Zbior Zadan Dla Kolek Matematycznych W Szkole Podstawowej

##7#52#aMTY4NDYzODNBNjQ2NDM1Mw==
Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 16846383A6464353
Konsultacja: Michał Stukow, Jerzy Trzeciak
Redakcja: Agnieszka Ciesielska, Agata Kucieńska
Korekta: Anna Herzog
Projekt graficzny, okładka, ilustracje: Sławomir Kilian
Grafika komputerowa: Piotr Jędrzejewicz, Agnieszka Żurek, BOP s.c.
Skład (TEX): BOP s.c.
ISBN 978-83-7420-400-2

c Copyright by Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2004
Wydawca: Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe,

80-309 Gdańsk, Aleja Grunwaldzka 413
Gdańsk 2005. Wydanie drugie
Druk i oprawa: Normex, Gdańsk
Wszystkie książki Wydawnictwa dostępne są w sprzedaży wysyłkowej.

Zamówienia prosimy nadsyłać pod adresem:
Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

80–876 Gdańsk 52, skrytka pocztowa 59
tel./fax 0-801-643-917, fax (058) 340-63-61
tel. (058) 340-63-60, 340-63-63
http://www.gwo.pl e-mail: [email protected]

Zbiór zawiera 300 zadań ze wskazówkami i rozwiązaniami. Jest
przeznaczony dla kółek matematycznych w klasach IV—VI szkoły
podstawowej, może być również pomocny w samodzielnej pracy
uczniów przygotowujących się do konkursów. Zadania nie wykraczają
poza szkolny program matematyki, ale na ogół wymagają pewnej
pomysłowości i sprytu.
Zadania pochodzą z materiałów Międzyszkolnych Kółek Matematycz-
nych w Grudziądzu oraz z Internetowego Kółka Matematycznego
(http://www.mat.uni.torun.pl/˜kolka/).
Dziękujemy za cenne uwagi i sugestie wszystkim redaktorom, kon-
sultantom i pracownikom Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego
zaangażowanym w przygotowanie tej książki.
Autorzy

Zadania

Liczby
naturalne
Działania na liczbach
1. Każda z liter A, B, C i D oznacza pewną cyfrę. Wykonaj dzielenie

AABBCCDD : 11.
2. Każda z liter A, R i K oznacza pewną cyfrę. Znajdź iloraz i resztę

z dzielenia liczby KRAKRAKRA przez 1001.
3. Oblicz 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 10 + 11 + 12 + 13 + 14 + 15.
4. Oblicz:
a) 100 − 99 + 98 − 97 + 96 − 95 + . . . + 4 − 3 + 2 − 1,
b) 2 + 4 + 6 + . . . + 1998 + 2000 − 1 − 3 − 5 − . . . − 1997 − 1999.
5. Sprawdź równość
2000 + 2001 + 2002 + . . . + 2019 + 2020 = 2101 + 2102 + . . . + 2119 + 2120.
6. Znajdź cyfrę jedności iloczynu:

a) 11 · 23 · 37 · 49, b) 12 · 1234 · 123456 · 12345678.
7. Jaką cyfrę jedności ma suma pięciu kolejnych liczb nieparzystych?
8. Jaką cyfrę jedności ma wynik mnożenia wszystkich liczb nieparzy-

stych od 1 do 99?
9. Znajdź cyfrę jedności sumy wszystkich liczb naturalnych od 1

do 111.

10 ZADANIA
10. Znajdź liczbę, której kwadratem jest liczba 1006 009.
11. Uzasadnij, że iloczyn 123456789 · 123456790 nie jest kwadratem

liczby naturalnej.
12. Wyjaśnij, dlaczego 2468 · 864286428642 = 8642 · 246824682468.
Wstawianie znaków, uzupełnianie cyfr
13. Między cyfry 2 4 6 4 2 wstaw znaki, a może i nawiasy tak, aby

otrzymać w wyniku 4.
14. Liczbę 49 zapisz za pomocą pięciu czwórek i znaków działań.
15. Między cyfry 3 3 3 3 3 3 wstaw po jednym znaku każdego z działań

(+, −, ·, :) tak, aby otrzymać w wyniku liczbę 5.
16. Między cyfry 9 8 7 6 5 4 3 2 1 wstaw znaki „+” w ten sposób, aby

otrzymana suma wynosiła 144.
17. Wstaw cyfry w puste kratki. Uwzględnij wszystkie możliwości.

7+3 = 3
18. Znajdź takie cyfry A, B, C i D, aby zachodziła równość

ABCD + ABC = 4004.
19. Każda z liter A, B i C oznacza pewną cyfrę. ABC

Znajdź te cyfry wiedząc, że A < B < C oraz + CBA
spełniony jest warunek zapisany obok. 1534
20. Znajdź cyfrę A, dla której iloczyn AA ·99 jest liczbą czterocyfrową
o cyfrze dziesiątek równej 2.

ZADANIA 11
21. Zastąp litery siedmioma różnymi cyframi od 0 do 6 tak, aby

zachodziła podana równość. Znajdź wszystkie rozwiązania.
DW A + DW A = T RZY
Znajdź liczby…
22. Zapisz możliwie najmniejszą nieparzystą liczbę pięciocyfrową,

używając cyfr 0, 2 i 5.
23. Jaka największa i jaka najmniejsza liczba czterocyfrowa ma cztery

różne cyfry parzyste?
24. Z cyfr 3, 5, 5, 7 utwórz wszystkie możliwe liczby czterocyfrowe

mniejsze od 5555.
25. Wypisz wszystkie liczby trzycyfrowe, których suma cyfr wynosi 3.
26. Znajdź wszystkie liczby naturalne mniejsze od 4000, których suma

cyfr wynosi 29.
27. Jaką sumę cyfr ma najwięcej liczb dwucyfrowych?
28. Jaka jest najmniejsza, a jaka największa możliwa suma cyfr liczby
stucyfrowej?
29. Ile najwięcej liczb można wybrać ze zbioru {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7} tak,

aby żadna z nich nie była dwukrotnością żadnej innej?
30. Przedstaw liczbę 88 w postaci sumy dwóch liczb, z których jedna

jest trzy razy większa od drugiej.
31. Liczbę 550 przedstaw jako różnicę dwóch liczb, z których pierwsza
jest 11 razy większa od drugiej.

12 ZADANIA
32. Przedstaw liczbę 63 w postaci sumy takich dwóch liczb, że

mniejsza z nich jest równa różnicy między nimi.
33. Znajdź najmniejsze liczby naturalne m i n, różne od 0, spełniające

równanie 12 · m = 21 · n.
34. Suma a + b jest o 20 większa od różnicy a − b. Znajdź liczbę b.
35. Dane są dwie liczby. Większa z nich jest n razy większa od

mniejszej. Ile razy większa od mniejszej liczby jest suma, a ile razy
różnica obu liczb?
36. Znajdź osiem różnych liczb naturalnych większych od zera,

których suma wynosi 37.
37. Przedstaw liczbę 42 jako sumę kilku kolejnych liczb naturalnych.

Znajdź wszystkie możliwe sposoby.
38. Suma dziesięciu kolejnych liczb naturalnych wynosi 765. Znajdź

te liczby.
39. Znajdź dwie kolejne liczby nieparzyste, których iloczyn wynosi

9999.
40. Dla jakich dwóch liczb dwucyfrowych, utworzonych z czterech

różnych cyfr, ich iloczyn jest największy, a dla jakich najmniejszy?
41. Podaj przykład liczby pięciocyfrowej, której suma cyfr i iloczyn

cyfr są równe.
42. Wypisz wszystkie liczby dwucyfrowe 6 razy większe od swoich cyfr

jedności.
43. Znajdź liczbę dwucyfrową 9 razy większą od swojej cyfry jedności.

ZADANIA 13
44. Znajdź liczbę dwucyfrową o 57 większą od swojej cyfry dziesiątek.
45. Znajdź liczbę trzycyfrową, która jest 25 razy większa od swojej

cyfry jedności.
46. Cyfra jedności pewnej liczby trzycyfrowej jest o 1 większa od jej

cyfry setek. O ile zwiększy się ta liczba, gdy cyfry setek i jedności
zamienimy miejscami?
47. Liczbę nazywamy palindromiczną, jeśli jej pierwsza cyfra jest taka
sama jak ostatnia, druga cyfra jest taka sama jak przedostatnia
i tak dalej. Podaj dwie pięciocyfrowe liczby palindromiczne,
których różnica wynosi 11.
48. Do jakiej liczby dwucyfrowej należy dopisać z prawej strony cyfrę

4, aby otrzymać liczbę większą o 121?
49. Znajdź możliwie największą liczbę naturalną, której nie można

przedstawić w postaci sumy piątek i dziewiątek.
Uwaga. Sumę samych piątek lub samych dziewiątek też uważamy za „sumę
piątek i dziewiątek”.
50. Obok podano kilka wskazań zegara według 3 : 12

pewnej zasady. Odgadnij ją i podaj kolejne 4 : 20
wskazanie zegara. 5 : 30
6 : 42
Zadania tekstowe z arytmetyki
51. Gdy Kubuś Puchatek wychodził ze swojej Chatki na urodziny

Kłapouchego, garnek pełen miodu, który niósł mu w prezencie,
ważył 5 kg. Kiedy Puchatek był w połowie drogi do Kłapouchego,
garnek ważył jedynie 3 kg, gdyż była w nim tylko połowa miodu.
Ile kilogramów miodu było w garnku na początku?

14 ZADANIA
52. Było siedem patyków, ale niektóre z nich połamano na trzy części
i teraz jest siedemnaście patyków. Ile patyków połamano?
53. Dwaj chłopcy przez dwie minuty zjadają dwa pączki. Ile pączków
zje sześciu chłopców przez sześć minut?
54. Według Małego Rocznika Statystycznego granica Polski ma 3582 km

długości, przy czym granica z Rosją ma 210 km, z Litwą — 103 km,
z Białorusią — 416 km, z Ukrainą — 529 km, ze Słowacją — 539 km,
z Czechami — 790 km, a z Niemcami — 467 km. Ile kilometrów ma
granica morska?
55. W pudełku jest trzynaście kulek w trzech kolorach: żółtym,

czerwonym i białym. Kulek czerwonych jest trzy razy więcej niż
żółtych. Ile jest kulek każdego koloru, jeśli kulek białych jest:
a) mniej niż żółtych,
b) więcej niż żółtych, ale mniej niż czerwonych,
c) więcej niż czerwonych?
56. W dwóch pudełkach jest razem 48 zapałek. Jeśli z pierwszego

pudełka wyjmiemy 13 zapałek, a z drugiego 23, to w obu
pudełkach będzie tyle samo zapałek. Ile zapałek jest w pierwszym,
a ile w drugim pudełku?
57. Czarek, Darek, Jarek i Marek poszli na ryby. Czarek i Darek złowili
łącznie 10 ryb, Jarek i Marek 11 ryb, a Czarek i Marek 7 ryb. Ile ryb
złowili łącznie Darek i Jarek?
58. Mateusz i Dawid mają razem 18 lat, Dawid i Piotr — 23 lata,

a Mateusz i Piotr — 19 lat. Ile lat ma każdy z chłopców?
59. Ania, Beata, Celina i Dorota wybrały się na grzyby. Ania zebrała
trzy razy więcej grzybów od Beaty, Beata trzy razy więcej od Celiny,
a Celina trzy razy więcej od Doroty. Wiadomo, że razem mają
więcej niż 50, ale mniej niż 100 grzybów. Ile grzybów ma każda
z dziewczynek?

ZADANIA 15
60. Ile razy trzeba łamać czekoladę, aby podzielić tabliczkę 4×6 na 24
kostki? Zakładamy, że za każdym razem łamiemy jeden kawałek
czekolady na dwie części.
61. Do Morza Słonego wpada siedem rzek. Każda rzeka ma siedem

dopływów, a do każdego dopływu wpada siedem strumyków. Z ilu
źródeł płynie woda do Morza Słonego?
62. Za dwie gazety zapłacono 3,30 zł. Jedna z gazet była o 30 gr

droższa od drugiej. Jakie były ceny tych gazet?
63. Dwóch sąsiadów wybrało się po zakupy. Jeden z nich kupił 2 kg

pomarańczy i 1 kg cytryn i zapłacił 7 zł, a drugi 2 kg cytryn i 1 kg
pomarańczy i zapłacił 8 zł. Ile kosztował 1 kg pomarańczy, a ile
1 kg cytryn?
64. Piotruś wziął do szkoły tabliczkę czekolady (24 kostki). Na

pierwszej przerwie zjadł kilka kostek, na drugiej tyle samo, a na
trzeciej tyle, co na pierwszej i drugiej razem. Zostało mu tyle
kostek, ile zjadł do tej pory. Ile kostek zjadł Piotruś na pierwszej
przerwie?
65. W miseczce były dwa gatunki cukierków. Kukułek było dwa razy
więcej niż krówek. Gdy dzieci zjadły 10 krówek i 30 kukułek,
to zostało po tyle samo cukierków każdego gatunku. Ile było na
początku krówek, a ile kukułek?
66. Asia, Basia i Kasia mają razem

44 cukierki. Asia ma dwa razy
więcej cukierków niż Basia i trzy
razy więcej niż Kasia. Ile cukier-
ków ma Asia?
67. Na podwórku są koty i sroki.

Razem jest ich 20 i mają 54 nogi.
Ile jest kotów, a ile srok?

16 ZADANIA
68. Dwie grupy turystów wyruszyły na pieszą wycieczkę. Pierwsza

grupa, licząca 15 osób, pokonała trasę długości 7 km. Druga grupa
liczyła 5 osób i przeszła 20 km. Zakładając, że wszyscy stawiali
kroki równej długości, rozstrzygnij, która grupa postawiła więcej
kroków.
69. Starożytni Rzymianie używali różnych jednostek długości, między

innymi kroku i stopy. Wiadomo, że 3 kroki i 1 stopa to dwa razy
więcej niż 3 stopy i 1 krok. Ile stóp liczy krok?
70. Agatka ma tyle samo sióstr co braci, a jej brat Jacek ma dwa razy
więcej sióstr niż braci. Ile dzieci jest w tej rodzinie?
71. Ile lat ma teraz Ela, jeśli osiem lat temu miała ich trzy razy mniej?
72. Paweł ma teraz 13 lat, Gaweł ma 4 lata. Ile lat będzie miał Gaweł,
gdy Paweł będzie od niego dwa razy starszy?
73. Ojciec Jakuba miał 40 lat, kiedy Jakub miał 12 lat, a dwa lata temu
był od Jakuba dwa razy starszy. Ile lat ma teraz Jakub?
Potęgi
74. Oblicz 107 + 106 + 105 + 104 + 103 .
75. Wyjaśnij, dlaczego liczba 1011 − 109 jest podzielna przez 9.
76. Udowodnij, że liczba 1011 + 1012 + 1013 + 1014 jest podzielna

przez 101.
77. Oblicz sumę cyfr liczby:

a) 105 − 102 , b) 1010 − 105 , c) 1030 − 1020 .

ZADANIA 17
78. Odpowiedz na podane pytania:
+ 10 +
a) 10 . . . + 10 = 10 · 10
· . . . · 10,
10 000 składników ile czynników?
+ 2 +. . . + 2 = 2 · 2 ·. . . · 2 .
b) 2
ile składników? 9 czynników
79. Uporządkuj podane liczby w kolejności od najmniejszej do naj-

większej.
010 19 28 37 46 55 64 73 82 91 100
80. Znajdź ostatnie cyfry liczb:

3
a) 1414 , b) 97 .
81. Uzasadnij, że liczba 911 + 119 jest podzielna przez 10.
82. Pewna liczba postaci 3m ma taką cyfrę jedności, której nie może
mieć żadna liczba postaci 9n (m i n są liczbami naturalnymi). Jaka
to cyfra, jeśli wiadomo, że nie jest to 3?
Podzielność liczb
83. Sprawdź, czy suma 1212+2323+3232+4343 jest liczbą podzielną
przez 55.
84. a) Czy iloczyn trzech liczb może być nieparzysty, jeśli ich suma
jest parzysta?
b) Czy suma trzech liczb może być nieparzysta, jeśli ich iloczyn
jest parzysty?
85. Suma i iloczyn pewnych dziesięciu liczb całkowitych są parzyste.

Ile najwięcej może być wśród nich liczb nieparzystych?
86. Znajdź wszystkie liczby trzycyfrowe podzielne przez 6, których

cyfra setek jest równa cyfrze jedności, a cyfrą dziesiątek jest 5.

18 ZADANIA
87. Znajdź wszystkie liczby naturalne o cyfrach parzystych, mniejsze

od 500 i podzielne przez 9.
88. Znajdź wszystkie liczby postaci 1 3 podzielne przez 12.
89. Znajdź nieparzystą liczbę czterocyfrową postaci 45 , która jest

podzielna przez 45.
90. Znajdź najmniejszą liczbę czterocyfrową o wszystkich cyfrach

różnych, która jest podzielna przez 9.
91. Znajdź najmniejszą i największą z liczb czterocyfrowych podziel-

nych przez 36.
92. Sprawdź, że liczba 148 jest wielokrotnością liczby 37. Przestaw

cyfry liczby 148 tak, aby otrzymać inne wielokrotności liczby 37.
93. W puste kratki wstaw takie cyfry, aby liczba 30 była podzielna
przez 31.
94. Podaj przykład czterech kolejnych nieparzystych liczb natural-

nych, których suma jest podzielna przez 63.
95. Znajdź, o ile istnieją, takie dwie

kolejne liczby naturalne, że suma
cyfr każdej z nich dzieli się przez:
a) 4, b) 3.
96. Przez jaką liczbę należy podzielić 20, aby otrzymać resztę 4?
97. Czy liczba naturalna może dawać przy dzieleniu przez 4 resztę 3,
a przy dzieleniu przez 6 — resztę 4?

ZADANIA 19
Liczby pierwsze, rozkład na czynniki
98. Znajdź wszystkie dwucyfrowe liczby pierwsze, w których zapisie

występuje cyfra 1.
99. Znajdź wszystkie sposoby przedstawienia liczby 100 w postaci

sumy dwóch liczb pierwszych.
100. Kiedy suma dwóch liczb pierwszych jest liczbą nieparzystą?
101. Sprawdź, czy liczbę 4143 można przedstawić w postaci sumy

dwóch liczb pierwszych.
102. Liczby 3, 5 i 7 są pierwsze. Czy istnieje inny przykład trzech

kolejnych liczb nieparzystych, będących liczbami pierwszymi?
103. Przedstaw liczbę 100 w postaci iloczynu trzech różnych liczb

naturalnych większych od 1.
104. Ile może wynosić suma trzech różnych liczb naturalnych, których
iloczyn jest równy 30?
105. Liczbę 2184 przedstaw w postaci iloczynu trzech kolejnych liczb

naturalnych.
106. Znajdź cztery różne liczby parzyste, których iloczyn wynosi 8880.
107. Symbolem n! (czytaj: en silnia) oznaczamy iloczyn wszystkich

liczb naturalnych od 1 do n, na przykład
4! = 1 · 2 · 3 · 4 = 24.
Sprawdź, iloma zerami kończy się liczba 10!
108. Rozłóż na czynniki pierwsze liczbę 12!

20 ZADANIA
Dzielniki
109. Wypisz wszystkie dzielniki naturalne liczb:

a) 23 · 3, b) 152 .
110. Oblicz sumę wszystkich liczb pierwszych, które są dzielnikami

liczby 330.
111. Suma dwóch liczb naturalnych wynosi 63, a ich największym

wspólnym dzielnikiem jest 7. Jakie to liczby? Znajdź wszystkie
możliwości.
112. Liczba 9 ma trzy dzielniki: 1, 3 i 9. Znajdź wszystkie liczby

naturalne mniejsze od 100, które mają dokładnie trzy dzielniki.
113. Znajdź liczbę podzielną przez 5, która ma dokładnie pięć

dzielników naturalnych.
114. W puste kratki wstaw dwie cyfry tak, aby NWD(888, 5 ) był
możliwie największy.

Liczby
wymierne
Ułamki zwykłe
115. Co należy zrobić, aby otrzymać większy wynik: od liczby 1 odjąć

1 1
10 , czy liczbę 1 podzielić przez 1 10 ?
1999
116. Sprawdź, która z liczb jest większa: 2000 czy 2000
2001 .
117. Jeśli do licznika pewnego ułamka dodamy 10, a do mianownika

15, otrzymamy ułamek mu równy. Znajdź kilka przykładów
takich ułamków.
118. Znajdź ułamek równy 89 , którego licznik jest liczbą dwucyfrową,

a mianownik trzycyfrową.
1
119. Przedstaw liczbę w postaci ułamka, w którym mianownik jest
3
o 1000 większy od licznika.
9
120. Znajdź liczbę x, dla której zachodzi równość x+1 = 34 .
6·A
121. Znajdź liczbę A, dla której zachodzi równość A+6 = 3.
122. Ile wynosi odwrotność sumy odwrotności liczb 2, 4 i 6?
123. Znajdź dwie liczby różne od zera, których różnica, iloczyn i iloraz
są równe.
124. Oblicz 11! : 8! (zobacz zadanie 107).

22 ZADANIA
125. Oblicz 2001 + 2001

2000
− 2001 · 2001 .
2000
126. Oblicz 2−1

1·2
3−2 4−3 19−18 20−19
+ 2·3 + 3·4 + . . . + 18·19 + 19·20 .
127. Oblicz 1·3

22
2·4 3·5 4·6 5·7 6·8 7·9 8·10
· 32 · 42 · 52 · 62 · 72 · 82 · 92 .
4 6 5 5
+26 ·34
128. Oblicz 2 ·3 +225 ·3
·35
.
Rozwinięcia dziesiętne
129. Oblicz:
1
a) + 1 b) 1
+ 1 + 1
101 1,01 111 11,1 1,11
130. Znajdź pięćdziesiątą cyfrę po przecinku w rozwinięciu dziesięt-

nym każdego z ułamków: 17 , 27 , 37 , 47 , 57 , 67 .
131. Podaj dziewięćset dziewięćdziesiątą dziewiątą cyfrę po przecinku

1
w rozwinięciu dziesiętnym ułamka 999 .
132. Przedstaw sumę 0,(12) + 0,(21) w postaci ułamka zwykłego.
Zadania tekstowe o ułamkach
1
133. W pewnej klasie wszystkich uczniów najbardziej z czterech
2
1 1
pór roku lubi wiosnę, 4 — lato, a 6 — zimę. Jaka część klasy
najbardziej lubi jesień? (Załóż, że każdy uczeń ma jedną ulubioną
porę roku).

ZADANIA 23
5
134. Krzyś policzył drzewa w sadzie i powiedział, że wszystkich 6
drzew plus półtora drzewa jest równe liczbie drzew w tym sadzie.
Ile jest drzew w sadzie?
1
135. Pewien arbuz jest o 2 kg cięższy od 3 arbuza. Ile waży ten arbuz?
136. Mieszkanie Misia Uszatka ma dwa pokoje. Duży pokój jest trzy
razy większy od małego i zajmuje połowę powierzchni mieszka-
1 1
nia. Powierzchnia kuchni stanowi 7 , a łazienki 12 powierzchni
mieszkania. Jaką powierzchnię ma mieszkanie, jeśli przedpokój
ma wymiary 1,5 m × 3 m?
137. W pewnym sadzie z każdej gruszy zebrano trzy skrzynki gruszek,

z każdej jabłoni dwie skrzynki jabłek, a z każdej śliwy jedną
skrzynkę śliwek. W sumie zebrano tonę owoców, przy czym każda
skrzynka ważyła 20 kilogramów. Wiadomo, że połowa drzew
w tym sadzie to śliwy, jedna trzecia to jabłonie, a jedna szósta
to grusze. Ile drzew jest w tym sadzie?
1
138. Pod kasztanowcem leżały kasztany. Jaś wziął z nich, a Małgo- 11
1
sia tylko cztery kasztany. Razem mieli wszystkich kasztanów. 9
Ile kasztanów zostało pod kasztanowcem?
139. Agnieszka zbiera słonie. Wczo-

1
raj 5 jej kolekcji stanowiły
słonie szare. Dzisiaj dostała no-
wego słonia i teraz szare słonie
1
to 4 jej zbioru. Jakiego koloru
jest nowy słoń? Ile słoni ma
teraz Agnieszka?
140. Adam miał wczoraj trzy oceny z matematyki i średnią 3,0. Jaką
ocenę dostał dzisiaj, jeśli teraz jego średnia wynosi 3,5?

24 ZADANIA
Zamiana jednostek
141. Pewien samochód spala 5 litrów benzyny na sto kilometrów,

a litr benzyny kosztuje 3 zł. Jaką odległość przejedziemy tym
samochodem za równowartość biletu autobusowego (1 zł 50 gr)?
142. Pewien pokój oświetlają dwie żarówki po 100 W każda. Ile

kosztuje oświetlanie tego pokoju przez pięć godzin? Jak długo
możemy oświetlać pokój za złotówkę? Cena jednej kilowato-
godziny (czyli prądu zużytego w ciągu godziny przez żarówki
o łącznej mocy 1000 W) wynosi 25 groszy.
143. Temperaturę można podawać w stopniach Celsjusza (◦ C) lub

w stopniach Fahrenheita (◦ F). Wiadomo, że 0◦ C to 32◦ F, a 10◦ C to
50◦ F. Ile stopni Fahrenheita odpowiada temperaturze 30◦ C? Przy
ilu stopniach Celsjusza jest 5◦ F?
144. W dawnych czasach używano różnych jednostek długości. Na

przykład sznur liczył 70 łokci, a pręt 14 stóp. Ponadto sznur
liczył 140 stóp. Ile łokci liczył pręt?
145. Prędkości statków często podaje się w węzłach. Węzeł to mila

morska na godzinę. Mila morska to 1852 metry. Czy statek
płynący z prędkością 10 węzłów przepłynie w ciągu sekundy
mniej, czy więcej niż 5 metrów?

ZADANIA 25
Prędkość i czas
146. Z jaką prędkością (w kilometrach na godzinę) idzie człowiek,

który pokonuje 100 metrów w ciągu 1 minuty?
147. Maciek pędzi rowerem z prędkością 30 kilometrów na godzinę.

W ciągu ilu sekund przejedzie 100 metrów?
148. Ile metrów w ciągu sekundy pokonuje motorówka płynąca

z prędkością 72 kilometrów na godzinę?
149. Samochód przejechał 60 kilometrów. Ile czasu zajęła ta podróż,

jeśli połowę drogi jechał z prędkością 90 kilometrów na godzinę,
a drugą połowę z prędkością 60 kilometrów na godzinę?
150. Jeden rowerzysta jedzie z miasta A do miasta B z prędkością

12 kilometrów na godzinę, drugi jedzie z miasta B do miasta A
z prędkością 18 kilometrów na godzinę. Jaka odległość będzie
ich dzieliła pół godziny przed spotkaniem?
151. Samochód przejechał dwa razy dłuższą drogę niż rower. Rower
jechał trzy razy dłużej niż samochód. Ile razy szybciej od roweru
jechał samochód?
152. Bolek i Lolek chodzą do szkoły. Bolek chodzi szybko, Lolek chodzi
wolno. Bolek idzie do szkoły 20 minut, a Lolek 30 minut. Ile
minut po Lolku powinien wyjść z domu Bolek, żeby dogonić Lolka
w połowie drogi do szkoły?
153. Jaś zjada pizzę w 10 minut, Małgosia — w 15 minut. W ile minut

zjedzą razem wspólną pizzę?
154. Zegar wskazówkowy spóźnia się 50 minut na godzinę. W tej chwili

pokazuje godzinę dziewiątą. Którą godzinę wskaże za trzy dni
o tej samej porze?

26 ZADANIA
155. Ile minut na godzinę spieszy się zegar wskazówkowy, który po

dokładnym nastawieniu pokaże dobry czas dopiero za 60 dni?
156. Pewną linię tramwajową obsługuje 10 składów. Trasę w jedną

stronę każdy skład pokonuje w ciągu 45 minut. W jakich
najmniejszych, równych odstępach mogą kursować tramwaje na
tej trasie?
Kalendarz
157. Przyjmij, że dzisiaj jest piątek 23 września. Jaki dzień tygodnia

będzie za miesiąc — 23 października?
158. Ile może być niedziel w roku?
159. Babcia urodziła się 31 lipca 1932 roku, a dziadek 16 października

1929 roku. O ile dni dziadek jest starszy od babci?
160. Pewne urządzenie rozpoczęło pracę 1 kwietnia o godzinie 8 00

rano i pracowało 1000 godzin. Kiedy wyłączono to urządzenie?
161. Czy wiek (100 lat) to mniej, czy więcej niż milion godzin?
162. Przeglądając kalendarz, można zauważyć, że w najdłuższym dniu

w roku Słońce wschodzi o godzinie 4 14 , a zachodzi o godzinie
21 01 (według czasu letniego). Natomiast w najkrótszym dniu
w roku Słońce wschodzi o 7 43 , a zachodzi o 15 25 (według czasu
zimowego). Ile trwa najdłuższy, a ile najkrótszy dzień w roku?
O ile dłuższy od najkrótszego jest najdłuższy dzień?

Elementy
kombinatoryki
Ile jest liczb, ile jest cyfr…
163. Ile jest liczb dwucyfrowych, a ile trzycyfrowych?
164. Ile jest nieparzystych liczb dwucyfrowych?
165. Ile jest liczb dwucyfrowych, których obie cyfry są parzyste

i różne?
166. Ile razy cyfra 9 występuje w liczbach od 1 do 100?
167. W albumie Grudziądz na starej pocztówce zamieszczono reproduk-

cje 108 pocztówek. Ile cyfr użyto do ich ponumerowania? Która
cyfra występuje najczęściej, a która najrzadziej?
168. Wszystkie numery stron pewnej książki mają razem 420 cyfr. Ile
stron ma ta książka?
169. Ile jest liczb trzycyfrowych, w których zapisie występuje cyfra 0?
170. Ile jest liczb czterocyfrowych podzielnych przez 111?
171. Marta wypisała liczby od 1 do 1000 000. Ile cyfr napisała?

28 ZADANIA
Ile elementów…
172. Czy można do sześciu pudełek włożyć 13 przedmiotów tak, aby

w każdym z nich była inna liczba przedmiotów?
173. Do woreczków należy włożyć 50 kulek tak, aby w każdym

woreczku było siedem lub osiem kulek. W jaki sposób to zrobić?
174. Na skraju lasu stoi siedem domków. Każdy domek zamieszkiwany

jest przez inną liczbę mieszkańców oraz żaden domek nie
jest pusty. Ile osób mieszka w poszczególnych domkach, jeśli
wszystkich mieszkańców jest 29?
175. W pewnej klasie nie można wskazać czterech uczniów, którzy

urodzili się w tym samym dniu tygodnia. Ilu najwięcej uczniów
może być w tej klasie?
176. W woreczku jest 10 kulek czarnych i 20 czerwonych. Ile kulek

trzeba wyjąć, by (nie znając ich kolorów) mieć pewność, że wśród
wyjętych kulek są:
a) co najmniej trzy jednego koloru,
b) co najmniej dwie czerwone,
c) kulki w obu kolorach?
177. W worku są ziemniaki czterech odmian. Ile ziemniaków trzeba

wyjąć z worka, by wśród nich było na pewno co najmniej pięć
ziemniaków jednej odmiany?
178. W pewnej klasie jest trzydziestu uczniów. Wśród nich jest pięciu
takich, którzy mają brata i siostrę, oraz siedmiu takich, którzy
nie mają brata ani siostry. Ilu uczniów tej klasy ma brata, jeśli
wiadomo, że trzynastu ma siostrę?

ZADANIA 29
Na ile sposobów…
179. Na ile sposobów można ustawić w dowolnej kolejności litery

A, B, C?
180. Ile różnych napisów pięcioliterowych można utworzyć z liter

A, A, M, M, T ?
181. Z cyfr 1, 2, 3, 4 utwórz wszystkie możliwe liczby czterocyfrowe

o różnych cyfrach, w których 1 nie jest cyfrą jedności, 2 nie jest
cyfrą dziesiątek, 3 — setek, a 4 — tysięcy.
182. Pięciu przyjaciół wybiera się do lasu. Trzech z nich ma zbierać

jeżyny, a pozostali dwaj maliny. Na ile sposobów mogą się
podzielić na takie dwie grupy?
183. Wyobraź sobie, że masz trzy klucze do trzech zamków. Ile prób
musisz wykonać, by dowiedzieć się, który klucz pasuje do którego
zamka?
184. Dany jest prostokąt 3×2. Z lewego górnego

rogu należy przejść do prawego dolnego po
liniach kratki, ale poruszać się można tylko
w prawo lub w dół. Ile jest możliwych dróg?

30 ZADANIA
Monety, kostki, …
185. Wypisz wszystkie sposoby wyboru monet, dających w sumie 10

groszy. Ile jest tych sposobów?
186. Wybierz monety dające w sumie 13 groszy tak, aby wśród nich
nie było jednogroszówek.
187. Rzucamy czterema monetami o wartościach 1, 2, 2 i 5 groszy

i sumujemy wartości monet, na których wypadła reszka. Jaką
sumę można w ten sposób otrzymać?
188. Michał ma w lewej kieszeni monety jednogroszowe, a w prawej

dziesięciogroszowe. W lewej kieszeni ma tyle samo pieniędzy co
w prawej, razem 3 złote. Ile monet ma Michał?
189. Jaka suma oczek wypada (średnio) najrzadziej, a jaka najczęściej,

gdy rzucamy dwiema kostkami do gry?
190. Wyobraź sobie, że rzucasz trzema strzał-

kami do tarczy. Na ile sposobów możesz
otrzymać 20 punktów? Nie rozróżniamy
kolejności rzutów.
191. Wśród 35 odważników są tylko odważniki dwu- i pięciokilo-

gramowe. Ile jest odważników każdego rodzaju, jeśli wiadomo,
że wszystkie odważniki dwukilogramowe ważą tyle samo co
wszystkie odważniki pięciokilogramowe?
192. W jednym pudełku Filip ma jednakowe kulki, a w drugim jedna-

kowe kostki. Co jest cięższe: kulka czy kostka, jeśli wiadomo, że
51 kulek i 49 kostek waży tyle samo co 50 kulek i 50 kostek?

ZADANIA 31
Relacje
193. Litery A, B, C i D ustaw w takiej kolejności, żeby A nie stało

obok B, B obok C, a C obok D.
194. Na prawidłowej kostce do gry ściany są ułożone w taki sposób,

że suma oczek na przeciwległych ścianach wynosi 7. Czy kostka
przedstawiona poniżej (w trzech położeniach) jest prawidłowa?
195. Ściany kostki do gry są oznaczone literami D, I, K, N, R i U, przy

czym litery D i I oraz I i K znajdują się na sąsiednich ścianach,
a litery N i R na przeciwległych. Kostka została położona na
ścianie z literą U. Jaka litera jest na górnej ścianie?
196. O liczbach a, b, c, d, e, f wiadomo, że

a < b, b > c, d > e, e < f oraz a > c, b < e, d > f .
Ustaw te liczby w kolejności od najmniejszej do największej.
197. Ala, Ela, Jola, Ola, Tola i Ula mieszkają w bloku czteropiętrowym.
Ala mieszka wyżej niż Ela, ale niżej niż Jola. Ola i Tola mieszkają
niżej niż Ula. Ola mieszka wyżej niż Ala, a Tola wyżej niż Jola.
Która z dziewczynek mieszka na pierwszym piętrze?
198. Dane są trzy figury: koło, trójkąt i kwadrat, różnej wielkości

i w różnych kolorach: czerwonym, zielonym i niebieskim. Koło
nie jest małe ani czerwone, trójkąt nie jest średni ani zielony,
a kwadrat nie jest duży ani niebieski. Określ wielkość i kolor
każdej z figur, jeśli wiadomo, że mała figura jest niebieska.

32 ZADANIA
Rozmieszczanie liczb, tablice
199. Puste kratki uzupełnij liczbami w taki sposób, aby suma każdej
czwórki kolejnych liczb wynosiła 20.
2 5 8
200. Uzupełnij puste miejsca na rysunku

obok liczbami 2, 3, 4, 6, 7, 8 tak, aby
suma liczb na każdym boku trójkąta
była taka sama.
201. Liczby 1, 2, 3, 4, 5, 6 ustaw w wierzchołkach i środkach boków

trójkąta tak, aby sumy liczb na każdym boku były równe.
202. Liczby 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 umieść w wierzchołkach sześcianu

w ten sposób, aby suma liczb na każdej ścianie była taka sama.
203. Wpisz liczby naturalne różne od 0 w puste

miejsca przedstawionej obok tablicy tak, aby
iloczyny liczb stojących w każdym wierszu
oraz w każdej kolumnie były równe.
204. 8 zer i 8 jedynek ustaw w tablicy 4 × 4 tak, żeby sumy liczb

w każdym wierszu i w każdej kolumnie były nieparzyste.
205. W pola kwadratowej tablicy 3 × 3 wstaw trzy litery A, trzy

litery B i trzy litery C (po jednej literze w każde pole) tak, by
w każdym wierszu i w każdej kolumnie były trzy różne litery.
Znajdź wszystkie sposoby.

ZADANIA 33
206. W polach kwadratowej tablicy 4 × 4 ustaw:

a) cztery pionki (każdy w innym polu) tak, aby w każdym wierszu,
w każdej kolumnie i na każdej z obu przekątnych był jeden
pionek,
b) osiem pionków (każdy w innym polu) tak, aby w każdym
wierszu, w każdej kolumnie i na każdej z obu przekątnych były
po dwa pionki.
207. Przy każdym wierzchołku pięciokąta postawiono znak „+”. Znaki

stojące przy trzech kolejnych wierzchołkach można zamienić na
przeciwne. Ile najmniej takich zmian trzeba wykonać, aby przy
każdym wierzchołku był znak „−”?

Geometria
Dzielenie i składanie figur
208. W jaki sposób z dwudziestu jednakowych kwadracików można

ułożyć dwa kwadraty?
209. Narysuj kwadrat 6 × 6 i podziel go na dwie części tak, aby można

było z nich złożyć prostokąt 4 × 9.
210. Narysuj kwadrat, a następnie podziel go na cztery części tak, aby

można było z nich złożyć dwa kwadraty.
211. Z siedmiu patyczków o długościach 3, 4, 6, 7, 9, 10, 11 ułóż

prostokąt.
212. Na ile sposobów można podzielić na kwa-

draty figurę przedstawioną na rysunku
(dzielimy wzdłuż linii siatki)?
213. Podziel przedstawioną na ry-

sunku figurę na cztery części,
z których można złożyć kwadrat.
214. Figurę zacieniowaną na rysunku

podziel na trzy części, z których
można złożyć kwadrat.

ZADANIA 35
215. Prostokątną ramkę podziel na dwie części w

taki sposób, aby można było z nich złożyć
literę L.
216. Podziel kwadrat 4 × 4 przedstawiony na

rysunku obok na cztery jednakowe części
tak, aby każda litera była w innej części.
217. Narysuj sześciokąt foremny, a następnie

podziel go na cztery części, z których da
się złożyć dwa trójkąty równoboczne.
218. Ułóż kwadrat z trzech kwadratów 1 × 1, trzech kwadratów 2 × 2,

dwóch kwadratów 3 × 3 i jednego 4 × 4.
219. Dwa jednakowe czworokąty wypukłe podzielono na cztery trój-

kąty. Z otrzymanych trójkątów złóż równoległobok.
Ile figur jest na rysunku?
220. Ile trójkątów jest na rysunku obok?
221. W sześciokącie foremnym poprowadzono

wszystkie przekątne. Ile trójkątów równo-
bocznych jest na rysunku?

36 ZADANIA
222. Ile równoległoboków jest na rysunku obok?
223. a) Ile jest trójkątów o wierzchołkach w za-

znaczonych na rysunku punktach i bokach
nierównoległych do linii siatki?
b) Ile jest trójkątów o wierzchołku w punk-

cie A, dwóch pozostałych wierzchołkach
w zaznaczonych punktach i bokach nierów-
noległych do linii siatki?
224. Ile jest wszystkich trójkątów na rysunku?
225. Narysuj kwadrat i podziel go trzema poziomymi i pięcioma pio-

nowymi odcinkami na jednakowe prostokąty. Ile jest wszystkich
kwadratów na rysunku?
Wskazówki zegara
226. Na kolejnych zegarach położenie wskazówek zmienia się według

pewnej zasady. Którą godzinę powinien wskazywać czwarty
zegar?

ZADANIA 37
227. Jaki kąt tworzą wskazówki zegara o godzinie 12 30 ?
228. Zajęcia kółka matematycznego w piątek zaczynają się o 15 00 ,

a kończą o 16 30 , natomiast w sobotę zaczynają się o 10 15 ,
a kończą o 11 45 . Jakie kąty tworzą wskazówki zegara o tych
godzinach?
229. Ile razy między godziną 0 00 a godziną 12 00 wskazówki zegara

(godzinowa i minutowa):
a) pokrywają się,
b) tworzą kąt półpełny (180◦ ),
c) są prostopadłe?
Trójkąty
230. W trójkącie równoramiennym jeden z kątów ma miarę 36◦ . Jakie

mogą być miary pozostałych kątów tego trójkąta?
231. Suma miar dwóch kątów w trójkącie równoramiennym wynosi

130◦ . Jakie mogą być miary kątów tego trójkąta?
232. Znajdź miarę kąta α.

38 ZADANIA
233. W trójkącie ABC poprowadzono dwusieczne AD i BE, które

przecinają się w punkcie F . Miary kątów trójkąta AEF podano
na rysunku. Znajdź miary kątów trójkąta ABC.
234. W jakim trójkącie jeden z kątów jest równy sumie dwóch

pozostałych?
235. Trójkąt ABC jest równoboczny, a trójkąt ABD prostokątny

i równoramienny. Ile może wynosić miara kąta CAD? Rozważ
wszystkie możliwości ułożenia trójkątów.
236. Znajdź taki trójkąt, że jego wysokość dzieli go na dwa trójkąty

równoramienne.
237. W trójkącie prostokątnym ABC o kącie prostym przy wierzchołku

A poprowadzono wysokość AD. Wyjaśnij, dlaczego
| BAD| = | ACB| i | CAD| = | ABC|.
238. Dany jest trójkąt prostokątny ABC o kącie prostym przy wierz-
chołku C. Dwusieczne poprowadzone z wierzchołków A i B
przecinają się w punkcie D. Znajdź miarę kąta ADB.
2 3
239. Dwa boki pewnego trójkąta mają długości cm i 3 4 cm, a dłu- 3
gość trzeciego boku wyraża się całkowitą liczbą centymetrów.
Jaka to liczba?

ZADANIA 39
Czworokąty
240. W trapezie ABCD ramię AD jest równe przekątnej BD. Uzasadnij,

że | BDC| = | BAD|.
241. Uzasadnij, że jeżeli przekątna trapezu jest dwusieczną kąta

między ramieniem a podstawą, to długość tego ramienia jest
równa długości drugiej podstawy trapezu.
242. Jeśli równoległobok nie jest rombem, to dwusieczne jego kątów,

przecinając się, tworzą pewien czworokąt. Jaki to czworokąt?
243. W kwadracie zaznaczono następujące punk-

ty: A — wierzchołek kwadratu, B — środek
boku łączącego dwa inne wierzchołki kwa-
dratu oraz C — środek odcinka łączącego
środek kwadratu z czwartym jego wierz-
chołkiem. Znajdź kąty trójkąta ABC.
244. Na płaszczyźnie danych jest pięć punktów. Trzy z nich są

wierzchołkami trójkąta równobocznego, a cztery wierzchołkami
kwadratu. Czy jest możliwe, aby trzy z danych punktów leżały
na jednej prostej?
245. Dany jest czworokąt wklęsły (tzn. taki,

w którym przynajmniej jeden kąt ma miarę
większą niż 180◦ ). Na ile części mogą go
podzielić dwie proste?
246. Przekątna dzieli równoległobok na dwa jednakowe trójkąty. Ile

jest równoległoboków, których „połową” jest dany trójkąt na
płaszczyźnie?

40 ZADANIA
Wielokąty
247. Który wielokąt ma tyle samo przekątnych co boków?
248. Który z wielokątów ma 14 przekątnych?
249. Który wielokąt ma trzy razy więcej przekątnych niż boków?
250. Czy istnieje sześciokąt, który ma trzy boki równoległe?
251. W sześciokącie wypukłym (tzn. takim, w którym wszyskie kąty

mają miary mniejsze niż 180◦ ) wybieramy przekątną. Ile pozo-
stałych przekątnych tego sześciokąta ją przecina? Jak to zależy
od wyboru przekątnej?
252. W ilu punktach pozostałe przekątne mogą przeciąć wybraną

przekątną siedmiokąta wypukłego?
253. Znajdź wielokąt wypukły o najmniejszej liczbie wierzchołków,

który ma trzy równoległe przekątne.
254. Wewnątrz pięciokąta foremnego ABCDE obrano punkt F w taki

sposób, że trójkąt ABF jest równoboczny. Oblicz miarę kąta CF E.
Uwaga. W pięciokącie foremnym wszystkie boki są równej długości,
a wszystkie kąty mają miarę 108◦ .
Pole prostokąta
255. Znajdź prostokąt, którego obwód wynosi 20, a pole 21.
256. Prostokątna działka ma wymiary 15 m × 25 m. Dom ma stać co

najmniej 3 m od granicy działki. Jaka jest powierzchnia tej części
działki, na której można zbudować dom?

ZADANIA 41
257. Długość prostokąta o polu równym 48 łokciom kwadratowym

jest trzy razy większa od jego szerokości. Jakie są wymiary tego
prostokąta?
258. Dany jest kwadrat o boku długości 3 cm. Prostokąt ma pole

dwa razy większe od pola tego kwadratu, a szerokość dwa razy
mniejszą od jego boku. Jaką długość ma ten prostokąt?
259. Znajdź długość boku kwadratu, którego wierzchołkami są środki

boków kwadratu o polu 8 cm2 .
260. Obwód prostokąta zbudowanego z dwudziestu jednakowych

kwadratów wynosi 126. Jakie może być pole tego prostokąta?
261. Podaj przykład prostokąta, którego obwód i pole wyrażają się tą

samą liczbą.
262. Prostokątny sad ma wymiary 30 m × 15 m. Rosną w nim drzewa,

posadzone w równych rzędach. Odległość między sąsiednimi
drzewami w rzędzie, odległość między sąsiednimi rzędami oraz
odległość skrajnych drzew od płotu wynosi 2,5 m. Ile drzew
rośnie w tym sadzie?
Obliczanie pól figur
W zadaniach 263—264 przyjmij, że pole jednej kratki to 1.
263. Znajdź pola figur zaznaczonych na rysunkach.
a) b) c)

42 ZADANIA
264. Oblicz pola figur zacieniowanych na rysunkach.
a) b)
265. Oblicz pole figury (odpowiednie kąty są proste).
266. W sześciokącie foremnym zaznaczono figury A, B i C:
A B C
a) Oblicz obwody figur A i C, jeśli obwód figury B jest równy 1.

b) Oblicz pola figur A i C, jeśli pole figury B jest równe 1.
267. Wierzchołki dużego kwadratu łączymy ze

środkami boków w sposób przedstawiony
na rysunku i otrzymujemy mały kwadrat.
Znajdź pole małego kwadratu, jeśli pole
dużego kwadratu wynosi 100.

ZADANIA 43
Proste i płaszczyzny. Symetria
268. a) Ile punktów przecięcia mogą mieć cztery różne proste na

płaszczyźnie?
b) Na ile części mogą podzielić płaszczyznę cztery różne proste?
Rozważ wszystkie możliwości.
269. Na ile części mogą podzielić przestrzeń:

a) dwie płaszczyzny,
b) trzy płaszczyzny?
270. Ile osi symetrii może mieć trójkąt, a ile czworokąt? Wykonaj
rysunki.
271. Napisz swoje imię drukowanymi literami. Dopisz kilka znaków,

by otrzymać napis posiadający:
a) oś symetrii,
b) środek symetrii.
Figury przestrzenne
272. Suma długości wszystkich krawędzi gra-

niastosłupa prostego siedmiokątnego jest
równa 100 cm. Oblicz obwód podstawy, jeśli
wysokość graniastosłupa wynosi 8 cm.
273. a) Czy ostrosłup może mieć: 30, 31, 32, 33 krawędzie?

b) Czy graniastosłup może mieć: 30, 31, 32, 33 krawędzie?
274. Znajdź na powierzchni sześcianu najkrótszą linię łączącą dwa

jego przeciwległe wierzchołki.

44 ZADANIA
275. Dorysuj figury na pustych ścianach w taki sposób, by po sklejeniu

otrzymać identyczne kostki.
276. Z 27 jednakowych sześcianików złożono

sześcian. Górną i dolną podstawę tego
sześcianu pomalowano na żółto, a ściany
boczne — na niebiesko. Określ, ile ścian
żółtych i ile niebieskich może mieć mały
sześcianik po tym malowaniu. Dla każdego
przypadku podaj liczbę takich sześcia-
ników.

Jeszcze
kilka zadań
Zadania z zapałkami
277. Przełóż jedną zapałkę tak, aby otrzymać równość prawdziwą.
a)
b)
278. Przełóż dwie zapałki tak, aby otrzymać równość prawdziwą.
a)
b)
279. Przyjmij, że pole kwadratu o boku jednej zapałki jest równe 1.

Z dziesięciu zapałek ułóż figurę o polu równym:
a) 6, b) 5, c) 4.
280. Z 24 zapałek ułożono 9 małych kwadratów

tworzących jeden duży kwadrat 3 × 3. Ile
zapałek należy usunąć, aby otrzymać figurę
złożoną z:
a) 8 małych kwadratów,
b) 7 małych kwadratów?
Uwzględnij wszystkie możliwości.

46 ZADANIA
281. Z dziewięciu zapałek ułóż kwadrat i dwa romby.
282. Z czterech zapałek i czterech połówek zapałek ułóż trzy jedna-

kowe kwadraty.
283. Z 16 zapałek ułóż prostokąt o wymiarach 5 × 3, a następnie

podziel go za pomocą 8 zapałek na 4 części o polach 1, 2, 4,
8 w taki sposób, by dowolne dwie części miały wspólną granicę
złożoną z przynajmniej jednej zapałki.
284. Z czterech zapałek ułóż kwadrat, a następnie przełóż dwie

zapałki i dodaj jeszcze dwie, aby otrzymać sześciokąt o polu
równym polu kwadratu.
Zadania o klockach domina
Każdy klocek domina ma dwa kwadratowe pola. Liczba oczek na

każdym polu może wynosić od 0 do 6 (0 oczek oznacza puste
pole). Na klockach domina są wszystkie możliwe liczby oczek,
ale nie ma dwóch takich samych klocków. Gra w domino polega
na tym, że układamy klocki w ten sposób, by sąsiednie klocki
stykały się polami z tą samą liczbą oczek.
285. Ile jest wszystkich klocków domina?
286. Ile jest w sumie oczek na wszystkich klockach domina?
287. Których klocków domina jest więcej — o parzystej czy o niepa-

rzystej sumie oczek?

ZADANIA 47
288. Jest sześć klocków domina, w których

liczby oczek na obu polach dzielą
się przez 3. Zgodnie z regułami gry
w domino ułóż z nich kwadrat.
289. Czy zgodnie z regułami gry w do-

mino można ułożyć kwadrat ze
wszystkich klocków o parzystej
liczbie oczek na obu polach?
290. Do klocków 0 − 6 i 2 − 4 dołóż zgodnie z regułami gry w domino

wszystkie klocki o nieparzystej sumie oczek tak, aby otrzymać
kwadrat 8 × 8 taki jak na poniższym rysunku. Czy można w ten
sposób ułożyć kwadrat, w którym sumy oczek z ośmiu pól na
każdym boku będą równe?
291. Podziel klocki domina na cztery grupy tak, aby suma oczek
w każdej grupie była taka sama.
292. Czy można podzielić klocki domina na 7 grup tak, aby na polach
klocków każdej grupy były wszystkie liczby oczek: 0, 1, 2, 3,
4, 5 i 6?

48 ZADANIA
Zadania o Mikołajach
293. W 1111 roku Mikołaj Starszy miał 345 lat, a jego syn, Mikołaj
Młodszy, miał 111 lat. W którym roku Mikołaj Starszy będzie dwa
razy starszy od Mikołaja Młodszego?
294. Trzech Mikołajów rozdało 17 prezentów w pół godziny. Mikołaj

Mały rozdał dwa razy więcej niż Duży, a Mikołaj Średni rozdał
mniej od Małego, ale więcej od Dużego. Ile prezentów rozdał
każdy z nich?
295. Mikołaj Mały i Mikołaj Średni

ważą razem tyle samo co Miko-
łaj Duży, a Mikołaj Mały i Miko-
łaj Duży ważą razem dwa razy
więcej niż Mikołaj Średni. Ile
razy Mikołaj Duży jest cięższy
od Mikołaja Małego?
296. Dziewięciu Mikołajów w 30 minut rozda 60 prezentów. Ile

prezentów rozda trzydziestu sześciu Mikołajów w ciągu trzech
godzin?
297. Spośród 100 Mikołajów rozdających prezenty w Beskidach

Wschodnich 90 mówi po huculsku, 80 po łemkowsku i 60 po
bojkowsku. Co najmniej ilu z nich mówi wszystkimi trzema
gwarami (językami)?
298. Dwóch Mikołajów rozdało już prawie wszystkie prezenty. Gdyby

pierwszy oddał drugiemu jeden prezent, to mieliby tyle samo
prezentów, a gdyby drugi oddał pierwszemu jeden prezent, to
pierwszy miałby ich dwa razy więcej niż drugi. Ile prezentów
zostało każdemu z nich?

ZADANIA 49
299. Prawdziwy Mikołaj zawsze mówi prawdę, fałszywy Mikołaj za-

wsze kłamie. Wiadomo, że wśród Mikołajów A, B i C jest dwóch
prawdziwych i jeden fałszywy. A mówi: „Mikołaj B jest fałszywy”.
B mówi: „Mikołaj C jest prawdziwy”. C mówi: „Mikołaj A jest
fałszywy”. Który z nich jest fałszywym Mikołajem?
300. Pewien Mikołaj niósł z miasta A do miasta B ciężki wór z pre-

zentami. Gdy był dokładnie w połowie drogi, spotkał zaprzęg
reniferów, który zabrał go do miasta B. Po rozdaniu wszystkich
prezentów Mikołaj wrócił pieszo do miasta A. W którą stronę
podróżował dłużej, jeśli z pustym workiem szedł dwa razy
szybciej niż z pełnym?

50 ZADANIA

Wskazówki

WSKAZÓWKI 53
1. Wyobraź sobie, że A, B, C i D są cyframi, i wykonaj dzielenie

pisemne.
2. Wykonaj dzielenie pisemne.
3. Pogrupuj wyrazy tak, aby można je było łatwo dodać.
4. a) Wykonaj najpierw odejmowania. Ile ich jest?

b) Pogrupuj wyrazy tak, aby otrzymać różnice łatwe do obliczenia.
5. Przekształć każdą stronę równości tak, by pojawiła się w niej suma

1 + 2 + . . . + 19 + 20.
6. Wystarczy pomnożyć ostatnie cyfry.
7. Czy musisz obliczyć całą sumę, aby znać jej cyfrę jedności?
8. Niektóre czynniki mają cyfrę jedności 5.
9. W tej sumie wielokrotnie powtarza się ten sam układ ostatnich

cyfr.
Drugi sposób: Odpowiednio pogrupuj składniki — pierwszy z dru-
gim od końca, drugi z trzecim od końca i tak dalej.
10. Zacznij od liczby, której kwadratem jest 1000 000.
11. Przyjrzyj się temu iloczynowi, a następnie napisz liczbę od niego

mniejszą, będącą kwadratem liczby naturalnej oraz liczbę większą
od tego iloczynu, która też jest kwadratem liczby naturalnej.
12. Z dwunastocyfrowych liczb po obu stronach równości wyłącz (jako

czynnik) powtarzające się liczby czterocyfrowe.

54 WSKAZÓWKI
17. Jaka może być cyfra jedności liczby 3 ? Zastanów się, jakie mogą
być cyfry setek i tysięcy, a potem rozważ wszystkie możliwe cyfry
dziesiątek.
18. Odgadnij najpierw A, potem B, następnie C, a na końcu D.

Drugi sposób: Wykorzystaj równość ABC0 = 10 · ABC.
19. Ile ma wynosić suma A + C?
20. Skorzystaj z równości 99 = 100 − 1.
21. Łatwo odgadnąć T i zauważyć, że są dwie możliwości dla D. Jakie

może być wówczas R?
27. Cyfry dziesiątek tych liczb muszą być różne.
28. Ile jakich cyfr mogą mieć te liczby?
30. Jeśli jedna liczba jest 3 razy większa od drugiej liczby, to ile razy
większa od drugiej liczby jest suma obu liczb?
31. Jeśli jedna liczba jest 11 razy większa od drugiej liczby, to ile razy
większa od drugiej liczby jest różnica tych liczb?
32. Ile razy większa od mniejszej liczby powinna być większa liczba?
33. Po obu stronach tego równania można wyłączyć ten sam czynnik.
34. Co należy dodać do a − b, aby otrzymać a + b?
35. Oznacz większą liczbę przez a, mniejszą przez b i zapisz warunek

zadania.
36. Jaka jest najmniejsza możliwa suma ośmiu różnych liczb natural-
nych większych od zera?

WSKAZÓWKI 55
37. Spróbuj zapisać liczbę 42 jako sumę dwóch, trzech, czterech, . . .

jednakowych składników (niekoniecznie naturalnych).
38. Łatwo znaleźć średnią arytmetyczną z szukanych liczb.
39. 10 000 = 100 · 100, a z liczby 9999 łatwo wyłączyć jako czynnik
liczbę nieparzystą bliską 100.
40. Aby otrzymać największy iloczyn, dobierz najpierw możliwie

największe cyfry dziesiątek, a następnie cyfry jedności.
41. Iloczyn nie może być zbyt duży, więc powinny w nim występować
jedynki.
42. Dla każdej cyfry napisz liczbę 6 razy większą.
44. Jaką cyfrę dziesiątek może mieć liczba o 57 większa od liczby

jednocyfrowej?
45. Jaką cyfrę jedności powinna mieć ta liczba?
46. Jak zmieni się cyfra setek, a jak cyfra jedności po tej zamianie?
47. Ostatnie cyfry szukanych dwóch liczb palindromicznych powinny

być różne, czyli ich pierwsze cyfry też będą różne.
48. Wyznacz najpierw cyfrę jedności szukanej liczby.
+ 0 1·5 2·5 ···

49. Ułóż tabelkę z sumami, w zależ-
0
ności od liczby piątek i liczby
dziewiątek. Zwróć uwagę na 1·9
cyfry jedności. 2·9
..
.
50. Oblicz różnice między kolejnymi wskazaniami zegara.

56 WSKAZÓWKI
51. Ile ważyła połowa miodu, którą zjadł Puchatek?
52. Jak zmienia się liczba patyków, gdy jeden z nich łamiemy na trzy
części?
53. Ile pączków zje sześciu chłopców przez dwie minuty?
54. Ile kilometrów ma granica lądowa?
55. Znajdź liczby kulek czerwonych oraz kulek białych, gdy liczba
kulek żółtych wynosi: 1, 2, 3, . . .
56. Ile zapałek zostanie w pudełkach po wyjęciu 13 zapałek z pierw-

szego pudełka i 23 zapałek z drugiego pudełka?
57. Ile ryb złowili łącznie wszyscy chłopcy?
58. O ile lat Piotr jest starszy od Dawida?
59. Dorota zebrała najmniej grzybów. Oblicz, ile grzybów zebrała

każda z pozostałych dziewczynek, jeśli Dorota zebrała: jednego
grzyba, dwa grzyby, trzy grzyby, . . .
60. Ile kawałków mamy po pierwszym, drugim, trzecim, . . . łamaniu?
61. Z ilu źródeł płynie woda w jednym dopływie, a z ilu w jednej rzece?
62. Ile kosztowałyby dwie tańsze gazety?
63. Ile kosztują 3 kg pomarańczy i 3 kg cytryn?
64. Oznacz przez n liczbę kostek zjedzonych na pierwszej przerwie.

Drugi sposób: Zacznij od końca. Ile kostek zostało Piotrusiowi po
trzech przerwach? Ile zjadł na pierwszej i drugiej przerwie razem?

WSKAZÓWKI 57
65. O ile więcej kukułek niż krówek było na początku?
67. Wyraź liczbę wszystkich nóg przez liczbę kotów i liczbę srok.
Drugi sposób: Ile jest par nóg?
68. Ile kilometrów przeszli w sumie członkowie każdej z grup?
69. Zapisz równość na podstawie treści zadania, a następnie odpowied-

nio ją przekształć.
70. Jacek ma o jedną siostrę więcej i o jednego brata mniej niż Agatka.
71. Spróbuj zaznaczyć warunki zadania na osi czasu.

Drugi sposób: Oznacz wiek Eli sprzed ośmiu lat przez n.
72. O ile lat Paweł jest starszy od Gawła?
73. O ile lat ojciec jest starszy od Jakuba? Ile lat miał Jakub, gdy ojciec
był od niego dwa razy starszy?
75. Odejmij pisemnie te liczby lub wyłącz 109 przed nawias.
76. Oblicz tę sumę lub skorzystaj z równości 101 = 1 + 102 .
78. a) Oblicz sumę po lewej stronie i zapisz ją jako potęgę liczby 10.
b) Ile wynosi suma n dwójek?
80. a) Sprawdź ostatnie cyfry liczb: 141 , 142 , 143 , 144 , . . .

b) Jakie są ostatnie cyfry liczb 91 , 92 , 93 , 94 , . . .? Do jakiej potęgi
jest podniesiona liczba 9 w treści zadania?
81. Znajdź ostatnie cyfry obu składników.
82. Jakie cyfry jedności mają potęgi liczby 3, a jakie potęgi liczby 9?

58 WSKAZÓWKI
83. Wystarczy popatrzeć na pierwszy i ostatni oraz na drugi i trzeci

składnik sumy.
84. a) Ile z tych liczb może być parzystych, a ile nieparzystych, jeśli
suma jest parzysta?
Drugi sposób: Kiedy iloczyn jest nieparzysty?
b) Kiedy iloczyn jest parzysty? Jak należy teraz dobrać liczby, by
ich suma była nieparzysta?
85. Czy może być: 10 liczb nieparzystych, 9 liczb nieparzystych, . . . ?
86. Liczba jest podzielna przez 6, gdy jest parzysta i dzieli się przez 3.
87. Ile powinna wynosić suma cyfr każdej z tych liczb?
88. Korzystając z cechy podzielności przez 4, znajdź możliwe cyfry

jedności, a następnie wykorzystaj cechę podzielności przez 3.
89. Liczba dzieli się przez 45, gdy dzieli się przez 5 i przez 9.
90. Napisz najpierw najmniejszą możliwą liczbę czterocyfrową o czte-

rech różnych cyfrach.
91. Wyznacz najmniejszy oraz największy możliwy iloraz, który liczba

czterocyfrowa daje przy dzieleniu przez 36.
Jeśli wolisz inny sposób, zauważ, że liczba jest podzielna przez 36,
gdy jest podzielna przez 4 i przez 9.
93. Wykorzystaj to, że liczba 3100 jest podzielna przez 31.
94. Napisz cztery kolejne liczby nieparzyste, oznaczając pierwszą

z nich przez A.
95. a) Sumy cyfr dwóch kolejnych liczb naturalnych zazwyczaj różnią

się o 1, ale nie zawsze.
b) Skorzystaj z cechy podzielności przez 3.

WSKAZÓWKI 59
96. Jeśli 20 daje resztę 4, to jaka liczba da resztę 0?
97. Zwróć uwagę na parzystość i nieparzystość.
100. Czy wszystkie liczby pierwsze są nieparzyste?
101. Liczba 4143 jest nieparzysta.
102. Zwróć uwagę na podzielność przez 3.
104. Liczba 30 jest iloczynem trzech liczb pierwszych, ale to nie jest
jedyny sposób przedstawienia tej liczby w postaci iloczynu trzech
różnych liczb naturalnych.
105. Rozłóż 2184 na czynniki pierwsze lub odgadnij szukane liczby.
106. Rozłóż liczbę na czynniki pierwsze i pogrupuj je.
107. Czy da się w tym iloczynie utworzyć czynnik 100? Czy da się
utworzyć czynnik 1000?
111. Sprawdź kolejne liczby podzielne przez 7.
112. Ile dzielników ma liczba 11? Wypisz dzielniki liczby 112 .
113. Szukaj wśród potęg liczby 5.
114. NWD(888, 555) = 111 wcale nie jest największym możliwym

wynikiem. Szukaj dzielników liczby 888 większych od 111. Czy
wielokrotność któregoś z nich ma postać 5 ?
116. Przedstaw obie liczby jako „1 − coś”.
117. Spróbuj najpierw rozwiązać to zadanie dla mniejszych liczb, na

przykład weź 1 i 2 zamiast 10 i 15.

60 WSKAZÓWKI
118. Do jakiej najmniejszej liczby trzycyfrowej można rozszerzyć

8
mianownik ułamka 9 ?
1000
119. O ile większy od licznika jest mianownik ułamka 3000 ?
3
120. Przedstaw 4 w postaci ułamka o liczniku 9.
121. Przedstaw liczbę 3 w postaci ułamka o liczniku 6 · A.
123. Dla jakiej liczby b zachodzi równość a · b = a : b?
124. Zapisz iloraz w postaci ułamka, rozpisz silnie w liczniku i mia-

nowniku, a następnie skróć powtarzające się czynniki.
125. Wyłącz liczbę 2001 przed nawias.
126. Każdy ułamek przedstaw w postaci różnicy ułamków.
127. Przedstaw każdy ułamek w postaci iloczynu dwóch ułamków.
128. Rozłóż ułamek na sumę trzech ułamków i skróć każdy z nich.
129. Ułamki dziesiętne w mianownikach zamień na zwykłe.
130. Znajdź rozwinięcia dziesiętne. Jaka jest ostatnia cyfra okresu? Na

których miejscach po przecinku będzie ona występowała?
132. Najpierw dodaj ułamki dziesiętne, a następnie otrzymaną sumę

zamień na ułamek zwykły.
133. Jaka część klasy lubi inne pory roku niż jesień?
134. Jaką część liczby drzew stanowi półtora drzewa?

WSKAZÓWKI 61
135. Ile będzie ważył arbuz po odcięciu 13 ? Jaka to będzie część całego
arbuza?
136. Jaką część mieszkania zajmuje przedpokój?
137. Oznacz liczbę drzew w sadzie przez n i oblicz, ile skrzynek

owoców zebrano.
Drugi sposób: Ile jabłoni i ile śliw przypada na jedną gruszę?
138. Jaką część wszystkich kasztanów wzięła Małgosia?
139. Czy nowy słoń Agnieszki może nie być szary?
140. Ile wynosi suma trzech ocen, jeśli średnia jest równa 3,0? A ile
wynosi suma czterech ocen, jeśli średnia jest równa 3,5?
141. Ile benzyny kupimy za 1,50 zł?
143. Wyraź w stopniach Fahrenheita wzrost temperatury o 10◦ C.
144. Ile stóp ma 1 łokieć?
145. Ile razy mniejszą odległość przepłynie statek w ciągu sekundy

niż w ciągu godziny?
146. Jaką odległość pokona ten człowiek w ciągu godziny?
147. W ciągu ilu minut Maciek przejedzie 1 kilometr?
148. Jaką odległość przepłynie motorówka w ciągu minuty?
149. Oblicz czas potrzebny na pokonanie każdego odcinka drogi.

62 WSKAZÓWKI
150. Jakie będą odległości rowerzystów od miejsca spotkania pół

godziny przed tym spotkaniem?
151. Gdyby samochód jechał tyle samo czasu co rower, to ile razy dalej
by dojechał?
152. Ile czasu zajmuje każdemu z nich połowa drogi do szkoły?
153. Policz, ile sztuk pizzy zje każde z nich w ciągu 30 minut.
Drugi sposób: Jaką część pizzy zjedzą razem w ciągu 1 minuty?
154. Jaki upływ czasu pokaże zegar w ciągu godziny, a jaki w ciągu
doby?
155. Zauważ, że zegar spieszy się 12 godzin na 60 dni.
156. Czas potrzebny na przejechanie całej trasy w obie strony podziel

na równe części.
157. Za ile dni będzie 23 października?
158. Ile jest tygodni w roku?
159. Po ilu dniach będzie 16 października w kolejnych latach?
160. Zamień 1000 godzin na dni.
161. Czy 1 rok to mniej, czy więcej niż 10 000 godzin?
163. Ile jest wszystkich liczb od 1 do 99? Ile jest liczb od 1 do 999?
164. Zauważ, że co druga liczba jest nieparzysta.

WSKAZÓWKI 63
165. Na ile sposobów możemy wybrać cyfrę dziesiątek takiej liczby?

Gdy dana jest cyfra dziesiątek, na ile sposobów możemy wybrać
cyfrę jedności?
166. W ilu liczbach od 1 do 100 cyfra 9 występuje jako cyfra jedności,

a w ilu jako cyfra dziesiątek?
167. Ile liczb jednocyfrowych, ile dwucyfrowych, a ile trzycyfrowych

użyto do ponumerowania pocztówek?
Drugi sposób: Ile cyfr jedności, ile cyfr dziesiątek i ile cyfr setek
występuje w liczbach od 1 do 108?
168. Ile cyfr zawierają jednocyfrowe numery stron, a ile dwucyfrowe?

Ile cyfr zostaje dla numerów trzycyfrowych?
169. Rozważ oddzielnie przypadki:

• dwa zera,
• jedno zero — cyfra dziesiątek,
• jedno zero — cyfra jedności.
Drugi sposób: Ile liczb trzycyfrowych można utworzyć z cyfr
różnych od zera?
170. Znajdź najmniejszą oraz największą liczbę czterocyfrową po-

dzielną przez 111.
171. Ile jest liczb: jednocyfrowych, dwucyfrowych, trzycyfrowych, . . . ?

Ile mają cyfr?
172. Jakie najmniejsze różne liczby przedmiotów można włożyć do

sześciu pudełek?
173. Najpierw spróbuj wkładać po 7 kulek, a następnie po 8 kulek.
174. Jakie najmniejsze różne liczby mieszkańców mogą zamieszkiwać

te domki?

64 WSKAZÓWKI
175. Ilu najwięcej uczniów może być urodzonych w każdym z dni

tygodnia?
176. a) Ile możemy mieć kulek każdego koloru, gdy wyjmiemy: 3 kulki,
4 kulki, 5 kulek, . . . ?
177. Jaka jest największa możliwa liczba ziemniaków, wśród których

nie ma pięciu ziemniaków jednej odmiany?
178. Ilu uczniów ma siostrę, ale nie ma brata? Ilu uczniów nie ma
brata?
180. Wypisz wszystkie sposoby ustawienia liter A, A, M, M. Na ile

sposobów można potem wstawić T ?
181. Wypisz wszystkie możliwe cyfry: tysięcy, setek, dziesiątek oraz

jedności.
182. Na ile sposobów można wybrać dwie osoby, które będą zbierać
maliny?
183. Ile prób potrzeba, aby dowiedzieć się, do którego zamka pasuje
pierwszy klucz?
187. Jakie są możliwe sumy reszek, jeśli wypadnie jedna, dwie, trzy,
cztery reszki?
188. Ile pieniędzy ma Michał w każdej kieszeni?
189. Sprawdź, na ile sposobów możemy otrzymać wszystkie sumy

oczek.
191. Ile należy wziąć odważników dwukilogramowych i ile pięciokilo-

gramowych, aby ważyły tyle samo?

WSKAZÓWKI 65
192. Wyobraź sobie, że kładziemy kulki i kostki na szalki tak, aby waga
była w równowadze, a następnie zdejmujemy z każdej szalki po
tyle samo kulek i kostek.
Drugi sposób: Co trzeba zrobić, mając 50 kulek i 50 kostek, by
mieć 51 kulek i 49 kostek?
193. Obok której litery może stać B, a obok której C?
194. Narysuj ściany sąsiadujące ze ścianą z jednym oczkiem.
195. Czy N lub R może być na górnej ścianie?
196. Zacznij od jednej z liczb i dopisuj kolejno mniejsze lub większe.
197. Wykonaj rysunek przedstawiający zależności wynikające z treści

zadania.
198. Która figura jest mała i niebieska?
199. Przyjrzyj się pięciu kolejnym liczbom w tabeli.
200. Ile powinna wynosić suma liczb na każdym boku?
201. Różnica liczb stojących w wierzchołkach A i B powinna być równa

różnicy liczb stojących w środkach boków BC i AC.
202. Ile powinna wynosić suma liczb na każdej ścianie?
203. Każdy iloczyn musi być podzielny przez 2, 3, 5 i 7.
204. Po ile jedynek może być w wierszach i kolumnach tej tablicy?
205. Najpierw ustaw litery w pierwszym wierszu.

66 WSKAZÓWKI
206. a) Zauważ, że jeden z pionków musi być w narożniku.

b) Podziel tablicę na cztery kwadraty. Ile pionków może być
w każdym z tych kwadratów?
207. Narysuj wszystkie nowe układy znaków, jakie można otrzymać

po kolejnych zmianach.
208. Z ilu kwadracików mogą się składać te kwadraty?
210. Podziel kwadrat na cztery trójkąty.
211. Pewien bok powinien być ułożony z jednego patyczka.
215. Wytnij dwie litery L, które tak się dopasują, że utworzą jedną
literę L.
216. Z ilu kwadratów powinna się składać jedna część?
217. Wydziel z sześciokąta największy możliwy trójkąt równoboczny.
218. Jakie będzie pole ułożonego kwadratu?
219. Te trójkąty możesz złożyć tylko wzdłuż równych boków.
221. W tym sześciokącie są trzy rodzaje trójkątów równobocznych.
222. Ile rodzajów równoległoboków jest na rysunku?
224. Znajdź wszystkie rodzaje trójkątów.
225. Z ilu prostokątów mogą być zbudowane mniejsze kwadraty?
227. Gdzie dokładnie znajduje się wskazówka godzinowa o 12 30 ?
228. Zrób dokładny rysunek i określ położenia obu wskazówek.

WSKAZÓWKI 67
229. Ile okrążeń wykonuje każda wskazówka między 0 00 a 12 00 ?
230. Dany kąt może znajdować się przy podstawie lub między
ramionami trójkąta równoramiennego.
231. Rozważ dwa przypadki, podobnie jak w zadaniu 230.
232. Znajdź miary kątów utworzonego trójkąta.
233. Wyznacz miary kątów trójkąta ABE.
235. Najpierw narysuj trójkąt ABC, a następnie rozważ wszystkie

możliwości położenia punktu D.
236. Jaki kąt tworzy wysokość z podstawą trójkąta?
237. Kąty przy wierzchołkach B i C oznacz przez β i γ. Wyznacz kąty

BAD i CAD.
238. Wyznacz sumę kątów przy wierzchołkach A i B w trójkącie ABD.
239. Od jakiej liczby musi być mniejsza, a od jakiej większa, długość

trzeciego boku?
240. Trójkąt ABD jest równoramienny.
241. Jeden z trójkątów, na które dana przekątna dzieli trapez, jest

równoramienny.
242. Przyjrzyj się trójkątowi wyznaczonemu przez bok równoległo-

boku i dwie dwusieczne. Ile wynosi suma miar kątów tworzonych
przez te dwusieczne z bokiem równoległoboku?
243. Narysuj kwadrat „na kratkach”, przyjmując długość boku kwa-

dratu jako 4 kratki. Znajdź najpierw miarę kąta ACB.

68 WSKAZÓWKI
244. Najpierw narysuj cztery wierzchołki kwadratu. Gdzie może leżeć

piąty punkt?
249. Ile przekątnych powinno wychodzić z każdego wierzchołka wie-

lokąta, żeby przekątnych było 3 razy więcej niż boków? Pamiętaj
o tym, że każda przekątna wychodzi z dwóch wierzchołków.
250. Narysuj „na kratkach” sześciokąt, którego wszystkie boki są

równoległe do linii siatki.
251. Rozważ, ile wierzchołków może leżeć po jednej stronie, a ile po

drugiej stronie wybranej przekątnej.
252. Zastanów się, ile przekątnych może przecinać wybraną przekątną

i czy niektóre punkty przecięcia mogą się pokrywać.
253. Narysuj najpierw te trzy przekątne.
254. Zauważ, że trójkąty AEF i BCF są równoramienne, i oblicz miary

ich kątów.
255. Szukaj prostokąta o bokach całkowitych i polu równym 21.
256. Przy każdym boku odetnij pas o szerokości 3 m.
259. Jaką część pola większego kwadratu stanowi pole mniejszego

kwadratu?
260. Na ile sposobów można zbudować taki prostokąt? W każdym

przypadku oblicz długość boku pojedynczego kwadratu.
261. Szukaj wśród prostokątów o bokach całkowitych.
262. Ile jest rzędów drzew, a ile jest drzew w rzędzie?

WSKAZÓWKI 69
263. a) Podziel figurę na małe trójkąciki.

b) Zauważ, że trójkąt jest umieszczony w pewnym prostokącie.
c) Pole tej figury jest różnicą pól dwóch trójkątów o wspólnej
podstawie.
264. a) Odetnij od figury trójkąty prostokątne o przyprostokątnych 1

i 2.
Drugi sposób: Podziel figurę na jednakowe wielokąty.
b) Podziel figurę na części, z których można złożyć kwadrat.
265. Figura powstała przez wycięcie z dużego prostokąta kilku małych

prostokątów.
Drugi sposób: Podziel figurę pionowymi liniami na prostokąty.
266. Z jakich jednakowych, mniejszych figur zbudowane są figury A,

B i C?
267. Zrób rysunek „na kratkach”, przyjmując długość boku dużego

kwadratu jako 5 lub 10 kratek.
268. Uporządkuj wszystkie możliwe przypadki. Zacznij np. od odpo-

wiedzi na pytanie, ile prostych może być równoległych, a gdy
żadne dwie nie są równoległe, ile może przechodzić przez jeden
punkt.
269. Jeśli dwie płaszczyzny są równoległe, to trzecia może być do

nich równoległa lub je przecinać. Jeśli dwie płaszczyzny nie są
równoległe, to przecinają się wzdłuż prostej; trzecia płaszczyzna
może zawierać tę prostą, nie przecinać jej wcale lub przecinać ją
w jednym punkcie.
270. Oś symetrii trójkąta przechodzi przez wierzchołek i jest prosto-

padła do przeciwległego boku. Oś symetrii czworokąta przecho-
dzi przez przeciwległe wierzchołki lub przez środki przeciwle-
głych boków.

70 WSKAZÓWKI
271. Napisz swoje imię, narysuj prostą, która ma być osią symetrii,
lub punkt, który ma być środkiem symetrii, i odbij napis
symetrycznie względem tej prostej lub tego punktu.
272. Ile wynosi suma długości wszystkich krawędzi bocznych?
273. Ile krawędzi ma ostrosłup n-kątny, a ile graniastosłup n-kątny?
274. Rozłóż (na płasko) dwie sąsiednie ściany.
282. Niektóre zapałki mogą się krzyżować.
283. Część o polu 1 nie powinna przylegać do boku prostokąta.
286. Na ilu klockach domina jest pole z jednym oczkiem? Na ilu

klockach jest pole z: dwoma, trzema, . . . , sześcioma oczkami?
287. Kiedy suma dwóch liczb jest nieparzysta, a kiedy parzysta?
289. Rozważ klocki z pustym polem. Do klocka 0 − 0 dostaw dwa

klocki. Ile klocków z pustym polem ci zostanie?
290. Aby otrzymać kwadrat, który ma na bokach równe sumy oczek,

dokładnie przeanalizuj układ pól z nieparzystą liczbą oczek.
291. Wybierz klocki o sumie oczek 6, a pozostałe połącz w pary tak,

aby suma oczek w każdej parze wynosiła 12.
292. Zauważ, że klocki o jednakowej liczbie oczek na obu polach

muszą być w różnych grupach.
293. O ile lat Mikołaj Starszy jest starszy od Mikołaja Młodszego?
294. Ile prezentów rozdaliby Mikołaje Mały i Średni, gdyby Mikołaj

Duży rozdał: 1 prezent, 2 prezenty, 3 prezenty, . . .?

WSKAZÓWKI 71
295. Mikołaje Mały i Duży ważą tyle samo co dwóch Mikołajów

Średnich, ale zamiast Dużego możesz wstawić Małego i Średniego.
296. Ile prezentów dziewięciu Mikołajów rozda w ciągu trzech godzin?
297. Ilu z nich nie mówi wszystkimi trzema językami?
298. O ile prezentów więcej od drugiego Mikołaja ma pierwszy

Mikołaj?
299. Weź pod uwagę jednego z Mikołajów i rozważ oddzielnie

przypadki, gdy jest prawdziwym lub fałszywym Mikołajem.
300. Przypuśćmy, że wiemy, w jakim czasie Mikołaj przeszedł z peł-

nym workiem połowę drogi z A do B. Ile czasu Mikołaj wracał
z pustym workiem z B do A?

72 WSKAZÓWKI

Rozwiązania

ROZWIĄZANIA 75
1. AABBCCDD : 11 = A0B0C0D
2. KRAKRAKRA : 1001 = KRA000 reszta KRA
3. 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 10 + 11 + 12 + 13 + 14 + 15 =
= (5 + 15) + (6 + 14) + (7 + 13) + (8 + 12) + (9 + 11) + 10 =
= 5 · 20 + 10 = 110
4. a) (100 − 99) + (98 − 97) + (96 − 95) + . . . + (4 − 3) + (2 − 1) =

= 1 + 1 + 1 +. . . + 1 + 1 = 50.
50
Uwaga. Nawiasów jest 50, gdyż tyle jest kolejnych liczb parzystych:
100, 98, 96, . . . , 4, 2.
b) Wystarczy odpowiednio pogrupować liczby:
2 + 4 + 6 + . . . + 1998 + 2000 − 1 − 3 − 5 − . . . − 1997 − 1999 =
= (2 − 1) + (4 − 3) + (6 − 5) + . . . + (1998 − 1997) + (2000 − 1999) =
= 1 + 1 + 1 +. . . + 1 + 1 = 1000.
1000
5. Przekształcamy sumy po obu stronach równości.

Sposób I.
L = 2000+2001+2002 + . . . +2019+2020 =
= 2000+(2000+1)+(2000+ 2)+ . . . +(2000+19)+(2000+ 20) =
= 21·2000+1+2+. . . +19+20 = 42000+(1 +2 +. . . +19+20)
P = 2101+2102+. . . +2119+2120 =
= (2100+1)+(2100+2)+. . . +(2100+19)+(2100 +20) =
= 20·2100+1+2+. . . +19+20 = 42000+(1 +2 +. . . +19+20)
L = P , czyli równość jest prawdziwa.
Sposób II.
L = 2000 + 2001 + 2002 + . . . + 2019 + 2020
P = 2101 + 2102 + . . . + 2119 + 2120 =
= (2001 + 100) + (2002 + 100) + . . . + (2019 + 100)+
+ (2020 + 100) = 2001 + 2002 + . . . + 2019 + 2020 + 20 · 100 =
= 2001 + 2002 + . . . + 2019 + 2020 + 2000
L = P , czyli równość jest prawdziwa.

76 ROZWIĄZANIA
6. a) Cyfrą jedności iloczynu 11·23·37·49 jest ostatnia cyfra iloczynu

1 · 3 · 7 · 9, czyli 9.
b) Cyfrą jedności iloczynu 12 · 1234 · 123456 · 12345678 jest
ostatnia cyfra iloczynu 2 · 4 · 6 · 8, którą jest 4.
7. Ostatnie cyfry kolejnych liczb nieparzystych to: 1, 3, 5, 7, 9, 1,

3, 5, 7, . . . Wybierając dowolne pięć kolejnych liczb nieparzystych,
dostajemy cyfry 1, 3, 5, 7, 9 (być może w innej kolejności). Ich suma
ma ostatnią cyfrę 5.
8. Sposób I. Wystarczy pomnożyć ostatnie cyfry tych liczb:

(1 · 3 · 5 · 7 · 9) · (1 · 3 · 5 · 7 · 9) · . . . · (1 · 3 · 5 · 7 · 9) .

10 nawiasów
Ostatnią cyfrą iloczynu 1 · 3 · 5 · 7 · 9 jest 5, więc szukana cyfra
jedności to ostatnia cyfra iloczynu 5 · 5 ·. . . · 5, czyli 5.
10 czynników
Sposób II. Iloczyn liczb nieparzystych od 1 do 99 jest liczbą

nieparzystą. Ponadto jest on podzielny przez 5, gdyż występują
w nim czynniki podzielne przez 5. Zatem jego ostatnia cyfra to 5.
9. Sposób I. Sumę można podzielić na 12 części: sumę liczb od 1 do

10, sumę liczb od 11 do 20, . . . , sumę liczb od 101 do 110 i liczbę
111. Zauważ, że każda suma dziesięciu liczb o cyfrach jedności
1, 2, 3, . . . , 9, 0 ma ostatnią cyfrę 5. W naszym przypadku mamy 11
takich sum, a ostatnią cyfrą iloczynu 11 · 5 jest 5:
1 + 2 + 3 + . . . + 9 + 10 = . . . 5
11 + 12 + 13 + . . . + 19 + 20 = . . . 5
21 + 22 + 23 + . . . + 29 + 30 = . . . 5
..
.
+ 101 + 102 + 103 + . . . + 109 + 110 = . . . 5
1 + 2 + 3 + . . . + 109 + 110 = . . . 5
Zatem (1 + 2 + 3 + . . . + 109 + 110) + 111 = . . . 5 + . . . 1 = . . . 6.

ROZWIĄZANIA 77
Sposób II. Daną sumę można obliczyć podobnie jak w zadaniu 3:

1 + 2 + 3 + . . . + 109 + 110 + 111 =
= (1 + 110) + (2 + 109) + (3 + 108) + . . . + (55 + 56) + 111 =
= 111
+ 111 + 111 + . . . + 111 +111 = 56 · 111 = . . . 6.
55
10. Odpowiedź: 1003.

Łatwo zauważyć, że 1000 000 = 10002 . Podnosimy do kwadratu
kolejne liczby naturalne większe od 1000:
10012 = 1002001, 10022 = 1004004, 10032 = 1006009.
Uwaga. Liczby 10012 i 10022 można odrzucić bez podnoszenia do
kwadratu, gdyż mają złe ostatnie cyfry.
11. Zauważmy, że
123456789 · 123456789 < 123456789 · 123456790 <
< 123456790 · 123456790,
a żadna liczba większa od 1234567892 , a mniejsza od 1234567902 ,
nie jest kwadratem liczby naturalnej.
12. Zauważmy, że:

864286428642 = 8642 · 100010001,
246824682468 = 2468 · 100010001.
Zatem
2468 · 864286428642 = 2468 · 8642 · 100010001 =
= 8642 · 2468 · 100010001 = 8642 · 246824682468.
13. Jest kilka sposobów, między innymi następujące:

2 · 4 − 6 + 4 − 2, 2 + 4 + 6 − 4 · 2, 2 · 4 − 6 + 4 : 2,
(24 : 6 + 4) : 2, 2 : 4 + 6 : 4 + 2.
Czy znalazłeś jakieś inne możliwości?
14. Na przykład 49 = 44 + 4 + 4 : 4.
15. Na przykład 33 : 3 − 3 · 3 + 3 = 5.

78 ROZWIĄZANIA
16. Mamy trzy możliwości:

98 + 7 + 6 + 5 + 4 + 3 + 21 = 144,
9 + 87 + 6 + 5 + 4 + 32 + 1 = 144,
9 + 8 + 76 + 5 + 43 + 2 + 1 = 144.
17. Odpowiedź: Są cztery rozwiązania:

9 6 7+3 6 = 1 0 0 3 9 7 7+3 6 = 1 0 1 3
9 8 7+3 6 = 1 0 2 3 9 9 7+3 6 = 1 0 3 3
Uzupełniamy najpierw cyfrę jedności liczby 3 .

7+3 6 = 3
Zauważmy, że 7 < 1000, więc 7+3 6 < 1036. Skoro suma
7+3 ma być liczbą czterocyfrową, to musi być postaci
1 0 . Wówczas cyfrą setek liczby 7 będzie 9.
Pozostaje sprawdzić, jakie cyfry dziesiątek może mieć liczba 9 7.
Łatwo zauważyć, że mogą to być cyfry: 9, 8, 7 i 6. Cyfra 5 jest już
za mała.
18. Odpowiedź: A = 3, B = 6, C = 4, D = 0.
Sposób I. Daną równość zapiszmy następująco:

ABCD
AB C +
4 0 0 4
Patrząc na cyfrę tysięcy, można zauważyć, że A musi być równe 4
lub 3. Gdyby A było równe 4, to suma ABCD + ABC wynosiłaby
co najmniej 4400. Zatem A = 3, czyli otrzymujemy:
3BCD
3B C +
400 4
Następnie (patrząc na cyfry setek) można zauważyć, że B = 7 lub
B = 6. Gdyby B było równe 7, to suma wynosiłaby co najmniej
4070. Zatem B = 6, więc mamy
36C D
+ 36C
40 0 4

ROZWIĄZANIA 79
W dalszej kolejności (patrząc na cyfry dziesiątek) można wywnio-

skować, że C = 4 lub C = 3. Dla C = 3 suma 36CD + 36C jest
mniejsza od 4004. W takim razie C = 4 i z równości
364D
+ 36 4
400 4
otrzymujemy D = 0.
Sposób II. Zauważmy, że

ABCD+ABC =ABC0+D+ABC =10·ABC +ABC +D =11·ABC +D.
Równość 4004=11·ABC +D oznacza, że liczba 4004 przy dziele-
niu przez 11 daje wynik ABC i resztę D. Skoro 4004 : 11 = 364
reszta 0, zatem ABC = 364 i D = 0.
19. Odpowiedź: A = 5, B = 6, C = 9.
Patrząc na cyfry jedności, widzimy, że
A + C = 4 lub A + C = 14.
Patrząc na cyfry setek, można zauważyć, że jedyna możliwość to
A + C = 14. Zatem przy dodawaniu cyfr dziesiątek powinniśmy
otrzymać
B + B = 12, czyli B = 6.
Łatwo sprawdzić, że jedynymi cyframi spełniającymi warunki
A < 6 < C i A + C = 14 są A = 5 i C = 9.
20. Odpowiedź: A = 7.
Skorzystamy z równości:
AA · 99 = AA · (100 − 1) = AA · 100 − AA = AA00 − AA.
Przy pisemnym odejmowaniu
A A 0 0
− AA
2
cyfra jedności różnicy to 10 − A, a cyfra dziesiątek to 9 − A. Zatem
9 − A = 2, a stąd A = 7.
Uwaga. Można było oczywiście rozwiązać to zadanie, podstawiając za A
kolejne cyfry i sprawdzając cyfrę dziesiątek iloczynu.

80 ROZWIĄZANIA
21. Odpowiedź: 523+523 = 1046, 532+532 = 1064, 652+652 = 1304.

Jasne jest, że T = 1, a D = 5 lub D = 6. Wówczas R jest równe 0,
2 lub 3. Rozważmy te trzy przypadki.
• Dla R = 0 mamy
5W A
+ 5W A
10 Z Y
Oczywiście W < 5, więc W = 2, 3 lub 4. Gdyby W = 4, to Z = 8 lub
Z = 9, co jest niemożliwe. Jeśli W = 2, to Z = 4, A = 3 i Y = 6.
Jeśli W = 3, to Z = 6, A = 2 i Y = 4.
• Dla R = 2 mamy
6W A
+ 6W A
12 Z Y
Jeśli A = 0, 3, 4, 5, to odpowiednio Y = 0, 6, 8, 0. Warunki
zadania spełniają jedynie A = 5 i Y = 0, ale wtedy nie jest możliwe
dobranie W i Z.
• Dla R = 3 mamy
6W A
+ 6W A
13 Z Y
W tym przypadku jedyna możliwość to W = 5, stąd Z = 0 lub
Z = 1, ale Z = 1 nie spełnia warunków zadania. Zatem Z = 0,
A = 2 i Y = 4.
22. 20005
23. Najmniejsza taka liczba to 2046, a największa to 8642.
24. 3557, 3575, 3755, 5357, 5375, 5537
25. 111, 102, 120, 201, 210, 300

ROZWIĄZANIA 81
26. Odpowiedź: 2999, 3899, 3989, 3998.

Liczby mniejsze od 4000 mają cyfry tysięcy mniejsze od 4. Spośród
tych liczb największą sumę cyfr ma liczba 3999, suma ta wynosi
3 + 9 + 9 + 9 = 30. Szukane liczby o sumie cyfr 29 otrzymujemy,
zmniejszając o 1 odpowiednio cyfrę tysięcy, setek, dziesiątek
i jedności liczby 3999.
27. Jest dziewięć liczb dwucyfrowych o sumie cyfr równej 9:

18, 27, 36, 45, 54, 63, 72, 81, 90,
i dziewięć liczb dwucyfrowych o sumie cyfr równej 10:
19, 28, 37, 46, 55, 64, 73, 82, 91.
Uwaga. Można pogrupować liczby dwucyfrowe o danej sumie cyfr
w następujący sposób:
liczby suma cyfr
10 1
11 20 2
12 21 30 3
13 22 31 40 4
14 23 32 41 50 5
15 24 33 42 51 60 6
16 25 34 43 52 61 70 7
17 26 35 44 53 62 71 80 8
18 27 36 45 54 63 72 81 90 9
19 28 37 46 55 64 73 82 91 10
29 38 47 56 65 74 83 92 11
39 48 57 66 75 84 93 12
49 58 67 76 85 94 13
59 68 77 86 95 14
69 78 87 96 15
79 88 97 16
89 98 17
99 18
28. Najmniejsza możliwa suma cyfr liczby stucyfrowej jest równa 1,

jest to suma cyfr liczby 100
. .. 000.
99
Największa możliwa suma cyfr liczby stucyfrowej jest równa 900,
jest to suma cyfr liczby 999 .
. . 999.
100

82 ROZWIĄZANIA
29. Odpowiedź: pięć.

Zauważmy, że jeśli wśród wybranych liczb jest:
• 1 lub 4, to nie może być 2;
• 2, to nie może być 1 ani 4;
• 3, to nie może być 6;
• 6, to nie może być 3.
Jasne jest, że musimy zostawić co najmniej dwie liczby. Jeśli
zostawimy
2i3 lub 2 i 6,
to wśród pozostałych pięciu liczb:
{1, 4, 5, 6, 7} lub {1, 3, 4, 5, 7}
żadna liczba nie jest dwukrotnością żadnej innej.
30. Odpowiedź: 88 = 66 + 22.

Jeśli większa liczba jest 3 razy większa od mniejszej, to suma
tych liczb jest 4 razy większa od mniejszej liczby. Skoro suma
wynosi 88, to mniejszą liczbą jest 88 : 4 = 22, a większa liczba
to 3 · 22 = 66.
31. Odpowiedź: 550 = 605 − 55.

Jeśli pierwsza liczba jest 11 razy większa od drugiej, to ich różnica
jest 10 razy większa od drugiej liczby. Skoro różnica wynosi 550,
więc druga liczba jest równa 550 : 10 = 55, a pierwsza liczba to
11 · 55 = 605.
32. Odpowiedź: 63 = 42 + 21.

Jeśli różnica dwóch liczb ma być równa mniejszej z nich, to
większa liczba powinna być dwukrotnością mniejszej. Wówczas
suma będzie trzykrotnością mniejszej liczby, więc mniejsza liczba
to 63 : 3 = 21, zaś większa liczba będzie równa 2 · 21 = 42.
33. Uprośćmy podane równanie:

12 · m = 21 · n
3·4·m =3·7·n |:3
4·m =7·n
Najmniejszymi liczbami naturalnymi różnymi od 0 i spełniającymi
to równanie są m = 7 i n = 4.

ROZWIĄZANIA 83
34. Zauważmy, że a + b jest większe od a − b o 2b:

a + b = a − b + 2b.
Zatem z warunków zadania mamy:
2b = 20
b = 10.
35. Odpowiedź: Suma jest n + 1 razy większa, a różnica n − 1 razy

większa od mniejszej liczby.
Niech a będzie większą liczbą, natomiast b mniejszą. Z treści
zadania mamy
a = n · b.
Zatem
a + b = n · b + b = b · (n + 1)
oraz
a − b = n · b − b = b · (n − 1).
36. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9
37. Odpowiedź: 42 = 13 + 14 + 15, 42 = 9 + 10 + 11 + 12,

42 = 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9.
• Ponieważ 42 : 2 = 21, więc liczba 42 jest sumą dwóch równych
liczb: 21 + 21.
Spójrzmy na sumy dwóch kolejnych liczb:
20 + 21 < 42 21 + 22 > 42
Widzimy, że liczby 42 nie można przedstawić w postaci sumy
dwóch kolejnych liczb naturalnych.
• Ponieważ 42 : 3 = 14, więc liczba 42 jest sumą trzech jednako-
wych liczb:
42 = 14 + 14 + 14,
stąd otrzymujemy przedstawienie w postaci sumy trzech kolej-
nych liczb naturalnych
42 = 13 + 14 + 15.

84 ROZWIĄZANIA
• Dla czterech liczb mamy 42 : 4 = 10,5, czyli

42 = 10,5 + 10,5 + 10,5 + 10,5
stąd
42 = 10 + 10 + 11 + 11 = 9 + 10 + 11 + 12.
Podobnie sprawdzamy przedstawienia liczby 42 w postaci sumy
większej liczby składników.
38. Średnia z szukanych dziesięciu liczb to 765 : 10 = 76,5. Zatem

w środku powinny być liczby 76 i 77. Teraz łatwo dopisać
pozostałe (po cztery z każdej strony):
72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81.
39. 99 i 101
40. Odpowiedź: Iloczyn jest największy dla liczb 96 i 87, a najmniejszy

dla liczb 10 i 23.
Iloczyn dwóch liczb dwucyfrowych utworzonych z czterech róż-
nych cyfr jest największy, gdy cyframi dziesiątek tych liczb są 9
i 8. Z kolei iloczyn 9 · 8 jest największy, gdy cyfry jedności
(różne od 9 i 8) są możliwie największe, czyli 7 i 6.
Z dwóch iloczynów 97 · 86 i 96 · 87 większy jest 96 · 87. Można
obliczyć te iloczyny lub zauważyć, że
97 · 86 = (96 + 1) · 86 = 96 · 86 + 86,
96 · 87 = 96 · (86 + 1) = 96 · 86 + 96.
Podobnie szukamy najmniejszego iloczynu. Najpierw określamy
najmniejsze możliwe cyfry dziesiątek: 1 i 2, następnie cyfry
jedności: 0 i 3. Na końcu sprawdzamy, że 10 · 23 < 13 · 20.
41. Są trzy istotnie różne przykłady:

11125, 11133 i 11222.
Pozostałe liczby otrzymujemy z tych trzech przez zmianę kolejno-
ści cyfr. Można udowodnić, że nie ma innych liczb spełniających
warunki zadania.
42. 6 · 2 = 12, 6 · 4 = 24, 6 · 6 = 36, 6 · 8 = 48

ROZWIĄZANIA 85
43. 45 = 9 · 5
44. Odpowiedź: 63.

Szukamy liczby postaci AB, która spełnia warunek
AB = A + 57.
A jest liczbą jednocyfrową, więc cyfra dziesiątek liczby A + 57
wynosi 5 lub 6, i taka też jest cyfra dziesiątek liczby AB.
Sprawdzamy obie możliwości:
• dla A = 5 mamy 5 + 57 = 62 — nie spełnia warunku zadania,
• dla A = 6 mamy 6 + 57 = 63 — spełnia warunek zadania.
45. Liczba, która jest 25 razy większa od swojej cyfry jedności, dzieli
się przez 25. Liczba podzielna przez 25 ma ostatnią cyfrę 0 lub 5.
Zatem szukana liczba (trzycyfrowa) to 25 · 5 = 125.
46. Gdy zamienimy miejscami cyfry setek i jedności, cyfra setek

zwiększy się o 1, cyfra dziesiątek pozostanie bez zmian, a cyfra
jedności zmniejszy się o 1. Nasza liczba zatem zwiększy się o
100 − 1 = 99.
47. Odpowiedź:
19 991 i 20 002, 29 992 i 30 003, 39 993 i 40 004,
49 994 i 50 005, 59 995 i 60 006, 69 996 i 70 007,
79 997 i 80 008, 89 998 i 90 009.
Szukamy liczby pięciocyfrowej postaci ABCBA o takiej własności,

że ABCBA+11 też jest liczbą palindromiczną. Liczba ABCBA+11
ma inną ostatnią cyfrę niż liczba ABCBA, więc inną ma też pierw-
szą cyfrę. To oznacza, że między liczbami ABCBA i ABCBA + 11
jest liczba D0000. Zatem liczba palindromiczna ABCBA + 11 ma
postać D000D. Dla różnych cyfr D otrzymujemy szukane pary
liczb palindromicznych.

86 ROZWIĄZANIA
48. Odpowiedź: 13.
Sposób I. Szukana liczba dwucyfrowa AB ma spełniać równość

AB4 = AB + 121.
Patrząc na cyfry jedności, można zauważyć, że B = 3, więc
otrzymujemy równość
A34 = A3 + 121.
Następnie patrzymy na cyfry dziesiątek i otrzymujemy A = 1.
Sposób II. Z równości AB4 = AB + 121 mamy

AB0 = AB + 117.
Zauważmy, że
AB0 − AB = 10 · AB − AB = 9 · AB.
Otrzymujemy warunek
9 · AB = 117, czyli AB = 117 : 9 = 13.
49. Odpowiedź: 31.

Liczby będące sumami piątek i dziewiątek możemy ustawić
w tabelce w zależności od liczby piątek i liczby dziewiątek
występujących w danej sumie.
+ 0 1·5 2·5 3·5 4·5 5·5 6·5 ···

0 10 15 20 25 30 ···
1·9 14 19 24 29 34 39 ···
2·9 18 23 28 33 38 43 48 ···
3·9 27 32 37 42 47 52 57 ···
4·9 36 41 46 51 56 61 66 ···
5·9 45 50 55 60 65 70 75 ···
6·9 54 59 64 69 74 79 84 ···
.. .. .. .. .. .. .. .. ..
. . . . . . . . .

ROZWIĄZANIA 87
Największą liczbą niewystępującą w tabelce, o cyfrze jedności:

• 0 lub 5 jest liczba 5,
• 1 lub 6 jest liczba 31.
Zatem największą liczbą naturalną, która nie występuje w tabelce,
jest liczba 31.
Uwaga. Odnotujmy ciekawe własności powyższej tabelki.
Przesunięcie o dwa pola w prawo oznacza dodanie dwóch piątek.
Przesunięcie o jedno pole do góry (o ile to możliwe) oznacza odjęcie jednej
dziewiątki. Zatem przesuwając się ruchem konika szachowego o dwa pola
w prawo i jedno do góry, otrzymujemy liczbę o 1 większą. Przesuwając
się o cztery pola w dół i siedem pól w lewo (o ile to możliwe), dodajemy
4 · 9 = 36 i odejmujemy 7 · 5 = 35, czyli również dostajemy liczbę
o 1 większą. Zauważ, że zaczynając od pola odpowiadającego sumie
1 · 5 + 3 · 9 = 32 i stosując wyżej opisane przesunięcia, możemy otrzymać
kolejne liczby naturalne: 33, 34, 35, 36, . . .
50. Odpowiedź: 7 : 56.

Różnice między kolejnymi wskazaniami zegara wynoszą 1 : 08,
1 : 10 i 1 : 12. Następna różnica powinna wynosić 1 : 14. Gdy tę
różnicę dodamy do 6 : 42, to otrzymamy 7 : 56.
51. Przez połowę drogi ubyły 2 kilogramy miodu, a na początku było

dwa razy więcej, czyli 4 kilogramy.
52. Z każdego połamanego patyka uzyskujemy dwie dodatkowe części.

Liczba patyków zwiększyła się o 10, więc połamano 5 patyków.
53. Jeśli dwaj chłopcy przez dwie minuty zjedzą dwa pączki, to sześciu
chłopców (3 razy więcej) przez dwie minuty zje 3 · 2 = 6 pączków.
Zatem sześciu chłopców przez sześć minut (3 razy więcej) zje
3 · 6 = 18 pączków.
54. Długość granicy lądowej Polski wynosi

210 + 103 + 416 + 529 + 539 + 790 + 467 = 3054 kilometrów.
Zatem granica morska ma 3582 − 3054 = 528 kilometrów.

88 ROZWIĄZANIA
55. Wyznaczmy liczby kulek czerwonych i białych w zależności od

liczby kulek żółtych. Oto wszystkie możliwości:
liczba kulek żółtych 1 2 3

liczba kulek czerwonych 3 6 9
liczba kulek białych 9 5 1
Z tabelki możemy odczytać odpowiedź:

a) 3 żółte, 9 czerwonych i 1 biała,
b) 2 żółte, 6 czerwonych i 5 białych,
c) 1 żółta, 3 czerwone i 9 białych.
56. Jeśli z pierwszego pudełka wyjmiemy 13 zapałek, a z drugiego

23 zapałki, to zostanie razem 12 zapałek, czyli po 6 w każdym
pudełku. Zatem przed wyjęciem w pierwszym pudełku jest 19
zapałek, a w drugim 29 zapałek.
57. Czarek i Darek złowili łącznie 10 ryb, a Jarek i Marek — 11, więc
wszyscy chłopcy razem złowili 21 ryb. Czarek i Marek złowili z tego
tylko 7 ryb, więc pozostałe 14 ryb złowili Darek i Jarek.
58. Mateusz i Dawid mają razem 18 lat, a Mateusz i Piotr mają razem
19 lat. Zatem Piotr jest o rok starszy od Dawida. Skoro Piotr i Dawid
mają razem 23 lata, to Piotr ma 12 lat, a Dawid ma 11 lat. Wówczas
Mateusz ma 7 lat.
59. Odpowiedź: Ania — 54, Beata — 18, Celina — 6, Dorota — 2.

Obliczmy liczbę grzybów zebranych przez Celinę, Beatę i Anię
w zależności od liczby grzybów zebranych przez Dorotę.
Dorota Celina Beata Ania razem

1 3 9 27 40
2 6 18 54 80
3 9 27 81 120

ROZWIĄZANIA 89
Jeśli Dorota będzie miała więcej niż 3 grzyby, to wszystkie

dziewczynki będą miały razem więcej niż 120 grzybów.
Widzimy, że dziewczynki mają razem więcej niż 50, ale mniej niż
100 grzybów tylko wtedy, gdy Dorota ma 2 grzyby, Celina ma
6 grzybów, Beata ma 18 grzybów, a Ania ma 54 grzyby.
60. Po pierwszym łamaniu mamy dwa kawałki, po drugim — trzy ka-

wałki i tak dalej. Przy każdym łamaniu liczba kawałków zwiększa
się o 1, więc 24 kawałki będziemy mieli po 23 łamaniu.
61. Każdy dopływ niesie wodę ze swojego źródła i z 7 strumieni,

czyli z 8 źródeł. Każda rzeka niesie wodę ze swojego źródła
i z 7 dopływów, czyli z 1 + 7 · 8 = 57 źródeł. Do Morza Słonego
płynie woda z 7 rzek, czyli z 7 · 57 = 399 źródeł.
62. Skoro jedna z gazet była o 30 groszy droższa od drugiej i razem

kosztowały 3 złote i 30 groszy, to za dwie tańsze gazety zapłacili-
byśmy 3 złote. Zatem tańsza gazeta kosztowała 1 złoty i 50 groszy,
a droższa gazeta 1 złoty i 80 groszy.
63. Odpowiedź: Kilogram pomarańczy kosztował 2 złote, a kilogram

cytryn 3 złote.
Za 2 kg pomarańczy i 1 kg cytryn zapłacono 7 złotych, a za 1 kg
pomarańczy i 2 kg cytryn zapłacono 8 złotych. Razem kupiono 3 kg
pomarańczy i 3 kg cytryn, które kosztowały 7 + 8 = 15 złotych.
Zatem 1 kg pomarańczy i 1 kg cytryn kosztował 3 razy mniej, czyli
5 złotych.
2 kg pomarańczy i 1 kg cytryn kosztowały o 2 złote więcej niż 1 kg
pomarańczy i 1 kg cytryn, więc 1 kg pomarańczy kosztował 2 złote.
Zatem cena 1 kg cytryn wynosiła 3 złote.
64. Odpowiedź: Na pierwszej przerwie Piotruś zjadł trzy kostki.
Sposób I. Jeśli na pierwszej przerwie Piotruś zjadł n kostek, to na

drugiej przerwie też n, a na trzeciej n + n = 2n. Zatem do tej
pory zjadł n + n + 2n = 4n kostek i tyle samo mu zostało, czyli
wszystkich kostek było 4n + 4n = 8n. Zatem 8n = 24, czyli n = 3.

90 ROZWIĄZANIA
Sposób II. Na trzech przerwach Piotruś zjadł połowę czekolady,

czyli 12 kostek. Na pierwszych dwóch przerwach Piotruś zjadł tyle
samo kostek co na trzeciej przerwie, czyli połowę z 12 kostek.
Zatem na pierwszej i drugiej przerwie Piotruś zjadł razem 6 kostek,
ale na każdej z tych przerw po tyle samo, czyli po 3 kostki.
65. Odpowiedź: 20 krówek i 40 kukułek.

Po zjedzeniu 10 krówek i 30 kukułek, zostało po tyle samo jednych
i drugich cukierków, zatem na początku kukułek było o 20 więcej
niż krówek. Z drugiej strony wiemy, że kukułek było (na początku)
dwa razy więcej niż krówek, więc krówek było 20, a kukułek 40.
66. Odpowiedź: Asia ma 24 cukierki, Basia — 12, a Kasia — 8.

Liczba cukierków Basi jest równa połowie liczby cukierków Asi,
a liczba cukierków Kasi jest równa jednej trzeciej cukierków Asi.
Gdybyśmy podzielili cukierki Asi na 6 równych części, to Basia
miałaby 3, a Kasia 2 takie części, czyli wszystkie razem miałyby
11 części. Wszystkich cukierków jest 44, więc każda część liczy
44 : 11 = 4 cukierki.
Zatem Asia ma 6 · 4 = 24 cukierki, Basia ma 3 · 4 = 12 cukierków,
a Kasia ma 2 · 4 = 8 cukierków.
67. Odpowiedź: 7 kotów i 13 srok.
Sposób I. Liczba wszystkich nóg jest równa

4 · liczba kotów + 2 · liczba srok = 54.
Zatem
2 · liczba kotów + liczba srok = 27.
Z drugiej strony wiemy, że
liczba kotów + liczba srok = 20.

ROZWIĄZANIA 91
Z powyższych równości wynika, że

liczba kotów = 27 − 20 = 7.
Wówczas
liczba srok = 13.
Sposób II. Kot ma dwie pary nóg, a sroka jedną parę. Kotów
i srok jest razem 20 i mają razem 27 par nóg. Kotów jest tyle,
ile dodatkowych par nóg, czyli 7. Srok jest wówczas 13.
68. Jeśli dodamy kilometry przebyte przez wszystkich członków

każdej grupy, to otrzymamy:
• w pierwszej grupie 15 · 7 km = 105 km,
• w drugiej grupie 5 · 20 km = 100 km.
Widzimy, że członkowie pierwszej grupy przeszli w sumie więcej
kilometrów niż członkowie drugiej grupy. Wszystkie kroki były
równej długości, więc pierwsza grupa postawiła więcej kroków niż
druga.
69. Mamy równość

3 kroki + 1 stopa = 2 · (3 stopy + 1 krok),
czyli
3 kroki + 1 stopa = 6 stóp + 2 kroki.
Stąd otrzymujemy równość
3 kroki = 5 stóp + 2 kroki.
Po odjęciu od obu stron równości 2 kroków mamy
1 krok = 5 stóp.
70. Odpowiedź: W tej rodzinie jest siedmioro dzieci.

Liczba sióstr Jacka jest o 1 większa od liczby sióstr Agatki, a liczba
braci Jacka jest o 1 mniejsza od liczby braci Agatki. Wiemy, że
liczby braci i sióstr Agatki są równe, zatem liczba sióstr Jacka jest
o 2 większa od liczby jego braci.
Z warunków zadania wiemy, że Jacek ma dwa razy więcej sióstr
niż braci, więc ma 4 siostry i 2 braci. Tak więc w tej rodzinie są
4 dziewczynki i 3 chłopców.

92 ROZWIĄZANIA
71. Odpowiedź: Ela ma teraz 12 lat.
Sposób I. Jeśli odcinek od daty urodzenia do dnia dzisiejszego

podzielimy na trzy równe części, to dwie części będą miały razem
długość 8 lat.
Zatem jedna część to 4 lata, czyli cały odcinek ma długość 12 lat.
Sposób II. Jeśli 8 lat temu Ela miała n lat, a teraz ma 3n, to teraz
jest o 2n lat starsza. Oznacza to, że 2n = 8 , czyli n = 4. Zatem
teraz ma 3n = 12 lat.
72. Paweł ma 13 lat, a Gaweł ma 4 lata, więc Paweł jest o 9 lat starszy
od Gawła. Zatem Paweł będzie dwa razy starszy od Gawła, gdy
Gaweł będzie miał 9 lat.
73. Skoro ojciec miał 40 lat, kiedy Jakub miał 12 lat, to ojciec jest od
niego starszy o 40 − 12 = 28 lat. Dwa lata temu ojciec był dwa
razy starszy od Jakuba, czyli Jakub miał wtedy 28 lat. W takim
razie Jakub ma teraz 30 lat.
74. 107 + 106 + 105 + 104 + 103 = 11111000
75. Sposób I.
1011 − 109 = 100000000000 − 1000000000 = 99000000000
Suma cyfr tej liczby wynosi 18, więc jest ona podzielna przez 9.
Sposób II. Wyłączmy 109 przed nawias:

1011 −109 = 109 ·102 −109 = 109 ·(102 −1) = 109 ·99 = 9·11·109 .
Otrzymana liczba jest podzielna przez 9.
Sposób III. Każda potęga dziesiątki jest liczbą postaci 99 . . . 9 + 1.

Różnica takich potęg jest więc różnicą liczb podzielnych przez 9,
czyli dzieli się przez 9.

ROZWIĄZANIA 93
76. Sposób I. Mamy

1011 + 1012 + 1013 + 1014 =
= 10 . . 0 +100
. . . . 0 +1000
. . . 0 +10000
. . . 0 = 11110 . . 0 .
.
11 12 13 14 11
Liczba ta jest podzielna przez 101, gdyż
11110 . . 0 : 101 = 110
. . . 0 .
.
11 11
Sposób II. Mając na uwadze, że 101 = 1 + 102 , postarajmy się

wyłączyć czynnik 1 + 102 .
1011 + 1012 + 1013 + 1014 =
= 1011 + 1012 + 1011 · 102 + 1012 · 102 =
= 1011 · (1 + 102 ) + 1012 · (1 + 102 ) = (1011 + 1012 ) · 101.
77. a) Suma cyfr liczby 105 −102 = 100000−100 = 99 900 wynosi 27.
b) Otrzymana obok różnica ma sumę 10 000 000 000

cyfr równą 5 · 9 = 45. − 100 000
9 999 900 000
c) Otrzymana obok różnica ma sumę 10

20
cyfr równą 10 · 9 = 90. 100 . . . 00 00 . . . 00
− 1 00 . . . 00
99
00
. . . 99 .. . 00
10 20
78. a) 10 5
+ 10 +
. . . + 10 = 100 000 = 10 = 10 · 10 · 10
· 10 · 10 .
10 000 składników 5 czynników
b) Odpowiedź: 256 składników.
+ 2 + 2 + .
Suma n składników 2 . . + 2 + 2 + 2 jest równa n · 2.
n
Równość n · 2 = 2 · 2 · .
. . · 2 · 2 zachodzi dla
9
. . · 2 · 2 : 2 = 2 · 2 ·. . . · 2 = 28 = 256.
n = 2 · 2 · .
9 8
79. 010 = 0, 19 = 100 = 1, 91 = 9, 82 = 64, 28 = 256,

73 = 343, 64 = 1296, 37 = 2187, 55 = 3125, 46 = 4096.

94 ROZWIĄZANIA
80. a) Sprawdzamy ostatnie cyfry potęg liczby 14:

141 = . . . 4
142 = 14 · 14 = . . . 6
143 = 142 · 14 = . . . 6 · . . . 4 = . . . 4
144 = 143 · 14 = . . . 4 · . . . 4 = . . . 6
145 = 144 · 14 = . . . 6 · . . . 4 = . . . 4 itd.
Możemy zauważyć, że

...4 dla n nieparzystego,
14n =
...6 dla n parzystego.
Zatem ostatnią cyfrą liczby 1414 jest 6.
b) 91 = 9, 92 = . . . 1, 93 = . . . 9, 94 = . . . 1, ...
Zatem
...9 dla n nieparzystego,
9n =
...1 dla n parzystego.
3
Liczba 73 jest nieparzysta, więc 97 ma ostatnią cyfrę 9.
81. Ostatnią cyfrą liczby 911 jest 9 (zobacz rozwiązanie zadania 80b),
a ostatnią cyfrą liczby 119 jest oczywiście 1. Zatem ostatnią cyfrą
liczby 911 + 119 jest 0, czyli jest to liczba podzielna przez 10.
82. Liczba postaci 3m może mieć ostatnią cyfrę 3, 9, 7 lub 1 (zobacz

rozwiązanie zadania 80b). Liczba postaci 9n może mieć ostatnią
cyfrę 9 lub 1. Jeśli 3m ma taką cyfrę jedności, której nie może
mieć 9n , to jest nią 3 lub 7. Jeśli nie jest to 3, pozostaje tylko 7.
83. Sposób I. Obliczamy sumę

1212 + 2323 + 3232 + 4343 = 11110.
Można podzielić 11110 przez 55, ale łatwiej zauważyć, że liczba
11110 dzieli się przez 11 i przez 5.
Sposób II. Zauważmy, że sumy:

1212 + 4343 = 5555 i 2323 + 3232 = 5555
są podzielne przez 55, więc cała suma też jest podzielna przez 55.

ROZWIĄZANIA 95
84. a) Sposób I. Suma trzech liczb jest parzysta, gdy wszystkie trzy są
parzyste lub jedna parzysta i dwie nieparzyste. W obu przypadkach
iloczyn jest parzysty.
Sposób II. Iloczyn trzech liczb jest nieparzysty tylko wtedy, gdy
wszystkie są nieparzyste. Nie jest to możliwe, jeśli suma tych trzech
liczb jest parzysta.
b) Jeśli dwie liczby są parzyste, a jedna nieparzysta, to iloczyn jest

parzysty, a suma nieparzysta.
85. Odpowiedź: osiem.

Gdyby wszystkie dane liczby były nieparzyste, to ich iloczyn byłby
nieparzysty. Gdyby dziewięć z nich było nieparzystych, a jedna
parzysta, to ich suma byłaby nieparzysta. Zatem, jeśli suma oraz
iloczyn dziesięciu danych liczb są parzyste, to wśród nich może
być najwyżej osiem liczb nieparzystych.
Z drugiej strony, jeśli weźmiemy osiem liczb nieparzystych i dwie
parzyste, to ich suma oraz iloczyn rzeczywiście są parzyste.
86. Odpowiedź: 252 i 858.

Szukamy liczby postaci A5A podzielnej przez 6. Z parzystości tej
liczby wynika, że A jest jedną z cyfr 2, 4, 6, 8.
Łatwo sprawdzamy, że dla A = 2 i dla A = 8 suma cyfr A + 5 + A
dzieli się przez 3, a dla A = 4 i dla A = 6 nie dzieli się.
87. Odpowiedź: 288, 468, 486.

Liczba jest podzielna przez 9, gdy suma jej cyfr dzieli się przez
9. W przypadku liczby trzycyfrowej o samych cyfrach parzystych
warunek ten oznacza, że suma cyfr wynosi 18 (bo suma cyfr liczby
trzycyfrowej to najwyżej 27).
Szukana liczba ma być mniejsza od 500, więc jej cyfrą setek
może być jedynie 2 lub 4. Jeśli cyfrą setek jest 2, to suma dwóch
pozostałych cyfr wynosi 16, czyli są to cyfry 8 i 8. Jeśli cyfrą setek
jest 4, to suma dwóch pozostałych cyfr wynosi 14, czyli są to cyfry
6 i 8 lub 8 i 6.

96 ROZWIĄZANIA
88. Odpowiedź: 1032, 1236, 1332, 1536, 1632, 1836, 1932.

Liczba 1 3 dzieli się przez 12, gdy dzieli się przez 4 i przez 3,
czyli spełnione są warunki:
• 3 dzieli się przez 4, więc cyfrą jedności jest 2 lub 6;
• 1+ +3+ dzieli się przez 3, stąd (mając cyfrę jedności)
wyznaczamy możliwe cyfry setek.

Liczba jest podzielna przez 45, gdy dzieli się przez 5 i 9. Zatem
cyfrą jedności szukanej liczby (nieparzystej!) jest 5. Liczba 455
jest podzielna przez 9, gdy cyfrą tysięcy jest 4.

Najmniejszą liczbą czterocyfrową o czterech różnych cyfrach jest
1023. Jeśli chcemy otrzymać liczbę podzielną przez 9, to musimy
cyfrę jedności zamienić na 6.
91. Odpowiedź: 1008 i 9972.

1000 : 36 = 27 reszta 28, a 36 = 28+8, więc 1008 : 36 = 28 reszta 0,
czyli 1008 jest liczbą podzielną przez 36.
10000 : 36 = 277 reszta 28, więc 10000 − 28 = 9972 jest liczbą
podzielną przez 36.
Zadanie można również rozwiązać, korzystając z cech podzielności
przez 4 i przez 9.
92. Odpowiedź: 481, 814.

Łatwo sprawdzić, że liczby 148, 481 i 814 dzielą się przez 37.
Wystarczy podzielić te liczby przez 37, ale można to uzasadnić
inaczej. Otóż 3 · 37 = 111 i 3 · 111 = 333, więc liczby 111 i 333
są podzielne przez 37. Zatem liczby
37 + 111 = 148, 148 + 333 = 481 i 481 + 333 = 814
też są podzielne przez 37.
Liczby 184, 418 i 841 nie są podzielne przez 37. Można to spraw-
dzić, dzieląc je przez 37 lub porównując z liczbami, o których
wiemy, że są podzielne przez 37:

ROZWIĄZANIA 97
• Następną po 148 liczbą podzielną przez 37 jest

148 + 37 = 185,
więc liczba 184 nie dzieli się przez 37.
• Liczba 4 · 111 = 444 jest podzielna przez 37, poprzednią liczbą
podzielną przez 37 jest
444 − 37 = 407,
• Następną po 814 liczbą podzielną przez 37 jest
814 + 37 = 851,
Czy potrafisz podać przykład liczby trzycyfrowej utworzonej
z innych cyfr niż 1, 4, 8, z której po dodaniu liczby 333 otrzymamy
liczbę złożoną z tych samych cyfr, w innej kolejności? Czy ta liczba
nie jest przypadkiem podzielna przez 37?
93. Liczba 3100 jest podzielna przez 31, więc szukanymi liczbami są:
3100 − 31 = 3069, 3069 − 31 = 3038 i 3038 − 31 = 3007.
94. Rozważmy dowolne cztery kolejne liczby nieparzyste:

A, A + 2, A + 4, A + 6.
Suma tych liczb wynosi 4 · A + 12 = 4 · (A + 3) i jest podzielna
przez 63 dokładnie wtedy, gdy A + 3 jest podzielne przez 63.
Oczywiście A + 3 jest liczbą parzystą. Najmniejsza liczba parzysta
podzielna przez 63 to 126.
Dla A + 3 = 126 mamy A = 123, czyli szukane cztery liczby to:
123, 125, 127, 129.
Możemy zauważyć, że otrzymamy wszystkie możliwe czwórki liczb
spełniające warunki zadania, gdy przyjmiemy
A + 3 = 126 · n,
gdzie n jest liczbą naturalną. Mamy wtedy liczby:
126n − 3, 126n − 1, 126n + 1, 126n + 3.

98 ROZWIĄZANIA
95. a) Jeśli cyfra jedności liczby naturalnej jest różna od 9, to kolejna

liczba naturalna ma cyfrę jedności o 1 większą, a pozostałe cyfry
takie same, czyli suma jej cyfr jest o 1 większa.
Jeśli cyfrą jedności liczby naturalnej jest 9, a cyfra dziesiątek jest
różna od 9, to następna liczba naturalna ma cyfrę jedności 0, cyfrę
dziesiątek o 1 większą, a pozostałe cyfry takie same. Suma cyfr
jest wówczas o 8 mniejsza. Jeśli pierwsza liczba ma sumę cyfr
podzielną przez 4, to druga liczba też będzie miała tę własność, np.
39 i 40, 79 i 80, 129 i 130, 169 i 170, ...
Spróbuj znaleźć przykład, w którym pierwsza liczba ma dwie
ostatnie cyfry 99.
b) Nie ma takich liczb.
Suma cyfr liczby dzieli się przez 3 dokładnie wtedy, gdy sama
liczba dzieli się przez 3. Żadne dwie kolejne liczby naturalne nie
są (obie jednocześnie) podzielne przez 3.
96. Odpowiedź: przez 8 lub przez 16.

Jeśli 20 przy dzieleniu przez pewną liczbę daje resztę 4, to liczba
20 − 4 = 16
przy dzieleniu przez tę liczbę da resztę 0. Wystarczy zatem
sprawdzić dzielniki liczby 16: 1, 2, 4, 8, 16.
Liczba 20 dzieli się przez 1, 2 i 4 bez reszty, a przy dzieleniu przez
8 i 16 daje resztę 4.
97. Liczba, która przy dzieleniu przez 4 daje resztę 3, jest nieparzysta,
a liczba, która przy dzieleniu przez 6 daje resztę 4, jest parzysta.
Zatem nie istnieje liczba spełniająca oba warunki.
98. 11, 13, 17, 19, 31, 41, 61, 71
99. 100 = 3 + 97 = 11 + 89 = 17 + 83 = 29 + 71 = 41 + 59 = 47 + 53

ROZWIĄZANIA 99
100. Suma dwóch liczb pierwszych jest nieparzysta, gdy jedną z tych
liczb jest 2, a drugą liczba pierwsza większa od 2.
101. Liczby 4143 nie można przedstawić w postaci sumy dwóch liczb
pierwszych. Gdyby było można, to jedną z tych liczb byłoby 2
(zobacz zadanie 100):
4143 = 2 + 4141,
ale liczba 4141 nie jest pierwsza, gdyż dzieli się przez 41.
102. Co trzecia liczba nieparzysta jest podzielna przez 3:

1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19, 21, 23, 25, . . .
Oznacza to, że wśród dowolnych trzech kolejnych liczb niepa-
rzystych jest liczba podzielna przez 3. Zatem jeśli trzy kolejne
liczby nieparzyste są liczbami pierwszymi, to jedną z nich jest 3,
ponieważ jedyną liczbą pierwszą podzielną przez 3 jest samo 3.
W takim razie 3, 5, 7 to jedyny przykład trzech kolejnych liczb
nieparzystych będących liczbami pierwszymi.
103. 100 = 2 · 5 · 10
iloczyn suma
104. Odpowiedź: 10, 12, 14 lub 18. 30=1·2·15 1+2+15=18
Trzeba znaleźć wszystkie spo- 30=1·3·10 1+3+10=14
soby rozkładu liczby 30 na ilo-
czyn trzech różnych czynników 30=1·5·6 1+5+6=12
i obliczyć sumy. 30=2·3·5 2+3+5=10
105. Odpowiedź: 2184 = 12 · 13 · 14.

Liczba 2184 jest większa od 1000 = 10 · 10 · 10. Sprawdzanie
zaczynamy od iloczynu 11·12·13 = 1716. Kolejny iloczyn trzech
liczb wynosi 12 · 13 · 14 = 2184.
106. 8880 = 8 · 111 · 10 = (2 · 2 · 2) · (3 · 37) · (2 · 5) =

= 2 · (2 · 3) · (2 · 5) · (2 · 37) = 2 · 6 · 10 · 74

100 ROZWIĄZANIA
107. Zauważmy, że
10! = 1 · 2 · 3 · 4 · 5 · 6 · 7 · 8 · 9 · 10 = 3 · 4 · 6 · 7 · 8 · 9 · 100.
Iloczyn 3 · 4 · 6 · 7 · 8 · 9 nie jest już podzielny przez 10 (gdyż nie
ma czynnika podzielnego przez 5), więc 10! nie dzieli się przez
1000. Zatem liczba 10! kończy się dwoma zerami.
108. 12! = 1 · 2 · 3 · 4 · 5 · 6 · 7 · 8 · 9 · 10 · 11 · 12 =
= 2 · 3 · 22 · 5 · 2 · 3 · 7 · 23 · 32 · 2 · 5 · 11 · 22 · 3 =
= 210 · 35 · 52 · 7 · 11
109. a) Dzielnikami naturalnymi liczby 23 · 3 są:

1, 2, 22 = 4, 23 = 8,
3, 2 · 3 = 6, 22 · 3 = 12, 23 · 3 = 24.
b) Dzielnikami naturalnymi liczby 152 = 32 · 52 są:

1, 3, 32 = 9,
5, 3 · 5 = 15, 32 · 5 = 45,
52 = 25, 3 · 52 = 75, 32 · 52 = 225.
110. 330 = 10 · 33 = 2 · 5 · 3 · 11, 2 + 5 + 3 + 11 = 21
111. Badamy NWD liczb podzielnych przez 7, dających w sumie 63:

• 63 = 7 + 56, NWD(7, 56) = 7 — zgadza się,
• 63 = 14 + 49, NWD(14, 49) = 7 — zgadza się,
• 63 = 21 + 42, NWD(21, 42) = 21 — odpada,
• 63 = 28 + 35, NWD(28, 35) = 7 — zgadza się.
112. Liczbami mającymi dokładnie trzy dzielniki naturalne są kwa-

draty liczb pierwszych: 4, 9, 25, 49.
113. Sprawdzamy kolejne potęgi liczby 5. Liczba 52 ma trzy dzielniki

naturalne: 1, 5 i 52 . Liczba 53 ma cztery dzielniki: 1, 5, 52 i 53 .
Liczba 54 = 625 ma pięć dzielników: 1, 5, 52 , 53 i 54 .
Uwaga. Liczba 625 jest jedyną liczbą podzielną przez 5, mającą
dokładnie pięć dzielników naturalnych.

ROZWIĄZANIA 101
114. Odpowiedź: NWD(888, 592) = 296.

Jeśli d = NWD(888, 5 ), to d jest dzielnikiem liczby 888
i pewna wielokrotność liczby d jest postaci 5 . Szukamy
zatem największego dzielnika liczby 888, posiadającego wielo-
krotność postaci 5 .
Liczba 888 jest podzielna przez 2 i przez 3, więc jej największe
dzielniki to:
1 1
888, 2
· 888 = 444, 3
· 888 = 296, ...
Liczby 888 i 444 nie mają wielokrotności postaci 5 , a liczba
296 ma taką wielokrotność: 2 · 296 = 592.
Zatem największa możliwa wartość NWD(888, 5 ) to 296,
którą otrzymamy, jeśli w puste miejsca wstawimy cyfry 9 i 2.
1 10 1 9
115. Iloraz 1 : 1 10 = 11 jest większy od różnicy 1 − 10 = 10 .
2000
116. Odpowiedź: 2001 .
Chcemy porównać ułamki:
1999 1 2000 1
2000
= 1 − 2000 i 2001
= 1 − 2001 .
1 1 1 1
Oczywiście 2000 > 2001 , więc 1 − 2000 < 1 − 2001 .
10
117. Warunek ten spełniają wszystkie ułamki równe ułamkowi 15 .
Na przykład dla ułamka 23 mamy 2+10 12 2
3+15 = 18 = 3 , a dla samego
10 10+10 20 10
ułamka 15 mamy 15+15 = 30 = 15 .
118. 89 = 8·12
9·12
96
= 108
119. 13 = 1500
500
9 3
120. Ułamki i 4 będą równe, jeśli przy tym samym liczniku będą
x+1
9 9
równe mianowniki, czyli x+1 = 12 , gdy x + 1 = 12. Stąd x = 11.

102 ROZWIĄZANIA
121. Sposób I. Przedstawmy liczbę 3 w postaci ułamka o liczniku 6 · A

(gdzie A ≠ 0):
6·A 6·A
3 = 2·A = A+A
6·A 6·A
Równość A+6 = A+A będzie spełniona, gdy A = 6.
6·A
Sposób II. Ułamek A+6 jest równy 3, gdy licznik jest 3 razy
większy od mianownika. Rozwiązujemy równanie:
6 · A = 3 · (A + 6) | : 3
2·A=A+6 |−A
A=6
1 1 1
122. Suma odwrotności liczb 2, 4 i 6 wynosi 2+4+6 = 11
12 . Odwrotność
1 12
tej sumy to oczywiście 11 = 11 .
12
123. Odpowiedź: Są to liczby − 12 i −1.

Szukamy liczb a i b, dla których
a − b = a · b = a : b.
Warunek a · b = a : b jest spełniony, gdy b = 1 lub b = −1.
Gdy b = 1, to warunek a − b = a · b, czyli a − 1 = a nie jest
spełniony dla żadnego a.
Gdy b = −1, to warunek ten oznacza, że a − (−1) = a · (−1),
czyli a + 1 = −a.
Jeśli do a dodamy 1, to otrzymamy liczbę przeciwną. Jedyną
1
liczbą o tej własności jest a = − 2 (spójrz na oś liczbową).
Równanie a + 1 = −a możemy też rozwiązać algebraicznie:

a + 1 = −a | + a
2a + 1 = 0 | − 1
2a = −1 | : 2
a = −1
2

ROZWIĄZANIA 103
124. Skracamy jednakowe czynniki:

11! / ·3
1·2 / ·4
/ ·5
/·6
/ ·7
/ ·8
/ ·9·10·11
= = 9 · 10 · 11 = 990.
8! / ·3
1·2 / ·4
/ ·5
/·6
/ ·7
/ ·8
/
125. Sumę daną w zadaniu możemy obliczyć

na przykład tak:
2001 + 2001 2001 1 2001
2000 − 2001 · 2000 = 2001 · 1 + 2000 − 2000 =
= 2001 · 0 = 0.

2−1 3−2 4−3 19−18 20−19 2 1
126. 1·2+ 2·3 + 3·4 + . . . + 18·19 + 19·20 = 1·2 − 1·2 +

3 2 19 18 20 19
+ 2·3 − 2·3 + . . . + 18·19 − 18·19 + 19·20 − 19·20 =
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 19
= 1 − 2 + 2 − 3 + 3 − 4 + . . . + 18 − 19 + 19 − 20 = 1 − 20 = 20
127. Przedstawmy każdy ułamek w postaci iloczynu ułamków i pogru-

pujmy je inaczej:

1 3 2 4 3 5 4 6 5 7 6 8 7 9 8 10
·
2 2 · ·
3 3 · ·
4 4 · ·
5 5 · ·
6 6 · ·
7 7 · ·
8 8 · 9 9 =
·

= 2 · 2 · 3 · 3 · 4 · 4 · 5 · 5 · 6 · 6 · 7 · 7 · 8 · 8 · 9 · 10
1 3 2 4 3 5 4 6 5 7 6 8 7 9 8
9
= 59
24 ·36 +25 ·35 +26 ·34 24 ·36 25 ·35 26 ·34

128. 25 ·35
= 25 ·35
+ 25 ·35 + 25 ·35 =
24 36 26 34 1 3 2 1 1
= 25 · 35 + 1 + 25 · 35
= 2 · 1 +1+ 1 · 3 = 36
1 1 1 1 1 100 101
129. a) 101 + 1,01 = 101 + 101 = 101 + 101 = 101 = 1
100
1 1 1 1 1 1 1 10
b) 111 + 11,1 + 1,11 = 111 + 111 + 111 = 111 + 111 + 100
111
= 111
111
=1
10 100
130. Ułamek
1
= 0,(142857) = 0,142857142857 . . .
7
jest ułamkiem okresowym o okresie sześciocyfrowym. Na szó-
stym, dwunastym, osiemnastym itd. (o numerach podzielnych
przez 6) miejscu po przecinku stoi cyfra 7. Zatem cyfra 7 stoi też
na 48. miejscu, więc na 49. jest 1, a na 50. — cyfra 4. (Widzimy,
że 50. cyfra jest taka sama jak druga cyfra po przecinku).

104 ROZWIĄZANIA
W ten sam sposób postępujemy z pozostałymi ułamkami.
ułamek rozwinięcie dziesiętne 50. cyfra

2
7 0,(285714) 8
3
7 0,(428571) 2
4
7 0,(571428) 7
5
7
0,(714285) 1
6
7 0,(857142) 5
Warto zauważyć, że okresy danych ułamków składają się z tych

samych cyfr, przy czym kolejność występujących cyfr jest też
taka sama.
1
131. Liczba = 0,001001001 . . . jest ułamkiem okresowym o okre-
999
sie trzycyfrowym, więc jej 999. cyfra po przecinku jest taka sama
jak trzecia, czyli jest nią 1.
1
132. 0,(21) + 0,(12) = 0,212121 . . . + 0,121212 . . . = 0,333333 . . . = 3
133. Jesień jest ulubioną porą roku części klasy, wyrażającej się
ułamkiem
1 1 1 11 1
1 − 2 + 4 + 6 = 1 − 12 = 12 .
5
134. Jeśli liczby drzew plus półtora drzewa jest równe liczbie drzew,
6
to półtora drzewa stanowi 16 liczby drzew. Zatem liczba drzew
w sadzie jest równa 6 · 1,5 = 9.
1
135. Arbuz jest o 2 kilogramy cięższy od 3 arbuza, więc jeśli
1 2 1
odetniemy tę 3, to pozostałe
arbuza ważą 2 kg. Zatem 3 arbuza
3
2
(połowa z 3 ) waży 1 kg, a cały arbuz waży 3 kg.

ROZWIĄZANIA 105
136. Odpowiedź: Powierzchnia mieszkania Misia Uszatka wynosi

42 m2 .
Duży pokój zajmuje 12 mieszkania, mały jest 3 razy mniejszy, więc
1
zajmuje 6 mieszkania; kuchnia i łazienka zajmują odpowiednio
1 1
7 i 12 powierzchni mieszkania. Zatem część powierzchni miesz-
kania, którą stanowi przedpokój, wyraża się ułamkiem
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
1 − 2 − 6 − 7 − 12 = 2 − 6 − 7 − 12 = 3 − 7 − 12 =
= 4 − 1 = 9 = 3.
21 12 84 28
Przedpokój ma wymiary 1,5 m × 3 m, czyli powierzchnię 4,5 m2 .

3 1
Skoro 28 powierzchni mieszkania jest równe 4,5 m2 , to 28
powierzchni wynosi 3 razy mniej, czyli 1,5 m2 . Zatem całe
mieszkanie ma powierzchnię
28 · 1,5 m2 = 42 m2 .
137. Odpowiedź: W sadzie jest 30 drzew.
Sposób I. Załóżmy, że w sadzie jest n drzew.

1 1
Z 2 n drzew zebrano po 1 skrzynce, z 3 n drzew — po 2 skrzynki,
a z 16 n drzew — po 3 skrzynki, czyli razem
1
n · 1 + 1 n · 2 + 1 n · 3 = 1 n + 2 n + 1 n = 5 n skrzynek.
2 3 6 2 3 2 3
Z treści zadania wiemy, że zebrano tonę owoców, czyli
1000 : 20 = 50 skrzynek.
5
Zatem 3
n wynosi 50, więc 13 n jest równa 10, a stąd n = 30.
3 2 1
Sposób II. 6 drzew rosnących w sadzie to śliwy, 6 to jabłonie, a 6
to grusze, więc na jedną gruszę przypadają dwie jabłonie i trzy
śliwy. Możemy podzielić sad na takie grupy po 6 drzew. Z każdej
grupy zebrano
1 · 3 + 2 · 2 + 3 · 1 = 10 skrzynek owoców.
Wszystkich owoców zebranych w sadzie była tona, czyli 50
skrzynek. Zatem drzewa tego sadu stanowią 5 grup po 6 drzew,
co daje 30 drzew.

106 ROZWIĄZANIA
138. Odpowiedź: Zostało 176 kasztanów.
Sposób I. Jaś i Małgosia mają razem 19 wszystkich kasztanów,

1
a sam Jaś ma 11 , więc Małgosia ma
1
− 1 = 2
9 11 99
wszystkich kasztanów. Z drugiej strony wiemy, że Małgosia ma
1
cztery kasztany. Wobec tego dwa kasztany to 99 całości, więc
wszystkich kasztanów jest
2 · 99 = 198.
Jaś i Małgosia wzięli
1
· 198 = 22,
9
czyli zostało
198 − 22 = 176 kasztanów.
Sposób II. Z warunków zadania wynika, że liczba wszystkich

kasztanów jest podzielna przez 11 i przez 9, czyli przez 99. Zatem
jest to jedna z liczb:
99, 2 · 99 = 198, 3 · 99 = 297, ...
Sprawdzamy kolejno te liczby:
wszystkie kasztany 99 198 297
1 1 1
zebrane kasztany 9
· 99 = 11 9
· 198 = 22 9
· 297 = 33
1 1 1
kasztany Jasia 11 · 99 = 9 11 · 198 = 18 11 · 297 = 27
kasztany Małgosi 11 − 9 = 2 22 − 18 = 4 33 − 27 = 6
Ponieważ Małgosia wzięła cztery kasztany, to wszystkich kasz-

tanów było 198, dzieci wzięły 22, a pod kasztanowcem zostało
176 kasztanów.

ROZWIĄZANIA 107
139. Odpowiedź: Nowy słoń jest szary. Agnieszka ma teraz 16 słoni.

Gdyby nowy słoń nie był szary, to dzisiaj szare słonie stanowiłyby
1 1
mniej niż 5 całości. Skoro teraz słonie szare stanowią 4 całości
(czyli więcej niż 15 ), to nowy słoń musi być szary.
Słonie, które Agnieszka miała wczoraj, możemy podzielić na pięć
równych części, a słonie, które ma dzisiaj, na cztery równe części.
Słoni innych kolorów jest dzisiaj tyle samo co wczoraj. Z dia-

gramu widzimy więc, że w ostatniej części w górnym wierszu są
3 słonie. Zatem każda z wczorajszych części składa się z 3 słoni,
a każda z dzisiejszych części składa się z 4 słoni, więc teraz
Agnieszka ma 16 słoni.
140. Odpowiedź: Adam dostał piątkę.

Średnia z trzech ocen wynosi 3,0, gdy suma tych ocen jest równa
3 · 3,0 = 9,0. Średnia z czterech ocen wynosi 3,5, gdy suma tych
ocen wynosi 4 · 3,5 = 14,0.
Jeśli Adam miał trzy oceny o sumie 9, dostał czwartą ocenę i teraz
suma wynosi 14, to otrzymaną oceną jest 14 − 9 = 5.
141. Za 1,50 zł kupimy 0,5 litra benzyny. Skoro na 5 litrach można

przejechać 100 km, to na 0,5 litra przejedziemy 10 km.
142. Dwie żarówki po 100 W mają łączną moc 200 W, więc w ciągu
5 godzin zużywają tyle samo prądu, co żarówki o łącznej
mocy 1000 W w ciągu godziny. Zatem oświetlanie pokoju przez
5 godzin kosztuje 25 gr. Za złotówkę można oświetlać pokój
cztery razy dłużej, czyli przez 20 godzin.

108 ROZWIĄZANIA
143. Zauważmy, że różnicy temperatur 10◦ C odpowiada 18◦ F, a róż-

nicy 5◦ C odpowiada 9◦ F. Stąd łatwo obliczyć stopnie Fahrenheita
odpowiadające stopniom Celsjusza.
−15◦ C −10◦ C 0◦ C 10◦ C 20◦ C 30◦ C

5◦ F 14◦ F 32◦ F 50◦ F 68◦ F 86◦ F
144. Z tego, że 1 sznur to 70 łokci i jednocześnie 1 sznur to 140 stóp,

wynika, że 1 łokieć to 2 stopy. Wiemy, że 1 pręt to 14 stóp, a 14
stóp to 7 łokci, zatem 1 pręt to 7 łokci.
145. Odpowiedź: W ciągu sekundy statek przepłynie więcej niż

5 metrów.
Nasz statek płynie z prędkością 10 mil morskich na godzinę, więc
w ciągu godziny przepłynie
10 · 1852 = 18 520 metrów.
Godzina ma 60 minut, a każda minuta 60 sekund, czyli godzina
ma 60 · 60 = 3600 sekund.
Zatem statek, który w ciągu godziny przepływa 18520 metrów,
w ciągu sekundy przepłynie 3600 razy mniejszą odległość, czyli
18520
3600
metrów.
Wystarczy teraz zauważyć, że 18520 18000
3600 > 3600 = 5, więc nasz statek
przepłynie w ciągu sekundy więcej niż 5 metrów.
146. Człowiek, który w ciągu minuty pokonuje 100 metrów, w ciągu

60 minut pokona odległość 60 · 100 = 6000 metrów. Prędkość
tego człowieka to 6 kilometrów na godzinę.
147. Jadąc z prędkością 30 kilometrów na godzinę, Maciek przejeżdża

1
1 kilometr w ciągu 30 godziny, czyli w 2 minuty. Zatem 100
1
metrów (10 razy mniej niż kilometr) przejedzie w ciągu 10
z 2 minut, czyli w 12 sekund.
148. Motorówka płynąca z prędkością 72 kilometrów na godzinę

w ciągu 1 minuty pokona 72 : 60 = 1,2 kilometra.
W ciągu 1 sekundy motorówka pokona 1200 : 60 = 20 metrów.

ROZWIĄZANIA 109
149. Samochód jadący z prędkością 90 kilometrów na godzinę pokona

30 kilometrów w ciągu 13 godziny, czyli w 20 minut. Jeśli prędkość
wynosi 60 kilometrów na godzinę, to 30 kilometrów samochód
1
pokona w ciągu 2 godziny, czyli w 30 minut.
Samochód pierwszą połowę drogi przejechał w 20 minut, a drugą
połowę w 30 minut, więc cała podróż zajęła 50 minut.
150. Rowerzysta jadący z prędkością 12 kilometrów na godzinę,

w ciągu pół godziny pokonuje 6 km. Zatem pół godziny przed
spotkaniem taka właśnie będzie jego odległość od tego miejsca.
Podobnie rowerzysta jadący z prędkością 18 kilometrów na
godzinę, pół godziny przed spotkaniem będzie w odległości 9 km
od miejsca spotkania.
Zatem odległość między rowerzystami pół godziny przed spotka-
niem będzie wynosiła 6 km + 9 km = 15 km.
151. Samochód przejechał dwa razy dłuższą drogę niż rower w trzy
razy krótszym czasie. Gdyby samochód jechał tyle samo czasu
co rower, to przejechałby trzy razy więcej, czyli 6 razy dłuższą
drogę niż rower. Zatem prędkość samochodu jest 6 razy większa
od prędkości roweru.
152. Połowę drogi do szkoły Lolek pokona w 15 minut, a Bolek w 10

minut, więc Bolek powinien wyjść 5 minut po Lolku.
153. Odpowiedź: 6 minut.
Sposób I. W ciągu 30 minut Jaś zjadłby 3 pizze, a Małgosia 2, czyli

razem zjedliby 5. Zatem jedną pizzę zjedzą wspólnie w 5 razy
krótszym czasie, czyli w 30 : 5 = 6 minut.
1 1
Sposób II. W ciągu 1 minuty Jaś zje 10 pizzy, a Małgosia 15 .
1 1 5 1
Razem zjedzą 10 + 15 = 30 = 6 pizzy. Skoro przez 1 minutę
1
jedzą 6 pizzy, to całą — w ciągu 6 minut.
Uwaga. Możemy rozważać tu „prędkości” w pizzach na godzinę:
Jaś — 6, Małgosia — 4, razem — 10.
Ich wspólna prędkość 10 pizz na godzinę oznacza, że 1 pizzę jedzą
1
razem w ciągu 10 godziny.

110 ROZWIĄZANIA
154. Odpowiedź: Za trzy dni o tej samej porze zegar znowu wskaże
godzinę dziewiątą.
Sposób I. Zbadajmy ruch wskazówek zegara.
W jakim czasie? O ile przesuną się wskazówki?

1 godzina 10 minut
6 godzin 60 minut = 1 godzina
24 godziny = 1 doba 4 godziny
3 doby 12 godzin
Sposób II. W ciągu godziny wskazówki zegara przesuwają się o 10

minut, czyli zegar chodzi 6 razy wolniej niż powinien. Zatem
przez 3 dni wskazówki zegara przesuną się o
1 1
6
· 3 doby = 2 doby = 12 godzin.
155. Zegar pokaże dobry czas dopiero wtedy, gdy będzie się spieszył
o 12 godzin. Zatem spieszy się on 12 godzin na 60 dni, czyli 1
godzinę na 5 dni, a to jest 60 minut na 120 godzin. Oznacza to,
że zegar się spieszy 1 minutę na 2 godziny, czyli 12 minuty na
godzinę.
156. Skład tramwaju wraca na pętlę po przejechaniu trasy w obie

strony po 90 minutach (jeśli nie ma postoju na przeciwległej
pętli). Składów jest 10, więc najmniejsze równe odstępy, w jakich
mogą kursować, to 90 : 10 = 9 minut.
157. 23 października będzie za 30 dni:
30 dni to 4 tygodnie i 2 dni. Za 4 tygodnie będzie też piątek,

a 2 dni później niedziela.
Spróbuj obliczyć, jaki dzień tygodnia będzie 23 listopada.

ROZWIĄZANIA 111
158. Łatwo obliczyć, że 365 : 7 = 52 reszta 1.

Zatem rok zawiera 52 tygodnie i 1 dzień, więc są w nim co
najmniej 52 niedziele. Może się zdarzyć, że będą 53 niedziele.
Jeśli pierwsza niedziela w roku wypadnie 1 stycznia, to 53. będzie
po 52 tygodniach — 31 grudnia (lub 30 grudnia, jeśli rok był
przestępny).
159. Odpowiedź: o 1019 dni.

Liczymy po kolei, po ilu dniach od 16 października 1929 roku są
dni:
16 X 1930 365
16 X 1931 365 + 365 = 730
16 X 1932 730 + 366 = 1096
16 IX 1932 1096 − 30 = 1066
16 VIII 1932 1066 − 31 = 1035
31 VII 1932 1035 − 16 = 1019
Skorzystaliśmy z tego, że ten sam dzień następnego roku jest po

365 dniach, chyba że rok był przestępny (np. 1932) i „po drodze”
był 29 lutego. Wtedy ten sam dzień jest po 366 dniach.
Ten sam dzień poprzedniego miesiąca jest 30 lub 31 dni
wcześniej, jeśli poprzedni miesiąc miał odpowiednio 30 lub 31
dni.
160. Jeśli chcemy się dowiedzieć, ile dni mieści się w 1000 godzin,
musimy podzielić 1000 przez 24:
1000 : 24 = 41 reszta 16.
Urządzenie to wyłączono po 41 dniach i 16 godzinach. 1 maja
o godzinie 8 00 minęło 30 dni pracy urządzenia, więc 41 dni pracy
mieliśmy 11 dni później — 12 maja o godzinie 8 00 . 16 godzin
później, o północy z 12 na 13 maja, minęło 1000 godzin.

112 ROZWIĄZANIA
161. Sprawdzimy, czy 1 rok to mniej, czy więcej niż 10 000 godzin.
Możemy to zrobić na dwa sposoby.
Sposób I. Rok zwykły liczy 365 · 24 godzin, a rok przestępny

366 · 24 godzin. Łatwo zauważyć, że
365 · 24 < 366 · 24 < 400 · 25 = 10 000.
Sposób II. Zamieńmy 10 000 godzin na dni.

Mamy 10 000 : 24 = 416 reszta 16, więc 10 000 godzin to 416 dni
i 16 godzin, czyli więcej niż rok.
Tym samym 1 rok to mniej niż 10 000 godzin, zatem 100 lat to
mniej niż 100 · 10 000 = 1000 000 godzin.
162. Najdłuższy dzień w roku trwa 16 godzin i 47 minut, a najkrótszy

dzień 7 godzin i 42 minuty. Najdłuższy dzień jest dłuższy od
najkrótszego o 9 godzin i 5 minut.
163. Odpowiedź: 90; 900.
Sposób I.
9 liczb

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, . . . , 97, 98, 99 .

99 liczb
Widać, że liczb dwucyfrowych jest 99 − 9 = 90.
99 liczb

1, 2, 3, . . . , 97, 98, 99, 100, 101, 102, . . . , 997, 998, 999 .

999 liczb
Liczb trzycyfrowych jest 999 − 99 = 900.
Sposób II. Jeśli chcemy utworzyć liczbę dwucyfrową, to cyfrę

dziesiątek wybieramy spośród dziewięciu cyfr: 1, 2, 3, 4, 5, 6,
7, 8, 9. Do każdej cyfry dziesiątek cyfrę jedności możemy dobrać
spośród dziesięciu cyfr: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. Wszystkich
możliwości będzie 9 · 10 = 90.
W przypadku liczb trzycyfrowych cyfrę setek wybieramy z 9
cyfr (bez 0), a cyfry dziesiątek i jedności z 10 cyfr. Wszystkich
możliwości będzie 9 · 10 · 10 = 900.

ROZWIĄZANIA 113
164. Sposób I. Wszystkich liczb naturalnych od 10 do 99 jest 90 (zo-

bacz zadanie 163). Widzimy, że co druga liczba jest nieparzysta:
10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, . . . , 97, 98, 99.
Zatem dwucyfrowych liczb nieparzystych jest 45.
Sposób II. Cyfrę dziesiątek wybieramy z cyfr: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8,

9, a cyfrę jedności z cyfr: 1, 3, 5, 7, 9. Możemy utworzyć 9 · 5 = 45
nieparzystych liczb dwucyfrowych.
165. Cyfrę dziesiątek wybieramy spośród cyfr: 2, 4, 6, 8. Skoro cyfra

jedności ma być różna od cyfry dziesiątek, to dla każdej cyfry
dziesiątek możemy wybrać cyfrę jedności spośród cyfr: 0, 2, 4,
6, 8 na 4 sposoby. (Na przykład, jeśli cyfrą dziesiątek jest 2, to
cyfrą jedności może być 0, 4, 6 lub 8). W ten sposób utworzymy
4 · 4 = 16 liczb spełniających warunki zadania.
Uwaga. Możemy również policzyć najpierw wszystkie liczby dwucyfrowe
o cyfrach parzystych (4 · 5 = 20), a następnie odjąć cztery liczby
o jednakowych cyfrach 22, 44, 66, 88 (20 − 4 = 16).
166. Cyfra 9 występuje jako:

• cyfra jedności w dziesięciu liczbach:
9, 19, 29, 39, 49, 59, 69, 79, 89, 99;
• cyfra dziesiątek w dziesięciu liczbach:
90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99.
Zatem w liczbach od 1 do 100 cyfra 9 występuje 20 razy.
167. Łączną liczbę cyfr możemy obliczyć na dwa sposoby.
Sposób I. Wśród liczb od 1 do 108 mamy:

• 9 liczb jednocyfrowych 1, 2, 3, . . . , 8, 9, które mają razem 9 cyfr;
• 90 liczb dwucyfrowych 10, 11, 12, . . . , 98, 99 (porównaj zadanie
163), które mają razem 90 · 2 = 180 cyfr;
• 9 liczb trzycyfrowych 100, 101, 102, . . . , 107, 108, które mają
razem 9 · 3 = 27 cyfr.
Zatem do ponumerowania pocztówek użyto łącznie
9 + 180 + 27 = 216 cyfr.

114 ROZWIĄZANIA
Sposób II. Liczby:

1, 2, 3, . . . , 107, 108 mają 108 cyfr jedności,
10, 11, 12, . . . , 107, 108 mają 108 − 9 = 99 cyfr dziesiątek,
100, 101, 102, . . . , 107, 108 mają 108 − 99 = 9 cyfr setek.
Razem jest 108 + 99 + 9 = 216 cyfr.
Teraz obliczymy, ile razy w numerach pocztówek występują
poszczególne cyfry.
W liczbach od 1 do 99 cyfra 0 występuje 9 razy, a każda z cyfr
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
występuje 20 razy (porównaj zadanie 166).
W liczbach od 100 do 108 cyfry 0 i 1 występują po 10 razy, każda
z cyfr
2, 3, 4, 5, 6, 7, 8
występuje 1 raz, a cyfra 9 nie występuje.
Łącznie w liczbach od 1 do 108 cyfra 0 występuje 19 razy
(najrzadziej), cyfra 1 występuje 30 razy (najczęściej), cyfry 2,
3, . . . , 8 — po 21 razy, a cyfra 9 występuje 20 razy.
Przy okazji otrzymaliśmy trzeci sposób wyznaczenia liczby
wszystkich cyfr: 19 + 30 + 7 · 21 + 20 = 216.
168. Numery stron od 1 do 9 zawierają 9 cyfr, a od 10 do 99 zawierają

90 · 2 = 180 cyfr. Pozostaje 420 − 9 − 180 = 231 cyfr dla
numerów trzycyfrowych; numerów tych będzie 231 : 3 = 77.
Zatem trzycyfrowe numery stron tej książki to liczby od 100 do
176, więc książka ma 176 stron.
169. Sposób I. W zależności od tego, na których miejscach występują

zera, mamy trzy możliwości:
• 00 — cyfrę setek wybieramy spośród cyfr 1, 2, . . . , 9.
Otrzymamy 9 różnych liczb.
• 0 — cyfry setek i jedności wybieramy spośród cyfr 1,
2, . . . , 9. Otrzymamy 9 · 9 = 81 różnych liczb.
• 0 — cyfry setek i dziesiątek wybieramy spośród cyfr 1,
2, . . . , 9. Otrzymamy 9 · 9 = 81 różnych liczb.
Wszystkich liczb jest 9 + 81 + 81 = 171.

ROZWIĄZANIA 115
Sposób II. Obliczmy najpierw, ile jest liczb trzycyfrowych,

w których zapisie nie występuje cyfra 0. Cyfry setek, dziesiątek
i jedności takich liczb wybieramy dowolnie z dziewięciu cyfr róż-
nych od 0. W ten sposób możemy utworzyć 9 · 9 · 9 = 729 liczb.
Wszystkich liczb trzycyfrowych jest 900 (zobacz zadanie 163 a),
więc zostaje 900 − 729 = 171 liczb, w których zapisie występuje
cyfra 0.
170. Łatwo zauważyć, że najmniejszą liczbą czterocyfrową podzielną

przez 111 jest 1110, a największą taką liczbą jest 9990. Zatem
wszystkie liczby czterocyfrowe podzielne przez 111 to:
111 · 10 = 1110, 111 · 11 = 1221, 111 · 12 = 1332, ...,
111 · 88 = 9768, 111 · 89 = 9879, 111 · 90 = 9990.
Liczb tych jest tyle samo co kolejnych liczb naturalnych od 10 do
90, czyli 90 − 9 = 81.
171. Spójrzmy, ile jest poszczególnych liczb i ile mają cyfr.
liczby Ile jest liczb? Ile mają cyfr?

jednocyfrowe 9 9
dwucyfrowe 90 90 · 2 = 180
trzycyfrowe 900 900 · 3 = 2700
czterocyfrowe 9000 9000 · 4 = 36000
pięciocyfrowe 90000 90000 · 5 = 450000
sześciocyfrowe 900000 900000 · 6 = 5400000
Wszystkich cyfr w liczbach od 1 do 1000000 jest

9 + 180 + 2700 + 36000 + 450000 + 5400000 + 7 = 5888896.
172. Odpowiedź: nie można.

Najmniejsze możliwe różne liczby przedmiotów, które można
włożyć do sześciu pudełek, to 0, 1, 2, 3, 4 i 5, co daje razem
15 przedmiotów. Oznacza to, że mniej niż 15 przedmiotów nie
można włożyć do pudełek w sposób, o którym mowa w zadaniu.

116 ROZWIĄZANIA
173. Odpowiedź: Do sześciu woreczków należy włożyć po 7 kulek, a do

jednego 8 kulek.
Jeśli włożymy do każdego woreczka 7 kulek, to wypełnimy
7 woreczków i jedna kulka nam zostanie. Tę kulkę musimy włożyć
do jednego z tych 7 woreczków. Nie da się włożyć wszystkich
kulek do mniej niż 7 woreczków, gdyż nawet jeśli włożymy po
8 kulek do 6 woreczków, to zostaną dwie kulki.
174. Odpowiedź: Szukane liczby mieszkańców to: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8.

Najmniejsze możliwe różne liczby mieszkańców siedmiu dom-
ków to 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, razem 28. Jeśli mieszkańców ma być
29 i każdy domek ma zamieszkiwać inna liczba mieszkańców, to
w jednym z domków zamiast 7 powinno być 8 mieszkańców.
175. Odpowiedź: 21 uczniów.

Jeśli w klasie żadnych czterech uczniów nie urodziło się w tym
samym dniu tygodnia, to w każdym z dni tygodnia mogło urodzić
się co najwyżej trzech uczniów. Dni tygodnia jest siedem, więc
wszystkich uczniów może być najwyżej 7 · 3 = 21.
176. Odpowiedź: a) 5, b) 12, c) 21.

a) Jeśli wyjmiemy pięć kulek, to wśród nich może być:
• 5 czarnych,
• 4 czarne i 1 czerwona,
• 3 czarne i 2 czerwone,
• 2 czarne i 3 czerwone,
• 1 czarna i 4 czerwone,
• 5 czerwonych.
W każdym przypadku są co najmniej 3 kulki jednego koloru.
Gdybyśmy wyjęli tylko cztery kulki, to mogłoby się zdarzyć,
że wśród nich są dwie czarne i dwie czerwone. Zatem 5 to
najmniejsza liczba kulek, którą trzeba wyjąć, by mieć pewność,
że wśród nich są co najmniej trzy jednego koloru.

ROZWIĄZANIA 117
b) Kulek, które nie są czerwone, jest 10. Jeśli wyjmiemy 12 kulek,

to z całą pewnością co najmniej dwie z nich będą czerwone.
c) Największa liczba kulek jednego koloru to 20 czerwonych. Jeśli

chcemy mieć kulki w dwóch kolorach, to musimy wyjąć 21 kulek.
177. Odpowiedź: 17 ziemniaków.

Wśród wyjętych ziemniaków nie ma pięciu ziemniaków jednej
odmiany wtedy, gdy z każdej odmiany są co najwyżej 4 ziemniaki.
Tak się może zdarzyć, gdy wyjętych ziemniaków będzie nie więcej
niż 16. Jeśli wyjmiemy 17 ziemniaków, to musi wśród nich być
co najmniej pięć ziemniaków tej samej odmiany.
178. Odpowiedź: 15 uczniów.
Sposób I. Wiemy, że 13 uczniów tej klasy ma siostrę, przy czym

5 z nich ma siostrę i brata, więc 13−5 = 8 uczniów ma siostrę, ale
nie ma brata. 7 uczniów nie ma siostry ani brata, czyli w klasie jest
8 + 7 = 15 uczniów, którzy nie mają brata. Pozostaje 30 − 15 = 15
uczniów, którzy mają brata.
Sposób II. 13 uczniów tej klasy ma siostrę, więc 30 − 13 = 17

uczniów nie ma siostry. 7 z nich nie ma brata ani siostry, czyli
17 − 7 = 10 nie ma siostry, ale ma brata. Oprócz tego 5 ma brata
i siostrę, więc takich, którzy mają brata, jest razem 10 + 5 = 15.
Uwaga. Powyższe rachunki sprowadzają się do uzupełniania następują-
cej tabelki:
ma siostrę nie ma siostry razem

ma brata 5 ?
nie ma brata 7
razem 13 30
179. Litery A, B, C można ustawić na sześć sposobów:

ABC, ACB, BAC, BCA, CAB, CBA.

118 ROZWIĄZANIA

Zacznijmy od AA.
Dwie litery M możemy wstawić
• albo w jednym bloku MM:
MMAA, AMMA, AAMM,
• albo jako dwie oddzielne litery M:
MAMA, MAAM, AMAM.
Mamy 6 napisów czteroliterowych utworzonych z liter A, A, M,
M. Literę T możemy wstawić do każdego z nich na 5 sposobów:
T, T, T, T, T .
Razem będziemy mieli 5 · 6 = 30 różnych napisów.
181. Odpowiedź: 1234, 1243, 1432, 2134, 2143, 2413, 3142, 3214,
3412.
Szukane liczby możemy utworzyć z następujących cyfr:
— cyfra tysięcy: 1, 2 lub 3;
— cyfra setek: 1, 2 lub 4;
— cyfra dziesiątek: 1, 3 lub 4;
— cyfra jedności: 2, 3 lub 4.
Pamiętając, że cyfry mają być różne, wypisujemy kolejno wszyst-
kie możliwości:

ROZWIĄZANIA 119
182. Jeśli chcemy podzielić pięć osób A, B, C, D, E na dwie grupy,

o których mowa w zadaniu, to wystarczy wskazać dwie, które
mają iść na maliny (wówczas pozostałe trzy idą na jeżyny).
Możemy to zrobić na 10 sposobów:
AB, AC, AD, AE,

BC, BD, BE,
CD, CE,
DE.
183. Odpowiedź: Musimy wykonać dwie lub trzy próby.

Należy wziąć jeden klucz i sprawdzić, czy pasuje do pierwszego
zamka, a jeśli nie pasuje, to sprawdzić, czy pasuje do drugiego
zamka. Dzięki tej jednej lub dwóm próbom będziemy wiedzieć,
do którego zamka pasuje pierwszy klucz. Pozostają nam dwa
klucze i dwa zamki, i tu już wystarczy jedna próba, by dowiedzieć
się, który klucz pasuje do którego zamka.
184. Wszystkich możliwych dróg jest 10. Możemy je narysować.

120 ROZWIĄZANIA
Uwaga. Każda z powyższych dróg składa się z pięciu „kroków” — trzech

w prawo i dwóch w dół. Możemy te drogi przedstawić symbolicznie za
pomocą strzałek:
↓↓→→→ ↓→↓→→ ↓→→↓→ ↓→→→↓
→↓↓→→ →↓→↓→ →↓→→↓
→→↓↓→ →→↓→↓
→→→↓↓
Wszystkich dróg jest tyle, ile jest takich układów strzałek. Możemy
je policzyć tak jak w zadaniu 182. Strzałki w prawo odpowiadają
zbieraczom idącym na jeżyny, a strzałki w dół — idącym na maliny.
185. Jest 11 sposobów. Liczby odpowiednich monet, dających w sumie

10 groszy, możemy zapisać w tabelce.
monety liczba monet

10 groszy 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
5 groszy 0 2 1 1 1 0 0 0 0 0 0
2 grosze 0 0 2 1 0 5 4 3 2 1 0
1 grosz 0 0 1 3 5 0 2 4 6 8 10
186. 13 gr = 1 · 5 gr + 4 · 2 gr
187. Możemy otrzymać wszystkie liczby od 1 do 10:

• 1, 2, 5 — gdy wypadnie jedna reszka,
• 1 + 2 = 3, 2 + 2 = 4, 1 + 5 = 6, 2 + 5 = 7 — gdy wypadną dwie
reszki,
• 1 + 2 + 2 = 5, 1 + 2 + 5 = 8, 2 + 2 + 5 = 9 — gdy wypadną trzy
reszki,
• 1 + 2 + 2 + 5 = 10 — gdy wypadną cztery reszki.
Może też się zdarzyć, że wypadną same orły (i wtedy rozsądnie
jest przyjąć sumę 0).
188. W każdej kieszeni Michał ma 1 złoty i 50 groszy, więc w lewej

kieszeni ma 150 jednogroszówek, a w prawej kieszeni 15
dziesięciogroszówek. Razem Michał ma 165 monet.
189. Gdy rzucamy dwiema kostkami, na każdej kostce mamy po

6 możliwych wyników: 1, 2, 3, 4, 5, 6, czyli razem 6 · 6 = 36
wszystkich możliwości.

ROZWIĄZANIA 121
1, 1 1, 2 1, 3 1, 4 1, 5 1, 6
2, 1 2, 2 2, 3 2, 4 2, 5 2, 6
3, 1 3, 2 3, 3 3, 4 3, 5 3, 6
4, 1 4, 2 4, 3 4, 4 4, 5 4, 6
5, 1 5, 2 5, 3 5, 4 5, 5 5, 6
6, 1 6, 2 6, 3 6, 4 6, 5 6, 6
Sumę oczek równą 2 możemy otrzymać tylko w jeden sposób:

1 + 1, podobnie sumę oczek 12 = 6 + 6. Te sumy oczek wypadają
zatem (średnio) najrzadziej.
Najwięcej jest sposobów otrzymania sumy oczek równej 7:
1 + 6 = 2 + 5 = 3 + 4 = 4 + 3 = 5 + 2 = 6 + 1,
więc ta suma oczek wypada (średnio) najczęściej.
190. Jest 6 sposobów: 0 + 8 + 12, 0 + 10 + 10, 4 + 4 + 12, 4 + 6 + 10,

4 + 8 + 8, 6 + 6 + 8.
191. 5 odważników dwukilogramowych waży tyle samo co 2 pięcioki-

logramowe. Razem jest to 7 odważników.
Jeśli odważników jest 35, czyli 5 razy więcej, to mamy 5 · 5 = 25
odważników dwukilogramowych i 5 · 2 = 10 odważników pięcio-
kilogramowych.
192. Odpowiedź: Kulka waży tyle samo co kostka.
Sposób I. Gdy na lewą szalkę wagi położymy 50 kulek i 50 kostek,

a na prawą 51 kulek i 49 kostek, waga będzie w równowadze.
Jeśli zdejmiemy z każdej szalki po 50 kulek i 49 kostek, waga
pozostanie w równowadze. Na lewej szalce będzie 1 kostka, a na
prawej 1 kulka. Zatem kulka waży tyle samo co kostka.
Sposób II. Jeśli do 50 kulek i 50 kostek dołożymy 1 kulkę

i zabierzemy 1 kostkę, to będziemy mieli 51 kulek i 49 kostek,
czyli ich waga się nie zmieni. Skoro po dołożeniu 1 kulki i odjęciu
1 kostki waga się nie zmienia, to kulka i kostka ważą tyle samo.

122 ROZWIĄZANIA
193. Odpowiedź: BDAC lub CADB.

Warto zauważyć, że innych możliwości nie ma. B nie może stać
obok A ani C, czyli może stać tylko obok D. Podobnie C nie może
stać obok B ani D, czyli może stać tylko obok A. Zatem B i C są
skrajne, a D i A (odpowiednio obok B i C) środkowe.
194. Rysujemy ściany sąsiadujące ze ścianą z 1 ocz-

kiem. Widać, że naprzeciw siebie leżą 2 i 4 oraz
3 i 5. Zatem kostka nie jest prawidłowa, gdyż
2 + 4 = 6 i 3 + 5 = 8.
195. Odpowiedź: I.
Kostka leży na ścianie z literą U. Litery N i R są
na przeciwległych ścianach, więc żadna z nich
nie jest na górnej ścianie. Zatem możemy kostkę
obrócić tak, by N było na przedniej ścianie, a R
na tylnej.
Skoro D i I oraz I i K są na sąsiednich ścianach, to I powinno być
na górze, a D i K na bocznych ścianach:
lub
196. c, a, b, e, f , d
197. Zależności wynikające z treści zadania możemy przedstawić

graficznie:
J
↑ U U O T
A ↑ ↑ ↑ ↑
↑ O T A J
E

ROZWIĄZANIA 123
Zatem:
IV p. U lub U
↑ ↑
III p. T T,O
↑ ↑
II p. J, O J
↑ ↑
I p. A A
↑ ↑
parter E E
Widzimy, że na I piętrze mieszka Ala.
198. Odpowiedź: Koło jest duże i zielone, trójkąt jest mały i niebieski,
a kwadrat jest średni i czerwony.
Sposób I. Małą niebieską figurą jest trójkąt, gdyż koło nie jest
małe, a kwadrat nie jest niebieski.
Koło nie jest czerwone ani niebieskie (bo trójkąt jest niebieski),
więc jest zielone. Skoro trójkąt jest niebieski, a koło zielone, to
kwadrat jest czerwony. Kwadrat nie jest duży ani mały (bo trójkąt
jest mały), więc jest średni. Trójkąt jest mały, a kwadrat jest
średni, więc koło jest duże.
Sposób II. Zaznaczmy w tabeli, jakiego koloru i jakiej wielkości

może być każda z figur.
czerwone zielone niebieskie

małe
średnie
duże
Widzimy, że małą niebieską figurą jest trójkąt. Figury są różnej

wielkości i w różnych kolorach, więc koło i kwadrat nie mogą być
małe ani niebieskie.

124 ROZWIĄZANIA
czerwone zielone niebieskie

małe
średnie
duże
Koło i kwadrat nie mogą być jednocześnie średnie ani jednocze-

śnie zielone. Zatem koło jest duże i zielone, a kwadrat jest średni
i czerwony.
199. Odpowiedź: 2 5 8 5 2 5 8 5 2 5
W tabeli A B C D E zachodzi równość

A + B + C + D = B + C + D + E, gdy A = E.
Oznacza to, że w naszej tabeli co czwarta liczba powinna być taka
sama. Zatem liczby, które były wpisane na początku, powinny się
powtarzać w następujący sposób:
2 8 5 2 8 5 2
Suma dowolnych czterech kolejnych liczb ma wynosić 20, więc

w pozostałe miejsca wstawiamy liczbę 5.
200. Obliczmy, ile powinna wynosić suma liczb na każdym boku

trójkąta. Jeśli dodamy sumy z wszystkich trzech boków, to
otrzymamy
2 · 1 + 2 · 5 + 2 · 9 + 2 + 3 + 4 + 6 + 7 + 8 = 60
Suma liczb na każdym boku powinna więc wynosić 60 : 3 = 20.
Zatem suma liczb wstawionych w puste
miejsca na boku łączącym 5 i 9 powinna
wynosić 20−14 = 6, czyli będą to liczby
2 i 4. Podobnie suma wstawionych
liczb na boku 1—5 powinna wynosić
20 − 6 = 14, więc wstawiamy 6 i 8.
Zostają liczby 3 i 7, które wstawiamy
na boku 1—9.

ROZWIĄZANIA 125
201. Są cztery (istotnie różne) sposoby:
Pozostałe sposoby otrzymujemy z powyższych przez obroty

i odbicia lustrzane (symetrie).
202. Odpowiedź: Szukane rozmieszczenie otrzymamy, jeśli na dowol-

nej ścianie umieścimy w dowolny sposób liczby 1, 4, 6 i 7, a na
przeciwległej ścianie przy odpowiednich wierzchołkach liczby 8,
5, 3 i 2.
Jak uzasadnić, że w ten sposób otrzymujemy wszystkie roz-

wiązania? Trzeba zauważyć, że aby równe były sumy liczb na
sąsiednich ścianach, muszą być równe sumy liczb na przeciwle-
głych krawędziach. Stąd 1 i 8 nie mogą leżeć na przeciwległych
krawędziach (dlaczego?), więc leżą przy jednej krawędzi.
Następnie korzystamy z tego, że suma liczb przy każdej ścianie

powinna wynosić 18 (dlaczego?). Zatem suma liczb A, B, C
powinna wynosić 10. Liczby te musimy wybrać spośród liczb: 2, 3,
4, 5, 6, 7. Jedyna możliwość to 2, 3 i 5. Na koniec można zauważyć
że A + A = 9 oraz C + C = 9, czyli A = 9 − A i C = 9 − C.
Również B + B = 9, czyli B = 9 − B.

126 ROZWIĄZANIA
203. Odpowiedź:
2 35 3
21 1 10
5 6 7
Iloczyn liczb w każdym wierszu i w każdej

2 5·7 3
kolumnie ma być taki sam, więc musi być
podzielny przez 2, 3, 5 i 7. Jeśli przyjmiemy, 3·7 1 2·5
że ten iloczyn jest równy 2 · 3 · 5 · 7, to łatwo
uzupełnimy puste pola przy brzegu kwa- 5 2·3 7
dratu i zauważymy, że w środku powinno
stać 1.
Nietrudno uzasadnić, że rozważany iloczyn nie może być większy
od 210. Zatem jest tylko jeden sposób uzupełnienia tablicy.
204. Suma liczb w każdym wierszu i w każdej kolumnie ma być

nieparzysta, czyli może być 1 jedynka i 3 zera lub 1 zero
i 3 jedynki. Wszystkich jedynek w tablicy ma być osiem, czyli
powinniśmy mieć dwa wiersze z trzema jedynkami i dwa wiersze
z jedną jedynką. Tak samo dwie kolumny powinny być z trzema
jedynkami i dwie z jedną jedynką.
Ustawmy najpierw dwa wiersze z trzema jedynkami, na przykład

tak:
1 1 1 0 Widzimy, że trzecia i czwarta kolumna mają

1 1 0 1 po 1 jedynce, a pierwsza i druga po 2, więc
brakujące jedynki będą w pierwszej i w drugiej
kolumnie.
1 1 1 0
Otrzymane ustawienie zer i jedynek nie jest
1 1 0 1
jedynym możliwym. Z przedstawionego rozu-
1 0 0 0
mowania widać, jak otrzymać inne ustawienia.
0 1 0 0

ROZWIĄZANIA 127
205. W pierwszym wierszu litery A, B, C ustawiamy w dowolnej

kolejności. Wówczas w drugim wierszu mamy dwa możliwe
ustawienia. Łącznie jest 12 możliwości:
A B C A C B B A C B C A C A B C B A
B C A C B A A C B C A B A B C B A C
C A B B A C C B A A B C B C A A C B
A B C A C B B A C B C A C A B C B A
C A B B A C C B A A B C B C A A C B
B C A C B A A C B C A B A B C B A C
Warto zauważyć, że powyższe ustawienia możemy otrzymać

z dwóch:
1 2 3 3 2 1
3 1 2 2 1 3
2 3 1 1 3 2
wstawiając każdą z liter w pola oznaczone jednym numerem.
206. a) Wszystkich możliwości jest osiem.
Zauważmy, że w gruncie rzeczy jest tylko jeden sposób. Jeśli

mamy jeden z powyższych kwadratów, to pozostałe otrzymamy
z niego przez obroty i odbicia lustrzane (symetrie).

128 ROZWIĄZANIA
b) Jest pięć istotnie różnych sposobów:
Jak znaleźć te sposoby?

Najpierw trzeba zauważyć, że jeśli podzielimy tablicę na cztery
kwadraty 2 × 2, to liczby pionków w tych kwadratach mogą być
następujące:
Następnie rozważamy możliwe układy pionków w jednym kwa-

dracie 2 × 2 (na przykład lewym górnym) i uzupełniamy
pozostałe części tablicy.
207. Odpowiedź: Trzeba wykonać co najmniej 5 zmian.

Na początku przy każdym wierzchołku pięciokąta stoi znak „+”.
Jeśli zamienimy znaki „+” na znaki „−” przy trzech kolejnych
wierzchołkach, to otrzymamy jeden z poniższych układów:
W każdym z tych przypadków możemy tak przekręcić nasz

pięciokąt, aby otrzymać następujący układ.
Jeśli teraz zmienimy znaki przy trzech kolejnych wierzchołkach,

to otrzymamy jedną z następujących możliwości:

ROZWIĄZANIA 129
Znowu możemy przekręcić nasz pięciokąt, więc tak naprawdę

mamy trzy przypadki:
Jeśli w ten sposób zbadamy wszystkie możliwości, to okaże się,

że wszystkie zmiany możemy przedstawić na diagramie.
208. Zauważmy, że 20 = 16 + 4 = 42 + 22 .
Zatem kwadraty o bokach 4 i 2 (jed-
nostki) są zbudowane w sumie z 20
kwadracików o boku 1 (jednostki).
209. Kwadrat dzielimy wzdłuż zaznaczonych linii. Z otrzymanych

dwóch części składamy prostokąt.

130 ROZWIĄZANIA
210. Przekątne kwadratu dzielą go na 4 części, z których składamy

dwa kwadraty.
211. Łatwo zauważyć, że jeden z patyczków musi być bokiem szu-

kanego prostokąta. (Gdyby każdy bok był złożony z co najmniej
2 patyczków, to wszystkich patyczków musiałoby być co najmniej
8). Drugi bok tej samej długości może być złożony z dwóch
patyczków na kilka sposobów:
3 + 4 = 7, 3 + 6 = 9, 3 + 7 = 10, 4 + 6 = 10, 4 + 7 = 11.
Ten bok nie może się składać z więcej niż 2 patyczków,
bo najkrótszy odcinek złożony z 3 patyczków ma długość
3 + 4 + 6 > 11.
W każdym przypadku pozostają cztery
patyczki, z których trzeba ułożyć po-
zostałe dwa równe boki. Jest to moż-
liwe tylko wtedy, gdy dwa pierwsze
boki są ułożone z patyczków o dłu-
gościach 3 i 7 oraz 10. Pozostałe
dwa boki będą ułożone z patyczków
o długościach 4 i 11 oraz 6 i 9.
212. Jest 9 sposobów.

ROZWIĄZANIA 131
213.
214.
215.
216.
217. Jeśli rozetniemy sześciokąt wzdłuż linii przerywanej, to otrzy-

mamy trójkąt równoboczny, a z odciętych 3 kawałków złożymy
drugi trójkąt.

132 ROZWIĄZANIA
218. Sprawdźmy najpierw sumę pól danych kwadratów:

3 · 1 + 3 · 4 + 2 · 9 + 1 · 16 = 3 + 12 + 18 + 16 = 49 = 72 .
Zatem należy zbudować kwadrat o boku długości 7. Łatwo
zauważyć, że kwadrat 4 × 4 powinien stać w rogu budowanego
kwadratu, np. lewym dolnym. Wówczas pozostałe kwadraty
możemy ułożyć na 7 sposobów:
Wszystkich sposobów jest 28. Dlaczego?
219. Otrzymane cztery trójkąty
składamy następująco:

ROZWIĄZANIA 133
220. Na rysunku jest 6 trójkątów.
221. Na rysunku jest 14 trójkątów równobocznych: sześć małych,

sześć średnich i dwa duże.
222. Sposób I. Liczymy równoległoboki odpowiednich wielkości na

rysunku i otrzymujemy:
Wszystkich równoległoboków jest 6 + 4 + 2 + 3 + 2 + 1 = 18.
Sposób II. Na poniższym rysunku widzimy, że jest 3 · 6 = 18

równoległoboków.

134 ROZWIĄZANIA
223. a) Są tylko cztery takie trójkąty.
b) W prostokącie 2 × 3 mamy pięć szukanych trójkątów.
224. Liczymy trójkąty odpowiednich wielkości na rysunkach.
16 trójkątów
7 trójkątów
3 trójkąty 1 trójkąt
Wszystkich trójkątów jest 27.

ROZWIĄZANIA 135
225. Na rysunku jest 13 kwadratów. Oprócz dużego kwadratu mamy

12 małych o boku równym połowie boku dużego kwadratu.
Każdy z nich ma lewy górny wierzchołek w jednym z zaznaczo-
nych punktów.
226. Na kolejnych zegarach wskazówki są prze-

sunięte o 1 godzinę i 45 minut. Czwarty
zegar powinien więc wskazywać godzinę
5 45 .
227. O godzinie 12 30 wskazówki tworzą kąt 180◦ − 15◦ = 165◦.
228. O godzinie 15 00 wskazówki tworzą kąt 90◦ , a o 16 30 kąt 45◦ .

136 ROZWIĄZANIA
Jeśli chcemy wyznaczyć kąt, jaki tworzą wskazówki o godzinie

10 15 , to musimy ustalić położenie wskazówki godzinowej w tym
momencie.
Widzimy, że od 10 00 do 10 15 wskazówka godzinowa przesuwa

się o kąt 7,5◦ . Zatem kąt między wskazówkami o 10 15 wynosi
180◦ − 30◦ − 7,5◦ = 142,5◦.
Podobnie znajdujemy kąt, jaki wskazówki
tworzą o 11 45 . Widzimy, że kąt ten ma
miarę 90◦ − 7,5◦ = 82,5◦.
229. Odpowiedź: a) 10, b) 11, c) 22.

a) Między godziną 0 00 a godziną 12 00 wskazówka godzinowa
wykonuje 1 obrót, a wskazówka minutowa 12 obrotów. Przy
pierwszym okrążeniu wskazówka minutowa nie spotyka na
swej drodze wskazówki godzinowej. Przy drugim, trzecim, . . . ,
jedenastym okrążeniu wskazówka minutowa mija wskazówkę
godzinową 1 raz na swej drodze. Przy ostatnim, dwunastym okrą-
żeniu, wskazówka minutowa nie spotyka wskazówki godzinowej,
lecz dogania ją dopiero „na mecie”.

ROZWIĄZANIA 137
Zatem między 0 00 a 12 00 wskazówka minutowa spotyka na swej

drodze wskazówkę godzinową 10 razy.
b) W połowie każdego odcinka czasu między sąsiednimi momen-

tami, w których wskazówki się pokrywają, jest moment, w którym
wskazówki tworzą kąt półpełny. Między 0 00 a 12 00 mamy 11
takich odcinków, gdyż na tyle części ten odcinek czasu jest
podzielony dziesięcioma momentami pokrycia się wskazówek.
Zatem wskazówki zegara tworzą kąt półpełny 11 razy.

138 ROZWIĄZANIA
c) Między 0 00 a 12 00 jest 10 momentów, gdy wskazówki

się pokrywają, i 11 momentów, gdy tworzą kąt półpełny. Te
21 momentów dzieli odcinek czasu od 0 00 do 12 00 na 22 odcinki.
W połowie między momentem, w którym wskazówki się pokry-
wają, a momentem, w którym wskazówki tworzą kąt półpełny,
jest moment, w którym są one prostopadłe. Zatem wskazówki są
prostopadłe 22 razy.
230. Musimy rozważyć dwa przypadki.

• Jeśli miarę 36◦ ma jeden z kątów przy podstawie trójkąta
równoramiennego, to drugi kąt też ma miarę 36◦ . Wówczas
miara trzeciego kąta wynosi 180◦ − 2 · 36◦ = 108◦.
• Jeśli kąt przy wierzchołku trójkąta równoramiennego ma miarę
36◦ , to kąty przy podstawie mają w sumie 180◦ − 36◦ = 144◦,
czyli każdy z nich ma miarę 144◦ : 2 = 72◦.
231. Odpowiedź: 65◦ , 65◦ i 50◦ lub 50◦ , 50◦ i 80◦ .

Są dwie możliwości.
• Jeśli suma miar dwóch kątów przy podstawie trójkąta równora-
miennego wynosi 130◦ , to każdy z nich ma miarę 130◦ : 2 = 65◦,
zaś miara trzeciego kąta wynosi 180◦ − 130◦ = 50◦.
• Jeśli suma miar kąta przy wierzchołku i kąta przy podsta-
wie wynosi 130◦ , to trzeci kąt (przy podstawie) ma miarę
180◦ − 130◦ = 50◦. Wówczas kąt przy wierzchołku będzie miał
130◦ − 50◦ = 80◦.
232. Przyjrzyjmy się kątom wierzchołkowym. Trzeci

kąt trójkąta ma miarę 180◦ − 50◦ − 70◦ = 60◦.
Zatem α = 180◦ − 60◦ = 120◦.
Warto zauważyć, że α = 50◦ + 70◦ , i to nie jest
przypadek.

ROZWIĄZANIA 139
233. Odpowiedź: | A| = 80◦ , | B| = 40◦ , | C| = 60◦ .

| BAD| = | CAD| = 40◦ , gdyż
AD jest dwusieczną kąta BAC;
| ABE| = 180◦ −80◦ −80◦ = 20◦ ,
z sumy kątów trójkąta ABE;
| CBE| = | ABE| = 20◦ , gdyż
BE jest dwusieczną kąta ABC;
| ACB| = 180◦ −80◦ −40◦ = 60◦ ,
z sumy kątów trójkąta ABC.
234. Odpowiedź: w trójkącie prostokątnym.

Miara kąta trójkąta ma być równa sumie miar dwóch pozostałych
kątów, ale suma miar tego kąta i dwóch pozostałych wynosi
180◦ . Zatem zarówno miara tego kąta, jak i suma miar dwóch
pozostałych są równe połowie 180◦ , czyli 90◦ .
235. Kąt przy wierzchołku A w trójkącie ABD może mieć miarę 90◦
lub 45◦ . Ponadto trójkąt ABD może leżeć po tej samej stronie
prostej AB co trójkąt ABC lub po drugiej stronie. Uwzględniając
to, mamy następujące przypadki:
| CAD| = 15◦ | CAD| = 30◦
| CAD| = 105◦ | CAD| = 150◦

140 ROZWIĄZANIA
236. Wiadomo, że wysokość dzieli

trójkąt na dwa trójkąty prosto-
kątne. Jeśli są one dodatkowo
równoramienne, to każdy z nich
ma kąty 90◦ , 45◦ , 45◦ i mamy
sytuację jak na rysunku. Duży
trójkąt ma zatem kąty 90◦ , 45◦ , 45◦ , czyli jest to trójkąt
prostokątny równoramienny.
237. Kąty przy wierzchołkach B i C

trójkąta ABC oznaczmy odpo-
wiednio przez β i γ. Wówczas
oczywiście β + γ = 90◦, gdyż
kąt przy wierzchołku A trójkąta
ABC jest prosty.
W trójkącie prostokątnym ABD mamy
| BAD| = 90◦ − β, ale 90◦ − β = γ = | ACB|,
więc | BAD| = | ACB|.
W trójkącie prostokątnym ACD mamy
| CAD| = 90◦ − γ, ale 90◦ − γ = β = | ABC|,
zatem | CAD| = | ABC|.
238. Miary kątów przy wierzchołkach

A i B oznaczmy odpowiednio
przez α i β. Kąt przy wierz-
chołku C jest prosty, więc ze
wzoru na sumę miar kątów trój-
kąta ABC mamy
α + β = 180◦ − 90◦ = 90◦.
Zatem suma kątów przy wierzchołkach A i B w trójkącie ABD
wynosi
1 1 1 1
2
α + 2 β = 2 · (α + β) = 2 · 90◦ = 45◦.
W takim razie kąt ADB ma miarę 180◦ − 45◦ = 135◦.

ROZWIĄZANIA 141
239. Aby zobaczyć, jaką długość może mieć trzeci bok trójkąta,
3
narysujmy najpierw bok długości 3 4 cm. Wyobraźmy sobie, że
doczepiony jest do niego bok długości 23 cm, który możemy
obracać tak, że kąt między tymi bokami przyjmie wszystkie
wartości od 0◦ do 180◦ .
Trzeci bok musi być zatem krótszy niż

3 2 5
3 4 cm + 3 cm = 4 12 cm
i dłuższy niż
3 2 1
3 4 cm − 3 cm = 3 12 cm.
Długość trzeciego boku wyraża się liczbą całkowitą, czyli wynosi
4 cm.
240. Proste AB i CD są równoległe, więc

kąty naprzemianległe BDC i ABD
są równe.
Skoro |AD| = |BD|, to w trójkącie
równoramiennym ABD mamy:
| ABD| = | BAD|.
Z obu powyższych równości otrzy-
mujemy | BDC| = | BAD|.
241. Niech w trapezie ABCD o pod-

stawie AB:
| BAC| = | CAD| = α.
Kąty BAC i ACD są naprzemian-
ległe, gdyż AB CD, zatem
| ACD| = α.
Zatem trójkąt ACD jest równoramienny, czyli rzeczywiście dłu-
gość ramienia AD trapezu jest równa długości podstawy CD.

142 ROZWIĄZANIA
242. Zauważmy, że 2α + 2β = 180◦,

skąd α + β = 90◦. W takim razie
z sumy miar kątów trójkąta ABE
mamy
| F EH| = 180◦ − (α + β) = 90◦.
Podobnie z sumy miar kątów trójkąta ADF mamy
| EF G| = | AF D| = 180◦ − (α + β) = 90◦.
Pozostałe dwa kąty czworokąta EF GH również są proste, czyli
jest to prostokąt.
Dlaczego w tym zadaniu zakładaliśmy, że dany równoległobok
nie jest rombem?
243. Najłatwiej rozwiązać to zadanie „na krat-

kach”. Odcinki AC i BC są przekątnymi
prostokątów 3 × 1, więc są równe, czyli
trójkąt ABC jest równoramienny. Kąty
oznaczone literą α (między przekątną
a dłuższym bokiem w prostokątach 3 × 1)
są równe, czyli | ACB| = α + β = 90◦.
Kąty trójkąta ABC wynoszą: | A| = 45◦ , | B| = 45◦, | C| = 90◦.
244. To jest możliwe, jeśli za bok trójkąta

obierzemy przekątną kwadratu.
245. Dwie proste mogą podzielić czworokąt wklęsły na:

ROZWIĄZANIA 143
246. Są trzy takie równoległoboki.
Możemy je wszystkie otrzymać, jeśli

przez każdy wierzchołek danego
trójkąta poprowadzimy prostą rów-
noległą do przeciwległego boku.
247. Odpowiedź: pięciokąt.
248. Odpowiedź: siedmiokąt.

Jak najprościej policzyć prze-
kątne siedmiokąta?
Z każdego wierzchołka wychodzą
4 przekątne, wierzchołków jest 7,
ale każda przekątna jest liczona
podwójnie. Łączna liczba prze-
kątnych to 7 · 4 : 2 = 14.
249. Odpowiedź: dziewięciokąt.

Jeśli przekątnych ma być trzy razy więcej niż boków (czyli trzy
razy więcej niż wierzchołków), to z każdego wierzchołka powinno
wychodzić sześć przekątnych (każda jest liczona podwójnie).
Jeśli z wierzchołka ma wychodzić sześć przekątnych, to uwzględ-
niając jeszcze ten wierzchołek i dwa sąsiednie, mamy razem
9 wierzchołków wielokąta, czyli jest to dziewięciokąt.

144 ROZWIĄZANIA
250. Istnieje. Oto przykłady.
Uwaga. Nie istnieje sześciokąt wypukły o tej własności.
251. Są dwie możliwości:
• Jeśli po jednej stronie przekątnej leży

jeden wierzchołek, a po drugiej stronie
trzy, to przecinają ją trzy przekątne.
• Jeśli po każdej stronie przekątnej leżą

dwa wierzchołki sześciokąta, to przeci-
nają ją cztery przekątne.
252. Najwięcej — sześć punktów przecięcia jest

wtedy, gdy po jednej stronie przekątnej leżą
dwa, a po drugiej stronie trzy wierzchołki
siedmiokąta i każda z sześciu przekątnych,
przecinających naszą przekątną, przecina ją
w innym punkcie.
Najmniej — cztery punkty przecięcia są

wtedy, gdy po jednej stronie przekątnej leży
jeden wierzchołek siedmiokąta, a po drugiej
stronie cztery pozostałe.

ROZWIĄZANIA 145
Zwróćmy jeszcze uwagę na to, że gdy

po jednej stronie leżą dwa, a po drugiej
stronie trzy wierzchołki, to sześć prze-
kątnych łączących te wierzchołki może
przecinać daną przekątną nie w sześciu,
a w czterech punktach. Rysunek przed-
stawiamy „na kratkach”, żeby nie było
wątpliwości, iż rzeczywiście są tylko
cztery punkty przecięcia.
Spróbuj narysować siedmiokąt, w którym pozostałe przekątne

przecinają pewną przekątną w pięciu punktach.
253. Odpowiedź: ośmiokąt.
254. Długość boku pięciokąta foremnego

oznaczmy przez a i zaznaczmy na ry-
sunku równe odcinki. Łatwo zauważyć,
że trójkąt AEF jest równoramienny.
Ponieważ miara jego kąta przy wierz-
chołku A wynosi
| EAF | = | BAE| − | BAF | =
= 108◦ − 60◦ = 48◦.
więc kąty przy podstawie EF mają w sumie 180◦ − 48◦ = 132◦,
czyli | AF E| = 132◦ : 2 = 66◦.
Analogicznie w trójkącie BCF : | BF C| = 66◦. W takim razie
| CF E| = 360◦ − 66◦ − 60◦ − 66◦ = 168◦.

146 ROZWIĄZANIA
255. Jeśli prostokąt o bokach całkowitych ma pole 21, to boki te

wynoszą 1 i 21 lub 3 i 7. Wiadomo, że obwód prostokąta o bokach
1 i 21 wynosi 44, a obwód prostokąta o bokach 3 i 7 wynosi 20,
i to jest właśnie szukany prostokąt.
Uwaga. W tym rozwiązaniu szukaliśmy prostokąta o bokach całkowitych.
Zauważ, że prostokąt, którego obwód i pole są całkowite, nie musi mieć
1
obu boków całkowitych. Na przykład prostokąt o bokach 2 i 2 ma obwód
równy 5 i pole równe 1. Co więcej, boki takiego prostokąta mogą nawet
nie być liczbami wymiernymi! Oto przykład.
Weźmy kwadraty o polach 4 i 2 i zauważmy, że pola zaznaczonych
prostokątów są równe.
Zauważmy, że pole prostokąta zaznaczo-

nego na rysunku obok wynosi
4 − P + P − 2 = 2,
a jego obwód jest równy obwodowi dużego
kwadratu, czyli wynosi 8.
Boki tego prostokąta nie są liczbami wymiernymi. Dlaczego? To już
zupełnie inna historia. . .
256. Część działki, na której można postawić dom, ma kształt

prostokąta o wymiarach 9 m × 19 m. Jej powierzchnia to
9 m · 19 m = 171 m2 .

ROZWIĄZANIA 147
257. Sposób I. Musimy przedstawić liczbę 48 w postaci iloczynu

dwóch czynników, z których jeden jest trzy razy większy od
drugiego:
48 = 12 · 4.
Długość prostokąta wynosi 12 łokci, a szerokość 4 łokcie.
Sposób II. Długość prostokąta jest trzy razy

większa od szerokości, więc ten prostokąt
można zbudować z trzech kwadratów. Pole
każdego kwadratu to 48 : 3 = 16 łokci kwadratowych, czyli są to
kwadraty o boku 4 łokci. Zatem szerokość naszego prostokąta to
4 łokcie, a długość to 3 · 4 = 12 łokci.
258. Sposób I. Pole kwadratu o boku długości 3 cm wynosi 9 cm2 .

Prostokąt ma pole dwa razy większe, czyli 18 cm2 . Bok kwadratu
ma długość 3 cm, a szerokość prostokąta jest dwa razy mniejsza,
czyli wynosi 1,5 cm.
Jeśli pole prostokąta wynosi 18 cm2 , a szerokość 1,5 cm, to
długość jest równa
18 cm2 : 1,5 cm = 12 cm.
Sposób II. Szerokość prostokąta jest połową boku kwadratu,

a pole jest dwa razy większe od pola kwadratu. Zatem ten
prostokąt można zbudować z czterech połówek kwadratu.
Długość tego prostokąta wynosi 4 · 3 cm = 12 cm.
259. Narysujmy kwadrat opisany w treści zadania.

Zauważmy, że pole mniejszego kwadratu to
połowa pola większego kwadratu, czyli 4 cm2 .
Zatem bok mniejszego kwadratu ma długość
2 cm.

148 ROZWIĄZANIA
260. Z dwudziestu jednakowych kwadratów można zbudować prosto-

kąt na trzy (istotnie różne) sposoby:
• prostokąt 20 × 1
42 · długość boku kwadratu = obwód = 126

długość boku kwadratu = 126 : 42 = 3
pole prostokąta = 20 · 32 = 180

długość boku kwadratu = 126 : 24 = 21 = 5,25
4
pole prostokąta = 20 · 5,252 = 551,25

długość boku kwadratu = 126 : 18 = 7
pole prostokąta = 20 · 72 = 980

ROZWIĄZANIA 149
261. Są dwa przykłady takich prostokątów, których długości boków są

liczbami naturalnymi:
• prostokąt 6 × 3 • kwadrat 4 × 4
obwód: 18 obwód: 16
pole: 18 pole: 16
Uwaga. Można opisać wszystkie pro-

stokąty, które spełniają warunki tego
zadania. Rozważmy prostokąt o bo-
kach a i b. Od boków tego prosto-
kąta odłóżmy do środka prostokąty
o wysokości 1.
Pole części zakrytej przez te prosto-
kąty wyraża się poniższym wzorem:
2 · (a − 2) + 2 · b = 2 · a + 2 · b − 4 = obwód − 4.
Pole prostokąta będzie równe obwodowi dokładnie wtedy, gdy pole

prostokąta utworzonego w środku będzie równe 4. Zatem wystarczy
wziąć dowolny prostokąt o polu 4 (jeśli boki mają być całkowite, to
będzie to 1 × 4 lub 2 × 2), jego długość i szerokość zwiększamy o 2
i otrzymujemy prostokąt, którego obwód i pole wyrażają się tą samą
liczbą.
Na koniec zauważmy jeszcze, że ten sposób można sprawdzić algebra-

icznie. Bierzemy prostokąt o bokach a i b, dla których
a · b = 4.
Tworzymy prostokąt o bokach a + 2, b + 2.
Jego obwód wynosi
2 · (a + 2) + 2 · (b + 2) = 2a + 4 + 2b + 4 = 2a + 2b + 8.
Jego pole wynosi
(a + 2)(b + 2) = ab + 2a + 2b + 4 = 4 + 2a + 2b + 4 = 2a + 2b + 8.

150 ROZWIĄZANIA
262. Odpowiedź: 55 drzew.

Skoro 15 m = 6 · 2,5 m, to poziome
rzędy dzielą sad na 6 części, więc
tych rzędów jest 5.
Podobnie 30 m = 12 · 2,5 m, czyli
kolumny drzew dzielą sad na 12
części, więc drzew w rzędzie jest 11.
W takim razie mamy 5 rzędów po 11 drzew, co daje razem
5 · 11 = 55 drzew.
W rozwiązaniach zadań 263—267 nie korzystamy ze wzoru

na pole trójkąta. Pola trójkątów prostokątnych obliczamy jako
połowy pól odpowiednich prostokątów.
263. a) Narysowana figura składa się z ośmiu

trójkątów o polu 12 . Zatem pole tej
1
figury jest równe 8 · 2 = 4.
b) Pole trójkąta otrzymamy, jeśli od

pola prostokąta 5 × 4 odejmiemy pola
trzech trójkątów prostokątnych.
Pole każdego z tych trójkątów to połowa pola odpowiedniego

prostokąta.
Pole dużego prostokąta wynosi 20, więc pole trójkąta jest równe
20 − 5 − 3 − 4 = 8.

ROZWIĄZANIA 151
c) Pole danego czworokąta jest równe

różnicy pól trójkątów zacieniowanych
na rysunkach obok.
Trójkąt na pierwszym rysunku składa
się z dwóch trójkątów o polu 2, więc
jego pole wynosi 4. Trójkąt na drugim
rysunku składa się z dwóch trójkątów
o polu 1, czyli jego pole wynosi 2. Zatem
pole czworokąta jest równe różnicy
4 − 2, czyli jest równe 2.
264. a) Sposób I. Mamy 16 trójkątów

o polu równym 1. Pole części środ-
kowej to 32. Zatem pole całej figury
jest równe 16 + 32 = 48.
Sposób II. Możemy podzielić naszą

figurę na 6 jednakowych pięcioką-
tów. Każdy z tych pięciokątów ma
pole równe 8.
Pole całej figury wynosi 6 · 8 = 48.
b) Porównajmy zacieniowaną figurę z kwa-

dratem 4×4. Możemy rozciąć części figury
leżące na zewnątrz kwadratu na 4 półkola
i 4 ćwiartki i uzupełnić otrzymanymi
elementami puste miejsca wewnątrz kwa-
dratu. Zatem pole figury zacieniowanej
jest równe polu kwadratu i wynosi 16.

152 ROZWIĄZANIA
265. Sposób I. Zauważmy, że dana figura powstała z dużego prosto-

kąta przez wycięcie małych prostokątów.
Szerokość dużego prostokąta wynosi 8, a długość

5 + 2 + 7 + 4 + 9 = 27,
czyli jego pole wynosi 27 · 8 = 216.
Pola małych prostokątów wynoszą kolejno:
1 · 3 = 3, 2 · 4 = 8, 3 · 5 = 15, 4 · 6 = 24, 5 · 7 = 35.
Suma tych pól jest równa
3 + 8 + 15 + 24 + 35 = 85.
Pole figury otrzymanej przez wycięcie tych prostokątów wynosi
216 − 85 = 131.
Sposób II. Dzielimy daną figurę na prostokąty pionowymi liniami.
Otrzymujemy 6 prostokątów 2 × 8 oraz prostokąty

1 × 5, 2 × 4, 3 × 3, 4 × 2 i 5 × 1.
Suma pól tych prostokątów wynosi
6 · 16 + 5 + 8 + 9 + 8 + 5 = 131.

ROZWIĄZANIA 153
266. Figury A, B i C są zbudowane z jednakowych trójkątów równo-

bocznych.
a) Jeśli obwód figury B jest równy 1, to bok małego trójkąta

równobocznego wynosi 19 . Zatem obwód figury A jest równy
12 · 19 = 43 , a obwód figury C wynosi 6 · 19 = 23 .
b) Figura B składa się z 9 małych trójkątów równobocznych. Jeśli

jej pole wynosi 1, to pole małego trójkąta równobocznego jest
1 1 4
równe 9 . Wówczas pole figury A wynosi 12 · 9 = 3 , a pole figury
1 2
C jest równe 6 · 9 = 3 .
267. Narysujmy duży kwadrat „na kratkach”

tak, aby jego bok miał długość 5 kratek.
Pole dużego kwadratu wynosi 100, jest
on złożony z 25 kratek, więc pole jednej
kratki jest równe 4. Mały kwadrat składa
się z jednej kratki oraz czterech trójkątów
o polu jednej kratki. Zatem pole tego
kwadratu wynosi 5 · 4 = 20.
268. Odpowiedź: a) 0, 1, 3, 4, 5 lub 6 punktów przecięcia,

b) 5, 8, 9, 10 lub 11 części podziału.
Trzeba uważać, żeby nie przeoczyć żadnego przypadku. Niektóre
z tych prostych mogą być równoległe, może się też zdarzyć, że
trzy proste przechodzą przez jeden punkt. Dlatego ważne jest
uporządkowanie wszystkich przypadków.
Najpierw zajmijmy się tym, ile prostych jest równoległych (4, 3,
2 i 2, czy 2).

154 ROZWIĄZANIA
• Wszystkie cztery proste są do siebie równole-

głe: 0 punktów przecięcia, 5 części, na które
została podzielona płaszczyzna.
• Trzy proste są do siebie równoległe, a czwarta

przecina każdą z nich w jednym punkcie:
3 punkty przecięcia; 8 części.
• Dwie pary prostych równoległych: 4 punkty

przecięcia; 9 części.
• Dwie proste równoległe, pozostałe dwie nie są

równoległe do nich i przecinają się w punkcie,
który:
— leży na jednej z prostych równoległych:
3 punkty przecięcia; 9 części,
— nie leży na żadnej z prostych równole-
głych: 5 punktów przecięcia; 10 części.
W pozostałych przypadkach żadne dwie z na-

szych prostych nie są równoległe.
Zwróćmy teraz uwagę na to, ile prostych może
ewentualnie przechodzić przez jeden punkt.
• Wszystkie cztery proste przechodzą przez
jeden punkt: 1 punkt przecięcia, 8 części, na
które została podzielona płaszczyzna.
• Trzy proste przechodzą przez jeden punkt,
a czwarta (nie jest równoległa do żadnej
z nich) przecina każdą z nich w jednym
punkcie: 4 punkty przecięcia; 10 części.
• Żadne trzy z rozważanych prostych nie

przechodzą przez jeden punkt (i żadne dwie
nie są równoległe), czyli każda z każdą
przecina się w innym punkcie — 6 punktów
przecięcia; 11 części.

ROZWIĄZANIA 155
269. a) Mamy dwie możliwości:

• Dwie płaszczyzny równoległe dzielą
przestrzeń na 3 części.
• Dwie płaszczyzny nierównoległe dzielą

b) Rozważmy następujące przypadki:

• Trzy płaszczyzny równoległe dzielą
• Dwie płaszczyzny równoległe i trzecia

je przecinająca dzielą przestrzeń na
6 części.
• Dwie płaszczyzny nierównoległe prze-

cinają się wzdłuż prostej.
— Jeśli trzecia płaszczyzna zawiera tę

prostą, to mamy 6 części.
— Jeśli trzecia płaszczyzna nie ma

z tą prostą punktów wspólnych, to
mamy 7 części.
— Jeśli trzecia płaszczyzna przecina tę

prostą w jednym punkcie, to mamy
8 części.

156 ROZWIĄZANIA
270. Trójkąt może mieć 0, 1 lub 3 osie symetrii.
Czworokąt może mieć 0, 1, 2 lub 4 osie symetrii.
271. a)
b)

ROZWIĄZANIA 157
272. W graniastosłupie prostym długość krawędzi bocznej jest równa

wysokości, więc suma długości wszystkich krawędzi bocznych
to 7 · 8 cm = 56 cm. Pozostałą część stanowią krawędzie górnej
i dolnej podstawy, zatem
2 · obwód podstawy = 100 cm − 56 cm = 44 cm,
obwód podstawy = 22 cm.
273. Ostrosłup 15-kątny ma 15 krawędzi podstawy i 15 krawędzi

bocznych, czyli razem 30 krawędzi. Podobnie ostrosłup 16-kątny
ma 32 krawędzie.
Graniastosłup 10-kątny ma po 10 krawędzi podstawy dolnej
i górnej oraz 10 krawędzi bocznych, czyli 30 krawędzi. Podobnie
graniastosłup 11-kątny ma 33 krawędzie.
Ostrosłup n-kątny ma 2n krawędzi, a graniastosłup n-kątny
ma 3n krawędzi. Zatem liczba krawędzi ostrosłupa jest zawsze
parzysta, a liczba krawędzi graniastosłupa jest zawsze liczbą
podzielną przez 3. Tak więc ostrosłup nie może mieć 31 ani 33
krawędzi, a graniastosłup nie może mieć 31 ani 32 krawędzi.
274. Po rozłożeniu dwóch sąsiednich ścian, możemy połączyć prze-

ciwległe wierzchołki odcinkiem stanowiącym najkrótszą drogę.
Na sześcianie ta najkrótsza droga łącząca dwa przeciwległe

wierzchołki może być poprowadzona na sześć sposobów, gdyż
na tyle sposobów możemy wybrać dwie ściany, po których
prowadzimy drogę.
275.

158 ROZWIĄZANIA
276. Po rozłożeniu sześcianu otrzymamy:
• 8 sześcianików narożnych o jednej

ścianie żółtej i dwóch niebieskich,
• 12 sześcianików „bocznych”, w tym:

— 8 o jednej ścianie żółtej i jednej
niebieskiej,
— 4 o dwóch ścianach niebieskich,
• 6 sześcianików „środkowych”, w tym:

— 2 o jednej ścianie żółtej,
— 4 o jednej ścianie niebieskiej,
• 1 sześcianik wewnętrzny, którego

wszystkie ściany będą niepomalowane.
Powyższe dane możemy zapisać w tabelce:
liczba ścian żółtych 1 1 0 1 0 0

liczba ścian niebieskich 2 1 2 0 1 0
liczba sześcianików 8 8 4 2 4 1
277. a)
b)
278. a)

ROZWIĄZANIA 159
b)
279. a) b)
c)
280. a) Jeśli ma zostać 8 kwadratów, to powinniśmy usunąć boczny

lub narożny kwadrat, czyli zabrać 1 lub 2 zapałki.
b) Jeśli ma zostać 7 kwadratów, to możemy zabrać:
• 2 zapałki

160 ROZWIĄZANIA
• 3 zapałki • 4 zapałki
281. 282.
283. 284.
285. Klocków domina jest 7 + 6 + 5 + 4 + 3 + 2 + 1 = 28.

ROZWIĄZANIA 161
Uwaga. Wszystkich klocków domina

jest tyle samo co łącznie wierzchołków,
boków i przekątnych siedmiokąta. Dla-
czego?
Jeśli chcesz wiedzieć, jak znaleźć liczbę
przekątnych siedmiokąta, zajrzyj do
zadania 248.

Jeśli na jednym polu klocka jest jedno oczko, to liczba oczek
na drugim polu może wynosić 0, 1, 2, 3, 4, 5 lub 6. Zatem pole
z jednym oczkiem występuje na 7 klockach, przy czym na tych
klockach jest 8 pól z jednym oczkiem.
Podobnie można zauważyć, że jest 8 pól z dwoma oczkami, 8 pól

z trzema, czterema, pięcioma, sześcioma oczkami. Łączna liczba
oczek na wszystkich polach wynosi
8 · 1 + 8 · 2 + . . . + 8 · 6 = 8 · (1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6) = 8 · 21 = 168.
287. Odpowiedź: Więcej jest klocków o parzystej sumie oczek.

Możemy te klocki po prostu policzyć, ale warto się zastanowić
nad jakimś sposobem wyznaczenia ich liczby. Łatwo znaleźć
liczbę klocków o nieparzystej sumie oczek. Na jednym polu
takiego klocka jest nieparzysta liczba oczek: 1, 3 lub 5, a na
drugim polu parzysta: 0, 2, 4 lub 6. Razem mamy 3·4 = 12 możli-
wości wyboru klocka o nieparzystej sumie oczek, co przedstawia
tabelka.
0 2 4 6
1 1−0 1−2 1−4 1−6
3 3−0 3−2 3−4 3−6
5 5−0 5−2 5−4 5−6

162 ROZWIĄZANIA
Skoro klocków o nieparzystej sumie oczek jest 12, a wszystkich

klocków jest 28 (zobacz zadanie 285), to klocków o sumie oczek
parzystej jest 28 − 12 = 16.
Uwaga. Klocki o parzystej sumie oczek możemy też
policzyć następująco.
Wśród klocków o parzystych liczbach oczek na obu
polach jest 6 klocków, na których liczby oczek są różne,
i 4 klocki, na których liczby oczek są równe. Razem
mamy 10 klocków.
Wśród klocków o nieparzystych liczbach oczek na obu
polach są 3 klocki, na których liczby oczek są różne,
i 3 klocki, na których liczby oczek są równe. Razem
mamy 6 klocków.
Wszystkich klocków o parzystej sumie oczek jest 10 + 6 = 16.
288. Między klockami 0 − 3 i 3 − 6 powinien leżeć klocek 3 − 3.

Podobnie między klockami 3 − 6 i 6 − 0 powinien znajdować
się klocek 6 − 6, a między klockami 6 − 0 i 0 − 3 klocek 0 − 0.
Łatwo zauważyć, że klocki powinny leżeć w na-
stępującej kolejności: 0 − 3, 3 − 3, 3 − 6, 6 − 6,
6 − 0, 0 − 0.
Możemy zacząć od dowolnego miejsca w kwa-
dracie. Przykładowe ułożenie przedstawione
jest na rysunku.
289. Odpowiedź: nie można.

Gdybyśmy ułożyli te klocki zgodnie z regułami gry w domino,
to z obu stron klocka 0 − 0 powinny leżeć dwa spośród klocków
0 − 2, 0 − 4 i 0 − 6. Trzeci z tych klocków nie może być ustawiony
zgodnie z regułami gry w domino, gdyż nie ma więcej klocków
z polem 0.
To uzasadnienie można sformułować inaczej.
Gdy dwa klocki się stykają zgodnie z regułami gry w domino, to
na stykających się polach jest ta sama liczba oczek. Jeśli klocki
są ułożone w kwadrat, to dana liczba oczek, np. 0, występuje na
parzystej liczbie pól.
Na klockach, z których mamy ułożyć kwadrat, liczba oczek
0 występuje na pięciu polach. 5 to liczba nieparzysta, więc nie
można ułożyć tego kwadratu zgodnie z regułami gry w domino.

164 ROZWIĄZANIA
291. Jest wiele sposobów podziału klocków domina na szukane cztery

grupy. Oto jeden z nich.
Klocki o sumie oczek mniejszej od 6 łączymy w pary z klockami
o sumie oczek większej od 6 tak, aby w każdej parze suma oczek
wynosiła 12.
Zostają cztery klocki o sumie oczek 6.
Do każdego klocka o sumie oczek 6 dobieramy trzy pary o sumie

oczek 12.
292. Klocki możemy podzielić na przykład tak:
Ten sposób będzie bardziej widoczny, jeśli klocki przedstawimy

schematycznie za pomocą odcinków i punktów.

ROZWIĄZANIA 165
293. Odpowiedź: w roku 1234.

Mikołaj Starszy jest starszy od Mikołaja Młodszego o
345 − 111 = 234 lata.
Zatem Mikołaj Starszy będzie dwa razy starszy od Mikołaja
Młodszego, gdy Mikołaj Młodszy będzie miał 234 lata. W 1111
roku Mikołaj Młodszy miał 111 lat, więc 234 lata będzie
miał w roku 1234. (Można zauważyć, że urodził się w roku
1111 − 111 = 1000).
294. Odpowiedź: Mały — 8 prezentów, Średni — 5 prezentów, Duży

— 4 prezenty.
Wiadomo, że Mikołaj Mały rozdał dwa razy więcej prezentów
niż Duży, ale razem rozdali mniej niż 17 prezentów. Sprawdźmy
następujące możliwości:
Mikołaj Duży 1 2 3 4 5
Mikołaj Mały 2 4 6 8 10
zostało z siedemnastu 14 11 8 5 2
Zatem Mikołaj Średni mógł rozdać więcej od Dużego, ale mniej

od Małego tylko w tym przypadku, gdy Mikołaj Duży rozdał 4
prezenty, a Mikołaj Mały 8 prezentów. Wówczas Średni rozdał
5 prezentów.
295. Wyobraź sobie, że stawiamy Mikołajów na wagę szalkową. Mały

i Średni ważą razem tyle samo co Duży.
Mały i Duży ważą tyle, ile dwóch Średnich, ale zamiast Dużego
możemy postawić Małego i Średniego.

166 ROZWIĄZANIA
Następnie zdejmujemy po jednym Średnim z każdej szalki

i widzimy, że Mikołaj Średni waży dwa razy więcej niż Mikołaj
Mały.
Wiemy, że Duży waży tyle samo co Mały i Średni. Zamiast
Średniego możemy więc postawić dwóch Małych.
Otrzymujemy odpowiedź: Mikołaj Duży waży trzy razy więcej niż

Mikołaj Mały.
Uwaga. Powyższe rozumowanie możemy zapisać algebraicznie. Niech D,
Ś i M oznaczają odpowiednio wagi Dużego, Średniego i Małego Mikołaja.
Mamy
M+Ś=D oraz M + D = 2Ś.
Stąd
M + M + Ś = 2Ś,
czyli
2M = Ś.
Po podstawieniu 2M zamiast Ś w równości M + Ś = D otrzymujemy
M + 2M = D.
Zatem
3M = D.
Otrzymana równość oznacza, że Mikołaj Duży jest trzy razy cięższy od
Mikołaja Małego.
296. Dziewięciu Mikołajów rozda w ciągu 30 minut 60 prezentów,

w ciągu 1 godziny — 120 prezentów, w ciągu 3 godzin —
360 prezentów. Zatem 36 Mikołajów w ciągu 3 godzin rozda
4 · 360 = 1440 prezentów.
297. Odpowiedź: co najmniej 30 Mikołajów.

Zastanówmy się, ilu najwięcej może być takich, którzy nie mówią
wszystkimi trzema gwarami (językami). 10 nie mówi po huculsku,
20 nie mówi po łemkowsku, a 40 nie mówi po bojkowsku.
Wszystkich razem jest co najwyżej 10 + 20 + 40 = 70. Pozostali
(co najmniej 30) mówią wszystkimi trzema gwarami (językami).

ROZWIĄZANIA 167
298. Sposób I. Gdyby pierwszy oddał drugiemu jeden prezent, to

pierwszy miałby o 1 prezent mniej, a drugi o 1 prezent więcej.
Wówczas mieliby po tyle samo prezentów. W takim razie pierwszy
ma o 2 prezenty więcej od drugiego.
Przypuśćmy teraz, że drugi odda pierwszemu jeden prezent.
Pierwszy będzie miał o 4 prezenty więcej od drugiego. Z wa-
runków zadania wiemy, że pierwszy ma teraz dwa razy więcej
prezentów od drugiego, więc drugi ma 4 prezenty, a pierwszy
8 prezentów. Zatem na początku pierwszy miał 7 prezentów,
a drugi 5 prezentów.
Sposób II. Niech p oznacza liczbę prezentów pierwszego, d —

liczbę prezentów drugiego. Wiemy, że
p−1=d+1 oraz p + 1 = 2 · (d − 1).
Z pierwszego równania mamy
p = d + 2.
Wstawmy to do drugiego równania:
d + 2 + 1 = 2 · (d − 1)
d + 3 = 2d − 2 |+2−d
5=d
Wówczas
p = d + 2 = 7.
299. Gdyby Mikołaj A był prawdziwy, to mówiłby prawdę, czyli Mikołaj

B byłby fałszywy. Wtedy to, co mówi B, byłoby kłamstwem, czyli
Mikołaj C byłby fałszywy. To jest niemożliwe, bo tylko jeden
z Mikołajów jest fałszywy. Zatem A jest fałszywy, a B i C są
prawdziwi. Sprawdź, że w tym przypadku wszystko się zgadza!
300. Z pustym workiem Mikołaj szedł dwa razy szybciej niż z pełnym,
więc całą drogę z B do A przebył w takim samym czasie co połowę
drogi z A do B. Zatem dłużej podróżował z A do B.


Zbior Zadan Dla Kolek Matematycznych W Szkole Podstawowej

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zbior Zadan Dla Kolek Matematycznych W Szkole Podstawowej

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zbior Zadan Dla Kolek Matematycznych W Szkole Podstawowej

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

##7#52#aMTY4NDYzODNBNjQ2NDM1Mw==

Wydawca: Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe,

Gdańsk 2005. Wydanie drugie

Druk i oprawa: Normex, Gdańsk

Wszystkie książki Wydawnictwa dostępne są w sprzedaży wysyłkowej.

Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 16846383A6464353

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 16846383A6464353

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 16846383A6464353

1. Każda z liter A, B, C i D oznacza pewną cyfrę. Wykonaj dzielenie

2. Każda z liter A, R i K oznacza pewną cyfrę. Znajdź iloraz i resztę

6. Znajdź cyfrę jedności iloczynu:

7. Jaką cyfrę jedności ma suma pięciu kolejnych liczb nieparzystych?

8. Jaką cyfrę jedności ma wynik mnożenia wszystkich liczb nieparzy-

9. Znajdź cyfrę jedności sumy wszystkich liczb naturalnych od 1

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 16846383A6464353

10. Znajdź liczbę, której kwadratem jest liczba 1006 009.

11. Uzasadnij, że iloczyn 123456789 · 123456790 nie jest kwadratem

12. Wyjaśnij, dlaczego 2468 · 864286428642 = 8642 · 246824682468.

Wstawianie znaków, uzupełnianie cyfr

13. Między cyfry 2 4 6 4 2 wstaw znaki, a może i nawiasy tak, aby

14. Liczbę 49 zapisz za pomocą pięciu czwórek i znaków działań.

15. Między cyfry 3 3 3 3 3 3 wstaw po jednym znaku każdego z działań

16. Między cyfry 9 8 7 6 5 4 3 2 1 wstaw znaki „+” w ten sposób, aby

17. Wstaw cyfry w puste kratki. Uwzględnij wszystkie możliwości.

18. Znajdź takie cyfry A, B, C i D, aby zachodziła równość

19. Każda z liter A, B i C oznacza pewną cyfrę. ABC

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 16846383A6464353

21. Zastąp litery siedmioma różnymi cyframi od 0 do 6 tak, aby

22. Zapisz możliwie najmniejszą nieparzystą liczbę pięciocyfrową,

23. Jaka największa i jaka najmniejsza liczba czterocyfrowa ma cztery

24. Z cyfr 3, 5, 5, 7 utwórz wszystkie możliwe liczby czterocyfrowe

25. Wypisz wszystkie liczby trzycyfrowe, których suma cyfr wynosi 3.

26. Znajdź wszystkie liczby naturalne mniejsze od 4000, których suma

27. Jaką sumę cyfr ma najwięcej liczb dwucyfrowych?

29. Ile najwięcej liczb można wybrać ze zbioru {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7} tak,

30. Przedstaw liczbę 88 w postaci sumy dwóch liczb, z których jedna

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 16846383A6464353

32. Przedstaw liczbę 63 w postaci sumy takich dwóch liczb, że

33. Znajdź najmniejsze liczby naturalne m i n, różne od 0, spełniające

34. Suma a + b jest o 20 większa od różnicy a − b. Znajdź liczbę b.

35. Dane są dwie liczby. Większa z nich jest n razy większa od

36. Znajdź osiem różnych liczb naturalnych większych od zera,

37. Przedstaw liczbę 42 jako sumę kilku kolejnych liczb naturalnych.

38. Suma dziesięciu kolejnych liczb naturalnych wynosi 765. Znajdź

39. Znajdź dwie kolejne liczby nieparzyste, których iloczyn wynosi

40. Dla jakich dwóch liczb dwucyfrowych, utworzonych z czterech

41. Podaj przykład liczby pięciocyfrowej, której suma cyfr i iloczyn

42. Wypisz wszystkie liczby dwucyfrowe 6 razy większe od swoich cyfr

43. Znajdź liczbę dwucyfrową 9 razy większą od swojej cyfry jedności.

Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 16846383A6464353

44. Znajdź liczbę dwucyfrową o 57 większą od swojej cyfry dziesiątek.

45. Znajdź liczbę trzycyfrową, która jest 25 razy większa od swojej

46. Cyfra jedności pewnej liczby trzycyfrowej jest o 1 większa od jej

48. Do jakiej liczby dwucyfrowej należy dopisać z prawej strony cyfrę

49. Znajdź możliwie największą liczbę naturalną, której nie można

50. Obok podano kilka wskazań zegara według 3 : 12

Zadania tekstowe z arytmetyki

51. Gdy Kubuś Puchatek wychodził ze swojej Chatki na urodziny