Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ......

/ 27
Imię i nazwisko ...................................

1 Oblicz na podstawie danych z pomiarów średnią dobową temperaturę powietrza. (.../2 pkt)
Wpisz wartości w odpowiednich miejscach tabeli.

Temperatura powietrza (°C)

Data
7:00 13:00 19:00 1:00 średnia dobowa
23.09 8 13 10 9
22.12 ‒2 1 0 ‒3
2 Zaznacz właściwe dokończenia zdania. (.../2 pkt)

Turyści wybierający się z Kuźnic (1010 m n.p.m.) na Kasprowy Wierch (1987 m n.p.m.)
powinni się spodziewać temperatury
A. niższej niż w Kuźnicach o około 6°C,
B. wyższej niż w Kuźnicach o około 6°C,
C. niższej niż w Kuźnicach o około 9°C,
ponieważ zazwyczaj wraz ze wzrostem wysokości temperatura jest
D. coraz wyższa, średnio o 0,6°C co 100 m
E. coraz niższa, średnio o 0,6°C co 100 m.
F. coraz niższa, średnio o 1°C co 100 m.

3 Wskaż na podstawie tekstu czynnik, który wpływa na występowanie różnic (.../3 pkt)
warunków śniegowych w górach.
„W grudniu i w styczniu wybieraliśmy stok po lewej stronie naszej doliny. Słońce dłużej
oświetlało na nim trasy zjazdowe i było nam cieplej w czasie zjazdów. Późną wiosną ten
stok nie był czynny, bo śniegu już na nim nie było, ale na przeciwległym śnieg
utrzymywał się do świąt, a bywało, że aż do majówki”.
a) Prawdopodobnie w grudniu i w styczniu narciarze jeździli na stoku o wystawie
A. południowej, B. północnej,
a wiosną – o wystawie
C. południowej. D. północnej.
b) Czynnikiem wpływającym na różnicę długości utrzymywania się pokrywy śnieżnej na
tych stokach jest
A. wysokość nad poziomem morza. B. ekspozycja stoków.

4 Dopasuj do każdego z wymienionych miast wartość średniej rocznej temperatury (.../2 pkt)
powietrza. Następnie wybierz odpowiedni czynnik, który wpływa na te wartości.

1. 9,8°C 2. 6,5°C 3. 3,5°C

Tromsö (69°N, 19°E) – ____,
Sztokholm (59°N, 18°E) – ____,
Brno (49°N, 17°E) – ____
Czynnik, który wpływa na wartość średniej rocznej temperatury powietrza w tych
miastach, to
A. długość geograficzna. B. szerokość geograficzna. C. wysokość n.p.m.

5 Uporządkuj etapy powstawania pasatów. Wpisz cyfry w odpowiednich miejscach. (.../2 pkt)

1. Masy powietrza silnie się nagrzewają z powodu dużego kąta padania promieni
słonecznych.
__ W rejonie zwrotników powstają ośrodki wysokiego ciśnienia, a suche i chłodne
powietrze opada ku powierzchni Ziemi.
__ Nagrzane powietrze unosi się do pewnej wysokości, a podczas unoszenia powietrza
para wodna się skrapla i występują opady. Są to deszcze zenitalne.
__ Pozbawione wilgoci powietrze przemieszcza się ku zwrotnikom.

Grupa A | strona 1 z 3
 5. Masy powietrza przemieszczają się od wyżów zwrotnikowych do niżu równikowego.
Są to pasaty.

6 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest (.../2 pkt)
prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

A. W Polsce przeważają wiatry południowe, co jest zgodne z ogólną cyrkulacją atmosfery

i ukształtowaniem powierzchni Europy. P /F
B. Częste zmiany w pogodzie są w Polsce powodowane przez kierunek wiatru. Gdy wieje
on z wyżu do niżu, występują opady, a gdy z niżu do wyżu – pogoda jest słoneczna. P /F
C. W Polsce nie występują cyklony tropikalne, występują zaś feny. P /F

7 (.../2 pkt)
Wybierz i dopisz do podanych na mapie miejsc te
spośród wymienionych czynników, które
powodują różnice w wartości średniej sumy
opadów.
cyrkulacja powietrza, wysokość nad poziomem
morza, odległość od mórz i oceanów, prądy morskie
A. Śnieżka i Wrocław –
B. Koszalin i Toruń –

8 Uzupełnij zdania na podstawie danych z tabeli. (.../2 pkt)

SZCZECIN opady [mm]

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

39 34 41 35 52 62 67 60 44 39 43 43

A. Średnia roczna suma opadów w Szczecinie wynosi ________ mm.

B. Najwyższe opady notuje się w ________, a najniższe – w ________.
C. W porównaniu ze średnimi opadami rocznymi dla Polski, które wynoszą
około 600 mm, średnie opady w Szczecinie są ________.

9 Na mapie południowej części Afryki została (.../2 pkt)

przedstawiona wielkość opadów w dwóch
miastach położonych na wybrzeżu, w pobliżu
zwrotnika Koziorożca.
Podaj nazwę czynnika, który sprawił,
że w Maputo opady są dużo wyższe niż
w Walvis Bay.

10 Rozpoznaj opisane elementy pogody i zapisz ich nazwy. (.../2 pkt)

A. Ten element pogody określa stan cieplny atmosfery. Najczęściej mierzy się go
w stopniach Celsjusza (°C), ale także w kelwinach (K) lub w stopniach Farenheita (°F).
B. Do określenia wielkości tego elementu pogody używa się jedynie własnego wzroku.
Najwyższy stopień (8) oznacza, że nie zobaczymy ani jednego fragmentu nieba.
C. To przemieszczanie się mas powietrza mierzone w metrach na sekundę (m/s)
lub w kilometrach na godzinę (km/h).
D. To zawartość pary wodnej w powietrzu wyrażona w gramach na metr
sześcienny (g/m3).

11 Rozpoznaj masy powietrza na podstawie opisów, następnie zapisz ich nazwy. (.../2 pkt)

A. Te masy napływają nad Polskę od północy. Są zimne, a ponieważ napływają znad

oceanu, przynoszą obfite opady, głównie śniegu. To one wywołują wiosną ochłodzenia
określane mianem „zimnych ogrodników”.
B. Gdy te masy zaczynają napływać nad obszar Polski zimą, wiadomo, że będzie bardzo
Grupa A | strona 2 z 3
 mroźno, ponieważ kontynent azjatycki zimą bardzo silnie się wychładza. Gdy te masy
napływają latem, powietrze jest suche i gorące. Powodem jest fakt, że latem ląd bardzo
mocno się nagrzewa, a napływające znad kontynentu masy powietrza nie przynoszą
opadów.

12 Na podstawie mapy synoptycznej oceń, czy podane stwierdzeni są zgodne z prawdą. (.../3 pkt)
Zapisz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

A. Ciśnienie atmosferyczne wzrasta z zachodu na wschód. P / F

B. Duże opady deszczu występują jedynie na południowo-wschodnim krańcu Europy,
w okolicy Nalczyk. P / F
C. W Madrycie niebo jest bezchmurne. P / F
D. W północno-zachodniej części kontynentu przeważa wiatr południowy. P / F

13 Wybierz na podstawie tekstu czynnik klimatotwórczy, który wpływa na klimat (.../1 pkt)
w opisanym miejscu.
Murmańsk to największe miasto położone za kołem podbiegunowym. Posiada port
położony w 50-kilometrowym, niezamarzającym fiordzie. Panuje tam klimat umiarkowany
chłodny, ze średnią temperaturą w styczniu –10°C, a w lipcu – około 13°C. Roczne opady
osiągają tam wartość 800 mm.
Czynnik, który obok szerokości geograficznej ma największy wpływ na klimat
Murmańska, to
A. położenie w głębi lądu.
B. wysokość bezwzględna.
C. sąsiedztwo ciepłego prądu morskiego.
D. sąsiedztwo chłodnego prądu morskiego.

Grupa A | strona 3 z 3
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 27
Imię i nazwisko ...................................

1 Oblicz na podstawie danych z pomiarów średnią dobową temperaturę powietrza. (.../2 pkt)
Wpisz wartości w odpowiednich miejscach tabeli.

Temperatura powietrza (°C)

Data
7:00 13:00 19:00 1:00 średnia dobowa
21.03 ‒1 6 4 3
22.06 12 19 15 14
2 Zaznacz właściwe dokończenia zdania. (.../2 pkt)

Turyści wybierający się z okolic schroniska Lesnova (ok. 800 m n.p.m.) na Śnieżkę
(1602 m n.p.m.) powinni się spodziewać temperatury
A. wyższej niż w okolicy schroniska o około 5°C,
B. niższej niż w okolicy schroniska o około 5°C,
C. niższej niż w okolicy schroniska o około 8°C,
ponieważ zazwyczaj wraz ze wzrostem wysokości temperatura jest
D. coraz niższa, średnio o 0,6°C co 100 m.
E. coraz wyższa, średnio o 0,6°C co 100 m.
F. coraz niższa, średnio o 1°C co 100 m.

3 Wskaż na podstawie tekstu czynnik, który wpływa na różnice w wysokości (.../3 pkt)
występowania pięter roślinnych na przeciwległych stokach doliny.
„Przed nami rozciągała się głęboka górska dolina o przebiegu wschód – zachód.
Zauważyliśmy, że na jednym ze stoków wszystkie piętra roślinne: pola uprawne, lasy,
kosówki i hale, przebiegały wyżej niż po drugiej stronie doliny. Zastanawialiśmy się nad
przyczyną różnicy na obu stokach”.
a) Piętra roślinności wyżej przebiegały na stokach o wystawie
A. południowej, B. północnej,
a niżej – na stokach
C. południowych. D. północnych.
b) Czynnikiem wpływającym na różnice w rozmieszczeniu roślinności jest
A. wysokość nad poziomem morza. B. ekspozycja stoków.

4 Dopasuj do każdego z wymienionych miast wartość średniej rocznej temperatury (.../2 pkt)
powietrza. Następnie wybierz odpowiedni czynnik, który wpływa na te wartości.

1. 5,8°C 2. 16,4°C 3. –6,1°C

Ushuaia Aero (55°S, 68°W) – ____,
Rio Cuarto (33°S, 64°W) – ____,
Yacuiba (22°S, 64°W) – ____
Czynnik, który wpływa na wartość średniej rocznej temperatury powietrza w tych
miastach, to
A. długość geograficzna. B. szerokość geograficzna. C. wysokość n.p.m.

5 Uporządkuj etapy powstawania pasatów. Wpisz cyfry w odpowiednich miejscach. (.../2 pkt)

1. Masy powietrza silnie się nagrzewają z powodu dużego kąta padania promieni
słonecznych.
__ Pozbawione wilgoci powietrze przemieszcza się ku zwrotnikom.
__ Na zwrotnikach powstają ośrodki wysokiego ciśnienia, a suche i chłodne
powietrze opada ku powierzchni Ziemi.
__ Nagrzane powietrze unosi się do pewnej wysokości, a podczas unoszenia
powietrza para wodna się skrapla i występują opady. Są to deszcze
zenitalne.
Grupa B | strona 1 z 3
 5. Masy powietrza przemieszczają się od wyżów zwrotnikowych do niżu równikowego.
Są to pasaty.

6 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest (.../2 pkt)
prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

A. W Polsce przeważają wiatry zachodnie, co jest zgodne z ogólną cyrkulacjąatmosfery

i ukształtowaniem powierzchni Europy. P /F
B. Częste zmiany w pogodzie są w Polsce spowodowane przez kierunek wiatru. Gdy
wieje on z wyżu do niżu występują opady, a gdy z niżu do wyżu – pogoda jest słoneczna.
P /F
C. W Polsce nie występują feny, występują zaś tajfuny. P /F

7 (.../2 pkt)
Wybierz i dopisz do podanych na mapie miejsc te
spośród wymienionych czynników, które
powodują różnice w wartości średniej sumy
opadów.
cyrkulacja powietrza, wysokość nad poziomem
morza, odległość od mórz i oceanów, prądy morskie
A. Łeba i Bydgoszcz –
B. Lutowiska i Przemyśl –

8 Uzupełnij zdania na podstawie danych z tabeli. (.../2 pkt)

RZESZÓW opady [mm]

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

31 29 37 47 81 83 91 69 69 43 37 38

A. Średnia roczna suma opadów w Rzeszowie wynosi ________ mm.

B. Najwyższe opady notuje się w ________, a najniższe – w ________.
C. W porównaniu ze średnimi opadami rocznymi dla Polski, które wynoszą
około 600 mm, średnie opady w Rzeszowie są ________.

9 Na mapie południowej części Afryki została (.../2 pkt)

przedstawiona wielkość opadów w dwóch
miastach położonych na wybrzeżu, w pobliżu
zwrotnika Koziorożca.
Podaj nazwę czynnika, który sprawił, że
w Walvis Bay opady są dużo niższe niż
w Maputo.

10 Rozpoznaj opisane elementy pogody i zapisz ich nazwy. (.../2 pkt)

A. Do określenia wielkości tego elementu pogody używa się jedynie własnego wzroku.
Najwyższy stopień (8) oznacza, że nie zobaczymy ani jednego fragmentu błękitnego
nieba.
B. To przemieszczanie się mas powietrza. W opisie tego elementu podaje się między
innymi kierunek, z którego przychodzi (na przykład zachodni – z zachodu).
C. Ten element pogody określa stan cieplny atmosfery. Najczęściej mierzy się go
w stopniach Celsjusza (°C), ale także w kelwinach (K) lub w stopniach Farenheita (°F).
D. To zawartość pary wodnej w powietrzu, wyrażona w procentach (%).

11 Rozpoznaj masy powietrza na podstawie opisów, następnie zapisz ich nazwy. (.../2 pkt)

A. Te masy powietrza napływają nad terytorium Polski rzadko, ponieważ są ograniczane

przez pasma górskie położone na południu Europy. Ale kiedy już się przedostaną,
a najczęściej ma to miejsce jesienią, temperatury osiągają bardzo przyjemną dla ludzi

Grupa B | strona 2 z 3
 wartość i nie występują opady. Taki czas jest określany mianem „złotej polskiej jesieni”.
B. Te masy powietrza dostają się nad terytorium Polski najczęściej, ponieważ w naszych
szerokościach geograficznych przeważają wiatry zachodnie. Zimą można się po nich
spodziewać ocieplenia z opadami deszczu lub deszczu ze śniegiem, a latem po ich
napływie będzie chłodniej i będzie padał deszcz.

12 Na podstawie mapy synoptycznej oceń, czy podane stwierdzeni są zgodne z prawdą. (.../3 pkt)
Zapisz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

A. Najwyższe ciśnienie atmosferyczne notuje się na zachód od Płw. Iberyjskiego. P / F

B. Burze z opadami występują jedynie w okolicy Moskwy. P / F
C. W Wiedniu niebo jest bezchmurne. P / F
D. W północnej części kontynentu przeważa wiatr północny. P / F

13 Wybierz na podstawie tekstu czynnik klimatotwórczy, który wpływa na klimat (.../1 pkt)
w opisanym miejscu.
Gdy przyjrzymy się rozkładowi opadów w Australii, w pasie zbliżonym do przebiegu
zwrotnika Koziorożca, zauważymy, że większa część kontynentu jest pustynna. Wyjątek
stanowi wschodnie wybrzeże. Tam roczne opady mają wartość ponad 1200 mm, czyli tyle,
ile na przykład w polskich Tatrach.
Czynnik, który obok szerokości geograficznej ma największy wpływ na klimat Australii,
to
A. położenie w głębi lądu.
B. wysokość bezwzględna.
C. sąsiedztwo ciepłego prądu morskiego.
D. sąsiedztwo chłodnego prądu morskiego.

Grupa B | strona 3 z 3