ANALISIS DATA

a. Kegiatan 1
gaya gesek statik
1.2

1 f(x) = 0.303149606299212 x + 0.368503937007876

R² = 0.89778921865536
0.8

0.6
Fs (N)

0.4

0.2

0
0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 2.2 2.4
gaya normal(N)

Grafik 1. Hubungan antara gaya gesek statis dengan gaya normal

a. Kegiatan 1
1. Gaya Normal 0,90 N
Keadaan benda tepat akan bergerak
0,50 +0, 60+0,60
fs=
3
1,7 0
fs=
3
f s = 0, 56 N
δ 1 = | 0,56 – 0,50 | = 0,06 N
δ 2 = | 0,56 – 0,60 | = 0,04 N
δ 3 = | 0,56 – 0,60 | = 0,04 N
∆ f s = δmaks = ∆ f s alat = 0,06 N
∆ fs
KR = x 100 %
fs
0,0 6
KR = x 100 %
0, 56
KR = 0,107 x 100 %
KR = 10,71 % (2 AB)
f s = | 0,56 ± 0,06 | N
Keadaan benda bergerak lurus beraturan
 0, 03 +0, 04 +0,04
fk =
3
1,11
fk =
3
f k = 0,036 N
δ 1 = | 0,036 – 0,03 | = 0,006 N
δ 2 = | 0,036 – 0,04 | = 0,004 N
δ 3 = | 0,036 – 0,04 | = 0,004 N
∆ f k = δ maks = 0,006 N
∆ fk
KR = x 100 %
fk
0,0 06
KR = x 100 %
0, 036
KR = 0,17 x 100 %
KR = 17 % (2 AB)
f k = | 0,036 ± 0,006 | N

2. Gaya Normal 1,50 N

Keadaan benda tepat akan bergerak
0, 90+0, 80 + 0,90
fs=
3
2,6
fs=
3
f s = 0, 87 N
δ 1 = | 0,87 – 0,90 | = 0,03 N
δ 2 = | 0,87 – 0,80 | = 0,07 N
δ 3 = | 0,87 – 0,90 | = 0,03 N
∆ f s = δ maks= 0,07 N
∆fs
KR = x 100 %
fs
0, 07
KR = x 100 %
0, 87
KR = 0,08 x 100 %
KR = 8,4 % (3 AB)
f s = | 0,870 ± 0,070 | N
 Keadaan benda bergerak lurus beraturan
0, 05 +0, 06 +0,06
fk =
3
0,17
fk =
3
f k = 0,057 N
δ 1 = | 0,057 – 0,05 | = 0,007 N
δ 2 = | 0,057– 0,06 | = 0,003 N
δ 3 = | 0,057– 0,06 | = 0,003 N
∆ f k = δmaks = 0,007 N
∆fk
KR = x 100 %
fk
0,0 07
KR = x 100 %
0, 057
KR = 0,123 x 100 %
KR = 12,30 % (2 AB)
f k = | 0,057 ± 0,007 | N
3. Gaya Normal 2,20 N
Keadaan benda tepat akan bergerak
1, 40+1, 50 +1,50
fs=
3
4,4
f s=
3
f s = 1, 47 N
δ 1 = | 1,47 – 1,40 | = 0,07 N
δ 2 = | 1,47 – 1,50 | = 0,03 N
δ 3 = | 1,47 – 1,50 | = 0,03 N
∆ f s = δ maks = 0,07 N
∆ fs
KR = x 100 %
fs
0,0 7
KR = x 100 %
1,47
KR = 0,047 x 100 %
KR = 4,76 % (3 AB)
f s = | 1,47 ± 0,07 | N
 Keadaan benda bergerak lurus beraturan
1,00 + 1,00+ 1,00
fk =
3
3,00
fk =
3
f k = 1,00 N
δ 1 = | 1,00 – 1,00 | = 0 N
δ 2 = | 1,00 – 1,00 | = 0 N
δ 3 = | 1,00 – 1,00 | = 0 N
∆ f k = δmaks = 0,05 N
∆fk
KR = x 100 %
fk
0,0 5
KR = x 100 %
1,00
KR = 0,05 x 100 %
KR = 5,00 % (3 AB)
f k = | 1,00 ± 0,05 | N
Tabel 5. Gaya normal dengan gaya gesekan
Gaya Normal (N) Gaya gesek statis (N) Gaya gesek kinetik

|0,90 ± 0,05| |0,56 ± 0,06| |0,036 ± 0,06|

|1,50 ± 0,05| |0,870 ± 0,070| |0,057 ± 0,07|

|2,20 ± 0,05| |1,47 ± 0,07| |1,00 ± 0,05|

Gaya gesek statis

 2.5

f(x) = 1.39308518922286 x + 0.186684317084566

R² = 0.981192678551063
2

1.5
Fs (N)

0.5

0
0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6
gaya normal (N)

Gambar 1. Hubungan antara gaya gesek kinetik dengan gaya normal

y=mx+c
y=0,9812 x +0,1867
f y
μs = k = =m
N x
μk =m
μk =0,1867
DK =0,9812 ×100 %=98,12 %
KR=100 %−98,12=1,88 % ( 3 angka penting )
KR μk 1,88 % ×1,867
∆ μ s= = =0,035 μ k
100 % 100 %
μs =|0,187 ± 0,035|

Gaya gesek kinetik

 1.2

1
f(x) = 0.464566929133858 x − 0.0456692913385821
R² = 0.978908886389202
0.8

0.6
Fk (N)

0.4

0.2

0
0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 2.2 2.4
gaya normal(N)

Grafik 2. Hubungan antara gaya gesek kinetik dengan gaya normal

y=mx+c
y=0,4646 x +0,0457
fk y
μk = = =m
N x
μk =m
μk =0,4646
DK =0,9789 ×100 %=97,89 %
KR=100 %−97,89=2,11 % ( 3 angka penting )
KR μk 2,11% ×0,4646
∆ μ k= = =0,0098 μ k
100 % 100 %
μk =|0,465 ± 0,009|
b. Kegiatan 2
Permukaan I
Koefisien gesek statis
f s 1=|1,70 ± 0,05|
f s 2=|1,90 ± 0,05|
f s 3=|1,60 ± 0,05|
1,70+1,90+1,60
f s= =1,73
3
δ =|f s −f s|

δ 1=|1,73−1,70|=0,03

δ 2=|1,73−1,90|=0,17

δ 3=|1,73−1,60|=0,13

∆ f s =δ maks =0,17
 fs
μs =
N
1,73
¿ =1,15 μ s
1,50
μs =f s N −1

d μs =
| | | |
∂ μs
dfs
d f s+
∂ μs
dN
dN

d μs = | | |
∂ f s N−1
dfs
d f s+
∂ f s N −1
dN |dN

μs
=
|
d μ s N −1 d f s + f s N −2
f s N −1 |
μs fs|
d μ s d f s dN
= +
N |
∆ μ s= | ∆ fs ∆N
fs
+
N
μs|
∆ μ s= |0,17
1,73 1,50|
+
0,05
1,15

¿|0,10+ 0,03|1,15
¿ 0,15 μs
∆ μs 0,15
KR= ×100 %= × 100 %=13,04 % ( 2 angka penting )
μs 1,15
DK =100 %−13,04 %=86,96 %
μs =¿ 1,2± 0,2∨¿
Koefisien gesek kinetik
f k 1=|0,08 ± 0,05|
f k 2=|0,06 ± 0,05|
f k 3=|0,07 ± 0,05|
0,08+0,06+ 0,07
f k= =0,07
3
δ=|f k −f k|

δ 1=|0,07−0,08|=0,01

δ 2=|0,07−0,06|=0,01

δ 3=|0,07−0,07|=0

∆ f k =δ maks =0,01

fk
μk =
N
 0,07
¿ =0,05 μk
1,50
−1
μk =f k N

d μk =
| | | |
∂ μk
dfk
d f k+
∂ μk
dN
dN

d μk =
| | | |
∂ f k N −1
dfk
d f k+
∂ f k N −1
dN
dN

μk
=
|
d μ k N −1 d f k + f k N−2
fkN
−1 |
μk |
d μ k d f k dN
=
fk
+
N |
∆ μ k=
| ∆fk ∆N
fk
+ μ
N k |
∆ μ k= |0,01
0,07 1,50 |
+
0,05
0,05

¿|0,14 +0,03|0,05
¿ 0,01 μ k
∆ μk 0,01
KR= ×100 %= ×100 %=20 % ( 2 angka penting )
μk 0,05
DK =100 %−20 %=80 %
μk =¿ 0,050± 0,010∨¿
Permukaan II
Koefisien gesek statis
f s 1=|2,10 ± 0,05|
f s 2=|2,30 ± 0,05|
f s 3=|2.40± 0,05|
2,10+2,30+2,40
f s= =2,27
3
δ=|f s −f s|

δ 1=|2,27−2,10|=0,17

δ 2=|2,27−2,30|=0,03

δ 3=|2,27−2,40|=0,13

∆ f s =δ maks =0,17

fs
μs =
N
2,27
¿ =1,51 μ s
1,50
 ∆ μ s=
| ∆ fs ∆N
fs
+
N|μs

∆ μ s= |0,05
2,27 1,50 |
+
0,05
1,51

¿|0,02+0,03|1,51
¿ 0,07 μs
∆ μs 0,07
KR= ×100 %= × 100 %=4,63 % ( 3 angka penting )
μs 1,51
DK =100 %−4,63 %=95,37 %
μs =|1,51 ±0,07|
Koefisien gesek kinetik
f k 1=|1,40 ± 0,05|
f k 2=|1,30 ± 0,05|
f k 3=|1,50 ± 0,05|
1,40+1,30+1,50
f k= =1,40
3
δ=|f k −f k|

δ 1=|1,40−1,40|=0

δ 2=|1,40−1,30|=0,10

δ 3=|1,40−1,50|=0,10

∆ f k =δ maks =0,10

fk
μk =
N
1,40
¿ =0,93 μ k
1,50
−1
μk =f k N

∆ μ k=
|∆fk ∆N
fk
+ μ
N k |
∆ μ k= |0,10
1,40 1,50 |
+
0,05
0,93

¿|0,07+ 0,03|0,93
¿ 0,09 μk
∆ μk 0,09
KR= ×100 %= ×100 %=9,68 % ( 2 angka penting )
μk 0,93
DK =100 %−9,68 %=90,32 %
μk =|0,93 ± 0,09|
Permukaan III
Koefisien gesek statis
 f s 1=|1,70 ± 0,05|
f s 2=|1,90 ± 0,05|
f s 3=|1,70 ± 0,05|
1,70+1,90+1,70
f s= =1,77
3
δ=|f s −f s|

δ 1=|1,77−1,70|=0,07

δ 2=|1,77−1,90|=0,13

δ 3=|1,77−1,70|=0,07

∆ f s =δ maks=0,13

fs
μs =
N
1,77
¿ =1,18 μ s
1,50

∆ μ s= |∆ fs ∆N
fs
+
N |
μs

∆ μ s= |0,13
1,77 1,50 |
+
0,05
1,18

¿|0,07+ 0,03|1,18
¿ 0,19 μs
∆ μs 0,19
KR= ×100 %= × 100 %=16,10 % ( 2 angka penting )
μs 1,18
DK =100 %−16,10 %=83,90 %
μs =|1,2 ±0,2|
Koefisien gesek kinetik
f k 1=|0,90 ± 0,05|
f k 2=|1,00 ± 0,05|
f k 3=|0,90 ± 0,05|
0,90+1,00+0,90
f k= =0,93
3
δ=|f k −f k|

δ 1=|0,93−0,90|=0,03

δ 2=|0,93−1,00|=0,07

δ 3=|0,93−0,90|=0,03

∆ f k =δ maks =0,07
 fk
μk =
N
0,93
¿ =0,62 μ k
1,50
μk =f k N −1

∆ μ k=
| ∆fk ∆N
fk
+ μ
N k |
∆ μ k= |0,07
0,93 1,50 |
+
0,05
0,62

¿|0,07+ 0,03|0,62
¿ 0,06 μk
∆ μk 0,06
KR= ×100 %= ×100 %=9,68 % ( 2 angka penting )
μk 0,62
DK =100 %−9,68 %=90,32 %
μk =|0,62 ±0,06|
c. Kegiatan 3
Untuk gaya berat = 0,90 N
θc 1=|13,0 ± 0,5|°
θc 2=|12,0 ± 0,5|°
θc 3=|12,0± 0,5|°
13,0+12,0+12,0
θ c= =12,3 °
3
δ=|θ c −θc|

δ 1=|12,3−13,0|=0,7 °

δ 2=|12,3−12,0|=0,3°

δ 3=|12,3−12,0|=0,3°

∆ θ c =δ maks=0,7 °

π
∆ θ c =0,7 × =0,012 rad
180

μs =tan θ c
¿ tan12,3
¿ 0,218

∆ μ s=
| |
2 ∆ θc
sin 2 θc
μs

|
¿
2 ( 0,012 )
sin2 12,3 |
0,218
 ¿| | 0,024
0,045
0,218

¿ 0,12
∆ μs 0,12
KR= ×100 %= × 100 %=55,04 % ( 2 angka penting )
μs 0,218
DK =100 %−KR=100 %−55,04 %=44,96 %
μs =|0,29 ± 0,12|
Untuk gaya berat = 1,50 N
θc 1=|11,0 ± 0,5|°
θc 2=|10,0 ± 0,5|°
θc 3=|10,0± 0,5|°
11,0+10,0+11,0
θ c= =10,7 °
3
δ=|θ c −θc|

δ 1=|10,7−11,0|=0,3 °

δ 2=|10,7−10,0|=0,7 °

δ 3=|10,7−11,0|=0,3 °

∆ θ c =δ maks=0,7 °

π
∆ θ c =0,7 × =0,012 rad
180

μs =tan θ c
¿ tan10,70
¿ 0,189

∆ μ s=
| |
2 ∆ θc
sin 2 θc
μs

¿| 2 ( 0,012 )
2
sin 10,70
0,189|
¿| |
0,024
0,034
0,189

¿ 0,13
∆ μs 0,13
KR= ×100 %= ×100 %=68,78 % ( 2 angka penting )
μs 0,189
DK =100 %−KR=100 %−68,78 %=31,22 %
μs =|0,19 ± 0,13|
Untuk gaya berat = 2,20 N
θc 1=|9,0 ±0,5|°
θc 2=|9,0 ±0,5|°
θc 3=|10,0± 0,5|°
 9,0+ 9,0+10,0
θ c= =9,3 °
3
δ=|θ c −θc|

δ 1=|9,3−9,0|=0,3 °

δ 2=|9,3−9,0|=0,3 °

δ 3=|9,3−10,0|=0,7

∆ θ c =δ maks=0,7 °

π
∆ θ c =0,7 × =0,012 rad
180

μs =tan θ c
¿ tan9,3
¿ 0,164

∆ μ s=
| |
2 ∆ θc
μ
sin 2θ c s

| |
¿
2 ( 0,012 )
2
sin 9,33
0,164

¿ | |
0,012
0,026
0,164

¿ 0,076
∆ μs 0,076
KR= ×100 %= × 100 %=46,34 % ( 2 angka penting )
μs 0,164
DK =100 %−KR=100 %−46,34 %=53,66 %
μs =|0,16 ± 0,01|
Untuk gaya berat = 2,50 N
θc 1=|9,0 ±0,5|°
θc 2=|8,0 ±0,5|°
θc 3=|9,0 ±0,5|°
9,0+ 8,0+9,0
θ c= =8,7 °
3
δ 1=|8,7−9,0|=0,3 °

δ 2=|8,7−8,0|=0,7 °

δ 3=|8,7−9,0|=0,3

∆ θ c =δ maks=0,7 °

π
∆ θ c =0,7 × =0,012 rad
180
 μs =tan θ c
¿ tan8,70
¿ 0,153

∆ μ s=
| |
2 ∆ θc
sin 2 θc
μs

¿
|
sin2 8,70
2 ( 0,012 )
0,153
|
¿
0,024
0,023 | |
0,153

¿ 0,016
∆ μs 0,016
KR= ×100 %= × 100 %=10,45 % ( 2 angka penting )
μs 0,153
DK =100 %−KR=100 %−10,46 %=89,54 %
μs =|0,15 ± 0,02|

d. Kegiatan 4

gaya gesekan kinetik pada bidang miring

300

250
f(x) = 56.6995992540573 x − 38.3113121453804
200 R² = 0.99619336886124

150
s (cm)

100

50

0
1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.5
t^2 (s)

Grafik 3. Hubungan antara jarak dan waktu tempuh

y=mx+c
y=56,7 x +38,311
y 2s
m= = 2 =a
x t
a=56,7
DK =100 % × 0,9962=99,62 %
KR=100 %−99,62%=0,38 % ( 4 angka penting )
KR. a 0,38 % . 56,7
∆ a= = =0,21
100 % 100 %
PF=|56,70 ±0,21|
 Mencari koefisien gesekan kinetik
Persamaan 4.4
a x = g ( sin θ- μk cos θ )
a
μk cos θ = sinθ-
g
a
sinθ-
g
μk =
cos θ

∆ μk = | δ μk
δa
∆a +
δθ ||
δ μk
∆θ |
= - | 1g cos θ ∆a|+ |cos θ . cos θ- ( sin θ-a/g ) ( - sin θ )
cos θ
2
∆θ|

| ( ) ∆θ
|
2 2 a
cos θ- - sin θ+ sinθ
= - | 1
g cos θ
∆a + | 2
cos θ
g

| |
2 2 a
cos θ+ sin θ- sin θ
= -
1
|
g cos θ
∆a + 2
cos θ | g
∆θ

|| |
a
1- sin θ
= -
1
|
g cos θ
∆a +
g
cos 2 θ
∆θ

| | |
a
- sin θ

∆ μk
=
1
g |
- cos θ ∆a +
g
2
cos θ
μk sin θ-a/g
cos θ

{| || |}
a
1- sin θ
1 g
∆ μk = - ∆a + ∆θ μk
g ( sin θ-a/g ) cos θ ( sin θ-a/g )

{| | |}
a
1- sin θ
∆ μk =
∆a
g ( sinθ-a/g )
+
g
|
cos θ ( sin θ-a/g )
∆θ μ k

a
sin θ-
g
μk =
cos θ
° 56,70 cm/ s 2
sin2 1 - 2
980 cm/ s
= °
cos 21
0,454 - 0,0 578
=
0,933
 0,3962
=
0,933
= 0,4 24 6

Dimana ∆θ dalam rad

°
π = 180
3,14 = 180°
3,14
1° =
180
°
1 = 0,017 rad
∆θ = 0,4 246 × 0,017
= 0, 0 072

{| | |}
a
1- sin θ
∆ μk =
∆a
g ( sinθ-a/g )
+| g
cos θ ( sin θ-a/g )
∆θ μ k

{| || |}
56,70
1-sin21
0, 21 980
= + 0,007 2 0,4 246
980 ( sin 21 – 56,70 / 980 ) cos 21 ( sin 2 1 -47,55/ 980 )

=
{|0, 21
||
980 ( 0,358 - 0,0 5785 )
+
1- 0,0 578(0, 358 )
0 ,933 ( 0 ,358 - 0,04852 ) |}
0,007 2 0,4 246

=
{|0, 21
980 ( 0,30015 )||
+
1 - 0, 02069
0, 933 ( 0, 30948 ) |}
0,0078 0,4 246

=
{|0, 21
294,147 ||
+
0, 97931
0, 28874 |}
0,0078 0,4 246

= { 0,0007 + 0,02645 } 0,4 2 62

= 0.0 116
∆ μk
KR = .100%
μk
0,0 116
= .100%
0,4 262
= 2,72 % ( 3 angka penting )
DK = 100% - 2,72 % = 97,28 %
μk = |0,4 25 ± 0,0 17|