22.10.

2019

Gr. 10. ST, ZESPÓŁ NR 12 Ćwiczenie 6.1

SPRAWOZDANIE

Ocena przydatności wody do celów budowlanych

Temat ćwiczenia

I. CEL ĆWICZENIA
Celem tego ćwiczenia była ocena przydatności wody do celów budowlanych na podstawie
przeprowadzonych doświadczeń z użyciem różnych odczynników, które miały wykazać zawartość
szkodliwych substancji oraz sprawdzić podstawowe wymagania dotyczące wody zarobowej.

II. PODSTAWY TEORETYCZNE

Składnikami które w sposób zasadniczy wpływają na jakość wody zarobowej to:

KWASY (JONY WODOROWE):

 Reagując ze składnikami cementu oraz jego produktami uwodzenia tworzą łatwo rozpuszczalne
związki – co utrudnia, a nawet czasem uniemożliwia wiązanie cementu.

OLEJE, TŁUSZCZE, DETERGENTY:

 Powodują zakłócenia procesu wiązania betonu.
 Mogą obniżać wytrzymałość betonu stwardniałego

SUBSTANCJE HUMUSOWE:

 Powodują powstanie charakterystycznego zabarwienia

 Zawierają kwas huminowy, uliminowy, kreonowy które reagując z wodorotlenkiem wapnia ( Ca(OH) 2)
obecnym w zaczynie cementowym tworzą nierozpuszczalne sole co utrudnia wiązanie betonu.

SIARKOWODÓR I JEGO SOLE:

 Siarkowodór reagując z wodorotlenkiem wapnia może tworzyć Ca(HS) 2 – wodorosiarczek wapnia,
łatwo rozpuszczalny w wodzie i niewykazujący właściwości wiążących.
 Na obecność siarkowodoru wskazuje charakterystyczny zapach.

CHLORKI:

 Jony Cl- powodują zwykle znaczne przyspieszenie wiązania cementu, co często jest niekorzystne
technologicznie.
 Powodują korozję żelbetu.
 Powodują korozję betonu

SIARCZANY:

 Jony siarczanowe reagując ze składnikami zaczynu cementowego tworzą związki znaczenie

zwiększające swoją objętość, co może być przyczyną rozsadzania betonu.
 Dla słabej agresji siarczanowej, to tworzący się w reakcji z wodorotlenkiem wapnia gips do pewnego
stopnia uszczelnia beton.
 Gdy stężenie jonów siarczkowych jest dość duże nadmiar gipsu może spowodować spękanie betonu.
 ALKALIA:

 Tlenki i wodorotlenki sodu i potasu wchodząc w reakcje ze składnikami niektórych kruszyw mogą
prowadzić do korozji wewnętrznej betonu.

CUKRY (WĘGLOWODANY):

 Z jonami wapnia tworzą cukrzany wapnia, które spowalniają wiązanie cementu i obniżają
wytrzymałość betonu.
 Czasami obecność betonu może całkowicie uniemożliwić wiązanie.

FOSFORANY:

 Reagując ze związkami wapnia powodują opóźnienie wiązania się betonu.

 Podobnie wpływa na wiązanie obecność w wodzie zarobowej związków metali ciężki, zwłaszcza ołowiu i
cynku.

AZOTANY:

 Przyspieszają wiązanie spoiwa cementowego.

 Azotany pochodzące od słabych zasad w obecności wody mogą ulegać hydrolizie z utworzeniem kwasu
azotowego, co prowadzi do korozji kwasowej.

TWARDOŚĆ WODY – określa ilość zawartych w niej związków wapnia i magnezu w przeliczeniu na CaO.

Ze względu na rodzaj związków wapnia i magnezu występujących w wodzie, rozróżnia się:

1) TWARDOŚĆ WĘGLANOWĄ (PRZEMIJAJĄCA) – wywołana obecnością wodorowęglanów wapnia i

magnezu, zanika w czasie ogrzewania wody w reakcji:

Ca(HCO3)2 → CaCO3 ↓ + H2O + CO2 ↑

Mg(HCO3)2 → MgCO3 ↓ + H2O + CO2 ↑

2) TWARDOŚĆ NIEWĘGLANOWĄ ( TRWAŁĄ) – wywołaną obecnością innych soli wapnia i magnezu np.
chlorków, siarczanów, azotanów.

Całkowita twardość wody jest sumą twardości węglanowej i niewęglanowej. Woda o zbyt dużej twardości
utrudnia proces wiązania zaczynu cementowego, ponieważ zmniejsza rozpuszczalność składników cementu
wodzie, utrudniając proces przechodzenia do roztworu jonów wapnia. Woda miękka natomiast jest
przyczyną korozji ługującej betonu.

Podstawowe wymagania dotyczące wody zarobowej

Tabela 1
SUBSTANCJA LUB CECHA WYMAGANIE
Oleje i tłuszcze Nie więcej niż widoczne ślady
Detergenty Ewentualna piana powinna zanikać w ciągu 2 minut
Barwa Bezbarwna lub bladożółta
Zawiesiny nie więcej niż 4cm3 w 80cm3 probówki
Brak zapachu, z wyjątkiem lekkiego zapachu
Zapach/obecność siarkowodoru dopuszczalnego w przypadku wody pitnej i lekkiego zapachu
cementu
Kwasy pH≥4
Substancje humusowe po dodaniu NaOH barwa żółtobrązowa lub jaśniejsza
 Wymagania dotyczące zawartości szkodliwych substancji w wodzie zarobowej
Tabela 2
mg
SUBSTANCJA DOPUSZCZALNA ZAWARTOŚĆ, 3
dm
mg
500 (beton sprężony)
dm 3
mg
Chlorki 1000 (beton zbrojny)
dm 3
mg
4500 (beton niezbrojny)
dm 3
Siarczany ( w przeliczeniu na SO42-) 2000
Alkalia ( w przypadku stosowania do betonu kruszyw reaktywnych )
1500
w przeliczeniu na Na2O
Cukry 100
Fosforany ( w przeliczeniu na P2O5) 100
-
Azotany ( w przeliczeniu na NO ) 3 500
Ołów ( w przeliczeniu na Pb2+) 100
2+
Cynk ( w przeliczeniu na Zn ) 100

Zawartość jonów chlorkowych w badanej wodzie zarobowej

Tabela 3
Objętość AgNO3 dodana do roztworu do momentu mg
Zawartość jonów chlorkowych w badanej wodzie,
zmiany barwy, cm3 dm 3
< 0,28 < 500
0,28 ÷ 0,56 500 ÷ 1000
0,56 ÷ 2,53 1000 ÷ 4500
>2,53 > 4500

Zależność barwy analizowanego roztworu od zawartości cukru

Tabela 4
mg
Barwa roztworu Przybliżona zawartość cukrów, 3
dm
Brak zabarwienia lub barwa inna niż podana niżej 0
Jasnoróżowa, powstająca z opóźnieniem ≤ 100
Czerwona lub fioletowa > 100

Zależność barwy papierka ołowianego od zawartości siarkowodoru

Tabela 5
mg
Barwa papierka Przybliżona zawartość siarkowodoru, 3
dm
Brak zaczernienia 0
Zaczernienie > 20

Zawartość jonów siarczanowych w badanej wodzie zarobowej

Tabela 6
mg
Kolor osadu w zależności od zawartości jonów Przybliżona zawartość jonów siarczanowych,
dm 3
Brak osadu bądź jego znacznie opóźnione powstawanie
< 2000
(>1 minuta)
 Powstawanie obfitego osadu > 2000

Zawartość jonów azotanowych (III) w wodzie zarobowej

Tabela 7
mg
Kolor osadu w zależności od zawartości jonów Przybliżona zawartość jonów zarobowych,
dm 3
Brak osadu, osad o innej barwie niż brunatna < 500
Brunatny osad > 500

Zawartość jonów fosforanowych w badanej wodzie

Tabela 8
mg
Kolor osadu w zależności od zawartości jonów Przybliżona zawartość jonów fosforanowych,
dm 3
Brak osadu/ osado innym kolorze niż żółty < 100
Żółty osad > 100

Zawartość jonów cynku (II) w wodzie zarobowej

Tabela 9
mg
Kolor osadu w zależności od zawartości jonów Przybliżona zawartość jonów cynku (II), 3
dm
Brak osadu, powstanie osadu o innej barwie niż biała < 100
Powstanie białego osadu > 100

Zawartość jonów ołowiu (II) w badanej wodzie

Tabela 10
mg
Kolor osadu w zależności od zawartości jonów Przybliżona zawartość jonów ołowiu (II)
dm 3
Brak osadu, powstanie osadu o innej barwie niż żółta < 100
Powstanie obfitego żółtego osadu > 100

III. DOŚWIADCZENIE
a) Sprawdzanie wymagań podstawowych

Obecność substancji humusowych:

Do probówki wlano 5 cm3, dodano 5 cm3 3% roztworu NaOH, wstrząśnięto i odstawiono na
godzinę.

WYNIK: Po godzinie woda nie zmieniła barwy.

Zapach wody:

Do cylindra miarowego o pojemności 100 cm 3 nalano 80 cm3 badanej wody. Następnie

energicznie ją wstrząśnięto i sprawdzono zapach.

WYNIK: Próbka nie odznaczyła się wyczuwalnym zapachem.

Obecność detergentów:

Ów wcześniej wstrząśniętą probówkę odstawiono na 2 minuty.

WYNIK: Utworzyła nie wytworzyła się piana.

Zawiesiny:

Próbkę wody odstawiono na 30 minut

WYNIK: Wydzieliło się około 20 cm3 osadu.

Przejrzystość wody:

Jedną probówkę napełniono wodą destylowaną, a drugą wodą badaną. Oby dwie probówki
umieszczono obok siebie przed arkuszem białego papieru.

WYNIK: Próbka z wodą badaną stała się mętna i bladożółta.

Wynik stężenia jonów wodorowych (pH):

Na papierek uniwersalny naniesiono kilka kropel badanej wody, a następnie porównano jego
zabarwienie ze skalą wzorcową.

WYNIK: pH > 4 ( pH ~ 8)

Zawartość siarkowodoru H2S:

Do probówki dodano ok. 5cm3 napełniono badaną wodą, po czym dodano niewielką ilość stężonego
mol
kwasu solnego (HCl) o stężeniu 1 3 , probówkę przykryto papierkiem ołowianym, który
dm
umocowano na wlocie probówki przy pomocy zacisku i podgrzano w płomieniu palnika.

WYNIK: Papierek nie zmienił zabarwienia na czarny – brak siarkowodoru.

Zawartość cukrów:

Do zlewki o pojemności 100 cm 3 odmierzono za pomocą cylindra miarowego 50 cm 3 badanej wody

mol
i 1 cm3 kwasu solnego (HCl 1 3 ) i podgrzewano przez 30 minut w łaźni wodnej z wrzącą wodą.
dm
Po przestygnięciu, kilkakrotnie przepłukano badaną wodą probówkę (uprzednio dobrze wymytą
wodą destylowaną) i dodano do niej 3 krople 5% roztworu naftolu oraz 1 cm3 stężonego H2SO4.

WYNIK: Roztwór zmienił kolor na ciemnożółty.

Zawartość jonów chlorkowych:

Dwie próbki wody po 10 cm3 umieszczono w kolbach stożkowych. Do każdej dodano 4 krople
mol
K2CrO4. Następnie stale mieszając dodawano porcje po 0,5 cm 3 AgNO3, o stężeniu 0,5 , aż
dm 3
do uchwycenia momentu zmiany koloru roztworu. W pierwszej dodano 2 porcje po 0,5cm 3, a w
0,50 cm3+ 0,75 cm3
drugiej 3. Średnia z obydwu oznaczeń wynosi zatem : = 0,625 cm3.
2
WYNIK: Roztwór zmienił barwę po dodaniu ok. 2,5 porcji AgNO 3.

Zawartość jonów siarczanowych SO42-:

Do probówki nalano 1 cm3 badanej wody oraz 4 cm3 wody destylowanej. Dodano 2,5 cm3 HCl
(10%) oraz 2,5 cm3 BaCl2 (10%).

WYNIK: Nie wytrącił się osad.

Zawartość fosforanów:

Próbkę ok. 5 cm3 badanej wody umieszczono w probówce i dodano 5 cm 3 roztworu AgNO3 i 4
cm3 roztworu siarczanu żelaza.

WYNIK: Powstał obfity ciemnobrązowy osad

Zawartość azotanów:

Próbkę 5 cm3 badanej wody umieszczono w probówce i dodano 1 cm 3 stężonego H2SO4 i 4 cm3
mol
roztworu siarczanu żelaza (II) o stężeniu 1 3.
dm
WYNIK: Nie wytrącił się osad.

Zawartość ołowiu:

mol
Próbkę ok. 5 cm3 badanej wody umieszczono w probówce i dodano 5 cm 3 KI o stężeniu 1 3 i
dm
wstrząśnięto.

WYNIK: Nie wytrącił się osad.

Zawartość cynku:

mol
Próbkę ok. 5 cm3 badanej wody umieszczono w probówce i dodano 5 cm 3 NaOH o stężeniu 1 3
dm
i wstrząśnięto.

WYNIK: Nie wytrącił się osad.

IV. ANALIZA WYNIKÓW

Na podstawie przeprowadzonych doświadczeń oraz Tabeli 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 zestawiono wyniki

badań dotyczące próbki wody razem z wymaganiami jakie musi spełniać woda zarobowa.

SUBSTANCJA WYMAGANIA WYNIK BADAŃ OCENA

NIE WIĘCEJ NIŻ WIDOCZNE
OLEJ I TŁUSZCZE BRAK +
ŚLADY
EWENTUALNA PIANA ZANIKA W
DETERGENTY BRAK PIANY (MINIMALNA) +
CIĄGU 2 MINUT

BEZBARWNA/
BARWA JASNOŻÓŁTA/BLADOŻÓŁTA +
BLADOŻÓŁTA

NIE WIĘCEJ NIŻ 4cm3 W 80cm3

ZAWIESINY ZAWIESINA ≤4cm3 +
PROBÓWKI

BRAK ZAPACHU, z wyjątkiem

ZAPACH/OBECNOŚĆ lekkiego zapachu dopuszczalnego w
BRAK ZAPACHU +
H2 S przypadku wody pitnej i lekkiego
zapachu cementu

KWASY, pH pH≥4 pH>4 (pH= ok. 8) +

 PO DODANIU NaOH BARWA
SUBSTANCJE
ŻÓŁTOBRĄZOWA LUB BEZBARWNA +
HUMUSOWE
JAŚNIEJSZA
mg
≤500 (BETON SPRĘŻONY)
dm 3
-
mg mg mg
CHLORKI ≤1000 (BETON ZBROJNY) MIĘDZY 1000 3 , A 4500 -
dm 3 dm dm 3 +
mg
≤4500 3 (BETON NIEZBROJNY)
dm
mg mg
SIARCZNY ≤2000 3 <2000 3 +
dm dm
mg mg
CUKRY ≤100 0 +
dm 3 dm 3
mg mg
FOSFORANY ≤100 <100 +
dm 3 dm 3
mg mg
AZOTANY ≤500 3 <500 3 +
dm dm
mg mg
OŁÓW ≤100 3 <100 3 +
dm dm
mg mg
CYNK ≤100 <100 +
dm 3 dm 3

V. WNIOSKI
Na podstawie analizy wyników badań stwierdzono, że badana woda spełnia podstawowe
wymagania dotyczące wody zarobowej i nadaje się do celów budowlanych.

VI. BIBLIOGRAFIA

L. Czarniecki i in. Ćwiczenia laboratoryjne z chemii budowlanej, OWPW, Warszawa 2016

VII. ZAŁĄCZNIKI:

Protokół z wykonania ćwiczenia praktycznego