Mar. 2022 C-409/20 U.N. Art. 6+7+8 Art. 6(1)+7(1)+(2)+8(1); penalizing illegal
stay with a fine in
combination with obligation to leave
CJEU 24 Feb. 2021 C-673/19 M. a.o. Art. 3+6+15 Art. 3+4+6+15 removal of TCN with
international protection in another MS
CJEU 8 Oct. 2020 C-568/19 M.O. / Toledo (ES) Art. 6(1)+8(1) Incompatiblility
Spanish legislation
CJEU 14 Sep. 2017 C-184/16 Petrea Art. 6(1) entry ban and citizen of the Union
CJEU 23 Apr. 2015 C-38/14 Zaizoune Art. 4(2)+6(1) fine is incompatible with
removal
CJEU 11 Dec. 2014 C-249/13 Boudjlida Art. 6 right to be heard (see also
Mukarubega)
CJEU 10 Sep. 2013 C-383/13 (PPU) G. & R. Art. 15(2)+6 infringement rights of
defence
22
 Article 7: voluntary departure
A return decision shall provide for an appropriate period for voluntary departure of
between seven and thirty days, without prejudice to the exceptions referred to in
Article 7(2) and (4);
CJEU 3 Mar. 2022 C-409/20 U.N. Art. 6+7+8
CJEU 11 June 2015 C-554/13 Zh. & O. Art. 7(4) risk to public policy
CJEU 5 Nov. 2014 C-166/13 Mukarubega Art. 3+7
CJEU 21 Mar. 2013 C-522/11 Mbaye Art. 2(2)(b)+7(4)
Article 8 : removal
Member States shall take all necessary measures to enforce the return decision if
no period for voluntary departure has been granted in accordance with Article 7(4),
or if the obligation to return has not been complied with within the period for
voluntary departure granted in accordance with Article 7;
CJEU 3 Mar. 2022 C-409/20 U.N. Art. 6+7+8
CJEU 14 Jan. 2021 C-441/19 T.Q. Art. 6+8+10
CJEU 8 Oct. 2020 C-568/19 M.O. / Toledo (ES) Art. 6(1)+8(1) Incompatiblility
Spanish legislation
CJEU pending cases CJEU (pending) C-663/21 A.A. Art. 5+6+8+9
23
 Article 9 : postponement of removal
Member States shall postpone removal:
(a) when it would violate the principle of non-refoulement, or
b) for as long as a suspensory effect is granted in accordance with Article 13(2);
CJEU pending cases CJEU (pending) C-663/21 A.A. Art. 5+6+8+9
CJEU AG 3 Mar. 2022 C-420/20 H.N. Art. 3+9+11(2)
CJEU (pending) C-69/21 X. / Stscr (NL) Art. 5+6+9
Article 10 : return and removal of unaccompanied minors
Before deciding to issue a return decision in respect of an unaccompanied minor,
assistance by appropriate bodies other than the authorities enforcing return shall
be granted with due consideration being given to the best interests of the child.
CJEU 14 Jan. 2021 C-441/19 T.Q. Art. 6+8+10 enforcement of return decision and
unaccompanied minors
24
 Article 11 : Return decisions shall be accompanied by an entry ban:
(a) if no period for voluntary departure has been granted, or
(b) if the obligation to return has not been complied with. In other cases, return decisions
may be accompanied by an entry ban;
CJEU 17 Sep. 2020 C-806/18 J.Z. Art. 11(2)
CJEU 8 May 2018 C-82/16 K.A. a.o. Art. 5+11+13 suspension of entry ban and family life
CJEU 26 July 2017 C-225/16 Ouhrami Art. 11(2) start of entry ban
CJEU 19 Sep. 2013 C-297/12 Filev & Osmani Art. 2(2)(b)+11 - old unlimited entry bans
incompatible
CJEU AG (pending) 3 Mar. 2022 C-420/20 H.N. Art. 3+9+11(2)
CJEU (pending) C-528/21 M.D. Art. 5+11 pending
PROCEDURAL SAFEGUARDS
Article 12 : Form
CJEU 17 Dec. 2020 C-808/18 Com. / Hungary (Com) Art. 5+6+12+13 procedural
guarantees
25
 Article 13: remedies
CJEU 14 May 2020 C-924/19 F.M.S. & F.N.Z. Art. 13
CJEU 5 May 2021 C-641/20 V.T. / CPAS (BE) Art. 5+13
CJEU 11 Mar. 2021 C-112/20 M.A. Art. 5+13
CJEU 17 Dec. 2020 C-808/18 Com. / Hungary (Com) Art. 5+6+12+13
CJEU 30 Sep. 2020 C-402/19 L.M. / CPAS (BE) Art. 5+13
CJEU 26 Sep. 2018 C-175/17 X. Art. 13
CJEU 8 May 2018 C-82/16 K.A. a.o. Art. 5+11+13 C
CJEU 18 Dec. 2014 C-562/13 Abdida Art. 5+13
Article 15 : Detention
CJEU 24 Feb. 2021 C-673/19 M. a.o. Art. 3+6+15
CJEU 5 June 2014 C-146/14 (PPU) Mahdi Art. 15
CJEU 10 Sep. 2013 C-383/13 (PPU) G. & R. Art. 15(2)+6
CJEU 6 Dec. 2012 C-430/11 Sagor Art. 2+15+16
CJEU 28 Apr. 2011 C-61/11 (PPU) El Dridi Art. 15+16
CJEU 30 Nov. 2009 C-357/09 (PPU) Kadzoev Art. 15(4), (5) + (6)
Return Art. 15(4), (5) + (6) CJEU 30 Nov. 2009, C-357/09 (PPU) Kadzoev *
26
 Article 16 : Conditions of detention
CJEU 30 Sep. 2020 C-233/19 B. / CPAS (BE) Art. 16(1)
CJEU 2 July 2020 C-18/19 W.M. Art. 16(1)
CJEU 17 July 2014 C-473/13 Bero & Bouzalmate Art. 16(1)
CJEU 17 July 2014 C-474/13 Pham Art. 16(1)
CJEU 6 Dec. 2012 C-430/11 Sagor Art. 2+15+16
CJEU 28 Apr. 2011 C-61/11 (PPU) El Dridi Art. 15+16
CJEU 10 Mar. 2022 C-519/20 K. / Gifhorn (DE) Art. 16(1)+18(1) Article 18 : Emergency
situations
Article 17 : Detention of minors and families
Unaccompanied minors and families with minors shall only be detained as a
measure of last resort and for the shortest appropriate period of time.
27
Support is our mission
www.euaa.europa.eu
Το δικαίωμα παραμονής των αιτούντων
διεθνή προστασία
Ιωάννα Λαμπίρη,
Εφέτης Δ.Δ., Διοικητικό Εφετείο Λάρισας
 Το δικαίωμα παραμονής των αιτούντων διεθνή προστασία
Οδηγία 2013/32/ΕΕτου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 2013
σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας
(αναδιατύπωση)
Αιτιολ. σκ. 25 «… Επιπλέον, η εξέταση μιας αίτησης διεθνούς προστασίας θα πρέπει κανονικά να
δίδει στον αιτούντα τουλάχιστον: το δικαίωμα παραμονής εν αναμονή της απόφασης από την
αποφαινόμενη αρχή, …»
Άρθρο 2 «Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας νοούνται ως: … ιστ) “παραμονή στο κράτος
μέλος" : η παραμονή στο έδαφος, περιλαμβανομένων των συνόρων, ή στις ζώνες διέλευσης του
κράτους μέλους στο οποίο υπεβλήθη ή εξετάζεται η αίτηση διεθνούς προστασίας· … .»
Άρθρο 9 «1. Στους αιτούντες επιτρέπεται να παραμείνουν στο κράτος μέλος, αποκλειστικά για το
σκοπό της διαδικασίας, μέχρις ότου η αποφαινόμενη αρχή λάβει την απόφασή της σύμφωνα με τις
πρωτοβάθμιες διαδικασίες που ορίζονται στο κεφάλαιο III. Το εν λόγω δικαίωμα παραμονής δεν
θεμελιώνει δικαίωμα για χορήγηση άδειας διαμονής. 2 … .»
Άρθρο 46 «… . 5. Με την επιφύλαξη της παραγράφου 6, τα κράτη μέλη επιτρέπουν στους
αιτούντες να παραμείνουν στο έδαφός τους μέχρι να λήξει η προθεσμία εντός της οποίας μπορούν να
ασκήσουν το δικαίωμά τους σε πραγματική προσφυγή και, σε περίπτωση άσκησης εντός της
προθεσμίας του εν λόγω δικαιώματος, εν αναμονή της έκβασης της προσφυγής. … .»
ΔΕΕ μείζων σύνθεση, 17-12-2020, Επιτροπή κατά Ουγγαρίας C-808/18
ΔΕΕ μείζων σύνθεση, 19-6-2018, Gnandi C-181/16
 Εθνικοί κανόνες
I. Δικαίωμα παραμονής
άρθρο 68 παρ. 1 του ν. 4636/2019 (Α΄ 169, μεταφέρει το άρθρο 9 παρ. 1 της οδ.
2013/32/ΕΕ), όπως το άρθρο 68 διαμορφώθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 20 του ν.
4825/2021 (Α΄ 157/4-9-2021)
άρθρο 104 παρ. 1 εδ. α του ν. 4636/2019 (μεταφέρει το άρθρο 46 παρ. 5 της οδηγίας
2013/32) όπως το άρθρο 104 διαμορφώθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 20 του ν.
4825/2021.
II. Σώρευση μέτρου επιστροφής στην απόφαση απόρριψης αιτήματος σε πρώτο
βαθμό
άρθρο 21 του ν. 3907/2011 (Α΄ 7) όπως ισχύει μετά την αντικατάσταση της παρ. 1 με
το άρθρο 2 παρ. 1 του ν. 4825/2021
«1. Σε περίπτωση απόρριψης αίτησης διεθνούς προστασίας ή διακοπής εξέτασης
του αιτήματος του άρθρου 81 του ν. 4636/2019 (Α΄ 169) ή ανάκλησης καθεστώτος
διεθνούς προστασίας …, η αρμόδια αρχή εκδίδει απόφαση επιστροφής του υπηκόου
τρίτης χώρας. Η απόφαση επιστροφής αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της απόφασης
απόρριψης της αίτησης διεθνούς προστασίας ή της απόφασης διακοπής εξέτασης του
αιτήματος του άρθρου 81 του ν. 4636/2019 ή της απόφασης ανάκλησης καθεστώτος
διεθνούς προστασίας ή … . Εφόσον υφίσταται ήδη σε ισχύ άλλη απόφαση επιστροφής ή
απέλασης, θεωρείται ότι η προηγούμενη απόφαση επιστροφής ή απέλασης
ενσωματώνεται στο κεφάλαιο της απορριπτικής απόφασης που διατάσσει την επιστροφή.
… .».
III. Αυτοδίκαιη αναστολή εκτελεστότητας μέτρου επιστροφής άρθρο 104 παρ. 1
εδ. β του ν. 4636/2019
 Διοικητική κατάσταση δικαιούχου διεθνούς προστασίας του οποίου το καθεστώς ανακαλείται ή δεν
ανανεώνεται (ΔΕΕ απόφαση Gnandi, άρθρο 21 του ν. 3907/2011)
i) για λόγους δημόσιας τάξης και ασφάλειας (άρθρο 14 της οδηγίας 2011/95/ΕΕ και άρθρο 14 του ν. 4636/2019,
όπως ισχύει μετά το ν. 4825/2021), χωρίς ο δικαιούχος κύριας διεθνούς προστασίας να χάνει την ιδιότητα του
πρόσφυγα, όπως κρίθηκε με την από 14-5-2019 απόφαση μείζονος σύνθεσης του ΔΕΕ στις συνεκδικασθείσες
υποθέσεις C-391/16, C-77/17 και C-78/17, βαρύνεται, όμως, με μέτρο επιστροφής, η εκτέλεση του οποίου αναβάλλεται
υποχρεωτικά κατά το άρθρο 9 της οδηγίας 2008/115/ΕΚ (ή 24 του ν. 3907/2011) για όσο χρόνο δεν μπορεί να
απομακρυνθεί προς διασφάλιση της αρχής της μη επαναπροώθησης (άρθρο 5 της οδηγίας 2008/115/ΕΚ και άρθρο 20
του ν. 3907/2011), βλ. επίσης ΕΔΔΑ, 15-4-2021, K.I. κατά Γαλλίας (αρ. αιτ. 5560/19). Εκκρεμή προδικαστικά
ερωτήματα στο ΔΕΕ με αρ. C-663/21, C-8/22
ii) λόγω παύσης της ιδιότητας του πρόσφυγα κατά το άρθρο 11 της οδηγίας 2011/95/ΕΕ (ή 11 του ν. 4636/2019, έχει
εγκατασταθεί εκ νέου οικειοθελώς στη χώρα που είχε εγκαταλείψει ή εκτός της οποίας είχε παραμείνει εξαιτίας του
φόβου ότι θα υποστεί δίωξη). Και στην περίπτωση αυτή ο πολίτης τρίτης χώρας ή ο ανιθαγενής βαρύνεται με μέτρο
επιστροφής. Το ΔΕΕ με την από 5-5-2021 διάταξη (αρ. υποθ. C-641/20) και σε συνέχεια προηγούμενης νομολογίας
[Abdida (C-562/13), CPAS de Liège (C-233/19) και CPAS de Seraing (C-402/19)], αναγνωρίζει, κατ’ εφαρμογή του
άρθρου 14 της οδηγίας 2008/115/ΕΚ, δικαίωμα προσωρινής διαμονής και κάλυψης των βασικών αναγκών του
ενδιαφερόμενου πολίτη τρίτης χώρας, που πάσχει από σοβαρή ασθένεια με κίνδυνο, σε περίπτωση απομάκρυνσης,
οξείας και μη αναστρέψιμης επιδείνωσης της υγείας του, προτρέποντας ταυτοχρόνως τον εθνικό δικαστή να κρίνει ότι η
κατά το άρθρο 13 της οδηγίας 2008/115/ΕΚ άσκηση προσφυγής για την ακύρωση του μέτρου της επιστροφής
αναστέλλει αυτοδικαίως την εκτέλεσή του, ώστε να μην παραβιαστεί η αρχή της μη επαναπροώθησης όπως
υπενθυμίζει και το άρθρο 5 της οδηγίας 2008/115/ΕΚ.
Στον κανόνα, που θεσπίζει ο ενωσιακός νομοθέτης ότι πολίτης τρίτης χώρας ή ανιθαγενής από την
υποβολή αιτήματος διεθνούς προστασίας μέχρι την έκβαση της διαδικασίας επί της προσφυγής έχει, κατ’
αρχήν, δικαίωμα παραμονής στην επικράτεια κμ, αναγνωρίζονται εξαιρέσεις στις οποίες η δυνατότητα
παραμονής του αιτούντος τίθεται στην κρίση δικαστηρίου, είτε αυτεπαγγέλτως, είτε κατόπιν αιτήματος του
ενδιαφερόμενου, υπό την προϋπόθεση ότι η απορριπτική απόφαση έχει ως αποτέλεσμα την παύση
ισχύος του δικαιώματος παραμονής και εφόσον το δικαίωμα παραμονής εν αναμονή της έκβασης της
προσφυγής δεν προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο. Μεταξύ αυτών :
I) κατά τα άρθρα 9 παρ. 2 και 41 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ, ήδη από το στάδιο ακόμη εξέτασης της
μεταγενέστερης αίτησης προβλέπεται δυνατότητα εξαίρεσης από το δικαίωμα παραμονής και II) κατά τα
άρθρα 46 παρ. 6 και 28 της οδ. 2013/32/ΕΕ, περιορισμός του δικαιώματος παραμονής σε περίπτωση
απόρριψης της αίτησης επανεξέτασης της υπόθεσης του αιτούντος η οποία υποβάλλεται εντός 9 μηνών
από τη διακοπή εξέτασης της υπόθεσής του. Πότε διακόπτεται η εξέταση της υπόθεσης ορίζεται στα
άρθρα 27 και 28 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ που ρυθμίζουν τις συνέπειες ανάκλησης του αιτήματος δπ
α) ρητής : είτε διακόπτεται η εξέταση ακόμη και χωρίς λήψη απόφασης με σημείωμα στο φάκελο, είτε
απορρίπτεται η αίτηση (άρθρο 27), β) σιωπηρής : είτε απορρίπτεται η αίτηση αν, μετά από επαρκή
εξέταση επί της ουσίας, θεωρηθεί αβάσιμη, είτε διακόπτεται η εξέταση (άρθρο 28). Στη δεύτερη περίπτωση
(διακοπής εξέτασης κατόπιν σιωπηρής ανάκλησης) ο αιτών μπορεί να επανέλθει εντός προθεσμίας όχι
μικρότερης των 9 μηνών με αίτηση επανεξέτασης ή με νέα αίτηση. Μετά την πάροδο της προθεσμίας δεν
είναι δυνατή η επανεξέταση, ενώ η νέα αίτηση εξετάζεται ως μεταγενέστερη.
 Δικαίωμα παραμονής σε περίπτωση υποβολής μεταγενέστερης αίτησης (άρθρα 68 παρ. 2 α, 89
παρ. 9 και 104 παρ. 2 περ. δ και ε του ν. 4636/2019)
•Άρθρο 63 περ. η του ν. 4636/2019 μεταγενέστερη είναι η αίτηση για παροχή διεθνούς προστασίας
που υποβάλλεται μετά τη λήψη τελεσίδικης απόφασης επί προηγούμενης αίτησης διεθνούς προστασίας,
περιλαμβανομένων των περιπτώσεων ρητής ανάκλησης της αίτησης (παραίτησης κατά τον εθνικό
νομοθέτη, άρθρο 80 του ν. 4636/2019) και απόρριψης της αίτησης ως αβάσιμης μετά από σιωπηρή
ανάκλησή της [άρθρο 81 παρ. 1 εδ. α του ν. 4636/2019, όπως η παρ. 1 ισχύει μετά την αντικατάστασή της
με την παρ. 1 του άρθρου 13 του ν. 4686/2020 (Α΄ 96)].
•Εξετάζεται με την ταχύρρυθμη διαδικασία (άρθρο 83 παρ. 9 περ. στ του ν. 4636/02019), πρέπει να
στηρίζεται σε «νέα στοιχεία ή πορίσματα» που αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες χαρακτηρισμού του
αιτούντος ως δικαιούχου διεθνούς προστασίας δυνάμει της οδηγίας περί αναγνώρισης (2011/95/ΕΕ), «νέα
ουσιώδη στοιχεία» κατά το άρθρο 89 του ν. 4636/2019.
•Αποφάσεις του ΔΕΕ επί των υποθέσεων με αρ. C-921/19, C-924, 925/19 PPU (σκ. 191-203), C-8/20, C-
18/20.
• Η διαδικασία εξέτασης μεταγενέστερης αίτησης οργανώνεται σε δύο στάδια : προκαταρκτικά εξετάζεται
α) αν προέκυψαν ή αν υποβλήθηκαν από τον αιτούντα «νέα στοιχεία ή πορίσματα» σχετικά με την εξέταση
του εάν πληροί τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση καθεστώτος διεθνούς προστασίας και β) αν τα νέα αυτά
στοιχεία ή πορίσματα αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες χαρακτηρισμού του αιτούντος ως δικαιούχου
διεθνούς προστασίας, κρίση ότι πρόκειται για μεταγενέστερη αίτηση απαράδεκτη ή παραδεκτή, συνέχιση
διαδικασίας με επί της ουσίας εξέταση.
 Δικαίωμα παραμονής σε περίπτωση υποβολής μεταγενέστερης αίτησης (II)
Αποφάσεις ΣτΕ 1482, 3328/2011, 633/2013 και 67/2016 : δημοσιεύθηκαν υπό το
προισχύσαν των εθνικών πράξεων μεταφοράς του ΚΕΣΑ (πρώτης και δεύτερης γενιάς)
κανονιστικό πλαίσιο δηλ. υπό το καθεστώς του άρθρου 5 του π.δ/τος 61/1999 (Α΄ 63),
διάταξη που σε περίπτωση απόρριψης αιτήματος παροχής ασύλου αναγνώριζε το
δικαίωμα εξ υπαρχής εξέτασης με την προσκόμιση νέων κρίσιμων στοιχείων.
ΣτΕ 3328/2011 : το Δικαστήριο προσδιόρισε το εύρος της αρμοδιότητας του Γ.Γ.
Δημόσιας Τάξης και κρίνοντας ότι «περιορίζεται να εξετάσει εάν τα προσκομισθέντα
στοιχεία πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου, αν θα μπορούσαν, δηλαδή, κατ’ αρχήν,
να θεωρηθούν ως «νέα και κρίσιμα», και, σε καταφατική περίπτωση, διατάσσει την εξ
υπαρχής εξέταση του αιτήματος ασύλου, με τήρηση από τη Διοίκηση της σχετικής
διαδικασίας που θεσπίζεται στα άρθρα 2 και 3 του π.δ/τος 61/1999», κατέστησε
διακριτά τόσο τα στάδια συλλογισμού για να αναγνωριστεί δικαίωμα εξ υπαρχής
εξέτασης (νέα και κρίσιμα στοιχεία), όσο και τα δύο στάδια της εξ υπαρχής εξέτασης
αιτήματος ασύλου (ύπαρξη νέων και κρίσιμων στοιχείων, έλεγχος επί της ουσίας με την
παραπομπή στις διατάξεις των άρθρων 2 και 3 του π.δ/τος 61/1999 που ρύθμιζαν την
κανονική διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων ασύλου και τις ενέργειες των αρμόδιων
υπηρεσιών).
 Δικαίωμα παραμονής σε περίπτωση υποβολής μεταγενέστερης αίτησης (III)
Το δικαίωμα παραμονής καταρχήν εξασφαλίζεται μέχρι περατώσεως της διοικητικής διαδικασίας εξέτασης της
μεταγενέστερης αίτησης κατά το προκαταρκτικό στάδιο. Ωστόσο, το δικαίωμα παραμονής περιορίζεται από την
αποφαινόμενη αρχή ακόμη και κατά το προκαταρκτικό στάδιο εξέτασης της μεταγενέστερης αίτησης (α) αν πρόκειται
για πρώτη μεταγενέστερη αίτηση, η οποία απορρίπτεται ως απαράδεκτη, απλώς για να καθυστερήσει ή να
παρεμποδίσει την απόφαση εκτέλεσης απομάκρυνσης, (β) αν πρόκειται για δεύτερη μεταγενέστερη αίτηση, μετά την
έκδοση τελεσίδικης απόφασης, με την οποία η πρώτη μεταγενέστερη αίτηση κρίνεται απαράδεκτη ή με την οποία
απορρίπτεται η εν λόγω αίτηση ως αβάσιμη. Κατά το άρθρο 89 παρ. 9 του ν. 4636/2019 (όπως αντικαταστάθηκε με
το άρθρο 18 του ν. 4686/2020), πριν ακόμη εκδοθεί απόφαση από την αποφαινόμενη αρχή επί της μεταγενέστερης
αίτησης, αναγνωρίζεται από τον νομοθέτη η δυνατότητα ρυθμίσεως του δικαιώματος παραμονής με συνοπτικά
αιτιολογημένη απόφαση της Ανεξάρτητης Επιτροπής Προσφυγών κατά τη διαδικασία του άρθρου 104 του ν.
4636/2019 κατόπιν αιτήματος του ενδιαφερόμενου πολίτη τρίτης χώρας ή ανιθαγενή. Στην περίπτωση που η
αποφαινόμενη αρχή απορρίψει τη μεταγενέστερη αίτηση με την αιτιολογία ότι η εξέτασή της δεν κατέδειξε την
ύπαρξη νέων ουσιωδών στοιχείων ή ότι είναι προδήλως αβάσιμη ή αβάσιμη και διατάξει κατά το άρθρο 21 του ν.
3907/2011 την επιστροφή του αιτούντος στη χώρα καταγωγής ή προέλευσής του, το δικαίωμα παραμονής
κρίνεται και πάλι με συνοπτικά αιτιολογημένη απόφαση της Ανεξάρτητης Επιτροπής Προσφυγών, ενώπιον της
οποίας εκκρεμεί προσφυγή του άρθρου 92, κατόπιν ειδικού αιτήματος του προσφεύγοντος κατά την εξέταση του
οποίου αναστέλλεται η εκτέλεση οποιουδήποτε μέτρου απομάκρυνσης (άρθρο 104 παρ. 2 του ν. 4636/2019).
Δικαίωμα παραμονής σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης επανεξέτασης της υπόθεσης του αιτούντος
η οποία υποβάλλεται εντός 9 μηνών από τη διακοπή εξέτασης της υπόθεσής του
Άρθρο 81 ν. 4636/2019, όπως η παρ. 1 αντικαταστάθηκε με το άρθρο 13 παρ. 1 του ν. 4686/2020 και η
παρ. 4 προστέθηκε με την παρ. 3 του άρθρου 13 του ν. 4686/2020 «1. Όταν υπάρχει εύλογη αιτία να
θεωρείται ότι ο αιτών έχει σιωπηρά ανακαλέσει την αίτησή του, … . Σε περίπτωση που δεν καθίσταται δυνατή η
επαρκής εξέταση της αίτησης με βάση τα διαθέσιμα στην υπηρεσία στοιχεία, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο
προηγούμενο εδάφιο, οι Αρχές Απόφασης σταματούν την εξέταση της αίτησης και εκδίδουν απόφαση
διακοπής. Στην απόφαση με την οποία διακόπτεται η εξέταση της αίτησης διεθνούς προστασίας,
διατάσσεται και η επιστροφή του αιτούντος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον ν. 3907/2011 και στο ν.
3386/2005. … . 2. … 4. Στις περιπτώσεις που έχει εκδοθεί απόφαση διακοπής κατά τα οριζόμενα στην
παράγραφο 1, ο αιτών έχει δικαίωμα μόνο μία φορά και εντός προθεσμίας εννέα (9) μηνών από την ημερομηνία
έκδοσης της απόφασης διακοπής, να ζητήσει από την αρχή που έλαβε την απόφαση, τη συνέχιση της
διαδικασίας εξέτασης της υπόθεσής του ή να υποβάλλει νέα αίτηση, η οποία δεν υπόκειται στη διαδικασία που
προβλέπεται στο άρθρο 89. Μέχρι την τελεσίδικη κρίση της ως άνω αίτησης, ο αιτών δεν απελαύνεται από
τη χώρα ούτε εκτελείται απόφαση επιστροφής.».
Άρθρο 46 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ «1. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι αιτούντες να έχουν δικαίωμα
πραγματικής προσφυγής ενώπιον δικαστηρίου κατά των ακόλουθων αποφάσεων: … β) άρνηση να αρχίσει εκ
νέου η εξέταση της αίτησης η οποία σταμάτησε σύμφωνα με τα άρθρα 27 και 28·… . 5. Με την επιφύλαξη
της παραγράφου 6, τα κράτη μέλη επιτρέπουν στους αιτούντες να παραμείνουν στο έδαφός τους μέχρι
να λήξει η προθεσμία εντός της οποίας μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους σε πραγματική προσφυγή και,
σε περίπτωση άσκησης εντός της προθεσμίας του εν λόγω δικαιώματος, εν αναμονή της έκβασης της
προσφυγής. 6. Σε περίπτωση απόφασης: … γ) με την οποία απορρίπτεται η επανεξέταση της υπόθεσης
του αιτούντος αφότου έχει σταματήσει, σύμφωνα με το άρθρο 28· … η δυνατότητα παραμονής του αιτούντος
στο έδαφος του κράτους μέλους κρίνεται από δικαστήριο είτε με αίτημα του ενδιαφερόμενου αιτούντος είτε
αυτεπάγγελτα, εάν η εν λόγω απόφαση έχει ως αποτέλεσμα την παύση ισχύος του δικαιώματος παραμονής του
αιτούντος στο κράτος μέλος και εφόσον, σε τέτοιες περιπτώσεις, το δικαίωμα παραμονής στο κράτος μέλος εν
αναμονή της έκβασης της προσφυγής δεν προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο. … .»
 Άρθρο 21 του ν. 3907/2011, όπως η παρ. 1 αντικαταστάθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 2 του ν. 4825/2021
«1. Σε περίπτωση απόρριψης αίτησης διεθνούς προστασίας ή διακοπής εξέτασης του αιτήματος του άρθρου 81
του ν. 4636/2019 (Α΄ 169) ή ανάκλησης καθεστώτος διεθνούς προστασίας ή απόρριψης αιτήματος χορήγησης ή
ανανέωσης τίτλου διαμονής, καθώς και σε περίπτωση ανάκλησης ισχύοντος τίτλου διαμονής, η αρμόδια αρχή
εκδίδει απόφαση επιστροφής του υπηκόου τρίτης χώρας. Η απόφαση επιστροφής αποτελεί αναπόσπαστο
τμήμα της απόφασης απόρριψης της αίτησης διεθνούς προστασίας ή της απόφασης διακοπής εξέτασης του
αιτήματος του άρθρου 81 του ν. 4636/2019 ή της απόφασης ανάκλησης καθεστώτος διεθνούς προστασίας ή της
απόφασης απόρριψης του αιτήματος διαμονής ή ανάκλησης του τίτλου διαμονής. Εφόσον υφίσταται ήδη σε ισχύ
άλλη απόφαση επιστροφής ή απέλασης, θεωρείται ότι η προηγούμενη απόφαση επιστροφής ή απέλασης
ενσωματώνεται στο κεφάλαιο της απορριπτικής απόφασης που διατάσσει την επιστροφή. … .»
Άρθρο 28 του ν. 3907/2011, όπως διαμορφώθηκε με το άρθρο 5 του ν. 4825/2021
«1. Κατά των αποφάσεων επιστροφής που εκδίδονται από τις αστυνομικές αρχές, οι υπήκοοι τρίτων χωρών
μπορούν να ασκήσουν την ενδικοφανή προσφυγή του άρθρου 77 του ν. 3386/2005. Κατά των αποφάσεων
επιστροφής που ενσωματώνονται σε αποφάσεις απόρριψης του αιτήματος χορήγησης ή ανανέωσης τίτλου
διαμονής, καθώς και σε αποφάσεις ανάκλησης ισχύοντος τίτλου διαμονής οι υπήκοοι τρίτων χωρών έχουν
δικαίωμα προσφυγής του άρθρου 24 του ν. 2690/1999 (Α` 45) εντός αποκλειστικής προθεσμίας δύο (2)
μηνών από την επίδοση της απόφασης. 2. Τα διοικητικά όργανα που είναι αρμόδια να αποφαίνονται επί των
προσφυγών της παραγράφου 1, έχουν την αρμοδιότητα να επανεξετάζουν αυτεπαγγέλτως τόσο τη νομιμότητα όσο
και την ουσία των αποφάσεων επιστροφής και να αναστέλλουν προσωρινώς την εφαρμογή τους. Προσωρινή
δικαστική προστασία παρέχεται κατά τις διατάξεις του ν. 3900/2010 (Α΄ 213) και του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8). 3. … .».
Άρθρο 28 παρ. 2 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ
«2. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε ο αιτών που αναφέρεται και πάλι στην αρμόδια αρχή μετά τη λήψη
απόφασης να σταματήσει η εξέταση όπως αναφέρεται στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου να
δικαιούται να ζητήσει την επανεξέταση της υπόθεσής του ή να υποβάλλει νέα αίτηση η οποία δεν υπόκειται
στη διαδικασία που προβλέπεται στα άρθρα 40 και 41. Τα κράτη μέλη μπορούν να καθορίσουν ένα
χρονικό όριο τουλάχιστον εννέα μηνών μετά το οποίο η υπόθεση του αιτούντος δεν θα μπορεί να
επανεξετασθεί ή η νέα αίτηση θα μπορεί να αντιμετωπιστεί ως μεταγενέστερη αίτηση και να
υπόκειται στη διαδικασία που αναφέρεται στα άρθρα 40 και 41. Τα κράτη μέλη μπορούν να
προβλέπουν ότι η υπόθεση του αιτούντος μπορεί να επανεξετασθεί μόνο μία φορά. … . Τα κράτη μέλη
μπορούν να επιτρέψουν στην αποφαινόμενη αρχή να συνεχίσει την εξέταση από το στάδιο στο οποίο είχε
σταματήσει.»
Άρθρο 81 παρ. 4 του ν. 4636/2019, όπως η παρ. 4 προστέθηκε με την παρ. 3 του άρθρου 13 του ν.
4686/2020
«4. Στις περιπτώσεις που έχει εκδοθεί απόφαση διακοπής κατά τα οριζόμενα στην παράγραφο 1, ο αιτών
έχει δικαίωμα μόνο μία φορά και εντός προθεσμίας εννέα (9) μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της
απόφασης διακοπής, να ζητήσει από την αρχή που έλαβε την απόφαση, τη συνέχιση της διαδικασίας
εξέτασης της υπόθεσής του ή να υποβάλλει νέα αίτηση, η οποία δεν υπόκειται στη διαδικασία που
προβλέπεται στο άρθρο 89. Μέχρι την τελεσίδικη κρίση της ως άνω αίτησης, ο αιτών δεν απελαύνεται από
τη χώρα ούτε εκτελείται απόφαση επιστροφής.».
 Thank you for your attention!
Support is our mission
www.euaa.europa.eu
Sophie Piquet
Immigration Coordinator,
Registry of European Court of Human Rights
I. Introductory remarks
➢ Immigration cases at the European Court of Human Rights
➢ Recent and pending cases concerning Greece
II. Main principles under the Convention
III. Summary returns / « push backs »
 Relevant Convention Articles
• Articles 2 and 3 (death/torture/inhuman treatment)
• Articles 3 and 5 (detention/reception conditions)
• Article 8 (family/private life)
• Article 13 (procedural safeguards)
• No dedicated Convention article
 Rule 39
• Mamatkulov and Askarov v. Turkey [GC], n° 46827/99
and 46951/99, 4.02.2005
• “ (…) the object of an interim measure is to maintain the status
quo pending the Court’s determination of the justification for
the measure. (…)
(…)the interim measure is sought by the applicant, and granted by
the Court, in order to facilitate the “effective exercise” of the
right of individual petition under article 34 of the Convention in
the sense of preserving the subject matter of the application
when it is judged to be at risk of irreparable damage through
the acts or omissions of the respondent State”(Mamatkulov,§
108)
 Imminent risk of irreparable damage
❑ General situation
❑ Personal circumstances, in particular :
❖ Vulnerable persons :
▪ Unaccompanied minors;
▪ Pregnant women ;
▪ Persons with disabilities;
▪ Persons who have already suffered torture / abuse;
❖ Political activities
❖ Religious grounds (convert, minority religion)
❖ Cultural grounds (fgm)
❖ Illness
Exhaustion of suspensive remedies
 Examples of Rule 39 issues
• Removals / extraditions, expulsions / general situation in the
country where the person is removed to + personal risk +
severity threshold/ Are there substantial grounds for believing
that, if expelled, an individual would face a real risk of being
subjected to ill-treatment contrary to Article 3?
• Persons in detention, including migrants and asylum-seekers/ In
particular vulnerable persons / see Popov v. France (2012),
Rahimi v. Greece (UM / 2011) / in general, the Court will require
the States to provide the specific care needed by the person /
favours alternative solutions for vulnerable persons when
possible / it will assess the living conditions in the camps
 Principle of Subsidiarity
➢ The Court acknowledges that it is often difficult to establish, precisely, the
pertinent facts in cases concerning return to another country and it accepts
that, as a general principle, the national authorities are best placed to assess
the credibility of the applicants if they have had an opportunity to see, hear
and assess the demeanour of the individuals concerned. (J.K. v. Sweden, no.
59166/12, § 84, 23 August 2016, and F.G. v. Sweden [GC], no. 43611/11, §
118, ECHR 2016) ; Great importance of the reasoning of the national
authorities / the ECtHR is not a Court of appeal
➢ The Court also looks at procedural safeguards, such as if applicant had legal
counsel; if a hearing was held; if there was more than one instance trying the
case (mostly under article 13 of the Convention, effective remedy see M.S.S.
v. Belgium and Greece [GC] / Article 6 is not applicable, Maaouia v. France
[GC], no. 39652/98, § 38, ECHR 2000-X).
Summary returns of migrants and/or asylum seekers / ‘Push-backs’
At sea
➢ The Convention applies to all those who are “within the jurisdiction”
of a member State. This may include a situation when a state
exercises control over them on the high seas / violation of article 3
both in respect to the return to Libya and in respect of the risk of
arbitrary return to the countries of origin (Eritrea and Somalia) /
violation of article 13 in conjunction with article 3 / no automatic
suspensive remedies available Hirsi Jamaa and others v. Italy [GC], no
27765/09, 23 February 2012
➢ Impossibility for applicants to lodge asylum applications during a
border control procedure on board a vessel at port / violation of
article 13 in conjunction with article 3 / Kebe and Others v. Ukraine,
no. 12552/12, 12 January 2017.
•
 On land
-Summary return to the country of origin-
D. v. Bulgaria,
n°29447/17, 20 July 2021 /
So far, only case of this type adjudicated by the Court
The applicant is a former journalist for a Turkish daily newspaper,
who entered Bulgaria illegally and was arrested on 14 October
2016 by the Bulgarian border police. He alleged that the Bulgarian
authorities had exposed him to risks of ill-treatment when
returning him to Turkey, in view of his personal circumstances
against the background of the prevailing conditions in the
aftermath of the attempted coup, and in particular the measures
taken against journalists in connection with the state of
emergency.
The Court examined :
1. Whether the applicant had made, at least in substance, the Bulgarian authorities
aware of his fears of being subjected to ill-treatment in breach of Article 3 if
returned to Turkey
2. If so, whether the authorities properly examined the fears expressed by the
applicant that he would be subjected to treatment in breach of Article 3 if returned
to Turkey, in a procedure in accordance with the requirements of article 13 of the
Convention
This required independent and rigorous scrutiny of the complaint and the
possibility of suspending the implementation of the removal
Conclusion : violation 13 + 3 (unanimously)
 Summary removal to a third country
• Ilias and Ahmed v. Hungary [GC], no. 47287/15, 21 November 2019 / Failure to
assess risk of return violated article 3 (procedural limb)
• M.K. and Others v. Poland nos. 40503/17, 42902/17 and 43643/17/ 2020 and
concerned the repeated refusal of Polish border guards on the border with
Belarus to admit the applicants, who had come from Chechnya and had asked for
international protection / unanimously, violation of Article 3 + Article 13 / The
Court found in particular that the applicants had repeatedly arrived at the
Terespol border crossing between Poland and Belarus and had made it clear,
despite the Polish authorities’ statements to the contrary, that they wished to
seek international protection.
• D.A. and others v. Poland, no 51246/17, 2021 alleged pushbacks of the
applicants – Syrian nationals – at the Polish-Belarusian border / unanimously,
violation of Article 3
• Rule 39 applied to Belarus/ neighbouring countries situation /
see press communiqués
• Important : V.M. v. Belgium [GC], no 60125/11, 17 November
2016 / practice /
Mahmundi and Others v. Greece, no 14902/10, 31 July 2012
Greek version available on HUDOC
• Detention with a view to deportation of an Afghan family including a
woman who was eight months pregnant and four minors, in the Pagani
detention centre on the island of Lesbos;
• For thirteen days (until she was moved to a hospital where she gave birth)
;
➢ Without any specific (medical etc.) supervision despite their particular
vulnerabilities ;
Conclusion: Violation of Art. 3
 Kaak and Others v. Greece
3 October 2019, no 34215/16
The case concerned the conditions of detention of Syrian, Afghan and Palestinian
nationals in the “hotspots” of Vial and Souda, and the lawfulness of their detention in
those camps. The Court considered that the authorities had done all that could
reasonably be expected of them in the Vial camp to meet the obligation to provide
care and protection to unaccompanied minors. The other applicants had been
transferred immediately – or within ten days – from the Vial camp to the Souda camp.
The Court also held that the conditions of detention in the Souda camp did not
amount to inhuman or degrading treatment. In contrast, the applicants, who did not
have legal assistance, had not been able to understand the content of the information
brochure; in particular, they were unable to understand the material.
• No violation of Article 3
• No violation of Article 5 § 1
• Violation of Article 5 § 4 (right to a speedy decision on the lawfulness of
detention)
 Immigration guide
The Court’s website features a guide to its case-law on immigration which is
updated regularly:
https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Immigration_ENG.pdf
Thank you for your attention!