Sieci Komputerowe

Standardy i rodzaje sieci

dr Zbigniew Lipiński
Instytut Matematyki i Informatyki
ul. Oleska 48
50-204 Opole
[email protected]
 Zagadnienia

Podstawowe pojęcia dotyczące sieci:

• sieć komputerowa
• sieciowy system operacyjny
• topologia fizyczna, topologia logiczna sieci.

Typy sieci: LAN, WLAN, MAN, WAN, VSAT.

Rodzaje topologii sieci: gwiazdy, szyny, pierścienia.

Standardy sieci LAN: Ethernet, Token Ring, FDDI.

2
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Podstawowe Pojęcia

Siec komputerowa
grupa połączonych ze sobą urządzeń sieciowych (komputerów, drukarek wyposaŜonych w karty
sieciowe) w jeden systemem komunikacyjny.

Sieciowy system operacyjny

system operacyjny pozwalający na współdzielenie zasobów i urządzeń sieciowych.

Topologia fizyczna sieci

sposób okablowania sieci, fizyczny układ połączeń między urządzeniami w sieci (węzłami).

Topologia logiczna
sposób komunikacji między węzłami w sieci.

3
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci LAN - Local Area Network

Sieć lokalna
sieć telekomunikacyjna, rozmieszczona na niewielkim obszarze, np. w jednym budynku, zawierająca
do kilkudziesięciu węzłów.

Standardy sieci LAN:

• Ethernet 10 Mb/s, Fast Ethernet 100 Mb/s, Gigabit Ethernet 2 Gb/s
• Token Ring, szybkość transmisji do 128 Mb/s
• Fiber Distributed Data Interface (FDDI), szybkość do 100 Mb/s
• LocalTalk (standard firmy Apple), szybkość 0.2 Mb/s.

Oznaczenie: B - bajt, b – bit

Cechy sieci LAN:

• ograniczony zasięg (do 10 km)
• duŜa prędkość transmisji (do 2 Gb/s)
• łatwe w budowie i rozbudowie.

4
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci WLAN - Wireless Local Area Network

WLAN, bezprzewodowa sieć typu LAN.

Standardy sieci bezprzewodowych:

• IEEE 802.11b, transmisja w paśmie 2.4 GHz, przepustowość 11 Mbps, 2002.
Schemat modulacji Direct Sequence Spread Spectrum (DSSS).

• IEEE 802.11a, transmisja w paśmie 5 GHz, przepustowość 54 Mbps, brak zgodności ze standardem IEEE 802.11b 1999.
Schemat modulacji Orthogonal Frequency Division Multiplexing (OFDM).

• IEEE 802.11g, transmisja w paśmie 2.4 GHz, przepustowość 54 Mbps, typ modulacji OFDM.

• High Performance Radio LAN (HyperLAN), standard European Telecommunications Standards Institute.
Transmisja w paśmie 5,15 - 5,3 GHz i 17,1 - 17,3 GHz.

• IEEE 802.15, BlueTooth, transmisja synchroniczna, metoda rozpraszania Fast-Frequency-Hopping,

z szybkością 1 Mbps, w paśmie 2.4 GHz sieci ISM, typ modulacji Gaussian Frequency Shift Keying (GFSK).

• IEEE 802.16, WiMAX (World Interoperability for Microwave Access), zasięg do 50 km, prędkość transmisji do 70 Mbit/s,
pasmo 2.5 GHz, 3.5 GHz licencjonowane i 5.8 GHz nielicencjonowane.

• Infrared, standard Infrared Data Association, sygnał świetlny 850 nm - 950 nm, zakres do 1 m.

5
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci MAN - Metropolitan Area Network

MAN - sieci miejskie.

Sieci MAN składają się z wielu sieci lokalnych LAN.

6
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci WAN - Wide Area Network

WAN - sieć rozległa łączy sieci lokalne LAN, miejskie MAN i sieci oparte o technologie bezprzewodowe.

Technologie i standardy sieci WAN:

• protokół X.25

• protokół Frame Relay

• Integrated Services Digital Network (ISDN) (protokół 1, 2, 3 warstwy modelu OSI)

• protokół ppp, (ang.) Point-to-Point Protocol

• cyfrowe łącza telefoniczne typu point-to-point:

USA : T1 (1.544Mbps, 24 kanały), T2 (6.312 Mbps, 96), T3 (44.736 Mbps, 672)

Europa: E1 (2.048 Mbps), E2, E3 (34.368 Mbps)

• USA : SONET, (ang.) Synchronous Optical Network

Europa: SDH, (ang.) Synchronous Digital Hierarchy

• ATM, (ang.) Asynchronous Transfer Mode.

7
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci VSAT - Sieci Satelitarne

Sieci i systemy w których dane są transmitowane miedzy węzłami przez satelity.

Technologie i standardy sieci VSAT:

• Global System for Mobile Communications (GSM)

• Code Division Multiple Access (CDMA)

• Personal Communications Services (PCS), standard ITU.

8
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Rodzaje topologii sieci

Rodzaje topologii sieci:

• topologia gwiazdy
• topologia pierścienia
• topologia szyny
• topologia 'mesh' (kaŜdy-z-kaŜdym)
• inne.

Topologia fizyczna sieci - sposób okablowania sieci, fizyczny układ połączeń między węzłami w sieci.
Topologia logiczna - sposób w jaki węzły sieci są połączone i komunikują się między sobą.

Przyczyny powstania roŜnych topologii sieci:

• koszty instalacji sieci, koszty urządzeń transmisyjnych, kabli
• elastyczność architektury, tzn. łatwość rozbudowy, zmiany konfiguracji sieci
• niezawodność komunikacji
• zapewnienie odpowiedniej szybkość transmisji
• bezpieczeństwo sieci.

9
 Topologie sieci a metody dostępu do medium transmisyjnego

Wybrane metody dostępu do medium transmisyjnego:

Podział częstotliwości - zakres częstotliwości jest dzielony na uŜytkowników sieci.

Podział czasu - czas dostępu jest dzielony na uŜytkowników sieci.

CDMA - węzły mają pełny dostęp do medium.

CSMA - węzły mają pełny dostęp do medium, ale tylko jedna stacja moŜe nadawać.

Znacznik -dostęp do medium ma posiadacz znacznika (tokenu).

W sieciach Ethernet węzły mają dostęp do medium typu CSMA/CD.

W sieciach bezprzewodowych stosowana jest metoda dostępu CSMA/CA.

W sieciach typu Token Ring, FDDI dostęp do medium ma posiadacz znacznika.

10
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Code Division Multiple Access

CDMA (Code Division Multiple Access) – metoda dostępu stosowana w bezprzewodowej

broadcastowej transmisji kanałowej (satelity, telefony komórkowe).

Cechy:
• KaŜdemu uŜytkownikowi sieci nadawany jest unikalny kod.
• Wszyscy uŜytkownicy wykorzystują tą samą częstotliwość, ale kaŜdy uŜytkownik ma swoją własną
sekwencje kodowania danych.
• Kodowanie wymaga wysokich częstotliwości (chipping frequency).
• Wielu uŜytkowników ma jednoczesny dostęp do medium.

11
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
Przykład sieci w topologii gwiazdy

host
skaner drukarka

host
koncentrator host

host host
Fizyczna Topologia gwiazdy

3C om

3Co m

3Co m

3Com

12
 Topologia gwiazdy

Fizyczna topologia gwiazdy - wszystkie węzły podłączone są do wspólnego urządzenia transmisyjnego

(np. koncentratora).

W sieci o logicznej topologii gwiazdy dwa węzły mogą komunikować się bezpośrednio między sobą.
Logiczna topologia gwiazdy jest rozszerzeniem połączeń punkt-punkt.

Połączenie punkt-punkt zbudowane przez przełącznik nazywa się obwodem wirtualnym (dwupunktowa
domena kolizyjna)

Zalety topologii gwiazdy:

• łatwa budowa i rozbudowa sieci
• prosta administracja i monitorowanie sieci
• łatwa lokalizacja uszkodzeń.

13
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Topologia pierścienia

Fizyczna topologia pierścienia - kaŜdy węzeł sieci połączony jest tylko z dwoma sąsiadującymi
węzłami. Połączenia tworzą zamknięta pętle.

W transmisji między dwoma węzłami biorą udział wszystkie węzły które znajdują się miedzy danymi
węzłami.
Węzły pośredniczące retransmitują i wzmacniają sygnał.

Zalety topologii pierścienia:

• łatwa lokalizacja uszkodzeń
• małe zuŜycie kabla
• duŜa szybkość transmisji. host host

drukarka

host

host skaner
Topologia pierscienia

14
 Topologia szyny

Fizyczna topologia szyny - wszystkie węzły sieci podłączone są do wspólnego kabla (szyny, magistrali).

Logiczna topologia szyny - sygnały, nadawane przez jeden węzeł, docierają do wszystkich węzłów w
sieci.

Przykładem sieci o topologii szyny jest sieć typu Ethernet.

host skaner host

Zalety topologii szyny:

• łatwy podział na mniejsze podsieci (łatwa segmentacja sieci) drukarka
host
• prosta instalacja i rozbudowa sieci.
Topologia szyny

Wady topologii szyny:

• w tym samym czasie moŜe nadawca tylko jeden węzeł sieci (węzły tworzą jedna domenę kolizyjna)
• nadawane dane docierają do wszystkich węzłów
• zasoby sieci są współdzielone (np. czas dostępu do medium)
• konieczne są mechanizmy obsługi błędów (które spowalniają transmisje).

15
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Topologia fizyczna a topologia logiczna sieci

skaner host drukarka

host skaner host

host host
3Com

drukarka
host
host host
Topologia szyny Topologia gwiazdy

Sieć Ethernet. Sieć Ethernet.

Topologia fizyczna szyny Fizyczna topologia gwiazdy,
pokrywa się z topologią logiczną. logiczna topologia szyny.

16
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Standardy sieci LAN

Sieci Ethernet
Sieci Token Ring
Sieci FDDI

17
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci Ethernet

Wykład 'Standard Ethernet'.

18
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci Token Ring

Token Ring jest standardem sieci opracowanym przez firmę IBM.

Siec typu Token Ring jest zgodna ze standardem IEEE 802.5, tzn. moŜe współpracować z innymi
standardami sieci LAN, np. Ethernet'em.

Siec Token Ring jest przykładem sieci o topologii pierścienia.

Prędkość transmisji w sieciach Token Ring wynosi do 128 Mb/s.

Węzły sieci token ring przekazują miedzy sobą ramkę sterująca - znacznik, (ang.) token.

Tylko węzeł posiadający token moŜe nadawać.

W sieciach token ring brak jest kolizji.
host

host
drukarka
Token-ring

host host
Siec typu Token Ring

19
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci Token Ring

Funkcje tokenu:
• przyznaje przywilej dostępu do sieci
• śluzy do budowy ramek (podstawowa ramka tokenu jest przekształcana w nagłówki roŜnych typów
ramek).

W sieci moŜe być tylko jeden token.

Urządzenie nadające wykorzystuje token (modyfikuje go) do tworzenia nagłówków ramek z danymi.
Urządzenie które nie posiada tokenu nie moŜe utworzyć nagłówka ramki i nie moŜe nadawać.

W sieciach token ring nadawane sygnały przechodzą przez wszystkie węzły sieci i wracają do węzła
nadającego. JeŜeli urządzenie nie chce więcej nadawać ramka danych jest przekształcana w token i
przesyłana do sąsiedniego węzła.

Pola ramki tokenu:

• pole ogranicznik początku
• pole sterowanie dostępem
• pole ogranicznik końca.

20
 Typy ramek w sieciach Token Ring

KaŜda funkcja, np. przesyłanie danych wymaga ramki o określonej strukturze.

Rodzaje ramek w sieci token ring :

• ramka token
• ramka danych
• ramka danych LLC
• ramki zarządzania MAC
• ramka przerwania.

Ramka MAC słuŜy do zarządzania siecią:

• test podłączenia węzła (lobe test)
• inicjalizacja pierścienia
• czyszczenie pierścienia
• token zgłoszenia
• funkcje monitora aktywnego.

Ramka przerywania jest wykorzystywana do zakończenia transmisji.

Ramka przerywania zawiera: pole znak początku, pole znak końca.

21
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci Token Ring

Sieci Token Ring posiadają:

• mechanizm monitorowania sieci
• mechanizm automatycznego wykrywania awarii i informowania o nich innych węzłów pierścienia
• system zarządzania węzłami sieci
• mechanizmy dostrajania działania pierścienia.

Do zarządzania węzłami słuŜą aplikacje 'agenci węzłów.

Agenci zajmują się zbieraniem i wysyłaniem danych do serwerów zarządzających pierścieniem.

Rodzaje agentów i serwerów:

• monitor aktywny, monitor oczekujący
• monitor błędów pierścienia
• serwer raportu konfiguracji
• serwer parametrów pierścienia.

22
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Fizyczna budowa sieci Token Ring

W sieciach Token Ring stosowane są następujące kable:

• skrętka UTP IBM typ 3
• kable telefoniczne (skrętka kat.1.).

Złącza:
• IBM typ 1, typ 2
• RJ-45, dla kabli UTP IBM typ 3
• RJ-11, dla kabli telefonicznych.

Karty sieciowe:
• PC Adaptor
• TRN/A Adaptor.

Max. liczba węzłów : 96

Max. liczba 8228 MAU (transceiver) : 12
Max. odległość między węzłem i MAU*: 45m
Max. Odległość między wezlami : 120m

*MAU - Medium Attachment Unit 23

 Sieci FDDI

FDDI, (ang.) Fiber Distributed Data Interface.

Standard światłowodowej sieci LAN, ANSI X3T9.5.

Siec FDDI jest przykładem sieci o topologii podwójnego pierścienia.

Dostęp do medium jest regulowany przez znacznik, (ang.) token.

Token FDDI jest typu czasowego, tzn. posiadacz tokenu moŜe nadawać tylko przez określony czas.

W sieciach FDDI brak jest kolizji.

host
drukarka
host
FDDI Ring

host
host
Siec typu FDDI

24
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci FDDI

Cechy sieci FDDI:

• max. szybkość transmisji 100 Mbps

• max. odległość między dwoma węzłami 2 km, (światłowód wielomodowy)

• max. odległość miedzy dwoma węzłami 20 km, (światłowód jednomodowy)

• dostęp do transmisji regulowany jest przez token

• siec posiada mechanizm automatycznego wykrywania i usuwania awarii

• kable: światłowód wielomodowy 62.5/125mm, światłowód jednomodowy 8.3/125nm, (min. pasmo

przenoszenia 160MHz×km dla fali 850nm, 500MHz×km dla 1300nm)

• max. wielkość pierścienia 100 km

• max. liczba węzłów 500.

25
 Sieci FDDI - Warstwa MAC

Warstwa sterowania dostępem do nośnika (MAC) jest równowaŜna warstwie Łącza Danych modelu
OSI.
Warstwa określa zasady dostępu do nośnika oraz definiowanie formatów ramek.

Specyfikacje warstwy MAC określają zasady:

• generowania tokenu i ramki
• zarządzania ramkami
• adresowania fizycznego (MAC)
• wykrywania i usuwania błędów występujących przy odbiorze ramek.

26
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci FDDI - Warstwa PHY

Protokół warstwy fizycznej (PHY) FDDI odpowiada warstwie Fizycznej modelu OSI.
Protokół odpowiada za przyjmowanie danych (strumienia bitów) i przekształcanie go na format
odpowiedni dla transmisji.

Protokół PHY odpowiada za taktowanie sieci.

Siec FDDI jest taktowana z częstotliwością 125 MHz.
Warstwa PHY generuje sygnał taktujący transmisje i synchronizuje go we wszystkich węzłach sieci.

27
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci FDDI - Warstwa PMD

Medium transmisyjne warstwy fizycznej (PMD) określa parametry nośnika:

• rodzaj nośnika (kabla)
• poziom sygnału transmisyjnego
• dopuszczalny poziom błędów
• rodzaje złącz.

W standardzie FDDI wykorzystywany jest kabel światłowodowy o średnicy 62,5/125 mikrometrów.

W 1994 r. ANSI opracowało specyfikacje skrętki PMD (TP-PMD).

Standard przesyłania danych po kablu miedzianym nazwany został CDDI (ang.) Copper Distributed Data
Interface.

28
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe
 Sieci FDDI - Warstwa SMT

Warstwa zarządzania stacja (SMT) składa się z zestawu protokołów FDDI słuŜących do zarządzania i
monitorowania węzłów w pierścieniu FDDI.

Warstwa zarządzania stacja (SMT) komunikuje się bezpośrednio z warstwami MAC, PHY i PMD, aby
monitorować i zarządzać węzłami.

Funkcje SMT:
• obsługa ramek SMT
• sterowanie połączeniem
• sterowanie pierścieniem.

Usługi warstwy SMT:

• przyłączanie stacji
• odłączanie stacji
• zbieranie danych statystycznych
• identyfikacja i usuwanie uszkodzeń.

Standard:
ANSI INCITS 229-1994 Information Systems - Fibre Distributed Data interface (FDDI) - Station Management (SMT)
(formerly ANSI X3.229-1994 (R1999)).

29
Z. Lipiński, Instytut Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Opolski, Sieci Komputerowe