Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/sanctieusebiihie02jero
 ^g o^ Mediaevaj
\\v>
^4

LIBRARY

^oronto. OnV^^'^'*
 ,

PATROLOGI^
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVEKSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMMM SS. PATRtll, DOGTORUM SCIIIPTORHMOUE ECCLESIASTiCOilU!!,

SIVE LATINORUM, SIVK GRvCGORUM,

QUl AD .£V0 ArOSTOLICO AD TEMrORA li\yOCF\Tl! Ill [ANSO 1^216) PRO LATlMS
ET COSCILII FLOliE\TISl (.liV.V. Ui9) mo
Gli.ECIS FLOliUEIiUNT :

RECUSIO CIIROiVOLOGIGA
OMNIUM QO.f; EXSTITERE MONUMENTOKUM CATIIOLIG.E TR VDITIONIS PER QUINDECIM PRIOR.A
ECCLESIiE SiECULA,
nrXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, INTBR SE CUMQUE NONNULI.IS CODICIBUS MANUSCRIPTIS C0LLATA3, PERQUAM DILinKN-
T»R castioata; dissertationibus, commentahiis, variisque lectionibus continenter illustrata; oMNinua
tPKRIBUS POST AUPLISSIMAS EDITIONES QU.« TRIBUS NOVISSIMIS S.«CUHS DEBE.NTUR ABSOLUTAS DETECTIS, AUCTA j

INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUGTORES ALIGUJUS HOMENTI SUBSEQUENTI-
BUS, DONATA CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET T1TULI3 SINGULARUM PAGINA-
;

RUM UARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNA-

TA ; OPERIBUS CUM DUBII3, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE
AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFIGATA ;

i/OvIZNTIS KT AMPLIUS LOGUPLETATA INDIGIBUS AUCTORUM SIGUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICIS, STATt-
STICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE HELIGIONIS PUNGTUM, DOGMATIGUM, MORALE, LITUR-
aiCUU, CANONICUM, DISGIPLIN APE. HISTORIGUM, KT GUNGTA ALIA SINE ULLA EXGEPTIONE SED PR.ESERTIM ;

DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIPUS, ALTERO SCILIGET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
NON SOLUM TALIS TALISVK PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM OMISSO,
IN QUODLIBET THEMA SGRIPSERIT, UNO INTUITU GONSPICIATUR ALTERO SCRIPTUR.<'E
;

SACR/E, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRE3 ET IN QUIBU3 OPERUM
SUORUM L0CI3 SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM S. SGRIPTUR.« VERSU3, A PRIMO
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT:
IDITIO ACCUBATIS3IMA, C^TERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUH CHARAGTERUM NITIDITAS
CHART.K QUALITAS, INTEGRITAS TKXTUS, PERFEGTIO CORRECTIONIS, OPERUM REGUSORUM TUM VARIKTAS,
TUU NUMERU3, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI^ DEGURSU CONSTANTKR
SIMILIS, PRETII KXIGUITAS, PR/ESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOGIGA
SEXCBNTORUM FRAGMENTORUM OPUSGULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIG SPARSORUM, PRI.MUM AUTKM
IN N03TRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MS3. AD OMNES ..CTATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE
PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.

SERIES LATINA,
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESIJ: LATIN^
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM IIL
AGGURANTE X-P. MIGNE,
Bibliolhecse Cleri aniver<«{e,
£IVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI^ ECCLESIASTIC/E RAWOS EDITORR.

PATROLOGIM LATINjE TOMUS XXIll'

S. EUSERIUS IIIERONYMUS

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORKS RT .I.-P. MICNE SUCCESSORES
IN VIA DJCTA- AVENUE DU MAINE, 189, OLIJl CHAUSSI^E l)U MAINK, 127.

1883
Clichy. Ex typis PAUL DUPONT, via dicta Bac-d'AsniferbS, 1-S. 47.7.83.

IWt INSIJTUTE CF KEDIAEVAL STUDiES

10 ELWSLEY PLACE
TORONTO 5, CA.^^ADA,

DEC 5 1931
.3023
 TRADITIO CATHOLIGA.
SA-CULDI \. AMiyUS 4->0

SANCTI EUSEBil

HIERONYMl STRIDONENSIS PRESBYTERI

OPERA OMNIA,
POST MONACIIORUM ORDINIS S. RENEDICTi E CONGREGATIONE S. MAURI

SED POTISSIMUM D JOANNIS MARTiAN>CI

RKCK.NSIOXEM

DENUO AD MANUSCRIPTOS ROMANOS, AMBROSIANOS, VERONENSES ET MULTOS ALIOS,

NHC NON AD OMNES EDITIONES GALLICAS ET EXTERAS GASTIGATA,
PLURIMIS ANTEA OMNINO INEDITIS MONUMENTIS
ALIISQUE S. DOCTORIS LUCUBRATIONIBUS SEORSIM TANTUM VULGATIS AUCTA,
NOTIS ET OBSERVATIONIBUS ILLUSTRATA,

STIDIO KT I.ABORE

VALLARSII ET MAFF/EII VERON/E PRESBYTERORUM,

EDITIO PARISIORUM NOVISSIMA,
JUXTA SECUNDAM AB IPSIS VERONENSIRUS ITERATIS CURIS RESENSITAM
TYPIS REPETITA,

ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHEC.%: CLERI UI\IVERS;E,
SIVE

CURSUIM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI/E ECCLESIASTIC/E RAMOS EDITORE

TOMUS SECUNDUS

PARISIIS
APUD GARNIEH FRATRES, EUITOHP:S ET J.-P. MIGNE SUGGESSORES,
IN VIA IJICTA AVEMUE DU MAINE, OLIM CIIAUSSEE DU MAINE, 127.
181),

1883
 TRADITIO CATHOLICA.
SJECULUM V. ANNUS 420

ELENCRUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI SN HAC TOMI XXIII PARTE I COTINENTUR.

S. EUSEBIUS HIERONYMUS, STRIDONENSIS PRESBYTER.

Vallarsii Pr.€:fatio. i
q
SCRIPTA.
Vita S. Pauli primi eremiia}.
17
Vita S. Ililarionis.
29
Vita Malchi monachi.
55
Regulae S. Pachomii Translaiio Latiiia. gM
Instituta S. Pachomii. ^.
Prsecepta et judicia S. Pachomii. j.„

Praecepta ac leges S. Pachomii.

Monila S. Pachomii.
^
89
PP. Pachomii et Theodori Epislolae et verba mystica.
91
Verba prophetica S. Pachomii.
102
Epistola Theodori ad monasteria de Pascha.
Ja/
Interpretalio libri Didymi de Spiritu sanclo ad Paulinianum.

111..
Dialogus contra Luciferianos.
Liber de perpetua virgmitate B. Maria^.
107
.«..
'O"
igo
Adversus Jovinianum libri duo. - oa.
Liber contra Vigilanlium. „«o
Liber conlra Joan. Hierosolymitanum.
074
Apologia adversus libros Rufini. ,.«
Dialogus adversus Pelagianos.
517^
Liber de viris illustribus.
631
Appendix.
De vitis apostolorum.
761
Epistola ad Desiderium de duodecim doctoribus.
763
 PR^FATIO.

Quanquara praefixae singulis hujusce tomi secundi libris admonitiones prscfandi onere
maxima me ex parte levent, quaedam nihilominus essc vidco, de quibus leclorem in ipso
statim aditu praemonitum fuisse non pigeat. Ac primum instiluti mei ratio reddenda est,
quod Hieronymi O/msculay qncecunque huc illuc dispertiebantur, et sive in Epistolarum
serie peregrinas sedes incoiebant, sive aliorum auctorum scriptionibus intermista, nondum
ilH, cujus partes sunt, Hieronymiano corpori accesserant, ita in unum volumen conjecerim,

ut iste ferme novus justaeque molis tomus exsurgeret. Ego vero istud, ut meae editioni pre-
tium conciliarem ac dignitatem, cum primis proposui mihi, ut singula quam rectissimo
poterant ordine digererentur hocque praecipuum existimavi, ad quod respiciendum iis
;

sit, qui studiorum suorum ex Sanctorum Patrum leclione sibi praesiiiia expetunt. Quare si
illas elucubrationes, quarum nec dictati prolixitas tanta, ut seorsum recenseri qucant, nec

ea est scriptionis indoles ac natura, atque in illis disserendi modus, ut aliis diversi ar-
gumenti atque ingenii libris patiantur permisceri, in unum collectas nativis veluti sedi-
bus postiiminii jure reslituissem, nova rerum atque ordinis accessione maximam illis
comparatum iri laudem ac lucem sum arbitratus. Scilicet editionum, quae hactenus ador-
natee sunt, quaeque Epistoiis libellos istos continuo miscent, vix erat ferenda perturbatio.
Erasmus, eumque secutus Victoiius, quibus materiarum ordo cordi erat, nonnullos in alte-
ra classe, sive tomo, arrepta identidem ex Epistolis occasione coUocant, quod ekey'/.xiy.x >tal
d-noloytTr/A continerent, sive quse pertinent ad diversas hcereses, et maledicorum calum-
nias alios ad prioris tomi calcem recensent, ipso interdum proposito et argumenti dissi-
:

militudine reluctante. Nuperus vero Editor Benedictinus, quem sibi Epistolarum ordinem
chronologicum proposuerat, passim immanibus ad hajc excipienda scripta hiatibus interru-
pit :in iis autem digerendis nullam temporum, ad quae referebantur, rationem habuit, sed
fortasse rerum unde factum est, ut dum utrique semitae simul insisteret, ab utraque sae-
;

pius aberrarret, perturbatoque materiarum una atque temporis ordine, lectorem transver-
sum raperet. Erunt argumento, ne in hac ego censura diutius verser, quas obtinent sedes
in ea recensione duo tantum libri, quorum unus (Vita S. Pauli Eremitae) aetate reliquas
omnes S. Doctoris elucubrationes superat alter (Dialogus conlra Pelagianos) ca^teris fer-
:

me omnibus posterior est. Ille autem Epistolis ad Marcellam et Paulam scriptis decennio
post subditur, ipsa argumentorum serie immane quantum abludente hic vero qui ad an- :

num pertinet quadringentesimum decimum quintum, Epistolis aliis praeponitur ab anno tre-
centesimo octogesimo sexto exaratis. Nempe ita comparatum est a natura, ut nulla sit dis-
similium societas rerum, quas si ad unam paritcr referri seriem ingratis compellas, ejus-
modi cavere perturbationem haud possis. Si ad quem Epistolas exegeris temporum or-
dinem, Tractatus una exigas, deformi trajectione peccandum sit, atque unius causae mo-
numenta huc illucque discerpenda si materiarum malis vcsligiis inha^rere, chronologia3 re-
;

gulas, quae Epistolarum est propemodum anima, pervertere necesse habeas. Neque eo in-
ficias, tria esse aut quatuor opuscula, quibus totidem Epistolae lucem afferrent argumenti pro-

ximitate salius dico esse, lectorem de illis admonere, quara suis sedibus per vim avulsas
:

in alienum solura transferre, et lucis mutuandae obtentu, morae el impedimento legen-

tibus esse. Ad hunc certe raodum veterum Patrum editiones ador-
et accuratiores aliorum
natse sunt, in quibus ita suus cuique scriptionum generi locus tribuitur, ut nequc cpis-
tolaris sermo planus dissertationibus et libris, neque in Comrnenlaiiis ct Homiliis, et si
qua sunt alia disparibus auspiciis nata permisceanlur. Quod ut ego meliori adhuc jure
in Hieronymo exornando praistarem, dua3 praiterea causa3 impulerunt. Allera, quod non-
nulla ejus opuscula, quaj vel in aliis tomis vagabantur, ut Didymi liber de Spiritu san-

Patrol. XXIII. l
Ba
310
 1 PR^FATIO. 12

cto ex Grseco Latine redditus, vel nondum Hieronymianis accesserant qualis est S. Pa- ;

chomii regula ilemLatine conversa ex Grcfico, ut nunc alia prajlcream, liuc adscisci operae
pretium erat, ex eaque scriptorum accessione collectio in peculiaris tomi molem accreve-
rat. Altera, quod uno excepto libro de Scriptoribus Ecclesia.-^ticis, roliquorum omnium far-
raginem vcnustc non ad rerum modo, sed ad temporum quoque ordinem digerere in
satis

promplu erat. Nimirum univcrsa istha3C opuscula in duas veluti classes tribuuntur suapte
natura vel enim Ascetica sunt, et dc monachorum Vilis ac Regulis tractant, vel, qua? ma-
:

jorem partem obtinent, /^/em/ca, ut vulgarijam nomine audiunt, et contra variarum hsere-
seon conditores scribuntur. Hac materiarum parlitione constituta, sibi singula tam apte per
suam quoique setatem succedent, ut quem nascendo sortitasunt locum, in ipsa recensione perpe-
luo teneant.
Si e sententia bene posilam operam studiosi sponte affirmabunt jam quo id
successerit, ;

pacto perfecerim, paucis indico. Priorem locum Asceticis libris dedi, tum ob argumenti praes-
tantiam ac dignitalem, tum ea etiam de causa, quod a S. Pauli primi eremitEe Vita in-
choentur, quae reliquas omnes Hieronymianas elucubrationes, ipso auctore teste, teraporis
suffragio antevertit. Subsequuntur Malchi et Hilarionis duae alise tum .§. Pachomii re- ;

gula, ejusque Epistolx et Verba myslica, quae S. Doctor Latine refudit ex Graeca interpre-
tatione, nunc primum ejus operum Collectioni accedunt, et priorem hanc partem explent.
Unum habeo quod adhuc de illis pramoneam, Benigmaticas nempe loquendi formulas, ubi
classes monachorum designantur per lilteras Grseci alphabeti, quseque mystica verba in-

scribuntur a Kircherio in Prodtomi et Lexici Copti supplemento curiosius explicari, quod

;

ejus interpretationis homo cupidus consulat. Exinde allerius generis scripta incii^iunt,
quse contra hsereticos sive hgereticorum patronos acriori stylo exarantur, et quanta fue-
rit in ipso contra fidei hostes certamine S. Doctoris virtus, quse intra cellulse parietes
tantum docendo excelluit, luculentissimo exemplo sunt. Primus occurrit Dydimi liber de
Spiritu sanclo ab ipso Latine explicatus e Grseco, atque illc quidem singularis una et
conlinua serie, non ut hactenus obtinuerat stulta quadam -KSpiepyix in tres distributus.
Scribitur contra nonnullorum commenta circa Spiritum sanctum, qux neque in Scripturis

lecta, neque a quoquam ecclesiasticoruni veterum, fuerant usurpata atque aanc non Di- ;

dymo quidcm scribendi, sed Uieronymo causam exstitisse interpretandi, docti quidam viri
autumant. Sequitur Luciferiani et Urthodoxi Altercalio, quse et superiori libro de tempo-
rum amussim prseponi debuerat, nisi tunc illa magis arrisisset ratio, quse ab auctoris,
quam quae ex interpretis setate ducitur. Hanc excipiunt liber conlra Helvidium de virgini-
tate Marice perpetua et duo contra Jovinianum, quo
: de homine cum multa prsefalus
fuerim, unum hoc prseterea suppetit annotandum legem contra eum latam Honorio ix
:

et Theodosio v A A. coss., sive anno 412, quse et in Hieronymianis aliquot mss. in cal-
ce ejus operis invenitur, et in Theodosiano cod. titul. 5, de Hxreticis, leg. 33, a cl. Go-
thofredo recensetur, suspicatus sum aut supposititiam esse, aut quod verisimilius etiamnum
puto, in hseretici contra quem irrogatur, nomine depravatam, Jovinianum prsefer-
falso

re. Argumentis ibi ex Ilieronymo adductis, testimonium hocce alterum adde ex Genna-
dio cap. 75 in Paulo, ubi Joviniani hxretici meminit, voluptatum ac lihidinis prxdicato-

ris, tantum continentis vitx et castx institutio contraria fuit, ut inter luxuriosas epu-
cui in
las aniniam eructaret. Ex hoc rursum conslabit, hteieticum
non in DalmaliaD insula exsi-
liis clara, ut Lex jubet, phimbatis CiCMim serumnosam vitam traxisse, sed confertam vo-
luptatum omnium varietate mediis in deliciis animam evomuisse cum crapula. Jam ve-
ro contra Vtgilantium libcUus pro Sanetorum cultu ac reliquiis, atquc aUus fu-
succcdunt
siori calamo exaratus contra Joannem Hierosolymitanum, Origeniaiue faclionis primipilum,
Atque hunc quoque librum illi praeferre videatur aitatis, quam egomel assero, prsero-
gativa scd (itiainlo varias hac de rc senlentias ferunt crudili, i;isc autciii liber nec ad
;

finem usquc perductus ab auctore esl, nisi mullo po4 ad vulgi manus devenit, ut etiam
Rufinum quasrenlem in scirpo nodum latucrit iu quain quisque malit opinionem concede-
;

re, intcgruin hoc ipso ordine rcservavi. Subncclo Apologolicos tros contra liufinum, qui-
jbus ipsiusmet Aquileiensis presbyteii ad Anaslasium papam Apologiam, atque hujus ad
13 IN SEOUEiNTES VltAS ADiViONlTiO. 44

Joannem Hierosolymitanum de llufino epistolam subjungo quaj duo prfcclarissima monu- :

menta, tametsi llieronymianis inleiligendis necessaria, iis antea non acccnsebantur. Subse-
quuntur Inveclivarum llufini conlra Hitronymion libri, de quorum numero pra^concepta
doctorum hominum opinio, seu verius hallucinatio, hic denum est sustollenda. Receptum
enim est vulgo, tres, non duos tantum qui suporant, scriptos ab illo fuissc, e quibus
tertius temporum injuria interciderit. Nempe totidem liliris respondet Hieronymus testa- :

turque ipse sub initium Apolegetici num. 2 sane luculenter de adversario suo tres conira
se libros vennstate Attica texuisse. Ita quidem prwferunt excusa exemplaria, a quibus abs-
que mss. sufTragio ne latum quidem unguem discessimus. Verum aut duos reponendum
ibi, aut numerum penitus expnngendum arbitror certe non plures quam duos ab Aqui-
;

leiensi presbytero exaralos contcndo, Palmare argumeutum duco ex Epilogo, quo ipse au-
clor et suum opus concludit, et per singula capila recenset in fine ea, qux sparsim pro
sua purgatione responde) at ;
quem lustrare oculis satis sit ad finem posterioris libri num.41
et seqq., ut nihil totius operis Invectivarum eauj esse summam, nullum-
amplius dubiles,
que adeo librum prieterea esse potuisse, cujus integra capila ad avaxiipaXatwo-tv non revo-
carit. Series quoque Hieronymianse velitationis,prpesertim vero postremte, quam acceptis Rufini
libris reposuit, non nifi duos illos confutat tertium quem somniant, omnino ignorat. De-
:

nique duos tantummodo Gennadius novit cap. il, cujus testimonium hac in re sumrase
duco auctoritalis, qucd nul!i niagis Rufini gloria coidi fuerit, aut lucubrationes perspec-
lae. Obtrectatori, inquil, opusculorum suorum v?cilicet Hieronymo) respondit (Rufinus) duobus
vo/uminibus, arguens et convincens^ se Dei intuilu, et Ecclesix utilitate, auxiliante Domino, in-
genium agitasse, illurn vero aemulationis stimulo incitatum ad nbloquendum stytum vertisse.

Sed hac obiter, et in mei quoque gratiam dicla sint, qui ex prreconcepla senlentia in
Admonitione tres videor adnumerasse. Hos pone sequuntur Dialogorum contra Pelagianos
tres libri, sive ut mss. nonnuUi prffiferunl, partes^ quibus isthsec Polemicarum scriptionum
series Porro librum de Scriptoribus ecclesiasticis demum annecto, quem serius ea
finilur.

potissimum de causa distuli, quod ad neutram classem commode referri ex argumenti

natura posset. Ad hsec cum Genadii catalogum Virorum Illustrium, quos B. Hieronymum
sequens commemorat, subjungere necesse esset ad antiquiorum edilionum et mss, codicum
exemplar, ne alieno scripto series Hieronymianorum invenuste interciperetur, perquam ille
commode ad finem torai dilatus est, hic Appendicis loco subjunctus. Cseterum ne ex eo
quem obtinet loco, recentior forte putaretur, de ejus cetate prseraoneo, et superioribus
quoque singulis libris eamdem in propria cujusque epocha investiganda, alilsque praenotandis
rebus impendo.
Reliquum unum est, ut cujus rei gratia hunc ego laborem sum aggressus, hosce Hiero-
nymi fetus nocturna diurnaque manu verses. Cum enim sint sane orania quae ab illo
Ecclesiarum Magistro posteris relicta sunt litterarum monumenta utilia cum primis at-
que illustria, quidem multo prffistanlissima, multoque uberrima isthtec existiraan-
mihi
tur, quffi alter hic tomus complectitur, cujus partes omnes ejusmodi sunt, ut vel ad rec-
tae fidei depositum custodiendum contra hsereticorum venenata dogmata, vires atque ar-
ma suppeditent, vel ad rectam vivendi rationem sapienter instituendam maximo adjumen-
to sint denique generosis ac bene natis ingeniis eruditionis ac scientise plurimum confe-
:

rant.

IN SEQUENTES TRES VITAS

PAULI, HILARIONIS ET MALCHI,

ADMONITIO.

Trium maxinac insignium monachorum, Pauli, Ililarionis, et Malchi, Vitas tribus hisce libellis Ilie-
ronymus narrat qui tolidcm epistolis, quas in priori tomo suis locis exhibemus, trium sanclitatis laude
:

praestanliura feminarum, Fabiolce, Paulce, ac Marcellae, virtules ad Vitarum prope inslar cclebravit. Nec
i» S. EUSEBII IIIERONYMI 16
alisBprsterea sunt, quas S. Doctor elucubravit, Vita sanctorum Patrum; tametsi longe plures, easque
praesertim,quas Ileribertus Rosweidus rccensuit secundo libro, illi adjudicent antiqui scriptores aliquot,
quorum tcstimonia scquioris aevi eruditis imposuerunt. Gelasius, aeu quisquis ille est vetus auctor
Decreti de authenticis libris, cap. 4, Vilas, inquit,
Patrum Pauli, Antonii, Hilarionis, et omnium Eremi-
tarum, i]uas tamen vir B. Hieronymus descripsit, cum omni honore suscipimus. Vcrum Antonii Vitam a
Athanasio Graece dcscriplam, ab Evagrio Antiocheno Latine fuisse rcdditam, compertum est. Tanto post
GratianusDecret. p. ii, caus. 27, Ut, inquit, retert B. Hieronymus, Macarius prxcipuus inter Christi Ere-
mitas, celebrato nuptiarum convivio cum vespere thalamum essel ingressurus, ex irbe egrediens, transma-
rina petiit, et eremi solitudinem sibi elegit. llasc vero minime omnium Hieronymus, sed germani ejua
Vitae auctores Theophilus, Scrgius et Ilyginus tradunt. Praetereo qua? ex supposititiis scriptionibus
Hieronymianis proferuntur cjusmodi testiinonia, et quse nonnulli ex Cassiodori Divinar. Lection. cap.
32, et ex Cassiani Prajfatione ad libros Inslitutionum nimis subtiiiter coUigunt. Sane occurrunt vetu-
stissimi mss. libri, qui pro hisce et plerisque aliis Vitis fidejubeant. Duos ejusmodi Vaticanos olim
Regina) Suecorum ipsi evolvimus, e Coislinianis
multos haberi testis est cl. Montfauconius. Mentiri au-
tem illos vel hoc uno patet indicio, quod nihil ab iis, quae sub Palladii nomine circumferun-
Vitae illae

tur, diversfc sint. Unus Colbertinus, teste Cangio, post Lausiacam historiam hajc subdit 'ET^pa 'tto- :

p[a sU Tou; piou; Twv ayiuv xf,; Aivutctou (sitppl. Tra-cspojv) ff-jvYpacpctaa T.ipi. 'Iepuvj|xo'j [jiovayoiJ xai
itp£(j6iiTlpou Toij iv. AaXixaTta; sanctorum Patrum /Egypli ahs Hieronymo Dal-
: Alia Historia de f^itis

mata monacho et presbytcro conscripta. Sod verbo tenus Palladium in ea describi, ex ipso Cangii testi-
monio Fabricius notat nec dui>ium videtur, Grajculum quempiam Hieronymi nomen ideo mentitum,
;

quod in illa Collectione tres quoque Hoc et Gelasio primum

istfc S. Patris germanae historise habeantur.
Iraudi fuerit ; cum enim abs Hieronymi jamdiu olim inciperot, ab eo,
fetu, Pauli Vita, Collectio illa
quem liminaris paginaprajferebat auctore,totu3 liber inscriptus est. Caeterum et ad declinandam nomi-
num Rufini ac Pailadii invidiam, et ad librariorum compendium fraudem interdum institutam fuisse non
dubito.
Tres itaque istae nostri calamo profectae sunt, quas et eximia sermonis ele-
duntaxat e S. Doctoris
exempla commendant.Profecto ex Hieronymianis elucubrationibus
gantia, et asceticae vitae praeclarissima
nulla recusa est saepius, nuUa plures invenit editores, ac magis eruditos. Duae priores et Graece ha-
bentur imo alteram vixdum ab auctore vulgatam, Sophronius in Graecum vertit: tametsi quae nunc
;

SUperest, et CUJUS initium est : 'Ev naXaiaTiTi-ri TtoXt; sjtIv oux TAaTTOv •?, tsvts xal TSCTTapaxovTa tzz-
Stoui; dcTCEyouira raCfi?, Simconi Metaphrastae docti viri malint ascribere. Latine autem eas, prajter Hiero-
nymianorum operum editores, Surius ac Lipomannus recensent : cxpoliunt denuo atque illustrant doctis-
simis annotationibus Rosweidus, Bollandus, quique inceptum persequuntur. Parum dili- magnum illud
gentiae nostrac reliquum fuisse videatur nihilominus quod nostrarum partium fuit, ne frustra operam
;

locaremus, sicubi emendari ornarique poluerunt uberius, contendimus. Praesto fuerunt quatuor Vati-
cani olim Ileginae Suecorum antiqui mss. codices, pracnotali numeris 432, 500, 589, 797. Unus quoque
6 nostris, quos privatim domi asservamus non ille quidem remotissimae vetustatis,sed probae notae.
:

Laudandus vcro est praj caeteris unus amplissimi Veronens. Capituli qui omnes ad hanc usque diem
cognitos facile superat.Scriptus nempe est anno quingentesimo decimo septimo ab Ursicino, nescio quo,
quod ipse his verbis paulo licet vitiosis ob eorum temporum pronuntiatio-
nostrae hujus Ecclesia3 lectorc,
nem PER. SGRIBTUS. CODIX HEC SUB DIE KAL. AVG. AGAPITO VGG INDI. DEGIMA PER
profitetur.
URSICINUM. LEGT. EGCLESIJi VERONENSIS (a).
Annum,quo Pauli Vita scripta est, vix dubitandum videtur esse 374 aut sequentem. Per id certe
temporis ad cognominem Paulum Concordienscm missa cst cum Epist.in nostra recensione 10 (6). In
Catalogo autem primum intcr Hicronymianas scriptiones omnes obtinet locum. Duas reliquas anno
ascribimus 390, oodem ducti argumento, serie scilicct, qua in Catalogo recensentur, post interpretatio-
nera Homiliarum Origen, in Lucam, quam superiori 389 assignamus.

(rt) Iluncomnium antiquisRiniu.Ti prajstantissimumque ood. ms. homo non ille quidem illilteratus.
cujus nomini parco, sibi uni sumpsit cum cdito confcrcndum. ConUilit autem nec satis curiose. nec
utproposilum fucrat, cum Bencdictina editione, sed cum alia quadam Goloniensi quam pne manibus
habcbat. Hinc factum, ut falso idcntidem variantes lectioncs exscripserit, nosque crcdulos ei nimium
habuerit. Cui nialo in praescnti huju? libclli editionc singulis quibusque locis occurrimus et medemur.
{b) In Chronico, ad annum Constantii 19, tcstatur sc cxitum Pauli Tliebxi brcvi libello explicasse.
 :

17 VITA S. PAULI PRIMI EREMIT^. 18

S. EUSSBI! mmHOfSYMl
STFIIDONENSIS PRESBYTERl

OPUSCULA
SIVE

DE VARIIS ARCjUMENTIS LIBRI

VITA' S. PAULI PRIMI EREMITiE.

S. Pauli.a quo primum eremus habitari cocpta,vitam,dcjecto nonnihil stylo propter simpliciores,enarrat
ostenditque illum 16 circiler annos natuni, eremum petiisse sub Decio et Vaieriano, ut sajvientem in
Christianos persecutionem declinaret, in eaque annis degisse xcvui mira abstincutia ac sanctitate,
usquequo a magno Antonio divinitus admonito visitdtus, dicm ultimum oppetiit. Historiam cognomini
Paulo seni Concordiensi inscribit.

1 PROLOGUS *.
A e quibus superior magislri corpus sepelivit, etiam
1. dubitalum est a quo potis-
Inter multos saepe nuncaffirraant, Paulum quemdam Thebajum prin-
simum monachorum eremus habitari cocpla sit. cipcm ^ istius rei fuisse, non S nominis ;
quam
Quidam enim altius repetentes, a beato Elia et opinionem nos quoque probamus. Nonnulli hsec et
Joanne sumpsereprincipium quorum et Elias pius ;
alia, prout voluntas tulit, jactitant : subterraneo
nobis videtur fuisse^, quam monachus ct Joannes : spccu crinitum calcanco tenus hominem fuisse'',

9 ante prophctare ccepisse quam natus sit. Alii etmulta qua; persequi otiosum est incredibiliafin-
autem, in quam opinioncm* vulgus omne consen- gentcs.Quorum quia impudens mendacium fuit, ne
tit,asseruntAntonium hujus propositi caput, quod refellenda quidem scntentia vidctur. Igitur quia
ex parte verum est non cnim tam ipse ante om-
: de Antonio tam GraBco quam Romano sLylo dili-
nes fuit, quam ab eo omnium incitata sunt stu- genter memoriaj traditum pauca de Pauli
est,

dia..-\mathas ^ vero et Macarius, discipuli Antonii, principio et finc scribere disposui magis quia res
;

Scripta circ. an. 374.

* istius tantum non fuisse nominis (vel sed non
rei
Prologi distinctionem hanc, quaj in editis non
' nominis) quam opinionem, etc. Et, Principem islius
habetur, suffecimus ex 3 mss. Vatic. olim i^eginoa fuisse nominis ct ordinis, vol istius rci fuisse nomi-
Ruecor. 422, 500 et 589, quibuscum totam quoquc T3 nis et ordinis. Editi pleriqne Principem istius rei,
:

historiam coutulimus. Nec diffltemur tamen in qnod no7i tam opinione quam nomine, etc. Sentit
antiquissimo Veronensi noslro, de quo in praece- voro Hieronymus principem quidem ejus instituti,
denti proxime admonitione diximus, ab Ursicvw sivc cromitica3 vitae fuisse Paulum, non tamen ab
lectore exarato anno 517, hunc esse duntaxat li- illo vulgari cccptum nouicn eremitarum.Mihi tamen,
belli titulum, Incipit Vita beati Pauli monachi si conjectare liceat, probaretur principem istius
Thebsei, absquc ulla prologi mentione. non rei fuisse, sed nominis, ut sensus esset, fuisse
^Conferquac Rosweydus Patrum atque Histori- quidem ante Paulum, qui solitudines incolerent,
corum congessit testimonia de Elia et Joanne eremi ab 00 tamen Eremitarum nomen primitus auspi-
cultoribus omnium primis. Mox idem Rosweydus, cari. Exiit dudum, sive anno 1750, Argentorati
aliique pauci editi libri videtur propheta fuisse, crudiiissimi Anouymi Responsum ad libcllum De
quod nomen propheta libri alii plerique omnes et Pauli Thebxi qui et multis hac de re
primala S. ;

praesertim tiiss. tacent. Nos in pr.iecedenti edi- veriorem hanc nostram loci hujus in-
disscrit,ot
tione nostra rectc suffecissc videbamur auctoritatc terprctationem probat.
pra:laudati codicis Veroncnsis. Sed ab ejus qui Principem istius rei fuisse, non, etc. Sic legunt
codicem tunc sibi sumpserat cum editis compa- mss. codices vetustiores ac meliores. Alii autem
randum. incuria decepti, nunc de vera codicis has retinont varias leclioncs. Codcx Avenionensis,
lectione ccrtiores glossema illud expungimus. altor Tolosanus FF. Pr;t;dicatorum « Principem :

* Veronens. ms., m
yua opinionc omnes consen- istius fuissc nominis et ordinis. » Uuo Parisienses :

tiunt. p « Priu'-ipcra rei i^^tius iuisse nominis et ordinis. »

* In Chronico tros magni Anlonii discipulos ^ Kditi dcnique fictain hujusmodi ab Erasmo lectio-
numerat, Sarmatam, Amalham, et Macarium. Aliter ncm exhibent « Principom istius rci fuisse quod :
;

etiam in S. Poslhumii. Vita, Mararius corpus sepe- non tam nominibus, quam opinione nos quoquc
lissc magistri dwAixiv non Aviatkas, ut Hier. innuit.
, comprobamus. » Mautian.
* Impressam lectionem noslri quoque codd.cum "
Abcst vox fuisse a Veron. ms. ut cx aliquot
vetustiori editione asserunt. Aliiautom mss. penes editis libris.
Rosweydum.Bollandum ct Martianaeum, principem
19 S. EUSEBII HIERONYMI 20
omissa erat, quam fretus ingenio. Quomodo au- A. excutere, blandis* sertorum nexibus irretitum re-
tem in mcdla aRtate vixcrit, et quas Salanas pcrtu- linqui. Quo cum, recedentibus cunctis, meretrix
lerit insidias,nulii iiominum compcrtum habctur. speciosa venisset, coepit delicatis stringere colla
[Al. collum] complo.xibus: et, quod dictu quoque
INCIPIT VITA. scelus est, manibus attrectare [Al. obtrectare] vi-
Decim et Valerianus Christianorum persecu-
2. rilia : ut corpore in libidinem concitato, se victrix
tores. —
Sub Decio et Valeriano persccutoribus, * impudica superjaceret.Quid ageret milies Chrisli '',

quo tempore Cornelius Roma?, Cyprianus Curtha- et quo sc verteret, nesciebat. Quem tormenta non
gine, felici crtiore martyrium perlulcrunt, multas vicerant, superabat voluptas. Tandem ccelitus in-
apud /Egyptum et Thcbaidem Ecclesias tempestas spiratus, prajcisam mordicus'' linguam in osculan-
sa3va populata est. Voti tuncChristianis erat, pro tis se faciem exspuit ; ac sic libidinis sensum suc-
[Veron. eo] Christi nomine gladio pcrculi [Veron. cedens doloris magnitudo superavit [Al. occupavit
perpetij. Verum hostis callidus tarda ad mortem et prairipuit. Ms. Veron. calcavit].
feupplicia conquirens animas cupiebat jugulare, 4. Pauli dotes et eruditio. —
Per idem ergo tem-
non corpora. Et ut ipse, qui ab ipso passus est, pus quo talia gerebantur apud inferiorem Thebai-
Cyprianus ait : Volentibus mori *, non permitteba- y. dam, cum sorore jam viro tradita, post mortem
tur occidi. Cujus ut crudeiitas notior fiat, duome- [Al. morte]ambrorum parentum in hareditate locu-
moriaj causa exempla subjicimus^. pleti, Paulus relictus est annorum circiter sexde-
duo martijrcs insignes. - Perseverantem in
3. cim ^, litteris tam Graecis quam ^-Egyptiacis ap-
fide martyrem, ct inter cculeos laminasque victo- prime [ms. Ver. adplene] eruditus, mansueti animi,
rem, jussit meile perungi, et sub ardentissimo Deumvalde amans. Et cum persecutionis procella
sole, religatis manibusposttergum, reponi^, scili- detonaret, in villam "> remotiorem et secretiorem
cet ut muscarum aculcis cederet, qui ignitas sar- sccessit. Vcrum quid pectora humana non cogit
tagines ante supcrasset. Alium jiivenili aetate flo- [ms. Ver. cogis] Auri sacra fames (Virgil. JEneid.
rentem, in amajnissimos hortulos prascepit abduci ii) ? sororis maritus Cffipit prodere velle, quem ce-
[Al. adduci]. 4 ibique inter lilia candentia et ru- lare debuerat. Non illum uxoris lacrymae, ut asso-
bentes rosas, cum leni juxta murmure aquarum let", non communio sanguinis, non spectans
serperet rivus, et molli sibilo arborum folia ventus cuncta ex alto Dcus, ab scelere revocavit [ms.
^
praistringcret [.1/. stringeretj, super exsLructum Ver. revocaverunt]. Aderat '2, instabat, crudeli-
plumis lectum resupinari, et ne se inde posset tate quasi pietate utebatur.

Titulus Veron. ms. nostro abest. Tum vitiosc,

p superabat ahominata voluptas. Al. superaret volup-
'

ut nullus dubilo, duo penes Martian. codices, sub ^ pfas : et hoc rectius. Rectissime autem mox duo
Diocletiano et Valeriano; nec rcfcrt quod subnexam verba ccelitus inspiratus ms. Veronens. tacet.
adolescentis a merctrice tentati historiam sub * Iinpressi morsu, aut morsibus. Sed quam prae-
Diocieliano minime accuratus auctor Nicephorus tulimus Veroncnsis, aliorumque mss. lectionem,
narret lib. vii. Mox duo vcrba felici cruore in duo- probat similis Hieronymi locus epist. 88, sive
bus e nostris mss. desiderantur. Veron. aliiq. felici Theophili Synodica, n. i « Unus linguae partem :

c.ruore damnati sunt. mordicus amputavit. >-

— Suh Decio. Mss. codices Aven. et ToIoh., .mh ^ Ita post Marlian;eum mss. omnes, e quibus
Diocletiano et Valeriano. Quod propterca annota- vctustior unus, qui pencs me est, superiori sui
mus, quia historiam juvenis rnox sul)jcctain sub parte truncatus. Victorius vero, post Erasm. quin-
Diocletiano gcstam refert Nicephorus, lib. vii Ilist. decim tantum enumcrat. Nec tamen abs re notat
13. Mautian. Bollandus non dici abs Hieronymo. Paulum siraul
- S.Cyprianus, cpist 53, inaxime cum cupienli- ac parcnlibus orbatus est profugisse, sed postea
bus mori, non pcrmitlerentur (leg.cum Ilier. singu- cum mota cst perseculio post Philipporum impe-
lari numero pcrmilterclur) ocridi. Sanec-d, Thebaid: raturum ca;dem.
(IOccider'e est, vctare cupiontem mori. » '" Quidam inss., ln. villa remoliore secretius ha-
' Antea
crat suhjecimus, repugnantibus mss. hilabat, secrelior mancbat, alii remotior secretiorque
duorum ope ctiam in so(|ucnti versu, cum csset fuit. Meliori scnsu cautam recessionem exbibet
Pcrscvcrantcm igitur in fidc, elc, vocem iyitw, qua impressa lectio, qua se Paulus subtraxisse, ac Do-
scnsus tui'l)atur, expunxiinus. Ilorum martyrum D mino rescrvasse significatur, ut cum Cypriano
in Mariyrologio ad 28 Junii cst mcntio. lo(]uar. Vide Tertulliani librum dc Fuga in perse-
Maluimus rcctiore scnsu cx Veroncns, aliisque
'•
cutione.
optimai nola) libris rcligere hunc locum, relifjalis —
In villam. In aliis libris mss. In villa secretixu
post tergum manibus reponi pro ligalis et 7-csupi- hahitahat, vel, In villa remotior secrctiorque fuit.
nari, (|iH'tnadmoduin alii habent. Martian.
Alil. super slratum plumis, etc, sed dcinde ve-
•^ " Duo verlia, ut assolct, a cunctis nostris mss.
tcres cditorcs Erasm., Rosweyd. ct Victorius im- aliisque libris absunt.et expungi malim. Mox qui-
mutant ex conjecLura serico pro scrloruni. Tuin (lam, ad h:vc instabat quam loclionem etiam ve- :

ac lcdulum et supinari. tcrcs cditi recipiunl. immutantque amplius:

^ lilandis !)erlorum: Edili legunt, blandis serico Crudclitas, qua' pielnfcm vidcl>atur imitari. Sed
nc.vibus: omnes autem mss. ut nos edidimus, pra^eeronda impressa, quam conslat ex Floro lib.
blaiidis scrioruin nc.vihus. Qua; lcctio non debnit III, oap. 5. de Mithridate Hieronyinum ele^an-
imniutari ex sola Erasini conjectura. MAirnAN. lissime muluatum .\dcrat. inslabat sa?vitia, : << ;

'
Tres RegiucP mss. qnid agcrct milcs Chrisu / quasi virtutc, utebatur. »
quo se cofiferret'/ quem, ctc Rectius. Mox unus '* .l'/(T«^ inslahat. Plures codices legunt Ad : <»
 ;

ai VITA S. PAULI PRIMI EREMIT^. 23

5 5. Furttva monetse officina. — Quod ubi pru- A ereini parte, qucc juxta Syriam Saracenis jungi-
dentissimus adolescens intellexit, ad montium dc- lur", et vidisse me monachos, et vidcre''', c qui-
sertii confugiens, dum persecutionis fiiiem pr«slo- bus unus per triginta annos clausus, hordcaceo
laretur[i4/. pra;stolatur^,nccc3sitatcmin voluntatem pane et lutulcnta aqua vixit, alter in cisterna 6
vertit, ac paulalim progrediens, rursusque subsi- vetori (quam gentili scrmone Syri Guduam" vocant)
stens', atque hoc tandem
idem scepius iaciens, quinquc caricis per singulos dics sustentabatur.
reperit saxeum * montem, ad cujus radices haud Haec igitur incredibilia videbuntur his, qui non
grandis spelunca lapidc claudobatur. Quo remoto credunt omnia possibilia esse credenlibus [ms.
(ut est cupiditas hominum occulta cognoscere), Ver. credenti].
avidius explorans, animadvcrtit intus grande vesti- 7. .Etas Pauli ct Antonii. Sed ut ad id —
bulum, quod aporto desuper coclo, patulis dilfusa redeam unde digressus sum, cum jam centum tre-
ramis vetus palma contexerat, fontem lucidissi- decim annos beatus Paulus vitam " coclestem age-
mum ostendcns'': cujus rivum tantummodo foras ret in terris, et nonagcnarius in alia solitudine
erumpentem, statim modico foramine, eadem quoe Antonius moraretur (ut ipsc asserere solebat),
genuerat, aquas terra sorbebat. Erant prceterea haec in mcntem ejus cogitatio incidit, nuUum ultra
per e.\esum [Al. saxeum^ moatem haud paucahabi- P se perfcctum monachum [.4/. monachorum] in
^*

tacula, inquibus scabrae jam incudes et mallei, eremo consedisse. At illi pcr uoctem quescienti
quibus pecunia signatur, visebantur. Hunc locum revelatum est esse aiium interius [Al. ulterius et

iEgyptiorum litterae ferunt, furtivam monetoe offi- ic terris] multo se meliorcm ad quem visendum
cinam fuisse, ea tempestate qua Clcopatra; junctus deberct proficisci. Illico erumpenteluce, venerabilis
est Antonius. senex infirmos artus baculo regente sustentans,
6. Igitur adamato (quasi quod a Deo sibi offer- quo nesciebat. Et jam media dies
ccepit ire velle
retur) habitacuio *, omnem ibidem in orationibus coquente dcsuper sole servebut, nec tamcnacoepto
et solitudinc duxit a^latem. Cibumet vcstimentum itincre abduccbatur [Ver. ms. deduocbatur] dicens :

ei palma prajbebat. Quod ne cui impossibile vidca- Gredo in Deum meum, quod olim conservum,
tur, Jesum testor et sanctos angelos ejus in ea quem mihi '" promisit, ostendet. Nec plura his,
haec instabat, crudelitate quasi pietatc ulebatur. » * Ms. Veron., Quasi si a Deo offerrelur habita-
Quod ex Floro mutuatur Ilieronymus cum L. Flo- : culo.
rus lib. III, c. 5, sic habeat « .A.dcrat, instabat,
:
^ In ea eremi parte, qu.v juxta Tyriam Saracenis
sajvitia, quasi virtute utcbatur. » Erasinus et Ma- jungitur IIoc modo
. legimus in duobus antiquis
rianus ignorantes aliam lcctionem confixcrunt,
id exemplaribus mss. unde compertum nobis cstHie-
nempe Ad hffic, instabat, crudelitas qnae pieta-
: « , ronymum Vitam Pauli edidissc in eremo. Mautian.
tem videbatur imitari. » M.\rti.\n. '^'
" Coinma istud fn'n/c/'e non habcnt duo Regina
* Pro siibsjstens tres Reginaj libri tantumdem, mss. qui tamen paulo post cum Veronensi, atque
quam vocem priori minimc exclusa nostrum aliis in inslanli lcgunt vtvit, atque infra sustenta-
exemplar sic retinet Pxursusfjue subsistens lanlum-
: tur, (|uam lectionem doctis viris, ct pr<Ecipuc Tille-
dem, alque idem ssepius, elc. M. Ver., procedens montio probari scimus scd non adeo contextum
;

rurs\sque tantumdem. duximus immutandum.

* Mss. quidem excisum, alii etiam cditi exesum, "
Equidem arbitror non Gubuam Syros gentili ser-
al. exlensum. Verum saxeum vocat hic S. Pater monc dicere, scd quemadmodum Victorius legit
eleganliss. Salluslius in Jugurtha. c. 92 « Erat : KuBDAM, qua3V()x oistcrnam, lacunam hisquesimi-
inter ceeleram planitiem mons saxeus, mediocri lia significat. (juod aulcm etiam in Jerem.cap. vi
castello satis patens. » Quibus similia habent Fio- tradit Gubbam Syro et Hfbraico sQvmoxiQ cisternam
rus iii, c. -1, et Frontinus iii, c. 9. Porro in se- appellari, pronuntiatiouem Syrorum sui temporis
quentibus, omnium quos contulimus mss. fidem fortasse rospcxerit, et quidem a ChaldaiO i^aj de-
atque consonsum sequi maluimus peccare enim ;
diici possit, quod foveam et laoum significat, sed
videntur nobis hucusquc cditi inlrusis quibusdam nihil tale vox illa Syriace. Id porro etiam addere
vocibus, quaj abum atque incoinmodum scnsum plaoct, hujusmodi monachos, qui se cistcrnis in-
reddunt. « Ad cujus, in([uiunt, radicem haud pro- cludebant, Gra-cc v:%t.z':zxo-j^ appellari.
cul eratgrandis spelunca, quajlapide claudobatur. » fdem Ms. Cum jam centesimo tcrtiodecimo xta-
*•

In alLis mss. apud Gravium. « Speluncam vidit, tis sux anno vitam, etc, ipso practermisso nomine
cujus os haud grandi lapide claudcbatur. » Mox D Beatus Paulus.
etiam, sed intcgro utrobique scnsu marcnte, va- * Vox istha}C perfectum, quam in nullo ms. exem-

riant plcrique mss. « Ut est cupiditas hominuin plari invcnimus, facile expungi posset, nisi, quod
avidius occulla agnoscere, animadvertit intus. » slatiin subdit, rcvelatum csse alium uUerius multo
Veroneus. « Avidius occulta cognoscere cupions.» se mcliorem, suffragium qualeounque adderct.
' Istud ostendens opponitur prKcedcnli proximo Olim nos putabamus legi dcbcrc profectum, ut
verbo contcxerat. Palma scilicet, qu<'o desupcr r-a- sfnsus tantum esset, multum ultra Paulum in in-
mis veslibulum contegebat, oslendebat dc plano tfiioros ponitioros([uc ercmi parlos profecissc
fontem, id est ipsum non tam sinebat videri, quam qii td imn usquo adco [)robamus. Mulurnus autcm
positu suo ipso indicabat. .\dnotassc id oporiuit, cum ius. Verop. logi nullum vltra se monacJiorum
ut satis ficrct nupero Severi Sulpicii cditori qui lo- in eremo, eto. Tcrtio ab hoc vorsu pro deheret pro-
cum hunc omnino corruptum putat fncitquc in- fiscici habet idem ms. properare deberct.
telligendo ut nihil intelligat. Vcronons. ms. decur- ^° Qu\ni[ue m?,s. quod scrvum suum, quem miht,
tatum hac brevi pericope vcrbis, cujus virum, ctc, ctc ([uain lcolioncin eliam Victorius probat, priori
mox erimpentem statim modiro foramine, et dcni- qua) tunc obtincbat, cxpuncta, quia quod milii servo
quc a^was, tantum non improbo. suo promisit.
23 S. EUSEBII HIERONYMI. 24
conspicit [Al. conspicatur. Ver. ms., centauro] A gatione fungor gregis mei. Precamur ut pro nobis
hominem equo mistum, cui opinio poetarum Hip- comrauncm Dominum depreceris, quem in [Ver.
pocentauro ' vocabulum inrlidit. Quo viso, salu- t'icei queinsalutom mundi olim venisse
in] cogno-
taris imprcssione signi armal frontem : Elheustu, vimus; et in universam terram exiit sonus ejus. »
inquit, quanam in parte hic servus' Dci habitat? Talia eo loquente, longacvus viator ubertim faciem
At ille barbarum nescio quid infrendens, et fran- lacrymis rigabat, quas magnitudo laetitiae indices
gens potius vcrba quam proloquens, inter horren- cordis efTuderat. Gaudebat quippe de Christi glo-
tia ora setis *, blandum quicsivit alloquium. Et ri.a, et de interitu Satana^ : simulque admirans,
dexlert-e prolensione manus cupilum indicat iler, quod ejus posset intelligere sermoncm, et baculo
et sic patcntos 7 campos volucri transmittens humum pcrcutiens, aiebat : » Vae tibi, Alexandria,
fuga, ex oculis mirantis evanuit. Verum ha5C utrum qua; pro Deo portenta veneraris. Vae tibi, S
diabolus ad terrendum eum simulaverit, an (ut civitas meretrix, in quam totius orbis daeraonia con-
solct) cremus monstruosorum animalium ferax, fluxcre. Quid nunc dictura es ? Bestise Christum

istam quoquc i^ignat bestiam, incertum habemus. loquuntur, et tu pro Deo portenta veneraris »
''.

Fauni et Satyri. Satyrus allatus

8. viviis Alexan- Necdum verba compleverat, et quasi pennigero
driam. —
Stupcns itaque Antonius, et de eo quod T> volatu petulcum animal aufugit. Hoc ne cuiquam
viderat secum volvens, ulterius progreditur^ [Ver. ad incredulitatem * scrupulum moveat, sub rege
ms. regrediebatur]. Nec mora, inter saxosam con- Constantio ^, uuiverso mundo teste, defenditur.
vailem haud grandem homunculum videt, aduncis Nam Alexandriamistiusmodihomovivus perductus,
naribus, fronte cornibus asperata, cujus extrema magnum populo spectaculum prasbuit et postea :

pars corporis in caprarum pedes desinebat. Ad cadaver exanime, ne calore aestatis dissiparetur,
hoc Anlonius spectaculum'', scutum fidei et loricam sale;_infuso [Ver. ms. infusam et], Antiochiam ut
spei, ut boniis prffiliator, arripuit : nihilominus ab imperatore videretur, allatum est.
memoratum animal, pahnarum fructus eidom ad 9.Sed ut propositum persequar, Antonius coe-
viaticum, quasi pacis obsides, offerebat [.-1/. aire- ptam regionera '" pergebat, ferarum tantum vesti-

rebat]. Quo cognito, gradum pressit Antonius, et gia intuens, et eremi latam vastitatem. Quid age-
quisnam essct interrogans, hoc ab co responsum ret, quo vcrteret gradum, nesciebat. Jam altera

accepit « Morlalis ego sum, et

: unus ex accolis effluxeral dies. Restabat unum, ut deseri se a
eremi, quos vario delusa errorc Gentilitas, Fau- Christo non posse confideret. Pernox secundas in
nos, Satyrosque '^, et hicubos vocans*^ coiit. Le- oratione exegit tcnebras : et dubia adhuc luce,

Unus ms. onocenlanro. Dc liujusmodi autem p oculis ac lustrasse curosius vivum Satyrum hu-
*

duarum specicruni monstro alii disputant, nec jusmodi, eumque esse allocutum, tametsi nequiret
difficile creditu ostendunt ex Plin. 1. vii, c. 3, et ille formare verba, cujux vox hinnitum equi, aut
Alcxandro ab Alexandr. 1. iii, c. 8. Vid. infra hirci sonum referret. Dicuntur et TertuUianus, et
Not. 5. Justinus, et Cyprianus, Athenagoras, Clemens Ale-
* Victor, s^?i25, alii sa^t.s; sed vcrius setis visum xandrinus, Lactantius, auctores eruditissimi, hu-
est : quod c duobus mss. expressimus. jusmodi fabulai aurem accommodasse, eosquc
^ Duo codd. Vatic, celcrias progrediebalur. Satyros pulasse ex angelis rebellibus esse, quos
* Hucusque vitiose obtinuit. Jnfraciusque el hoc terris incubare Deus vindex jusscrit, aliis in jere,
Antonius spcctacnlo, cum
nullus tamen ms. utmul- aliis in iiiferno esse coactis. Omnis arte Ethnico-
tum inter se varient, voccm lujraclnsfiuc habeat. rum religio communi consensu eos pro diis sive
Scquimur hic alterum Regina?, sive 4:^2. Alii aitO' semideis habuit. Pra^tereo insulsa Rabbinorum
niius pro Anionius legunt, fortasse vcrius hac serie : commenta, et cum primis R. Abraham, qui veras
« In caprarum pedcs desincbat ; et hoc attonitus creatura de Omnipotentis manu esse, sed imper-
spcctaculo sculum lidei bonus prajliator arripuit. » fectas censuit, eo quod cum illas Deus conrieret,
Verba cnim inlerposita, et loricani spci, ul, non deprohensus nocte Sabbathi noluit ultimam eis
agnoscunt. Vei-., ct lioc attoniius ex spcclacuLo. manum imponere.
^ llanc dc Fanno Satyrove historiolani, qu;e be- ••
Noslri codd. illud vocans non habent.
nigno lcotore indigere vidcatur, faciunt multa ^
superioris sententia? repetitio. Et tu
Istha^c
apud alios gravissimos auctores testimonia pro- p, pro Deo portenta veneraris, iu nostris mss. non in-
])a!)iliorem. Augustin. lili. xv de Dci c. 23 « Ce- :
^ voniiur.
lebcrrima fama est muUi(iue se oxperlos, vel ab " Mss. nc cui ad incrediditatem (vel incredulitatis)
iis quiexpcrli esscnt, de quorum lide dubitandum scrupuluni.
non est, audiisse alTirmant, yilvaiios et Faunos, ' Antea eral C.onstaniino cum vulgatis plerisque.

quos vuigo Incubos vocant, improbos exstitisse At mss. noslri oinnos libri, atque ipso cum primis
mulicrilnis. » Iterum llieron. in Isai. xiii « Pilosi, : Veroncns. Constanlio habont, quod nomen hic re-
vel Incubones, vel Satyros ; sylvcstres (|uosdam stituimus ad oorum fidem, asscntiente ipsa tem-
hominos, quos nonnulli Faunos Ficarios vocant. « poruni rationa atque historia, ut et nupero Severi
Paria hai>ct Eutropius lil). xii et Isidorus lib. ix Sulpitii oditore notatum o^t non enim .\ntiochiai
;

Orii/inuni. Pleruinque aulem da)moncs cx vulgi sedem habuisso Constantiuum asseri potest, cum
scnsu fuissc crcduntur. Ileraclitiis, d", Incredibili- dc Constantio minime dubium sit, primis saltem
bus, 0. 25, fuissc montanos hoinines narrat, Tpa- duodeciin aut trcdeciin ojus imporii annis.
'" Mnus ms., ca^pta
yuv 5c Tp(/a; xxi rj-^iX-r^ E/eiv, Itirrorunique }'i!os, rC(iione ; duo alii ct qui penes
haljcre et erura. Ilis laudatisquo pra>ccdonti colum- me osl, ai'pto itinere pcrgcbat. Mox vorbum ne-
ua auctoribus in hanc rcm, addc Plutarcluim in scicbat pari conscnsu orunes lacont, satiusque erit
Vita SylLo (iiicm ait proi^rc Dyrrachiuin vidisse
; expungere.
 ; . :

25 VITA S. PAULl PRIMI EREM1T.E. 26

haud procul intuetur lupam sitis ardonbus anhe-

'
A giuta jam anni sunt quod [.4/. ex quo] dimidii
lenlem, ad radicam montis irrepero. Quam secutus semper panis fragmcntum [Ver. fragmen] accipio :

oculis, et juxta spcluncam, cum fcra abiisset.acrc-

verum ad advcnlum luum, militibus suis Christus
dens, intro cocpit aspiccre {Ver. ms. ccepit intro- duplicavit annonam.

spicere) nihil curiositate proficiente, tenebris ar-

:
H. Igitur Domino graliarum actione celebrata,
centibus visum. Verum, ut scriptura ait *, per- super vitrei marginem fontisuterque consedit [Ver.
timorem [l Jonn. iv, 18), subscditj. Hic vero quis frangeret panem oborta
fecta dilcctio foras mittil
suspenso gradu et anhelitu temperato, callidus contentio, pene dicm SO duxit in vesperum. Pau-
explorator ingrcssus ', ac paulatim progrediens, lus morc cogcbat hospitii, Antonius jure refellebat

sffipiusque subsistens sonum aurc captabat. Tan- ajtatis, Tandem fuit, ut apprehenso e
consilium

dem per caecse noctis horrorcm procul lumen in- regione pane, dum
quisque uitilur, pars
ad se

tuitus, dum avidius properat, 9 ofTcnso in lapi- sua ' remancret.in manibus. Dehinc paululum aqua;
dem pede *, strepitum concitavit post cujus so- in fonte prono ore [Al. prono in frontc ore) liba-
;

nitum beatus Paulus ostium quod patebat occlu- vcrunt et immolantes Deo sacrificium laudis,
:

dens [Ver. recludens), sera obfirmavit. Tunc vero noctem transegere vigiliis. Cumque jam esset

Antonius pro [.4/. prffi^ foribus corruens, usquc T> terrae [.-^l. lerrisj redditus dies, beatus Paulus ad

ad sexlam, et eo amplius horam, aditum preca- AntoniuTi Olim te, frater, in istis
sic locutus est :

batur dicens Qui sim, unde, cur venerim, nosti.

:
regionibus sciebam
habitare olim te conser- :

Scio me non mereri conspectum tuum : tamcn vum n:eum mihi promiscrat Deus: sed quia jam
nisi videro, non recedam. Qui bestias recipis [Al. dormitionis meae tempus advenit, et quod semper
8uscipis\ hominem cur repellis? Quaisivi. ct in- cupicbam [Ver. cupieram] dissolvi, et esse cum
veni;pulsout aperiatur. Quod si non impetro, Christo, peracto cursu superest mihi coronajusti-

hic [Ver. hic, hic] moriar ante postes tuos : certe tia3 tu missus es a Domino, qui humo corpuscu-
:

sepelies vel cadaver *. liim meum tegas, imo terr» terram reddas.
\2. Aihanasius patlium dedit Antonio. Monaste-
momorans, fixusque manebat.
Talia perstabat rium Antonii a Saraccnis occupatum. Illis Anto- —
Ad quem responsum paucis ita reddiriit heros.
(Yirgil., /Eneicl., lib. u et vi).
nius auditis, flens et gemens, ne se desererct,
atque ut comitem tale itineris acciperet, precaba-
Nemo sic pctit, ut minetur ; nemo cum lacrymis tur. Et [Al. At] ille Non debes, inquit, qusrere
;

calumniam facit. non recipiam, cum

Et miraris^ qusi tua sunt, sed quse aliena. Expedit tibi '", sar-
si

moriturus adveneris? Sic arridensPaulus patefccit cina carnis abjecta, Agnum sequi. Sed et ca;teris
ingressum. Quo aperto, dum in mutuos miscentur ^ expedit fratribus.ut tuo adhuc instituantur exem-
amplexus, propriis se salulavere noniinibus gra- plo. Quamobrem, quaeso.perge, nisi molestumest:
;

tiae Domino in commune rcfcruntur. et pallium quod tibi Athanasius episcopus dedit.ad
10. Et post sanctum osculum rcsidens Paulus, obvolvendum corpusculum mcum.defer.Hoc autem
cum Antonio ita exorsus est En quem tanto labore beatus Paulus rogavit, non quod magnopere cura-
:

quacsisti,putridis'' senectute membris operitinculta rct, utram tectum putrescerct cadaver, an nudum
canities. En vides hominem, pulvercm mox futu- (quippe qui tanto temporisspatio, contextis palma-
rum. Verum quia charitas omnia sustentat [Ver. rum foliis vestiebalur),sed ut a se recedenti" moe-
sustinet], narra mihi, quaiso, quomodo[Kgr. ut] se ror suaj mortis levaretur. Stupefactus ergo Anto-
habeat humanum genus. An in antiquis urbibus nius, quod de Athanasio et pallio ejus audierat,
nova tecta consurgant quomundus regatur impe- ; quasi Christum in Paulo videns, et in pectore ejus
rio ; an supersint aliqui, qui daimonum errore Deum vcncrans, ultra respondere nihil ausus eet
rapiantur ,.4/. capiantur]. Inter has sermocinatio- sed cum silentio lacrymans, cxosculatis ejus oculis
nes suspiciunt alitem corvum in ramo arboris con- manibusque, ad monasterium quod postea a Sara-
sedisse, qui inde leniter subvolabat ', et integrum cenis occupatum cst '*, regrediebatur. Neque vero
panem ante ora mirantium deposuit post cnjus jj gressus sequebantur animum. Sed quamvis corpus
;

abscessum Eia, inquit Paulus, Dominus nobis

; inane jejuniis.seniles etiamanni fregerant ''^^tamen
prandium misit, vcre pius, vere misericors. Sexa- animo vincebat a^tatem.
' Erat absque ncgandi particula, procul intuetur. ^ lidem leviter subvoluns, intcgrum,i(ive cum Vic-
* Concinnius mss. Verum (juia, ut Scriptura ait, torio. Ver leniter subvolans intcgrum, etc.
etc, ingressus cst. Ac paulaiim, etc. '••
Addit. Ver. ms. traherc, tum editi vetustiores
' Duo \avhdi callidus explorator Veron. ms.
tacet pars caique sua.
mox capicbat legit pro captabat. '" Goncinnius in Vcron., Exjicdit quidem tibi.
* Aliter mss., ojfensum pede (noster in pedem) " InVeron. ms. non sinc uno alteroque mendo,
lapidem in strepitum concitavit. Mox rectudens pro Sed ut ad (pro at)) se recedens memoria (num pro
ocdudens. Veron., oj]ensu pedis. moirore ?) sux mortis rctevurctur
* Gravius alibi invenit vel cadaver exanime. '* Id ipso anno accidisse notat Bollandus, quo
« Al. Virtorio et Gravio annotantibus injuriam mortuus cst S. Antonius, Vid. Chronic. ad ann.
facit. Et minaris si, etc. Christi 3:56.
^ Mss., putribus
et paulo post omnia sustinct,
;
'^ Mss., Sed cum corpus inane, ctc, anni frange-
pro sustentat. ent, animo vincebat : consentit et Veron. ms.
27 S. EUSEBII HIERONYMI. 2

13. Antonii humititas. — Tandem fatigatus [Ver. A haboret *. Fiuctuans itaque vario mentis aestu, et

defatigatus] et anhclus ad hahilaculuin suum con- secum multa reputans, dicebat :Si ad monasterium
fecto itinerc pcrvenit. Gui cum duo discipuli, qui revertar, quatridui [^/. tridui ] iter est : si hic ma-
ei jam longajvo minislrare cccperant \ occurrissent ncam, nihil ultra proficiam. tlt Moriar ergo ", ut
11 Ubi tandiu moratus cs, pater? res-
dicentes : dignum est, juxta bellatorem luum, Chrisle, et
pondit: Vie niihi poccatori, qui falsum monachi ruens, extremum halitum fundam. Talia eo animo
nomcn fcro. Vidi Eliam, vidi Joannem in desorto volvente,occe duo leones ex interioris eremi parte
et vere vidi Pauhim in paradiso. Et sic oro com- currentes, volantibus per colla jubis, ferebantur ;

presso, et manu verberans poclus, ex celkila pal- quibus aspectis primo Rursusque ad
exhorruit.
lium protulit.Rogantibusque discipulis, ut plenius Deum referens mentem, quasi columbas videret,
quidnam rei esset exponeret, ait : Tempiis tacencli, mansit intrepidus. Et illi quidem directo cursu ad
eltempus loquendi [Eccte. iii, 7). cadaver beati senis substiterunt, adulantibusque
14. Pimli anima intcr angelorum choros. — Tunc caudis circa ejus pedes accubuere : fremitu ingenti
egressus foras,et ne madicum quidem cibi sumens, rugientes, prorsus ut intelligcres (.1/. intelligeret]

per viam qua venerat, regressus est [Ver. regre- eos plangere, quo modo polerant. Deinde baud
diebatur], illum sitiens, illum vidore desiderans, •n procul cocpcrunt humum pedibus scalpere * ; are-
illum oculis ac tota mente complectens. Timebat namque certatim egerenlee, unius hominis capa-
enim, quod et evenit, ne se absente, Christo debi- cem locum foderunt [Fcr. effoderunt. Et].Ac statim
tum 2 spiritum redderet, Cumque jam dies alia quasi mercedem pro opere postulantes, cum motu
illuxisset, ettrium horarum spatio iter remaneret, aurium cervice dejecta, ad Antonium perrexerunt
vidit^ inter angelorum caternas,inter prophetarum manus ejus pedesque lingentes. At ille animadver-
et apostolorum choros, niveo candore Paulum ful- tit ^ benedictionem eos a se precari. Nec mora, in

gentem in sublimo conscendere. Et statim in faciem laudationem Christi efTusus, quod muta quoque
8uam procidens, sabulum capiti superjaciebat, animaliaDeum esse sentirent, ait Domine, sine :

ploransque et ejulans, aiebat [Ver. tacet] : Cur me cujus nutu nec folium arboris defluit, nec unus
Paule, dimittis ? cur insalutatus abis ? Tam tarde passerum ad terram cadit, da illis sicut tu scis. Et
notus, lam cito recedis ? manu annuens [Al. innuens] eis, ut abirent, impe-
15. Referebat postea beatus Antonius tanta se ravit. Gumque illi recessissent, sancti corporis
velocitate, quod reliquum erat via; cucurrisse, ut et de-oneri [Al. onere] seniles curvavit humeros ;

ad instar avis pervolaret nec immerito nam in- : posito eo effosam '", desuper humum congregans,
;

trogressus speluncam, vidit [Ver. videt] genubus tumulum ex more posuit [Al. composuit]. Post-
complicatis, crecta cervice, extensisque in altum C quam autem alia dies illuxit, ne quid pius haeres
manibus, corpus exanime. Ac primum et ipse vi- ex intcstati bonis non possidcret,tunicam ejus sibi
vere eum credens, pariter orabat. Postquam vero vindicavit, quam in sportarum modum de palmae
ut nulla, ut soiebat, suspiria precantis audivit, in [.1/. palmarum] foliis ipse sibi contexuerat. Ac sic
flebileosculum ruens, intellexit,quodetiam cadaver ad monasterium reversus, discipulis cuncta ex
sancti Deum *, cui omnia vivunt, ofOcio gestus ordinc replicavit diebusque solemnibus Paschae et
;

prrocaretur. Pentecostes semper Pauli tunica vestitus est.

16. Chrisliana traditio. — Igitur obvoluto et pro- 17. Comparatio Pauli et diviium sxculi. — Libet
lato foras corpore, hymnos quoque et psalmos de in fine opusculi eos interrogare,qui sua patrimonia
Christiana traditione decantans, contristabatur ^
ignorant, qui domos marmoribus vestiunt, qui uno
Antonius,quod sarculum, quo tcrram. foderet, non filo villarum insuunt pradia"; huic seni nudo

* Erat, non satis congruo scnsu, in vulgatis om- /ocum r^oc/nr : mox quoque commotu aurium uno
nibus, qui ei longo jam tempore minislrare consue- verbo \no cum motu ; alter Vatic. antiquior cum
verani certe contra Hieronymi mentem, et mss.
; nutu. postulaturi.
\ er.
fidem. ^ Mss. una sorie. Utille animadverleret ; et paulo

' Ulud debitum in duobus Vatic. desidoratur. T^ post duo Vaticani sibi scrvirent pro beum esse scn-
Mox voro pro iter remanerct, quod ex omnium con- ^ tircnt ; alter quod cum muta quoque animalia senti-
sensu mss. expressimus, cogcnte etiam inferiori rcnt. Vcr. Dcum cssc tacet.
contextu, hucusque obtinuerat contrario sensu, '" llaud roslc crat in
fossam. \enns unus Regina?
viam rcmeavisset. ms., in fossa verissima autem
; rcliquorum mss.
^ Vcron. in pra^senti videt. lectio visa csl ejfossam, scilicet htimum, ctc. Tum
* Sic mss. et Victorius. Vitiosc cnim Martian. \oi\,dics illu.rcrat alia.
post Erasm., Qaod etiam cadnvcr sanctum etiam " Erat, //«o.quodque vitiosum a Victorio notatum
Deum, otc. antea, privdia pro prctia, pencs Martian, cui so-
Veronensis, aliique mss. Prolato foras cor-
^ leinnc ost Erasmum, ca^teris libris inconsultis,
pore, psalmis quoque ex Christiuna traditione can- describoro. Ilieronymus voro locum imitatus est
talis, conlristabaiur, etc. ex Tertulliani libro^ZJt; Habit. Muliebr c. 9: u Uno ,

•*
In Veron. mss., Uabebat. Fhicluansquc vario, lino dccies scstertium inscritur. » Est autem filum
elc. reputans: Si, etc. absque interposito verbo di- cui margarita; et gemmo? inscruntur, et monilia
cebat. fiunt. Vcron. tanien ot liuo pro /i/o, et pretia pro
"
Duo Vatic, Moriar et ego, ut, etc. pra'dia habet.
8 Unus Vatic, scnbare, alter excavarc, et capacem
 HILARIONIS EREMIT^. 30
29 VITA S.

gemma opibus arsuros. Parcite, queeso, vos [.1/. vobis],

[Al. seminudo] quid unquam dcfuif? Vos A.
parcite saltem divitiis quas amatis. Cur et mortuos
bibitis, ille natura? concavis manibus salisfccit'.
texitis, ille ne vilissimi qui-
vestros auratis obvolvitis vestibus? cur ambitio
Vos intunicis auilam
Scd intcr lucUislacrymasque non cessat? An cadavera
dem indumentum 13 habuit mancipii vestri.

pauperculo paradisus palet, vos divilum nisi in serico putrescerc nesciunt?

e contrario illi

vestem Christi, 18. Obsecro, quicunque ha;c legis, ut Ilieronymi

auratos gehenna suscipiet. Ille
peccaloris memineris cui si Dominus optionem
nudus licet, tamen scrvavit ; vos vestili sericis, ;

vilissimo daret, multo magis eligerettunicam Pauli cum me-

indumentum Christi perdidistis. Paulus
in gloriam ritis ejus, quaiu rcgum purpuras cum pccms
pulvere coopertus jacet rcsurrecturus
:

« sepulcra premunt cum vestris suis'^.

vos operosa saxis

Vatie. unushffic ad finem addit « Finit vita beati

Contra Jovinian. et Laertium,
:

'
Vid infra lib. ii
Pauli Monachi, quam scripsit Hieronymus presby-
Mox duo mss., Tumcis auro tcxhs.
in Diogene. ter, sanctum Antoniuin, quemipse
qui fuit anlc
J
Mquam vocem penilus omittunt alu.
saxi
cum rcgnis, Ercmo. Hic nunquam fuit in civitati-
sepclivit in
3 Veronen., cum mcritis suis, in alns
Cajterum bus, postquam in solitudine moratus esl. »
^vopcmis Martian. utrumque attcxuit.

VITA' S. HILARIONIS.

u Tk„Kotv.a> Pnlax^tinjp vico. ortus, ac magni Antonii discipulus, quanta abstinentia

'qtntTue eTikm in 'solitud^e inclaruerit i^iracuUs, copiose descnbit
"'"'s\rtS:v"m dt^^^^^^^
monachi proponit.
periecti
Sieronymus!in eoquc excmplar
B Unde et nos favore magis illius, quam injuria,
PROLOGUS^
coeptum ab eo opus aggredientes, maledicorum
Scripturus Vilara bcati Hilarionis,
habitato- voces contemnimus qui olim detrahentes Paulo
:
1.
sanctum ut qui ilh meo, nunc forte detrahent et Hilarioni ilium
rem ejus invoco Spiritum ;
:

narrandas eas scr- solitudinis calumniati,huic objicientes frequen-

virtules largitus est, mihi ad
monem tribuat, ut facta dictis exffiquentur.Eorum tiam ut qui semper latuit, non 14 fuisse
:
qui ;

enim qui fecere, virtus (ut ait Grispus) tanta a multis visus est, vilis existimetur. Fecerunt

habetur, quantum ^ eam verbis potuere extollere hoc est majores eorum quondam Pharisa;i, quibus
ingenia.
prfficlara Alexander Magnus Mace.lo, ncc Joannis eremus ac jcjunium, nec Domini
quem vel arietem S vul pardum, vel hircum Salvatoris turbae, cibi, potusque placuerunt. Ve-

caprarum Daniel vocat, cum ad Achillistumulum rum destinato operi imponam manum, et Scylleos

pervenisset : Felicem te \ ait, juvenis, qui magno canes obturala [.4/. obdurata] aure transibo.

frueris [Al. fruaris] praicone meritorum Homc- !

INCIPIT VITA.
rum videlicet significans. Porro mihi tanti ac talis
Hilarion'' ortus vico Thabatha, qui circiter
viri conversatio
conversaiiu [.il.
i.ii. conversio]. Vitaque
i.uuvt;ioiuj. .«-.^».^ --
dicenda — 2.
t^ • j a * ^
Gaza urbe Palestin^ ad Austrum
, ,

vel invidcret quinque millia a

est ut Homerus quoquc si adesset,
„'.-_:_ ..„1 K.nof n„.nr,.,«m P.nim sanc- ^ situs est, cum haberet narentes
parentes idohs
idolis deditos.
deditos,
materiae, vel succumberet. Quanquam enim
episcopus, qui rosa, ut dicitur, de spinis floruit. A quibus missus
tus Epiphanius SaIamin£E Cypri
Alexandriam, grammatico traditus est ibiquo
cum Hilarione plurimum versatus est, laudem :

quantum illa patiebatur oetas, magna ingenii et

ejusbrcvi cpistola scripocritS quee vulgo legitur ;

morum documenta praebuit in brevi charus omni-

tamen aliud est locis communibus laudare defun-
;

proprias narrare virtutos. bus et loqueudi arle gnarus. Quodque his majus
ctum, aliud defuncti
'•
Duo Vaticani bellua pro arietem, quK vox in
'
Scripta circ. an 390.
alio cod. rectius oinittitur.
In Vitis Patrum Prologo isthaic prKponitur
2

In sanctis orationibus tuis memento

s
Fclicem te. Godex ms. Avenion. Felxcem te ais,
obtestatio <<

Idem refertur ab Ariano, lib. i De

:

mei, decus et dignitas virginuni, Nonna Asella

» ;
juvenis, ctc.
rebus ycstis ab Aiexandro Magno, et a Plularcho,
in
atque adeo in fin3 Vit» « Opto ut in Ghristo por- :

Alc:vandro.VerbaAIexandri apud Vopiscum in Pro-

maneas, ct memor in orationibus tuis sis mci,
virgo sacratissima. Ilinc AscU.tc inscribi histo- » bo « Fcliccm te, inquit, jnvenis, qui talem pra^-
:

virtutuin reperisti. »
riam abs Ilieronymo nonnulii arbitrati sunl, sed, conem tuarum
cum ncque in aliiseditis, neque in ullis mss. ver-
6 /Etatem non tulit isthico Epiphanu epislola.
ba illa invcnianlur, nihil video pro ccrto constitui
''
Gonferendus Sozomenus lib. m, cap. U :

To'jT<{) ('lAapifJV'.) -a-cpTi; [J.dv tiv «xSaOi, xojar, irp<ii;

posse. D ra;r,; ^EiliEVT,': et mox, ypaaiJ.aTt>t(v 5^ ^potxwv
* Viclor. virtutes, ut ait Crispus, tanla habcntur vr;xov'-f£

merita quanlum, etc. haud rcclc. Vid. Sallust. in i-/ 'AXE^avSpJta, Ctc.

Catil., c. 8.
 3i S. EUSEBII HIERONYMl. 32

est omnibus, credena in Dominum Jesum, non A sueverat. Quid [/1/. mansitans. Quid' faceret dia-
circi furoribus, non arense sanguine, non theatri bolus? quo 86 verteret? Qui gloriabatur ante,
luxuria delectabatur: sed tota illi voluntas [Al. dicens : In ccelum ascendam, super sidera cceli

voluptas] in Ecclesioe erat congrcgatione. ponam thronum meum, et ero similis AUissimo (Isa.
.3. Audiens autem tunc celebre nomen Antonii, XIV, 14,) cernebat se vinci a puero, et prius ab eo
quod per omnes ^f^gypti populos ferebatur, incen- calcatum fuisse, quam per aetatem peccare potuis-
sus visendi ejus studio, perrexit ad eremum. Et set.

statim ut eum vidit, mutato pristino habitu, duo- 16 5. Titillabat " itaque sensus ejus, et pu-
bus [ms. tribusl 15 fere mensibus juxla cum man- bescenti corpori solita voluptatum incsndia sugge-
sit, contemplans ordinem vitae ejus morumque rebat. Cogebatur tirunculus Ghristi cogitare quod
gravitatem : quam creber in oratione, quam hu- nesciebat, et ejus rei animo pompam volvere, cujus
milis in suscipiendis fratribus, severus in cor- experimenta non noverat. Iratus itaque sibi, et
ripiendis, alacer in exhortandis esset : et ut con- pectus pugnis vcrberans (quasi cogitationes caede
tinentiam, cibique ejus asperitatem nulla unquam manus posset excludere) : Ergo, inquit, aselle *,

infirmitas Porro froquentiam eorum.

frangeret. faciam, ut non calcitres hordeo alam, sed : nec te
qui ad eum ob varias passiones ' aut impetus tj paleis. Fame te conficiam et siti gravi onerabo :

dsemonum concurrebant, ultra non ferens nec :

pondere per aestus indagabo et frigora, ut cibum
;

congruum psse dncens, pati in eremo populos ci- potius quam lasciviam cogites. Herbarum ergo
vitatum : sicque sibi magis incipicndum esse, succo et paucis caricis post triduum vel quatriduura
ut cffipisset Antonius ; illum quasi virum fortem deficientem animam sustentabat, orans frequenter
victoriae pi'aemia accipere : se necdum militare et psallens, ct rastro humum fcdicns, ut jeju-
coepisse ; reversus est cum quibusdam monachis niorum laborem labor operis duplicaret. Simul-
ad patriam ;jam defunctis, partem
ct parentibus que fiscellas junco texens aemulabatur vEgjlio- ,

partcm pauperibus largitus

substantiffi fratribus, rum m(»nachorum disciplinam, et Apostoli sen-
est, nihil sibi omnino reservans, et timens illud ientiam, dicentis Qui autem non operatur, non
:

de Actibus Apostolorum, Ananiae et Sapphirae vel manducet (II Thess, iii, 10) sic attenuatus, et in :

exemplum, vel supplicium maximeque Domini : tantum exeso corpore, ut ossibus vix haereret.
memor, dicentis: Qui non renuntiaverit omnibus 6. Quadamnocte, infantum coepit audire vagitus,
quae habet, non potest meus esse discipulus {Luc. balatus peccorum, mugitus boum, planctum quasi
XIV, 33). Erat autem tunc annorum quindecim. Sic muliercularum [Al. mulierum], leonum rugitus,
nudus, et armatus in Ghristo, solitudinem, qiia3 murmur exercitus, et rursus"' variarura portenta
in septimo milliario a Majoma' Gazae cmporio per ^ vocum, ut ante sonitu quam aspectu territus cede-
littus euntibus iflgyptum, ad lajvam flectitur, in- ret. Intellexit dsemonum ludibria : et provolutus
gressus est. Gumque essent cruenta latrociniis genibus, Christi crucem signavit in fronte tali :

loca, et propinquiamicique ejus imminens peri- que armatus, jacens fortius prseliabatur quodam- ;

culum denuntiarent, contempsit mortem, ut mor- modo videre desiderans, quos horrebat audire,
tem evaderet. et sollicitis oculis huc illucquc circumspiciens.
4. Jejnuium Hilarionis Mirabantur omnes ani- — Gum interim ex improviso, splendente luna, cer-
mum : mirabantur aetalem nisi quod flam- ; nit rhedam ferventibus equis super se irruere :

ma quaidam pectoris ', et scintillfe fidei in ocu- cumque inclamasset Jcsum, ante oculos ejus re-
lis relucebant. Lseves, * [Al. ienes] erant genne, pentino terrae hiatu pompa omnis absorpta est.
delicatum corpus et tenue, et ad omnem injuriam Tunc ille ait Ejuum et ascensorum projecit in
:

impatiens quod levi vel frigore, vel «slu, posset

: niare {Exod. xv, 1). Et, Hi in curribus, et hi in
affligi. Igitur sacco tantum membra coopertus, et equis, nos autcm in nomine Dei magnificabimur
pelliceum habens ependyten, quem illi bcatus An- {Psal. XVI, 18).
tonius prohciscenti dederat, sagumque rusticum, 7. MulU-c sunt tentationes ejus, et die noctuque
inter mare
paludem, vasta et terribili solitudine
et
D variae da^monum insidioc : quas si omnes narrare
frucbatur, quindecim tantura caricas post solis velim, modum exredam voluminis. Quoties illi

occasum comedens. Et quia regio iatrociniis infa- nudae muliercs cubanli, quoties esurienti largissi-
mis erat, nunquam in eodem loco habitare con- mae apparuere dapes Interdum orantem lupus !

' Valicani ob varias infirmitates et passiones ; Ixvis. Genes. xxxii, 11, ego vero lenis. M.\rtian.
paulo post, dicens pro ducens. Titillabat ilaquc. Mss. Avcnion. et Tolos. :
"^

» Mss. Majuma et Mauma. Vid. Sozomcnum,

lib. Titillabat itaque sensus cjus naturali carnis ardore,
V, cap. 3. et, ctc. Mart.
^ Voxpectoris iu mss. ferc desideratur. •5
Elegantissime S. Puulinus Poem. xxi
* Lxves erant genip.. In edilionc Erasmiana legi-
Sit forlis auima iuortiticaus asiuum suuui,
mus, lcneserant gcnx ; sed falso, cura omnes mss.
codices nielioris notso atque manus, retineant vo- corpus nempe in libidines pronum.
cem Ixves. Eadem fraude vel imperilia velerum ' Cum Victorio mss. nostri prorsus pro y-ursus.
ciscriptorum potuit irrepere verbum lenis pro
33 VITA S. IIILARIONIS EREMIT^ 34
ululanp, et vulpecula ganniens transilivit, psallen- A mortom, a sexagesimo quarto anno usquead octo-
tique gladiatorum pugna spcotaculum pra?buit : gesimum 18 panc abstinuit, incredibili fervore-
et unus quasi interfectus, et ante pcdes ejus cor- mentis, ut eo tempore quasi novus accederet ad
ruens, scpulturam rogavit. servitutem Domini, quo caeteri solentTremissius
8. Oravit [nis. orabatj semel fixo in terram capi- vivere. Fiebat autem ei dc farina et comminuto
te, 17 et ut natura fert hominum, nbducta ab olere sorbitiuncula,cibo et potu vix quinque uncias
oratione mens, nescio quid aliud cogilabat : insi- appcndentibus, sicque complens ordinem vitae,
liit dorso ejus agitator ' et latere calcibus, cervi- nunquam ante solis occasum, nec in diebus festis,
cem verberans Eia, inquit, cur dormi-
flagello : nec in gravissima valetudine [Al. ajgritudine] sol-
tas ? cachinnansque desuper, si [Al. cum) de- vitjejunium. Sed jam tempus est ut ad ordinem
fecisset, an hordeum vellet acciperc sciscitaba- revcrtamur.
tur. 12. Latroncs veniunl ad Hilarionem nocte. — Cum
9. Tuguriolum Hilarionis. — Igitur a sexto habitaret adhuc in tuguriolo annos natus decem et
decimo usque ad vicesimum suas aetatis annum, octo, latrones ad eum nocte venerunt, vel aesti-
aestus et pluvias brevi tuguriunculo declinavit, mantes habere aliquid quod tollerent, vel in con-
quod junco et carice texuerat. E.xstriicta deinceps ^ templum sui reputantes iieri, si puer solitarius
brevi cellula.quae usque hodie permanet.allitudine eorum impetus non pertimesceret. Itaque inter
pedum quinque, hoc est statura sua humiliorc, mare et paludem a vespere usque ad solis ortum
porro longitudine paulo ampliore, quam ejus discurrentes, nunquam locum cubilis ^ ejus inve-
corpusculum patiebalur ', ut sepulcrum potius nire potuerunt. Porro clara luce reperto puero,
quam domum crederes. quasi per jocum : Quid, inquiunt, faceres, si la-
10. Cultus Hilarionis. — Capillum semel in anno trones ad te venirent.? Quibus ille respondit :

die Paschae totondit : super nudam humum stra- Nudus latrones non timet. Et illi : Certc, aiunt,
tumque junceum usque ad mortem cubitavit. Sac- occidi potes. Possum, inquit, possum et ideo la- :

cum quo semel fuerat indulus, nunquam lavans ;

trones non timeo, quia mori paratus sum. Tunc
et suPERFiuuM ESSE diccns munditias in cilicio admirati constantiam ejus et fidem, confessi sunt
quaerere. Nec mutavit alteram lunicam, nisi cum noctis errorem, cacatosque oculos, correctiorem
prior penilus scissa esset. Scripturas quoque deinceps vitam pollicentes.
sanctas memoriter tenens, post orationes et psal- 13. Mulier steriiis prima irrumpere aiisa esl ad
mos quasi Deo longum eum.
praesente recitabat. Et quia Viginti et duos jam in solitudine habebat —
est per diversa tempora carptim ascensum [Ai annos, fama tantum notus omnibus, et per totas
ascensuSj ejus edicere, comprehendam breviter C Palaestinae vulgatus urbes, cum interim mulier
ante lectoris oculos, Vitam ejus paritcr exponens, qusedam Eleutheropolilana cernens despectui se
et deinceps ad narrandi ordinem regrediar. haberi a viro ob sterilitatem (jam enim per annos
11. Victus Hilarionis. — A vicesimo primo quindecim nullos conjugii fructus dederat), prima
anno usque ad vicesimum septimum, tribus annis irrumpere ausa est ad beatum Hilarionem : et ni-
dimidium lentis sextarium madefactum aqua fri- hil tale suspicanti, repente genibus ejus advoluta :
gida comedit, et aliis tribus panem aridum Ignosce, inquit, audaciae ignosce necessitati meae.
:

cum sale et aqua. Porro a vicesimo septimo Quid avertis oculos quid regantem fugis ? Noli
?
usque ad tricesimum, herbis agrestibus, et vir- mulierem aspicere, sed miseram. Hic sgxus genuit
gultorum quorumdam radicibus crudis sustenta- Salvatorem. ISon liabent sani opus medico, sed qui
tus est. A tricesimo autcm primo usque ad tri- male habent (Luc. v, 31). Tandem subsistitit.et post
cesimum quintum, bcx uncias hordeacei panis, tantum temporis visa muIiere,interrogavit causam
et coctum modice olus absque oleo in cibo ha- advcntus ejus ac fletuum. Et postquam didicit,
buit. Sentiens aute-n caligare oculos suos, et levatis ad ccclum oculis, fidere jussit euntemque :

totum corpus impetigine et pumicea quadam sca- lacrymis prosecutus, exacto anno vidit cum
bredine contrahi, ad superiorem victum adjecit r> filio.

oleum, et usque ad sexagesimum tertium vitae 14. Mulier nobilis uxor prxfecti prxtorio.
Mona-
suae annum hunc continentiae cucurrit gradum, chi non erant in Syria ante S. Hilarionem. Hoc —
nihil extrinsecus aut pomorum, aut Icguminis, aut signorum ejus principium majus aliud signum no-
cujuslibet rei gustans.Inde cum se videret corpore bilitavit. Aristaenete * 19 Elpidii, qui postea prae-
defatigatum, et propinquam putaret imminere fectus praetorio fuit, uxor, valde nobilis inter suos,

• Victor. festinus agitator, pro quo olim gladia- porro Libanius plurimum laudat lib. iv, cpist. 44,
tor. Mox autem duo Vaticani curre : dormitas ? pro ad Helpidium "Eyvojv Ti,v
: dtpidTT.v 'AptcrratvfrrjV,
cur dormitas. Ilelpidio aulcin Marcellinus paulo est iniquior
* Duo codd. spatiabatur alio
;
sensu forte an con- nimirum ob invidiam Christiani nominis.
cinniori. Arislumeto' Elpidii. Dc Elpidio pra;fecto prajtorio
' lidem duo codd., cubiculi. vide Marcellinum lib. xxi. Martian.
Sic mgs. Grseca forma 'Apirraiv^T-r, Hauc
35 S. EUSEBII HIERONYMI. 36

et inter Christianos nobilior, reverlens cum marito A ^5. Cseca mulier a decemannis. — Facidia vicu-
et tribns liberis a boato Antonio, Gazaj propter eo- lus ' est Rhinocorura; urbis j^gypti. De hoc ergo
rum infirmitatem remorala est. Ibi enim sive ob vico, dccem jam annis ^ caeca mulier adducta est
corruptum aerem, sive (ut postea claruit) propter ad beatum Hilarionem oblataque ei a fratribus:

gloriam Hilarionis scrvi Dei, hemitritffio pariter ' (jam cnim multi cum eo monachi erant) omnem se
omnes a medicis desperati sunt. Jacebat
arrepti, substantiam expendisse ait in medicos.Cui respon-
ululans mater, et quasi inter tria filiorum discur- dit Si quae in medicis pcrdidisti, dedisses pau-
:

rens cadavera, quem prius plangeret nesciebat. peribuSjCurasset te verus medicus Jesus. Clamante
Cognito autem quod esset quidam monachus in vi- autem illa,misericordiam deprecante, exspuit
et

cina solitudine,oblita matronalis pompae (tantum se in oculos ejus statimque Salvatoris exemplum
:

matrem noverat) vadit comitata ancillulis et eunu- virtus eadem prosecuta est.
chis [Al. vernaculis] : vixque a viro persuasum est, 16. Aurirja Gazensis. —
Auriga quoque Gazensis
ut asello sedens pergeret. Ad quem cum pervenis- in curru percussus a dajmone, totus obriguit : ita

set : Precor ^ te, ait, per Jesum clementissimum ut nec manum agilare, nec cervicem posset [Ai.

Deum nostrum obtestor per crucem ejus et san- possitj reflectere. Delatus ergo in lecto, cum so-
:

guinem,ut reddas mihi tres filios; ct glorificeturin p lam linguam moveret ad preces, audit non prius
urbe gentilium nomen Domini Salvatoris, et ingre- posse sanari, quam crederet in Jesum, et se spon-
diaturservus ejusGazam, et idolum ^ Marnas cor- deret arti pristina? renuntiaturum. Credidit, spo-
ruat. Renuente illo, etdicente, nunquam se egres- pondit, sanatus est magisque de animae, quam de :

sum de cella, nec habere consuetudinem, ut non corporis salute exsultavit.

modo civitatem,scd ne villulam quidemingredcre- 17. Marsitas, juvenis fortissimus. — Praeterea
tur, prostravit se humi crebro clamitans: Hilarion, fortissimus juvenis nomine Marsitas '^
de territorio
serve Christi, redde mihi liberos meos.Quos Anto- Hierosolymae tantum sibi applaudebat in viribus, ut
nius tenuit in .^gypto, a te serventur in Syria. quindecim frumenti modios diu longeque portaret,
Flebant cuncti qui aderant, sed et ipse negans et hanc haberet palmam fortitudinis suae,si asinos

flevit. Quid multa?non prius mulier recessit,quam vinceret. Hic affectus pessimo daemone, non cate-
ille pollicitus est se post solis occasum Gazam nas, non compedes, non claustra ostiorum integra
introiturum. Quo postquam venit, singulorum le- patiebatur multorum nasum et aures morsibus
:

ctulos et ardentia * membra consignans, invocavit amputaverat horum pedes, illorum crura * fre-
:

Jesum. Et, o mira virtus quasi de tribus fontibus

! gerat.Tantumquesui terrorem omnibusincusserat,
sudor pariter erupit: eadem hora acceperunt cibos, ut oneratus catenis et funibus, in diversa niten-
lugentemque matrem cognoscentes, etbenedicentes C tium, quasi ferocissimus taurus ad monasterium
Deum, sancti manus deosculati sunt. Quod post- pertraheretur quem postquam fratres videre, ;

quam auditum est, et longe lateque percrebuit, perterriti (erat enim mirae magnitudinis) nuntiave-
certatim ad eum de Syria et vEgypto confluebant runt patri. Ille sicut sedebat, jussit eum ad se
ita uL multi crederentin Christum,et se monachos pertrahi et dimitti.Solutoque: Inclina, ait, caput, et
profitfirentur. Necdum enim tunc monasteria erant veni. Tremere ille,et cervicem flectere,nec aspicere
in Palaestina, nec quisquam monachum 20 ante 21 contra ausus, omnique ferocitate deposita, pe-
sanctum Hilarionem in Syria noverat. Ille fundator des ccepit sedentis lambere. Adjuratus itaque dae-
et eruditor hujus conversationis et studii in hac mon, et tortus, qui juvenem possederat, septima
provincia fuit. Habebat Dominus Jesus in .^gypto die egressus est.
senem Antonium:habebat in Palsestina Hilarionem 18. Orion vir primarius. Sed nec illud tacen- —
juniorem. dum est, quod Orion [Al. Orionus] vir primarius

'
Hcmitritxo. Hemitritaeum est febris sesquiter- peccatum cst, quod considerans legunt pro consi-
tiana, -fifxiTpiTaTo? mpezbi, febris scmitertiana, gnans, quod est crucis signo notans, aut benedi-
Galen. ad Glauc. tertiana imperfecta et accedens cens apud ecclesiasticos scriptores, estque in om-
ad quotidianam quod citius recurrat quam ve-
: D nibus quod consuluimus mss.
ra tertiana. Vide Celsum de generibus febrium. » Erat ridicule admodum vicula pro viculus,
Mahtian. quod etiam e mss. omnibus restituimus. Mox in
* Elegantius Vaticani duo mss. Per ego le ait, antiquis edilionibus falso erdit,suntdece7njamanni,
Jesum, etc. quod Rosweydus emendavit.et mss. confirmant.
' Vocem Idolum nostri mss. non agnoscunt. De * Dccem jam annis. Imponunt lectori veteres
Marna vero noster infra iterum et epist. ad Lffitam, editiones, ubi legitur {sxmt decem jam an7ii) quasi
et Annobius, ct Marinus, in Vita Procli loquuntur. miraculum curationis csck mulieris factum dicere-
Epiphan. in Anchorato, cap. 108 MapvSc; 5ou>>o; : tur a decem annis. Martian.
"
'Airrepiou toi) KpT|T6; TtapA Fal^ato'.; TipiaTat, Mar- Trcs nostri codd. Mcssicas habent, alii Mesi-
nas Asterii Cretensis servus a Gaiivis coUiur. Mox tas : punlo post afflatus pro affectus male autera :

erat egrcssurnm pro egressum, quod habcnt mss. vetustiores cditi afflictus.
omnes. * Anlca obtinebat gulam pro crura, quod cmea-
• In aliis arcntia, concinnius vero ardenlia he- darc visum cst e duobus Vatic. altor enim, utra- ;

mitritwo, sive sesquitertiana febri, memhra intcl- que lcctione retenta, horum gulam, Hlorum pedfs,
liguntur. Sed illud turpi errore in editis antea libris vel crura fregerat.
37 VITA S. HILARIONIS EREMIT^. 38
et ditissimus urbis Aiise, qu£e mari Rubro imminet, A ora maris ceedens, totus paralysi dissolutus, et ab
a iegione possessus daemonum, ad cum adductus operis sociis delatus ad sanctum, statimsanus*
ost. Manu9, cervix, latera, pedcs ferro onerati ? Elenim littus quod Pala3sti-
ad cipus reversus est
erant, furorisque soevitiam torvi oculiminabantur. na3 /Egyploque praitenditur [Fort. protenditur] per
Cumque deambularet sanctus cum fratribus, et de nalurarn molle arenis in saxa duresccntibus aspc-
Scripturis nescio quid interpretaretur, erupit ilie ratur paulatimque cohffirescens sibi glarea, perdit
:

de manibus tenentium: et amplexus

se [/1/. am- tactum, cum non perdat aspectum.
plexans et amplcxatus] eum post tergum, in subli- 20. Malcficium dissolutum
in Circensibus. Sed —
me levavit. Clamor ortus ab omnibus : timebant et Italicus cjusdem oppidi municeps Christianus,
enim ne confecta jejuniis membra San- collideret. adversus Gazensem Duumvirum, Marnae idolo dedi-
ctus arridens : mihi
Silete [Al. sinite], inquit, et tum, Circenses equos [Al. circi equos curules] nu-
meum palcestritam dimittite. Ac sic reflexa super triebat.Hoc siquidem in Romanis urbibus jam inde
humeros manu, caput ejus tetigit apprehensoque : servabatur a Romulo*, ut propter felicem Sabina-
crine, ante pedes adduxit stringens e regione am- : rum raptum, Conso quasi consiliorum Deo,
'",

bas raanus ejus, et plantas utroque calcans pede, quadrigae septeno currant circumitu ; et equos
simulque ingeminans, torquere[/li., torquere, ait], partis adversffl fregissc, victoria sit. Hic itaque
P
da?monum turba, torquere. Cumque ille ejularet, <'emulo suo habente maleficum, qui daemoniacis
et reflexa cerviceterram vertice tangeret Domine, : quibusdam imprecationibus et hujus impediret [Al.
inquit, Jesu, solve miserum, solve captivum. Ut prsecantationibus et hujus praeparet] equos, et illius
unum, ita et plures vincere tuum est. Rem loquor concitaretad cursum, venit ad beatum Hilarionem,
inauditam, ex uno hominis ore diversse voces, et et non tam adversarium la)di, quam se defendi
quasi confusus populi clamor audiebatur. Curatus obsecravit.Ineplum visum est venerando seni in
itaque et hic.non post mullum temporis cum uxore bujuscemodi nugis orationem perdere. Gumque
et liberis venit ad monasterium, plurima, quasi subrideret et diccret Cur non magis equorum:

gratiam redditurus, dona afferens. Cui sanctus, pretium pro sulute anima? tuaj pauperibus erogas ?
Non legisti, inquit, quid Giezi {IV Reg. v), quid ille respondit, functioncm esse publicam et hoc ;

Simon {Act. viii) passi sint : quorum aliter accepit se non tam velle, quam cogi, nec posse hominem
pretium, alter obtulit ut ille venderet gratiam
; Christianum uti magicis artibus sed a servo Chri- ;

Spiritus sancti, hic mercaretur? Gumque Orion sti potius auxilium petere, maxime contra Gazen-

flens diceret : Accipe, et da pauperibus, respon- non tam sibi quam Eccle- ses adversarios Dei : et
dit : Tu melius potes tua distribuere, qui per ur-Rogatus ergo a fratribus siaj Christi insultantes.
bes ambulas, et nosti pauperes. Ego qui mea reli- C qui aderant, scyphum fictilem quo bibere consue-
qui,cur aliena appetam ? Multis nomen pauperum, verat, aqua jussit impleri, eique tradi. Quem cum
occasio avaritiae est misericordia vero artem non
: accepisset Italicus, et 33 stabulum, et equos, et
habet.NEMO melius erogat, quam 2!l qui sibi ni- aurigas suos, rhedam ^ carccrumque repagula
hil reservat. Tristi autem et in lerra jacenti aspersit. Mira vulgi exspectatio
'
nam et adversa-
: :

Xoli, inquit, contristari, fili quod facio pro me, rius hoc ipsum irridens, diffamaverat et fautores
,-
;

et pro te facio. Si enim haec accepero, et ego of- Italici sibi certam victoriam pollicentesexsultabant.

fendam Deum, et ad te legio revertetur. Igitur dato signo hi advolant, illi praepediuntur.
19. Parahjticus curalus. Quis vero possit silen-—Sub horum curru rotae fervent, illi practervolan-
tio praeterire, quod Gazanus* Majomites haud lon- tium terga vix cernunt. Clamor fit vulgi nimius
ge a monaslerio ejus, lapides ad aedificandum de [Coii(Lnimius attollitur] : ita ut Ethnici quoque ipsi

'
Mss. omnes, et in arenis pro terra. dicti, qui ab initio Neptunum honorabant.Eumdem
' Unus ms., Zazanus, alii Zananus, vel Zenai- enim etConsum vocant. » Et statim « Quanquam :

nus mox quoque cudens pro cxdens.

: et consualia Romulo defendunt, quod ea Conso di-
' Illud sanus addidimus e mss. caverii, deo, ut volunt, consilii, ejus scilicet, quo
* Antea contra mss. fidem erat in prajsenti ser- D lunc Sabinarnm virginum raptum militibus suis in
ratur. Tum pro Conso olim erat ab ipso. Gravius malrimonia excogitavit. » S. Cyprianus lib. de
legi voluit ab ipso Conso. Dc hoc autem consilio- Idoloruui vanilate, « Gonsus, quem deuin fraudis,
rum Deo, cui septeno circuitu quadrigae currebant, velut consiliorum deum coli Romulus voluit, post-
occurrunt passim monumenta, e quibus inscriptio quam in raptum Sabinarum perfidia provenit. »
vetus olim effossa in Girco Maximo apud Panvinium Vid. etiain, si lubct, Dionysium Haliciirnassaeum
nostrum de Ludis Circens. Elegantiss. Proper- lib. I, Valerium Maximum I. ii, et Plutarchum, De
tiuB II :
quxstionibus Uomanis.
^ Conso quasi. De Conso consiliorum
Aut priiis infecto ileposcit praemia cursu, deo el ludis
Septima quam metam triverit arte rota ? circensibus consule fragmcntorum Festi Pompeii
lihrum toitiurn ct M. Varronis De linr/ua Lalina
;

Ad rem nostram Varro lib. v

Con- De liug. Lat. : « librum quintum. Martian.
sualiadicta a Conso,quod tum fcriae publica) ei deo Wox rhednm \n oiimibus, quibus utiauir mss.
*'

et in circo ad aram ejus ab sacerdotibus fiunt Indi desideratur tuni unus antiquior \ailic. carrucn-
:
'"•
illi, auibusvirgines Sabinaj raptffi. » Et Tertullia- rumque rcgulas pro carcerumque repagula, Ibrtasse
nu3 lib. De spectaculis : « Exmde ludi consualia verius legit.
 9& S. EUSKBII HIERONYMI. Ui,

concrcparent : Marnas victus est a Ghristo. Porro A. antequam purgaret virginem, vel • adolescentem,
furentes adversarii, Hilarionem maleficum Chri- vcl signa jubere perquiri, ne aut solutua incanta-
stianum '
ad supplicium poposcerunt. Induljitata tionibus recessisse daemon videretur, aut ipse ser-
ergo victoria et illis, et multis retro Circensibus moni ejus accommodasse fidem asserens fallaces :

piurimis fidci occasio fuit. esse dajmones, et ad simulandum esse callidos et ;

21. Virginem ab incantatione amatoria liberat. — magis reddita sanitate increpuit virginem, cur fe-
De eodem Gazensis emporii oppido, virginem Dei cissettalia, per quna daemon intrare potuisset.
vicinus juvenisdeperibat.Qui cum frequenter tactu, 22. Candidatum Constantii a dsemone liberat. De~
jocis, nutibus, sibilis, et Cieteris hujusmodi, quas curiones locorum. — Non tolum autem in Palaesti-
solcnt moriturae virginitatis esse principia, nihil na, et in vicini» urbibus ^gjpti vel Syriae, sed
profecisset, perrexit Mcmphim ^, ut confesso vul- etiam in longinquis provinciis fama ejus percre-
nere suo,magicis artibus rediret armatus ad virgi- buerat. Namque candidatus Constantii' imperato-
nem. Igitur post annum doctus ab yEsculapii vati- ris, rutilus coma, et candore corporis indicans

bus *, non remediantis animas, sed perdenlis, venit provinciam (intcr Saxones quippe et Alemanos
prassumptum animo stuprum gestiens, et subter gens ejus'' non tam lata quam valida,apud histo-
limen domus puella; portenta quaedam verborum, t» ricos Germania, nunc Francia vocatur), antiquo
et portentosas figuras sculptas in a^ris Cyprii lamina hoc est, ab infantia possessus daemone, qui nocti-
defodit. Illico insanire virgo, et amictu capitis ab- bus eum ululare, ingemiscere, fremere dentibus
jecto, rotaro crinem, stridere dentibus, inclamare compellebat, secreto ab imperatore Evectionem,
nomen adolescentis. Magnitudo quippe amoris se petiit, causam ei simpliciter indicans. Et acceptis
in furorem verterat. Perducta ergo a parenlibus ad ad Consularem quoque Palaestinse litteri-i, cum in-
monasterium, seni traditur ululantc statim et : genti honore et comitatu Gazam deductus est. Qui
confitente dsemone, Vim sustinui, invitus^abduclus cum a decurionibus illius loci quaesisset, ubi ha-
sum quam bene Memphis somniis homines dclu-
: bitaret Hilarion monachus, !15 territi Gazenses
debam cr jces 24 o tormenta quae patior Exire
! I ! vehementer, et putantes eum ab imperatore mis-
me cogis, et ligatus subter limen teneor. Non exeo, sum, ad monasterium adduxerunt^, ut et honorem
nisi me
adole^cens qui tenet, dimiserit. Tunc se- commendato exhiberent, et si quid cx praeteritis
nex:Grandis, ait, fortitudo tua, qui licio et la- injuriis in Hilarionem esset offensae, novo officio
mina strictus teneris. Dic, quare ausus es ingredi deleretur. Deambulabat tunc senex in arenis mol-
puellam Doi ? Ut servarem, inquit, cam virginem. libus, et secum de psalmis nescio quid submur-
Tu servares, proditor castitatis ? Cur non potius murabat vidensque tantam turbam venientem [Al.
;

m eum qui te mittebat, es ingressus? Ut quid, C venientiura], substitit. Et resalutatis omnibus,ma

respondit, intrarem in eum, qui habebat coUegam nuque eis benedicens, post horam caeteros abire
meum amoris daemonem ? Noluit autem Sanctus prajcepit, illum vero cum servis suis et apparato-

Mss. maleficum Christianorum. Porro maleficos

*
bus fidem videretur adhibuisse. Nos e nostris omni-
equorum agitatores, qui adversarium equos dae- bus mss. accedente etiam Gravii auctoritate suffe-
moniacis imprecationibus impedircnt, ut suos ad cim.us. Ad haec alterum hucusque editorum men-
cursus velociores impellerent, saepe veteres aucto- dum castigavimus legentes ex iisdem mss. solutus,
res notant. Cassiod. lib. iii Variuv. epist. i, de id est dxmon, pro solilis nempe incantationibus.
quodam nobili auriga, « Frequentia inquit, palma- Infra leviora alia emendamus.
rum eum dici faciebat maleficum. Necesse est enim ^ Mss. omnes,quos etiam Martian. consuluit,
et
ad perversitatem magicam referri, quando victoria Constantini. De canditatis, qui militia; ordo erat,
equorum meritis non potest appiicari. » Arnob. veteres auctores,etpraecipueAmmianus Marcellinus
lib. I advers. Gent. de magorum artibus u Quis : passini.
enim hoc nesciat.... in carriculis eques debililare, ^
Pro ejus, quod habent mss. cum Victorio om-
incitare, tardare, » etc. Vid. Cod. Theod. ad Irg. nes, Martianaius c.si. Porro de veteris Franciae li-
9 de Malefic., Ammian. Marcellin. pluribus locis. mitibus, vocabulo, videndus Eumenius in Pane-
et
* Virginem Dei. In tribus aut quatuor cxcmpla- gyric. ad Cunstantinum, ubi non solum illa pars,
ribus mss. « Virginis Dei vicinusjuvenis.amore de- n universa omnmo
sed umversa
^^^ omnino Liermama Franciae nomine
Germania franciae
peribas. • Martian. appellatur. Ammianus quoque Marcelhnus lib.

xxv i. ubi depopulari dicuntur Gallicanis tra-

c. 8,
Paria habet in Isa. xix « Mcmphim magicis
'
ctus Franci et Saxones iisdem confines. Inter Saxo-
:

artibusdeditam, pristini usque ad prajsens tempus

nas quippe et Alamanos sita erat Francia, ut etiam
vestigia crroris oslendunt. » Et in cap. lxv dc JE-
cx Tabula Peutingeriana constat.
sculapii fano, in quo stratis pellibus hostiarum in- ^ Imperiale diploma.quo cursum publicum usur-
cubare soliti (genliles) erant, ut in somniis futura
pare licerct Graece <jjvOT,[j.a. Vid. qua; in epist. 118
cognoscercnt.
num. i, annotavimus. Vocabulum est juris, quo et
* Ab /Esculapii. Hic yEscu- quoque legunt : « Ab S.Hieronymus alibi, et Severus Sulpitius usus est
lapii vatibus, non remediantibus, sed perdentibus praesidem data
lib. II Uist. : « Per vicarium ac
animas, « etc. Martian.
quffistionis copia, compellitur adesse, cum tamea
Peccant conlra bistoria) veritatem, ac Hierony-
* de eo nihil mandasset spccialiter imperator. » Oc-
mi mentemhucusque editi unius hujusce parliculac currit et apud Symmachum
lib. vi. epist. 6, et lib.
w/ omissionc ut significcnt ipsum quoquc adole-
: VII, epist. 48 el 105, et lib. ix, epist, 20.
scentcm a S. Ililarione curatum,cum c contrario "
Duo Vatic. codic, Putantes ad cum ab impera-
neque perquiri illum siverit, ne ejus incantationi- tore missos, ad monasterium jjerrexerunt.
41 VITA S. HILARIONIS EREMIT.H. 42

ribus remanere ; ex oculis enim ejus el vultu, cur A. -^- HUanonem colebat M. Anionius. — Tempus
venisset agnovcrat. Statim ergo ad interrogationem me deficiet, si volucro universa signa, quae ab eo
Dei servi suspensus homo, vix terram pedibus tan- pcrpetrata sunt, dicere. In tantam enim a Domino
gere ccepit, et immane rugiens, Syro quo interro- fuerat elevatus gloriam, ut beatus quoque Antonius
gatus fuerat sermone, respondit. Vidcres de ore audiens conversalionem ejus, scriberet ei, libenter-
barbaro, et qui Francani tantum et Latinam lin- que cjus cpistolas sumeret. Et si quando de Syriae
guam noverat, Syra ad purum verba resonare : partibus ad se languentes perrexissent, diceret eis :

ut non stridor, non aspiratio, non idioma aliquod Quare vos tam longe vexare voluistis, cura habeatis
Palaestini deesset eloquii. Confessus est itaque.quo ibi filium meum Hilarionem PExemplo itaqucejus

in eura intrasset ordine. Et ut inlerpretes ejus in- per totam PuK-cstinam innumerabilia monasteria
telligerent, qui Graccam tantum et Latinam linguam esse cojperunt, et omnes ad eum monachi certatim
noverant, Grajce quoque eum interrogavit. Quo si- currere. Quod [.41. Quos] ille cernens, laudabat
militer et in verbaeadem respondente. multasque Domini gratiam et ad profectum anima; singulos*
;

incantationum occasiones et necessitates magicarum cohortabatur, dicens ; Praeterire figuram hujus

artium obtendente, non curo, ait, quomodo intra- mundi, et illam esse veramvitam, qua? vita> praj-
veris sed ut exeas in nomine Domini nostri Jesu
;
sentis emeretur incommodo.
Christi, impero. Cumque curatus esset ', simplici- 25. Visitabat monaUcria Hilarion. ^'olens —
taterusticadecem auri libras offerens: hordeaceum autem exemplum eis dare et humilitatis, et offi-
ab eo panem accepit audiens quod qui tali cibo
: cii, stalis diebus ante vindemiam lustrabat cellu-

alerentur, aurum pro luto ducerent. las monachorum. Quod postquam cognitum est
23. Bruta animalia ciirata. Parum est de ho- a fratribus, omnes ad eum confluebant et comi- :

minibus loqui, bruta quoque animalia quotidie ad tati tali duce, circumibant monasteria, habentes
cum furentia pertrahebantur, in quibus Bactrum viaticum suum quia interdum usque ad duo
:

camelum enormis magnitudinis, qui jam multos millia hominum congregabantur. Sed et prcce-
obtriverat, triginlaet eo amplius viri distentum dente tempore, unaquaeque villa vicinis monachis
solidissimis funibus cum clamore adduxerunt. San- ad susceptionem sanctorum gaudens cibos ofTerc-

guinei erant oculi, spumabat os, volubilis lingua bat. Quantum autem fuerit in eo studii, ut nul-
turgebat, et supcr omnem terrorem rugitus perso- lum fratrem quamvis humilem, quamvis paupe-
nabat immanis. Jussit igitur eum dimitti senex. rem praeteriret, vel illud indicio est, quod vadens
Stalim vero et qui adduxerant, et qui cum sene in desertum Cades ad unum de discipulis suis

erant, usque ad unum omnes diffugere. Porro illi visendum, cum infinito agmine monachorum per
solus perrexit obviam, et sermone Syro Non me, C venit Elusam [Al. Elusium et Eolesam], eo (or-
:
'^

inquit, terres, diabole, tanta mole corporis et in te 27 die, quo universaria solcmnitas omnem
:

vulpecula, et in camelo unus atque idem es. Et oppidi populum in templum Veneris congregave-
interim porrecta stabat manu. Ad quem dum furens rat. Colunt autem illam ob Luciferum, cujus cul-
et quasi eum devoratura 26 bellua pervenisset, tui Saracenorum natio dedita est*. Sed et ipsum
statim corruit : submissumque caput terrae coaequa- oppidum ex magna parte semibarbarum est pro-
vit, post tantam
mirantibus cunctis qui aderant, pter loci situm. Igitur audito quod sanctus Hila-
tantam subito mansuetudinem. Docebat
ferociara, rion praeteriret (multos enim Saracenorum arre-
autem senex, hominum causa diabolum etiam ju- ptos a dffimone frequenter curaverat),gregatim
menta corripere et tanto eorum ardere odio, ut
: ei cum uxoribus et liberis obviam processere,
non solum ipsos, sed et ea quae ipsorum essent, submiltentes colla, et voce Syra Barech, id est,

cuperet interire.Hujusquerei proponebatexemplum benedic, inclamantes. Quos ille blande humiiiter-

quod antequam beatumJob tentare permitteretur, que suscipicns, obsecrabat ut Deum magis quam
omnem substantiam ejus interfecerit. Nec movere lapides colerent: simulque ubertim flebat, coelum
quempiam debere, quod Domini jussione, duo mil- spectans, et pollicens, si Christo crederent, ad eos
lia porcorum a daeraonibus interfecta sunt (Matth. ^. se crebro esse ventururn. Mira Domini gratia, non
VHi, e^tfarc. v) siquidem eos qui viderant, non
; prius abire passi sunt, quam futurae Ecclesiae li-

potuisse aliter credere exisse de homine tantam neam mitteret ; et sacerdos eorum, ut crat Coro-
daemonura multitudinem, nisi grandis porcorum natus ^, Christi signo denotaretur.
numerus, et quasi a multis actus, pariter corruis- 26. Monachus avarus. Alio quoque — anno,
set. cum exiturus esset ad visenda monasteria et di-

Addunt mss.
'
homo ; leviora quaedam infra cenorum imperatore tradit, eum ut Chrislian3e
emendamus. relicjioniscnlturam funditus de terra eraderct, et
' In aiiquot vulgatis. Et
pro affectu animi sin- Molochi templa, et Lucifeiu cuUuram augeret, cen-
gulos, elc. tum navium cxpeditionem conyreyasse. Scd ct nos-
^ Pervenit Elusam. Codices mss. Avenion. et To- ter Ilier. in Amos v Luciferum hucusque Sara-
:

los... retinent Elusiam : alii Eolesam. Martian. ccni venerantur.

* Idem Gordianus monachus in S. Placidi Mar- " Ethnici sacerdotii ordo erat Coronaiorum, quo-

tyris Vita testatur, num. 61, ubi de Abdala Sara- rum mentio occurrit in epistola Innocentii adepig-
Patrol. XXIII. 4
43 S. EUSEBII HIERONYMI U
gereret in schedula, apud quos manere, quos in senex, se putorem ejus ferre non posse, simulque
A.
transitu visitare deboret, scientes monachi quem unde esset rogavit. Respondcnte autem Hesychio,
dam de fratribus parciorem, simulque cupientes quod frater quidam primilias agelli sui fratribus
vitio ejus mcderi, rogabant ut apud eum mane- detuiisset. Non sentis, inquit,pulorem tcterrimum,
ret. Et ille : Quid, inquit, vultis et vobis inju- et in cicere foetere avaritium ? iMitte bubus^ mit-
riam, et fratri vexationem facere? Quod postquam te brutis animalibus, et vide an comedant. Quod
frater ille parcus audivit, crubuit et anniten- ; cum ille juxta pracceptum in praesepe posuisset,ex-
tibuscunctis, vix ab invito impetravit, ut suum territi bovcs et plus solito mugientes, ruptis vin-
quoquemonastcriura in mansionum ordincm pone- Habebatcnim senexhanc
culis in diversa fugerunt.
ret. Post diem ergo decimum vencrunt ad eum, graliam, ut ex odore corporum vcstiumque, et ea-
custodibusjamin vinca,', quavenirent illi, disposi- rum rerum quas quis tetigerat, sciret cui da;moni,
tis,qui cum lapidibus ct glebarum jactu,fundffique vcl cui vitio subjaceret.
vertigine accedontes deterrerent, sinc esu uv® 29. Turharum inimicus erat Uil. Igitur sexa- —
maneomnes profccti sunt, ridcnte sene, ct dissi- gesimo tertio vitas anno cerncns grande monaste-
mulante scirc quod evcncrat. rium, ct mullitudinem fratrum secum habitantium ;

27. Monachus largus Sabas. Porro suscepti — t» turbasque eorumi qui diversis languoribus, et im
ab alio monacho, cui Sabas vocabulum est (debe- mundis spiritibus occupatos ad se deducebant, ita
iti

mus quippe parci tacere vocabulum, largi dicere) ut omni genere hominum solitudo per circumitum
quia Dominicuseratdics,invitabantur abeo univer- repleretur, flebat quotidie, et incredibili 29 desi-
si invineam, ut ante horam cibi uvarum pastu labo- derio conversationis antiquae recordabatur. Inter-
rem via3 sublevarent.Et sanctus: Ma!edictus,ait,qui rogatus a fratribus quid haberet, cur se confice-
prius refectionem corporis quam anima; qua^sierit. ret ait : Rursum ad saeculum redii, et recepi
Oremus, psallamus, reddamus Domino ofncium,et mercedom meam in vita mea. En homines Palae-
sic ad 28 vineam propcrabimus [Al. properabitis] tina;, et vicina^ provinci.^e existimant mo alicujus
Completo itaque ministerio, in sublimi stans bene- osse momenti ; et ego sub prajtoxtu monasterii ad
dixit vincae, ct suas ad pascendum dimisit oves. dispensationcm fratrum, vilem [Fort. utilem] su-
Erant autem qui vescebantur, non minus tribus autem a fratribus,
pellectilem habeo. Servabatur
millibus. Gumque centum lagenis «Estimata fuisset maxime ab Hesychio qui miro amore venerationi
integra adhuc vinea, post dies viginti trccentas senis dcditus erat. Cumque ita vixisset [Al. duxis-
fecit. Porro
parcus frater multo minus solito
ille set] lugens biennium, Aristaeneto illa^, cujus su-
colligens, etiam id quod habuerat versum in ace- pra fecimus mentionem, prcEfecti tunc uxor, sed
tum sero doluit. [Joc multis fratribus sencx ante nihil de pra^fecti ambitu habcns, venit ad eum,
futurum prffidixerat. Detestabatur autem prajcipue volens etiam ad Antonium porgore. Cui ille flens
monachos, qui infidclitate quadam in futurum re- Vellem, ait, ipse quoque ire, si non carcere hujus
servarent sua, ct diligentiara habercnt, sum-vel monastcrii clausus tcncrer, etsi eundifructusesset.
ptuum, vel vestitus, aut alicujus earum rerum Biduum* enim hodic est, quod totus mundus tali
quoe cum sfficulo transeunt. parente orbatus est. Credidit illa et substitit. Et
28. Fraler nimis cautus. — Denique unum de post paucos dies veniente nuntio, Antonii dormi-
fratribus in quinto fere a se milliario manentem, tionocn audivit.
quia comperiebat hortuli sui nimis cautum timi- '.iO. Contemplus glorix mirabilis. Dracontius et
dumque custodcm, et pauxillum habere nummo- Philo episcopi cxsules. —
Mircntur alii signa quae
rum, ab oculis abegerat. Qui volens sibi reconci- fecit'' : mircntur incredibilcm abstinentiam, scien-
liarisenem, frcquenter veniebat ad fratres, et tiam, humilitatem. Ego nihil ita stupeo, quam glo-
maxime ad Hcsychium -, qno ilie vchomentissime riamillum et honorem calcare potuisse. Concur-
delectabatur. Quadam igitur die ciceris fascera vircn- rebant episcopi, presbyteri, clericorum et mona-
tis, sicut in hcrbis erat detulit. Quem cum Hesy- chorum greges, matronarum °, quoque Christiana-
chius posuissct in mcnsand vospcrum, exclamavit j) rum (grandis tenlatio) et hinc indc cx urbibus et

copos in synodo Toletana constitutos. ubi negat ^ Editi Aristencla, quod supra notatum est. Mox
ad ecclesiasticum ordincm venirc posse cos qui duo mss. habitu pro ambitu.
post baptismum vel coronati fucrint, vcl saccrdotium Ilanc de Magni Antonii mortc visionem cum his
'•

quod dicitnr siislimtcriiil. Et clarius apud Firmi- confer, qua; subinsequentis numcri finem edisserit.
cum Mat. « Erunt autom, aut coronati, aut Sa-
: ^ Mss. omnes addunt, ct portenta ; deinde unus
cordoLibus prtcpositi aut sacrorura bajuli simu- humanilatcm, pro humililatcm, ot paulo post celare
lacrorum. » habet pro calcarc.
' Dun Vatic. codiccs, in vinea, quasi villa esset, Nostri codd. cura Viclorio, Malronx quoque
"^

al) co disposilis, altcr vestutior, jum vivcx, quasi Christianorum, etc.

villa csset ab co, etc. gravius in aliis invcnit — Matronarum, ctc. Codicos nonnulli legunt,
quasi vinea alicna cssct, ct quasi ill.r cii^tos cssef.i Malronarnin quoque cl Chrisfianorum, etc. Gran-
- Mss., Isicium consluntcni, Sozoraonus llesii- disigilur est lentatio in matronis Chrislianis, quas
cham., vocal, quod ex Syrorura pronuntialione fa- proptcrea cavere debent monachi atque clerici, si
cit, qui in nm brasca nominadetorquebant. sibi sapiunt, Martian,
43 VITA S. HILAmONIS EHh^iMITA: 46

agris vulgus ignobile : sed et potentcs viri, el ju- A sanc (qni locatis dromadibus camelis, ob aquaj in
dices, ut benedictum ab eo panem', vel oleum eremo pcnuriain consuevcrat euntes ad Antonium
acciperent. At ille nihil aliud nisi soliUidineni me- ducero), confessus est fratribus instare 31 diem
ditabatur, intantum, ut quadani die proficisci sta- dormitionis beati Anlonii ct pervigilcm noctem ;

tuerit : et adducto asello (niinis quippe exesus in ipso quo defunctus fuerat loco, a sc ei debere

jejuniis, vix ingredi poterat) iler arripere cona- celebrari. Tribus igitur dicl)us per vastam ct hor-
retur. 30 Quod cum percrebuisset, et quasi va- ribilcm solitudinem, tandam ad montcm altissimuin
stitas - et justitium Paljcstinaj indiccretur, plus pervenerunt, repcrtis ibi duobus monachis Tsaac
quam decem millia hominum divcrsK actatis et ct Pelusiano, quorum Isaac interprcs Antonii fuc-
sexus ad retinendum eum congrcgata sunt. Im- rat.

mobiiis ille ad preccs, et baculo arcnas discuticns, 31. llabitaculum S. Antonii. Ccllula Antouii. Ujno-

loqucbatur Fallacem : Dominum meum non faciam ;

tum se}nilcrum B. Antonii. — Et quia sc pra?bct oc-
non possum videre subversas ecclesias, calcata casio, ct ad loci veninius, dignum videtur brevi ser-
Christi altaria, filiorum meorum sanguincm. Uni- monc habitaculum
Saxcus ct tanti viri describcrc.
versi autem qui aderant, intolligebant revclatum Rublimis mons per
mille circiter passus,ad radiccs
ei quiddam esse secreli, quod noUet confiteri et suasaquas exprimit, quarum alias arena? ebibunt,
;

B
nihilominus custodiebant eum, ne proficisceretur. alife ad inferiora dclaps3c,paulatim rivum efficiunt;

Decrevit ergo, publica omnesvoce contestans, non super quem ex utraque ripa palma! innumerabiles
cibi se, non potus quidquam sumere nisi dimit- multum loco ct amoenilatis et commodi tribuunt.
teretur. Et post scptem dies, incdiic tandem rela- Vidercs senemhuc atque illuc cum discipulis bcati
.\atus, ac valedicens plurimis, cum infinito agmi- Antonii discurrere. Hic, aiebant, psallerc, hic ora-
ne prosequentium venit Betilium ^, ubi persuasis re, hic opcrari, hicfessus residere solitus erat.Has
turbis ut reverterentur, elegit quadraginla mona- vites,has arbusculas ipse plantavit:illam areolam
chos, qui haberent viaticum, ct posscnt jejnnan- manibus suis ipse composuit. Hanc piscinam [Mss.
tes ingredi, id est, post suis occasum ; visitatis- piscinulamjad irrigandum hortulum multo sudore
que fratribus, qui in vicina cremo crant,et in loco fabricatusest. Istum sarculum ad fodiendam terram
qui dicilur Lychnos * morabantur, perrexit post pluribus annis habuit. Jacebat in stratu ejus, et
triduum ad castrum Theubatum, ut videret Dra- quasi calcns adhuc cubile deoscuIabatur.Erat autem
contium episcopum et confessorem, qui ibi exsu- ccllula non plusmensuraj perquadruintencns quam
labat. Quo incredibiliter consolato tanti viri pra3- homo dormicns extendi poterat. Prajtcreain subli-
sentia post aliud triduum mullo Babylonem labo- inimontis verlice, quasi per cochleam ascendenti-
re pervenit, ut viseret Philonem cpiscopum et ip- '
bus, et arduo valde nisu [Al. adnisu], dua3 ejus-
sum confcssorem. Constantius enim rex, Ariano- dem mensurffl celluloe visebantur:in quibus venien-
rum fa\ens ha^resi, utrumquc in ea loca deporta- tium frequcntiam, et discipulorum suorum contu-
verat. Inde cgrediens, post triduum ^ venit ad bernium fugiens moratus cst. Vcrum hiE in vivo ex-
oppidum Aphroditon : ubi convento diacono Bai- cisae saxo, ostia tantum addita habebant. Postquam

' Vetuslissima pietatis consuetudo in Ecclesia, pertinere BaiTu/.arx

: twv r, 'louoaitov t^6\'.<;. Quare
quK viris sanctitate insignibus oleum vel panem vicum illum Gaza:orum, qui Suzomeno lib. v, cap.
benedicendum olferebat, sibi postea ad mala pro- l."i, Br,0£'x dicitur, opinor indicari. Acce-
facile
pulsanda profuturum. Severus Sulpicius Dialog II, dit conjectura^ momentum cx eodem Sozomeno
c 3 « Non pra;termittendum videtur,
: Avitiani gravissimum, quod ejus loci incolas a S. Hilarione
Comitis uxorem misisse Martino oleum, quod ad ad Christianam fidem conversos tradit, ipsumque
diversas morborum causas necessarium, sicut cst avum suum baptismum ibi suscepisse. Porro Be-
consuetudo, benediceret. » Et paulo post « Vas : Ihelian sic ait appellari ex Pantheo quod ibi crat,
vitrcum cum oleo, quod Martinus benedixerat, » evt TT,; E'Jp(ov cpojvf,;, £'.; xrjV 'EWiT,vti>v £ij.T|Vcud-
videndus et Rufinus lliat. Eccles. lib. ii cap. A, p.3vov OsoJv o!xT,TT,p'.ov ovoaaJJssSai Sca t6v toO
ubide arido membris homine narrat, qui oleo be- riavOiou vadv. Ex sijrovum lingua in Grvecam
nedicto pcrunctus ab Antonii discipulis statim concersum nomcn, deorum domicilium appellari
convaluit. Quod Sozomenus confirmat lib. vi, propter Panthci icmplum.
cap. "JO. * Vatioani duo Lichonos, lertius Lignos, alii Li
* Et qua.si vastitas, etc. In aliis libris
mss. Et < chognos. Videtur autcm lcgcndum Lycos, quod cst
quasi vastitas et mcestilia in Justitium Pabjestinaj oppidum in cxtrema parte Thcbaidis. Plinius lib.
indicerelur » Quid sit Justilium, videsis in Dictio- v, Ljicus ubi montcs finiunt. Mox quoquc alii codd.
nariis. Maiitian. Thonbaslon, el Thabaston, iinus propius vero
' Venit Hetuliam. Editi rctincnt Betitium, mss. T h au haston ; ^acWc cnirn pulainus «aCi^a, quod in
Betuliam. Alii legunt lietliclium, de quo Sozome- Arahia dcserta collocat Plolcma^us, cap. 19, debere
nus lib. V llistorix Eccles. cap. 1"), Mautian. intclligi,
—
lietulium. Sic editi antc Martianfcum. Belili- Tres Vatic. mss., post biduum. Vitiose au-
'

um; ipse vero lietutiam, legit ex aliquot mss., cu- tem crat pcnes Martianaium paulo post, qui cquis
jusmodi nullum nos invcnimus nostri cnim ple- ; locatis, dromadibus, eic. Ncc satis bcnc Viclorius,
rumque duo Vaticani Vctuliuw prtc-
Vetilinm, sed (jui locali.s camclis, el dromedis, qiias' du.c cssent
ferunt. Diruntur etiam quidam lictlielitim legcre. bolluarum spccics, contra quam docct Vopiscus in
Betuliam certc in libro Loconim Eiiscbius, aut Aureliano, Zenobia cum furjcrct camelis, quos dro-
Hieronymus nusquain memorant Suidas autcm ; medas vocitant, etc. Nos locum e mss. conscnsu
id unum tradit civitatem ad Judccorum ditionem restituimus.
 S. EUSEBII HIERONYMI 46
autemad hortulum vencrant: Videtisjnquil Isaac, A respondit Idcirco abire festino, ne vobis molc-
:

hoc pomarium[i4/. pomeriumjarbusculisconsitum, stiam generem.Certe ex posterioribus cognoscetis,

et oleribus virens ante hoc fermetriennium cum
; non sine causa me subito ambulassc. Igitur altera
onagrorum grcx vastaret, unum c ductoribus eorum die Gazcnses cum lictoribus prafecti (nam pridie
stare jussit, baculoque lundcns lalcra: Quare, in- eum vcnisse cognovcrant; iiitrantcs monasterium,
quit, comeditis quod non seminastis? Et exindc ex- cum illumminimo invenissent invicem loqueban-
ceptis aquis, ad quas potandas ventitabant, num- lur : Nonne vera sunt qua; audivimus ? magus est,
quam eos nec arbusculam, nec olera coiitigisse. ct futura cognoscit. Urbs cnim Gaza, postquam,
Prffiterea rogabat senex, ut sibi locum tumuli ejus profecto de Palajstina Hilarione, Julianus in impe-
ostendcrent. Qui cum seorsum eum abduxisscnt, rium 33 succosserat, destructo monastprio ejus,
utrum monstravcrint necne ignoralur. Causam oc- precibus ad imperatorem datis, et Hilarionis, et
cultandi juxta pra;coptum Antonii fuisse refer^n- '
Hesychii mortem impetraverat amboque ut quae-
:

tes, ne Pergamius, ((ui 3« in illis locis ditissimus rerentur, toto orbescriptum erat.
erat, sublato ad villam suam sancti corpore, mar- 34. De Adriauo discipulo. — Egressus ergo deBru-
tyrium fabricaretur*. chio, per inviam solitudinem intravlt Oasim : ibi-
32. Pluviam impctral Uilarion.— Igilur reversus que anno plus minus exacto, quia illuc * quoque
^
ad Aphroditon, duobus secum tantum retentis fra sua fama pervenerat, quasi jam in Oriente latere
tribus, in vicina eremo moratus est tanta absti- : non posset, ubi multi illum et opinione, et vultu
nentia et silentio, ut tunc prlmum se cocpisseChristo noverant, ad solas navigare insulas cogitabat ; ut
servire diceret. Porro jam triennium crat, quod quem terra vulgaverat, saltem maria celarent. Eo-
clausuin cocluin illas terras arefecerat ; ut vulgo di- dem ferme tempore Hadrianus discipulus ejus de
cerent, Antonii mortcra etiam clcmentalugere.Non Palaestina supervenit, dicens Julianum occisum, et
latuit fama Ililarionis accolas quoque illius loci :et Christianum imperatorem (Jovinianum) regnare
certatim virilis ac muliebris sexus ore luridi, ct coepissc revertique cum debere ad monasterii sui
;

attcnuati famc, pluvias a servo Christi, id est, a reliquias. Quod ille audiens detestatus est et con- :

beati Antonii successore deprccabantur. Quos ille ducto camelo, per vastam solitudinem, pervenit ad
cernens, mire doluit. Elevatisque in coelum oculis, maritimam urbem Libyae, Paretonium:ubi Hadria-
et utrasque in sublime erigens palmas, statim im- nus infelix volons Palajstinam reverti, etpristinam
petravit quod rogaverant. Ecce autem sitiens are- sub nomino magistri quaerens gloriam, multas ei
nosaijue regio, postquam pluviis irrigata est, tan- Ad extrcmum, cunvasatis * quae a fecit injurias.
tam serpcntum et vcnenatorum animalium cx missa detulerat, nesciente iilo, profec-
ini- fratribus ei
provisoebulIivitmultitudincm,utpcrcussiinnume- C tus est. Super hoc quia alter locus referendi non
rabiles, nisi ad Hilarionom concurrissent, statim est, hoc tantum dixerim in terrorem eorum qui
interirent. Benedicto itaque oleo universi agricolae magistros despiciunt ;quod post aliquantulum tem-
atque pastores tangentes vulncra, certam salutem poris computruerit morbo regio.
resumebant. 35. Evangeliorum codicem manu sua scripserat. —
33. Pergitin alias regiones. Videns etiam ibi se —
Habens igitur senex " Gazanum secum, ascendit
miris honoribus affici, perrexit Alexandriam, inde classem, quae Siciliam navigabat. Cumque venun-
ad ulteriorem [mss. interiorcin] Oasim eremum dato Evangeliorum codice, quem manu sua adoles-
transiturus.Et quiaaumquam cx quo coepcrat csset cens scripscrat, dare naulum disponeret in medio
monachus, in urbibus manscrat, divcrtit ad quos- fcrme Adrioc, naucleri filius arreptus a daemone,
dam fratres sibi notos in Bruchio haud procul clamare cccpit, ct dicere Hilarion seive Dei, cur
'',
:

ab Alexandria qui cummiro gaudio suscepissent

; nobis per te et in pelago tutos esse non licet? Ita
senem, et jam vicina nox essct, repcnle audiunt mihi spatium donec ad terram veniam, ne hic ejec-
discipulos ejus asinuin stornere, illumque pararc tus, priBcipiter in abyssum. Cui iIIe:SiDeus meus,
proficisci.Itaque advoluti pedibus,rogabant nehoc ait, libi concedit ut raaneas, mane; sin autem ille
faceret et antc limcn prostrati, citius se mori, invidiam facis, G-J homini pec-
j) te cjicil, qiiid mihi
;

quam tanto carere hospitc testabantur. Quibus illc catori atque mendico?Hoc aulcm dicebat,nenaulae

Vid. S. Athanasium in Vit. S. Antonii. Infra lc-

'
Alcxandriniie urbis rcgio ista fuit, quasi
opsiav.
viora (lucedani cmcndamus. dicta, a quo doloria vox Bpoj/sov, ideo
-jpoj/Erv
''
Marlyrium est tcfnplum dioatum
j)/«/'/y;'. /){/)'•;>'.
pcr diphlhongum concipienda, ut Potavius conten-
in honorem marlyrum,
vol confessorum M.\nTi.\N. dit in aHiiolationibu? in Eniphnnium de ponderil)US
•'_ Pcrpcram et conlra
inss. (idem hucusquc obti- ct nionsuris, quoni si lubet vidi^
nuit hicatquc infVa Urutio. Sed Itrnchiiim k\qcndum Mss., lltuc quoque cum sui fama prtTvenerat.
'

monuit (^liam Ainmian. Marcell. lib. xxn, c 10. Et " Duo m?p., coHvocutis omnihis (ju,v, ctc. aiius
Epiphanius, qui Rpo'j/iov 7.>;;ijia. id cst rcgioncm cum vnsisqua\ etc. Monuit Victorius con vasatis per-
Urundnon dictam suiiicralcdoscrlam fuisset"slatur. indc essc ao colleciis in sarcinas rcbus, ut aspor-
Auctor Vita- Ilpollinii Dyscoli, llpo-j/iov vocat iv tcntur.
T-ri Trpo^j/»;) Ttspl tiv 6p£;j.ov [sic forte, Tf.v l'pr,ii.ov), * lidem mss., Sencm Zaxanum,
5v "ZQTM \»TM [sic) >ia>>o'j;AEvtp zspl rh,v 'AXciiv-
 VITA S. HILARIONIS EREMIT.E. 30
49

negotiatores qul in navi erant, sc cum ad lcrrani A pJus, tolo senem orbe quffirebat, lustrans littora,
et
pervenissent, prodorent. Ncc multo post purgatus deserta pcnctrans hanc tantum habens fiduciam,
: ct

quia ubicumque c-sct, diii lalere non posset. Traiis-

est puer, patre fidem dante, et cvcloris qui adcranl,
acto igitur jam triennio, audivit Methona) a quodam
nulli super ejus nomine locuturos.
Judtco, villia populis scruta vendentc, Prophetam
36. Ingressus autem Pachynum promonlorium
subvcc- Christianorum apparuissc in Sicilia, tanta miracula
Siciliffi, obtulit nauclero Evanpclium pro
et signa facientcm, ut de veteribus sanctis putare-
tione sua et Gazani. Qui nolcns aecipere, maxime
tur. Intcrrogans itaque habitum cjus, incessum et
cum videret illos, excepto illo codice, ethis quibus
'

amplius nihil haberc, ad e.\tremum linguam, maximeque tctatem, nihil discere potuit.
vesliti erant,
Ille enim qui referebat, famam ad se venisse tantum
jurat se non accepturum. Sed et senex accensus fi-
ducia paupcris conscientia', in eo magis lyetabatur,
hominis tcstal)alur. Ingressus igitur Adriam, pro-
ab accolis illis loci spero [Al'. proporoj cursu venit Pachynum ct in
etquod nihil haberet s.x-culi, ct ;

mendicus putaretur. quadam curvi littoris villula, famam senis sciscita-

37. Fugit ad mediterranea loca. /lydropicus cura-

tus, consona vocc omnium cognovit ubi esset, quid

Porro recogitans ne negotiatorcs de Oriente agerct : nihil in eo ila cunctis admirantibus, quam
ttis.

venientes se ad mediterranea
notum facerent,
'
quod poht tanla signa atque miracula, ne fragmen
B
fugit loca, id est.vicesimo amari milliario ibiquc ;
quidcm panis a quoquam in illis locis acccpisset.
in quodam deserto agello, lignorum quotidie fascem
Et ne longum faciam, sanctus vir Hesychiusad ma-
aIIigans,imponebat dorso discipuIi.Quo in proxima gistrigcnua provolutus, plantasque ejus lacrymis
villa venundato, ct sibi alimoniam, et his qui forte rigans, tandem ab eo sublcvatus, post bidui tridui-

ad eos veniebant, pauvillulum panis emebant. Scd que scrmoncm audit a Gazano, non posse senem
uon potest jam in illis habitarc rcijionibus sed vclle ad bar-
vere ju.\ta quod scriptum est : civitas ;

latere super montem posita {Mattli. v, 14), scutarius

baras quasdam pergere nationes, ubi ct nomen et
quidam cum in basilica beati Petri Romaj torque- rumor suus incognitus ^ foret.
retur, clamavit in eo immundus spiritus : Ante
est llilarion servus 39. Comburi serpenlem boam dictum. Duxit ita-
paucos dies Siciliam ingressus
Christi, et ncmo eum novit, et putat se esse se- que eum ad Epidaurum Dalmatia; oppidum, ubi
cretum ego vadam, et prodam illum. Statimque paucis diebus in vicino agello mansitans, non po-
;

cum scrvulis suis ascensa in portu nave, appulsus

quidcm draco miroe magnitudinis,
tuit abscondi. Si
quos gcntili sermone boas vocant, ab eo quod tam
est Pachynum, ct deduccnte- se dajmono, ubi ante
curatus grandes sint, ut boves glulire soleant, omnem late
tugurium senis se prostravit.illico est.IIoc

initium signorum ejus in Sicilia, innumerabilem

^ vastabat provinciam, et non solum arm-mtaetpe-
*
adeum deinceps Kgrotantium, sed et reIigio.sorum cudes ; scd agricolas quoque et padtores tractos

hominum adduxit multitudinem : in tantum, ut ad se vi spiritus absorbcat. Cuicum pyram jussis-

de primoribus viris quidam tumcns morbo inter- set prajparari, et oratione " ad Christum emissa,
cutis aquae eodem Jl5 die quo ad eum venerat, evocato pnccepisset struem lignorum scandere,
',

curatus Quia postea offercns ei infinita munera,

sit. ignem supi>osuit^ Tum itaque cuncta spectante
audivit dictum Salvatoris ad discipulos Grutis ac- :
plebe, immancm bcstiam concremavit. $6 Unde
cepistis, gratis date [Matth. x, 8). ffistuans, quid faceret, quo se verteret, aliam pa-
38. Hesycliius discipulus quxril Hilarionem. Dum rabat fugam ; et solitarias lcrras mente perlustrans,
haec ita geruntur in Sicilia, He&ychius discipulus mccrebat [Al. mirabatur] quod tacente de se lin-

gua, miracula loquerentur.

'
Conferendus Sozcmenus lib. v, cap. 10, quem
brevitatis gratia Latine tantum ex Valesii interpre- cum c contrario divSpx tuv jtitttijxwv, virum illus-
tatione reprresentamus « Per idem, inquit, tempus
: trem, sive gencrc, sive dignitate, Sozomqnus vocet,
(Juliani scilicet imperatoris) Hilario qucique mona- ct scutarii nomen designct.
chus a Gazffiis qussitus in Siciliam se reccpit. Ibi 2 Unus mss., deducente se dxmone, anle conspec-
ligna exdesertis montibuscolligens ethumeris suis ium senis proslratus, illico, etc.
in urbem portans vendebat, eoque pacto quantum D ' Voccm aquse, quaj antea deerat, suffecimus e

ad vitam quotidianum sibi parabat alimcn-

suflicit, mss.
tuni. Tandem
vero quisnam et qualis essct, indi- * Vitiose hactenus obtinuit Inlerroyalus pro in-
catus a viro ngbili, qui a d;cmonio voxabatur; ierrogans, et nihil dicere pro discere, qucmadmodum
postquam eum immundo spiritu liberassct, trajocit c mss. omnibus emendamus.
m Dalmatiam, » etc. E quibus duo sunt in rom '"
Mss. constantcr, Nomem et sermo suus ignotus,
nostram animadvcrtenda et primum quidom falii ; etc.
Sozomenum, qui in Siciliam transfretasse Ililario- ^ Duos mss., tractu sxvi spiritiis, alius sui spiri-
nem tradit, ut Gazaiorum insidias dcclinaret, cum tus.
per id temporis Oasi delituisse, usque quo, Juliano Et oralione ad Christum, etc. Malc legunt editi
^

imperatore occiso, Siciliam venit, ex Hieronymi et oratione ad Christnm missa populo evocato, prsece-
superiori contextu compertuin sit. Iterum haud pisset, ctc. evocavit cnim scrpentcm Ililarion, et
;

recte Gravium suspicari, hominem qui Hilarionis ei prajccpil struem lignorum asccndcrc, ut combu-
sanctitatem prodiderit, non scutarium fuisse, sive rerclur. Martian.
legi debere, sed scrularium, sive qui scruta vendc- " Concinnius mss. et brevius, iquem supposuit,
ret, ut ex Horatii. vcrsu. cunctaque spectnntc plebe, etc.
Vilia vendentem tunicato scruta popelio
 31 S. EUSEBII HIERONYMI 82
40. Egressum lerminis mare compescil. Ea tcm- A batur his, et nihilominus spumantibus rostris ho-
pcstalc', terr<T! motu tolius orbis, qui post Juliani stiles carin.-e [Al. turba;; imminebant,.jactu tantum
mortem maria egressasunt terminos suos,
acoiclit, lapidis medio. Stetit ergo in prora [Al. oraj navis,
etquasi rursum Deus diluvium minaretur, vel in et porrecta contra venientes manu hucusquc, :

antiquum cbaos rediront omnia, naves ad praerupta ait, vcnisse sufficiat. mira rerum fides statim !

de]ata3 montium 2 pependcrunt. Quod cum vide- resiluere naviculae, et irnpellentibus contra remis,
rent Kpidauritani, frcmcntcs scilicet lluctus el un- ad puppim impotus rcdit. Mirabantur piratae post
darum moles, et montes gurgitum littoribus infcrri, tergum se redire nolentes totoque corporis nisu,
:

quod jam cvenisse cernebant, ne oppi-

vcrentes, ut ad navigium pervenirent, laborantes, velocius
dumfunditus subverteretur ingressi sunt-' ad se- multo quam venerant, ad littus lerebantur.
ncm : et quasi ad pr.-elium proficiscentcs, posue- 42. Multos ah immundis spiritihus curat. Prae- —
runt cum in littore. Qui cum tria crucis signa termitto caetcra, ne videar in narratione signorum
pinxisset in sabulo, manusque contra tendcrct, volumen extendere. Hoc solum dicam, quod pro-
incrcdibile dictu est in quantam altitudinem intu- spero cursu inter Gycladas navigans, hinc inde
mesccns mare ante eum steterit ac diu fremens, : clamantium de urbibus et vicis, et ad littora con -
et quasi ad obicem indignans, paulatim in semet- t» currcntium, immundorum spirituum voces audie-
ipsum relapsum est. Hoc Epidaurus et omnis illa bat -^ Ingressus ergo Paphum, urbem Cypri nobi-
regio usque hodie prajdicat, matresque docent lem carminibus poetarum, quae frequenter [vel
liberos suos ad memoriam in posterostransmitten- frequenti] terrce motu lapsa, nunc ruinarum tan-
dam. Vere illud quod ad Apostolos dictum est : Si tum vestigiis quid olim fuerit, ostendit, in secundo
credideritis, dicelis huic monti, Iransi in mare et ab urbe millario habitabat ignobilis, gaudensque
fiet {Malth. xvri, 19), ctiam juxta litteram impleri quod paucis diebus quiete viveret. Verum non ad
potest, tamen quis habuerit apostolorum fidem,
si plenum viginti ^ transiere dies, cum per omnem
et talem qualcm illis habendam Dominus impera- illaminsulamquicumqueimmundoshabebant spiri-
vit. Quid enim interest, utrum mons descendat in tus, clamare coeperunt, venisse Hilarionem servura
mare, an immensi undarum montes repente obri- Christi, et ad eura se debere properare. Hoc Sala-
guerint, ct ante senis tantum pedes saxei, cx alia mina, hoc Curium, hoc Lapetha et urbes reliquae
parte molliter fluxerint? conclaraabant, plurisque asserentibus scire se
41. Fugit Cyprum. Mirabatur oranis civitas, et quidem HiJarionem, et vere illum esse famulum
magnitudo signi Salonis quoquc percrebuerat. Dei, sed ubi esset ignorare. Intra triginta igilur
Quod intelligens senex, in brevi Icmbo clam nocte nec multo amplius dies, ducenti ferme, tam viri
fugit, et inventa post biduum oneraria navi, per- C quam mulieres, ad eum congregati sunt. Quos
rexit Cyprum. Cumquc Cytheram inter Maleara et cum vidisset, dolens quod se non paterentur quic-
piratae derelicta classo in littore, quae non antem- scere, et quodammodo in ultionem sui saeviens,
na, sed conto regitur, duobus haud parvis myo- tanta eos orationum instantia flagellavit, ut qui-
paronibus occurrissent.et denuo hinc inde fluctus^ dam statim, alii biduum triduumve, omnes
post
occurrerent,remiges oranes qui in navi crant trepi- vero intra unam hcbdomadam curarentur.
dare, flere, discurrcre, pncparare contos, 37 et 43. In secretiorem locum ascenctit. Bucolia ^gy-
quasi non sufficeret unus nuntius, certatim seni pti. Paralyticus curatus. —
Manens itaque ibi
piratas adesse diccbant. Quos ille procul intuens su- biennio, et semper de fuga cogitans. Hesychium
brisit.Et conversus ad discipulos dixit Modicie, : ad se veris tempore rever£urum, Palaestinam ad
inquit, fidei, quare trcpidatis {Malth. xiv, 32) ? salutationem fratrura, et monasterii sui 38 cineres
Numquid pluressunthi quam Pharaonis cxercitus? visendos misit. Qui cum revertissct, cupienti rur-
Tamcn orancs Deo volento submersi sunt. Loque- sum ad .Egyptum navigare, hoc est, ad ea loca.

.
' Ea tempcslate, tcrnc motu. In Chronicis Eusc- Socratem lib. iv, c. 3.
bianis idem Hieronymus, anno Valentiniani II, - Prxrupta delata montium. Hoc modo scriptum
« Torrffi raotu mane littus
pcr totiim orbera facto, reperimus in omnibus, quos inspexi, mss., codici-
multarumque insularum ur-
ogreditiir, et Sicilijc, bus. Marianus legit, ad prxrupta montium delata
bes, ct innuracrabiles populos oppressit. » De eo- pependerunt. Martian.
dcni haec habot in Isa. cap. xv « Motu tcrnti : — Erasraianam lectionem Martianaius ex fide
magno in raea infamia, quundo totiusorbis littus mss. suorura revocavit, de latere, pro uno verbo
trangrcssa sunt maria. « ttc. Vide etiam Orosium delatic : nobis probatur magis isth.^c Victorii,
lib. vu, cap. 32. ct Socrat. Uist. Eceles. lib. iv, cap. quam mss. ad unum omncs, quos consuluimus,
3.M.\RTIAN. confirmant.
— TerrcC motus hic idem csl, qucm elcgantcr de- ''
Erat antea ingressi sunt, ccrtc renitentibus
pcribit Ammianus Marccllinus ad liiiem' lib. xxvi, mss. Vid. Sozomenum, lib. v, cap. 20.
et consule Valcntiniano primum cum frutrc Valente * Unus Vatic. Fluctus verlcnte (al. verrenU) re-
accidissc dicit, quod refcrtur ad an. 305 (vide mige, omncs, efc, qu;c fortasse verior est lcctio.
Chronicon ad an. 2 Yalcntiniani), et in Chronico '
Erat contra mss. fidcm, audiebantur.
Alexand. : To-jxif) t(Jj exei f, OiXaffaa ex xtov loiwv cipwv •^
L'nus Vatic, non plus : alius non plcnc, viginti,
£;-fi>>Oe (iT^vl UaveiKj) -irpd, i^' xaT^ocvSoiv AuyouffTwv. Vid. etc
53 VIT4 S. HILARIONIS EREMIM. 54

quae vocantur Bucolia *, eo quod nullus ibi Chri- A. psit epistolam, omnes divitias suas ei derelinquena,

stianorum esset, sed barbara tantum ct fcrox na- (Evangelium scilicct, ct tunicam sacceam, cucul-
tio, suasit ut in ipsa magis insula ad secreliorem lam et palliolum), nam minister ejus antc paucos
locum conscenderet -. Qucm cum diu lustrans om" dies obierat. Venerunt itaque ad a?grotantem de
nia, reperisset, perduxit eum duodecim millibus Papho multi religiosi viri; et maxime quod eum

a mari procul inter secretos aspcrosque montes, dixisse audicrant, jam se ad Dominum migratu-
et quo vix rcptando manibus gcnubusque posset rum, de corporis vinculis libcrandum sed et
et ;

ascendi. Qui introgressus, contemplatus, quidem Constantia quajdam sancta femina, cujus generum
est terribilem valde et remotum locum, arbori. et filiam de morte liberaverat unctione olei quos :

bus hinc inde circumdatum, habentem etiam omnes adjuravit, ut ne puncto quidem hora) post
aquas supercilio collis irriguas, et hortulum pcra- mortem rcscrvaretur; sed statim eum in eodem
moenum, et pomaria plurima, quorum iructum hortulo terra operirent, sicut vestitus erat in tu-
nunquam in cibo sumpsit sed et antiquissim^ : nica cilicina et cuculla, et sago rustico.
juxta tcmpli ruinam ex quo (ut ipsc referebat et 45. Jamque modicus calor tepebat in pectore,
ejus discipuli testantur tam innumcrabilium por
'') nec praitcr sensum quidquam vivi hominis supere-
noctcs et dies daemonum voces rcsonabant, ut -n rat, et tamen apertis oculis loquebatur Egredere, :

exercitum crederes. Quo ille valde delectatus, quo quid times? egredere, anima mea, quid dubitas?
scilicet antagonistas haberet in proximo, habitavit Septuaginta prope annis servisti Christo, et mor-
ibi psr annos quinque, et srppe invisente se He- tem times? In hcec verba exhalavit spiritum. Sta-
sychio, in hoc extremo jam vitag sua tempore timque humo obrutum, ante urbi sepultum, quam
refocillatus est, quod propter asperitatem difficul- mortuum nuntiaverunt.
tatemque loci, et umbrarum (ut ferebatur vulgo) 40 46. Hesijchius junitur corpus S. Hilarionis.
multitudinem, aut nullus, aut rart;s ad se vel pos- Integrum corpus Hilarioniset illgesx vestes. Quod —
set, vel auderct ascendere. Quodam autem die postquam sanctus vir audivit Hesychius, perrexit
egressus hortulum, vidit hominem toto corpore ad Cyprum, et simulans se velle habitare in eodem
paralyticum jacentem ante forcs. Intcrrogavitque hortulo, ut diligentis custodiae suspicionem accolis
Hesyehium quisnam esset, vel quomodo fuisset tolleret, cum ingonti vitos suse decem
periculo, post
adductus. Qui procuratorem se
respomiens, ait, fere menses corpus ejus furatus Quod Maju-
est.

fuis se villulae, ad cujus jus hortulus* quoque, in mam dcferens, totis monachorum et oppidorum
quo ipsi erant, pertinerct. Et ille collacrymans turbis prosequentibus, in antiquo monasterio con-
tendensque ad jacentem manum Tibi, inquit, : didit; illaesa tunica, cuculla, et palliolo, et toto cor-
dico in nomine Domini nostri Jesu Christi, surge, '-'
pore, quasi adhuc viveret, integro, tantisque fra-
et ambula. Mira velocitas. Adhuc vcrba in ore lo- grante odoribus, ut delibutum unguentis putares.
quentis volvebantur, et jam membra solidata ad 47. Constantia dolore mortua propter furatum
standum, hominem surrigebant. Quod postquam corpus S. llilarionis. — Non mihi videtur in calce
auditum est, etiam difficultatem loci, et iter invium libri tacenda Gon&tantia; illius sanctissimas mulie-
plurimorum vicit necessitas. Nihil seque per cir- ris devolio, nux perlato ad se nuntio, quod corpu-
cumitum cunctis villis observantibus, quam ne- sculum Hilarionis Pala?stinae esset, statim exani-
quo modo elaberetur. Disseminaverat enim hoc mata est, veram in servum Dei dilectionem etiam
de eo rumor, diu eum in eodem loco manere non morte comprobans. Erat onim solita pervigiles in
posse. Quod ille non levitate quadam, aut puerili sepukro ejus noctes ducere, et quasi cum praesente
sensu victus faciebat; sed honorcm fugiens et im- ad adjuvandas orationes suas sermocinari. Cernas
portunitatem; scmper 39 enim silentium et vitam usque hodic miram inler Palaestinos et Cyprios
ignobilem desiderabat. contentionem, his corpus Hiiarionis, illis spiritum
44. Testamentum llilarionis. Olei undione — se habcre ccrtantibus. Et tamen in utrisque
curali filia gener Conslantise. Igitur octogesimo
et locis magna quotidie signa magis
fiunt; sed in

lEtatis sua; anno, cum abscns cssct Hesychius,

J) horlulo Cypri, forsitan quia plus illum locum di-

quasi testamenti vice brevem manu propria scri- lexcrit '.

'
In aliquot mss., Batholia.
Heliodorus Bojxoai * Unus Vatic, concederet.
oJliTa; -itex/.Tjat T.pb;^ etc. Ilinc etiam
AiyyTXiiov 6 To-ro:;, Mss.,,testahuntur; et paulo post quod scilicet
^

Bacolici milites per /Egyptum notantur a Capitolino lantos aqonistas kaherct, etc.
aliisque a vulgari appcllatione hujus loci, quem Victorius, ad cujus confmia hortulus, etc.
'»

insidebant. ^ Unus Vatic, quia pusillum locum dilexerit.

 S. EUSEBII HIERONYMK 86

VITA' MALGHI MONACHI GAPTIVI.

Malchi Monachi ex Maronia Syriae viculo, vitain, qua; variis periculis, atque infortuniis exagitata, et
captivitate oppressa cst, ob oculos lcctoribus ponit.

41 Hieronymus lusto}'iam Ecclesiasticam scri- ^. nominavi, ut ostenderem, unde nossem quid scri-
1.

here volebat. —
Qui navali prajlio dimicaturi sunt, pturus sum. Erat igitur illic quidam senex nomine
ante in portu ct in tranquillo mari flcctunt guber- Malchus, quem nos Latine regem^ possumus dice-
nacula, rcmos trahunt, fcrreas manus, et uncos re, Syrus natione 4!l et lingua, ut revera' ejus-

prajparant, dispositumque per tabulata militem, dem loci indigena Anus quoque in ejus contu- '•.

pendente gradu, et labenlc vestigio starc firmiter bernio valde decrepita, et jam morti proxima
assuescunt, ut quod in simulacro pugnaj didice- videbatur, tam studiose ambo reIigiosi,et sic
rint, ia vero certamine non pertimiscant. Ita et Ecclesia) limen lerentes, ut Zachariam et Elisabeth
ego qui diu tacui (silere quippe me fecit, cui de Evangelio crederes, nisi quod Joannes in medio
meus sermo supplicium est), prius exerceri cupio non erat. De his cum curiose ab accolis quaererem
ia parvo opere, et veluti quamdam rubiginem lin- quaenam esset eorum copula, matriraonii, san-
guae abstcrgere, ut venire possim ad latiorem his- guinis, an spiritus? omnes voce consona, sanctos
toriam. Scribere enim disposui (si tamen vitam et Deo placitos, et mira nescio quae respondebant.

Dominus dederit; et si vituperatores mei saltem Qua cupiditate illectus, adorsus sum hominem, et
fugientem me, et inclusum persequi desierint) ab curiosius sciscitans * rerum fidem, haec ab eo
adventu Salvatoris usque ad nostram aetatem, id „ accepi.
est, ab apostolis, usque ad nostri temporis fcecem, 3. Malchi historia. Ego, inquit, mi nate *, —
quomodo et per quos Christi Ecclesia nata sit, et Nisibeni agelli colonus, solus parentibus fui. Qui
adulta, pcrsecutionibus creverit, et martyriis coro- cum me quasi stirpem generis sui, et baeredem fa-
nata sit; et postquam ad Ghristianos principes milia; suse ad nuptias cogerent, monachum potius

venerit, potentia quidem et divitiis major, sed vir- me velle esse respondi. Quantis pater minis,
tutibus minor facta sit. Verum hajc alias. Nunc quantis mater blanditiis persecuti sint, ut pudici-
quod imminct explicemus. tiam proderem, haec res sola indicio est, quod et
2. morabatur in Sijria Hieromj-
Ailolescentulus domum et parentes fugi. Et quia ad Orientem ire
mus. —
Maronia [Mss. Maronias] triginta ferme non poteram, propter vicinam Persidem, et Roma-
millibus ab Antiochia urbe Syria;, haud grandis norum militum custodiam, ad Occidentem verti
ad Orientem distat viculus. Hic post muilos vel pedes, pauxillulum nescio quid portans viatici,

dominos, vel patronos, dum ego adolescentulus quod me ab inopiatantum defensaret. Quid multa?
morarer in Syria, ad papae Evagrii necessarii mei Perveni tandem et eremum Ghalcidos, quae inter
possessionem devolutus est, quem idcirco nunc Immas'' et Beroam magis ad austrum sita est. Ibi

•
Scripta anno 390. In duobus Vaticanis olim tametsi in nullis mss. invenerim, ab Erasrao con-
Reginae Suecorum codicibus, 43:i et 500. Incipit fictam et Victorio probatam neutiquara credo. Gra-
Actus monachi cajdiui, qiiem diclavit Hieromjmus vius Thebastonis indigena in aliquid codd. sibi visus
Presbijter. In alio 797 absolute. De captivo monacho D est invenisse; sed forte Latinis litteris, utcumque
inscribitur; itemque in alio 589. hicipit Histo- corruptius, Graecum vocabulura ajTd/9wv reddere
ria Malchi captivi monachi scripta a B. llieromjmo. librarius voluit, ex quo Thebaston non nemo impe-
Ad haec porro exemplaria totus Vitfe contextus ritior scripsit. Est autem ajTd/Siov idem ac loci
exigitur. ejusdem indigena.
* Nimirum a "jSa mclcch, quod flegem llebraice ^ Penes Martian. suscitans, cui et mss. aliquot
sonat. Hesychius quoque, MaX/o; BxaCkeui. Vid. En- sulfragantur. Victor., sciscitatus.
^ Ego, inquit, mi nate. In codice P. Pithoei crasa
napiuin in vita Porphyrii.
^
Siirus natione, et lingua %it rcvcra, etc. Hanc sunt verba mi nate, et duo sequentia quaj legere
lectioncm rcstituimus ex quinquc mss. codicibus, non potui. Gemeticensis retinet solus Nisif^eni
praecipue ex uno monasterii nostri Gemeticcnsis, agelli colonus. Alii ridicule posuerunt, Athetiiensis
qui lcgit, xit revcra ejusdcrn loci indigena. Caeteri sanguinis colonus. In editis vox Marionaci conficta
qualuor, id est unus Parisiensis, D. te Peletier. est.
olim Petri Pithffii J. C. aller Avcnionensis FF.
:
^ QucC inter Himmas. Manuscripta exemplaria re-
Pra;dicatorum, tertius Tolosanus FF. quoque prae- tinent Himminas, et eminos, vcl immus; omncs au-
dicatorum; et quartus Narboneusis, monastcrii tem consona voco legunt Beroam : non Essam cor-
Fontis Frigidi; hi omncs, inquam, hoc modo ie- rupte. Martian.
gunt, Syrus natione ct lingua utcbatur cjusdcm loci — Martian. Ilymmas. Ptolemaeus 'lij-aiHL vocat
indiijcna. Porro in edilis Erasmi ct Mariani iiihil Soleucidis civitatem. Sed pro Bcroa veteres editi
est genuinum scd lutum Graece
; conlictum. Essam scribunt; unus Vatic. Bessam, male, cum
MArniAN. Beroam CyrristiccB civitatem, qu;fi Alcppo nunc di-
^ Pro his verbis, cjusdcm loci indigenu, cditi vc- citur, indicari compertum sit. Confer PtolemaBum,
tustiores Graace habent auxdyewv; quam voccm lib. V, c. 15.
57 VITA MALCHI MONACHI. 58

repertis monachis, eorum me magisterio tradidi, A mus. Carnes semicrudae, cibus ; ct lac camelorum
manuum labore victum quferitans, lasciviamque potus crat.
carnis refrenans jejuniis. Post multos annos incidit 5. Pascere oves jubetur. Tandeni grandi amne
mihi desiderium S ut ad patriam pergerem. Et transmisso,pervenimus ad interiorem solitudinem,
dum adhuc viveret 43 mater, jam enim patrem ubi dominam liberosque ex more gentis adorare
mortuum audieram; solarer viduitatcm ejus, et jussi, ccrvices (lectimus.IIic quasi clausus carcere,

exindevenundata possessiuncula, partemerogarom mutato habitu, id est, nudus ambulare disco. Nam
pauperibus, partem ' monasterio constiluerem ;
aeris quoque intemperies ", nihil aliud praeter pu-

quid erubesco confiteri infidelitatem meam ? par- denda velari patiebatur. Traduntur mihi pascendae
tem in sumptuum meorum solatia reservarem. ovcs, et in malorum comparatione hoc fruor sola-
tio, quod dominos meos, et conservos rarius video.
Clamare cocpit abbas meus, diaboli esse tentatio-
nem, et sub honosta; rei occasione, latere antiqui Videbar mihi aliquid habere sancti Jacob, recorda-
hostisinsidias. Hoc esse, reverti canem ad vomi- bar Moysi, qui et ipsi in eremo quondam fuere
tum 8uum. Sic multos monachorum esse dcccp- pastores. Vescebar recenti caseo et lacte orabam :

tos, nunquam diabolum aperta fronte se prodere. jugiter, canebam psalmos, quos in monasterio di-
Proponebat mihi exempla de Scripturis plurima : diceram. Delectabat mc captivitas mea agebamque
g ;

inter quac ilJud, quod initio Adam quoque et Dei judicio gratias, quod monachum, quem in pa-
Evam spe divinitatis supplantaverit. Etcum persua- tria fueram perditurns, in eremo inveneram.

dere non posset, provolutus genibus obsecrabat 6. Conservum in nxorem cogilur accipere. Virtus

ne se desererem, ne me perderem, nec, aratrum feminx captivx. nihil unquam tutum apud dia-

tenens, post tergum respicerem. Vae misero mihi, bolum! multiplices et ineffabiles ejus insidiae !

vici monitorem pessima victoria, putans illum non Sic quoque latentem me iovenit invidia. Dominus

meam salutem [Mss. utilitatem], sed suum sola- videns gregem suum crcscere, nihilque in rne de-
tium queerere. Prosecutus ergo me de monastcrio, prehendcnsfraudulentiae(sciebam enim Apostolum
quasi funus eCferret, et ad extremum valedicens : prascepisse (Ephes. vi, etc), dominis sic quasi Deo
Video, ait, te filii Satanae cauterio notatum non : fideliter serviendum), et volens me remunerare,
quflero causas escusationes non recipio. Ovis qua quo fidum sibi magis faceret, tradidit raihi illam
de ovibus egreditur, lupi statim morsibus [Al. conservam meam, aliquando captivam. Et cum ego
faucibus] patet. refutarem, diceremque me Christianum, nec licere
4. Captivus adducitur. — De Beroa Edee m per- mihi uxorem viventis mariti accipere (siquidera
gentibus, vicina est put)lico itineri pcr solitudo, captus nobiscum vir ejus, ab alio domino fuerat
quam Saraceni incertis sedibus huc atque illuc ^ abductus), herus ^ ille implacabilis in furorcm
semper vagantur. Quoe suspicio frequentiam in illis versus, evaginato me coepit petere gladio. Et nisi
locis viatorum congregat, ut imminens periculum confestira brachia tendens, raulierera praeoccu-
auxilio mutuo declinetur. Erant in comitatu meo passem "^, illico fudisset sanguinera. Jam igitur
viri, femina;, senes, juvenes, parvuli, numero cir- venerat tenebrosior solito, et mihi nimium matura
citer septuaginta. Et ecce subito equorum ' came- nox.Duco in speluncam semirutam, novam conju-
lorumque sessores lamaelitae irruunt, crinitis vit- gem et pronubante nobis
: racestitia, uterque de-
tatisque capitibus, ac seminudo corpore, paliia et testaraur alterura nec fateraur. Tunc vere sensi
*,

latas caligas trahentes pendebant ex humero

: captivitatera meara prostratusque hurni mona-
;

pharetrae ; laxos arsus vibrantcs, hastilia longa plangere,quem perdebara dicens:Hucci-

churacffipi
portabant ; non eruim ad pugnandum,sed ad prae- ne miser servatus sum?ad hocrae raea scelera per-
dam venerant. Rapimur, dispergimur, in diversa duxerunt, ut incanescente jara capite, 45 virgo
trahimur. Ego interim longo postliminio haeredita- raaritus fierem? Quid prodest parentos, patriam,
rius possessor, et sero mihi consilii pocnilens, rem familiarera contempsisse pro Domino, si hoc
cum altera muliercula in unius heri servitutem facio, quod ne facerem, illa conterapsi : nisi quod
sortitus venio. Ducimur, imo portamur snblimcs forte propterca haic sustineo, quia patriara deside-
in camelis ; et per vastam 44 eremum semper ravi.Quid agimus, anima? perimus, an vincimus?
ruinam timentes, pendemus •
potius quam sede- Exspectamus raanura Domini, an proprio mucrone

' Pari consensu mss. omnes, incidit mihi co- pneler pudicitiam nihil aliud, etc. Unus lemperies,
gitatio, ut, etc. quemadmodura et supra in Vita •^
mss. consensum ac fidcm eraendamus
Ita
S. Pauli n. 7 hxc in mentem ejus cogitatio incidit, hucusque enim edili, adverbio ru?'sus praeposito»
ut, etc. quod minime ad rem facit, legunt quoque ferus
' Idem mss., Ex parte monasterium construtrcm. ille et inplacabUis.
' Unus Vatic. addit, Barbarorum manus, et paulo ^
Quatuor mss., Et nisi festinus brachio tenere
tres mss. Gallica habent pro Caligas, alius callicu- mulierem prxoccupasscm alius, Nisi festinus mu-
:

las. Vid. infra Regulam S. Pachomii.

liercm tenerem, brachio occuparem, etc.
* MsB. omnes, haeremus potius, etc. *•
Duo mss. Alterutrum, nec fatemur.
Tres mss. Nam aeris loci illius intemperies
 '«9 S. EUSEBII HIERONYMI 60
confodimur? Verte in tegladium; tuamagis mors A laboratur in rnedium, cumquo nihil cujusquam
limenda est, quam corporis. Habet et servata pudi- proprium sit, omnium omnia sunt.
citia suurn martyrium. Jaccat insepullus Christi Fufjii. — ilfigresso ad cubile occurril mulier :

tcstis in eromo, ipsi mihi cro ct perseculor et mar- tristitiam animi vuJtu dissimulare non potui. Rogat
tyr. Sio fatus, eduxi in tenebris quoquc micantem cur exanimatus sira.
ita Auditcausas * hortor ad
:

gladium, et acuminc contra me verso Valc, in- : fugam :non aspernatur. Peto silentium : fidem
quam, infelix mulier habeto me martyrem potius
; tribuit susurro inler spem et metum medii
: et jugi
quam maritum. Tuncilla pedibus meis provoluta : fluctuamus. Erant mihi in grege duo hirci rnirae
Precor te, inquit, per Jcsum Christum, ct per magnitudinis, quibus occisis, utres facio, eorum-
hujus horffi necessitatem adjuro, ne cflundas san- que cernes viatico praeparo. Et primo vesperi, pu-
guinem tuum in crimen meum '. Vel si mari pla- tantibus dominis nos secreto cubitare, invadiraus
cet, in me primum verte mucronem. Sic nobis utres et partes carnium portantes. Cumque
iter,
potius conjungamur. Etiam sivir mcus ad me redi- pervenissemus ad fluvium, nam decem millibus
ret, servarem castitatem, quam me captivitas do- aberal; inflatis consensisque utribus, aquis nos
cuit; vel interircm potius quam pcrderem. Cur credimus, paulatim pedibus subremigantes, ut
moreris, ne mihi jungaris ? Ego morerer, si mihi deorsum nos flumine deferente, et multo longius
^
jungi velles. Habeto me ergo conjugem pudicitioB quam conscenderamus, in alteram nos exponente
et magis animae copulam amato, quam corporis. ripam, vestigium sequentes perderent. Sed inter
Spcrent domini maritum. Christusnoverit fratrem. haec madefacta3 carnes, et ex parte lapsae, vix tri-
Facile suadebimus nuptias, cum nos viderint sic dui cibum pollicebantur. Bibimus usquead satieta-
amare. Fateor, obstupui et admiratus virtutem ; tem, futurac nos siti praeparantes. Currimus, post
feminaj, conjugem plus amavi. Nunquam tamen tergum semper aspicimus; et magis noctibus pro-
illius nudum corpus intuitus sum ; nunquam cjus movemus ^, quam diebus, vel propter insidias late
carnem attigi ; timcns
in pace perdere, quod in vagantium Saracenorum, vel propter ardorem solis
prolio servaveram. Transeunt in tali matrimonio nimium. Pavescs ^ miser etiam referens et si :

dies plurimi amabiliores nos dominis fecerant

;
tota mente securus, tota tamen corpore perhor-
nuptiaj. Nulla fugoc suspicio, interdum et mensc resco.
toto aberam fidus gregis pastor per solitudinem. 9. Herus fugientem occcupat. Post diem vero —
Formicarum exemplo*excitatur.
7. Post grande — tertium, dubio prospectu procul aspicimus duos
intervallum dum solus in eremo sedeo, et prseler camelis insidentes venire concitos [mss. concite].
ccelum terramque nihil video, coepi mecum tacitus Statimque mens mali prajsaga, putare coepit domi-
quoque mona- C num 47 meditari mortem, soiem cernere nigre
volvere, et inter multa, contubernii
chorum recordari, maximequc vultum Patris mei, scentem. Dumque timemus, et vestigiis per arenas
qui mc erudierat, tcnuerat -, perdiderat. Sicque nos proditos intelligimus, offertur ad dexteram
cogitans, aspicio formicarum gregcm angusto calle nostram spelunca longe sub terram penetrans. Igi-
fervere. Videres onera majora quam corpora. AIia3 tur timentcs venenata animalia (nam solent viperae,
herbarum quaedam semina 40 forcipe oris trahe- reguli, el scorpiones, cffiteraque hujuscemodi, fer-
bant ; aliaj egerebant humum de foveiset aquarum vorem " solis declinantia, umbras petere) intravi-
meatus aggeribus exclirdebant. Hlae venturau hiemis mus quidem speluncam scd statim in ipso introi-
;

memores, ne madefacta humus in herbam horrea tu, sinistraenos foveae credidimus, nequaquam ul-
verleret, illata semina praecidebant; hse Juctu cele- tra progredientes, ne dum mortem fugimus, incur-
bri, corpora defuncta deportabant. Quodque magis
remus in mortem ; illudque nobiscum reputan-
mirum est in tanto agmine, egrediens non obstabat tes, si juvat Dominus miseros, habemus salutem;
intranti ;
quin potius si quam vidissent sub fasceet si dcspicit pcccatores, habemus sepulcrum. Quid
onere concidissc, suppositis humeris adjuvabant. putas fuisse nobis animi, quid terroris, cum ante
Quid multa? pulchrum mihi spectaculum dies illa speluncam, nec longe starent dominus et conser-
Unde recordatus Salomonis {Prov. vi et
prffibuit.
vus, ctvcstigio indicejam ad latebras pervenisset?
j)
xxx), adformicarum solertiam nos mittentis, et pi- o multo gravior expectata, quam iliata mors !

gras mentes tali cxemplo suscitantis, coepi tffidere Rursus cum labore ct timore lingua balbutit
captivitatis, et monasterii cellulas qua^rcre, ac for-
et quasi clamante domino, mutirenon audeo. Mit-
micarum illarum desideraro ^ similitudinem, ubi tit seavum, ut nos de spccu trahat : ipse camelos

Iterum duocodd., Sanguincm tumn in sanqui-

'
unus, ubi est lcthor in meduim.
nem meum : alius, Sanguine tuo sanguinem meum; Victor., amdit causas : hortatur fugam. Peto si-
^
quartus absolute habet Sanguinem tuum, vcl si lentii (idem non aspernantur, ct jugi susuro, etc.
:

mori, etc.
Idcm, provehirnus.
^"

2 Martina-us, Et nutrierat,
etperdiderat. Sicquoque ^ Unus V &iic., pavito mescr etiam securus ; tres
royilaute me, aspicio, etc. Contra mss. fidem, ut
alii pavco miscr referens, etiam securus.
castcra benc essent. ^
Duo vclu tiores Vatie, fervore sotis dcclinantc.
* Tres mss. desiderare sollicitudinem, c quibus
61 INTERPRETATIO REGUL.^ S. PACHOMII. 62

tcnet; et evaginato gladio, nostrum exspcctat ad- A apprchnnsum mordicus catulum matutina effcrt *,
ventum. Interea tribus ferme qualuor cubitis
vel nobiscjue cedit hospitium. Ncque tamen satis cre-
introgresso famulo, nobis cx occulto tergum ejus duli, stalim crumpimus : sed exspectanlcs '
diu,
videntibus (nam oculorura istiusmodi nalura est, et egrodi cogitantes, illius nobis figurabamus oc-
ut post solem umbrusintrantibus^cjeca sintomnia) cursum.
vox per antrum sonat Exite, furciferi; exite, mo-
:
10. Periculo libcratus ud monachos redil. — Sub-
rituri quid statis? quid moramini? exite, domi-
:
lato ergo horrore, et illa transacta die '"',cgredimur

nus vocat, patienter exspectat '.Adhuc loquebalur, ad vesperam ; vidimusque camelos,quosob nimiam
et ecce per tenebras aspicimus leajnam invasisse velocitatem dromedarios vocant, pra;teritos cibos
hominem, et gutture suffocato,cruentum intro tra- in ore volvere,et in alvum misso iterum retrahere.

here. Jesu bone, quid tunc tcrroris nobis, quid Quibus ascensis, et nova silarcia, id est ^ annona
gaudii fuit! Spectabamus, domino nesciente, ho- reforcillati, decima tandem die ad Romana per de-

stem nostrum perire-, qui cum videret illum moras sertum castra venimus. Oblatique tribuno,rem or-
facere, suspicatus est duos uni resistere. Scd et dine pandimus * inde transmissi ad Sabianum ^
:

iram differre non valens, sicut tcnebat gladium ad Mesopotamia; ducem, camelorum pretium accepi-
spelancam 48 venit; et clamore rabido servi in- p. mus.Et quia jam abbas ille meus dormierat in Do
crepans socordiam *,prius a fera tenetur, quam ad mino; ad haec delatus loca me monachis reddo,
nostras latebras perveairet.Quis hoc umquam cre- hanc trado virginibus, diligens eam ut sororem,
deret, ut ante os nostrum, bestia pro nobis dimi- nun tamcn ei me credens ut sorori. Haec mihi se-
caret? Sublato autem illo metu, similia ante ocu- ncx Malchus '''adolescentulo retulit. Ha?c ego vobis
los nostros versabatur interitus ; nisi quod potius ^
narravi senex, castis historiam castitatis exposui.
erat rabiem leonis, quam iram hominis sustinere. Virgines *' castitatem custodire exhortor. Vos nar-
Pavemus intrinsecus ; et ne movere quidem nos rate posteris, ut scianL inter gladios, et inter de-
ausi, praestolabamur eventum rei, inter tanta peri- serta et bestias, pudicitiam numquam esse capti-
cula,pudicitiae tantum conscicnlia pro muro septi. vam : et hominem Christo deditum posse mori,
Leaena insidias cavens, et visam esse se sentiens. non posse superari.

' Haec palienter exspectat, perperam intrusa vi- adepta repentine potestate sufflans, quem paulo in-
deantur, certe in nuUo ms. invcnimus. fra hominem parvi angustique animi vocat.
' Vulgati libri vecordiam, renuentibus ms.Deinde ^ Transmissi ad Sabinianum, etc. De Sabiniano
Victor.. Qui sunt, qui hoc crederint, etc Mesopotamia) duce scripsit Ammianus Marcellinus
' Editi Nisi quod tutius erat, etc. lib. xviii. Martian.
* Sic mss. nostri omnes, ct quatuor quibus C *" Hxc mihi senex Malchus, etc. Varias hic
alii, reti-
Martianaeus usus est, qui tamen mature legit pro nent lectiones mss. exemplaria. Petri Pithoei codex
matutina. Victorius, eoque vetustiores neutrum ha- legit hoc modo « Ha3C mihi senex Malchus ado-:

bent. loscenli retulit.Hoec crgo vobis narro senex.castis

—Catulum mature. In quatuor mss. codicibus, historiam castitatis.Haec expoiio e virginibus, vir-
pro mature legimus matutina, id est, catulum matu- ginitatem exhortor. Vos narrate posteris, » etc.
tina eflert. Martian. Gaeteri codices Avenion. et Tolos. Haec mihi : <(

* Unus Valic, s^d spectamus diu; tum omnes figu- senex Malchus adolescenlulo Hieronymo retulit.
ramus pro figurabamus. Haec ego vobis narravi senex, castis historiam ca-
^ Idem Vatic. Sub tali ergo cuslodia et illa trans- stitatis exposui. Virginibus virginitatem custodire
acta dies ; alius. Sub tali ergo terrore, etc. monstravi. Exhortor denique vos narrare posteris,
"
Verius isthaec, id est annona, quod scioli est ut, » etc. Martiax.
alicujus glossema, prffistantiores mss. omittunt. " Duo msfi., Caslis historiam castitatis expono,
* Mss., liei ordinem pandimus inieque transmissi
, virginibus virginitatis. Vos nnrrate, etc. Quae autet i
ad Sabanianum ; olim erat Sabinum, et penes Mar- interseruntur, Virgines castitatem custodire exhor-
tinaeum forte typographorum errore Sabianum. tor, in uno tantum mss. invenimus.
Ammianus Marcelhnus lib. xviii Sabinianus :

m SUBSEQUE^JTEM S. PACHOMII REGULAM

A S. HIERONYMO LATINE REDDITAM
ADMONITIO.

Collectioni Ilieronymianorum operum, quam adornamus, primo isthffic accedit S.Pachomii Tabennen'
sium monachorum Patris Regula, quam Syriace ab ipso auctorc conscriptam, deinde Graeco sermone
reddilam, aliisque, ut par est credcre, Theodori, atque Orsiesii prajceptis institutisque locupletatam,
Hieronymus ad presbyterorum, Leontii ac Silvani preccs Latinis littcris explicavit.Atque illaquidem non-
dum e bibliothecarum loculis ppDdierat in lucem, cum Erasmus, et postea Victorius quoque suas editio-
m S- EUSEBII HIERONYMI 64
nes elaborarent ; sed cum exinclo sit saepius edita, minime debuisset in Martianaei editione prsetermitti,
in qua ipsa Hieronymi cpislola, quae prffifationis loco est, in octava classe ct sui parte manca, et erro-
ribus sanc mullis deformata reprffiscntatiir.
Ut vero de irsa priniigcnia Pachomii scripLione quaedam priclibemus, nihil ferme est apud Veteres
celcbratius.Narrat Pallanius in Lausiaca cap.xxxvin,Tabulam ajneam monastici complectentem instituti
Regulas Pachomio ab angclo traditam, cujus etiam argumentum exponit. Gennadius.de Illustribus viris,
cap. 7 Pachomius. inquit, monanhus, vir tam in dicendo, quam, in signa faciendo apostolicx gratix, et
:

fundator A^.gypti cce.noliiorum, scripsit regulam utrique generi monachorum aplam, quam angelo dictante
perceperat. Paria habet Sozomenus, Ilist. Eccles. 1. iir, cap. 3, ex pervulgata traditione Pachoraio san-
ctum angclumvisum esse, dedisseijue illi tabulam, quam monachi adhuc servant, in qua erat scriptum, ut
singulis concederet facullatem tantum comedendi, bibendi, operandi, jejunandi, vel secus, quantum natura
ferret. Ilisvero qui largius comedcrent, opera laboriosiora imponeret ; faciliora autem his, qui corpus jeju-
niis ct abstincntia rastigarcnt. Pnescripsil prxterea, ut multas xdiculas, ctc, quaj ibi copiose satis enar-
rantur; sed copiosius multo repcti possunt ex Vita, quam tamen iisdem
incertus auctor composuit, qui
ac Pachomius tcmporibus queunt Martyrologium Romanum prid. Id. Maii,
vixisse se profi+etur.His addi
Cassianus, Nicephorus, Callistus, S. Benedictus Anianensis, Smaragdus, et ne singulorum testimonia
diutius prosequamur, Rupertus Abbas Tuitien&is lib. iv de Fit. apostolica, sub initium, qui, Beatus, in-
quit, Pachomius Ilegulam monachorum ab ipso angelo de cado dictatam, non videlicet, ut hominis, sed ut di-
vinum oraculum monachis tradidit.
De hac ipsa vero Hieronymiana ejus Regul.-e Latina interpretatione, nihil dubium est, e S. Doctoris
calamo fetum germanissimum profecisse; ut illos adeo putem desipere, qui hac una de causa audent
inficiari, quod Pachomium Hieronymus inter Ecclesiasticos scriptores non recenseat, mentionem ejus

certe facturus, cujus revera librum Latine fuisset interpretatus. Quorum argumentum suapte natura
infirmissimum, falsa etiam laborat suppositione; neque enim isthac Catalogum praecessit interpretatio
sed e contrario subsecuta est post tredecim ferme annorum spatium, quod infra planius demons-
tro.
Interim quaj hujus Hieronymiani laboris feruntur exemplaria, debemus cum primis S. Benedicto
Anianensis abbati, qui circa annum Christi 820 claruit, ct suo Codici Regiilarum una cum epistolis,
quas Gennadius memorat cap. supr. laudato, aliisque nonnullis attexuit. Equidem cum ex angulis
bibliothecarum nondum evasisset Anianae Abbatis Collectio, ex aliis mss. codicibus Latina isthsc Re-
gula excepta est. Eam primum Romae an 1575, Achilles Statius vulgavit; tum Ciaconius ibidem 1588 ;

deinde novis accedentibus curis in calce Collationum Cassiani, et in Patrum Bibliothecis alii recudere.
Illac tamen editiones nectotam, qucmadmodum hic cxhibetur, Regulam nec qus, Judicia leges, et Mo-
;

nita, diversis titulis inscribuntur nec denique Epi.stolas, et Vcrba Mijslica, aliaque id genus habent,
;

quae simul abs Hieronymo fuisse Latine reddita ex ipsa Praefatione comperlum est. Tota adeo cl. viri
Lucae Holstenii sedulitati gratia est habenda, qui cum in S. Benedicti apographum incidisset ex eo
descriptum, quod apud S. Maximinum prope Trevcros antiquissimum exstare dicitur, cum aliis vetustis
codicibus contulit, qui aliquam exillis regulis exhiberent, ac typis dedit, Romae primum an. 1661, de
inde Parisiis biennio post excudendum. Hoc itaque nos utimur exemplari utpote omnium uberiore at-

que accuratissimo et cum porro variantes lectiones quas ex aliis libris excerpserat doctissimus
; ille

vir, et notulas quas paraverat in calcem operis conjiciendas, morte intercedente exhibere haud potuerit,
nos quod erat e re nostra, principem editionem, Achilis Statii, tum alteram auctiorem Petri Ciacconii ad
illam exegimus diligenter; ct quae Holsteniano labori deerant, quoad ejus fieri potuit, aut interesse vi-
debatur, suffecimus.
Tempus, quo Latinam hancce interpretationem Uieronymus claborarit, ex eo facile eruitur, quod
statim limine Praefationis mcorentem se dormilicne sanctx ct venerabilis Paulse, diu tacuisse profitetur,
donec in hoc exornando opere, bono longum silcntium rumperet. His enim annus indi-
ut aiunt auspicio
catur 404, sub cujus inilium, dormivit sancta ct Paula scptimo Kalendas Februarias tertia Sabhati
beata
post solis occubitum, Ilonorio .4ugusto vi et Aristeneto coss., quod in ejus Epitaphio luculentissime tradit
Hieronymus. Ad ejusdem igitur anni finem, vel si lubet, ad inscquentem 405 commode transferri haec
potest interpretatio, quam, cum longo silentio dolorem devorasset, elucubravit.
65 INTERPRETATIO REGULiE S. PACHOMII.

S. EUSEBIE HIERONYMI
STIUDONENSIS PltliSllYTEltl

TRAASLATIO LATINA
REGUL.E SANCT! PVCHO^III
PRiEFATIO.

53 I. Quamvis acutus gladius et levigatus, si A auspicio longnm silentium rumpercm, reddens me

diu in vagina conditus fuerit, sordescit rubiginc, pristinis studiis, et sanctse feminae refrigerans

et splendoretn pristini decoris amitlit. Unde et aniraam, quie raonasteriorum semper amore fla-

ego maerens super dormitione sancta; et venera- gravit, et 54 quod visura erat in coelo, hic in ter-

bilis Paula}, non quo contra prsceptum Apostoli ris mcditata est. Venerabilis quoquevirgo filia ejus

facerera, sed quo multorum incisa illius morte Euslochium haberct quod sororibus agendum ^

refrigeria suspirarem, accepi libros ab homine Dei hoc est,

tribueret, nostrique fratres /Egyptiorum,
Silvano presbytero mihi directos, quos ille Alexan- Tabennensium * monachorura exerapla sequeren-
dria missos susceperat, ut etiam '.-1/. mihi^ injun- tur, qui habent persingula monasteria patres, et

gcret transferenJos. Aiebat enim quod in Thebai- dispensatorcs, ct hebdoraadarios, ac ministros, et

dis coenobiis, et in monasterio Metanceaj, quod de singularum domorum Praepositos, ila ut in una
Ciinopo in pcenitentiam felici nominis conversione
* dorao quadraginta plus rainusve fratres habitent,
mutatum est, habitarent plurimi Latinorum, qui qui obediant Prseposito sintque pro nuraero fra- ;

ignorarent ^Egyptiacum Grascumque sermonem, trura triginta, vel quadraginta doraus in uno mo-
quo Pachomii et Theodori et Orsiesii pra5ccpta nasterio, et ternas, vel quaterna: domus in unam
conscripta sunt. Qui primi per Thebaidem et tribum foederentur, ut vel ad opera simul vadant,
p
.Kgyptum cojnobiorum tundamentajecerunt juxta vel in hebdomadarum minislerio sibi succedant
prajceptum Dei, et angeli, qui ad cos ob hanc per ordinem.
ipsam institutionem missus vencrit ^. 3 Quicuraque autem monasterium primus ingre-

Itaque quia diu tacueram, et dolorem meum ditur, priraus sedet, priraus ambulat * priraus
silentio devoraveram urgcbant aulem missi ad
: psalmura dicit-^, primus in mensam extendit ma-
me ob hanc ipsam causam Leonlinus presbyter, et nura, prior in Ecclesia communicat nec aetas in- ;

cajteri cum co fratres, accito notario, ut erant de ter eos quaeritur, sed professio.
Grajcam linguam vcrsa, nostro ser-
..Egyptiaca in 4. Nihil habent in cellulis praeter psiathiura et

mone tantis viris imperantibus, ne

dictavi, ut ct qua3 infra scripta sunt ^ duo lebitonaria (quod
dicam rogantibus obedirem, et bono, ut aiunt. ^gyptiis monachis gcnus vestimenti est sine ma-

'
Scilicet pivnitenliam Gra^ce sonat MclancEa. diderat, cx quo rciiqua ejusdem insliluti, quasi ex
Canopus aulem dudum infamis ob luxum ac delicias melropoli, excisa sunt. Vid. Palladiura, et Sozo-
insula, Metanoca vocata est, translatis illuc a Theo- raenum.
pbilo, vel Cyrillo monachis, qui pcenitentiam age- ^ Olim nempc psalmi non utrinque invicem in-
rent vitam. Athanasius presbyter in libello, quem ter monachos, sivc clericos decantari toti sole-
concilio Chalcedonensi obtulit advcrsus Dioscorum,
C bant, ut hodie fit sed singuli a singulis, ut uno
;

psalmum canonte ex ordine, cajteri shmmo silentio

6 -«jt; Kavuro; xa/.oJaevo;, Ctc. MetanOBli subur- auscuUarcnt. Vid. quae in epist. 125 ad liusticum,
hanum maximiv urbis Alexandrix, quod olim Ca- num. 15, adnotavimus.
nopus vocabatur, etc. Vide etiam Eunapium in "
Hffic, et (ju;e infra scripta siint, veteres cdid
Vita /Edesii, ubi destructis Canopi dclubris mo- non agnoscunt. Porro Psialhium quid fuerit, post
nachos eo tradit inductos. Rosweidum Menardum llolstcnius in Indiculo
ac
* Princcps editio, ct Romana
_
an. 1580 accura- notat, Storcam ncmpc ex.junco, sive papyro con-
tior, (iiii n Deo suh hanc inslitutionem, ctc. ft;clam, (|ua pro lccto aut stragnlo moiiachi ulc-
' Malim concinniori sensu,
lcgendnm. banlur. Lcbllonarium GIossjc Colobium et Coloba-
Mlassianua \. iv, c. 1, Tahennesiotas vocat. rium intcrprctantur. Cassian. I. i, c. r>, Egyptios
Nomen mutuantur, a Tabcnna insula in Nilo ffu- monachos dcscribens, Golobiis, inquit, lineis in-
mine in qua Pachomius insignc monasterium con- duti, quaj vix ad cubitorum ima perlingunt, nudas
67 S. EUSEBII HIERONYMI 68

nicis) etuniim jani altrilum ad dormicndum, vel A. caput, qui habital in monasterio diebus Paschffi
operandum ct amictum lineum, cucuUosque duos;
;
exceptis his qui in rnonasterio necessarii sunt, ad
et caprinam pelliculam, quam melotcn vocant; illum omnes congregantur, ut quinquaginta millia
Ijaltcolum linoum, et gallicas [Al. caligas], ac fcre hominum Passionis Dominica; 56 simul cele-
bacillum itineris socium. brenl fcstivilatem.
5. yKgrolantes miris sustentantur obscquiis, et 8. Mense, cui vocabulum est Mesore, id est Au-
ad omncm copiam pra^paratis cibis : sani majori gusto, instar Jubilaei remissionis dies exercentur,
pollcnt abstinentia. Bis in hebdomada, quarta et etpeccataomnibus dimittuntur, reconcilianturque
sexta 55 sabbati ab omnibus jejunatur, excepto aliquam habuerant simultatem; et dispo-
sibi qui
tcn)pore Pascha; ct Pcnlecostes. Aliis dicbuscomc- nuntur monastcriorum capita, dispensatores, prffi-
dunt qui volunt post meridicm : et in cccna simi- positi, ministri, prout necessitas postularit.
liter mensa ponitur, proptcr laborantes, scncs, et AiuDtautem Thebaei quod Pachomio, Corne-
9.
pueros, asstusque gravissimos. Sunt qui secundo lioque et Syro, qui usque hodie ultra centum et
parum comodunt ;
uno
alii qui prandii, sive cccna; decem annos vivere dicitur, angelus linguae mysti-
tantum cibo contenti sunt. NonnuUi gustato pau- cae scienliam dederit, ut scriberent sibi, et loque-

Julum panc egrcdiuntur. Omnes pariter comedunt. p rentur per alphabetum speciale, signis quibusdam
Qui ad mensam ire noluerit, in ccllula sua pancm etsymbolis absconditos sensus involvens quas :

tantum et aquam, ac salem accipit, sive in uno nos Epistolas 2 ita ut apud yEgyptios Graecosque
die voluerit, sive in biduo '. leguntur, in nostram linguam vertimus, eadem ut
6. Fratres ejusdcm artis in unam domum sub reperirnus elementa ponentes, et qua simplicitatem
uno pnrposito congrcgantur : verbi gratia, ut qui yEgyptii sermonis imitati sumus, interpretationis
tcxunt lina sint pariter ;
qui mattas, in unam re- fides est : ne viros apostolicos et totos gratiae spi-
putantur familiam ; sarcinatores, carpentarii, ful- ritalisscrmo rhetoricus immutaret. Caetera autem
lones, gallicarii seorsum a suis pra^positis guber- quae in eorum tractatibus continentur praelibare no-
nantur : et per singulas hebdomadas ratiocinia lui, ut in suis discantur auctoribus : et de fontibus
oporum suorum ad Patrem monasterii rcferunt. potiiis quam dc rivulis bibant, quos sanctaj con-
7.0mniummonasteriorumprincepsunumhabctur versationis sludia delectant.

de reliquo circumfcrunt manus. » Vid. infra cap. quod proprie monachorum designat habitum, Me-
H. De Melote autom Paulus diaconus nomine lotem appellare debemus, sicut et hactenus in hac
Theodemari abbatis ad Carolum Magnum scribens: provincia aquibusdam vocatur. »
vostimcntum, quod a Gallicanis
« lllud, inquit, '
Eolslcn. sivc post biduum.
monachis cuculla dicitur, et nos capam vocamus, ^ ^ Holsten., sed forle typographorum mendo, non.

BEGULA
PATRIS ROSTUI PACHOMII HOMINIS DEI,
Qui fundavit conversationera cocuobiorum a principio per mandatum Dei.

EXORDIUM PRtEGEPTORUM,

57 J. Qui rudis in collectam sanctorum ingre- D quam Lcvitonarium vocant, diligcnter astringens,
ditur, et quem per ordinem janitorab ostio mona- ita ut genua operiat.
sterii introduxcrit, ct scdere fecerit in conventu III. Cumque audierit vocem tuba? ad collectara
fralrum, non ei licebit sedendi locum vel ordincm vocantis, statim egrediatur cellulam suam, de
coujmulare, donec eum transferat Tolihioc, id cst, seripturis aliquid meditans usque ad ostium con-
prajpositus domus sua^, ad locum qui ci rite de- venticuli.
betur. IV. Et quando in loco collectae coeperit ambu-
II. Sedcbit autem cum omni dccore ct mansue- larc, utad locum scdendi standiquc perveniat.ne
tudinc ;
pcllicuIuiiKiuc supcr humcrum gcrct: cx vcl paruni damni in monastcrio ex altorius ve-
latcrc ct infcrii)ri partc subdens natibus ct vosti- ; niat nogligcntia.
menlum, id est, tunicam lincam absque manicis, V. Sin autem nocle signum insonuerit, ne stete-
69 INTERPRETATIO REGUL^ S. PACHOMIl. •70

rit ad focum, quom proptcr calefacicnda corpora, A c^^^lcm tribu alii vocabuntur a pr.tposito donius,
et repellendum frigus ex more succenditur nec : qui ministrat hebdomad.T absque jussione cjus : et

otiosus in collecta sedebit, sed funiculos in niatta- nulius 59 de altera domo ejusdom tribusad psal-
rura stramina manu celeri pra;parabit; absque in- lcndum veniet, et penitus non licebit in altcrius
firmitate duntaxat corpusculi, cui cessandi tribui- hebdomade, et de aliavenire domo, nisi forte ejus-
tur venia. dem tribus sit.

VI. Gumque major ', vel stans prior in gradu, XVI. Vocatur autem una tribus, habens tres vel
manu percusserit, de Scripturis quidpiam volvens quatuor domos.pro numeroet frequentia monaste-
mcmoriter, ut oratio finiatur, nullus consurget rii quas nos familias, vel populos unius gentis
:

tardius, sed omnes pariter levabunt. possimus appellarc.

VII. Nemo aspiciat alterum torquentem funicu- XVII. (n die Dominica et collecta, in qua offo-
lum, vel orantcm *: sed in suo defixis lumiuibus renda est oblatio, absque prcTposito domus,et ma-
opere sit intentus. joribus monasterii, qui alicujus nominis sunt, ne-
VIII. Hoec enim proecepta vitalia a nostris majo- mo psallendi habeat potestatem.
ribus ' tradita. Si acciderit ut psallendi tempore Wlli. Psallente autem quolibct de majoribus,id
r'el orandi, aut in medio lectionis aliquis loquatur p est, dicente rcsponsoriuni, si quis defuerit, statim
aut rideat, 58 illico solvat cingulum *,et inclinata ante altare pcenitenticB, ct increpationis ordincm
cervice manibusque ad inferiora depressis, stabit sustinebit.
ante altare, et a principe monasterii increpabitur. XI.X. Ue collectn in qua offerenda cst oblatio,
Hoc idem faciet et in conventu fratrum, cum ad qui sine pr;ccepto majoris exierit, statim increpa-
vescendum pariter convenerint. bitur.
IX. Quando ad collectam tubae clangor increpue- X.X. Mane per singulas domos finilis orationibus
rit per diem, qui ad unum orationem tardius non statim ad suas cellulas revertentur : scd con-
venerit, superioris increpationis ordine corri- fercnt inter se qu.t; prcepositos audierint disputan-
pietur [Al. increpabitur], et stabit in loco convivii. tes, et sic intrabunt cubilia sua.
X. Nocte vero, quoniam corporis infirmitati plus X.XI. Disputatio aulem a prsepositis domorum
nliquid conceditur, qui post tres orationes venerit, per singulas hebdomadas tertio fict : et in ipsa
eodem et in collecta et in vescendo ordine corri- disputationc sedentcs, sive stantes fratres suum
pictur. ordinem non mutabunt, juxta domorum ordinem
.\I. Quando in collecta orant fratres, nemo egre- et hominum singulorum.
dietur absque jussione majorum, nisi interrogave- XXII. Si quis dormitaverit sedcns, praeposito do-
rit, concessumque ei fuerit exire pro natur.-c ne- C mus, vel monasterii principe disputante, statim
cessitate. surgere compelletur : et tandiu stabit, donec ei
.XII. Nullus dividet juncos ad tcxendos funiculos jubeatur '
ut sedeat.
praeter eum qui ministrat hebdomadae ; et si ille Quando signum insonuerit, ut conveniant
X.XIII.
justo opere detentu3est,majoris imperium proesto- et audiant praecepta majorum, nullus remanebit •"'

labitur. ncc succendetur focus antcquam disputatio com-

.XIII. De hebdomadariis unius domus non eli- pleatur. Qui unum cx his ^'
prajterierit, pr.-Bdictge
gentur qui stent in gradu, et conventu omnium de correptioni subjacebit.
Scripturis aliquid replicent : sed omncs juxta se- XXIV. Qui hebdomadarius est, non hai)ebit po-
dendi ordincm memoriter rcpetent quae
et standi testatem absque pr?ecepto principis monasterii da-
sibi fucrint imperata. El quibus si quis oblitus re cuiquam funiculos, vel aiiorum quid vasorum ;

quid baesitaverit in dicendo, negligentia? et oblivio- nisi ille jusserit, signum dare non poterit, ut ad
nis correptionem sustinebit. collectam meridianam, vel ad vespertinam sex
XIV. In die Dominica, vel oblationis tempore orationum congrcgcntur.
nullus deerit de hebdomadariis, sedens in loco XXV. Post orationcs matulinas minister hebdo-
Ebiyraii, psallentique respondens, cx una dunta- j) madis, cui hoc opus fuerit injunctum,interrogabit
xat domo, quae in majori servit hebdomade. Alte- principem monasterii de singulis rebus, quas ne-
ra cst etiam minor hebdomas, quac per singulas cessarias putat; et quanti exire debeant operari
domos a paucioribus exhibetur. [Fort. opcrarii] in agrum.Et juxta iilius jussionem
XV. At si major est numerus necessarius, de GO circumibit singulas domos,et discet quid unus-

Ad principis editionis fidem capilulum istud

'
cipitRogula Pachomii. IIojc sunt pra;cepta tribus a
emendavimus, quod ab Ilolstein imperfccto scnsu majoribus tradita, » etc.
ad hunc modum exhibetur « Cumquc manum : 'Viliosc Holstcnius, a notns majoribus; pro quo
percuRserit stuns prior in gradu, et de Scripturis nostrisreposuimus. Eleganlius vcro, ut supra in-
quidpiam volvens memoriter, ut oratione finicntc, nuimus, vetercs editi trbus a majoribus, puta Pa-
nullus, » etc. chomium, Thcodoruni, Orsicsium.
* Statius et Ciacconius opcranlem, vrl orantem; '•
Ilaud rcelc idem Uolstenius, vinculum.
quorum Prologum hoc absolvit capitulo,alquc
aller '•'
Vctcres editi, videalur.
exinde Pachoraianam regulam si(i exorditur « In- :
^ lidem. Qui wium mandalum ex his, etc.
 71 S. EUSEBII HIERONYMI 72
quisque habeat necessarium. Codicem si ad legen- A erogat fratribus tragematia *, in tribucndo medi-
dum petierint, accipiant et finita hcbdomade,pro-
; tetur aliquid dc Scripturis.
pter oos qui succedunt in ministerium, suo resti- XXXVIII. Qui suscipit ea qufe dantur, non in
tuant loco. cucuUo, sed in pelle accipiat; neque gustabit
XXVr. mattas operabuntur, interrogatur mi-
Si ante de his quce acceperit, donec ad domum per-
nister ad vesperum prfepositos domorum singula- '
veniat.
rumquibusjuncorumsingulisdomibusnecessarium XXXIX. Ipse autem, qui ca;teris dividet, suara
sit; et sic infundet juncos, et mane per ordinem partem a prseposito accipiet. Quod et raeteri mini-
unicuique tribuet. Et si mane viderit aliis quoque stri faciant accipientes ab alio, et nil sibi suo ar-
juncis opus esse, infundet eos,et ad singulas domos bitrio vindicantes.Ea quae acceperint, per triduum
perferet tandiu, donec signum vescendi incre- eis sufficient et si cui residuum fuerit, reportabit
:

pet. ad pr«positum domus, et ille reponet in cellario,

XXVII. Praepositus domus, qui implet hebdoma- doncc misceatur cum aliis, et cunctis fratribus
dam, et alius qui venturam suscipiet, principesque praebeatur.
monasterii habebunt curam videndi quid operis XL. Nemo plus alteri dabit, quam alter accepe-
pra?termis3um sit vel neglectum et excuti facient ;
^ rit quod si obtenditur infirmitas,- praepositus do
;

mattas,quae super pavimentum in collecta expandi mus perget ad ministros aegrotantium, et ab his
soIenl;numerabuntque funicuIos,quos per singulas quse necessaria sunt accipiet.
hebdomadas torserunt, et eorum summam descri- XLI. Si de ipsis ministris aliquis languerit, non
bent in buxis, et servabunt usque ad tempus an- habebit licentiam introeundi in coquinam vel cel-
nuae congrcgationis, q*iando reddenda est ralio, et larium, et sibi aliquid auferendi sed caeteri mi- :

peccata omnibus dimittuntur. nistri, id quod

neeessarium viderint, dabunt
ei :

XXVHI. Dimissa collecta.singuli egredientcs us- nec permittetur coquere sibi quod desideraverit,
que ad cellulas suas,vel usqne ad vcsccndi locum, sed praepositi domorum quae necessaria viderint
de Scripiuris aliquid raeditabuntur nuUusque ; ei, ab aliis ministris accipient.
habebit opertum caput meditationis tempore. XLII. NuIIus introeat locura aegrotantium qui
XXIX. Gum autem ad vescendum venerint, se- non Qui aegrotaverit, a praeposito doraus
aegrotat.
debunt per ordinem statutis locis et operient ca- ducclur in triclinium aegrotantium et si opus :

pita. habueril palliolo, aut tunica, aut caeteris, quae ad

XXX. Stalimque cum tibi a majore fuerit impe- operiendum, vel ad vescendum necessaria sunt,
ratum, ut de alia mensa ad aliam transire debeas. ipse prffipositius accipiat a ministris,et dabit aegro-
in nullo penitus contradices.Nec audeas ante prae- C tantibus. Nec poterit languidus ingredi cellam
positum domus tu« manum in mensam cxtende- vescentium, et comedere quae desiderat, nisi a
re nec circumspicias alios vescentes.
: ministro, qui huic rei praepositus est, ducatur ad
XXXI. Unusquisque praepo?itorum docebit in vescendum.
domo sua, quomodo debeant cum disciplina et 62 Non ei licebit de his quae acceperit
XLIII.
munsuetudine comedere. Quod si quis vel loculus in «grotantium, ferre ad cellam suam, ne
loco
fucrit, vel riserit in vescendo, aget pcenitentiam,et pomum quidem.
in eodem loco protinus increpabitur : stabitque, XLIV. Qui pulmentaria coquunt, ipsi vicissim
donec alius surgat de vescentibus '. ministrantibus et vescentibus ministrabunt *.
XXXII. Si quis ad comedendum tardius venerit, XLV. Vinura et liquaraen absque loco aegrotan-
excepto majoris imperio, similiter aget pceniten- tium nullus contingat.
tiam aut ad domum jejunus revertelur. XLVI. Si aliquis eorum qui peregre mittuntur,
XXXIII. Si aliquid necessarium fuerit in mensa, in itinere, vel in navi "^
aegrotaverit, et habuerit
nemo audebit loqui, sed GB ministrantibus si- necessitatem sive desidcriura comedendi liquamea
gnum sonitu dabit. de piscibus, vel aliarum rerum, quae in monaste-
XXXIV. Si cgressus fuciis a cibo, non Joquaris n rio comedere consueverunt, non manducabit cum
in redeundo, donec ad locum tuum pervcuias. fratribus cacteris, sed separatim : et dabitur ei a
XXXV. Ministri absque his, quae in commune ministris ad omncm abundantiara, ne in ullo fra-
fratribus praeparata sunt, nihil aliud comedant, ter languidus contristetur.
nec mutatos cibos, sibi audeant praeparare. XLVII. ^Egrotautem absque concessione majoris
X.XXVI. Qui pcrcutit ad vescendum ct congre- nullus audeat visitare ; nec propinquus quidem
gat ^ fratres, meditetur aliquid in percutiendo. atque germanus sine imperio praepositi domus in-
XXXVII. Qui ante fores convivii egredicntibus grediendi habebunt potestatem.
* Malim equidem, a Praeposito, et statim post. * lidem dulrianiina pro tragematia.
quid aut qunnlnm pro quibua. " ipsi nihil edentibus (ad marg.
Princeps edit.,
' Verius pulo vetorcs cditi, donec alii siinjant de fort. cdenles) ministralnint. Ciacconius, ipsi nihil
vesccndo, scilicot ad mcntice usque fincm. guslantes, cdcnlibus ^ninistratnmt.
^ Editi veteres, dum congreyantur; illud vcro lidem in via pro navi, et paulo post cum ne-
•^

percutere, est signum, aliquid percutiendo, dare.

 73 INTBKPHETATlO HEGULyt; S. MCllOiMll. 74

XLVIII. Si unum ex his ab aliquo lucrit praiter- ^ quum, janitor nuntiabil Patri monasterii, pt ille

missum atquc ncglectum, increpatione solita cmcn- accitnm inlerrogabit pncpositum donius, utrum-
dabitur. nain apud cum sit ; et perniittentc eo, accipiet
XLIX. Si quis aceesserit ad oslium monaslerii coaiilein pgrossionis su,a;, cujus fides probata est,

volens saeculo renuntiare.et fratrum aggregari nu- ct sic mittetur ad fratrem videndum, vel ad proxi-
mero, non habebit intrandi libcrtatem, sed prius mum. Si forle ei aliquid attulcrit ciborum, quibus
nuntiabitur Patri mona>terii, ct mancbit paucis in nionaslerio vesci licifum est, suscipcre ipse non
diebus foris antc januam, ct docebitur orationem poterit, scd vocabit Jauitorcm,et ille allata accipiet;

Dojninicam ac Psalmos, quantos poterit ediscerc : quse si talia fuerinl[.-l/.qua?], ut cum pane vescenda
ct diligenter sui experimentum dabit, ne forte mali sint, nihil eorum is sed
cui allata sunt, accipiet :

quidpiam feccrit, et turbatus ad horam timore dis- cuncta ad loca c»^grotantium deferentur. Si vero
oesserit, aul sub aliqua potestate sit : ct utrum sint tragematia, velpoma, dabit ei janitor cx his
possit renuntiareparentibus suis, et propriamcon- comedero quaj poterit;et caetera ad cellam lan-
temnere facultalem. Si enim vidcrint aptum ad guontium deporlabit. Ipsc autem nihil ex his quae
orationem et ad omnia, tunc docebitur et reliquas allata sunt gustare 65 poterit, scd reddere ei qui

cere,
---t-
quibusque
, quas
monasterii disciplinas, ^ _ servare dcbeat et fa
servire, sive in collecta
R
omnium ^
.
attulit, - - lapsania,
-, sive --!-- -, T— —
quod
viliorum, sivo panes, sive olera praemordica. Eos
o —
genus- herbarum —
est

fratrum, sive in domo cui tradendus est, sive in autem cibos, quos allatos a parentibus vel propin-
vescendi ordine ; ut instructus, atque perfectus in quis diximus tales csse qui comedi cum pane de-
omni opere bono, fratribus copuletur, Tunc nuda- beant, is cui sunt deducetur a prffiposito
allati

bunt euni vestimcntis sa'cularibus, et induent ha- domus ad cellam a^grotantium, et ibi scmel tan-
bitumonachorum, tradentque ostiario, ut orationis tum ex his comedet : ceetera autem eruntin manu
tempore adducat eum in conspectum omnium fra- ministeri aegrotantium. Ipse quoque minister de
trum sedebitque in loco, in quo ei prasceptum
: his comedere non poterit.
fuerit. Vestimenta autem, quK secum detulerat, nuntiatum, quod de propinquis
LIII. Si fuerit

accipient qui huic rei 63 pra;positi sunt, et infe- eorum atque cognatis qui in mqnastcrio commo-
rent in repositorium, e erunt in potestate princi- rantur, aliquis a^groiet, janitor primum nuntiabit
pis monasterii. Patri monasterii, et accitum interrogabit prae-
ille

L. Nemo manens in monaslerio suscipiendi positum domus. Videbuntque virum, cujus fides et
quempiam ad vescendum habeat poteslatem sed : 'lisciplina probata sit, et mittent cura eo, visi-
is mittet eum tet a;grotantem, tantumque accipiet viatici, quan-
ad ostium xenodochii, ut suscipia-
turab quihuic rei praeositi sunt.
his C tum praepositus domus ejus decreverit.
LI. Quando ad hostium monasterii aliqui vene- LIV. Quod si necessitas impulerit, ut foris ma-
rint, si clerici luerint aut monachi, majori honore neat, et vescatur in paterna sive propinquorum
suscipianlur lavabuntque pedes eorum, juxta
: domo, nequaquam hoc faciat; sed manebit vel in
[Al. servabunt] Evangelii prajceptum, ft deduccnt Dominico, vel in monasterio ejusdem fidei. Et si
ad locum xenodochii, priebebuntque omnia quee eis affices vel cognati praeparaverint cibos, et ap-
apta sunt usui monachorum. Quod si voluerint posuerint,non accipicnt omnino, nec vescentur
orationis tempore atque collcctaj vcnire ad conven- in monasterio comedere consueve-
nisi his, qua;
tum fratrum, et [Al. sij cjusdem (idei fuerint, ja- runt. Non guslabunt liquamen, neque vinum bi-
nitor vel minister xenodochii nuntiabit Patri n.o- bent ncc aliud quidpiam, quorum edendi consue-
nasterii, et sic dcducentur ad orandum. Si homi- tudinem non habent. Si a parentibus quidpiam
no3 sseculares, aut debiles, aiit vasa infirmiora, id acceperint, tantum comedcnt quantum in via suf-
est, orandum',
muliercula? vcncrint ad cstium, et ficiat; caetera quae remanserint, dabunt pracposito
suscipient singulos in diversis locis, juxta ordinem domus sutc, ct ille deportabit ea in ccllam lan-
propositi et sexus sui pra;cipueque feminas ma-
;
gucntium.
jori honoreet diligentia curabunt, curaomni timo- p.
LV. Si propinquus alicujus, aut consangnineus
re Dei, et locum separatum ab otnni virorurn vici- morluus fuerit, proscquondi funus non habebit li-
nia cis tribuent, ut nnlla sit occasio blasphemandi, centiam [,4/. potestatem], nisi Pater monasterii
Quod si ad vcsporam vcnerint, abigere eas nefas praeceperit.
esl; sed accipient, ut diximus, separatum locum LVI. Nullus solus foras mittatur ad aliquod ne-
et clausum cum omni disciplina atque cautcla : gotium, nisijunclo ci altero.
ut grex fratrum libere suo oriicio scrvial, ct nulli LVU. Quando autem rcversi fuerint in monaste-
delur offendiculum detrahendi. rium, si vrderint anle ostium quffirentem aliquem
LII. Si quis anle ostium steterit monasterii, suorum affiniunridc hisqui in monasterio commo-
diccns ae velle videre fratrem suum, vel propin- rantur, non audebunt ire ad eum, et nuntiare, vel

gandi parlicul.i, comccLre uoii consuevcru.il.

' In veteribus vulgatis verba et orandum, verius puto, non habentur,

Patrol. XXIll.
ts S. EUSEBII HlERONYMl 76

vocare. Et omnino quidquid foris gesserint, et au- A LXI.X. Nemo lavet retractis in altum vestibus
dierint, in monastorio narrare non potcrunt. plus quam statutum esi ; cumque laverint, omnes
LVIII. Si signum datuin fuerit, ut egrediantur paritcr revertentur. Si quis remanserit eo tempore

ad opus, praepositus antecedet cos et nuUus in ;

quo ibitur ad lavandum, vel in praesenli non fue-

monasterio rcmanebit, nisi is cui Pater praccepfirit. rit, commonebit pr?Epositum siium, et ille mittet

Et 05 hi qui pergunt, non interrogabunl quo va- cum eo allerum : et sic loto vestimento revertentur
dant. domum.
LIX. Cumque universie domus in unum fuerint LXX. Vesperi sicca levitonaria tollent, et dabunt
congregata), prioris domus prajpositus omnes an- sccundo, id est ci qui post pra,'positum est, et ille

ordinem domorum et ho-

tecedet, et pergent juxta reponet ca in cellula.

minum singulorum. Nec loqueater mutuo, sed LXXI. Quod si sicca non fuerint, allera die
unusquisque de Scripturis aliquid medilabitur. Si expandentur ad solem, donec siccentur nec di- :

forte eis aliquis occurrerit, et voluerit cum aliquo mittentur in ardore solis plus quam in horam
eorum loqui, janitor monasterii, qui huic operi tertiam; cumque collecta fuerint, leviter moUien-
delegatus fuerit, occurret et respondebit ei, eoque tur.

utentur nuntio. Si janitor coram non fuerit, prae- LXXII. Nec tenebunt ea singuli apud se, sed da-
^
positus domus, vel alius cui hoc fuerit injunctum, iunt, ut reponantur in cellam usque ad Sabba-

occurrentibus respondebit. tum.

LX. Operantes nihil loquentur sseculare; sed LXXIII. Nullus dehorto tollat olera, nisi ab hor-

aut medilabuntur ea quae scripta sunt •, aut certe tulano acceperit.

silebunt. LXXIV. Palmarura solia, ex quibus texuntur

LXI. Nemo secum va-
palliolum lineum tollet sportse, nemo suo jure tollet, absque eo cui palraae
creditae sunt.
dens ad operandum, nisi lorte concessione majo-
j. s: ipsoque palliolo in monasterio ambulans pos*
i
LXXV. Nullus uvas aut spicas adhuc immaturas
collectam nullus utetur. comedcre audeat pra'ter ordinem disciplinae et :

LXII. Operans non sedebit sine majoris impe- omnino de omnibus quae in agro sunt, vel in po-
mariis, nemo comedat separatim, antequam cunc-
rio.
tis fratribus pariter exhibeantur ^.
LXIII. Ductores fratrum in itinere, si necessa-
rium habuerint aliquem mittere, sine prajpositi LXXVI. Qui coquet [.-1/. coquent], antequam
fratres comedant, non gustabit [Al. audebunt
jussione non poterunt. Quod si ipse qui ductor est
cogitur] necessilate ire ad aliquem edere].
cogeretur [Al.

locum, officium suum ei qui post se est in ordine, C LXXVII. Qui super palraas est nori comedet de
delegabit.
fructibus earum, nisi prius fratres comederint.

LXIV. Missi fratres, vel foris constituti, si abs- LXXVIII. Si jussi fuerint palmarum fructus col-

que monasterio vescentur, hebdomadarius qui eos ligere, prajpositus coliigentium dabit in eodem
sequitur, dabit cibos absque coctione pulmenti; et loco singulis ad vescendum modica et cum ad :

ipse aquam circumferct et juxta vitrum^; nulius- monasterium venerint, inter caeteros fratres partea
que surgendi, vel hanriendi, vel bibcndi habebit suas accipicnt. Si aulem invenerint sub arboribus
potestatem. poma cecidisse, comedere non audebunt, sed re-
LXV. Quando revertuntur in monasterio, nemo perta in transitu juxta radiccs arborum coUoca-
bunt. Ipse quoque, qui cacteris colligentibus distri-
ex ordine remanebit.
LXVI. Cum a domus suas pervenerunt, ferra- buit, gustare non poterit; sed portabit ad dispen-

menta quibus opus fecerunt, etgallicas tradcnt ei, satorem, qui cum cffiteris dederit fratribus. et ipsi

qui secundus est post prcBpositum domus; et ille tribuat partem suam.
inferet ea vespere in cellulam separatam, ibique LXXIX. Nullus in cellula sua rcponat aliquid ad
concludet. Omnia autem ferramcnta, hebdomade vcsccndum, absquc his quac a dispensatore acce-
completa, rcportabuntur in unam domum et rur- ;
j)
perit

3US qui succcdunt hebdomade, singuiis domibus LXXX. De parvulis autem panibus, qui dantor

noverint quid distribuant. domorum pra-positis, ut his cos distribuant, qui no-
LXVII. Levitonarium et quidquid in vcste est lunt in communc 67 vesci cum caHeris, el quasi
monachorum, nemo lavet in die Dominica, pra;ter majori abstinentia? se dedicant, ila observare de-
nautas ct prislrinurios. bebunt, ut nulli dcnt juxta gratiam, ne proQci-
LXVIII. Noc vadant ad lavandum 66 nisi om- sccnti quidem peregrc. Ncc ponantur in mediura
nibus unum signum insonuerit sequenturque ;
sod quando comedere volunt, oum disciplina da-.

pra;positum suum, et lavabunt taciti cum disci- buntur in cellulis, et cum his nihil aliud comedeat,;
plina. nisi salem tantum. PraMcr monasterii autem 00-

' Secus vetercs vulgati, qiuv sancta sutit. quod est juxta singulorum ordincm, non vitrum.
* Malim, expuncta et parlicula, jiixta virum legi, '
Status, par exhibeat : alii verius, patcr e.vhibeat.
77 INTERPRETATlO REGUL.*: S. PAGHOMII. 78
quinara nuUus coquendi cibus polestaloui habeat. A comocentur ; nec aiiibulal>nnt in monastcrio piius-
Et si quando forie vadant, hoc Ctt inagros ad ope- quam commune signum intonncrit.
randum accipiant olera sale acetoque condita, et in XGI. Absquc cucullo ci pellicula nemo ambulct
longos usus a?stalis lempore prjeparata. in monastorio ncc pergat ad coUectam, nec ad
LX.XXI. Nemo indomo et in cellula sua haheat vescendum.
praeter ea quae in commune monasterii lcge pra;- XCII. Vespere ad ungendas ct molliendas ab
cepta snnt tunicam laneam, non pallium,
: non operemanus bleo, absque altero ire non poterit.
non pcllem intonsis arictum lanis molliorem, non Totum autem corpus nemo unguet, nisi cauea in-
paucos nummos, non puvillum quidem ad caput '
firmitatis ; nec lavabitur af[ua nudo corpore, nisi
aut aiiud variae supelleotilis : exccptis his, quye a languor perspicuus sit.

Patre monasterii per domorum pncpositos dividen- XCIII. Nullus lavare altcrum poterit, aut ungcre,
lur, id est, armatura sua, levitonariis duobus, et nisi ci fuerit imperalum.
uno attrito ex usu, sabano (scil. linteo) longiore XCIV. Nemo alteri loquatur in tenebris nullus :

quod colio humerisque circumdat, pellicula quae in psiathio cum altero dormiat maniim alterius :

pendetex latere, gallicis et cucullis duobus, zona nemo tencat sed sive steteril, sivc ambulaverit, ;

et bacello. Prster hajc quidquid inveneris, absque n

sive sederit, uno cubito distet ab altero.
contradictione aufercs.
XCV. Spinam de pede alterius, excepto domus
LXXXII. Nullus habeat separatim mordacem praBposito, ct secundo, et alio cui jussum fuerit,
parvulam [leg. pavulami ad evellendas spinas, si ncmo audebit evellere.
forte calcaverit, absque praeposito domus ct se-
XCVI. Nullus attondeat caput absque majoris
cundo: pendeatque in fenestra in qua codices col-
arbitrio.
locantur.
XCVII. Mutare de his quae a praeposito acceperit,
LXXXIII. Si quis de altera domo transiertur in
cum altero non audebit: ncc accipiet melius, et
alteram, exceptis his quae supradiximus *, secum aut e contrario dans melius
dabit deterius :

transferre nihil poterit.

et deterius accipiens. Et in vestimento et in ha-
LXXXIV. NuIIus neque exeundi in agrum, neque
bitu suo nihil novi praeter caeteros causa decoris
ambulandi in monasterio, neque extra murum mo- inveniet.
nasterii foras habeat tacultatem, nisi interrogave-
XCVIII. Omnes pelles ligataj erunt, etpendebunt
rit praepositum, et ille concesserit.
ex humeris.
LXXXV, Cavendum ne quis de domo in alteram XCIX. Cuculli singulorum habcbunt et monaste-
domum verba transferat, nec de monasterio in
p rii signa et domus.
monasterium, ncc de monasterio in agrum, nec de 69 C. Nemo vadens ad colleclam autadvescen-
agro in monasterium.
dum dimittat codiccm non ligatum. Codices qui in
LXXXVI. Si quis ambulaverit in via, vcl navi- fenestra, id est intrinsecus parietis reponuntur ad
gaverit, aut operatus fuerit foris, non loqualur in vesperum, erunt sub manu secundi, qui numerabit
monasterio quae ibi geri viderit. eos, et ex more concludet.
68 LXXXVII. Nemo dormiens supponat, nisi CI. NuUus vadat ad collectam vel ad vescendum
reclinet in ceilula sua ^, quae ei fuerit mancipala. habens galliculas in pedibus, vel palliolo lineo in-
Nec in cella, nec in domatibus, in quibus vilando- vittatus, sive in inonasterio, sive in agris.
rum aestuum causa nocte requiescunt, nec inagris CII. Qui vestimentum suum plus quam usque
cum ad dormiendum se collocaverit, alteri non lo- ad meridiem, quando fratres convocantur ad ci-
quetur, postquam obdormierit. Si post somnum
buro, in sole esse pcrmiserit, negligentiae increpa-
noclu evigilaverit, oret si sitire cceperit, jejunii
;
bitur.
autem instatdies, bibere non audebit.
GIII. Et si unum de bis quae supradicta sunt,
LXXXVlII.Praeter psiathium, id est mattam, in contemptum praeterierit, correptione simili corri-
loco cellulae ad dormiendum nihil aliud omnino rv getur.
substernet. jungendum
CIV. Galliculas, et si quid aliud
LXXXIX. Cellulam alterius, nisi prius ad ostium est vel componendum, absque eo cui hoc ministe-
percusserit, introire illicitum est. rium delegatur a prajposito domus, facere nullus
XG. Ad cibum non pergent nisi generali sonitu audebit.

' Pro his habent

vulgati veteres, nec p*-oprium cem praeferentp, sic velim ox integro refici Nemo :

aliquid extra habitiim smim. dormiens supponat nisi reclinem seUulam. Nec in
' Explicant iidem libri, quie usui qiiolidiano, ad ceUa sua, qux ei fueril mancipata, nec in domati-
habitum necessaria sunt. bus, in quibus, etc. Palladius a Statio laudatus,
' Slalius, qui e ms. legit !Son dormiat prxter KaOsuSixojsxv c^ [ii, ivaxXivdjxsvo'., iWi Gp6vou;
redine ceUulam, conjecerat satis ingeniose emend. oixoooiAT.TOu? CirriwTepou; •7:n:o'.T,x6T£(;, etc. Som-
reclinem seUulam. ^ed mano in reliquis contextu, num vero capianl non jacentes, sed super instructas
restitui loous non potuit. Nune illa conjectura fa- ct paululum reclines calhedras, etc.
79 S. EUSEBII HlEEONYMl BO
GV. Si quis Iratrum hesus fuerit aut percussus, A. sed signum dabunt iiis qui possunt afferre, quibus
et tamen lectulo non discumbet [/4L decumbit],sed indigent.
deambulat invalidus, et aliqua rc indigebit, vesti- ad miscendam farinarn vocati
CXVll. Quando
mento videlicet, vel palliolo, et caeteris ulensili- luerint, nullus resideat in loco panes coquentium,
bus, praepositus domus ejus vadet ad eos, qiiibus exceptis his qui coclioni sufficient, et quibus jus-
fratrum vesticulaj commissa! sunt, et accipiet et sum est, nemo residebit.
dabit •. Cumquc sanus fuerit, reportubit absque CXVfll. In navibus quoque similisdisciplinaest.
ulla mora. Nemo autem a terra solvet funiculum * absque
GVI. Nemo ab altero accipiet quidpiam, nisi prac- jussione Patris, ne lcmbum quidem.
positus jusserit. CXIX. In loco sentinae et interiorc parte navis,
GVII. Glausa cella nuUus dormiat, nec habe- super transtra et tabulata quie-
caeteris fratribus
bit cubiculum quod claudi possit, ni forte aetati scentibus, nuUus dcrmiat, et saeculares homines
alicujus vel infirmilati Pater monasterii concesse- dormire secum in navi nemo patietur. Vasa infir-
rit. miora cum caeteris eis non navigabunt nisi forte ;

CVIII. In villam nullusvadat nisi missus, exce- PaLer monasterii praeceperit '.4/. praecepit]
ptis armentariis, et bubulcis, et agricolis.
P CXX. Nullus in nomo sua audebitfocum facere,
GIX. Sub nudum dorsumduo pariter non
asini nisiin commune omnibus succendatur.
sedebunt, nec super tegmine plaustri \
CXXI. Qui una oratione de sex orationibus ve-
CX. Si asino sedens vencrit aliquis, excepta in-
spertinis tardius venerit, vel qui mussitaverit, ct
firmitate, desiliet ante fores monasterii, et sic asi-
locutus fuerit ad alterum vel subriserit in reli-
num praecedens, funiculo ducet ad manum.
quis orationibus, conslituto ordine aget poeniten-
GXI. Ad tabernulas [Al. afficinas] diversarum
liam.
artium soli pergent praepositi, ut accipiant quod
GXXII. Quando domi sedebunt, non eis liceat lo-
necessarium est.
qui aliquid saeculare : sed si quid praepositus de
GXII. Ipsi quoque ante meridiem,
[Al. ipse]
Scripturis docuerit, vicissim inter se ruminent, et
quando fratres ad vescendum vocantur, ire non
referant quae quis audierit, vel qus memoriter te-
poterunt, nisi forte quaevis incumbat necessitas^et
neant.
consilio Patris monasterii mittet hebdomadarius,
71 GXXIII. Nemo quidquam operis faciet, nec
ut deferat quod neccsse est. Etomnino 70 absque
scyphos plenos aqua circumferet, nec funiculum
jussione majoris in alteram cellam nullus audebit
quidem torquebit, nisi praepositus jusserit.
introire.
CXXIV. Nemo juncos infusos in aqua sibi tol-
CXIII. Commendatum etiam aliquid a germano C
let ad operandum, nisi magister hebdomadis ei
fratre nullus accipiet.
dederit.
GXIV. Nihii in cella sua absque praepositi jus-
GXXV. Qui vas fictile fregerit «, et juncos ter-
sione quispiam condet, nec poma quidem vilis-
tio infuderit, aget pcenitentiam vespere in sex
sima ^. et cactera hujusmodi.
orationibus.
CXV. Si praepositus domusalterius quoquam pro-
fectus fuerit alius praepositus * dux erit ejusdem
CXXVI. Post sex orationes quando ad dormien-
gentis, et tribus geret curam proficiscentis, et
dum omnes separantur, nulli licebit, exceptacausa

ejus utetur potestatibus, ac sollicite omnia faciet :

necessitatis, egredi cubiculum snum.
doctrinamque duorum jejuniorum ita dividet, GXXVII. Si frater dormierit, omnis eum frater-
ut unam in sua, domo, alteram in profioiscentis nitas prosequatur. Nemo "
permaneat absque ma-
exerceat. joris impcrio, nec psallat nisi ei jussum fuerit

Quando farinam conspergunt aqua, et

GXVI. nec post alterum psalmum jungat alterum sine

massam Mane quo-

subigunt, nemoloquaturalteri. praepositi voluntate.

que quando tabulis ad furnum vel ad clibanos de- GXXVIII. Duo simul tempore luctus non psal-
portant panes, simile habebunt silentium, et tan- q lent,ncc pallio circumdabuntur lino {Forte lineo).
tum de Psalmis et de Scripturis aliquid dccanta- Nec quisquam erit qui psallenti non respondeat,
bunt [Al. doneo opus impleatur.
meditabuntur], sed jungetur et gradu, et vocc consona.
Si quid necessarium habuerint, non loquentur, CX.XIX. Qui est infirmus, in funere habebit

^ Voculas et dabit ex principe editione suffeci- junxrrii.

mus. ° Stulius, naviijium funiculum alii editi, navigii ;

llursus eademcum antiquis editionibus, idque

* funiculum sed nc lembum quiiem, et, In loco
:

verius, ut videtur stiper iemoncm plaustri. seniin.r pariter desidoranlur.

' Islhajc vilissima et csetera hujnsmodi al. non Piinceps
'"'
c.I;!,io, vcl (iliquam utHiiatem
habentur. advcrsus monasterii (leg. vel aliquam rcm utilcm ad
* lidem addunt, aut qni secundus est ; tnm legunt, usus jnonasterii).
ciiram proficiscenlis exerceat, vel quem ipse prx- '
Veteres editi, Pfemo exeai foras, nemo loqua-
positui elegeril de fratribus, et curam ei suam in- tur, nemo remajieat, etc.
81 INTERPRETATIO REGUL^ S. PACHOMII. 62

ministrum qui eum sustentet, et omninn ad (lucm- A una noctc absque fratrlbus dormierit et postea :

cunque locum missi fuerint fratre», de hebdo- acta pcenitudine ad conventum venerit fratrum,
madariis habebunt eos qui ajgrotantibus serviant, non ei pcrmittetur, ut introeatdomum, aut stet in
si forte in itinerc vcl in agro languor obrep- ordine suo absque majoris imperio.
serit. CXXXVIII. Omne quod in conventu fratrum
CXXX. Nemo ante prcppositum et ducem suum ftudierunt disputatum, necessitate cogentur, ut
ambulet nullus remaneat ab ordine suo.
: inter se replicent, jejuniorum maxime tempore,
CXXXI. Si quis aliquid perdiderit, ante altare quando a suis docentur prajpositis.
publice corripietur. Si vcro de propriis vesticulis CXXXIX. Qui rudis monasterium fuerit ingrcs-
fuerit quod perditum est, tribus hebdomadis non sus, docebitur prius quaj debeat observare : et

accipict ; etin quarta acta pccnitentia dabitur ei cum doctus ad universa conscnserit, dabunl ei

quod amiserit. viginti Psalmos et duas Epistolas Apostoli, aut

CXXXn. Qui invenerit aliquid, per tres dics alterius Scripturaepartem. Et si litteras ignorave-
ante collectam fralrum suspendet, et [Forte ut] rit, hora prima, et tcrtia et sexta vadet ad eum
tollat qui cognoverit. qui docere potest, et qui ei fuerit delegatus, et
CXXXIII. Cunctis increpationibus atque doctri- n stabit ante illum, et discet studiosissime, cum
nis, quarum scripta est et constituta, correptio omni gratiarum actione.
prcepositi suffioiet, et quid autem novi fuerit in CXL. Postea vero scribentur ei elementa, sylla-
dclicto : referet ad principem monasterii. ba5, verba, ac nomina et etiam nolens legere com-
:

72 CXXIV. Lotum in domo nullus faciat pelletur, et omnino nullus erit inmonasterio, qui
absque 80 ; et omne quod novum est illius sen- non discat litteras, et de Scripturis aliquid
tentia disponetur. teneat : qui minimum usque ad novum Testa-
CXXXV. Omnis correptio ita liat, ut distincti '
mentum et Psalterium.
sint qui corripiuntur ; stentque in majori coUe- CXLI. Ad collectam, et ad psallendum et oran-
cta, et in vescendi loco. dum nullus sibi occupationes ^ inveniat, quibus se
CXXXVI. Qui absque commonitione fratrum re- dicat occupatum quasi ire non possit.
cesserit, et postea acta pcenitentia venerit, non CXlII. Et si in navi fuerit, et in monasterio, et
erit in ordine suo absque majoris imperio. in agro, et in itinere, et in quolibet ministerio,
CXXXVII. Praepositus domus et dispensator si orandi et psallendi tempora non praetermiltat.

Eadem disjuncti, ad margin. du<2«c/t,quam Sta-

'
capiteemendaturos se promittentes vitia, m qui-
tiiconjecturam editores alii seculi sunt, qui item C bus arguuntur, veniam deprecentur. »
sic legunt reliqua hujus capituli, « Qui corripiun- ^ lidem, nemo sibi occasiones inveniat.

tur, dimissis (/. demissis) manibus, et humiliato

PR^CEPTA ET INSTITUTA S. P. N. PACHOMII.

Quomodo collecta fieri debeat, et fratres congregandi sint ad audiendum sermonem Dei, juxta praecepta
majorum etdoctrinamsanctarumScripturarum,utliberenturdeerroreanima5',etglorificentDeuminluce
viventium, et \Al. ul)sciant quomodooporteatin domoDci conversarisineruinaet scandalo, utnon inebri-
enturaIiquapassione,sed stentin mensuraveritatis,ettraditionibusapostolorumctprophetarum :etsolem-
nitatum ordinemteneant, imitantesconversationem[^/. congregationem] eorum indomoDei,et jejunia
atque orationes ex more complentes. Qui enim bene minislrant sequuntur regulam Scripturarum.

18 CXLIII. Hoc est ergo ministerium quod D occurrerit accipere opus quod altera die facturus
Ecclesiae ministri exercere [Al. implerej dehebunt. est, mane ei tribuatur.
Congregent fratres orationis tempore, et omnia CXLVI, Si defecerit opus quod habebat in ma-
faciant quae rite complenda sunt, nullam [Al. ut nibus, referat ad majoris scientiam [Al. senten-
nullam] detrectationi occasionem tribuant, nec liam], ctquod ille pr.-cceperit, faciat.
sinant ambulare quempiam contrarium disci- CXLVII. Qui minister est habeat studium ne
plinae. quid operis pereat in monasterio in ulla omnino
CXLIV. Si codicem postulavcrint, dcferant arte quae exercetur a fratribus. Quod si quid
eis. perierit, et negligentia fuerit dissipatum, increpa-
CXLV. Si quis de foris venerit vesperc, et non bitur a Patre minister operum singulorum, et

' Statiana editio, animx conversorum, etc.

 83. S. EUSEBII HIERONYMI 84

ipso rursus increpabit alium, qui opus pcrdideril ; ^ sunl, viderint praepcsitum nimium negligentem,
duntaxat juxta volunlatem ct sentcnLiam princi- aut dureincrepantem fratres, et mensuram mo-
pis, absque quo nulius increpandi fralrem habe- nastcrii excedentem, referent ad Patrem, et ab eo
bit potestatcm. incrcpabitur. Ipse autem prspositus nihil faciet,

CXLVIII. Si vcstimcntum ad solem expansum nisiquod Pater jusserit, maximc in re nova. Nam
tertius invenerit dies ',dominus pro eo increpabi- quse ex more descendit, servabit regulas mona-
tur, et aget pccnitcntiam publice in collccta ^, sterii.

Pellicula et gallicul.-B, et cingulum, ct si quid aliud CLIX. Praepositus non inebrietur non sedeat in :

perierit, qui perdiderit increpabitur. humilioribus locis juxtavasa monasterii, ne rumpat

GXLIX. Si quis tulcrit rem non suam, portet vincula, quae Deus in cojIo condidit, ut observentur
[Al. ponetur] supra humeros ejus, et aget poeni- Ne lugeat in die feslo Domini Salvatoris.
in terris.
tentiam publice in collecta, stabitque in vescen- Dominetur carni sua? juxta mensuram sanctorum*
di loco '. Non inveniatur in exceisis cubilibus imitans [Al.

CL. Si inventus fucrit unus e fratribus aliquid imitatusj morem gentilium. Non sit duplicis fidei.
per contentionem agens, vel contradicens majoris Non sequatur cordis sui cogitationes, sed legem
imperio, increpabitur 74juxta mensuram peccati ^ Dei. Non resistat sublimioribus tumenti animo
—"
sui. potestalibus. Non fremat, neque hirriat * super
CLL Qui mentitur, aut qui odio quemquam humiliores. Non transferat terminos. Non sitfrau-
habere fuerit deprehensus, aut inobediens, aut dulentus, neque in cogitationibus verset dolos. Ne
plus joco quam honestum est deditus, aut otiosus, negligat peccatum anim;e suffi Ne vincatur carnis
''.

aut dure respondens, aut habcns consuetudinem luxuria. Non ambulet negligenter. Non cito loqua-
fratribus detrahendi, vel his qui foris sunt, et tur verbum otiosum. Non ponat scandalum ante
omnino quidquid contra regulam Scripturarum pedes caeci. Non doceat voluptatem animam suam.
mona-
est et monasterii disciplinam, audiet Pater Non resolantur [Al. solvaturj risu stultorum ac
sterii, et vindicabltjuxta mensuram opusque pec- joco. Non rapiatur cor ejus ab his qui inepta lo-
cati. quuntur et dulcia. Non vincatur muneribus. Non
GLII. Prajpcsitus domus culpee et increpationi parvulorum sermonem ^ ducat. Ne aftligatur in
subjacebit, si ante tres diesnon nuntiaverit Patri tribulatione. Ne timeat mortem, sed Deum. Ne
sive in via, sivc in agro, sive monasterio quid pe- praevaricator sit propter imminentem [Al. eminen-
rierit : agetque publice poenitcntiam juxta ordinem tem] t^morem. Non relinquat verum lumenpropter
constitutum. Et si homo fugerit, etante tres horas modicos cibos. Non nutet ac fluctuet in operibus
non nuntiaverit Patri, reus erit perditionis ejus: suis. Non mutet sententiam, sedfirmisit soiidique

nisi tamen eum rursus invenerit. decreti, justeque cuncta considerans, judicans in

CLIII. Haec est ultio in eum qui fratrem de veritate, absque appetitu glorise, manifestus Deo
domo perdiderit : tribus diebus aget publicam et hominibus, et a fraude procul [Al. elongans se

pccnitentiam ;
quod si eadem hora nuntiaverit a fraude]. Ne ignorel conversationem sanctorum,
Patri, in qua fugit, reus non erit. nec ad eorum scientiam caecus existat. Nullinoceat
CLIV. Peccatum si in domo sua pra^positus per superbiam : nec IGsequatur concupiscentias
viderit, et non statim increpavcrit delinquentem, ouulorum suorum. Non cum superent incentiva
nec nuntiaverit Patri monasterii, ipse increpatio- vitiorum. Veritatem nunquam praetereat. Oderit
nis ordini subjacebit. injustitiam : secundum [Al. sed] personapa nun-
CLV. Per domos singulas vespere sex oratio- quam judicet pro muneribus, nec condemnet ani-
nes Psajmosque complebunt, juxta ordinem ma- mam innocentem per superbiam. Non rideat inter
joris collectae, quae a cunctis fratribus in commune pueros. Non deserat veritatem limore superatus.
celebratur. Non comedat panemdefraudulentia. Nondesideret
CLVl. Per singulas hebdomadas binae disputa- alienam terram. Non opprimat animam propter
tiones, id est catecheses, a praeposito oomplebun- j)
aliorum spolia. Non despiciat eosqui indigent mi-
tur. scricordia. Ne falsum dicat testimonium seductus
CLVII. Nullus in domo quippiam faciet, nisi lucro. Ne mentiatur propter superbiara. Ne con-
quod praepositus jusscrit. tendat contra veritalcm ob lumorem animi. Ne
7 5 CLVIII. Si omnes fratres quiinuna domo deseratjustitiam propter lassitudinem. Ne perdat

'
Vocemrfjcs, quemadmodum alias supra atque singula orationum tempora cogent eum agere poe-
infra levioris momenti, ex principe editione sup- nitenliam. Eadem lex in fugitivis observabi-
plevimus. tur. »
' Eadem editio addit, stabilque in vcsrcndi *Veteres vulgati inruat. Hirrire autem, qui pro-
Ipco. pric canum est fremitus cum irritantur, usurpat
3 Itcrum oadem editio addit: « Si autem in furto Sidonius in epistolis.
fuerit deprehcnsus, triginlasex[fl/.trigintanovem] •"'
Adduntediti vetustiores e.vscirparc.
verberabunt eum, et foris dabitur ei edere paneui '^
lidem vcrerus, simone ducalur.
et aquam tantum, et opertum cilicio et cinerc per
88 INTERPRETATIO REGUL^ S. PACHOMII.
animam suam proptcr verecundiam. Ne respi- A et filiorum ejus ^I Reg. iv) ;
maledictio David,

ciat dapes laulioris mcnsa}. Ne pulchra vestimcn- quam imprecutus est Doech {Psal. li) ;
signum
ta desideret. Ne se negligat, ut semper dijudicet quo donatus est Cain {Gen. iv) ; sepultura asini, de
cognitiones suas'. Ne inebrietur vino sed humi- ; qua loquitur Jeremias (cap. xxii) ;
perditio qua
litatem habeat junctam veritati. Quando judicat, peccatores terrge hiatus absorbuit (Num. xvi), et
sequatur praecepta majorum et legem Dei, quae in interitus Chananfeorum, et contritio hydriai ad

toto orbe praedicata est. Si quidquam do his pra3- fontem, et arenarum comminutio in littoribus et

terierit, reddetur ei mensura juxta quam mensus saxis, quae fluctibus vcrberanlur* {Eccle. xii) ; et

est, et recipiet secundum opera sua, quia moecha- confractio virgse gloriosoe delsaia, ut sit quasi ces-
tus est, in ligna sua et lapides-: et propter fulgo- cus manu palpans parietem (Isa. v et lix). Haec
rem auri, ot splendorem argonti dimisit judicium, omnia ei evenient, qui non servavit veritatem in
et desiderio temporalis lucri laqueis se induit ethni- judicio, et inique [/1/. iniquae] egit in omnibus
corum {Jerein. iii). Et veniet^ ei contritio Heli qua; ei credita sunt.

•
Alio sensu, eoque rursus concinniori, olim pro etnichorum.
erat Ne
senes negligat : setnper dijudicet cogitationes
: „ ^ Holstenius veniat, et deinde ramorum pro filio-

suas. Mox quoque alia interpunctione, kumHitatcm " rum.

junctam habeat veritati, quando judicat. Seguatur, * Editi antiquiores, in littoribus, qux salsis fluc-
etc. tibus verberantur.
* Olim in ligno et lapide, et paulo post iniquorum

PRiEGEPTA ATQUE JUDICIA S. P. N. PACHOMII.

17 CLX. Plenitudo legis charitas, scienlibm fratres suos sermone sollicitet, et pervertat ani-
tempus, quia jaminstet hora, ut de somno consurga- mas simpliciorum, commonebitur si con- terlio ;

mus, et vicinior sit salus [M. salus nostra] quum tempserit, ct obstinato animo in duritia persevera-
eo tempore quo credidimus. Nox prxcessit, dies verit, seperabunt cum extra monasterium, et verbe-
appropinquavil : deponamus opera tenebrarum rabitur ante fores' dabuntque ei ad vescendum :

[Rom. XIII, 10-12) ;

quoe sunt contentiones, detra- C foris panem et aquam, donec mundetur a sor-
ctiones, odia, et tumcntis animi superbia. Qui fa- dibus.
cilis est detrahendum, dicilque quod non est, si CLXIV. Qui habet consuetudinem murmurandi,
inhoc peccoto fuerit deprehensus, moncbunt eum quasi gravi opere se opprimi queritur, doce-
et
secundo; et si audire contempserit, separabitur
bunt eum quinquies quod sine causa murmuret
extraconventum fratrum septem dicbus, et panem ct ostendent perspicuam veritatem. Si et post hoc
tantum cum aqua accipiel, donec polJiceatur atquc eum
inobediens fuerit, et est perfectae statis, ita
confirmet sc ab hoc vitio recessurum, etsicdimit-
habebunt ut unum de 78 aegrotantibus, etponetur
tetur ei.
in loco infirmorum ibique aletur otiosus, donec
;

CLXI. Iracundus et furiosus si frequcnter iras-

redeat ad veritatem. Sin autem justa estilliusque-
citur sine causa et propter rcm inancm etvacuam, rela, et a majore inique opprimitur qui eum ;

per sex vices commonebitur, in septima facient

scandalizaverit, eidem scnlentiae subjacebit.
eum cousurgere de ordine sessionis suae, et inter
ultimos coUocabitur docebuntque eum ut ab hac:
CL.XV. Si inobcdiens quis fucrit, autcontentiosus,
mentis perturbalione mundetur cuinque trcs di- aut contradictor, aut mendax, et est perfrictae
;

gnos testimocio testes, qui pro co polliceantur, n frontis^, decies commoncbitur, ut desistata vitiis

nequaquam simile quid csse facturum, adduxerit, si audirc noluerit, monastcrii legibus increpabitur.
reclpiet sessionem suam. Aiioquin si pcrmanse- Atsi pcr alterius culpam ad haec vitia devolvitur,
rit in vitio, moretur inter ullimos perdito priore et hoc fuerit comprobatum, ille qui causa exstitit,

loco. reus erit ultionis.

falsum cupit probare contra aJterum,
CL.XII. Qui CLXVI. Si deprehensus fuerit aliquis e fratribus
ut opprimat innocentem, tertio commonebitur et ; libenter cum pueris ridere et ludere, et habere
postea reus erit iniquitatis, sive de prioribus sit, amicilias oetatis infirma;, tertio commonebitur,
sive dc inferioribus, ut recedat ab eorum neccssitudine, et memor sit
CLXIU. Qui habet pcssirnam consuetudinem, ut honcstatis ct timoris Dei ; si non cessaverit

'
Additur in prima cdilione « triginta novem., huic loco respondentpm.
id est, verberabitur. Vid. supra cap. HOnotamque *Eadem, et cst perfeclw xtatis, ut in sup. cap
#7 S. EUSEBII HIERONYMI 88

corripietur ut dignus est, correptionc sevcris- A possit quod dixerat, faciant eum inter
irnplere
sima. commorari, et pascetur inter otiosos,
lijinguentes

CLXVII. Qui contcmnunl praecepta majorum et dunec acta poenitentia, impleat quod promisit [Al.
regulas monasterii, quae Dci prajcepto constituta3 promiserit].
sunt, et parvi pendunt seniorumconsilia, corripien- CLXXII. Pueri si in domo fuerint dediti lusibus
tur juxta ordinem conslitntum,donec corriganlur. et otio, et correpti non possint emendari, debet
CLXVIIf. Qui judex est omnium pcccatorura, pra^positus usqne ad dies triginta ipse eos monere
et perversitaLC racntis, vcl ncgligcntia reliquerit et corripere. Si viderit in pravitate persistf.re,

veritatem, viginti viri sancti et timentcs Deum, et non renuntiaverit Patri-^, et aliquod peccatum
sive decem, et usque ad quinque, dequibus omnes in eis fuerit deprehcnsum, ipse pro eis culpae

dent tcstimonium, sedebunt et judicubunt eum, subjacebit, juxla quod peccatum fuerit inven-
et regradabunt in ultimum gradum donec corri- tum.
gatur. 80 CLXXIII. Omnes autem^ pueri qui non ti-
CLXIX. Qui conturbat fratrum animos, et facilis men confundi pro peccato, et per imprudentiam
ad loquendum' est, lites serens ac jurgia, decies judicium Dei non cogitant, et correpti verbo
commonebitur. Et si non fuerit emendalus, corri- -n non emendaverint, verberentur quandiu discipli
pieturordine monasterii, donec corrigatur. nam accipiaut et timorem.
CLXX. Qui viderit de raajoribus et praepositis GLXXIV. Qui injuste judicaverit, juste ab aliis
fratrem suum in tribulatione^, et noluerit causam condemnabitur.
tribulationis inquircre, eumque contempserit, CLXXV. Si unus e fratribus, vel duo, vei tres
qua^retur causa a supradictis judicibus inter fra- scandalizati ab aliquo recesserint de domo, et
trem atque prffipositum: dcprehcndalur ne-
et si postca vencrint, ventilabitur inter eos et scanda-
gligentia prfepositi vel superbia coangustatum fra- lizantcm ante judicium ; et si reus inventus fue-
trem, et judicasse eum 19 non secundum verita- rit, monasterii regulis emendabitur.
tem, sed secundum personam, regradabilur de so- CLXXVI. Qui cansentit peccantibus, et defendit
lio suo,donec corrigatur ct ab injustitiae sordibusalium deiinquentem, maledictus erit apud Deum
emundetur; quia non consideravit vcritatem, sed et homineSj etcorripietur iucrepatione severissima

personas, et servivit pravitati animi sui, et non (.4/. pessima). Quod si per ignorantiam dece-
Dei judicio. ptus est, et non ita putavit, ut verum est, ignosce-
CLXXI. Si quis promiserit se observare regu- tur ei. Et omnis qui peccat per ignorantiam, fa-
las monnsterii, et facere cosperit, easque dimise- cile accipiet veniam qui autem sciens peccaverit, :

rit postea autem revcrsus egerit pocnitentiam, ^ sustinebit increpationem juxta mensuram operis
;

obtendens infirmitatem corpusculi,'per quamnon sui^.

^ Rursus eadem, ad detrahendum. ^ Holstenius saltem pro autem.

^ Al.,fratrum suorum tribulationem, etc. ^ Olim crat mensuram opusque peccati sui.
^ Excusi antea addu nt wonasier».

PR.ECEPTA AC LEGES S. P. N. PAGHOMII.

Desex^orationibus vespertinis, et de collecta quac per singulas domos fit sex'orationum.

CLXXVII. Viginti quinque orgyas prajpositus D benter majoribus subjiciantur, sedentes, ambulan-
domus ac secundus debebunt de palmorum foliis tes, ac stantes in ordine suo, in^ncem de humili-
texerc, ut ad oxcmplura eorum operontur et casteri. tate certantes (^1/. curantes).

Quod si non fuerint in prjesenti, qui loco eorum CLXXX. Si quid pcccatum fucrit, Patres mo-
praefuerit, huic opcri atque nicnsuras studium com- nasterium emendare poterunt, et constituere quod
modabit. sequi debeant.
CLXXVIII. Postquam acciti fucrint veniant ad
CLXXXI. Pra?positus autem domus, et quisecun-
collcctara et antcquam vocentur, ccllula nullus
;
dus ab eo est, hoc tantum habebit juris, ut com-
exibit. Si qui hcBC proscepta conlcrapsorint, incre-
pellat fratres in collecta' domus, sive in colleota
pationi solita» subjacebunt.
majore, hoc est omnium fratrum, subjacere po-^ni-
CLXXlX. Ne plus operis fralres compcllantur
tentia).
faccre sed moderatus labor omnes ad opcrandum
:

provoot. Sitque intcr eos pax et concordia, et li- CLXXXII. Quod si prsepositus peregre fuerit, qui

* Veteres ferebant,/"?"rt//w in singulis peccaiis iii eoUecta, etc.

 89 INTERPRETATIO REGULiE S. PACHOMIl. 90
secundus est bcum ejus obtinebit, tum in pceni- A tatis, audiont ipsi mujores [Al. audientur a maJD-
tontia fratris recipicnda, quam in quocunque ribup], et dijudicabunt causam, et dignum culpa

alio eorum, quie in domo [Al. domino] necessaria increpabunt, ut ad imporium eorum statim pacem
sunt. plcno cordc consocicnl.
CLXXXIII. Si quis absque conscientia duorum CXC.Si quis ex fratribus contra pnTpositura do-
ierit ad alteram domum, vcl alteriu? domus fra- mus su.t! habuorit ti'islitiam, aut ipse pracposilus
ti'em, codicem legendum mutuum postulare [Al. contra fratrcm aliquam querimoniam, probala? fra-
postulaveritl, vel quodlibet aliud, et in hoc in- tres conversationis et fidei eos audire debebunt, et
venlus fucrit, monasterii ordine incropabitur. dijudicabunl inter eos. Si tamcn abscns est Patcr
CLXXXIV. Qui vult sin3 macula et absquc con- monasterii, vel aliquo 82 profoctus, primum qui-
temptu in domo cui deputatus est, esse [.1/. vi- dem exspeclabunt eum ; sin autem diutius fbris

vere], omnia quae pracepta sunt coram Deo ob- vidorint commorari, tunc audient intcr praipositum
servare debebit. et fratrem, nc diu suspenso judicio tristitia niajor

CLXXXV. Qiiidquid necessarium est in moua- oriatur. El ille qui praapositus est, et ille qui sub-
sterio, sivein agro, si prsepositus domus occupalus jectus, ct hi qui audiunt, juxta timorem Dei cuncta
est, secundus impleat '. t) faciant, et non dent in ullo occasionem discordia;.
CL.X.XXVI. Sexorationes facere vespertinas, ju.xta CXCI. Igitur qui animo uno esse concupiscunt,
exemplum majoris collectoe, 81 in qua omnes et vivere mente communi disposuerunt, consiliis
fratres pariter congreganlur, summae dclectationis ^
majorum inserviant quod ex consiliis processe-
:

est, et ita facile iiunt, ut nulium onus habeant, et rit Patrum, id faciant.

[Forl. ut] e.\onere nascatur taedium. CXCII. De vesticidis. Si quis ab [Al. de] his qua;
CLX.XXVII. Si quis de foris vencrit, et «stu la- praecepta sunt, amplius habuerit, absque commo-
boraverit, aliisque fratres orationem celebrabunt nitione majoris*, deferet ad custodem cellae, et in-
[Al. celebraverint ; si ire non potest, non cogetur. troeundi,vel postulandi ea non habebit potestatem :

CLXXXVIII. Quando prajpositi domorum fratres sed erunt sub proepositi, et ejus qui secundus est,
de conversatione sancta; vitas docebunt, absque arbitrio.
gravissima necessitate^ nullus aberit. CXCIII. De puellarum disciplina. Nemo ad cas
CLXX.XIX. Majores qui cum fratribus mittun- vadat visitandas ^, etc.

tur foras, quandiu ibi Cuerint, habebunt jus prae- CXCIV. Quicunque dehis mandatis aliquid pra>-
positorum,et eorum cuncta regentur [/1/. gerenturj absque ulla dubitatione negligenliae et con-
terierit
arbitrio, docebuntque fratres per conslitutos dies temptus, aget pcenitentiam, ut possidere valeamus
Et si forsitan aliquid inter eos ortum fuerit simul- C regna coelorum.

E contrario erat anlea, prsepositus eliam

'
non * Verius olim editi, absque concessione majo-
poslulatus impleat. Statius legerat implicatus pro ris.
non poslulatus. ^ Reliqua hujus capituli alio in loco inier Regu-
* Antea erat summx
dilectionis. tas virginum Holstenius posuit ex fide cod. ms. qui
^ Item erat et gravissima xgriiudine ; et mox inter S. Paschomii prsecepta non agnoscit.
quicunque e fratribus mittuntur, etc.

MONITA S. PACHOMII.

Honora Deum, et valebis. Memor esto gemilus D tatem, adivina cognitione fraudabitur : nec poterit
quos perpessi sunt sancti. Efficiamur unanimes, pcrficicndo propriam voluntalem, viam sanctorum
permanentes in quo vocati sumus pro omuibus ;
incedere ; et in novissimo interitum et planclura
uram gerentes, ut hanc quam arripuimus vitam inveniet. Nunc tempus placendi Domino
igitur :

perficere valeamus, etcursum institutionis nostra; quia salus in tempore tribulationis acquiritur. Ne
Deo placitum perficere mereamur; ut ne similes ergo lantummodo credulitatem fidei in tomporo
inveniamur, qui in vanis et caducis rcbus la;tantur : laititia; tenoamus, et in tcmpore Iribulationis ab
ne quando mens nostra recti itineris lineam dere- eadem recedamus. Scriptum est enim Si voveris :

linquens, in peccatum corruat, et spe aeterna frau- votmn Domino, ne moram feceris reddcre illud [Eccle.
dclur. Intellectu namque est optimum cognoscere V, 3), et in tribulationc nc deficias ; sed paticns
voluntalem Omnium enim supcrior effic.itur
Dt-i. esto, ct obsccra Dominum. Immobilis cnim fidei
homo, qui obedierit verit^iti. Omnium enim malo- plenitudo tribuelur a Deo, quam per Spiritum
rum pcjus est, legi Dei resistere, et acquiesccrc sanctum acquisierunt prophelaj, in qua et apostoli
propricK voluntati. Qui enim suam perficit volun- confirmati sunt, qui propter fidem diversas tribu-
 :

01- S. EUSEBII HIERONYMI 93

lationes 83 perseculionum excipientcs ad pro- A omnem requiem corporalem. 84 Abrenuntiemus

missa pra>,mia pervencrunt. IIoc ergo scientes, ne huic vita;, ut Dco vivere valeamus.
circumfcramur crrorum seduclione dccepti sed ;
Memores ergo simus, charissirni, professionis
potiusfirmi cl immoljiles mancamus, ut cogitatio- nostr.n, quemadmodum Deo polliciti sumus deser-
num pervagationes, qune velut aquae cffcrvescunt, vire: hoc ipsum enim exquiritur a nobis in die

divina; legis assidua memoria refrenemus, pcr quam judicii.EsuriamuSjSitiamus, nuditalem perferamus,
carnalis concupiscentiye legcm destruentes, omne vigilemus, et in psalmis atque orationibu? positiex
quod Deo piacitum estexquirere valeamus et cu- : intimo corde ingemiscentes lacrymas effundamus ;

slodiamur illiEsi a curis s.ccularibus, omniqueela- nosmetipsos caula discussione probantes, si vel in
tione, quic estinsania pessima, pejor omnium ma- aliquo digni beo pro ejus immensa clementia in-
lorum. Dominum semper praj oculis habentes, re- veniri mereamur. Tribulationis angustiam non
miniscamur passioncm crucis eju.s ac mortis, per refugiamus, ut consolalionis Dominicae requiem
quem redempti ac vivificati sumus. Odiamus ergo consequamur et immortalis
;
vitse ac sempiternaj
mundum et ornnia qua? in eo sunt, odiamus etiam. requiem percipere mereamur.

SS. PP. PACHOMII ET THEODORI

epistolj: et verba mystica.

EPISTOLA PATRIS NOSTRI PACHOMII B Heta est Pascha. In his omnibus ne obliviscaris
Simmae, quod vocatur quidem Simma, sed habet
Ad sanctum vinim Cornelium, qui Pater fuit mo-
naslerii Mochanseos : in qua loquilur juxla lin- communioncm cum Ro donavit illi partem suam,
:

guam guse umbobus ab anrjclo tradila est, et cujus utfiatdivesin ii. Litter» hujus Epistolae script<fi
nos sonum audimus, cceterum vires et sensum sunt Delta,et lota. Saluta caput et pedes, et manus,
intelligere non possumus. et oculos, et reliqua spiritus tui, quae sunt Alpha.

I. Deus sapiens, Deus absque ullis occasionibus EPISTOLA PATRIS NOSTRI PACHOMIl
bonus, Deus sine omni querela, dedit requiem spi- AdPatrem monasterii Sijrum, qui et ipse graiiam cum
ritui tuo et tu da requiem animaituiE: ut Istetur
: Pachomio el Cornetio angelicx lingux acceperat.
Sion in diebus nativitatis suoj. Fac opus lotae, quod 85 Memento quae scripserim tibi Y, in Lpi-
II.

vocatum est Y in diebus antiquis et pone Delta : stola propterTau scriptum, et recordare, et scribe
ante oculos, ut bene sit animas tua3. Ro tetendit Ni propter Simma qucd scriptum est. Numquid Xi
manum suam, quod est lota
ut perveniret ad te ;
non est Y, quod in Kappa convertitur? in his
hoc est sepulcrum cubiculi lui. Cane tu o., ne forte omnibus rccordare, et scribe Ni ct lota ut Alpha
Q, tibi canat sa?culum impudentissimum. Lsetetur pulchre scribaturin gratiam excelsorum. Numquid
tecum, ne tu cum saeculo gaudeas procacissimo. p 8e Moe non esl Y et Kappa, Kappa non est Tau ?
Memento Hetae ne obliviscaris Kalendarum, quae
: Apcri os tuum, ct leva faciem tuam,ut oculi tui vi-
sunt dies paupertatis et cubilis tui. Tollc tibi lola, dcant,ct possis lcgere quo2 scripta sunt.Attende dili-

quod prascipuum est ex eis : non enim crat Lambda genter, etcave ne scribas Delta super Phi, et inve-
in Heta ; et idcirco enutritus es sine pannis. Rc- terescant dies tui, et aquae tua' imminuantur. Me-
vertere ad Kalendas quae sunt Xi. de Y paraverunt mento,ct scribc Theta et Ro ut Ro scribatur bene.
plaustra tabernaculi principcs tribuum, et obtule- EPISTOLA PATRIS NOSTRI PACHOMII
runt ea !a;tantcs,cunctaque dona cum omni gaudio. Ad Patrem monastcrii Cornclium, quod vocatur
Et tu ut sapiens cognosce capillum capitis tui in Mochanseos.
via, ut veniat gratia super his, qua^, sunt dies in- III. Honora Dominum, et confortaberis.Memento

nocentiaj tuae. Nunquid non Kalenda; sunt Tau ? gemitus sanctorum, Simna et Phi fiat domus tua :

•5
De hisce cpistolis Gennadius cap. 7 : (( Paclio- monasterium, quod lingua iEgj-ptiaca Baum voca-
mius, inquit, scripsit ad collcgas pra^positura? suaj tur, congrcgati Paschaj diem velut ffiterna lege ce-
epistolas, in (luibus alphabctuni mysticis lcctuni lebrcnt, epistolam unam. Similitcr ct ad dicm re-
sucramentis, vclut huraana^ consucludinis cxcedcns missionis, qua; mcnse Augusto agitur, ut in unum
intelligcntiam clausit, solis crcdo corum gratiac pra^positi congregarcntur, epistolam unam et ad ;

vel meritis manifoslatum. Unam ad abbatem Sy- D fratrcs, qui foras monasterium missi fuerant ope-
rum, unam ad abbatem Cornelium. Ad omnium rari, epistolam unam. »
'nonasteriorum pra-positos, ul in unum antiquius
93 INTERPRETATIO EPISTOLARUM S. PACHOMII. 94

juxta annos tuos sit disposita.ju.Ktu excmpla san- A Dosidcrium non est unius rci.Lbiudatur peccatorin
ctoruni, non in cibis temporalibus, neque in ulla opcribus manuum suarum. Dictum est et aliis :

similitudine eoruni, qua? videntur in coelo sive in Qualem ilomum i^dificnbitis miki [ha. lxvi. I)?qui
terra. Uabetote n, ut possitis occurrcre Deo in die quadragiuta annis audierunt sermonem Dei, et
visitationis, liberati ab increpatione Marthae. Para non ei obtulerunt victimas, noc annis scptua-
domum tuam secundum tcrminos ejus. Obscrva ginta jojunaverunt illi. Cor enim eorum erat
Tbeta. ne rcus sis increpationis dictum ejus, cui post iilola, ncc voluerunt Deo vacare dicenli Va- :

est.Redde ralionem dispensationis luse {Liic. xvi, cate et videte quoniam ego sum Deus {Psal. xlv,
2) vel illius qui comedit et bibit cum ebriis,
; H). el usque ad hanc diem non vacant Deo Dici- !

quando noluit fodere nec dare conservis cibaria in tur tibi, homo. Quare diligilis vanilalem {Psal. w,
tempore suo Matth. xxiv). Idco reddidorunt ei, 3) ? An cor vestrum aggravatum est ? Cain opera-
quia oblitus est legis Dei.et inlirmos visitarc con- batur terram, ut ofFerret victimas Deo, et condidit
tempsit. Et idcirco fluctuare coepit,et indigere pane civitatem sed non juxta scientiam, qua; placet
;

imitans homines confidentissimos et arrogantes, Deo, fecit hacc omnia. Noe etomnis domus ejus in

qui noluerunt domum

Homo, cognosce qua; di-
Hi. arca dc mundi cst servata naufragio. Abraham dives
cuntur, quia bellum Domini in manibus corum est, ij fuit : Isaac rcliquit benedictionem Jacob. Ipseque
et creditum est eis, ut regerent carnem suam, Jacob intellexit quem amare deberet, et benedi-
et stare facerent ; si forte possent effugere incre- ctionem ejuslegis instar habuerunt. Joseph adjutor
pationem Danielis, et ruinam Esau, et duritiam fuit generis sui, quia peccatum fugit, et detestatus
Moab, et defectionem Ismaelis, et illecebras satu- estvoluptatem,ostenditqueposterisquodvisitaturus
ritatis ac veatris, quia sapuerunt ea quae super eos esset Dcus, et aperuit mysteria futurorum.me-
terram sunt. Abundantia autem hominis sapientia moriam relinquens sapientiffi suae. Surrexit postea
ejus est. homo ! trade disciplinae cor tuum, ne Moyses, qui saeculi vicit illecebras, divitias pro
multiplices mortuos in contemptu et negligentia nihilo habuitj.Egyptiorum sapienliam stultam esse
tua, proptererrorem cordis tui. homo ! ne visibi. monstravit. Idcirco Jesus ministrabal ei, qui
lia despicias. Mercenarius non est pastor : in te. intellexit doctrinam eorum, et habuit socium Ca-
nebrisvulpes comedunt. Tenegladium gloriae tuae, leb. Homines stulti non intellexerunt haec, et
cognosce loricam justitiae, et ne contemnas habi. idcirco lumen tenebras esse dixerunt. Deus de-
taculum sapientiffi. Fac tibi sacculos, qui non in- dit justilicationes populus
suas, ut ambularet
veterescant, ut possis ad foramen aspidum mit- in eis, et in non invcnerunt
his omnibus
tere manum, Xe inebrieris vino, cx quo ruina; oor suura, nec conversati sunt in, mandatis Dei ;

fiunt plurim.-B, et ambulant nudi super terram. ^*

sed vacabant desidcriis suis, et non operibus
Cogita quod lex data sitde muliere menstruata, ut Dei. homo usquequo non audis dicentem tibi
! :

extra castra projiciatur; via2 enim ejus stratae sunt Vucate, et videte quia ego sum Deus : sed unusquis-
spinia.Paupertas humiliat virum, et perstillat do- que sequitur cogitationes animae suae ? Num visi-
mus, ubi otiosae sunt manus. Ne infirmeris ad pla- tastis infirmos, quare raoriemini ? cur ad laqueuiii
gas lignorum, Tau et Ro. Ventris insania pejor curritis? Haec sunt enim praecepta vitalia, quae ac-
est omnibus malis. Error oculorum imminuit pru- ceperunt sancti, ut versarentur in eis, ut nihil aliud
dentiam sapientum. Deficit sapiens propter concu- cogitarent, ut facerent opera digna immortalitate.
piscentiam carnis in carnc, quod sanguis sanguini Volalilia coeli non seminant nec metunt, et Ueus
misceatur. Omnes qui estis cooperatores Dci, ne dedit eis, ut raperent 8§ ex universis fructibus,
perdatis gloriam vestram. Scito ante omnia quod et gratuito viverent. Homo iniquus et
pcssimus
si fueris in Alpha,
Deus consentiet tibi. Cum au- qui ros alienas desiderat.imitator est avium pessi-
tem Deo consenseris, in quo cursus tuus est, gau- morum : rapit et comedit non sua. Hos vitare de-
dere non poteris in omnire vanas cujus si curam : bcra.us, et intelligere parabolas, et non esse rapto-
gesseris, prudentia tua vertetur in stultitiam. sed imitari majores nostros, qui
Qui res et iniqui ;

ebrius est, cbrium non potest adjuvare. Qui errat, increpaverunt Adara, quia
Q placuerunt Oomino, et
quomodo erranti monstrabit viarn qui voluerit comcdit ad persuasionem Evac. Qiiia anlc(iuam
ductore eo uti, vae illi. Caecus enim caecum ducet comederet, nominacunctis rebus imposuit,ct imnc
in foveam. Sapientia apud
sanctos est, et in illis quoque suis vocabulis ai)ellantur. Poatquatn autein
Dei voluntas reperitur non in his quibus
repugnat
:
comodit, cjcctus est dc paradiso, et opcratus est
Deus, et qui dicunt Deus in nobis est
:
gaudium terram, genuitque Cain et Abcl, qui crevir,runt, ct
eorum convertetur in luctum. Non enim cognove- operati sunt juxta voluntatem suam. Opus Abol
runt mysterium Dei neque invenerunt quam Cain, quia quae erant ele-
:viam servo- placuit Deo inagis
rum,utoperenturin ea. Flagellati sunt.otnon doluc- cta et primaria ofPerebat Dco ; e contrario Cain, si
runt :seducti sunt.et non intellexerunt.
In 87 his quid detcrius fuit, hoc obtulit Deo : qui in excin-
omnibus, homo Dei, revertere in excelsum Omncs
;
quod plum humani gencris pivccesserunt. cniin
est scientia sapientia.
Scriptum est, i\on concu- qui electa offcrunt Deo,siiniles sunt Abel ;
qui de
pt-^ces [Exod. XX, M),
et rursum, Non inebriaberis tcriora, Cain opcribus comparantur : ct ejus qui
 »8 S. EUSEBIl HIERONYMI
irrisit patrem suum, et nuditatem f^jus fratribus A omnes hominea vult salvari, et venire ad scientiam
nuntiavit ; ct illius qui aRrlificavit turnm in campo veritatis (/ Tim. it, A). Si audisti vocem Dei lo-
Sennaar, oblitus miseiicordiam Dci, a quo in arca quonlis, Cudum et terram ego impleo (Jerem. xxiii,
servatus est, et liberatus a diluvio, et a quo bene- 2'i), non timebis, sed dices Dominus noster in
:

dictisunt patres ejus. Qui furore quodam socios coelo sursum super terram deorsum,
(Josue, u, 11), et
hortabantur, dicentes Venite, dolcmus lapides,
: ne audias : Modicce fidei, quare duhitasti (Matth.
ae cedamus syromoros et cedros,et faciamus nobis XIV, 21) ? et tu rursum respondebis Nisi quia Do- :

turrimnonconsidprantcsultionemturrisChaliinn.'oi, minus erat in nobis, cum consurgerent homines in

quomodo Dcus eorum, volentium
diviserit linguas nos, forte vivos dcgltitissent nos [Psal. cxxiii, 3).
acdificare lurrim superbiaj ad coelum usque tenden- Saejic enim ab adolescentia tua pugnaverunt contra
tem, et Orientalem plagam relinquontium quia ;
te : jugum fidei a pueritia taa. Nec
et tu portasti
obliti sunt legem Dei, quam in corde susceperunt. percussum est dorsum tuura oneribus i^gy-
Nunc igiturprovidcet intelligeuUionemturris ;quae. ptlis, nec servierunt manus tus in cophino quia ;

quamvis excelsa sit, ad coilum usque pervenire circumcisionem amasli spiritalem quae occasio- :

non poterat et lapis super lapidem non relinque-

: nem dedit saluti animae tua;, Breviter auditis :

tur in templo,in quo contra Christum Pharisaeorum Tj grande periculum est hominis, dum mustum est,
est congregata impielas. Scriptum est Non pertrans : ne efferveat.
ibit generatio eorum donec hxc ^ omnia fiant {Luc.
EPISTOLA PATRfS NOSTRI PACHOMII
XXI, 32). Nunc tempus est, ut operemur Domino,
Ad Syrum patrem monasterii Chnum, et Joannem
quiasalus nostra intemporeest angustia3,si potue- prippositum domus ejusdem monasterii.
rimus ejus calcare vestigia, et diccre semper : IV. Transivimus per te, et non potuimus prae
Magnificetur Dominus qui diligunt salutare ejus nimia festinatione divinum tecum conferre sermo-
{Psal. XXXIX, 17). Et iterum : Ego autem sperabo nem ideo nunc per epistolam loquimur. Omni
:

in te semper [Psal. lxx, \k). Non enim est fides virtute contende; ut impleas consuetudinem mo-
quas tantum 89 tempore gaudii est, et deficit in nasterii, et facias quae praecepta sunt ; ne corre-
tempore tribulationis. Scriptum est : Qux egre- ptioni futuri temporis pra3pareris,fuerisque in pec-
dientur ex ore tuo, observa catorum vinculis condemnandus, et ofTerendus
ut facias (Deut. xxiii,
23). Et rursus : Si voveris Domino, ne moreris red-
Deo propter negligentiam, non solum tuam, sed et
dere : ne forle requirat Dominus a te, et sit tibi in fratrum qui tecum sunt, et cooperantur ibi, scien-
peccatum. Quare si dixeris Ego autem sperabo in : tium, quod ea quae nobis dedit, illis fidelissime
te semper ; et in hoc spoponderis, imple oppere ut tradiderimus. Memineris et ministerii laborisque
in tribulatione quoque salutem merearis a Domino, C sanctorum, et amici tui, qui cognoverunt volun-
Recordare quod scriptum est Ne deficias et cu- tatem Dei ut et ipsi fiant cohaeredes ejusdem re-
: :

.itodi consilium meum et cognitionem, ut vivat anima promissionis, el habeant immortalem fidem a Deo,
tua [Prov. III, 24). Qui enim custodit mandatum quae creata est per spiritum prophetarum, et ab
legis, servat animam suam. Scriptum est Operuii^ apostolis roborata. Qui sustinuerunt pro ea omnes
:

nos umbra mortis, et non sumus obliti nominis Dei angustias et persecutiones. Credideruntenim repro-
nostri. Si expandimus manus nostras ad Deum alie- missioni ejus, et idcirco fragrantiam boni odoris
num (Psal. xliii, 20 21). Etitterrum : Occupaverunt Consideremus ergo eos, quos Deus
sibi paraverunt.
me laquei moHis, pericula inferni invenerunt me. dominatione donavit, si forte eis servire merea-
Tribulationem et dolorem inveni. In omnibus his non mur, et eorum adhaerere doctrinaB,reIicta omni su-
eslconversum retrorsum cor nostrum, sed nomen perbia et peccato : fortissime resistentes Alpha,
Domini invocavi [Psal. xvii, 5 7). Dicit et alius quod absque timore operatur in corporibus. .\b-
credens corde firmissimo Non timebo millia populi
: sorpta est enim mors in victoria [l Cor. xv, 54). Et
circumdantis me (Psal. iii, 7.) Et hoc dicit, quia quomodo rursum infirmi sumus in hoc tempore :

habet fiduciam in Deo. Fili, ne deficias, suscita scientes quod statuta sit Ecclesia et dirigenda in
amicum tuum, pro quo fidern fecisti, scicns quod n bonum, sicutet pivedixit tibi. Nosti quod non glo-
omnes gentes ut surculi 90 ex igno, et sicuti sti- rietur sccuris sine eo qui pra;cidit in ea, et quas
pulae leves, qute huc atque illuc aura celeri defe- doceant nos responsum mortis
Scripturae habere
runtur, et sicut pulvis qui raptalur turbine. Scilo (// Cor. ii) quam si devoraverimus, salvamus
:

quod scriptum sit libi, ne cuni videris equum et animam nostram. Non est timendus interitus in
as(;ensorem, et infinitam multitudinem, timeas loco peregrinationis nostrffi sed pugnandum,quo- ;

animo ; sed memeuto Domini Dei tui qui dedit modo pacem cum his qui Dei justificationes custo-
tibi fortitudinem, ut in praelio vinceres, qui diunt, habere possimus. Heta, si lucreris omnem

Sentit iii Chalanne, quae cadem cum (Uesi-

'
Ywpav li^-t eTcivw Ba6u)>oivo; xai XaXivT,?, ov 6 -'jpyo-
pliunte ad Tigridcni civitas pulatur esse, Babelicam wxoSouLT,6-n. Hcgioncm, qux cst supra Babijlonem, el
turrim fuissc excitatam, cui sententia3 post Euse- Chalancm, ubi turris (rdificata est. Haec tamen in
bium Hieronymus, et passim scriptores Grojci Latinis codicibus desiderantur.
sufFragantur, ex Isaise loco, x, 9, penes LXX TV :
* In Vulgat. hiec, el Grffico quoque auTf,.
97 INTERPRETATIO EPISTULAJUJM S. PAGHOMII. 98

mundum, et habeas contraDeum inimicitias, quac ^ EPISTOLA PATRIS NOSTRI PACHOMI

cst utilitas ? Docet igitur ut qua? dicuntur nobis, id universa monasleria : ul cuncli fralres congre-
aliquando intelligamus scientes quia mundus
: gcnlur inonasterium inmnjus, quod i>ocatur
proDtereat, et desideria ejus. VigiJHte el vidcte Baum, in dicbus Paschu', el sit omnium una so-
lemnitas.
quomodoambuletis.Movimusquodineruditisoccur-
rat mors. Et 91 non intclligile tempora, in qui- V. Curam vestrae prudcnlia; congrcganda? subire
bus est error et seductio. Considera horas atque debetis, ut sit apcrta janua.vestra antequam exea-
raomenta, ct mcnsium spatia, quorum cursu hu- tis e s;pculo. Pauper cum vescilur,juxta mensuram
mana vita devolvilur: et eorum numero scitur, suiB paupcrtatis vpscitur. Dixi vnbis, ut noveritis
quanto tempore unusquisque vixerit ut possinl : horas ac tempora pueritioe vestrae, ut non sitis sol-

colligere vires suas, et implere ex his horrea, et de domo, qua^ praiparata est vcstra venatio.
liciti

sementem luturis messibus proGparare, et ut cul- Et vos quando venitis ad nos, habetotc solliciludi-
turae studia temporc messionis invcniant, ctcoram neni lectuli iiifirmantium,ut stcrnatis illum,ct non
Deo et omnibus possideant necessaria, mortis ti- indigeatis pane. Si quando invcnire valeatis cuici-

more superato, et transeunte mundo, non celebrent tram sive pulvillum ad caput, ut languidi requie-
festos dies in veteribus vestimentis. Civitates de- scant : ut monimentum quod
nobis scriptum est,
structoe sunt et repleta; alienis, qui haud pii sunt " implcatur aulcm suorum, et maxime dome-
: Si quis
inire consilium sapiens. Fluxit in deserto aqua, sticorum, curam non habet, deterior infideli est (/
et exsultaverunt jumenta ac volatilia. Sapiens Tim. v, 8). Gith virga excutitur, et cyminum co-
et continens homo non ungetur unguento, quod meditur cum pane (/««. xxvii). Si attrectastis ca-
demolitffi sunt muscae morientes, et quod composi- pillum capitis vestri,et invenistis unguentum barbae
tum est fiiiis agri. Ideo vigilare debemus, et omni vestr;e, quod dcscendit usque ad fimbriam vesti-
soUicitudine futuris lapidibus providere : ut non mentorum vcstrorum,impIere poteritis omnia quae
confundamur in tempore, quando venerint tem- scripta sunt nobis. Legimus alibi Ne deficiant :

pora refrigerii, et ne inveniamur subditi servituti, oculi vestri alacrior est enim merces opcribus
;

sed ut sim.us nova conspersio scientes quod pul- : tuis : idco fluant oculi vestri aqua, et defluant la-
chritudo nobiscum sit. Loquitur et aiibi sermo di- crymoB diebus ac noctibus, nec deficiant. Volo vos
vinus : Numquid comedam carnes iaurorum aut esse similes eorum, qui ignoraverunt doxteram
sauguinem liircorum bibam {Psal. xlix, 13)? Quam- suam et sinistram. Vigiiate, et tendite arcus ve-
obrem non circunferamur omni vento doctrins stros. Telcndenmt enim adversarii arcum, rem
quia venit tempus ut sancti regnum accipiant. Ex- amaram {Psal. lxiii, i). Rccordamini quod sancti
pandit Sion manus suas, non est qui consoletur C aperiant ostium suum omni transeunti. PrKcipilur
eam. 92 Juvenes infirmati sunt in plagis ligno- nobis ut intremus cubiculum nostrum, et clauda-
rum : dispergentes aquas itineris sui. Myrmicoleon mus ostium, nec omni vento circumferaraus. Unde
periit, eo qiiia non haberet cscum {Job. iv, ii). Qui diligentius ne in bonitatis
oportet attendere ,

cum fure partitur, odit animam suam. Profanas tempora absorbeamur imitemur ea tempora ; se ut
et novas doctrinas devita. Advena sicut indigena quac 93 94 fuerunt ante diluvium, quando unus-
sit inter vos. Occidit in grandine vineus eo/nim, et quisque justorum placuit Dco cum omni domo ac
sycomoros eorum in pruina {Psul. lxxvh, 47.) liberis suis, et nullum peccalum inventuin pst in
Acceptabiiis rcgis minister intelligens. Mel inve- eis. Postea vero cresccnte iniquitate, et omni terra

niali, comode quod sufiicit, ne forte satiatus evo- carnis vitiis adhcerente, ofTenderunt Deum, et in
mas id. Memento judicii, et misericordise, acfidei. condemnatione eorum solus Noe cum domo ac li-
quod regionos habitabiles fiunt mise-
Judicii, per : beris diluvio inundante scrvatus est, et pericli-
quam glorilicalur Deus fidci, quae
ricordiae, per : tante mundo, tenuit jusliliae gubcrnacula, ncc ulla
fundamentum est mortuorum atque vivorum peccatorum tempeslale superatus est. Et qui
ut per hoc spem possidere valeamus. Pugna atque eum deriserat, et fratribus suis nuntiaverat nudi-
contende, ct qui ttcum sunt fratres, quia scripsi p. tatcm cjus, maledictus est cum scmine suo, et
vobis in liguris et in parabolis, ut quaeratis ea sa- iniplctum est eo tcmpore illud quod scriptum est :

picnter, sequentos sanctorum vestigia: nec incur- Qui inhonorat juslum, peccal (Prov. wii). Et rur-
ratis in judicium Dei docti sermonibus ejus. Hiems sum : Maledictus qui maledicit patri et malri {E.vod.
prajsentis sa;culi nos ambulare non prohibeat sed : Eseau contemncbat parentes suos.
XXI, 17). Sicut.
incessabiliter jnstitiam Dei semper opercniur re- Unde scriplum est de eo Ne quis fornicator aut :

cordantes illius testimonii : Donec perlranscat prufanus, sicut Esau {llebr. xiii). Robeccaique stu-
kiems, cl pluvia abeat ac recedat sibi {Cant. ii, 11). dio factum est, ut non consequeretur benedictio-
Deus adjutor nostri sit in pace, quoc mcnsuram ncm, nec stolam primogeniti accipcret, offensis
non habet largitatis, quaj sit in domibus nostris, parentibus suis, qui rcddcntts ei vicem, et ad
donec vcspertinum tetnpus pertranscat. Ilajoomnia a;mulalioncm boni ojicris Fupcrbiam illius provo-
scripsi vobis, ut nunc laborantes requiem in futu- canteSjinduerunt vestimentisejus Jacob.Non enim
um habere possitis. merebatur eorum uti ve8tibus,quo3 superbus ac ri-
 ;

99 S. EUSEBII HIERONYMI 100

gidus negligebat. Et idcirco non diviserunlsubstan- A. vacare, sed vitiis. Noster autern judex et testis est
tiam suam filiis ejus sed cuncla dcdcrunL Jacob,: Deus, de ccclo cuncta prospectans, et in die visita-
qui innoconler habitabat domum, et eorum ob- tionis sccundum opera singulis redditurus. Omnia-
temperabat imperiis. Loquitur ct Salomon de Esau : que sancli ejus sequantur vcstigia, quorum et nos
Filius inobcdiens in pcrdilione. Et Moyses pari debemus audire prascepta. Locutus sum vobis per
sensu : Maledictus, inquit, homo qui maledicil patri infirmitatem meam.
vel matri. Rursumque Salomon : Filio doloso nihil
erit honi {Prov. xiv, 15). Pcrdidit ergo bencdicUo-
95-96 EPISTOLA P. N. PACHOMII
nem,et patorna ha^reditaLc privatus est. Quid loquar Ad Syrum Patrem monasterii, quod vocalur Chnum,
etJounnem procpositum in eodem monasterio unius
de Adam, qui ab initio humani generis in formam
damus.
inobedientia; contemptusque prsecessit? Datus est
enim ei dominatus in omncs bestias terrae sicut ; VI. Volo vos intelligere litteras, quas scripsistig
et primogcnito jussa sunt dari dupjicia omnia. mihi, et quas ego rescripsi vobis, et quomodo
Postquam vero contempsit imperium Dei, non so- oporteat omnia spiritali Alphabeti elementa cogno-
lum perdidit dominationcm sed et ejectus est de ; scere. Scribite Moe super Heta et Theta,et scribite
loco, quem ad habitationem acceperat in similitu- p. Zeta super Xi : etMoe et Lambda et lota. Quomodo
dinem hominis fornicantis,qui de Ecclesia ejicitur, legentes has litteras compleveritis, scribite vobis,
et a quo aufertur gloria -cua. Omnia quan illc per- ut intelligatis mysteria titterarum. Ne scribatis
pessus estjSustinebunt hi qui Dei jussacontemnunt, Moe super Xi et cta et Hi sed ut magis scribatis
:

et ambulantes in superbia sentient illud quod Zeta super Xi, et Moe super Heta
Susce- et Theta.
scriptum est Dixil, el devoravit eos terra {Num.
: ptis litteris vestris statim ad mystica
rescripsi, et
XVI, 32). Nos vero, justi viri imitemur e.xcmplum, ego quoque sacrata respondi. Animadverti enim
qui sapienter suam servavit domum,
gigantum et lerminos esse Epistola vestra3 Heta et Theta et :

percussa superbia, humilitate servatus est. Nec idcirco etiam ego in eumdem sensum verbaque
mirum si ipse et liberi, atque uxores eorum, de consensi ne impar videre vestrae negligentiae, et
:

cuncto humano genere reservati sunt : cum etiam aliquid ex nobis damni suslineretis Scripsi ergo
jumenta et volatilia evaserint mortem et obedientia vosSimmaPhi: rescribite Chi. Itaque nunc in
liberati sint . Columbam emisit de arca Noe, quae diebus istis non scribimus Theta Moe. Et ne di.
mittentis parens voluntati,ivit et reversa est, et xeritis Possumus scribere N, Heta, Phi, Labda, :

condemnavit obedientia sua homines contemptores OYYOYY, Labda, lota, Labda ecce scripsi vobis ;

eo quod avis audierit justum, et homines non au et Xi totum atque perfectum in gyros. Et vos scri-
dierint Deum. Omncs quoque bcstia3 et cuncta ani- C bitis Xi ct Phi, ut possitis scribere Simma Moe.
mantia per obedientiam liberatasunt. Et quia talia Ecce Theta scriptum est antehac. Sufficiat vobis
erant, propterea de illis obtulit viclimas Deo. Quae curam habore Kappa et Tau. Si tamen exituri
historia nos docet, quae scilicet in Dei offerantur eslis, scripsimus vobis Hi, propter laborem ve-
sacirificio [Al. sacrificia] ; et si obedientes ad illius strum, ut omnem adhibeatis sollicitudinem ante-
fuerint jussionem, eruantur dc laqueis diaboli, et quam proficiscamini. Nam et nos eamdem curam
ejus bonis perfruantur non secundum opera ju-
; habemus quam et vos neque sripsimus Kappa
:

stitiae susp, sed secundum misericordiam ejus, qua et Tau. Scripsi vobis nomine, unde et vos, quando
ei omnes appropinquavimus. Quae ventura scientes videritis scriptum Kappa et Tau, rescribite Zeta.
nobis invicom charitate jungamur,ut effugere pos- Quando videritis Simma et Phi, rescribite Moe.
simus imminentem sententiam Dei. Noli ad ira- Quando YOYY Kappa, Ro, quia invenimus scri-
cundiam aliquem provocari, ne forte moriatur, ptum nos autem scripsimus Simma, Phi habete
;

et relinquaris ligatus, omnisque ejus tristitia in curam. Hoc enim scribitur in diebus istis Ro, sol-
tuam animam confcratur, et effundat iram suam liciti ostote ;
quae litterrae vocantur .Egyptiace Orez
super te Deus, quia et tu efTudisti furorcm tuum
Scriptum invenimus enim,quaeque vocan- et Thei.
super fratrem tuum. Non obliviscamini mandato- n tur /Egyptiace litterffi Rei et Thei. Habeto ergo
rum Dei, ne dicatur de vobis rertrrunt ad me curam Hi, et scribite Alpha quia dedi vobis illud
:
;

dorsa sna, ct non jacicm, et in tempore afflirtionis pro Ili. bcribite quoque Simma, qui scriptum est
suse dicent. Surge et salvos nos jac {.Icreni. xviii, 17). Tau et Delta, ut ad nos pervenire valeatis. Cavete
Et ipse respondebit Arguam delicias eorum, et
: ne obliviscamini scribere Psi super Kappa, quia
non eo9 faciam pervenire ad pascha, ad quod con- scriptum est prius, et Ro ante illud scriptum est :

vocantur. Laborenius, inviccm onera nostra por- et nc forte dicatis Theta scriptum esse, et partem
tantes, sicut ct Chrislus portavit inlirmitates no- Xi. Ideo totum scribimus Beta ne diceretis quod ;

stras in suo corpore, et non defecit. Si magister Ganima sit scriptum. In omni Kpistola quam
noster est Christus, simusejus imitatorcs, et illius scripsi vobis, de vestra sossione continetur et de
port»-mus injurias no in futuro tempore a nostris
: resurrectione, et de umbra antemuralis, quae est
fratribu.«, qui Iribulationcs passi sunt, separcmur. extrauiurum. Odor sapiontia^ vestra} ad nos usque
gicut et alii passi sunt qui noluerunt vinutibus pervenit, el compulit b«c vobis scribere. Elvos ot
401 INTERPHETATIO EPISTOLAHUM S. PACHOMIl. 102

sapientes intelligitc quie scripserim vubis et cx- ; A (ni.-crunt cum lacrymis, ct diebus ac noclibus in-

hibete vos quales meus sermo describere elegit gemiscunt: sed decopti oculorum concupisccnfiis,
et carnis titiilationibys suporati, dormierunt in
EPISTOLA PATRIS NOSTRI PACHOMII geinitu el doloro cordis, quod non potuerunt do-
Ad universa monusleria, ut concjrrgcnlur omnes mo- minari carni sua?, et oestuantium cogitalionu:n in-
nasterwrum principcs et domorum prxpositi in ccntiva comprimere; pro firmis et perpctuis inania
monasterium quod vocatur Haum, vicesimo dic
breviaque sectantes. Qui desiderant legem, et operc
mensts qui apvd .-Ecjyptios appellalur Mesore [Lat.
Aiigustus], ut rite omnium peccatorum atque ope- Dei destruunt voluntatem vcra judicant,et vincun-
;

rum remissio compteatar. tur raendaciis. Idt o Ingemiscunt, juxta eloquia

VII. Terapus in proximo est, ut in unum con- prophelarum,ct porpcluo terrore fluctuant, donec
veniatis juxta morcm pristinum, juxta antiquam dcliciant, et tabcscant in viis suis et dormiant in

consuetudinem, ut remissio omnium rerum rite doloribus. Qui autcm vcrc justi sunt, ct habcnt in

celebretur, ut cognoscatis inviccm : ut dimittant se paccm, pcrfruuntur gaudio scmpiterno.

singuli, juxta prceceptum Evangelii, debita fratri- KPFSTOLA PATRIS NOSTRI PACnOMIl
bu9 suis, et tristitias acsimultates et si quid est capras, de qun-
fratres qui iomlehanl in deserto
:
.4(/

jurgii, a chorosanctorum abigatur ut liberent : rnin filis tcxuntur cilicia.

corda sua timore Dei, et iugato mendacio, domine- VIII. Deu^ quserit diligcntes se : sicut invenit
lur veritas.ut ccssantibus bellis, pacis tranquillitas Israel quasi uvam in descrto, et quasi ficus primi-
redeat et in ea ambuiare possilis coram Deo et
Mesopotamia
;
livas, sic inventus, est et Jacob in
hominibus ut omnes iEqualiter diligatis ut ser-
: :

cum crraret quasi uva in solitudine, et Joseph '"n

viatis Deo atque concordise, et non concupiscentiis .'Egypto sicut ficus primitiva : quem inter omnes
variis, et errori oculorum vestrorum et tumentis :

fratres suos cognovit Deus,el dedit ei principatum

scientia; fraudulentiis, carnisque vitiis. E quibus Quem debcmus imitari,
post multas angustias.
oriuntur sciiismata, et comtemptus legis Dei, con- quia carnem suam, prostravitque peccatum,
vicit
tentio, mal.-c cogitaliones qua; igne iracundiae bul-
et oculorum calcavit insidias. Non cst secutus sa-
lientcs quandoque erumpunt foras, ct dcspumant animam suam san-
turitatem ventris, ut servaret
in corporis voluptatibus. Idcirco scripta est lex
ctam Deo, ut fieret templum Spiritus sancti, et
Dei, ut lex corporum et jura solvantur et erube- :
captivitatem libertate mutaret. Non obliviscetur
scant, qui in eorum 97-98 ambulant concupi- facientium justitia.Ti ojus.
Deus timontium se, et
scentiis tandemque redeant ad Deum, et spretis
;
Unde ct ille adolesccns, atquc in lubrico a^tatis
temporalibus, .-ctcrna pcrquirant iii san-
praeparati saii-
:

positus, quem carnis blandimenta non vicerunt,

ctorum hcEreditati, qui contempserunt prajsentem t ^.^-^ ^,-^^^^^^ ^^ carceres, et in loco angusti.tB pla-
vitam pro vita futuri saeculi pro malitia sperantes :

cuit Peo. Et nos ergo confidamus, quod Deus no-

benignitatem, pro tumultu atque discordiis pacem
biscum sit in solitudine, et recordatio ejus semper
et concordiam, pro adoptione carnis, famulatum
in cordc sit nostro. Servcmusque sanctam carnem
Dei. Ut ea qua^rant, qute placent illius voluntati,
et animara in descrto, sicut et Joseph in captivilatc
carnis incentiva superantes. Scriptum est enim :
meminerit nostri Deus, et sit nobiscum
servavit, ut
Si dimiseritis hominibus peccata corum, dimittet et
usque ad finem,
vobis Pater vester, jui in cvlis est, delicta vestra

{Matlh. VI, 12). Et rursum : Dimittant singuli fra- VERBA PI:R LITTERAS P. N. PACHOMll
tribus ex corde suo. Et iterum Dimitfite, et dimit- In lingua ahscondita, de his quse futura sunt.

tetur vohis (Mattli. xviu, 14). Et deinde : Uenefacile IV, AQ. S;oi ula efTerbucrunt in malo, quf)d est
his qui oderunl vos {Luc. vi, 27). Et alibi : Ne vin- Delta. BV fructus completus est in labiis, quod esi
caris in mato : sed vince vi bono malum {Rom. xii, Tau. IX. Dous oblivisci fecit me paupertatis in domo

21). Et illud : Ne dicas, Vindica mc de inimico meo mca de capite montium usque ad verticem eorum,
(Luc. XVIII, 3). Et alibi : Non reddentes malum pro quod est po. A'I> propler dormitationem viduse, et
malo {I Pet. iii, 9). Et iterum : Providentes bona n gloriam pauperis, quod est OV. EV- Audierunt
coram omnihus hominibus {liom. xii, 17.) Et illud montes lcetitiam torrs, quod est SSI. Terra abs-
Non vosmetipsos vindicanlcs, charissimi {Ihid. 19.) condita est absque pretio, quod est N. NC planne
Nec non et alibi Estote invicem benigni, operantes
: erunt super oculis usquc ad vesperam i. ep. putasne
honum ad omnes {Galal vi, 10). Et iterum Ditigite . : respicient super puteum, quod est ii. IV. Biberunt
inimicos veslros : benefacite his qui oderunt vos : absconditum in ioititia, quod est Isot. 'P'0 lactum est
oratepro his, qui vos persequuntur {Luc. vi, 27). spolia terne sine sanguino. NAS facta sunt profundi
Considerimus crgo, fratrcs charissimi, quantis abyssi in luctu cordis, quod cst SE. IIN. Fugcrunt
testimoniis homo fidelis concluditur a Deo ne pec- absconditi sine timore, Quod est OAft. 99-108 Qui
cet : si tamen voluerit audirc legem ejus, el incli- novit si revcrtatur et agat paenitentiam Deus. TBU".
nare aurem suam pra^ceptis illius : aperire oculos, L.Tctentur coeli^ct cxsultct terra. wix. Dau cxpe-itat
quod dicitur. Multi
diiigere cor, ut possit implere salutare Dei OA'i>. de Nazarcth polest aliquid boni
gnim 3unt qui desiderant quidem bona, et Deum esse Bi EV. Henedictus Deua eacam dedit timenti-
 103 S. EUSEBII HIERONYMl 104
bus se tiKZT. Fructus oris rnei dulcif- faclus esl in A. saluLare luurn. ce cor sapiens intelligitparabolam.
labiismeis INC. Dominus dat miiii linguam disci- T vidimus quod Sion spoliaveritse gloriam, quam
plina3 AftP. Non moriar, fed vivam, et narrabo habuit ab initio : non incanduit C. Inter
idcirco
opera Domitii. Ifl. Qui ingredilur per me, salvus litteras Nr non scribitas Z, sed magis ex superfluo
erit. TKO Domini ad populum
quajritur judicium scribite AOA. AIA scio quod scribas ex temetipso.
ejus Damascus. OAZ quia misertus est Deus Israe- In his omnibus memento A, festina ut scribas I. et
lis, et humiles populi sui consolatus est. MN. Sicut dicas quod iqsius sit hucusque E. scriptum est l^iQX. i
aqua frigida animae sitienti, sic nuntius bonus de ipse scripsit £, et scriptum est similiter et K.
si

terra longinqua. fiPMNZOPin. rursum expansum habeto 0. Tibi necessarium est

numerare, et sic iterum scribo A et CIII. Pone O
VERBA QUJE LOCUTUS EST P. N. PAGHOMIUS
ante oculos tuos, ut bene sit animae tuae. Memento
/n visione crudicns fratres in monasterio Mochansi
G. quod reversum sit in Kalendas, quod est £60
de his qux evcntura esscnt, et illo dicenie et
eis
or. Memcnto et scribe Z, prooter K, quod est scri-
loquenic in spiritu, exrcpia suni a frairihus, qu;e
ptum, non quo ego tibi nunc dicam, sed quo con-
vel faciuri essenl principes monasteriorum, vel pas-
suri. Iidam, quod hanc diem audieris. P rursum tendit
ANNAMMAABNlPlZZOine PHCQ^mrx n manum suam ad nos in diebus istis. Ante oculos
»rAOMNn'^Xr0IA^rBIMiTAZAPF.T.
tuos cor nostrum dolet pro C, quia vere est C. et
X. Monasteriorum principes operati sunt ini- sunl obliti Kalendarum. 101-103 Quod autem
(luitatem in sportellis suis gladius perditionis
: scripsistis A CHl, et alius ante nos fecit hoc idem,
ipsorum sub axella eoram, qui est ortus insi- et dixit Ecce mitto vos sic oves in medio luporum
: :

diantur apud januas inferni. Abundantia terrae (Math. X, 16). Audivimus rursum de £lNa, quod
et bona qua) largitus est Deus filiis hominum, duae sunt mclentessimul unaassumatur, et altera ;

dixerunt Venite, et scrutemur vias nostras, ct

: relinquatur.
videamus si invenianius fermentum, et mittamus
EPISTOLA > PATRIS NOSTRI THEODORI
illud in massam farinae, quae non possit elevari,
Ad omnia Monasteria de Pascha.
neque in altum consurgere sed deficiat fame. Pa-
;

raverunt laquos pedibus suis, et arcum raanibus, XII. Apropinquavit solemnitas azyraorum, in
et securim humero portaverunt veneruntque ad qua Pascha celebrandum est, de quo et Moyses
:

hominem qui habebat scrram,et dixit eis Ite, et erunti populo de tcrra .Egypti praecepit dicens
: :

ligua praecidite. Et dixerunt ei ; Nequaquam ; sed Comcdite illud cum omni festinalione (Exod. xii,

scrutamur vias nostras, et invenimus fermcntum, 11). Josias quoque rex justus diligentissime cele-

ud mittanus illud in massam, qu.-B non elevatur, C bravit Pascha in diebus suis, et studium ejus huc-
neque in altum potest consurgere, sed defecit fame. usque narratur (IV lieg. ii). Super quo et Aposto-
Vocavit ergo homo amicos suos, et e.KCoriavcrunt lus loquitur Pascha nostrum imniolaliis est Ghris-
:

pedes eorum, summitatesqne m.anum, hoc cst, sius (/ Cor. v, 7). Itaque in eo festa celebremus,
digitos et defluxerunt in terram. Vencrunt autem
: sicit prajceptum est nobis. i^.ccingite lumbos ve-
pulli corvorum. et detulerunt eos, fecerunt ibi ni- stros, et calceate pedes calceamentis evangelicis :

dum, et corvi genuerunt in lociseorum, ac per eos habentes baculos in manibus, et lucernas ardentes;
inhabitata est terra. ut possimus comedere Pascha cum festinatione, et
ascendamus in Jerusalcm ante sex dies Paschae,
VERBA PER LITTERAS P. N. PaCHOMII
sanctificantes nosmetipsos, ut sanctum diem in
In lingua abscondifa, de his qux fuinra sunt.
sanctitate celebremus, absque malitia et nequitia,
XI. Verax est in omnibus Deus, qui dicit PN, in sanctimonia et veritate, qua praecepit nobis et
omnes torrentes vadunt in mare K. Dominus re- Apostolus, et Pater noster, a quo coenobiorum vita
spexit de coelo. A. Non esl ultra sapientia in te. fundata est ^ Ut pariter congregemur in pace,
MANrT Placet domino in his qui timcnt Dominum. juxta terminos quos praeterire nefas esl ut nuUus :

GOOM Exsurge, utquid dormitas, Domine? 9 sa- r| nostrum absque dispositione majorumin monaste-
pientum oculi in capite eorum. Arrahon est pa- riis remanere desidcret ut convcnicntes, absque ;

tientia pauperis. m\M L;clilia justorum facere praecepto majorum non voniant. Nos quoque qui
judicium. N filius sapiens Judicium. <M' dolor stuti videmur praeposili esse fratribus, et conversationis
estdeficere disciplinam. T aulcr vestimentum ejus eorum ostendere regulas, absque necessitate gravi
;

praeteribil eniin injuriosus r>l'. et aliis faciet con- non eos patiamur rcsidere domi nec pro nostra :

tumeliam. CN. Thesaurus desidcrabilis roquiescit occasione Paschalis frequentia descratur ut in- ;

in ore sapientis. KM usquequo respicis contem- veniamur evacuare prajccpta Putris nostri sed ut ;

ptores, et tacebis? TMA. Delccerunt oculi mci in contriti ea qu« scripta sunt ab eo, normam veri-

' Plnres hujusmodi epistohis a Thcodoro con- meminit in hac epistola, quemadmodum ct Gen-
scriptus, eas(|ue sanclaruni Scripiurarum scrmcnc nadic nclatum c^t, cap. laudato. quod frcquenter
digestas, Genaadius memorat cap. 8. mcniincrii matjislri ct instiimoris sui Pachomii et
- Pachomius nempe, cujus tertio quoque verbo donclrimu ejus ac vitie proposuerit exempla.
 103 INTERPRETATIO LIBRI DIDYMI DE SPIRITU SANCTO. — ADMONITIO. 106

tatis putemus ; et glorificetur Deus.qui poi^uit sicut \ clant terribilem remissionem peccatorum, et gra-
oves familias. Videant recti, et la^tentur; ot omnis tiam spiritualis niysterii, audiant per vos, quod
iniquitas obturet cor suum. Ut omnes nos, senatus ncrc debeant et lugerc antiqua pcccata, ct pra;pa-
filiorum Israel, et cum eis secundi vcniamus ad rare se sanctificationi animarum et corporum, ut
Pascha, et nullus e nobis reliquus inveniatur, qui possint sustinere sanguinem et corpus Domini
non impleat terminos Patris nostri : ct dispensa- Salvatoris dc quo etiam cogitasse tcrroris est.
:

tores monasteriorum doniorum prccpositi, et

et Cajtcra autcm quae facere dcboatis, optime nostis,
omnis ordo fratrum,universaque menibra in unum ncc necesse est per epistolam commonere : ut proe-
corpus coeant, ut suscitent templum Dco. Congre- paretis vos in tcmpore constituto, quod Pater no-
gemur autem in pace atque concordia ut fines : ster disposuit. Nos ol omnes fratrcs, qui nobiscum
sanctorum et Patris nostri rcgulas impleamus.Scd sunt, vos impendio salutamus,et univcrsam frater-
et catecumeni qui sunt in monasteriis, et exspe- nitatem qua3 in vcstris est monasleriis.

S. EUSEBIE HIBRONYMI
STRIDONENSIS PRESBYTERI

INTERPRETATIO LIRRI DIDYII! ALEXANDRI^II

DE SPIRITU SANCTO
ADMONITIO.

Didymus Alexandrinus, qui miraculum sui prffibuit,quod captus a parva ostate oculis, ipsorumque ele-
aientorum ignarus,omni tamen scientiarum gcnere,iisque etiam qua^ maxime visu indigent,fueritexpoli-
tus, inter ca;tera que ingenii sui reliquit monumenta, hunc de Spintu sancto librum frequenti fratrum

exhortatione- compulsus est scribere, ut nonnulloruiu commenta refellcrct circa Spiritum sanctum, quae
neque in Scripturis lecta, ncque a quoquam ecclesiasticorum veleruni luerant iisurpala.Hieronymus,qui
Didymi eruditionem cum primis est admiratus,eoque magistro usus Alexandriae,primum quidem impel
lente Damaso Romano Pontifice, cum Roma} ageret, Lalinis illum verbis cocperat cxplicarc, deinde Jero_
solymam postliminio reversus, Pauliniani fratris hortatu, cx integro vcrtit atque edidit.
Singularis porro cst libcr, quemadmodum et Ilicronymus ipse quoties cum laudal, ut in Catalogo
:ap. 109, et libro Rufinum ct mss. codiccs quotquot inspeximus,teslimonio sunt. Augustinus quo-
ii in :

^ue lib. II Qiicestionum in Exodum, cap. 25, Nicephorus 1. i\ cap. 17, et llatramnus, qui Hieronymianam
banc ipsam versionem legit, contra Groccos lib. ii cap. 5, unicum librum vocant nec nisi incommoda ;

r.tci:trM-i. factum estjUt contra auctoris atque interprctis mentcm ad hanc usque diem ab editoribus cri-
[icisque in tres libros vulgo fucrit dispertitus. Ipsa etiam librorum distinctio fortuita est atque inutilis ;

nam exempli gratia, tertius libcr e media prophetici loci cxpositione initium jussus est sumere, quod
vitiumestab erruditi scriptoris ingenio alienissimum. Scd in tres quidem partes, aut capita commode
possit distribui nam primo Spiritum sanctum divcrsa^ ab angclis natura? csse multis argumcntis ac te-
;

stimoniis constituit deinde ejus quoquc nominis invocalioncm in baptismo nccessariam probat, ut im-
;

perfccte baptizet, neque adeo a peccato liberet, qui reticueril tertio indivisibilem esse illum, atque im- :

passibilem, Patri ac Filio oixoo-jjiov, atque aliis divins substanli;e attributis pra^ditum docet.
Graecus Didymi textus intercidit, eumque fortasse e doctorum manil us cxcussit ipsa Hieronymi inter-
pretatio ; de cujus tamen fidelitatc non salis consulte videntur nonnulli dplrahcro, dum multa, quaj ab
Alexandrino auctorc haud processerinl, assufa, multaquo alia, ot pr<X'cipue Origcniani dogmatis, cui erat
addictus menda purgata, ab interprete cornminiscuntur. Exiguam sane rationem esse velim ejus, quod
tamen pra;cipuum est, argumenti ex 6[j.oo'j3i&'j, et ivotjoo-jTfoo vocibus, a quibus, Adamantii scctatores
multum conlendunt abhorruisse. Nam nequc ita singulis Origcniana; scntcnti.'je capitibus Didymus fuerit
obslrictus ut nihil liccre sibi putaverit, nc(|uc si nihil pra.nerca quando cjus GrKCum exem.
ausus cst,
plar desideratur, probari ullo modo possit. Caetera quse in cam rem adducuntur ionge sunt infirmiorat
Patrol. XXIII. 4
107 S. EUSEBIl HIEHONYMI 108

Tcmpus, cui Hicronymi versio islh.-RC sit ascribenda, non uno proprie anno concluditur, ut caeteris
tractatibus fcrme usuvcnit. Incepta nompc
Romac anno 384, ut ex ipsius Priefatione planissime con-
esl
stat, curn Daraasus adviverct, qui sub ejusdem anni finem diem obiit. Certe non aliud ab isto Didymi
opusculo, quod sibi Iransfercndum proposuisset, videtur nobis innuere, cum ait S. Doctor, garrire se
aliqiiid voluisse de Spiritu sitncto, et ^'.(eptum opusculiim ejusdem (Romanse) xirbis Pontifici dedicare. Sed
non ante annum 38'J videlur absoluta, cum fcmulorum iiividiam declinans. Hierosolymae se recepisset,
paritcrque esset IJcthlemi cum Pauliniano fratre, Paula et Eustochio. Eumdem plus minus annum in-

dicat in Gatalogo, ubi inler Hebraicorum Nominum librum, et Homilias in Lucam ex Origene, labo-
rem hunc memorat.
Quoil reliquum cst, editionem hanc nostram ad trium mss. fidem emendavimus nempe unius Vati-
:

cani 49i5; tum altcrius elegantissimi, quem in bibliotheca Romani collegii Patrum Societatis Jesu in-
venimus dcnique Tolosani, a quo cxcerptas variantes lectiones Marlianacus rejecerat in libri calcem.
;

Ex editionibus qua) ante Erasmianam colleclionem prodiere, in consilium adhibuimus saepe priorem
illam an. -1496 absque loci nomine, tum Venetam, quam Barthius in Adversariis laudat cujus item ;

Barthii conjccturas aliquot in hunc librum expendimus, sicubi visum cst opera; pretium esse. Sunt
autem aliac hujus operis editiones, quas singillatim recensere non vacat, et nuUo negotio apud Biblio-
graphos invcnias (a).

105 HIERONYMI PR^FATIO AD PAULINIANUM {b).

Cum in Babylone [scil.Romai] versarer : et pur- A Ghristo tam tuo quam venerabilium mihi, ancilla-
:

puratae meretricis essem colonus, et jure Quiri- rum nunc adjutus oratu
Christi,Paula3 et Eustochii
tum viverem,volui garrirealiquid deSpiritu sancto, [al. hortatu] canticum quod cantare non potui in
:

etcocptum opusculum,ejusdem urbis pontifici dedi- terra aliena, hic a vobis in Judaea provocatus im-
care. Et ecce olla illa,quae in Jeremia post baculum murmuro augustiorem multo locum existimans.qui
;

cernitur a facie aquilonis,ca?.pit ardere et (c) Pha- : Salvalorem mundl, quam qui fratris genuit parrici-
risaBorum conclamavit [al. conclamare] Sena- dam 106. Et ut auctorem titulo fatear malui :

tus et nullus scriba vel fictus (d), sed omnis quasi alieni operis interpres existere, quam (ut quidam
indicto sibi praelio doctrinarum,adversum me im- faciunt) informis cornicula, alienis me coloribus ad-
periliae {e) factio conjuravit. Illico ego, velut post- ornare. Legi dudum cujusdam {g) libellos de Spi-
liminio Jerosolymam sum reversus : et post Romuli ritu sancto et juxta Gomici {scil. Tcrentiij senten-
:

casam (/"jjetludorum Lupercalia,diversorium Mariae, tiam ex Graecis bonis,Latina vidi non bona.Nihil ibi
et Salvatorisspcluncam aspexi. Itaque, mi Pauli- dialecticum, nihil virile atque districtum, quod le-
niane [al. Pon- ctorem vel ingratis in assensum trahat sed totum
Pauline], frater, quia supradictus :

tifex Damasus. qui me ad hoc opus primus impu- flaccidum,moIle, nitidum,atqueformosum,etexqui-

Ierat,jam dormit [al. obdormivit in Domino] in P sitishinc inde odoribus (/;) pigmentatum. Didymus

(a) Pleraque Didymi Opera in Groaco ms. card. fictus, » legi uno « vel ficatus, »quod est.wfavens,»
Passionci bibliotheca reperisse dicitur, eorumque aut studiose obsequens,» tunc enim elegantissime
»
edilioni insudarc cl. Mingarellius canonic. rcgular. alteri membro opponetur alterum, sensusque erit,
Bononiae, etc. neminem se illi ajquiorem praebuisse, sed conspi-
{b) Fratrem suum scilicet, falso enim ad « Pau- rasse omnes contra. Gicero in epist. Ne i'elificatfis
linum eumque « Nolanum » vetustiores aliquot
)) alicui dicaris, etc. Vid. epist. 127, n. 9, De turbata
libri inscribunl adduntque abs Hieronymo,« pro-
; Pharisfeorum schola.
pter imperitiam cujusdam qui de ypiritu sancto (e) Ms. quidam Tolosan. penes Martian. qui va-
scripscrat, translatum opus ia Latinum. » riantes ex oo lectiones ad libri calcem rejecit^habet
{(') Videtura pncceptorc olimsuo Grcgorio Na- hic loci « impctus. » Vetus edit. « imperitiae convin-
zianzcno acccpissc, (|ui Orat. 32 Romani episcopi cendum faclio, elc. »
luxum poislringit, ot ciericorum ejus cnctum « Se- (/) Haec in Vita fusius disputantur. De Romuli
natum Pharicacorum » vocat. autem casa consule Ovid ui Fastor. vers. 185. Pru-
((/) i)e coiTupta loci hujns kctione non lcvis su- dentius I. xi :

spicio est. Cod. \'at. '191.5, « nuUum scriba vcl t\- Ipsa casas fragili textat gens Romula admo.
ctum ;
» vetus editio an. nullus scriba in eis
I 'i90, <( Sictradunt habitasse Remum, elc.
fictus. » Harthiussic putatr'cstilucndum,« utnullus 1(7) S. Ambrosium supresso nomine sugillari,
scriba; in cis siL ictus : » ul scnsus sit, ncminom cuniquo plagii accusari Rufinus contendit lib. n
singulari admonilionc in llicroiiymum ali^iuid de Apolog. ct cinminationora hac de causa gravissimara
Spiritii sanclo garrire volcnlem fuisse invcctum, in Ilieronymum intcntat.Sed non eam tuisse S.Do-
sed omncs illico indicto pra'lio ad damnandum cjus ctoris mcntcm, arguinenlis haud sane infirmis pro-
impcritiam conscnsisse. Quiv. nobis expositio vix at bari potcst. Vid. Pr.cfationem PP. Benedictinorum
ne vix (]ui(icni emondalio placcl. Suntqui mallcnt, in Ambrosii libros De Spirilu sancto, p. 598.
« nullus scriba rclictus,« quod .-cque parum arridel. (h) Fortasse « coloribus » rescribendum cst.Certe
liapropter vido,num praestet pro duobus verbis « vel ita Rufinus olim legit lib. xi.
 109 TRANSLATIO LIBRI DIDYMI DE SPIKITU SANCTO. HO
vero raeus, oculum habens sponsa^ de Cantico can- \ furta cognoscet ; ct contemnet rivulos, cum co?perit
ticorum, et illa lumina quoe in candentes («) segetes haurirc de fontibus. Imperitus sermonc est, ct \al.

sublimari Jesus praecepit ', procul altius intuetur : sed] non scientia : apostolicum virum ex ipso scr-
etantiquumnobis moremreddidit ut Videns voce- ; monc [al. slylo] cxprimcns, tam scnsuum lu-

tur prophetu. Certe qui hunc legerit, Latinorum mine (b) quam simplicitate verborum.

' Matth. xni, 16 ; Joan. iv, 35.

(a) Incongrue satis candelabra, qua? plurimis locis ex Vat. "is. ac veteriedilione Venela legi-
(6) Sic
insertas candelas capcre valerent, Barthius intol- mus anlca enim erat « nomine » quemadmodum
: ;

lexit. Eninivero ulludit llier. Joannis iv, 1), queui et in epist. 65, num. 19, haberi non dillitemur, ubi
locum in commentariis m MatUuvum cap. luudato pulchritudinem dicit « positam magis iii scnsuum
exponens, « licati, inquit, oculi, quos levari Jesus nomine,quaminilorcvcrborum.»Reautem:psaneu-
in sublime prajcepit, ut candentes segetes aspiciant. trum satis arridet. Ms. collegii Rom. Socictatis
Vid. epist. 70, O'/ Abigaum, n. 2, in fine. Jesu, « tam suo nomine. »

*®^ LIBER DlDYMl '^ ALEXANDRINI DE SPIRITU SANGTO,

S. HIERONYMO INTERPRETE.

4 . Omnibus quidem quae divina sunt, cum reveren- B ignoratur qui extra sacram Scriptnram philoso-
tiaetvehemcnti curaoportctintendere maximeau- : phantur. Solummodo enim in nostraLibus Litteris ;

temhisquaedeSpirilus[a/. sanctiSpiritusjdivinitate et notio ejus et vocabulum refertur, tam in Novis

dicuntur, prcesertim cum blasphemia in eum sinc quarain Veteribus. Veteris quippe Testamenti homo
venia sit (2) ita ut blasphemanlis poena tendatur
: David, particcps ejus effectus, orabat ut in se per-
non solum in omne praesens sajculum, sed etiam in maneret, dicens « Spiritumtuum sanctumneaufe-
:

futurum. Ait quippe Salvator, blasphemanti in Spi- rasamc EtDanieliadhucpuero suscitassedicilur

^. »

ritum sanctum non esse remissionem, « neque in Deus Spiritum sanctum ^, 108 quasi jam habi-
isto saeculo, neque in futuro *. » Unde magis ac tantem in co. Nec non etiam in Novo Testamento
magis oportet intendere, quse Scripturarum de eo hi viri qui Deo placuisse referuntur, Spiritu sancto
relatio sit ne in aliquem saltem (3) per ignoran-
:
pleni sunt. Joannes quippe adhuc in matris utero
liam blasphemia; error obrepat. Expedierat quidem sanctificatus exsultat^, et Jesus a mortuis resurgens,
fideli, et timido, moderanti vires suas, magnitudi- cuminsufflassetin faciem discipulorum,ait : « Acci-
nem praesentis quoistionis silentio prseterire : et rem sanctum®. » Plena suntvolumina divi-
pite Spiritum
plenam periculo non in suum discrimen attrahere. narum Scripturarum his sermonibus quorum con-
Verum quoniam quidam [al. quidam cum] temeri- p gerieminpraesenti opere digereresupersedi(^):quia
tate potius, quam rccta via etiam in superna eri- difficile non est ex his qua) assumpsimus, unum-

guntur, et ba3C de Spiritu sancto jactitant, quae ne- quemque lectorem sibi similia reperire.
que in Scripturis lecta, neque a quoquam ecclesia- 3. Nemo autem suspicetur alium Spiritum san-

&ticorum vctcrum usurpata sunt, compulsi sumus ctum fuissc in sanctis viris ante adventum Domini,
creberrimaj exhortationi iratrum cedere : quacque et alium in apostolis caeterisque discipulis, et quasi
sit nostra de eo opinio, etiam Scripturarum testi- homonymum (5) in differentibus esse substantiis.
moniis comprobare : ne imperilia tanti dogmatis, Possumus quidcm testimoniade divinis Litteris ex-
hi qui contraria opponunt, decipiant eos qui, sine hibere quia idem Spiritus et in apostolis et in pro-
digcussionc sollicita, in adversariorum sententiam phctis fuerit. Paulus in Epistola quam ad Hebraeos
statim pertrahuntur. scribit, dc Psalmorum volumine testimonium pro-
2. Appellatio Spiritus sancli, et ca qua3 monstra- ferens,aSpiritusancto id dictumessecommemorat:
tur ex ipsa appellatione substantiapenitus ab his « Et sicut dicit hic (G) Spiritus sanctus : Ilodie si

* Marc. iii, 29. ^ Psal. l, ^3. ^ Dan. xiii, 45. ^ Luc. i, 4'i. '•
Joan. x\, 22.

(-1) Didymi Gr.-cci D

In aliquot libris legitur « Sancti ('i) Cod. Tholosanus, « superfluum est, si facile
monachi Alexandrmi. Vide Hieron. ad Lucinium » est cx his, » ctc.
epist. 1\, num. 5. (5) Ex Vatic. ct Roniani CoIIcgii mss. fecimus
(2) Consule S. AmbrosiiD^ Spiritu sanclolib. vii, « homonymum, » cum vitioseanteaesset«nomina.»
p. GH, ubi de irremissibilisblasphemiaj sensu agi- (6) Arliculus « hic » ulias dccrat, ct in Latinis
tur. quoquc excmplaribus desideivitiir illum autem ur- ;

(3) Vatic. cum editis vetuslioribus, « nc aliquis get maximc Didymus.

saltem, » etc.
m S. EUSEBII HIERONYMI 112

vocem cju? audiertis, noiitc obrJurarc corda ve- A fJaijit Ijona petentibus se ^*^
? » Alter vero : « Quanto
stra ', » elc. In fino quoquc Actuum apostolorum, magis Patcr vester cojlestis dabit Spiritum suum
cum Judffiis disputans, ait : Sicut Spiritus sanclus sanctumpctentibusse" ?» Exquibusapparet, Spiri-
locutus est per Isaiam prophetam ad patres nostros, tum sanctum plenitudinem esse donorum [al. bono-
diccns : Auditionem audictis, ct non intclligetis ^. » rum] Dei ct ea qua; divinitus administrantur, non
;

NcquG enim Paulus alium habens Spiritum san- absque eo subsislere quia omnes utilitates, quae ;

ctum, haec de oo scripsit, qui in prophelis ante ex donorum Dei gratia suscipiuntur, ex isto fonte
advenlum Domini alius (uit ; sed de eo cujus ct dimanant.Quodautembonumsubstantialiterest,non
ipsc particeps fuit; et omnes qui in fide consum- potest extraneae capax esse bonitatis, 110 cum
mata; virtutis ferebantur. Unde et cum artioulo ejus ipsum tribuat ccrteris bonitatem. Igitur manifestum
nieminit, quasi solitarium ct unum csse contestans, est, non a corporalibus tantum, sed et ab incorpo-
ubi dicit non simpHcitcr, iiv£Gij.a aytov, hoc cst ralibus creaturis extraneum esseSpiritum sanctum ;

<< Spiritussanctus, » sedcum additamcnto articuli xo quia ca.'tcrae sul.stantiac hanc substantiam sancti-
nvcijixa t6 ayiov, (7) ; hoc cst« hicSpirltus sanctus. » ficiationis accipiunt iste vero non tantum non est
;

Et 109 Isaiam prophetasse commemorat cum arti- capaxsanctificationisaliena3,sed insuper attributor

cuiata voce, oti t6 nvcOtxa t6 aytov (8), id est « per est et creator. Dcnique qui communione ejus fruun-
hunc Spiritura sanctum, »non simpliciter nv£{j[;.a
et tur, participes dicuntur Spiritus sancti, sanctificati
(siYiov. Petrus quoque in eo sermone, quo praisenti- utique ab eo. Perspicue cnim scriptum est (fO),

bus pcrsuadebat Oportuerat [al. OportetJ, inquit,

: « « Et Spiritui gratiae contumeliam faciens '*, >- haud
implcri Scripturam, quam locutus est Spiritus dubium quin is qui post susceptionem ejus pec-
sanctus (id cst, t6 nveOixa t6 avtov) per os David autem sanctificatus est per communio-
caverit. Si
de Juda " : » ostendcns et ipse cumdem Spiritum, et nem Spiritus sancti, ostenditur quod ipse particeps
in prophetis, ct in apostolisoperatum. ejus fuerit, et largitorejus sanctificationis Spiritus
4. Plenius de hoc in consequentibus tractabimus, sanctus. Apostolus quoquead Corinthios scribens,
cum dicere coeperimus, non solum Dominum [al. et enumcrans eos qui regnum ccelorum sunt con-
Deum] Verbum factum esse ad prophetas sed et secuturi, addit dicens « Et haec quidem fuistis :
;

Spiritum sanctum ; quia ct inseparabiliter posside- sed abluti estis, sed sanctificati estis, sed justificati
tur, cum unigenito Filio Dei. Ipsa vox [al. Ipsa estis, in ncmine Jesu Ghristi et in Spiritu Dei
igitur vox] Spiritus sancti, vacua appella- non est nostri ^^ Spiritum Dei, non alium asserens esse
: »

tio, sed subjaccntis essentiae demonstratrix Patri : quam Spiritum sanctum. Etenim in consequentibus
Filioque socia [al. idem approbat, dicens « Nemo in Spiritu Dei lo-
sociata], et a creaturis penitus :

aliena. Cum enim creatune in visibilia, et in invi- C quens, dicit anathema Jcsu et nemo dicit Domi- :

sibilia, id cst in corporalia ct in incorporalia par- num Jesum, nisi in Spiritu sancto '*, » Spiritum
tiantur, nec de corporalibus substantiis est Spiritus Dei, Spiritum sanctum esse confirraans.
sanctus, anim;B et scnsus habitator, sermonis et 5. Si igitur sanctificator [al. sanctificatioj est,
sapicnliac, ct scientia^ effector : ncc de invisibilibus non mutabilis, scd immutabilis substantise osten-
crcaturis. Ha3C quippc omnia sapientia3 ct csetera- ditur.Immutabilem autem substantiamDei tantum,
rum virtutum,et sanctificationis capacia sunt. Ista ct unigeniliFilii cjus,manifestissime tradunt divina
vero substantia, do qua nunc sermo est, sapientise eloquia : convertibilem et rautabilera omnem crea-
et scientia;, et sanctificationis cirectrix est. Neque turarum substantiam praedicantia. Ergo quoniam
enim inveniri potcst aliqua in Spiritu sancto forli- substantia Spiritus sancti non convertibilis, sed
tudo, aut opcratio sanctificalionis virtutisquc (0), inconvertibilis demonstrata est : non erit creaturae

quam ab cxtraneo quodam sustincat : quia istius- b[LO'.js'.ow [leg. b\xo'j7'.o;]. Esset quippe et creatura
modi nalura mutabilis Porro Spiritus sanctus, est, immutabilis, si cum Patre ponereturet Filio, eam-
confessionc omnium, immutabilis cst, sanctificator dcm habcns inconvertibilitatem. Omne enim quod
scicntia; divina?, ct univcrsorum attributor bono- alieni bonicapax est, ab hac substantia separatur.
rum, ct, ut brevius dicam. ipsc subsistens in his rx Talcs autem sunt cuncttE creaturai Deus vcro cum ;

bonis (]ua3 a Douiino largiuntur. Nam cumdem bonus sit, fons et principium bonorum est facit :

Evangclii locum Matthajus Lucasque describens, igitur eos bonos, quibus se impertit, bonus ipse
alter cx his ait : « Quanto magis Palor coclcstis nonfactusabaIio,sedsubsisten3:ideocapabilis(^l),

'Hebr. 1U.7; Psal. xciv, 8. » Act. xxviii, 25 sqq. ; Isa. vi, 9,10. » Act. i, 10. '» Matth, vii, H.
" Luc. XI, 13. '' Acbr. x, 29. '» 1 Cor. vi, II. '• I Cor. xii, 3.

(7) AKorum to cx Gr co oxcrnplavi a<ldi(limus, i contumcliam facicns, gravi punietur peccato, » qucC
conlcxlui ot Huctoris menti maximc ncccssariuni. cx laudatis mss. castigavimus. Congruit lectioni
(8) Idem mss. in gignendi casu oti toj i^ltyj nnslr.p ciiani Thnlos. ms., tametsi in supcriori at-
IlvEUfXaxo?, ot mox 6ta tou !lvstj|xaTo;. Ilcctius. quo inloriori ronlcxtu orroril)us scateat.
(!.') Tholosanus cum noslris mss. ct forlas.se vc- (H) Ilinc probe intelligis, quo scnsu « capabi-
rius, « forlitu(U), quain abextranea quadam opfjra- lcm, » ct non « capaccm, » Sjjiritum sanrtum Di-
tiono san(Milicati(uiis, virlutisque suscipiat. " (lymus dicat. Nempe si « capacom » Deum boni
(10) Et incongruo scnsu ct vilioso, « scriplum alicujus, aut virlulis. pula sapicntia?, aut veritatis
est, quod spiritui gratiio, in quo sanctificdtus cst, diccrct, poterat cas videri aliunde assumpsisse, ne-
 113 TRANSLATIO LIBni DIDYMI DK SPIUITU SANCTO. 114
et non capax. Unigenitus quoqii.^ Filiua.ojussapicn- A Jesus pr.rdicatores doctriiuc suaj, replcvit eos Spi-
tia et sanctificatio.non fit sapiens.scd sapientcs laeit; ritu;et insurflansin faciemcorum :« Accipitc,inquit,

111 non sanclificatur, scd sanctificat. Undc et

et S;)iriUim sanclum
•', » et, « Euntes, docete omnes

non capax. Gum igitur invi-

ipse capabilis est, et gcntcs '*, omnes cunctis gentibus mitteret.
» quasi
sibilis creatura, quam rationabilom et incorporalcm Nequc enim omnes apostoli ad omncs gentes pariter
substantiam vocari consuetudinis est,non sit capa- sunt profecti, scd quidam in Asiam, quidam in
bilis, seJ capax si enim capabilis essct, nullius
: Scythiam, et alii in alias dispersi nationes ; secun-
boni capax csset,por se simplex ipsa subsistens, et dum dispcnsationem illius quem secum habebant
alterius boni receptatrix; participalionc habcat bo- Spiritus sancti, quo modo et Dominum dicentem,
num, et non de his quaj habentur ab aliis, sed de « Vobiscum sum omnibus dicbus usque ad con-
his qu.-c habent alia intolligatur, Patrc et Filio ha- summationem sa^culi '^. » Ilis et illud congruit :

bitismagis quam habentibus creatura voro ha- ; « Accipiotis virtutem suprrveniontis [al. superve-
benlc, et non habita de Spiritu quoque sancto re- : nientem] Spiritus sancti in vos ; et eritis testes mihi
tractemus (12), et si quidem ipse quoque participa- in Jerusalem, et in omni Jud.-caet Samaria, et us-
tione alterius sanctimoniae sanctus est,connumere- que ad extremum terra; -". » Si crgo hi in extremis
tur caeteris creaturis. Si vero sanctos facit capaces ^ finibusterrcT ob [a/. secundum] testimoniumDomini
sui, cum Patre ponitur et Filio. Quod autem ab constituli, distabant intcr se longissimis spatiis,
aliis capiatur Spiritus sanctus, et non alia capiat, aderat autem eis inhabitator Spiritus sanctus, in-
etnunc, et in Sedarum voIumine(prout potuimus) circumscriptam habens substantiam, dcmonstra-
expressimus (13) et ex omni Scriptura sermonem
: tratur (15) angelica virtus ab hoc prorsus aliena. An-
nostrum affirmare perfacile est. Beatus quoque gelus quippo qui aderat, verbi gratia, apostolo in
Apostolus ad Ephesios scribens ait : « In quo et Asia oranti, non poterat simul eodem tempore
credentes signati estis Spiritu promissionis sancto, adesse partibus mundi constitutis.
aliis in cajteris

qui est pignus hwreditatis nostra; '^. » Si enim si- Spiritusautem sanctus non solum sojunctis a se
gnantur quidam Spiritu sancto,formam et speciem hominibus pnesto ost,sed et singulis quibusque an-
ejus assumentes : ex his est Spiritus sanctus, qua) gelis, principatibus, thronis, dominationibus inha-
habentur, et non habent : habenlibus illum signa- bitator assistit ; et ut homines sanctificans.alterius
culo ejus impressis. Ad Corinthios [Ephesios] quo- quam sunt homines, est naturae ; sic et alias crea-
que idem scribens, « Nolite, » inquit, « contristare turas sanctificans, alius ab earum est substantia,
Spiritum sanctum, in quo signati estis "^, » signatos quoniam omniscreatura non ex sua substantia, scd
esse contestans eos qui susceperant communionem excommunione alterius sanctitatis sancta perfici-
Spiritus sancti. Quo modo enim disciplina; et virtu- C tur.
tis assumptor signaculum et figuram (ut ita dicam) 7. Dicti sunt quidem sancti angeli in Evangelio,
in suum sensum recipit ojus scientioe, quam as- Salvatore dicente, venturum esse Filiura hominis
sumpsit : sic etis qui Spiritussancti particeps effi- in majestate sua et Patris, et sanctorum angelo-
citur, pcr ccmmunionem ejus fit spiritualis pariter rum -'. Et Cornelius 113 in Actibus apostolorum a
et sanctus (14). sancto angelo scribitur [al. subjicitur] acccpisse re-
6. Ipse si unus de crea-
vero Spiritus sanctus, sponsum -^, ut Pelrum ad se Ghristi discipulum
turis esset, saltem circumscriptam haberct sub- vocaret. Verum sancti sunt angoli participatione
stantiam,sicut universa quai facta sunt.Nam et si non Spiritus sancti, et inhabitaiione [al. communica-
1J9 circurascribantur loco et finibus invisibiles lione] unigeniti Filii Dei, qui sanctitas est, et com-
creaturaj, tamen proprictatc subslanti.p finiuntur. municatio Patris (16). De quo Salvator ait « Pater :

Spiritus, autem sanctus, cum in pluribus sit, non sancle^''. »Si igitur angeli non ex propria substan-
ahbet substantiam circumscriptam.Mittens quippe tia sancti sunt, sed ex participationc sanctae Trini-

Matth. ^o
'5 Ephes. I. 13. '^ Ephes. iv. : 0. '' Joan. x: 22. '« xxviii, 19. '» ibid. 20. Act.
I, 8. »' Luc. IX, 26. " Joan. xvii, 11.

que cx se habere, atquc adeo posse quandoque D ('6s in Paradiso, cap 1 maxime vero Hieron. in
amiltere, quod aliquando cepissct. « Capabilem Calalogo, cap 109, a quo libcr Dc dogmatibus
vero ideo credendum.quoniam irnplere illum corda, appellalur, facile enim iispl ooyi/xxwv inscribeba-
atque animas fidelium inultis locis Scripturffi te- tur, ut cx ipso Didymo paulo inforius licct colli-
stantur. Consonant alii Patrcs. Auctor Altercatmns gere, ubi <( Spiritiim sanctum Crcatorem » esse,
cum Pascenlio Ariano olimintcr August.epist. 177 : « jam in Dogmatinn volurnine » sc dicil » breviter
• Est incapabilis Patcr, quom capit Filius to- ostendisse » ccrtc non iiepl aioesew;, ut quidam
;

tum ?... » tum, quibusdam intcrjectis, » qui capit opinati sunt. Vid. Tiicodorctum in llist. lib. iv,
orania, quem capitncmo; scd hominum.nam totus cap. 29.
capitur a Filio. » fn Arnobii et Serapionis Conjlictu (14)Tholos. ins., « spiritualis particeps ct san-
pag. 543 « Dcus capax, non cap;ibilis. "
: ctus. »
(12j Olira, » De sancto Spiritu traclemus » (15) Porperum, iit nleraque aIia,Tholosanus ms.,
(13) Ejus libri etiam paulo infra meminil, ubi « incircumscriptu inliabitanti substantia demon-
« de quibus,» inquit, « jam abundanter in Seclai-um stratur. »
volumine disputavimus.» Meminit quoque Heracli- (16) Yetus editio, « ct communicatione Patris, »
 115 S. EUSEBII HIERONYMI. 116
angelorum ostcnditur a Trini!.ate esse
tatis, alia
A sciplinae, non
nominibus in cassis scientiae substan-
substantia. Ut enim Pater sanclificans, alius cst ab tiam possidet naturam sanctificantem,
; sed per
his qui sanctificantur ; ct Filius est alius ah his eL implenLem bonis universa, bonus ipse subSistit,
quos efficit sanctos : ita cL Spirilus sanctus alterius juxta quam et repleti quidam SpiriLu sancto esse
est substantifE ab his quos sui largitionc sanclifi- dicuntur, ut in Actibus apostolorum scriptum est,
cat. Si vero hasretici proposucrint, ex natura con- « Et repleti suntoncncs Spiritusancto,etloqueban-
ditionis suae angelos sanctos csse : consequenter turvcrbumDci rum fiducia". »Quo modo enimqui
coguntur dicere oixouaicji; esse Trinitati, et incon- aliquadisciplina plenus est,quiperfecte eam habet,
juxta substantiam sanctos esse. Si
vertibiliter eos cruditc et subliliter poLost de ea proferre sermonem:
autem hoc refugientcs, dixcrint, unius quidem na- sic qui Spiritum sanctum consummate acceperint,
tur.-E esse cum non tamem eam-
caetcris crcaturis, ita u t impleantur eo,cum fiducia verbum Dei loquun-
dem habere sanctitatem,quam homincs habent ne- : tur,quiaprffisensSpiritussanctusdignamDeovocem
cessarici dcducetur (17), ut dicant multo melioris hc- ministrat. Ilinc quidam [«/. Unde et quidam] cum
mines csse substantiac : cum hic per communioncm supercilio ait « Ilaec dicit Spiritus sanctus '" ; »
:

Trinitatis habeant Hanctitatem,et angeii,propria na. et Apostolus Sed implcmini, inquit, Spiritu
: «
tura sancti,ab ea sint alieni. Sed vota sunt hominum Tj sancto 3' ; Actuum apostolorum,
» et in multis locis
perfectorum, elf ad consumxnationcm sanctitalis pleni fuisse Spiritu sancto discipuli Domini scri-
vcnientum, aequales angelis fieri (18). Angeli buntur « Considerate ergo,fratres, viros ex vobis
:

quippe hominibus, et non homines angelis auxi- testimonium habentes scptem, plenos Spiritu san-
lium tribuunt,ministrantes eissalutem, et annun- cto ct sapientia ^l » et de Stephano « Cum au-
; :

tiantes eis largioria Dei beneficia (19). Ex quo li- tem plenus esset Spiritu sancto, intuens iu cce-
quido ostenditur honorabiliores et multo meliores lum, vidit gloriam Dci, et Jesum stantem a dextris
esse angelos hominibus, per gcrmaniorem, ut ita Dei ^^; » et declectionis vasedicitur «Saulusautem, :

dicam, et pleniorem Trinitalis assumptionem. qui et Paulus,plenus Spiritu sancto,intuens in eum

8. Quapropter cum alius sit Spirilus sanctus ab ait '^^
; » et in commune de universis credentibus
his quoQ ipse sanctificat, non est uniusnaturae cum annotatur : « Discipuli quoque replebantur gaudio et
caeteris creaturis quae cum recipiunt. Si aulem al- Spiritu sancto ^^ » Angeli autem praesentia, sive
terius est naturae a creaturis,et in propria subsistit alicujus 115 alterius excellentis naturae.quae facta
essentia; increatus et ineffectus ostenditur. MultcE est,non implet mentem atque sensum quia et ipsa ;

Scripturae sunt, quae sine ambiguitate convincant aliunde complctur. Quc modo enim ex plenitudine
alterius eum a cunctis conditionibus esse naturae. quis accipiens Salvatoris, plenus efficitur sapien-
Quidam etiam Spiritu sancto pleni esse dicuntur C tia, etvirtute (20), et justitia, et sermone Dei sic ;
:

nemo autem sive in Scripturis,sive in consuetudine, qui Spiritu sancto plenus est, statim universis do-
plenus creatura dicitur. 114 Nequc enim aut nationibus Dei repletur, sapientia,scientia flde, cae-
Scriptura sibi hoc vindicat, aut sermo communis, torisque virtutibus. Qui igitur implet universas crea-
ut dicas plcnum esse quempiam angelo,throno,do- turas, quae tamen possunt(21) virtutem, et sapien-
minatione soli quippe divinne naturoe hic convenit
; tiam capere, non est ex his quae ipse complet. Ex
sermo. Dicimus autem virtuLis ct disciplinse quos- quo colligitur aUerius eum esse substantiae, quam
dam esse plenos : ut illud <( Repletus cst Spiritu sunt omnes creaturae. Diximus ct alibi,quia super-
sancto^' » non aliudsignificantesquam plenos esse
; intelligatur in sancti Spiritus substantia etiam ple-
consummatae atque perfectse virtutis. Scriptum est nitudo munerum divinorum.
de Joanne » Et Spiritu sancto implcbitur adhuc
: Denique impossibile est gratiam Dei sortiri
9.

cx utero matris suse '^\ » et iterum : <( Replcta cst quempiam, si non habeat Spiritum sanctum in :

Spiritu sancto Elisabeth

'^'''

;
» et post alia : « Et Spi- quo approbamus (22) cuncta Dei dona consistere.
ritu sancto rcpletus cst Zacharias pater ejus -''.
» Quod vero is qui habeat eum, sermonem quoque
Haud dubium, quin Joanncs prophetavit. Ncc-
et sapientiae,ct reliqua bona perfecte consecutus sit et :

non in Actibus apostolorum dc multis credcntibus rj nunc manifeste sermo demonstrat, et paulo ante
qui in ununi convenerant, refertur « RepleLi sunt : diximus, substantiam bonorum Dei Spiritum sanc-
Spiritu sancto -'*. « Cum autcm purticipabilis sit tum; cuin posuimus cxcmplum, « Dabit Pater Spi-
Spiritus sanctus, ad simililudincm sapientitc ac di- rilum sanctum petentibus se '"^. n ct » DabitPater :

2*Exod.xxxi, 3. 25 Luc I, 15. ^o

\\^\^^ 41, n ibid. 07. -8 Act. 11. 4, -» ibid. »« Act. xxi, H.
vi, 3. ^s Act
•'*
3' Ephes. V, 18. Act. Act. vii, 55. -^^
xiii, 9. ^^ ibid. 52. ^«^
Luc. xi, 13.

(17) Scribe, inquit Barthius, " necessario eo de- Epist. ad Avitum annotavimus.
ducentur. » ctc. (19) Vatic. ms. cum anlii|ua cdit., annuntiantes <<

(18)Contra Orcgenes angelis cL hominibus unam ois largitorem ejus. Ex quo, » etc.
camdcmque naturam tribuil, iis saUorn qui sancti- (20) Duo mss.' cum voteri cditione,» et virtute. »
tatisapiccm cssent assecuLi. I)idyraus,qui Origine- (21) Vetus eadcm editio, « creaturas, quantum
niana dogniala passim dicitui recepisse,vide ab ea possunt, » etc.
doctrina quanlum abhorrcat. Confer eliam qiiae f22) Al. « approbantur, » ct mox Tholos. cod.,
tom. I [Opp. llicron.jad Synodicam Thcophili,et in « consurgere, pro «consistere. »
117 TRANSLATIO LIBRI DIDYMI DE SPIRITU SANCTO. 11«

bona petentibus se ^". » Nec existimare debcmus, A sponrlere". » Spiritu vcro sancto tribuenteapostolfe
Spiritum sanctum secundum substantias [<iL sub- verba advcrsus eos qui Evangolio contraibant, dilu-
stantiam] esse divisum, quia multitudo bonorum cidc ostenditurin substantia ejus superintelligi sa-
dicatur : impassibilis enim, et indivisibilis at- picntiaj et scientice sermonem. Quomodo antem
que immutabilis est ; sed juxta difTerentcs effi- Sulvator in illa hora os et sapienliam discipulis
cientias, et intellectus , multis bonorum voca- largiatur, quibus contradicerc non queant, nc hi
bulis nuncupatur ;
quia participes suos non quidem qui apud homincs cloqucntissimi putantur,
juxta unam eaindcmque virtutem communione sui non esl hujus temporis disi:ercre, quia nunc propo-
donet, quippe cum ad utilitatcm uniuscujusque suimus ostendero superintelligi semper in Spiritu
aptus sit, et repleat bonis eos, quibus judicat se sancto dona virtutum; ita ut is qui cum habct, do-
adesse debere. Denique Stephanus primus ille nationibus Dei plenus habcatur. Unde et in Isaia,
testis veritatis, et dignus suo nomine (23), plenus ipse Deus cuidam dicit « Ponam Spirituni moum su- :

sapientia, et Spiritu sancto dictus est : sapientia per semen tuum, ct benodictiones mcas super filios
consequenter super intellecta, commorante in eo tuos ". » Nunquam enim accipit quisquam spiritua-
Spiritu sancto, sicut loquitur Scriptura : " Et cle- les benedictioncs Dei, 117 nisi prnscesserit Spiri-

gerunt Stephanum plcnum fide et Spiritu sancto p tus sanctus. Qui enim acceperit Spiritum sanctum,
apostoli '* ; et : « Stephanus autem, plenus gratia et consequenter habebit bencdictiones, id est, sapien-
virtute,faciebat prodigia(24)ct signamagna^inpopu- tiam, et intellectum, et caetera, de quibus ita scribit

lo '".)' Etadhucde eodem :« Etnonvalebantresistcre Apostolus « Propter hoc et nos, ex quo die audi-
:

sapientis, et Spiritui, qui loquebatur in illo *". » vimus, non cessamus orantes pro vobis, et depre-
Plenus enimSpiritu sancto vir beatus, et fidei effe- cantes, ut impleamini cognitione voluntatis ejus
ctus est particeps, quaj ex Spiritu sancto venit, in omni sapientia, ct intelligentia spirituali : am-
116 juxta illud, « Alii autem fides, in eodem Spi- bulantes digne Deo *^. » Eos enim qui digne
ritu *•. » Et gratiam atque virtutem juxta eumdem sibi [al. honh] per opera, et sermones, et pruden-
Spiritum habens, signa et prodigiamagna faciebat. tiam incedunt, impleri ait voluntate Dei, ponentis
in populo. Necnon et illis donationibus secundum super eos Spiritum sanctum, ut impleantur sapien-
eumdem Spiritum affiuebat, qune vocantur curatio- tia et intellectu, et reliquis spiritualibua bonis ;

num gratiae atque virtutes. Et haecenim in enume- sapientia autcm, et intellectus, quse in Spiritu
ratione donorum Dei, qui Spiritu, et secundum sancto sunt, aDeo dantur(2.j). « Dominus, » inquit,
Spiritum, in prima apostoli Pauli Epistola ad Co- « dabit sapientiam ; et a facie ejus sapientia, et intel-
rinthios collocantur *-. lectus procedit *" » cum ea sapi&ntia qua^ ab ho-
Intantum autem Stephanus ;

divinagratia abundabat, ut nemo contradicenlium, C minibus vcnit, non sit spiritualis, sed carnea et
et eorum qui adversus eum disputabant, valerent humana. De hac itaque Apostolus scribit « Non :

resistere sapientiae, et Spiritui qui loquebatur in in sapientia carnali, sed in gratia Dei conversati
illo. Erat quippe e Spiritu sancto sapiens (25). sumus in [al. in hoc] mundo ^^ » carnalem sapien- ;

Unde et ad discipulos suos Jesus perspicue pro- tiam dicens, quaj in rebus corporeis ex humano
clamat : Cum introducti fueritis ad principatus, et subsistit cogitatu (27). Porro spiritualis sapientia et
potestates, et concilia, et synagogas, nolite esse intellectualis, circa
invisibilia et intellectualia se
solliciti quid vos oporteat dicere, aut quid loqua- tenens, per operationem Spiritussancti capientibus
mini in illo tempore. Dabuntur enim vobis a Spi- se sui prffisentiam tribuit. In multis quoque aliis
ritu sancto sermones sapientice, quibus non queant locis Apostolus memorat in Spiritus sancti substan-
contradicere, nc hi quidem qui vehementer in dispu- liaDei muneracommorari[rt/. commemorari] sicut ;

lationibus callent. in illo : « Deus autem spei repleat vos omni gaudio,
10. Sed ponamus ipsum testimonium, quod ita et pace in credendo, ut abundetis in spe, etvirtute
contexitur : « Cum autem introduxerint vos in Spiritus sancti *'. »

synagogas ad principatus et potestates, nolite solli- 11. Deus autem largitor bonorum, spcm quam
citi quomodo aut quid rcspondeatis, Spiritus n
esse promisit, reddet [al. reddit] in virtute Spiritus
enim sanctusdocebit vos in eadem hora quae oporleat sancti, his quihabent illum gaudio et pace com- ;

dicere *^. » Et in alio Evangelio : « Ponite ergo plet eos qui imperturbalam et sedatam cogitatio-
in cordibus vestris non pra^meditari, quemadmo nem possidentcs, lactas habent mentcs, et ab omni
dum rcspondcatis : Ego quippe dabo vobis os, et perturbalionum tempestatc tranquilhs. Qui autem
sapientiam cui non valeant conlradicere, aut re- in virtutc Spiritus sancli prnedicta bona fucrint con-

" Matth.vii, fl. Act. VI, 5. 39ibid.8. *" ibid. '. *• -I i Cor. xii, 9. ibid. 10. ^*Luc. XII, II, 12.
** Luc. XXI, ii, 15. Isa. XLiv, .S. *'' Coloss. I 9. *" Eccli. i, 4. " II Cor. i, 12. '''
Rom. XV, LS.

(23) Notum Stephanum, « «GraeceiTEcpavov, Latine (20) Tholos., « ut implcant sapientia et intel-
corovam interpretari. lectu, qu.n in Spiritu sanctn a Deo donantur. »
(24| Constaiiter habent mss., « portenta. » (27) Idcm, « ([uae horum corporibus, et humano
(25) Vatic. Tholos. et vetus edit,, « erat quippe suDsistunt cogitatu, » etc.
juxta, Deum et Spiritum sanctum sapiens, » etc.
m S. BUSEBII HIERONYMl. 120
secuti, etiam rectam fidem in Trinitatis mysterio A probat. Neque enim Deus cum angelum mittit,aut
consequentur. In quoque loco ejusdem Episto-
alio aliam creaturam: Effundam, 119 dicit, de angelo
lae, « Nan est,»inquit," rcgnum Dci cilius et potus ;
me (.30), aut principatu,aut throno, aut dominatio-
sed justitia et pax, ct gaudium in Spiritu san- ne.Insolis quippehisqua? ab aliis participantur,hic
cto "". » In Spiritu enim sancto justitiam, id cst, sermo consentit sicut nunc, et paulo ante de cha-
:

universam virtutem, ct quam supra diximus pa- diximus,quaj effusa est in cordibus eoruni
ritato Dei

ccm, Dei gaudio copulatam esse asserons, his qui qui Spiritum sanctum reccperunt.« Charitas, » in-
se audire poterant, manifcstissime probat, non alia quit,« Dci difrus.T est in cordibus vestris,per Spiri-
hffic bona quam 118 Spiritus sancti csse substan- tum sanctum, qui datu3 est vobis. » Salvatorquo-
tiam. Cum crgo ha3C bona ex largitionc Spiritus que, quia et ipse capabilis est, in similitudinem
sancti ad homines vcniant, vocatio gentium quam quoque unguenti effusus dicitur: «Unguentum effu-
introduxit per doctrinam evangelicam,acceptabilis sum nomen tuum»*.» Nam ut unguentum quodin
et sanctificata redditur in Spiritu sancto ;
quia et vase continetur,habet quidem odoris substantiam,
in hac sanctificatos, et acceptos faciens Spiritus scd prohibetur longius spargi,quia vase intrinsecua
sanctus, substantia est bonorum Dei. Et qui illo clauditur :cum autem vasforis fuerit effusum,emit-
plenus est, universa juxta rationem agit, docens n tit procul beneolentiam suam: ita Christi nomen
recte, vivens irreprehensibiliter, signa atque por- beneolens, ante adventum ejus in solo Israelis po-
tcnta vere perfecteque demonstrans. Habet enim pulo versabatur, quasi Judaeaj vase incIusum:«No-
fortitudinem (28) Spiritus sancti prffistantem sibi tus enim,» ait, « in Judaea Deus, in Israel magnura
thesaurum, et causam plenitudinis omnium bono- nomen ejus ^^.» Quando autem coruscans in carne
rum. Novit Petrus discipulus Domini Jesu,largitio- sua Salvator, in universam terram, quin potius in
nem Spiritus sancti donorum Dei esse naturam.Ait omncm crcaturam extendit vocabulum suum, im-
quippe ad eos qui objurgabant introitum suum ad pleto eo quod scriptum est « Quam admirabile :

Gornelium « Si itaque ajqualem gratiam dedit illis

: est nomen tuumin universa terra *" ! » quibus con-
Deus praebens Spiritum sanctum, quomodo et no- sequenter^ApostolusIoquitur : «Nonenim aliud no-
bis in principio, ego quis eram qui possem pro- men datum est sub coclo, in quo oporteat salvari
hibere Dominum *' ? » Et insuper ad suos,« Agni- nos [al. oportet salvos fieri] ^* : » et Psalmista ad
tor,»inquit, «cordium Deustestimonium tribuiteis Dominum loquitur, « Magnificasli super omnia no-
dans Spiritum sanctum sicut et nobis et nihil dis- : men sanctum tuum ^-:» tunc completum est,«,Un-
crevit iiiter nos et eos, fide mundans corda eo- guentum effusum nomen tuum, » Significat autem
rum ^2.» In hunc sensum congruit etiam illud quod effusionis verbum largam et divitem rauneris
in multis locis dicitur Spiritum sanctum dari a Do- abundantiam.
mino « Jacob pucr raeus, suscipiam eum Israel
: ;
\2. Itaque cum unus quis alicubi, aul duo Spi-
electus meus, suscipiet eum animamea; dedi spi- rilum sanctum accipiunt,non dicitur,Effundam de
ritum meum in eo ^^
;
» et adhuc : « Qui dat affla- spirilu sed tunc quandoinuniversas gentesraunus
:

tum haudubiumquin
popu]oconstituto|supeream,)) Spiritus sancti redundaverit. Et ad Titum Apostolus
terram, « et spiritum calcantibus eam ^*. » Osten- salutem factam gentibus commemorat « Non ex :

dimus autem supra non alium essc Spiritum Dei,ot operibus justitia; quae fecimus nos (31) :fed per la-
aliumSpiritum sanctum.Paulusquoque,c(Charitas,» vacrum secundsc rcgenerationis, et innovationis
inquit, « Dei diffusa est in cordibus vestiis [a/.no- Spiritus sancti, qucm cffudit super nos abundan-
stris] per Spiritum sanctum qui datus est vobis ^'^;» ter Et hic enim largam attributionem Spiritus,
*'^. »

et illud Quanto magisPater vesterccelestisdabit

: « verbum effusionis ostendit. Et quibus universis do-
Spiritum sanctum petentibus se ^^ ? » Iste autem ccmur,capabilem Spiritus sancti esse substantiam,
Spiritus efTusus quoque csse a Deo super omnem et ex hoc increatam. Capabilem substantiam vo-

carnem dicitur, ut prophetent, et visioncs videant, cat, quae capitur a pluribus, et eis sui consortium
qui eum acceperint, sccundum Joelem, qui ex per- tribuit : capacem vero eam quee communicatione
sona Dei loquitur Effundam de spiritu mco super Q substantise altcrius impletur [Thol. impleatur] et
:« :

omnem carncm prophctabunt filii vestri, ct fi-

: et capicns aliud,ip?a 1^0 non capitur [ra/. capiatur^
liffi vestrffi "''(29).)) Effusioquippe Spiritus causa cx- ab alio.Capal)ili quippc statini inconvertibile.et in-
sistit ja/.exstes] prophotandi, ct videndi sensum convcrtibilia3ternumestconsequon5:quomodoe con-
pulchritudincmque veritatis.Ipsum quoquc efTusio- trario capicnti convertibilc,convcrtibiIicreabilesub-
nis nomen, incrcatam Spiritus sancti substantiam sequens est.Nihil ergo de creafuris inconvertibile,
''"
Rom. xiv, 17. s'
Act. k\, 17. ^^ Act. xv, 8, 9. 5' Isa. xLii. I. ^* ibid. 5. ^^ Rora. v, 5. ^^ Luc.
XI, -13. " joel 1,, 28. =58 Cant. i, 2.
''''
Psal. lxxv, 2. «0 Psal. VIII, 2, 10. «' Act. iv, \2. «- Psal.
CXXXVII, 2. 63 l'it. III, 5.

(2S] Abest a Tholosano ms. « fortitudinem.» apponunt ipse ct Vatiranus.« Incredibili,imo fallaci
(29) Addunl Vatic. et vctus cdit,,« visioncs vi- istiusraodi dicto.»
debunt.n (31) Vatic, «oranes,» pro « nos, » dissentiente
(30) Tholos., « Eirundam dicil, angclum, vcl de ; ip?p Groeco lcxtu.
iingelo meo: » in cujus periodi fineglossemaistud
 121 TRANSLATIO L1I{RI DlDYMI DE SPIRITU SANCTO. l^
)ropterquodnequesempiternumest. Nonsolumigi- \_ nomensignificansomniumsubstanliaminvisilibium
tur quod in hominibus cst. ralionale, convertitur,et creaturarum. Ncque enimulliquidem angclorum,et
creatur, verum etiam in omnibus creaturis h.T!c ali;e cuidam rationabili crcaturip dixil Deus « Scde :

eadem conversio reperitur. Nam el angciorum con- a dextris meis.» fn communcilaquc sermo pronun-
versiones et ruinas divina eloquia demonstrant. tiat, non esse dictum cuiquam creaturre, « Sede a

Licet enim multitudo angelorum, et aliarum excel- dcxtris meip. " V.l hoc in communede creatura. Et

Icntiumvirtutum, in boatitudineetsanctimoniaper- pronuntians doomniljus invisibilibus crcaturis, ait

severent, tamen cum in ea qute similem habcnt eas esse administraloros spiritus. Propterquod sub-
naturamconversasint.dilucide ostenditurin primo jecit : « Nonnc omncs sunt administratores spiri-
eos statu non perimmutabiiitatcm sua; substantia;, tus, in ministeriura missi ? » Licct enira non omnea
sed pcr sollicitius in Dorainoservilium permanere. singillalim invisibiles creaturaj missae sunt [al sint],
Neque enim potest coa?qualiumdiversaessenatura. tamen quia ejusdom goncris et honoris alic-e missaj
Nam quia omne genus hominum mortale est, et sunt, quodammodo etipsa) possibilitatesuntmissae:
singuli homincs mortales sunt, ut e diverso quoque missarum oonsortes aequalisque substantia;. Quo
si qua de superioribus immortalia sunt, haud du- modoigitur aliusestabuniversiscreaturisDominus,
bium, quin omnia in eodem genere et specie con- per quem principium ad loquendum acceperat illa
stituta, sint immortalia. magna salus, cujus negligentes Apostolus nolens
13. Cum autcm haec se ita habeant, etiam si unus nos esse, ait: « Quomodo nos effugieraus tantam
angelusconvertibilis apparuerit, omnes convertibi- negligentes salulem. qua^ principium accipiens ad
les erunt,licet nonsintconversiin beatitudineperse- loquendum per Dominum, ab his qui audierunt in
verantes ;quomodoetcunctahorainumcorpora divi- nos confirraata est ? » sed et Deus qui testimonium
sibilia sunt, quanquam non orania dividantui Quse- . perhibet signis et port^intis isti saluti, alius est ab
dam enim eorum passa divisionem, et rcliquorum omnibus administrateriis spiritibus ; sic et Spiritus
similiumsui, naturam interpretantur. Hisitaedis- sanctus, cujus divisionibus juxta voluntatem ejus
sertis, allerius substantioe a visibilibus in invisibili- tesliraonium perhibet Deus, distribuens eura, non
bus creaturis Spiritus sanctus ostenditur. Si autem per concisionis partes, sed per coraraunionem qui-
hoc verum est, impiissime quidam inter omnia con- bus eum prffistare decreverit : alterius est et ipse
numerant Spiritum sanctum, dicentes in eo quod substantiae ab his in quae dispartitur effusus.
omnia per Verbum a Deo facta sunt, etiam signifi- 122 H.IgiturquoniamapprobavimusjuxtaScrip-
cari Spiritus sancti facturam. Nequeenira unum ex turarumsensum.aliumextraomnemcreaturamesse
omnibus, sed aliud extra omnia per substantiara ex Spiritum sanctum, incassum, imo impie quidam
utroque demonstratus est Spirilus sanctus. Nara si C creatum eum esse ostendere volentes, testimonio
creatura, ut superius oslendimus, dividitur in cor- utuntur, quo orauia per Verbum facta referuntur ;

poralia, et incorporalia : et conditus est Spiritus ut scilicet in omnibus etiam aeterna substantia con-
sanctus utique aut visibilis, aut invisibilis creatura tineatur. Et quia ad conditionem ejus approbandam
erit, id est, corporalis, aut incorporalis. Vcrum cor- etiam propheticum sermonem usurpant, dicente
pus nequaquam erit, sicut prius diximus, cumdo- Deo, « Creo Spiritum » etiam in hoc eos monstrare :

ceat, et scientiam pra!stet,et a sensu 121 etanima dcbemus prorsus ab intellectu veritatis alienos. Ne-
capiatur. Sed neque invisibilis creatura erit, ut que enim dc Spiritu sancto propositus sermo pro-
paulo ante de eo disputavimus. Unde et Apostolus phetap fuit, ut ex ipsa serie ct contextu eloquii in-
in Epistola quam ad Hebraeos scripsit, alium cura Siquidem Amos prophetaex personaDei,
telligitur.
esse ab oranibus angelis demonstrat, dicens «Cui : «Praeparare, »inquit, « ad invocandum Deum tuum,
enim angelorum dixit aliquando Sede a dcxtris
: Israel : quoniara cgo sum firmans tonitruura, et
ponam
meis, donec inimicos tuos scabcllum pedum creans spiritum,et annuntians in homines Christum
tuorum? Nonne omnes sunt administratores spiri- suum : faciens diluculum et nebulam, et ascendens
tus, in ministcrium missi, propter eos qui acce- super excelsa terrae Dominus Deus omnipotens no-
:

pturi erant salutem ^*? «Etpostalia: « Quomodo men ejus ^e. „ Deus enim qui se spiritum (32) con-
j)
nos effugiemus tantam negligentes salutora? Qu» dere f uerat prajlocutus, et facere : et tonitruum dixit
principium accipiens ad loqucndum pcr Dominum, firmare et diluculum et nebulas facere. Si igiturin
ab his qui audierunt in nos confirmataest, testimo- prffidicta narratione perseveramus, id est, in toni-
nium dante Deo signis, et prodigiis et variis virtu- Iruo et diluculo et nubibus, eumdeum narrationis
tibus, et Spiritussancti divisionibus juxta suam vo- ordincm ctiam in spirilu tenere dcbemus, utid quod
luntatem ^^. » IIoc cnim quod ait, « cui angelorum, » dicitur a Deo tale sit : Ut invoces me, qui Deus sum,
ffique accipitur, ac si diceret, nulli : per angelicum qui universa procuro, qui et creator sum omnium
** Hehr. i, 13. 14 : Psal. cix. 1. « Hcbr. ii, 3, 4, «« Araos iv, 12, 13.

(32) Viliosc,
et ctmtra scriptoris mentem, crat concinnius, « parilcr cfiatus, » ctc. Mox Tholos.
antoa conccderc, » quod cx Vatic. ms. emcnda-
« « formarc » legit pro « firmare » quod promiscue
mu9, qui item pro verbis « et facerc » habet fere infra alii etiam mss. praferunt.
 :

m S. EUSEBII HIERONYMI. 134

qui firmo tonltruum, ct condo spiritum. qui dilu- A dictum est,'( qui creo,» quia non semel venti fticti

culum et nebulam ad quasdam utilitatosfacio homi- sunt, sed in eo quod subsistunt, quotidie fiunt.Ne-
'
num ;
prajparare, ut invoces, o Israel ; utcum prae- que enim frustra sine articulo, qui in Graeco ser-
paratus fueris ad invocandum, ct me oraveris, qui mone singularitatis significator est, nunc spiritus
supradicta constituo, felicitatc temporum, et alio- creatus dicitur.quoniam non est sanctu3,cum pene
rum bonorum largitionibus perfruuris, mc tibi per semper Spiritus sanctus cum articulo nominetur,
singulos aanos omniajuxta naturaj ordinem mini- ut in illo auxi to }i-n^\j.x, id est « ipse Spiritus te-
strante, ut fecundc annus fluat, ut suis spatiis ho- stimonium perhibet spiritui nostro ^'
;
» et alibi,
ra-rum momenta decurrant, ut suo tempore tonitrua Aux(2; ^sTtv zt ^oior.oioZw, (3i), id est,« ipse est qui vi-
mugiant, ut salutaris aura opportunis flatibus in- vificat ^^)» Et rursum : « Sic et quas Deisunt,nemo
spirct. Si vero per allegoriam, tonitruum ct dilu- cognovit nisi t6 HvE'3ixa, » id est « Spiritus Dei : » xi

culum, et nebula, et crcatio spiritus intclligantur, enim scrutatur yap HveGiJ.a, 124 hoc est, « Spiritus

non substantiam rei, sed figuratam interpretatio- omnia, etiam alta Dei » Et multa quae de Scri- ''°.

nem significabunt. pturis sacris excerpere possibile est. Quod sicubi

15. Quod si e diverso opposuerit manifesto de raro sine articulo nominatur Spiritus sanctus,
Spiritu sancto haec dici, qui inferatur ad croatio- p sciendumest cum additamentoeum nominari signi-
nem ci_:_:i ;il :i rii
i i:
Spiritus, illud quod sequitur « Et annuntians
C ficante
3 i. :n x:
magnificentiam.
:
_: o: :j j:_:i ~i;
ejus. Siquidem dicitur ali-
o.

123 in omnes (33) homines Ghristum suum » in quando et sine articulo, cum non ipse per se, sed ;

Hebraio habelur,« annuntiatin hominem loquelam participatio ejus osdenditur : ut puta, « et quaecun-
suam ; » quod scilicet qui creator est oranium, ipse quc his similia sunt.
etiam prophetis [al. prophetas] inspirct, et suam
per eos hominibus indicet voluntatcm. Et ad hoc 16. Quoniam
igitur exhis, qua; memoravi, et ex
respondendum est.quia quidam ha;retici alium ex- multis non esse creaturam Spiritum san-
aliis,

tra creatorem Dominum Patrem Salvaloris mon- ctum dcmonstratum est, nusquam conditionibus
tiuntur, hoc impiissinie praedicantes non scelera- : connumeratus est, sod semper cum Patre et Filio
tam eorum suspicionem providentes a Deo percuti, positus nunc videamus quam cum utroque habeat
:

dicente: Ego formans [Vatic. firmans] tonitruum, indifferentiam {al. differentiam). In fine EpistoIa3
et creans spiritum et alias mundi partes faciens et secunda;, quam ad Corinthios scribit Paulus, ait
gubermans, annuntio in homines Christum meum. « Gratia Domini nostri Jesu Christi, et charitas
Et hoc enim providentia) meae opus super omnia communicatio sancti Spiritus, sit scmper
Dei, et
opera mea cst, ut non solum eorum quaj foris sunt, cum omnibus vobis » Ostenditur quippe ex ser-
''^.

scd et qua3 ad craolumentum aniaiaj ct menlis uti- C mone prsscnti una Trinitatis assumptio cum is :

litatem humilitatem] pertinent, causa subsi-

[al. qui gratiam Christi accepit, habeat eam tam per
stam. Ego hoc quod dicitur, « Creo spiritum, » administrationem Patris,quam per largitionem Spi-
seque arbitror positum, ac si dicitur, creans ven- ritus sancti. Datur enim a Deo Patre et {al. a Do-
tum. Deus quippe flatus hos, qui per aeris motum mino) Jesu Christo.juxta illud « Gratia vobiscum, :

efficiuntur, dispositione sua ducit, secundum illud et pax a Deo Patre, et Domino Jesu Christo '*, »
quod alibi legimus : « Qui producit ventos de the- non aliam dante gratiam Patre et aliam Salvatore.
sauris suis ".» Bene autem quod in ipsa sententia Siquidem et a Patre et Domino Jesu Christo eam
non ait, qui creavi sed « qui creo spirilum. » Si
: dari describit {Vatic. scribit), Spiritus sancti com-
enim de substantialitateSpiritus sancti sermo esset, municatione compIetam.Nam etipseSpiritusdictus
dixisset utique, qui creavi. Neque enim semper est gratia, secundum illud « Et spiritus gratiaj in- :

eumdem creat. Nanc autcm conseqenter de flatu juriam faciens, in quo sanctificatus est "'. » in Za-
'^'
Psal. c.xxxiv. 7. ^^ Rom viii, 16. '^^
Joan vi, 64. I Cor. II, 40. '' IV Reg. ii, 15. '» Galat. v,
46. " II Cor. xm, 13. '* Rom. i, 7; I Cor. i, 3 ; Goloss i, 3. " Hebr. x, 29.

(33) Vocem
omnes » neque mss. nostri, neque D suum quod Hebraice dicitur Messio,
« scribitur
Amosi textus habent, eamque sanomalim oxpungi per has litteras mem, sin, jod, heth, : et vau,
Annotationem porro ex Hebrfflo non cx Didymi quod LXX putaverunt. Sin autem ut in Hebrajo,
ingenio, qui Hebraicas litteras penitus ignorabat, et apud est, his litteris scribi-
i-eliijuos intcrpretes
sed utique ex Hieronymo profecissc, mihi persua- tur, -ME.M. est ma, hoc est quod, vel
iiE, quod
deo. Nam S. quoque Ambrosius qui lib. ii Dc Spi- quid. Dcinde sin, jod, heth, quod legimus sia,
ritu sancio huic ex Amosi loco objeclioni rcspondet, id est eloquium. igitur quod scribitur per solam
hanc apud Didymum solutionem ex llcbraso sc indi- littoram vau, aJroj, id est ejus significat, simul-
cat non Iegissc,cumiIIamomninodissimulet. .'\rgue- que commistum legitu masio. » IJnde concludit
bant autem ha?retici ex eo loco, creari Spiritum Ueuin por prophetas indicaro voluntatem suam,
sanctum, ut hominibus annuntiarct Ghrislum. Qui- eosque turpiter errare, qui alium e.xtra Creato-
bus ut reponat Hieroiiymus,non ita in Hebrao fonte rem. Patrcm Clirisli inducebant.cum .-^mos nonde
legi asserit, ac apud LXX, sed haberit « annunliat Spiritu sed devcnto, neque dc Christo, sed de Dei
in homincm loquelam suam. » Atque ita quidcm meditationc loquatur.
ipse interpretatus cst,cxposuitquc in Commcntariis, (35) Sicequidem editi habcnt et mss.,sed perpc-
ubi LXX verbisimilitudine et ambiguiLatedeccptos rain. Emenda ex ipso Joannis textu, t6 HviC;!»
notat. « Si enim, » inquit, « legamus, Ghristum ^ffTi t6 i;«o™-o5v, « Spiritus est, qui vrsiticat. »
128 TRANSLATIO LIBRI DIDYMI DE SPIRITU SANCTO. m
chariaquoquerepromiliit Deus elFusurumse.id est, A 1^'® cidem (:^7) substanli?o 6aooj;a sunt, easdem
abundantissime tributurum Jerusalcm spiritum gra- habct opcrationes; et qua; dltoruis substanticr, ct

tiae et miserationis ^^. Cum enim quis Spiritus sancti 4voiJoJ5'.3, dissona atque diversa sunt.

acceperit gratiam, habebit cam datam a Deo Patre, IS. Noque cnim cx his tantum qure praemisimus.
et aJesu Christo Domino nostro. Unaigitur gralia, Trinitatis unitas docctur : scd ex innumerabilibus
Patris 115 et Filii.ctSpiritussanctiopcrationecom- filiis, suum ordincm
dc qnibus rursum secundum
pleta, Trinitas unius substantia; demonstratur. In pauca ponemus. Ar;.;uens Petrus Ananiam, in co
quoque loco « Charitas,» inquit
alio :
"''.
« Doi cum quod in venditionc agri, cujus se totum pretium
omnibus vobis, » qua? a Trinitate et tribuitur, et obtulisse dicebat, fr.iudem fccisset e medio (38) ;

firraatur. Ait quippe Salvator : « Qui audit vcrba sancti Spiritus unilatem ad Deum, non secundum
mea, et servat ea (35), hic est qui diligil me. Qui numerum, scd juxta substantiam comprobavit, di-
autem diligit me, diligctur a Patre meo, et ego di- cens « Anania,quarc complevit Satanas cor tuum
:

ligam eum "*. » Nequeenim alia dilictio est S&lva- ut mcntireris Spiritui sancto, et absconderes de
super his qui amantur, et alia dilectio Patris,
toris pretio agri ? Nonnc manens tibi manebat, et ven-
Deusenim diligit in 5alutcm,quia « sic dilexit Deus ditum in tua erat potcstate ? Quare posuisti in corde
mundum,ut Filium suum unigenitum daret : utom- ^ tuo hanc rem ? Non hominibus mentitus es, sed
Dr>._««
-jx r-.i r.:i-.„N ^
Deo "*. ».o.„_;„ „.,:n„.„; i:.....
Si enim qui Domino mentitur, mentitur
*:a.,_
• • •

Filium), non percat,

:

nis qui credit in ipsum [al.

sed habeat vitam ^eternam ". » Similiter et Filius, Spiritui sancto ; et qui Spiritui sancto mentitur,
qui vita cst, ut tribuat vitam et salutem,diligit eos mentitur Deo : nulli dubium est,consortium Spiri-
quos vult fieri meliores. Unde amare se dicit eum tus sancti esse cum Deo. Et quo modo sanctitas
qui amatur a Patre. Et de eo ponitur in propheta : subsistit in Deo, eodem modo et deitas [al. di/ini-
« Et ipse salvabit illos, quia dilexit illos ^**. » las] intelligitur in Spiritu sancto. Iste autem Spi-
17.Hancdilectionem,fructumesseSpiritussancti, ritus sanctus, quem diximus ejusdem natura; esse
contestatur Apostolus, sicut et gaudium,et pacem, cum Patre, etiam a Filii divinitate non differt, Sal-
quae a patre ministraturet Filio, dicens : « Fructus vatore dicente discipulis : « Cum in Synagogam ad
autem gaudium, pax, charitas *". » Quae
spiritus, principatiis et potestates introduxerint vos, nolite
charitas effusa est in cordibus credcntium per quomodo,aut quid respondeatis. Spi-
solliciti esse,

Spiritum sanctum. « Charitas quippe, ait, Dei ritus enim sanctus docebit vos in illa hora quid
diffusa est in cordibus vestris [Tliol. nostris] in dcbeatis dicere ^^. Ponite in cordibus vestris non
Spiritu sancto Omnis quippe qui communicat
*-. » praemeditari ad respondendum. Ego enim dabo vo-
Spiritui sancto,per participationem ejus communi- bis os et sapientiam (39), cui non poterunt resi-
cat, juxta illud : » Et communicotio sancti Spiritus C stere, aut contradicere » Et in his quippe dicens,
^"

sit seraper cum omnibus vobis *^. » Et in alio loco : non debere eos esse soUicitos, quid respondeant
« Sit qua communicatio Spiritus **. » Gum habue- contradicentibus, quia in eadem hora doceantup a
rit sapientiam Dei et sermonem, et in omnibusve- Spiritu sancto quid debeant respoudere statimin- :

ritatem habebit quoque consortium sanctitatis in

: tulit qua; sit causa fiducife. « Ponite, » dicens, « in
Patre, et Filio, et Spiritu sancto. « Fidclis autem cordibus vestris non prfemeditari ad respondendum
Deus, perquem vocati estis in (36j communicatio- ego enim dabo vobis os et sapientiam, cui non po-
nem Filii ejus *^.Joannes de Patre
» Scribit et : terunt resistere, aut contradicere. » Cum enim di-
« Si in lumineambulamus,sicut ipse est in lurnine, xerit, in tempore respondendi doceri eos a Spiritu
communicationem hnbemus cum illo ^'^. » Et adhuc : sancto quid debeant respondere,in sequentibus ait;
" Comraunicatio autem nostra cum Patre et Filio « Ego enim dabo vobis os et sapientiam, » etc.

ejus Jesu Chrislo *". » Igitur quicunque communi- 1 17 19. Exquibus ostenditur sapientiam quae dis-
cat Spiritui sancto, statim comraunicat Patri et cipulis datur a Filio Spiritus sancti esse sapientiam :

Filio. Et qui charitatcm Patris, habet eam habet et doctrinam Spiritus sancti, Domini esse doctri-
u Filio, contributam pcr Spiritum sanctum. Sed et nam unumque
: naturae et voluntatis esse consor-
qui particeps est gratiae Jcsu Christi, eamdem gra- n tium Spiritus sancti cura Filio. Et quia superius
habet,datam a Patre per Spiritum sanctura. In
tiara demonstratum socium esse per naturam Spiri
est
omnibus enira approbaturearadem operationera esse tum Unigenito Dei, et Deo Patri Filius vero et :

Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Quorura autem Patcr unum sunt,juxta illud « Ego et Pater unum :

116 una una est et subslaniia quia

est operatio, : sumus ®'. » non divisa [al. indivisaj et insepara-
" Zachar. "11 Cor. XIII, ^3.
XII, 10. Joan, xiv, 21. '» Joan. iii, 16. ''8 «" Isai. xxxiii. 22 ; xxxv, 4,
»' Galat. v, 22. " Rom. v, 5. "MI Cor. xiii, 13 «* Philipp. ii, 1. »» I Cor. i, 9. «« I Joan, i, 7.
• ibid, 3. 8« Act. v, 3, 4. 8» Luc. xn,
11, 12. »" Luc xxi, 14, 15. «' Joan. x, 30.

(35) Tholos. ms. « Qui habet mandata mca, et qui tamen haud recte mox habet dtvojcia pro dvo-
servat, » etc. ij-ojTta.
(36) Vatic. hic atque infra constanter <( commu- (38) Vctus editio « cx dimidio, » concinnius.
nionera » pro « communicationcm » legit. Mox « quid (39) Addit Vatic. cuin vetcri edit., « id est, ser-
igitur quicunque, » elc. monem .

(37) Antea erat « ejusdem, » diss«ntiente Vatic.

127 S. EUSEBII HIERONYMI. 428

bilis, secundum naturam, ostensa est Trinitas. In A ab alio neque per cujusdam alterius
sapontiam,
alio quoquc Evangelio dicitur « Non enim voseslis : sapientiai parLicipationem, sapiensnominalur. Si-
qui loquimini, scd-Spiritus Patris vestri qui loqui- quidcm multi sapicntes dicuntur, non ex sua na-
tur in vobis'*^ » Si ergoSpiritus Patris in aposlolis tura, sed ex communicatione sapientiaj. Deus
loquitur, docens eos quae debeant respondere, et vero non alterius sapientia; participatione ne-
qurc doccntur a Spirilu sapientia est, quam non que aliunde sapieos effectus, dictus est solus
possumus aliam Filium intelligere, liquido
prajler sapicns, et generans sapientiam, et alios fa-
apparet ejusdein naturas Spiritum essc cum Filio, ciens sapicntcs. Quae sapienlia Dominus est no-
et oum Patre, cujus Spiritus est, Porro Patcr et ster Jesus Christus qui dicitur Dei virtus, et Dei
Filius unum sunt. Igitur Trinitas substantiae uni- sapientia quoque sanctus dicitur sa-
^*'. Spiritus
tate sociatur. pientia (42). Siquidem et in veteribus libris refer-
20. Per aliud quoque Scripturarum oxemplum, tur, repletum esse Jesum Nave a Domino spirilu
Trinitatis unitas et natura (40), ct virtus ostendi- sapientiae. Sicut ergo solus sapiens Deus, non ac-
tur. Filius et manus, et dextera, et brachium Pa- cipiens aliunde sapientiam.sed sapientes faciens et
tris docuimus, ex his voca-
dicitur. Sicut crebro generans sapientiam solus est sapiens, extra om- :

bulis, unius naturaj indiffcrentia dcmonstratur [al. „ nes qui per nuncupationem ejus sapientes dicun-
T-r« .• .__i.*i n.:._!j.
1 *-^ iiri__i __.'___•. i* i-q- j Ti)T i

indifferentiam demonstrari]. Spiritus san tur:« Multitudo quippesapientiumsalusmundi*' » ;

ctus, digitus Dei,secundum conjunctionem naturae et, « Qui semetipsos cognoscunt, hi sunt sapien-
Patris et Filii nominatur. Siquidem in uno de tes ^^ » etrursum « Cum fueriscum sapientibus, ; :

Evangeliis adversus eos qui signis Domini detrahe- sapiens eris ^^ » sic et Spiritus sanctus non acci- :

bant, dicentes « In Beelzebub principe deemonio-

: picns aliunde sapientiam, dictus est spiritus sa-
rum da^monia ^^, » sciscitans Salvator ait
ejicit : pientiae hoc enim ipsum quod subsistit, spiritus
;

« Si ego in Beelzebub ejicio daemonia, filii vestri in sapientice est et natura ejus, nihil est aliud nisi
:

quo ejiciunt? Si autem ego in digito Dei ejicio dae- Spiritus veritatis et Spiritus Dei, de quibus jam
monia ergo supervenit in vos regnum Dei ^'\ »
: abundanter in Sectarum volumine disputavimus.
Hunc eumdem locum, alius evangelista descri- Unde ne eadem superflue replecemus, contenti si-
bens, loquentem intulit Filium » Si autem cgo in : mus disputatione praeterita.
Spiritu Dei ejicio da^monia "^ Ex quibus ostcn- » 22. (44) Quia igitur Spiritus sapientiae et veritatis
ditur digitum Dei esse Spiritum sanctum. Si ergo inseparabiliter cuin Filio est, ipse quoque sapien-
conjunctus est digitus manui, et manus ei cujus tia subsislit et veritas. Si enim capax esset sapien-
manus est ; et digitus sine dubio ad ejus substan- tiae et veritatis, in id aliquando descenderet 129 ut
tiam refertur, cujus digitus est. C desineret habere quod aliunde susceperat,id est sa.
21. Verum cave ne ad humilia dejectus ct obli- pientiam el veritatem. Et filius sapientia et veri-
tus sermonis, de quo nunc disputatur, depingas tas ipse subsistens, non separatur a Patre, qui so-
in animo tuo corporalium artuum diversitates et ; lus sapiens et veritas, Sciipturarum vocibus prae-
incipias tibi magnitudines, et inaiqualitates, et dicatur. Eumdem circulum unitatis atque substan-
cajtcra corporum majora vel minora membra con- tiaiSpirilus sancti [/e(/. Spiritum sanctum], secun-
flngere; dicens digitum a manu, et manum ab eo dum id quod sapientiae et veritatis est spiritus,vi-
cujus est 1 28
manus,multis inasqualitatibus discre- demus habere cum Filio (45), et rursun\ Filium a
pare, quia de incorporalibus nunc Scriptura lo- Patris non discrepare substantia. Cum autem Filius
quitur, unitatem tantum volens, non etiam mcn- imago sit Dei invisibilis, et forma srbstantias ejus,
suram substantife demonstrare sicut enim manus : quicunquc ad hanc imaginem. vel formara imagi-
non dividitur a corpore, per quam cuncLa perficit nantur, atque formantur,adducuntur in similitudi-
et operatur, etin eo est, cujus est manus : sic et nem Dei juxta vires tamen humani profectus, is-
:

digitus non separatur a manu, cujus est digitus. tiusmodi formam et imaginem consequentes.Simi-
Itaque rejice inaequalitates et mensuras, cum de liter et Spiritus sanctus cum sit signaculum Dei,
Deo cogitas, et intellige digiti et manus, et totius [) hi qui formam et imaginem Dei capiunt,signati per
substanliai unitatem : quo digito lex (41) in tabu- eum, in eo ducunturad signaculum Christi sapien-
lis lapeidcis scripta est. Per aliam quoque Scriptu- tiae et scientiae.insuper lide pleni. « Nam divisiones
ram, probationem monstrare perfacile
fidei nostrae operationum sunt, idem autem ipse Spiritus qui
est. Solus sapiens dictus cst Deus non accipicns : operatur omnia in omnibus (46). « Operantcergo '

32 Malth. X, 20. «3 Luc. xi, 15. ^* ibid. 19, 20. ^''

Mallh. xu, 28 »" I Cor. 1.25. ^" Sa
>ap. VI,
26. »« Sap. XV, 3. s» Prov. xiii, 20. '
I Cor. xii, G.

(40) Vetus edit. cum Tholos. ms., <> una et na- que interpretis mentem. \'id. prjefi.xam huic oper'
tura, » etc. Admonilionem.
(41) Eadem cum Vat., « totius corporis unita- (45) Olim erat, « videmus habere, habemus eum
tem quo digito et lex, » etc. Filio. » Quod Uarthius,expuncta priinum voce Spi-
ritus, ita contcnditemendandum. « vidimus eum
(42) Ms. Tholos., « Spiritus dicitur sapientia. »
habere hactenus cum Filio. »
( '(3-44) Ilinc secundum librum auspicanlurhucus- (40) Plenius in Vatic. ms. ac veteri editione,
que editi contra ms. lidem ipsiusque aucloris, at- « Divisiones quippe donationum sunt, idem autem
129 TRANSLATIO LIBRI DIDYMI DE SPIRITU SANGTO. m
Patre multiplicem charismatum plenitudincm,mul- A. 24. Non arbitror quemquam tam vecordem atque

tipiicateam Filius subsistentcm per Spiritum san- insanum futurum, ut perfectum baplisma putetid
ctum. « Alii enim pcr Spiritum datur scrmo sa- quod dalur in nominc Patris ct Filii, sine assum-
pientiae. Alii vero scienliae, secundum eumdem ptione Spiritus sancli aut rursus in nomine Patris
;

spiritum. Alii fides in eodem, spiritu', » et coetera et Spiritus sancti, Filii vocabulo pra;termisso : aut
qua; ab Apostolo enumerata sunt dona, quibus ad- certe in nominc Filii ct Spiritus sancti, non pra-po-
ditur : <( Ha?c autcm omnia operatur unus atque sito vocabulo Patris. Licet enim quis possit cxsi-
idem Spiritus : dividens singulis prout vult '. » stcre saxei (ut ita dicam) cordis, ctpcnitus menlis
23. Unde diccnles operatricem, et (i7) ut ita di- aliena}, qui ita baptizareconetur, ul unum de prae-
cam, distributricem naturam Spiritus sancti, non ceptis nominibusprffitermittat, vidclicct contrarius
abducamur ab his qui dicunl operationcm, et non legislator Christi ;tamcn sine pcrrectione(50) bapti-
subslantiam Dei esse Spiritum sanctum. Et e.\ aliis zabit,imo penitus a pcccatis liberare 131 non pote-
quoque plurimis locis subsistens natura demon- rit, quos a se baptizatos cxistimavcrit. Ex his col-
stratur Spiritus sancti : ut in illo quod apostoli ligitur, quam indivisa sit substantia Trinitatis, et
scribunt : « Visum est enim Spiritui sancto et no- Patrcm vere Filii essc Patrem, ct Filium verc
bis*, » quia hoc quod dicitur,» visum est,» non ope- j. Patris Filium, etSpiritum sanctum verc Patris et
rationem significat, scd naturam : maxin-.e cum Dei esse Spiritum (51) ; et insuper sapicnlioe et
et Domino similc quid reperiatur, ut « Sicut
de : veritatis, id est, Filii Dci. Htec est salus ergo
Domino visuro est, ita factum est ^. » Denique et credentium, et dispensatio ecclesiasticajdisciplinae
sermones ejus Scepissime lectitantur, ut in illo : in hac Trinitate perficitur. Nam cum Salvator di-
» Jcjunantibus eis et ministrantibus, » id est, 130 scipulos suos ad pra3dicandum Evangelium miserit
discipulis Christi, « dixit Spiritus sanctus : Sepa- et ad dogmata veritatis docenda Pater (52) in Ec-
rate mihi Barnabam et Saulum, in opus ad quod clesia constituisse dicatur, primo apostolos, se-
vocavi cos ''. » Quae vox divinitatis et auotoritatis cundo prophetas, tertio magistros, super hac re
index, non creatam, sed increatam substanliam etiam Apostoli congruente sententia : « Et sicut
monslrat. Neque enim Spiritus sanctus in aliud probati sumus credcndum Evangelium,
a Deo ad
quoddam opus vocavit Barnabam et Paulum, quod sic loquimur non ut hominibus placentes,sed Deo
:

non sit Patris et Filii, cum ministeriura, quod eis qui probavit corda nostra '° » hos eosdem quos :

commisit et tradidit Spiritus, Patris, et Filii sit Christus magistros esse praecepit, et Pater proba-
ministerium. Ad Galatas Paulus loquitur » Qui : vit, et Spiritus sanctus dispensatores et praepositos
nime operatus est Pelro in apostolatum circumcisio- in Ecclesia constituisse perhibetur [at. veraciter
nis, operatus est et mihi in gentes (48), et Barna- C prohibetur]. Siquidem cum Miletum Paulus aposto-
bae '. » Pariter enim ad nationes Spiritus sanctl au- lus presbyteros de diversis locis et plurimis Ec-
ctoritate directi sunt. Christo qnoque operante in clesiis congregasset : '. Attendite, » inquit, « vobis
apostolis, Spiritus complelum est ministerium ut et universo gregi, super quos Spiritus sanctus po-
ipsi apostoli confitentur se in Christo loqui, et id suit vos episcopos ad regendam Ecclesiam Domini
quod suis oculis viderunt,et ministri facti sunt (49) quam acquisivit per sanguinem suum ".» Si enim
sermonis, id est, Christi ; et dispensatores myste- quos Christus ad evangelizandum et baptizandas
riorumDei. Deni(}ue quasi principatum in sacerdo- naliones misit, Spirilus sanctus Ecclesife prfepo-
tio possidentes, et initiatores fldei nuUi dubium est,
a Christo sunt suit, Patris sententia destinatos ;

domonstrati, dicente :« Euntes ite.etdocete omnes operationem unam Patris, et Filii, etSpiritussancti
gente?, baptizantes eos in nomine Patris, ct Filii, et probationem (53) et consequenter eamdem ,

et Spiritus sancti *. » Et sicut Apostolus scribit re- Trinitatis esse substantiam. Necnon etillud con-
ctissime: « UnusestDominus,una(ides,unum banti- siderandum, quod in corde et sensu habitare non
sma'. " Quis non ex ipsa cogetur veritate suscipere potest creatura, nisi Deus et sermo ejus in Spi-
indifferentiam sanctae Trinitatis, dum una sit fidcs ritu sancto, sicut ad quosdamloquitur Pater « In- :

in Patre, et Filio et Spiritu sancto et favacrum n habitabo in eis, et inambulabo '-. » Et ad ipsum
;

detur atque firmetur in nomine Patris, et Filii et quidam dirigit vocem. « Tu autem in sancto habi-
Spiritus sancti ? tas, laus Israel '^. » Altus quippe in altis habitat
» I Cor. xii, 8, 0. •' ibid. H. * Act. xv, 28. "
Job I, 21. 6 Act. XIII, 2. ' Galat. n, 8. « Matth.
xxvni, 19. 'Ephes.iv, 5. '« I Thess. ii, 4. " Act XX, 28. '2
. II Cor. VI, 16. '^
Psal. xxi, 4.
Spiritus, et divisiones ministeriorum sunt, et ipse nes in schedulis exccptai quas passim infra laudabo,
Dominus, et divisioncs operationum sunt, et idcm hic habet«sernionisChrisi,)) absque,« idcst » vocuUi;
ipsc Dominus quiopcratur omnia in omnibus. » et paulo post « Euntcs dooete, » absque « itc. »
(47) Voculam « ut » supplcvimus e Vatic. (50) Pci-peramTholos.,« tantumsincperfectione.»
(48) Tholos. ms., « opcratus est mihict Barnaboi (51) Maudo laudatus i{cgin;c cod., « Vcrot Patris
in gentibus ; » ct mox, « dirccti sunt a Christo, et Filii esse Spiritum. »
cooperante in apostoiis Spiritu, completumest mi- (52) Nomcn « Patcr, » oxpungit Reginae ms.
nislcrium. » (.5!]) Thoios., « sic unau) esoc opcrationcm et
RcginscSuecorum ms. num. '»97 prainotatus,
(49) probationi^m, » ctc.
cujus nunc dcmum occurrunt mihi variantes lectio-
 :

131 S. EUSEBII HIERONYMI. 132

un vsrsas conditor creaturoe. Habitat veroet unige- A ritus Dei sit, quem exire de Patre Salvatoris in
nitus Filius(54)in mente pura, et cordecredentium. Evangelio verba declarant. « Cum venerit,» inquit,
per fidcm quippe habitare Christum, in intcriori «ConsoIater,quem ego mittam vobis,Spiritum veri-
hominc,13!8in Spirilu ait Apostolus, ita scribens: testimoniumdabitde
tatis,qui a Patreegreditur.ipse
« In Spirilu.in interiori hominc habilare Christum me ". "Consolatorem autem venientem 133 Spiri-
per fidem in cordibus vestris '*.» rpsequoque de se tum sanctum dicit, ab operatione ei nomen impo-
loquitur '^ : « Vivit in me Christus ;» et iterum : cQui nens quia non solum consolatur eosquos se dignos
:

in meloquiturChristus'^;» et Salvator:«Veniemus,» repererit, et ab omni tristitia et pertubatione red-

inquit ",«ego et Pater, »haud dubium.quin adeum dit alienos : verum incredibile quoddam gaudium
ctmansionem apud
qui prfficcpta ojus servaverit, « tantum, ut possit quis
et hilaritatcm eis tribuit, in
eum faciemus. » Porro sic sermo istc contexitur Dco gratias referens, quod tali hospite dignus ha-
" Si quis diligit me (55),sermonemmeum servabit. beatur, dicere : « Dedisti Iffititiam in corde meo ".»
Et Pater mcus diliget eum, et ad eum veniemus, Sempiterna quippelaititiain eorum corde versatur,
et mansioncmapud eum faciemus*^)iln alioquoque quorum Spiritus sanctushabitator est. IsteSpiritus
loco, omnis natura rationalium creaturarum, do- sanctus consolator a Filio mittitur,non secundum
mus dicitur Salvatoris. n angelorum, aut prophetarum, aut apostolorum mi-
25. Sicut autem super domumsuam Dominus Je- nisterium, sed ut mitti decet a sapientia et veri-
sus, cujus domus sumus nos (56) itadomusChri- : tate Spiritum Dei,indivisam habentem cum eadem
sti templum Dei est, in quoSpiritusejusdem inha- sapientia et veritate naturam.Etenim Filiusmissug
bitat Dei. Scribens quippe Corinthiis Paulus ait : a Patre non separatur, nec disjungitur ab eo, ma-
« Nescitis quia templum Dei estis, et Spiritus Dei nenset habens illum in semetispo. Quin Spiritusve-
habitat in vobis *^ ? » Si autem in domo ettemplo, ritatis supradicto modo missus a Filio de Patre egre-
quo Pater et Salvatorinhabitat, illico invenitur et ditur, non aliunde ad alia transmigrans.Impossibile
Spiritus sanctus,ex hoc indivisa Trinitatis substan- quippe hoc pariter et blasphemum est. Si enimde
tiademonstratur.Etpostnon multa ejusdemEpisto- loco ad locum egreditur Spiritus, et ipse Pater in
lae : « Nescitis,» inquit, « quia corpora vestra tera- loco invenietur, et Spiritus veritatisjuxtanaturam
plum Spiritus sancti sunt.quem habetis a Deo '"?» corporum certo spatio circumscriptus, alium dese-
Cum ergo Spiritus sanctus, similiter ut Pater et renslocum,ad alium commigrabit (58).Sed quo modo
Filius, mentem et interiorem hominem inhabitare Pater non consistens in loco, ultra omnem corpo-
doceatur,non dicam ineptum,sed impium est eum rum est naluram, ita et Spiritus veritatis nequa-
dicere creaturam. Disciplinas quippe, virtutesdico quara locorum fine clauditur,cum sit incorporaliS:
et artes, et his contrariasperturbationes, et impe- '
L"
et ut verius dicam, excellens universam rationa-
ritias,et afFectusin animabushabitare possibile est; lem creaturam (59).
non tamenut substantivas, sed ut accidentes.Crea- 26. Quia ergo impossibile est, et irapium, ista
tam vero naturam in sensu habitarc impossibile est qua2diximusdeincorporalibus(60) credere; exire de
Quod si verum est, et Spiritus sanctus absque ulla Patre Spiritum sanctum sic intelligendum, ui se
ambiguitate subsistens,anira8e esthabitator et cor- Salvator de Deo exisse testatur,dicens,« Ego de Deo
dis nulli dubium est, quin cum Patre et Filiocredi
: exivi et veni ^^. » Et sicut loca et commutationes lo-
debeatincreatus. Exononibus igitur quffi praecedofts corum ab incorporalibus separamus,sic et prolatio-
sermo disserit, incerruptibilis et
sempiternus se- nes intus dico et foris ab intellectualium natura
cundum naturam Patris, et Filii, Spiritus
sanctus discernimus, qui istae corporum sunt recipien-
demonstratus, universam de se ambiguitatem abs- tium factum.et habentium vastitates. Ineffabili ita-
tulit et suspicionem, ne unus de crcatis substantiis queetsolafide(61)noto sermonecredendumest,Sal-
existimetur. Sed et ambigi nequit, quin (57) is Spi- vatorem 134 dictum esse exisse aDeo.et Spiritum
is
'^ Ephes. in, -16, {7. Gal. ii, 20. i«
II Cor xni, 3. *' Joan. xiv, 23. '» ibid. *» I Cor. iii, -16.
*o
I Gor. VI, 19. 21 Joan. xv, 26 «^ Pgal. iv, 7. 23 joan viii, 42.

(54) Voces « ct unigenitus Filius » in Reginse ms. D rens locum, ad alium commigravit. » Nec magis
deientur. recte in Tholos. ms. « Si enim de loco in
: locum
Addunt Vatic. et vetus edit., « et cgo dili-
(55) ii.venitur, et Spiritus veritatis juxta naturam cor-
gam illum. » poream certo spatio circumscriptus, » etc. In illo
(66) In Ileginaj ms., « donius dicitur Salvatoris ;
autem Regina5 priori obliterata lectione isthaec ap-
Christus <tutem super domum suam, cujus domus ponitur ad libri oram « Si enimde loco in locum
:

sumus nos, » ctc. venit Spiritus veritatis juxta legem natura; corpo-
(57) Suffccimus ex Reginae ms. vcrba, « Sed et reus certo spatio circumscriptus,» etc.Quam nempe
ambigi nequit, quin, » utpote perficiendo sensui reposuimus Iectionem,codices suis quoquedissidiis
nccessaria.tametsi in reliquis inss.et vulgatis huc- probant.
usque libris desidercntur. (..0) Vatic. et Tholos., « excellens universam
(")8) Vcriorcin concinnioremque hujusce pcriodi rationabilium creaturarum essentiam. »
lectionem hanc essc putavimus, quam ex vetcri lo- (60) Vitioseerat, « qua? diximus in corporali-
tics laudata editione, ct Vatic. ms. exprcssimus. bus, » etc.
Penes Marlianauim, aliosque passini editorcs erat: (6MRcgina3 lib., " sola? fidei » et mox « a Patre ;

« Si enim hic Spiritus veritatis juxta naturas cor- c^redi.ut illud,loquenter Spiritu,qui a Patre egre-
porum certo spatio circumscriptus est. alium dese- ditur. »
133 TRANSLATIO LIBRI DIDYMI DE SPIRITU SANCTO. 134

veritatis a Patre egredi, loquente Spiritu qui a nie A secundum illud :« Cum autem vencrit ille Paracle-

egreditur **. Cum enim dicere posset de Deo, sive tus, quem mittam vobis a Patre, Spiritum verita-

de Doraino, sive de Omnipotente, nihil horum teti- tis '**. » Quem alium paraclctum nominavit, non
git sed ait, de Patre, non quod Paler a Dco omni-
:
juxta naturffi differcntiam sed operationis diversi-
potente sit aliu3 quia hoc scelus est ctiam cogita-
:
tatcm. Cum enim Salvator medialoris ct lcgati

re ;sed secundum proprietatem ct intellectum Paren- personam habeat, et qua (64) pontifex deprecetur
tis (62) egredi ab eo dicitur Spiritus veritatis. Licet
pro peccatis nostris, salvans in sempiternum eos,
enim ex Deo frequenter sc dicat exisse Salvator,pro- qui pcr ipsum acccsserunt ad Deum, quia semper
prietatem tamen, dicam, 1'amiliaritatem,et ut ita vivens inlcrpellat pro eis [ms. nobis] Patrcra ; Spi-
de quajam saBpetractavimus,ex vocabulo magis sibi ritus sanclus sccundura aliam significantiam para-
Patris assumil, dicens : « Ego in Patre, et Pater in cletus, ab eo quod consolatur in tristitia posilos,

me " ; » et alibi : « Ego et Pater unum sumus "^

:
» nuncupatus est. Verum noli ex Fillii et Spiritus

et multa aliahissimilia,quffiin Evangelioobscrvans sancti operatione diversa, varias aistimare naturas,

lector inveniet. Iste ergo Spiritus sanclus qui de Siquidcm in alioloco reperitur paracletus Spiritus,

Patre egreditur, testificabitur, inquit Dominus, legati ad Patrem persona fungi, ut in illo : « Quid
de me
testimonium siraile ferens ei Patris
'^ g enim oremus juxtaid quod oportet, nescimus, sed
testimonio, de quo ait « Testimonium dicit demc, : ipse Spiritus interpellat pro nobis gemitibus inenar-
qui misit nie Pater ". » Mittentc autem Filio Spi- rabilibus. Qui autem scrutatur corda, scit quid de-
ritu veritatis, quem Consolatorem vocavit, simul sideret Spiritus, quomodo [al. cura] secundum
mittit et Pater. Neque enira Pater mittente Filio Deum postulat pro sanctis '^. »

non mittit, cum eadem voluntate Patris et FiliiSpi- quoque consolationem a qua Spiri-
28. Salvator

ritus veniat, Salvatore quoque per prophetam lo- tus sanctus paracletus nuncupatus est, operaturin
quente sicut manifestum esse poteritei, qui totura
: cordibus eorum qui ea indigent. Scriptum est enim:
perlegerit locum (0?)). « Et Dorainus misit me, et « Et humiles populi consolatus est ^'\ » Unde et his

Spiritum suum » siquidem non solum Filium, : qui hocbeneficium fuerat consecutus, eum praedi-
sed et Spiritum raittit beus. Sed et apostolus loqui- cans, loquebatur: « Doraine, secundum multitudi-
tur : « Quae nunc annuntiata sunt vobis per eos qui nera dolorum raeorum in corde meo, consolationes
evangelizaverunt vobis, Spiritu sancto raisso de cce- luae Iffitificaveruntcor meum ^^
;
» sive, « dilexerunt
lis ". » t-t in libro qui Sapientia inscribitur, ab his aniraara meam (65) : » utroque enim scriptum esse
qui divina charismata consecuti sunt, vox gratias modo in diversis exeraplaribus invenitur. Sed et
Peo perferens destinatur. « Quae autem in cfflis Pater, Deus omnis consolationis dicitur ^^ con- :

sunt, quis investigavit ? voluntatem autem tuara C solans eos qui in Iribulatione sunt, utcxipsis angus-
quis cognovit nisi quod tu dedisti sapientiam, et
: tiis 136 per patientiara salutera primura, dehinc

Spiritum sanctum tuum misisti de excelsis ? Et sic coronara gloriee consequantur. Spiritus igitur con-
correctajsuntsemitae eorum,quisuperterramerant: solator et sanctus, et Spiritus veritatis datur
et placita tibi edocti sunt homines ^". » Et in prse- a Patre, utserapcr cum Christi Jiscipulis commore-
senti siquidem lectione, non sola sapientia Dei, id tur, cum quibus et ipse Salvator est, dicens Ecce : <(

est, unigenitus Filius ejus datur a Patre, sed et Spi- enira vobiscum sumusque ad consummationem sae-
ritus sanctus raittitur. culi ^''.
» Cum autem £emper apostolis et Spiritus
1 35 27. Inipso quoque Evangelio dari prfedicatur sanctus adsit [al. assistat] et Filius, sequitur, ut et
a Patre, et raitti Spiritus sanctus. Salvatoredicente: Pater cum ipsis sit, quia qui recipit Filium, recipit
« Et ego rogabo Patrem meum, et alium Paracletura etPatrem et raansionera Filius cura Patre facit
:

dabit vobis, ut sit vobiscum in ajternum, Spiritum apud eos, qui digni adventu ejus exstiterint. Sed et
veritatis " ; » et iterum : « Paraclctus autem Spi- ubi Spiritus sanctus fuerit, statim invenitur et Fi-
ritus sanctus, quem mittet Pater in nomine meo, lius. Siquidem cum in prophetis Spiritus sanctus
ille vos docebit omnia '*. » Nam et in hissermoni- sit, faciens eos futura praecinere, etalia qua? pro-
bus, alium paracletum dare dicitur Pater, nonau- D phetalis operationis sunt, sermo Dei ad eos dicitur
tem aliura ab [mss. absque] eo, qui a Filio mittitur, faclus, utad id quod ad consuetudinem prophetarum
»* Joan. XV, 26. " Joan. xiv, 10. « Joan. x, 30. «^ Joan. xv, 26. *» Joan. xii, 49. " Petr.
I, 12, »" Sap. IX, n. '• Joan. xiv, 16. ^^ ibid'. 26. 3» Joan. xv, 26 "'' Rom. viii, 26. ''*
Ps.
XVII, 2»: xxxiii, 19, « Psal. xciii, 19, »« II Gc. i, 34. ^^ Matlh. xxviii, 20.
(62) Idcm cum veteri cdit., « proprietatem Patris vitio nullus erat hujuscc periodi snsus.
et intellectum Parentis, » etc. corde mco, exhortationcs tua;
(05) Tholos., « in
(63) Istha;c, « sicut manifestum esse poterit ei.qui delectaverunt animam meam. Et aliter, consolatio-
tolum perlegerit locura, » 1n Ileg. ms. desideran- nes tuae, » ctc. Giosscma cx criticorum audacia,
tur. Mox cx Vatic. et vetcri cdit. restituo « Spiri- Lectionis quam Didyraus urget diversitas in vcrbis
tum suum » cujus loco ohtinebat in recto contra
; est, » lactificaverunt, » et « dilpxerunt. » Re autem
auctoris mcntcm Spiritus ejus. » 't
vera Graeci aliquot libri habent T.YaTf.aav, « dilexe-
(6'i) Erat antea « cx qua, » Reg. ms., « et quasi. » runt, » allii e'>fpavav, « laetificaverunt, » ul in La-
Tholos, « in qua. » Vid. Epist. 64, ad Fabioh, tinis.
num. 19. Emendo pariter interpunctionem, cujus
 : :

m S. EUSEBII HIERONYMl. 136

est (66), «iHaecdicit Dominu3,»etiamillud addatur, A. Patri aufert dominationem, neque Filio deilatem
« Sermo qui factus estad Isaiam, » sive ad reli- siquidem (10) eadem ratione qua Pater Dominus
quos. est : et Filius Deus cst : sic et Spiritus sanctus Do-
29. Quod autem prophctai Spiritum sanctum ha- minus nuncupatur.Si autem Dominus.consequenter
buerint, Dco manifestc loquontc cognoscimus. Ait et Deus, ut paulo ante jam diximus, cum vocem
enim « Quaccunque mandavi in Spiritu meo servis
: apostoli Petri ad Ananiam, quipecuniam subtraxe-
meis prophclis « Et Salvator in Evangelio signi-
•'"'.
rat, poncremus, quia ct deitas [a/. divinitas) super-
ficat justos viros, et eos qui ante advcntum suum intelligilur in Spiritu sancto.
populo ventura cecinerant [Vut. pr.-ccinerantj, Spi-
ritus sancti aspiratione complctos. Intcrrogans 30. Verum quoniam inde quaestionis ordo de-
quippe Pharisaeos quid eis de Christo videretur, ct ductus est : « Cum
autem venerit paracletus Spi-
audiens quia esset filius David (67),loquitur « Quo- : ritus sanctus **, quem mittet Pater in nomine meo,
modo David in Spiritu vocat eum Dominura » di- ille vos docebit omnia " » age nunc ex ipso ser- :

cens « Dixit Dominua Domino meo Sede a dextris

: : mone quaramus, si quid in eo possimus invenire
meis? Si ergo David vocat eum in Spiritu sancto cum his consentire quK dicta sunt. Spiritum sanc-
Dominum, quomodo Filius ejus est ^^. Et Petrus >• ctum a Patre in suo mitli nomine, Salvator affir-
ad consortes fidei loquitur « Oportebat impleri Scri- : mat, cum proprie Salvatoris nomen sit Filius, si

pturam quam prsdixitSpiritus sanctus per osDavid quidem naturae consortium, et, ut itadicam, pro-
de Juda,etc.''" »et in eodem rursus libro: « Quiper
; prietas personarum, ex ista voce signatur. In qua
Spiritum, » inquit, « sanctum ore David pueri tui appellatione Filii, missus a Patre Spiritus sanctus,

locutus es Quare fremuerunt gentes, et populi

: non servus, non alius, nec disjunctus a Filio intel-
meditati sunt inania " ? Isaias quoque cum scr- ligatur [al. intelligitur]. Et quo modo Fiiius in Pa-
mone Deiimpulsus ad prophetandum fuisset Spiri- I tris appellatione venit, dicens : « Ego veni 13S in
tussanctiimperio (68) prophetasse perhibetur utin : nominePatris mci quippe tantummodo est
*^ : » Filii

fine 137 eorumdem Actuum scribitur. « Bene Spi- in nomine Patris venire, salva proprietate Filii ad
ritus sanctus locutus est per Isaiam prophetam ad Patrem, et Patris ad Filium sic e contrario, nullus :

patres vestros, » dicens « Vade ad populum istum : alius venit in nomine Patris, sed verbi gratia, in
et dic Aure audietis '', » et reliqua. Hanc igitur
: Domini, et Dei, et Omnipotentis. Quod manifestum
prophetiam quam apostolus Paulus afirmat a Spi- advertere poteris prophetas relegens ex animo.
ritu sancto pronuntiatam, ipse liber propheta^ a Nam Moyses magnus Dei minister et famulus,
et
Domino dictam esse commemorat. « Et audivi, » in nomine ejus, qui est: et in nomine Dei Abraham
inquit Isaias, « vocem Domini, dicentem Quem C : et Isaac, ct Jacob venit, Deo ad eum loquente
mittam, et quis ibit ad populom istum? Et dixi « Sic dices filiis Israel : Qui est, misit me ad
Ecce ego, mitte me.Vade, inquit, « etdicpopulo -> vos *° : » et Deus Abraham,
rursus : « Dices eis :

huic Aure audietis *^ » et post aliaipse Dominus

: Isaac, ct Jacob misit me ad vos ^\ » Servorum
ait « Et convertentur, et sanabo illos ". » Etsta-
: quippe justorum quales erant de quibus dixit
tim propheta « Quousque, Domine? » cum enim
: «Mandabo in Spiritu meo servismeis prophetis ^',»
Dominus ad prophetam dixisset, ut ea quse scripta in nomine Dei facta est missio. Et quia [fort. qui]
sunt, diccret (69), et propheta jubenti Domino res- dignos se cxhibuerunt Deo, in nomine Dei venisse
pondisset « Usquequo, Domine " ? » ea quae in
: referuntur : rursus proficicntes in majus, et sub
propheta a Domino dicta sunt, in Spiritu sanclo unius Dci imperio consistentes, in omnipotentis
commemorata Paulus affirmat. Ex quo liquido Dei nuncupationc venerunt. Quia vero filii Israel
ostenditur, ut sa^pcjamdiximus, unam et voluntu- in ^Egypto comniorantes, didicerunt eos, qui non
tem naturam Domini csse, et Spiritus sancti, ct
et sunt, quasi deos colere, et mundi patres (71) di-
in nuncupatione Spiritus etiam nomen Domini in- vino honore venerari, consequens fuit, ut MoyS^s
telligi.Quo modo enim ad Corinthios vocabulum Dei sub ejus,« Qui est, » vocabulo ad eos mitteretur, et
Buper Patrc positum, et Domini super Fiiio, neque j) a falsis eos liberans diis, ad vcram transduceret

Amos III, 7. Matth. XXII /i3-45. ^» Act. I, 16. *'Act. IV, 25: Psal. II, 1. « Act. XXVIII,
25. " Isa. VI, 8, ** ibid. 10. « ibid. 11. « Joan. XV, 26. " Joan. XIV, 26. *8 Joan. V. 43.
Exod. 111, 'i. ^" ibid. 15. " Zach. i, 6.

(66 Vitiose erat antea in aliquot etiam mss. tione, quam scquor. Sed malim equidem in recto
« prophetatum est. » « sanctus » retineri,pro « imperio » autem legi » per

(67) Rectius vetus editio, « quia esset filius David eum, » scilicet, perlsaiam. Hic ncmpc auctoris est
in Spiritu sanclo loqucntis, Dixit Dominus Domino sensus, totusquc infcrior contextus conjecturam
mco Sede a dc.xtris meis, dcnuo inlerrogavit. Si
: probat.
ergo David vocat cum, d etc. Alilcr Thplns., « quia (69) Vetus edilio, (^ qua) scripla sunt, in Spiritu
cssct filius Davi(|,(lixit,David cnim loquitur dcDeo diccret. »

Dixit Dominus Domino meo, » etc. (70) Vitiose erat duobus vcrbis, « sic quidem. »
(6S) Erat ncc sine solixco « Spiritus sanctus impe- (71) Obtinebat antea « mundi partes, » pro « pa-
rio. » Quod ncmo non putet typographi mcndum.et tres. » Regina' ms. sccunda manu (( mundi prin-
reponat « sancti,» qucmadmodum inantiquiss.edi- cipcs. »
 137 TRANSLATIO LIBRI DIDYMI DE SPIRITU SANCTO. 138

deitatem, et ad Dominum patrum Abraham, Isaac, A Domino donata sunt cis ita ut is qui fuerit spi- :

et Jacob. ritum rcvelationis et sapienli;c consccutus, suffi-

31. Quo modo ergo servi qui in nomine Dumini ciens sit veritatis dogmala pra;dicare non humana,
veniunt, per hoc ipsum quod subjecti sunt, ct ser- seJ Dei arte subnixus sicut et unum ex his Apo-
:

viunt, indicant Dominum, proprietatem ejus refe- tolum possumus audire.dicentem « Et pra^dicatio :

rentes quippe sunt Domini sic et Filius qui

: servi :
mca et sermo mcus non in persuasibiliijus humana»
venit in nomine Patris, proprietatem Patris porlat sapientise verbis : sed in ostcnsionc Spiritus et vir-
et nomen, et per hecc unigenitus Dei Fiiius appro- tutis Dei (74) "^. » y^qualem vero Spiritui virtutem
batur [al. appellatur). Quia ergo Spiritus sanctus nonpos?umusaliampr£EterChristumDominuml40
in nomine Kilii a Patre mittilur, habens Filii pro- nostrum interprolari.Ipseenimdiscipulis ait: « Acci-
prietatem, secundum quod Deus est, non tamen pietis enim virtutcmSpiritussancti venicntem [Vat.

filieitatem,ut Filius ejus sit,ostendit quia (72) uni- vcnientis] super vos "'
;» ct adMariam angelus [al.

tate sitjunctus ad Filium. Undeet Filii dictus est archangelus], « Spiritus, » inquil,« sanctussuper-
Spiritus, per adoptionem facicns filios eos, qui se veniet in te,et virtus Altissimi obumbrabit tibi •'*.»

recipere voluisscnt. « Quienim,» inquit,« estis filii Greatrix igitur virtus Altissimi, Spiritu sancto su-
Dei,misit Pater Spiritum Filii sui in corda noslra, -n perveniente in Virginem Mariam,Christi corpus fa
clamantem : Abba, Pater °-. » Iste aulem Spiritus bricavit : quo ille usus templo, sine viri natus est
sanctus, qui venitin nomine Filii, missus a Patre, semine.
docebit omnia eo9 qui in fide Christi perfecti sunt, Ex quibus ostenditur esse Spiritum sanctum
32.
omniaautemillaqQ,«spiritualiasuntetintellectualia creatorem, ut jam in Dogmatum volumine breviter
et ut 139 brevitoT universa concludam, omnia ostendimus (75). Et in Psalmo ad Dominum dicitur:
veritatis et sapientioBsacramenta.Docebit vero,non « Auferes ab eis Spiritum tuum, et deficient, et in

quasidoctoretmagisterdisciplinae,quamaliundeest terram suam revertentur. Emitte Spiritum tuum,

consecutus: siquidem hoceorumest,qui sapientiam et creabuntur, et renovabis faciem terra^ "^. » Nec

et artes aliquas (72) studio industriaque didicere ;

mirum si Dominici tantum corporis Spiritus san-
8ed quasi ipse [al. ipsa] ars atque doctrina et sa- ctus conditor sit,cum Patri Filioque sociatus,eadem
pientiaverilatisque Spiritus,indivisibilitcr[a/. invi- potestatecreaveritomniaquae Patercreavit et Filius.
sibili] menti insinuat scientiam divinorum. Nam et « Emitteenim,» ait, «Spiritumtuum,etcreabuntur.»
Pater docet sic discipulos suos, dicente illo qui ab Porro jam frequenter ostendimus ejusdcm opera-
60 doctus fuerat: Deus, docuisti me sapientiam. Et tionis esse Spiritum sanctum, cujus est Pater et
audacter alio conclamante : « Docuisti me, Deus,a Filius, et in eadem operatione unam essesubstan-
juvente mea ^' : » atque ita omnes fiuntdocti. Dei tiam ; eorum qua^ oixouo-ta sunt, opera-
et reciproce
quoque Filius et sapientia Dei et veritas sic docet tionem quoque non esse diversam. Ut autem et
participes suos, ut disciplinamnon arte doceat,sed aliud quoque testimonium quod nospossitadjuvare
natura. Unde et eum docentur solum magistrum in fide Spiritus sancti ponamus, in Evangelio ita
vocare discipuIi.Has easdem disciplinas quae dantur sermo contexitur « Adhuc multa habeo vobis di- :

a Patre et Filio in corda credcntium, Spiritus san- cere, sed non potestis ea portare modo. Cum au-
ctus ministrat his qui animales esse desierint [al. tem venerit ille Spiritus veritatis,dirigetvos inom-
desistuntl. « Animalis quippe homo non percipit ea nem veritatem. Neque enim loquetur a semetipso
quae spiritus sunt *S» arbitrans esse stultitiam quse sed qucECumque audiet, loquetur et quaj ventura :

dicuntur qui vero a perturbationibus purga-

;
sunt annuntiabit vobis. llle me clarificabit [a/.glo-
verit mentem suam, Spiritus sancti disciplinis, id rificabit] quia de meo accipiet, et annuntiabit
:

est,sermonibus sapientia;,scientiaeque complebitur, vobis.Omnia qua3 habet Paler, measunt. Propterea

intantum ut is qui ea susceperit dicat « Nobis : dixi vobis, quia de meo accipiet, et annuntiabit
autem revelavit Deus per Spiritum sanctum ^^. » vobis •'°. »

Deusautem his qui se ita praeparaverint, Spiritum 33. Ex his enim sacramentorum verbis edoce-
sapientiae revelationisquelargitur ad cognocendum J) mur,quod cum multa docuisset discipulos suosJe-
semetipsum qui accipicntcs Spiritum sapientiae,
; sus.dixerit: « Adhuc habeo plurimadicere vobis,»
non aliunde,sed ab ipso Spiritu sancto efficiuotur quia verbum istud, adhuc multa habeo dicere ((

sapientes, et ab ipso intelligunt Dominum,et quid- vobis, n non ad novos quoslibet, et penitus Dei
quid Dei est voluntatis, et eumdcm ipsum Spiri- gratia vacuos dirigitur (7G) : sedad eos 141 qui au-
tam, ipso revelante, cognoscunt, ut sciant quia a ditores verborum ejus, necdum fuerant omnia con-
" Rom. VIII, <5. 53 pgai_ Lxx, 17. " I Cor. ii, ^4. «Mbid. 10. S6
ibid. 4. " Act. i, 8. "» Luc. i.

35. " Psal. ciii, 29, 30. «^o

Joan. xvi, 12-^4.

(72) Ila mss.omnes habent « unitate, » editi vero (74) Idem Vatic, « ctvcritatis Dei, » Grcecoipso
<> unice.» Mox Vatic.cum ThoIos.,« per adoptionem te.Ktu renuente.
suam faciens, » etc.
(75) Rccole quaj de hoc libro nepl Aoy[jLiTwv
(73) Vatic, « et virtutes aliquas.» Postea Tho- diximus supra col. 1040, not. 21.
los., « sed quasi ipse ars, » etc. Maxima hic dissensio exemplarium est. Ve-
(76)

Pathol. XXUI, n
 139 S. EUSEBII HIERONYMI. 140
secuti. Quaecunque enim suCficere polerant, tra- ^ ex Patre et me est, hoc enim ipsum quod subsistit
dens futurum tempus reliqua distulit quaj
eis, in et loquitur, a Patre et me illi est. Ego veritatem lo-
:

sine disciplina Spiritus sancti scire non potcrant, quor, id est, inspiro qua3 loquitur siquidem Spi- ;

quia][antc advcntum Dominica; passionis non erat ritus veritatis est. Diccrc autem et loqui in Trini-
datus hominibus Spiritus sanclus (77), evangelista tate, non secundum consuetudinem nostram, qua

dicente « Non cnim erat cuiquam Spiritus datus,

: ad nos inviccra scrmocinamur et loquimur, acci-
quia Jesus necdum erat glorificatus '^^» Glorificari piendum, scd juxta formam incorporalium natura-
dicens Jcsum,mortem gustare pro cunctis. Itaquc rurn, ct maximc Trinitatis, qua^ voluntatem suam
post resurrectionem apparens discipulis suis, et inserit in corde credcntium (79), et eorum quieam
insufflans in faciem eorum « Accipite, » inquit, audire sunt digni hoc est, dicere et loqui.
: :

« Spiritum sanctum » et rursum « Accipietis

'^^
; :
3.5. Nos quippe homines quando de aliqua re ad
virtutem Spiritus sancti venientis super vos ''^. »
alterum loquimur, primum quod volumus, mente
Quo veniente in corda credentium, implentur ser- concipimus absque sermone (80). Inde in alterius
monibus sapientia; et scientioe, et sic spirituales
sensum volcntes transferre, linguae organum com-
effecti, suscipiunt Spiritus sancti disciplinam, quae
movemus, et quasi quoddam plectrum chordis den-
possit eos deducere in omnem veritatem. Necdum tium collidentcs, vocalem sonum emittimus. Quo
g
enim instante [fort. instabat] hora in qua oportebat
modo igitur nos linguam, quam palato (81) denti-
eos Spiritu sancto rcpieri,tunc quandodixit ad eos,
busquc collidimus, et ictum aerem in diversatem-
« Adhuc multa habeo vobis dicere,» consequenter
peramus eloquia, ut nobis nota communicemus in
addidit, « sed ea portare modo.» Ad-
non potestis
alios : ita et auditorem necesse est patulas praebere
huc enim typo legis, etumbrae, et imaginibus ser- aures, et nullo vitio coarctatas, in ea quae dicuntur
vientes, non poterant veritatem (cujusumbram lex
arrigere (82), ut possit ita scire quaj proferuntur,
portabat) inspicere, unde nec spiritualia(78) susti-
quomodo novit ea ille qui loquitur.Porro Deus sim-
nere. « Cum autem, » ait, « venerit ille, » hoc est
plex et incompositae spiritualisque natura;, neque
« paracletus Spiritus veritatis.diriget vos in omnem aures, neque organa, quibus vox emittitur, habet;
veritatem,» sua doctrina, et institutione vos trans-
sedsolitariaincomprehensibilisquesubstantiannllis
ferens a morte litteras ad spiritum vivificantem, in
membris parlibusque componitur. Quae quidem de
quo solo omnis Scripturec veritas posita est. Ipse
Filio et de Spiritu sancto similiter accipienda.
ergo Spiritus veritatis,ingrediens puram etsimpli-
cem mentem, signabit in vobis scientiam veritatis, quando ergo legimus in Scripturis « Di- 36. Si :

et semper nova veteribus adjungens, Dominus Domino meo diriget vos in

» et alibi « Dixit Deus, xit '"''^
; ;

omnem veritatem. C Fiat lux ", » et si qua his similia,digne (a/,digna)

34. Ad Deum quoque Patrem quidam allegans Deo accipere debemus. Neque enim ignorantcFilio
« Dirige me in veritate tua » (qui sapientia et veritasest) Pater suam nuntiat vo-
''''%
preces, loquitur :

hoc est, in Unigenito tuo, propria voce testantc : luntatem, cum ornne quod Ioquilur,sapiens verus-
« Ego sum veritas ^^. » Quam perfectioncm tribuit quc subsistens, in sapientia habeat et in substan-
Deus mittens Spiritum veritatis, qui credentes in tia (83). Loqui ergo Patrem,14S et audire Filium,

totam dirigat veritatem. Dehinc in consequentibus vel e contrario.Filio loquente, audire Patrem,ejus-
de Spirituveritatis,qui a Patrc mittatur,et sitPara- dem naturo! inPatrectFilioconsensusquesignifica-
cletus, Salvator (qui et veritas) ait : 14^ « Non tio cst.Spiritus quoque sanctus,qui est spiritus veri-

enim loquetur asemetipso hoc est,non sine me, : « tatis, spiritusque sapientiae, non potest Filio lo-
et sine meo ct Patris arbitrio, quia inseparabilis a quentc audire quae nescit, cum hoc ipsum sit quod
mea et Patris est voluntate, quia non ex se est,sed profertur a Filio, id est, procedens a Yeritate,con-
62 joan. xx, «^ ^ct, i,8, •^^
Psal. xxiv, 5. "^^
Joan. xiv, 6. «^ Psal. cix, 2.
"Joan, vn, 39. 22,
67 Gen. j, 3.

tus edilio, « et penitus Dei sapientiam nescientes D Nondum erat Spiritusdatus,quia

(77) Tholos., «
dirigit » Vatic.« Dei sapientiam ncscicntes dirigi-
; Jcsusnondum fuerat glorificatus.» Quid est Jesum
tur » Reg., « Dei sapientia ignaros,» etc. Tholos.,
;
nondum honorificatum ? « Glorificari dicens,>'etc.
M et plenos Dei sapientia dirigitur sicut fuerunt (78) Erat « ne spiritualia. » Vetus edit., « nec
justi et prophetae, scd ad eos, qui verborum ejus dcniquc. » Vat., « nequc. »
auditores necdum fucrant,» etc.Tum denuoVatic., (79) Legorat olim Gratianus, « ingcrit in corda
« necdum fuerantomnia consccuti,qucC postea pro credcntium, et corum cordibus inserit, qui eam, »
nomine ejus sulfcrrc poterant, sed aliqua cx parte etc. Mox Tholos., « diccre, scire, et intelligere, et
tradens cis illa, qute majora erant in posterum dif- loqui. »
ferens, coinmcndans et illa.qucT in futurum tcmpus (80) Velus edit., « mcnte concipimus,et qui non
ideo distulit, ut rcliquu disciplina Spiritus sancti valemus absque sermonc inalterum sensum trans-
sui, quffi... non potcrant si primitus in nostro ca- fcrrc, lingujo ovganiim comniovemus. » ExindeRe-
pite magisterium et forma crucis periret. Qua^cun- gino" libcV, « et^dcntes quasi quoddam plectrum
que enim sulferre poterant, » otc. Ividcni fermc cordis collidentcs, » etc.
Tholosanus pr£eponit,tantumquorcctiuslcgit,«nisi (sn Editi pIoriquc,« linguam quam palato,» etc:
primitus in nostro capitc magistcrium ct fornia omendamus a scriplis.
crucis prscirct » quia ajite adventum Dominicaj
; (82) .\ssentior Barthio, qui « arrigere » scripsit,
passionis, » etc, ex quibus boni aliquid lcctor ex- pro « crigcrc, » quod hactcnus obtinuerat.
iundat. (83) Olim erat, « et in veritatc substantiam. »
 141 TRANSLATIO LIBlU DIDYMI DK, SPIRITU SANHTO. 142
solator raanans de consolatore (84), Deus de Deo, A qnoddalur ci aFilio.Propterea aulein ista dicuntur,
Spiritus veritatis procedens. Denique nequis illum ut canideni in Trinitate crcdaraiis esse naluriim
a Patris et Filii voluntate et societate discerneret, Siiiritus sancti, quaj cstPatris et Filii.
scriptum est : « Non enim a semetipso loquetur,sed 38. Quia ergo [o/.enim] omnis humana vox nihil
sicut audiet loquetur. » Cui etiam simile de seipso potest aliud judicarc quam corpora, et Trinitas,
Salvator ait : » Sicut audio, et judico ^^*
;
» et alibi de qua nunc nobis scrmo esf .omncs matcriales sub-
X Non potest Filiusa se (85) lacere quidquam, nisi stantias superat, idcirco nullum verbum potest ei
quod viderit Patrem facienlem '''.» Sienimunus est proprie coaptari, et ejus significare substantiam,
Patri Filius, non juxta Sabellii dictum Putrem et sed orane quod loquiraur, xaxaypTioTixwi;, id est,
Filium confundentis, sed Juxta indiscretionem es- abusive ctde incorporalibus cunctis,et maxime
est,
3enticTe,sive substantii-e^nonpotestquidquaraabsquc cum deTrinitaloloquimur. Glorilicat ilaque Filiura
Patre facere, quia separalorum diversa sunt opera Spiritus sanctus,ostendens illumetinapcrtum pro-
sed videns operantem Patrera,et ipseoperatur.non ferens his qui mundo cordc eum intelligere et vi-
secundo gradu, et post illura operans. Aliaquippe dere sunt digni, et splendorem substantiae, et ima-
?atris,alia Filii opera esse inciperent,si non lequa- gineminvisibilis Dei scire.Rursum imagoipsaosten-
iter fierent. Scriptura est autem « Quoe enim ille : dens se purismentibus,glorilicat Patrem,insinuans
acit, » haud dubium quin Pater, « htec eadem Fi- eum nescientibus, ipse enim ait « Qui videt me, :

ius similiter facit '•*.»

operante Patre (86) Quod si videt et Patrem '*.» Paterquoque revelans Filium
;t Filio, non juxta ordinem, primi et secundi, sed his qui ad calcem scientiae pervenire meruerunt,
uxta idem tempus operandi eaderaetindissimilia, glorificat Unigenitum suum, ostendens ejus magni-
•ubsistunt universa quae fiunt, et Filius nonpotest iicentiam atquevirtutem.Sed etipse Filius tribuens
i seraelipso quidquamfacere, qui a Patre non po- Spiritum sanctum his qui se dignos ejus munere
est separari, sic et Spiritus sanctus nequaquam pracparaverunt, et pandens sublimitatcm [al. pro-
ieparatus a Filio,propter voluntatis natunncquc con prietatemj glorificationis, et magnitudinisejus vir-
lortium, non seraelipso crcditur loqui, sed juxta tutem, glorificat illum (87). Deinde interpretatio-l
erbum et veritatem Dei loquitur universaquaj lo nem inferens cummodo
de meo acci- (88) dixisset,
[uitur.Hanc opinionera sequentiaDorainiverbacon- piet, Omnia quae habetPater,
protinus subjecit : «

irmant, dicentis : « Ille me cl&rificabit » [^a/.glorifi- mea sunt,- propterea dixi, de meo accipiet et an-
abitj, id est, Paracletus ; « qui de raeo accipiet. » nuntiabit vobis '-, » quodammodo loqucns, Licet a
lursura hic, accipere [al. accipiet"], ut divinae na- Patre procedat Spirilus veritatis, et det illi Deus
urai conveniat intelligendura. Spiritum sanctum petentibus se, tamen quia om-
37. Quomodo ergo Filius dans, non privatur his C nia (89) qua^ habet Pater,mea sunt,et ipseSpiritus
a/. enim" qu£e tribuit, neque cum darano suo im- Patrismeusest,i45etde meoaccipiet.Cave autem
)ertit aliis, sic et Spiritus non accipit quod ante cum ista dicuntur ne grave labaris intellisrentiae in
lon habuit. Si enim quod prius non habebat accc- vitium (9^j,et putcs rem aliquamesse,et possessio-
)it, translato in alium munere, vacuus largitor nem, quae a Patre habeatur ac Filio. Verum quae
ffectus est,cessans habsre 144 quod tribuit.Quo- habet Pater juxta substantiam, id est,aeternitatem,
nodo igitur supra de naluris incorporalibus dis- immutabilitatem,incorruptioncm,immutabilem(9j)
)utantes intellexiraus, sic et nunc Spiritum san- bonitatem de se et in se subsistentem, haec eadem
:tura a Filio accipere, id quod suae naturae fuerat habet et Filius. Et,ut plus inferam,quidquid Filius
ognoscendura [cd. intelligendura] est, et non dan- ipse subsistit, et quaecunque sunt Filii, haic eadem J
3m et accipientem, sed unam significare suLstan- et Patcr habet. Procul hinc absint dialecticorum
am. Siquidera et Filius eadem a Patre accipere tendiculae, etsophismala a veritatc pellantur, quae
icitur.quibus ipse subsistit.Neque enim quid aliud occasionem impietatiscx pia pra^dicationc capientia
3t Filius, exceptis hisquae ei dantur a Patre, dicunt Ergo et Pater est Filius, et Filius Pater.
:

eque alia substantia est Spiritus sancti praitcr id Si cnim dixisset, omnia quaecunque habet Deus,

«» Joan. v, 30, «» ibid. 19. '» ibid. '' Joan. xiv, 9, "^ joan xiv, 15.

(84) Penes Gratianum est « procedens Deus de D nis, glorificat, »

eo, Spiritus veritatis proccdens a vcritato, conso- Emendo
(88) ex Barthii conjectura, cum perpe-
tor manans, d etc. : rectius. ram esset uno verboquomodo. »«
(85) Voculas a se » ex Viitic. suflecimus, con-
<<
(89) Ut scnsus constct, vocnlam « illi » cxpunget
;ntiente etiam Graeco textu io' koL-^zryj. Deinde tum Uegin.cod. « petentibus, aeque tamen omnia,»
tus editio « Si enira unum est Pater et Filius non
:
otc.
i.Kta Sabellii dictum » codiccs Vatic. et Regin. :
(90) Malim quod in volori odit. crat <( ne prava
Sabellii vitium. » intcUigentia labaris in vilium, cui
)> fere concinit
(86) Rcgin. ms., « Quomodo operante Patre, » Rcgin. ms.
•ctius, et paulo pnst consenticnte ctiam Vatic, « immulabilcm » abundat hic loci,nec
(91) lllud
cadem et similiu subsistunt. » in Reginfe nis. invoiiitur. Deinde vcrba, « Et, ut
(87) lidem mss. cum veteri edil., « pandens ejus plusinforam,quidc|uid Filiusipso pubsistit,»exmss.
L. eis) sublimitatem glorificationis et magnitudi- omnium consensu ac (idc rcstiluo.
 m S. EUSEBII HIERONYMl. 140
secuti. Quaecunque enim sufficere poterant, tra- ^ ex Patro et me est, hoc enim ipsum quod subsistit
dens futurum tempus reliqua rJistulit quse
eis, in : ct loquitur, a Patre et rne illi est. Ego veritatem lo-
sine disciplina Spiritus sancti scire non potcrant, quor, id est, inspiro qua3 loquitur ;
siquidem Spi-
quia^ante adventum Dominica; passionis non erat autem et loqui in Trini-
ritus veritatis est. Diccre
datus hominibus Spiritus sanclus (77), evangelista tate, non secundum consuetudinem nostram, qua
dicente « Non cnim crat cuiquam Spiritus datus,
: ad nos inviccm scrmocinamur et loquimur, acci-
quia Jesus necdum cral glorificatus ^^» Glorificari piendum, sod juxta formam incorporalium natura-
dicens Jesum,mortem gustaro pro cunctis. Itaquc rum, et maximc Trinitatis, qua; voluntatem suam
post resurrectionem apparens discipulis suis, et inserit in corde credentium (79), et eorum quieam
insufflans in faciem eorum : « Accipite, » inquit, audire sunt digni hoc est, dicere et loqui.
:

« Spiritum sanctum *'^

; » ct rursum : « Accipietis
35. Nos quippe homines quando de aliqua re ad
virlutem Spiritus sancti venientis super vos "^. »
alterum loquimur, primum quod volumus, mente
Quo veniente in corda credentium, implcntur ser- concipimus absque sermone (80). Inde in alterius
monibus sapientise et scientioe, et sic spirituales
sensum volentes transferre, linguae organum com-
effecti, suscipiunt Spiritus sancti disciplinam, quai
movcmus, et quasi quoddam plectrum chordis den-
possit eos deducere in omnem vcritatem. Necdum
g tium coUidentes, vocalem sonum emittimus. Quo
enim instante [fort. instabat] hora in qua oportebat
modo igitur nos linguam, quam palato (81) denti-
eos Spiritu sancto rcpieri,tunc quandodixit ad eos,
busque collidimus, et ictum aerem in diversatem-
« Adhuc multa habeo vobis dicere,» consequenter
peramus eloquia, ut nobis nota communicemus in
addidit, « sed ea portare modo.» Ad-
non potestis
alios : ita et auditorem necesse est patulas praebere
huc enim typo legis, etumbras, etimaginibus ser-
aures, et nullo vitio coarctatas, in ea quae dicuntur
vientes, non poterant veritatem (cujus umbram lex
arrigere (82), ut possit ita scire qua; proferuntur,
portabat) inspicere, unde nec spiritualia(78) susti-
quomodo novit ea ille qui loquitur.Porro Deus sim-
nere. « Cum autem, » ait, « venerit ille, » hoc est
plex et incompositffi spiritualisque naturcB, neque
« paracletus Spiritus veritatis,diriget vos in omnem aures, neque organa, quibus vox emittitur, habet;
veritatem,» sua doctrina, et institutione vos trans-
sedsolitariaincomprehensibilisquesubstantianullis
ferens a morte litterae ad spiritum vivificantem, in
membris parlibusque componitur. Quae quidem de
quo solo omnis Scripturaj veritas posita est. Ipse
Filio et de Spiritu sancto similiter accipienda.
ergo Spiritus veritatis,ingrediens puram etsimpli-
cem mentem, signabit in vobis scientiam veritatis, quando ergo legimus in Scripturis « Di- 36. Si :

et semper nova veteribus adjungens, Dominus Domino meo '^ » et alibi « Dixit Deus,
diriget vos in xit ; ;

omnem veritatem. C Fiat lux "', » et si qua his similia,digne (a/,digna)

34. Ad Deum quoque Patrem quidam allegans Deo accipere debemus. Neque enim ignoranteFilio
preces, loquitur « Dirige me in veritate tua
: » (qui sapientia et veritasest) Pater suam nuntiatvo- *^*,

hoc est, in Unigenito tuo, propria voce testantc : luntatem, cum omne quod loquitur,sapiens verus-
« Ego sum veritas '^\ » Quam perfectioncm tribuit que subsistens, in sapientia habeat et in substan-
Deus mittens Spiritum veritatis, qui credentes in tia (83). Loqui ergo Patrem,143 et audire Filium,

totam dirigat veritatem. Dehinc in consequentibus vel e contrario,Filio loquente, audire Patrem,ejus-
de Spirituveritatis,qui a Patre mittatur,et sitPara- dem natura; inPatreetFilioconsensusquesignifica-
cletus, Salvator (qui et veritas) ait : 14? « Non tio est.Spiritus quoque sanctus.qui est spirilus veri-
enim loquetur asemetipso hoc est,non sine me, : « tatis, spiritusque sapientiae, non potest Filio lo-
et sine meo et Patris arbitrio, quia inseparabilis a quente audire qua) nescit, cum hoc ipsum sit quod
mea et Patris est voluntate, quia non ex se est,sed profertur a Filio, id est, procedens a veritate,con-
39. 62 joan. xx, 22, «^ Act, i,8. '^'
Psal. XXIV, 5. "^^
Joan. xiv, 6. ^^ Psal. cix, 2.
«>Joan, VII,
6-'
Gen. I, 3.

tus edilio, « et penitus Dei sapientiam nescientes D (77) Tholos.,Nondum erat Spiritusdatus,quia
((

dirigit » Vatic.« Dei sapicntiam nescicntes dirigi-

; Jesusnondum fuerat glorificatus.» Quid est Jesum
tur » Reg., « Dei sapientia ignaros,» etc. Tholos.,
;
nondum honorificatum ? « Glorificari dicens,»etc.
« et plcnos Dei sapientia dirigitur sicut fuerunt (78) Erat ne spiritualia. " Vetus cdit., « nec
((

justi et prophetae, scd ad eos, qui verborum ejus denique. » Vat., « nequc. »
auditores necdum fuerant,» etc.Tum denuoValic, (79) Legorat olim Gratianus, « ingerit in corda
(( necdum fuerantomniaconsccutijquffi postca pro credcnlium, et eorum cordibus inserit, qui eam, »
nomine ejus suffcrre poterant, scd aliqua ex parte ctc. Mox Tholos., « dicere, scire, et intelligerc, et
tradens eis illa, qua) majora crant in posterum dif- loqui. »
ferens, coinmendans et iila,qu« in fulurum tempus (80) Velus edit., « monte concipimus.et qui non
ideo distulit, ut rcliqua disciplina Spiritus sancti valemus absque sermonc in alterum sensum trans-
sui, quffi... non poterant si primilus in noslro ca- fcrrc, lingu;o orgnnum oommovemus. " ExindeRe-
pite magisterium ct forma crucis perirct. Qutecun- gina? libor, « et dcntes quasi quoddam plcctrum
que enim suiferre potcranl, » otc. l*]adcm fcrmc cordis collidcntcs, » etc.
Tholosanus pra^ponit.tanlumquercctius legit,« nisi \S|1 Editi plori(iuo,>< linguam quam palato,» etc:
primitus in nostro capite magisterium ct forma omondamus a scriplis.
crucis pra^irct » quia ajite adventum Dominicaj
; (82) Assentior lUirthio, qui (( arrigere » scripsit,
passionis, » etc, ex quibus boni aliquid lector ex- pro (( erigorc, » quod hactcnus obtinuerat.
iundat. (83) Olim erat, et in veritate substantiam. »
((
 141 TRANSLATIO LliilU DlbV.Mi DK SPIRITU SANHTO. 142

solator manans de consolatore (84), Deus de Deo, A quoddatur ci aFilio.Propterea aulem istadicuntur,
Spiritus veritalis procedens. Denique nequis illum ut camdem in Trinitate credamus essc naluram
a Patris et Filii voluntate et societate discerneret, Spiritus sancti, quaj est Patris et Filii.

scriptum est : « Non enim a semetipso loquetur,sed 3S. Quia ergo [rt/.enim] omnis humana vox nihil
sicut audiet loquetur. » Cui etiam simile de seipso potest aliud judicarc quam corpora, et Trinilas,
Salvator ait : « Sicut audio, et judico ^*
;
» et alibi de qua nunc nobis scrmoest.omncs materiales sub-
« Non potest Filiusa se (85) facere quidquam, nisi stantias superat, idcirco nullum verbum potest ei

quod viderit Patrem facienlem '''.» Sienimunus est proprie coaptari, et ejus significare substantiam,
Patri Filius, non juxta Sabellii dictum Putrem et sed omne quod loquimur, xaTa/pT.Tr-.xw;, id est,
Filium confundentis, sed juxta indiscretionem es- abusive etde incorporalibus cunctis,et maxime
cst,

sentice,sive substantiac,non potcst quidquam absque cum deTrinitate loquimur. Glorificat ilaque Filium
Patre facere, quia separatorum diversa sunt opera Spiritus sanctus,ostendens illum et in apertum pro-
sed videns operantem Patrem,et ipseoperatui-,non ferens his qui mundo corde eum intelligere et vi-
secundo gradu, et post illura operans. Alia quippe dere sunt digni, et splendorem substantiae, et ima-
Patris.alia Filii opera esse inciperent.si non lequii- gincminvisibilis Dei scire.Rursum imagoipsaosten-
liter fierent. Scriptum est autem « Quoe enim ille : dens se puris mentibus,glorificat Patrem,insinuans
facit, » haud dubium quin Pater, « haec eadem Fi- eum nescientibus, ipse enim ait « Qui videt me, :

lius similiter facit operante Patre (86) •'>.» Quod si videt ol Patrem ''.» Paterquoque revelans Filium
etFilio, non juxta ordinem, primi et secundi, scd his qui ad calcem scientiae pervenire meruerunt,
juxta idem tempus operandi eademetindissimilia, glorificat Unigenitum suum, ostendens ejus magni-
subsistunt universa quae fiunt, et Filius nonpotcst licentiam atquevirtutem.Sed etipse Filius tribuens
a semetipso quidquamfacere, qui a Patre non po- Spiritum sanctum his qui se dignos ejus munere
test separari, sic et Spiritus sanctus nequaquam pra3paraverunt, et pandens sublimitatcm [al. pro-
separatus a Filio,propter volunlatisnatur.-equecon- prietateml glorificationis, et magnitudinisejus vir-
sortium, non semetipso creditur loqui, sed juxta lutem, glorificat illum (87). Deinde interpretatio-"/
verbum ct veritatem Dei loquitur universaquae lo- nem inferens cummodo de meo acci-
(88) dixisset,
quitur.Hanc opinionem sequentiaDominiverba con- piet, protinus subjccit : « Omnia quae habetPater,
firmait, dicentis : « Ille me clarificabit » [al.gloriri- mea sunt,- propterea dixi, de meo accipiet et an-
cabit , id est, Paracletus ;
« qui de meo accipiet. » nuntiabit vobis '-, » quodammodo loquens, Licet a
Rursum hic, accipere [al. accipiet], ut divinae na- Patre procedat Spiritus veritatis, et det illi Deus

tura; conveniat iiitelligendum. Spiritum sanctum petentibus se, tamen quia om-
37. Quomodo ergo Filius dans, non privatur his C nia (89) qua3 habet Pater,mea sunt,et ipseSpiritus
[al. enim^ quae tribuit, neque cum damno suo im- Patrismeusest,445etde meoaccipiet.Cave autem
pertit aliis, sic et Spiritus non accipit quod ante cum ista dicuntur ne erave labaris intellieentiae in
non habuit. Si enim quod prius non habebat accc- vitium (9^),et putes rem aliquamesse,et possessio-
pit, translato in alium munere, vacuus largitor nem, quae a Patre habeatur ac Filio. Verum quaj
effectus est,cessans habere 144 quod tribuit.Quo- habet Pater juxta substantiam, id est,a3ternitatem,
modo igitur supra de naluris incorporalibus dis- immutabilitatem,incorruptionem,immutabilem(9l)
putantes intelleximus, sic et nunc Spiritum san- bonitatem de se et in se subsistentem, haec eadem
ctum a Filio accipere, id quod suae naturae fuerat habet et Filius. Et,ut plus inferam,quidquid Filius
cognoscendum [al. intelligendum] est, et non dan- ipse subsistit, et quascunque sunt Filii, hajc eadem j
tem et accipientem, sed unam significare substan- et Pater habet. Procul hinc absint dialecticorum
tiam. Siquidem et Filius eadem a Patre accipere tendiculae, etsophismata a veritalc pellantur, quo3
dicitur,quibus ipse subsistit.Neque enim quid aliud occasionem impietatis cx pia pra^dicatione capientia
est Filius, exceptis hisquae ei dantur a Patre, dicunt Ergo et Pater est Filius, et Filius Pater.
:

neque alia substantia est Spiritus sancti praeter id Si enim dixisset, omnia quaecunque habet Deus,

«» Joan. v, 30, ^9 ibid. l9. ibid. Joan. XIV, 9. '^ Joan xiv, 15.

(84) Penes Gratianum est « procedens Deus de D nis, glorificat, »

Deo, Spiritus veritatis proccdens a vcritate, conso- (88) Emendo ex Barlhii conjcctura, cum perpe-
lator manans, » etc. rectius. : ram esset uno verbo quomodo. - «
(85) Voculas « a se » ex Vatic. suflecimus, con- (89) Ut sensus constct, voculam « iili >> cxpunget
sentiente etiam Graeco textu i-p' sajTou. Deinde tum Regin.cod. « petentibus, ccque tamen omnia,»
yetus editio « Si enim unum est Pater et Filius non
: ctc.
juxta Sabellii dictum » codices Vatic. et Regin. :
(90) Malim quod in vcteri edit. crat « ne prava
« Sabellii vitium. » intelligcntia labaris in vitium, » cui fere concinit
(86) Regin. ms., « Quomodo operante Patre, » Regin. ms.
rectius, et paulo post consenticntc ctiam Vatic, (91) lllud « immulabilcm » abutidat hio lnc'i,iiec
« eadem et similiu subsistunt. » in Rcginae nis. invciiilur. Deiiule vcrba, « Et, ut
(87) lidem mss. cum veteri edit., « pandens ejus plusinfcram,quidi[uid Filiusipso pubsislit,»cxmss,
{al. eis) sublimitatcm glorificationis et magnitudi- omnium consensu uc fidc rcstiluo.
 ,

m S. EUSEBII HIERONYMl lU
rnca sunt,habcrel impictasoccasionem confingendi, A Pater. Jpse enim Spiritus teslimonium perhibet
ct vcrisimilc vidcretur csse mcndacium. Cum vero spiritui nostro, quia sumus filii Dei. Si au-
dixcrit,« Omnia qua; habct Patcr mca sunt,» Patris tcm filii, et hajrcdes : hajredcs quidem Dei, cohae-
paternitatem.qui Fi- redes autem Christi: tamen compalimur, ut
Inomine se Filium declaravit, si et
liu3 erat, non usurpavit, quanquam ctipseperad- conglorificemur '". » In praesenti Apostoli capitulo
optionis graliam,multorum sanctoruni sit Pater,se- plurima de societatc Spiritus, quam habet cum Pa-
cundum illudquod inPsalmis legitur,« Si cuslodic- tre ct Filiodcmonstrantur. Ait quippe Apostolus
rint lilii tui " » et iterum « Si dereliquerint filii
; : justificationem divinam, et spiritualis legis expleri
cjus legem meam ^^,»
Sed in hoc sermone sensuque in his non qui juxta carnem ambulant, sed juxla
:

prc-cposito, conscqucnter ca quae diximus supcrius Spiritum. Juxta carnem ambulantem, eum quiper
Patris csse, habet et Filius, ct qua? Filii sunt, ha- voluptatesvitiocarniscorpori copulatus,facitomnia
bet ct Spiritus sanctus. Ait quippe, « dcmcoacci- qua3 carnis sunt (al. esse) et corporis opera, apo-
piet, propterea et ventura annunliabit vobis. » Per stolicussermo dcscripsit (al. describit]. Porro juxta
Spiritum siquidem veritatis,sanctis viris futurorum Spiritum arabulantem eum, quiin praeceptis legis
scientia certa conceditur. Undc ct prophctae hoc Dei et Evangelii gradiens,spiritualiumsequitur or-
eodem sensu (92),et
replcti Spiritu, prsenuntiabant T» dinem mandatorum. Siquidem sicut carnalium vi-
quasi prajsentia intucbantur, quaj erant dcinceps tium est ea sapere quai carnissunt,eacogitare quae
secutura. Satis hi-BC abundcque juxtaingenii nostri corporum, sic e contrario spiritualium virtus est,
paupertatcm de praesenti Evangcliicapitulo dixisse sempercogitare de ccelestibus et aeternis, 147 et
sufficiat. Si quibus autem Dominus revelaverit ct , histractarequsespiritus sunt.Sed carnis sapientia,
in viciniam vcritatis adducti sunt,magisque possunt illico morte sibi sociata,internciteos quijuxta car-
cernere vcritatcm.disputationi illorum concedamus nem gradiuntur et sapiunt sapientia vero spiritus, :

mcliora, quibus ille suffragatur qui est Spiritus ve- mentis tranquillitatem, ct pacem, et vitam haben-
ritatis : et petimus eosqui lecturi sunt,utignoscant tibus se largitur aeternam. Quam cum possederint
imperitise, studioque dent veniam, cupienti totum omnes perturbationes etgenera vitiorum, et ippos
Deo ofTerre quod potuit, licet suam non quivent im- quoquc daemones (qui haec suggerere nitunlur) ha-
plere voluntatem. bebunt subpedibus suis. Sapientia ergo carnis cum
14639. ProponamusetApostoli ad Romanos Epi- morti juncta sit, inimica cstDco. Inimicos quippe
stolsetestimoniumqu3eque,nobisiniIlavidenturpr6e- eos reddit qui suis legibus vixerint ; contraria sem-
senti matcrise congruere ventilemus.« Ut justiflca- per,et repugnans voluntati et legi Dei.Neque enim
impleatur invobis,qui non juxta
tio,» inquit,« legis fieri potest, ut qui in sapientia carnis est, Dei prae-
carnem ambulatis, sed secundum spiritum. Qui '-•
cepta custodiat,et voluntati illius subjiciatur.Quan-
enim juxta carnem sunt, ea qua3 carnis sunt sa- diu servimus voluptatibus, servire Deo non possu-
piunt : qui verojuxtaspiritum,eaquae spiritus sunt mus. Cum autem titillantem subjecerimus nostris
sentiunt. Sapientia quippe carnis mors est sapien- : pedibus luxuriam, totos nos ad spiritum transfe-
tia autem spiritus, vita et pax; quoniam sapientia rentcs, nequaquam fuerimus in carne, id est, in
carnis inimica cst Deo : legi quippc Dei non subji- carnis passionibus, tunc subjiciemur Deo. Ncque
citur; neque enim potest. Qui vero in carnc sunt, enim de carne hac in qua vivimus, et in cujus va-
Dco placcre non possunt. Vos autem non estis in sculo nostra anima continetur, Apostoli sermo est
carne, sed in Spiritu si tamen Spiritus Dei habi-
: quia omnes sancti, corpore et carne circumdati,
tat in vobis. Si quis autcm Spiritum Christi non placuerunt Deo ; sed ad id potius quod contra Dei
habet, hic non est ejus. Si autem Christus est in pra^coptum ex humana societate perpetratur, de
vobis, corpus quidcm mortuum est propter pccca- quibus est « Diliges Dominum Deum tuum '^ »
: ;

tum, spiritus vero vivit propter justitiam.Si autem pt: « Quod tibi non vis fieri "', » etc. Vos autem,

Spiritus ejus qui suscitavit Jesum a mortuis, ha- ait, haud dubium quin discipuliChristi,qui sapien-

bital in vobis ,
qui suscitavit Jesum Christum a tiam Spiritus suscepistis, et vitam et pacem (94) ;

niortuis, vivificabit et morcalia corpora vcstra pro- D non cstis in carnc, id cst, in carnis operibus, ne-
pter inhabitantcm Spiritum ojus in vobis.Ergo,fra- quo cjus opcra perpetralis, siquidem Spiritum Dei
sumus non carni, utsecundum
tres (93), debitores habetis in vobis. Idem aulem Spiritus Dei, et Spi-
carnem vivamus. Si enim secundum carnem vixc- ritus Christi est,deducens et copulans eum qui in
rilis,moriemini si autem spirilu facta carnis mor-
; sc habuerit, Domino Jesu Christo. Unde et in con-
tificaveritis, vivetis. Quicunque enim Spiritu Dei scqucntibus scribitur « Si quis autem Spiritum :

aguntur, hi filii sunt Dei. Non enim acccpistis spi- Christi non habct, hic non est ejus. »
ritum servitutis iterum in timorc sed acccpistis ; 40. Rursum in praisenti discimus societatem
Spiritum adoptionis in quo clamamus : Abba quam habct Spiri'us sanctus ad Dcum, et ad
''
Psal. c.vxxi, 12. ''•
Psal. lxxxviii, 'M .
'^
Rom. viii, 4-17. ^^ Deut. VI, 5. " Tob. iv, 16.

(92) Regina) cod. « codcm replcti Spiritu, pro- (93) Deerat « fratres, » quod e mss.sufTecimus.
nuntlabanlct sonsu. » (94)Erat « et vitam pacis, « dissentientibus mss.
 145 TRANSLATIO LIBRI DIDYMI DE SPIRITU SANCTO. 146
Christum. Sed et in Epislola Pctri, Spirili's sunctus A tuis, habitat in vobis, qui suscitavit Christum a
esse Christi Spiritus comprobatur; k Scrulantes, » morliiis, vivificabit et mortalia corpora vestra per
inquit, « et inquirontes, » idcst prophot;c, do qui- inhabitantem Spiritum suum in vobis : » nonne
busei fucrat sermosuporior, «in quod, etquale tcm- tibi vidctur dicerc, quia si Spiritus cjus qui susci
pu8 (95) significabat is, 148 quiin eiserat Spiritus tavit Ghristum Jesum, id est, qui pjusdem Jesu
Christi, testificans in Christo passioncs, ct ea qus} Christi Spiritus est, habitat in vobis: consequen-
post erant secutura decrcta: in quibus rcvelatum ter vivificabuntur et mortalia corpora vestru cum
est, quia non sibi, sed nobis ministrabant ca quoe immortalibus animabus ab co qui suscitavit
(98)
nuncannuntiatasuntvobisperSpiritumsanctum""» ChristumJcsum a mortuis, principem etprimogeni-
Iste autem Spiritus sanctus dictus est et Spiritus tum resurrectionis? Etquibustale tantumque divi-
Dei, non in prKsenti tantum scr:none, sed et in nitus pcr Spiritum munus indultum est, dcbitores
aliis locis compluribus, ut ibi « Ea qua; Dei sunt, sumus Spiritui, non carni, ut juxta cam vivamus.
:

nemo novit iiisi Spiritus Dei ''. » Deinde sequitur Siquidem qui juxta carnem vixerit, morictur illa
post hoc quod ait: « Si quis autem Spiritum Dei morte qua3 peccatum scquitur. « Peccatum quippc
non habet, hic non est ejus; » et infertur: Si au- cum consummatum fuerit, generat mortem, » sc-
((

temChrislusinvobis, »etmanifcstissimedemonstra- p cundum Jacobum ^-. Sed ct Ezechiel peccantem

tur inseparabilem esseSpiritumsanctumaChristo: animam mori scribit. Soparatur enim jam a vita,
quia ubicunque Spiritus sanctus fucrit, ibi ct Chri- quae in sapientia Spiritus collocata est ^^.
stus est, et undecunque Christi Spiritus discesserit, 42. Si quis autcm transcenderit vitam carnis et
inde pariter recedit et Christus. « Si quis enim Spiritu opcra carnis mortificaverit (99), vivet beata
Spiritum Christi non habet, hic non est ejus. » Cui ffiternaque vita relatus in fiiios Dci, et directus in
conjuncto si quis contrarium assumat, dicere po- viam rectam propter Spiritum sanctum, qui et Dei
test: Si quis Christi est, ita ut Christus in eo sit, Spiritus appellatur. « Sienim, » inquit, « juxta car-
in hoc Spiritus Dei est. Hoc autem idcm et de Deo nem vixeritis, moriemini. Quod sisp'ritu facta car-
Patre similiter usurpandum. Si quis Spiritum Dei nis mortificaveritis, vivetis; «etin consequcntibus
uon habet, isle non estejus. Cui rursum contrarium « Quotquot enim Spiritu Dei aguntur, hi filii sunt

si quis assumal, dicens Si quis Dei est, in hoc

: Dei. » Rursum refocillanseos, etconsolans, et pro-
Spiritus Dei est. Unde scribitur: « Nescitis quia vocans sperare meliora, quibus loquebatur, ail
tempium Dei eslis, et in vobis habitat Spiritus « Non enimaccepistisitcrum spiritum servitutis in

Dei"""?» Et in Joannes Epistola: « Inhoccognoscitur timore, »id est,non similitudine servorum, metuet
Deus habitans in quibusdam, cum raanserit in eis terrore prenarum vosabstinetis a vitilis,quia habe-
Spiritus quem dedit"'. » Ex quibusomnibus indisso- C tis vobis datum (I) a Patre Spiritum adoptionis, id
ciabilis atque indiscreta Trinitatis substantia de- est Spiritum sanctum., qui ipse Spiritus, et Dei, et
monstratur. Christi, etveriLatis dicitur atque sapientiae. Si au-
41. Cum ergo ait : « Si Christus in vobis est, tem Spiritus istc adoptat in filios Dei eos, quorum
corpus quidem mortuumpropterpeccatum, » ncqua- dignationesuihab!latorefficitur,tibiconsequentium
quam vitiis laciviaeque deserviens, sed (96) mor- super polentia ejus intelligentiam derelinquo.
tificatum peccato, non commovetur ad vitia: et 150 Porro inhoc adoptionis Spiritu clamant qui
nequaquam erit vitale peccato. Postquam autem habuerunt illum Patrem Deum, sicut ostendit sermo
corpus peccato mortuum fuerit, Christus in hisqui dicens: « In quo clamamus: Abba, Pater: » ipso

sua corporamortificaverunt, priEsens Spiritum vita) Spiritu qui nos adoptat in filios, tcstimonium prae-
ostendit perjustitiam sivecorrectionemoperum vir- bente participationc sui, quod a nostro Spiritu pos-
tutum immortalium, sivc fidem Jesu Christi (97yin sidetur, quia filii Dei sumus. Cui consequens est
hisqui juxta fidem illius conversanlur. Deinde Apo- Deum quidem quasi patrem, hajreditarias nobis di-
stolus aliosyllogismo conjuncto utitur, quodsigni- vitias contulissc (2), spiritualia dona; Christi vero
ficantius dialectici i^'u[ia vocant, 149 et ait: « Si cohairedes nos csse, eo quod fratres ejus per gra-
autem Spiritusejus qui suscitavit Christum a mor- j)
tiametbenignitatcm ipsiusappellamur. Erimus au-
'8 I Pet. I, H, 12. "»
I Gor. ii, U .
'H Cor. m, -16. « '
1 Joan. IV, ^3. »- Jac. i, 15. «^ Ezech. xviii, 20.

(95) Iterum vitiose erat, et nullo sensu « in quo erat « cum immortalium animabus. » Mox eadem
ait, quaie tempus, » etc, neque ut Sciptursc locus vetus cdit. « primogcnitum illum resurrcctionis
scribebatur, ut alia menda interpunctionis, ctc, ostcndcns.Quare et quibus tale, » ctc.
quibus totus scalebat hicliber, dissimulemus. (99) Est llcgina; codicis integrior Icctio ha?c et
(96) Vatic. « si » pro « sed. » Ut scnsus tamcn concinnior. Antea 01 at tantummodo « transcenderit
utcunque constet cum superiori Apot-toli sentcntia, vitam carnis,etSpirituoporacarnis mortificavcrit. »
verbum aliquod supplcndum cst, puta, « illud in- (1) Vat. « abstinetca viliis, qui habetis vobiscum
telligit quod ncquaquam,» ctc, aul quid simile. datum, »etc., deinde « qui ipse Spiritus Filii et
(97) "Vide num islhaec sit priferenda Ucgina; co- Christi, ct verilatis, » ctc
dicis lectio: « Christus, suis qui sua corpora mor- (2) Cod. Ileginns « tpia a nostro spiritu posside-
tificaveruntper pra;sentemSpiritum, vitain nstendit tur, » et paulo post cum vctori quoque cditione,
per justitiam operum^ sive per correclioncm vitio- « quasi palrom hacroditari a nobis, Ghristi vero co-
rum mortalium, sive per fidcm Jesu Christi, » etc. h?ercdcs, » ctc, absque illis, « divitias coutulisse
(98) Ita ferunt vetus editio et Rcgina; ms., antea spiritualia dona.»
 147 S. EUSEBII HIERONYMI 148
tem haeredes Dei, cohaeredcs autem Christi si com- ^ conJari autcm bc misericordiae et virtutum ejus,
patiamur, ut ot conglorificari ci cx passionum so- inquiunt, in omnibus qufe retribuit eis, non juxta
cietate mereamur. justitiam suam, sed juxta misericordiara et bonita-
43. Verum quia et hoc juxta id quod potuimus tem ejus, qui est judex domui videnti, et sensui
edissertum proponamus propheta; capitulum
est, mundo corde cernenti Dominum (4;. Hocsiquidcm
quaedam fle Spiritu sancto contincns, ut non solum ex Hcbr;jeo sermone ?n lingua nostra inierpretatur
de Novo, verum otiam de Vetcri Testamcnto super Israel, id est, mens videns Deutn (5). Licet enim
ejus fide intellectuquc doceamur. Nam et supcriua torrnenta, et, cruciatus judex nonunquam inferat
praelocuti sumus, in omnibus sanctis, tam his qui judiciura merentibus, tamenqui causas rerum altius
post adventum Domini nostri fuerunt, quam etiam. intuetur, videns propositum boni tatis ej us, qui cu pi t
retro, in patriarchis videlicct et prophetis, Spiritus corrigere peccantem, bonum illum confitetur, di-
sancti gratiam fuisse versatam, eteos diversis cha- cens: «Inferens [al. inferasj nobis juxta misericor-
rismatibus virtutibusque complesse. Quomodoenim diam suam. » Si cnim iniquitates eorum quos ju-
uniusDei elUnigeniti ejus gratiampossidentes,tam dicatattendat Dominus, quis suetinebit ? Porro quia
hi quiante, quametiamilli qui post adventum ejus, apud Dominum propitiatio est, Dominus videlicet
justitiae erexere vexillum, vcrilatis sunt scientiam noster atquc Salvator infert nobis secundum mise-
consccuti sic et Spiritus sancti gratiam posside-
; ricordiam suam, omnia quo; nos provehantad salu-
bunt, quia inseparabilem a Patre et Fillio esse, Spi- tem. Inferens quoque juxta misericordiam suam,
riturn sanctum in multis supra locis ostendimus. et hoc faciens in judicio(6), cum justitia nobis tri-
Scriptum est ergo in propheta: « Misericordiaj Do- buit, quae admista misericordiae bonitate largitus
mini recordatus sum, et virtutis ejus in omnibus est.

quae retribuit nobis. Dominus judex bonus domui 152 45. Arguendus est cx praesenti capitulo (7)
Israel, inferens nobisjuxta misericordiam suam, et hffireticorumerror, quibonitatem a justitiaseparan-
juxta multitudinem justitiae suae. Et dixit: Nonne tes,aliumDeumbonum,aliumjustum fmxerunt.Ecce
populus meus filii et non praevaricabunt (3). Et enim in praesentiarum ipse est Deus, et bonus, et
factus est illis in salutem ex omni tribulatione judex, et juxta misericordiam suam justitiamque
eorum; non legatus, neque angelus, sed ipse salva- restituens, et pariter bonus justusque subsisten?.
vit eos, eo quod dilexeriteos, et pepercerit eis. Ipse Frustra igitur iniquum dogma simulantes, bonum
redemit eos, etsusceperiteos, et cxaltaviteos 151 Deum
justum esse Evangelii, et Veteris Testamenti
inomnibusdiebus saeculi. I si veronon crediderunt. defendunt (8),quia etinplurimisaliislocis, et nunc
etirritavcrunt Spiritnm sanctumejus et conversus in propheta^ sermone, « judex bonus » scribitur
;

est eis ad inimiciliam. Ipsedcbellavit eos et recor- C Deus, et e contrario quod nolunt, in Pauli apostoli
datus est dierum antiquorum. Qui eduxit de terra Epistola (qui certe Novi Testamenti praedicator est)
pastorem ovium, qui posuit in eis Spiritum san- Deus jutus judex refertur. « Reposita est mihi, »
ctum, congregans dextera Moysen ***. » inquit, « corona justitiae, quam reddet mihi Domi-
44. Qui frequenter Dei adepti sunt beneficia nus inilladiejustusjudex*^. » Idemestergo,licetno-
scientes gratia magis, et misericordia ejus, quam lint, Novi et Veteris Testamenti Deus, visibiliumet

propriis ex se fuisse operibus conseculos, quasi uno invisibilium conditor, Salvatore etiam in Evangelio
omnes consensu,et animo concordantes loquuntur. justum et bonum Patrem liquido attestante: « Pa-
« Misericordia; Domini recordatus sum. » Cogi- ter juste, mundus te non coguovit **. » Et in alio
tantes onim quoe ab co frequenter in Moyse dona loco: « Nemo bonus, nisi unus Deus^". » Sed et in
suscepcrint, gratias referunt, ct cum miscricordia, veteri lege alibi justus, alibi bonus dicitur Deus.
etiam virtulum Domini recordantur, sive mirabi- In Psalmis, « Justus Dominus, » inquit, « et jus-
lium, quae crebro pro eis fecit in populis, sive pro- titias dilexit*^. » Et contrario in Jeremia, « Bonus
fectuum anima;,quibus per lej^em, et prophetas, et Dominus hisqui sustinent eum *'. » Rursus in Psal-
pra3cepta ojus salubria eruditi sunt. Siquidera in mis: « Quam bonus Deus Israel, his qui recto sunt
Scripturis nomcn virLutis utruraque significat. Rc- corde "<>. » EthaJcquiJem e latere contra haereticos

Isa. LXiii, 7-12. ^'^

II Tira. IV, 8. •*•'
Joan. xvii, 11. «' Marc. X, 18. «" Psal. x. 8. »» Thren.
25,' " Psal. Lxxii,

(3) Erit operae pretium insignem istura Isaiaj lo- D tum Milcvitanum invonias lib. ii, in fine, et Hiero-
cum recolcre ad Gra?cum cxomplar, ad cujus fidem nymum quoquc cx aliorum sensu. Qui auteni ex
nonulla cmondavimus. Pro « Nonne popukis meus ea voce HxTw"' extundi possit, alibi diximus.
filiiPcrat negandi sonsu. « Non populus meus (f))Verl)a « cthocfaciens» in Regincemss. oxpun-
filii, » contra rass. Regina) ct Vaticani fidem. Gra3 guntur: mox Vatic, « nobis tribuit, quia eol^juxta
cus quoque oy/. 6 Xao? |i.ou, etc. misoricordi;o bonitatem largitus est. »
(4) Vctus editio, « et sensu raundo ccrnenti (7) Ilinc tcrtiuralibrum auspicantureditores alii,
Deum. » qua de supra dixiraus in pra?fixa Admonitione.
re
(5) Vitiosc et contra mss. (idcm antca crat « Do- Absonum voro cstmaxime, quod a mcdia Isaice loci
minum. » Iliec porronorainis Isracl ctymologia, sive cxpositiono incoperint.
vou; opiov Btov, Gra^cis pnccipue arrisit, Olympio- (8) Regin;c libcr, « bonum de Evangelio, ct de vo
dorc in cap. Ecclesiaslc. iLcontio De sectis, teri Tosmcnto justumcssc defendunt. »
Theophani Ceramco aliisquc. E. Lalinis apud Opta-
149 TRANSLATIO LIBRI DIDYMI DE SPIRITU SANCTO." 150

strictim dictasunt. Tempus autem est, ut proposi- A consummationem saeculivitam eis tribuens, salu-

tum prophetae ordinem prosequamur, qui ita con- tisque auctor cxsistens.Omnibus autem diebus sae-

texitur: « et dixit, » haud dubium quin Dominus: culi illuminans corda eorum,non sinit eos in tene-
Nonne populus meus filii^ncc prccvaricabuntur '"?
<( bris ignorantife, et errore vcrsari. Et hoc puto esse
Non erant, inquit, similes his qui generati sunt et quod scrip'.um cst, « in omnibus dicbus » exaltari

exaltati, el eum qui genuit illos, despexere. « Et eos.

factus est eis in salutem '-, » id est illisdequibus 1 54 47.Quia vero mutabiles,et ad vitia sponte la-
Dominus Nonne populus meus filii, et non
ait : « bentcs, post tanta bencficia Deo fuerunt increduli,et
praevaricabuntur ? » Hoc enim ipsum quod non praj- pra3cepta iliius rcliqucrunt, ct exacerbaverunt Spi-
varicati sunt, nec sprcverunt Patrem, eis faclus ritum sanctum Dci,qui eis multa bona largitusest
est in salutem : vel ob idipsum quod appellati sunt in peccatum simile corruerunt, his qui postquam
filii, causa cis salutis efTectus cst. Qaai salus a geniti sunt, et exaltati, sprcverunt Patrem suum.
Christo Domino contributa, angeli quoque ad pa- Vel certe nunc ipsi describuntur, qui et ante de-
stores voce firmatur, dicentis : o Ecce evangelizo scripti sunt, siquidem et ibi posl peccatum dicitur

vobis gaudium magnum, quod erit omni populo : ad eos « Dereliquisti Dominum, et ad iracundiam
:

quia natus est 153 vobis(9) hodic Salvator^quiest t^ concitastis Sanctum Israel, » et nunc, quod « ipsi
Christus Dominus, in civitate David "•'.» Ipse factus non crediderunt, et exacerbaverunt Spiritum san-
est cunctis, qui in eum crcdunt, occasio salutis ctum ejus.» Ex praesenti ergo loco societas Spiritus
aeternae, et ipse est Salvator mundi, qui venit qua;- ad Dominum ostenditur. Qui dereliquit Dominum
rere quod perierat. Et ipse ost,do quo chorus san- et est incredulus, el ad iracundiam provocat San-
ctorum canit '* Dcus noster,Deus salvandi (10).»
: <( ctum Israel, et exacerbat Spiritum sanctum ejus.
46. Quia igitur Deus crat, qui salutem pra^bebat Eadem indignatio super peccatoribus tam adSpiri-
aBternam,dictum est,« Non legatus,nequeangelus.» tum sanctum, quam ad Sanctum Israel refertur.
id estnon propheta,non patriarcha, non legislator Unde et in consequentibus similibus cnpula Trlni-
Moyses salvavit eos. Omncs cnim quos nominavi, tatis ostenditur dicente Scriptura, Dominum ad
poterant ad Dominum 1'ungi legalione pro populo. inimicitias esse conversum,his qui exacerbaverunt
Denique Moyses, interpellans eum pro deliiiquente Spiritum sanctum ejus,et tradidisse eos sempiterno
plebe, ait « Si dimittis eis peccatum eorum, di-
; cruciatui, postquam non sermone, sed rebus in
mitte ^*.» Sed obsecravit veniam quadragintadiebus sanctum ejus Spiritum blasphemaverunt.Ipse igitur
jejunans, et misericordiam Dei animje afflictione qui « eis conversus est ad inimicitiam, debellavit
provocans. Nemo autcm dehorum numero legato eos, » et subjccit multiplicibus longisque cruciati-
rum potest esse salvator, indigens et ipse eo, qui C bus, ut nec in praesenti tempore,nec in futuro con-
salutis largitor verus angeli,quanquam est.Nam si sequantur veniam peccatorum.Exacerbaverunt enim
spiritus sint, et ad diversa propter eos qui salutem Spiritum sanctum ejus, et blasphemaverunt in
accepturi sunt, ministeria mittantur, non sunt ta- illum.
men auctores salutis,sed eum qui fons salutis est, 48. Si autem volucris hoc de Judffiis intelligere,
interpretantur et nuntiant.Unde diclum est, « non qui crucifixerunt Dominum Salvatorem, et idcirco
legatus, neque angelus, sed ipsc Dominus salvavit exacerbaveruntSpiritum sanctum,id quod scriptum
eos.» Non propter aliud quid,scdpropter id,« quod est, « ipsc debellavit eos, »ad illam est intelligen-
diligeret eos, et parceret eis. » Parcere autem di- tiam referendum,quod Romanis traditi sunt,quando
citur, quasi creaturis suis, juxta illud quod alibi venit super eos ira Dei in finem. In universo enim
scribitur « Parces autem omnibus,Domine amator
: orbe cunctisque regionibus soli exsules patri», in
animarum, quia tuse sunt, neque enim odios quos terra vagantur aliena, non urbem antiquam, non
fecisti '^.)> Quaproptcr et pro eorum salute proprio sedes proprias possidentes, id quod prophetis et
Filio non parcens Pater, tradidit eum in mortem, Salvatori suo fecerunt, receperunt. Quia enim san-
ut per mortem Filii sui destructo eo qui habebat guinarii, et vesano semper furore capti [H), non
mortis imperium,hoc est diaboIo,redimeretomnes n solumeprophetas occiderunt,155 lapidaveruntque
qui ab eo captivitatis vinculo tenebantur. Unde sub- eos quiad semissifuerant.sed adimpietatis culmen
jicitur : «autem redemit eos, et suscepit eos,
Ipse egressi, Dominum Salvatorem, qui pro cunctorum
et exaltavit illos. » Suscipit enim exaltatque salva- salute descendere dignatus fuerat ad terras,prodi-
tos, et redemptos in sublime tollit virtutum alis,et derunt et crucifixerunt,propterea expulsi sunt urbe
eruditione et scientia veritatis, non ad unum tan- quam prophetarum et Christi cruore maculaverunt
tum, et alterum dicm,sed in omnibus diebus aeter- Secundum igitur hunc scnsum debellatos eos a Do-
nitatis, habilans in eis, et cum eis, et usque ad mino intelligere debemus,non ad breve tempu3,sed
8'
Isa. I, 3. «2 Psai. cxvii, 14. »» Luc. ii, 10. 9* Psal. Lxvii, 2J. "5 Exod. xxxii, 31. »« Sap.
XI, 27.

(9) Vatic. « Evangelium magum, et natus est (H) Duo mss. Vatic.et Reg. cum veteri editione,
vobis, » Graeco ipso textu dissentiente. « furore raptati. »

(10) In ms. Tolos., « Deus,Deus,Deu3 salvandi. »

 ,

151 S. EUSEBII HIERONYMI 152

ad omnefuturum saeculum usque ad consummatio- A in Gra5co," qui praevaricaturi^lT^^nonhominemprae-

nem mundi (1 .'j.Quippe (ut diximus) profugi atque varicabitur, sed Deurn, qui dedit Spiritum sanctum
captivi, in universis aberraiit nationibus, non ur- suura in vobis. Nam in his sermonibus Deus vocans
bem, non rcgionem propriampossidentes.Attamen pcr fidcm in sanctificationem, id est ut sancti Spi-
quia naturalitcr bcnignus est et misericors is qui ritus fierent credentes (<8),dedit eis Spiritum san-
eos dcbcllaverat, tribuit cis locum pmnitentiee, si ctum. Et quandiu praecepta Dei servarunt, per-
velint ad meliora converti. Unde ct dicitur, « re- mansit in eis Spiritus sanctus, quem acceperunt.
cordatus est dierum saeculi (^3).» Rccordatuscnim Quando vero amore lubrico(19) corruerunt,et ad im-
temporum t'uturorum,clausam januam aliqua eis ex munditiam sunt delapsi, spreverunt, sive pr.xvari-
parte reseravit, ut postquam intraverit plenitudo cati sunt Dominum, qui dederat eis Spiritum san-
gentium, tunc omnis Isracl (qui hac fuerit dignus ctum, ut non immunditi.'c deservirent, sed ut san-
appellatione) salvetur. Licet enim in id temeritatis Unde poenas luent qui ista commise-
ctificarentur.
eruperint, ut eum qui propter eos missus fuerat, runt, non quasi hominem, sed quasi Deum sper-
intcrriccrcnt.dicentes « Sanguis ejus supernos,et
: nentes. Etut sciamus DominumcsseSpiritum san-
super filios nostros "'', » tamen Deus suscitavit eum ctum, qui datur credentibus, ex ipsius prophetae
de terra, in cujus corde tribusdiebus et tribus no- „ Isaiae discamus eloquio, qui inducit ad quempiam
ctibus fuerat commoratus pastorem ovium sua- dicentem Dominum « Spiritus meus in te est, et
: :

rum. Siquidem ita contexitur « qui eduxit deterra verba mea dedi in os tuum *.» Ostenditur enim ex
pastorem ovium suarum. » sermone prajsenti, quod qui acceperit Spiritum Dei
49. Quod vero pastor ovium Deus, qui nunc pro- simul sum eoet verba Dei possideat, sermones vide-
phetali sermone describitur, Dominus sit, manite- licet scientiae et sapientiae. Necnon et in alio loco

stius in Evangeiio discimus, ipso Salvatore testante ejusdem prophetae Deus loquitur ; « Dedi Spiritum
« Ego sum pastorbonus,et animammeam pono pro meum super eum ^.» Qui ergo posuit in eis Spiritum
ovibus meis ^^,» Et iterum :« Oves mea; vocem meam sanctum, Moysen dextera sua sanctificatum esse
audiunt ^*.» Post haec omnia prophetes (i4) ait,« Ubi commemorat,
sive illum illustrem virum, et myte-
super eosSpiritumsanctum ?» Adrni-
est qui posuit riorum Deiinitiatorem,de quo ad JesumfiliumNave
ratur quippe de quanta felicitate ad quanta mise- Dominus ait « Moyses 157 famulus meus*,» sive :

rias pervenerint. Et quodam modo loquitur (^5) Legem suam,quae in Veteri scriptaest Instrumento.
:

Qui eos redemerat, qui posuerat in illis Spiritum Nam crebrolegisse me memini Moysen appellatum
sanctum suum,habitans cum eis,ubi nunc est?quo esse pro lege,ut in Apostolo « Usquein hodiernum :

abiit ? Dereliquit eos,quia ipsiprius dereliquerunt diem, quando legitur Moyses^. » Et Abraham ad di-
etad iracundiam provocaverunt Sanctum Israel. C vitem in suppliciis constitutum, « Habent,» inquit,
Posucrat autem 156 dudum in eis Spiritum san- « Moysen et prophetas''.» Et certe liquido comproba-

ctum Deus,cum adhucboniessent,et praeceptis ejus tur ibi Moysen, non supradictum virura significa-
obsequi niterentur, His enim tantumodo Spiritus tum esse, sed legem.
sanctus inseritur, qui,vitiis derelictis, virtutum se- 51. Porro quae est dextra Dei, quae adduxit Moy-
ctantur chorum, et juxta eas, et per eas in fide sen.nisi Dominus et Salvator noster ? Ipse est enim
Christi victitant. Quod si paulatim negligentia sub- dextera Patris, per quem salvat et exaltat et facit
repente cccperint ad pejora confluere (^6),concitant virtutem, sicut alibi de Deo dicitur : « Salvavit
adversum se habitatorem suum Spiritum sanctum, sibi (26) dextera sua,et brachium sanctum ejus''.» Et
eteum quiillum dederat,convertunt ad inimicitias. rursum : « Dextera Domini fecit virtutem, dextera
Huic quid simile et Apostolus adThessalonicenses Domini exaltavit me non moriar, sed vivam, et :

scribens, ait, « Neque enim vocavit nos Deus ad im- narrabo opera Domini '.» Et certe vocem hanc ex
munditiam, sed ad sanotificationem '. » persona Dominici Hominis (21) proferri,quem uni-
50. Itaque qui spernit, sive quod melius habetur genitus Filius Dei assumere dignatus est ex virgine,

s^Matth. XXVII. 15. »» Joan. x, 11. *« ibid. 27. ' I Thess. v. 7 - Isa. lix, 21. ' Isa. xlii, i.
* Jos. I. -13, 15. « IIGor. iii, 14- « Luc. xvi, 29. "J
Psal. xcvii, i. * Psal. cxvii, ^6.

(<2) Erat praefixo puncto, « Usque ad consumma- [)

-17) Al. « praevaricantur, » in Graeco49£Tf,(TW(ii.
tionem quippe mundi,ut diximus,» etc.,quae casti- 18) Vetus e(lit.«idemut sanctificaret credentes.»
gantur a mss. (19) Vatic. » vitio lubrico : » vetus edit., « vitio-
(13)Vitiosa methathesiobtinebat in editis« aliqua rum, » etc.
ex eis parte.» Scripti emendant. (20) lidem libri, « salvavit ei. » Graec,, Iffojjsv
(14) Ita in mss. frequenter « prophetes » in recto a'JT(j

scribitur Graecorum more, undesditi supineadmo- nonnuUis Patribus dici Sal-

(21) Displicuit olim
dum « prophcLis»logunt. Estautem Isaias,in cujus vatorem « Dominicum Hominem. » quo sermone se-
expositionc loci perseverat. parari hominem a Domino,et Christum dividi nova
Porperani editi, quin etiam mss. « et quo-
(15) quapiam subtilitate suspicabantur. Revera Apolli-
modo loquitur? » Tum vetus editio, « qui eos red- naristarum propria erat isthaec loquendi formula,
emerat, (|ui cxallaverat, qui posuerat, » etc. quam Gregorius Nazianzenus epist.l ad Cledonium
(16) Minus rectecditi, a negligentia suggerente reprehendit. Hinc etiam excogitata Rufino contra
coeperit ad pejora confluere. n Hieronymum fabula,quam ipse Apol.lib. ii recitat,
153 TRANSLATIO LIBRI DIDYMI DE SPIRITU SANCTO. 154

exipso loco manifeste comprobatur, quia ipse est A abundeque de prophetae testimonio dis-
53. Satis

dextera Dei, sicut scriptum est in Aclibus aposto- putatum cst,nec ad reliqua pergamus,"ut quomodo
lorum,quod factussit ex semine David secundum scimus quod (26) Pater et Filius sanctos et bonos
carnem, gonitus de Virgine.superveniente in cani suicommunicalioneperficiunt sicsanctus quoque :

Spiritusancto, et virtute Excclsi obumbrante eam. Spirilus participationcsui bonos efficiat sanctosque
De quo David prophetavit in Spiritu.quod a morluis crcdentes ct ex hoc etiam unius cum Patre et
;

resurgens,assumptus sit in ccelos.dextera Deisub- Filio substanliae esse doceatur. Dicitur in Psalmis

levatus (22j. Scribilur ibi autem in hunc modum : ad Dominum : « Spiritus tuus bonusdeducet I 59me
« Praevidens idem David locutus est de resurrc- in terramrectam ". » Scimus autem in quibusdam
quoniam non derelictus (23) in in-
ctione Christi, exftmplaribusscriptumesse,»Spiritussanctustuus.»
ferno,neque caro ejus vidit corruptionem. Ilunc Porroin Esdra absque ulla ambiguitate bonus spi-
Jesum suscitavitDeus,cui nosomnes testes sumus. ritus appellatur: « Spiritum tuum bonum de-
Dexteraigitur Dei elevatus.etrepromissionem Spiri- disti, ut eosfaceres intelligcrc ''*.
» Quod autem
tussanctiaccipionsaPatrc,efrudit 158 hoc donum Patcr sanctificet. Apostolus scribit, dicen, •":

in nobis, quod vos neque enim

videtis et auditis, « Deus autem pacis sanctificet vos perfectos (27). »

David ascendit in ccbIos ^. » Nulli quippe dubium, Et Salvator ait : « Pater sancte, santifica eos in
B verbumtuum est veritae '^, » Perspi-
exaltatnm dextera Dei, et ab inferis resurgenlem veritatc,quia
esse Dominum Jesum, sicutipse Scriptura) sermonc cue dicens : In me (qui Verbum tuum suum,et ve-
testatus est.Iste ergo qui resurrexitamortuisdicit ritas tua) sanctificaillosfide ct consortiomei.Dictus
« Ego dormivi et somnum cepi, et resurrexi, quia est ct alibibonus Deus « Nemo bonus, nisi unus :

Dominus suscitavit me*°. » Deus '^ » Superius quoque ostendimus quoniara

sermoneDei(24) assumptus in cao-
52. Ipse ergo Filius sanctifi3et,PauIs ineademvcrbacongruente;
Ium,elevatus es.se ab ea, de qua supra diximus, « Etenimqui sanctificat, et qui sanctificantur, cx

dextera Dei pra;dicatur,et accepisse repromissiones unoomnes'*. »Sanctificantem significans Christum,

Spiritus sancti a Patre, et effudisse illum in cre- ct sanctificatos eos,qui possunt dicere, « Factus est
dentes,ita ut omnium linguis loquerentur magnalia nobis sapientia ex Deo Christus, ct justitia, et
Dei. Nam et Dominicus Homo accepit communica- sanctificatio '^, » Appellatur siquidem et Spiritus

tionem Spiritus sancti, sicut in Evangeliis scribi- sanctificationis.Unde et ad eum dicitur :«Etomnes
tur : « Jesus ergo repletus Spiritu sancto, egressus sub manibus tuis, et sub te sunt. » Bo-
sanctificati
est a Jordane " » et in alio loco
;
« Reversus est nus Dominesnoster Jesus Christus, et cx bono
:

JesusinvirtuteSpiritusin Galilaeam'^. » Haecautem Patrc gencratus est, et de eo legimus « Confite- :

absque ulla calumnia de Dominico Ilomine, qui C mini Domino, quoniam bonus. » Gonfiteantur illi
totus Christus, unus est Jesus filius Dei (25),sensu autem qui ab co aut veniam obsecrantpcccatorum
debemus pietatis accipere,non quod alter et alter aut gratias referuntejus clementiaepro indultis be-
sit, sed quod de uno atque codem, quasi de altero neficiis.Spiritus quoque sanctus eos quos dignatu r
secundum naturam Dei, et hominis disputetur, et implere,sanctificat,ut superius jam demonstratum
quia Deus Verbum unigenitus Filius Dei, neque est, quando ostendimus cum participabilem et a
immutatienem recipit, nec augmentum, Siquidem multis simul capipossc. Et nunc in praesenti Pauli
ipse est bonorum omnium plenitudo. testimoniolargitorsanctificationisostenditur, in eo
9 Act. II, 31-34. "> Psal. iii, 6. " Luc. iv, 71. '2 Luc. VIII, 55. '3 Psal. cxlii, ^O. '^ Esdr. ix, 20.
'» I Thess. V, 23. '« Joan.xvii, 17. " Luc. xviii, 19 ,
'8 Hebr. II, -11. 'M Gor. i, 30- '» Psal. cxvii, I.

« quod Athanasii librum, ubi Domiuicus Homo «HomoDominicusnonnulIa ratione potcst defendi,
scriptus est, ApoUinarista) ad legendum acceptum quia scilicet potest aliquis dicere, quod dicitur
ita corruperint,ut in litura id quod raserant rursus Homo Dominicus ratione humanae naturae, quam
scriberent, ut scilicetnon ab illis falsatum, sed » significat hocnomen honio,non autcni ratione sup-
a Hieronymo « additum putaretur. » Denique Au- D positi. »
guslinus cum ea locutione usus esset lib. lxxxiii, (22) Vatic, « Dei in dexteram sublevatus : «haud
guajst. 36, eam postmodum emendari voluit lib. i rccte.
hetraclat., c. 19, quia cum Christus sit Dominus, (23)Vetus cdit., « derelicta in inferno anima
improprie Dominicus diceretur,quasi significarctur ejus » paulo infra voces, « donum iu nobis, » de-
:

illum non esse Deum,et Doniinum,sed Dominicum, siderantur

hoc est suppositum humanum unitum Domino,seu (24) Eadem, » Istc crgo qui surgens a mortuis,
supposito Domini, quare duo suppositain Christo sermoncDci, » etc.
fingerentur,ut Nestorius blasphemavit. Nihilo se- (2.")) Absunt a veteri editione isthajc, « qui totus
cius eam vocem alii potissimum Graici absque ulla Christus unus est Jcsus l<'ilius Dci. » Certe ne « Do-
dubitatione usurpant.S. Gregorius Nysseus Orat. minicus homo » Apollinariorum sensu accipiatur,
eecunda de S. Stephano 6 jxdv vip Kup'.ax6; av- additasunt,a Didymone,aul Hicronymo.an ab aliis
^^utr.oi ToG So)Tf,po;, « Dominicus homo Salvato- non judico. Recole notam superiorern 2^
ns, » S. quoque Epiphanius in Ancorato n. 95, Voculae « scimusquod » in Vaticano et ve-
(2())
aliique. E Latinis Cassianus Collat. n, cap. 13. teri edit, desiderantur. Mox Regina? cod. « bonus
<( Homo, » inquit, ille Dominicus, qui redemit efficit suos credentcs. »
humanum genus. » Est autem illis, ut et proesenti (27) Vatic," vos per omnia.»cum Vulgata Graec
Didymi loco,cujus gratia haec scribo, illa adhibenda 'jtia; oXoTcXe'?.
expositioS. Thomae III part., quaest. 16, art. 3:
 :

155 S. EUSEBII HIERONYMI 166

qnod ait: « Debemus autem ct nos gratias agerc A. n'si spiritus ejus, quia de corpore solitario hoc
Deo scmperpro vobis, fratres dilccti a Domino, intelligerc velle perstultum cst.
quia elegit Deus nos primitias in salutem, in san- 161 55 Quodsi arguta nititur fraude subrepere,
ctificatione Spiritus sancti,etfidc veritatis ^'.» Nam deSpiritusanctoh£Ecscriptacontestans;si diligenter
et in hoc loco charismata Dei subinlclliguntur in verba ipsa cons:deret,cessabit assereremendacium
Spiritu, cum in santificatione Spiritus, fides pari- Siquidem ita scriptum est : " Quis enim scit homi-
ter, et veritas possidentur (28). num qua? sunt hominis,nisi spiritus hominis, qui
Quia ergo rccte, et pie, et ut se veritas ha-
54. in eo est? Sicet ea quae sunt Dei, nemo, scit, nisi
bet, haBC diximus, sanctificationis,bonitatisque vo- »Quomodoenim alius esthomo,alius
Spiritus Dei^".
cabulum, etad Patrem,et ad Filium,etad Spiritum est Deus, sic et spiritus hominis, qui est in eo,
sanclum IGO a?que refcrtur,sicut ipsa quoque ap- separaluraSpiritu Dei,quiestin eo quemSpiritum :

pellatio Spiritus. Nam et Pater Spiritus dicitur, ut sanctum frequenter ostendimus. Sed et in alio loco
«Spiritus est Deus ^^ » et Filius Spiritus (29)
ibi": : idem Apostolus a nostrospiritu Spiritum Dei secer-
Dominus, » inquit, « Spiritus est
<f » Spiritus -•''.
nens, ait « Ipse Spiritus testimonium perhibet spiri-
:

autem sanclus, semper Spiritus sancti ap- tui nostro^S » hoc significans, quod spiritus Dei,
pellatione censetur, non quod ex consortio tan- id est Spiritus sanctus,testimonium spiritui nostro
P
tum nominis Spiritus cum Patre ponatur et Fi- prajbeat :quem nunc diximusesse Spiritum homi-
sed quod una natura, unum possideat et no-
lio, nis. Ad Thessalonicenses quoque « Integer, » in- :

men. Quia vero Spiritus vocabulum muita si- quit, « spiritus vester, et anima etcorpus^^.»Sicut
gnificat, enumerandum est breviter quibus rebus enim anima, et corpusaliud sic et aliud
alia est :

nomen ejus aptetur. Vocatur spiritus et ventus, est spiritus ab anima, qu* suo loco specialiter
sicut in Ezechiele : « Tertiam autem partem dis- appellatur. De quo et oravit [al. orat], ut integer
perges inspiritum -^: » hoc est, in ventum. Quod cum animaservetur et corpore,quia incredibileest,
si volueris secundum historiam illud sentire, quod atque blasphemum, orare Apostolum, ut Spiritus
scriptumest, « In spiritu violento conteres naves sanctus integer servetur,qui ncc imminutionem(33)
Tharsis-^, »nonaliud ibispiritus, quam ventus ac- potest recipere,nec profectum. Dehumano ergo, ut
cipitur.^Necnon Salomon inter multa hoc quoque diximus spiritu in hoc Apostoli sermo testatusest.
munus aDeo accepit,ut sciret violentias spirituum ;
56. Appellantur quoque supernse rationabilesque
non aliud se in hoc accepisse demonstrans, quam virtutes, quas solet Scriptura angelos et fortitudi-
scire rapidos ventorum fiatus, et quibus causis eo- nes nominare,vocabulo spiritus,ut ibi « qui facis :

rum natura subsistat. Vocatur et anima spiritus. [al. facit(?i suos] angelos tuosspiritus ^^ ; » et alibi:

ut in Jacobi Epistola : « Quomodo corpus tuum (30) C « Nonne omnes sunt administratores spiritus ^* ? »
sine spiritu mortuum est, »et reliqua^^.Manifestis- Puto ad hunc sensum et illud referri,quod in Acti-
sime enim spiritus hicnihil aliud nisi anima nun- bus apostolorum scribitur:«SpiritusDomini rapuit
cupalur. Juxta quam Stephanus intelligentiam et Philippum,etnonampliuseum vidit eunuchus ^^, »
animam suamspiritum vocans, « Domine,»inquit, id est angelus Domini in sublime elevansPhilippum,
« Jesu, suscipe spiritum meum ^'^. » lUud quoque transtulit illum in aliumlocum. Rationales quoque
quod in Ecclesiaste dicitur: « Quis scit an spiritus alia3 creaturse, et de bono in malum sponte propria

hominis ascendatsursum, et spiritus jumenti de- pronuentes,spiritus pessimi,et spiritus appellantur

scendat deorsum^^?» Gonsiderandum utrumnamet immundi ;sicut ibi:« Gum autem spiritus immun-
pecudum animae spiritus appellentur.Dicituretiam dus exieritabhomine » et in consequentibus :<iAs-
;

excepta anima, et excepto spiritu nostro, spiritus sumitseptemaliosspiritus nequiores se ^'^.»Spiritus

alius (31) quis essein homiue,de quo Paulus scri- quoque daemones in Evangeliis appellantur. Sed et
bit : « Quis enim scit hominum eaquaj sunthomi- hocnotandum, numquam simpliciter spiritum,sed
nis, nisi spiritus hominis,quiin eoest-'? » Si enim cumaliquoadditamentospiritumsingnificaricontra-
voluerit contcnderequispiamanimam hicsignificari rium,ut spiritus immundus, et spiritus 162 dae-
in spiritu, quis erit homo cujus cogitationcs, ct ar- n monis : hi vero qui sancli sunt spiritus,absqueullo
cana,et secrela cordis occulta nesciat homo (.32) additamento spiritus simpliciter appellantur.

s> 22 Joan. iv, 24. " v, 2. ^s Psal. xlvii, 8.

II Thess. II, ]2. n Cor. iii, 17 2* Ezech. «6 Jac. 11.26. '•'
Act.
VII, 58. 28 Ecclc. 21. 29 I Cor, 11. II. ^o I Cor. 11,
III, -10. ^i Rom. viii, ^6. »2 I Thess. v, 23. ^3 Psal. ciii, U.
^' Hebr. i, U. «^ Act. viii, 39. ^^ Matlh. xii, 43-45.

(28) llegina? liber, « in sanctificatione Spiritus tiber, neque ipse Jacohi textus.
Pater et veritas possidentur. »
(31) Insigni errore editi hactenus,et passimmss.
(29) Pcssime acceptos duos hosce Scripturoe tex- legebant « et excepto Spiritu sancto,spiritu alius, »
tus ita rcstituo ac distinguo. Erat in altcra [)o- <(
etc. Substitui «spiritui nostro, » ad codicis Reginae
minus, » vel « Domini, spiritus ejus » pro « est. » fidem,maxime vero ad recta;rationis argumentum,
(30) Alium ab islo e Jacobi Epistola locum sub- et Paulini testimonii sensum.
stituitRegina; cod. hunc nempe, cap. iv. 5 « Ad
; :
(32) Vatic. etRegin;\? cod., «nesciat alius homc»
invidiam concupiscit Spiritus qui habitatin vobis:» (33) Sic lego ex veteri editione ; in aliis enioQ erat
^ubditque, « Spiritus cniin nihil aliud, » etc. In eo « immutationem. »
sui exhibetur yocem « tuum » non habet Vatic.
157 TRANSLATIO LIBRl DIDYMI DE SPIRITU SANCTO. J38
57. Secundum quoque quod nomen spiritus, et A aliud in Trinitatc usurpari solet,,T'jviovjjiov ost
;

voluntatem hominis, ct animi sententiam sonet. verbi gratia, sanctus bonus (36), etcacterahis simi-
Volens quippe Apostolus virginem non solum opere, lia, dc quibus paulo ante perstrinximus.
sed et mente sanctam esse, id est, non tantum cor- 56. Porro ad hoec necessario dcvoluti
sumus, ut
pore, sed ct motu cordis interno, ait « Ut sit sancta : quia frequcnter appellatio spiritus in Scripturis est
corpore et spiritu'*' » voluntatem spiritu et cor-
; rcspcrsa divinis, non labamur in nominc, sed unum-
pore opera significans. Considera utrum hoc ipsum quodquc secundum locorum varietatcs et intelli-
in Isaia sonet, quod scriptum est : « Et scient, qui genlias accipiamus. Omni itaque studioacdiligentia
spiritu errant, intellectum''*. » Qui enim erroreju- vocabulum Spiritus: ubi et quomodo appcllatum
dicii alia pro aliis bona a/,bono btudioj existimant, sit,contemplantes, sophismata eorum et fraudulen-
accipientintellectum, ut corrigaturerror illorum, et las decipulascontcramus, qui Spiritum sanctum as-

pro pravis ea qure recta sunt eligant. Necnon seruntcreaturam. Legeutes enim in propheta,«Ego
etillud: « Unafortiudo spiritusvestri^^ [al, nostri],» sum firmans(.37) tonitruum, et crcans Spiritum **, »
vide an idipsum ostendat. Et super omnia vocabu- ignorantia multiplicis inhac parte scrmonis, puta-
lum spiritus altiorem et mysticum in Scripturis san- verunt Spiritum sanctum ex hoc vocabulo demon-
ctis significat intellectum, ut ibi : « Littera occidit, p. strari, cum in prffisentiarum spiritus nomen ven-

spiritus autem vivificat*" » litteram dicens simpli-

; tum sonet. Necnon in Zacharia audicntes locutum
cem, et manifestam juxta historiam narrationem ;
Dominum, qued ipse sit qui erat spiritum hominis
spiritum vero, sanclum et spirituale nosse (34) quod in eo", cxistimavcrunt Spiritumsanctum ctiam in
legitur. In hanccongruit voluntatem et illud « Nos : hoc capitulo significari, non animadvcrtentes quod
sumug circumcisio, qui spiritu Domino servientes animam hominis, aut spiritum (quem tertium in
sumus, etnon in carne confidentes*'. » Qui enim hominc esse jam diximus) spiritus appellatio signi-
non littera carnem concidunt, sed cor spiritu cir- Ergo ut praelocuti sumus, quomodo unum-
ficet.

cumcidunt,auferentes omne ejus superfluum, quod quodque dictum sit, considcremus, nc forte per
generalioni proximum est, et amicum, hi vere (35) ignorantiam i n bar athrum decidamus crroris. Si-
spiritu circumcisi sunt, in occulto Judeei, et veri quidem in aliis rabus ex consortio vocabulorum
Israelitae, inquibus non est dolus. Qui transcen- error cveniens, confusionem et pudorcm ei qui er-
dentes umbras etimagines Veteris Testamenti, cul- ravit importat; de supernis vero et divinis lapsus
tores veri adorant Patrem in spiritu et veritate'»- ad prava, ad aeternam poenam deducit et tartarum
in spiritu, quia corporalia ct humilia transcende- [nl. barathrum], maxime cum semel deceptus no-

runt in veritate, quia typos, et umbras, et exem-

; luerit rcsipiscere,sed suum 164 dcfensare impu-
plaria relinquentes, ad ipsius veritatis venere sub- C dcntcr errorem. Decebat etiam, ct magnitudo volu-
stantiam et ut jam diximus, humili et corporea
: minis exigebat, ut finem acciperet oratio.
verborum simplicitate contempta, ad spiritualem 60. Verum quia infert se quaestio adversus ea
legis notitiam pervenerunt. qusi superiusdisputavimus: quam idcircotuncprae-
58. Haec interimjuxta possibilitatem ingenii no- termisimus, ne textumsermonisirrumperct, etinter
stri quot res spiritus significaret, attigimus, suo piam prffidicationem impia contentio poneretur,
tempore quid unumquodque significet, si Christus necessarium puto adpropositum respondere, etle-
tribuerit, disserturi. Nonunquam autem Spiritus, quid super his sentiat, dcrelinquere.
ctoris arbitrio,
et Dominus noster Jesus Christus, id est, Dei Filius Disputantibus ergo supra, quod animam vel mentem
appellatur. « Benignus siquidem est Spiritus sapien- hominis nulla creaturajuxtasubstantiam possitim-
tiae*'.» Et 163 in alio loco : « Dominus autera Spiri- tantummodo secun-
plerc, nisi sola Trinitas, quia
tusest**, utantediximus, ubi etiam illud adjunxi-
» dum operationem, et voluntatis errorem, sive vir-
mus, « SpiritusDeus est*», » non juxta noministan- tutem, animus de his quae creata [al. sociata] sunt
tum communionem,sed juxtanaturfcsubstantiKquc impletur oborta est qucestio nostra, quasi scnten-
:

consortium.Quomodocnimquorumdiversasubstan- liam solvens, quod creata substantia, qu® in Scri-

tiaest, interdum evenit ut communi vocabulo nun- pturis Satanas appellatur,ingrediatur in aliquos,
£j
cupentur, ct ha;c dicuntur oiioV/u \s.x ita eorum,quo- et cor quorumdam
implere dicatur. Nam ad eum
rum eadem est natura atque substantia, cum socie- qui medictatem prctii de agro vendito sibi, aiiud
tate vocabuli, naturce quoque aqualitas copulatur, profitens, rescrvarct, a Petro apostolo dictum est
et disciplina» dialecticorum est appellarc hisc ^jv- « Anania, quare implevit Satanas cor tuum**? »
a)vu(ia. Idcirco et Spiritus vocabulum, et si quid Et de Juda loquitur ipse Salvator, quod intravcrit

••"
I Cor, VII, 34. 38Isa. xxix, 24. ^a
jga. xi, 15. *« II Gor. iii, 6. *' Phihpp. iii, 3. '^ Joan. iv, 24,
^ Sap. I, 6. ** II Cor. iii, 17. " Joan, iv, 24. *« Amos iv, \2. " Zach. xn, 1. '*8 Act, v, 3.

Iterum ex eadem editionc et Vatic. ms., cum

(34) (36)Emendo ex vetcri cditione, Sanctus bonus, »
<(

antea, « esse » pro « nosse » lcgcretur. cum esset contra Auctoris mcntem, « Spiritus bo-
(35) Vitiose et hiulco sensn erat, « hi vero » pro nus. »
« vere » tum novo mendo, « vera; Israelita » pro Pro sum
:
(37) « firmans, » Grajc.aTspewv, erat
« vere, » aut « veri. » « confirmavi. » In aliquot mss., « sum formans. »
 4M S. EUSEBII HIEIIONYMI TRANSL. LIB. DIDYMI DE SPIRITU SANCTO. 160
ineum Satanas. Ad quod postea rcspondendum est. A factum esse st habere principium. Porro quod in-
Interimnuncdisputemus(38)adversumidquodscri- corruptibilesit, esseet retro et deinceps sempiter-
ptum est, <( quaro implevit Satanas cor tuum'»"? » num. Non ergo, ut quidam putant, participatione
quomodoSatanasmcntcmalicujus et principale(39) natur-ie, sive substantia^ implet quempiam diabolus,
cordis implcat, non ingrediens in eum et in scnsuni autcjus habitator efficitur, sed par fraudulentiam,
ejus, atque, ut ita dicam, adiluni cordis introiens, et deceptionem, et ma'litiam, habitare in eo creditur
siquidem hajc potestas solius est Trinitatis scd ; quemreplevit. Hacautem fallacia etiam presbyteros,
quasi callidus quidam et iiequam ac fallax fraudu- qui adversus Susannam in crudelitatern se verte-
lentusquc deccptor, in eos animam humanam ma- rant (42j, intravit, iraplens animas eorum incendio
liti« affectus trahit, per eogitationcs el incentiva libidinis, etserasenii voluptate. Scriptum est enirn :

viliorum, quibus ipse plenus est. Denique et ipse « Vencrunt autem et duo presbyteri, pleni iniqua
Elymas magus filius diaboli, juxta malitiam ncqui- cogitatione^'.))Hisinsidiisimplevitetuniversumpo-
tiamque subsisLens, plcnus omni dolo ct malitia, pukun Judffiorum,dicente propheta de eo : <f Vae gens
scribitur « Satana patre ejus, » hauc ei voluntatem, 166 peccalrix, populus plenus peccatis, semen pes-
quasi ex consuetudine vitiorum in naturam ver- simum, fijiiiniqui^^. )>Semenqaippenequamdiabo-
tente (iO). Arguens itaque eum apostolus Paulus lus (42), et ejus, propter iniquitatem et plenitu
g filii

atque corripiens ait : « plene omni iniquitate et dinem, sunt pcccatores. Si aut^^m ab his qui
dicti
omni dolo, fili diaboli, inimice justitiffi Dei ^" » ! ejus in Scripturis filii nominantur, juxta substantiae
Quiaenim versipellis et callidus, omnem in se do- participationem non capitur [al. nuncupantur], si-
lumfraudulentiaBsusceperat.appellaturfiliusdiabo- quidem impossibile hoc esse in creaturis frequenter
li quiaimplebat ipse omnem principaie 165 illius
ostensum ost, neque alius quis potest eum capere
fraude et iniquitate, et omni malitia in tantum illi- ; participatione substantiae, sed tantummodo assum-
ciens eum atquo docipiens, ut ipse Satanas implesse ptione fraudulentissimae voluntatis, Operationem
animam ipsius, et habitare in eodem putaretur, quippe et studia non solum bonorum operum, sed
quem ad omnes sua) perversitatis dolos, ministrum etiam malorum in creaturis diximus naturamvero ;

sibi ac famulum praeparaverat (41). atque substantiam solius in alios posse Trinitatis
61. Ad id veroquod secundumposueramus [Vat. intrare (44).
proposueramus]exemplum,quiainJudamintroisset 62. Abunde, ut reor, occursum est propositae
Satanas, hoc dicendum est. Observans diabolus qui- quoestioni. Quia vero ineptum et stultum videtur,
busdam motibus et operationura signis, adquas po- adversus fatua respondere, et si quid in buccam
tissimum Judoe cor esset vitia proclivius, deprehen- ruerit [al. irruit] impiorum, hoc velle dissolvere :

dit eura patere insidiisavaritiae, et reperta cupidi- non enim tantum impietas est, scelerata propo-
tatis janua, misit in mentem ejus quomodo deside- nere, quantum et de sceleratis cum resistente vel-
ratam pecuniam acciperet, et pcr occasionem lucri, le (45) tractare ; quod solent jactare,
idcirco illud
proditor magistri etSalvatoris suiexsisteret, argen- praetereo sacrilega advcrsus non audacia proclaman
tum pro pietate commutans, et suscipiens pretium tes Si Spiritus sanctus creatus non est, aut frater
:

sceleris a Pharisajis atque Judaeis. Haec ergo cogita- etDeiPatris, autpatruus est unigeniti Jesu Christi,
tionis occasio locum tribuit Satanae, ut in cor ejus aut Filius Christi est, aut nepos est Dei Patris, aut
introiens,impIeret eum pessima voluntate. Introivit ipseFiliusDeiest,etjamnoneritunigenitusDominus
ergo non secundum substantiam, sed secundum Jesus Christus, cum alterum fratrem habeat. Miseri
opcrationem, quia introire in aliquem, increatae atque miserabiles, non sentientes de incorporeis et
naturae est ejus,quae participetur a pluribus. Impar- invisibilibus, juxtacorporalium et visibilium dispu-
ticipabilis ergo diabolus est, non creator, sed crea- tari non licerc naturam. Fratrem csse vel patruum,
tura subsistens. Unde etconvertibilis atque mutabi- nepotem vel lilium, corporum nomina sunt, et im-
lis, c sanctitate deciditatque virtute. Diximus supra becillitatis bumana? vocabula. Trinitas vero omnes
fiEToxixdv [erat iJ.eToxi>cwc] , id est, quod parlicipa- hasprfBtergrcditurnuncupationes.Etquotiescunque
tione capiatur,esseincorruptibiIeet immutabile, et hiscadil; nominibus nostris,,etincon-
D inaliquode
consequcnter oeternum. Quod autem mutari potest, gruisvocabulisnonsuamnaturam(46)loquitur. Cum
*9 Joan. xiii, 27, ^« Act. xiii, -10. ^i
Dan. XIII, 28. »2 Isa. I, 4.

(38) Imperfecto sensu erat Interim nunc ad id

: « Cod. Reginaj, « filii diaboli. » Et mox Vatic.
(43)
quod scriptum est, Verbum « disputemus » ex Re-
)> « dicti sunt peccatorum, » probo uterque sensu, ni-
ginae ms. alterum « adversum, » ex ipso et Vaticano si etiam meliori.
exprcssum cst. (44) Expressius Reg. ms., « sed etiam malorum
(3y) Grajce Tiye[iovLxdv. Vide in commentariis m participabilia essc in crcaturis diximus, naturam
Mattlixum. vcro atque substantiam solius Trinitatis in alios
(40) Vatic,, « quasi ex consuctudinc secundam posse intrare. »
pene injiciente naturam. ))
(45) Erat incommodo sensu, « saltem resistentem
fil)ldem,«minislrumsibiacfiliumpra?paraverat.» vellc, » etc. tunc certo errore, « quod solent tracta-
;

(42) Vetusodit., «qui adversusSusannanc amorem rc, prffilereo, » pro « jactare, » aut o jactitare, » quod
incrudolitatomverlcrant. «Vatic, « qui advorsusSu- habent emendatiorcs libri.
sannam sa^vicbant, in crudelitatcm vertorat, et im- (46) Male obtinebat, « non suanatura, » inrecto-
plevit animas, » etc. Emendat Vatic. et veatus editio.
16t ADMONITIO. 169
igitur sancta Scriptura amplius de Trinitate non \ ram hominibus, negabitur ab eo coram Patre, et
dicat, nisi Dcum Patrcm esse Salvatoris,et Filium angelis ejus Ergo quia nulla vcnia in Trinitatem
•'''.

generatum esse a Patre,hoc tantummodo debemus conceditur blasphemantibus,omni studio et cautela

sentirequod scriptum est.Et ostenso quod Spiritus cst providendum,168 ut ncin brevi quidem parvo-
sanctus increatus sit,conscquentcrintelligere,quod qucsormnncdc emli -putanteSjlabamur.Quia potius
cujus nonestcreata substantiu,recte Patri Filio(|iic si quis hoc vohimcii logcre voluerit, quaesumus,ut
societur. mundet se ab omni opere malo, et cogitationibus
167 63. Ha?c juxtaeloquii nostri paupertatem in pcssimia :quo possit illuminato corde eaintelligere
praesenti dictasufficiant, timorem meum, quod de qua; dicuntur, ct plcnus sanctitate atque sapientia,
Spiritu sancto loqui ausus sim,indicantia ('i7).Qui- ignosccre nobis,sicubi voluntatem nostram non im-
cunque enime in eum blasphemaverit, non solum in plevit effectiis.ct tantummodo consideret qua mente
hoc saeculo, verum ctiam in futuro non dimittetur quid dictum sit,non quibus cxpressum sermonibus.
ei ",nec ulla misericordia et venia reservabitur illi Sicut enim pietatis sensum nobis audaciter juxta
qui conculcaverit Filium Dei,et injuriam [Al.con- nostram conscientiam vindicamus,ita quantum de
trmeliam] fecerit Spiritui grati<Teejus,in quo sancti- eoloquipertinet,vcnustatemrhetoricam facundiam-
ficatus est ^*. Quod quidem et in Deo Patre est in- que,juxta consequentiam (59) textumque sermonis,
telligendum. Nam qui blasphemavorit in eum, et
B procul abesse simpliciter confitemur.Studii quippe
impie egerit, sine venia cruciabitur, nullo pro co nostri fuit, de Scripturis sanctis disserentibus, pie
Dominum deprecante (48),sicut scriptum est,« Qui intelligere qua; scripta sunt,et imperitiam mensu-
autem in Dominum Deum peccaverit, quis orabit ramque nostri non ignorare sermonis.
pro eo ^^ ? » Necnon et qui Filium ncgaverit co-

53 Math. XII, 32. ^* Hebr. x, 29. »« I Reg. ii, 25. 3« Matth. x, 33.

47) Regina; liber et Vatic, « timorem tantum (49) Inlrusa hic perperam « nos» vocula, sensua
meum in eo,quod do Spiritu sancto loqui ausus sim laborabat. Expunxi ope codicis Reginae, qui itidem
indicdvi. » expuncta voce « ju.xta,» fere concinnius legit « fa-
(48) Idem Reg. ms.,« nullo modo pro eo Domino cundia consequentiam. »
deprecante.»

IN SEQUf:NTi:M LIBRUM
ADMONITIO.

Notum Luciferi Calaritani episcopi hanc fuisse mentem, ut qui in Ariminensi concilio Arianae per-
fidiae subscripserant, amplius inire communionem cumpoenitentes, non possent
Ecclesia, tametsi
seque adeo ab eorum quoque communione, qui lapsos post satisfactionem receperant,penitus abdicasse.
Nam, inquit Sulpicius, Hist. lib. ii, cap. 4-5, in tautum eos qui Arimini fuerant, condemnavit, ut se
etiam ab eorum communione secreverit, qui cos sub satisfactione, vel poenitenlia reciperent. Ex eo Lucife-
rianorum manavit ha;rcsis, temere asserentium ab Arianis, et qui illis semel consenserant episcopis,
non conferri Spiritum sanctum, eosque ab cpiscopatu ac sacerdotii muncrc ita cxcidisse, ut sacramenta
adminislrandi facultatem omnem illis adimerent, atque ipsos etiam baptizatos ab eis nisi per manus
impositionem, atque invocationem Spiritus sancti, nollent suscipere.
Hac de re disputatum est aliquando Luciferianum inter atquc Orthodoxum, sed conviciis, ut ferme
usuvenit, magis quam argumentis uterquc altercatus, adversarium fregerat potius quam superaverat.
Condictum est itaque, ut altera die convenirent, iisque contendendibus, quae pra sua quisque causa di-
ceret, a notariis exoepta sunt. Atque in hoc quidem libro per Dialogum abs Hieronymo exponuntur^quasi
ab altercantium ore proficiscantur sed nihil dubium est a S. Doctore studiose contextum opus atque
;

expolitum fuisse ad catholicse veritatis tuendam fidem. Nam et gesta Ariminensis concilli magnam
partem adducit, dcque ejus historia, Arianorumque in eo artibus ac dolis loquitur, eoque in primis
quod MSi<a? vocabulum ad sarciendam paccm rcjici ab orthodoxis hacretici obtinuerunt, quando in cae-
teris sc fingercnt consentirc sed postquam episcopos nefaria subscriptionc illa devinxcrant, fraudem
;

aperuerint, et pro se victoriam inclamarint. De baptismo eliam hajreticorum copiose disserit, tamqife
ad rectum scnsum, ut eorum minime probem opinionem, qui dicunt qua;dam in hoc libro super hffire-
ticorum baptismo S. Doctori excidisse, quae ingenio per aetatem magis subacto postmodum revocaverit,
 163 S. EUSEBII HIERONYMI 164
est, quod Victorius confutat,
Tale illud etiam Hieronymum putasse necessariam esse in sacer-
nempe S.
dotibus rectam vitam, ut vel absolvant, vel eucharistiam conficiant. Contra onim num. praesertim 5
luculenler constituit, ut si alibi contrarium videatur asserere, ideo faciat, ne dum de sola sibi sacer-
dotes potestate oblandiuntur, rectoin vivendi deserant normam, et quod potestate construunt, exemplo
destruant.
De anno quo opus istud elucubrarit non satis convenit inter eruditos. Illud nempe aliquos movet,
quod in Chronico Luciferum multa cum laude memoret, neque sit vero simile e.jus celebrari constan-
tiam ac fidcm, cujus scntentiam, imo errorem edito libro impugnat, nisi si iiber iste, in quo male au-
dit, il]o inquo bene, posterior sit. Quamobrem cum anno .380 Chronicon fuisse conscriptum constet,
Dialogum hunc post eam temporis notationem differri volunt. Sed nihil esse hujusmodi argumentum
videas, si illa ipsa recte expenderis tcstimonia, ct multa esse scias, qua? in Lucifero Hieronymus suspi-
ciebat nec proprie ipsum episcopum, sed ejus asseclas, qui ejus iiomine ad erroris patrocinium abu-
:

lebantur, impugnari. Nam cl hoc ipso in libro bene audit Lucifer, ut iliis verbis, Cogor de beato Luci-
fero secus quidquam, quam et illius mcritum, et mea humanitas poscit, cxislimare. Ex serie autem et
loco, quo in Catalogo ab ipso Hieronymo censetur hic liber, et Chronico proxime praecedere eum liquet,
sive annum 380 antevertere, et relictae solitudinis epocham, sive ann. 379, ut in chronologicis Episto-
tarum argumentis notatum est, superare. Facile igitur ipso anno 379, quo e Chalcidis eremo fugiens,
AntiochioB substitit, librum exaravit, nam et Antiochiae Luciferianus atque Orthodoxus altercati sunt,
et proxi ne ab illa altercatione scribere se Hieronymus profitetur.

STRIDONENSrs PRESBYTERI

DIALOGUS' CONTRA LUCiFERIANOS.

111 1. Proxime accidit ^ ut [Al. quod) qai- A ita cunctis residentibus, Helladius Luciferianus
dam Luciferi sectator, cum alio Ecclesia3 alumno dixit Hoc primum mihi responderi volo, utrum
:

odiosa loquacitate contendens, caninam facuiidiam Ariani Christiani sint, an ilon ? Orthodoxus ^ Ego
exercuerit {mss. exercuit). Asserebat quippe uni- plus, inquit, interrogo, utrumne omnes haeretici
versum mundum esse diaboli, et ut jam familiare Christiani sint ? L. dixit, Quem haereticum dixe-
est eis dicere, factum de Ecclesia lupanar. At ille ris, Christianum negasti. 0. dixit, Omnes ergo
e contrario, rationabiliter quidem, sed importuno hceretici Christiani non sunt ? L. Jamsuperius au-
et loco et temporc, defendebat, non sine causa disti. 0. Si Christi non sunt, diaboli sunt. L.
Christum mortuum fuisse, nec ob Sardorum tan- Nemo dubitat. 0. Si autem diaboli sunt, 112 ni-
tum mastrucam ^ Dei Filium descendisse. Quid bil refert baeretici sint, an gentiles. L. Non refello.
plura ? dum tiudientiam et circulum lumina '*
jam 0. Igitur fixum inter nos habemus, de hgeretico
in plateis accensa solverent, et incondilani dispu- sic loquendum, sicut de gcntili. L. Plane fixum.O.
tationem nox interrumperet, consputa pene invi- Quaere nunc ut libet, quoniam inter nos constat,
cem facie, recesserunt. Hoc tamen
haereticos gentiles esse. L. Quod interrogatio mea
his qui affuerunt
mane
statuentibus, ut in secretam porticum primo cogere volebat expressum est, hoereticos Christia-
conveniretur: quo cum juxta placitum omnes con- n nos non esse. Nunc restat conclusio. Si Ariani
venissent, visum est utriusque sermonem a nota- hasretici sunt, et hffireticiomnes gentiles sunt, et
riis excipi. Ariani gentiles sunt. Si autem Ariani gentilessunt
1. De hxretico toquendum ut dc gentili. — Atque et conslat nullam societatem Ecclesia3 esse cum
' Edd. Martian. et Vallars. habcnt: Inci})it At- Solvere Mastrucis proceres, vestire Togatos.
tercalio Luciferiani ct Orthodoxi, a S. Hieronqmo Apposite vero in primis Quintilianus lib. ii,
scripta. Edit. —
Vetus codex ms.Sorbon.Tc sequcntcm cap. 10 Maslrugam, quod Sardiim est, illudens
:

retinet epigraphen Incipil Epla llicronijmi pres-

: Cicero ex industria dixit. Paulinus quoque iNIacario
byteri adversus Luciferianos ; dcindc hunc con- inops habitus, ct Mastruga Sardorum. Mss. co-—
textum u Proxime accessit Luciferianus hajresis
: dices lcgunt Mastrugam. Erat mastruca vestimen-
sectator, cum aliquo Ecclesiae alumno odiosa lo- tum cx pellibus, sive ferina vestis niale olens, qua
quacite contendens, » etc. Maiitian. Sardi utcbantur. Martiax.
^
Cluniacensis codex, Proxime accidit, quod * In aliquot libris dum audicntium circutum lu-
quidamLuciferi sectator cum alio Ecclcsix alumno, minn, etc.
etc. Mautian. ^ Vefus editio Hieronymum ipsum sub Ortho-
^ Notatum Lexiccgraphis noincn. Thcodorus doxi persona loquentem inducit. Orlhodo.vus Hie-
Mastruca vestis Sarda (AI. Mastruga). Prudentius : ronijmus, ego, etc.
 165 DIALOGUS CONTRA LUCIFERIANOS. 168
Arianis, id est, cum gentilibus, maniCestum est A niam obstinate tenes.aliam esse rationemepiscopi»
vestram Ecclesiam qujo ab Arianis, id cst, a gen- aliam laici, ad compcndium conccrtationis, tribuo
tilibus, episcopos suscipit, non tam cpiscopof re- quod postulas nec me pigebit locum te faciente,
:

cipere, quam de Capitolio sacerdotes : ac per hoc manum tecutn cnnscrere. Exponemihi, quare lai-
Antichristi magis synagoga, quam Christi ii.cclesia cumvenienlcm ah Vrianis recipias, episcopum non
debeat nuncupari. rccipias ? L. Picripio laicum, qui crrasse sc confi-
3. Eucharislia. — 0. Eccc impleta est prophc- tetur ; et Domiiius mavult poenitentiam peccatoris,
tia : Paravit mihi foveam,et ipse inciditin eam. L. quam mortem. 0. llccipe ergo et episcopum^, qui
Quonam modo ? 0. Si Ariani, ut dicis, gentiles et errasse se con(iLcLur,ct Dominus mavult pocni-
sunt, et Arianorum conventicula castra sunt dia- tentiam peccatoris, quam mcrterr. L. Si errasse
boli, quomodo in castris diaboli baptizatum reci- se confifetur,174 curepisoopus perseverat? de-
pis? L. Recipio, sed poDnitentem. 0. Prorsus quid ponat sacerdoLium, concedo veniam pconitenti. 0.
dicas, non intelligis. Quisquamne gentilem recipit, Respondebo tibi et ego scrmonibus tuis. Si laicus
pocnitentem ? L. Ego simpliciter in exordio sermo- errassese confitetur, quomodo laicus perseverat?
nis omnes haereticos gentilesesse respondi. Verum deponat sacerdotium laici \ id est, baptisma, et
quia captiosa interrogatio fuit, primae qua3- ego do veniam pocnilenti. Scriptum est enim
P :

stionis tibi palmam tradens, 1 73 ad secundam negrium quoque nos et sacerdotes Deo Patri suo fe-
veniam in qua aio laicum ab Arianis venientem cit ^( Etiterum [Gentem sanciam, regale
Apoc. \, 6).

recipi debere pccnitentem, clericum vero non de- sacerdotium, populum acquisitum (/ Petr. ii, 9).
bere. 0. Atqui in primaquaestione quam obtinuisse Omne quod non licet Christiano commune est *',

me dicis, etiam secundam obtinui. L. Doce quo- tam episcopo quam laico. Qui pocnitentiam agit,
modo obtinueris. 0. Xescis et laicos et clericos priora condemnat [Al. contemnat]. Si non licet
unum habereChristum.nec alium neophytis,alium episcopo poenitenti perseverare quod fuerat, non
episcopis esseDeum? Cur ergo non recipiat cle- licet et laico poenitenti permanere in eo propter
''

rico3,qui recipit laicos pojnitentes? L. Non est quod pcenitentiam confitetur *. L. Recipimus lai-
ipsum lacrymas fundere pro peccatis, et corpus
' cos, quoniam nemo convertetur, si se scierit re-
atlrectare Domini non estipsum ad fratrum ge-
; baptizandum et ita fiet, ut nos simus causa per-
:

nua provolvi, et de sublimi loco Eucharistiam mi- ditionis eorum si repudientur. 0. Tu in eo quod
nistrare populo. Aliud est lugcre quod fueris, aliud recipis laicum, unam animam recipiendo salvas:
neglecto peccato, in Ecclesia viveregloriosum. Tu et ego in recipiendo episcopum, non dicam unius
qui hesterno die sacrilegus creaturam Dei Filium civitatis populos, sed universam, cui praeest, pro-
prffidicabas ;
C vinciam Ecclesire socio, quem si repellam, multos
qui quotidie pejor Judseis, blasphe-
miarum lapides inChristum jaciebas, cujus manus sccum in ruinam trahet. Quamobremquaeso vos ut
sanguineplenae sunt, cujus stylus lancea militis eam rationom, quam in paucis recipiendis habere
fuit,ad unius horae conversionem virgincm Eccle- vos existimatis, etiam ad totius orbis salutem con-
siam adulter ingredieris? Si peccasse te pcenitet cedatis. Quod si displicet, et tam duri eslis, imo
officium depone sacerdotis si te peccasse confi- : tam irrationabiliter inclementes, ut eum qui dede-
dis, permane quod fuisti. rithaptisma hostem Christi, eum qui acceperit
^. 0. Rhetoricaris ; et a disputationum spinetis filium putetis nos nobis adversa non facimus
;
:

ad campos liberae dcclamationis excurris. Verum aut episcopum cum populo recipimus, quem fUcit
desine, quaeso, a communibus locis, et in gradum Christianum aut si episcopum non recipimus,
:

rursum ac lineas regredere : postea si placuerit, scimus etiam nobis populum rejiciendum.
latius disseremus. L. Nulla declamatio hic est. 3. Episcopus condimcntum sme Ecclesix. Fletus
Dolor patientiam superat propone utlibet, argu- ; Ecclesix pro pcenitentibus Liber duodecim Prophe- .

raentare ut libet, nunquam persuadcbis id esse tarum. Oculus Ecclesix episcopus. L. Oro te, —
episcopum, quod laicum pcenitentem ^. o. Quo- nonne ^ legisti de episcopis dictum Vos estis sal :

^ Non ipsum lacrjimas fundere. Superfiue hic

est D omiserat Martianaeus, quod in suis mss. non inve-
in editis Erasmi et Mariani additum est nomen nisset.
episcopi, quod non legunt exemplaria vetera. Ex Deo Patri suo fecit. Addunt editi libri ; Et
'

hoc porro loco apertissime comprobatur fides Ca- iterum, gentem sanetam, rcgale sacerdotium, popu-
tholica, qua credimus verum Christi corpus exsi- lum acquisitum. Id non legunt mss. nostri codices.
stere in Eucharistia, et manibus sacerdotum attrec- Mautian.
tari e sublimi loco Eucharistia, quoque populo
; '^Negandi particulam expressit antiqua editio.
ministratam discimus, Martian. '^
Non licet etlaicocic. ms. Sorbonicus, non licet
* Gravius sic legi ]uhet,id
esse episcopum confi- ct laico p(jcnitcnli permanere, proptcr quodpm-
ientem, quod laicum pcenilenlem, idque rectius, ut nilentiam confitetur. Cluniacensis similiter legit,
videtur. excepto ticcat, habetenim licet. Martian.
' In Veteriedit.,
Hecipio el ego episcopum. * Voculas in co in duobus mss. dcsidcrari Mar-
* Certa quadamacceptione plebi quoquc com- tian.notat. Gravius ita locum refixit, [^on liceat el
mune fuisse olim, primis nempe Christianismi taico posnitenLi permanere quod erat, qui propter
temporibus, sacerdotii nomen, erudite notatum poenitcntiam confitetur.
est, ex illo I Petri ii, 9 : pajiX-.ov \i;A-.vjixt regale Vetus Oro nomine
'>
edit., te Christi, non "
16'*
sacerdotium, cjuod statim adducitur'; nam locum gisti, etc.
 ! !

*67 S. EUSEBII HIERONYMl 168

terrx. Si autem sal infatuatum fuerit, in quo salic- A cx omnium corde tenebrffi discutiuntur 176 Et
tur '/
ad nihilum est utile, nisi ut projiciatur foras causam Neque enim lucema accenditur et
reddit :

et conculcelur ab hominibus (Matlh. v, ^3). Sed et ponitur suhter modium, sed super candelabrum, ut
illud, quod pro populo pcccatore sMcerdos Deum luccat omnibns qui in domo sunt (Matth. v, V6).
exoret, ac pro saccrdote nullus sit alius, qui de- Hocest, ideo Deus scientiaj suaj * igniculum in
precetur (Lc('?Y. ix). Quae quidem duo Scripturarum episcoposucccndit. ut non sibi tantum luceat, sed
capitulain scntentiam concurrunt unam. Nam ut omnibusprosit. Et in consequenti : Si, inquit, ocu-
sal omnem cibum condit, nec est aliquid per so lus tuusnequam fuerit, omne corpus tenebrosum est.
tam suavc, quod absque ITS eo gustum demul- Sz aulem iumen quod in le est, tenebrae sunt ipse. ;

ceat ita mundi tolius et proprifc Ecclesiae condi-

: tenebrx quantx erunt (Matth. vi, 23) Et recte. !

mentum episcopus est, qui si infatuatus fuerit, Nam cum ideo episcopusin Ecclesia constitualur,
sive per negationem, sive pcr hoeresim, sive per ut populum coerceat ab errore, quantus erit error
libidinem, et utsemei dicam, peruniversa peccata in populo, cum errat ipse qui docet [///. doceat]
a quo alio poterit condiri, cum ipse fuerit omnium Quomodo potest peccata dimittere, qui ipse pecca-
condimentum ? Saccrdos quippe pro laico offert tor est? quomodo
sanctum sacrilegus faciet?
oblationcm suam, imponit manura subjecto, redi- t» Unde ad lumen introiet, cum oculus meus cae-
m.e
tum sancti Spiritua invocat, atque ita eum, qui cus sit? Proh dolor Antichristi discipulus Eccle-
!

traditus fuerat Satanas in interitum carnis, ut spi- siam Christi gubernat. Et ubi est illud.- Non po-
ritus salvus fieret, indicta in populum oratione, testis duobus dominis servire (Ihid. 2i) ? Sed et illud,
••liltario reconciliat, unum membrum
nec prius Qux communicatio luci ad tcnebras? qui consensus
restituit sanitali, quam omnia simul membra con- C.hristoad Belial (II Cor. vi, 14, 15).^ Legimus in ve-
fleverint >. Facile quippe ignoscit filio pater, cum teri Testamento (Levit. xix, xx, xxi) Hoino in :

mater pro visceribus suis deprecatur. Si ergo hoc quo fuerit macula et vitium, non accedat offerre
quem diximus gradu laicus pcenitens restituitur dona Domino. Et rursum Sacerdoies qui accedunt :

Ecclesiffl.ibique sequitur venia, ubi luctus priBces- ad Dominum Deum, ut sacrificent, mundi sint, ne
serat : manifestum
saccrdotem dc gradu suo
est, forte derelinquat eos Dominus. Et in eodem : Et
motum*, in eumdem locum non
posse restitui, cum accedunt ministrarc sancta, non adducant in se
quia aut poenitens sacerdotio carebit, aut in honore delictum, ne moriantur. Et multa alia, quae perse-
persistens, reduci in Ecclesiam non poterit per qui infinitum est, studio [Al. sed studio] brevitatis
ordinem poenitentis. Tu mihi nunc infatuato sale, Neque enim numerus testimoniorum, sed omitto.
Ecclesiffi saporem contaminas tu eum qui pro- auctorilas valet. Ex quibus ostenditur, vos per
;

jectus foras, jacere deberet in stercore, a cunctis C modicum fermentum lotam Ecclesiae massam cor-
hominibus conculcandus, super altarium reponis rupisse, et de ejusmanu hodie Eucharistiam acci-
!

Et ubi erit illud Apostoli proeccptum : Oportet pere, quem heri quasi idolum despuebatis ^.

episcopum esse sine crimine, quasi dispensatorem 6. Sacrificium in Ecclesic. Christiis lavacro suo
Dei (Tit. i, 7). Et iterum ; Probet autem se unus- mundavit aquas. —
0. Multa quidem de sacris Vo-
quisque et sic accedat (Cor.w. 58)? Ubi Dominica luminibusmemoriter copioseque dixisti sed cum :

denuntiatio est : ISe miseris margaritas vestrus totum circumieris saltum, meis cassibus conclu-
[Al. miserimus et nostra] ante porcos (Matth. vii, deris [to55. Cluderis v<?/ clauderis]. Sit quippe, ut
6.)? Quod side omnibus generaliter dictum intel- vis,Arianorum episcopus hostis Christi, sit infa-
quanto magis de sacerdotibus prascavendum
ligis, tuatum sal, sit lucernasine igniculo,sit oculussine
estjCum etiamdelaicis sic cavctur. (Al. habeatur) pupilla: nempe eo pervenies, ut salire non possit,
Seperamini, inquit Dominus per Mojsem, a taher- qui sal ipse non habeat non illuminet caecus,non
:

naculis istorum hominum durissimorum, et nolite accendat exstinctus. Tu autem cum conditum ab
tangi ab omnibus ^ qux sunt eorum,ne simul pereatis eocibum devores,curiusulsum arguis conditorem?
inpeccato eorum (Num. xvi, 26). Et rursum in De igniculo ejus Ecclesia tua lucct, et lucernam
duodecim Prophetis Sacrificia eorum tanquam n
: ejus 177 criminaris exstinctam? Oculus tibi prae-
panis luctus ; omncs qui manducantea, contamina- bet, et cajcus cs ? Quamobrem oro te, ut aut sacri-
buntur (Osee ix, 4). Et in Evangclio Dominus : ficandi eilicentiamtribuas,cujus baptisma probas:
Lucerna, inquit, corporisest oculus, id est, Ecclc- aut reprobes ejus baplisma, quem non existimas
sise lumen cst episcopus. Si autcm oculus iuus sacerdotem. Neque enim fieri potest, ut qui in
simplexest,totmn corpus tuum lucidiim erit (Matth. baptismate ^ sanctus cst, sit apud altare peccator.
VI, 22). Sacerdote cnim lidcm veram prffidicante, L. Sed ego recipio laicum poenitenlem per manus

* Alio sensu nec penitus inutili, vetus editio, * In veteri Qui in domo sunt. Lucemam
edit :

conflaverit, et paulo post, consequitur vetiiam, ubi, enim hoc Deus scientix suce iguiculum, etc.
est,
etc. " Victorius maluit, iuxtaBrixianoscodices, Quasi
^ Absque de lcgi in vetustis codicibus Gravius idololatram rcspuehaiis.
monet. *.Vlias erat z» baptisterio, quod eleganlius altari
^ Gravius activa 1'orma mavult tangere opponitur,
tcxtu :

latroque, nedum Latino interprete, consentiente.

 i69 DIALOGUS CONTRA LUCIFERIANOS. 170
irapositionem, et invocationem Spiritus sancti, A ''i ^^^ scntonLiam loqiiar, ansculta, jnxta sonsum
sciens ab ha;reticis Spiritum sanclum non posse tuuin, quanta Scripturarum turbatio oriatur.
conferri. 0. Omnes propositionum vestrarum cal- Quid est hoc, quod Joannes in baptismate suo aliis
lesadunum compitum confluunt, ct pavidorum Spiritum sauctum dare non potuit, qui Christo
more cervorum, dum vanos pennarum' evitatis dodit? Et quis cst iste Joannes ? Vox vlamanlis in
volatus, ibrtissimis retibus implicaniini. Nain cum (lescrto, paralc viam Domini ^reclas facitc scmitas :

in Patre et Filioet Spiritu sancto baptizatus homo, Dei nostri {Isa. xi, 3 Hlatlli. ; ni, S). Dle qui dicebat
tcmplum Domini fiat, cum veteri arde destructa, Eccc Agnus Dci ccce qui iollil peccatum mundi
novum Trinilatis delubrum a^dificctur, quomodo iJoan. I, 29); minus dico, ille qui ex matris utero
dicis, sine adventu Spiritus sancti apud Arianos clamabat Et unde hoc milti, ut mater
: Domini mei
peccala posse dimitti? Quomodo antiquis sordibus veniat ad me {Luc. i, 43) ? Spiritum sanctum non de-
anima purgatur qua; sanctum nonhabet Spiritum? dit {Act. viii)? quem Ananias Paulo dedit (.4cf.
Neque enim aqua lavat animam, sed prius ipsa ix) ? Audacter forsitan videar Joannem praifcrre
lavatur a Spiritu, ut alios lavare spirilualiter pos-
cunctis. Audi Dominum loquentcm Non est in :

sit Spiritus, inquit Moysos, Domini fercbatur super

natis mulierum mojor .loanne Baptista {Malih. xi,
aquas {Gen. i. 2.) Ex quo apparet baptisma non ^.^^„i ^^j^ ^^^^. -^ prophetarum, et annun
g ^,^
esse sine Spiritu sancto, Bethesda - lacus Juda?a?
tiare Christum, et digito demonslrare. Et quid rai-
adventum angeli,
nisi per debilitata corporaliter
hi necessc est in talis viri laudibus immorari, cum
membra sanare non poterat : et tu mihi aqua sim-
a Deo Patre etiam angelus nuncupetur? Ecce
plici, quasi de balneo animam lolam producis?
inquit, mitto angelum meum antc faciem tuam, qui
Ipse Dominus noster Jesus Christus, qui non tam
prteparahit viam tuam ante tc {Ibid. 10). Plane an-
raundatus est lavacro, quam in lavacro suo uni-
gelum, qui post materni ventris hospitium eremi
versas aquas mundavit, stalim utcaput extulit de
deserta scclalus, parvulus de scrpentibus lusit* ;
fluento, Spiritum sanclum accepit, non quod un-
quam sine Spiritu sancto fuerit, quippe qui de
qui oculis 179 spcctantibus Christum, nihil aliud
est dignaLus aspicere : qui eloquiis Domini, qua;
Spiritu sancto in carne natus est : sed util-
melle et favo dulciora sunt, dignam Doo vocem
lud nobis monstraretur verum esse baptisma,
erudivit. Etne quffistionem morer, sic dicebat cre-
quo Spiritus sanctus adveniat. Igitur si Arianus'
scere Prfficursorem Domini. Iste ergo talis tantus-
Spiritum sanctum non potest dare, ne bap-
que Spiritum sanclum non dedit, quem Gornelius
tizare quidern potest quiu Ecclesiai baptisraa sine
Spiritu sancto nullum est. 17 8. Tu vero cum
anlequam baptizaretur, acccpit? Respon- centurio
de, qusso, cur non dedcrit? ignoras ? Audi quid
baptizatum ab eo recipias, et postea invoces Spi- C
ScripturoB doceant Joannis baptisma non tam pec-
ritum sanctum, aut baptizare eum debes, quia
:

cala dimisit, quam poinitentiae baptisma fuit in

sine Spiritu sancto non potuit baptizari aut si :

desine invocare Spi- peccatorum rcmissioncm, id est, in futuram remis-

est baptizatus in Spiritu, ei
sionem, qua esset postea per sanctificationem
ritum, quem tunc cum baptizaretur, accepit.
7. Quid ad verum baptisma necessarium '/
Joannis Ghristi" subsecutura. Scriptum est enim : Fuit

taplisma quid '!

Sine Spiritu sancto nullum bapti- Joannes in deserto baptizans et prxdicans Evange-
sma Verum etlegilimum Ecclesi.v baptisma. L. — lium poenitentix in remissionem peecatorum [Marc.
Obsecro te, nonno legisli in Aclibus apostolorum, I, 4). Et post modicum : Et baptizabantur ab co in

603 qui jam a Joanne baptizali fuerant, cum ad Jordane conflentes peccata sua {Ibid. '•)). Ut enim
interrogationem Apostoli respondissent, ce nec au- ipse ante Prascursor Domini, sic et baptisma cjus
ditu quidem comperisse quid esset Spiritus san- prKvium Dominici baptismatis fuit. Qui de terra est
ctus, postea fuisse Spiritum sanclum consecutos? aicbat, terrena loquitur ;
qui de supernis venit, super
Unde manifestura est posse aliquem baptizari, et omnes est {Joan iii, 31) Et itcrum : ligo baptixo

tamen non habere Spiritum sanctum. 0. Non tam vos in aqua, ille baptizabit in spiritu {Matth iii.

iraperitos divinorura voluminum eos qui audiunt rv H)- Si autem Joannes, ut confessus est ipse, non
puto, ut ad hanc quecstiuncuiain dissolvondam baptizavit in spiritu, consequenter neque peccata
longo sermone opus sit. Verura prius quam quid dimisit, ({uia nulii hominum sine Spiritu sancto

* Nempe
funiculis pcnna; suspendebantur pra;- an valida essent quffidam sacramcnta, ab ha^roti-
ter spatium quod retia occupant, ut fera earum cis, vel ab iis collata, qui anathemate dovincti
volatum quasi pcriculum evitatura, se in retia orant. Monemus itaquc non absolutc negari ahs
conjiceret. Virgil. Georgir. de cervis : llioronymo Arianos baptizare posse, sod morein
Ecclesiae deCendi, quaj ab Arianis vonicntcs episco-
JI09 Don immissis canibus, dod cassibus uUis,
PunlceiEque agiluut pavidos formidine penDae.
pos recipiebat. Eo scnsu etiam S. Augustinus epist.
18.5,^.47. ullro latetur foris ab unitate corporis
^ Probatica Piscina quara Joan. v, 2, memorat, Christi, Spiriluin sanctum non posse habcri.
},t'foixvtr, 'EZj-m':-': IJr/JETox dicla Aehraicc lieth- ^. NoLatum Victorio alludi Isaia; luoum
c. xi

esda. Nunc obtinet Dethsaida etiam in Ilieronym. Delectabilur infans' ah ubere super foramine aspidis
mss. et in cnvernam reguli qui ablac/atus fucrit, manum
3 Nimirum ad eam ha!c referuntur qua;stionem, sua7n mitlct Quibus homo designalur, cui nihil
qua variis occasionibus disputatum est ab antiquis, etiam ab infantia scelerum nocuit.

Patrol. XXIII,
 : •

m S. EUSEBII HIERONYMI. 172

peccata dimitluntur. Aut si contentiose argurnen-
A ditionis aucloritas. — L. Qui rJormientes sitiunt.
taris, idco Joannis baptisma dimisissc pcccata,
avide fauces fluminibus
ingurgitant. Et quanlo
quia de ccelis fuit, edocc quid amplius in Christi plus hauserint, tanto plus sitiunt. Ita mihi et tu
baptismale consequamur. Quod peccata dimittif, videris advcrsus quflestiunculam quam proposui,
liberat a gehenna, Quod a gehnna liberat, perfcc- hinc atque illinc argumcnta quc-esisse, ct nihilomi-
tum est. Perfcctum autcm baptisma, nisi quod in nus eadem quKstionuin siti perseverare. An
in
erucect in rcsurrcctionc Christi est, non potest noscis otiam Ecclcsiarum hunc esse morem, ut
dici. Ita tu in perversum religiosus', dicente ipso baptizatis postea manus imponantur, et ita invo-
Joanne, Ulum oporlel crescere, me autem minui celur Spiritus sanctus? Exigis ubi scriptum sit ?
{Joan III, 30); dum scrvi baptismo plus quam ha- In Actibus apostolorum. Etiam siScripturae aucto-
Dominicum destruis, cui amplius nihil
buit tribuis,
ritas non subesset, totius orbis in hanc partem
relinquis.Quorum ista tendit asscrtio ? Videlicet, consensus instar prtecepti obtineret. Nam et multa
utnon tibi mirum videalur, si hi qui a Joanne alia quoe per traditionem in Ecclesiis osbervantur,
fuerant baptizati, postea per impositionem mauus auctoritatem sibi scriptae lcgis usurpaverunt, velut
apostolorum, sint Spiritum sanctum consecuti in lavacro tcr caput mcrgilare, deinde egressos.
cum consteteos ne peccatorum quidem sine sub-
^ laotis ct mellis praegustare
concordiam ad infantiae
secuturafideremissionemconsecutos. Tu vero qui ^"
signiOcationem, die Dominico, ^ et omni Pente-
ab Arianis recipis baptizatum, et ei tribuis bapti coste nec de geniculis adorarc, et jejunium sol-
;

sma, quod perfectum est, quofacto quasi modicum vere, multaque alia scripta non sunt, qu.-c ratio-
quid ei defuerit, sanctum advocas Spiritum, cum nabilis sibi 1S1 Ex quo
observatio vindicavit
baptisma Christi sine Spiritu sancto 1«0 nullum animadvcrtis nos consuetudincm sequi,
Ecclesi.-e
sit? Verum longius excessi, etcum «qua fronte licet antc advocationcm Spiritus constet aliquem
adversarii potuerim impetum submovere, leviora baptizatum.
eminus [mss. minusj tela direxi. Joannis enim *.). Episcopus ad impositionem manus accurrit.
baptisma intantum imperfectum fuit, ut constet Jrianorum blasphemix. Impositio manuum, quare
postea Christi baptismatc baplizatos, qui ab eo
cpiscopo reservata '/
Jus baptizaiidi ab episcopo. —
fuerant bafttizati. Ita enim historia refert: Fa-
0. Non quidem abnuo hanc esse Ecclesiarum con-
ctum est autem, cum Apollo esset Corlnthi et cum
suetudinem, ut ad eos qui longe^ a majoribus ur-
Paulus pertransiret superiores partes Asix, devenit
bibus per presbyteros et diaconos baptizati sunt,
Ephesum, et cum invenisset quosdam discentes dixit
cpiscopus ad invocationom sancti Spiritus manum
ad eos: Si Spiritim sanctum accepistis, cum crcdi- impositurus Gxcurrat. Sed quale est, ut leges Ec-
distis? At illi responderunt Sed nec si Spiritus san- C
:
closicC ad ha?resim transferas, et virginis tufe inte-
ctus audivimus Dixit autem ad eos : In quo crqo
sit,
gritatem per merelricum lupanaria patiaris^? Epi-
baptimti cstis ? Hesponderunt in Joannis baplismate.
scopus si imponit manum, his imponil qui inrocta
Dixil autem Paulus Joannes quidcm baplix,avit ba-
:
fide baptizati sunt, qui in Patre, et Fiiio, etSpiritu
ptismo pcBuitentix plebem dicens in adveniente post
sanctotres personas, unamsubstantiam crediderunt
eum ut credercnt hoc est in Jesum, in rcmissioneni Arianus vero cum aliud nihil crediderit (claudite,
peccatorum. His auditis baptizati sunt in nomine quajso, aures qui audituri estis, ne tantoe impietatis
Domininostri Jesu Chrisfi. Et cum imposuisset illis vocibuspoUuamini), nisi in Patre solo vero Dco.et
manus Panlus, continuo cecidit Spiritus sanctus su- in Jcsu ChristoSalvatorccreatura,ct inSpiritu sancto
per eos {Act. xix, I seqq.). crgo baplizati
Si utriusque servo, quomodo Spiritum sanctum ab
suntvero et Icgitimo Ecclesiaj bapLismate, et ita Ecclcsia recipiet, qui necdum remissionem pecca-
postea Spiriium sanctum cousecuti sunt: et lu torum consecutus est? Spiritus quippe sanctus,
apostolorum sequere auctoritatem, et baptiza eos mundam sedem non incolit ^ nec habitator
nisi :

qui Christi non habent baptisma, et poteris invo-

ejus templi efficitur, quod antistitejn non habet, il'
C5are Spiritum sanctum.
veram fidcm. Quod si hoc loco quceris quare in
8 Mos Ecclesiarum in manuum impositione Tra- Q Ecclesia baptizatus, nisi per manus episcopi, ncn

Erasm. cum antiquiori edit., duceris irreliqio- puto : contra vilL-e. castolla, et romotiora ab urbi-
sus. Victor., pervcrse reliqiosus. Ilieronymus
epist. bus loca, qucO intcrius indicantur.
44, « Licet in pcrversum munera vcstra conve- * Lupanaria patiaris Editis addunt verbum spur-
niunt. »
cari, quod non retinent exemplaria mss. Mar-
^
Martian.T.us legerat ad infantire siqnifiralioncm
redire: Dominica, etc, nullo sensu. 'Ueposuimus
TiAN. — Oliin
crat spurcari patiaris, sod prius ver-
bum in tcstis est Martianjeus
mss. non inveniri :

quod in aliis obtinebat die. pro rcdire. inihi unicum paliaris non placet, ac malim cqni-
^ Ad eos, qui longc.
Sorbonicus codex ^»? lonqc dcm logi parliaris ut qucmadmodum legos Eccle-
a majoribus urbiljus, oic Martiw. Cum Gravio — sire ad h;orosim transfcrri. sic virginis integritatem
et vctustiorihus improssi logo. Antca
orat, Qui por lupanaria partiri improbot.
longe a minoribns urbHnis soric ipsa orationis
,
IJopono cx antiqua edilione scdcm pvo fidem:
•'

renuente. Adh;i3c nrbcs tamotsi minorcs opiscopo qu.Ti item pro quod tinli.slilcm, habet cujus antistes
non caruisso anle et post Sardiccnsem canonem, ct d(-inde obloqueris pro hoc loco quxris.
 173 DIALOGUS CONTRA LUCIFERIANOS. 174

accipiat Spiritum sanclum, quom nosasserimus in A. ca3dei'is, ei nuda a spiculis dorsa non protogis,
vero baptismate tribui, disce hanc observationcm Esto quippc apud Arianos no baplisma 1811 qui-
ex ea auctoritate desccndere, quod post ascensum dem cssc, et ideo Spiritum sanctum ab eis non
Domini Spiritus sanctus ad apostolos dcscendit.Et posse dari, quia necdum rcmissionem peccatorum
multis in locis idem factitatum repcrimus, ad ho- acceperint lotum hoc vicloricc mctc prolicit, ct
;

norcm potius sacerdotii quam ad legem necessi- ' argumenLorum tuorum pahcstra, niihi palman
tatis.Alioqui si ad episcopi tantum imprccationem vicloria; sudat. Arianus baplisma non habet et ;

Spirilus sanctus defluit, legcndi sunt qui in villu- quomodo sacerdotium habot? Laicus apud cos non
lis -, aut in castellis, aut in remotioribus locis per est, ct quomodo cpiscopus csse polest? Mihi rcci-
presbytcros et diaconos baptizati antc dormierunt pere mcndicum non licet, lu recipis regem ? Vos
quam ab episcopis inviserentur. 183 Ecclesiffi hosti castra traditis ; ot a nobis pcrfuga [/1/. pro-
salus in summi sacerdotis dignitate pendet ^ cui si fuga] rojiciendus ost.
non exsors * ab omnibus eminens de-
quasdam et priorum meminisses, jam scires tibi 11. 0. Si

tur potestas, tot in Ecclesiis efficientur schismala responsum sed dum amorem contradicendifuissc :

quot sacerdotes. Inde venit ut sine chrismate et sequeris, a quKstionum lineis ecidisti more :

episcopi jussione, neque prosbyler, neque diaconus

p quorumdam loquacium potius quam facundorum,
jus habeant baptizandi. Quod frequonter, si lamen qui cum dispulare ncsciant, tamen litigarc non
necessitas cogit, scimus etiam licere laicis. Ut desinunt. Ego enim non tam in pra^senti Arianos
enim accipit quis, ita et dare potest nisi forte vel improbo, vel defendo, quam illam cursus mei
;

cunuchus a Philippo diacono baptizatus, sine Spi- metam circumeo.cadem ratione a nobis episcopum
ritu sancto fuisse credendus cst, de quo Scriptura recipi, qua laicus a vobis rccipilur. Si erranti
ita ioquitur Et descendcrmU ambo in aquavi ; et
; concedis veniam, et ogo ignosco pocnitenti. Si in
eum Philippiis [Act.
baptix,avit viii, 38). Et cum fide sua baptizato (/1/. baplizatum) baplizans no-
abscederent abaqua Spirilus : sanctus venil in eu- cere non poluit, et in fide sua saccrdotem consli-
7iuchum{Ibid.,3^J). Si autem illnd objicicndum pu- tutum constitucns non inquinavit. Subtilis est
tas, quia, Cum audissent apostoli qui cranl Iliero- hsresis, et ideo siraplices animae facile decipiunlur.
solijmis, quia rcccpit Samaria verbum Dei, miserunt Decepio tam laici quam episcopi communis est.
ad eos Petrum et Joannem, qui cum vcnissent ad At episcopus errare non potuit. Kcvera de Platonis
eos, oraverunt pro cis, ut acciperent Spirilum san- episcopatum alleguntur
et Arislophanis siuu in
dum, nondum enim c.ccidcrat super ullum illorum non
(.1/. eliguntur). Quotus eninr. quisquc ost, qui
{/!>u/. 14-16). Cur ita factum sit, in consequenti- apprime in his eruditus sit ? Denique ex littcratis
bus disce. Ipse enim ait Sed solum baptixati C quicunque hodie ordinantur, id habent cura3, non
:

erant innomine Domini Jesu. Tunc imponebant il- ((uomodo Scriplurarum medullas ebibant, sed
lis manus, et accipiebant Spiritum sanctum {Ibid. quomodo aures populi dcclamatoruni flosculis
16, 17). Hoc loco si et tu similiter te facerc dicis, mulcoant. Accedit ad hoc, quod Ariana hiTjresis
quia hferetici non baplizaverunt in Spiritu sancto, magis cum sapicntia sa^culi facit, et argumenta-
scias Phiiippum ab apostolis non fuisse divisuni, tionum rivos de Aristotelis fontibus mutuatur,
eamdem habuisse Ecclcsiam, eumdem Dominum Igitur parvulorum intcr se certantium rilu, quid-
Jesum (Jhristum prfcdicassc diaconum certcfuisse quid dixeris, dicam affirmabis, affirmabo nega-
: :
:

eorum, qui postea manus imposuerunt. Tu vcro bis negabo, Arianus baptizat, ergo episcopus est
cum apud Arianos non Ecclesiam dicas csse, sed non baptizat, tu refuta laicum, et cgo non rocipio
synagogam nec clericos Dei, sed crealur.e et ido-
; sacerdotem. Sequar te quocunque ieris, aut pari-
lorum cultorcs, quomodo in dispari causa camdem ter in luto hsisitabimus, aut pariter expediemur.
asseris rationem te tcncre. 12. Solcmnis inlerroyatio in baptismo. L. Sed —
10. L. Valenter quidem et fixo gradu me tibi laico ideo ignoscendum est, 18-1 quia Ecelesiam
in faciem dimicantem repellis sed post tergum ; Dei putans,simplicitor accessit, et juxta fidem
D
Jus consignandi presbyfcris non obscure as-
'
solisdoberi cpiscopis, ut vel consigncnl, vel para-
serit, qui etiam usum aliquando pormitti in epi- clelum Spiritum tradant, non solum consuetudo
stola ad Evangelium indicavit « Quid enim facit, : ecclesialica denionstrat, verum ct iila loetio Ac-
excepta ordinalione, episcopus quod presbytor tuum aposlnlorum. » etc. Confcr S. Grcgor. Mag.
non faciat ? » Et in Commcntariis Ambrosii nomi- I. IV, ep. ad Januar. Tolet. Concil. I, can. '20,
:

ne vulgatis in Ephos. iv « Apud ^'^gyptum pre- : Arausican. fidem 1, can. 11.

sbyteri consignant, si prresens non sit cpiscopus." ^ Falso Martianffius, in teclutis pro viluilis, aut
Parias habot vetus auctor Qua?stionum cx utroquc viculis.
Testam. mixtim inter Augustini opcra alquc hic :
''
Impressi aliquol, di(jnitale ac vcneratione ron-
I usus etiamnum dicilur a[)ud Grfficos oblinero. In- sislit.
;' nocentius tamen ceiebri ita ad DecGntium opislo- ^ Cui si non cxors. Mss. codices ila iogunt
la « De consignandis vero infantibus nianifoslum
: " Cui si non hwc sors qUtVdam et ab hominibus
est ab alio, quam episcopo fieri licorc. Nam prc- cmincns dctur potedas, » ctc. Sed vidctur Itwc sors
sbyteri licct sccundi sicut sacerdoles, ponlificatus positum pro exors. » quod satis non intelligebant,
taraen spicem non habent. Hoc autem pontificium Mautian.
 175 S. EUSEBII HIERONYMI 176
suam credcns baptizatus est. 0. Novam rem usse- A. qujc contento nervo dirigitur, difficilc vitatur
ris, ut Christianus quisquam
ab eo, qui factus sit Ante enim ad eum, ad quem jacta est pervenit,
non fuit Christianus. Accedens ad Arianos ', in quam obice clipei frustretur. E contrario tua; pro-
qua fide baptizatus est ? Ncmpe in ca quam habe- positioncs, quia sine ferri acumine mittuntur,ho-
bant Ariani. Aut si ,jam ipse bene credebat, ct stem non valenl perforare. Hanc igitur hastam
sciens ab haercticis baptizatus est, erroris veniam quam totis viribus misisti, de qua nobis minita-
non mcretur. Verum hoc pcnitus absurdum cst, ut ris, uno, ut aiunt, digitulo repcllam. Neque cnim
discipuius ad magistrum vadens ante sit arlifcx hoc modo qua^ritur, an cpiscopus panitens csse
quam doceatur ; ut modo ab idolorum vcncrationc non possit, etlaicus possit ? sed an h«reticus bap-
conversus, noverit Christum mclius quam ille qui tisma habeat ? qui si, ut constat, baptisma non
doceat. At dicis : Simpliciter in Patre, ct Filio, et habet, quomodo potest esse poenitens, antequam
Spiritu sancto crcdidit et idco baptisma consecu- Ghristianus ? Proba mihi ab Arianis venientem
tus est. Qua; cst ista, quffiso, simplicitas, ncscire laicum habere baptismum, et tunc ei poenitentiam
quod credas? Simpiiciter credidit. Quid crcdidit ? non ncgabo. Si vero Christianus non est, si non
certc aut tria nomina audiens, tres deos crcdidit, habucrit sacerdotem qui eum faceret Christianum,
et idololatra effectus est ; aut in tribus vocabulis quomodo agct poenitentiam homo, qui necdum
trinominem credens Deum, in Sabellii hffircsim crcdit ?
incurrit.Aut edoctus ab Arianis,unum csse verum 14. L. Oro te ut, philosophorum argumcntalione
Deum Patrem, Filium, et Spiritum sancLum crcdi- deposila, Christiana mccum simplicitate loquaris,
dit creaturas. Autextra ha3C quid crcdere potucrit, si tamen non dialecticos sequaris {Al. sequeris).
nescio nisi forte homo jam eductus in Capitolio,
: sed piscatores. ^l^quumne tibi videtur, ut Arianus
homousion didiccrat Trinitatom. Scicbat Patrem, cpiscopus sit ? 0. Tu eum cpiscopum probas, quia
Filium, et Spiritum sanctum, non nalura, scd per- ab co recipis baptizatum, ct in hoc reprehenden-
sonis esse divisos. Sciebat ct P^ilii nomen in Patre dus cs, quare a nobis parietibus scpararis, cum in
et Patris nomen in Filio '^.
Ridicula penitus asscr- fide ct in Arianorum nobiscum receptione con-
tio, ante de fide quempiam disputare, quam cre- senlias ? L. Jam et superius rogavi, ut non philo-
dere ; ante mysterium scire, quam initiatus sit; sophice, sed Christiane mecum loquaris.O.Discere
aliter de Dco scntire baptizantem, et aHtcr bapti- vis, an contendis ? L. Ulique contendo, quia facti
zatum. Pra!tcrea cum solcmne sit in lavacro tui a tc qua^ro ralionem. 0. Si contcndis, jam tibi
post Trinitatis confessioncm interrogare. Crodis rcsponsum est. Eadem enim ratione episcopum ab
sanctam Ecclesiam ^ ? credis remissionera pccca- Arianis rocipio,qua tu recipis baptizatum.Si discere
torum ? Quam Eoclesiam credidisse eum dicis ? C cupis, in mcam acicm transgrcdcre. Adversarius
Arianorum ? sed non habent. Nostram ? scd extra cnim vincitur, discipulus docetur. 186 L. Non
hanc baplizatus non potuit eam credere, quam possum ante csse discipulus, quam magistrum
nescivit. audiam prajdicantem. 0. Quoniam tergiversaris,
IS.t.Quoniam ad omnia argumcntaris,et emissa ctsicvisa mc doceri, i;t adversarium in inte-
a nobis spicula souto orationis eludis, unam ha- gro habeas^tuo animo te docebo. Consenlimus in
stam jaciam, qu.-B umbonem tegminis tui, et verba fldo, consentimus in hajreticis recipicndis, consen-

crepitantia, vi sua penetret, nec diutius patiar tiamus etiam in conventu. L. IIoc non cst docere,
fortitudincm arte superari. 185 Laicus ctiam ex- scd argumentari. 0. Quia tu paccm cum scuto
tra Ecclesiam flde baptizatus *,pccnitens recipitur: peti,«, et nos oliva) ramumgladio inserimus. L. Ea

cpiscopus vero aut poenitentiam non agit, ct sa- tollo manus, cedo, vicisti. Vcrum cum arraa de-
cerdos est, aut si pGcnitentiam egcrit, cssc cpi- ponam, sacramenti, in quod me jurare compellis
scopus desinit. Quaraobrem recle nos laicum ct quicro rationem. 0. Gralulor interim libi, et Chri-
suscipimus poenitentcm et episcopum, si in sa- ; slo Deo meo gratias ago, quia animo bono a fal-
cerdotio perseverarc vult, repudiamus. 0. Sagitta sitate Sardorum " ad lotius orbis tc saporem con-

Contrario scnsu vctus cditio .{cceilens Arianus

' ^^ '^rai'ovmu\a.; nam infra sub Orfhodoxi persona
id est ab Arianis vcniens ad orlhoxos. conslarc dicitur, ha>rclicos baplisuium non habere,
- Quod nimirum Pator noquit cogitari, quin cos nompe cx Arianis qui Filii divinitatem in sa-
Filii cogitatio occurrat. llilarius, lib. vii de Tiiiiit. : cramcnli verbis inficiarentur.
« Quia cl nomcn
Palris liabel in se Filii noinen. » Kiidom, adversarium in le/yo habeam, elc.
•'

* Credis sanclam, ctc. In pra^posilio liic supcrflua '^

A falsitale Sardorum. Corruplus cst multum
deleta est in codico Cluniaconsi Sorbonicus eam ; hic locus in antoa cditis libris, qui logunl a falsi-
non lcgit in consequcnlibus post creiis in san- tatis ardore, vcl a falsilalis odore, elc. Cluniaccn-
clani Evdcsiam. Sed slvc lcgalur, sivc non Ingatur, sis codex puram rotinct loctiiuTom, a fat^iilutc Sar-
idcm cst sonsus. INIartian. Monct Victoriu.'-" in — (loriim iii (jua uonipc lonobalur l.ucilerianus.
—
;

voculam plurii!s hic icpotitam proplcrea aiunvissc, Olim orat a pil.sitnli.^ ardore, vol odorc. Scd
quod cmoudatiora cxempliiria oamnon haborcnt, neiiue istud a fnlsitalo Sardonim, quod e Clunia-
et rcctius, ul, c^^t iu Synilinlo, uisi liinfum IU'0 ad cou?i nis. MarlianaM;s roposuil, sali.« pulo cmen-
cxprimcndam majorom fidcm apponatur. datum nnm ut Surdonim nomcn Orbi cloganlis-
;

Votus cdit. e.vira Ecrlcsia' fidem

* baplix,atus simo opponatur, ita falsilati ineplc rcspondeat
Puta in impressa Icctionc dici lidelilcr, sivo inte- sapor. I'orle insultitatc scripserit Hicr. pro labitate

I
ni DIALOGUS CONTRA LUCIFERIANOS. 178

tulisti, nec dicls morc quorumclam : Salnim me A manifesta sunt : ut merito fides horum quoo in
fac,domine, qxioniamdefecit sandu^ {Pinl. xi, I): mysterio est, laudaretur : sed simplicitas mentis
quorum vox impia crucem (..lirisli ovacuat, Dci el devola Deo suo anima approbata est : Diccbat
Filium subjugat diabolo, et illam ccmplorationem, enim in cordc suo, Si tttigero vestimenlum ejus ian-
quffi a Domino de peccatoribus prolata cst, nunc tum, .<ialva fiam [Matth. ix, 21). Ilajc est fides,
de universis hominibus dictam intclligit Qua' : quam raro invcniri Deus pronuntiavit. Hajc est
utilitasin sanguine meo, dum desccndo in corru- fides qu;u etiam apud eos qui benc credunt, diffi-

ptionem [Psal. xxix, 10) ? Sed absit, ut frustra cile perfccta invenitur, Fiat tibi, inquit Deus,
Deus irortuus sit. Alligatus est fortis, ct vasa ejus sccundum fidcm tuam. Hanc ego vocem audire
dircpta sunt {Marc. ui). Allocutio Patris impleta nolo ^. Si enim secundum fidem meam fiat raihi,
est : Poslula a me, ct dabo tibi gcntcs hxreditatcin peribo. Et certc credo in Deum Patrem, crcdo in
tuam. et tnam terminos tcrrx {Psal.
posscssioncm Deum Filium, et credo in Deum Spiritum sanctum.
II, 8), Apparucrunt fontcs aquarum, ct rcvetala Crcdo in unua^ Deum, et lamen seeundum meam
sunt fundamcnta orbis terrarum {Psal. xvii, IG). hi fidem nolo mihi fieri. Sa^pe quippe venit inimi-
sote posuit tabemaculum suiim, nec est qui sc abs- cus homo, et inter Dominicam messem zizania
condat a calore ejus (Psal. xviii, 6). Deo pienus r» interscrit. Neque hoc dico, quod majus quidquara
Psalmista canit : Inimici defcccrunt framese in fi- sit, quam sacramenli iidcs, quam puritas animaj
ncm et civitatcs corum dcxiruxisti {Psal, ix, 7). sed indubitata ad Deum fides,arduereperitur.Verbi
15. Et ubi, qua3S0, isti sunt nitnium religiosi, gratia dictuin sit,ut quod volumiis perspicuura fiat;
imo nimium profani, qui plures synagogas asse- ad orationem assisto non orarem,si non crederera,
;

runt essc, quam Ecclesias ?Ouomodo destructte sed si cor quo Deus vide-
vere crcdercm, illud
sunt diaboli civitatcs; et in finc, hoc esL in sa^cu- tur, mundarem, manibus tunderem pectus, genas
lorum consummatione, idola corrucrunt ? Si Ec- lacrymis rigarem,corpore inhorrcscerem ^,ore pal-
clesiam non habet Ghristus, aut si in Sardinia
' lerem, 18S jacerem ad Domini mei pedes, eosque
tantum habet, nimium pauper fuctus cst. Et si fiectu perfundercm, crine tergerem,ba!rcrem certe
Brilannias, Gallias, Orienlcm, Indorum populos, trunco crucis, nec prius amittercm, quam miseri-
barbaras nationcs, ettotum scmel ^ mundum pos- coixliam impetrarcm. Nunc vero creberrime in
sidet Satanas : quomodo ad angulum universffi oralione mea, aut per porticus deambulo, aut de
teirae Crucis 187sunl? Nimi- tropa;a collata fenorc computo, aut abductus turpi cogitatione,
rum advcrsarius potens concessit Christo Iboram ''

etiam qute dictu eruboscenda sunt, gero. Ubi est

cxcelrani luridos horaines, et inopem provinciam
: fidcs?siccinc putamus orasse Jonam ? sic tres
dedignatus est possidere. Quod si de illa quoe in C pueros ? sic Danielem inter leones ? sic certe latro-
Evangelio scripta est, sibi sententia blandiunlur: nem in cuce ? Et haec ego exempli causa ad intelli-
Putasne cum vcneril Filius homini^, invenict fidem gcntiamsensusprotuli.GaBterumconvoniatunusqui-
supcr tcrrum {Luc. xviii, 8) ? sciant illam (idem squc cor suum,ct in omni vitainveniet,quam rarum
nominari * de qua ipse Dominus aiebat Fides tua sit fidelem animam iuvcniri, : ut nihil ob gloriae
tesalvum fecit {Math. ix, 22). Et alibi dc Gentu- cupiditatem, nihil ob rumusculos hominura faciat.
rione: Noninvc7ii tanlam fidcm in hrael ^{Matlh. Nequc enim statim qui jojunat, Deo jejunat,aut ex-
VIII, 16). Et rursus ad apostolos Quid timidi tendcns pauperi manum, Deo fcncrat. Vicina sunt
:

estis, modicx fidei {Luc. vii, 9) ? Necnon et in alio vitia virtutibus. Difficile est Deo tantumjudice esse
loco 51 habuerilis fidem sicut granum sinapis,
: conlentum.
dicelis huic monti, Transmicfra, ct trammigrabit 1.5. L. Praevcnisti intorrogationcm meam hanc :

(Matth. XIV, 31). Xeque enim ccnturio aut illa mu- enim Scripluram mihi in ultimo reservabam. Et
liercula. quaj pcr duodecim annos fluxu sangui- fere omnes iiostri, imo jam non mei, hoc quasi
nis tabesccbat, in Trinitatis sacramenta crtdide- ariete indisceptationibus utuntur,quem confractum
rant, quaj post resurrectionem Christi apostolis ac comminutum vchcmenter gaudeo. Sed quaeso

D
aut Latine diceretur, salsitatc. Sardiniam insu-
si teterrimum, sive de homino hoc usurpet, ut in
lam pestilentis aeris vilio laborare omnes dicunt epist. G, ad Julian.. sivc dc regionc, ut hic loci,
sed et Sardos homines mcndaces audire, no- sivo do alio quopiam subjecto. Puta dici Sardi-
tum. Martian. niam maiorum quotidie excrcscenlium hydram.
Victorius ex mss. addidorat per toluni orbem
'
Olini crat, Iheriam ct Celtiberos, luridos homines,
diffusam vetus edit. pcr lolmn orbcm tantum,
; jEthiopuinque provinciam, etc.
Martian. post Erasmum expunxit. * Motiet Viclorius lidom pro fiducia hic accipi.
' Idem Victor.smaf/ reposuit pro scmel. sive ardcntiori crcdulitatc, (]u;e spem et charita-
^ Iberamexcetram. Woc locn aulern codex Sor- lem in sc contineat, a qiia hominera justificari
bonicus praistat Cluniaconsi, ot veram germanam- manifestum.
que exhibet lectioncm, I/iberam excctram, luridos Fidcm in
•^
Isracl. Addit idem codcx Sorbonicus
liomines et inopemprovinciam, elc. De Ilibcra, sivo vocem ncque, id est, neque in Isracl. Martian.
Ibera excotra loquitur quoquo Ilioronymus in epist. " Vetus edit., Ilanc cgn fidem audire volo. Si
ad Julianum diaconum. Martian. I'er conviciutn enim, etc.
Iberam excclram dicit, monstrnm nempe omnium '
Eadcm addit, Corde mollescerem.
 :

199 S. EUSEBII HIERONYMI 180

teut mihi omnem causam quare ab Arianis ve- A erat curae episcopis de vocabulo, cum sensus
nientos Ecclessia rccipiat, non qiiasi adversario, esset in tuto. Denique ipso in tempore, cum
sed quasi discipulo expliccs. Nam cum tibi fraudem fuisse in expositione rumor populi venti-
verbo respondcre non possim,animo tamcn nec- laret, Valens, Mursensis episcopus, qui eam con-

dum assentior. scripserat, prssente Tauro pra:torii prafecto, qui

Sub rege Constantio S Eusebio et Hypa-

17. 0. exjussu regis synodo aderat, professus est se
tio nomine unitatis (idei infidelilas -
consulibus, Arianum non esse,etpenitus ab eorum blasphemiis
scripla est, ut nunc agnoscilur.Nam i!lo lempore. abhorrere *. Res secretc gesta opinionem vulgi
'
nihil tam pium, nihil tam conveniens servo Dei non exstinxerat. Itaquc alia die in Ecclesia, qu«
videbatur, rjuam unitalem sequi,ct a totius mundi est apud Ariminum, et episcoporum simul et lai-

communione non scindi. Praiscrtim cum super- corum turbis concurrentibus, Muzonius, episcopus
ficies exposilionis nihil jam sacrilegum priEferrct provincia; ByzacencE ', cui propter astatem primai
Credimus aiebant, in iiniim vernm Deum *, Pa ab omnibus deferebantur, ita locutus est Ea quas :

irem omnipolenlcm. Hoc etiam nos confitemur. sunt jactata in publicum ^^,et ad nos usque perlala,
Credimus in Unigeniliim Dei Filium, qui ante om- aliqucm e nobis sanctituti vestrx legere prxcipimus,
nia sascula, etante omne principium nalus est 189 •n ut qux sunt mala, et ab auribus et a corde nostro
ex Deo. Natum antem Unigenitum soliim ex solo abhorrere t90 debent, omniumuna vocedamnentur.
Patre, Deum ex Deo, similem genitori suo Putri Responsum est ab universis episcopis, Placet. Ita-
secundum Scripluras ; cujus natiiitatem nullus novit, que cum Claudius, episcopus provinciae Piceni, ex
nisi qui solus cum genuil Patcr. Numquid hic in- praecopto omnium,blasphemias, quae Valentis fere-
sertum est : Erat tempus; quando non erat? vel, de bantur, legere coepisset, Valens. suas, esse negans,
nullis exstantibus, creatura est Filius Dez^?Per- exclamavit et dixit " Si quis negat Christum Do-
:

fecta fides est, Deum dc Deo credere. Et natum minum, Dei Flium, ante scecula e.v Patre genitum,
aiebant Unigenitum solum, ex solo Patre. Quid anathema sit. Ab universis conclamatum est, Ana-
est no/Mm ? Certe non factum.. Nativitas suspicio- thcma sil. — Si quis negat Filium similem Patri se-
nem auferebat creaturE. Addebant prjelerea : Qui cundum Scripturas, analhema sit. Omnes respon-
de cceto desccndit, conceptus cst de Spiriiu sancto, derunt. Anathemasit. — Si quis FiliumDei non di.ce-
nattis ex Maria Virgine, crucifixus a Pontio Pitato, ritxternum cum Patre,anathema sit. Ab universis
tertia die rcsurrexit a mortuis, asccndit in cm- conclamatum est, yl^ft^/jcma s?^ — Si quis dixerit

lum ^, sedet ad dextcram Dei Patris, venturus judi- creaturam Fitium Dei, ut sunt cseterse creaturx.
care vivoset mortuos. ison-dhaini verba pietatem, et anathema sit. Similiter dictum est, Anathemi sit. —
inter tanti mclla pr;ieconii, n.^mo venenum inser- ^ Si quis dixerit denullis exstantibus Filium, non et

tum putabat. de Deo Patre, anathcma sit Omnes conclamaverunt,

18. Usix nomen quare ablatum. Valens Mursen- Anathema sit. —
Si qnis dixerit, Erat tempus quando

sis episcopus. Scrinia publica Ecclesiarum. Acla non erat Fitius,analhema sit 'Mn hoc vero cuncti epi-
Ariminensis synodi. — l)e Usi;e vcro nomine abji- scopi, et tota simul Ecclesia plausu quodamettri-

ciendo, verisimilis ratio praebebatur ''.

Quia in pudio Valentis vocem exceperunt. Quod si quis a
Scripturis, aiebant non invemtur, ct multos simpti- nobis llctum putat, scrinia publica scrutetur. Ple-
ciores novitatc sua scandalizat, placuit auferri. Non na? sunt cerle Ecclesiarum arca5 '^,et recens adhuc

'
Sub rege Constantio, Fusebio, etc. Eusebius et usurpatum, neque ex auctoritate Scripturarum
Hypatius iratres fuerunt raustinae uxoris Juliani. profectum, sub specie fals;e rationis Ariani abole-
Vide Am. Marcellinum lib. xxi. Consules autem bant, ne unius cum Patre substanli;E Filius crede-
anno Christi 5j7, id est Constantii 12. Martian. retur,Eadcm fides similcm Patri Filium falebatur.
^ Quod hinc sequiturdc synodo Ariminensi fra- Sed interius aderat fraus ut esset similis,Qon esset
gmentum cum vcteri ms. S. Germani Parisiensis, ^'qualis. "

aliisque exemplaribus contulit v. cl Baluzius, et Vetus cod., Et ab errore se recessisse. Sed hoc
**

Conciiiorum cditioni inseruit. Ibi pro infuletitas opinioncm vulgi non exstinxeral ; paulo post, Et
est incrcdulitas el qu.v quidem nunc infdclitas
;
pv laicorum turba concurrens.
noscitur.
^ ^ Turpi crrorc lectum est hactenus B\j-.cantinx
^ In ms. pencs cumdem Balusium scrvis Dei, pro liyKiccnx. Baluzius pra^tera reponi vult ex
tum et totius mundi communione absque a pra;po- antiquo ms. Primutus ab omnibus dcferebatur pro
sitione. jirim.T et dcferebantur. Denique vetus edit. voces
* Idcm, Di unurn soluni vcrum Dcum, ctc. ; et proptcr a'lalcm non agnoscit.
paulo inlra Similcm genitori suo Filium Patri. '" Antoa ;'«r7f(/a pcr publicum. Tum vetus cod.
" llurt^us idem Nisi solus qui eum ge<iuit et mox pones Baluzium aliqnem c vobis pro nobis,el abau-
rectius Dc nullis cxtantibus crcaturis esse Filium ribus cordluni noslrorum pro et a corde noslro, eti\
Dei. " Ita e ms. Balnzius.Editioncs alia? fcrunt Chris-
^ Istha-ic a mortui, asccndit in cn'luni cx \'icfnrii tum Dcum. Mox ex codem cod., et addidit sup-
codicibus et Baiuziano cxcmplari suirccimug. Tum plonlur.
cxoodcmet vetcri cditione ianti mclla prxconii '- idom ox vetcri excmplari sufficit
illo Omnes :

logiinus pro tanla illa pnrconia, ut antea obti- rcsponderunt ^nathemasit.

:

ncl)at.
'""
IMendoseerat ccrta\ Cod. Baluz. Scriplurarum
^
Uom narrat Sulpitius lib. ii, cap. i3 : « Usi;c ecclc.^iiasticorum arcr. Infra. vetus cdit., Et qui veri-
vcrbum tanquam ambiguum ct tomcre a Patribus iatem firmcnt, qui, etc.
m DIALOGUS CONTRA LUCIFERIANOS. IS9
rei memoria est. Supersunt hominos qui iiii sy- rum Ecclesiacomplexa est ; tunc ad reditum Eu-
nodo interluerunt quod verilatom lirmet, ipsi
; et sebii [scil. Vercellensis] vestes lugubres Italia
Ariani haec ita, ut diximus, gesta non dencgant. mutavit Concurrcbant episcopi, qui Ariminensibus
Cum ergo cuncti Valentem ad coDluni laudibus dolis irreliti, sine conscientia hajretici ferebantur,
tollerent, et suam in eum suspicionem cum pojni- constestantes Corpus Domini, et quidquid in Eccle-
tentia damnarent
ideni Claudius qui supra legere
; sia sanctum est se nihil mali in 102 sua fidc
cceperat Alhuc sunt aliqua, qmc subtcrfwjc-
ait : suspicatos. Putavimus, aiebant, sensum congruerc
runt dominum ct fratrem meum Vuleniem, qux, si cum verbis ; nec in Ecclesia Dei, ubi simplicitas,
vobis ciilelur, ne (juis scrupulus remaneat, in com- ubi pura confessio est, aliud in corde clausum
munc dunnemus. Si(/uis dixerit Filiun Dci esse ijui- esse, aliud inlabiis proferri timuimus. Decepitnos
(icm (inte omnia ScCcula ; sed non unte omne omnimo bona dc malis cxistimatio. Non suinus arbitrati
tempui, ul ei aliifuid anleferat, anntliema sit. Dixc- sacerdotes Chrisli adversus Christum pugnare.
runt cuncti, .Xnalhcma sit '. Multaciuc alia qute Multaquc alia, quae brevitalis studio pra;terco,
suspiciosa videbantur, ad 191 pronuntiationcm flentes asserebant : parati et subscriptionem pri-
Claudii, Valens condemnavit. Quaj si quis plenius stinam, omnes Arianorum blasphemias condem-
ct
discere cupit,in Ariminensis synodi aclis reperiet, ^. narc. Hoc loco interrogo istos nimium rcligiosos,
undc et nos ista libavimus. quid dc confossoribusagendum putaverunt? Depo-
19. Volens et Ursacius. Corpus Domini in Eccle- sitis, inquient, veteribus episcopis, novos ordinas-
sia. Sic(ena sxjnodus propier (juid congrcgata. — Ilis sent [.1/. ordinare]. Tentatum
Sed quotus- est.

ita gestis -, conciiium solvitur. Laiti omnes ad quisque bene sibi se deponi?
conscius patitur
provincias revertuntur. Idem enim regi ct bonis Pra3sertim cum omncs populi, sacerdotes suos
omnibus cura; fuerat, ut Oriens atque Occidcns diligentes, pene ad lapides et ad interemptionem
communionis sibi vinculo necterentur. Sed diu deponentium eosconvolaverint ? Mansissent,aiunt,
scELERA non latent, et cicalrix male obducta, in- intra suam communionem. Hoc est dicere, irratio-
coclo pure, dirumpilur. Cfjoperunt postca Valens nabili crudelitate orbem totum diabolo condonas-
et Ursacius, cajterique nequitiae eorum socii, egregii' sent [AL condemnassent]. Cur damnassent eos qui
videlicet Christi sacerdotes palmas suas jactitare, Ariani non erant?Cur Ecclesiam scinderent in
dicentes se Filium non creaturam negasse, sed concordia fidei permanentem ? Cur denique cre-
similem caiteris creaturis. Tunc M5zVe nomen abo- dcntes bene, obstinatione sua facerent Arianos?
litum est : tuncNicajno! fidei damnatioconciamala Nam cum in synodo Nica}na,quffi propter Arianam
est. Ingemuit tolus orbis, et Arianum se esse mi- perfidiam congregata est, octo episcopos Arianos
ratus est ^. Igitur alii inlra suam communionem C susceptos sciamus ; et episcopus jam in mundo
remanere, alii ad eos confcssores qui sub nomine nullus quossynodus illa ordinavit quo-
sit, nisi :

Athanasii exsulabant, ca;perunt litteras mittere ; modo potuerunt adversum eam faccre ^, propter
nonnulli initam societatem meliorem desperatione quam exsilium sustinuerunt ?
plauxerunt. Pauci vcro (ut se natura hominum Arianx. Sicpererant homi-
20. Auctores hxreseos
habet) errorem pro consilio defensavcre. Pericli- nes (iiii synodo Nicxnx mterfueranl. Quid constitu-
labatur navicula apostoloruni, urgebant venti, tiim in synodo Alexnndrina. Lucifcr quid fecerit. —
fluctibus latera tundebantur nihil jam supererat : L. An tandem et tunc rocepti sunt Ariani? quinam,
spei : Dominus excitalur, imperat tempcstati, be- queeso ? 0. Euscbius episcopus Nicomediensis,
stia [scil. Constantius) morilur, tranquillitasrediit. Theognius (.1/. Theogonius) episcopus Nicaenus.
Manifestius dicain. Omncs episcopi, qui de propriis Saras tunc presbyter Libyaj. Eusebius episcopus
sedibus fuerant cxterminati, pcr indulgentiam novi Casarcic quos enumerare
Palestinoe, et reliqui,
principis {scil. Juliani) adEccIesias redeunt. Tunc longum est. Ipsc quoque caput horum
et causa
triumphatorem suuni Athanasium .Egyptus exce- malorum,Arius prcsbyter,et Euzoius diaconus,qui
pit ; tunc Hilarium de pra;lio rcvertentem, Gallia- post Eudoxium Antiochenus \9ll episcopus
'^

D
'
In uno ms. Di.verunt cuncti, el ipse Valens;cl II, cap. -10, Arium i~l t-)-,v s^opiav azaY^lJ-S^^ov,

cuncti responderunt Analhema sit. Mox pro coti-

: sive eo ipso tempore quo in exsilium deportahalur
demnavit, scribitur, clara vocc damnavit. fuisse revocatum. Quin etiam Socrales illum statim
- Martianaius post Erasm. lUs ita^iue (jcstis. ab exilio rovofatum tradil, anteqiiam Euscbius ac
' Neque enim ex animo Arianus erat, imf) ro- Theognius libellurn pceriitentiic mittcrent. Jam igi-
cte sentiens, sed co quo nolebat, modo intellc- tur vides quo paclo inLelligi et conciliari Ilierony-
ctus, Arianum so publicari et audire obstupuit. mus possit.
* Sunt qui memoria! vitio hic labi Ilieronymurn Lectionoin Victorii rcvoco, cujus loco Martia-
•'

velint, cum Arium ipsum in Nic.nno roncilio susce- noius curn Hrasmo habct, qui postca sub Tkeodosio
ptum tradit. Nictena enim synodica epistola post Antiochemus, olc, et c|uurl ininimc ferendum est,
anathema Arianae sententia? sociis iiiflictum, con- Victorii industriam planc dissiinulat.Ccrtum tamen
sultn reticeri dicit, quem exilum Arius sortitus sit, est Erasinum, uoque eam fuisse Hieronymi
falli
nc hominis calamitati vidcatur insullare quibus ;
rnentcm, 'Ihoodu!?ium coiurncmornndi nequc ita ;

verbis exsilii pccnam illi ab imperatort; irrogatam scripsissc. In hanc rem Socrates, lib. ii, cap. '14:
indicari liquet. Verum discimus a Sozomeno lib. « Antiochcni, inquit, cum Eudoxium compcrissent.
 ;

483 S. EUSEBII HIERONYMI 484

fuit; et Achillas lector. Hi quippetres Alcxandrina? A rabie luporum, segregatis paucisovibus, reliquum
Ecclesiae clerici, auctorcs hujus hasreseos exstite- gregem deseruit. Honus quidern ipse pastor, sed
runt. L. Si qiiispiam oos ncget fuisse susceptos, multum. prajdam bcstiis rclinquens. Pra^tereo illa,

quomodo rcvincctur? Supcrsunt adhuc homines 0. qua^quidam ex maledicis, quasi satis firma defen-
qui illi synodo interfuerunt. Et si hoc parum est, dunt hoc illum amore gloria; ^, et nominisin po-
;

quia propter temporis antiquilatem rari admodum steros transmittendi fccisse necnon et pro simul-
:

sunt, ct in omni loco testcs adcsse non possunt, tate, quam adversus Eusebium (scit. Vercellen-
legamus actact nomina cpiscoporum synodi Nica;- sem) proptor Antiochenam * dissensionem susce-
nie ; hos quos supra dixinius fuisse susccplos,
et perat. Nihil istorum de tali viro credo ;
unum est
subscripslssc homusion, inter ca^teros reperiemus. quod etiam in prssenti constanter " loquar, verbis
L. Si potes, ostcndti post synodum Nicajnam illos eum a nobis dissentire, non rebus : si quidem re-
in perfidiam dcclinasse. 0. Rectc proposuisti, so- cipiat, qui ab Arianis baptisma consecuti sunt.
lent enim oculis clausis denegare, qui non credunt 21. llilarius Romanx Ecclesix diaconus. Ecclesia
factum esse quod nolunt. Sed quomodo posteanon qux non habet sacerdotem. L. Quam longe
non est —
declinarunt, propter quos synodus congregata est? alia, ct ut nunc intelligo, crrori magis quam spei
quorum Hpistola; et libri impietatis ante syno-
P proficicntia, mihiantea afierebantur Verum gra- !

dum editijUsqueadprffisentcm diem durant ?Igitur tias ago Christo Ueo,qui in pectus meum veritatis
cum illo tempore trccenti et eo amplius episcopi, lumen infudit ne adhuc ore sacrilego, virginem ;

paucos homines, quos sine damno Ecclesia! abji- ejus scortum diaboli clamarem.Restat uaum,quod
cere poterant, susceperint miror quosdam, et : quaeso te ut edisseras, quid adversum Hilarium
certe Niccenai fidci sectatores, tanta^ duritise exsi- dicendum sit, qui ne baptizatos quidem recipiatab
stere, ut tres cenfessores ' de exsilio revertentes, Arianis. 0. Hilarius cum diaconus de Ecclesia re-
non putent, id ob tolius orbis salutem necessitate cesserit, solusque, ut putat,turba sit mundi,neque
facere debuisse, quod tot et tales viri voluntate le- eucharistiam conficere potest, episcopos et presby-
cerunt. Sed, ut dicere cccperamus, post reditum teros non habens
neque baptisma sine eucharistia
:

confessorum, in Alexandrina posteasynodo consti- tradere. Et cum jam homo mortuus sit, cum ho-
tutum est ut, exceptis auctoribus ha;reseos, quos mine pariter interiit et secta, qui post se nullum
error cxcusare non poterat, pocnitentes Ecclesia; clericum diaconus potuit ordinare. Ecclesia autem
sociarentur non quod episcopi possint esse qui
: non est, quae non habet sacerdotes. Sed omissis
haeretici fuerant sed quod constaret eos qui reci-
; paucis homnnculis, qui ipsi et laici sunt et epi-
pcrentur, haereticos non fuisse. Assensus est huic scopi, ausculta quid de omni Ecclesia sentiendum
sententiae Occidcns : ct per lam necessarium cou- C sit. L. Tribus, ut aiunt, verbis tam grandem quae-
cilium {fort. consilium), Satanae faucibus mundus stionem dissolvisti, et quidera dum Ioqueris,videor
ercptus est. Ventum est ad asperrinum locum, in mihi tecum facere. Si vero obticueris, nescio quid
quo adversum voluntatcm et propositum meum, rursum scrupuli nascitur quare ab haereticis ba-
:

cogor De beato Lucifero -, secus quidquam quam ptizati suscipiuntur. 0. Hoc

est quod et ego dixi,
et illius meritum, et mea humanitas poscit, exi- ausculta quid de omni Ecclesia sentiendum sit.Iste
stimare. Sed quid faciam ? veritas os reserat, et enim, ut ais, scrupulus 195 multos titillat. Et
invitam linguam 'B94 conscium ad eloquendum longus fortasse ero in enarrando verum tanti est :

pectus impellit. In tali articulo Ecclcsiffi, in tanta lucrum vcritatis •*.

spreta ipsorum Ecclesia, ad Constantinopolitana! cujus familiaris fuit Euzoius,Thcodosius impcrator

sedis opulcntiam transiliisse Mcletium lieroaacci- ; vixerit. Decopiteum altor illius temporis Euzoius,
tum in sede Antiochena collocant. Ilic... consub- de quo in Catulogo fit mentio qui catholicus fuit, :

stantialis doctrinam asscrere CfC[)it. Qua3 cum ac- et Nazianzcnus ad cum scribil. Nos,sulTragantibus
cepissct imperator, cum quiden) rclegari jussit cum historiis,tum excmplaribus.ita emendavimus.
Euzoium vero, qui una cuin Ario olim depositus Libcntcr enim solemus, cura quidem licet auctori-
fuerat, Antiochensis Ecclcsia; antistiteni fecit pro- tatcm antiquorum librorum testimonio hisloria-
movcri.» Ilac scilicet do causa post E ndoxitnn dixii D rum confirmare.
Hieronymus. Scd ipsum placet Victorium descri- * Sanctos Athanasiura, Hilarium, et Vercellen-
berc. sem Eusebium.
Euzoium Eudoxio in Antiochcno c[)iscopalu suc- - Addit vetus edit., Quo corde bono erga Lucifc-
cessisse, constat ox Historia ti-ipartita, Socrate runi siim.
scilicet, lib. II, c. 3;'}, A^ ct Sozouiono, lib. iv, c. •'
Eadem Iloc illuni non EcclcsicV amorc,sed gtoria,
l2.Qu;i! omnialatius oxplicat Niccphorus Callistus, etc. Martian., IIoc itluni non amorc yloria^, sed
liJD. IX, c. -^8. Hioronymus, qui hturetiros Arianos ncgandi parliculam postmodum sustulit in crrato-
hic rcccnsot, oniittit Meletium, qui illam sedem rum indiculo.
medius inter utruinque tonuit catholicus onim : * Notum dissidium ox Paulini elcclione, quam
erat et ab iinppraloro Valcnte inde cjectus, in ox- oontra condiclum, taiuotsi bono animo, Lucifer
silium actus est. Fuitautcm utcrque horum Aria- fecit, Eusebius improbavit.
nus, scd Eudoxius Actiaiuc ctiain factioiiis. llic •^
Vctus edit. ,»?;h/h ijuod ctiam in prxscnti constat
locus antca ab lCrnsino corruptus fuit. Logcbat cloquar.
cnim Et Jitiuniis diaconus, (jui postca siil> Theo-
: ^ Eadem addit, ut non silcam.
dosio Antiochenus episcopus fuit,q\xns\ Arii temporc,
185 DIALOGUS CONTRA LUCIPERIANOS. 186

22. Arca Noe typus EccleaiT. Ortavus numcrus 1^^^ mitiantur avcnx {ex \irg. I Georg. io^t^.Qnid fdicx&i

in Psalmis et in F.vanijclio.Gradus Ecctesix. yemo agricola ? EvcUat lolium '?

Sed tota pariter messis
potest ante jxuiicii diem de hominibus judicare. — cvcrtitur. Quotidic industria rusticana aves sonitu
Arca Noe EcclesiaB typus fuit, diccnto Petro apo- abigit, imaginibus extcrret : hinc flagello crepitat,
8tolo : In arca yoc pauci, id esl octo, aninuv salv^e hinc tbrmidincstendit. Atlamcn aut velGCCS,caprea;,
factae sunt per arjuam, quod ct vos nunc similis [Al. aut lascivus onagcr incurrit hinc in elTossa horrea :

*
similiter] formx baptisma salvos facit [.\\. faciat] murcs frumenta comportant, hinc fervcnti agmine
{I Petr. III, 20). Ut in illa omnium animalium ge- segetem formica populatur. Ita res se habet. Nemo
uera : ita et in hac univcrsaruiu et gentium et sccurus agrum possidet. Dormicnte patrefamilias,
morum homines sunt. llt ibi pardus ct ha^di, lupus inimicus homo zizaniam superscminavit, ad quam
ct agni : ita et hic et justi et pecratores, id est, eradicandam cum servi irc proponerent, dominus
vasa aurea et argentca, cum ligncis et fictilibus prohibuit, sibi servans palearum et frumenti dis-
commorantur. Habuit arca nidos suos habet Ec- cretionem [Matth. .\ii), Ha^c sunt vasa irae et mi-
:

clesia plurimas mansiones. Octo anima^ hominum sericordicc, qucc in domo Dei ab Apostolo proedi-
in arca Nue scrvatae sunt. Et nobis Ecclcsiastes cantur {l\om. ix II Tim. ir). Venict ergo dies
(ca/). xi) jubet dare partes septem, dare partes octo, „ quando, thesauro Ecclesia! aperto, proferet Do-
id est. credere utrique Testamento. Ideo quidam — — "-
minus vasa ira3, quibus
''^ ~~'' '••
exeantibus sancti di
'

— '
—
exienmt, sed non erant nobis. Si
psalmi pro octava inscribuntur, et pcr octonos ver- cent : E.t nobis e.v

sus,qui singulis litteris subjecti sunt,in centesimo enim fuissent ex nobis, mansissent ufiquc nohiscum
decimo octavo psalmo justus eruditur. Beatitudincs (/ Joan. II, 19) Nemo potest Christi palmam sibi
quoque quas Dominus discipulis in monte pronun- assumere, nemo ante diem judicii de hominibus
tians, Ecclesiam delineavit, octo sunt. Et Ezechiel judicare. Si jam mundata est Ecclesia, quid Do-
in aedificationem templi, octonarium numerum as- mino reservamus? Estvia viaqux videtur esse apud
sumit. Multaque alia in hunc modum per Scriptu- homines rccta, novissima autem cjus veniunt in pro-
ras significata reperics. Emittitur itaquc de arca fundum inferni {Pjvv. xiv, 12). In hog erroue ju-
corvus, et non redit', et postea pacem terrse co- dicii, quae potest esse certa sententia ?

lumba nuntiat. Ita et in baptismate Ecclesiae, te- 23. Traditio Ecclesiastica. llaeretici primitivx
terrimo alite expulso, id est diabolo, pacem Evan-
terrae Ecclesise. llseretici Juducorum. Hxretici in
nostrae columba Spiritus sancti nuntiat. A tringinta Cyprianus contrilos gelia. — Conatus cst bcatus
cubitis incipiens, et usque ad unum cubitum pau-
lacus fugere, nec bibere de aquaaliena et idcirco :

lalim decrescens, arca construitur. Similiter et haereticorum baptisma reprobans, ad Stephanum

Ecclesia multis gradibus consistens, ad extremum C tunc Romanse urbis episcopum, qui a beato Petro
diaconis, presbyteris, cpiscopisque finitur. Peri- viccsimus scDundus * fuit, super hac re Africanam
clitata est arca in diluvio, periclitatur Ecclesia in synodum direxit, sed conatus ejus frustra fuit.

mundo. Egressus Noe ^ineam plantavit, et bibens Denique illi ipsi episcopi, qui rebaptizandos haBre-
de ea, inebriatus cst natus quoquein carne Chri-: licos cum co statuerant, ad antiquam consuetudi-
stus, Ecclesiam plantavit, et passus est. Nudatum nem revoluti, novum emisere dccretum ". Quid
patrem irrisit major filius, et minor texit, ct Dcum facimus[/l/. faciamus] ? ita et nobis majores no-
crucifixum ilUuserunt Judsi, honoraverunt Gen- et stri, et illis sui tradiderc majores. Sed quid de
tiles. Dies me deficiet, si omnia arcaj sacramenta posterioribus loquar? Apostolis 197 adhuc apud
cum Ecclesia componens, edisseram. Qui sint in- Judajam Christi sanguine recenti, phantasma Do-
ter nos aquilae, qui columbs! qui leones, 196 qui mini corpus asserebatur; Galatas ad observatio-
cervi *, qui vermiculi, qui serpcnlcs, quod ad pra3- nem legis traductos, Apostokis iterum parturit ;

serisnegotium pertinet,breviterexpediam. Non so- Corinthios resurrcclionem carnisnon credentcs,

lum in Ecclesia morantur ovos, nec munda3 tantum pluribus argumcntis ad verum iter trahere cona-
aves volitant; sed frumentum in quo seritur, inter tur. Tunc Simon Magus, et Menander discipulus
que nitenlia culta lappxque ®
et tribuli, et sterites do- n e.jus. Dei se asseruere virtutcs: tunc Basilides

'
Ex Scptuaginta interpretum sensu, oi/x ivi- mus. Forte homanis notis scriplum olim fuit xxii,
ffxpeij/ev. quod scribcndi aut legendi festinatioiic librarius
Erat. Forte typothetarum mendo, servi.
*
acocpit pro xxxvi. Mox pro dircxit fortasse vcrius
^ In veteri editione est frequenti agmine. editio.tV/^^i/.riy.
* Vicesimus secundus. In posteriori Chronico- ^ Istud ab uno Ilieronymo discimus nlibi cnini ;

rum libro legimus Ilomanac Ecclesiaj cpiscopa-

: novi hiijusce Decrcti mcntionem fleri nullam inve-
tum tenet vicesimus primus Lucius menses 8, nias (luin ct ipsa disputatio intor Donatistas ct
;

post quem vicesimns secundus Stephanus annos S. Dionysium lale nihil penitus novit. Pamclius
11 extant ad utrumque Cypriani epistol.e. Vice-
; S. Dionysium Alexandrinum tcstcm hujus rci ad-
simum tertium alii faciunt. MAUTiAiV. Comper- — dunit at cum Baronio hallucinatur.
;

tum omnino est inita rationc Stephanum vigesi- Joanncs Dainascenus I Parallcl. 12
'^
« Cum :

mum secundum locum obtinere post Pelrum ;

impius, inquit, Basilides evangelistam Joannem
quare qui hactenus oblinuit, errorem, quo vige- aliquando salutassct, ac dixisset Agnoscis nos :
;

simus gextus dicebatur, emendarc non dubitavi- nulla interposita mora Agnosco te, inquit vir
:
 :

187 S. EUSEBII HIERONYMI 188

summum Deum Ahraxas, cum treccntis scxaginta ^ colaitarum doctrina reprehenditur.Ilenn apud Ange-
quinque editionibus commentatus est tunc Ni-
' : lum Thiatyrorum, Jezabel prophetissa, et simula-
colaus, qui unus de scptom diaconis fuit, die crorum escae, et fornicationes increpantur. Et ta-
noctuquc nuptias faciens, obsceno et auditu rnen omnes hos ad poenitentiam Dominus horta-
quoque crubescendos coitus somniavit. Taceo de tur : sub comminatione quoque futura; poenae, nisi
Judaismi ho^reticis, qui ante adventum Chrisli, converLanLur. Non autcm cogeret pctnitere, si non
legorn tradilam dissiparunt : quod Dositheus, Sa- esset pccnitentibus veniam concessurus. Numquid
maritanorum princeps.prophetas repudiavit : quod dixit, rebaptizentur qui in Nicolaitarurn fide bap-
Sadduciei cxillius radice nascentes.etiam resur-
-, tizati imponantur eis manus, qui eo
sunt ? vel
rectionem carnis ncgaverunt quod Phari3a;i,a Ju- : tempore apufi Pergamenos crediderunt, qui disci-
daeis divisi propLcr (juasdum observationcs su- plinam lenebant Balaam ? Quin potius, A(je, in-
pcrfluas, nomen quoque a dissidiu susceperunt : quit, pxnilentiam : sin aulem, etjo veniam tibi cito,
quod Ilcrodiani ' Ilerodem rcgem susccpere pro, et pugnabo tecum in rhomphoca orismei {Apoc.u.\&).
(ihristo. Ad eos vcnio ha;reticos, qui Evangelia 25. S. Cijpriani cpist. ad Stephanum. Ejusdem
laniaverunt. Saturninum quemdam,
Ophitas et '•, ep . ad .lubaian .
— Verum si voluerint hi qui ab
et Gainajos, et Sctlhoitas, et
Carpocratem, et Ce- Ililario instituli sunt, ecc oves sine pastore esse
rinLhum, et hujus successorem Ebioncm ', et CEte- coeperunt, de Scripturis cse proferre, quae beatus
ras pcstes, quorum plurimi vivente 198 adhuc Cyprianus ob ha;reticos rebaptizandos in epistolis
Jcannc apostolo eruperunt, et tamen nullum suis reliquit, sciant ilium haec non cum analhe-
corum legimus rebaptizatum. mate 190 eorum qui se sequi noluerant, edi-
24. llxrelids cuncedcnda poenilenlia sine bapiismo. disse ^. Siquidem in communione eorum perman-
— Quoniam autera talis viri fecimus mentionem, sit, qui sententiffi suas contraierant : sed hortatum
de Apocalypsi quoque ejus approbemus, ha}reticis potius fuisse propter Novatum, et alias tunc hae-
sine baptismatedebere poenitentiam An- concedi. reses multas cnascentes, ne quisquam ab eo sine
geloEphesidcserlacharitas imputatur. In Angclo damnatione crroris sui reciperetur. Sermonem
Pergamena; Ecclesiae, idolothytorum esus, et Ni- dcnique suum, quem super hac re ad Stephanum
sanctus, primogenitum Satanae, » Qua in narra- pendendis Herodes Antipas praeesset, ipsos cjus
tione tametsi erraverit, de Joanne et Basilide scri- nomine vectigalium coactores quod Hieronymo
bens, quod de 1'olycarpo et Marcione refert Ire- ipsi in MatLhffium placet.
najus, sensit tamen ille, Basilidem apostolicorum *
Ophitas ct Cainxos. In mss. codicibus Caldceos
temporum hajreticum exstilisse, quod hic loci cum pro Cai^uvos. Vide haec apud l-ipiphanium, eL alios.
a Hieronymo quoque aflirmetur, multi 1'alli cum Martia.w Victorius et Gnoitam Carpocratem —
putant. Certe Firmilianus apud S. Cyprianum C legit pro Cainccos vero, saepe Chaldoeos invenirc :

epist. 75: « Sed et Valentini, inqiiit, ot liasilidis est in aliis libris.

tempus manifestum est,quod etipsi posl aposlolos, ^ Nullum unquam Ebioncm fuisse crudili non-
et post longam a;tatem adversus Ecclesiam Dei sce- nulli autumant, quibus placet, haereticis illis ex
leratis mendaciis suis rebcllaverint. » paupere de Chrislo, sCntentia, Ebionitarium no-
'Editiones sunt Virtutcs, Principes, et Angeli, men fuissc indituiu. Sed ex vcLeribus nemo est
quos in /)Gj classesjuxta coclorum numerum Ba- qui neget, multi (jui eum aflirment exstiLisse.Ter-
silides dislribuebat (coelos cnim '.^C)b (ingebat esse), iuWi^nw?,, de Privscriptionibns cdi\). 33; Pacianus.
sicque appcllare illi placuit orbes quos molu cpist. I Philaslrius, h;eresi 37 Hilarius, de Tri- ; ;

diurno sol pcrcurrit. Summushorum deusetprin- nitaie ThcodoriLus, Rutinus, Epiphanius, qni in-
;

ceps erat Ahra.ms, quod nomen eumdem numc- supcr in pago Cochabe BassaniLidis regionis habi-
rum suis litteris exhibet. Scd lcgunt alii xonihus tasseeum tradiL hicresi 32, non dissiraulata adno-
pro editionilnis. Nicolaum porro raulti ab ha;resi rainatione pauperLatis, quam Ilebraice nomen ejus
defendunt, cum tamen ansam ilii comminiscend« pr;cfcrL.
dedisse NicolaiLis non diffUeantur. "^
C.onfcr Euscbium lib.\ii, c. 3, et Augustinum
Origenes in Mattheum cum Sadduc;cos resur-
-
lib. v contra Donatislas, cap. 23, quibus dicitur
rectionem negaro, ipsamque animae immortaliLa- SLephanus quidcm ut nihil innovare-
pr;cce{)isse
tem rcspuere dixisset, subdit,T6 U ofjtd xor: i:aS- tur, aLque auaLhemaminitatus minime vero pa- :

oouxato^i oiJYij.a TOpl xf,; xwv cem rcapse cum Cypriano atque Africanis fregisse,
dvOpwTrov ({'•J/f,:,
tppovoGjt [J-s/pl ToiJ Ssupo DaiJiapcrt, etc, Eaindcm D ConLra Firmiliani episLola: Quod nunc Stcpha- <>

dc arwna liumaria sentcnliam, quam .Saddncxi, ad nus ausus est facere, rumpens adversus nos pacem
hanc usquc dicm Samarilani lucnlur. De Pliari- quam scraper antecessores ejusvobiscum amoreet
([uosmoxa dissidio nomen suscepisse dicit,
Sc-eis,
honore mutua custodiorunt. » Sunt adeo qui
notum ex lIebraico,T"i2 quod divisionem significat, Ilicronyraum erroris arguant. Ego libentius falsi
essc appellatos. Firrailianura ipsuin postularem. Certe Augustinus
' In Commentariis in MaLthKum hoc dc Ilcro- lib. v de Uaitismo contra Donalistas, cap. 25, de
dianis ridiculc cxistimatum dicit a quibiisdam Ea- Stcphano tlixit: " Ita (]uamvis comraolius.fraterne
tinorum, pula Tcrlulliano, Philaslrio, aliisiiue. lile tamon, indignarentur, vicit tamcn pax Christi in
dc Pra-srripfionihus adversus hjcrcLic, cap. 4.t. cordibus corum,ut nullum inlor oos schismatisma-
« Cum his, inquu, etiam llorodianos, ciui Chri- lum orirclur » Notuni praitorea, hisce monimentis
.

stum Ilerodom esso dixerunt. » Hic hiercsi 2<s (luanlasil lidcs adhibcnda, ex illo ojusdem Au-
« Alii Ilciodiani sunt ab llerode rcgc Jud;corum gustini tcstimonio, opist. 92: « Non desunt qui
ita appellaLi..., qucm pcrcussum ab angelo, ut hoc Cyprianum prorsus non sonsissc contendant,
Chnstum speranles oxspeclant. » Patria ' habenl scd sub ojus norainc a pra^sumptoribus, atque
Epiphanius, h;ercsi 29, aliique Grasci. Facile au- mcndacibus fuissc confictum. » Vetus editio :

tcm colligitur Ilerodianorum noraine appclhitos Sciant illum, iwn corum qui se sequi nolticrant,$en-
tunc ipsius Uerodis milites, et cum tributis C;i}sari tentiam odissc.
w DIALOGUS CONTRA LUCIFERIANOS. 190

Romanum pontiiicem habuit, tali fine cDmplevit :

A lus rebaptizavit, non infringo quod scqucris. Si

« Hccc ad conscientiam tuam, frater charissinie, vcro in sinu meo natus, si uberuin moornm lacte

et pro honore communi, ct simplici dileclionc nutritus, adversum me gladium levas, rcdde quod
protuiimus, credentes etiam tibi pro religionis tuaj dcdi, et eslo, si potes, aliter Christianus. Meretrix
et lidci veritate placcre, qua: et rcligiosa pariter sum, sed tamcn mater tua sum. Non servo unius
et vera sunt. C;Eterum scimus quosdam, quod se- tori caslitatcm, taliseram quando conceplus es :

rael imbiberunt, nolle deponere, nec proposilum cum Ario adultcria committo, fcci ct antca cum
suum facile mutarc ; sed saivo intcr collegas pacis Praxca cum Ebione, cum Cerintho, Novato hos :

etconcordiai vinculo, quffidam propria, qua; apud amplexaris, hosin matris tua3 domum jam adul-
se semcl sint usurpata, retinere. Qua in re non teros recipis.Ncscio quid te unus adulter offendat.
vim cuiquam facimus, aut lcgem daTius, quin ha- 27. llarelicos sempcr susccptos. — Quod si ne-
beat in Ecclesia; administratione voluntatis sute gandum quispiam putaverit.hffireticos a majoribus
arbitrium liberum : uuusquisque sit pra;positus, noslris sempcr fuisse susceptos, legat beali Cy-
rationem actus sui Domino 'redditurus. » Ad Ju- priani cpistolas, in quibus Stephanum Ilomanse
baianum quoque dc hsreticis rebaptizandis scri- urbis cpiscopum, et inveterattc consuctudinis la-
bens, in (ine libelli si locutus est : « Htcc tibi cerat errorem-. Legat ct ipsius llilarii libellos,
B
breviterpro nostra mediocritate scripsimus, Irater quos adversus nos de hajreticis rebaptizandis edi-
charissime, nemini priEscribcnles, aut praejudi- dit, et ibi reperict ipsum Hilarium confiteri, a
cantes, quominus unusquisque episcoporum quod Julio, Marco, SylvesLro, et cajteris veleribus epi-
putat, faciat, habens arbitrii sui liberam potcsta- scopis similiter in pffinilentiam omncs ha;reticoa
tem. Nos, quantum in nobis est, propter h«rcticos suaceplos : nec tamen sibimet veritatis consuetu-
cum collegisetcoepiscopisnostrisnon contendimus dinemprajjudicare debere, Synodus quoque Ni-
cum quibus divinam concordiam et Dominicam pa- caina, cujus paulo ante fecimus mentionem, om-
cem tenemus,ma.\imecum Apostohis dicat:Si qids nes haereticos susccpit, cxceptis Pauli Samosateni
autem pulaverit se contensiosumesse, nos talem con- discipulis-. Etquod his majus est, episcopo Nova-
siieludinem non habemns, nec Ecclesia Dei. Servatur tianorum, si conversus fuorit, presbytcrii gradum
a nobis patienter et leniter charitas animi, collegii servat. Qua? sententia et Luciferum impugnat, ct
honor, vinculum fidei, concordia sacerdotii. » Hilariuro : dum idem et clericus est, et baptizatus.
26. Contra Hilarium E. H. diaconum. — Est 201 28. /rt.r/ua Ecclesia permanendum. Conclu-
praelerea aliud quod inferemus, adversum quod ne sio Disputationis et fruclus. —
Poteram diem
mutirc quidem audeat istiusmodieloquio ducerc, et omncs propositionum
Ililarius, Deucalion orbis
Si enim hajretici batiptisma non habent, et ideo C rivulos uno Ecclesiaisole siccare.Verum quia jarn
rebaptizandi ab Ecclesiasunt, quia in Ecclesia non multum sermocinati sumus, et prolixitas concer-
fuerunt, ipse quoque Hilarius non est Christianus. tationis audientium studia lassavit, brevem tibi
In ea quippe 200 Ecclesia baptizatus est, quai apertamque animi mei sententiam profcram, in
semper ab hcereticis baptismum reccpit. Ante- i!Ia esse Ecclesia permanendum, qua; ab apostolis

quam Arimincnsis synodus fieret, antequam Lu- fundata, usque ad diem hanc durat. Sicubi audieris
cifer exsularet, Hilarius Romanaj Ecclesia) dia- eos qui dicuntur Christi, non a Domino Jesu
conus ab ha^reticis venicjitcs, in eo quod prius Christo,sed a quoquam alio nuncupari ut puta :

acceperant baptismate suscipiebat. Nisi forte tan- Marcionitas, Valentinianos, Montenses, sive Cam-
tum Ariani hccretici sunt, et ab liis solis baptiza- pitas^: scito non Ecclesiam Christi, sed Anti-
tum recipere non Diaconus eras, o Ililari,
licet. chrisLi esse synagogam. Ex hoc enim ipso quod
et a Manichajis baptizatos recipicbas •. Diaconus posLea instituti sunt, eos se esse indicant, quos
eras, et Ebionis baptisma comprobabas. Repente fuLuros Apostolus prainuntiavit. Nec sibi blandian-
postquam exortus est Arius, totus tibi displicere tur, 202 si de Scripturarum capitulis videntur
coepisti. Segregas te cum tuis vernulis, et novum sibi affirmare quod dicunt, cum ct diabolus de
balncum aperis. Si te angelus aliquis, aut aposto- n Scripturis aliqua sit locutus, et Scripturis non in

" Vetus editio, et Manichxos recipiebas. Quod nymi discimus sectatores Donati Montenses appel-
intra novum balneum appellatur, Victorius novum iatos, quod Ecclesiam Rom.ne in inontc habucrint
baptisma explicat. De Camponsibus vero et Tharsensibus hffireticis
Eadem reclius, ut videtur, in quibus apud Ste-
^ vide supra epistolam primamad Damasum papam.
phanum liomanx Urbis episcopum, inveteratx con- Maiitiam. — iLa Donalislas per conviciuin vocari
sueludinis lacerat crrorem. Innuit vero Ilierony- autumo,quod in campis aut montibus habitarent
mus epistolain S. Cypriani 72, qu;E ad Stcplianum ut vox ipsa loquilur. In gcsLis purgationis Cajci-
papam de concitio inscribitur, simul({ue aliam, liani Cartbagincnsis episcopi a Baluzio cditis :

quam Crescens Cirtensis cpiscopus in Carthagi- '<Nundinarius diaconus dixit Campenses ct are- :

nensi concilio memorat sed arl nos usque non

; niarii fcccrinit ilhim cpiscopiim. » I'riina editio et
devenit. Scilicet in illa multa de Scripturis testi- Erasmus legcrant Campates. Idem vero et Victo-
monia contra SLephani de baplismo haireticoruiii rius quoi[uc Montcnses a Montani hsresi ridicule
sententiam alferebantur. inlcrprctantur.
•''
Montenses, sive Campitas. E Chronicis Iliero-
 191 S. ECSEBII HIERONYMI 192
legendo consislant.sed in intclligendo '. Alioqui A mam rcfert
tii mei, et ego erroris. Utinamque
:

si possumus
litleram seqiiimur, ct quoquc
nos miln scmper disputare coatingat, ut ad meliora
sic
novum nobis dogma componcre; ut asseramus in prolioiens, deseram quod male tenebam. Unum
Ecclcsiam non recipiendos, qui calccali sint, et lamcn tibi confiteor, quia mores meorum apprime
duas tunicas habeant. L. Non solum te vicisse novi, facilius eos vinci posse, quam persuaderi.
existimes, vicimus utrique, uterque nostrum pal-

Dcsumpta iisdem verbiscx S, Ililario ad Con-

' cnirn in pra3varicatione sunt, sed in ctiaritate. »
stantiumjib. II, n. 9, scntonlia " Scripturic enim
: VideS. Augustinum, epistola 120, ad Consent.
\

non in legendo sunt, sed in intelligendo neque : Athanasium, orat. 2 contra Arianos.

203 IN LIBRUM SUBSEQUENTEM ADMOXITIO.

Helvidius ex aliquot sacrae Scripturaj testimoniis perpcram intellectis, et duorum veterum, Patrum,

Tertulliani scilicet et Viclorini Petabionensis, auctoritatibus parum perpensis, librum composuerat, in

quod illud probare contendebat, Mariam Virginem, postquam Jesum Dei Filium nulla hominis opera,sed
Spiritus sancti pepcrissel,,deinde et Joseph marito, cajterorum hominum more, filios aiiquot
communi
genuisse, qui Fratrcs Domini appoilanturin Evangelio. Quam
insaniam ut fuco ralionis aliquo obliniret,
novo errore cumulavit siquidem matrimonio minime priEstarc virginilatem effutivit, adductisque argu-
:

mentis, imo mendaciis,probare conatus est. Erat ille,ut videtur, e populo vulgaris homo, rusticanus,
et vix primis quoque imbutus litleris, tamque obscuri nominis, utquanquam Roma; eodem ac Hierony-
mus tempore diversaretur, nunquam de facie cognitus illi fuerit, qui albus, ut aiunt, aterve esset, igno-
raret. AdditGennadius, Auxentii; qui sedem Mediolaneuscm invaserat, Arianorum impiissimi, discipu-
lum, et Symmachi, ejus nempe ethnici senaloris qui idololatriam scriptis defenderat, imitatorem eum
exstitisse. Sed me illud Gennadii testimonium non unadecausa movet et trajectione puto gravissima
laborare, Utquidenim in respondendo, Auxentium Helvidii magistrum Hieronymus prasteriret ? Symma-
chum vero, nisi si nocendi animo, atque impietate, qua ralione Helvidius fuisset imitatus, qiii librum
neque sermone, nequeratione nilidum, (.[uln eliam soloecis scatentem ediderit? Rursum si impietatem
aemulatur, quo pacto eum dicit Gennadius scripsisse, lieligionis studio? Non ha?c sane recta; rationi
consonant, utpariter referri ad Helvidium possint.
204 Ejuslibello Hieronymus ?'0(/aiMSrt fratribns demum respondit, cum tamen facere distulisset,
ne respondendo dignus ille [ierct qui vinceretur. Pedcm igitur collaturus, excerptas singulas ha?retici propo-
sitiones ex ordine impugnat, Scriptura; locis, atquc illo imprimis Matt. i, 18, quo maxime adversarius
abutebatur, expositis rite in eum sensum, ut Deiparam Mariam continuo virginem perstitisse, neque
edito Salvatorc, virum unquam cognovisse, quoe cathoHca; Ecclesiae fides est, manifestissime evincat,
Eapropter titulum libro fccit. D<? //<-a/c'<? Marix rursum a Gennadio dicitur in
Virginitate perpeiua : qm
Corbeiensi cod\ce, egregius et graius libcUus, in quo ostenditur bcatissimam Mariam Gcnitriccm Domini
nostri Jesii Christi, sicut virginem ante parium, ita virginem permansissc post partum. Quod veterum
spectat auctoritatem, satis habet de TcrtuUiano dicere, eum Ecclesia-hominem non fuisse; sed Victori-
num Petabionensem pjusdem ac adversarius sententiae csse, pcrncijat tum seriem ait scriptorum infi- :

nitam commovere se posse, atque opponere. Denique multa de laude virginitatis edisserit, cujus praj-
stantiam post luculentissime expositum Pauli ad Corinthios testimonium, ex nuptiarum quoque, qusB ob
oculos ponit.incommodis extollit. Quaderc cum ad Pammachium postannos dccem scriberet, epist. -48^
num. il « Dum adviveret, inquit, sanctce memoria; Damasus, lilirum contra Helvidium de beata; Mariae
:

Virginitate perpetua scripsimus, in quo nccesse fuit nobis ad virginitalis beatitudinem praidicandam,
multadc molestiis dicere nuptiarum. Num vir egrcgius, ct eruditus in Scripturis, et virgo Ecclesiae
sermone roprehendit? »
virginis Doctor, aliquid in illo
Ex hoc testimonio facile etiam colligitur, quo tempore conscriptus sit liber. Nempe exeunte anno 384
ex veterum Martyrologiorum fide Damasus obiit Hicronymus apud Damasum non ante fidem anni 382
:

Romae est diversatus, quemadmodum in epistolarum 19 et 20 chronologicis argumentis probatum est,

Biennii autein, quod intcrcedit, priorem annum sive 383 illi assignandum evincit testimonium hocce
alterum e\ ep\sl. 22: Quantas molestias liabeant nupti;e, et quot solliciludinibus vinciantur, in co libro
quem advcrsus Uelvidium de B. Marix pcrpctua virginitatc edidimus, puto breviter c.vprcssum. Portinet
enira illaEpistoIa, ut suo loco ostendimus, ad anni 384priorcm partem ; huncque adeo, qucm laudat
oontra llelvidium librum, jamqucad vulgi manus fuissc indicat, supcriori 383oporteat ascribi.
193 DE PERPETUA VIIIGINITATE B. MAIWM LIBER. 194

S. EUSEBI! HIBaOEfYMS
STIIIDONENSIS PRESBYTERI

DE PERPETUA ViKGlNlTATE B. MARM^

ADVERSUS HKLYIDIUM
LIBEll UNUS •.

205 Xupcr rogatus a fratribus, ut adversus

1. A folioruni tradenda flammis, ut discat aliquando
libellum cujusdam Ilelvidii responderem,, faccrc 206 reticcre, qui nunquam didicit loqui.
distuli non quod difficilc fuerit, hominem rusti-
: sanctus mihi invocandus esl Spiritus,
2. Igilur

canum, el vix primis quoque imbulum litteris, su- ut boata; JMaria; virginilatem suo sensu, ore meo
per veri assertionc convinccre sed ne respondendo : defendat. Invocandus est Dominus Jesus, ut sacri
dignus fieret, qui vinceretur. Huc accedebat quod decem mensibus inhabi-
ventris hospiLiuni, ciijus
homo- turbulentus, et solus in universo mundo tator fuit^, ab omni concubitus suspicione tueatur.
sibi et laicus et sacerdos (qui ut ait ille, loquaci- Ipse quoque Dcus Pater est imprecandus, ut ma-
tatem' facundiam existimat [AL existimet], et trem Filii sui, virginem ostendat fuisse post par-
maledicere omnibus, bonaj conscienlia; signum tum, qu3B fuit mater antequam nupta^. Non cam-
arbitralur) accepta matcria disputandi, amplius pum rhelorici desideramus eloquii, non dialecti-
incipcrct blasphcmare, cl, quasi de sublimi loco in corum tendiculas, nec Aristotelis spineta ccnqui-
lotum orbem ferre sententiam nequc quia vcri- : rimus ipsa Scripturarum verba poncnda sunt
:

tate non posset, laccraret [,-//. lacerare] conviciis. ipsis quibus adversum nos usus est testimoniis,
Verum quia haj omnes tam justa; silentii mei cau- revincatur, ut intelligat, sc ct legere'' potuisse
sa^,ob scandalum fralrum, qui ad ejus rabiem quie scripta sunt, et non potuisse quee pietate ro-
p
raovebantur, justiori fiiie ccssarunt, jam ad radices borata sunt, cngnoscere.
infructuosaj arboris Evangelii securis est admo- 2. Helvidius. — Prima ejus propositio fuit:
venda {Matth. iii, 10), et cum infecunditate* « Matthaeus loquitur : Chrixii aiitem generatio sic

'
Edd. Marlian. et Vallars. habent titulum I?i- :
* FA cum inlccunditatc, ctc. Disputat Marianus
cipit liber S. llieronymi adversus Uelvulium de Vir- hoc loco contra Erasmum at error est in utroque,
—
;

ginale B. Maria.' Edit.Libcr, etc. In Incipit non enim ficum infructuosam Evangclicam, aut
quatuor, aut quinque exemplaribus mss. inscribi- virum justum primi Psalrni respicit Ilicronymus :

tur hic liber, Epistola S. Ilieronymi : hoc idco, sed folia verhorum orationis, quorum infecunditas
quod inter epistolas, sive in codicibus epistolarum erat in Helvidio rusticano, nec facundo. Martian.
pcriptum f^ucrit sempcr istud opusculum. Meminit — Alludit, quod apertissimum cst. Matth.-ei iii, 10.
hujus libri sjnpius in ('.ommentariis suis Hicrony- Jam cnim ad radiccm arborum posila est.
sccuris
mus, et in epistola ad Eustochium, etc. Mautian. Omnis ergo arbor qufc non facit fruelum bonum,
- Huc acccdebat, (juod homo, elc. Editi hunc excidclur, cl in igncm mittelur. Infccunditatem
locum ifa legunt Huc acccdelmt, quod verebar, ne
: foliorum vocat foliorum ipsam copiain ac super-
homo turbulcntus. ct solus in fluitatem, qua; fotum humorum in folia convertit
universo mundo simut
laicus ef sacerdos : fjui {ut aitabsquc fructu. Hujusmodi erat ficus cui Dominus
ipse) loquacitatem,
ctc. Codices mss. secuti sumus, qui noa legunt malcdixit. I.ibcntius igitur Erasmianos interpreta-
verbum vcrebar addituni in cditis, et qui pro C tioni asscnlior, tamctsi fermc de nihilo quffistio sit.
simut omnes retinent sibi, congruo sensu nam ^ Oidc A GelHum, ct qua3 in epistolam 127 at-
:

Helvidius sibi erat laicus et sacerdos, non EccIesi.T! qucalibi adnotaia sunf.
Chrisli, apud quam monstrum habcbatur, non Nimirum quia ex Spirilu sancfo conceperat
•^

sacerdos. M.artlw. —
Vetustiorcs editi quod vere- antcquam cx sponsa fierct uxor Joscphi. Sunt au-
har ne homo. Mo.c Victorius simul legit pro sibi, tem qui nul)ere et nuptam pro carnali cum viro
quod lamcn non improbat, at([iic in mss. inveniri copula accipiant, undo in Scholiis S. Cyrilli de
nolat. Nos Veronensjs prcPcipuc fidem sequimur, Incarnationp Domini, c. 25 « Natus est enim ex :

qui omnes ad hanc dicm cognitos anliqiiitalo ct Virginc, et s(diis babet Malrem innuplani. » Id est,
pr.THliintia (jicilo cxsupcrat. (lu.n cuni niarito congrcssa nunquam fuit. Hic
'
T(;rtullianum supprcsso nominc dcsignaf, qui scnsu ctiam l-crlullianiis, in Ajo/ogclico, nultuni
y^hvo advcrsus Hcrmofjencm, c. 1: < Homo, inquit, dc impudicitia Matrem. hal)crc Dei fitiuni asscrcns,
in s.Tculo pt niilnra ipioque h;iM'plicus, cliani tuil)U- ct:a))i. ih(|r,!t, iiuam ridcbulur habcrc, non nupserat
Icnlus, (ini loqua;;:l.ilpm lacundiam existimot, ct Vcronenpis libcr. Ef von intelligcrc potiiisse
'

impudenliam constantiam dcpulet, et malcdicero qux scripla sunt. 1'rima cjus, etc.
singulis ofTicium bonaj conscienlia! judicet.))
 : ;

195 S. EUSEBII HIERONYMI 19

eml: Cum esset desponsata mater ejus Maria Jo- ^. ea quae cogitata sunt, fierent. Igitur cum Evange-
seph, priusquam convenirenl, inventa est habens in lista fJicat: Priusquam convenirent, proximum
utero de Spiritu sancto. 207 Joscpii autcm vir nuptiarum tempus ostendit, et in eo jam rem
cjus, cum esset justus, et notlet eam traducere, voluit fuiH.sc ut, quae prius sponsa fuerat, osse uxor inci-

orculte dimitlerc camK Uicc autcm eo cogilantc, perct. Quasi dixerit : Antequam oscula arnplexus-
ccce angelus Domini in somnis apparuit ci, dicens: que miscerent; antequam rem agerent nuptiarum,
Joseph, fili David, ne timeas accipere Mariam con- inventa est habens in utero. Inventa est autem a
jiigem tuam. Qxiod enim natum est in ea, de Spiritu nullo alio, nisi a Joseph, qui spons<e uterum tu-
sancto cst {Matlh. i, 18 seqq). Ecce, inquit, habos mentom pene ^ .jam licentia maritali, et curiosis
dcsponsatam, non commendatum, ut dicis, at uti- oculis deprehendit. Non tamen sequitur, ut prio-
que non ob aliud desponsalam, nisi quandoque ribus docimus exemplis, eum cum Maria conve-
nupturam. Neque enim de non conventuris Evan- nisse post partum, cujus convcniendi desiderium,
gclista dixisset. Priusquam convenirent quia : uteri conceplione sublatum est. Quod autem in
nemo de non pransuro dicit, antequam pranderet. somnis dicitur ad Joseph Ne limas accipere :

Deindc ab angelo- w.corm appellatam et conjun- Mariam uxorem tuam. Et rursum Exsurgens au- :

ctam. Audiamus nunc quid Scriptura pronuntiet .^ Ivn Joseph a somno, lecit sicut prircepit ei angelus

Exurgens, inquit, Joseph a somno, fecit sicut prx- Domini, etuxorem suam, nullum movere
accepit

ccperal ei angelus Domini : et accepit uxorem suam rtebet, quasi ex eo quod uxor esl appellata, sponsa

ct non cognovit eam, donec peperit filium suum esse desierit cum hanc esse Scripturse divinae
:

{Matth. I, 24, 25). consuetudinem noverimus, ut sponsas appellet

/i. Uieronxjmus. — Prxposiiio ante quid ostendit. uxores. Sicut in sequentibus Deuteronomii testi-
Maria quare virgo sponsaia conceperit. Curra- — moniis approbatur : Si (juis, inquit, invenerit vir-
mus per singula, et impietatem iisdem, quibus in- ginem desponsatam viro in campo, et vim faciens
gressa est, vestigiis persequentes, pugnantia inter dormicrit cum ea, morte moriatur, quia humiliavit
pc di.xisse doceamus. Desponsatam confitetur et : uxorem proximi sui [Deut. xvii, 25). Et in alio
slatim uxorem vult esse confessus est spon- quam loco Si
: aulcm fuerit adolescentula desponsala
sam. Rursum quam uxorem nominat, dicit non ob i'iro, et invenerit homo eam in civitate, et dormie-

aliud desponsatam, nisi quandoque nupturam. Et rit cum ea, cduceiis utrumque ad portas civitatis
nc parum hoc arbitremur : « Habes, inquit, de- iliius, ct lapidabunlur tapidibus, et morientur.
sponsatam, et non commendatam, id cst, nccdum Adolesceutula quidem, quia non proclamavit, cum
uxorem, necdum maritali vinculo copulatam. In esset in civitate : vir autera, quia hamiliavit uxo-

co vero quod ait, Neque enim dc non convcnturis C rcm proximi sui : et cradicabitis malum [Al. mali-
Evangelista dixisset : Priusquani convcnircnt : gnum] cx vohismetipsis [U)id. 23, 24. Necnon et

quia ncmo de non pransuro dicit, antequam pran- alibi : Et quis ille Iiomo, cui desponsata est uxor,
deret, doleamne, an ridoam, nescio. » hnperitife et non accepit [Al accipiet] eam? Vadat et reverta-

arguam, an temeritatis accusem ? Quasi si quis tur in domum suam, ne forte moriatur in bello, et

di.Kcrit Antequam in portu pranderem, ad Afri-

: homo alius accipiat eam [Deid. xx, 7). Si cui autem
cam non possit slare scntcntia, nisi ei
navigavi-'', scrupulus commovetur quare desponsata, et non
in portu prandendum quandoque sit. Aut si veli- potius sine sponso, sivc (ut Scriptura appcllal)
mus dicere Paulus apostolus antcquam ad Ilispa-
: marito, virgo concepcrit, sciat triplicem fuisse

nias pergeret, Roma; in vincula conjcctus est. Aut rationem. Primo, ut per genealogiam Joseph,
certe illud : Ilelvidius antequam poenitentiam age- cujus Maria cognata erat, origo quoque Mariae "^

ret, mortc praevcntus est : statim aut Paulo post monstraretur. 209. Secundo, ne juxta legem
vincula ad Hispanias sit eundum: aut Helvidio Moysi ut adultera lapidaretur a populo. Tertio, ut
po3nitentia agenda post mortem cum Scriptura
; ad .Egyptum fugiens haberet solalium, custodis
dicat: bi inferno aufcm quis confdcbHur tibi pctius quam mariti. Quis enim in tempore illo
[Psal. \i, 6)? Ac non potius sit intclligendum *, r\ credidisset Virgini de sancto cam Spiritu conce-
(lUQii ante praepositio, licct saipe consequentiam pissc ; angelum" Gabriel, Dei detulisse
venisse
indicct, tamcn 20S nonnunquam ea tanlum qaae inandatum ac non magis quasi adulteram, juxla
;

priua cogitabantur, ostcndat. Unde ncc neccsse sit cxemplum Susannfe, sententia; omnium condem-
ut cogitata fiant, cum aliud idco intervenerit, ne nassent, cuin hodie, toto jam credente mundo, ar-

' Veronensis voculas cam, et axdcm non habet. Mattha^i, Qui pene licenlia maritali futurx uxoris
* Idcm a Domino pro ab anciclo. omnia r.ovcrat. Martian.
Erat antca navigavit, et nisi in co portu pro
^ Id eo fine pr.TStitum notat Viclorius, ul ejus-
^

nisi ci in porlu,(juod cx Vcroncnsis ms. rocipio. dcm tribus fuissc Maria monstrarctur, ne quod
^ Idem Vcronensis ac non polius sic inlelligen- loge prohil)itum erat, Num. xxxvi, alterius tribus
dum, ct mox s;cpe ct consequcntia indicct ; et paulo ab illa Joscphi assumi in uxorcm viderctur.
post unde vocabulum non habet. "
Vctus editio. venissc ud eum angclum, etc.
" Ulerum tumeniem pene, etc. Sic in caput I tum Veronensis liber, Dei (uisse mandalum.
 197 DE PEIIPETUA VIRGINITATE B. MARLE LIBER. 198

gumententur JudcToi, Isaia ' diccntc, Eece virgo in A u.vorcm suum, et non cognosrebnt cam, doncc pc-
ulero concipict, et pnrict filium {Isa. vii, 14,) in perit fihum, et vocavitnomcn ejus Jesum {Matth. i,
Uehrtoo juvenculam scriptum non virgincm, esse, 24, 25.) quo primum adversarius superfluo la-
In

id est, AALMA, non betiiula? Adversus quos in boro dcsudat, cognoscendi vcrlmm ad cnitum ma-
alio loco competentius disseremus. Dcnique cx- gis, qiiam ad scicnliam rerercndum quasi hoc :

ceplo Joscph, el Elisabeth, et ipsa Maria, paucis- quis([uam ncgavcrit, et eas incpLias quas rcdAr-
que admodum, quos ab his audisse possumus
si guit, aliquando prudcns quispiam potuerit suspi-
Mstimarc, omncs Jesum (iliuni icstimabant Joseph ;
cari. Dcinde vult doccrc, quod doncc, sive tisque,

intantum, ut ctiam Evangclista; opinionem vulgi advcrbium ccrlum Lompus signilicet quo com-
"',
:

exprimentes, queT vcra historin? lex est -,

patrera pleto fiat id, quod usquc ad illud tcmporis quod
eum dixerinl Salvaloris, ut iL>i, J:t venit in spirilu prajscriptum est, non ficbat, vohiL in proisenti
in temphtm (haud dubium quin Simeon,) el cum Et non cognoscebat cam, doncc pcpcrit filittm.
induccnnt parcnlcs ejus puerum Jesum, ut facerent Apparet, inquit, cognitam csse post partum,
de ilto sccundum consuctudmcm lcgis {Luc. ii, 27.) cujus cognitioncm filii tantum differebat gencratio.
Et alibi El crunt patcr illius ct maler admiruntcs
: Et ad hoc approbanduin cnngcrit de Scripturis
super his qux dicebantur de eo {Ibid. 33.) Et rur- p exempla quaraplurima, morc andabatarum gla-
sum : Et itmnt parentes cjus per annum in Jerusa- dium "^
in tenebris ventilans, et lingua; sonum
lein in solemni die Paschx {Ibid. Ai.) Ae dcindc : ad confodienda sui tantum corporis mcmbra con-
Et complclis dicbus eum revcrtcrentur, rcmansit cutiens.
puer Jesus in Jcrusalem, et non cognoverunt parcn- 6. llieronijmus. — Ad quod nos breviter respon-
tes ejus {Ibid. 43.) Ipsa quoque Maria quai ad Ga- demus, et cognoscebat, ct usquc, scrmonem, in
brielem responderat, dicens, Quomodo erit lioc, Scripturis sanctis, dupliciter intelligi. Et de eo
qtiia viru77i non cognovi, quid dc Joseph loquitur, quidem quod scriptum cst, cognosccbat, ad coitum
ausculta : Fili, quid fecisli nobis sic? Ecce pater essc rerercndum, ipse disseruit : nullo dubitante,
tuus et ego, dolentes qusercbamus te {Ibid. 48.) quin ad scien+.iara sajpe referatur, ut ibi : Rcman-
Non hic Judaiorum '',
ut plerique argumentantur, sit pucr Jcsus in Jcrusalem non cognovcrunt pa-
ct

non illudentium vox est. Evangelista; patrem Jo- rcntes ejus. Nunc illud est ostendendum, ut quo-
seph dicunt patrem Maria confitetur. Non quod
: modo ibi consuetudincm Scriptur.ic secutus est,

(ut superius indicavi) vere pater Joseph fuerit sic etiam in donec, cjusdcm Scripturae auctoritate
Salvatoris ; famam Marisc conservan-
sed quod ad frangatur, qua3 sa^pe ccrtum tempus (ut ipse disse-
dim, pater ab omnibus* c-cstimatus, qui ante-
sit ruitl in ejus assumptione significat, seepe infinitum

quam moneretur ab angclo Joscph, fili David, C ut est illud, quod Deus ad quosdam 281 loquitur
:

ne timucris accipcre Mariam conjugem tuam ; qitod in Propheta : Ego sum, cgo sum, ct doncc scnesca-
enim in ea natum est, de Spiritu sancto est {Matlh. tis cgo sum {Isa. xliii ; Jcrcm. vii.) Numquid post-
1, 20,) cogitabat occulte dimittere eam. 210 In- quam illi senuerint, Deus esse desistet? Et Salva-
tantum suum non esse, qui conceptus fucrat, tor in Evangclio ad Apostolos. Ecce ego, inquit,
confidebat. Scd jam satis docendi magis, quam vobiscum sunt omnibus diebus usquo ad consumma-
'
espondendi studio disputatum cst, cur Joscph tionem saeculi (Matth. xxviii, 20.) Ergo post con-
pater Domini, cur Maria appellala sit conjux in : summaLioncm suis Dominus
s;pculi a discipulis
quo ct hoc breviter conlinetur, cur fratres ejus abscedet, et tuncquando in duodecim soliis judi-
quidam esse dicantur. caturi sunt duodecim tribus fsrael {Matth. xix, 38,)
5. Helvidius. — Verum quia suurn locum huic Domini consortio fraudabuntur ? Paulus quoque
qucTstiuncula; rcservamus, et ad reliqua festinat apostolus Corinthiis scribens : Primitix, ait, Chri-
oratio : nunc illud disserendum, quomodo
est stits : deindc hi qui sunt Chrisli, qui in adventu
Scriptura dicat : Exsurgens aulem Joscph a somno, cjus crediderunt : dcindc finis, cum tradideril re-
fecii sicul pnecepil ei angelus Domini, ct accepit gnum Deo ct Patri, cumdestruxeritomnemprincipa-

D
Isaia dicenlc. Addita benc '
'
multa reperi ac mu- iVo?i hic JuiLvorum. Pro hac optima leetione.
tata in antiquis Cfiitionibus hujus opusculi sicut' ;
qu.ne est omnium mss. codicum, Erasmus et Ma-
hoc Iqco, haia docenle de Maria ei virginitate ejus. rianus istam retinent AVn cnim har Juda'orum, etc.
:

Qua; in nullo leguntur exemplari manuscripto, Martiax. —

Idcm Vcronensis hic Joscph ncmen
qu,'cque superllua vidcbuntur erudilo lectori, si non habet, fermc eicgantius.
tanlispcr animos altenderit ad contexlum llie- Idcm, ab hominibus pro omnibus deindo, Ma
'*
;

ronymi. ^Map.tian. riam uxorcm pro conjugcm ; dcnique infra, confite-

—
Ante Martian;cum cditi addunt, sed perpe- batur pro coulidchat.
mm, doccntc de Maria tt virginitale ejus. Mox Vcro- •'ErataiiLeaa('/i'<'r//zrt,pUiriumnumero,et.s-/(7?/?'^c^/?f
nensis aspirat vocem Haal.ma. quam alibi Iliero- ' Morc an labnlarum gUidium. Mns crut andaba-
^'

nymus, in Genesim, et
Qu.-estionifjus llcbruicis m tarum, sive gI;irliaLoru m hujusmodi» clausis oculis
in Commeiitariis in Isaiam luculcnUssimc cxponit. pugnarc. Undc ipsc Hicroiiymus, infra lib. i. in
- Isi-h,pc, tjuai vcra
llislorin' It.c est, in Vcroncnsi Jovinianum « Mclius tamcn csL cKuisis, (|uoddici-
:

ms. non habentur, unde subdubito cx alio quain Liir, oculis, rin(lal)aLarum mnre, piignaro. » Con-
Hieronymi calamo profecisse. 3u!e Chiliades Adagiorum Erasmi. Mautian.
 ::

199 S. EUSEBII HIERONYMI. 200

tum el omnem poteslaiem et virtulcm. Oportet enim \ enim
tera vcro noslrae intelligentia' derelinqui. Si
{tlum regnare, donec ponat ornnes inimicos sub pedi- adhuc rccenti tcmpore, viventibus his qui vide-
bus ejus omnia cnim sub pedibus ejiis suhjecit (7
;
' rant Moysen, sepulcrum ejus potuit ignorari,
Cor, XV, 23, 2'3.) Esto, de homine dictum sit, non multo magis tot sa;culis pr-oetereuntibus. Juxta
negamus de eo qui passus est crucem, qui postea quod et illud intelligitur de Juseph, Evangelistara
SGdcrc jubctur a dextris. Quid sibi vult hoc quod id indioasse, de quo scandalum poterat moveri,

ait. Oporlct enim illum rcqnare, donec ponat omnes non cam cognitam essc a viro suo usque ad par-
inimicos sub pedibus ejns '/ Numquid tandiu rcgna- lum, ut mulLo magis inteliigeremus cognitara non
lurus est Dominus, doncc incipiant essc inimici fuissc post partum, a qua tunc se abstinuit, cura
sub pedibus ejus ; et postquam illi sub pcdibus adhuc de visione poterat fluctuare.
Cuerint, regnare desistet cum uUque tunc magis
: 8. Ad summam, illud rcquiro, quare se absti-
regnarc incipiet, cum inimici coeperint esse sub nuerit Joseph usque ad partus diem. Respondebit
pedibus David quoquc in quarto graduum psal-
? utique, quia angelum
audierit dicentcm Quod :

rao : manibus dominijc sux,

Sicut oculi ancillx in enim natum est, de Spirilu sancto est [Malth.
in ea
ita oculi nostri ad Dominuni Deum nostrum, donec I, 20.) Ad quod nos inferimus, et certe audierat,
misereatur noslri (Psal. cxxii, 3.) Ergo taadiu r» Joseph, fili David, ne timeas accipere Mariam uxo-
Propheta oculos habebit ad Dominum, quandiu rem luam {Ibid. 20,) Prohibitum ei fuerat ne re-
misericordiam impetret, et post impetratam mise- linqueret, ne aduUeram existimaret uxorem. Num-
ricordiam, oculos torquebit in terram ? Qui in quid et a congressu conjugis separatus fuerat,
alio loco dicit : Oculi mei defeceruut in salulare cum utique ne separaretur magis fuisset admoni-
tuum et in verbum justitias tux (Psat. cxviii, 12.5.) tus ? Et audebat, inquit, vir justus, Dei in utero
Poteram super hoc innumcrabilia exempla conge- audiens lilium, de uxoris coilu cogitare? Pulchre.
rere, et omnem lacessentis procacitatem, tesLimo- Qui ergo somnio tantum credidil, ut uxorem non
niorum nube celare verum adhuc pauca subji-; 218 audcrrt attingerr" : is postquam pastorum
ciam ^, ut his similia ipse sibi lector inveniat. voce cognoverat, angelum Domini venisse de cob-
7. Loquitur in Genesi scrmo divinus Et tradi- : lis, et dixisse ad eos : Nolite limere ; ecce evange-
derunt Jacob deos alienos, qui erant in manibus lizo vobis gaudium magnum, quod erit omni populo,
eorum, et inaures qim crunl in auriculis eorum. Et quia natus est vobis hodie Salvator, qui est Chri-
abscondit ea ^ Jacob sidder tercbinlhum, qux est in slus Domini in civitalc David [Luc. ii, lO, seqq.)
Sichimis, et perdidit ca usquc in hodicrnum diom cl cum eo laudes militiae concinuisse coelestis

(Gcn, xxxv, 4 seq,) 212 Item in line Leulero- Gloria in excelsis Deo, et stiper terram pax homini-
nomii : Et defunclus esl Moijses servus Domini in C ^(/5 bona; voluntatis: qui Siraeonem justum inter
ter>'a Moab per verbum Domini, el scpelierunt cum araplexus parvuli vidcral prffidicantem, ISunc dimit-
in Gelh, prope domum Pheyor, et nemo scit sepul- tis scrvum tuum, Domine, secundum vcrbum tuum
crum ejus diem islum {Deut. xxxiv, 6,
usque in in pace: quia viderunt oculi mei salulare tuum
sec LXX.) Gcrte hodiernus dies illius temporis {Ibid. 27:) qui Annam prophetissam, magos, stel-

OBstimandus cst, quo historia ipsa contexta est, lara, Ilerodera, angelos viderat qui, inquara, ;

sive Moysen diccre volueris auctorem Pentateu-

''
miracula tanta cognoverat, Dei templura, Spiritus
chi, sive Ezram ejusdcm inslauratorem opcris, sancti sedcm, Domini sui Matrem audebat attin-
non recuso. Nunc hoc qLi.ieritur, an id quod di- gere ? Et certe Maria conservabat omnia verbu hxc,
ctum est, usque in diem istum, ad iliam referatur conferens in corde suo [Ibitd. 51.) Ac nc impuden-
imprudenter] neges Joseph
ffitatem, qua libri editi sive conscripti sunt. Doceat
igitur post illam diem tot jam annorum usque ad
ter [/1/. ista ignorasse
Et eranf, inquit Lucas, pater illius et mater admi-
:
\
nos voluminibus exactis, aut idola, quae sub tcre- ranles supcr his quie dicehanlur de eo. Licet tu raira
bintho condita fuerant, repcrta, aut Moysi tumu- impudentia haec in GrKcis codicibus^ falsata con-
lum invcstigatum, quia obnixe asserit, post donec tendas, qua; non solum omnes pene GrjEciaj tra-
et usque, cssc incipere, quod landiu non fuit [) ctatores in suis voluminibus reliquerunt sed non- ;

quandiu usque complcrctur, ct doner. Quin potius nulli quoquc e Lalinis, ila ut in Gnpcis habetur',
animadvcrtat Scriptura* sancta; idiomo, et nobis- assumpserint. Nec necesse est nunc d6 excraplario-
cum, in quo hsesitabat, intelligat ca^, de quibus rum varietate tractare, cum omne et Veteris et
possct ambigi, si non fuissent scripta, signari, c;i3- Nov;c Scriptura! instrumentum in Latinum sermo-

'Istha^c, omnia enim sub pedilms ejus subjecit. dram constat restauratum. » In quam sentenliam
Veronensis non habet. plures e Graecis Latinisqus Patribus abicrunt.
- Vcronensis multo alitcr Priusquam innume- :
" Vetus editio. In quo ha^sitabat intelligat. In-
rabilia supcr hoc c.vempla conijeram, ct omnem la- lellicjct ca dc quibus, ctc.
ccssenlis procacifafcm, tcslimoniorum nube celem, Saltem illud, puter illius, \n Giwcis mss., si
•^

adhuc pauca snbjiciani. C;^ntubrigensem,atque unum ex Stephanicis exci-

^ Idem Vcronensis, absro>idit cas. Erasraus C05 lc- pias, non habelur est autein in Vulgata versione
;

gerat, Viclorius ca utroquc ia loco Grffice cliara : et Goplica.

est auxa. Erat mendose plurium numero habentur. Mox
'

TertuIIianus, libro dc Cullu leminarum. c. 3:

''•

Veroncnsis liber. de exemplariorum varietate con-

« Omne instrumentum Judaicsa littcralura; per Es- ienderc pro Iraclare.
201 DE PERPETUA VIRGINITATE B. MARliE LIHER. i202

nem exinde translatum sit, et mullo purior mana- A '<, '*

^•'•V?- )
" nilitur approbau.e primogenHum non
re crcdcnda sit fontis unda, quam rivi. posse dici, nisi eum habeat ct fralrcs sicut
qui :

7. llelvidius. — « Ilicc, ais, apud mo nug.o) sunt, unigcnitus illc vocatur, qui parcntibus sol'is sit
et argumentationes superfluje, et disputatio magis iilius.

curiosa, quam vera. Nunquid non poluit Scriptura iO. Ilicronymus. — Nos autem ila dclinimus:
diccre : El accepit uxorcm sunm,
non fuit amplius ct Omnis unigcnitus primogenitus non omnis est :

ausus conlimjere eam {Gen. xxxviii, 2G) sicut de .• primogenitus cst unigcnitus. PrimogeniLus cst,non
Tliamar dixit et Juda? Aut defuerunt Matlhoco tuntum post qucm et alii sed ante quem nullus. :

verba quibus id quod intelligi volebat, posset Omne, 216 inquit Dominus ad Aaron, quod aperit
efFari ? Son coijnovit inquit, eam doncc peperit jilium vulvam, ab omni carne quoe offertur Domino, ab ho-
[Matth. I, 2.5). Post partum ergo cognovit, cujus mine usquc ad pecus, tibi erunt tantummodo prc- :

cognitioncm ad partum usque distulcrat. <>

fiis redimant primogenila Iiominum., ct primogcnita
8. Hicronymus. —
Si tam contcntiosus cs, jam pecorum immundorum^ {Exod. xxxiv, 19, 20 ;

nunc tua mente superaberis. Nolo mihi aliquod in- Num. XVIII, 15). Definitif sermo Dei, quid sit pri-
ter parlum et coilum tompus interscras. 25.4 No- mogenitum, Omne, inquit, quod aperit vulvam.
lo dicas Mulicr quxcunquc concepit ct peperit mus-
; Alioqui si non est primogenitus, nisi is tantum,
culum, immundn erii scptem diebus, secundum dies quem sequunlur fratres tandiu sacrdotibus primo-
secessionnis et purtjationis sux immundata crit ; et genita non debentur, quandiu et alia fuerint
octavo die cireumcidet carnem prxputii ejus, et tri- procreata ; nc forte partu postea non sequente,
ginta tribus dicbus scdebit in sanguine puro, ct unigenitus sit, et non primogenitus. liedemptio
omne sanctum non tanget, et reliqua {Lcvit. xii, inquit, cjus erit ab uno mcnse, cvstimalio quinque
2, 3). Slatim eam invadat Joseph : statim audiat siclorum *. Sielus, secundum siclum sanctuarii, vi-
per Jeremiam Equi insanientes in feminas facti
: ginli oboli sunt. Tantummodo primogenita vitulo-
sunt mihi, nnusguiqnc ad uxorem pro.vimi sui hin- rum, et primogenila ovium, et primogenita capra-
niebat {Jerem. v, 8). Alioqui quomodo stare pote- rum non rcdimes quia sancta sunt {Num. xviii, ^G
rit, Non cognovit eam, donec peperit fdium si post : n). Cogit me sermo Dei, ut omne, quod aperit
purgationis tempus exspectat : si quadraginta rur- vulvam, si de mundis animalibus sit, Deo voveam ;

sum diebus tanto tempore dilata libido differtur? si dc immundis, redimam, dans pretium sacerdoti.

Polluatur cruorc puerpera : obstetriccs suscipiant Possum responderc, ct dicere. Quid me in unius
parvulum vagicntem : maritus lassam teneat uxo- mensis stringis articulo ? Quid primogenitum vo-
rem'. Sic incipiant nuptia;, ne Evangelista men- cas, quem an fratres sequantur, ignoro?Exspecta
litussit. Sed absit, uthoc de matre Salvatoris et C donec nascatur secundus. Nihil debeo sacerdoti.
viro justo sit ocstimandum. Nulla ibi obstctrix : nisi et iile fueril procreatus, per quem is qui ante
nulla rnuliercularum scdulitas intcrcessit. Ipsa natus est, incipiat esse primogenitus. Nonne milli
pannis involvil infantem, jpsa et materet obstelrix ipsi apices loquentur, et.me stultitise redarguent,
fuit, Et coUocavit eum, inquit, in prxsepio, quia non eum esse dictum primogenitum, qui aperiat vul-
erat ei locus in diversorio {Luc ii, 7), Qax sentcntia vam, non qui habeat et fratres? Denique interrogo
et apocryphorum deliramcnta ^ convincit, dum de Joannc, quem constat esse unigenitum, an et
Maria ipsa pannis involvit infantem et Helvidii ; primogcnitus fuerit ? Utrumne et ipse secundum
expleri non patitur voluptatem, dum in diversorio Icgem, pro toto ei legi fuerit obnoxius ? Ambigi

lecus non fuit nuptiarum. non potest. Certe de Salvatore Scriptura sic loqui-
0. llelvidius. — Verum quiajam satisabundeque tur : Cum expleti essent dies purgationis corum, se-
rcspondimus ad id cundum legem Moysi, duxerunt eum in Jerusalem.
quod proposuerat, Antequam
convenirenl, et, Non cognovit eam, doiiec pcpcrit fi- ut offerrent eum Domino : sicut scriptum est in lege
lium, ad tertiam vcniendum est quaestionem, ut Domini ; Quia omne masculinum adaperiens vul-
juxta disputationis ejus ordinem, ctiam notri-e re- vam, sanctum Domino vocabitur, el ut darent hostias
sponsionis ordo procedat. Vult cnim alios quoque n secundum quod diclum cst in lege Domini, par tur-
filios Mariam procreasse et cx co quod scriptum ; turum, aut duos pullos columbarum {Luc. ii, 22
est Asccndit autem Joseph in civitatem David, ut
: scqq.). Si hsec lex tantum ad primogenitos perti-
profileretur cum Maria u,xore sua prxgnante. Fa- nct, primogenitum autem sequentes faciunt, non
ctum est autem cum ibi essent, impleti sunt dies, ut debuit lege primogcniti tcncri, qui de sequcntibus
pareret, et pcperit filium suum primogenitum {Luc. ignorabat. Sed quia teneturlegeprimogeniti, etiam

Idcm Veronensis, Obstetrix parvulum vagien-

'
pt Erasmus quoque voluntatcm : sed impressi alii
tem, maritus taxum teneat u.vorem. libri votuptatcm habent.
•'
Veronensis lib., ct primogenita immundorum.
* Ro autcm vcra in Dccrcto Gelasii inter Apo- Absque pecorum.
r.rvpha rejicitur singularis lihrr dc S. Maria et ob- idem, quiiiquc
''
sicli, ct secundurd sichim san-
stetricc, cujus etiam menlio cst in Prolo Evangelio ctum. Paulo infra, Lil omne masculinum quod aperit
Jacobi c. rj. Mox pro voluptatem Veronensis liber, vulvam.

Patrol. XXIII.
 :

203 S. EUSEBII HIEIIONYMI. 204

ille qucrn 216 fratres caeteri non scquuntur : A Apostolus in eadem hisloriffi veritate pari voce
colligitur cum priinogenilum vocari, qui vulvam concordat Ascendi autem secundum revelationem,
:

aperiiit et antc non cum quem

qucm nuilus sit et ncminem vidi, 7iisi Petrum ei Jacobum fratrem
frater post genitus subscquatur. Moyses scribit in Domini {Galal. ii, 2). Et rursum in alio loco : 217
Exodo Faduni est autem circa ynesliam noctetn, et
: Numquid non habemus potestatem manducandi et
Dominus percussit omnc primoycnilum in tcrra bibendi? Numquid non habemus potestatem uxores^
Ai,gypti, a primogenilo Pharaonis, qui sedebat super circumduccndi, sicut el cxteri apostoli, et fratres
thronum. ejus, usquc ad primogcnitum captivai qux Domini. et Ccphas (I ne
Cor. ix, 4, o) ? Et
cst ad lacum, ct omne primogenitum pecoris {Exod. forte aliquis Juda;orum tostimonium non admit-
xii, 2!>j. Responde mihi, Qui tunc ab extermina- teret, qui etiam nomina fratrum illius ediderunt,
tore fuerant interempti, primogeniti fuerunt an et simili eos assercns [Al. asseris] in fratribus errore
unigeniti ? Si primogeniti tunlum illi vocantur, dcccptos, quo « in patre a;stimando sunt lapsi,
qui fratres habent ergo ab inlernecionc' unigcniti argute pr.-ccavit, et ait : Haec eadem vocabula ab
liberali sunt. Si autem ut unigcniti cacsi sunt, cvangelistis in alio loco nominari, et eosdem esse
contra senlentiam factum est, ut inter primoge- fratres Domini, filios Mariaj. » Matthaeus loquitur:
nitos ct unigeniti morerentur. Aut unigenitos libe- p Erant autem ibi \{haiud dubium quin ante cruccm
rabis a pocna, et ridiculus cris : aut si conflteberis Domini^) et mulicres multx a longe spectantes,
interfectos, ingratis obtinebimus, et unigenitos qux seculx fucrant Jesum a Galitxa, ministrantes
primogenitos appellari. illi. Inler quas erant Maria Magdalene, et Maria
Jacobi, el Joseph mater, el maler filiorum Zebedxi
11. Helvidii ultima propositio. — Extrema propo- {Matlh. xxvii, 55, 56). Item Marcus Erant autem :

sitio fuit (licet id ipsum in primogenito voluerit el mulieres a longe aspicientes, inter quas eranl
ostendere), fratrcs Domini in Evangeliis nominari, Maria Magdalcne, ct Maria Jacobi minoris, et Jo-
ut ibi : Ecce mater ejus et (ratres ejus stahant foris, seph tnater Salome {Marr. xv, 40); ibique post
quxrcnies loqui cum eo {Luc. viii, 20). Et alibi modicum alise multx qux ascenderant cum eo
: Et
Post hxc descendit Caphanaum, ipse et mater ejus, in Jerusalem. Necnon et Lucas Erant autem Ma- :

et fralres ejus {Joan ii, 12). Et ibi : Dixerunt er- ria Magdalene et Joanna, et Maria Jacobi, ei cxterx
go fratres ejus ad cum : Transi hinc, et vade in Ju- cum eis {Luc. xxiv, 10).
doeam, ut et disnpuli tui videant opera tua qux (a- i2. Hiero7iymus. —
Haec idcirco replicavimus,
cis. Nemo enim aliquid in occulto faciens, quterit ne calumnietur et clamitet, ea quae pro se faciant,
ipse in palam esse. Si hxc facis, manifesta tcipsnm a nobis esse subtracta, et sententiam suam, non
mundo {Joan vii, 3, 4). Joanne desuper inferente: C testimoniis Scripturarum, sed lubrica disputatione
ISeque enim fratres ejus tunc credebant in eum {Ibid. convuisam. « Ecce inquit, Jacobus et Joseph filii
5).Item Marcus ct Malthaeus Et docebat eos in : iidem ^ quos Judoei fratres appellaverunt.
Mariffi,
synagoga eorum in patria sua, ita ut stuperent, et di- Ecce Maria Jacobi minoris et Josetis maler. Mino-
cerent: Undehuic omnis hxc sapientia et virtutes ?Non- ris autem Jacobi, ad distinctionem majoris, 218
ne hic est fdbri filius ?nonnc maler ejus diciliir Maria, qui erat illius Zebedaei, sicut et in alio loco Mar-
et fratres ejus Jacobus et Joseph, et Simon el Judas, et cus ponit : Maria autem Magdalene, et Maina Jacobi
sorores ejus omnes apud 7ios sunt {Malih. xiii,54, 55; et Josetis, viderunt vbi poneretur : et transacto
Marc. VI, 1-3)? Lucas quoquc in Actibus apostolo- Sabbato, emenint aromata, et venerunt ad monu-
rum ita refert : Hi oranes erant instantes unanimes^ menium. Et utique ait Quam miserum erit et ioa- :

in orationc eum mulieribus el Mana tnatre Jcsu, pium de Maria hoc sentire, ut cum alifc feminaj
et fratribus ipsius {Act. i, 14). Necnon ct Paulus curam sepultura; Jesu habuorint, matrem ejus di-

Victorius interemptione, cum tamen interne-

*
ret eum de aliis sanctis dixisse mulieribus, quae
cionein aliis cxemplaribus invenisset. Olim vitiose niorem Judaicum, magistris de sua substan- ju.\lii m
erat inlcrpretalione. lia ininistrabiint, sicut legiraus ipsi quoquo Domino
Codcx Veronensis, unanimes orationi cwir.mulie- n factitatum » ctc. Ex quibus tamen minime evin-
"^
H
'"^
ribus, et qux fml Matcr Jesu, cic. citur muliercs pro iixorcs legisse bene vero quid ;

^ Victorius mulieres lcgil pro u.vores, qui et falsi eo vocabulo esset intelligendum. Hujusmodi autem (•

impressam lcctioncm pluribus accusat, atqueex eo res cst, non u.vorcs tantum, aut mulieres legi sed
praicipue quod ct si cx ipso Ilicronymi scnsu vox Junctim vel mulicrem sororem, nt in Latino inter-
;

"
Grscca ^j^ir^ comniunis sit uxori ct mulieri signili- prete vel soiwem 7nulicrcm, ut in Gnieco textu, ;

cand;c, ccrtum sit tamen, Apostoluin hoc loco in- ao=A'iT,v -/•jval/.a. Plures autem cx antiquis plu-
teliigere dc mulioribus, (]u;caposlolisministrabant. rium nnmcro mulicres legunt. Tcrtnllianus de Mo-
In cujus rci tcstimonium alfcrt S. Doctoris cxposi- nogamia cap.S et de PudicHia li, llicronymus in
tioncm cx priino contra Joviiiiam. lib. « Si aulcm, MiilthaHim xxvii, ct ad Euslochium, epistola 22
: ;

inquit, nobis iliud opposucrit ad probandum, quod Ambrosiastcr, Scdulius, aiiiqn(\ soivirs mulieres.
omncs apostoH uxorcin habucrint numquid non Qui voro uxo7'es simpliciter legerent hactenus non
:

habemus potestatcm nuilicros, vel uxorcs circum- invcnimus.

duccncli, (iuia-j"jvr, apud Gnccos ulrumquc signili- ^ Mcndosa trajectionc orat. ibi et mulic7-es [haud
cat; sicut cajtori apostoli, ct Ccphas, ct fratrcs dnbiuin quin ante crucein Domini) inulta, elc. Vero-
Domiiii, jungat illud qnod ct in Gnccis codicibus ncnsis liber emendavit.
est;Numquid non habcmus })0tpstatcm sorores '
Vocom iidcm ex Veroncnsi supplemus, qui
mulieres vel uxores circumducendi? Ex quo appa- constanter infra Josephtis pro J osetis legit.
205 DE PERPETUA VIRGINITATE B. MARI.E LIBER. 206

oamu3 abaentem aut alteram csse Mariam, ne-

: X columnx esse (Gatat, ii, 9). Ne autem hunc putes
scio quam, conlingamus pr.nesertim cum Evange- : Jacobum filium Zebedsei, lege Actus apostolorum.
liuni eam illic fuisse.
Joannis tcstetur prajsentem Jam ab llerode fuerat intcremptus. Restat conclu-
quando illam de cruce Dominus jam viduam ', ut sio, ut Maria ista quce Jacobi minoris scribitur
matrem Joanni commendabat. Aut numquid evan- maler, fuerit uxor Alphffii, et soror Mariae matris
gelidtae et falluntur et fallunt, ut eorum Mariam Domini, quam Mariam Cleophae Joannes evange-
matrem dicerent, quos Jud;ei fratres Jesu csse di- lista cognominat, sive a patre,sivegentilitatefami-

.\erunt? » liaj aut quacunque alia causa ei nomen imponens.

13. furor cajcus, et in proprium exitium mens Si [Al. Sin] autem inde tibi alia atque aliavidetur,

vesana ! Dicis ad crucem Domini matrem ejus quod alibi dicatur iVarm Jacobi minoris mater :
:

fuisse proesentem, dicis Joannis discipulo obvidui- et hic Maria Clcophx Al. CleopheJ [ disce Scri- :

tatem et solitudidem commendatam : quasi juxla pturae consuetudinem, eumdem hominem diversia
te non haheret quatuor fiilios ^, et innumcras nominibus nuncupari. Mgucl socer Moysi, et Je-
filias, quarum consortio frueretur ? Viduam quo- thro dicitur. Gedeon, nullis causis immutati no-
que nominas, quod Scriptura non loquitur. Et minis ante praemissis, subito Jerobaal legituv. Ozias
cum omnia evangelistarum exempla proponas, so- P rex Juda, vicissim Azaiias vocatur. Mons Thabor,
lius tibi Joannis verba non placent. Dicis transi- Itabyrium dicitur. Rursum Hermom Phoenices co-
torie, ad crucem Domini eam fuisse prffisentem, gnominant Sanior, et Amorraeus cognominat eum
ne consulto prajteriisse videaris et tamen quaj Sanir, Eadem cocli plaga tribus nominibus ap-
:

cum illa mulieres fuerint, siles. Jgnoscerem ne- pellatur, Nageb, Theman, Darom, lege Ezechiel.
scienti, nisi viderem consulto reticentem. Audi, Petrus, et Simon dicitur, et Cephas. Judas zelotes,
itaque, Joannes quid dicat Stabant autem juxta in alio Evangelio 220 Thaddseus dicitur multa-
: :

crucem Jesu mater ejus, et soror matris ejus Maria que alia quae ad exemplum horum pertinent ips«
Cleophx, et Maria Magdalerie {Joan. xix, 25). Nulli sibi de omnibus Scripturis lector poterit congre-

dubium est, 219 duos fuisse apostolos Jacobi gare.

vocabulo nuncupatos, Jacobum Zebedsi, et Jaco- 14.Nunc illud est quod conamur ostendere,quem-
bum Aiphaei. Istum, neecio quem minorem Jaco- admodum fratres Domini appellentur filii mater-
bum.quem Mariae filium,nec tamen matris Domini tene ejus, Marise, qui antea non credentes, postea
Scriptura cominemorat, apostolum vis esse, an crediderunt. Licet fieri potuerit, ut uno statim
non ? Si apostolus est. Alphaei filius erit, et cre- credente, alii diu increduli fuerint, et hanc fuisse
det in Jesum et non erit de illis fratribus, de
; matrem Jacobi et Josetis, id est, Mariam Cleoph»
quibus scriplum est Neque enim tunc fratres ejus C uxorem Alphaei, et hancdictam Mariam Jacobi mi-
:

credebant in eum. Si non est apostolus, sed ter- noris. Quae si esset mater Domini, magis eam, ut
tius nescio qui Jacobus *, quomodo est frater in omnibus locis, matrem illius appellasset et non
Domini putandus, et quomodo tertius ad distin- aliorum dicendo matrem, alterius voluisset intel-
ctionem majoris appellabitur minor, cum major et ligi. Verum in hac parte contentiosum funem non

minor, non inter tres, sed inter duos soleant praj- traho, alia fuerit Maria Cleophce, alia Maria Jacobi
bere distantiam et frater Domini apostolus sit,
; et Josetis, dummodo constet, non eamdem Ma-
^Q.\i\o A\cQnie\ Deinde post triennium veni Jerusa- riam Jacobi et Joeetis esse,quam matrem Domini.
tem videre Petrum,et mansi apud illum diebus quin- Et undo ais, fratres Domini dicti sunt, qui non
decim. Aliuni aulcm apostolorum vidi nemimm, nisi erant fratres ? Jam nunc doceberis,quatuor modis
Jacohum frntrem Domini [Gatat. i, 18, l9) ? Et in in Scripturis divinis fratres dici, natura, gente,
eadem Epistola Et cognita gratia, qux dala est
: cognatione, aflectu. Natura, Esau, Jacob, duode-
mifii, Pelrus et Jacobus et Joannes, qui videbantur cim patriarchae *, Andreas et Petrus, Jacobus et

' llinc constat, inquit Victorius, eo lemporeUomines, inquit, pravissimi praj-

ihsii cap. : «
quo Christus passus cst, Joseph virum Mariae jam sumunt opinionis
suae auctoritatem, quod plures
extremum diem obiisse. D Dominum nostrum fratres habuisse sit traditum.
* Scilicet asserebat Helvidius Josepho fuisse Qui si Marifc filii fuissent, et non potius Joseph
quatuor filios, et filias innumeras. Et innumeras ex priore conjugio suscepti, nunquam in tempore
quidem dici opinatur Cotelerius, quod in novo passionis Joanni apostoio transcripta esset in ma-
Teslamento non numerentur, nec Matth. xiii, 5G, trem, » etc.
nec Marc. vi, 3. Sed variant reipsa veteres tum ^ Vide ipsum Hieronymum in Commentar. ia
circa numerum tum circa nomina filiarum Josc- Isaiam cap. xvii. Vetus enim ac rancida quaeslio
phi, In Chronico Hippolyti Thebani a Canisio editi, est de tribus Jacobis.multis tum veterum,tum re-
Tejijapa; vip ulo'J; ea-/£v 6 'lojij-r/j, xal ouo Ouya- centiorum disputalionitius agitata,
tipa;. Tt,v Tc 'EsO-^iP viai tt,'/ MapfJav i% tt,; yuvai- * Veronensis, nonnullis causis immutandi nomi'
x6; a'jTO'j T-r,; La).w;rr,;. 0'jvaxp6(; 'AyYaio-j toO nis etc.
ASsl-fO': Za/apioj, enim filios hubuil
etc. Quator ^ Locum hunc cx Hieronymo recitans Isidorua
Joseph, et duas filias. Esther et Martham ex uxore Originuin lib. ix, cap. G, duo isthaec verba, duode-
sun Satome, qu:e (uil filia Aggxi fratris Zacharise, cim patriarchx, omittit. Veronensis vero liber
etc. Hin;e etiam al» Epiphanio recensentur,sed aliis JSatura ut Esau, et Jacob, et duodecim, etc.
nominibus Muria et Satome. At S. Uilarius in Mat-
 ::

207 S. EUSEBII HIERONYMI. 208

Joannes, Gente, qua onanes Judaei inter se fratres ^ stringcndus es vinculis.ne querulus sibi]es,et dicaa,
vocantur, ut in Deuteronomio iS? auteni emeris ; te inagis argurncntationibus tortuosis, quam Scri-
fratrem tuum, gui est Ilebrceus, vel qux est Ilebrxa, pturarum veritate superatum. Jacob, Isaac filius
serviet tibi sex annis ; et septimo anno dimittes eum ac Ilcbeccae, cum fratris insidias metuens, Meso-
liberum abs te [Deut. xv, 12). Et in eodem ; Con- potamiam perrexisset, accessit et devolvit lapi-
ilituendo conslitues super te principem, quem ele- dem ab ore putei, et adaquavit oves Laban fratris
gerit Dominus Deus tuus, eum qui ex fratribus tuis matris suaj {Geti. xxviii et xxix). Et osculatus est
sit. Non enim poleris constituere super te hominem Jacob Rachcl, et e.xclamans voce sua, ploj-avit, et
alienigenam, quia [Fort, qui] non est frater tuus indicuvit liachcl, quia frater est patris ejus, el quia
{Deut. xii, 1, 2). Et rursum : Ne viso vilulo fra- filius Ilebeccx est {Gen. xxix, 11), Ecce et hic ea-
tris tui, vel ove ejus errantibus per viam, negligas dem lege qua supra, frater, sororis filius appella-
ea : reversione reduces ea fratri tuo non '. Quod si tur. Et autem Laban ad Jacob
iierum ; Dixit
appropinquat tibi frater tuus, neque noveins eum, Quoniam frafcr meus es, non servies mihi gratis
colliges ea intra domum tuam et erunt tecum do- ;
{Gcn. XXIX, 19), Dic mihi, quae sit merces tua. Ex-
nec quaeratea frater tuus, el reddes ei (Deut. xvii. pletis itaque viginli annis, cum ignorante socero,
H). Et apostolus Paulus, Optabam, inquit, ego uxoribus filiisque comitatus reverteretur ad pa-
ipse anathema esse a Christo pro fralribus meis, " triam, consecutus est 22^ cum Laban in monte
cognatis secimdum carnem, qui suni Israelitx {Rom. Galaad. Et cum idola qute Rachel occultabat quae-
IX, 3, 4), Porro cognatione fratres vocantur, qui sita non invenisreet in sarcinis, respondit Jacob,
sunt de una familia, id est, patria ^ : quas Latini et dixit ad Laban : Qux culpa mea es, et quod de-
9^1 paternitates interpretantur : cum ex una ra- lictum metim, quod persccutus es me '!
et quare
dice multa generis turba diffunditur, ut in Genesi. acrulatus cs omnia vasamea? Quid invenisti deom-
Dixit autem Abraham ad Lot : Non sit rixa inter nibus tuis ^ ? Pone hic in conspectu fratrum tuorum el
me et te, et inter paslores meos et pastores tuos, fratrum nieorum : el redarguent inter nos duos {Gen.
quia homines fratres ^ nos sumus. Ibique ,Et elegit XXXI, 36, o7).Responde qui sint isti fratres Jacob et

sibit Lot regionem Jordanis, et elevavit Lot ab Orien- Laban,qui tunc fuerant in prasenti.Esau certe fra-
te, et discesserunt unusquisque u fratre suo (fien. ter Jacob absens erat.etLaban llliusBathuel fratres,

xiii, 8, -H). Et certe Lot non est frater Abrabas, excepta sorore Rebecca, non habuit.
sed filius fratris ejus Arara. Thara quippe genuit 15. Innumerabilia sunt istiusmodi libris inserta

Abraham Nachor et Aram et Aram genuit Lot.

et Sed ne longum faciam, ad extremam divi-
: divinis.

Et rursum Abraham autem erat annorum scptua- sionis partem revcrtar, id est, et affectu fratres

ginta quinque, cum exiret de Charan. Et sumpsit C dici, qui in duo scinditur, in spiritale ^ et in com-
Ab7'aham Saram uxorem suam, et Lot filiiim fratris mune. In spiritale, quia omnes Christiani fratres
sui {Gen xii, 4). Quod si adhuc dubitas fratrem vocamur, ut ibi Ecce quam bonum et qua n jucun- :

fratris filium nuncupari, accipe exemplum, Cum dum habitare fratres in unum {Psal. cxxxvni, 1).

autem audisset Abraham, quia captivus ductus est Et in alio psalmo Salvator : Narrabo, inquit no-

Lot frater suus, numeravit vcrnaculos suos trecentos men tuum frati ibus meis {Psal. xi, 23). Et alibi

decem et octo {Gen. xiv). Et cum CKdem no- Vade, dic fratribus meis {Joan. xx, 17). Porro in
cturniimpetu descripsisset, adjecit Et 7'eduxit :
commune, quia omnes ex uno patre nati, pari in-

omnem equitatum Sodomoriim, et Lot fratrem suum tcr nos germanitate conjungimur. Dicite ait, his

revocavit {Ibid. 16). Sufficiant hcec ad ea quae qui oderunt vos, fratres noslri eslis [Isa. ult, cap.
sec. LXX). Et Apostolus ad Corinthios ^ Si quis
diximus approbanda. Sed ne in aliquo cavilleris, :

frater iwminatur fornicator, aut avarus, aut idolis

et te quasi lubricus anguis evolvas, testimoniorum

Addit Veronensis liber, Et reddes ea fratri qui hic Inci subintelligi jubet patrias, id est quas
»
patrias, sivc familias Lalvii paternitates interpre-
tuo.
* Id est patria. Genuina hosc est lcctio mss. tantur, sensum auctoris nostri minime videtur as-
secutus.
codicum, facilisque lectori si anbintelligat pn/Was,
id est, quas patrias sivc familias Latini Datcrni-
l' * Falso antca obtinebat omua, cum Gra?ce

tates interprelantur.Vide supra Gominent.in Epist.

ctiam sit avOoiozoi iitk-ioL
ad Ephes, cap. 3 Martian. Malim ego legi Gra3- — * V^ronensis liber, de omnibus rebus tuis.

TtaTpiqi, quemadmodum et Victorius habet, cum •'

Isidorus, In spirifale et commune, Spiritale
ce
antea perperam esset patrix tamctsi Latine patria :
quo omncs Cliristiani, ctc Et infra, Commune cuni
mss. elferant, atque Isidorus. Atquc ea quidem omnes homines ex uno patre nati, patri (leg, pari)
intcr nos, etc.
vox patria, a Tertulliano servata est Pocni. iv
^ Vulgatus intcrprcs habet fUiis, qui frater no-
adversus Marcionem, ubi de Christo :

7ninatur, cst fornicator, uut ararus, etc. Hiorony-

A(l quem se curvare ccuu j)lanc omne fateliir,
inian;n lectionis divorsitas cx Gra-ci tcxlus f. vocu-
Ex quo ouiuis patria tu corIo terraque vocatur, la dcrivatur si cnim t. lcgalur, signilicat aut f, ;
;

Desumptumex Epistola ad Ephcsios cap. iii, v.l5: autom signilicat sif. 'Eav ti; acX-^i; 6vo;io^6iisvo;
(vol i) zopvo;. Apposite vero loctionem exponit
Ex qiio omnis patcrnitas in ccrlis ct in tcrra nomina- f,.

tuvAn qiiem locumnoslcr Hieronymus patcrnilatem Nicophorus Conslantinopolitanus cap. 37,apud Co-
inquit, qUcV in G/vm» i^axpia., in Ilcbrxo Mcsphath,
tcleriuni.volum.o Monumonlorum Ecclesia; Grwcse:
etcMartianajus Ei t;; i6s>.»6; 6voaaI6;A5vo; t, -6pvo;* Oj/^ 6v fislva
iU est cognalio vel familia clicitur,
209 DE PERPETUA VIRGINITATE B. MARI^. LIBEH.' 210

serviens,aut maledicus, aut ebriosus, aut rapax, A Virginis tuam rabiem contulisti, in exemplutn ejus
cum cjusmodi nec cibum sumcre (/ Cor. v II), et quem fabulae ferunt, cum vulgo essct ignotus, et
caetera his siinilia. Intcrrogo nunc, juxta quem nihil boni posset facinoris excogitare, quo nobilis

modum fratres Domini in Evangelio intelligas ap- ficrct, Diana; incendisse templum : et nuiio pro-
pellari.Juxta naturam Sed Scriplura non dicit, ! dentc sacrilegium, fertur ipse in medium proces-
nec Maria2 eos vocans (iiios, nec Joseph. Ju.\ta sisse, clamitanssese incendium subjecisse : scisci-

gentem ? Sed absurdum est, ut pauci es. Judffiis tantibus Ephesi principibus, quam ob causam hoc
vocati sint fratrcs cum omnes qui ibi erant hac Ut quia bene non
faccre voluissct, respondisse :

legc Judaji, fratres potuerint appellari. Juxta affc- poteram, malc omnibus innotescerem. Et hoc qui-
ctum humanijuris ac spiritus ? Verum si sic, qui dem Gr.-cca narrat historia ^. Tu vero templum
magis fratres quam apostoii, quos docebal intrin- 224 Dominici corporis succendisti, tu contami-
secus, quos matres vocabat et fratres ? Aut si om- nasti sanctuarium Spiritus sancti, ex qno ^ vis
nes quia homines ', fratres 223 stultum fuit quadrigam fratuum, et sororum processisse con-
nuntiari quasi proprium, Ecce fratres tui quxrentes geriem. Denique cum Judaeis voce sociata, dicis :

[Al. quairunl] te: cum generaiiter omnes homines Nonne hic cst fabri filius ? Nonne mater ejus dicitur
hocjure sint fratres. Restat igilur, ut juxta supe- Maria, et fratres ejus Jacobus, et Joses, et Simon,
B
riorem expositionem fratres eos intelligas appella- et Judas, omncs apud nos sunt (Matth.
et sorores
tos, cognatione, non afTectu ; non - gentis priviie- XIII, 55 Ma7'c. vi, 3) ? Omnes, nisi de turba, non
;

gio,non nalura. Quomodo Lot Abrah^e, quomodo dicitur. Quis, le oro, antc hanc blasphemiam no-
Jacob Laban est appellatus fralcr, quomodo et fi- vcrat. quis dupondii supputabat ? Consecutus es
licc Salphaad accipiunt Clerum inter fratres suos, quod volebas, nobilis es factus in scelere. Ego ipse
quomodo et Abraham ipse Saram sororcm suam qui contra te scribo, cum in eadem tecum ur-
habuit uxorem.Etenim ait, Kt^re 5o;'0?' mea est de be consistam albus ^, ut aiunt, aterve sis,nescio.
patre, sed non de matre {Gen. xx, ll),id est, fra- Praetermilto vitia sermonis, quibus omnis liber
tris est filia,non sororis. Alioqui quale est,ut Abra- tuus scatet. Taceo ridiculum exordium. tempo-
ham vir justusppatris sui filiam conjugemsumpse- ra !mores Non quoero eloquentiam quam ipse
!
;

rit ', cum in primis hominibus propter aurium non habens, in fratre Graterio'' requisisti. Non,
sanclitatem idipsum Scr^ptur non nominet, ma- inquain, flagito linguae nitorem, animae quaero pu-
lens intclligi, quam Deus lege postea
proferri ; et ritatem^. Apud Christianos enim solcecismus' est
sanciat, ac minetur: Qui acceperit sororem suam magnus et vitium, turpe quid vel narrare, vel fa-
de palre suo, vcl de matre sua, et vidcrit turpitudi cere. Ad calcem venio, et te cornuta interrogatione
nem ejus, ipsa viderit turpitudincm illius, oppro- C concIudo,sicque tecum agam, quasi superius nihil
brium est : et exterminanbuntur coram filiis generis egerim eodem modo dictos esse fratres Domini.
:

sui. Turpitudinem sororis sux detexit, peccatum quo Joseph dictus est pater, Ego, inquit, et pater
suum recipiet{Levit. xvin, 9). tuus, dolcnfes quxrebamus te {Luc. i, 48). Mater haec
16. Imperitissime hominum, isla non legcras, et loquitur, non Judaei. Et ipse evangelista referens :

toto Scripturam pelago derelicto, ad injuriam Et erant pater et mater illius admirantes super his

i'.Oi — ov/ijov~a, At'(Z'.'t ooy.ii, aAAa "ov ovojxa^ojjLE- tis, iderve sis, etc, quasi alvum
alvus, ut aiunt,
vov, £'.T0'. TTai'. Si quis frater nomi-
Y'.vojo~/.'-j[jLiVov. utri comparet. Velus Edit. addit etiam glossema
»a/ur (sive notus est) fornicator: non videtur dicerc istiusmodi, quai-e balbutis et erubescis ? Prover-
quem nonnemo fornicantem vidit sed nominatum, ; biumillud notum ex Cicerone, Quinliliano, Hora-
sive ab omnibus cognitum. tio, aliisque, notante Gravio, Paulo post pro ridi-
'
Istha?c .iut si omncs quia homines, fratres, in culum exordium, malim ego ridiculum exodium
Veronensi libro desiderantur. legi. Nota scenica exordia et ridicula. CatuIIus
2 In eodem ms. non istud expungitur, fortassc Carm. xci
verius.
" Sentit Abrahami
Nil nimium sludeo, Caesar, tibi velle placere,
tempore, nefas fuisse soro-
Nec scire utrum sis albus an ater homo.
res ex altcro parente ducere, qu.c aliorum quoque D
Patrum sententia cst, ct praesertim Augustini lib. ^
In aliis libris habetur Carierio. Veronensis
xxu conlra Faustum, cap 35. Scd refragantur plc- cum aspiratione Cartfierio. Num Canteriusille inde-
rique alii, qui Saram A-brahami sororem fuisse catur (le quo in epistolis ad Marcellam, et ad S.
non dubitant, quod Abrahamus ipse Gen. xi, 9, Auguslinum, et in Commentariis in Jonam loqui-
diserle profiletur. Quin etiam Duvidis tcmpore li- tur ?
cuissc alii volunt: alioqui Thamar Amnon fratri Marlianaius post Erasmum pietatem legit pro
•*

8uo non dixisset, ut sc conjugcm a parentc posiu- puritatem. Viclorius vero ex emendatioribus mss.
laret, II Rcg.xiii, quanquam scimus hicc alitcr ita reslitui voluit, notavitque sic magis congruere
pro sua quemquem scntentia intcrpretari. cum vocabulo nitorem.
*Vide Strabonem lib, xiv, Solinum lib XLUI, ^ Ciccro ad Atticum lib. ii, cpist. Ludos An- 'I I

Val. Max. lib. viii, c. 15, etc. tiispectare non plarct, est cnirn oTioffoXor/cov, cum
5 Codex Veroncnsis, Tu contaminasli sacra- vcfim vifare omnem deliciarum suspicionem. Sido-
rium ex quo, olc. nius Epist. ad Faustum. Quidam fmrfmrismus est
^ Albux ut aiunt. Cicero hoc ait Philipp.ii; morum, sermo jucundus, et animus afflictus, et Lu-
Quintilianus lib. II, cap. 2 item Iloratius lib ii, ; cianus Ilcrculcm in scena ijlovwideTv aoXoixiav ait
epist. ad Jnliura Florum, etc. Idcm curiose sa- — videri, ctc.
211 S. EUSEBII HIERONYMI. 212

^use dkehantur de eo [Ibid., 33), et his similia, A seriem comrnovere : Ignatium, Polycarpum, Tre-
quce jam enumeravimus,in quibus parentcs vocan- n^um, Justinum martyrem, multosque alios apo-
tur. Ac ne forte de exemplariorum varietate '
cau- stolicos et eloqucntrs viros, qui adversusEbionem,
seris, quia tibi stultissime persuasisti Gra;cos co- et Theodotum.Byzantium '% Valentinnm,ha?ceadem
dices essefalsatos, ad Joannis Evangelium venio, sententicntes.plenasapientiajvolumina conscripse-
in quo pianissime scribitur : Na-
Invenit Philippus runt ? QucE silegissesaliquando, plus sapere.s. Sed
thanael, et ait illi : Quem scripsit Moyses in lccje mcbus puto breviter ad singula respondcre, quam
et prophetie, invenimus Jesum filium Joseph a i\'a- diutius immorando, voluraen extendere.
%areth (Joan. i, 45). Certe 225 hoc in tuo codice 22618. In illud inunc mpetum facio,in quo tu
continetur. Responde mihi, quomodo Jesus sit fi- virginitatem et nuptias comparando, disertus ease
lius Joseph, quem
constat de Spiritu sancto esse voluisli. Risimus proverbium,Came/um^ i'td<j-
in te
procreatum Vere Joseph pater fuit? Quamvis sis
? mus saltilanlem. Dicis« Nunquid meliores sunt
:

hebes, dicere non audebis? An putabatur? Eo- virgines Abraham,Isaac, et Jacob, qui habuerecon-
dem modo aestimentur et fratres, quo ajstimatus jugia? Nunquid non quolidie Dei manibus parvu-
est et pater, li fmguntur in ventribus, ut raerito erubescere
17. Sed quoniam jam e cautibus et confragosis debeamus.Mariam nupsisse post partum ? Quod
locis enavigavit oratio,padenda sunt vela, et in sic illis turpe videtur, superest ut non credant,
epilogos illius irruendum, in quibus sciolus sibivi- etiam Deum per genitalia virginis natum. Turpius
sus, Terlullianum in testimouium ^ vocat, et Vi- est enim juxta eos, Deum per virginis pudeuda ge-
ctorini Petabionensis ' episcopi verba proponit. Et nitum, quam virginem suo viro nupsisse post par-
de Tertulliano quidem nihil amplius dico, quam tum. Junge si libet et alias naturoe contumelas,
» "^

Ecclesiae hominem non fuisse. DeViclorino vero id novem mensibus uterum insolescentem, fastidia,
assero, quod et de ev&ngelistis, fratres eum dixis- partum, sanguinem, pannos. Ipse tibi describatur
se Domini, non filios Marioc. Fratres autem eo sen- infans, tegminemembranorum solito convolutus.
su, quem superius
exposuimus, propinquitate, Interantur dur prajsepia, vagitus parvuli, oclavae
non natura *. Verum nugas terimus, et fonte veri- diei circumcisio, tempus purgationis, ut probetur
tatis omisso, opinionum rivulosconsectamur. Nun- immundus. Non erubescimus,non silemus.Quanto '

quid non possum tibi totam veterum scriptorum % sunt humilioraquae pro me passus est, tanto plus

* Legimus ex Veronensi varielale, quod Gravius etsi forte plura quam notarum brevitas patitur,
quoque probat, et mox ex codem plenissime. Erat describere tamen estoperoe pretium « Jure igitur :

autem in editis varictate et plenissime. inquit, Chritus primogenitus appellatur ex Vir-

^ Puto ex libro (/e velandis Yirginibus. c 6. n. C gine, non quod vulvam vexaverit Virginis, ct aulam
48, aut ex illo, de Carne Christi, c. 23, n. 164. rcseraverit pudoris, sed quia qui erat ab initio pri-
Tertulliani auctoritatem proferebat Helvidius. mogenitus tolius creaturae, natus cst ex eo et ipse
3 Victorini Petabioncnsis episcopi, Redit error ve- tam unigenitus, quem et primogenitus, eo quo vo-
terum editionum, qua?, ut supra libro de Firis luit modo, sine geaiitu, et sine dolorc parturientis.
illustribus, legunt hic Pictavicnsis episcopi, pro eo Quibus profecto catholicae veritatis regulis, hinc
quod Petabionensis episcopi. Vide supra annota- inde patet sensus quia nemo, nisi, haereticus, di-
:

tiunculas nostras in librum de Scriptoribus Ec- citChristum communi lege naturae natum: neque
clesiasticis in Victorino, Mautian. aliter quam
ut caeteri nascuntur infantes. Quamvis
^ Codex Veronensis, propinquitate, non matre, et enim doctor Hieronymus in eo opere, quod contra
rectius paulo \nfra.,veterumscriptorum Grxci.is seriem Helvidium ex hoc egit, videatur ei cessisse; et eo
commovere. in loco ubi ait, de hospitio vulvae novem mensium,
^ Idem Veronensis Byzantinum legit et Valen- et de veritate nascendi, quod ille hasreticus insul-
tinum non agnoscit. Victorius quoque Valentinum tando proposueiat, quasi majestati diviuae esset
in multis codicibus desiderari testis est. Cotelerius indignum, ad tantam dignationem se humiliasse,
autem Byzanlinum in codice quodam regio, atquc ut inler viscera in utero versaretur Virginis aut :

aliis invenit, sed Valentinum in regio, veluti va- inler femora feminca nasceretur tam snrdibus.Sic
riantem lectioncm notari ait ad Byzantinum in enim omnia in contrarium opponens quasi haereti-
margine. cus, ut destruerct fidei Calholicac veritatem. Cui e
^ De iisest proverbium,qui aliquid inepte faciunt D contrario cgregius ille veritatis assertor, non ce-
vel indecore. Vidcnostrum Hicronymum in Isai;e dendo.ut isti volunt,sed dignationem gloriosissime
C. LXVllI. humilitatis Dei amplius commendando, ait Quanlo :

'^
Sumptum de carne Chnsti
ex Tertul. lib.
c. , viliora ct inhoncstiora pro nobis illa mojestas di-
39, ubi contra Marcionem, « Perora, inquit, agc vina susccpit, aut sustinuit.tanto charius nos redemil,
iam, spurcitias gcnitaiiiim in utero elcmentorum et ct propcnsius honorandus est. Tali namque sensu,
humoris ct sanguinis, foedacoagula carnis ex eo- etsinon eisdem vcrbis, in quantum recolo, eidem
dem cociio alend;i3 pcr novem menscs dcscribc : respondens h^retico, vidotur beatffi Virgini non
utcrum dedie in dicm insolesccntem, gravein, an- infaniiam ullius coUuvionis, aut pamam pcccati
xium, nexuin totiim, insorluin libidiuus fa«^tidii intulissc sed dignationem divinam et exinanitio-
:

et guhE. Invchcre jam et in ipsum mulicris cnitiMi- ncmimmensam, et in formaservi, rcverenter satis
tis pudorcm... Ilorres utique etinfantem cum suis comniendasse. Non utVirginem voxatam a Domino
impedimentis profusum ulique ct oblituni, » ctc. ctcxhonoratam o^tenderet scd ut clemcntiam pii ;

" Exponit luiiic Uieronimi locum S. Ilidelphon- ronditoris otiam hujusmodi han'oticis,demonstraret.
sus Tolctanus opisco|)U.~, qui circa mcdium s;pculi Idcirco non ccssit istis cum Ilclvidio errantibus,
a Ghristo nato septimi floruit, in Scrmore de Par- sed corripuit: utdiscerenl, non infamarc Virginem
turilione ct Purifxcationc S.Marix, cujus verba.tam- et Doraini non derogare in forma servi humilitatem.
M DE PERPETUA VIRGINITATE B. MARLE LIBER. IH4
illi debeo. Et cum omnia replicaveris, cruce nihil A niuUer, et virgo. Vidcquantae felicitatis sit, quae et
contumeliosius proferes : quamprolitenriur, et cre- nomen sexus amiserit. Virgo jam mulier non voca-
dimus, et in qua de hostibus triumphamus. tur. Qiuv 11011 est nupta, cogitat qux sunt Domini, ut
19. Sed ut haec qua) scripta sunt, non negamus, sit saticta corpore et spiritu. Virginis definitio, san-
ita ea quae non scripta, renuimus. Natum Deum ctam esse corpore et spiritu quia nihil prosit ;

esse de Virgine 2?7 credimus, quia legimus. Ma- carnem habere virginem, si mente quis nupserit.
riam nupsissepost partum, noncredimus, quianon QucV vero nupta est, cogitat qux sunt mundi, quo-
legimus. Nec hoc ideo dicimus, quo nuptias con- modo placcat viro. Idcm lu putas esso diebus et

demnemus, ipsa quippe virginitas fructus est nu- noclibus vacare orationi, vacare jejuniis; et ad
ptiarum : sed quod nobis de sanctis viris temerc adventum maritiexpolirefaciem, gressum frangere,
aestimare nihil liccat. Possumus enim hac aestima- simulare blanditias? Illahoc agit, ut turpior appa-
tione possibilitatis contenderc, plures quoque uxo- reut, ct natura? bonum infuscetinjuria.Ikccadspe-
res habuisse Joseph, quia plureshabuerit Abraham, culumpingitur.et in contumeliam arLificis conatur
plures habuerit Jacob ; et de his e&se uxoribus pulchrioresse quam nataest.Indeinfantcsgarriunt,
fratres Domini, quod plerique non tam pia quam familia perstrepit, liberi •'
ab oculis et ab ore de-
audaci temeritate contingunt. Tu dicis Mariam vir- ^» pendent, computantur suraptus, impendia praepa-
ginem non permansisse ego mihi plus vindico : rantur. Ilinc cocoruni accincla manuscarnes terit,
etiam ipsum Joseph virginem fuisse per Mariam, hinc tcxtricum turba commurmurat: nuntiatur
ut ex virginali conjugio virgo filius nasceretur. Si interim vir venisse cum sociis. Illa ad hirundinis
enim virum sanctum fornicatio non cadit,ctaliam
in modum lustrat universa penetralia, sitotus rigeat,
eum uxorem habuisse non scribitur Maria3 autem : si pavimcnta verrerint, si ornata sint pocula *, si

quam putatus est habuisse, custos potius quamfuit, prandium prffiparatum. Responde, qua;so, interista
maritus : relinquitur, virginem eum mansisse cum ubi sit Dei cogitatio? Et hsi felices domus ? Gaete-

Maria, qui pater Domini meruit appellari. rum ubi tympana sonant, tibia clamitat, lyra garrit,
20. Et quia de comparatione virginitatis et nu- cymballum concrepat, quis ibi Dei timor?Para-
ptiarum sum aliqua dicturus.obsecro lecluros ne me situs in contumeliis gloriatur : ingrediuntur expo-
putent nuptiis detraxisse in virginum laude, etali- sita; libidinum victimae, et tenuitate vestium unde
quam fecisse distantiam inter sanctos veteris Te- impudicis oculis ingeruntur. His infelix uxor, aut
stamenti et novi, id est, intereos qui habuere con- IcEtatur, et perit : aut offenditur, et maritus in
jugia, et hos qui a complexu mulierum pcnitus jurgia concitatur^. Hinc discordia, seminarium re-
recesserunt, verum pro conditione temporum alii pudii. Aut si aliqua invenitur domus, in qua ista
eos tunc subjacuisse scntentiae, et alii nos, in quos C non fiant, quiu rara avis est tamcn ipsa dispensa- ;

fines saeculorum decurrerunt. Quandiulex illaper- tio domus, liberi)rum educatio, necessitates marili,

mansit : Crescite, el multiplicamini, ct rcplete ter- correctio servulorutn, quam a Dei cogitatione non
ram {Gen i. 28) ; et, Maleclicta stcrilis, non
cjiue avocent? Dcfecerunt,\m[\V\i Scriptura, Sarx mulie-
parit semen in Israel i {E.xod xxiii, 2G), nubebant hria [Gen. xviii, 11 post quod dicitur ad Abra-
:

omnes, et nubebantur, et derelectis parentibus, fie- ham : Omnia quieeunpue dicit tibi Sara, aucli vo-
bant una caro. Quando vcro vox illa pertonuit cem cjus {Gen. xxi, 12). QucC non est in partus
Tempus brevialum est : reliquum est, ut et qui lia- anxietatibus et dolore, quo: deficienLibus menstrui
bent uxores, sic sint, quasi non liabeant : ad/m- cruoris officiis, mulicr csse desiit, a Dei maledictio-
rentes Domino, unus cumeo efficimur spiritus (l Cor. ne lit libera : nec est ad virum conversio ejus,
VII, 29). Et quare ." Quia qui sine uxore est, eogitat sed e contrario vir subjicitur ci, et Domini ei voce
ea qux Dei sunt, guomodo placeat Deo. Qui aulem prsecipitur, 229 Omnia quaxunquc tihi dicit Sara,
cvm uxore est, soUiciius est, quge sunt hujus mundi, audi vocem cjus {Gcn. iii) : et sic incipiunt vacare
quomodo placeat uxori. Et divisa esl mulier, ct vir- orationi. Quia quandiu in conjugio debitum solvi-
go -, qux non est nupta, cogitat qux sunt Dei, ut tur, orandi praiteritur instantia.
sit saneta corpore et spiritu. Nam qux nuptaest, co- J) 21 Non iiegamus viduas, non ncgamus maritatas
gitat, quae. sunt mundi, quomodo placeat viro {Ibid. [Al. maritas], sanctas mulieres inveniri ; sed quaj
32, 33 seqq.) Quid oblatas ? quid repugnas? Vas uxorcs csse desierint, quae in ipsa necessitale con-
electionis haec loquitur, ^^S Divisa esl, dicens, jugii virginum imitentur castitatem. Hoc est, quod

Non cnim pudicitiam ejus in aliquo laesam docet, re alibi diximus.

qui tantum in ejus laude triumphat neque ad ho- : ^ Uccole qua3 in notis ad cpistol. 22 ad Eusto-
ram cessit adversariis, qui pro ea tantum, ct tam chium diximus dc hujus lcctione.
diu dimicavit verbi gladio: cui Dcus contra hostcs ^ \ aronensis, Liberi ahosculis, liberi ubore clepen-
ejus, tantam resistendi contulit gratiam, revincendi dent, compulalur sumplus, ctc.
praebuit virtutem, ut nemo conLra cum audeat in- * Idcm. Si pavimcnta verruerint, si ordinata sinl

surgere. » pocula, ct paulo post, el h;cc felicis domus.

Alitcr qua non faiit semen, elc. In Vulgata La-
'
Vctus cditio, Aut tristalur, offendHur maritus
•'

tina cditione haec sententia non invcnitur, qua de et hinc jurgia concitanlur.
215 S. EUSEBII HIERONYMI. 216

Apostolus brcviter, Christo in se loquente, lestatus A virginis enim permanserunt. Observa quid signi-
est Innupta cogital qux Dei sunt, quomodo pla-
: ficet, Ego non audeo cxponere,
coinquinaverunt^.
ceat Deo niipla vero coqitat qux sunt mundi, quo-
'
: ne Ilclvidius caluranietur. Quod autem ais quas-
modo placeut viro {Cor. vii, 3')) nobis super hoc : dam csse virgines tabernarias, ego tibi plus dico,
campum iiitclligcatia3 dcrclinqucns. Nequc tamcn esse in his el adulteras, et, quo inagis mireris,
alicui necessitatem imponit aut laqueum, scd id clericos esse caupones, et monachos impudicos.
quod honcstum est ^ suadet, volcns omnes essc Sed quis non statim intelligat, nec tabernariam
sicut scipsum. Et quanquam de virginitate prs- virgincm, nec adulterum monachum, nec clericum
coptum Domini non habeat uUra homincs : quia posse esse cauponem ." Nunquid virginitatis 'Al.

est et quodammodo impudentis crat, advcrsum

; virginitas] est culpa, si simulalor virginitatis in

naturam cogere, alioque modo diccre. Volo vos Ego certe, ut aliis personis pra;termis-
crimine est ?

esse, quod angeli sunt unde ct virgo majoris sis ad Virginem veniam quae institorias exercet
''
: :

est mercedis, dum id contemnit, quod si fecerit, artes, nescio an corpore quod scio, spiritu virgo
non delinquit; nihilominus in cohffirentibus infert: non permanel.
Consilium aulem do, tanquam misericordiam conse- 22. llhctoricati sumus, et in morem declamato-
ctitus a Domino, ut sim fidelis. Existimo ergo hoc n rum, paululum lusimus. Tu nos, Helvidi, coegisti,

bonum esse propter instantem necessUatem, quia bo- qui jam Evangelio cnruscante, ejusdem vis esse
num est liomini sic esse. Qun3 cst ista necessitas ? gloriae virgines et maritatac [/1/. maritas]. Et quia
Vx pruegnantibus et nulrientibus in illa die {Matth. arbitror te vcritate superatum, ad detraclionen:
XXIV, i9, et Marc. xiii, 17). Ideo silva succressit, vita3 meae et ad maledicta converti (solent enim hoc
ut postea recidatur. Ideo ager seritur, ut metatur. et muliercula) facere, quaj victoribus dominis
Jam plenus cst orbis, terra nos non capit. Quotidie male optant in angulis), illud dico praeveniens, glo-

bella 230 nos secanl, morbi subtrahunt, naulragia riaj mihi fore tua convicia, cum eodem quo I\Iari.e

absorbent, et nihilominus dc terminis litigamus ? detraxisti, ore me laceres, et caninam facundiam

De hoc numero sunt illi, qui Agnum sequuntur servus Domini pariter et mater.
(Apoc. ii), qui vestimcnta sua non coinquinaverunt,

'
IsthcTec innupta cogitat quas Dei sunt, quomodo ab eo atque aliis peccatum est, quod mox legerinl
placeat Deo, tum sequens vero adverbium in Vero- dereliquit pro delinquit, quemadmodum ex Vero-
nensis ms. non habentur. nenbi emandamus. —
Majoris cst mercedis Editi,
^ Legendum revera videatur, sed adid quod lione- majoris est meriti ; at mss. codices, majoris est mer-
stum est. cedis, vel majoris est pretii ; nullus habet, majoris
3Vetercs edili, majoris est meriti Veroncnsis li- est meriti.Mahtian.
bcr, majoris est mercis. Martinajus merccdis, qui Pra?ponebalur negandi parlicula,
* quam ex Ve-
et pretii in aliquot mss. invenisse se dicit. Sed illud ronensi sustulimus.

IN SEQ. LIBROS ADVEaSUS JOVINIANUM ADMONITIO.

i
231-2361. Fuit Joviniamusprofessionemonachus, homo, sivita3 consuetudinem inspicias, luxui dedi-
lusacdissolutuSjdivitiisabutensmalc partis, et qui per infamiam nommis Epicurus Christianorum meruerit
audirc si cultum animi ac doctrinam requiras, vulgaris plano, nec eloquens, nec erudilus
:
sed quod ;

hujusmodi nebulonum ingcnium cst, procacitate ac superbia nemini postponendus. Ex qua urbe fuerit seu
potius c.\ quo prodierit monaslerio, dubia res est jamque exinde a Baronio plerique eum Mediolanen-
;

sem autuniaut cxstilisse nonnulli cum Purricello Romanum faciunt, Atque horum quidem malim cgo
:

sentcnli;e acccdcre, namelRoma; primitusjactanefarijcdoctrina; semina, ibi(|ue virginesaliquot sacraspro-

vcct;i3 jam .-etatis deceptas ab eci, ut nubcrent viris, S. .'\ugustinus libro de llcercsibus tradit. Ex Syricii

quoque epistola evincitur, damnatos in Uomana synodo ejus asseclas postmodum Mediolanum conten-
disse, aucupaturos sibi animum imperatoris : novos vero atque hospites illuc advenisse, declarat Am-
brosii synodica epistola ad eumdemSyricium sub finem Cuminqmi apud magistrum alque doclorem (Ro-
:

ma; scilicct, atque apud Ponti(icem) jam dignum pnemium retulerinl illi (Jovinianistfe) pcrfuiix sux, idco
usque hnc venerunt, ne supcesset locus, in quo non damnarentur. Et paulo post. Omncs qui illos viderunt,
(juasi qu;v.dam contagia rofugerunt.
•J. Cum crumperein apcrtam ha;resim voluit, quo possct liberius pervertere mcnlcs hominum, nun-
tium monastico; vita3 remisisse et sunt qui pulent, et Hicronjmus videlur indicare, cum illi exprobrat
;

lil). I, num iO, quod post sordidam lunicam,et nudos pedes, et cibarium pancm, cl aqux potum, ad can-
didas vesles, el nilidam culem, ad mulsum et claboratas carncs, ad jura Apitii ct Pa.vami, ad balneas
quoquc e\ (ricticulas, ct popinas scsc contulcrit. Tum libro sccundo rirca medium Autc, inquit, nudo :

eras pcde; modo non solum calccalo, sed et ornato: tunc vc.va tunica cl nigra subucula vcstiebaris ; nui>(
 217 ADVERSUS JOVINIANUM LIBRI DUO. — ADMONITIO. 218

lineis et sericis vestibus, ct.{Inbaluw et Laodicex indtoNcnlis ornalus incedis. Quin ctiam S. Ambrosius
in Rescriptoad Syricium 5c (/«/<•«/, inquit,i5/i (Joviniani asscvliv) aliquo fenipore csse i)>accrutos,el pro-
:

priam ulciscuntur injuriam (juo/idianisfiuc convivii.^i nmque luxuri;e laborcm ahstinenlicV ]>ropulsa}'e desi-
derant. Ego in utraraque partem recipi isthaec et disseri posse alo. Si qui monasticam vitam moribus
inficiatur, illi valu dixisse putandus ost, Jovinianus monachus ossc deslitit contra si professionem :

vitia non deslruunt, monachus continuo fuit. Et monachum se quidem impudenter jactabat ipso, quod
Hieronymus priori loco cxagi at, quasi ementitum opcribus nomen. Mutatam vero ab eo vestem, sunt
qui ita dictum intelligant, ut ante perversam praidicationem airoctala) scrdcs cum assumpta molii-
tie aeris exprobrentur. Forlassis autem sub quo quisquc voluit indumento monachum polerat
profiteri.
3. Jam ha?resis cjus capita hoec erant : Primum, virgines, viduas, et maritas, quas semel in Christo

lotaj sunt, cjusdem essc mcriti, si in reliquis vit;c operibus non discreparent. Allcrum, eos qui vere
baptizati sunl, a diabolo subverti haud posse. Tertium,nihil distare inter vescentem cibis, et jejunantem,
si cum gratiarum Postrcmum, in regno coclorum par omnium fore pra^mium, qui suum
actione couiedat.
baptisma servaverint. Sanctus .Vnguslinusduas pnnterca.casquc fermcoxitiosiores blasphemias illi ascri-
bit, quarum altera est Omnia peccata esse paria altera, Dciparam Virgincm Jcsu matrcm non in con-
: :

cipiendo quidem, sed in pariendo fuisse violatam. liaic duo Hieronymus fere dissimulat, aut certe pe-
culiariin hiscelibtis responsionc non impugnat qua3 Erasmi aliorumquc post illum ratio est, ut inde
:

conficianl, Auguslinum Joviniano qua>dam immerito attribuisse, quffi rumore tantum populari jactari
de illo tcmerc didicisset. Equidom qufc scripsit hac de hajresi episcopus Hipponensis, ab aliis se pro-
fitetur accopisse nihilo socius falsi aliquid imponi sibi passum, et supra quod verum esset, Joviniani
:

errorcs cumuiasse, non puto. Enimvero ridiculum de peccatorum aequalitate commentum ex iisdem
manat Sloicorum fontibus, unde haireticushauserat, atque cx ea quam impudentissime asserebat,meri-
torum a^qualitutc quasi necessario fluit hanc porro Hioronymus totis libris redarguit. Alteram de cor-
:

rupta B. Mari» virginitati in partu, dignissimani omnium exsecratione atque odio blasphemiam, exipso
S. Ambrosii Rescripto ad Syricium evincitur ab illo suisque asseclis impie jactatam Sed, inquit, devia :

perversitalis produntur diccre, Virgo concepit, sed non Virc/o generavit : quod item confutare persequitur
tofo illo ct sequenti capitc. Ad haec Hieronymus ipse istud passim contra hffiieticum urgct ac replicat,
illibatam permansisse ct in conceplu et in partu Deiparaj integritatem, Christique corpus clausis sacri
uteri repagulis eodem modo quo ad discipulos obseratis foribus penetravit. Idem con-
foras prodiissc,
tra Helvidium: et Tertulliani levissimum testimonium libro de carne Christi,cai>. 32 Ciim Apostolus non :

ex virgine, sed e.x muliere editum Filium Dei pronuntiavit, agnovit adapertoi vulvos nuptialem passio-
nem, multis Scripturarum oraculis comprobaverat idquc fortasse in causa est, quod satis habuit lecto-
:

rem ad eum librum amandarj, ne eamdem hic telam retexeret.

4. Haec igitur Romanis auribus novas Ecclesiarum magister venena propinabat, quae ut lalius serpe-
rent, ausus est ctiara editis Commentariolis posteris commendare. Ex fragmentis autem illis sane exi-
guis, qua; Hieronymus servat sub initium libri, facile coUigere est, quam abnorme esset opus
illud, ineruditum, insulsum, in quo et insam hominis sententiaj obscurrissimis verbis involvebantur,et
ipsa stomachum movebat turpissima styli barbaries. Nihilominus, ut usuvenire solet, cum vitiis frena
laxantur, ut Augustini verbis utar, tantum valuit in urbe lioma, ut nonnullas etiam sanctimoniales, de quo
rum pudicitia suspicio 7iulla proecesseral, dejecisse in nuptias diceretur. Et virorum ctiam sanctorum san-
ctum C(vlibatum commemoralione Patrum et comparalionc frangcret. Demirare autem hominis malitiam
malam. Ipse, qui virgimm meritum oequa>ido pwliticix conjugali, omnibus uxoris ducendae auctor fuerat
uxorem adduci ncn potuit ut sibi adjungerct. Causara practexebat longe iniquissimam,ne scilicct molestiis
nuptiarum impediretur minime vero ut meritum sibi inde aliquod compararet, hoc est, non ut melior
:

esset,sed ut lil.erior. Porro assoclas habuit aliquantos Romanos, ut in Syricii Epistola scribitur : de no-
mine Auxcntium, Genialem, Germinatorem, Felicem, Plotinurn, Martianum, Januarium, et Ingeniosum.
His S. Ambrosius cpist. ad Verccllenscs addit Barbationem quemdam et Sarmationem, utique ex
his, quos cum Mediolanum venisset, suo junxerat satellitio. Verum impcndio plures illi censuit adhaj-
sisse IJieronymus, cum sub libri secundi finem Ne gloricrix inquit, quod )nullos discipulos habcas.
:

Filius Dei docuit in hidcea, ct duodccim tantum illum apostoli sequebanlur : ut autcm multi cxstiterint, te-
statur Augustinus neminem e sacerdotibus, aul alicujus nominis clericis ab illo in crrorem trahi potuisse,
5. Insano! hairesi illico Pammachius, notissimus ille Ilieronymi amicus, Christianorum 7iobilissimus
nobilium chrislianissimus, cx adverso insurrexit, cumque aliis, ut Syricius loquitur, fidelissimis Christia-
nis viris, gencre oplimis, religione praclaris, sedu]o ogit apud Pontiiiccm, ut subito srriptura horrifica
(Joviniani Commenlarii) s ccrdolali judicio detecta diviiue legi contraria, spiiituali senlcntia delcrelur
Factum id intelligas ex serie ipsa rerum ad annum Christi 300, ad quem et laudata Syricii referri soiet
epistola, cum vix toto biennio serpens malum quas clanculum potucrat, mentcs hominum occupasset.
Pcrcussi anathomate hffiretici, cxpulsi(iue Roma, stalini Mcdiolanum, quod et supra notatum est ad
imperatorem Thcodosium contenderunt siquidcm testantur historica eorum temporum monnumenta
;

Kalendis Sepembris superioris anni, illuc imperatorem rediisse cum Romaj dudum triumphum egisset
 2H9 S. EUSEBII HIERONYMI. 220
de Maximo. E vestigio advenerunt cum Syricii litteris adAmbrosium missi ex urbe presbyteri, Crescens,
Leopardus, et Alexander, sanclo (erventes spirilu, quorum opera collecta synodus haereticorum damnatio-
eosque omnitim exsecralione damnatos Mediolancnsi ex urbe quasi profugos repulit. Exinde
ni subscripsit,
terras aiias pervagatos fuisse extra Ilaliam, sunt qui
ex ipso Hieronymo arguant initio libri tertii con-
tra Pelagianos, ubi Joviniani senlentiam olim Homx et dudum in Africa condemnatam docet. Verum
multo crcdibilius est, Goelestii impoccantiam innui, quam et Jovinianus defenderat, non ipsum de no-
mine Jovinianum quem, teste Augustino, Africa penitus ignoravit. Denique et imperiali rescripto in
haereticum animadversum vulgo creditur, exstatque subnexa lex 53 in Codice Theodosiano, tit. 5 de
Haereticis, quam et cl. Gothofredus recensuit, et Martianaeus in Carnotensi ms., ad calcem Hieronymiani
operis reperit,

HONORIUS ET THEODOSIUS AUGG. FELICI PR. P.

Jovinianum [Al. Jovianum] sacrilegos agere conventus extra muros Urbis sacratissimae, episcorporum
querela deplorat : quare supra memoratum corripi jubemus, et contusum plumbo cum coeteris suis partici-
pibus et ministris, exsilio coerceri : ipsumque machinatorem in insulam lioam feslina celeritate deduci; coz-
teris prout libuerit, dummodo supersitiosa conjuratio exsilii ipsius discretione solvatur, solitariis, et longo
spatio inter se positis insulis, in perpetuum deporlatis. Si quis autem pertinaci improbitate vetita et dam-
nata repetierit, sciat se severiorem sententiam subiturum.
Dat. Prid. Non. Mar. Med. Ilonorio vnii et Theod. v AA. coss.

6. Sed, ut dicam quod scntio libere, an lux isthaec garmana omnino non est, aut in ejus contra quem
fertur, nomine depravata, ad Jovinianum non Hieronymus, quem falli potuisse in facti hujua
spectat.
historia, nemo sibi persuadeat, contra Vigilantium scribens anno 406, qui Sexli consulatus Arcadii Au-
gusti et Anicii Probi fastis nomen imposuit, dudum e vivis excessisse Jovinianum certo certius lestatur.
Quomodo. inquit sub initium ejus libri, EM/)/ior6u5 in Pythagora renatui esse perhibetur, sic in islo (Wi-
g\\ini\o) Joviniani mens prava surrexit... lUe Romana; Ecclesix auctoritate damnatus inter phasides aves
et carnes suillas non tam emisit spiritum, quem eructavit. Jam igitur septem ut minimum annorum ana-
chronismo lex peccat, quae Honorio iv et Theodosio v coss. sive anno H2 dala est eumque adeo exsi- :

lio multarit, qui mortem jamdiu antcu oppetierat. Quod si velis mendum in temporis esse nota, sive
consulatus inscriptione, quae librariorum potuit esse oscitantia, ad quemcumque eam annum retrahas,
minime efficies ut ejus dictati sententia cum Hieronymi testimonio constet. Puta, quod et Gothofredo
probatur, haereticum jam ab anno 390, tum Roma tum Mediolano profugum, ad Romanam dicecesim se
contulisse, ibidemque adeo extra muros solitum conventus agere num qui hac de causa correptus,con-
:

tusus plumbo, et in Daimatiae insulam exsiliis claram deportatus est, inter phasides aves et suillas car-
nes diceretur ob nimiam creapuiam spiritum evomuisse? Hoc certe propius ad fidem est e S. Doctoris
testimonio, infamem monachum luxui deditum, utcunque semel atque iterum damnatum, nihil potius
habuisse, quam genio indulgere, et ventri, et cibo vinoque ingurgitatum maturius exspirasse.
7. Jam itaque his de nefaria haeresi praelibatis quae aut parura nota erant, aut terroribus passim
obvoluta, ad Hieronymianae confutationis lectionem cum fructu accedas, quse Catholici dogmatis me-
moriam commendat. Anno 393, aut superiore ad cxitum vergente, duos hosce libros Joviniani Com-
mentariolis S. Doctor opposuit, eodem hortante Pammachio, qui pridem haereticum accusaverat. Ejus
epochae illud palmare argumentum est, quod minime istos recenseatin suarum lucubrationum Catalogo,
quem ad annum usque 392, Theodosii principis decimumquartum, produxit memoret vero iii aliis :

libris quos proxime ab illo adornavit. In Pr.Bfatione Commontarium in Jonam, Triennium, inquit,
circiter fluxit, postquam quinque prophetas interpretatus sum, Michoeam, ISahum, Ilabacuc, Sophoniam,
Ilagosum, et alio opere detentus non potui implere quod coeperam. Scripsi enim librum de lllustribus Viris
et adversum Jovinianum duo volumina. Apologeticum quoque, et de Optimo genere interpretandi ad Pam-
machium, etc. Baronio, doctisque aliis viris qui aliam rationem ineunt, atque annum assignant hisce
libris 390, fraudi fuit pannus, que.n ex hac ipsa Praefatione novissimo Catalogi loco nonnemo studiosus
assuil certum namque est ex ipso contra Jovinianum libro i, num. 26, quem memorat de Viris Hlus-
;

tribus, tempore prajcessisse. Nunc ejus summam disputationis praedocere longum sit. Priore libro
primam, altero tres alias Joviniani propositiones impugnat. Innumera Scripturae divinfle loca, historia-
rum testimonia, philosophorum scita miro studio explicat siquidem versipellis hajreticus ita blandis
:

illecebris multorum animos fascinaverat, ut vulgo jactaretur, non posse illi Hieronymum respondere
cum laude, sed cum vituperatione conjugii. Supererant ct Manichaei, qui nuptias damnabant, cautoque
adeo gradu incedendum illi erat ne dum totus in virginitatis commendatione versaretur, contra homi-
nem qui illam aequabat conjugio, in alteram partem favoris suspicionem injiceret. Neque tamen hoc
studio evasit adversariorum calumnias, nam et rumigerulis monachis, et piis aliquot catholicac fidei
assertoribus nuptias despexisse visus est. Editos libros ipse Pammachius rcvocare studuit ; sed cum
nihil proficcrcl diligentia, auctor Hieronymo fuit, ut novo scripto multorum olfensioni occurreret. Ille
Apologeticam epistolam, in nosira recensione 48, ad Pammachium rescripsit, quam operas pretium est
lectis hisce libris recolere. Interoa istos,.quod nostrarum partium fuit, ad mss. codices diligentissime
m ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. m
exegimus, maxime vero Veronensem unum majusculis descriptum litteris et supra quam dici possit
antiquum atque emendatum tum qui ejus vetustati proximc accedit. Cistcrciensem alium, sivc S. Gru-
:

cis in Jerusalem de Urbe, deniqueCasanatenseui sequioris quidem aetatis, sed probse notaj.

S. EUSEBII HIERONYMI
STRIDONENSIS PRESBYTERl

ADVEHSUS JOVIMANUM
LIBRI DUO.

LIBER PRIMUS.
237 I. Epicurus Christianorum. Vitia sermonis A gimus: et illud Virgilianumsonum : Dat sine mente
Jcviniani. — Pauci admodum dies sunt, quod [ALneid. lib. x) IJeraclitum
cognomento quoque '

sancti ex urbc Roraa '

fratres cujusdammihi Jovi- axoT£tv6v, sudantes philosophi vix intelligunt. Sed

nianiCommentariolos transmiserunt, rogantes, ut quid ad nostrum aivtyjxaTijal, cujus libros multo

corum inepliis rcsponderem, et Epicurum Cbristia- difficilius est nosse, quara xincere? Quanquam et
norum, evangelico atque apostolico vigore conter- in victoria non parva
Quis enimsit difficultas.
rerem. Quos cura legissem, et omnino non intelli- superare queat, cujusassertioncra pcnitus ignoret?
gerem, coepi revolvere crebrius, et non verba modo Et ne lectorem longius traham, cujusmodi elo-
atque sentenlias, sed singulaspene syllabas discu- quentia3 quibus verborura floribus ornatus
sit, et

tere, volens prius scire quid diceret, et sic vol incedat, secundi
libri ejus (a/. sui) monstrabit
probare, vel redarguere, quod dixisset. Verum exordium, quod hesternam crapulam rucians, ita
scriptorum tanta barbaries - est, et tautis vitiis evomit * :

spurcissimus sermo confusus, ut nec quid loqua- 239« Salisfacio ^ invitatis, non ut clare
2.
tus, nec quibus argumentis velit probare quod lo- curram nomine.sed a rumore purgatus vivam vano.
quitur, potucrim intelligere. Totus enira tumet, Obsecro agrum, novella plantationum «, arbusta
totus jacet: attollit se per singula, et quasi debili- teneritudinis, erepta de vitiorum gurgilibus, au-
tatus coluber, in ipso conatu frangitur, Non cst " dientiam communitara agminibus. Scimus Eccle-
contentus nostro, id est, humano more loqui, al- siam, spe, fide, charitate, inaccessibilem, inexpu-
tius quiddana agreditur. gnabilem. Non est in ea immaturus, omnis doci-
188 Parluriunt montes, nascetur ridiculus mus.
bilis impetu irrumpere, vel arte eludere potest
:

Horat. cle Arte Poet.) nuUus ''. »

Quod ipse, 3. Encratitarum princeps Tatianus,
Non Virginitas
saoi esse hsmini?, nou sauus juret Orestes.
[Pers., sat. i.J fructus nuptiarum. Numerus 30, 60, 100, quid si-

Prajterea sic involvit omnia

gnificat in Eoangelio. Hxreses Joviniani. Rogo, —
et quibusdam inextri-
quaesunthaecportenta verborum?quoddescriptioni3
cabilibus nodis universa pcrlubat, ut illud Plauli-
dedecu3?Nonne vel febrem somniare eum putes.vel
narum litterarum ei possit aptari
arreptum morbo phrenetico, Hippocratis vinculis
Has quidem praeter Sibyllam leget nemo. alligandum ? Quotiescunque eum legero,ubime de
(
In Pseudolo,)
fecerit spiritus, ibi est distinctio. Totum incipit,to-
Nam divinandum est. Furiosas Appollinis vates le- tum pendet cx altero : nescias quid cui cohajreat ;et

' lilud Roma nomen nec prsestantissimus Vero- c * In Casanatensi ms. post evomit vocem, Incipit
nensig, nec Casanatensis Bibliotheca; satis elegans
disputatio Joviniani, tum, Satisfacio invitalis, etc.
msa.agnoscunt. ' Satisfacio invitatis.
Editi ante nos libri Icgunt,
' Eamdem styli barbariem
in Joviniani scripto Salisfacto invitalis. Scd octo inss. codiccs (id est
notare videtur Syricius, Epislola ad diversos epico-
Corbeiensis I, Sagermanensis 1, Regius 1, Gol-
pos, ubi scripturam ejus horrificam appcliat,
non bcrtiuus. 1, Carnuteuses 3,Sancti Ebrulphi Uticen-
tantum proptcr blasphemias, quantum ob serrao- sis l)retinent quod reddidimus.Sicut et infranoi;^/-
nis vitia.
la, non novellas ; ot eludere, non iltudere. Mautian.
Ephesiura intellige, qui abomnibiig obscurita-
•'

•^
Vetus cditio, novellx plantationum, duoque e
tis arguitur. Ejus?i6V:ac <r-coTeivi dicit Theo inFro-
nostris mss. crcptam pro erepta.
gymnasm.ei Demetrius f/e Etocutione,a\uquo,a qui- ^
Laudatus Casanatcnsis subdit in medio Finit :
bus illud r*0T£'.viv pro cognomenlo mutualur Hiero-
d isp uiatio Jovinuini.
nyraus.VideinfraApoIogiamcontraRufinum,lib.i.
 223 S. EUSEfill HIERONYMI. 224
exccpti3tcstimoniisScripturarnm,qvKeillovenustis- A expert-'c quondam voluptatis illecebris abstinere,
tissimo cloquentias suae florc mutarc non ausus est, tanto majus est prajmium.Porro centesimusnume-
reliquus sermo omni materioe convcnit, quia nulli rus (diligenter, quaeso, lector, attende) de sinistra
60 vcnit. Qu(E res mihi aliquam suspicionem intcl- transfertur ad dexteram, ct iisdcm quidem digitis,
ligentiffi dedit, velle eum ita nuptias pra^dicare, ut scd non cum manu, quibus in la^va nupt» signifi-
virginitati detrahal. Quando enim minora majori- cantur circulum faciens, exprimit virgi-
et vidua^,
bu3 coffiquantur, inCerioris comparatio, superioris nitatis||coronam. Hsec de impatientia magis quara
injuria est. Neque vero nos Marcionis et Manicha^i juxta ordinem disputationis dixerim. Cum enira
dogma sectantes, nuptiis detrahimus ; ncc Tatiani aahuc vix * de portu cgrediar, ct rudcntibus vela
principis Encratitarum errorc decepti, oranem sustoUam, in medium me quajtionum pelagus,
coitum spurcum pulamus; qui non solumnuptias subitus loqucndi a;stus abripuit. Unde cohibebo
Bed cibos quoque quos Deus creavit ad utendum, cursura, et paulisper sinus contraham nec indul- ;

damnat et reprobat. Scimus in domo magna, non gebo mucroni, jam nunc pro virginitate ferire cu-
solum vasa esse aurea ct argentea, sed et lignea pienli.|Ballista quanto plus retrahitur, tanto fortius
et fictilia.Et super fundamentum Christi, quod mittit. Non est damnum dilalio, ubi cerlior fit ex
Paulus architectus posuit, alios cEdiflcare aurum. r dilatione victoria. Proponam breviter adversarii
argentum, lapides pretiosos alios e contrario fe-
: sententias, et de tcnebrosis libris " ejus quasi de
num, ligna, stipulam. Non ignora.mus. Ilonoj-abiles foveis serpentes protraham, neque sinam vcneno-
nuptias, el torum '
immaculnfum [Ilehr. xiii, ?). sum caput, spiris maculosi corporis. 241 Pateat*'
Legimus orimam Dei sententiam, 240 Crescite ct quod noxium est, ut possit conteri, cum potuerit.
muUiplicamini, ct rcplete terram (Gcn. i, 28) sed ;
« Dicit, virgines, viduas, et maritatas, qua; se-
ita nuptias recipimus, ut virginitatem, quae de nu- mel in Christo lotae sunt, si non discrepentcaeteris
ptiis nascitur, praeferamus. Nunquid argentum operibus, ejusdem esse meriti.
non erit argentum,si aurum argento prctiosiusest? « Nititur approbare eos, qui plena fide in ba-
Aut arboris et segetis contumelia est, si radici et ptismate renati sunt, a diabolo non posse subverti.
foliis,culmo et aristis,poma prjcferantur et fruclus? « Terlium proponit, inter abstinentiam ciborum
Ut poma ex arbore,frumcntum e stipula, ita virgi- etcum gratiarum actione perceptionem eorum,
nutas e nuptiis. Centesimus et sexagesimus et tri- esse distantiam. nuUam
cesimus fructus quanquam dc una tcrra, et de " Quartum quod et extremum, esse omnium
una semenle nascatur, tamen rnultum differt in qui suum baptisma servaverint, unam in regno
numero.Triginta referuntur ad nuptias.Nam et ipsa ccelorum remunerationem. »
digitorum conjunctio -. quasi moUi se complexans C 4 Arles diaboli. Virtiis apud Ethnicos prxfertur
osculo, et focderans, maritum pingit et conjugem. voluptati. Haec sunt sibila serpentis antiqui, his —
Sexaginta vero ad viduas, eo quod in augustia et consiliis draco de paradiso hominem expulil. Nam
tribulatione sunt posilag. Unde et superiori digito et saturitatem jejuniis praeferendo, repromisit eos
deprimuntur ;
quantoque major est ^ difficultas immortales futuros, quasi nunquam possent cor-
* S. Crucis in Jerusalem de Urbe et Veronensis numero, ubi indicem et poUicem aperiendcs dicit,
mss. cubile immaculatum. Hebr. xiii, 4. id est moUiter eorum summitates lambendas.
- Explicat vcterum morem per digitos nuraerandi, •'
In Epistola ad Pammachium, guia quanto major
dc quo nonnuUaapud antiquos tcstimonia invenire est, etc.
est :expressius tamen ratio tota proditur a Venera- •'*
Voculam vix Vcronensis et S. Crucis mss. non
bili Bcda, et omnium cxactissime a Grajco scri- habent.
ptore Nicolao Smyrneo, cujus fere ignotum opus- •'Reposuimus libris ex Casanatensis,aiiisque tri-
culum editum cst a l^ossino. Bed« loca sunt Cum : <( bus mss. et vcteri edilione. Alludit nempe '^:€V.z
triginta potare volueris, ungues indicis et poUicis axoTscvi, ut de Heraclito dictum est supra. Antea
blando conjunges amplcxu. Cum dicis sexaginta, mendose crat latebris.
poUicem curvatum, judice circumflexo, diligcnter ^ De more Casanatensis praeponit Disputatio Jo-
a fronlc pracinges.» Vidc etiam Apulcium \n Apo- viniani, tum propositioncs ipsas Romanis nume-
log. orat.2.Quod porro ait Hicronymus, centesimum n ricis notis distinguit, landcmque in fine post re
numerum de sinislra transfcrri ad dcxleiam, nolnm munerationcm, Finit dispulatio .Joviniani. Synodi-
ex Cassiani tcstimonio, coUat. 24, c. 26: « Ccntc- ca aulcm cpistola S. Ambrosii ad Syricium papam
narius numerus de sinistratransCerturin dcxtcram; duas, primam vidclicet et postremam. Joviniani
•et licet eamdcm in supputationc digitorum figuram propositiones exagitat, nimirum, « NuUam virgini-
tenere videatur, nimium tamen tiuanlilatis magni- tatis gratiam, nuilum castitatis ordinem reservare,
tudine supercroscit. » Juvenalis quoque Salir. 19- promiscua omnia vellc contunderc, diversorum
versu 216, de rege Pylio : gradus abrogarc meritorura,et pauperlatem quam-
Felix niuiirura qui per lot soecuia niorteni dam coelcstium remuncrationcm inducere. » Rur-
Distulit, atque suos jam dc.xtra compulat aunos. sum vero alium Joviniano erroremdc soluta Mariae
Vide Nicarchi veteris poetffl \n antliologia lib. ii, intogritate in par.ii, n. 4. cxprobrat, quod nempe
diccrct Cltristum ex virgine non poiuisse generari.
c.y. opigramma. Quin ctiam nostrum Hicronyraum
epistola 123, ad Agcruchiam, ul>i, Iricenarius fa'- Quam blasphemiam, tametsi a Hieronymo silentio
dera niipliaruin ipsa digitoruin conjunclione tcstatnr. prcmitur, haeretico illi tamon ctiam ab Augustino
Obiter vcro nolandus Victorius cst, qui aliam ab diserte attribuitur libro r(iH//-a Uifrcscs haer. 82, et
Apuleio iniri gestus rationem putat in tricesimo contra Julianum saepe, atque alibi.
223 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. 226
ruere ; ct dum diviQitatcm a^qualcm Deopollicctur, A Enos, Cainam, Malal(:cl,Jarcd,Enocli,MaLhusalcm-^,
expullit eos de paradiso, ut qui nudi et expediti, Lamcch, Noc, omncs habuissc uxores, ct cx Dei
etabsque ulla macula virgines, Domini consortio pcntcntia filios procreasse (quasi gcnerationis ordo
fruebantur, dejeeti in vallem hcrymarum, tunicis Pt historia conditionis humana;, sinc conjugibus et
consutis et pelliceis vestirenlur. Sed ne lectorem liberis potuerit enarrari) : « Iste, inquit, estEnoch,
diulius morer,sequarvestigia' partitionis expositse, qui ambulavit cum Dco, et raptus in ccclum est.
el adversus singulas propositiones ejus, Scriptura- Iste Noc, qui, cum csscnt uliquo muUi virgincs
rum vel maxime nitar testimoniis : ne qucriilus propter a;tatem, solus cum liliis ct uxoribus nau-
garria, sc eloquenlia magis quam vcritate^supera- fragoorbeservatus cst. llursus post diluvium, quasi
lura. Quod si oxplcvero, et illum utriusque instru- altero principio generis humani,vivorum ct uxorum
menti nubc opresscro, assuman excmpla srecula- paria junguntur et ex integro generationis instau-
ris quoque lilteraluraj, ad quam et ipse provocat. ratur benedictio : Cresciie, elvuiUiplicamini,et 243
Doceboque etiani intcr philosophos ct egregios in rcplelc terram [Gen. \\\i, il , el ix, i). » Insuper
republica viros, virlutes voluptatibus,id est,Pytha- etiam comedendarum carnium licentia relaxatur :

goram, Platonem et Aristidem, Aristippo, Epicuro Et omne quod movetur, erit vohis in escam ; sicut
et Alcibiadi ab omnibus solere praiferri. Vos,qune- p olera licrbarum dcdi vobis universa [Ibid. 9). Cur
so, utriusque sexus virgincs ct continentes, mariti rit ad Abraham, Isaac, quibus prior ct Jacob, et
quoque ct digami,ut conatus meos orationibus ad- trigamus, secundus monogamus, tertius quatuor
juvetis Cunctorum in communc Jovinianus hostis uxorum ost Lia?, Rachel, Balaj, et Zelphaj et
: ;

est. Nam qui aequalia omnium asserit merita, tam asseritAbraham ob fldei meritum, bencdictionem
virginitati facit injuriam,dum eam nuptiis compa- in gcneratione filii acccpisse. Saram in typum Ec-
rat, quam 2-J2 eas licitas assercns,
et nuptiis, sic clesiaj, cui defecerant muliebria, maledictionem
ut secunda ct tertiamatrimonia.Sed et digamis et sterilitatis, partus bencdictione mutasse. Quod
trigamis adversarius est, ibi ponens scortatores Rebeccaieritquasi prophetesinterrogareDominum,
quondam et libidinosissimos post pocnitentiam,ubi et audierit ab eo, Ihix gentes et du<i populi in utero
duplicata et triplicata matrimonia quod in
: nisi tuo sunt [Gen. xxv, 23). Quod Jacob pro uxore ser-
eo digami et trigami dolerc non debent, quiaidem vicrit: et existimante Rachel, viri esse dare libe-
scortator et poeniten.s in regno ccclorum etiam vir- ros, ac dicente : Da mihi filios : sin autern moriar
ginibusadsequatur.Proponamigiturmanifestioribus {Gen., XXX, V) ; responderit : Numquid pro Deo
vcrbis ct habcntibus aliquam consequentiam, ar- cgo sum, qui te conclusit [Ibid. 2)? In tantum, in-
gumenta exempla de nuptiis, eodemque
ejus et quit, sciebat fructus nupliarum Domini esse,
ordine omnia, quo ab eo dicta sunt, digeram. Nec C non mariti. Qaod Joseph vir sanctus atque castis-
molestum lectori sit, si nauseam ejus et vomitum .•iimus, et omnes patriarchfe uxores habuerint,qui-
legere compellatur. Libentius antidotum Qhristi bus ajqualilor per Moysen benedicat Deus. Judahi
Libet, cum diaboli vcncna pra?cesserint. Audite quoque proponii, et Thamar et occisum Onam :

patienter, virgines •\uditc, qua^so voluptuosissi-

; perstringit a Domino, quia fratri invidcns semen,
mum concionalorem, imo quasi sirenatum cantus nuptiarum opera ^ perdcbat. Moysen proponit, et
et fabulas clausa auro transitc. Vestras fcrte pau- Mariae Icpram, quae^ fratri pro uxore dctrahens,
lisper injurias ;
putate vcs cum Christo crucifixas, illico Dei ullionc percussa est. Laudat Samson, et

Phurisaeorum audire blasphcmias^. uxorium Nazaracum rairis affert pr«coniis. Debbo-

5. Jovinianus. Liber Deuteronomii sub Josia reper- ram quoque replicat et Barach, quod absque virgi-
tus in templo. — Primo, inquit, Dei sententia est, nitatis bonis Sisaram et Jabim ct currus ferreos
Propter quod dimittet homo patrem et matrem suam debcllarint. Jahel uxorem Haber Cynei adducii in
et adhierebit uxori svcV et erunt duo in carne una medium, et palo armatam praedicat manum. Inter
{Gen. II, 24, et Matth. xix, 5). Ac ne fortc dicere- Jephte patrem et filiara virginem, quaj immolata
mus hoc scriptum in veteri Testamento, asserit a sit Domino, dicit nuUam fuisse distantiam ;
quin
Domino quoque idipsum in Evangelio confirmari. n potius (idem patris pracfert ei,quoe cajsasit lugens.
Quod Deus conjunxit, li07no non separet: statimque Venit ad Samuel altorum Nazarseum Domini, qui
subneclit, Crescite et multiplieamini, et replele ter- ab infantia nutritus in tabernaculo ebt,et vestitus
ram [Gen. i, 28); et per ordinem replical, Scth, Epiiod had, quod interpretatur, vestibus lineis : di-

'
Casanatensis Wber, vestigta proposiiionis e.xpositn rum opcrn perdebat. In uno Celbertinac Dibliotheca;,
' Rursum Casanatensis libcr prajponit epigra- scmen nupiiarum in terra jundebut. Alii codices le-
phem Dipulaiio Joviniuni, gunt ut nos edidimus nostram vero genuinam
:

•Gravius mallet Maiusale. esse lectioncm probari potcst cx conlextu LXX In-
' Alias erat. nec bene, semen nuptiarum dedita terprctum, Cen. xxxviii Scicns auiem .-/nnam^quia
:

opera perdetjat, Antiqui libri Annam pro Onam fre- nou sibi eratscmen... efjudit super tcrram, ut non
qucnlius effcrunt. Ucclc Veronensis Annam ex daret semen fratn suo. Invidcbat igitur pcracn fra-
(;r..cco Ajv-iv ct infra Cliober pro llabcr. Quia — tri, ct ideo iiupLiarum opera pcrdcbat. Mautian.
frairi invidens semcn. In codicc ms. Sangcrmanen- ^ Sic corrigit Vallars. MarLian v, -10 habet qma
:

si legimus : Quia fratri invidens, sanctorum nuptia- Edit.

 S. EUSEBII HIERONYMI, i28

citque eum filios procreasse, nec sacerdolalem pu- A. rhetoricum, et facit apostropham ad virginem, di- .

dicitiam uxoris imminutam esse complexu. Booz cens:«Non tibi facio, virgo, injuriam : elegisti '

cum sua Rulh' in arca collocat, et Jcsse, ac Da- pudicitiam propter prffisentem necessitatem : pla-

vid 244 inde producit. Ipsum quoquc David du- cuit tibi, ut sis sancta corpore et spiritu : ne su-
centis prajputiis*, etiam cum vitaj periculo^. regis perbias ejusdem
: Ecclesia; mcmbrum es, cujus et
filiie dicam de Salomo-
qua3sisse concubitus. Quid nuptae sunf, »
ne, qucm ponens inaritorum,imaginem
in catalogo (). IIie)'onymus. — Nimius fortasse fuerim in ex-
asserit Salvatoris ? et de ilio vult esse scriptum : posilione propositionum cjus, et legendi fastidium
Deus judiciumtuum regi du, et justitiam luam filio fecerim ; sed utile ratus sum cuncta molimina ejus,
regis. Et, Dabitur ei de auro krabix, et orabunt quasi instructam aciem contra me ponere.et totum
pro 60 setnper. Ac repente transcendit ad Eliam et hostilem exercitum cum ducibus
suis turmis ac
Eliseaum, et narrat quasi grandemysterium, quod congregare, ne post primam
mihi victoriam, alia
requieverit spiritus Eli;e in Elisa30 et cur hnc di- : deinceps prajlia nascercntur. Igitur non dimicabo
xerit, tacet : Eliam quoque et Klisaium
nisi forte contra singuios, nec paucorum ero passim* con-
habuisse arbitretur uxores. Transit ad Ezechiam
•
gressione contentus toto certandum est agmine,
:

et cum in ejus laudibus immoretur,miror curobli- p et incompositi hostium cunei, ac latrocinii more
tus sit dicere Amodo filios faciam [Isa. xxxvii, scc.
: pugnantes, instructa et ordinata acie repellendi.
LXX). Josiam virum justissimum, sub quo in Tein- Opponam in prima fronte apostolum Paulum, et
plo Deuteronomii liber repertus est, ab Holda quasi fortissimum ducem, suis telis, id est, suis
uxore Sellum instructum refert. Haniel quoque.et armabo sententiis. Sciscitantibus enim super bac
tres pueros inter maritos ponit [/l/.numerat],Et ad quaestione Gorinthiis, plenissime respondit doctor
Evangelium repente transcendens, Zachariam, et gentium, et magister Ecclesiae. Quidquid autem
Elisabeth, Petrum ponit, et socruni ejus, cajteros- statuerit, hoc Christi in co loquentis, legem pute-
que apostolos. Et consequenter infert dicens « Si : mus. Simulque n<i lectoris tacita cogitatio cum
autem voluerint assumere vanara defensionem^, coeperimus singula, quas proposita sunt, diluere,

et obtendere,quod rudismundus eguerit incremen- semper ad Apostclum se reservet, et studio vali-

to, audiant Paulum loquenlem; Adolescentiores vi- dissimarum quaestionum, priora negligens^ ad ex- :
•

duas volo nubere,filios procreare^ (/ Tim. v, 14). Et. trema festinet. i^

Honorabiles miplix, et cubile immaciilatum {llebr. 7. Nihil bono contrarium, nisi malum. Exterior
\in, 4). Et, Mulier alligata est viro, quandiu homo corruptus. Inter cajtera Corinthii per litte- —
vivit vir ejus. bi autem mortuus fuerit, nubat cui ras quaesierant, utrum post fidem Christi coelibes
tantum in Domino (I Cor. vii, 39). Et, Adam C esse deberent, et continentiae causa quas habebant
r't,
est seductus mutier aidem
: seducta, facta uxores dimittere, an si virgines credidissent, ini-
est in prxvaricaiionem. Salva autem flet per filiorum rent [^/. inire] mutrimonia? Et cum e duobus
generationem si pennanserit in fide et dilectione. ethnicis, unus credidisset in Christum, utrumnam
et sanctificatione cum sobrietate (/ Tim. ii, iA). Cer- credens reliqueret non credentem ? Et si essent,
te cessat hic illud apostolicum, Et qui habent ducendae uxores,Ghristianas tantum accipi juberet,
uxores,sic sint quasi noa habcant nisi forte dicetis,
; an et ethnicas ?Videamus igitur quid ad ha?c Pau-
propterea vult eas nubere, quia jam quajdam con- lus rescripserit De his autcni quae scripsistis mihi :

versae sunt retro post Satanam quasi ex virgini-

: bonum\est homini mulierem non tanger-e. Propter^'^
bus nulla cadat, et non sit earum majorruina. Ex fornicationem autem unusquisque uxorem suam lia-
quo manifestum est vos Manichc-corum dogma se- beat, et unaquxque virum smim habeat. U.vori vir
ctari, prohibentium nubere, et vesci cibis, quos debitum 246 reddat, similiter et tixor viro. Vxor
Deus creavit ad utendum, cauteriatam^ habentium proprii corporis non habet potcslatem, sed vir. Simi-
conscientiam. » Et post 245 multa, qua; nunc liter et vir corporis sui non habet potestatem, sed
otiosum cst revolvere, excutit se quahi in locum u.ror. ISolite fraudare invicem, nisi forte ad tempus

D
'In aliis librisc«?rt serva llutk. feminas a Marcosianis deceptas, aiT-.vs;, inquit,
* Ducentis prxputiis. Falso in editis Erasm. et Xi/.ajTr, p'.a7]j.iva'. Tr,v ajvitor, j'.v Cauterintas cons-
Marian. legimus centum prxputiis, cnm fucrintdu- Paulo post pro otiosum quidam
cicntias iiabenles.
centorum virorum prajputia annumerata. Martian. mss. odiosum habent.
2 In tribus nostris mss. ctiam eum pcriculo, abs- ^
Subdit Casanatensis de more Finis dtsputatio :

que vitx. Joviniani.

* Cisterciensis sive S. Crucis ms., assumere unam * Mallet Gravius passiva congressione pro pas- ,

defensionem. sim, etc.

" Verba filios vrocreare in nullo e nostris codici- ' Casanatensis priora non lcgens, ad e.Tlrema, etc

bushabentur, quemadmodum et duo alia vircjus. '" Mss., plurium numero propter fornicationes.
"Perditam nempe ac depravatam. Sumpta sen- Gra!C., Ta; iTopvifa;. Sicquc infra. Mox, vir corporis
tentia ex Epist. I ad Tim. iv, i, ubi ad servos al- sui, absque vocula proprii insupcr et verbum
:

luditur qui noxa; convicti candenti lerro inureban- rcvcrtimini non agnoscunt hicatque infra.Denique
tur. Unde •/.ixa'JTT,pia7;j.ivov transfertur ad nefarium Ego autem dico, pro, Hoc autdm, etc.
queppiam signilicandum. S. Irenajus, lib, i, c. 9,
m ADVERSUS JOVlNIANUM LIB. I, ^30
ex consensu, ut vacetis orationi. Et iteruin ad id- A canis, ne paulalim virus serperet, pallium quod
ipsum revcrtimini, nc tentet vos Salanas, propter tetigerat,abjecit. Propter fornicationcm aulem unus-
incontinentiam vcstram. Hoc autcm dico jiuta in- quisquc u.vorcm suam habcat, et unaquxque virum
dulgenliam, non juxta imperium. Volo autem omnes suum habeal. Non dixit, propter fornicationem
homines esse ut meipsum; sed unusquisque proprium unusquisque ducat uxorem ; alioquin hac excusa-
ilonum habet cx Dco, alius quidem sic, alius autcm tione libidini frena laxasset, ut quotiescunquo
sic. Dico autcm innuptii^ ct viduis, bonum 6st cis, si uxor moritur, toties ducenda sit alia, nc fornice-
sic permanserint ut ego. Si autem sc non contincnt, mur sed, uxorem suam habeat. Suam, inquit, ha-
;

nubant. Melius enim nubere, quam uri [l Cor.

est beat, sua utatur, quaiii habebat antequam crederet,
VII, I seqq.^. Revertamur ad caput testimonii Do- : quam bonum erat noii tangore *, et post fidem
nuin est, inquit, homini mulicrem non tangere. Si Christi sororem tantumnossc, non conjugem, nisi
bonum est mulierom non tangere, malum est ergo fornicatio tactum ejus excusabilein faccrct. Uxor
tangere:nihilenimbonocontrarium est nisimalum. proprii corporis non habet poteslatem, sed vir. Simi-
Si autem malum est, et ignoscitur, ideo concedi- titer et vir sui corporis non habet potestatem, sed
tur, ne malo quid deterius fiat. Quale autem illud u.vor. Omnis hac matrimo-
quaestio de his qui in
bonum est, quod conditionc deterioris conceditur? t» nio quod
sunt^, an eis liceat uxores dimittere,
Nunquam enim subjecisset, unusquisque uxorem et Dominus in Evangelio prohibuit. Unde et Apo-

suam habeat, nisi praemisisset, propter fornicatio- stolus, Donum est homini, ait, uxorem non tan-
nem autem. Tolle fornicationem, et non dicet, gere^. Sed quia qui semel duxit uxorem, nisi ex
unusquisque u.torem suam habeat. Velut si quis consensu, se non valet abstinere, nec dare repu-
definiat : Bonum cst triticeo pane vesci, et edere dium non peccanti, reddat conjugi debitum sponte :

purissimam similam. Tamen ne quis compulsus quippe se alligavit, ui reddere cogeretur. Nolite
fame comedat stercus bubuium, concedo ei, ut fraudare invicem, nisi forte ex consemu ad iempus,
vescatur et hordeo. Num idcirco frumentum. non ut vacetis orationi. Oro te, quale illud bonum est,
habebit puritatem suam, si fimo hordeum praefe- quod orare prohibet? quod corpus Christi acci-
ratur?Bonum est illud naturaliter,quod compara- pere non permittit ? Quamdiu impleo mariti
"^

tionem non habet mali, quod prailatione alterius officium, non impleo ^ continentis. Jubet idem
non obumbratur. Simulque animadvertenda est apostolus in alio loco (/ Thess. v), ut semper
Apostoli prudentia. Non dixit, bonum est uxorem oremus. Si semper orandum est, nunquam ergo
non habere sed, bonum est mulierem non tangere
: conjugio serviendum, quoniam quotiescunque
quasi et in tactu periculum sit quasi qui illam : uxori debitum reddo, orare non possum. Petrus
tetigerit, non evadat, qu3^ virorum pretiosas animas C apostolusexperimentum habens conjugalium vin-
rapit^, quae facit adolcscentium evolare corda : culorum, vide quomodo informet Ecclesiam, quid
Alligabit quis in sinu ignem,et non combureturl aut doceat Christianos Similiter viri cohabitantes juxta
:

ambulabit super carbones ignis, et non ardebit scientiam, quasi infirmiori vasculo muliebri tri-

(Prov. VI. 27, 28)? Quomodo igitur qui ignem te- buentes 248 honorem, et sicut cohxredes multi-
tigerit, statim aduritur : ita viri tactus et feminae plicis gratise, ut non impediantnr orationes vestrx
sentit naturam suam, et diversitatem sexus intelli- [IPelr. ni, 7). Ecce eodem sensu, quia eodem et
git. Narrant et gentilium fabulae * 247 Mithram spiritu, impediri dicit orationes officio conjugali.
et Erichthonium, vel in lapide*, vel in terra, de Quod autem ail, similiter, idcirco ad imitationem
soU> aestu libidinis esse generatos. Unde et noster provocat viros, quiajam supra uxoribus praecepe-
Joseph, quia tangere oum volebat if^gyptia, fugit rat, dicens Vt videant
: viri in timore caslam
ex manibus ejus, et quasi ad morsum rabidissimse vestram conversationem ,
quarum sit non exte-

• Codices nostri omnes, et vetus quoque editio thrse initia tradunt, e petra eum natum esse memo-
capit, juxta Grfficum avpijs'.. rant. Et Gommodianus lib. In truction :

* Fabulx Milhram et Erichthonium. Si exstaret

Invictus de petra natus si Deus habetur,
Eubulus, qui hi3torium.V?Y/ir<a?niultis voluminibus D Nunc ergo retro vos de istls date priorem
explicavit, facile intelligeremus quomodo Mithras
Vicit petra Deum, quaerendus est petrae creator.
de solo .estu libidinis sit generatus. Sed haec Gen-
tilium fabula nec nobis.nec viris doctis satis adhuc De Erichthonio fabula est notior.
comperta. De Erichthonio, sive £>ic/j</t^o, nulla dif- * Amovimus hinc vacem uxorem, quaj (also
ficultas scimus enim illum creditum fuisse filium
: inlrudcbatur, rec in uUo nostrorum codicum, aut
Vulcani, qui, cum Minerva coUuctaret, semen in veteri edilione habetur.
terram profudisse dicitur atque inde editum esse ;
* Gasanatensis, Qui in matrimonio sunt deprehensi,

aiunt puerum draconum pedibus, etc. primus in- ;

an, etc.
venlor argenli fuit et currus. Vide Ovid. lib. ii ^ Idem cum veteri editione, et rectius,wu/jVrm,
Melamorph. et Lactant., lib. ii, cap. 17 et Ser-
; ; non uxorcm.
vium in lib. iii Georg. Vrgilii. martian. '
Erat accipi, renuentibus mss.
^ .Mithram e lapide generatum docent scripto- " Impleo continentis. Plures rnss. codices retinent
rPs antiqui passim eratque solemne : illud in continentis vocem, pro verbo Christiani, quod
Mithriacis mvsteriis ezo; £•/. TriTpa;. Justinus in
: legitur apud Erasmum, et in paucis exemplaribus
dialogo cum rryphone, Quando, inquit, illi qui Mi^ inSS. MARTUN.
 :

231 S. EUSEBII HIERONYMI. 232

rius compositio crinium, cl distinclio auri, et in S_ Folo autem omncs homines case sicutmeipsum.{lCor.
cullu vestis ornatus; scd abscondilus cordis homo, VII, 7). Hoatus qui Pauli sirailis crit. Felix qui au-
in incorruptione mitiset silentis spiritus. lloc cst co- dit Apostoium praecipientem, non ignoscentem.
ram Deo placens {I Petr. iii, 2, 3). Ccrnis, quale IIoc, inquit, volo, hoc desidero, ut imitatores mei
conjugium intcr virosuxoresquepraecipiat?Gohabi- ego Christi. IIIc virgo de Virgine, de
sitis, sicut et

tantes.juxta scientiam, ut novorint quid vclit, quid incorrupta incorruptus. Nos quia homines sumus,
desiderel Deus, ut tribuant honorem vasculo rnu- et nativitatem Salvatoris non possumus iraitari,
licbri. Siabstinemus nos a coitu, honorern tribui- imilemur saltem convcrsalioncm. Illud divinitalis
mus uxoribus si non abslincmus, perspicuum est
: hoc humana? conditionis est et
est et beatitudinis,
honori conlrariam esse contumcliam. Ad uxorcs laboris. Volo omnes homines similes mei esse, ut
quoque, ut videant, inquit, viri^ castam conver- dum mei similcs sunt, similes fiant et Christi,
sationem vestram, ct ornatum in ahscondito cordis cujus ego similis sum. Quienim in Chrislum credit,
hominem, in incorruptione milis ct silentis spirilus. dcbet sicut ille amhulavit el ipse ambulare [l Joan.
vere digna vox Apostolo, et Petra Christi !Mari- I, 0). Sed unusquisque proprium donum habel ex
tis uxoribusque dat legem, et damnato carnis or- Deo : aiius quidem sic, alius autem sic {l Cor.
natu, castitatem praedicat, et ornatum interioris r> vii, 7). Quid, inquit, vclim, perspicuum est ^. Sed
hominiSjin incorruptione mitis ct silentis spirilus quoniam in Ecclcsia diversa sunt dona, concedo
quodammodo hoc dicens: Quoniam exterior vester ct nuptias,'ne vidcar datnnare naturam. Simulque
homo corruptus est, et bcatitudinem incorruptio- considera, quod aliud donuin virginitatis sit, aliud
nis, quae proprie virginum cst, habere desiistis, nuptiarum. Si enim cadcm essct merccs * nupta-
imitamini incorruptionem spiritus salteni per se- tarum et virginum, nunquam dixisset post praece-
ram abstinentiam, etquod corpore non potestis, ptum continentirc : Sed unusquisque proprium ha-
mente prajstate. Has cnimChristus divitias, ct hos het donum e.v Deo : aliiis quidem sic, alius autem
vestrae conjunctionis quaerit ornatus. sic. Ubi proprietas singulorum est, ibi altrinsecus
8 Verum ne quis putet cx co quod sequitur : Ut diversitas. Concedo et nuplias Dei 250 donum,
vacetis orationi, et iterum revertimini [Al. ad id sed inter doniim et donum rnagna diversitas est.
ipsum] ad ipsum, Apostolum hoc vello, ct non Dcnique et Apostolus de eodem post incestum poe-
propter majorem ruinam conccdere, statim infert nitcnte, E cotilrario,\nqu\l,douate ei et consolamini,
Ne tenlet vos Satanas propter incontinentiam vc- et si cui qiiid donastis, et ego {II Cor. ii, 7). Ac nc
stram. Pulchra nimirum indulgentia, et iterum ad putaremus donum hominis csse contemnendum,
ipsum. Quod erubescit suo vocare nomine, quod addidit : Nam ei ego quod donaoi, si quid donaii
quod causam habet in- C propler vos, coram Christo {Ibid. 10). Diversa sunt
tentationi pracfert Satana?,
continentiam, 24D laboramus quasi obscurum dona Chiisti. Undc et Joseph in typo ejus variam
disserere, cum exposuerit ipse quod scripsit Uoc habebattunicam. EtinPsalmo qiiadragesimo quarto
:

autem, inquit, dico ju.vta indulgentinm, non jnxta legimus : Astitit regina a dexlris tuis, in vestitu
imperium^. Et mussitamus adhuc nuptias non vo- deaurato, circumdata varietate {Psal. xliv. lO).
care indulgcntiam, sed praeceptum, quasi non eo Et Potrus apostolus, Sicut cohoeredes, ait, multi-
modo et secunda ct tcrtia matrimonia concedan- plicis gratix Dei (I Peir. iii, 7). Quod significan-
tur, quasi non ct fornicatoribus per poenitentiam tius Graece dicitur -o-.xiA-r;; •, id est, varix.
fores aperiantur Ecclcsiae, qucdque his est majus, 9. Sequitur : Dieo autem innuptis et viduis : Bo-
et incestis ? Nom illum violatorem novercae, quem num est cis, si sic permanserint, ul ego. Si autem
in prima ad Corinthios Epistola tradiderat Satanaj non sc continent, nxd)ant. Mclius enim esl nubere,
(/ Cor. v), in interitum carnis, ut spiritus salvus quam uri (/ Cor. vii, 8). Postquam nuptis conces-
fierct, in sccunda retrahit (// Cor. n), et ne abun- seratusum conjugii,et ostenderat ipse quid vellet,
dantiori tristitia absorbeatur frater, laborat. Aliud quidvc concederet, transit ad innuptas et viduas,
est, velle quid Apostolum, aliud est ignoscere. In et sui proponit exemplum, et felices vocat, si sic

voluntatc promercmur, in venia abutimur. Vis £) pcrmanserint. Si auteni non sc continent, nubant,
scire quid vclit Apostoliis? Junge quod sequitur : idipsum quod supra, P;-o/)/t';- fornicationes autem.

* Denuo Casanatensis. vidcant, inquit, in

timore adeptum fuisse, res dcbiti. Divcrsis itineribus in-
castam, etc. Deinde, in abscondilo cordis homine dulgcnlia currit et gralia. Quid, inquit, » etc.
puto legenduni, pro homimem, ct vocem ornatum ^ Erat antca nuptiarum, minus benc.

substantivc accipi debcrc. Graecc xojijlov. Suffra- ^ Hodicrna Giv-eca oxemplaria fero pra?ferunt
gatur Veronensis ms. emendatissimus, atque ipsc yav.TO;; to)?,;, raro -/ip-.To; -o-.xtXr,;. Vulgata quo-
Hieronymi contcxtus. quc gratix vitnc, quod fraudi fuit Victorio, qui lau-
^ Nostri codices elcgantius, cum cxposuerit se dari putavit Pctri cpistolcc c. iv, vcrsum lO, ubi
ipse qui soipsit. Gra^cus ac Lalinus multiplicem gratiam dicunt.
"^
Vcroncnsi ct S. Crucis mss. omnium anli-
In Indc supcriorem vocem cohxdercs necessario mu-
quissimis islhajc inlerserunlur « fn pra^ccplo glo- : tundam ccnsuit \n dispcmatorcs. cx ulroque textu,
ria, in indulgcntia vix i-cmis-sio. Corouat quod pra^- atquc in .\poIog. quidom ad 1'ainmacliium, sivo
cipit, notat ad pcunitcntiam quod rclaxat. Ibi cpist. -48, itacx pra^concepta opinione mutavit.
gumma aclionis est, paenam evadere ;hic coroaam
233 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. ^34

El, ne lenlet vos Satanas, propler mmj/<>?^f?//am A crodcns repudiet non crcdentcm. Causisquc expo-
vestram. Reddilque causam, cur di.\erit, Siscnon sitis, quod candidatus fidei sit infidclis, si nolit a

continent, nubant. Melius est enim nubere quam nri. crcdcnlc disccdere : e conlrario jubet, si infidelis

Idco nielius cst luiberc, quia pejus est uri, ToUe rcpudict fidelcm propter fidcm Ghrisli, discedere
ardorcm libidinis, nt non dicet, nuiius est nubere. deberc crcdcntcm, ne \Al. ncc] coujugem prsRferat

Melius enim semper ad comparationcm deterioris [/1/ praifcrrc; Christo, cui cliam anima postpo-
respicit, non ad simplicilatcni incomparabilis pcr ncnda est. Al nunc plerajquc contemnenles Aposloli
se boni. VeUit si dicerct : Melius est unum ocu- Jussionem, junguntur gcntilibus, ct templa Christi

Jum babere, quam nullum : mclius ' uno iiuiili idolis prostituunl; ncc inlclligunl sc corporis ejus
pede, et alteram partem corporis baculo sustcn- partem cssc, cujus et costa? sunt. Ignoscit Aposto-

tare, quam fractis cruribus repere. Quid ais, Apos- lus infidelium conjunctioni, qua3 babcntcs *52
toie? Non tibi credo dicenli, Etsi imperilus serrnone, maritos,in Christum postea credidcrunt ; non his,

non tamcn .M'ientia. Onomodo illud de humilitate qu<c cum Christiana; cssent, nupserunt gentilibus.
descendit, Quia non sum diynus vocari Aposlolus. ad quas alil)i loquitur: Nolite jugum ducere cum
Et, Mihi minimo omtiium aposlolorum. Et, Tanquam infidelibus. Qux enim participatio juslitice cum ini-
abortivo, sic et hoc humilitatis dictum T^nio ^ .
.^ quitaie ? ant qux societas luci ad tenebras? Quse
Nosti sermonum proprietates, quamobrem et de autein conventio Christi ad Delial *? aut qtiae pars
Epimenidc, et do Menandro, ct 251 dc Arato fideli cu::'' infideli? Qui autem conscn.ms templo Dei
qua?dam sumis testimonia. Ubi de continentia lo- cum idolis estis tcmplum Dci vivi (// Cor.
'! Vos enim
queris el virginitate Donum e.st, ais, homini mu-
: VI, \
't enim in me sajvituras sciam
et seqq.) Licet
lierem non tangere. Et, Donum est eis, si sic per- plurimas matronarum licet eadem impudentia;

manserint ut ego. Et, Puto hoc bonum eis essc qua Dominum conlempserunt, in mc pulicem et
propter instantem necessitatem. Et, Quia bonum est Christianorum minimum debacchaturas tamen :

homini Ubi nd nuptias vcRis, non

sic esse. dicis, dicam quod sentio loquar quod me Apostolus :

bonum est nubere, quia non potes jungcre, quam docuit, non illas justitia? csse, sed iniquitatis; non
uri sed dicis Melius est nubere quam urii
; : Si per lucis, sed tcnebrarura non Christi, scd Belial
;
;

se nuptia; sunt bona;, noli illas incendio compa- non templa Dei viventis sed fana ct idola ,

rare : scd dic simpliciter, bonum est nuberc. Sus- mortuorum. Vis apertius discerc, quod Christiana3
pecta est mihi bonitas ejus rei, quara magnitudo omnino non liceat ethnico nubere? Audi eumdem
alteriusmali raalum esse cogit inferius. Ego au- Apostolum, Mulier, inquit, alligata est quanto tem-
tem non leviusraalumj sed simplcx per so bonum pore vir ejus vivit^ : quod si dormic?it vir ejus libe-
volo. C rata est : cui vult nubat, tantum in Domino (/ Cor.
^
^O. Mulieres (ideles junetse infulelibus. Matronx VII, 39), id est, Christiano. Qui secundas tortias-

soeviturx in IJieronymum. Abraham adjurat scrvum quc nuptias concedit in Domino, primas cum
in Christo. Hucusque primum capitulum edis- ethnico prohibet. Unde et Abraham abjurat ser-
serlum cst, veniamus ad sequentia. His autem qui vum in femore suo, hoccst, in Christo, qui de ejus
malrimonio juncti sunt, prxcipio non ego, sed Do- erat semino nasciturus, ut filio suo Isaac alienige-
minus, uxorem a viro non discedere. Quod si disces- nam non adducat uxorem. Et Ezras offensam
serit, manere innuptam, aut viro suo reeonciliari. Dei hujuscemodi uxorum repudiatione compescit
El vir uxorem ^ non dirnittat. Nam cxteris ego dico, (// Esdr. x). Et Malacl^ias prophcta P7'xvaricatus :

non Dominus: Si quis frater uxorem habet infide- est, inquit, .ludas, ct abominatiOnem fecit in Israei

lem,et hxc consenlil iiabitare cum illo, non dimittet et in .Jerusalem. Polluit enim sanctum Donini, ^t
j7/a7n; et caitera usquc ad cum locum, ubi ait dilexit, et habuit filiani Dei alieni. Disperdat Domi-
Vnusquiaque sicut vocavit cum Deus, ita ambulet, et nus virum qui feccrit hoc, magisffum, et disciputum,
sicut in omnibus Ecclesiis docco {] Cor. vii, ^O scqq.). de tabernaculis .Jacob : ct ofl'crentem numera Domino
Ilic locus ad prajsentem controvcrsiam non virtutum'' (Malach. ii, 11, 12). Hsec idcirco dixi, ut
pertinet. Docct enim, juxla sententiam Domini, n qui nuptias virginitati comparant, sciant saltem
uxorem,excepta causafornicationis, non repudian- tales nuptias digamia; et trigamia; subjicicndas.
dam, ct repudiatam, vivo marito, altcri non nu- 11. Intelligcnliam suam reprehendcndam putat.
bero, aut certe viro suo reconciliari debere. His Fides proprie Christiariorum est. Ad superiorem —
autem quos in matrimonio dcprchendisset fides, disputationcm, in qua docucrat lidelem ab infideli
boc est, si unus credidisset e duobus, praicipit ne non dcbere discedere, sed permanorein matrimonio

Martian., Melius esi enim

'
uno, ctc. Ex raox lielix pro licfial invcnimus.
quid agis, .^posiole, etc. " cum Vulgata faciat,
Victorius addit lcgi, ut
* Antea erat pidn, rcnucntibus mss. nam cxemplaribus saipius t(o vo;i.(o deest,
in Gra;cis
' Expunximus hinc vocem suam, quam ne\ue ncc llicronymiani mr(s. hoc loco habcnt. Casana-
nostri codices, ncc doniciiio lioiliorp.a Vnlgala ha- lcnsis paulo posl, i<l cst ClirisHaiio, non diinico,
beni.. qui se andns, otc.
* Nostri codices constanter habcnt Cliristo et De- Casanatensis male et non oj^crentem.
''

lial: juxta Grajc, Xp-.jTw Tpo<; fJeXiotp. Scd et

Patrol. XXIII. 8
 . .

235 S. EUSEBII HiERONYMI 236

sicut eos invcnissct fldcs, ct nnumqiicmquc vcl A Christum, circumcisus vocatus es ab uxore, et
si
cailibem, vcl maritum ila durarc ut csset Christi cffilebs eras noli ducerc uxorem, hoc est, noli
:

baplismate dcprehonsus, inlcrt subito parabolas adducerc pra^putium, ne circumcisionis et pudicitiae

253 circumcisi et ethnici, servi et liberi et sub : libcrtatcm oneres sarcina nuptiarum. Rursum si
molaphora earum de nuptis disputat et innuptis. in prajputio quis vocatus est, non circumcidatur.
Circumcisus aliquis vocalus est, non adducat pnepu- Habebas, inquit, uxorem, cum credidisti noli :

tium. In prgeputio vocalus cst, non circumcidalur fidem Christi putare causam dissidii, quia in pace
Circnmcisio nihit est, et prxputium nihit est ; sed vocavil nos Dcus. Circumcisio nihil est, et prxpu-
obseroatio mandatorum Dei. Unusquisquc in qua tium nihil est mandatorum Dei
; sed observatio
vocatione vocatus, est, in ea permancat. Servus vo- [Ibid. 19). enim
prodest absquc operibus
Nihil
catus es, non sit tibi curx. Sed el si potes liber fieri, ccclibatus, et nuptiffi,cum ctiam fidcs, qua; proprie
marjis utcrc. Qui cnim in Domino vocalus cst servus, Christianorum est, si opera non habuerit, mortua
liberlus cst Domini. Similiter et qui liber vocatus csse dicatur, ct hac legc virgines quoque Vestae,
est, servus est Christi. Prelio empti estis : nolite et Junonis univircS in sanctarum queant ordine
fieri servi hominum. Unusquisque e)'go in quo voca- '
numerari Unusquisquc in qua vocatione vocatus
:

tus est frater, in eo permaneat apud Deuni (/ Cor. esl, in ea permanent (Ibid., 24). Quando credidit,
VII, 18 scqq.). Ac primuni, quiu nonnullos hanc sive habebat, sive non habcbat uxorem, in eo per-
inteliigcntiam reprehcnsuros arbitror, intcrro- maneat, in quo vocatus est. Ac per hoc non tam
gare iibet quos sit conscqucntia, ut de maritis virgines cogit ut nubant, quam repudia prohibet.
et uxoribus disputans, repcnte transiret ad com- Et sicut habcntibus uxores toUit licentiam dimit-
parationem Judoei ct cLhnici, ffcrvi et liberi ct : tendi eas, sic virginibus nubendi amputat faculta-
rursum, hac dis()utatione finita, rediret ad virgines tem : Servus vocatus cs, non sil curx ; sed et si
tibi

dicens De virginibus aiitem prxccplum Domini non

: potes tiber ficri, magis utcre. Etiam si habes, in-
haheo (/ Cor. vii, 5). Quid sibi vult inter conju- quit, uxorein,ct illi alligatus es, el solvis debitum,
gia et virginitatcm, Judcei ot ethnici, servi libe- et non habes tui corporis potestatem ; atque (ut
rique collatio? Secundo quomodo possit intelligi, manifestius loquar) servus uxoris es, noli propter
Circumcisus aliquis vocatus csl, non adducat prx- hoc haberc tristitiam,nec de amissa virginitate su-
putium [Ibid. 18)? Nunquid qui semel amputatum spires. Sed etiam si potes causas aliquas invenire
habet praeputium, potest^ si velit rursus illud ad- dissidiis, ut libertate pudicitiae perfruaris, noli sa-
duccre? Doinde quo sensu exponendum sit, Qui lutem tuam cum alterius interitu quasrere. Habeto
enim in Domino vocatus est servus, libcrius est Do- paulisper uxorem, nec praecurras morantem ex- :

mini Similiter qui liber vocatus cst, servus cst C specta dum sequitur. Si egeris patienter, conjux
Cliristi [IbiiL, 22)? Quarto, quomodo ille qui prae- mutabitur in sororem Qui cnim in Domino voca- :

cepit scrvis obediredominis carnalibus, nunc di- tus est servus, libertus est Domini : similiter qui li-

cat : Nolite fieri servi 23)? Ad ex-

hominum [Ibid. ber vocatus est, servus est Christi. Reddit causas
trcmum, quid pertineat ad sorvitulcm, vel circum- cur nolit uxores deseri. Idcirco ait Pra?cipio,ut :

cisionem, Unusquisquc in quo vocatus est fratcr, in in Christum de gentilitate credentcs inita ante
co permancat apud Deum'/ Nam et contrarium est fidcm matrimonia non rellnquant : quia qui 255
superiori sententire. Si eniin illud audivimus: No- uxorcm habens credidit, non tanto Dei servitio

lite ficri scrvi hominum, qua rationc possumus in ea detinetur, quanto virgincs ct innuptae ; sed quo-
permancro vocationc qua vocati sumus, cum multi dammodo cst liberior, etsorvitutis iili frena laxan-
crediderint habentcs carnalcs dominos, quibus tur et dum
; uxoris est servus, ut ita dicam, li-

nunc servirc prohibentur ? Porro ad circumcisio- bertus estDomini. Porro qui uxorem non habens,
nem facit permanere in ea vocationc, in qua
quid crcdidit, et liber a servitute conjugii vocatus est a
vocati sumus, cum in alio loco idem Apostolus Doniino, ille vere servus cst Christi. Quanta feli-

clamitct Ecce Paulus dico vobis, quoniam si

: citas, non uxoris servum esse, sed Christi ; non
circumcidamini, Clvislus vobis nihil prodcrit [Ga- D carni scrvire, sed spiritui ! Qui cnini adhseret Dn-
lat. v,2)? Restat igitur, ut circumcisio 254 et niino, unus spirilus est (l Cor. vi, 17). Ac ne for-
praeputium, scrvusetliber, superiori sensuicoapten- sitam quod supra dixerat, Servus vocalus es,
in eo,

tur, et de antcccdcntibus pendcant. Circumcisus^ non sit sibi curx sed et si potes liber fieri, magis
:

aliquis vocalut est, non adducat pncputixim. Eo, utere, suggillasse conlinentiam vidcretur, et in la-
inquit, tomporc quo vocatus cs, ot crcdidisli in mulatum nos tradidisse conjugum, infert senten-

• Voculam Gr.rcus liabet, ncc mss.

crgo ncc Vide ejus loci intcrpretes.
^ In Vcroncnsi et Cistercionsi omnium
Ilieronymiani, tum
pluriuni numero, non
fratrcs antiqiris-
simis mss. istha-c subduntur « De circumcisio-
frater habcnt hic atque iniVa cuni Orneco ilidom :

aO£)>(f.o(. Doniquc pro qu,'V sit conscqucnlia, lcgunt, nis cognominationc forias libidinis docet, quiailla
qua; sit consc^iuens scnlcnlia. pars oorporis truncanda ost, cujus cxspcctatur in
~ Sontit superaibluci privputiuni non possc, con- rebus erub&scendis poriculum. » Ipse infra Hiero-
tra quam alibi plus fortassc quum salis diximus. nymus, discantprius fcrias nupliarum.
237 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. 238

tiara, quoe omnem amputet cavillationem : Pretio A cxigimur, sed docemur. Quia ubi consilium datur,
empti extis, nolitehominum. Redempli
fieri servi oderentis arbitrium cst : ubi praiceptum. neccs-
sumus prctiosissimo sanguine Christi immolatus : silas est servientis *. Prccceptum, inquit, Domini
est pro nobis agnus, et aspersi calidissimo rore non habeo ; consilium autem do, tanquam misericor-
hyssopi, omnem pituitam noxite voluplalis exco- diam consccutus a Domino (/ Cor. vii, 2.^). Si non
ximus. Quibus in baptismate mortuus est, Pha- habes pra;ccptum Domini, quare audes dare con-
rao ', et universus cjus sulfocatus cst excrcilus, silium, de quo non habes jussioncm ? Respondebit

cur rursum .Kgyptum quairimus, et post manna, inihi Apostolus Et vis ut ego jubcam, quod Do-
:

angelorum cibum, allia et copc ct peponcs, ct car- niiniis obtulit potius, quam prsccepit ? IUe creator
ncs Pharias suspiramus - ? ct figulus scions fragilitatem vasculi, quod opera-
12. Quare Dcus virginilatem non pra-cepit. Feri^v tus est, virginitatem in audientis poteslate dimisit,

nupliarum Quare plus umat virrjines Chri-

nuiv ? et ego doctor gcntium, qui omnibus omnia factus
stus. Siiinifwanlia verborum comideranda. Ma- — sum (/ Cor. ix, 22), ut omnes lucrifacerem, onus
ritorum ct continentium disputatione prscmissa, porpetuai castilatis statim in principio credentium
tandem ad virgincs venit, et ait De viryinibus :
imponam cervicibus infirmorum ? Discant prius
nulem prieceptum Domini non liabeo ; consilium ««- t» feriasnuptiarum, vaccnt ad tempus orationi, ut
tem do, tanquam misericordiam consecutus a Do- accepto gnstu pudicitiaj, id scmper haberc deside-
mino, ul sim fidelis. Exislimo ergo lioc honum csse rent, quo a<] modicum dclectati sunt. Dominus

propter instantem necessitatem, quoniam bonum est tontatus a FliarisfEis, utrum secundum legem
homini sic esse '
(/ Cor.\u, 25, 26). Hic adversa- Moysi uxores liceret dimitterc, omnino fieri pro-
rius tota exsultatione bacchatur; hoc velut fortis- hibuit. Quod discipuli considerantes, dixerunt ei :

simo ariete, virginitatis murum quatiens : « Ecce, Si talis esl causa liominis cum uxore, non expedit
iuquit, Apostolus profitetur de virginibus Domini nubere. Qnibus ille respondit : ISon omnes capiunt
se non habere prseceptum : ct qui cum auctoritate verbum, sed quibus datum est. Sunt enim eunuchi,
de maritis ct uxoribus jusserat,non audet imperare qui de utero mairis ita nati sunl, et sunt eunuchi,
quod Dominus non priecepit. Et recte.;Quod enim qui ab hominibus eunuchizati sunt ; el sunt eunuchi,
prfficipitur, imperatur quod imperatur, nccesse
;
qui se caslruverunt proptcr 257 regnum ccelorum.
est fieri ;
quod neressc est ficri, nisi fiat, poenam' Qui poicst capere, capial {Malth. xix, 10 seqq.).
habet. Frustra enim jubetur, quod in arbitrio ejus In propatulo est cur Apostolus dixerit, De virgini-
ponitur, cui jussum est. » 256 -Si virginitatem bus autem prxceptum Domini non /trtieo; profecto
Dominusimpcrasset,videbaturnuptiascondemnarc, (jui projmiserat Dominus Non omnes capiunt :

et hominum auferre seminarium, unde et ipsa C vcrbiim, scd quihus datum est. Et, Qui potest ca-

virginitas nascilur. Si praecidisset radicem, quo- pere, capat. Proponit iyojvoes-cTi; pra^mium, invi-
modo fruges qucereret ? Nisi ante fundamenta je- tat ad cursum, tenet in manu virginitatis bravium «

cisset, qua ratione a^dificium cxstrueret, et oper- ostendit purissimumfontem, et clamitat Quisilit, :

turum cunct'i desuper culmen imponeret ? Multo vcniat, et hibat. Qui potest capere, capiat [Joan.
labore fossorum subverluntur montes terrarum ^ ; vii, 37). Non dicit, velitis nolitis, bibendum vobia
pene inferna penetrantur, ut inveniatur aurum. cst, atque currendum ; sed qui voluerit, qui po-
Cumque de granis minutissirais prius conflatione tuerit currere, atque potare, ille vincet, ille satia-
fornacis, deinde callida artificis manu fuerit mo- bitur. Et ideo plus amat virgines Christus, (juia
nile compactum, non ilie beatus vocatur, qui de sponte tribuunt, quod sibi non fuerat imperatum.
luto cxcrevit aurum, sed qui auri utitur pulchri- Majorisque gratiae est ofTerre quod non debeas,
tudine. Noli igitur admirari, si inter titiliationes quam roddcre quod cxigaris. Apostoli uxoris onera
carnis, et incentiva vitiorum,angelorum vitam non oontemplati : Si talis est, inquiunt, cansa hominis
' Haud dubium quin pcccatum, aut Dffimon, cu- Et carncs varias suspiramus. Ita legit codex ms.
.jus Pharao typum gcrit. Solemnis ha;c apud vete- Sangermanensis, ct alter Carnutensis. Corbciensis
res allegoria."^ j)
auteni prima manu, Et carnes Farias suspiramus
* Hucusquc obtinuit carnes varias, tametsi Fa- sed Farias mulavit reccntior manus in varias, ad-
rias in mss, plerisque inveniri ipse Marlianff-us dens in margine, id est Faraonicas. Unus Ilegius,
fateatur. itaequidem duo nostri prffistantissimi, a ct alter Colbcrtinus, legunt ambo, Et carnes Pha-
quorum fide non cst recedendum.Tantum aspirare rnoniticas. Unus monasterii
nostri S. Petri Car-
malui Pharias, sicquc cxplico appeliatas ex loco
: nutensis, carncs ferinas. Dcnique codex Sancti
et
ubi carnes Hebraeus populus concupivit id cst In : Ebrulphi, Et carnes varias, lioc est Pharaoniticas.
solitudine Pharan, ubi fastidicns Cddestem panem, llanccodicum mss. dissonantiam hoc loco docere
/Eyyptiorum carnes dcsiderans.... accepil coturnices, voluiraus Icctorem curiosnm, ut ex tanta varietate
ct nsque ad nauseam et vomitum devornt, etc, conjiciat quanta sit in aliis sentcntiis minoris mo-
quemadmodum ab ipso Ilieronym. explicatum est menti sylva variarum Icctionum, quarum tamen
in Epistola de mansionibus, mans. xiii.Vidc Num. non meininimus. MAnriAN.
XVI, versu 13 et seq. Ca^tcrum scio Pharias vulgo ^ ILtc pcricopa, quoniam honum csl Iwniiiii sic
pro jdiaraonicas accipi juxla illud Prudcntii in cs-<e, in noslris codicilius non invcnitur.
Apotheosi '
Suirrcimus vocein lcrraruin ex consensu mss.
et veteri cditione.
HtBC regia Pharii reguum leraie resolvit. » Duo pracstantiores msa. necessitas est servitutis.
 :

239 S. EUSEBII HIERONYMI 240

cumuxore, non expedit nuberc. Quorum Dominus A circumcisus, tertio liber, ad extremum solutus.
sentcntiam probans Rccte quidem sentitis, ait,
: 18. Virrjines incestce si nupserint post consecratio-
quod non cxpcdiat homini ad coclorum rcgna ten- nem. Tempiis vitx omne hreve est. Prxceptor Hie-
dcnti, acciperc uxorem; sed difficilis res est, et ronymi Gregorius Nazianienus. Wirginitas quae sit
non omncs capiunt verbnm istud, verum quibus hostia Christi. Quid inlersit inicr nuplias et virgi-
datum cst. Alios eunuchos natura facit, alios vis nilatem. — Curramus per reliqua, neque enim
hominum. Mihi illi eunuchi placcnt,quos castravit nos patitur magnitudo voluminis diutius in sin-
non neccssitas, scd voluntas.Libcntcr illos in mcos gulis immorari. autem aeceperis uxorem, non
Si
sinus recipio, qui se castraverunt propter regna peccasti. Aliud cst non peccare, aliud benefacere.
CQ^Iorum, et ob mei cultum noluerunt essc quod Et si nupserit virgo, non peecavit (Al. peccahit).
nati sunt. Simulquc tractanda scntcntia: Q?n' sf, Non illa virgo, qu?e se semel Dei cultui dedicavit
inquit, castfavcrunt propter regna coclorum. Si ca- harum enim si qua nupserit, habebit daranationem
strati merccdeni habent regni coclorum, ergo qui quia primam fidem irritam fecit. Si autem hoc de
se non castraverunt, locum non possunt accipere viduis dictum objecerit, quanto magis de virgini-
castratorum. Qui polest, inquit, caperc, capiat. bus proevalebit, cum etiam his uon liceat quibus
Grandisfidei est, grandisque virtutis,Dci templum t» aliquando licuit Virgines enim, quae post conse-
!

essepurissimum, totum se holocaustum ofTerre crationem nupserunt, non tam adulteraesunt,quam

Domino; et juxta eumdem Apostolum, esse san- incestce. Acnevidereturineo quod dixerat Etsi nu- :

ctum corpore et spiritu. Hi sunt eunuchi, qui

et pserit virgo non peccavit,9B9 rursum ccelibesad nu-

se lignum aridum ob stcrilitatem putantcs,audiunt ptias provocare, statim se refrenat (.1/. refrenavit),
pcr Isaiam {cap. lvi), quod pro filiis ct filiabus et aliud inferendo,infirmavitj,quod concesserat,di-
locum in coclis habeant paratum. llorum typus est cens : Iribulalionemtamen carnis habebunt hujustnodi
Abdemelech [mss. Abdamelech] eunuchus in Jere- Quisuntisti qui tribulationcm carnishabebunl?Qui-
mia {cap. xxviii) et spado ille rcgina) Candacis in
; bus supra indulserat: Si acceperis uxorem,non pec-
Actis apostolorum [cap. viii), qui ob robur fidei casti ; et sinupserlt virgo,non peccavit [Al.pcccabit]:
viri nomcn obtinuit. Ad hos et Clemcns '
258 tribulationcm tamen carnis tiabebunt hujusmcdi. Nos
successor apostoli Petri, cujus Paulus apostolus ignari rerum, putabamus nuptias saltem earnis ha-
meminit, scribit Epistoias, omnemque pene scr- bere loetitiam. Si autem nubentibus etiam in carne
monem suum de virginitatis puritate contexit : et tribulatio est, in qua sola videbantur habere deli-

deinceps multi Apostolici, et Martyros et illustres cias, quid eritreliquum propter quod nubant,cum

tam sanctitate quam cloquentia viri, quos ex pro- et in spiritu, et in anima, ct in ipsa carne tribu-
priis scriptis nosse perfacile est. Existimo enim, ^ latio sit ? E(jo autem vobis pareo. Sic, ait, obtendo
inquit, hoc rpus bonum ^ esse propter instantem carnis tribulationem, quasi non majora sint pro-
necessitatcm {I Cor. vii, 2G). Quoe est illa necessi- pter quae non debeatis. Igitur hoe dico, fratres :
tas quffi, spreto vinculo conjugali, virginilatis ap- lempus breve est. Reliquum est, ut qui habent^
petit libcrtatem ? Va: prxgnantibus et nutricnlibus uxores, sic sint tanquam non habentes. Nequaquam
inillo die [Matlh. xxiv, io ; Marc. xni, 14 ; Liic. jam de virginibus disputo, quos nulla ambiguitas
XXI, 23). non hic lupanaria con-
Non hic scorta, est esse felices. Ad maritos venio. Tempus breve

demnantur, de quorum damnatione nulla dubitatio est,Dominuspropeest.Etiamsi nongentisviveremus

est : scd uteri tumesccntes, ct inlantum vagitus, annis, ut antiqui homines, tamen breve putandum

et fructus atquc opera nuptiarum. Q»on2rtm bonum esset, quod habcrct aliquando iinem, ct esse ces-

est homini sic csse (/ Cor. vii, 26). Si bonum cst saret. Nunc vero cum brevis sit non tam la^titia,

homini sic esse, maDim cst ego homini sic non quam tribulatio nuptiarum,quid accipimus uxores,
esse : Alligalus est uxori, noli quaerere solulionem. quas cogemur cito amittere? £i qui fienf, inquit,
Solutus cs uxorem (Ibid.
ab uxore, nolli quxrere ef gandcnt, et emunt, et utuntur hoc mundo, sic

27). Habet unusquisque nostrum terminos suos: siiit quasi non fleant, gaudeant, emant, utanliir
redde iriihi meum, et tuum tene. Si alligatus cs D lior mundo: pr.Ttertt enim figura hujus inundi (/ Cor.

uxori, ne des rcpudium. Si solutus sum ab

illi VII, 30 seqq.).Si mundus transit,quo universa clau-
uxore, non quaeram uxorem. Ut ego non solvo duntur imo figura et conversatio hujus mundi,
;

conjugia, si semcl ligata sunt ila tu non liges ; quasi nubes preeterit, inter cajtcra mundi opera,
quod solutum cst. Simulquesigniticantia conside- ct nupti;e prasteribunt. Ncquc enim erunt post re-

randa verborum est. Qui uxorem habet, ut debitor surrcctionem conjugia. Si autem mors finis est

dicitur, ct esse in prajputio, et servus uxoris, et nupliarum.cur necessitatem non in voluntatem ver-
quod malorum servorum est, alliyatus. Qui autem timus ? Et quod invitis cxtorquendum est, cur non
sine uxorc cst, primum nullius debitor est, dcinde spc proemiorum offcrinuis Deo ? Qvi sinc uxore est

1 Pro virginitatc locutum fuissc S. Clcmcntcm dare, tum nostri codiccs docucrunl, tum Groccus
pcr cpistolas suas tcslatur ctiam S. Epiphanius 11.1?- l.atiuupquc textus. Aliu qu;rdam minoris momenti
rcs. '30, c. XV, ot locus quidcm cjusmodi occurrit supra atquo infra cmcndumus.
in priori sua ad Corinthios.
^ Veronensis, ut et qui habent. Grscc, Tva xai o\.

- Impressi lioc opus bonum, olc., scd opus rcdun-

Ui ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I.' 242

sollicitus est qxiae. Domini sunt, quomodo placeat Deo. A quarum corpus integrum est, anlma corrupta.
Qui aulem cum u.rore est,sollicilus «••;/ qUcV stmf muutli Sed illa virginitas hostia Christi cst ;
•'
cujus ncc
quomodo vlaceaL u.rori, et divisus Intueamur
csl. mentem cogitatio, nec carncm libido maculavit.
curarum virginis, maritique 260 distantias. Virgo E contrario, quiC nupla cst, cogitat qua3 mundi
Domino, maritus uxori placere desiderat, et ut sunt quomodo 261 placeat viro. Sicut qui uxo-
uxori placeat, sollicitus est dc his qu.-e sunt mun- rem habet, sollicitus estquaisunt mundi,quomodo
di, quoe cum mundo utique transitura sunt : Etdi- placeat uxori, sic nupta res muiuli cogitat, quo-
visus est, in multas scilicet sollicitudinum partes modo placcat viro. Nos autcm non sumus dc hoc
miseriarumque distractus. Non est hujus loci mundo. qui in maligno positus est, cujus figura

nufJtiarum angusLias describcrc, et quasi in com- pra;terit,de quo dicitur ad apostolos Si essetis :

munibus locis rhetorico exsultare sermone. Ple- de hoc mundo, amaret [A\. amasset] utique mundus
nius super hac re contra Ilelvidium, et in co libro quod suum erral {Joan. xv, 19). Ac ne forsitan
quem ad Eustochium scripsi, arbitror absolutum. putarctur onus gravissimum castitatis nolcntibus
Certe et TerluUianus, cum adhucesset adolescens, imponere, statim jungit causas suadendi, et ait :

lusit in hac materia '. Et pra;ceptor meus Grego- Uoc aulem ad utHitatem vestram dico non ut
: la-
rius Nazianzenus virginitatem et nuptias disserens, queum vobis injiciam sed ut ad id '"
quod honestum est.
Grajcis versibus explicavit. Nunc illud breviter et intentc facit servirc
Domino, ubsque ulla distra-
admoneo, hunc locum ita legi
in Latinis codicibus ctionc. Proprietatem Gr^cam Latinus scrmo non ex-

Divisa est virgo Quod quanquam habeat

et mutier -. plicat quibus enim verbis quis possit edicere,np6;
:

suum sensum, et a me quoque pro qualitute loci t6 zj-jyj^ixrr/ 5 yy^i £.jTCp67£opov tw K'jp(o> i-rzp'.-

sic edissertum sit, tamen non est apostolicas veri- araj-rwc;? Unde et in Latinis codicibus, ob trans-
tatis. Siquidem Apostolus ita scripsit, ut supra lationis difficultatem, hoc penitus non invenitur.
transtulimus : Sollicitus est quce sunt mundi, quo- Utamur quod vcrtimus.Non imponit nobis
igitur eo
modo placeat u^on, et divisus est; et hac senlentia Apostolus laqueum, nec cogit esse quod nolumus ;

deflnita, transgreditur ad virgines et continentes, sed suadet quod hoaestum est ct decorum, et in-
et ait : Mulier innupia, et virgo cogitat qux sunt tentfc iacit servire Damino el scmpcr csse soUici-

Domini ut sit sanctu corpore et spiritu. Non omnis tum, et exspectarc paratam Domini volunlatem, '^

innupta, et virgo est. Qua) autem virgo, utiquc et ut eumquid imperavcril, quasi slrenuus et arma-
innupta est. Quanquam ob elegantiam dictionis tus miles statim impleat quod praeceptum est, et
potuerit id ipsum altero verbo repetere, muiicr hoc faciat sinc uUa distentionc \At. distentationej :

innupta ct virgo ; \e\ ceric definere voluisse quid qua2 data cst secundum Ecclesiasten {cap. ui) ho-
esset innupta, id est, virgo ne raeretrices pute- C minibus hujus mundi, ut distendantur in ea \ Si
;

mus nuUi certo matrimonio copulatas.

innuptas, quis autem considerat virgincm suam, id est, car-
Quid ergo cogitat innupta et virgo ? Qux Domini nem lascivire, et ebullirc in libidem nec refre- **,

sunt, ut sit sancta et corpore et spiritu. Ut nihil nare se potest duplcxque ci incumbit necessitas, :

aliud esset, ut nulla merccs virginem amplior aut accipiendae conjugis, aut ruendi » quod vult ;

sequeretur, sufficeret ei hasc sola praelatio, cogi- faciat, non peccat, si nubat. Faciat, inquit, quod

tare qu3e Domini suat. Statimque docet quae sit vult, non quod debet. Non peccat.si ducituxorem
;

ipsa cogitatio, ut sit sancta corpore et spirilu. non tamen bene facit, si duxerit Nam qui statuit :

NonnuUaj quippe sunt virgines carne, non spirilu, in corde suo (innus, nonhabens necessitalem, potesta-

• Indicat fortasse poema aliquod de Virginitate ejus,non expressam ob translationis diffieultatem,

Ecriptum a Tertulliano in adolescentia neque ; tantam retineat juxta fidem omnium excmplarium
enim lusissc dici potcst in co qui Exhortatio ad manuscriptorum. Quoquc pcjus est, non moncnt
castitalcm inscribitur, et sub vit;e finem composi- Icctorcm, quae addiderint de' suo, ct obtruderint
tus est, et pra;terca de molestiis nuptiarum ex pro- multa jn contextum Hieronymianurn, nulla justa
posito agebat teste, ipso Hieronymo. Mox additum necessitate cogente. Notabile porro existimavi,quod
Nazianx,enus in nullis mss. invenimus. lcgimus in codice ms. Sangennanensi, in quopost
^ Mos. ut in textu habetur, mxdier et virgo. Eum IJ voccm edicerc, posuit Amanuensis GRE. Unde,elc.,
sensum edisseruit lib. contra Ilclvidium, et in epist- ut ostenderct, nec legerct. Cajteri omnes codices
22. ad Eustochium, (juam vide num. 21, not. c. retinent omnia verba Gra;ca, quoe nos edidimus.
^ Rursum Veronensis et Cistcrciensis mss. addunt Martian'.
« Arduum et humanitatem transgrediens proece- —Mss. Vcronen. ct Cistercieu. pro £j-p6c7£.opov
ptum cum jussio fit eviscerat, imperant enim ma-
: aperte Icgunt EVilAPKAPON, non diverso 'quidem
jora viribus et de coepti necessitate solvit obno- sensu, sed lectione haud sperncnda.
xium. » quaj et vitiosa trajectione peccant, et pcrc Antca erat/)am/?//», renucntibus mss.
•'

grinam operam sobolent. ^

Iterum ct pari consensu duo codiccs Vcroncnsis
* Veronensis sed ad id absque M/,quod nec Graecus etCistercicnsis addunt « EbuIIircdicitur virgo N.Il.
:

textus habet. Olim addebatur in fine, vos adhorter. F. (sic forte natura) 'u\ est dcverccundo in dcside- :

^ ripo; To £j7yT,;j.ov. Corruptissime Erasm. et rium carnalis appctcntia; fcrvore mcnbrorum, ani-
Marian. more sub hunc locum ediderunt. Primum mcC vigor exstinguitur. »
supplent in Latinis, vo.s adhortcr, qua^ non legun- Casanatensis carncm lascivicntrin cbtdlire, etc.
"

lur m ms3. codicibus deinde Gracum vcrsiculum ; Obtincbat antca incongruo sensu, aut spernen-
'•'

totum recitant, eum Hieronymus ultimam partem dx pro aiU rucndi quod restituimus ex nostrorum
243 S. EUSEBII HIERONYMI 244

tem nutem habens sux ooluntalis, et hoc ]udicat ' mA dentia^ librat consilium, ita singulis relaxans, ut
cordc suo servarc virgincm suam, bene facit. Igilur unusquisquc fcrre potest. Juxta hunc sensum om-
et qui matrimonio jungil virginem suamj/ene facit ; et nia illa sunt accipienda .•
Nam qux sufj viro est

qui nonjungit, melius facit (/ Cor. vii, 37,38). Signan- mulier, vivente viro, atligata est legi : siautem mor-
tcr ct proprie supra dixerat, Qui ducit uxorem, non tuus fuerit vir, solula est a lege viri. Igilur, vivente
peccat Qui servat virginem suam, bene facit.
: hic, viro, vocabitur adullera, si fuerit cum alio viro. Si
Aliud est auteni 262 non pcccarc, aliud cst bcnc autem mortuus fuerit vir ejus, solula est o lege, ut
facere. Declina, inquit, a malo, et fac bonum {l*sal. non sit aduttera, si fuerit cum alio viro [I\om. vii,
XXXVI, 27). Illud deciinamus, hoc sequioiur. In al- 2, ?>). Et illud ad Timotheum : Volo ergo juniores
tero perlectio est. Verum ne in eo quod dixit, cl viduas niibere, flios procreare, matresfamilias esse,
qui matrimonio jungit virginem suam, bcne facit, nullam occasionem dare adversario maledicti yrulia.
existimet aliquis observationcm nostram non stare ; Jam enim quxdani conversx sunt retro post Satanam
protinus hoc ipsum bonum extenuat, ei obumbrat (/ Tim. V, 14, 15), et reliqua his similia. Quomodo
comparatione melioris, ct dicit : El qui non jungit enim virginibus ob fornicationis - periculum con-
melius facit. Nisi illaturus essct f/1/.
fuissetj cedit nuptias, et excusabile facit, quod per se non
mclius nunquam prcTcmississet, bene facit.
facit, •n appetiLur, ita ob eamdem fornicationem vitan-
Ubi autem bonum et melius est, ibi boni et me- dam, concedit viduis sccunda matrimonia. Melius
non unum est prasmium et ubi non unum
lioris ;
est enim licet alterum et tertium, unum virum
prasmium, ibi utique dona diversa. Tantum estigi- nosse, quam plurimos id est, tolerabilius est uni
:

tur inter nuptias et virginitatem, quantum intcr homini prostitutam.esse, quam mullis. Siquidem et
non peccare, et bene facere ; imo, ut levius dicam, illa in Evangclio Joannis Samaritana ^ sextum se

quantum inter bonum et melius. maritum habore dicens, arguitur a Domino, quod
14. Vidux, quce pascuntur eleemosijnis Ecclesiae. non sitvir ejus {.Joan. iv, 17). Ubi enim numerus
— Finita disputatione conjugiorum et virginitatis, maritorum esl, ibi vir, qui proprie unus est, esse
inter utrumque cauto moderaminc pra3ceptorum,ut desiit. Una costa a principio in unam uxorem ver-

ncc ad sinistram, nec ad dexlerara diverteret, ^d sa est. Et erunt, inquit, duo in carne una {Gen. ii,

via rcgia graderelur, et iilud implerot Ne sis jus- neque quatuor, alioquin jam non
: 24( : non trcs,

tus muttum {Eccle. vii, 17), rursum monogamiam duo, si plures *. Primus Lamech sanguinarius et
digamiae comparat, et quomodo nuptias subdiderat homicida, unam carnem in duas divisit uxores ;

virgini, ila digamiam primis nuptiis subjicit, et fratricidium et digamiam, eadem cataclysmi poena
ait Mulier alligata est, quanto tcmpore vir ejus
:
delevit. De allero septies, de altero septua-
vivit ; quod si dormierit vir ejus, liberata est : cui C gies septies vindicalum est. Quanlum distant
vutt nubat, tantum in Domino Beatior autem crit, in numero, tantuni et in crimine. Quam san-

si sic permanserit, secundum consilium meum. Puto cta sit digamia ^, hinc ostenditur, quod diga-
anteni quod el ego spirilum Dci habeam (Cor. vii, musin cierura cligi non potest, et ideo Aposlolus
.SUj 40). Concedit secundas nuptias, sed volenti- ad Timotheum Vidua, inquit, eligatur non minus :

tibus, scd his, quee so continere non possunt ne sexaginta annorum, quce fucrit unius viri uxor (/
;

luxuriatffi in Christo, nubere velint, habentes dam- Tim. v, 9). Hic omne prajceptum de his est viduis,
nationem, quod primam fidem irritam feccrint, et quffl Ecclcsifc pascuntur clccraosynis. Et idcirco

hoc concedit, quia mulUe eruntretro postSatanam aptas 264 praiscribitur, ut illaj tantum acci-
(/ Tim. v, 19). Cajterum heatiorcs, inquit erunt sisic piant pauperum cibos, quse jam laborarc non
permanscrint (/ Cor vii, 40), continuoque subjungit possunt. Sinuilquc considera, quod quaj duos

Apostolicam aucloritatcm, secundum meum consi- habuit viros, etiamsi anus sit, et dccrepita, et
lium (Ibid-). Porro ne aurtorilas Apostoli, quasi ho- egcns, Ecclesiaj sLipes non meretur acciperc. Si
minis, levior videretur, addidit Puto autcm quod HuLcm panis illi toliitur eleeraosyna;, quanto ma-
:

ct cgo Sjnritum D^i iiabcam [Ibid.). Ubi ad conLi- gis illc panis (|ui de cado descendit, quem qui in-
nonLi.un provocat, non horninis, scd Spiritus,
ibi £) dignc comederit, reus eril, violati corporis et san-

Dci consiliurn cst;ubi autem nubendi concedit guinis Christi I

veniam, 263 Spiritum Dci non nominat, sed pru- 15. Multa compulsus csl vetle Paulus. Quan-

omnium qui insuperpro si /(«/'ii^lcguiit

inss. fide : plurcs pro sed idurcs. Sequcns locus ex Tertulliano
dusicat, nubcre quidem de mulicro pro-
u.rorcm ; eL de monogamia cxpressus ubi, « Primum, inquit
prie dicitur, non dc viro. scoliis homicidiunv in fratricidio dcdicatum, lam
lidcm inss. « pntcsLaLcm autera habet, ct lioc
'
dignum secundo loco scelus non fuit.quain dua) nu-
judicavit; » juxLa Gr;ccuin z/t'-, et y.i/.ct/.3v. pLi;o. Scniel tum vim p.issa institutio Dei per La-
^ In mss., (juomodo euim virginibus fornicaiionis inech, constitit poslea usque in llnem gentis illius.
pcricu/um coucedit nupiias... ita cadcm fornicalio Asi;ii diiuviura iniquitaLes provocaveruitt, somel
concidil viduis sccunda matrimon-a. Superior post dcfiMisioqualesfueruntnontamcnseptuagies^epties,
vocuia in iisdoni non hahoLur. quod duo matrimonia merucrunl. »
Nomon .loaunis in nosLris mss. cl vclcri edi-
''
Matim cura vclcri editionc legi Monogamia pro
'

tione (juoquc desideratur. Digamia scd mss. non suQYagantur,

;

* Legimus cxemendatissimo Veroncnsi libro si

243 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I." 246

quam hacc tcstimonia qure supra posui, in quibus A prfciatam.AcdeAdamquidemeLEvailluddicendum,

viduis conceditur ut, si velint, denuo nubant,qui- quod ante olTensani in paradiso vii-f^incs fucrinl post :

dam interpretantur super his vidui3,quas, amissis peccatum autem, ct extra paradisum protinus nu-
maritis, sic inveneril fides Christi. Nec enim con- ptic-c. Deinde, quod hoc ipsum interpretetur Aposto-

sequens esset ut' Apostolus post baptisma, viro lus Propter hoc relincjuet liomo patrem et malrem
:

mortuo, jubeat alleri nubore, cum habentibus stiam ^, el adh<rrel)it uxori sun', et erunt duo in-
quoque uxores pra?ceperit, ul sic sint quasi non earne una [Ephes. v, 31 Gcn. w, 24), statimquc
;

habenles, hanc causam non esse uxorum

et ob subjungit Sacramentnm hoc magniim est. Ego au-
:

numerum delinitum quia post baptisma Christi,

:
tcm dico in CI:risto et in Ecclesia {Ibid., 32), Chri-
etiam si terlia et quarta uxor fucril, quasi prima lus in carne virgo, in spiritu monogamus. Unam
reputetur.Alioqui si post baptisma, primo morluo, enim habet Ecclesiam, de qua idem Apostolus :

accipitur secundus, quare non secundo ct tertio, Fzn, inquit, diligite uxores vestras, sicut et Christus
et quarto, et quinto mortuo-, accipiatur sextus, et Eeclesiam (Ephes. v, 25; Coloss. iii, ^9). Si Christus
reliqui? Polest enim accidere, ut absque ulla macula Ecclesiam
infelicitate sanctc, si caste, si

quadam, veljudicio Deisuccidentis nuptias repeti- diligit viri quoque in castitato uxores suas dili- :

tas, adolescentula plures accipiat viros, et anus n gant, et sciat unusquisquc vas suum possidere in
primo marito in extrema aetate viduetur. Primus sanctificatione et honore, non in passione desiderii,
Adam monogamus secundus agamus. Qui diga- sicutet gentesquaenosciuntOeum Neque enimvoca-
: :

miam probant, exhibeanl terlium Adam digamum, vit nos Deus in immunditiam, sed in sanctificationcm

quem sequantur. Verum fac ut concesserit Paulus (l Thess. IV, 7) c.tuentes nos vctercm hominem .•

secunda matrimonia cadem legeet tertia conce-

;
cum operibus suis, et induentes novum, qui renovatur
dit, et quarta, et quotiescunque vir moritur. 266 in cognitionem secundum imaginem Creatoris
Multa compellitur Apostolus velle, quae non vult. sui: ubi non est masculus et femina ^, Groecus el
Circumcidit Timotheum, rasitipsc calvitium, nu- Judxus, circumcisio et pnvputium, barbarus el
dipedalia exercuit, comam nutrivit, et totonditin Scytha, servus et liber, sed omnia in omnibus Christus
Cenchris. Et certe castigaverat Galatas, Petrumque (Cotoss. III, 9, -10, [{). Imago Creatoris non habet
reprehenderat, quod se propter observationes Ju- copulam nuptiarum. Ubi diversitas sexus aufertur,
daicas a gentibus separaret. Quomodo igitur in et veteri homine exuimur, ct induimur novo, ibi

caeteris Ecclesiaj disciplinis Judsis Jud«us,elhnicis in Christum renascimur virginem, qui et natus ex
ethaicus, et omnibus omnia factus est, ut omnes virgiiie, et renatus per virginem est. Quod autem

lucrifaceret : sic et digamiam 235 concessit in- ait : Crescite et multiplicamini, ct rcplete terram
conlinentibus, nec nuptiarum numerum prajfinivit, C (Gen. i, 28.), necesse fuit prius plantare silvam et
ut dum vident sibi mulieresitapostmortem mariti cresccre, ut esset quod postea posset excidi. Si-
secundum concedi, ut tertius quartusque concedi- mulque consideranda vis verbi, ?'eplcte terram.
tur, erubescant alterum accipere, ne trigamis et Nuptiaj terram repient, virginitas paradisum. Sed
quadrigamis comparentur. Ubi enim unus excedi- ethoc intuendum duntaxat juxta Hebraicam veri-
tur, nihil refert secundus, an tertius sit, quia tatem ", quod cum Scriptura in primo, et tertio et
desinit esse monogamus. Omnia licent, sed non om- quarto, et quinto, ct sc.xto die oxpletis operibus
nia e.tpediunt(! Cor. \i, 12; x, 23). Non damno singulorum dixerit Et vidit Deus quia bonum est
:

digamos, imo nec trigamos, et, si dici potest, (Gen. I, 10, II, 12, 'IS, 21, 25), in secundo die hoc
octogamos : plus aliquidinferam, etiam scortafo- omninosubtra.xit; nobis intelligontiam derelinquens
rem recipio pccnitentem. Quidquid aequalitcr licet, non esse bonum dupliccm numeruin, quia ab
aequali lance pensandum est. unione dividat ", et prseflguret focdera nuptiarum.
semper prwlata nuptiis. yonest.bonus
16. Castitas Noe omnia animalia, quoecumque Unde in arca
duplex numerus. —
Sed quoniam ad vetus nos immundasunt (Gen. vu ctviu). bina ingrediuntur,
trahit Testamentum, ct incipicns ab Adam, ad Imparnumorus cst mundus. Quanquam in duplici
Zachariam et Elisabeth pervenit ac deindc oppo- n numcro ostendatur et aliud sacramcntum, quod ne
:

nit Petrum et caiteros apostolos, nos ^ quoque dc- in bestiis quidem et in immundis avibus digamia
bemus per eadem currere vestigia quoestionum, comprobata sit. Binaenim igrediuntur ^ immunda ;

et docerecastitatem semper operi nuptiarum fuisse et septcna qua? muncla sunt, ut habcrct Noe, post

Nostra exeniplaria, Nec consequens esse ut,.eAc.

'
Pauli ad Colossenses iii, 10, cujus hic locus est
^ mortuis; et mox puri consensu, plures
Ms.s. infraenim ncscio quid dc sexuum diversitatc
abiiciat viros pro accipiat ; et paulo post, sccundus cxponit IIioronyiuus,qu.i! illi sulcunque suirragdn-
Aaam virgo pro secundus agamus. tur. Turn legimus, sed omnia, et in omnibus cum
^ Casanatensis, Et cceteros apostolos habuisse iisdem mss. et Gra^co tcxtu.
uxores, nos, etc. Uodie non ni.si apud L.\X et Arabicam vcrsio-
•^

* Voculam suam nec nostra exemplaria nec nem additur sccunda die, vidit Deus.
Grajca cpistola ad Ephcsios habent. '
Scilicct ab utiitate. Vide in cpistolam 2.', ad
" Tanlum fion expunximus vcrba pag. 101, n. nobis col. \0(\, not.).
mrt,sn</u.s ct fe- Euslochiuni,
mina, qu» in editis hic intcrseruntur contra mss. •*
bina enim et bina inyrcdiunlur
i\Iss., mox in :

omnium, quos^^consuluimus, fidem, imo et textus Casanatensi Noe nomea desideratur. Casterum sic
3¥1 S. EUSEBII HIERONYMl
diluvium, quod de impari numcro sLatiin Dco A nec dabamus repudium, nec praeputiH nobis eri-
posset ofrerrc. picbanturin signum.IIoc cursu usque ad diluvium
17. Si autem transfcrlur Enoch ', ct servatur in pervenimus. Post diluvium autem cum datione
diluvio Noe, non rcor idcirco translalum Enoch, legis, quam implere nullus potuit, carnes ingestaj
quod uxorem habucrit ; scd quod primus invoca- sunt ad vescendum, et repudia concessa duriticB %
verit Ueum el crcdidcrit in Creatorcm * [AL Salva- et cultellus circumcisionis appositus quasi Dei;

torem], dcquo Paulus apostolus in Epistola ad Hc- manus plus in nobis creaverit, quam necesse est.
braeos plcnissime docet [Hchr. xi, 5). Porro Noo, Postquam autem Christus venit in finc tcmporum*,
qui quasi sccunda radix humanogcncri scrvabalur, 268 et (-') revolvitad a, et extremitatem retraxit
cum 2(i7 uxorc ct (iliis dobuit rcservari.
utiquc ad principium : :iec repudium nobis dare pcrmit-
Quanquam in hoc mysterium Scripturarum sit. tilur, nec circumcidimur, nec comedimus carnes,
Arca illa, juxta apostolum Petrum (/ Petr. iii, 20). dicente Aposlolo : Bonum
vinum non bihere, et est
lypus Ecclesia} fuit, in quu octo animaj salva) factaj 2-1). Et vinum enim
carnes non comedere {liom. xiv,
sunt. Quando ingrcditur in cam Noe, tam ipsc, cum carnibus post diluvium dedicatum cst.
quam filii cjus, ab uxoribus scparantur quando 19. ; Isaac Christ fvjura. — Quid loquar de Abra-
terram, Jungunturparia et quod
vero egreditur in
^ ham, ; ut ipse asserit, trigamo, qui signum fidei in
in arca, id est, in Ecclesia fuerat separatum, in circumcisione suscepit?Si imitamur uxorum illius
mundi conversatione sociatur. Simulque si arca numerum, imitemur et circumcisionem. Neque
plures habuit mansioncs et nidulos, et bicamcrata, enim in parLe sectandus, et in parte repudiandus
et tricamcrata, ct divcrsas bcsLias,, ct pro qualitaLc est.Porro Isaac unius HebecCcE vir, Christi praefi-
animalium habitationcs quoque vel majores vel gurat Ecclesiam, et digamiae suggillat lasciviam ".
minores, ajstimo quod divorsitas illa mansionum Siautem duasbigasuxorum etconcubinarum habuit
preefiguraverit Ecclesias varietatem. Jacob, et non vult adversarius acquiescere,lippien-
18. Comedendarum carmum licentia. Quod — tom Liam deformem atque fetuosam synagogae
autem nobis objicit, in sccuuda Dei bp.ncdictione typum prictulisse: Rachel vero pulchram et diu
comcdendaium carnium licentiam datara, qua; in sterilem, Ecclesiaj signiflcasse mysterium,sciat, so
prima concessa non fuerat, sciat quomodo rcpu- tempore hoc fecisse Jacob, quando crat inter As-
dium juxla eloquium Salvatoris ab initio non da- syrios, et in Mesopotamia Laban durissimo domino
batur; sed propter duritiam cordis nostri, per serviebat. Quando autem Terrarn sanctam ingredi
Moysen humano gencri concessum est sic et esum : voluit; et in monte Galaad exstruxit acervum te-
carnium usque ad diluvium ignotum fuisse. Post stimonii, in quo nihil inter sarcinas ejus Mesopo-
diluvium vero, quasi incrcmf> murmuranti populo C tamia3 possessor invcnerat, jurans se nunquam ad
coturnices ita dentibus nostris nervos et virulcn-
: locum in quo servierat reversurum et ad torren- :

tias carnis ^ ingestas. Docet Apostolus scribens ad tem Jaboch cum angelo luctatus, claudicare ccepit,
Ephesios [cap. i) Deum proposuisse in adimple- et -Xa-rl» vj'jpov [Scil. nervus femoris) ejus emar-
tione teraporum recapitulare omnia et ad princi- cuit, statimque Israel sortitus est nomen
: et illa :

pium trahere in Ghristum Jesum *, quse suntsuper quondam dilecta conjux, pro qua servierat juxta
coelos et supcr terram. Unde et ipse Salvator in Bethleem, in qua erat virgiiiitatis praeco Dominus
Apocalypsi Joannis : Ego sum, inquit, a et cj, ini- nasciturus, a filio [Scil. Henonij doloris occiditur
tium et ftnis {Apoc. i, 8 et xxii, 13). Ab exordio {Gen. XXXV, 18) ; et consortia Mesopotamiaj evan-
conditionis humana), nec carnibus vesccbamur, gelica in civitatc itioriuntur.

interprolantur qui septcm numero, non seplem elcgantiup Ji//'i(/t'»//rts carnis. Docentetiam Tertul-
paria mundorum animalium in arcam ingressa in- lianus, iv de Jejuniis, Origcnes, ad Genesis I. xxix ;

telligunt, AugusLinus, do Civitate Dei, xv, 27; Am- Basilius, Chrysostomus, Theodoritus, aliique, ante
brosius dc ./ira Noc, c. 22; Theodorelus, qu;nst. diluvium vescenda? carnis copiam non esse factam,
50 in Gencs., aliique. Notum tamen est alios iti- '*.
Mss. nostri, Ad principium retrahere in Christo
dem ex antiquis septcna paiia intelligcrc. Jesu. Vide Tertullianum lib. v in Marcionem.
Qui priinus invocaverit Dcum, aut nomcn Do-
'
D " Alibi el in Veronensi, repxuiii conccssa duritia,
mini, non Eiioch fuit, scd Enos.fdius Seth. (Gencs. vcl duritics.Alii mox crcaverint, plurium numero.
iv) quem vcro LranslaLuiii dicitScriptura (6if?J. v,)
;
•^
Ex
Tcrtullioiio, de Monogamia, expressus est
non Enos, scd Euocli, Jarcd lilius csL, dc quo in locus « Dicit et Aposloliis scribcnsad Ephesios,
:

epist.ad llobra;os AposLolus loquitur. ForLc pro- Dcum proposuisse in scmoLipsoad dispensationem
perantcm llieronymum lclellit nominis similitudo. impleLionis temporum, ad caput, id est,ad iniliuai
Creatorein. balso iii cdiLis lcgitur in Salva- reciprocarc univcrsa in Christo, qu.-e sunt super
torem cum oinncs inss. codices relineant in Crea- cados, ct super tcrras in ipso, sic et duas Gra^cJce,
iorem ne uno quidem cxceplo. Porro Enoch non suinmam litteram et ullimamsibi induit Dominus.
est primus, (|iii invocavit Dcum, Sed liliios, lilins initii et finis concurrenfium inse figura9,uti quem-
Seth iii.si Ibrte intclligut liicronymus culLuin pecu-
; admodum et to, replicatur, ita ostenderet in se
'jl

liarein fidiM in l']nocti, de quo meminit Aposlolus csse, otinitii decursum adfinem et finis recursum
in Epistohiad llcbiNcos, caput xi, ubi nihil diciLur ad iniLiuin.
de Enos, lilio ScLli. Mautian. "
Istlia^c, Et digamin' .tuggillat lasciviam. pere-
- (iravius mavult Jurulentus carncs Casanalcn- ; grinam subolent manuin cerle in nullo mss. qui- :

sis, Virulentas carnes habet; sed Veronensis ferme bus utiraur, inveniuntur.
349 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. 250

20. Corpiis Christi mundi debent sumerc. — Miror A sanctuario lam cherubim, quam propitiatorium.et

autem cur Judam et Thamar noliis proposucrit in arca testamcnti, et 210 mensa propositionis, et

exempiura.nisi forteetmeretricibus delectatur ;

aut candelabrum, et thuribulum cx auro mundissimo
occisum Aunam], quod Iratri semen
Onam [mss. sunt. Neque enim in Sanctasanctorum inlorri po-
qualemcumqueseminis fluxum
inviderit :quusi nos tcrat argentum.
absque liberorum opere compiobemus.Perspicuum
est de Moyse,quod periclitalus csset in divcrsorio, 21. Josue nomtna.Secunda rircumcisio cum petrino
nisi Seplwra, qua; intcrprctatur itvis, 269 filium culfello. lieQnum quinque sensuum. Quid moror —
circumcidissct, et prceputium nuptiarum cultro in Moyse, cum mihi propositum sit cursim celeri-

evangelico dcsecassct. Iste nenipe Moyses est, qui terquc diclanti, singula brcviter [Al. levitcr] per-

cum vidissct visionem magnani, et angelum, sive stringere et intcUigentiee quasdam lineas ducere?
Dominum loquentem in rubo nequuquam valuit ' Transcendam ad Jesum filium Nave, qui ante

ad eum accedere, nisi solvisset corrigiam calcea- dictus est Ause *, sive ut rectius habctur in He-
menti sui, et Nec
abjecisset vincula nupliarum. braso Osee, id est, salcator. Ipse enim, secundum
mirum hoc de amico et propheta ct legifero Dei, Epistolam Judoe, salvavit, eteduxit populum Israel
cum omnis populus accessurus ad montem Sina,et ex /Egypto, et in terram repromissionis induxit.
auditurus eloquium,tribus diebus sanctificari jus- Hic Jcsus statim ut vcnil ad Jordanem, aqua5 nu-
sus sit, et se ab uxoribus abstinere. Quod quidem ptiarum,quse semperin lcgefluxerant.arefactaj sunt
scimus (licet praepostere faciam historiaj ordinem et steterunt et siccis pedibus ac nudis populus
;

confuudcrc) etiam ad David fugientem abAchime- omnis transiit, et venit in Galgala, ibiquc sccundo
lech - sacerdotc dictum .si mimdi siint piieri ub : est circumcisus. Quod si juxta lilteram accipi-

ujcoribus (/ Reg. xxi, 3}. Et ille respondit : Ab heri mus, penitus slare non potest ^. Si enim duplex
et nndius terlius [Ihid., 4). Panes enim propositio- haberemus prajputium, vel excisa pellicula iterum
nis, de uxorum cubilibus
quasi corpus Christi, nasceretur, recte secunda circumcisio haberet lo-
consurgentes edere non poterant. Et nobisintran- cum. Nunc autem hoc significatur, quod Jesus
situ est contemplandum quod dixit: Si mundi sunt cultello Evangelii populum, qui per descrtum ve-
pueri ab uxcribus ? videlicet quod ad munditias nerat, circumcidit, et circumcidit cultello petrino,
corporis Christi, omnis coitus immunda
ut quod in Moysi filio praefigurabaturantcin paucis
sit. In
lcge quoque prajcipitur ut pontifex nisi virginem id sub Jcsu impleretur in cunctis. Sed et ipsa
non ducat uxorem (Levit. xxi), nec [mss. ne] vi- prffiputia in unum curaulum [mss. tumulum] coa-

duam accipiat. Si eadem virginis viduaique condi- cervata et sepulta, et terra obruta, et ablatum
tio est, quare altera recipitur, altera reprobatur?C opprobium ^Egypti, et nomen loci Galgala, quod

Et sacerdotalis vidua in domo jubetur sedere patris interpretatur revelatio, ostendunt, dum in prffipu-
sui, nec secundum nosse matrimonium. Si soror tio ambularet populus per desertum, oculos ejus
virgo moritur sacerdotis, quomodo ipse ad patris fuisse ceecatos. Videamus et gonsequentia. Post
ac raatris exsequias, ita ad eam jubetur incedere-^. Evangelii circumcisionem, et consecrationem duo-
Sivcro nupta sit, quasi aliena contemnitur. Qui decim lapidum in loco revelationis, statim Pascha
uxorem duxerit, et qui plantaverit vincam velut celebratur immolatur cis agnus, et sanctse Tcrrae
:

propagines niiorum,prohibetur ad bella proccdere vescuntur alimentis. Egreditur Jesus, occurrit ei

{Deut. xx,6).Non enim potest Domini servire mili- Princeps militiae gladium tenens, id est, vel pro
tiie servus uxoris. Et de speculis mulierum jeju- circumciso populo pugnare 271 se monstrans,vel
nantium,quasi ne purissimis corporibus virginum dissecans glutinum nuptiarum. Similitcrque ut
luter in tabernaculo funditur : et intrinsecus in Moysi preeceptum fuerat, et huic praecipitur solve :

'
Veronensis, sive Dominum, vel Deum loqucn- ducere post circumci.sionem, juxta cos qui in Ma-
tem. chabaeorum libro dicuntur sibi fecisse prieputia. »
Casanatensis cum veteri editione, Abimekch ;
* IlausiautemexOrigen.lib.lv -spPApywv, c. 2.
et paulo_ post, ad munditiam corporis
^ j , __.^, tamctsi
-„..-^ Philocaliie, c.
......^w^ _, ^plurcs cxstitisse non diffi-
_- 1, ^-^ j , ,

^ Falso legerant hactenus editi, Qnomodo ?);5e D teatur,qui ut circumcisionisdifformitatem celarent,

ad patris exequias, ila pater ad eata juhelur acce cutem iiiedicis artibus superinduccrent. Certe cir-
dere. Genuinam lcctionem ex Veroncnsi,et S.Crucis cumcisioneni obduccndi ratio antiquis ignota non
mss. restitui,quibus Casanatensis paulisper suffra- fuit nam et Rabbini ipsi tradunt ab Esau |)rimuni
;

gatur. Vidc Levit. xxi, et seqq. Cravius quoquc1 u.surpatam ut ab Abrahami,ac Jacobi religione om-
calculum addit,qui sanctum in \erhoaccedere dilfert nino descisceret, tum ab Israelitis, de quibus
pro incedcre. nunc sermo est, in descrto sub Josne, ut iterum
* Mss. auses, quod idem est. Hanc tantulam illos circumcidi oporterct. Probant vero ctiam
nominis differentiam reprehendit Ilicronymus in exempla certissima in Scripturis, ac tcstimonia
psalmum lxxvi, versu uUimo. Ejusdcm estgencris Ephipanius quoquc de mensuris et ponderibus :

illa quam supra ex iisdem mss. notavimus Aunam TiyvY, -:'./'. la-:p'.-/.?i 5'.a to'j xaXo-jjJiivou a-aO-.JTT,-
pro Ouam. Paulo post in Casanatensi vocabulum po; T^iV tfov [jleA(ov {(— oospiJiaTtoa i—oj— aOijOiv-
nuptiarum desideratur. te; axpo8'j7~(av a^jO'.; a'jTr|V aTTOTE-
Quam supra innuit num. H, de praeputio sen-
'
),o'j7'. Artem
ipso docet Cornelius Cclsus, aliique
tentiam, constantcr urget. fct in Isa, ui Ncque : <( ex medicis minime vero dubitant hac de reinter-
;

enim, inquit, potestatis nostraj est prajputiumad- pretum doctissimi.

 231 S. EUSEBII HIERONYMI 25?
calceamenlum timm ^
Locus enim in qiw slas, terra ^ sunt pedes {Psal. lxxii, 2). Cumque in sepultura
sancla est {Exod. iii, 5). Quia sic erat Domini ar- Jesu, liber qui ex noraine ejus appellatur, exple-
matus exercitus in tubis sacerdotalibus, quasi ad tus sit ; rursum in Judicum volumine, quasi vi-
evangelicam pra3dicationc:n sub typo Jericho mun- vens resurgensque describitur : et sub tit/.v^^t.-

dus subvcrtitur. Et ut infinita pr.i-teream (neque ).'X'.u)it'. opcra ipsius prajdicantur : et legitur,
enim nunc mihi propositum est omnia veteris Tc- Misit Jesus populum, et abierunt filii Israel,
stamenti aperirc mysteria), quinque reges, qui in unusquisque in hxreditatem suam, ut possiderent
terra repromissionis ante regnabant.rcsistebantque terram (Josue, xxiv, 28). Et, Servivit populus Do-
evangelico exercitui {Al. exercitu), Jesu pugnantc, fnino cunctis diebus Jesu {Ibid. 3i), et cffitera.
supcrantur {.Josue Hoc puto intellectu esse
x). Statim subjungitur Nave
: Kt mortuus est Jesu
perspicuum, quod antcquam Dominus populum servus Domini centum decem annorum {Ibid. 2i) .

suum educeret de /Egypto, ct circumcideret eum, Porro Moyses vidit tantum terram repromissionis,
visus, odoratus, gustus, auditus", tactusque regna- et intrare non potuit, et mortuus est in terra
vcrint, et his quasi princip'bus fuerint universa Moab et sepelivit eum Dominus in valle terrse.
,

subjccta. Quos Jcsus ad sjieluncam corporis con- Moab ^ conlra domum Phologor, et non cognovit vir
fugientcs, ct ad tenebrosum locum, ipsum xnQG- -^ sepulcrum ejus usque in diem hunc {Deut. xxxiv,
diens corpus - interfecit : ut pcr id occiderentur, 5, G). Gomparemus utriusque sepulturam Moyses :

per quod ante regnabant. in terra Moab moritur, Jesus in terra Judaeae. Ille
22. Motjses Legem signiftcat. Vicenarius numerus sepelitur in valle contra domum Phogor, quod in-
infaustus. Belpkegor apud Hebrxos esl Priapus. terpretatur ignominia (proprie quippe Phogor lin-
Jesus non plangitur moricns. Verura jam tempus — gua hebrffia Priapus appellatur) hic in monte ;

est, ut castitatis Jesu vexillum levemus. Moyses Ephraim ab aquilone montis Gaas. Et est in ver-
scribitur habuisse uxorem. Moysen autem et Do- bis simplicibus semper divinarum Scripturarum
minus noster, et Apostolus interpretantur legem : sensus angustior.Quia apud Judaeos gloria erat in
Habcnt Motjsen et prophetas {Luc. xvi, 29). Et Ab: partubus et parturitionibus ; et maledicta sterilis,
Adam usque ad Moysen regnavit peccatum, etiam quaa non habebat semen
beatuscujus in Israel ; et
super eos qui non peccaverunt, in similitudine prx- erat semen in Sion, et domestici in Jerusalem et :

varicationis Adae {Rom. v, 14) : nullique dubium in benedictione maxima ponebatur, JJxor tua sicut
est, in ulroque testimonio Moysen legem signifi- vitis abundans in lateribus domus tux. Fllii tui sicut
care. Sicut ergo legimus quod Moyses, id est, lex novellx olivarnm in circuilu mensx tux {Psal.
habuerit uxorem ^, ostende mihi Jesum Nave vel cxxvii, 3 : idcirco sepulcrum ejus positum in valle
uxorem habuisse, vel filios : et si potueris mon- C describitur contra domum idoli,quod proprie libi
strare, victum me esso fatebor. Et certe pulcher- dini consecratur. Nos autem qui militamus sub
rimum terraj Judasos in partitione accepit locum, Jesu duce, usque ad pra^sentem diem ignoramus
moriturque, non in vicenario numero, qui semper ubi Moyses sit sepultus. 273 Contemnimus enim
in Scripturis infaustus est, in quo servivit Jacob, Phogor [Al. Phegor], et omnem ignominiam ejus,
et venditus est Joseph, et Esau acci- quem diligit scientes quod qui in carne sunt, Deo placere non
piens in eo qua^dam munera, sed in decimo, de possunt. Et Dominus antediluvium quoque dixe-
cujus laude crebro diximus sepelilurque in Tham- ; rit Non permanebit spi}'itus meus in hominihus
:

nath sare, id est, in perfeclissimo princ.ipalu, sive istis, quia caro sunt {Gen. vi, 3). Quamobrem et
in 272 numero opcrimenti novi : ut virginum Moyses moriens plangitur a populo Israel Jesus :

significaret grcges, Salvatoris aaxilio coopertos autem quasi viclurus non plangitur. Nuptiae enim
in monte Ephraim,
hoc cst, in monte fru- finiuntnr in morte, virginitas post mortem inci-
gifcro, ab aquilone montis Gaas [mss. Gaes], pit coronari.
qui intcrpretalur commotio : Mons enim Sion, '23. Jephlc temcrarii voti arguitur. Sacerdotes
latera aquilonis, civilas rcgis magni {Psat. xlvii, plurimi uxorati. Lcvilarum liabitus. Error Eucrati-
3), qua) opposita scmpcr invidia? est, et per [) turum. — Samson
quoque producit in medium,
singulas tenlationes dicit : Mci vero pene moti nec decalvatum quondam Domini Nazaroeum a

Vetus cditio et mss. nostri omncs, Solve corri-

'
induxit,inquo primo nomen Domini (nempe Jesus)
giam calccamenli tui, etc. dedicatum est, non fuit digamus. d Ulterius tamen
2 Locuin emcndavimus triuin inss. auctoritate. progreditur noster Hieronymus, qui agamum et
Anlea legcbatur '/'(?/;c^/-osu»i lorum, id csf ipsum
: virgincm facit. Sententiam hanc cjus probat epis-
ingrcdientcs corpus, aut nullo, aut dcpravatissimo tola intcrpolata S. Ignatii ad Philadelphenos.
sensu ; innuit inodo ut vidcs, ct coinjiarat cum *
Vcronensis, Et scpelicrunt cum in valle in tcrra
Josue quinque rcgnu;n victorc Incarnationis Domi- Moab ; juxta vcrsionom ~wt LX.X, xa\ sOatJ/av xj-
nicu:; mysterium, ejusque victoriam dc scnsibus. Tov ex Hebrffio tamen hunc locum citare vidctur
;

Vidc Josue x, 20. Ilier. ctiamsi ambiguum illi scnsum, "2,2 "rx -"^p-l
3 Ilaic ex TertuIIiano sumpsisse Ilieronymus vi- eum in vallc, addita voce Dominus, hic
ci scpelivit
deatur; libro cnini (/r Monogamia, c.G « Secundus : cxaggerct, quam nec Vnlgat^, neque ipsa Iliero-
(inquit illc) Moyscs (ncmpeJcsus Nave) populi se- nymi versio habent. Vid. epist. 30, n. 3, et 60,
cundi,quiimaginem nostram in promissionem Dei n. 6.
253 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. 2U
muliere considerat qui licet lypuin tencat [Salva-
;
A Qui cum ct ipsi uxores habuerint, recte nobis op-
toris.quod mcretricccn cx gcntii)us adamarit Ecclc- poncrcntur, si orrore Encratitarum ducti, conten-
siam : et multo plurcs hostiuin moricns, quam dcremus matrimonia rcprobanda et non esset :

vivus occiderit : tanicn conjugalis pudicitia; exem- nosler Pontifcx secundum ordinem Melchisedec
pla non pr«bet. Et certe isto est sccundum pro- sine patre, sine matre, avaYeveaXoY-riTis, hoc est,
phetiam Jacob (Gen. xlix, 17), qui cum concitus sine nuptiis. Et revera magnos fructus ex liberis
equi pernicitate fcrretur, a serpente pcrcussus, Samuel capit : ut quia ipse placuit Deo, tales ge-
retrorsum cecidit. Debboram autern ct Barach, et nucrit, qui Domino Quod si Booz ct
displicerent.
uxorem Aber [niss. Chaber] Cynci cur cnumerave- Ruth nobis comprobandam digamiam,
olijicit ad
rit, prorsus non intelligo cum aiiud sit bellorum :
sciat in Evangelio ob typum Ecclcsiee, ctiam Ilaab
principes et historia" ordinem texere : aliud figuras mereticom in ordinemajorum Domini enumcratam.
aliquas signiticare conjugii, qua3 in istis omnino >^'i. Qnarc vir. Quando cx-
David sanguinarius
non comparcnt. Porro quod prajfert Jcphte patris slruxitSalomon templum. Porro quod David —
fidem lacrymis virginis hiia;, pro nobis facit. Et ducentis prseputiis emisse jactat uxorem, noverit
nos enim non tam virgines. sa;culi, quam eas qua; illum et alias habuisse quamplurimas. et Michol
propter Christum sunt virgincs, pra^dicamus et a : filiam Saul, quam pater alteri tradidcrat, postea
plerisquc Hebneorum reprchcnditur patcr voti te- recepisse, et jam senem Sunamitidis puells cale-
mcrarii, qui dixerit ' : Si tradens tmdideris filios factum essc complexibus. Nec hoc dico, quod
Ammon in manibus meis, quicumque exicrit de sanctis viris quidquam detrahere audeam ; sed
domo mea in occursum mihi, cum reverli ccepero in quod aliud sit in lege versari, aliud in Evangelio.
pace a fdiis Ammon, erit Domino, et olfcram illum Ille occidit Uriam Hethaium [Gethaeum juxta LXX]
holocaustuni [Judic. xi, 30, 31). Si carnis (inquiunt), moechus exstitit in Bethsabec. Et quia erat vir
si asinus occurrissct, quid faceret ? Ex quo volunt sanguinarius, non (ut plerique existimant ^) pro-
Dei dispensatione esse factum ut qui improspectc pter bella, sed propter homicidium, tcmplum Do-
voverat, errorem votorum in fiiicc morte sentiret. mini aedificare prohibetur. Nos autem si unum de
Si aulem Samucl nutritur in tabernaculo duxit minimis scandalizaverimus, et si fratri dixerimus
uxorem, quid hoc ad praejudicium virginitatis ? liaca, et non recta [^4/. recte] 275 viderimus,
Quasi non hodic quoque plurimi sacerdotes ha- expedit ut mola asinaria ligctur circa collum no-
beanl matrimonia et Apostolus, episcopum des-
; strum, et rei erimus gehennae, et adulterium in
cribat unius uxoris virum, habentcm filios cum solo nobis aspeclu reputabitur. Transit ad Salo-
omni castitate {/ li/n. iii 2). SI^ Simulque no- moncm, per quem sc cecinit ipsa sapientia ; et
scendum, quod Samuel Levita, non sacerdos ^,non I cum uxorium eum dicat, atque in illius laudibus
pontifex fuerit. Unde et faciebat illi mater sua immorctur, miror cur non jungat et illud de Can-
Ephod bad, superhumerale videlicet lineum (/ tico canticorum Sexayinta sunt reginceyetocto-
:

Heg. II, 18), qui babitus proprie Lcvitarum et mi- ginta concubinx ; et adolesccnluhe, quarum non est
noris est ordinis. Undo et in l^salmis non nomi- numerus [Cant. vi, 7). Et illud de Regum ter-
natur inter sacerdotes, sed inter eos qui invocant tio, Quod septingentas habuerit uxores, et trecentas

nomen Domini : Moijses ' et Aaron in sacerdotibus concubinas, et alias innumerabiles {III Ueg. xi, 3).
ejus, et Sarnuel intcr eos, qui invocant nomen- ejus Ha; nempe sunt, qua? averterunt cor Do- ejus a
(Psul. xcviii, G). Levi eniin genuit Caath, Caath mino : ct tamen antequam plures haberet uxores,
genuit Aminadab, Aminadab genuit Chore, Choro et carnis vitiis laberetur, in principio regni et
genuit Assir, Assir genuit Ilelchana, Helchana adolescenti« exstruit Domino templum. Unus-
genuit Sub, Sub genuit Tou, Tou genuit Eliu, Eliu quisquc cnim non de futuris, sed de priesentibus
genuit Jcroam, Jeroam gcnuit lielchana, Hclchana judicatur.Quod si Salomonis exempla ei placent,
gcnuit Samuelcm. Nulliquc dubium est sacerdo- jam non digamus erit et trigamus ; sed nisiseptin-
tes de Aaron et Eleazar et Phinees stirpegeneratos. gentas habuerit uxores, ct treccntas concubinas.

Casanatensis cum Veronensi quia dixerit ; hic D posita abs Hieronymo genealogia tute conferas.
veromox Omnibus quicunque exierit, etc. Amovi hinc voculam inquit, quae in mss. non
^

- Qui huic Hicronymiana;

assertioni,sacerdotium habetur. Paulo ante Casanatensis Non numcraiur
a Samuele abjudicantis, advcrsantur veteres scri- pro Non nominatur.
plores aliquot, eo vidcntur accipicndi sensu, ut de llajc fcrme Ilcbrajorum opinio est, sanguincm
''

sacerdolum ordine ac spccic, ut ita dixerim, Levi- ex quo impar reddebatur David ad templum Do-
tam intclligant. Sic noster Zens tract. iQ, n. li, mino a!dificanduni,illum fiii.sse innoccntis Uria;,in
Samuel. inquit, egrecjius ille sacerdos, etc. Verum quam ct Hieronymiis abit. Vctcrcs autem, recentio-
Josephus vetus Christianus auctor Ilyponineslic. rcsque hanc unam, quam ille improbat, causam
cap. 7 Tivi; oc Toj XatAOUY,/,
: -ooyovo'. 'up-x~'.- agnoscunt, nimirum proplcr bella. Vid. Josephum
-to'. : Quinam fuerunt Sumuelis progenitores ex sacer- Antiq.\. VII, E. II ; Euscbium, Pa'par. 1. ix, c.
dolali genere, qua;rons ita censet « Primus Core : 30 ;
quin immo ipsam Scripturam 1. Paraiip. xvii,
qui .Moysis temporc seditionem movit. Secundus, 8 : Multum sanguinem cjfudisli, el plurima bella
hujus Elkana, Tortius Exaud.Quartus Eliud.
filiiis ad Davidem. Accedit ordo tcmpo-
bellasti, dicitur
Quintus Tevaam. Scxtus EIkana,Septimu3 Sainuel, ris quo David anto patratam Uriaj necem aidifi-
ex quo nati duo filii qui patria succcssionc indigni candi templi consilium ceperat.
judicati sunt. » Locum exscripsimus ut cum pro-
255 S. EUSEBII HIERONYMI. 256
typum ejuset meritum implerenonpoterit.Obsecro A rare non poterunt quia justitia patris non libera-
;

te, lector, et id ipsum sacpc commonco, ut scias bit filium, nec peccatum alterius alteri imputabi-
me, quae loquor, necessitate dicere : nec detrahcro tur. Anima enim quas peccaverit, ipsa morietur
his qui in lcgc pr;cccsserint, sed servisse cos tem- {Ezech. xvui, 4). Sed et hoc dicendurn, Danielem
poribus el conditionibus suis, ct illam Uomini im- juxta historiam libri ejus, cum Joachim rege cap-
plesse sentenliam : Crescile, el muUiplicamini, ct tum eo tcmpore, quo Ezechiel quoque ductus est
replele terram {Gen. 1, 28) ; ct quod his majus est in captivitatem. Quomodo ergo potuit habere filios,

futurorum typos praebuisse. Nobis autem, quibus qui adhuc puer erat ? et expleto tricnnio, intro-
dicitur Tempus in collcclo est, supercsl, ul qui ha-
: ductus est ad regis obsequium. Ac nc quis putet
bent uxorcs, sic sint quasi non habeunt (/ Cor. vii, Ezechicl Jam viri meminissc Danielis, et non
29), aliud proecipi, ct virginitatem a Salvatorc pueri : l'\ictum est, anno sexto, regis
inquit, in
virgine dedicari. scilicet Joachim, in mense sexlo, in quinta mensis
25. Norma Scriplurarum, Probat Susannx histo- {Ezech. VIII, 1) ; Et, Ego sedebam in domo mea, et

riam. —
Eliam et Elisaeum quam stulte in catalogo senes ,Juda sedebant coram me {Ibid.}, Atque in
posueril maritorum, me tacentc, manifcfttum est. eadem die ad eum dicitur, Si fuerint Noe,et Daniet
Si enim Joanncs Baptista venit in spiritu ct vir- T> et Job (Ibid. XIV, -14). Erat igitur Daniel adhuc
tute Eliaj, et Joannes virgo est utique non solum ; puer, et notus populo, vel propter interpretatio-
in spiritu ejus vcnit, sed etiam in corporis casti- ncm somniorum regis,vel propter Susanna? libera-
tate. Porro illud quod de Ezechia commemorari tionein, et occisioncm ^ prcsbyterorum. Et perspi-
potest, quanquam hoc ille solita stoliditate non cue comprobatur, eo temporc quo hffic dicebantur
viderit, quod post vitam recuperatam, ct quinde- de Noe et Daniele et Job, adhuc puerum fuisse
cim annorum spatia protelata, dixcrit : Amodo Danielem nec potuisse habere filios et filias, quos
filios faciam ; sciat in Hebrasis voluminibus non sua justitia libcraret. Huc usque de lege.
haberi, sed Icg; pro hoc :
* Pater filiis notam faciet 27 7 26. Evangelium non est ante Christi cru-
verilatem tuam 19). Nec mirum si
[Isa, xxxviii, ccm. Midieres Judxorum ministrabant magistris
Olda uxor Sellum prophetissa consulotur [/1/. con- alimenta. Joannes evangelista virgo; ordinem seta-
solatur] alJ Josia rcge Judae, jam captivitate vi- tis commendat ; quo tempore morluus ; privilegia
cina, et ira Domini stillante super Jerusalem : ejus. — Venit ad Evangclium, et proponit nobis
cum haec norma Scripturarum, ut 216 defi-
sit socrum ejus, et Zachariam et Elisabeth, Petrum et
cientihus viris sanctis, mulicres in virorum lau- quoque inter consucta vecordia non intelligit istos

dentur opprobria. Superiluum autcm est de Da- eos, qui legi servierint, debuisse numerari. Neque
niele dicere cura Hebraei usque hodie autument, et C enim Evangelium ante crucem Christi est, quod
tres pueros fuisse ennuchos, ex illa Dei sententia, passione et sanguine ipsius dedicatur.Juxta quam
quam Isaias loquitur ad Ezcchiam Et de fUiis : regulam Petrus ct caeteri apostoli, ut ei ex super-
iuis, qui nascentur ex te, tollcnt et facient eunuchos fluo interim concedam, habuerunt quidem [^Lqui-
in domo rcgis {IV Reg. xx. -18). Rursusque in Da- dam] uxores sed quas eo tempore acceperant, quo
niele legimus : Et dixit rex Aspliane principi eu- Evangelium nesciebant. Qui assumpti postea in
nuchorum, ut introducere de filiis captivitatis Is- apostolatum, relinquunt officium conjugale. Nam
rael, et de semine regio et de plwrtlwmmim [Ai. cum Pctrus ex pcrsona apostolorum dicit ad Do-
pho?'temmim] pueroi ^, in quibus non csset macula, minum Ecce nos reliquimus omnia,
; et secuti su-
pulchros facie, et intclligenles sapientiam (Dan, i, 7nus te * (Mallh. xix, 27), respondit ei Dominus,
3, 4). Et argumentatur, si de scmine regio elccti Amen dico vobis, qiwniam nemo est qui dimiserit
Lunt Daniel et tres pueri ; de semine autem regio domum, aut parentes, aut fratres, aut uxorem, aut
eunuchos ibre Scriptura praedixit, hos esse qui eu- filios propter regnum Dei,quinonrecipiatmulto plwa
nuchi facti sunt. Si vero et illud opposuerit ^, in swculo isto, ei in sxculo fuluro vitam scternam
quod in Ezechiele dicitur {cap. xiv, -14), Noe ct {Ibid. 28} Si autein nobis illud opposuerit ad pro-
Daniel et Job in terra peccatrice filios ct filias li-
D bandum, quod omnes apostoli uxores habuerint,
berare non posse, respondendum quod juxta est, Numquid non hahemus potestatem mulieres vel u.vo-
hypothcsim dictum sit. Noc cnim eo tcmpore Noc res circumducendi (quia yjvt] apud Graecos ' utrum-
et Job crant quos multis antc sa^culis fuisse co- que significat) sicut cxteri apostoli, et Cephas, ct

gnovimus. Etcst sensus * Si : tales et tales viri fratres Domini {I Cor. IX, ^), jungSit et quod illud
fuerint intcrra peccatrice^filios suos et filias libe- in Grajcis codicibus esi : Ninnquid non habemus

'
Casanatcnsis : « Notam faceret voluntatem ^ Casanatensis cum
ipso Veronensi, propter Su-
tuam. ))
sann,v historiam occasionem, etc. ct
- Idcm cum vetcri editionc, « Et do tyrannorum
Tres mss. Eccc nos omnia nostra rclinquenles,
•^

pucros » al. pueris. Paulo supra pro Asphanex-

:
scculi sumus tc qui et paulo infra vocem Apostoli
;

duo mss. Asphane<ech. non agnoscunt.

' Nota hunc locum. •
TcrtuIIianus, de Monogamia, « Penes Gra;cos
Veroncnsis ct S. Crucis, Et cst semet, pro
''

communi vocabulo censentur mulieres et uxores.»

sensus.
257 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. 258

potcslatem sorores muUeres, vel u.vores circumdu- A baoth reliquisset nohis semen, quasi Sodoma csse^nus,
cendi Ex quo apparct cum de aliissanctis dixissc
'! ct sitnilcs Gomorrx fuisscmus {Isa. i. 9). Qui ergo
mulicribus, quac juxta morem Judaicummagistris erant ex Judaiis, virginitatem quam in Judaismo
de sua subjtantia ministrabant, sicutlegimus ipsi amiserant, in Evangelio habere non poterant. Et
quoque Domino factitatum.Nam et ordo verborum tamcn Joanncs unus ex dipcipulis, qui ininimus
hoc significat .•
Numquid noii liabennis potestntem traditur fuis^c inler aposlolos, ct qucin fides Chri-
mandttcandi, et bibendi, aiit sorores muliercs rir- sti virginem repcrerat, virgo permansit, et ideo
cumlurendi {Ibid. 3, 5) ? Ubi dc comcdendo et bi- plus amatur a Domino, et rccumbit super pectus
bendo, ac de administratione sumptuum praemit- Jesu. Et quod * Pctrus, qui uxorcm habucrat, in-
titur, et de mulieribus sororibus infertur ', per- tcrrogarc non audol, illum rogat ut interroget. Et
spicuum est, non uxores debere intelligi, sed eas, post resurrectionem nuntiantc Mariu Magdalene
ut diximus, qua? de sua substantia ministrabant. quod Dominus resurrexissct.uterque cucurrit ad
Quod et in vcteri lege dc Sunamitide illa scribitur, sepulcrum sed ille pra^venit. Gumque essent in
;

qu.T solita sit Elisajum rccipere, et ponercei men- navi et piscarentur in lacu Genezareth, Jcsus
sam, et panem, et candelabrum, et ca^lera. Aut slabat in liltore, nec sciebant apostoli quem
certe si yjvaTy.a;, ttxorcs, accipinius non mnlicrcs vidcrcnt solus virgo virginem agnoscit, et dicit
p ;

id quod additur, serores, tollit uxores, ct 27 8 Petro Dominus est. Rursum post auditam sen-
:

ostendit eas germanas in spiritu fuisse, non con- lcntiam, quod ab alio cingendus esset Petrus, et
juges -. Quanquam, excepto apostolo Petro, non ducendus quo 279 nollct, et crucis fuisset
sit manifeste rclatum de aliis apostolis quod uxo- illi passio prophetata, et ille dicerct Domine, :

res habuerint ; et cum de uno scriptum sit, ac de quid iste {Joan. xxi, 21) ? nolcns deserere Joan-
c3Dteris tacitum, intelligere nem, cum quo semper fuerat copulatus, dicit ei
debemus sine uxorii)iis
Dominus Quid ad tc ^ 5/ cum volo sic esse {Ibid.
eos fuisse.de quibus nihil tale Scriptura significet. :

Et tamen ille qui nobis objecit Zachariam et Eli- 2i) Unde et sermo exivit inter fratres, illum di- '!

sabeth, Petrum et socrum ejus, seiat, de Zacharia scipulum non moriturum. Ex quo ostenditur vir-
et Elisabeth Joannem fuisse generatum, id est, de ginitatem non mori, ncc sordes nuptiarum ablue-
nuptiis virginem, de lcge Evangelium,de matrimo- re ^ cruore marlyrii, sed manerc cum Christo, et
nio castitatem ut a prophela virgine virgo Domi- dormitionem ejus transitum esse, non mortcm. Si
nus et annuntiaretur, et baptizaretur. Possumus autem obnixc contcnderit Joannem virginem non
autem de Petro dicere, quod habuerit socrum eo fuisse, et nos amoris pra;cipui causam virginitatem
temporc quo credidit,et uxorem jam non habuerit. diximus, exponat ille, si virgo non fuit, cur cajte-
quanquam legatur in -cp-.ooo'.; et uxor ejus, et C ris apostolis plus amatus sit ? At dicis, super Pe-
•''

filia.Sed nunc nobis de canonc omne certamen est. trum fundatur Ecclcsia licetidipsum in alio loco :

Et quia ad apostolos provocavit, quod principes superomncs apostolos fiat et cuncticlaves regni '',

disciplinai nostra?, et Chistiani dogmatis duces, coelorum accipiant, ex <Tequo super eos Ecclcsije
et
virgines non fucrint, ut cos interim virgines con- fortitudo solidetur tamen propterea inter duode-
cedamus non fuisse (nequc enim hoc prajter Pe- cim unus cligitur, ut capitc constituto, schismatis
trum probari potest) noverit hos esse apcstolos, tollatur occasio. Sed cur non Joanncs clectus est
de quibus Isaias vaticinatur : ISisi Dominiis Sa- virgo ? /Etati delatum est, quia Petrus senior erat,
'
lidem mss. Sic inferlur. errorc obtinuisse. Sic eiim volo manere, etc, quod
Casanatensis, In spiritii fuisse conjugcs.
-
etiam in Hieronymianis aliquot mss. Martianasus
' Lcgalur in r.xy.hw.-. periodos attribuit Cle- invenit. Vide quce ad ciim locum Evangelli ad-
menti suprain cap. I Epist. ad Galat. dicons de notamus.
Petro " An, ut Clcmens in pcriodis ejus refert,
: ^ Pro ablucrc, quod pra^ferunt rass. Martiana^us
caivitiem haberet in rapite. » Map.tian. Memo- — aliique antea cditores «Wiulegunt, sensu non satis
ratur quidem uxor Pclri Uecognitionum lib. vii et congruo.
Jibro IX, mininie vero (ilia. Quare diversum for- '
Videatur Hicronymus, Joannis apostoli, ex eo
tasse ab edito exeniplar habuisse pr.in manibus r. quod virgo pcrstitent, meritum pi\Tferre catcris :

S Doctorcm suspicamur.Cactcrum innuil hoc loco, ^ attamen Ecclesia?. caput a Domino constitutum
ut videtur, dimissam a Petro uxorem, postquam fuisse non Joannem, scd Petrum, minimc diffite-
credidisset. Ccrtc idem statuit in epist. -118, ii. 4, tur. Imo hisce vcrbis definitc dcclarat, apostolos
ad Julianum, ubi eam, cum navicula ct reti dcre- quidem ca^tcros honore simul et potcstatc pares
liquissc tradit. fnisso Polro, quia omncs paritcr a Christo evange-
* Vetus
editio fj;; ^MO, et, quod ipse interrogare; lizandi, ligandi,ac solvcndi facultatcm acccperunt,
denique infra cum optimis mss., Virginem reco- omnium tarncn caput unum Petruin cxstitisse,
gnoacit, pro agnoscit. quain potestatis discretionem vocat S. Lco M.
Quid ad tc, si, etc. Similis hic error antiquo-
*
cpisl. lii, n, [\ fntcr bcatissimos apostolos in
:

rum librariorum est,ejus qui irrcpsitin contextiim similitudinc honoris fuit qua^dam discrclio pote-
Evangelicum Joannis. Sic eum volo mancre, etc. statis.et cum omniiim par esset eleclio, uni tamen
Nam in tribus mss. codicibus hoc niodo legitur : datum est, ut ca>lcris pra^emineret. » Ilffic obiter
Quid ad te ? sic ctim voloesse ; pro gonuina lectione, in oorum fzratiam, qui Hlcronymi locum hunc ca-
Sicumvolosic esse. Martian. Ila pricfcrunt — vilhinlur. Cctorum vidc (ielasiuni papam tractatu
nostri omnes mss.et vetus quoquc oditio concinit: n. 5, ct de pcrpelua Joannis virginitate S. Au-
''1,

Si volo eum esse, quid ad te ? Non tamcn inficia- gustinum lib. de Dono conjugali, c. 21, n. 26, etc,
mur jam diu olim in Joanis Evangeliolibrariorum
 :

S. EUSEBII HIERONYMI. ^60

ne adhuc adoleecens ac pene puer, progressse scta- ^ fict pcr filiorum generationem, si permanserint in
tis hominibus pranferretur, et magister bonus, qui fide, et dilcctione, et sanctificatione cum sobrietate
occasionem jurgin debuerat auferre discipulis, et (/ Tim. II, Consideremus cur Apostolus
12-1.5).

qui dixerat eis Pacem mcam do vobis pacem re^ : ad hanc sententiam, et unde pervenerit Volo ergo :

linquo vobis (Joan. xiv, 27) ; et, Qui voluerit inler viros orare in omni loco, lei antes sanctas manus
vos inajor esse, minimus omnium sit {Matlh. xx, sine ira et cogitationifjus {Ibid. Hj. Consequenter
27), in adolcscentem quem causam pr.ie-
dilexerat, itaque mulieribus 281 dat pr«cepta vit.-e, et ait

bcre videretur invidife.Ut autem sciamus Joannem Similitcr et muLieres in halntu ornato, cum vere-
tunc fuisse pucrum, manifestissime doccnt ecclc- cundia et castitate, ornantes se, non in tortis crini-
quod usque ad Trajani vixerit
siasticaj historise, bus, aiit auro vel margaritis sive veste pretiosa :

imperium, id est, post passionem Domini sexage- sed secundum * (juod decet mulieres promitteyites
simo octavo anno dormierit: quod et nos in libro pietatcm pcr opera bona, Mulicr in silentio discat
de Illustribus Viris ' brcviler perstrinximus. Pe- cum omni subjeclionc. autem mulieri non Doccre
trus apostoius est ; et Joannes apostolus, maritus, permitto, negue dominari in virum ? sed esse in si-
et virgo, sed Petrus apostolus tantum Joanncset ^ lctitio {Ibid. 9 seqg,). Et ne videretur mulieris dura

apostolus et cvangelista, ct propheta. Apostolus, _ conditio, quaj eam in mariti redigeret servitutem,
quia scripsit ad Ecclesias ut magister evangelista legis recordatur antiqua? et ad originale exemplum
;

quia 280 librum Evangelii condidit, quod exceplo redit quod Adam primus factus sit.deindemulier
:

Matthaeo, alii ex duodecim apostoli non fecerunt. ex costa ejus et quod Adam diabolus seduccre
;

Propheta vidit enim in Pathmos insula, in qua fue-

: non potuerit, sed Evam et quod post ofTensam ;

rat a Domitiano principe ob Domini martyrium re- Dei statim viro subjecta sit, et ad maritum illius
legatus, Apocalypsim indnita fulurorum mysteria facta conversio quodque errorem veterem illa quoe
;

contincntem. Refert autem Tertullianus, quod Ro- semel connubio copulata est,et redactain condilio-
mae ^ missus in ferventis olei dolium, purior et nem Evse,Gliorum procreatione deleret; itatamen,
vegetior exiverit, quam intraverit. Sed et ipsum si ipsos filios erudiret in flde et dilectione Christi,
ejus Evangelium multum distat a ca;teris.Matlha3us et in sanctificatione et pudicitia ; non enim (ut
quasi de homine incipit scribere : Liber generatio- male habehir in Latinis codicibus) sobrietas est le-
filii David,
nis Jesu Chrisli, filii Abraham [Maith. genda, sed castitas, id est, jwcppos^JvT.. Vide igitur
I,1) Lucas a
;
sacerdotio Zachariaj {Luc i, 5) quomodo ex lioc quoque testimonio supereris, et ;

Marcus a prophetia Malachine prophetae ^, et Isaia". quod putabas esse pro nuptiis, pro virginitate sen-
Primus habet faciem hominis, propter genealogiam tire cogaris. Nam si salvatur mulier io (iliorum

secundus faciem vituli, propter sacerdotium ter- C generatione, et liberorum numerus salus matrum ;

tius facicm leonis, propter vocem clarnantis in de- cst, cur addidit, Si permanserint filii in cha^itate
serto viam Domini, rectus facite semitas
: Paratc et sanctifcatione cum castitatc ^ ? Tunc ergo sal-
ejus {Marc. i, 2), Joannes vero noster quasi aquila vabitur mulier, si illos genuerit filios, qui virgines
ad superna volat, et ad* ipsum Patrem pervenit, pormansuri sunt : si quod ipsa perdidit, acquirat
dicens In principio erat Verbum, et Verbum erat
: in liberis, et damnum radicis et cariem, flore

apud Deum, et Deus erat Verbum. Hoc erat in compensei et pomis.

principio apud Deum {Joan. i, i, 2), et ca?tera. 28. Viiia mulierum. Diabolus et fxlix ejus insatia-

Exposuit virginitas, quod nuptia; scire non pote- biles. Amor mutieris quid secum trahit ? — Supra in
rant, et ut brevi sermone multa comprchcndam, transitu, ubi nobis adversarius proposuerat Salo-
doceamque cujus privilegii sit Joannes, imo in monem multinubum, qui templum Dei exstruxit,
Joanne virginitas, a Domino virgine, matcr virgo strictim rcsponderam, ut per qusstiones reliquas
{Joan. I, 1, 2) virgini discipulo commcndaLur. currerem. Nunc ne clamitet et hunc et alios in
lege patriarchas et prophetas et sanctos viros a
27. Malcrnic virginitatis amissio, eompensata vir- nobis esse temeratos, proponamus hujus ipsius ^,

ginitale filiorum. — Verum casso labore sudamus. n qui multas uxoreset concubinas habuit.de nupliis
Objicit quippe nobis adversarius .'Vpostolicam sen- voluntatem. Nemo enim melius scire potest quid
tentiam, et ait : /idam primus formatus cst, deinde u.xor, 282 vcl mulier, illo qui passus est. Lo-
Eva, et Adam non est seductus ; niulicr autem se- quitur crgo in Proverhiis : Mutier insipicns et au-
ducta in pracvaricationem facta est. Salva autcm da.v, inops panis cfficiiur {Prov. ix, 13.) Cujus pa-

* Iti Ex hoc loco ma-

libro de Illustribus Viris. sus est, in insulam relcgatur. »
nifestissime comprobamns
libruin (/(-• Scripforibus Expunximus hic vocem Prophetw,
•'
quam mss.
Ecclesiasticis scriptum fuisse ac editum antcquam non agnoscunt.
Hieroymus scriberct adversus Jovinianum. M.\u- V^ocula secunditm nec habent codices nostri,
'•

TIAN. nec ipse Vulgatus interpres.

* Quod liomcV. Pro Homx, plures mss. codiccs " Tres mss., permanserint /j7// in
fide ct charitate
legunt a IScronc. M.^rtian. Mss. nmnes ot vclus — etc. Gt\Tc. vj -'rrEt.quam vocem ali.t etiani lextus
editio quod a iScrone missus, etc. Tertullianus, de editionos habenl.
Prxscriptionibus, cap. 3G « Apostolus Joannes : Plerique mss. Proponamus hmc ipsius, et De
•>

posteaquam in oleum igneum demersus, nihil pas- nuptiis loluptalem.

261 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. 262

nis? Nempp. illius qui de coclo descendit: slatim- A bola legimus Per tria movetur terra, quartum au-
:

que suhjungit Torigenas apnd cam pereunt, et in

: tem non potest ferre [mss. fcrri] ; si servus r4gnet, et
profundum inferni incurrunt {Ibid. 18). Qui sunt sluKus si saturetur panibus, et odiosa nxor si habeat
terrigenoc qui apud cam pcreunt? Utique illi, qui bonum virum, et nncilla .n ejicint dominam suam
sequuntur prinium Adam, qui de terra est, et non {Il)id. 21 scqq.y Ecce et hic inter malorum magni-
secundum, qui de cojloest. Et rursum in alio loco : tudinem uxor ponitur. Quod si respondcris, scd
Sicut in ligno vermis, ita perdit vintm suum u.vor uxor odiosa, dicam tibi quod et supra. Alqui hoc
malefica iProv. xxv, 20;. Si autem asserveraveris pcriculum in memct fieri * grave est. Qui enim
hoc de malis conjugibus dictum esse, et ego tibi ducit uxorem, iu amljiguo est, utrum odiosam, an
breviter respondebo Quc-e enim mihi incunil)it
: amabilem ducat. Si odiosam duxerit, ferri non po-
necessitas venire ia dubium, utrum bona an mala test. Si amabilem, amor illius inferno et arenti

futurasit quam duxero? Melius est, inquit, hnbi- terrae, et incendio comparatur.

tare in terra deserla, quam cum u.wre litigiosa et 29. Sapientia carnis ct spiritns. Boni crcati sumus
iracunda [Prov. xxi, 9). Quam rarum sit uxorem a Deo : vilio nostro lapsi. — Veniamus ad Eccle-
sine his vitiis inveniri, novit ille qui duxit uxorem, siasten, de ipso quoque pauca tcstiinonia po-
Unde pulchre Varius Geminus sablimis orutor '
: t» nentes Omnibus tempus est, et tempus omni rei
:

« Qui non litigat, inquit, ccclebs est. » Melius est sub eoelo. Tempus pariendi, et tempus moriendi,
habitare in angulo tecti, quam cum u.vore maledica tempus plnntnndi, et tempus evcllendi quod plati-
in domo communi [Prov. xxv, 2-i). Si domus com- tatum est[Eccle. iii. 1 .w/^.). Pcperimus in lcgecum
munis mariti et uxoris erigit uxorem insuperbiam Moyse, moriamur in Evangclio cum Christo. Plan-
ctcontumeliam viro facit quanto magis si ditior : tavimus in nuptiis, evcliamus por pudicitiam quod
uxor fuerit, et in domo cjus vir manserit ! Incipit plantatum est. Tempus amplexandi, et tempus longe
enim non uxor esse, sed domina ; et viro si offen- leri ab ample.cu. Tempus amandi, et tempusodiendi.
deril, migrandum hom.inem
est. Slillicidia ejiciunt Tempus helli et tempus pacis {Ibid. o, 8). Simulque
in die hiemali de domo sua, similiter et mulier nos commonet, ne legem Evangelio praeferamus ;

maledica de propria domo {Prov. xxvii, 15). Assi- ncc puritateravirginitatis, nuptiis putcmus «quan-
duis quippe jurgiis et quotidiana garrulitate facit dam; Metiora sunt dicens, novissima sermonis,
perfluere - domum ejus, et e.jiciit eum de a;dibus quam initium cjus {Eccle. vii, 9). Statimque sub-
suis, id estde Ecclesia. Unde et supra ab eodem jungit: Ne dixeris, quid factum est, quia dies priores
Salomone prsecipitur Fili ne supereffluas. Et Apo-
: meliores erant, quam hi ? Quia non sapienter inter-
stolus ad Hebrseos. Propterea inquit, debemus rogasti de hoc {Ibid. 11) ; et reddit causam quare
inlendere amplius his qux dicuntur, neforte supercf- C dies postcriores meliores sint quam priores : Quia
fluamus {Hebr. ii, 1). Illudveroquis taceat, quod sub bona, inquit, est sapientia cum haereditate {Ibid. 12).
aenigmate scrihilur 1 Sangnisugx tres filix erant In lege enim sapientiam carnis, mors scquebatur
dilectione dileclx, sed istx non saturaverunt eam, el occidens ; in Evangelio sapientiam spiritus, hnere-
quartx non suffxcil diccre satis : Infernus, ct amor ditas cxspectat (eterna : Ecce hoc inveni, dicit Ec-
mulie>-is, ei lerra qux no)i satiat>ir aqua, et ignis
'^
clesiastes, hominem unum de mille itweni, et mu-
non 'licit satis est {Prov. xxx, 15, 36). Sanguisuga lierem in his omnibus non inveni. Verumtamem reperi
diabolus est, diaboli filia) sunt dilectione dilectae. quod fecit Deus 284 hominem rectum : et ipsi qux-
qua; satiariinterfectorum283cruore non possunt: sierunt cogitationes rnalas {Und. 28-30). Rectum ho-
Infernus ct amor mulieris, el terra arcns, el e.cx- minem invenissc se dicit. Considcra vim verbi. In
stuans. Nonhicdemerctrice,nondeadulteradicitur, femina continetur. Ei mulierem hominem, ct vir et
sed amor mulierisgencraliter accusatur,qui semper non inveni. Lcgamus princi- inquit, in his omnibus
insatiabilis est, qui exstinctus accenditur, et post pium Genescos, ct invcniemus Adam, hoc est ho-
copiam rursum inops cst, animumquo virilcm effc- ininem, tam virum quam feminam nuncupari. "'

minat, ct excepta passionc quam sustinet, aiiud Cum ergo boni creati simus et rccti a Deo, ipsi ^
non sinit cogitare. Simile quid et in sequenti para- n vitio nostro sumus ad pejora delapsi ct quod in ;

'
Varius Geminus, Altumapud auctores historicas lum hic ; vir et uxor non litigant. »
silentium de isto Vario Gemino sublimi oratore. -Mss. ut videtur, rcctius, et perplucre ct paulo
Quare nec ego scirc possum, quis fuerit Vnrius post perjluas, et, perfluamus, pro supcr iJuas, ci super-
Ceminus ; nec tcmcritate dicendi fingcre volo ora- fluamus.
torem nescio quem apud grammaticos divinatores lidem, Non dicent satis est; juxta Grffic oj \x-fi
'^

futurumforsitanaliquandoceleberrimum.Fuitporro £'.'-w7'.v tum praeposita si particula, cum veteri

;

Kanu.s alius poela tragicus, Virgilii et Horatii fa- editione, si sanguisuya.

miliaris necnon alter pocta hujus nominis, cujus
:
'*
Pro atqui hnc periculum in memet fieri, ctc. no-
meminit Virgilius, Vide Horatlib. 1. Serm sat. 5, stri codiccs fortasse correctoris manum expcrti,
—
,

et alibi. Martian. Varium Geminum sublimem Al hocpericulum imminet, fieri. Terentiusin Andria :

oratorem tam sacpe mcmorat Seneca in Suasoriis

ct Coritrovcrsiis, ut .Martianajum mircr asscrcntem At illnd pcriculiim in filia lieri grave est.
alliim apud auctores et hisioricos dcillo silentium
esse. Porro Gravius feslivum quoddam Epigramma ''
Reposuimus e mss. et veteri editione feminam
in ejussententiam affert a Heus, viator, miracu-
: pro mulierem.
 ; ;

S. EUSEBII HIERONYMI 264

paradiso rectum in nobis fuerat, egredientibus de ^ Ficus protulit grossos suos (Cant. u, -13), id est

paradiso depravalum est. Quod si ob.jcceris, ante veteris legis pra?cepta ceciderunt, et de Evangelio
quam peccarcnl, sexum viri et feminaj fuissc divi- vitcs florentesdederunt odorem. Unde et Aposto-
sum,et absque pcccato oos potuissc conjungi, quid lus : sumus '/I Cor.u,io). Surge,
Christi bonus odor

futurum fuerit incertum est. Neque enim Dei pos- veni, proxima mea, sponsi mea, et veni. Tu cotumba

sumus scire judicia, et ex nostro arbitrio illius mea in velamenlo petrse ju.vta promurale, et ostende
sententi;c prmjudicarc. IIoc quod factum est, iii mitd faciem tuam,el auditam fac mihi vocem tuam
propatulo est, quod qui in paradiso virgines pcr- quonium vox tua suavis, et facies tua speciosa [Cani.
manscrunt, cjecti dc paradiso copulati sunt. Aut II, 13, 1-4). Dum vultumtuum
tegcres cum Moyse
quid nocebat, si paradisus nuptias reeipit, et nulla ct velamentum csset in lcge, nec faciem tuam vt-
est inter maritatam ^ virginemqucdiversitas, etiam dcbam, nec vocem tuam dignabar audirc dicens :

in paradiso eos ante sociari ? Ejiciuntur de para- Et si 'multiplicaveritis preces vestras [Forte precem
diso ; et quod ibi non fecerunt, in terra faciunt, vestram], nec sic exaudiam vos (Isa. i. -15). Nunc
ut statim i) principio condilionis humaua} virgini- autem revelata facie contcmplarc gloriam meam,
tatem paradisus, et terra nuptias dedicaverit. hi et petrff! firmissimai tcgere promurali. Quodaudiens

omni tempore sint vestimenla tua candida [Eccle. ix, sponsaaperit sacramentapudicitiae Fratruelis meus :

8). Candor vestium sempiternus, virginitatis est " mihi, et ego illi qui pascit inter litia (Cant. ii, 16), '<

puritas. In matutino seminavimus semen nosLrum hocest, inter virginum candidissimos choros. Vis
et ad vesperam non cessemus. Qui scrvivimus in scire quale verus Salomon pacilicus noster so-

lege nuptiis, virginitati in Evangelio serviamus. lium quales habcat armigeros. Ecce, ait, lectus
Canticum canticorum non ugnijicat amorem
30. Salomonis sexaginta polentes in circuitu ejus de
carnis. —
Transeo ad Canticum canticorum,et quod polentibus Israel, omnes tenentes frameam ^, et docti
adversarius totum putat essepi'o nuptiis, virgini- bello, uniuscujusque viri gladius in femore ipsius

tatis conlinere sacramenta monstrabo. Audiamus (Cant. III, 7, 8). Qui in circuitu Salomonis sunt
quidloquatursponsa, antequamsponsuscjusadter- gladium habent in femore, sicutAoth ille judex aa-
ras veniat, patiatur, inferos penetret, ac resurgat. cpoTcpo5i;'.o; [scil. ambidexter] (Judic. iii, 5), qui
Similitudines auri faciemus tibi cum distinctionibus hostem pinguissimum et totum carni de-
interfecit
argenti qnoadusqtie rex in accubitu suo esl [Cant. ditum, omnes amputans voluptatcs. Ibo, *, inquit
I, -10, II). Anlcquam resurgeret Dominns, et Evan- ad montem mijrrhx {Cant. iv, 6) ad eos scilicet ;

gelium coruscaret, non habebat aurum sponsa, sed qui mortificavcrunt 286 corpora sua et ad col- ;

simililudines auri. Argcntum autem quod in nu. lem Libani, ad purissimos virginum greges, et lo-
ptiis habcrc sc poUicetur, habebat varium atque C quar spansx mese ; Tota speciosa es, amica mea, et
distinctum in viduis, continentibus, ac maritatis. non est macula in te (Ibid. G. 7). Unde et Apostolus :

Deinde sponsus respondet ad sponsam, et eam do- Et exhibeat, inquit, sibi sanctatn Ecelesiam, nan
cet quod veteris legis umbra transierit, et vcritas habcnlem maculam, neque rugam (Ephes. v. 27).

Evangelii vencrit. 285 Surge, veni, proxima mea ^, Veni a Libano, sponsa, vcni a Libano. Venies, et

sponsa mea, quoniam ecce hiems transiit, pluvia pertransibis ab initio fidei, a capite Sanir et Hermon,
abiit sibi [Gant. ii, 10, 11). IIoc de veteri Testa- a cubilibus leonum a montibus leopardorum (Cant.
mento. Rursum de Evangelio et virginitate : Flo- IV, 8). Libanus Ivjy.yi-JiJ.o^, id est, candor interpre-
res visi sunt in terra, tempus sectionis advenit [Ibid. tatur. Veni ergo, sponsa candidissima dc qua
12). Nonne tibi vidctur idipsum dicere, quod et alibi dicitur : QucT? est ist-n, qux ascendit dealbata
Apostolus : Superest ul et qui Iiabent uxores, sitsint (Cant. VIII, 5)? et transit per viam hujus Sfeculi

quasi non habeant [l Cor . vii, 29)? Et manifestius ab exordio fidei, et ex Sanir, quod interpretatur
de praeconio castitatis : Vox, inquit, turturis audita dcus luccrnx,]\i\i^ illud quod in Psalmo legimus:
est in ferra nostra [Cant. ii, 12). Tiirtur avis pu- Lucerna pedihus meis verbum tuum, Domine, et lux
dicissima, semper habitans in sublimibus, typus semitis meis (Psal. cxviii, 105) et Hermon, id ;

cst Salvatoris. Legamus physiologos [Vide Pux. est, consecrationc : et fuge leonum cubilia, et leo-
^
lib. X, c. 34), et repericmus turluris hanc csse pardorum montes, qui non possunt mutare varie-
naturam.ut parcm pcrdidcrit, altcri nonjunga-
si tatom suam. Fuge, inquit, cubilia leonum, fuge
tur ;
etintelligcmus digamiamctiamamullis avibus supcrbiam da^monum, ut postquam mihi fueris
reprobari ^. Statimque turtur dicit ad turlurem ;
consccraia, possim libi dicere : Vulnerasti cor

lidem, vetcri quoquceditione assenticnte. Inter

• Vetus editio, pascitur
'
mox Casanatensis. Vis ;

virginem marHumquc divcrsitas. scirequales viros Salomon, el pacificus nosler quale

^ Rursus iidcm mss. Speriosa mea, columba mea, solium. elc.
etc. consiantcr etiam inlra, idque juxta Gr.TCum
; Mss. omnes, Ferenlcs framcam,ct docli bellovin,
•''

xxXt) [x.(rj, exquoitidem bis repetunl vocem abiit, gladius in femore ejus, juxta L\X. Gravius legi ora-
(iir-^jXOiv, £7rop£'jOT,. nino vult, vir, euniquc Ilebraismum csse contendit.
3 Perporam hactenus
cdit., multis pro mutis, lidem mss., Ibo, inquit, mihi ad montem, ctc.
''

(|UO(Icx ingcniu anloa (Muondavcram, luinc Vcro- dcnuo juula Gnccum - j:;j7o_i.a'. iuiicjTeo alque ite- ;

nensislibri auclorilatd confirmo, ct Gravio etiam rum paulo post proxima mea, pro amica mea, rXr,-
|)robari video. ai(3v ji.o'j.
263 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. 266

meutn ', soror mea sponsa, nihtcrasli cor riieum, A ciindiis ct candidus est, idcirco slalim additur.
in uno oculorum tuorutn, in uno ornamenlo colli (jultur [\\ Quslus] cjus dulcedincs, ct totus concu-
tui {Cant. iv, Uj. Quod dicit, hujusccmodi cst. Non Sponsus virgo, laudatus a sponsa
pisccnlia [Ihid.).

rcpudio nuptias, habes etsinistrum oculum, quem virgine, laudat vicissim virginem sponsam, et dicit

tibidedi propter imbccillitatem corum. qui recta ci : SiHciosi facti sunt gressus tui in calceamentis,
videre non possunt. Scd magis mihi dcxtcr virgi- fitia ' Aminadab {Cant. viii, i), quod interprctatur,
nitalis ocuUis plaret, qui si cccatus fucrit, omnc populi sc sponte ojferentis. Virginitas cnim volun-
corpus in tencbris est. .^c neputarcmus eum amo- taria pst, et idco gressus Ecclesia} in castitatis
rem carnis, et nuptias significare corporeas, iliico pulchritudine cullaudantur. Non est hujus tempo-
excludit hunc scnsum,ctait Vulncrasti cor meum, :
ris in morem Coinmentarii omnia dc Cantico can-
soror mea sponsa. L'bi sororis nomen est, su- ticorum virginilalis pandcrc sacramcnla, quia et
apicio omnis fa^di amoris excludilur. Quam spc- hir;c ipsa fastidioso lectori narcs contractura
non
ciosa sunt ubera tua vino iCant. iv, 10), de quibus ambigo.
et supra dixerat Fratruclis meus mihi, el eyo illi ;
: 32 Loquilur Isaias spei noslraj fidcicjue myste-
in medio uherum meorum Commorabitur [Cant, i, 12) rium : Ecce virgo in utero concipiet et pariet fUium
in principali r,';fxo'r./.'y/ cordis, ubi habct scrmo n et vocabis nomen ejus Emmanuel (Isa vii, -14). Scio
Dei hospitium. Quam speciosa sunt iihera tua vino judffios opponcre solere, in Hcbraeo verbum alma
Quod istud vinum est, quod sponsoe mammas pul- in"'::^;" ; non 288 virginem sonare, sed adolescen-
'•

cherrimas fecundat? Nem-

facit.et pudicitia; lactc tulani. EL rcvera
bethula [nSlTD^J virgo proprie
peillud,dequoSponsusin conscquontibus loquitur appcllatur, adolcscontula vel puella, non autem
Bibi vinum mcum cum lacte mco. Manducate, proxi- ALMA dicitur, scd xaara (mw)- Quid cst igitur
mi mei, et bibite, et inebriamini, fratres {Cant. v, 1). quod significat alma ? Absconditam virginem, id
Unde et apostoli 287 dicebantur musto pleni ;
est, non solum virginem, scn cum ETr-.TacjEi virgi-

musto, inquil {.\ct. ii, 13), non vino vetcri ;

quia nem quianon omnisvirgo abscondita est nec ab
;

vinum novum in utrcs novos mittitur (Matth. ix, hominum fortuito scparala conspectu. Denique et
^T) et non ambulabant in vetustate littera;, sed
;
Ilcbecca in Gonesi ob nimiarn castitatem et Eccle-
in novitate spiritus {liom. vii, 6). Hoo est vinum siffitypum, quom in sua virginitate signabat, alma
quod cum inebriavcrit adolescentes ct puellas, scribitur, non bethula, sicut manifestum esse po-
statim virginitatem sitiunt; et in crapulam casti- terit ex sermonibus pueri Abraham, quos loquitur

tatis eructant, ct expletur illud valicinium Zachari.ic. in Mesopotamia Et .dixit ^ Domine Deus domini
: :

duntaxat juxta llebraicam veritatcm dc Ecclcsia3 mci Abraham, si tu dirirjis viam meam per quam
.-irginibus T[>rophetani\s Complebuntur infantibus ^ egoingredior, ccce dum stetero super fonteni aqux,
:

et puellis ludcntibus plntCTejus {Znch. viii, 5). virgoqwe egredietur ut hauriat aqnam, ct dixero ud
Quid enim lonuni ejus est, el quid pulchrum ejus cam Da mihi paululuvi aqoi ut bibam de hijdria :

nisi frumentum electorum, et vinum gcrminans vir^ tua ; ei responderit : Et tu bibe, et camelis tui hau-
gines {Zucliar. ix, i?) ? Istaj sunt virgincs, dc qui- riam hxc erit uxor, quam prxparavit Dominus filio
:

bus in quadragcsimo quarto Psalmo scriptum est domini mei {Gen xxix, 42 sepq.). In co enim loco,
Adducentur regi virnincs post eani, pro.timx cjus in qno ait Virgo qxix egredietur, ut hauriat aquam
:

afjerentur tibi in Ivctitia, et e.tsultatione, Adduccniur in Ilcbraico scriptum est alma, id esivirgo sccreta,
in tcmplum regis [Psal. xliv, ^5, IG). ctnimia parontum diligentia custodita. Aute certe
31. Scquitur : Hortus conclusus, soror mea ostendant mihi ubi hoc vcrbo appelcntur et nuptae
spon.ia : hortus conclusus, fons signalus {Cant. iv, et imperitiam confitebor. Eccc virgo in utero con-
12).Quod clausum tst alquc signatum, similitu- cipiet, cl pariet filinm Si non prajfertur nuptiis
dincm habet Matris Domini, matris et virginis. virginitas, Spiritus sanctus cur maritam, cur
Unde et in scpulcro Salvatoris novo, quod in petra viduain non elegit ? Nam illo tempore erat Anna
durissima (.1/. purissima] fuerat excisum, ncc niia Phanuelis de tribu Asor, insignis pudicitiaj,et
ante, nec postea quisquam positus cst. Et lamen D sompcr vacans orationibus ct jcjiiniis in tomplo
hffic virgo perpetua multarum cstmatcr virginum Doi. Si convcrsatio tantum et bona opera et jcju-
Sequitur enim Emissiones lu:c paradisus malo-
: nia absque virginilate, Spiritus sancti ad se meren-
granalorum cum fructu pomorum {Cant. iv, 13). tur advcntum, potuit et isla mater esse Domini.
In malogranatis et pomis, omnium virtulum signi- Curramus ad rcliqua : Sprevit le, \nqu\i, et dcspe.vit,
ficatur in virginitatc conccntiis ^ Fratruelis meus virgo filia Ston [ha xxxvii, 22). Quaiii filiam dixe-
camiidus cl ruljicundus {Cant. \, 10) ; candidus in rat, appcllavit et virgincm : ne si tantum filiam
virginitale, rubicundus in martyrio. Et quia rubi- nominasscl, arbilrarcris et nuptam. Ha^c est virgo

' Veronensis cor noslrut pro meum ; scilicet urgontc ctiam Graico, i)j'[7.zip antoa orat filii.
—
:

versioni ex ,;.
GrBeco constantissimc .„1,
inha^ret,
1
i/.ai-
: ^'oruncnsis constante scribit, /l//.l^i)//l.
*

0'!a)7a; Y,|j.a;. Pcrpcram iu cdilis. /•;/ dirit pru /.7 dixi, e qui-
'

* Casanainnsis cnm veteri editione conceplus. bus incipitur Scripturtc locub.

3 Maluiuimus ussentiri Gravio corrigit /?/ia,

Pathol. XXlll.
8
267 S. EUSEBII HIERONYMI 268
filia ad quam alibi dicitur » Lcetare, slerilis, qux
:
A ips» ffiquo animo patiantur virginitatem sibi praj-
non paris, erumpe cl rlama, qux non parturis, quo- ferri. Si enim illas sera pudicitiapost despumatas
niam multi filii deserlx mufjis quam cjus qux habel corporis voluptates erigit contra maritalas [Al.ma-
virum {Isa. liv, 1). Ista csl de qua per Jercmiam ritus], cur non infra perpetuam castitatem esse se
loquiLur Dcus, dicens Nimqidd obliviscelur spon-
: noverint ?

sa ornamenti sui, aut virgo fascix pectoralis sux prxccpta data ruli adhuc Ecclesix.
3i. Leviora
{Jereni. n, 32) ? De hac in eadem prophctia grande Elcrtionum causm varix. Offensio malorum esl, non
miraculum est, quia femina circumdcdcrit virum, bdnorum. Yitium antiquiun in Ecclcsia. Officiorum
289 ct universitatis parentcni virginis vcntcr in- nomina, non mcritornm. — « Frustra, inquit, ha;c
cluscrit. loqueris, quia et episcopi et presbyleri et diaconi-
33. Jeremias virgo, ejus privilegia. Verum tem- unius uxoris viri, et habentes filios, ab Apostolo
plum Dei, quod ? — « Esto, inquit, nuptiarum et constituuntur -. » Quomodo dc virginibus Aposlo-
virginitatis sit diversa conditio, quid ad hoc potcs lus dicit se non haberc pracceptum, ct tamen dat
dicere ? Si virgo et vidua fuerint baptizat;c, et ita consilium, quasi misericordiam consecutus a Do-
permanserint, quBe critinterutramque diversitas?» mino, hoc agit in omni illa disputatione, ut vir-
et
Quod de Petro et Joanne, Anna et Maria dudum y. ginilatem prajferat matrimonio, et suadet quod
diximus, hoc prajsenti loco proficiat. Si enim inter impcrare non audet, ne injicere vidcatur laqueum,
virginem et viduam baptizatas nihil intcrcst, quia et plus imponere ponderis, quam potest hominum

])aptisma novum hominemfacit, eademconditione sustinerc natura ita et in ecclesiastico ordine:

ct scortaatque prostibiila si fucrint baptizatse, vir- constituendo, quia rudis ex gentibus constitueba-
ginibus asquabuntur. Si enim praeteritcc nuptia? tur Ecclesia, leviora nuper credentibus dat pre-
nihil nocent vidute baptizatte, et pra3tcritcO in me- cepla, ne territi ferre non possent. Denique et

retricibus voluptatcs, expositaque publica; libidini apostoli et seniorcs de Ilierosoiymis litteras mit-
corpora, post lavacrum virginitatis pra^mia conse- tunt, ut non amplius imponatur oneris his qui
quentur. Aliud esr purissimam mentem et nulla de genlibus crediderunt nisi ut abstineant se ab
recordationepoUutam Deo jungere, aliud memi- idololatria,et fornicatione,et a ?anguine,et asuflTo-

nisse amplexuum viri focdff! necessitatis : ct quod catis ; et quasi parvulis alque infantibus lac potum
corpore non agas, recordatione simularc '. Jere- dant, non solidum cibum ; nec pracipiunt de con-
mias, qui in utero sanctificatus est, etcognitus in tinentia, nec de virginitate significant, nec ad je-
vulva matris, ideo hoc privilegio fruitur, quia junia provocant, neque dicunt illud quod in Evan-
vir"initalis erat beatitudini destinatus.Et cum om- gclio ad apostolos dirigitur^,nehabeant duas tuni-

ncs capti vasa quoque templi Babjlonio rege C cas, ne pcram, nc ajs inzonis,ne virgam in manu,
sint,

vastante direpta, isto solus libcr ab hostibus est, ne calceamcnla in pedibus, aut certe illud Si vis :

et captivitatis nescit injurias, ct a victoribus acce- perfectus es.se, vade et vende omnia tua et da paupe-
Nabuzardan, cui de sanctis san-
pit stipendia, et ribus : et veni,sequere me{Matth. xix. ;4).Si enim a-

ctorum Nabuchodonosor non praeceperat, praecepit dolcscensillequisejactaveratcunctafecissequa^legis

dc Jercmia. Hocenim verum templum Dci est, et sunt, audiens hoc.tristis abiit,quia habebat posses-

haec Sancta sanctorum, qua; virginitatis puritate siones multas, et Pharisaii hujuscemodi Domini
Domino consccrantur. At e contrario Ezechiel, qui scntcntiam subsannabant quanto magis tanta :

captivus tenebatur in Babylone, qui tcmpestatem gentium multitudo, cui summa virtus erat aliena
ab Aquilone vcnientem viderat,et turbinem cuncta non rapcre, non habebat necesse prccceptum de
rapientem, ait : Mortua csi uxor mea ad vesperam castitate et contincntia perpctua, quibus scribeba-
mane sicut prseceptum mihi erat {Ex-ecli. lur ut abstinerent se ab idolis, ct a fornicatione,
et fcci
XXIV. -18). PrsedixeratDominus, quod in
enim ei et in quibus audiebatur fornicafio, et talis forni-

die iila aperiretur os cjus, ct loquerctur, et non catio, qua; ne inter gentcs quidem est ! Sed et
tacerct amplius. Diligentcr attcndc, doncc uxor 291 ipsa episcopalis electio mecum facit. Non
viveret non habcbat libertatcm populura commo- J)
enira dicit ; Eligatur opiscopus, qui unam ducat
uxorem, sed qui unam ducat uxo-
nendi. Moritur uxor, ct conjuyale vinculum solvi- ct filios faciat ;

tur ct absque uUa trepidatione semper in officio rem,ct filios in omni subditos di^ciplina [I Tim.ni,

prophclali cst. Qui enim liber vocatus est, vere est 2, 'i ; Tit, I, 6). Certe confileris non possc csse
servus Ghristi. Non nego beatas csse viduas, qua; cpiscopum, qui in episcopatu filios faciat. Alioqui,
si dcprehcnsus fuorit, non quasi vir tcncbitur, sed
ita postbaptismuinmanserint ncc illarura detraho ;

merito, 290 qu;r, cuin viris in castitale pcrdurant, quasi aduUcr damnabitur. Aut pcrmittc saccrdoti-
biis exercere opera nupciarnm, ut idera sinlvir-
sed sicuLi h;u majoris apud Dcuin pra?mii sunt,
gincs quod mariti aut si sacerdotibus non licet
quam nupttc conjugali ollicio servicnlcs, ila ct :

'
Casanatcnsis. Hecordationc dissimularc non
- Idom Casanalcnsi?. .ib .\postolo non coufundttn-
possc. Jcrcmius, ctc, paulo infra Dabijloiiio vastatUc liir pro constituuulur.
iiabetur in msa. absquc rege.
3 Ms, S. Crucis, /td apostolos dicitur.
 269 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. 270
uxores tungere, in co sancli sunt, quia imitantur A jii--^?ioni. yuod.jue \u^ pojus est, illis clcncatus
pudicitiam virginalcm. Scd ct lioc infcrendum. Si donant gradiim, quorum sunt obsequiis deliniti.
laicus et quicunquc fidelis orare non potest, nisi Alioqui si juxta sentcntiam Apostoli, non erunt
carcut oificioconjugali, sacerdoti. cui semper pro episcopi nisi mariti, ipse Apostolus episcopus
populo ofTerendasuntsacrilicia, scmper orandum esse non debuit, qui dixit Volo autem omnes sic :

cst. Sisemper orandum est, ergo sempcr caren- esse, siait ajo su7h(I Cor.
7). Kt Joannes in- vii,
.u:m matrimonio. Xam et in veteri lcge qui pro dignus hacgradu existimabitur, etomnes virgines,
populo hostiasofferebant, non solum domibus
in etcontincntes, quibus quasi pulcherrimis]gemmis
sui^ erant, scd purificabantur adtempus ab Ecc]esi.TC monile decoratur. Episcopus
et presbyter
u.\-oribus separati, et vinum et siceram non bibe- et diaconus non sunt meritorum nomina,
sed offi-
bant, quajsolent libidincm provocare. Eliguntiir cioruin. Ncc dicitur; Si (juis cinscopatum
desiderat,
mariti in sacerdotium, non nego; quia non sunt bonum desiderat (jradum {ITim. iii, 1); sed bonum
tanl! virgines, quanti nccessarii sunt sacerdoles. opus desiderat, quod in majori ordine constitulus
Nunquid quia in e.xercitu Ibrtissimus quisque cii- possit, si velit, occasioncm exercendarum habere
gcndus est, idcirconon assumenluret infirmiores. virtutum.
cum omnes fortes esse non possint? Si cxercitus 35. liegida solnictatis.
p Virlus grndus ccclesiasti-
viribus tantum constaret, ct non ctiam numero cos l)catos cfficit. — Oportet ergo episcopum irre-
militum, abjiccrentur imbecilliorcs. Nunc ct se- prehensilnlcm esse, nulii vitio
n\. mancipatus sit
cundarum et tcrtiarum virium gradus assumitur, uniiis uxoris virum, qui unam uxorem habueriti
ut turba ct numero c.xercitus compleatur. Et quo- non habeat svbrium, sive, ut melius in Graeco'
;

modo.inquies, irequentcr in ordinatione sacerdo- dicitur, (vV/?7rt«/m, id est, vr^cpaA£ov

[Al. vr^cpaAtov];
tali virgo negligitur, et maritus assumitur? Quia pudicum, hoc enim significat acicppov [At. awopova] •

forte cffiteraopera non habet virginitati congruen- om//M?», et castilate et moribus hospitalem, ut ;

tia, aut virgo putatur. ct non est aut est virgi- imitetur Abraham, et cum
:
peregrinis, imo in pere-
nitatis infamis ', aut certe ipsa virginitas Christum suscipiat doctorem,
grinis,
ei parit ; nihil enim
superbiam, ct dum sibi applaudit de sola corporis prodest conscienlia virtutum frui, nisi et creditum
castitatc, virtutescajteras negligit. Non fovet sibi populum
pau- possit instruere, ut valeat
exhortari
peres : pecunic-c cupidior est. Evenit interdum ut in doctrina, et eos qui
contradicunt redarguere;
tristior vultus, adductum supercilium, incessus non vinolentum, quiaqui seraper in Sanctis
sancto-
pomparum ferculis populum, et
-'
rum est ^ et olfert hostias, vinum et siceram non
similis, oirondat
quia nihil habet quod
1 reprehendal "i
in vita.habitum
>'^u,uauiiuii,
solum odorit et incessum. Multi eliguntur non C episcopus, ut an
r— "—
bibet, quia 29S in vino luxuria
est. Sic bibat
biberit ignorelur/. Aow vercusso-
amore sui, scd alterius odio. Fn plerisque sulfra nr,i, ifl est, qui conscienlias non percutiat singu-
giuin meretur sola simplicitas, et 292 lorum
altcrius : neque enim describit sermo pugilem
prudenti.TBetcalliditati quasi malitijB opponunlur.
apo3tolicus,sedpontificeminstituit, quid facere
Nonnunquam non
crrat plcbis vulgiquc judicium, ctin dcbeat. Docet nunc c regione quid faciat
Sed :
sacerdotibus comprobandis, unusquisque suis modestum, non litigiosum, non cupidum,
mo- domum
ribus favet, ut non tam bonuni quain sui suam bcnc rcgcntcm, filios habentem subditos
similem
qucerat propositum.
cum
Evcnit aliquotics ut mariti, omni castitate ilbid. 2-4). Vide quanta pudicitia
qua; pars majorinpopuloest, maritis quasi sibi exigatur in episcopo, ut si filii ejus impudici
fue-
applaudant, ct in eo se arbitrentur minores non rint, ipse cpiscopus csse non
possit, et eodem
pssc virginibus, si maritum virgini pra>ferant. vitio offendat Dcum quo offendit Heii pontifex.
Dicam aliquid quod forsitam cum multorum qui corripuerat
offensa quidem filios, sed quia non abje-
dicturus snm sed boni mihi non;
irascentur, quia ccrat delinquenlcs, retrorsum cccidit, et mortuus
cos peccati conscientianon remordebit.
Interdum cst, antequam lucerna Dei c.xstingueretur (/ l\eg.
hoc ctpontificumvitio accidit, qui non-- meliores
.
. n ci iv) Mulicres simililer pudicas (I Tim. iii \{)
sdargut.oros.nclerumallcguntM/ eliguntj, omni gradu
s.mpucioresquosque atque innoccntes
et D ot reliqua. In pudicitia et sexu tenet
inhabiles principatum. Cernis igitur quod episcopus pre !
;^ ^°^"^^'« ^-- ^--n- 'ytor, ct diaconus non idco'sint b'cati '
m.htia. :;
miHtil' .'T^^'
officia largiuntur, s.ve divitum
ia^epi-
obediunt scopi, vel presbytcri sint, aut diaconi; sed si

Aut est vjrginitalis infamis.

Virginitatcm
racm vocare v.dctur cam, qu.-j!iniima ac
infa- radient. »Ilabcs ibi pomparum fercula. Martian.
violcnta
manu bominum efficitur in iis.qui ab homi.iibus — Ciccro, Offic, c I :i6 : «
ne tar- Cavcnduni cst,
iac sun
ditatibiis utamur
grcssu raollioribus, ut similes
in
1 ounochi, vel qui ita nati sunt ex
r^-alris tiffic virgmitas infamis
ucero pomparum fcrculis osse vidcamur. » Erant nerape
est, impeditnuo or- gcstaraina qii.Tdara quibiis dcorura simiilacra in
dinis d.gn.talcm, et elcctionem
in clcrum Mar- pompis do|prol);intur. Vide in cpist.
TIAN. ad Ihifinum., .'{,

in finc ot ad Hu..tiiV.m. at(|ue alibi.

y.urcsnuspompurum ferculis. Supra
in opistola ^ Legiraus ex mss. nobLrunim
ad laifinmn cd. ronsonsu antea ;
',
: ,< l-^il-pat
quilibot aiiro ct cnim Quia semper in Sanctis S2nclorum esl, et
:
pompaticis fercuhs coruscet, et sarcinis melella qui offcrt, etc.
 :

271 S. EUSEBII HIEflONYMI 272

virtutes habuerint nominum suorum et officiorum, A silcntium, qnasi dc loco videmur cedere, ct ad-
Alioqui diuconus sanctior episcopo suo fucrit,
si versario feriendi occasioncm darc. Melius est
non cx co quod infcrior gradu est, apud Christum tamen clausis, quod dicitur, oculis Andabatarum
deterior erit. Aut Stephanus diaconus, qui primus more pugnare, quam dirccta spicula clypeo non
martyrio coronatus est ( Ad- vi, vii),minor futurus repcllere veritatis. Potera quidcm dicere Quo- :

cst in regno cffilorum mullis cpiscopis, el Timo- modo posterior pars corporiset meatus ;'per quem
thco ac Tito, quos utsubjiccrc non audoo, ita ncc alvi stercora cgeruntur relegatus est ab oculis, et
antcponcre.Quomodo in Icgionibus ct exercitu sunt quasi post tcrgum posilus, itaet hic qui sub ven-
duces, sunt tribuni, suntcenturiones, sunt feren- tre est, ad digerendos •'
humores et potus, quibus
tarii, ac levis armaturae, et miles grcgarius, ct vena3 corporis irrigantur, a Deo conditus est. Sed
manipuli commissaque pugna, vacant nomina
: quoniam ipsa organa ct genitalium fabrica, et
dignitatum, ct sola forlitudo quaeritur: ita in hoc nostra feminarumque discretio, et receptacula
campo et prwlio, quo contra dscmoncs dimicamus vulva3 ad suscipiendos et coalendos fetus condita,
non quseruntur nomina, sed opera ct gloriosior : sexus difTerentiam praedicant, hoc breviter respon-
ille sub vero imperatorc Christo, non qui nobilior, dcbo : Nunquam ergo cessemus a lididine, ne
sed qui forlior cst. y. frustra hujuscemodi membra portemus. Cur enim
36. Mutmim patimw )iostri ardorcm. In resurre- maritus se abstineat ab uxorc ? 295 Cur casta
ctione eadem substantia erit. — At dices Si omnes : vidua pcrseverct,ad hoc tantum nati sumus, ut
si

virgines fuerint,quomodo stabit humanum genus ? pecudum morc vivamus? Aut quid mihi nocebit,
Par pari referam. Si omnes viduse fuorint, vcl in si cum uxore mea alius concubuerit ? Quomodo
matrimonio contincntes, quomodo sLirps morta- cnim dentium officium est rnandere, alvum
et in
lium propagabitur? Hac rationc nihil omnino crit, ca quaesunt mansa transmittere, et non habet cri-
ne aliud essc desistat. Verbi gratia si cuncti : men qui conjugi meoe panem dedcrit : ita si ge-
philosophi sint, agricolae non erunt. Quid loquar nitalium hoc est officium, ut semper fruantur
de agricolis? non oratores, 294 non jurisconsulti, natura sua, meam lassitudinem alterius vires su-
non rcliquarum artium pra^ceptores. Si universi perent ^ et uxoris, ut itadixcrim, ardentissimam
:

principes, quis erit miles ? Si omnes caput, cujus gulam fortuitalibido restinguat. Quid sibi autem
vocabuntur caput, cum ciotera membra defuerint? vult Apostolus, ut ad contincntiam cohortetur, si
Vereris, nesi ^ virginitatem plures appetierint,ces- contra natuiam esi? Quid ipse Dominus qui eunu-
sent lupae -, ccssent adulterae,nc infantes in urbibus chorumpraecipit varietates ?Certc Apostolus,qui ad
villisquenon vagiant ? Quotidie mocchorum sanguis suam nos provocat pudicitiam, debet constanter
effunditur,adultcria damnantur, et intcripsas Icges C audire. Cur portas vcretrum,o Paule ? Cur a sexu
et secures ac tribunalia ilagrans libido dominalur, fcminarum, barba, pilis, aliaque membrorum qua-
Noli metuere ne omnes virgines fiant : difficilis res litate distingucris ? Cur'' tus? non intumescunt
est virginitas, et ideo rara, quia difficilis : MuUi ro- papill«, non dilatantur rcnes,non pectus arctatur?
cati, pauci elccii {Mallli. xx, 16 ; xvii, 14). Incipere Vox obsolctior est, scrmo ferocior, et hirsutius
plurimorum cst, perseverarc paucorum. Undc ct supercilium. Frustra ha^c omnia virorum habes,
grande praemium eorum qui persevcraverint. Si si complcxu non uteris feminarum. Compellor
omnes virgines esse possent, nunquam et Domi- aliquid loqui et insipiens ?fieri sed vos me, ut ;

uus diceret: Qui potest capere, capiat (Matth. xix, loqui audcam, CdCgistis. Dominus noster atque
-12) et Apostolus in suadendo non trepidarct''
: Salvator.qui cuinil forma Dei cssct, formam servi
{De virginihus autem prxceptum Domini non habeo dignatus csl assumcro,factus obedicns Patri usque
I Cor. VII, 25). Et cur, inquies, crcata sunt geni- ad mortem, mortem autem crucis, quid nccesse
talia, et sic a Gonditore sapientissimo fabricati erat, ut in his membris nasceretur, quibus usurus
sumus, ut mutuum noslri patiamur ardorcm, et non erat ? Qui ccrtc ut sexum ostenderet etiam
gestiamus in naturalcm copulam ? Periclitamur ciicumcisus est. Cur Joanncm apostolum ct Ba-
rcsponsionisvcrccundia, el quasi intcr duos sco- r\ ptistam Sua dilccticne castravit, quos viros nasci
pulos, et quasdain ncccssitatis ct pudiciliffi Tj;ji7:X-r,- fccerat ? Qui ergo in Christum credimus, Christi
yaSa? *, hinc atque indc, vcl pudoris, vel causa) sectemur exempla. Et si novcnmus illum juxla
naufragiuin sustinemus. Si ad proposita respon- carncm, scd jam non novimus" eum secundum
deamus, pudorc suHundimur. Si pudor impctrarit carncm.Cerlcin resurreclionc cadem eritcorporum

' Voculam si ex quatuor nostris mss. et veteri lcclio magis arridct, crant ncmpc Symplecades
editionc suilccirnus paulo post idcm mss. sub ;
insuUc dua; sivc scopuli in Bosphoro a conilicta-
intcrrogandi nota num e.v eo (juod infcrior, etc. lionc sic appcllatcc. Mux (.iasanatensis, .S; pudor
* Mss. nostri ct Cravius quoque cesscnt cssc impcravit silcntium.
lupx, etc. " Erat antca ad diri<)cndos, quoii cmendant mss.
^ Absqucncgandi particula fcrc clcganlius habont noslri omncs.
Veronensis et Casanatcnsis libri in suadcndo trrpi- " Vcroncnsis ms. supparcnt.
daret. '
Idcm absquc pr;vposilo adverbio cur.
* Nostri habent (TU[j.-3tY''o3(;. Irapressa autom * Mss. Sedjam nunc non noiimus, elc.
273 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. 2U
substanlia qua nunc utiinur, licet auctior gloria. A tius disputasset, ad extrcmum intulit : Infclix ccjo

Nam lantum ipsum corpus habuit

et Salvator in homo,quis me liberabitde corpore mortis 297 hujus?

post inferos quo ct crucifixus est, ut manus

', in Gratia Dei per Jcsum Christum Dominum nostrum
perforatasclavistd latcris vulnus ostenderet.Porrosi {Ibid. 24, 25). Et iterum, Ipse igitur mente servio
clausis ingrcssus est osliis quod humanorum corpo- legi Dci, came autem lcgi pcccati (Ibid.) El, Ni-
rum natura non patitur, ergo et Petrum et Domi- hil damnationis cst his, qui sunt in Christo Jcsu,

num negamus vcra habuisse corpora,quiaambula- qui non secundum carnem ambulant. Lex enim spi-
verunt supcr aquas, quod contra naluram osl. In ritus in Christo Jesu liberavit me a lege peccati et

rcsurreclionc morluoruin, nou iiubcnl ncquc 296 mortis {Piom. Ac manifestius in conse-
viii, I, 2).

nubenlur, seU similcs erunt amjclis \)laUh.\\.\i,'iO), quentibus docet, Christianos non ambulare secun-
Quod alii postea in ccrlis futuri sunt, hoc virgines dum carnem, sed secundum spiritum dicens Qui :

in terra esse cceperunt. Si angelorum nobis simili- emm secundmn carncm sunt, qux sunt carnis sa-
tudo promitlitur mter angelos autcm non esl scxus piunt. Qui vero secunduin spiritum, qux sunt spiri

diversilas), aut sine sexu erimus, quod angeli tus sentiunt. Nam prudentia carnis, mors est pru- ;

sunt aut certe, quod liquido comprobatur, rcsur-

:
dentia autem spiritus, vita et pax guoniam pru- ;

gentes in propriosexu, sexus non fungcmur officio dentia carnis, inimicitia est in Deum *. Legi enim
37. Verum
quid agimus argumentis, et proposi- J
Dei non siibjicitur, nec enim potest. Qui autem in
tiones adversarii callida cupimus rcsponsionc su- carne .sunl, Dco placere non possunt. Vos autem in
perare ? Vetcra taansicrunt, ecce facta sunt omnia cariie non cstis, sed in spiritu, si tamen spiritus Dei

nova {11 Cor. v, 17). Curram per aposlolorum sen- habitat in vobis {Ibid. 5 seqq.), ct reliqua usquo
tentias, et quomodoin Salomonisexemplis breves ad iilum locum, in quo ait Ergo, frcdres, debi- :

expositiunculas subdidi, ob inlelligcndi facilitatem tores sumus non carni, ut secundum carnem viva-

ita ctnunc caslilatis et contincnti;e Cliiristianae mus. Si cnim secundum carnemvixeritis, moriemini.
exempla rcplicabo, et de multis testimoniis quasi Si autein spiritu facta carnis mortificaveritis, vivetis.
unum corpusenkiam,quo et nihil quod ad pudici- Quicunque enim spiritu Dei agunfur, hi filii Dei
tiam pertineat.pra-lermittam, et nimia? prolixitatis sunt {Ibid. Wfi^). Si prudentia carnisMnimicitia
declinem fastidiuni. Scribit inter cclera Paulus est in Deum, et qui in carne sunt deo placere non
apostolus ad Romanos Quem errjo fruclum liabuis- : possunt ; arbitror eos qui serviunt officio conjugali
tis tunc in illis in quibus nunc erubescitis ? Nam
'-,
quod prudentiam carnis diligant, et in carne sint,
fxnis illorum mors est. !SMnc vero liberali a peccato, A qua nos retrahens ApostoIus,et jungens spiritui,
servi autcm Dci facti, habelis fructum vestrum deinceps loquitur : Obsecro vos, ffatres, per mise-
in sanctificationcm ,
finem vera vitam xternam \
ricordiam Dci ^, ut cxhibeatis corpora vestra hos-
{Rom. Puto quod et
VI, 21, 22). nuptiarum tiam viventem, sanctam, Deo placcntem, rationabite
finis mors sit. Fructus autem sanctificationis, qui obsequium vestrum.Et nolite conformari huic sceculo,
vel ad virginilatcm, vel ad continentiam pertinct, sed reformamini in noviUite sensus vestri, ul probe-
vita pensatur iclcrna. Ac dcinde : Itaque. fratres tis qux sit volunlas Dci bona, el bcneplaccns, el

mei, ct vos mortificati c.<tis lcgi per corpus Christi : perfccta. Dicocnim per gratiam qux data esl inihi
ut sitis alterius, qui ex mortuis rcsurrcxit : ut fru- omnibus qui siint inter vos : non plus sapcre quam
ctificemus (Al. fructificetis) Deo. Cum eniin essemus oportet sapere, sed sapcre ad pudiciiiam (non ad so-
in carne, passiones
'*
qux per legem erant, operaban- brictalcm utmale in Latiniscodicibuslegitur),sed5a-
tur mcmbris nostris, ut fructificarenl morli,
iii pere, inquit, ad pudicitinm (P,om. xii, l-3),Siquidem
Nunc uutem soiuli sumus a leye mortis, in qua de- Grtcce scriptum est^s?; ~o jwcipovEtv. Consideremus
tinebamur ; ut scrviwnus in novitate spiritus, non sententia Apostoli ; Reformamini,\nqu\\,,in novitjte
in vetustate litterx {Hom. vii, 4 seqq,). Cuni, inquit, scnsvs vcstri, ut prohetis qua', sit volunlas Dei bona.et
essemus in carnc, et non innovitale spiritus, ijcd in Ijenepiacens, et pcrfccta. Quod dicit, hujusccmodi
vestutate littenc, lacicbamus ea quae carnis erant. est. Conccdit quidcm Deus nuptias, concedit diga-
et fructilicabamus morti. Nunc autem quiamortui p. miam, ct, si ncccsse fuerit, fornicationi 298 et
sumus legi, per corpus Christi, fructilicemus Deo, adulterio prfefert etiam trigamiam.Sed nos qui
ut simus ejus qui ex morluis resurrexit. Necnon corpora nostra exhibere debemus hostiam vivam,
et in alio loco cum praidixissct, Scio quia lc.v spi- sanctam, placentcm Deo, rationabilc obsequium
ritualis est {Ibid. 14j : et cum dc violcntia carnis nostrum, non quid concedat Deus, sed quid velit,
quod crebro nos impellat facerc ((uod nolimus, la- consideremus : ut probcmus qua) sit voluntas Dei

' Vetus editio rcsurrcctioncm pro inferos habct. Ex Casanalonsi ct vcteri editione legi malim
''

' Voculas in illis mss. non agnoscunt. iflimica est Dco, vcl iii Deum. Graece quoque est
' Mss. noslri, Passioncs pcccatorum, quoc pcr V/Opa. Ua et paulo post.
legcm operabantur in membris, clc. cum vctcri edi- ^ Vcrononsis plurium numero per misericordias
lioneetjuxta Gra;cum textum tx raOv^ixaTa -rcov Dci cum Graico v.a tojv oiy.':'.pjj.o)v tou Bsoj. Infra
aiAasT-.wv, quin etiam Vulgalum quoquc inlerprc- zon%idi\\{Q,v placens habct pro beneplacens.
tem.
ST^ S. EUSEBll HlERONYMl 276
bona ct beneplacens et perfecta. Ergo qaod con- A dam omnos ad pudicitiam et praemium virginitatis
cedit,ncc Ijonurn, ncc beneplacens est, ncc per- invitat,ostendit sunctis gradibus virginitatern esse
fectum. llcdditque causas cur hoc suadeat Sden- : potiorem. Rursuraque ad Galatas ; Ex operifjus,
tes iempvs, quia hora est jam nos de somno sunjere. \nqu\l, lcgis, non justificnbitur omnis caro {Galut.
Nune autem projnor est nostra salus, quam cum II, 16j. OiJcralcgis et nuptiaj sunt, undc et malc-
Nox pr/ccessit, dies autem appropimjua-
creilidimus. diciintur in ea, qui (/1/. quac) non habcnt filios.
vit (liom. xiK, 11, 12). Et in extrcrno : Induimini Quaj si concedunfur ctiain in Evangelio, aliud est
Dominum Jesum Ckristuni, et carnis curam ne fece- indulgentiain infirmitati triljuere, aliud virtutibu.s
ritis in desideriis [Ibid. \^). Aliud est voluntas Dei, pra^mia polliceri.
aliud indulgentia. Undc ot ad Corinthios scriljens, 38, Dicam ct ego nuptiatoribus mcis, qui post
ait : E(jo,fratres,non potui loqui voliis sicut spiritua- castitatem et diuturnam contincntiam subant ad
libus : sed srcut carnalitnis [W.quasi] ^sicutparvulis coitum,et pecudnm more lasciviunt Sie insipienies :

in christo,lac vobis potum dedi, non cscam : nondu'^ estis, ut cum ea'peritis spiritu, nwic carne consum-
enim poleratis ;sed neque nunc potestis. Adhuc enim mewAni ? Tanta passi estis sine causa {Gnlat. iii, 3,
carnales estis (lCor. m. i, 2). Oui animalis est, et 4) ? Aposlolus,quod continenliffi quibusdam nodos
non recipit (/1/. percipit) ea quai spiritus Dei sunt r» relaxat, ct dimitlit frona currentibus, propter in
(stultitia enim illi est, nec potest intelligere, quia firmitatem carnis hoc facit. Gontra quam scribens
spiritualiter dijudicatur ^), iste non perfecta^ ca- denuo loquitur Spirilu umbulate, et desiderium,
:

stitatis cibo, scd rudi nuptiarum lacte nutritur.Si- carnis non perficietts. Caro enim concupiscit adver-
cut por hominem rnors,sic ct per hominem resur- sus spirituni, et spiritus adversus carnem {Galai. v.
rectio mortuorum. Quomodo in Adam omnes mo- 10, 17). Non necesse est nunc dc operibus carnis
rimur, sic in Ghristo omnes vivificabimur.Servivi- dicere, quia longum est, et facile potest de Apo-
mus Adam
serviamus in Evangelio
in Icgc veteri stoli Epistola sumere, qui [At. quia, ctc.) voluerit,
novo Adam. Factus cst enim primus homo Adam Uicam tantum de spiritu, cujus fructus sunt ; cha-
in animam vivcntem, et novissimus Adam in spi- ritas, gaudiuiii, pax, longanimitas, bcnignitas,bo-
ritum vivilicantem. Primus liomo de terra tcrrenus nitas, fides, mansuetudo '*,
continentia. Omnes
Secundus homo de eado coelestis. Qualis lerrenus, virtutes spiritus,quasisolidissimum fundamentum,
tales et terreni ; et qualis cnftestis,tales et eadcstes. et sublime culmen,continentia sustantat etprotegit
Sicut portavimus imaginem lerreni, porlemus et ima- Adversum hujuscemodi non est lex. Qui autem
ginem cadestis. IIoc autem dico, fratres, quia caro sunt Christi, carnem suam crucifixerunl cum vitiis
ct sanguis regnum Dei possidere non possunt, ncque el concupiscenliis.Si HOO vivitnus spiritu, sj':rUu
corruptio incovruptionem possidebit ^ (/ Cor. xv, C et amhulcmus {Ibid. 24, 25). Qui cum Crislo car-
47 et seq.). Hoc tam clarum est, ut nulla exposi- nem nostram,etpassionnes cjusdesideriaquecruci-
tione queat raanifestius fieri : Caro, infjuit, ct san- fiximus, quid rursum ea qua; carnis sunt agere
guis regnum Dei possidere non possunt, neque cor- cupinus ? Quodcunpuc scminaverit liomo, lioc et
ruptio incorruplionem. Si corruptio ad oranem mciet, Qui seminat in carne sua, de carne metel cor-
coitum pertinct,incorruptio autera propric castita- ruptionem. Qui autem seminat in spiritu, de spiritu
tis est, prajmia pudicitia? nuptia? possidere non metct vitam ,z'tcrnam {Galat. xi, 8), Existimo quoJ
possunt. Scinms enim quoniani si terrena domus qiii uxorem habet, quandiu revertitur ad idipsum,

hiijus habitationis 299 deslructa fuerit , mlifica- ne tenlet eum Satanas, in carnc seminet, ct non
tionem habeamus ex Deo, bomum non manujactam, in spiritu. Qni autcm in carno seminat (non ego,
sempiternam in ccelis. In quo ingemiscimus, habita- sed Apostolus loquitur) melitcorruptioncm. Elegit
culum nostrum, quod deca-lo est,superindui ciipien- nos in Ghristo ^ Deus Patcr antc mundi constitu-
tes ^. Cupimus enim egredi de corpors, et habitare tionem, ut essemus sancti et immaculati coram
cum Christo ; propter quod et studiosissimc nitimur, eo.Ambulavimus in concupiscentiiscarnis, facii'a-
sivein eorpore, sive e.vtra corpus placere Deo {11 Cor. tcs vohintatcm e;us, et cogilationum, et fuimus
X, i et scqq.). Et ut plcnius cxponeret, quales non J)
lilii ira^, sicut et ca}teri. Nunc autem conresusci-
esse vellet, in alio loco docct, d\cens Despondi : tavit, et cons'>dere nos fecit in CGelestibus in
enim vos uni viro, virginem castam exhibere Chri- Ghristo Jcsu, ut deponamus secuudum priorem
ste {II Cor. XI. 2). Quod si ad totain Ecclcsiam convcrsationcm votercm hominein, qui corrum-
crcdciitium volueris roferre, et in hac desponsionc pilur Juxta dcsideria erroris, et aplari nobis illa
Christi, ot inaritatas, et digainas, et vidiias, ct vir- bcncdictiopossit.quic myslicam "^ad Ephesios Episto-
gines contincri, hoc (luoqiio pro nobis faoit. Nain lara lali tine conohidit : Gralia vobiscum omnibus

Casanalcnsis cum nogandi particula Non dijn-

"
In codcra dosidcralur /h Christo.
"

dicatur.Pauh) post moriuntur ot vivificalnmtur \n Falso hactcniis olilinuit missa pro nnisticam,
''

msp. invcuitur \)r(i nioriiiiur ol vivififabiiniir. rcnuontibus qiioquc mss. Mysticam poro Episto-
2 Mss. Incorruptioiicm
iKvrcditahil ]n\\i\ Cuvocura hun ad Ephosios vocat quoi Apostolus in hac vcl
/m//vv/ //)(/;; obsruros sew^u^ ct iqnota s.vculi sarra-
' lidoui rass. SuperiinlHcrc dcsidcrantes. menta llioronymus in Pra?fationc
coiijcsscrit, ul ipse
^ In Casanatensi additur mo(<f.s<m. Commenlariorum in eamdcm opistolam loquitur.
 277 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. 279
quidiligunt Dominum in incotruplione {Eplies. vi, Anecem'' Ilierosolymam subversam referat. Hic
24). Conversalio nostra in Umle el Salra- ca^lis est. primus episcopus ex Judffiis Hierosolymae credentis
toremexspectamus Dominum no.strum Jesum Chris- Ecclesia;, ad quem Paulus cum Tito Harnabaque
tum, (jui transfmurabit corpus liumilitatis nostra', pergebat, loquitur in Epistola sua yolitc crrarc
lonfortiic ficri corpori fjlori:c suic {Pltilipp. iii, 2(\1. fratres mci dilccti. Oninc datuni bonuin, ct omnis
Oua^cumqiic ergo sunt vera, qa£ccunque pudica, sursum
pcrfecta donatio, de est, descendens a Patre
quaecunquc Justa, quaecunque ad castitatem perti- luminum, apud quem non est differentia, aut aver-
nentia, his copulemur, haec sequaniur(P//?7 //>/;. iv, sionis* olfumbraculunv Volens ycnuit nos verbo
8), Recouciliavit nos Christus in corpore suo Deo veritalis, ut simus primitix creaturarum cjus {Jac.
Patri per mortem, et exhibuit sanctos et immacu- I, 10, 17, 18). Nirgo mysticc virginilatcm docet.
latos, el absque ulla reprehensione coram sc in : Omnc perfectum donum de sursum desccndit, ubi
quo et circumcisi sumus circumcisione non manu- non sunt nuptiae et descendit non a quolibct, scd
:

facta, in exspoliationcm corporis, carnis, sed cir- a Patre luminnm, qui dicit ad apostolos Vos cstis :

cumcisitone Christi, consepulti baptismo in ci in lu.v mundi )Matth. v, l'(). Apud qucm non cst dif-
quo et consurrreximus. Si ergo consurreximus cum ferentia Juda^i, sive gentilis, nec illa umbra qua3
Christo, ea qua? sursum sunt qua^ramus, ubi Chri- D versabatur in Jege, premit eos qui de nationibus
stus est in dextera Dei sedens ea sapiamus qu<c crediderunt sed verbo nos genuit, et SO^ verbo
; ;

sursum sunt, non qua3 super terram. Mortui enim veritatis, quia umbra ct imago et spccies quaidam
sumus, et vita nostra abscondita cst cum Christo veritatis praicessit in lcge, ut simus primitiffi crea-
in Deo Cum enim Chrislus apparuerit vita nostra, turarum ejus. Et quomodo ipse primogenitus ex
tunc et nos apparebimus 301 cum ipso in gloria mortuis oranes in se mortuos suscitavit: sic ipse
Coloss. II, II; 111,1 scq.). Nemo ^ militans Deo. virgo primitias virginum suaruin in sc virgine
implicat sc ncijoiiis scccularilus, ut possit ei pluccre, dedicavit. Petrus quoque quid de vocalione gen-
qui se elcijit {II Tim. ii, 4). Apparuit cnim gratia tium senliat, contemplemur Bencdictus, inquit,:

Dei Salvatoris omnibus hominibus, enidiens 7ios ut Deus, ct Pater Domini nostri Jesu Christi, qui se-
abneganles impictatem et sxcularia desideria, custe cundum magnam miscricordiam siiam, regeneravit
et juste et pie vivamus in prxsenii sxculo {Tit. n, nos in spem vitx, per resurrectionem Jesu Chrisli
11,12). cx mortuis, in hxreditatcm incorruptam et immacu-
39. Filiic Pliilippi virgincs in Ciesarea. Jacobus lalam et immarcescibilem, qux scrvatur in calis in
frater Domini. Umbra et imago veritalis in lcye ve- vos qui virlute Dci custodiimni pcr fideni in salutem,
teri. — Dies rnc dcdcie si voluero omnia de casli- quse preparata est rcvelari in lempore novissimo
tate Apostoli proeccpta mcmorare. Ista sunt de C (/ Petr. i, 3 seqq.). Ubi incorrupta pra^dicatur
quibus od aposlolos Dominus loquebatur /l^/utc ha^reditas, et immaculata et immarccscibilis, et
:

multa habeo vobis dicere, sed non potestis ea por- pra!parata in coelis, et in tempus novissimum re-
t:ire modo. Cum aulem venerit ille Spiritus veritatis, servata, et spes vitae aeternaj, quando non nubent,
docebit vos omncm veritalem {Joan. xvii, 12, 13). neque nubentur, ibi aliis vcrbis virginitatis privile-
Post crucem Christi, slatim in Actis apostolorum gia dcscribuntur. Nam ct iu scqucntibus hoc ipsum
una domus Philippi evangclistaj quadrigam pro- docet : Propter hoc aocincti lumbos menlis vestrae,
ducit virginum filiarum ut Cajsarea, in qua ex
: vigilanlcs perfecte, sperate in eam gratiam, quae
gentibud Ecclesia per centurionem Cornelium fue- vobis deferenda est in revelatione Jesu Christi. Quasi
rat dedicata, ctiam virginum puellarum pra^beret filii obedicntix non conformemini prioribus ignoran-
exenipla. Cumque Dominus in Evangclio dixcrit tix vestrx ' secundum eum, qui vos
desideriis ; sed
Lcx pophetx u^que ad Joannem {Matlh. xi, I3j,
et vocavit, Sanctum, in omni con-
et ipsi sancti estote,
istie, quia virgines erant, etiam postJoanncm pro- versatione. Scriptum est enim Sancti estote, qiiia :

phetasse referuntur. Neque enim poterant vcteris cgo sanctus sum. Neque cnim corrnptibili auro et
Testamenti lcge retineri [Al. dctineri], qua? virgi- argcnto redempti sumus sed pretioso sanguine im- ;

nitatisfulserant clarilate. Transeaniusad Jacobum, warii/a/z agni Jesu Chrisli, ul castifcemus animas
£)
qui frater Domini dicebatur, tant.-e sanctitatis, noslras in obedientia veritatis, renati non ex coitu
tantaique justitia), et perpetuK virginitatis, ut Jo- corruptihili, sed ex incorruptione, pcr verbum viven-
sephus quoque historicus Juda^orum, propter hujus tis Dci cl prrmanentis ; et sicul lapidcs vivi icdifice-

Mox habent mss. Gratia cum omnibus, absque vo- Matth. XIII. Eusebius xi, 22, llist. Grffica ipsa
bis, quia voculam nec Gnecus textus agnoscit. verba laudat, et noster ((uoque Ilier. in Catologo,
- .Aliss,, Ncmo mililans implicnlur sxcidi nejo- cap. 2 et cap. 13. Vide i.\i\k ibi adnotamus.
liis: i\\\\.A Grfficurn textum o>yiU r:-.^j-x-fj''jij.vir,:, ' Maluimus ex nis.s. nostrorum veterisque edi-
ca-A£y.i-a'., ctc. Et iUud quidein Dco ab ipso tionis consensu reponero aversionis pro conversio-
Vulgato interprete addiluin autumat Estius, quod nis. Gra^coT^oo-Y,;
non satis consulto ad sensus inlcgritatem putave- ''
Sanctius Gra?co adhierentes mss. nostri, ignora-
rit dcsiderari. tione vcstra h rr, avvota •jy.wv. Turn argento et
* Non c(iuidcm hodicrnis libris istud
e.xstat in auro, apYJp(q> r, ypjT'»|j, et aiia qua'dam lcvioris
Josephi dc Jacobo tcstimonium sed legerat olim ; momonti.
etiam Origenes lib. i ct ii contra Celsum, et in
 ;

m S. EUSEBII HIERONYMl 280

mur in domum spjnlualem, sanctum saccrdo- A Denique manifestius eosdem notat, dicens Venien :

tium, ofjferenlcs spirituales viclimas, per Cliristum enim in novissimis diebus itlusores seducentes, juxia
Dominum nostrum [Ibid. 13 se(j(i.) Nos enim su- propria desideria ambutantes (II Petr. ni, 3), et
mus (jenus electum regale sacerdotium, gens sancta, cffitcra.
populus (ic(}uisilionis. Christus pro nobis ca>ne 40. Monachns .lovianus canis revertens ad vo-
mortuus cU. Armemur eadcm conversatione qua mitum. Tribus Leci pro Iribu Don posito. Omnia
Christus, (juoniam qui passus est in carni'., (juievit a opera imperfecta sine puritate. Ilxrelici damnant
peccato, ut neqwKjiiam in desideriis hominum, sed conjugia. Ecclesia probat et dispensat. — Descripsit
in voluntate Dei,reliquum irt carne tcm,pus exiyamus. sermo apostolicus Jovinianum loquentem buccis
Suffirit cnim nobis prwleritnm tempus 303 quando tumentibus et inflata verba trutinantem, repromit-
ambutaoimus in luxiriiset dcsideriis czdcrisque vilvs. tentcrn in coejHs libcrtatem, cum ipse servus sit
Grandia nol)is et preliosa vir(jinit(itis promissado- vitiorum [Al corruptionis] atque luxurige-', canis
navit, ut per hanc efficiamur divinae consortes naturai, revertens ad vomitum suurn. Nam 304 cum mo-
fugientes enim qux in mundo est concupisccntiam nachum esse sc jactitet et postsordidamtunicam, :

corruptionis (/ Pclr. ii, 9 seqq. ), Novit Dominus pios et nudos pedcs, etcibarium panem, et aquiE potum,
de tentalione cripere, et iniquos cruciandos in diem re- -n ad candidas* vcstes [Al. candidam veslem), et ni-
servare judicii, prxcipue eos qui postcarnem in desicle- tidam cutem, ad mulsum et eiaboratas carnes, ad
riis poltutionis amhulant et dominationes despiciunt jura Apitii et Pa.Kami [Al. Paxamis] ad balneas
audaces et procaces. Isti enim quasi irralionabilia ju- quoque ac fricticulas* [Al. fritillas], et popinas se
menta in ventrem et libidinem proni sunt, blaphcman- conlcrat, manitcstum est quod terram ccelo, vitia
incorruptione sua corrumpentur, rccipient-
tes, (jui et virtutibus, ventrem pra^reratChristo, etpurpuram
"^

que mercedeminiquitatis lu.ruriam : quiputantdeticias coloris ejus putet regna ccelorum. Et tamen iste
esse injustidam, sordes, et maculas, et nihil aliiul formosus monachus, crassus, nitidus, dealbatus, et
nisi de voluptatibus cocjitantes. Qui habent oculos quasi sponsus sempcr incedens, aut uxorem ducat,
plenos adulterio et insatiabili Hbidine, et dccipiunt ut aequalem virginitatem nuptiis probet aut si non :

animas necdum Christi churitate robustas. Loquun- duxerit, frustra contra nos verbis agit, cum opere
tur enim verba tumentia et indoctos facile illecebris nobiscum sit. Sed et Joannes in eadem verba con-
carnis irretiunt: repromittentes eis tibertatcm, cum cordat : Nolite diligere mundum, neque ea qu3e in
ipsi servi vitiorum sint uUjue luxurix. cl corruptio- mundo sunt. Si quis mundum, non est chari-
diligit

nis'' Uiiusquisque cnim ci subjacet pussiom, a qua tas Patris in co. Quoniam omne quod in mundo
vincitur. Quod si fugicutcs cninquinationes mumH est desiderium carnis est, el de-nderium oculorum,
per scientiam S(dvatoris nostn Jcsu Chrisli, iisdtm ^ et superbia hujus vitx, qux non esl de Patre, sed de
rursum superantur, qux ante supcraverant, fucla mundo (/ Joan. ii, 15 seqq.). Et, Mundus prxterit
sunt ei novissima pejora prioribus. Meliusque eis [Al. prieteriel], et desiderium cjus. Qui autem facit

erat non nosse viam justitin', quam post (Kjnitionem volunluton Dei, manct in xternum [Ibid 17). Man-
retrorsum converti, et relinqucve sanctum mund(duni datum novuin scripsi vobis, quod est vcrissimum, et

quod cis traditum fucrat. Co)r,.jilelum/juc cst in cis in Christo et in nobis ; cjuia tenebrx prxterierunt.
verissimum illud provcrbium : Canis rcversus ad vo- et lux jam lucct {Ibid Et rursum Charissimi 8). :

mitum suum, cl sus lota iii volutubro luti {II Petr. nunc filii necdum apparuit quid fu-
Dei sumus, et
II, 9-22). Nolui omncm locum secund.T3 ' Pctri Epi- turi sumus. Scimus uutem, quia cum appnruerit,

stolac poncro, ne longum lacercm, scd tantummodo similes ei erirnus quoniam videbimus eumsicuti est.
:

oslendi Spiritus sancti vaticinio, hujus temporis El omnis qui habet hanc spcm, castificat semetipsum,
doctores [/1/. doctorcm] ct hajresim pncnuntiatam. sicut et ille cnstus est {l Joan. iii, 2, 3). In hoc per-

' sint corruptionis absquc in-

Mss. nostri, servi tum porro Apitii nomen ; Paxami vero mentionem
trusis verbis viliorum ahiue luxuri.v : ommno g\ facit Columolla iibro de re Rustica, et Suidas :

Gra^co lextu ao-oi ooOXoi 'jT:apyov-i? -r^i «f'»op5(^, cui scripsit autein 'j'ly.p-j-:y.i. In aliquol mss. Pa.ri-
et Vulgatus interpres concinit. Mox cx eodcm D mii lcgitur. Pro /y/<7u"!(/((s Gravius mavult Ijliltas.
Gra3co Salvaloris Jcsu absquo nostri, et paulo post, Ccrte Arnobius, lib. vu « Quid litillas, quid fru- :

Quam posl uotitiam cjus post tergum redire et rclin- men, qu;B sunt pulicum nomina?» De mutata
qucrc, ctc. Joviniani veste vidc qu;e adnotamus infra, 1. ii.
^ lUilucas quoquc uc fricliculas. Nullus codex ms.
^Noliti; Pelri, ctr. Do Ca-
omncm locum sccundx
none supra omnem (rsse disput.itioncm
dixit logit oum editis fritillas, sed ftcliculas, vel fricticu-
consoqucnter ipsc et Jovinianus Epislolam Pclri IdS. FricticuUe vcrs dicunturabs llicronymo culins
sccundani admittcbant in canoncni Eibrorum sa- ciborum IViotorum quare pulchrc conjungitfricti-
:

crorum. Martian. oulum cum popinis. Martian.

Viclor., Cum.
"
ipsc corruptionis scrcus ,w7 ulquc ^. Pro voce vcntrcm mss. noslri logunt accipieut
luxuri.P. acrem vcl aera, quorum olsi sensum non assoquor,
"Hescriptum 3. Aml)rosi ad Siricium do ,Iovi- nionoor tamen dopravatum hunc osso Hiersonymi
niano cjusquo asscclis Sc dolenl isti ali<]uo lcm-
: << Inoiim quid oniin post h;L'e pr;vfcrat Christo,
:

porc cssc macoratos, cl piopriam ulciijcuntur sibi volunt luoc alia. Et purpuram col^ris cjus putet
injuriam quotiduinisquo conviviis usmiuc luxuri;o, rcgna cwlorum. i\liror h;v;c a neuiine editorum ani-
laborcm abstinentiic propulsurc dcsiderant. » No- madvcrsa.
m ADVERSUS JOVINIANUM LlB. I. 282

feda est nostra charitas, si (iduciam habeamus in A debo, quod qui octava die circumcisus est, et pro
diem judicii : ut quomodo ille est, nic ct nos simus quo par- turlurum, et duo pulli columbarura die
in hoc sarulo (/ .loan. iv, 17). Epislola quoquc purgationis oblati sunt, cura Ccctcris, antcquara
Judae tale quid signiticat. Odicnfcs et curnis jwllu- patorctur, Judaicara consuetudinera coraprobavit:
tam tunicam {Judx 23). Legamus Apocalypsim ne illis occasionera juste se interHciendi tribuere
Joannis, et ibi ropcriemus .\gnum super montcm viderctur, quasi legera dostrucns damnansque na-
Sion, et cum co contum quadraginta quatuor mil- turam. Quanquam et hoc pro nobis. Qui onim serael
lia signatorum, habcntium noinen ejus, ct no venit ad miptias, semcl docuit csse nubcndum.
men l'atris cjus scriptum in Ironlibus suis, qui 306 Et lunc virginitati possct officere, si nuptias
cantant Canticuni novuni, ct ncmo polesl dicere post virginitatein, et viduilalis castimoniam non
Canlicum illlud, nisi hi qui empti sunt dc tcrra. in gradu tertio poncremus. Nunc autemcura hffirc-

Isti sunt qui cum mulieribus se non coinquina- ticorura sit daranare conjugia, et Dci spcrnere
verunt, virgines, enim pcrmanserunt. 305 Hi conditioncm, quidquid dc laude dixorit [/1/. dixe-
sequuntur Agnum quocunque vadit empti sunt rint] nuptiarum'^, libenter audiraus. Ecclesia enira
:

enim ex hominibus primitiaj Deo el Agno, et in ore matrimonia non damnat, sed subjicit; nec abjicit,
ipsorum non est inventum mendacium, ct sine „ sod dispcnsat sciens, ut supra diximus, in domo ;

macula sunt. De singulis tribubus, excepta tribu magna non soluni osse vasa aurea etargentca, sed
Dan, pro qua rcponitur tribus, Levi', duodecim et lignea ct fictilia et alia esse in honorcm, alia ;

millia virginum signatorum creditura dicuntur, in conturaeliara et quicunque se mundaverit, eum ;

qui cum mulicribus non sunt coinquinati. Ac ne futurum csse vas honorabilo, et neccssarium in
putaremus de his dici, qui scorla non norunt, sla- orane opus bonum pra3paratura.
timintulit: Virgines enim pcrmanseruiU. Ex quo 41. Excmpla c .vcculi historiis. Virrjinitas apud

ostendit omnes qui virgines non permanserunt, ad ethnicos. Virgines honore semper hahifae apud Ro-
coraparationem purissima; et angelicae castitatis, et manos. Spartanorum virgines. Alia Virginum exem-
ipsius Domini nostri Jesu Christi, esse poliutos. Ili pla. — Satis abundeque Ghristiana? pudicitiae et
sunt qai cantant Canticum novuin, quod ncmo po- virginitatis angclicae, dc divinis Libris exempla
tesl canerc, nisi qui vinjo esl. Hi sunt primitix Dei pra^buimus. Scd quoniam intcllexi in Comraentariis
et Agni, et sine macula [Apoc xiv, 3, 4). Si virgi- adversarii, provocari nos etiam ad mundi sapicn-
nes primitia! Dei sunt : ergo vidua; et in matrimonio tiam, quod nunquam hoc gcnus in paeculo sit pro-
continentes, erant post primitias, id est, in sccun- batura, et novum dograa contra naturara religio
do et tcrtiogradu : nostra prodiderit, percurram breviter Grjocas et
nec prius perditus populus sal-
Deo obtu- C Latinas Barbarasque historias, etdocobo virginita-
vari poterit, nisi tales hostias castitatis
lerit, et immaculatum Agnum, purissimus victimis tem s(-mper tenuisse pudicitiae principatum. Refe-
reconciliaverit. Inlinitum est de Evangelio decom runt fubulae Atalantam Calydoniara virgincra sem-
virginum cxponerc sacramcntum quinque stulta- pci! in venatibus, semper in silvis, non tumcntos

rum ct quinquo sapiontum. IIoc solum nunc dico, uteros feminarum fastidiaquc conceptuum, scd ex-
quod qucraodo absque C3etcri& operibus virginitas peditam et castam amasso virtutera. Harpalicera
sola non salvat, sic omnia opcra absque virginitate, quoque virginera Thraciara insignis poeta (Virgil.
puritate, continentia, castitate, impcrfecla sunt. A^neid.) describit et reginam Volscorum Ca-
T ;

Ex quo ncquaquam nos illud potcrit irapcdire, miilara, quam Turnus, cui auxilio venurat, lauda-
quod adversarius objicit, fuisse Dorainum in Cana re volcns, non ampiius habuit quod diceret, nisi
GalilKae, et nuptiarum fcsta celebrassc, quando virginera norainaret. decus llalix, virgo{\^Qm,
aquas vertit in vinum. Hoc enim brcvissirae rcspon- lib. xi) Chalchioecus quoque illa filia Lco, vir- !
'"•

Videtur, inquit Gravius, potius tribus Manasse

'
Graecis scriptoribus. Victorius unam cx his putat
Joseph pro tribu Dan rcposita, cura Levi cx
filii indicari, quiR a Suida sub aliis nominibus Thco-
patriarchis duodecira sit tortius, ct filius Jacob. pes nempe, Embules, et Pasitheas raemorantur,
* Voculam par suffccimus ex rass.
ct vcteri edi- (luarura una morle voluntaria pestcm, deorum
tione. D irani, placavcrit camque forto cognominatum a
:

Collige ex his runioris falsitatcm, cum ab hiT!-

'
Pallade Chalciaicum. Nola cx plurimis scriptori-
rcticis, teste Augustino lib. ii Rctract.. c. 12, dc bus quos Meursius in Ceromic. laudat historia ;

Hieronymo jaclabalur, Joviniano respondere iion po- quic refcrt trcs una omnc^}linervx pro salute ur-
ttiisse cuin laude, sed cum viiuperalione nupliaruin. bis Athonar, mactatas, undc Leocorion sancte do-
* Chalchixcns quoque, etc. Non cxtat ha^c hi- dicatum ost in earum momoriam. Liiudalus Mcur-
storia, quod sciara, apud auctorcs fabularuui. Do sius proindc corrigcndum vult pro Chalchiiccus duo-
aliis porro virginibus ac Sibyllis vido Nasoncm, bus verbis tlaud secus, ([uod probarc nullo modo
lib. viii, ct X Metam. Lactant. lib. i de Falsu Re-
; possum. Eortasse autom llicronymianam lcctionem
liq. Augusl. de Civit. Dei, lib. xxiii, cap. ;d3 Tit.
:
; tuebimur, si appcllativum illud numcn CJialchixcus
Liv. viii Dccad. i; Valer. Max. lib. viii, cap. I, non proprium agnosciis, coquc scias vooabulo ap-
ctc. Maiitian. —
Duo exeraplaria nostra Chalne- ]icllatam virgincm unara o quatuor Mincrva3 saccr-
cos. Casanatensis Calco.vquos, al. Calcodecus, quod- dotibus (|ua^ Arrcphoria J)o;c fercbiint pcrcclebri
nam cx his prii;stct ignorainus. Chalcia;cus Mincr- cjus Athcnis fc^li), (juod itcm -ci y7),/.o'>c vocaba-
vffi ffidcs vocabatur in Lacedaemonia, unde ipsa Vidc ad hanc voccm Suidam
tur. ct Meursium si
quoquc Minerva Chalcioecus appellatur a plerisque lubet Atfic. Leclion. lib. iv, cap. 19.
 S. EUSEBII HIERONYMI. 284
go perpetua, pastilentiam patrise scribitur sponla- A cernerent, quasi ad requisita naturae egredientes,
nea morte solvisse ; ct Iphigcni.-c virginis sanguis mviccm sc complex.ie prKcipitaverunt in puteum,
advcrsos placasse vcntos. Qiiid rGfcram Siljylias ut virginitatem morte scrvarcnt. Dcmotionis Areo-
Erythnram atquc Gumanam, ctocto rcliquas ? nam pagitarura- principis virgo filia, audito sponsi
Varro dccom fuisse autumat, quarum insigoe virgi- Leosthenis interitu, qui bellum Lamiacum conci-
nitas est, ct virginitalis prajmium divinatio. Quod tarat, se interfecit : asserens' quanquam intacta
si i^Eolici gencrc sermonis Sibylla HfjorAr^ appel- essct corpore, tamen si allcrum acciperc cogere-
latur, rccte conrilium Dei sola .'207 scribilur nossc tur, quasi sccundum acciperet, cum priori mente
virginitas. Cassandram quoque et Chryscin valos nupsissct. SOS Spartiatae et Messenii diu inter se
Apoilinis, ac Junonis virginos legimus*. Et sacer- habuere amicitias, in tantum ut ob quaidam sacra
dotes Dianaj TauricK, et VestcC, innumcrabiles ex- etiam virginesad se mutiio mitterent. Quodam igi-
stiterunt. Quarum una Munilia propter suspicio- tur temporc, cum quinquaginta virgines Lacedae-
nem stupri viva defossa cst : injusta, ut reor, poj- moniorum Messenii violare tentassent*, de tanto
na, n'si grande crimen putarotur lassa virginilas. numero ad stuprum nulla consensit, scd omnes
Certe Romanus populus quanto honorc virgincs libentissime pro pudicitia occubuerunt. Quamob-
semper habuerit, hinc apparct, quod ^consules et Tj rem grave bellum et longissimum concitatum est,
imperatores, et in curribus triumphantes, qui de et post mullum temporis Mamertia subversa est.
superatis gcntibus trophoea rcCerebant, et omnis Aristoflides Orchomcni tyrannus adamavit virgi-
dignitatis gradus, eis dc via cedere solitus sit. Glau- nem Stymphalidem, quae cum, patre occiso, ad
dia virgo Vestalis cum in suspicionem venisset templum Diana; confugissct, ct simulacrura ejus
stupri, et simulacrum matris Idajs in vado Tibe- leneret, nec vi posset avelli, in eodem loco con-
ris haereret, ad comprobandam pudicitiam suam fossa est.Ob cujus necem, tanto omnis Arcadia
fertur cingulo duxisse navcm, quam mulla millia dolore commota est, ut bellum publice sumeret, et
hominum Melius tamen, in-
trahere ncquiverant. necem virginis ulcisceretur. Aristomenes Messcnius,
quit Lucani poetae patruus [Scil. Soneca prajce- vir justissimus, victis Lacedaemoniis, et quodam
ptor Ncronis], cum illa essct actum, si hoc quod tempore nocturna sacra celebrantibus, quae voca-
evenit, ornamentum potius exploratai fiiisset pudi- bantur Hyacinthia^, rapuit de choris ludentium
citia3, quam dubia; patrocinium. Nec mirum hoc virgines quindecim, et tota nocte gradu concito
de hominibus, cum Minervam quoquc et Dianam fugiens, excessit de finibus Spartanorum. Gumque
virgines deas finxerit error gcntilium, et intcr duo- eas comites cjus vellent violarc, monuit quantum
decim signa coiii, (juibus mundum volvi putant. potuit, ne hoc faceient, et ad extremum quosdam
Virginem collocarint. Magna injuria nupliarum, ut C non parentes [.1/. parcentes] interfecit, cateris nie-
ne inter scorpios quidem ct ccntauros, et cancros, tu coercitis. Redemptaj postea a cognatis puellae,
et pisces, et «goccrotas [Scil. capricornumj, uxo- cum Aristomenem viderent casdis reum fieri, tan-
rem maritumque contruserint. Triginta Athenien- diu ad patriam non sunt reversae, quandiu judicum
sium tyranni cum Phidonem [Al. Phedonem] in advolutae genibus defensorem pudicitiae suae cer-
convivio necassent, filias ejus virgines adsevcnire nerent absolutum. Quo ore laudandaj sunt Sceda-
jusscrunt, ct scortorum morc nudari ac super si^lilicC in Lcuctris Boeotiaj, quas traditum est,
;

pavimenla, patris sanguine cruentata, impudicis absente patre, duos juvenes prcetereuntes jure ho-
gestibus ludcre quce paulisper dissimulato dolore
: spitii susccpisse. Qui multum indulgentcs vino
[///. doloris habita], cum tcmulentos convivas vim per noclem intulere virginibus. Qua; amissae
1 Alias erat. Vaces Apollinis Actii non nisi virgi- Videtur snppl. quod ad scnsus elegantiam.
•^

nes legimus.WidG de rcliquis l^actantium, lib. i, Consulc Orosium, lib. ii, c. 21

* Strabonem ;

c. G. dc Falsa rcligione ; et c. 22. de Ira Dci Au- ; quoque, lih. vi ; Justinum, lib. iii et Eustachium, :

gustinum, lib. xviu de Civilate Dei, c. 2.3 Livium : in Dionysium. Mox Casanatcnsis, « Virgincs Lace-
quoquo, lib. viii, dcc. 1 it^m Valcriiim maximum
; da^moniornm issent, et eas Messenii, » etc. Pro
quoque, lib. viii, dcc. 1 ; itcm Valerium Maximum Mamertia, ([uod infra cst, codiccs nostri Mamer-
lib. VIII, c. 1 ; Ovidium deniquo in Fastis, quibus D tina, ([uomadmodum in Chronico ad annum mundi
hujusmodi hislori;c fusius enarranlur. 1430 : u Mcssana qu.c
et -Mamertina, » ctc. Plinius,
^ DemoLionis Areopai/itariDn. Nunf[uam consilium I. 8
iii, « Oppidum
c. :Messana civium Uomano-
mihi fuit scribcndi CommcnLarios in Opcra S. liio- rum, qui MamerLini vocanlur. » Dcnuo recole Eu-
ronymi, nisi forte in librum llcbraiooruin nomi- sebiuin ad an. 3G70. Infra pro Arcadia Casanaten-
num, qucm sciebam contcmplui haljilum apud sis hal)ct Acliaia.
mulLos. Itaiiuc puram hic ac goniiinam editionem * Falso crat Hyaeintliina. Erant autem isthaec
Ilieronymi rcquirat studiosus lcctor, non p«dago- Apollini, sivc Libero noclurna sacra. Macrobius.
gorum (liligcntiain scri[)toruin, in suis libris ostcn lib. I Salyr. c. 18: « Apud Laccda?monios cliam in
tantiuni crudiLionem Griccarum ac Romancnsium sacris, qu;e ApoIIini celebrant, Hyacinthia vocan-
fabularum. GaUerum, qui scire volucrit, undc tanla tcs, hedera coronantur Bacchicoritu, » Mox pro
antiquiLatiri monumcnta collegcrit vir sanctus llic- (luindecim vctus edilio habot duodecim. Deinde Ca-
ronymus, consulat Glironicon Eusohianum, Stra- sanaLcnsis quanliu poluit pro (luantum.
boncm, Justinum, Polyhiiim, I.. l^loium, .\cno- Vido Plutarchum in Pelopida, et in .\malorii3
'"•

phontcm, lIcrodoLum, IMiiLai-chum, ThcophrasLum, narraLionibus.

et rcliquos, quos ipsc sa?pius appellat. Martian.
285 ADVFJISUS JOVINIANUM LIB. I. 286
pudicitse nolentes supcrvivcre, mutuis conciderunt A magistcr plenissimam scribit hisloriam.Ac nc nobis
vulncribus. Justum est et Locridas [Al. Lucrinasj Dominum Salvatorem de Virginc procreatum Ro-
virgines non taccro, «iu.t cum Ilium mitlercnturcx mana cxprobrarct potentia, auctores 310 urbis
niorc pcr annos circiter mille, nulUi obscfjcni ru- ct gentis sua- Ilia virgine et Marto gonitos arbi-
moris ct pollut.-e virginitatis ullam labulara dedit. trantur.
Ouis valeat silentio pr.nelcrire septcm Milesias vir- 4:5. Vidiiai (jeniiles. —
Ilac de virginibus sa'culi
gines, qua), Galloruni impctu cuncta vastanle, nc currens per mulliplices historias, et properans
quid inilecens ab hoslibus 309 sustincrcnt, tur- sermo Veniam ad maritatas ^.1/. ma-
pcrstrinxcrit.
pitudinem morle fugerunt, cxeraplura sui cunctis rilas], mortuis vel occisis viris** supervivere
qua5
virginibus relinquentes, honestis mcntibus magis noluerunt.nc cogerentursecundosnosseconcubitus,
pudicitiam cura3 esse quam vitam '"^Nicanor, victis et qu;c mire uniccs amaverunt maritos ; ut sciamus
Thebis atque subvcrsis, unius virginis captiva) digamiam apud ethnicos etiam reprobari. Dido, so-
amorc supcratus cst. C.ujus conjugium oxpetens, et ror Pygmalionis, multo auri ct argcnti pondcre
voluntarios amplexus, quod sciiicet captiva optare congrcgato, in Africam navigavit, ibique urbem
debuerat, sensii pudicis mentibus plus virginitatem Carlhaginem condidit, et cum ab Jarba [mss. Hiarba]
esse quam regnum, et interfectam propria manu ^. rege Libya3 in conjugium peterel.ur, paulisper dis
flens ct lugens umator tenuit. Xarrant scriptores tulit nuptias, doncc condoret civitatem. Nec mult(
Ito
Gra^ci et aliam Thebanam virgincm -, quam ho- post exstructain momoriam marili quondam Sichaei
stis Maccdo corrupcrat, dissimulasse paulisper do- pyra, maluit ardere quam nubcre. Casta mulier
su.-e jugulasse po-
lorem, ct violatorem virginitatis Carthaginem condidit, et rursum eadem urbs in
stea dormicntem
seque interfecissc gladio'', ut
: castitatis laude finita est. Nam Hasdrubalis uxor,
nec vivere voluerit post pcrditam castitatem, nec capta et incensa urbo, cum sc ccrnerel a Romanis
autc mori quam sui ullrix exsisteret. capiendam esse, apprehensis ab utroque latere
parvulis filiis, in subjcctum domus sutc devolavit
A rirgitiihusprocreatorumfabulcV.
42. Apud Gym- — incendium.
nosophislas Indi.o,quasi per manus,hujus opinionis ii. Quid loquarNiccraticonjugem,qua3,impatiens

aucloritas traditur, quod Buddam * '.11. Buldam], injuriye viri, mortcm sibi ipsi conscivit, ne triginta
principem dogmatis eorum, e latere suo virgo ge- tyrannorum, quos Lysander victis Athenis impo-
nerarit. Nec hoc mirum de Barbaris, cura Miner- suerat, libidinem sustineret? Artemisia quoque
vam quoque de capito Jovis, et l.iberum patrem de uxor Mausoli insignis pudicitia) fuisse perhibetur
femore ' ejus procreatos doctissima finxerit Grse- Quas cum esset regina Cariie, et nobilium poetarum
cia. Speusippus quoque sororis Platonis (ilius, et C atque historicorum luudibus prasdicetur, in hoc vel

Clearchus in laude Platonis, et Anaxilides'^ in se- maxime elfertur^ quod defunctum maritum sic
cundo libro philosophiae, Pcrictioncm matrem Pla- semper amavit ut vivum, et mirc-c magniludinis "^

tonis, phantasmate Apollinis oppressam ferunt, et exstruxit sepulcrum, in tantum ut usquc hodie om-
sapienti.x' principom non aliler arbitrantur, nisi de nia scpulcra pretiosa ex nominc ejus Mausolaaa
partu virginis editum. Sed et Tima^us scribit Py- nuncupcntur. Teuta lllyricorum regina, ut longo
thagora; virginem filiam choro virginum prccfuisse, tempore viris fortissiniis imperaret, et Romanos
et caslitatis eas instituisse doctrinis. Diodorus So- Sffipe frangerct, miraculo uLique meruit castitatis.
craticus quinque filias'' Dialccticas insignis pudici- Indi, ut onines 31 B pcnc Barbari, uxores pluri-
tise habuisse narratur, de quibus et Philo Carneadis mas habcnt. Apud eos lex est, ut uxor charissima
' Vide in Jonai c. « Unde et in persecutionibus
i : et fortasse quidem ipse Hieron., Philosophica hi-
non licct propria perire manu, absque co ubi casti- storia scripsit pro Philosophi.r.
tas periclifatur. » ^
Accipe locum hunc ex Clementc. Stromat. lib
*Velustus codcx apud Gravium pro el aliam IV : A\ 'fkp Aioocopou, Toy Kpovoj E.7T'.xAr;0=;vTo;, 0'j-
habel JElhaliam.
^ Fermc elogantius hai^ent mss. nostri oinnes Xojv 6 A'.aXr/.T'./',o; Iv Ttjj Miv£;iv(!j, oiv Ta ovoixaTa
cum vetcri cditione inlerfccisse cum (jaudio pro gla- D TrapaT-fliTa'.
.
'\ '^
-rioj ,
Msvstivr, , 'ApYS'-X , eiO'{^j'.:;
^ ,

'ApT£;x'.7'a, Filix aulcm Diodori

IlavTa/.Xsta, etc.
*Sunt qui velint hunc quem mcmorat S. Pater cui fuit cognomcn Saturnus, fuerunt omncs Ditdecli-
Buildam, vel liullam, eumdem esse cum antiquis- cce, ut ail Philo Dialecticus in Menexero, (juarum
simocujus meminit ClemensAlcxandrinus.Samma- hsec ab eo fcrunlur nomina Menexene, Argia :

fic-corum et Cymnosophislarum principc. t natum .-\ Theognis, Arlendsia, Pantaclea, ctc.

illum ex virginc, non dixit Ciemcns quod certe ;
" Mss. omnes, occisis prioril>us viris, vetus cditio
non leticuissct, si oju.-fmodi de illo fabula tradere- viris suis.
tur: quam omnino a liudda Manichu.'0 invcctam post Cisanatcnsis interserit parum abrasis litterisf/(?
'••

Christi tempora existimamus. mnre, id solcl.

" Verononsis prima manu
de fcmina, quod alius "^ Addunt mss. omncs, et vetus quoque editio,
et
mutavit in semine, quemadmodum ctiam code.K putchriludinis. Sequ(!ntes historias recolc apud Po-
S. Crucis habet. Alter apud Gravium de femina. lybium, lib. i: Fiorum, in Epitome; Cicoroncm
« Id.-m Voronensis Amaxili(li.s, Capanatcnsis Ma- quoque, infra Tusculandrum Quxst.v; Properlium,
paulo poal fasmalc pro phunla.smate. Dio-
sciliadi.s, et lib. V, alque alioo. .Mss. omncs et vctus editio,
^encs Lacrtius lib. iii Ka-, ait, 'AvaJr/Aio/,; h -m
:
Tanta Iliyricorum Ilerjina, pro Teuta Iliijricorum,
oi'j-:ip(u --pl -.p'.),oTO'iojv ; quod est dc Philosophis'; Florus Teusam vocat.
 287 S. EUSEBII HIEIIONYMI 288
cum defuncto marilo crcmctur. Ha3 igitur conten- A quoque sajculo pro exemplo fuerit, quo impudici-
dunt inter se dc amoro viri et ambitio summa ;
tia monstrum erat, non vitium. Isjam senex ct tre-
certantium cst, ac testimonium castitati?, dignam menti corporc in quodam Jurgio aurjjvit exprobrari
mortc deccrni. Itaquc victrix in habitu orniituque sibi os f(/;tidum, et tristis se domum contulit, Cum-
pristino juxta radaver accubat, amplexans illud ct quc uxori qucstus essct quare nunquam se mo-
deosculans, ct suppositos ignes pudiciti» laude nuisset, ut huic vitio mederetur: Fecissem, inquit
contemnens. Puto qu;u sic moritur, sccundas nu- illa, nisi putassem omnibus viris sicosolere. Lau-

ptias non rcquirit. Alcibiadcs iilc Socraticus, vi- dandu in utroque pudica et nobilis femina, et si
ctis Atheniensibiis, fugit ad Pharnabaziiin. Qui, ac- ignoravit vitium viri, ct si patientcr lulit, ct quod
cepto pretio a Lysandro principe Laccd;emoniorum maritus infclicitatem corporis sui, non uxoris fasti-
jussit eum Cumquc suQbcalo caput cs.set
intcrfici. dio, sed maledicto sensit inimici. Certequa; secun-
ablatum, ct missum Lysandro in tcstimonium Cie- dum ducit maritum, hoc non potest dicere. Marcia
dis expleta3, rcliquapars corporisjacebat insepulta. Catonislilia miiior, cum qna^reretur abeacurpost

Sola igitur concubina, contra crudclissimi hostis amissum maritum denuo non nuberet, rcspondit
imperium,inter extraneos,et irnminente discrimine. non sc invenirc virum qui se magis vcliet quam
funcri justa pcrsolvil, mori parata pro mortuo, „ sua. Quo dicto ostendit divitias magis in uxori
'•

quem vivum dilexerat. Imitcntur malron;e, et ma- bus eligi solere, quam pudicitiam, et multos non
tronee saltem Ghristiame, concubinarum lidem, et oculis scd digitis uxores ducere. Optima sane
praestent liher.T quod captiva servavit. res, quam avaritia conciliat. Eadcm curn lu-
-'i5. Strato regulus Sinodis manu propria sc vo- geret virum, et matronae ab ea quaererent quem
lens confodere, ne imminentibus Persis ludibrio diem haberet luctus ultimura, ait: Quem ct vitae,
foret, quorum focdus /Egyptii regis societate negle- Aibitror, quaj ita virum qusrebat absenteai, de
xerat, retrahcbatur formidine, et gladium quem secundo matrimonio non cogitabat. Brutus Porciam
arripuerat circumspectans, hostium pavidus exspe- virginem duxit uxorem Murciam Cato non virgi-
;

ctabat adventum. Qucm jamjamquc capiendum nem sed Marcia inter Hortensium ^ Catonemque
;

uxor intelligens, exstorsit acinacem de manu, et discurrit, ct sinc Gatone vivere Marcia potuit;
latus ejus transvcrberavit. Compositoque ex more Porcia sinc Bruto non potuil. Magis enimseunicis
cadaveri se moricns superjecit, ne post virginalia viris applicant femina; ; et nihil aliud nosse, ma-
fcedera coitum sustineret. Xenophon in
alterius gnum arctioris indulgentiae vinculum est. Anniam
Cyri majoris scribit infantia, occiso Abradote' viro, cum propinquus moneret, ut alteri viro nuberet
quem Panthea uxor miro amoredilexcrat,collocassc esse enim ei et ffitatem integram, et facieni bonamj
se juxta corpus lacerum, et confosso pccforc, san- C Ncquaquam, inquit, hoc faciam. Si enim virum bo-
guinem suum mariti infudisse vulneribus. Justam num invcnero'^, nolo timere 313 ne pcrdam si ;

causam regis occidcndi putavit uxor, quam raari- malum, quid necesse cst post bonum pessimum
tus nudara - amico suo ct ignorantem monstrave- sustinere? Porcia minor cum laudarctur apud eaai
rat. Judicavit cnim sc non amai'i, quce et alteri quffldam bene morata, quaesccundum habebat nia-
posset ostendi. Uhodogune ^ filia Darii, post mortcm ritum, rcspondit: Felix et pudica matrona nun-
viri, nutricem qua; iili sccundas nuptias pcrsuadc- quam pricterquam semel nubit. Marcella major ro-
bat, occidit. Alcestin labula! ferunt pro Admeto gata a matre sua gauderetnese nupsisse, respondit:
sponte defunctam : 312 et Pcnelopes pudicitia Ita valde, ut amplius nolim. Valeria Messalarum
Homeri carmen Laodamia quoque poetaruin
cst. soror, amisso Servio viro.nulli volcbat nubcrc. Quae
ore cantatur, occiso apud Trojam Protesilao, no- interrogata cur faccret, ait sibi semper maritum
luissc supervivcrc. Servium vivere.
40. Mulieres liomanx insignes. Ad llomanas — 47. Theoplirasli (k i\uptiis liber. Uxoris diiclae

feminas transeani et primam ponam Lucrctiam,

; incommoda. Propfer quod dicuntur tuores. SluUitia
quac violatoe pudicitiac nolens supervivere, maculam hominum non rura. —
Scntio in calalogo feminarum
corporis cruorc dclevit. Duillius [.1/. Duelliusj qui j) multo me plura dixissc quam exemplorum patitur
primus Ilomae navali ccrfaminc iriuinphavit, Biliain consnctudo, ct a lectorc crudito jusle posse rcpre-
virginem duxil uxorem, tanla^ puditicia}, ut illo hondi. Scd quid faciam, cum mihi mulieres nostri

'
Vcroncnsis lib. Abradale, Gistercicnsis Ahraie, autem pro Marcia legendum vidcretur Porcia nam :

Casanatcnsis .IA;'rtr//76. Vid. .Xenophontem, lib. vii. Marcia, ut stafim subditur, non lilia, sed uxor Ca-
Mox quoque Phanlia in nostro ms. invcnitur pro tonis fuit.
Panlhea. ^ yiarcia inter llortcnsium, etc. Discurrcbat Mar-
- Falso MartiaiKuus qnam amicus nudam, etc.,pro
cia inter llortcnsium ct Gatonem, quod utrique
marilus, ut babcnt mss. omnes atquecditi vcluslio- tucrit uxor, et post libcros procrcatos redirct ad
res. llistoriam llci-odotus narrat de Candaulc, sivc jiriorem viruin. Mahtian. —
Marciam a Gatonc cjus
Myrsilio. viro Ilortcnsius obtinucrat liberorum procrcando-
'Casanatcns. lihodone. Vid. Philostratum in Ima- ruin gratia quos cum illi pcpcrissct, ad Gatoncm
;

ginibus. Dc /. Iccste Fnripidcm. Ileliqua', obvi.c ma- rcvcrsa ist. Dc Porcia, vid. Plularch.in Bruto.
gis historiic ct fabuhc. ^ Verba ut ante habui hic supplent emeudatiores

* Mss. Quo dicto eleganlcr ostendil, etc. Victorio

mss. ct vctus editio.
 ADVERSUS JOVINIANUM LlB. I. 290
289
temporis apostoli ingerant auctorilatem ct ncc- ; A marum soricarumque vcstium si intromiseris,peri-

dumelalo funere prioris viri, mcmorilcr digamia) culum pudicilioiest ; si prohibucris, suspicionis

pra}cepta decantcnt? Ut quaj Christianaj pudicitia3 injuria. Vcrum quid prodest etiam diligens custo-
despiciunt fidem, discant saltem ab ethnicis casti- dia, cum uxor servari impudica non possit, pu-
lalcm. Fertur aureohis ' Theophrasti Hber de Nu- dica non dcbeaf? Infida cnim cuslos cst caslitatis

pliisM quo quaerit an vir sapiens ducat uxorem.Et necessitas ; ct illa vere pudica diccnda cst, cui

cum definisset, si pulchra esset, si benc morata, si licuit peccare si voluit. Pulchra cito adamatur,
honestis parcntibus, si ipse sanus ac dives, sic sa- quod
lceda facilc concupiscit. Diflicilc custoditur,
picntcm aliquando inire malrimonium, statim in- plurrs aniant Molustum est possidere,quod ncmo
^.

tulit: > Hajc aulemunivcrsa con-

in nupliis raro habere dignetur. Minoro tamon miscria deformis
cordant. uxor ducenda sapienti. Pri-
Non est ergo habctur, quam formosa servatur. Nihil tutum ost,
mum cnim impediri studiaphilosophi.i^ posse :
•
in quod totius populi vota suspirant. Alius forma,
queniquam libriset uxori pnriter infcrvire. Multa alius ingcnio, alius facctiis, alius libcralitatc solli-

esse tiuic niatronarum uslbus.nccessaria sint, pre- citat. Aliquo modo, vel aliqiiando " cxpugnatur
tiosoevestes, aurum, gemraa?,sumptu«, ancilla<,su- quod undiquc incossilur. Quod si propter dispen-
pcllex varia, lecticK et csseda deauraia.Dcindc per j^
sationcm domus et languoris solatia, et fugam
noctes totas garruhe conquestiones : illa ornatior solitudinis, duountur uxorcs mullo melius servus :

proccditin publicum hajc honoratur ab omnibus,

: fidolis dispensat, obedicns aucforitati domini, ct

ego in conventu fominarum misella despicior. Cur dispositioni' ejus obtemperans, 3S5quam uxor,
aspicicbasvicinam?quid cum ancillulaloqucbaris ? qua? in eo se existimat adversum viri
dominam, si

de foro veniensquid attulisti ?Non amicum habcrc faciat volunlatcm, id cst, quod placct, non quod
possumus [l/.possnm], non sodalem Alterius amo- . jubetur. Assidcre autem aegrotanti magis possunt
rem suum odium suspicatur. Si doctissimus praj- amici, et vcrnuLe bcaeficiis obligati, quam illa
ceptoriu qualilict urbium fuerit, ncc uxorem re- qua) nobis imputat [/1/. imputet] lacrymas suas,
linqucre, nec cum sarcina ire possumus? [Al. po- ct ha^rcditatis spe vendit [.1/. vondas] illuviem, ct
test Paupercm alere, diflicile est; divitcm ferre,
';. soIHcitudinem jactans, langunntis animum despe-
tormentum. Addc quod - nulla est uxoris electio, ratione ccnturbat. Quod si ipsa languerit, coa?gro-
9cd qualiscunquc 31-« obvencrit, habenda. Si tandum est,et nunquamabejus lectulo reccdondum
iracunda, si fatua.si deformis,si superba,si faHida, Aut si bona fuerit ct snavis n.xor (qua? tanicn rara
quodcunquevitii est post nuptias discimus.Equus, gemimus, cum pericli- avis est •'), cum parturiente
asinus, bos, canis, et viiissima mancipia, vestes tanlo torqucmur. Sapicns autem nunquam solus
quoquo,ct lcbetcs, sedile ligneum, calix, et urceo- C esscpotest.Habetsecumomnesqui sunt,quiunquam
lus fictilio probantur prius, et sic emuntur sola fucrunt boni, ot animum liborum quocunquc vult,:

uxor non ostcnditur, ne ante displiccat quam du- transfcrt. Quod corpore non pctest, cogitatione
catur. .\ltendenda semper ejus cst facies, et pul- complectitur. Et si hominum inopia fucrit, loqui-
chritudo iaudanda : ne si altcram aspexoris, se tur cum Dco. Numquam minus solus erit qu.im
existimet displiccrc. Vocanda domina, celebrandus cum solus crit ^. Porro liberorum causas Uvorcm
natalis ejus, jurandum per salutem illius, ut sit ducere, ut vel nomcn nostrum non intcreat, vcl
superstcs optandum, honoranda nutrix ejus, ot habeamus senectutis prajsidia, et cerlis utaniur
gerula, servus patrinus, et alumnus ct formosus •',
hajredibus, stolidissimum cst. Quid cnim ad nos
assccla, et procurator calamistratus, et in longam pertinet rccedentes e mundo, si nominc nostro
sccuramque libidincm exscclus spado sub quibus : aliusnominetur ;cum ct filius '" non statim patris
nominibus adulteria [.4/.adulteris] delitescunt.Quos- vocabulum referat, et innumerabilos sint, qui
cunque illa dilcxorit, ingratis amandi. Si totam eodem appellentur nominc? Aut qua; sencctu-
domum regendam ei commiseris, servicndum tis auxilia sunt cnutrire domi, qui aut prior te
est. Si aliquid tuo arbitrio reservaveris, (idem sibi forte moriatur, aut perversissimis sit moribus?
habcii non putabit ; sed in odium vcrtotur ac £) Aut cerle cum ad maturam astatorn vencrit, tardc
jurgia, et nisi cito consulucris, parabit vencna. ci vidcaris mori. Iheredes autem mcliores et cor-
Anus, ct aruspiccs ^ et hariolos ct inslitnres gem- tiores amici sunt et propinqui, quos judicio deli-

'
Intercidit Theophrasti libor iste de Nuptiis a Minus benc
'•
crat dispcnsaiioni conivix mss. om-
sapiente ineundis totaquc fragmenti hujus gratia nium fidem.
nieronymo habcnda cst. •*
Penes Aba-lardiim qui hunc locum laudat, qux
* Erat Aildc fjuoninm, renuentibus niss. rara, aul vi.v esi.
^ Mss. omnes cum vefcri quoquc editionc scrvus Publiurn Scipioncm diccre solihun scripsit Cnlo
"

palcnna, (dumnus,c\.c. Mox [iro exscrtiiscvixlea-cclus. numquam sc minus oiiosum esse. quam cum oliosus ;
Vro aruspiccs uno conscnsu habent mss. et ve-
^
nec mitius soluin, (juam cum solus cssel, Cicer. lib.
tus editio aurifices. III Offic. iiiitio, Vidc ct Plutarchum in y^pophle-
^ Publ. Mimus, Difficile cuslodilur ijuod muliis (jinalis.
plorcl. '" Mss., Iliusnon voratur, cum cl ////?<*, etc.Paulo
6 Illud vel aliquando in duobus mss. non habo- infra Casatanensis,citm ad maluram vetatem veneris
tur, etGravius respuit. tarde, etc.
291 S. EUSEBII HIERONyMI. 292
gas, quam quos, velis nolis, haberc cogaris. ^. puLct, si paupercm cluxerit, salis se concordia!
Licet certior hajreditassit, dum advivis, bene abuli providisse. Phiiippum regem Macedonum, contra
substantiatua,quam tuolabore quaesita in incerlos quem Demosthenis Philippicae tonant,introeuntem
usus relinquere. » ex morc cubiculum uxor cxclusit irata: qui
AS. Omiiia mala ex inulieribus. Epicurus vulu- cxclusus tacuit, et injuriam suam versu Ira-
piatis asserlor. .lovis Gamclius el Genelhlius. — gico consolatus esl. Gorgias^ rhctor librum
Haec ct hujusccmodi Thcophrastus disserons, pulcherrimum de concordia Grjecis tunc in-
quem non sulfundat Christianorum, quorum con- ter se dissidentibus recitavit Olympife. Cui Me-
vcrsatio estin ccclis, qui quotidic dicunt : Cupio lanthius inimicus ejus : Hic nobis, inquit, de con-
disolvi, el essecum Ckristo (Philipp. i, 23) / Hae- cordia prrncipit, qui se ct uxorcm et anciilam tres
redcm nimirum desidcrabit hominem cohccrcs in una domo concordare non potuit. yEmulabatur
Christi ? ct oplabit libcros, nepolumque serie de- 31'!' quippe uxor ejus ancillulic pulchriludini, et
lectabitur, quos forsilan sit occupaturus Anti- castissimum virum quotidianis jurgiis exagitabat.
christus ; cum lcgamus Moyscn et SamucliNTi filiis Totffi Euripidis tragcedi.c in mulieres malcdicta
suis alios 316 proBtulissc ; noc putassc liberos sunt. Undc et Hermione •*
loquitur : Matarum me
quos videbant Domino displicere ? Ciccro rogaius j^
mulierum dccepcre co7h^ilia. In Lepti urbe semi-
ab Hirtio, ut post repudium Tcrenti.T'
sororem barbara, ct posilain solitudine, moris est utnurus
ejus duccrct, omnino faccre superscdit,dicens nnn altera die socrum ollam mutuam [Al. mutuum]
po&se sc uxori et phiiosophitc paritcr operam dare, postulet. Cui illa slatim negat : utscias illud ve-
Il'a interim coujux egrcgia, et qua3 de fontibus rura csse Terentii, quod consulto ambigue extulit:
Tullianis hauserat sapientiam, nupsit Sallustio Qui est hoc ? omnes socrus oderunt nurus. Lcgimus
inimico cjus, et tertio Messala3 Corvino, et quasi quemdam apud Romanos nobilem *, cum eum
per quosdam gradus eloqucntitc devoluta esl. So- omici argucrent, quare uxorem formosam et cas-
crates Xantippen ct Myron neptem Aristidis duas tam et divitem repudiassct, protcndisse podcm, et
habebatuxores. Quse cum crebro intcr se jurgaron- dixisse eis : « Et hic soccus quem cernitis, vidc-
tur, et ille cas irridcrc csset solitus, quod propter tur vobis novus et elegans : sed nemo scit prajter
sc focdissimum, homineui, simis naribus, recalva me ubi mc » Scribit Hcrodotus, quod
premat.
[mss. rccurva] fronte, pilosis liumeris, et repandis raulier cuin deponat et verecundia^ Et
vestc
cruribus,disccptarcnt : novissimeverterunt in eum nostor Comicus fortunalum putat, qui uxorem
impctum, ct multatum fugiontemque diu
malc nunquam duxcrit. Quid rcferam Pasiphaen, Cly-
porsecut.ne sunt. Quodam autcm tempore cum infi- temncstram elEriphylam : quarum prima deliciis
nita convicia ex superiori loco ingcrcnti Xantippa? C dirfluens,quippc rcgiis uxor.tauri dicitur cxpetisse
restitissct, aqua perfusus immunda, nihil amplius concubitus, virum ob amorem
allera occidisse
respondit, quam capite dcterso : Sciebam, in- adulteri ;
.\mphiaraum, et saluti
tcrtia prodidisse
quit, futurum ut isla lonitrua imbcr sequeretnr. viri monilo aureum pra?tulissc. Quidquid Iragoediae
L. Syllaj (Vid. Plutarciium in Sijlla) Feiicis (si tument, et domos, urbcs, rognaque subvertit.uxo-
non habuisset uxorem) Metella conjux palam erat rum pollicumque contentio est. Armantur paren-
impudica et (quia novissimi mala nostra disci-
:
tum in liberos roanus nefandce appoaunlur epulae;
:

mus) id Athenis cantabatur, et Sylla ignorabat ;

ct propter unius niulicrculff! raptum, Europaatque
sccretaque domus sua; primum hoslium convicio Asia dccennalibollo ccnlligunt Quasdara repudia- ''.

didicit. Cn. Pompeio( Vid. cumdem in Pompcio) tas, altero nuptiarunidio.slatira nupsisse legimus.
Mutiam uxorcm impudicam, quem Pontici spa- Uterque reprehendcndus maritus, et cui tam cilo
dones, et Mithridaticffi ambiebant caterva), cum displicuit, et cui tam cito placuit. Epicurus volu-
eum pularentcffitori sciciitem pati, indicavit in ptatis assertor (quanquam Mctrodorus discipulus
expeditionc commilito, et victorem totius orbis cjusLcontiam [A/.Loontium] habuorit uxorera)raro
tristi nuntio consternavil.M.Cato Censorius habuit dicit sapicnti incunda conjugia, quia multa incon-
uxorem Acloriam Paulam, luimili loco natam, ii niodaadmista sunt nupliis. Et quomodo divitia; et
vinolentam ', impotentem, ct iquod ncmo possct honores ct corporura sanitatcs,et CElera qua3 indif-
credere) Catoni superbam IIoc idco dico, nc quis fcrentia norainamus, nec bona ncc mala sunt sed ;

Mllud i'/»t)/^«/«?y( Casanatcnsis non habet duo : •' Xon soptirao,ul nolatum est aliis, sed primo
alii mss.vinolenlain legunt, ct pro inipotcntemyalus libro, cap. 8,haiC scribil Hcrodotus^cx Gygis ore
cdilio mcntis iinpolcm. ad Candaulem Aaa ol : ytOojvt ixojoasvfo Tjvix-
- Mondosc crat yjvr;' Mulicr, exuta tunica,
Georgia^. 0'jETat xat TTjV atooj
''
Notatum in /Vndromacha Tragoudia hanc essc vei-ccundiam c.ruit. S. quocpie Cyprianus, clc Disci-
sentcntiam : xaxwv Y'jvai/.wv £'.'?ooo'. i-ioAejav.
o.' plina Vir(/i7uim, « Vorocuiulia illic omnis oxuitur,
''
Refcrt cx Pluturchi libro de ^'upiialibus prw- siraul cuiii araictu veslis honor corporis ac pudor
ccptis Strobajns scrm. 72 :
'0 'Paj|;iaIo;;, 67:0 twv ponitur. Moxpliirium numoro logitur in Casana-
•>

«>(acov vo'j0i-:o'j;i.ivoi;, o":'. (jwcppova v-jvaTxa xa; tonsi Pasijihaes, Clylcmncslras, l^riphijtas_ etc.
TrXo^jaiav, xal (opatav HT:iT:iu<|>aT0, to y.TXtoi.ov au- Mss. cuni voloii cdit., Europx atque .Uix de-
•^

Tols "po-itva;, K.{; YUi -^-rj-o, hjYn '^•''''^J"' VjV.^t /.at ccnnalia bella conjligunt.
xatvov, aX/,' o'jost; ol^iv 6'-0'j ui^OXtSst
293 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. I. 294

velut in racditiillio posila, 318 usu ct cvenlu A ''''^^i"'! 'ti coiluin. Xihil est roedius qnam u\orcm
vel Ijona, vel mala liunt ; ita ct u.Kores silas in amaro quasi adultcram. Certe qui dicunt se causa
bonorum malorumque confinio. Gravc autem essc rcipublicffi, ct gcncris humani, uxoribus jungi,
viro sapienti venirc in dubium, utrum bonam, et liberos lollere, imitentur saitem pccudes, et

an malam ducturus sit. Ridiculc Crysippus du- postquam uxorum ventcr inlumuerit, non pcrdant
cendam uxorem sapienli pr.Tcipit, nc Joveiu lilios ; ncc amatores uxoribus se cxhibeant, scd
Gamclium cr Gcnolhiium violet. Isto enim modo inaritos. Quorumdam matrimonia adiiilcriis coh.c-

apud Latinos ducenda uxor non erit, quia Jovem sorunt ; et, o rcm improbam ! iidcm illis ^ pudici-
non habcnt nuptialcm. Ouod si deorum, ut putat tiam proecepcrunl, (\\\\ abstulcrant. Ilaquc cito
|.4/. putant , nomina, vit.-c hominum pr.rjudi- cjusniodi nuplius saticlas snlvit. Gum primurn le-

cant, offendet crgo Statorcm Jovcm, qui libcnter nocinium libidinis absccssit, quod libobat, cviluit.
soderit. Xam quid, ait Scneca *, de viris pauperibus dicam
i9. Utide hausit ^j/a? de nupliis di.til. Huliehrium quorum nomen mariti,ad cludcndas leges qu.c
in

virtutumpineipalus pudicilia. — Scripsorunt Aristo- conlra cailibes latce sunt, pars magna conducitur?
telcs etPIutarchus et nostcrScneca dematrimonio Ouomodo potes rcgero morcs ct pra}cipere casti-
libros, ex quibus ot superiora nonuulla sunt, et r^ tatcn), ct mariti auctoritatcm tenerc, qui
nupsit ?
"
* ' .-•-
ista qu;n subjicimus
'
: Amor 1-
rormtc,rationis oblivio • . Doctissimi viri vox
pudicitiam in primis osso cst,

est, el insanipc proximus ; foedum minimeque con- rctinendam, qua amissa, omnisvirtus ruit. In hac
veniens animo sospiti vitium. Turbat consilia, muliebrium virtutum principalus est. Hac paupo-
altos et generosos spiritus frangit, a magnis cogi- rcm commcndat, divitem extollit, dcformem rcdi-
tationibus ad humillimas detrahit ;
querulos,ira- mit, cxornat pulchram bcne morctur de majori- ;

cundos, dure imperiosos, serviliter

temerarios, bus, quorum sanguinem furtiva sobole non vitiat
blandos, omnibus inutiles,ipsi novissime amori fa- bene de liberis, quibus nec dc 320 inatre eru-
cit.Xam cum fruendi cupiditate insatiabilis flagrat, bescendum, nec de patre dubitandum est benc ;

plura tempora suspicionibus, lacrymis,conquestio- in primis de sc, quam a contumolia cxterni [.4/.

nibus pcrJit:odium sui facit,et ipsc novissime sibi oxtcri^ corporis vindicat. Captivitatis nulla major
odio est '.Tota amoris insectatio apud Platonem (in calamitas est, quam ad alicnam libidinem trahi.
Pluvdro) oxposita est ; et omnia ejus incommoda Viros consulatus illustrat ; eloquentia in nomen
Lysias explicat, quod non judicio, sed furore du- t-cternum ofTert ;
militaris gloria triumphusque
catur.-etmaxime uxoru m pulchritudinigravissimus /novas gcntis consccrat. Multa sunt, quae prfficlara
custos accubet. Rcfcr•t praetorea Sincca cogno- ingenia nobilitent. Mulieris virlus propriepudicitia
visse se quemdam ornatum hominom,quiexiturus C cst. Hecc Lucretiam Brulo ffiquavit, nescias an
in publicum, fascia uxoris pcctus colligabat, ct ne ct prsetulerit : quoniam Brutus non posse scrvire
puncto quidem hora; procsentia ejus carere poterat; a femina didicit. IL-cc .Tquavit Corncliam Graccho:
potionemque nullam, nisi alternis [Al. alterius] hffic Porciam alteri Bruto. Notior est marito suo
tactam labris vir et uxor hauriebant; alia dcin- Tanaquilla. Illum inter multa regum nomina jam
ceps non minus inepta faciontcs,in qufc improvida abscondit antiquitas. Hanc rara inter fcminas
vis ardentis affcctus crumpcbat. Origo quidcm virtus iiltius saiculorum omnium memoria;, quam
amoris honesta crat, scd magnitudo defbrmis. ut cxcidcre possit, infixit. Imitentnr crgo nuptaj
Nihil autem interest, quam cx honesta causa quis Theano % Cloobulinam, Gorgunten, Timocliam,
insaniat. Unde ct Xystus - in scntentiis Adulter : Claudias atque Cornelias et cum Aposlolum ma- ;

est inquit, in 319 suam uxorem amator arden- lis mulicribus digamiam viderint ignoscentem,
tior, In aliena quippe uxore omnis amor turpis lcgcnt antequam religio nostra fulgoret in mundo
cst, in sua nimius. Sapiens vir judicio dcbel unicubas semper habuisse intcr matronas decus,
amare conjugem, non alfcctu. Regat [/1/. reget] per illas Fortuna! muliebri sacra fieri solitum,
impetus voluptatis, nec prjcceps feretur [/1/. fe- nullum sacerdotem digamum, nullum Flamincm ''

'
Veronensis
ct Cistercionsis, Xovissime odium D •'
Mss. Theanum sod 0sav(o Gr.-cce indeclinabi-
:

Cst Casanatens., Sovissimum odium est.

; litcr, De ipsa vero sapicntissima Pythagor.-c uxorc
- Pleriquc omncs mss. Scxtus. Vid. qu.-p
in epist. dcqiic aliis illustrihus fcminis, vid. Plutarchum in
133. pag. 124, adnotavimus. Concinit ejus senten- finc Vi[j.'.Y,. Pohaenum lib. ii Stratag. pro Cleobu-
ti.T? dictum de Othone limi mcndosc in Chronico csl Deulmlina,
;

mopcuh c(i'pcrat esse sua>.

Uiixoris Casanatcnsis nnllam sacerdotem iKjamam. Ce
''

Mox Gravius sic Icgi mavult 1n alienom (luippe u.ro- : Hierophantis ct ciciita^ sorbitiono, imo verius
rem omnis amor lurpis; in mam mmiusjurpissimus. aflmnliono masculis partibus vid. Origcnem lib.vii
" Vetus edit. lorlasse verius iidem illi, Mox in conlra Cclsuni, C.;L;lerum cx Tertulliano, ex quo
Veroncnsi ct Cistcrciensi nis."., cum primum leuo- plcraquc cxprcsit pcrindum, ubi de Monflc/a^nia, cap
cinium abcessit limor quod licetjat, etc, Casana- ultimo, « Fortun.T, inqiiit mulicbri coronam non
tensis, tumor rjuod licehat ; fortasse est emcndan- imponit, nisi univira... Pnntifex Maximus, et Fla-
dum tunc omne (luod, etc. minica nubunt scmcl, » ctc.Porro Flaniincm innui
* .Mias. AVim ait Seneca "? De viris, inquit,
r/MjV/ Dialoni a Ilicronymo intolligo, ut nnluin ox A Ge-
pauperiljus dicam, etc. Martian.-nus mendose sub lio iib. X, c. 15. iibi plures Flaminicas Dialcs leges
ipsa intorrogandi nota Piam quod ait. etc, Dcinde commemorat.
Casanatensis in omen mariti pro nomen, etc,
295 S. EUSEBII IIIERONYMI 296
bimarituni ; Hicrophanlas quoqne Allicnicnsium A quam in pontificatum fuerint aJlecti, viros csse
usquc hodie cicutcc sorbitionc castrari, ct post- dcsincre.

LIBER SEGUNDUS.

321 i. Sccundapropositio Jovwiani. — Secunda seqq.). Propterea, inquit, scribo vobis, filioli mei :

propositio cst, eos qui fucrint baptizati, a diabolo Omnis qui natus estex Deo, non peccat ut non pec-
non posse no hoc stulte diccre vidcre-
tcntari. Et cetis, et tandiu sciatis vos in generatione Domini

tur, adjccit Quicunque autem lcntali fucrint,

; « pcrmanere, quandiu non peccaveritis. Imo qui in
ostendi \Al. ostenditj eos aqua tantum, et non spi- gcneratione Domini perseverant, peccare non pos-
ritu baptizatos, quod in Simone Mago lcgimus, sunt.^u^ enim communicatio luci el tenebris ? Chri-

Unde et Joannes dicit Omnis qui nalus esl ex Deo : sto et lielial (II Cor.vi, 14, 15; ? Quomodo dies et

peccaliim non fccit quoniam semcn ipsius in co,

: nox misceri nequeunt sicnec justitia et iniquitas,
:

".nanet : et non polest peccare, quia ex Dco natus j.

pcccatum et bonna opcra, Christus et Antichristus
est. Et in hoc manifcsti fnint (mss. sunt) filii Dei, SisusceperimusChristum inhospitionostri pectoris
elflii diaboli (/ Joan. iii. 9, 10). Et in fine Episto- [/l/.corporisj illo fugamus [/ILfugabimusJ diabolum

\si : Omnis qui natiis cst cx Deo non peccat ; scd ge- Si peccaverimus ct per peccati januam ingressus
neratio Dei conservat eum, et maWjnus non fangit fuerit diabolus, protinus Christus recedet. Unde et
eum (/ Joan. v, -18). » David post peccatum:/{e(We mihi ,Si\i,lailitiam saluta-
2. Ilieronymus. Peccalum fugat
Clwistum et in- ristui [Psal.h, li):scilicet quam peccandoamiserat,
ducit diabolum. —
Revera fortis objectio, ct quaj Quid clicit se nosse eum,et mandata ejus non custodit,
indissolubilis permancrcl, nisi ipsius Joannis te- mcnda.vest, etin hoc veritas non cst (//M«.ii.4).Chri-
stimonio solverctur. Slatim enim intulit Filioli, : slus vcritas appellatur ; Ego sum, inquit, via et vita

custodite vos a simulacris (I Joan. v, 21). Si omnis et veritas '

(7oan. xiv,G).Frustra nobis in eo plaudi-

qui natusest ex Doo non peccat, et a diabolo ten- mus [.7/.applaudimusj,cujus mandat^non facimus.
iari quomodo pajcipit ut caveant ne
non potcst, Scienti bonum, et non facienti illud, peccatum est,
tententur? Et in eadem rursusEpistola Sidixeri- : Quomodo corpus sinc spiritu mortuum est, sic et fides
mus, quia quoniam) pccculum non habcmus
(Al. sinc operibus niortua est [Jac. ii, 2G). Nec grande

ipsi nos seducimus, et veritas in nobis non cst. Si nuteniiis unum Dcum nossc,cum da^mones cre-
et

confiteamur peccata, nostra, fidelis et justus esl, ut C dant et contrcmiscant. Quid dicit se in ipso manere
remittat nobis peccata, et mundet (Al. emundet) nos debet sicut ille ambulavit et ipse ambulare (/ Joan ii,
ah omni iniquilate. Si dixerimus, quia non pecca.vi- 6). duobus quod vult optio-
Eligat advcrsarius e ;

mus, mcndaecm facimus cum, ct verbum ejus non nem ei [/1/. enim damus. Manct in Christo, au
est in nobis (/ Joan. i, 8 seqq.). Existimo {Al. a^sti- non manet ? Si manet, ita ergo ambuletut Christus
mo) quod Joannes baptizatus ad baptizatos scripse- Si autcm tcmeriarum est similitudincm virtutum
rit, et quod omne peccatum a diabolo sit. Ilie pec- Domini polliceri, non manet in Christo, quia non
catorcm se confitetur, et speral remissioncm, post ingredilur ut Christus. Illc peccatum non fecit, ne-
baptisma, poccatorum : etJovinianus mcus dicit ;
quc invcntus cst doUis in orc ejus, qui cum male-
Ne tangas mc, quoniam mundus sum {Isa. lx\, ju.xta diccretur, non rcmaledi.xit (/ Pelr. ii, 22), et tan-
LXX). Quid ergo ? contraria sibi Apostolus loqui- quam agnus coram tondcnte se, sic non aperuit os
tur ? Minime.In eodem quippeloco cur hocdixerit, suum {Isa. liii, 9) ; dd quem vcnit princeps mundi
statim edisserit : Filioli mei, lixe scribo vohis, ut istius, et invenit in eo nihil ;
qui cum peccatum
non peccelis. Sed et si quis peccaverit, advocatum non fccissetJoan iii, 5), pro nobis peccatum
[I

habemus apud Patrcm Jesum Christum justum, et cum fecit Dcus (// Cor. v, 21). Nos autem, juxta
ipse est propiliatio pro pcccatis nostris. Non pro p.
Epislolam Jacobi, mulla peccamus omnes, el nemo
nostris aulem tantum, sed etiam pro totius mundi. mundus a peccatis {Jacob. iii, 2), nec 3?3 si unius
Et in hoc scimus, quod cognovimus cum, si mandata quidcm dici fucrit vita cjus (Job xiv, 4, 5), Quis
ejus obscrvcmus. Qui dicit senossecum, ct mandata cnim gloriabitur castum se habcre cor ? aut quis
ejus non custodii, mendax est, et in eo veritas non confulet niundum se esse a pcccatis ? Tenemurqne rci

est. Qui autem servat verbum ejtis; vere in hoc cha- in similitudincm prxvaricationis Adam {Prov. xx,

7'itas Dei pcrfecla est. In hoc scimus 32'1 quoniam 9). Unde et David : Ecce, ait, in iniquitatilnis con-
in ipso sunius. Qui dicit se in ipso mancrc, debet ccptus sum, et in dclictis conccpit mc - mater mea
sicutille amhulavit, cl ipse amlulare (/ Joan. ii, I {Psal. L, 7). Et beatur Job. 5/ fucro justus os meum

Addit vctus cdilio iino cstAn subsoquenti Joan-

' -
Duo mss. pcpcril me, scd Gnoous £X'TTT,ji ij.i.

nis vcrsirulo voro.s ct vila ex mss. nmnibus et Vi- Paulo post Casanatcnsis, cxsccratum cst vcstimen-
ctorio supplevimus. Loviura aliu nonaulla supra tum 7neum, absque mc.
jitquo infra emGndamus.
297 ADVERSUS JOVINIANUM LIB II. 298

impia loqueiur, ct si sitie crimine, pravus inveninr. A corpus suuni, et in scrvitudem redigit, ne aliis

Et si purificatus in nive ct totus mumlis manibus, pr.iHlicans, ipse rcprobus inveniatur (7 Cor. ix,
salis me sonle tin.iisii, ei e.vsccrutum esl mc vesli- 27) : Et dnlus est mihi, inquit ^, stimulus carnis,
mentum mcum (Job xiv, et ix ju.vta LXX). Vcrum unnclus Salan.r, qui me colaphiiet {II Cor. xii, 7).

ne penitus flcspcremus, arbitrantes nos post pec- Et ud Corinthios : Timeo, inquit, nc sicut scrpens
cata baptismi non possc salvari, statim hoc ipsum decepit Evam in astutia sua, ita corrumpantar
temporat ; Et si (juis peccnvit, advocatum habemus sensus vestri a simpUcitale (ju,t est in Christo {II

apud Patrem Jesum Christum justum, et ipse est Cor. XI, 3), Kl alibi : Cui autem aliquid donastis,

propitiatio pro peccatis nostris. yon pro nostris an- et eijo. Nam ct ego quod donavi, si quid donavi,
tem tantum, sed efiam pro to/ius mundi (/ Joan. proptcr cos, in personaCliristi, ut non circumvenia-
II, 1, 2). Hoc ad crcdentes post baptisma loquitur, mur a Satana. cnim ejus ignoramus astutias
No7i

et advocatum pro delictis eorum Dominum pollict!- {II Cor, Et rursum Tentatio vos non
II, 10, 11). :

tur. Nec dicit Si quid pcccuveritis, advocalum

:
apprehcndat, nisi humana. Fidelis autem Deus, qui
habetis apud Patrem Christum, et ipse est propi- non dimittetvos tentari supra id quod potestis ; sed
tiatio pro peccatis vestris ne eos diceres, non ;
faciet cum tentatione ' etiam proventum, ut possitis

plena fide baptisma consecutos sed Advocalum, ; t. sustinere {ICor. x, 13). Et, Qui sihi videtur stare,
inquit, habemus apud Patrem Jesuin Christum, et ' videatne cudat {Ibid. 12). Et ad Galatas {Galal.
ipse est propitiatio pro peccntis nostris et non so- ;
V, 7) : Currebutis bcne, quis vos impedivit verilati
lum pro Joannis, illorumque peccatis sed etiam ; non obedirc ? Et alibi Voluimus (Al. voiumus)
pro totius mundi. In toto autem mundo et apostoli venire ad vos : ego quidem Paulus. et scmel et

sunt omnesque credentos. Ex quibus liquido com- iterum, scd impedivit nos Satanas {I Thess. ii, 18).

probatur, post baptisma posse pcccari. Frustra Et ad maritos : Et itcrum reveriiniini ad idipsum,
enim habemus advocatum Jesum Chrislum,si pec- ne tcntel vos Satanaspropter inconlinenti am vcslram
cari non potest. {I Cor. VII, 5). Et rursum : Dico autem, spiritu
3. Error Montani et Novati datnnatur, Liheri arhi- ambulute, et desideria carnis non perficietis. Caro
trii sumus Nova imperiliie factio.
condili. Potrus — enim concupiscit adversus spiritum, et spiritus
aposlolus, ad quem dictum fuerat Qui lolus est, : advcrsus carnem ; hxc enim invicem adversantur
non necesse hnhel ut iterum lavet [Joan. xiii, 10):el sihi, utnon qux vultisilla faciatis {Gal. v. 16, 17).
Tu est Pelrus, et supcr hanc petram mlificabo Eccle- Ex utroque compacli, necessse est ut utriusque
sivmmeam [Matth. xvi, 18) ab ancilia perterritus ; contra se substantiffi bella patiamur. Et ad Ephe-
negat. Et ipse Dominus Simon, Simon,ecce ,\\i(\\x\i,
: sios Non est nohis pugna (Al. collvctatio) adversus
.•

Satanas postulavit vos, ut cribrarct sicut (AL quasi ^ carnem et sanguinem, sed adversus- pi'incipaius, '^

triticum. Ego autem rogavi pro te, ne (Al. ut non) et potestates, adversus rccloi-es tenehrarum istarum,
deficeret fides tua {Luc xxii, 51). Et in eodem adversus spiritualia nequilix in ccelestihus {Ephes.
loco : Vigilate et orate, ne intrelis in tenlationem ; VI, 12). Et existiraa aliquis securos, et dojmien-
spiritusquidem promptus est, curo autem infirma. tes 325nos ossc deberepost baptismum.'' Necnon
Quod si ante crucem dictum responderis, certe ad Hebraios Impossibile est cnim eos qui semeL
:

post crucem in Oratione Dominica dicimus 321 : sunt iliuminati, et gustaverunt donum ccelest^, et

Dimitte nobis debila nostra, sicut ct nos dimillimus participes fucti sunt Spiritus sancti, guslaveruntque
debitoribus nostris ; et ne nos inducas in tenlatio- nihilominus bonum Dei verbum, virtutcsque soccuh
nem, sed libera nos a malo {Matlh. vi, 12). Si non futuri, et prolapsi suvt, rcnovari iterum od pccni-
peccamus posl baptisma, cur nobis poscimus pec- tentiam, rursum crucifigentes sibimelipsis Filium
cata dimitti, quaj in baptismate jam dimissa sunt? Dei, et ostentui habentes {Hebr. v., i et seqq.)
Quld oramus ne intremus in tentationem, et ut Certe eos qui illuminati sunt, et gustaverunt 5
libercmur a malo, si diabolus tenlare non potest donurn cocleste, et participes facti sunt Spiritus

jam baptizatos ? Aliud autem cst, si ad catechu- saneti, gustaveruntquebonum Deiverbum, negare
menos haec oratio pertinet, et non convenit fideli- J) non possumus baptizatos. Si autem baptizati pec-
bus pt Christianis. Paulus elcctionis vas castigat care non possunt, quomodo nunc Apostolus dicit.

' Vcrba apud Patrem Martian.^Eus omiserat^tum agnoscunt, cadem versione .^thiopica suffra-
Casanatensis pro Joannis, illorumque peccatis, qiii- gante.
bus scribit ; sed eliam, etc. Victorius maluit alio- * Veronensis mss., et eventum. Gr. £y.6a7'.v :

rumque tantum. paulo post, illud reverlimini dcsideratur, quemad-

* Velustiores duo mas. non habent verba slimu- modum et infra verbuni concupiscit, cum sequenti
lus carnis qnx sunt cquidem hodienum etiam in cnim, quar; in nullis Ilierunymianis exomplaribus
GriGCO textu, t/.Q.vI ty, ^apy.-! sod olim a quibus- : invcniuntur.
dam exemplaribus abfuisse, indicio esl votus * Antca crat principes, renuontibus mss. Mox
itthiopica versio, qu» tlla non agnoscit. In subse- Casanatcnsis, et donnienles esse posi hnptisma.
quenti versiculo mss. omnes habent ne forte sicut ^ Aunovimus hinc Dei nomen ex fido cod. Vero-
serpens, etc, Gracc. ;rf, -oi; rursus ila desidera- : nensis et Victorii auctoritale.
tur. Denique inferius verba si quid donavi non

Patrol. XXIIl. iO
299 S. EUSEBII HIERONYMI. 300
El. prolapsi simt yVcram nc Monlanus et Novalus A fornax, homines autem justos '^
tentalio tribulatio-
hic rideant, qui contcndunt nou posse renovari nis {Eccli. xxvii, 6). Et in alio loco scribitur :

per pccnitentiam cos qui crucifixerunt sibinaet Fil.i, accedens prxpara te ad

ad servilutem Dei,
Filium Dei, et ostentui habuerunt consequenter : tentationem {Ihid. ii, ij. Rursum idem Jacobus
hunc errorem solvit, et ait CoyifuUmus autem de : loquitur Estote factores vcrbi, et non auditores
:

vobis, dilectissimi meliora et vicinoria salidi, ta-

, tantum. Si quis auditor est * verbi el non factor,
metsi ita loquimur. Non enim injustus est Deus, iste similis est viro, gid considerat vuitum nativita-

ut obliviscatur * operis vestri, cl dictionis, rjuam tis sux in speculo, Consideravil illud, et statim
ostendis in nomine ipsius, qui ministrastis sanctis, recedens oblitus est qualis sil [Jacob. i, 23 et

c.tnunc ministralis [Uehr. w, 9, \0). Et revera seqq). Fruslra monuit, ut jungerent opcra fidei,
grandis injustitia Dei, si tantum pcccata puniret, si post baptisma ueccare non poterant, Qui totam
ct bona opera non susciperet. Ita locutus sum, Icgcm, inquit servaverit el peccaverit in uno, faelus
inquit Apostolus, ut vos a peccatis rclraherem, et esl omnium reus
ii, 10). Qui nostrum
[Jacob.
desperationis metu facerem cautiores. Caslcrum absquc pecato ? Conclusit Deus cmnia sub delicto,
confido de vobis, dilectissimi, meliora et viciniora ut omnibus misereutur [Rom. xi, 32). Pctrus quo-
Neque (inim juslilia! Dei est, ut obliviscatur p
saluti. que (// Petr. ii, 9), Novit, inquit, Dominus pios de
bonorum operum,et ministcrii quod propter nomen tentatione eripere (Al. eruere) Et de falsis doctori-
ejus exhibuistis et exhibetis in sanclos, et tantum bus : nehulx turbini-
Hi sunt fontes sine aqua, et

meminerit peccatorum. Sed et apostolus Jacobij,s, bus exagitatx, quibus caligo tenebrarum reservatur.
sciens baptizatos possc tentari, ct propria cor- Supcrba (Al. superbia) enim ranitatis loquentes
ruere voluntalc : Deatus, ait, vir qui suflcrt tcnta- pclliciunt (Al. pellicil[ in desideriis carnis luxurix,
tionem, quia, cam probatus fuerit, accipiet coronam cos qui paululum efjugerant, ct ad errorem reversi
vitx, quam repromisit Deus dilicjentibus se [Jacoh. sunt[Ibid. 17, 18). Nonnc tibi videtur pinxisse
I, Ac ne putaremus secundum illud Geneseos,
\2). sermo Apostohcus novam inperitiaa factionem ?
ubi scribitur Abraham a Dco fuisse tentatum Aperiuntenim quasi fontes scientiae '. quia quem
{Gen. xxii), nos quoque
a Deo Nemo,
tentari : non habent, doctrinarum promittum imbrem,velut
inquit, cum guoniam a Deo ten-
tentalur, dicat, : nubes prophetica;, ad quas perveniat veritas Dei,
tor. Deus enim intentalor malorum est, ipse autcm el turbinibus exagitantur daemonum atque vitio-
neminem tentat. Unusquisque vcro tcntatur a con- rum. Loquuntur grandia, et tolus eorum sermo

cupiscentia sua abstraclus et illeclus. Dcliinc con- superbia est Immundus : cst autem apud Deum

cupiscentiacum concepcrit, parit peccalum omnis qui e.xaltat cor : pecca- suum [Proverb, xvi, juxta
tum autem, cum consummatum 326 fuerit, generat C LXX). Ut qui paululum refugerant a peccatis, ad
mortem [J acob i, 13 et seqq.). Liberi arbitrii nos
. suum 827 revcrtantur errorem et suadent in ;

condidit Deus, nec ad virtulcs, nec ad vitia neces- luxuria, ciborum carnisque * delicias, Quis enim
sitate trahimur. Alioquin * ubi necessitas, nec non libenter audiat (/1/. audient) Manducemus et :

corona est. Sicut in bonis opcribus pcrfcctor est bibamus, ct in a^ternum regnabimus? Sapientes et
Deus, non est enim volentis. nequo currentis sed prudcntes, pravos vocant eos ven) qui dulces :

miserentis et ^ adjuvantis Dci, ut pervenire va- sunt in sermonibus, plus audiunt.Joannes aposto-
leamus ad calcem sic in malis atque pcccalis,: lns, imo in Joanne Salvator scribens angelo
semina nostra sunt inccnLiva, ct pcrCcclio diaboli. Ephesi Ecclesiffi : Scio, inquil, opo-a tua, el labo-
Cum viderit nos supcr fundamcnlum Ghristi (cdi- rem et patientiam tuam, et quia sustinuisti propter
ficare [Al. a;dificasse) fenum, ligna, stipulam, nomen meum, et non dcfccisti sed habco adversus :

tunc supponit incendium./Edificemus ergo aurum, tc, quod charilatem tuam primam reliquisti, Memor

argcntum,lapides pretiosos, et tentare non aude- esto unde cecideris, et agc pccnileutiam, et prima
'

bit : quanquamhoc non sit certa et secura

ct in opcra fac. Sin aidem, veniam tibi, et movebo can-
possessio. Scdct quippc leo in insidiis et in occul- dclubrum tuum de loco, nisi pa-nitenliam egeris
tis, ut interficiat innoccntcm. FA vasa ftjuli probat [Apoc. II, 2 et seqq.). Similitcr et cseteras Eccle-
j)

Marlian pos Erasm, addunt hic boni contra

' . ribus perfector est Dcus. Videant nunc theologi
mss. fidcm ipsamquc Victorii cmendationem. nostri.nc sanctorum verba detorqueant in proprios
- Casanatcnsis cum Vulgata, lcnldlur. scnsus scd pura ac simplicc lide intcrpretentur,
;

' Uubi nccessitas, nec corona cst. Falso addiderunt non dcclinantes neque ad dexteram. neque ad si-
libri antc nos, ncc damnal'0, clc. S. Germani co- nislram. Martian.
dex ms. legit intcrrogativc. Alioquin ubi ncce.^isitas, ^ Veroncnsis cum vet. cdit. ut in occultis in-
ubi corona e.sl'? Maiitian.- Ncscioan verius addunt - terftciat. Paulo post alii niss. tentalio et tribula'
veteres cditi ncc damnaUo. tioncs,
* Adjuvanlis Dci, ut jcrvenire. Eamdcni scnten-
''
Martian. post Erasm. omiltunt hic verhi.
tiam logimus initio Piulogi saiiti Patris nostri '
Viclorius, qui aquam non habent doctrinarum.
Benedicli in regulan! suam In primis, inquit, :
* Mss. omncs dcliciis. Mox pro pravos. olim
id quidquam ngcndttm i.schons bontim, ab co pcrftci parvos crat. Gravius logondum suspicatur patruos,
instantissima oralionc dcposcas. Hic in bonia ope- erat enim anlea supicntcr prudentes.
301 ADVERSUS JOVmiANUM LIH. II. 302

sias, Smyrnam, Perganiiim, Thyatiram, Sardis, A f^t alienigcnam sibi ex gontibus Ecclesiam copula-
Philarlelphiam, LaoHiciam ad paMiitcnliam provo- vit, tamon secundum litteram post saccrdotium
rat, el nisi rcverlantur ad opcra pristina, commi- por.Iidalus induoilur, et stat diabolus a dcxtris
natur. Et in Sardis paucos habcrc se dicit, qui ojus ; et randida illi vestimcnta deinceps reddun-
non coinquinaverunt [Al. coinquinaverint, vesli- tur.Suporfluum o?t de Moyse et Aaron scribere,
menta sua, et ambulaturi sunt [Al. sint] cum eo quod ad aquam contradiclionis ofTcndcrint Deum,
in albis, quia digni sunt. Cui autem dicit [.4/. et terram rcpromissionis non intraverint cum :

scribit Memcnto iinde cecideris. Et, Ecce tnissu-

:
beatus Job angelos qucque et omnem creaturam
rus est diabolus ex vohis in cnrccrem, ut tcntcmini peccare posse commemoret, 6\cens Quid enim, :

[Ibid. 10.) Et, Scio ubi hnbitas, nbi scdcs cst numiuid homo- coram Deo mundus est? Aut in
Salansc [Ibid. iS.) Et, In mcnte luibe (ptnliler operibus suis sine macula vir ? Si contra servos suos
ncceperis, ct audieris, et servn, cl jmnitenlinm age non credit, et adversum angelos suos praviim quid
llbid. ni, '3,] et reliqua utique ei dicit qui credidit, repeiit; guanto 7nagis habitantes in domibus luteis

et baptizatus est, et stant quondam, corruit per [Job. VI, 17 et seqq.) ! de quibus et nos ex eodem
delictum. lulo sumus ! tcntatio cst vita hominis super terram
A. Omnes rclro snncti ejusdem mcriti, cujus j.
[Job. VII, 1). Et cecidit Lucifer, qui mittebat ad
nunc Christiani. Salomon amore mulierum a Deo universas nationcs. Et ille qui in paradiso deli-
discessit. Jesus Josedech typus Satvatoris. Anrjcli ciarum inter duodecim nutritus est lapides, vulne-
possunt reciperc peccatum. — Paulisper de Veteri ratus a monte Domini, ad inferna descendit. Unde
Testamento cxempla distulcram ;
quia solent ubi- et Salvator in Evangelio : Videbam, inquit, Sata-
cumque contra eos facit, diccre : Le.v ct I'roplietx nain quasi fulgur de cado cadentem (Luc. x, -18.)

usque ad Joannem [Mnfth. xi, 13.) Ga^terum quis Si altissima illa sublimitas cecidit, quis cadere
ignorat sub altera [Al. alta] dispensatione Dei, non possit? Si in coclo ruina3, quanto magis in
omnes ejusdem iuisse meriti, cujus
retro sanctos terra ? Et tamen cum ceciderit Lucifer (imo post
nunc Christiani sunf? Quomodo anle Abraham casum coluber antiquus,) virtus ejus^ in lumbis
placuit in conjugio sic nunc virgines placent in
; ejiis, el potestas ejus super umbilicum vcntris. Ob-
perpetua castitate. Servivit ille legi ct tempori umbrantur in eo nrbores magnx, et dormit ju.Tta
suo scrviamus et nos Evangolio et tempori no-
;
' juncum ct calamum ct caricem {Job. x, 10 seqq.).
stro, in quos lines SKCulorum decurrerunt (/ Cor. Ipse est rcx omnium qux in aquis sunt [Job xli.
X, 11.) David electus secundum cor Domini [l Reg. 23) : ubi scilicct voluptas et luxuria, et propago,
XIII,) qui omnes ejus feccrat voluntates, et qui in et irrigatio nuptiarum. Quis enim denudabit fa-
quodam psalmo dixerat : Judica m,e, Domine, quo- C ciem vcstitus 329 ejus ? Et portas vultus ejus quis
niam cgo in innocentia mea ingressus suyn, ct in nperiet? Saginantur in co nationes'', et partiuntur
Domino sperans non infirmnbor. Proba me, Domi- eum Phamicum gcntcs (Ibid. 2 ct seqq.). Ac ne
ne, et tenla me, ure renes 328 meos et cor forsitan tacite legentis cogitatio putaret, eas tan-
meum (Ps. xxv, 1, 2,) postca tcntatur a diabolo, tum Phocnicum gcnles el populos yflthiopum si-
et post peccalum pocnitens loquitur: Miserere mei, gnificari,quibus draco in cscam datus sit, statim
Deus, secundum mngnam misericordiam tuam dc his qui per mare hiijus saeculi transeunt [Al.
(Psal. L, 1.) Magnum peccatum magna deleri vult transicrunt], ct ad portum salutis pervcnire festi-
misericordia. Salcmon, amabilis Domini, ct cui nant, dicitur; -^
Et in navibus piscatorum caput
bis Deus fucrat rcvelatus quia amator mulierum ;
ejus stat incus [Al. incudo] infatigabilis : reputat
fuit, a Dei amore discessit. Manassen impiissimum ferrum ut paleas, et sicut lignum putre [Al. putri-
regem post captivitatem Babylonicam, in pristinam dum) les. Et omnc aurum maris sub co, sicut lu-
dignitatem Liber Dierum IPnrnlipomenn) rcstitutum tum. Fervcscerc facit nbij.ssum, sicut vns xneum. :

refert. campo Magedo ab

Et Josias vir sanctus, xstimat marc sicut^ deletum, et tartarum abyssi ut
in
/Egyptio rege confoditur. Jesus quoquc filius Jo- cnptivum. Omnc altum videt [Ibid. 18 seqq,). Et
sedech, sacerdos magnus, quanquam in typo n arhitralur Jovinianus meus facile sibi eum posse
pr<Ecessit Salvatoris, qui noslra peccata portavit, succumberc. Quid loquar dc sanctis viris et de

^ Casanatcnsis cum Vcronensi, .<!ervinmus et nos ^ Et in navibus piscatorum. Ex hoc loco, quem
legi ct tempori nostro. replicat conscquenter Ilieronymus, scirc possumus
^ Vcroncnsis coram Domiiio mundus est, aut ab quanla fucrint prffilormissa in libro Job juxla Se-
opcribus, etc. pLuaginta, si consulanius tomum primum editionis
^ Ms., in lumbis est pro cjus. nostivc, id est divinain Dibliothocam S. Hieronymi,
* Expungo hic vocem /EUnopum, quam subdunt ubi suo loco cditus csl lihcr Job cum astoriscis et
hucusque editi ; in inss. vero nullis, neque vcteri obelis. Mahtian.
editionc invenitur, eamquc nec Ilcbraius texttis, (Jr.occ ost ^aAiiTT-oov, q;;nd ost ungucntarium
••

ncc vprsio ulla recipit; imo nc illa qtiidem anti- vas, lcstihus Polhico ct Siiida quomadmodum :

qua, quam cuin obelis ct astoriscis Ilioronymus et alii int(;rprct(>s attiuc ipsc innuil IIioi'onyn)us in
odidit, et quam opera^ prctium crit conferrc cum vcrsiono ox Ilcbrtco. Sod vctiis Latinus inter-
hisce ex (Jraico testimoniis. Mox Uravius, '^vodatus prcs facili oculorum lapsu legit, ^aXstrTov, de-
»it, legit dandusest. letum, ab s^aAiiwuj.
 :

303 S. EUSEBIl HIEKONYMI 304

angelis qui cum crcatunc Dci sint, possunt uti- A cervuli [^/. cervi], damul.-c, apri, lepores, et hu-
que rociperc pcccatum ? Filium Dci tentarc nusus jusmodi vcnatio ? quid ansores siivestres et dome-
est, ct prima ejus et secunrla scntcntia rcpercus- stici ? quid ficedulo} ? quid ficedul.'c ? quid atlagen ?

sus, nihilominus caput levat, et tertio vulneratus, quid fulica? quid turdus ? Cur in domibus gallina
usque ad tempus retcdit, differens magis tenla- discurrit? Si non comeduntur, h.73C omnia frustra
tionem, quam aufercns : ct nos nobis blandi- a Deo creata suntj(Vcrum quid opus esl argumen-
mur de baptismate :quod sicut priora pec- tis cum manifestissime Scriptura doccat (Gen. ix,
cata dimittit, sic in iuturum scrvare non potest, 2 seqq.), omne quod movetur, sicut olera herba-
nisi baptizati omni custodia scrvavcrint cor rum, data nobis in escam"\ et Aposlolus clamitet
suum. Omnia munda mundis, et nihit rejiciendum, quod
5. Terlia quxslio. — Tandem pcrvenimus ad cum gratiarum aclione percipitur {Rom. xiv, 9.0;
cibos, et tertiaj quocstionis nobis opponitur diffi- I Tim. IV, .5) : et venturos in novissimo, qui pro-
cultas « Ad hoc creata csse omnia, ut usui mor-
: hibeanl nubere, ct vesci cibis, quos Deus creavit
talium deservirent. Et quomodo homo, rationale ad utendum (I Tim. iv). Ipse Dominus vini pota-
animal,quasi quidam habitator et possessor mundi, tor et vorator a Pharisaeis appellatur, et publica-
Deo sulyacet, et suum veneratur Auctorem, ita norum conviva et peccatorum Zachaji prandium ;

cuncta animantia, aut in cibos hominum, aut in " non recusans, vadens ad nuptiarum epulas. Porro
vestitum, aut ad scindendam terram, aut ad sub- aliud est, si stulta contentione dicitis, eum isse
vectionem frugum ', aut ipsius hominis esse ad prandium jejunaturum, et impostorum more
^

creata : unde et jumenta ab eo quod juvent, appel- dixisse: Hoc comedo, illud non comedo nolo :

lentur. Quid est, David, homo, quod memor es

ait vinum bibere: quod ex aquis creavi. In typo san.-
ejus aut filius hominis, quoniam visitas eian '>
guinis sui non obtulit aquam, sed vinum. Post J
Minuisti [Al minorasti] eum paulo minus ab antje- resurrectionem pisccm et favum comedit, non ' t
lis, gloria et honore coronasti eum et constituisti sesama, nuccs et sorbitiunculas. Petru.s apostolus
eum super opera manuum tuarum. Omnia subjeci- non exspcctat stellam more judaico. sed hora sexta
sti sub pedibus ejus, oves 330 et boves universas in solarium pransurus ascendit. Paulus in navi
[Al universa,] insuper ct pecora campi Volucres panem frangit, non oaricas. Timotheo dolenli sto-
coeli, et pisces maris, qui perambulant semitas ma- machum, vinum suadet bibere, non piracium. De
ris{Psal. vni,5 etseq .). Esto, inquit, bos ad aran- ciborum sibi placent abstinentia, quasi non et
dum, ad sedendum equus, canis ad servandum, superstitio Gentilium * Gastum Matris Deum ob-
caprK ad lac, oves ad lanitia condita) sint. Quis servet et Isidis.
usus porcorum, absque esu carnium ? quid caprea3, C G. Hieronymus. Physici qui prosa el versibus
* Casanatensis et ipsius hominis. Mox recolen- tes indicari ait, quos ipse infra Hieronymus de-
dus Hieronymus noster in c. i Isaice ; Lactan- scribit, et ^jXocpivoj; appellat, eosque in Ponto
tius libro ii, c. 11 Ut in cxcolenda terra jiiva-
: ac Phrygia, comedere luxuriam esse tradit et :

rent jumenta sunt dicla. Vide Columellam initio Plinius quoque lib. xvii, cap. 2i: Luxuria, inquit,
libri VI. Cossos roborum delicaliores adhitere in cibo. Sed
^ Fecimus prandium pro eo quod crat antea minimc ista ad rem sunt, neque aliquid cum
nuptias, urgentibus mss. ad unum omnibus. Cybeles Isidisque mysteriis Cossi vcrmiculi habent,
^ No7i sesama, nuces, etc. Godices mss. legunt eoque ipso sensu Cossum observare, nihil est.
sisima, vel sisama. Sesama fcm. pro gencre Indici Contra Castum Isidis et Cybeles veteres nonnuUi
frumenti accipitur apud Plinium lib.xviii, cap. 10 :
mcmorant. Terlullianus de Jejuniis ad\crsus Psj-
Esliva frumenta diximus, sesamam, milium, pani- chicos, cap. 16 In nostris Xerophagiis blasphemias
:

cium. Sesamum vere gcnere neutro, et sesama in ingeren'^, CASTO Isidis el Cybetes eos adxquas.
plurali soipius apud Golumellam inter legumina Arnobius lib. v Quid temperatis ad alimmio
:

reccnscntur, ut lib. ii, cap. 7 ct cap. '0. Et re panis, cui rei nomen dedisti CASTUS. Paria his
vera sesama in Vasconia nostra sunt ipsalcgumina habet incertus auctor apud Suidam in voce Mr^-
qua; pisa alibi, in patria autcm mcascses diamlur, Tpwr/.x! quas /.aTrcia; vocat Ti^ os ti.T,Tp(oaxa;
:

quasi dicas sesames nani lingua nostra Vasconica

;
— aoi 'P;ijaxto'.; tj xac -TTpOTSoov Ttapa ^pu;-., ttou-
gaudct monosyllabis et vocibus contractis Latinis, oajOitTa; xatTtita; sxajTOj jj.t,vo; TJvviJS. ilalra
sicut panem a[)pellamus pufi et unum canem dici- D les (Matris Dcum) castimonias, qux a Romanis,
mus un can. Similitcr arborjm sambucum, con- et ante hos a Phrygibus ob.^ervaba77tur, singulis sibi
tractc vocamus sauc. mensibus indicebat. Porro siint qui rcm castam
Jamquod spcctat nomen scqucns sorhiliunculas, inlcrprclontur, alii oxpialioncm malim ego abs- ;

nolim deOnirc an fuerint leijana placcntx

vel tincnti.e ritum in cibis intelligi. Id certe innuunt
Scriptur.Tc sacric ii Reg. \?>, aa minora sorba, de laudata Tertulliani atquc Arnobii tostimonia, qui-
quibus Martialis lib. xiii : bus concincrc ilUid puto ipsius Ilieronymi epist.
Sorba sumus, molles nimium duraotia ventres.
107. ad La^tam. num. 10 Cultorcs Isidis et :

Cyhcles guhsa abstincntia Phtsidcs avcs, ac fuman-

Martian. — Vclus cditio caricas, mss. promis- tes turlurcs vorant, ne .scilicet Cercalia dona conta-
c\iQ sisama ci sesama.
addit Casanatensis In (iiie mincni. Nimirum panc abstincbant. Luculentissime
exspcclat, qucmadmodum iiilra habctur. voro infra hoc ipifo in libro, Quomodo, inquit,
''Kalso ct contra mss. (|uoque ndcm hactcnus virginitali vcr;v non pr.vjudicat imitatio virginum
obtinuit Cos.mm pro Cnstum, quain lectionom diaboli ita nec vcris jcjuniis CASTU)! (erat hic
Martian;cus <\uu\ rxplicnr.; conaluscst, novo errorc quociue Cassorum^ Isictis ct Cybclcs ct quorumdam
pumulavit. Cossos vermiculos roboribus innascen- ciborum in xteimum abstinentia, maxime cum apu4
 m ADVERSUS JOVINIANUM LIB. II. 306

scripserunt. Sostra religio crudit s^apientix secta- A et stercua ejus et canum putrida curat vulnera. Et
tionem. Epicuri senlentia damnala. — Sequar ergo (quod forsitan legendum mirum siti hominis fimus
vesligia propositionis 331 exposil» : et anlc- quantis curationibus proficiat, Galenus ev i-
quam ad Scripturus vcniam, doceamque cx cis -lo'; docct, .\iunt 332 Physici, quod pellis

Deo grata jejunia, et acccptabilem continentiam, colubri, qua cxuitur, decocta mire dolo- in oleo,
argumentis philosophorum argunienta compo- r<^m aurium mitiget. Quid ita
inutile vidctur ne-
nam et probabo, non Empedoclis ct Pythago-
: scientibus ut cimices ? Si sanguisuga faucibus hae-
rae nos do,'ma sectari, qui propter •x-.-t[j.'yjyo)- serit, fumo ejus excepto, statim cvomitur ctdiffi- :

(T'.v movetur et vivit cdendum non

orcne quod culas urinae hujus appositione laxatur. Porcorum
putant, et ejusdem criminis rcos arbitrantur qui autein, ct anscruin,ct gallinarum,phasianorumque
abietem querotimque succiderint, cujus parricid.c adipcs quid commodi habcant, onines modicorum
sunt et venefici sed venerari conditorem nostrum
: declaraut libri : quos (.1/. quod) si legeris, videbis
qui in usus hominum cuncta creavit [.1/. genera- tot curationes esse in vulture quot membra sunt.
vit). Et quomodo bos ad arandum, equus ad sc- Pavi fimus podagrae fervorem mitigat. Grues {Al.
dendum, canes ad servandum, capraj ad lac, oves gruis^, ciconi», fel aquila?, sanguis accipitris,
ad lanitia condita? sunt ita sues ct cervos, et ca- struthiocamelus, ranaj, chamajleontes, hirundinis
:

P
preas et lepores ', et ceetera : sed illa non statim stercus, et carnes, quibus morbis ap'.a3 sint, dice-
adcomedendum creata esse, scd in alios usus ho- rem.si mihi propositum esset de medela corporum
minum. Si enim omne quod movetur et vivit ad disputare. Legat qui vult Aristolom et Theo-
vescendum factum prreparatum guL-c, rc-
est, et phrastum pro&a, Marcelhim Sidetem *, et nostrum
spondeant mihi cur elepnanti, cur leones, ursi, Flavium hexametris versibus disscrcntes : Plinium
loopardi, lupi cur viperaj, scorpii, cimices. culi-
; quoque Secundum, et Dioscoridem, et Cffiteros
ces, pulicesque cur vultur, aquila, corvus, acci-
; tam physicos quam medicos, qui nullam herbam,
piter cur ccti, delphines,phoca3, minutajque co-
; nullum lapidem, nullum animal tam rcptile,quam
chleolae conditic sint. Quis nostruni leonem, qui volatilc, et natatile, non ad suae artis utilitatem
viperam, qui vuiturem, quis ciconiam, quis mil- rcferunt. Igitur, cum mihi dixeris cur porcua
vum, quis reptantes in liltoribus vermiculos un- creatus cst, statim tibi respondebo, puerorum
quam comcdit, {.it. comederit) ? Sicut igitur hajc more certantium, cur vipora), cur scorpii. Nec
proprios usus habent, ila possumus dicere et ccc- Deum superfluorum judicabis artificem, quia plu-
,
teras bestias/pisces ^, aves non ad csum.sci ad rimee et bestia? et volucres sunt quas tuae fauces
medicinam creatas^ Denique carncs viperae, unde recusent. Sed ne contentiosum hoc, et pugnax ma-
theriaca coniicimur,quantis rebus aptie sint,norunt C gis videatur esse quam verum, audi idcirco sues,
medici. Segmenta eboris in medelas ^ varias assu- et apros, et cervos, ct rcliquas animantes creatas
muntur. Fel hyicna) oculorum restituit ciaritdtem, ut inilites, et athleta? ^, nauta;, rhetores, metallo-

illosjejunium panis, sagina carniam compensetur. buens sectores. Gravius autem in notis suis ad
Vid. quffi ibi insuper annotamus. Cossum matris. hunc locum, ita dissererc voluit Nautx rethores :

Cossis vermiculi dicuntur,qui roboribus innascun- etc. Iiigens nienduin, inquit. quod irrepsit in
tur. Hos olim in deliciis habitos testalur Plinius. exemplaria, corrigc legcns vcctores. Ita quoque :

In Ponto et 1'hrygia eos comcdisse, lu.vuria erat, lege lib. ii in Pelagianos Loquuntur nautx atque :

ut observat infra Hieronymus. Ab liis vormiculis vectores, in Ezcch. xvii hos duos similiter ;

sacerdotes Cybelis Matris fleum abslinebant ridi- conjungit et in Matlh. xiv, etc. At pace Mariani et
cula superstitione, quasi illi essent sacri. Gravii liceat nobis codicum mss. auctoritati in-
Martian. hffircre, ac lectionem Erasmi defendere, cumillam
Cisterciens. cum Casanatensi mss. Et cxteru
•
retinendam doceat conlcxtus ipse Hicronymianus.
tiujusmodi non statim ad comedcndum, cic. Dicit sanctus doctor sues, et apros, et ccrvos,
' Voccm aves ex omnibus mss. et voteri edilione etc, creatos essc, ut rnililes et athletae, nautaj
suffecimus. et rhetores, inetallorumque fossores haberent
"^
Alias erat aurium pro varias. Mox Afjuilie pro cibos postea addit, quod culibet convenit, qui
;

Eyxnx, quod Gravius probat. Vide Piinium lib. porlant arma id cst milites qui pugnit el calcihus :

XXIX, c. G ! Dioscoridcm quoqiic, et Gaienum D sua corpora dcljililanl hi sunt athleta;

; qui remos :

in "A-XoT;, id cst de simplicijm medicamentoruin trahnnl, id cst naut.x! quorum latera ad claman-
:

natura, e quibus isthaicomnia ferine delihantur. dum dwcnduinque sunl ualida, id est rhetorum :

* Et nostriim Ftavimum. I)e codem Flavio h;cc qui snbvcrlnnl monlcs, hoc cst metallorum fosso-
habet libro Viroruin iilustriuin in Firmiano Eir- : res. Subjungit idein Ilicronyinus Cseterum nostra :

mianus, qui et Lactaittius. sul) Dioctcliann . . . rcliqio, non rJj-/.-t^'t, non alhlalam, non naulas, non
principe accilus cum Flurio Grammalico. (iijus dc militcs, non lcssorcs .scd sapicntix crudit secta-
;

medicinalibus versu composili c.rtant lihri, ctc. torcin ctc. Gerte si antea lcgisset scctorcs aut
Martia.v. —
Grammaticum intclligc, cujus dc me- vectorcs, hic dicerct nostra religio non erudit
:

dicinalihus versu compositos e.rstarc libros ipsc vectorcs aut sccto>'cs : sed quia Christianos erudit
testatur in Catalogo, c. 80. Suntquihunc cuindom rhclores et oralorcs, hanc vocem omisit, c«tera
esscputent cum Flavio Capro alii sed perpcram, ; aitjicicns nomina. Rotincndum itaquc verbum
Fannium \)To Flavimn lcgunt Casaiialensis, Fla- ; rhcforis id eniin pr.cplcr jam dicta,suadet Cicero
;

vum. dc Scncctutc Lciicm Vacoiiinm, inquit, tnagna

:

» Nanlx rhetores. Foedum

crrorem pulat Maria- voce et bonis laterihus suasissein. Ibidcm hajc defi-
nus legere, nautx rhetores pro rhetoribus tri- : nitc loquitur El si enim munus
: non ingenii solumy
»07 S. EUSEBII HIERONYMl. 308
rumque fossores, et caeteri duro opori manicipali, A cum [)hilosophia doccremus. Casterum quis igno-
habeccnt cibos, quibus forlitudo corporum ne- ret, iinamquamque genlem non communi lege na-
CGssaria est : qui porlunt arma et cibaria : f|ui tura;, sed his, quorum apud se copia est, vesci
pugnis et calcibus sua invicem membra debili- solitam ? Vcrbi 33J gratia, Arabes et Saraceni,
tant, remos 333 trahunt, quorum latera
qui et omnis eremi barbaria camelorum lacteet carni-
ad ciamandum dicendumque sunt valida qui : bus vivit quia hujuscemodi animal pro * tempe-
:

subvertunt montes, ct sub sudo ct imljri- '

rie et sterililate regionum facile apud eos ct gi-
bus dormiunt. C.clerum nosj.ra Heligio, non -j- gnitur et nutrilur Hi nefas arbitrantur porcorum
XTTjv, non athletam, non nautas, non mililes, non vesci carnibus. Sues enim, qui glande, castaneis.
fossores ; sed sapienti.Tc erudit scctatoreir., qui se radicibus filicum, et hordeo ali solent, aut laro
Deicultui dedicavit: et scit cur creatus sit, cur apud eos, aut peuitus non inveniuntur et si in- :

versetur in mundo quo abire fcstinet. Unde et venti fuerint, alimenta non habent, qu.-e supra
Apostolus lo(]uitur : Quando iiifirmor, tunc forlior diximus. E regionc se|jtentrionales populos, si

sum (U Cor. xi\, -10). Et, Si cxlerior 7wster liomo ad esum

asinorum camelorumque compellas "^

corrumpitur, sed inlerior renovalur de die in diem simile pulabunt corum vesci carnibus.ac si lupum
(// Cor. IV, 16) ; Et, Cupio dissolvi et esse cum T^ comedere cogantur, aut corvum.In Ponto et Phry-
Christo (Phil. i, 23), Et, Curnis curam ne feceritis gia, vermcs altjos et obesos, qui nigello capite
in desideriis (Rom. xtii, ^4). Nunquid omnibus pra3- sunt, et nascuntur in lignorum carie, pro magnis
ceptura est, ne duas tunicas habcant : ne cibos in reditibus paterfamilias exigit. Et quomodo apud
pera, aes in zona, virgam in manu -, calceamen- no3 attagen et ficedula, inullus et scarus in deli-
tumin pedibus? ut vendant universa qune possi- ciiscomputantur ita apud illos cAooi'{ow (Al.
:

dent, dentque pauperibus, et sequantur Jesum ^j)).ryj,i'i:rj^i) comedisse luxuria est. Rursum Orien-
[Matth. X, 9, XIX, 21, et Marc. vi, 8 ? Sed ) tales et Libyae populos, quia per desertum et ca-
his [Al. sed de his) utique, quid volunt csse per- lidara eremi vastitatem locustarum nubes repe-
fecti, Alioquin a Joanne Baptista aliud praecipitur riuntur, locusLis vesci moris est. Hoc vcrum esse
militibus, aliud publicanis. Dominus autem dicit Joannes quoque Baptista probat. Compelle Phry-
in Evangelio ad eum, qui se jactaverat logi uni- gem et Ponticum, ut locustam comedat, nefas
versa complesse : Si vis perfectus e.sse, vade, et putabit. Gogc Syrum Afcum et .\rabem utVermes
vende omnia qux habes, cl da pauperibus et veni, Ponticos glutiat, ita eos despiciet, ut muscas ^,
sequere me {MaUh,\ix, 21 j. Ne grave onus nolcnti millepedas, et lacertos, quamquam Siri et croco-
videretur inponnre, in propria audientis voluntate dilis terrenis, Afri etiam lacerlis viridibus vesci
dimisit dicens : Si vis perfectusesse. Ouamobrem et C soleant. In ^gypto et Palffitina proptcr boum
ego dicam Si vis perfectus esse,bonum est vi-
tibi : raritatem nemo vaccam comedit, taurorumque
numnonbibere,etcarnemnonmanducare.Sivispcr- carnes et boum vitulorumque assumunt in cibis.
fectus e3se,melius est saginare animam,quam cor- At in nostra provincia scelus putant vitulos devo-
pus. Si autem parvulus es (.1/. si autem parvulus) rarc. Unde et Imperator Valens nuper legem per
et cocorum jura te delectant.nemo cripit faucibus Orientem dederat, ne quis vitulorum carnibus
tui esculentas dapes. Manduca ct bibe, et si tibi vesceretur, utilitatis agriculturfc providens, et
placet, cum Israele lude consurgens, et canito : pessimam judaizantis vulgi emendans consuetudi-
Mandurcmus et bibumus ,
cras eaim moriemur nem, pro altilibus et " lactentibus, vitulos consu-
(/Co/'. XV, 85), Manducel et bibat, qui post cibos mentis, Nomades, ct Troglodyta;, et Scythae, et
exspeclat interitum : qui cum Epicuro dicit : Hunnorum nova foritas, scmicrudis vescuntur
Post niortcm nihil est, et mors ipsa nihil est. Nos carnibus. Porrro Ichthyophagi, gcns crrans in lit-

Paulo credimus intonanti:£56'a ventri,etventer escis tore maris Rui)ri, super petras solis calore ferven-
Deus autem et hunc et illam dcstruct (/ Cor. vi, 13). tcs assant pisces, et hoc solo alimento victitant.
7. Gentium variarum victus. Locustx Joannis Sarmatae, 335 Quadi, Vandali, et innumerabiles
Baptistie, Valentis lex de vitulis non comedendis. n alicC gcntcs, cquorum et vuipium carnibus dele-
Variarum gentium morcs. Singulx /Eqijpli civita- ctantur. Quid loquar de ca^tcris nalionibus, cum
tes singulas bestias colebanl. Ihee ^ autem dc —
ipse adolescentulus in Gallia * Atticotos (.4/.
Scripturis pauca posuimus, ut congrucre nostra Scotos), gcntcm liritannicam, humanis vesci car-

sed lateruinetiam virium. Valida proinde lalera

et Idem mss. pro teinpore, non tcmperic.
*

ad clamandum diccndumque, non scctoribus, aut Supino errore penos Mar'iana?um evatsimulque
^"

vectorilius, scd rhcloribus ct oraloribus, tribucrc pro siinile quemadmodum mss. el Victorius
:

necesse sit. Mvhtian. emcndant.

* In Gasanaleusi et vetcri editionc, sub divo, lcge ^ Alias millepedias. Est aulem millepcda vermis
sub dio. gonus multis innixum pedibus. Paulopost charita-
^ Plurium nuincro mss. calccainenla Infra tein alii habent pro rarilatcin.
illa, ct dii jHiupcribus, iii Casaiiatcnsi iion ha- ''
Sic vocanf porculos tcnollos, quos et Grffici ya-
bentiir. ),aOT,voj;. Vid. lacrlium in Pythagora.
^
Mss. Hn'c piuca dc scripturis, ut coiigrucre, "*
Pidcrim .Itlicolos. Erasmus et Marianus legunt
ctc, huc loco, Lcotos gentem Britannicam omnes autem :
309 ADVEFISUS JOVINIANUM LIB. II. 310

nibug : et cum per silvas porcoruin greges et A. q"od interpretatur liurus. Et ut sciremus quales
armentorumpecuduniquereperiant,pastorumnates deos scmpor .Egyptus recepisset, nuper ab Ha-
et feminarum, et papillas solere abscindere, el driani amasio urbs corum Antinous " appellata est.
has so)as ciboruin delicias arbitrari ? Scotorum Pervides igitur, quod non solum in esu, sed et in
natio uxores proprias non habet : et quasi ' Plato- sepulluris, et in connubiis, et in omni conversa-
nis politiam legerit, et Catonis scctetur exem- tione unaqu«que gens suo ritu et proprietatibus
plum, nulla apud eos conjux propria est, sed ut victilet et hoc eam natur;c legem putare, quod
:

cuique libitum fuerit, pecudum more lasciviunt. didicit. Verum fac esum carnium cunclis nationi-

Persae, Medi, Indi, et .I':thiopes, regna non modica, bus esse communem;etpassimlicere,quod passim
etRomano - rogno paria, cum matribus et aviis, gignitur. Quid ad nos, quorum conversatio in
cum liliabus ct neptibus copulantur. Messagel;e
^
ca;lis est qui super Pythagoram et Empedoclem,
;

et Derbices miserrimos putant, qui c-egrotalione et omnes saDientia3 sectatores.non ei debemur cui

moriantur et parentes, cognatos, propinquos,

: nascimur, sed cui renascimur qui rcpugnantem :

cum ad senectam venerint, jugulatos devorant carnem,et ad libidinum incentiva rapientem,inedia :

rectius esse * (lucentes, ut a se potius, quam a subjugamus?Esuscarnium,etpotusvini,ventrisque

vermibus comedantur. Tibareni quos dilexcrint ^, p saturitas, seminarium libidiniscst. UndectComicus:
senes suspendunt in patibulis. Hircani volucribus Sinc Cercre, incjuit, et Libero friget Yenus. » <(

el canibus semivivos projiciunt Caspii iisdcm 8. Quinque sensus, vitiorum introitus. Vicinus insa-
:

bestiis mortuos. Scythoe eos qui a defunctis amati nixamormulierum. Pcr quinque sensus,quasiper —
sunt.vivos infodiunt cum ossibus mortuorum. Bac- quasdam fenostras, vitiorum ad animam introitus
canibus ad hoc ipsum nutritis, objiciunt senes.
tri est. Non potest ante metropolis et arx mentiscapi,

Quod cum Alexandri Prffifectus Stasanor emen- *^

nisi per portas ejus irruerit hostilis exercitus.
dare voluisset, pene amisit provinciam. Coge Horum perturbationibus anima praegravatur : et
iEgyptium, ut ovium lactc vescalur : impellc, si capitur aspectu, auditu, odoratu, sapore, tactu. Si
vales, Pelusiolcn, ut manducet cepe. Singuke Girccnsibus quispiam delectetur : si athletarum
pene in ^Egypto civitatcs singulas beslias et mon- certamine : si mobilitate histrionum : si formis
stra venerantur quodcunquc coluerint, hoc
: et mulierum, splendore gemmarum, vestium, motal-
inviolabile et sacrum putant. Unde 3*fi0 et urbes lorum, et caiteris hujuscemodi, pcr oculorum fe-
quoque apud eos ex animalium vocabulis nuncu- nestras animae capta libertas est, etimpletur illud
pantur Leonto, Cyno, Lyco, Busyris, Thmuis,
: propheticum Mors intravitper fenestras3S7
: vestras^

codices mss. retinent AUicotos, vel Jlicoflos. Qui TO'j; yvcr^pT/.'jZ7.^ •

xat :o'JT'
'[
£7rty_Eip-/^7a; xaTaX^j^ai
^
sint porro Aciicott-e, vel vide apud ^ STa7avojp 6 'AXs^avopo-j uTrapyo; [jf.y.pou T-r^v ap'/T|V
Atticoti, '

Buchanan. lib. ii llerum Scoticarum, pag. 17, et a-iSaAiv.

in libro de Castronsibus officiis Ifomanorum per ^ Casanatensis rectius esse dicentes, tum alii ;

provincias. De iisdem Aclacotis Marccllinus lib. omnes mss., cousummantur pro comedantur. Porro
xxvii :Aclacoti belticosa Iwmiiv.mi nalio, et Scoli de iMcssagetis, qu;e Seytharum gens est, eadcm
per diversa iHujantes. llhi Atticoti dislinguuntur a fere narrat Sextus Empiricus Pyrrhon. Hypotypos.
Scotis, sicut in contextu Hieronymiano. Martian. De Dcrbicibus Ilelianus IV. i. Var. TertuUianus
— Ammianus Marcellinus lib. xxvi, c. 4, Ata- ApologeLici cap. 9 Aiunt et apud (juosdam gentiles :

cottos legit. Picti, inquit, .'ia.vnnesque, et Scnti, ScijfhnruDi defunctum (/uem^iue a suis comcdi.
et Atacotti Britannos airumnis vexavere continuis. Verius contra Marcion. lib. i Parentum cadavera :

Vide Hieronymum Epistola G9, numero 3. cum pccudibus caesa convivio convorant (lui non :

' Plato enim communes uxores in Republica ita dccesserint, nt escatiles fuerint, maledicta
sua volebat esse. Calo propriam Hortensio com- mors est.
modavit, ut sub prioris libri finem notatum Porphyrius dicit •/.aTa-/.pT,[jtv!^o'j7'.v, quod pro-
••

est. prie est, prxcipitant, uti etiam ex Theodoreti

' Vocem rerjno expungendam contendit vir do- sermone de Lcgibus patet.
ctus. Mss. autcm imperio habent pro rc(jno, idque ^ Falso hactenus oblinuerat in editis libris
magis placet. i*roditum vero ao aliis quoque au- omnibus, Nicanor pro Slasanor, quod nomen
ctoribus, quod do Persis, Medis, etc. Hieronymus mss. duo, Verononsis et Cistcrciensis, prajfe-
narrat. D runt. Gr.-ccus quoque Porphyrii textus STa^a-
*
Subsequentes historias variarum gentium, vojp atque histori» testimonium probat.
quemadmodum et alia non pauca, Hieronyinus ex ^
Urlis corum Antinous. De Antinoo vidc anno-
Porphyrii libro -iz\ a-oy^:; £;/.'!/j-/ojv nriutuatus tationos nostras t. 111 edit. nostnc in c. ii Isaiai.
est, imo ad vcrbum pene translulit. Quicdain Mautia.n. Antea erat .Intinois. Sed Anlinous, ut —
modo subneclo, cx quibus S. Doctoris coTiloxtus in mss. habctur, pro Anlinoupolis, passim apud
nonnihil expoliri ac rcslitui potest '\i-.',Wrr.i.'. vctercs o(;currit, ncquo ajitor 1'oro un^iuam ea civi-
:

y>~rt, inquit ille, M£77aYita'. /.a! Aipoixi; aOXuo- tas a[)pellatur. Ammian, Marcellinus lib. 22:.hiti-
TaTOj^ ^•'-.''.j^ix'. -(Lv 'y.Y.tlwi Z'y'j^ ajTOjxa-oj; Ti- noan, (luam ^Jdrianus in honorem Anlinoi ephebi
'

Xi'j-:y,Tav:a; A-.o. y.a' oOaTavri; /.aTaOjooT'. xai , condidit. Graioi '.\vt'.v(o dicunt: hincAntino pro Anti-
iTOtcovta'. ~.uyi 'i'.ATaT(ov too; YiVY,oa/.oTa;' TT,6a- nopolis. ut Pano pro Panopolis, atque ut hic ipse
pT,vo'. ol !^(ov-:a; •/.aTaxpT, ixvo^oj-j^.v toj;
£YY'-*"^~"' Hier. habet, Cyno pro Cyiiopolis.
YipovTa;. 'Vpy.av.o'. ol xal Ka7-'.o'., oi [Jilv ouovoT; * Victorius iualuit nostras, dissentiente Gn-Eco
•/.%'. /.jcr-.v -apaoa>./.ojT'. ^ojvTa;, o' ol TiOvE(o-:a;. 'j'j.wi. ;\lox Vcrononsis llc.rio); ibus pro i)iflexionibus:
l/.jOa'. oi 7jYy.aTopjTTOjj'.v !^(JjvTa; y.a' £7:'.7'.iaT- dcnique vetus editio cum Victor. Comiedorum pro
T0J7'. Tai; -vpaT;-. oii; T,YaTojv '>'•.
TiOvidjTi; |jLaA '.- Comxdiarum.
<jTa. Kai Ba/.Tp-.oi [Jisvxo', y.'j7i 7:apxoaXAo'j7'. ^ojvTa;
 dil S. EUSEBII HIEllONYMl 312

{Jer. ix,21).Rursum auditus vario organorum can- A. dibus conculcaret : ut posset vacare philosophiaei
tu, et vocum inflexionibus dcliniLur ct carmine : elegit '' Acaderniam villam ab urbe procul, non so-
poctarum et comoidiarum, minorumque urbani- lum descrtam, sed et pestilentem ut cura et ;

tatibus et slrophis, quidquid per aures introiens, assiduitate morborum, libidinis impetus frangore-
virilitatem mentisefreminat.Odoris autem suavitas, tur : discipulique sui nullam aliam sentiront vo-
et diversa thymiamata, et amomum, et cyphi, a> luptatem, nisi earum rerum quas discerent. Quos-
nanlho,muscus',et peregrini muris peilicula,quod dam legimus efTodissc sibi oculos, ne por eorum
dissolutis et amatoribus conveniat, nemo nisi dis- visum a contcmplatione philosophiae avocarentur.
solutus negal. Porro ciborum aviditas, quod ava- Unde et Crates ille Thebanus, projecto in mari
riticB matersit,et aninium quasi quibusdam compe- non parvo auri pondere, * Abitc, inquit, pessura
dibus degravatum in tcrra teneat, quis ignorat ? mala3 cupiditates ego vos mergam,ne ipse mergar
:

Propter brevem gu\x voluptalcm, terran lustrantur a vobis.Quod si quis existimat (At. aestimat) et
et maria; et ut mulsum vinum pretiosusqiie cibus abundantia ciborum potionumque*^se perfrui,et va-
fauces nostras transeat,totius vita3operaCw5. opere) care posse 3apicnLi.'c,hoc est,et versari in deliciis,
desudamus. Tactus autem alienorum corporum, et et deliciarum vitiis non teneri, seipsum decipit. Cum
feminarum ardentior appetitus,vicinus insaniaj est. n enim procul ab his remotisffipecapiamurnaturaeil-
Ob hunc sensum, cupimus, irascimur, gestimus-, lecebris, et cogamur ea cupere, quorumcopiam non
invidemus, asmulamur, solliciti sumus, et expleta habemus quanto magis, si circumdati retibus vo- ;

voluptate per quamdam pncnitudinem, rursum ac- luptatum, esse nos liberos arbitremur Sensus no- !

cendimur quaeriinusquo facere, quod cum feceri-

: ster illud cogitat, quod videt, audit, odoratur, gustat,
mus,iterum poiniteamus. fgitur cum perhas porlas, aLtrectat, et ad ejus rei trahilur appetitum, cujus
quasi quidam perturbationum cunei, ad arcem capitur voluptale. Quod mens videat, et mens au-
nostroe mentis intraverint, ubi erit libertas, ubi diat et quod nec audire quippiam.nec videre pos-
;

fortitudo ejus, ubi de Deo cogitatio maxime cum : simus {Al. posscmus),nisi sensus in ea quae cerni-
tactus depingat sibi etiam praeteritas voluptates, et mus et audimus fuerit intentus, vetus quoque
recordatione vitiorum coj^at animam compati, et sententia est. Difficile est, imo impossibile, deliciis
"^

quodammodo exercere quod non agit? et voliiptatibus affluentes, non ea cogitare qua;
9. Crutes Thebanus. Ilis igitur rationibus invitati gerimus: frustraque quidam simulant salva fide,et
multi philosophorum, reliquerunt frequentias ur- pudiciLiaetintegritatementis,seabuti voluptatibus,
bium, et hortulos suburbanos, ubi ager irriguus,et cura contra 339 naLuram sit, copiis voluptatum
arborum comae, et susurrus avium, fontis specu- perfrui et Apostolus hoc
: ipsum cavens, dixerit Qiise :

lum, rivus immurmurans, et multae oculorura au- C auiem in deliciis esl *,vivens morlua est {l Ti7n.v,6).

riumque illccebr.r ne per luxum et abundantiam

: 10. Corpus pucr, anima pxdagogus. Cibus facilior
copiarum, animae fortitudo mollesceret, et ejus (jui suslentat corpus. Sensus corporum quasi equi
pudicitia constupraretur. Inutile [periculosum cl sunt, sine ratione currentes, anima vero in aurigae
noxium) quippe est crebro videre per quoe aliquando modum retinet frena currentium. Et quomodoequi
captus sis, et eorum te cxperiraento coramittere, absque rectorc prajcipites ruunt (.4/. sunt) itacor- :

33S quibus difficulter careas. Nam et Pythago- pus sine ratione et imperio anima), in suum fertur
raei, hujuseemodi frequentiam declinantes, in soli- interitum. Alia quoque ^ comparatio animae et cor-
tudine et dcsertis locis habitare ^ consuevcrunt. poris a philosophis ponitur corpus puerum, :

Platonici quoque ct Stoici in tcmplorum lucis et animam paedagogum esse dicentibus. '" Unde et
porticibus versabantur, ut admoniti angustioris Historicus : Animx, inquii, imperio,corporis servitio
{Al. augustioris) habitaculi sanctitate, nihil aliud fuagis xdimur. Allerum nobis cum diis, alterum curn
quam de virtutibus cogitarent. Sed et ipse Plato beUuis cojnmune cst.lgilmmsi vitia adolescentis(.4/.
cum esset dives, et toros ejus Diogenes lutatis pe- adolentis) et pueri, prudentia Paedagogi rexerit,
* Consule de hisce odoramentis Dioscoridcm
Do micam villam, male notum quippe ; istud exstitisse
ciborura aviditato cxcmpla apud Pelronium in Sa- D villa^ nomen Acndemia.
tirico. Mulsum, i\uoi\ noniinat, ia Macro poela,(|uera ^ S. Gregorius Nazianzenus Orat. in laudem S.
receiisot Sigcbcrtus, vinuni, vel etiara aqua est Basilii,hanc aliam aCratcre tunc pronuntiatam sen-
mcllc diluta. tcntiam laudat, Crates Cratcrcm Thcbanum libcrtate
^ Gasanatensis istha^c, invidcmus, ;emnJamur,sol- donat. Vid. Epist. 118 ad Julian. nura. 5.
licifisumus, non agnoscit. Dcinde vetus cditio ple- Vetus edit, sempcr frui: tum Veronensis mss.,
•5

nitudinem habet pro pmiiludincm ; ex mss. vero inler dclicias.

omnibus acccndimur rcposui, pro eo quod cral ~
GaSiUiatensis, diviliis pro deliciis.
acccndimus. " Aniovi hinc vocem vilua, (luam nec Hierony-
' Mss.
consucvcrant. Emondamus paiilo posL/rm- miani mss.nec ipsc agnoscil Scriptura' textus, sive
plorum lucis pro eo quod hactenus oblinuit, locis, LaLinus, sivc (iraseus.
incongruo scnsu !it([uc iniiLili, ct contra castigatio- '••
Lccole Ciceronis verba quaj e tertio de Repu-
rum codicuin lidein. (Iraviiis (|uoque lucis roponi blica profcrt Augufltinus lib iv in Julianurr, cap. 12,
makiil, scd jamdiii oliiii Ah.nlardus locuni liunc cl (lo CiviLale Dci lib. xix.cap. Dcus homini,ani' 1 1 :

recitans lib. ii, Thcolog. Christian. ita legerat. vius impcrat corpori, ratio libidini, etc.
* Ita cx Abadardo modo laudato
legimus. velerl '" Indc
et Historicus. Ita sa^pius appellat Sallu-
quoque editione conscntiente. Autea erat .icadc- stium Crispum, quusi nobilissimum inter scriptores
 313 ADVERSUS JOVINIANUM LIB, II. 314

omnis conatus ejus et impetus ad lasciviam prope- A de carnibus, et ructu, et ventris ingluvie cogitare.
rant.Sine quatuor scnsibus vivere possumus,id cst, Diogeues tyrannos et subversioncs f.-l/.subversores)
sine aspectu, auditu, odorutu, alque complexu. urbium, bellaque vel hoslilia, vel civilia, non pro
/*bsque gustu autem et cibis impossibile esthuma- simplici victu olerum pomorumque,sed pro carni-
num corpus subsistere. Adcsseergo debet ratio, ut bus et epularum deliciis asserit e.xcitari. Quodque
talcs ac tantaspumamus escas,(iuibus non oncrctur miraudum sit, Kpicurus voluptatis assertor, omnes
corpus, ncc liberlas Huiuiie pra'gravelur ;
quia ct liljros suos replevil oleribus ct pomis et vilibus
comedendum esl, ct deambulandum, et dormien- cibisdicit essc vivcndum
quia carnes.etexquisitaj ;

dum, et digerendum, et postea inflatis venis, in- epuhe, ingcnti cura ac miseria prKparentur, majo-
centiva libidinum sustinenda'. Lu.curiosa rcs vi- remquc pcrnam habeant in inquirendo [.^/.qu.xsren-
num, el conliimt-liosu chrictas [Prov. \s., i). Omnis do] quam voluplatem in abutcndo. {Vid. Loctan-
qui cum his miscetur, non erit sapiens. Nec tales tium l.u\,c.\l.) Curpora autem nostra cibo tanlum
accipiamuscibos, quosaut difliculter digerere, aut et potu indigere. Ubi aqua et panis sit, et cajlcra

comesos, magno partos et perditos labore dolea- his similia, ibi naturaj satisfactum Vid Laertium l.

mus. Olerum, pomorum, ac leguminum, et facilior X :Scnecam l. ui.Epistol.2 ct 2.5.) Quidquid supra
ct

apparatus est, et arle impendiisque cocorum non |. fuerit, non ad vil;e necessitatem spectare, sed ad

indigct: et sine cura sustental humanmn corpus, vitium voluptatis. iMbere, et comedere, non de-
moderateque sumptus quia noc avide devoralur liciarum ardorcm^, sed silim famemque restin-
quod irritamenta gulae uon habet leviori digestione guere. Qui carnibus vescantur, indigere etiam his
concoquitur. Nomo eni[U uno aut duobus cibis, non sunt carnium. Qui autem simplici victu
quffi

hisque vilibus, usque ad inflationem vcnlris one- abutantur, eos carnes noa requirere. Sapientiae
raiur, quae diversitate carnium et saporis dclec- quoquc 341 opsram dare non possumus.si mensa;
tatione* concipitur. Cum variis nidoribus sumant abundantiam cogitemus, quffi labore nimio et cura
patin.-e, ad esum 340 sui, expleta esurie, quasi indigct. Cito expletur naturte necessitas : frigus et
captivos trahunt. Unde et niorbi ex saturitate ni- lames, simplici vestitu et cibo expelli potest.
mia concitantur ; mullique impalientiam gulse, Unde et Apostolus : Habentcs, inquit, victum, et

vomitu remediantur, etquod turpiter ingesserunt, vestitum [Al. vestimentum], in fiis contenti simus
turpius egerunt. (/ lim. VI, 8). Deliciffi et epularum varietates [/1/.

il.Oratione suasoria ad artes cap. ultimo. Grandis varietas], fomenta avaritia? sunt. Grandis exsul-
evsnltalio unimx unde sit. Exempta
Tenuior virtus,tatio animaj est, cum parvo contenlus fueris mun-
Aphorismis docetcrassa
/rwjcr/j/rt/is.llippocrates in dum habere sub pedibus, et omnem ejus poten-
et obesa corpora,quaj orescendi mcnsuram comple- C tiam, epulas, libidines, propter quae divitiaj com-
verint, nisi ablatione sanguinis cito imminuantur parantur, vilibus mutare cibis, et crassiore [At.
inparalysimetpessiraamorborumgeneraerumperc; grossiori] tunica compensare. Tolle epularum ct
et idcirco esse necessariam demptionem,ut rursum libidinis luxuriam, nemo quceret divitias, quarum
habeant in qus possint cresccre.Non onim manerc usus, aut in vcntre, aut sub ventre est. Qui aegro-
in uno statu naturam corporum, sod aut crescere tat, non ali'.er recipit sanitatem, nisi tenui cibo

sempcr, aut decrescerc, nec pos.se vivere animal, et castigato victu, quse li-~r^ oiaizx dicitur. Qui-
nisi crescendi capax sil.Unde et Galenus vir (4/.vel) bus ergo cibis rccipitur sanitas, his et servari po-
doclissimus,Hippocratis intcrprps,athletas qiiorum test ne quis pulet morbos oleribus concilarl. Si
;

vita et ars sagina est. dicit in-' Exhortatione medi- autcm Milonis^ illius Crotoniata? vires olera non
cinae, nec vivere posse diu, nec sanos csse; ani- ministrant qua3 nascuntur etaluntur ex'' carnibus:
masqueeorumitanimiosanguine,et adipibu5,quasi quid necessc est viro sapienti ct philosopho
luto involutaSjUihil lenue,nihil ca!lcste,sed semper
scribitur.Hujusmodiautemsentenliaest,quamHier.
historicos.Sallustius porro in conjuratione Catilinae liatine explicat. 2L;apy.wv yoLO oit: y.x'. aiijia-o? aOoo;-
initio hujus historiaj, in hunc niodum scripsit :5er/ ^OVTS; — ATjOo; WC £V j3op66piJ> XT|V ']>'J'/T|V sauTwv
nostra omnis vis in animo et corpore sita csl. Animi D £yo'j7'.v y.aTEJOiTijLivTjV, ouoiv ay.piSE? voTJjai 0'jv2-
imperio, corporis scrvitio mar/is utimur attcrum no- : a;vT,v, a),).' avo'j; ojjloioj^ ~oT; aXoYoi; !^(oot<;.

hiscutndiis,attcrumcumbeltuiscommuiiecst.MARTiAy. Mss. nrdore, olim erat ardorest: Victorius ma-

*

— Sallustius in Catilina cap. i, ubi animi est pru luit ad deliciarum urdorem.
animx. Chrysippus apud Claudian. Mamerlum dc ////(/s Crotoniatx
"^
vives. Milo Crnlonicnsis tant.T
Statu anim.T c. 11, cap, H: Animo dominandi jus ut m Olympico cerla-
fortitudinis fuisse dicitur,
tribuit, corpori legem servitutis imponit. mine bovem pcr stadium portaverit quem deindo :

'
Hst Scriptura} tcxtus Ptovorb, xx, l,ju\la LXX, ictu pugni mterfocit, unociuotiuc dic integrum de-
quodminimcanteaobservatumest.Logimusproindc voravit. Vide Galeimm ubi supra, el Plinium lib.
cum Veronensi ac Cistercicnsi mss. et contumcliosa VII, cap. 20. iMautia.n.
ebrictus ;
pro quo erat, et lumulluosu. (irjcco ipso ^ \'ocula e.c antca desiderabatur. Paulo supra
y.-/: 'joy.Tz:-/.')'! disscntientc. Kmcndationcm probat casligatum a Dco viclum Tertullianus, ot casti(jalam
ct firavius. Infra levioraalia castig.mjus. r'<?/'^r/7V)»r>M Cassianus vocat. Macrobius quoque I.
* Ex iisdcm mss. concipitur, ncnipc iufiatio ; an- IISatura. cap. l llcrocs casliyatis dapibus assiduiil.
tea erat percipilur. Caitcrum de Milone vid. Galenum loco supra lau-
' Proprie -poTptr-rixo; ),oyo? -po;
t-).; -i/yr; in- dato, et Plinium lib. vii, cap. 20.
 ;:

315 S. EUSEBII HIERONYMI. 316

Chrisli, tantam haberc fortitudinem, quae athletis A caearchus in libriAntiquitatum, et deficriptione
et mililibus necossaria est, quam cum habuerit.ad Gra^ciffi, refert sub Saturno, id est, in aureo sas-
vitia provocetur? lili arhitrcnlur [Al. arbritantur] culo, cum omnia humus funderet, nullum come-
carncs sanitati congruas, qui volunt abuti libidine disse carnes, sed universos vixisse frugibus et po-
et in cocnum dcmersi voluptatum,ad coitum sem- mis. qucB sponte terra gignebat. Persarum regis
per exaestuant. Christiano sanitas absque viribus Cyri vita Xenophon octc voluminibus explicat
nimiis necessaria est. Nec turbare nos debct, si polenta et cardamo et sale ac pane cibario eos
rari hujus propositi sectatorcs
sint quia rari ;
asserens victitare. Lacedaemoniorum mcnsa; fru-
sunt et amici boni et fidcles, et pudici et conti- galitatisque et suprascriptus Xenophon et Theo-
nentes, scmperque virtus rara est. Legc Fabricii phrastus, et omnes pene scriptores Graeciae testes
continentiam, Curii paupertatem, et in tant.i urbc sunt. Chaeremon ^ Stoicus, vir eloquentissimus,
vix paucos invenics quos sequaris. Noli timere ne, narrat de Vita antiquorum .-Egypti sacerdotum,
si carnes non comederis, aucupes et vcnalores quod omnibusmundi negotiis curisque postpositis
frustra artiOcia dediccrint. semper in templo fuorint; et rerum naturas, cau-
•12. Poclagrx medicina. Vilamla omnis sotielas. — sasque ac rationes siderum conteraplati sint
Legimus quosdam morbo articulari et podagrae „ nunquam mulieribus se miscuerint; nunquam
humoribus laborantcs, proscripLione bonorum, ad cognatos-et propinquos, ne liberos quidem 343
simpliccm meiisam et paupercs cibos redactos, viderint, ex eo tempore, quo coepissent divino
convaluisse. Caruerant enim sollicitude dispen- cultui deservire carnibus et vino* semper absti- :

sandae domus et epularum largitate, quae et cor- nuerint, propter, tenuitatem sensus et vertiginera
pus frangunt et 342 animam. Irridet Horatius capitis quam ex parvo cibo patiebantur et maxi- ;

{Epist. lib. I, ep. 2, ad Lollium) appetitum cibo- me propter appetitus libidinis, qui ex his cibis
rum, qri consumpli relinquunt pocnitentiam : et ex hac potione nascuntur. Pane raro vesceban-
Sijcrne vohiplates, uocet empta dolore voluptas. tur, ne onerarent stomachum. Et si quando come-

debant, tusum [Al. consum

tusum] pariter hys-
et
Et cum in amoenissimo agro in morsum volup-
sopum sumebant in cibo, ut escam graviorem
tuosorum hominum se crassum pinguemque des-
illius calore decoquerent. Oleum tantum in oleri-
criberet, lusit his versibus:
bus noverant,verum et ipsum parum, propternau-
Me pinguein et nilidum, bene curata cute, vises, seam et asperitatem gustus leniendam. Quid lo-
Cum ridei^e volcs, Epicuri de grege porcum. quar, inquit, de volatilibus, cum ovum quoquepro
Sed et ex vilissimis cibis vitanda satielas est. carnibus vilaverint.et lac?Quorum alterum carnes
Nihil enim ita obruit animum, utplcnus venter et C liquidas, alterumsanguinem esse dicebant, colore
exaestuans, ct huc illucque sc vertcns, et in ructus mutato? Cubile^ eis de foliis palmarum,quas tnm
vel in crepitusventorum efflatione respirans. Qua- vocant, conlextum erat scabellum ® accline, etex
:

jejunium est, aut qualis illa refectio post

le illud una parte obliquum, in terra pro pulvillo capiti
jejunium, cum pridianis epulis distendimur, et supponebant, bidui triduique inediam sustinentes.
guttur nostrum meditatorium' eflicit'ir latrina- Humores [Al. Et homores] corporis, qui nascun-
rum? Dumque volumus prolixioris inediae famam tur ex otio et ex mansione unius loci, nimia victus
querere [AL fuma carerej, tantum voramus, quan- castigatione siccabant.
tum vix alterius diei nox digerat. Itaque non. tam li Judxorum scctx, Magornm tria genera apud
jcjunium appeliandum cst, quam crapula, ac fe- Persas Gnmnosophislx Indorum. Praecepta Iria vi
tens et molesta digcstio. templo Eleusinx. Antistlienes quis? — Josephus in
•13. Dic.isarchus^, Xenophon, Cha^remon. — Di- secunda Judaicne captivitatis Historia, et in octavo

' Nostrum meditatorium. Sic lcge cum Erasmo, vo;. etc, qu;c si libuerit, consulcs.Vide et Suidam,
ct omnihus mss. codicibus nostris. Idem verbum et Varronem de Ile rustica. I. 11, c. 1, ubi idipsum
repcries in epistola ad Fabiolarn dc xlii niansioni- recitat ex Diccearcho paulo infra Ciceronem ad
:

bus Isruelitaruiii in descrto, tom. II editionis nos- D Quinctum Iratrem lib. i Ep., El si non etc.
tne, col. (JOi, in fine. Est auteiu meditatorium locus ^ Tolum hocce capitulum ad Josephi usque tes-

excrcitiorum sivc mcditamentorum. Undc pulcbre timonium,ex Porphyrio vertit, quod tantum indi-
medilatorium vocavit guttur noslruin, quia hoc in co brevilatis studio. Aiitca erat Cheramon.
eo agitur ct illiid ibi incipit ct praeparatur, quod ^ Expungo se voculam, quai in mss. non habe-
postea latrina suacipit ct dcvorat. Vidc Tcrlullia- tur, ct qu;cdam leviora alia restituo.
num dc Jejunio. Mautian. Alibi mrdialoriutn, quad **
Dixerat Porphyrius : Koi-rr, o\ auToI; sx twv
minus placot. Sumptus autem cst locus islo, illud- (j~ir>':/.wi TO'j QOivr/.o;, a; xiXoOt'. 8i''.'c i— iTrXiXTo.
que vocabuliim ox Tertiilliani de .lejiiniis ud- lib. Hieron., cubile eis dc foliis palmarum, eic. Sed fa-
versus Psychicos, cap, Cum tolum iliud domici-
: cilc j-ao'xcov in Porphyrio legendura est pro
lium intcfuoris Imminis, escis stipalum, vini% imm- oTTiofxtov, vertendumqup de paltnarum tcnnitihus.
dalum, dccotjuoidis jam stercoribus ivsluans, pne- " Erat acclive. \n regula S. Pachomii ex enien-
mcditatoriiim efjicilur lafrinarum. Vid. in episl. ad datione nostra, Scmo dormicns supponat nisi recli-
"

Fabiol. do Mansion '

nem seUulam. Vid. supra pag, 08, not. ordine
- Ex codem Porphyrio, 6 -niEpiTraxrjTixo; A'.xatxp- prima.
X 5;, o^ Tov ip*^aIov ptov Tr,(; "EXAaSoc i.'^Tj^o'j[i.z-
317 ADVERSUS JOVINIANUM LlB. II. 318

decimo Antiquitalum libii, et conlra Appionem

'
A qu' cum gloriose docuisset rhetoricam, audisset-
duobus voluminibus, tria describit dogmata Ju- que Socralem ", dixisse fcrtur ad discipulos suos :

dffiorum : Pharis.Teos, Sadduc;eos, Quo-

KsScPnos. Abitc.ct raagistrum qua>rite ; egocnim jum reperi,

rum novissimos miris etlert laudihus, quod ct ab Slalimque venditis qiuc hal)cbat, ot publicc distri-
u.\oribus et vino ct carnibus semper abstinuerint ampliusquam palliolum rnservavit
butis, nihil sibi
quolidianum jejunium verte-
{Al. abstincrent), et Paupertatisque ejus et laboris, et Xenophon teslis
rint innaturam. Super ijuorum vila et Philo, vir est in Symposio, et innumerabiles libri cjus : quo-
doclissimus, proprium vohmien edidit. Xoanthes rum alios philosophico, alios rhetorico genere con-
Cizyccniis, et Asclepiadcs Cyprius, ictate qua scripsit ( V/. scripsit). IIuJus Diogones illo fanio-
Pygmalion in Orienle regnabat.scribunt esum car- sissimus sectator fuit, potcntior rege 345 Alexan-
nium » non luissc.Eubulus ' quoquc, 344 qui hi- dro et nalur.e victor humanaj. Nam cum disci-

storiam Mithrcc multis volumiuibuscxplicuit.narrat pulorum Antislhcnes nullum reciperct, ct pcrse-

apud Persas tria genera magorum,quorum primos, verantcm Diogenem removere non possot,novissime
qui sint doctisisimi et eloquentissimi, excepta fa- clava minatus est [At. minitatus), nisi abiret. Cui
rina et olerc, nihil ampHus in cibo sumere. Apud ille subjecisse dicitur caput atque dixissc ; NuIIus
leusinam, ctiam volucribus et piscibus, et qui-
Ele p tam durus baculus erit, qui me a luo possit obse-
usdam
busdain pomis abstinerc, solemne cst. Bar-
po quioscparare.l^cfcrtSatirus*^,qui illustrium virorum
desanes, vir Babyionius, in duo dogmala apud scribithistorias,quod Diogencs pallioloduplici usus
Indos, gjmnosophistas dividit : quorum altcrum sit propterfrigus: peram procellario habuerit : se-

appellat Brachmanas ; altcrum Samana^os qui : cumqne portarit clavam ob corpusculifragilitatem

tantic continentiaj sint, ut vel pomis arborum quajamsencx membrasustentare solitus erat, et
juxta Gangen fluvium, vel pubJico oriz;e, vel t'a- T,;jLEpoo'.o; prgcsentemhoram
vulgo appcllatus sit,in

rina; alantur cibo ; et cum rex ad eos vcnerit, poscens a quolibet, cibum. Habitavitet accipiens

adorare illos soIitussit,pacemque suae provinciae in (.•1/. habitabat) autem in portarum vestibulis et

illorum precibus arbitrari silam. Euripides.in Crcta porticibus civitatum. Cumque se coutorqueret in
Jovis prophetas non solum carnibus, sed ct coctis dolio, volubilem sc habere domum jocabatur, et se

cibis abstinuisso refert. Xenocratcs philosophus cum temporibus immutantem.Frigore enim os do-
de Triptolemi legibus apud Athenienses tria tan- lii vertebat in meridiem ;a2state ad septentrionem,
tum prsecepta in templo Elcusinae residere scribit : et utcunque sol se inclinaverat, Diogenis simul
honorandos parentes, venerandos deos, carnibus praetorium "^
vertebatur. Quodam vero tempore ha-
non vcscendum. Orpheus in carminc suo esum bens ad potandum caucum ligneum ^viditpuerum
carnium penitus dctestalur, Pythagoraj, Socratis C manu concava bibere, et elisisse illud forturad ter-
'

Antisthenis, et reliquorum frugalitatem referrcm ram, dicens Nesciebam qucd et natura haberet :

in confusionem nostram nisi et longum esset, et poculum. Virtutem ejus et continentiam mors quo-
:

proprii oporis indigeret. Ilic ccrte est .A.ntislhenes, quc indieat. Nam cumad agonem OIympiacum,qui

Nullibi Josephus
' nedum libro contra Appionem 0'jt' £jO(o'j7'.v i;jLtJ;'jyov, 0'jt£ coovsucj^tv. '\\\j.\xi-

Esscnos tradit vino abstinuisse aut

et carnibus vo'j7'. -aXaia twv ^wwv a-oy^. Confer Laer-
ol TTJ
quotidie jojunasse. imo contrarinm docet lib. ii tium quoque in Proccmio Bardcsanis. Euripidis.et
de bello. Sunt vero Esseni perpotuo jejunantes, Xenocratis exernpla cx eodem Porphyrio repeto.
nec unquam carne aut vino utcnles a Philone lit- * Adverbium penitiis sutfeci ad mss.lidem. Paulo

teris commendati.Minimo tamen Ilicronymus cul- post vetus edit. proprii operis i)i(liyeretoffino.
pandus est, qui non ex Josepho hiec tradit, sed ex .\(ldit Victorius ex antiqnis oxemplaribus, dc
''

Porphyrio, a quo multa ex eo libro ii contra Appio- paiipertate disputantem. Vid. Ciceronem de Anti-
nem laudantur, qus hodie non invpniuntur. Vid. sihene disscrentcm lib. iii de Oratore, ctLacrtium.
librum de Abstinentia iv, II, 12, 1.3. qui unum Antisthenem inter Socratis discipulos,
* Perperam hactenus editi, quin etiam mss. a Theopompo laudalum tradit.
Eantcs legerant. pessimc vero Erasmus Erantes. •'Satyrum huncce doclum virum in Prologo libri
Corrigendum monuit Diogcnes Laeriius
i^ennlhes de Viris Illustribus itcrum laudat Ilieronymus.Vid.
iib. vui in Empedocle, ubi illum ita vocat de no- D Vnltium lib. iii do tHstoricis Grascis.
mine, et de Pythagoricis tradit scripsisse. Evicit '
Elegantcm nempe ac maguifice cxstructam do-
autem iu prmiis Porphyrii tcslimonium, quod murn Pr;jeLoria cnim prp urbanis villis, ac deli-
constanter Ilieronymus inlorprotatur. npo-.ov-ro;; ol ciarum locis accipiebantur. Excmplo habcs in Sue-
'^*''-*
/Z.^'^"''^-'» '•','
'f'!^-
^'iivOr.; ', Kj^T,/.r,vo;, /.a'. tonio.
'AT/./,T,-'.aoy,; o K.i-3'.o; /.%-.% IljY(j.a),'!ojva -',y Kcposui raucum pro cuvcuin, quod Marlian;eiis
•*

yv/i: ;xV/ 'I>o'pv'./.a, 3a7'.XiJ7av:a oi Kj-p(ojv, tt.v logit, vol cavum, ut habent edilioncs ali;i'.Est enini
cTap/.v'iaY'!av rapaO£/i)T;va'., =/. tt,; toixjtt,; -y.o'/- cancum. poouli genus, quod Spartianus mcmorat,
Vid. ctiam Justin. lib. xviii.
vo|i.'a;, etc. iibi Pcscenniumtraditmilitibus intcrdixisse,m cauco
3 Eubulus ijuoque. Non exstant hodie illi libri arfjcnlco cxpcdilionis lempore bibcrc. Nequc inficior
Eubuli, Plin. lib. xxxvi, cap. 8, pro hUlhra scribit cavcum puoquc poculi gcnus fuisse,ut cx Trebellin
Milrcs, qui in Solis urbe regnabat. Maiitian. — Pollione in Claudio coIligilur,nisi si lociilli cubiini
Iterum Porphyrii textum confcrre libot A'.t;pt,vto : inmendo in caveos ct scyphos pondo unilccini, ilom
:

^Kfl'"'^'''- r':? T^"'^i '?^='. «'J^

'f^7'.
y.j(xoo'j/.o;'flege in cavcos cl xtima pondo nndecim. Scd (|uom pra-lo-
E'joo'jAo;) OTTcp TT.v -oj MtOpa tTTopiav vi -oX/.Ao>; rimublcctionem mss.,duopra;stantiores cunnrmant
P'.6).':o'.; avxYprj-x; • tov ol -pwTO'.' /.'x: XoY'.oiTaTO'., ct Gravius quoquc.Apud Laertium habctur /.otj) t,v.
 319 S. EUSEBII HIERONYMI. 320
magna frequentia Graecia3 celebrabatur, jam senex ^ mundis bina,de mundis introducantur imparia(et
pergeret, febri in itinere dicitur apprehensus, ac- ulique immundorum esus ablatus sit,ne si.ie causa
cubuisse [/1/. incubuissej in crcpidinc via3 : volen- dicerenlur immunda;,ex partc jejunium dedicatum
tibusquc euin amicis, aut in jumentum, aut in ve- est, docens abstinentia ornnium 347 in quorum-
hicuium tollere, non acquievit sed transicns ad : dam Cur pcrdidit Esau primogenita sua
recisione,
arboris umbram locutus est : « Abito, qutcso, et nonne propter cibum? impatientiamque gula; lacry-
spectatum pergite : hacc me nox aut victorem pro- mis emcndare non poluit, Ejcctus de /Egypto po-
babit, aut victum. Si fcbrem vicero,ad agoncni ve- pulus Israel, et in terram repromissionis lacte et
niam : si me vicerit fcbris ',ad inferna
descendam. melle manantem introducendus, /Egyptias carnes,
ibique per noclem eliso gutture, non tam mori se et pepones ^ alliaque desiderat, Ulinam, inquiens,
ait, quam febrem morte excluderc.
Unius taiitum obisscmus percussi a Dominoin terra JEgypU/juando
phiiosophi 346 exem[)lum posui,ut formosuli no- super ollas carnium sedebamus [Exod. xvs. 3) ! Et
stri et torosuli ^, etvixsummis pedibus adumbran- iterum ! Quis nosvescet carnibus^7 Veneruntinmen-
tes vestigia quorum verba in pugnis sunt, et syl-
:
teni nobis pisces quos in JEgypto comedebamus gra-
logismi in calcibus qui paupertatem apostolorum
: tis, el cucumeres, et pcpones, etporri, et cepe, cl al-
et crucis duritiam, aut nesciunt, aut contemnunt,
lia. At nunc anima nosLra arida, nihil nisi tnanna
imitentur saltem gcntilium parcitatem. (Num. xi, 4J6.J Angelorum
oculi noslri conspiciunt
15. Exempla ex Scriplura. Sccunda imcriptio ta- cibum contemnentes^carnes/Egyptias suspirabant.
bularum.. Jejimiorum commendulio. Monachorum in- et noctibus jejunus in
iVIoyses quadraginta diebus
cunabula. — H;bc de argumenlis ''
philosophorum monte Sina, etiam tunc probans non in pane solo
exeraplisque disserui. Nunc ad e.xordium generis vivere hominem, sed omni verbo Dei, cum Do-
in
humani, id est ad nostra, transiens docebo pri- mino loquitur : populus autem satur [^/l/.saturatus]
mum Adam in paradiso accepisse prasceptum, ut idola fabricatur. Ille, vacuo ventre, legem accipit
cffitera poma comedens, ab una arbore jejunaret. scriptam digito Dei.Iste,manducans et bibens,con-
Beatitudo paradisi absque abstinentia cibi non po- surgensque ludere, aurum conflat in vitulum, et
tuit dedicari. Quandiu jejunavit, iu paradiso luit ; /Egyptiura bovem prsfert Domini raajestati. Tot
comedit, et ejectus est ejectus .«tatim duxit uxo-
; dicrum labor, unius horae saturitate perit. Frangit
rem. Qui jejunusin paradiso virgo fuerat, satur in audacter Moyses tabulas: sciebat enim Dei sermo-
terra raalrimonio copulatur et tamen ejectus.non ; nem non posse audire temulentos. Incrassatus est,
protinus acccpit liccntiam carnium vescendarum et pinguefactus, ct dilatatns, ct rccalcitravit (Al,
;

sed tantum poraa arborum et fruges segetum, et calciiravit) dilectus, ct dereliquit Dominum (Al,
herbarum olera ei traduntur in cibum ut exsul C Deum), qui fecerat eum, et abcessit a Deo (Al. Do
;

quoque paradisi, non carnibus, qu» in paradiso mino) salutari suo {Deut .xxxii, 15). Unde et in eo-
non erant, sed similitudine frugura paradisi vesce- dera Deuteronoraio praecipitur Ne cum maniuca- :

retur. Postea vero videns Deus quod diligenter ap- veris et biberis.et domos optimas "^
sedificaveris,ovibus
positum esset ad hominis ab adole-
raalitiara cor et bubus tuis mulliplicatis, et argento et auro, e.xtol-
scentia,et spiritusejus inhis permancre non posset latxir cortuum., Domini Dei
ct olliviscaris tui [Deut.
quia [At. quij erant caro,opera carnis diluvio con- viii, 12-14). Denique manducavit populus et incras-
demnavit.etavidissimam horainumgulam probans satum est cor ejus,ne videret oculis,et audiret au-
dedit eis lieentiamcomedendarumcarnium :utdum ribus, et cordc conjiceret (.4/, continere) : et ultum
sibi intelligunt licere omnia,non desiderarent raa- jejunantis Moysi, 348 et juxta Hebraicara verita-
gnopere quod licebat * ne mandatum in causam ; tem, Doi cnnfabulatione cornutum, pastus ^ et pin-
verterent praevaricationis. Quanquam et tunc ex guior populus sustinere non potuit.Quamobrem et
parteimperaturajejunium sit.Namcura alia munda Dominus noster atque Salvator non ob IndifFeren-
dicantur, alia iraraunda et in Arca Noc de im- : tiam virginitatis et nuptiarum, ut quidam putant,

' Noraen febris vetus edit. cum duobus mss.suf- pro Domino erat Dco, contra Hieronym.mss.ipsum-
ficiunt. D quc Scripturaj textum,
^ Mss., Irosuli.Vid.qnai in Epistolis de hoc verbo ^ Yictorius quod Lutine vescet non reperiatur,
non semel diximus, Trossulos,qii(isi torosulos dictos. substituit pascet. Vulgata,7!/?s dabit nobis ad vcsccn-
hoc bcne habil6s,ct masculorum toris pr.cvalidos.
est, dum ? In (ine tostimonii verbum confpiciunt non
Nonnius notat et Persius, Trossulus exsuttat tibi
: habet Veronensis liber, sed nihil nisi manna oculi
pcr subseliia liv.ois. nostri.
^ Editti, Ihvcde argumentis,(i[,c.,Yo\\mni\hui,
mss. "
Sic habcnt mss. nostri oplimas : sic quoque
Quaihinc scquuntur dc jcjuniorum commondationc LXX, denique Victorius emenda-
oi/.fa; y.aXi; : sic
abe.xordio fere omnia ex Tcrlulliani libro de Jeju- veral. iMartianajus tamen opimas dcnuo ex Erasmo
niis capp.3 ct \ exprcssa suiit,qu.cstudio3us lcctor obtrudit inscio leciori.
confcrrc por otium poterit. Nos quanlam subinde •''

E.v TortuUiani lib. supra laudato : « Cum qui-

annotabimus. dom ncc ipsum Moysen Deo pastum, inediamque
^Olim cral, desidervnt magnopcre quod non lice- ejus nomine saginatam.constanter contemplari va-
bat. Mo\ oddit vi-(us viWiio^unperalu^n de immundis lcivt piiiguior populus. » Et mox : <> Merito igitur
animalibus jcjunium sit. ctiaraincarne se Dominus ci ostendit, collegae je-
" Gravius ctpepones, et
porros, aUiaque, etc. Mox judiorum suorum non minus et HeliaB. »
 321 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. II. 322
sed objejuniorum consorlia,MoysenelEliam trans- A mincntem iram Domini jejuniorum mi.crationc de-
monte secum ostondit in gloria.Quan-
liguratus in torsit quam*"' et Sodoma placassctetGomorrlui.si
:

quamMoyscs et Elias typum proprie Legis Prophe- voluisset ngerc pocnitcntiarn, ct lacrymas [.•!/. la-
tarumque monstraverint [Al. monslrarent] sicut : crynii.si pajnitenti;c patrocinantc conciliarc jojunio
nianifeste Evangelii '
Scriptura testatur : Dicehant Achab rcx impiissimus, ut scntentiam Dei subter
eiexilxim quem completurus [Al. implelunis] erut in fugerct, ct pversio domus ejus difTerretur in poste
Jerusalem {Luc. Passionem enim Domini
ix, 31). ros, jejunio impotravit ct sacco..\nna uxor IlelcanoB
non virginilas et nuptia?, sed Lex nunliat et Pro- inanem cibo venlrem, filio meruit impicre. Pericli-
pheta;. Quod si contensiose in Moyse nuptias, in tantur in IJabylone M.tgi, omnis conjector et hario-
Elia virginitatcm dixerint demonstrari,breviter au- lus et aruspcx caeditur [Dan. i ct iij. Danicl et trcs
Moysen mortuum et sepultum, Eliam igneo
dianl, pueri relationcm merentur jojunio : el pasti lcgu-
curru raptum, ante immorlalcm esse ca;pisse, quam minibus, pulchriorcs sunt et prudontiores his dc
raortuum. Scd nec secunda conscriptio tabularum mensa rcgis carnibus vcscobantur. Deinde scrip-
absque jpjunio potuit impetrari.Quod ebrietas per- tum quod Daniel tribushcbdomadibus jejuna-
est,

diderat, inedia reperit. Ex quo ostenditur, posse verit : panemsuavem non comederit
:caro ctvinum
nos per jejunium redire in paradisum,unde per sa- ,, non intraverit os ejus:oleo unctus non sit;et've-
turitalem fueramus ejecti. InExodo adversusAma nerit ad eum angelus, diccns
Danicl, liomo mise- :

lec, oratione Moysi, et tolius populi, usque ad vcs- Qui Dco miserabilis appa-
rahilis es {Da)i. ix, 23).
peram jejunio dimicatum est {Exod. xvii, 12). Jcsus ruerat, post jejunium lconibus in lacu fuit [Al.
filius Nare stationem - impcravit soli ct luna; et : fuerat] horribilis. Quam pulchra rcs, qua3 placat
inediam plus quam unius diei, victoris exercitus Deum, leones mitigat, d«mones terrct ! Mittitur
protelavit {Josue x, 13). Saul, sicut in Rcgnorum ad cum (licct hoc in Hobraicis voluminibus non in-
primo libro scribitur : Male(liclus,[nqu\t,qui edcrit venerimus) Abacu( mcssorurn prandium portans
panem usque ad vesperam, donec ulciscar me de ini- [Dan. XVI 20 seqq). Talem cnim discophorum ine-
micis meis [Al. inimico meo]. El non gustavit omnis dia meruerat hcbdoraadis. David periclitante filio,

populus ejus, et tota terra prandebat ^ [l Reg . xiv, post adulterium i^iJ.o}.6'(-.ah in cincre et jeju-
24).Tantaque fuit auctoritas stationis semel Do- nio facit, Quia cinercm^ tanquam panem
dicens,
mino destinata?, ut Jonathas *, qui causa victoria; manducabam, et potum meum cum fletu miscebam
exstiterat, deprehenderetur sorle, et ignorantia; iPsalm. ci, 10). Iit, Infirmata sunt in Jejunio genua
crimen declinare non posset, patrisque in se con- mea (Psal. cviii, 24). 350 Et cerlc jam audierat a
citaret manum, et vix populi precibus salvaretur. Nathan ; Dominus ahstulit ate hoc peccatum {II Req.
Elias quadraginta dierum349jejunio prajparatus^ C xii, 13). Samson et Samael vinum et siceram non
Deum vidit in monte Or-eb [.1/. Chorcb], et audit ab bibunt. Erant enim filii repromissionis, et per
eo : Quid'^ tu hic, Elia {Isa. xxii, -16)? Multo fami- abstinentiam jejuniumquc concepti. Aron etcaeteri
liarior ista vox, quam illa in Genesi, Adam, uhi ^,s saccrdotes ingressuri Templum, omne quod po-
{Genes. iii, 9)? Illa enim pastum lerrebat et perdi- test inebriarc non potant, ne moriantur {Levit. x,
tum hcBC jejunanti famulo blandiebatur. Congre-
: 9). Ex quo intelligimus mori eos, qui in Ecclesia
gatum Samuel populum in Masphat,indicto jejunio non sobrii minislrarint^. Quamobrem exprobratur
roboravit, et fecit hostibus fortiorem. Assyriorum Isracli. Potum dahalis Nazarxis mcis
vimim {Amos
impetum, et potentiam Scnnacherib, Ezechiai.regis II, Jonadab, filius Rechab, pra^copit filiis
12).
lucryuice, saccus, et humiliatio victus, fregit, pro- suis, ut non bibercnt vinum usque in aiter-
stravit et vicit. Et e contrario civitas Ninive, im- num. Quibus cuni ofTerret Jeremias "* vinum ut

' Vocem Evangelii, qu:e dcerat, sufficiunt mss. tham deprehenderet sors. Denuo Tcrtullianus,
omnes. '( 'iantam autem Deus auctoritatcm edicto
prajstitit
* Intellige obvio
Ecclesiastico sensu jcjunium, stationis (jejunii scilicet) illius, ut Jonatham,» etc.
aut saltem duplicem ejus nominis significationem Mterum ex rertulliano « Quid tu, Helia, hic? :

alludi, Tertullian. Ipsis elementis sfalionem imprra- D Multo amicior ista vox quam, Adam, ubi es? Illa
vit. Vid. qui-e infra subnectimus not. ^. enim pasto homini minabatur, ista jejuno blan-
^ Sunt qui cum negandi particula el tota terra diebalur. »
non prandebat legcndum hic quoquc apud Ilierony- ^ Idem Sodoma quoque et V.omorrha evasissent, si
mum contendant, quemadmodum pcnes Tertullia- jejunnssent. Et paulo post, « Anna quoque arabicns
num adversus Psychicos, cap. 10. Pamolius legit. uxor llclcana3 vcntrc sterilis impetravit facile a
Et vulgatus quidem interpres divcrso longe sensu, Ueo inancm cibo ventrcm filio implerc. »
Et tola terra venit in saltum. Sed ut nihil do Ile- '
Ilic quoquc confcrendus est Tcrtullianus :« Vc-
braici lexlus leclionc dicam, quam cum Septuaginta- ni, inquit, deraonstrare tibi, quatcnus miserabilis
vi[|ali componere opera; prctium sit, aio, exGraicis es jcjunando scilicet, » etc.
•/.a; -ii% -rr, r^pi-j-^x
•?,
factum in vcteri Latina ver- Alias, et in aiquot rass., Cinerem sicut panem
**

sione, et tota terra prandeJnit, absque negandi par- manducavi.

ticula, quam nofas crat Pamelio atquc aliis in ve- '^
lisdera prope vcrbis Terlullianus. Adeomojnen-
tcrum scriptis intrudere. tur, qui non sobrii in Ecclesia ministraverint.
* Martianffius post Erasmum contra emendatio- '" Mss. Veroncnsis ac
Cisterciensis, offerret Jer^-
rum codicum fidcm, et minus concinne, ut Jona- mias ut biberent, absque vinum,
 323 S. EUSEBII HIERONYMT. 324

biberfint, cl illi lil)cro noluisscnl, loquiLur Domi- A plis idolorum, quasi idolothyta VGScenlibu.s, pro
nus pcr ProphcLam Quia obedislis pr.Kcepto Jona-
: summa abstinonlia fuorit, cibis tanlum abstinere
dab patris veslri, non dcficict vir de siirpe Jouadab Genlilium.Quod si iofjiiikirad Iiomanos:/s quiman'
fi.lii Rechab, stans in conspectu meo cunctis diebus ducat, non manducunlem non )tpernat:et/]uitwnmnn-
{Jerem. xxxv, 8}. In foribus Evangelii', Anna filia ducat, manducantem non judicet [Hom. xiv, 3) non ;

Phanuclis univira inducitur,semperque jejunans ;

inlerjcjuniaetsaLuritatem.-nqualiameriladispensat;
et Dominum virgincm longa castitas longaquc jcju- sed contra eos loquitur qui inChristum credentes,
nia susccpcre. l*rn?cursor ojus cl pra;co Joannes ^
adhuc judaizabant : ct eos qui ex gcnlibus {Al.
locustis alitur, ct silvcstris mcUe, non carnibus : genlilibus) crediderant, monet, ne scandalizcnt illos
habitatioquc dcserti ct incunabuia monachorum, cibo suo, qui adhuc in fide infirrniores crant. Deni-
lalibus inchoantur alimcntis. Sed et ipse Dominus quc et in conscquenlibus (Al. conlincntibus) hoc
baptisma suum quadragii La dicruin jojunio dedi- ipsum sonat Scio el confido in Domino Jesu, quod
:

cavit et acriora daemonia docuit non nisi oratione

; nikil commune pcr seipsum esf, nisi ei, qui existimat
et jejuniisposse superari. Gornelius conturio, ut (juid commune esse, illi commune est. Si enim pro-

Spiritum sanctum accipcret antoquam baptismn, pter cibum frater tuus contristatur, jam non secun-
cleemosynis meruit, crebrisque jejuniis. Paulus p dum charitatem ambulas. Noli cibo tuo illum per-
apostolus post famen ct sitim, et caetcros lai^oros dere, pro quo Cliristus mortuus est. Non ergo blas-

suos, ct pcricula latronum, naufragia, solitndines phemelur bonum nostrum. Non est enim. regnum
(.4/. naufragii soliludinis), crora jejunia cnume- Dei esca [Al. esca;] et polus (lOid. H seqq). Ac ne

rat. Et discipulo TimoLheo dolenti Stomachum, ct quis puiaret hoc de jejuniis dici, et non de su-
infirmitatcs plurimas sustinenti, suadet vini mo- persliLione Juduica, statim edisserit : Alius credit
dicam potionem .•
aquam bibere
Jani noli, inquit, manducare omnia. Qui aulem infirmus est, olera
(/ r?m. V, '-'3). Gui autem dicit, jam noli aquam manducat [Ihid. 2). Et rursum Alius judicat :

bibere, ostcndit eum aquam ante potasso. Quod diem plus quam diem, alius judicat omnem diem.
non concederet, nisi crebrcc infirmilatos et dolor Unusqaisque 352 in suo sensu abundet. Qui sapit
stomachi postulassent. dicm, Domino sapil. Et qui manducat, Domino
16. Ilxretici cibos rcfagioilcs.—- Roprobat quidem manducat : gralias enini agit Deo. Et qui non man-
Apostolus (/ Tiin. iv,.3} eos,quiprohibebanLnuptias, ducat, Domino non manducat, ct gratias agit Deo
et jubobant [/ILprohibebant et.jubeant] 331cibis {Ibid. 5 seqq.). Qui enim adhuc infirmi erant in

abstinere, quos Deus creavitad utendum cum gra- lidc, et alias carnes mundas, alias arbitrabantur

tiarum acLione : scd ct Marcionem designat,et Ta- immundas ct inlcr diom et diera esse aliquid
:

tianum,ct cajteros hfrroticos,qui abstincntiam indi- C cxistimabant, verbi gralia,sanctius csse sabbatura,
cunt pcrpctuam, ad destruenda et contemncnda et et neomonias,et sconopogiam, quam reliquos dies,
abominanda opcra Crcatoris. Nos autem crcaturam jubentur olera manducare, qua? indifTeronter corae-
omnem laudamus Dei :et maciem sagina2,al)stincn- duntur ab omnibus. Qui vcro firmioris crantfidei,
tiam luxurifB, jejunia pra)ferimus saturitati. Vir omnes carnes et dies omnes a;quales esse cre-
quippe in lahoribus laborat sihi, ct vim facit in inle- debant.
rifum suum {Prov. xvi, 20. scc. LXX]. Et, A diebus 17. Jejunium Chiislianoruni. Sepulcra concupi-
Joannis Uaptistae (jejunatoris ct virginis) regnum scentix perseverant. Jcjunii sanctificatio. — IUud
calorum vim palilur. et violenti diripiunt illud autcm quod proponere ausus est * [Al. es], Domi-
{Matlh. XI, -12). Timemus enim ne ab advcnLu num voratorem et potatorem vini a Pharisaiis ap-
ffiterni judicis, sicut in dicbus diluvii, ct cversio- pcUatum et quia ad epulas icrit nuptiarum, et
:

Sodoma^ ct Gomorrha3, depre-

nis {Al. eversione) convivia non dospcxorit pcccatorum, a^stimo
hendamur manducantcs, et bibentes, et nubcntcs, quod nobiscum fuciat. Iste cst Dominus, ut arbi-
et nuptui tradentes. Nam et diluvium, et ignis traris, vorator, qui quadraginta diebus Christano-
de coclo saturitatcm pariter, et nuptias quas dele- rum jejunium sanctificavit [Al: sanctificatj ;
qui
rct invenit. Nec mirum, si omno * quod in nia- ]) bcatos appellat osuricntcset siticntcs qui escam ;

cello vcnditur, AposLolus emi jubeat, ct comcdi habere se diciL,non quam discipuli suspicabantur,
(I Cor. X, 25): cum idololatris cL adhuc in lcm- scd qua> in perpeLuum non pcriret ;
qui de die

• ILcm cx Tcrlulliano « Inlimine EvangcliiAnna:

"3
prophclissa,liliaPhanuclis,qu;u infantcm Doininum Tcrtullianus, « Si clavcs macolli libi tradidit,
et agnovit, ot multa supor eo pranliravit, cxspoc- pcrmittcns csui omnia ad constitucndum idolo-
tantibus rcdempLioncm Israolis.posL cgregium titu- thytorum exceptioncm, non tamen in macello
tum vetcris etuniviivc viduitatisjejunioruin quoquc rcgnum Dci inclusit. »
tcstimonio augoLur,osLcndons in qiiibus officiis as- '*
Antoa, ausus est. Tertullianus « Dominum :

sidori occlcsiis dobcat, ot a nullis magis intclligi quoque qiiam indignc ad tuam libidincm intorpre-
Ghristum, quam soinel nuptis ot sa^pe jcjunis.Ipse taris passim manducantcm ct bibentcm Sod puto I

mox Doniinus baptisma suum, ct in suo oninium, quod cliam jejunarit.qui boalos non saturatos.sed
jejuniis dcdicavit, » etc. Et mox, « cLiam adversus cpuriontcs ot silicnfos iironuntiarit qui oscam ;

diriora djLMiionia jciuniis prKliandum. » prolilobalur, non (luam discipuli existimarenl, sed
> Nomon Joannis prwstantiores mss. hio non palerni operis perfectionem, » etc.
323 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. II. 326
crastino cogitare {Al, cogitari) prohibet : qui cum A net usque ad vesperam et qui non afflixcrit :

esurisse et sitisse dicatur, et isse frequcntcr ad animam suam, moriaturct exterminetur de populo
prandia, excepto mysterio, quod in typum sua* suo ? Quare scpulcra concupisccnliae ', ubi carni-
passionis cxpressit, et probandi corporis veritatc. bus deditus populus ruil,usque hodie in solitudine
nec gulae scribitur scrvisse, nec ventri. Qui di- perseverant ? Et crassus populus ortygometram
vitem purpuratum propter epulas narratin tartaro scribitur ad cholcram usque ructasse ? Cur honio
et Lazarum pauperem ob inediam dicit csse in Dei {III Heg. xiii, ^) ad cujus prophetiam manus
sinu Abrah.T. Qui quando jejunamus. ungi caput ' aruerat rcgis Jeroboam, qui [.1/. quia] mandu-
et lavari faciem prfficipit, ut non glori;e hominum, cavit contra edictum Dei, iilico percussus est ? ct
sed Domino jcjunemus. Qui comedit quidem post lco qui asinam custodivil intactam, propheUu le-
resurrectionem partem piscis assi et favum, non vanti sede prandio non pepercit ?Qui jojunusmira-
propter esuriem ct gutturis suavitatem ; sed ut culafecerat pransus (,l/.pransurus) illico saturitatis
veritatem sui corporis comprobaret. Nam quo- poonas luit. Sed ct Jocl clamitat Sancliftcale :

ticscunque mortuum suscitavit jussit ci dari man- jejunium ; prxdicate curalionem [Joel i, 14 ii, 15), ;

ducare, ne resurrectio phantasma putarelur. Et ut monslraretur jcjunium 354 sanctilicari cajteris

Lazarus post resurrectionem, ob hanc causam -^ operibus et sanctificatum jejunium, curationi
;

scribitur cum Domino iniisse eonvivium. Xec hoc proficerc pcccatorum. Quomodo autem virgini-
dicimus, qund negemus pisces et c^tcra (si volun- tali vera3 non prcpjudicat imitatio virginum diaboli

tas fuerit) in cibo esse sumenda : sed quomodo ita nec veris jejuniis, Caslum Isidis * ct Cyhcles,
nuptiis virginitatem ita saturitati ct ca:nibus etquorumdam ciborum in ifternum abstinentia :

jejunium spiritumquc 353 prtcrerimus. Si autcm maxime cum apud illos jejunium panis sagina
Petrus hora sexta pransurus ascendit in ccenacu- carnium compensetur. Et sicut signa quoe faciebat
lum, fortuita esuries non facit proejudicium jeju- Moyscs, imitabantur signa .'Egyptiorum, sed non
niorum. Hoc eniEi modo et Dominus, quia ad erant in veritate nam virga Moysi virgas mago-
:

putcum Samaritana} hora sexta fessus resedit. et rum devorabat ita per omnia qua? per aemula-
:

bibere voluit, omnibus incumbet necessitas, vehnt tionem ^ Dei facit diabolus non religionis nostrae
nolint, hoc tempore bibendi. Potuit autem fieri superstitio, sed nostra arguitur negligentia, id
ut vel sabbatum esset, vel dies Dominicus : et nolentium facere quod bonum esse, etiara saeculi
post bidui, triduique jejunium, hora sexta esurie- homines non ignorant.
rit;nunquam enim crediderim Aposlolum.si ante 18. Quarta propositio Joviniani. « Quarta —
unam diem caenaverat, epulisque distentus fuerat proposilio, quae et extrema est, duosesse ordines.
[Al. erat] alterius diei esurisse meridie. Quod si C ovium et hircorum alterum justorum, alterum
:

cocnavit pridie, et sequenti die esurivit ante pran- peccatorum:alios stare a dextris.alios a sinistris ;et
dium, non existimo * quud usque ad satietatem co- audire Justos Venite, benedicli Patrismei,posndete
:

mederit, qui tam cito potuit esurire. Porro si per paratum lobis regnum a constiiutione mundi {Matlh.
Isaiam loquitur Deus, quod non talejejunium ele- XXV, 2i). Peccatoribus vero dici : Discedite a me,
gerit, dicens : In diebus jejuniorum vestrorum in- maledicti,in ignem veiernum,qui prxparatus (Al. pa-
vcniuntur volunlates vestrx, et subjectos percutitis, ratus) est diabolo ct angclis ejus {Ibid. 41, ) Arborem
et in judicia et in lites jejunatis, et cxditis pugnis : bonam non posse malos fructus facere, nec inalam
non tale jejunium elegi, dicit Dominus {Isa. lviii, 5 bonos. Undc et Salvator loquitur ad JudcCos : Vos
.T7.V Quale elegorit, docet :Frange esurienti panem ile patre diabolo estis, et concupiscentias patris vestri
tuum, et pauperes sine tecto induc in domum tuam. facere vultis {Joan, vni, 44). virgines propo- Decem
Si videris nudum, vesti : et domesticos seminis tuine nit, stultas atque sapienles,
quinque,qua3 oleum ct
despicias {Ibid. 7), Non igitur Jejunium rcproba- non habuerunt, remansissc extrinsecus alias vero :

vit, sed quale vellet, ostcndit ; neqiie enim ventris ([uinque, quaj sibilumen bonorum opnrum praepa-
esuries accepta est Deo, quam lites et rapinre et raverant, thalamum intrasse cum sponso.Ascendit
libidines destruunt. Si non vult jejunium Dous j) ad diluvium, et ait Qui erant cum Noe justi ser- :

Dominus), quomodo in Levitico prajcipit ut

(.'1/. vati sunt : qui vero peccatores,omnes in commune
septimo mense,decima mensis,omnis populus Jeju- perierunt. Apud Sodomam et Gomorrham, exce-

In aliquotmss., Ungere caput

'
nostrum ct faciem hic quoquc lcgit, erroremque esse putat vetcrum
lavari priecepit. librariorum, quod Castum scripserint, et cossum
* Veronensis, Existimo quod non usque ad satie- vcrmiculum cssc ignorarint.Minimc vero ipsc intel-
tatem ; et paulo post, In diebus euim jejuniorum. lexit. —
Cossum Isidis ct Cybeles. Mss. codices
^ Tortullianus " Manent adhuc monumenta
:
legunt castnm Isidis ct Cijbeles ; scd error cst, ni
concupiscentia), ubi sepultus est populus carnis fallor vcteruin littrariorum, qui nesciebant cos
avidissimus, usquead choleram ortygometra cru- sum csse vormiculum,a quoabstinebant saccrdotea
ditando, » ctc, etc. Isidis et Cybeles, ut antca observatum a nobis cst.
* Sichabent mss. omnes, sicque
omnino legen- Mautian.
dum csse supra docuimus, quidve esset Castus "^
M?,^., ita el omnia quj; in xmulationem etc.
explicavimus pag. 330 et seq., not. (col., 333. not. Tcrtullianus, < lluic divina constabat, quam dia-
0) Martianaeus e.\ prajconcepta opinione cossorum bolus divinarum tBmulator imitatur », etc.
327 S. EUSEBIl HlERONYMIi 328

ptis duobus gradibus bonorum malorumque, nulla A qui diligit. veniunt(/1/. venit] ad eum Pater et Fi-
qui lius, et in ejushabitant {Al. babitatj hospitio, Ubi
divcrsitas invenitur. Qui est justus, eripitur ;

autem hujuscemodi habitator est, puto quod nihil

peccator, pari voralur incendio. Una salus iibcra-
lis unus interitus remanentibus. Nc paululum qui-
deesse possit hospiti, Sin {AL Si) autem dicit ;

Muliai mansioncs sunt apud Palrem meinn {Joan.

dem a justiliadeclinandum, indicio est uxor Lot.
Si autem, inquit, mihi opponis {Al, opponas) quarc XIV, 2), non in regno cailorum diversas signiiicat

justus laborcl in pace, aut persecutionibus, si nul- mansiones : totoorbenumerum

sed Ecclesiarum in

Jus profectus cst, ncc majora 355 pricmia scias :

quaj constat una perseptem. Vado, inquit, et prx-
hoc eum facerc, non ut plus quid mcreatur, scd parabo vobis locum {Ibid,, 2), non loca. Si h.-cc re-
nc perdat quod accepit. In y^Cgypto (luoque dcccm promissio propric duodecim apostolorum est, ergo
plagas aiqualiler omnes sentiunt peccatores et :
Paulus exclusus csl de hoc loco, ct clectionis vas

similes tenebrai domino et servo, nobili ctignobili superfluus putabitur et indignus. Joannes et Jaco-

regi imminent et vulgo. Sanctis vero Dei et populo bus, quia plus ca;teris petierunt, non impetrave-
Israel una erat lux. Scd ct in mari Rubro justi runt ; et tamen non est dignitas eorum imminuta
pariter transeunt, peccatores pariler obriiuntur. quia reliquis aposlolis a;quales fuerunt. Nescitis

Sexcenta hominum millia, excepta imbelli setatcct quia corpora vestra templum esl Spiritus sandi (/
y^

sexu, in deserto JEquaiiter liberantur. Per quadra- Cor. III, 16, et vi, 19) ? Templum, inquit, est, non

gintaannos cunctus Israel simibter laborat et mo- templa ; ut similiter in omnibus habitatorem osten-

ritur.Gomor manna? universis uetatibus una in cibo deret Deum. Non pro liis rogo tantum, sed pro illis

mensura est vestitus pariter non dcteruntur, ca-

:
qui crcdituri sunt per verbum eorum in me sicut :

pilli simul non augentur, barba in commune non tu, Pater, in me et ego in ie iinum sumus ; ita omnes

crescit, calceamenta ex asquo omnibus durant.Non unum sint in nobis. Gloriam quam dedisti mihi,dedi
incalluere pedes : cibus in ore cunctorum ffiquali- cis : Dilcxi eos, sicut me dilcxisti {Joan, xvii, 20-

tcr sapit.Ad niansionem unam pari labore et mer- 23). Et quomodo nos sumus Pater et b'ilius et Spi-

cede pergebant. Omnis Ilebrccus a^quale hobet pa- ritus sanctus unus Deus, sic et unus populus in

scha, «Equales scenopegias, ajquale sabbatum, ipsis sit, hoc est, quasi filii charissimi,divina! con

a;quales neomenias. Septimo rcquietionis anno sortes naturae. Sponsa, soror, mater, et quaecun-

absque personarum discretione dimittitur, et in que alia putaveris vocabula, unius Ecclesia; con-
jubilaco universa cunctis debita relaxantur, atque gregatio est, qua; nunquam est sine sponso {Ai.

ad antiquam possessionem venditor redit. » sponsa), fralre, filio. Unam habet fidem, nec con-
19, Parabolam autem in Evangelio {Matlh. xiii. stupralur dogmatum varietate, nec haeresibus

ct Luc. viii) seminantis, in qua in terra bona cen- C scinditur. Virgo permanet, Quocunque vadit (.4/.

lesimus et sexagesimus et tricessimus fructus exo- vadet) agnus, scquitur illum : sola novit Canticum
ritur : et e contrario in tcrra inala,triplox stcrilitatis Christi.

varictas indicalur, in duos ordines dividit, bonac 20. » Si autem, inquit, mihi opposueris, Stella a

terrae et malae. « Et quomodo apostolis pro dere- stella dilfert in clariiate, audies, differre stellam a

lictis filiis et uxoribus, in alio Evangelio centies, stella, hoc est, spirituales a carnalibus. Omnia
in alio septies Dominus reprornittit ( ^//.promittit), membra acqualiter diligimus, nec oculum praepo-
et in fuluro vitam a?ternam {Matth. xix, 29 ; Mars. nimus digito, nec digitum auriculae sed in singu- :

\, 30 ; Luc. xviii 30 ) : nullaque distantia cst inter lorum amissione, membrorumcommunis dolor est.
centum, et septem ; sic el in hoc ' numerum non .Equaliter introimus in hoc sacculum, et aequaliler

facere prffijudicium,ubi hujus terrs fertilitas prae- de eo egredimur. Unus Adam terrenus, et alter

dicatur : prajscrtim cum et Evangelista Marcus re- coelestis. 351 Qui in terrcno fuerit, a sinistris est

trorsum numeret triginta, sexaginta et centum. ct peribit : qui in ca?lesti, a dextris est, et salvabi-

Dicit Dominus \Qui manducat meam curncm, et

:
tur. Qui fratri dixerit fatue, et raca, reus erit ge-

bibit mcum sanguincm in me manet, et ego in illo hcnna;. Et qui homicida fuerit et adulter, mittetur

{Joan. VI, 57), Sicut crgo sine aliqua diirercntia similitcr in gehcnnam. In persecutione qui incen-
d
graduum Christus in nobis est ; itaet nos in Chri- ditur, qui suffocatur, qui deccollatur, qui fugerit,

sto sine gradibus sumus. Omnis quidilitjit me, ser- qui in carcere inclusus obierit : varia quidem luctae

moncm mcum servabit, ct Pater meus diliyet cum. gcnera, scd una corona victorum est. Inter sum
et 356 ad eum veniemus, et mansionem apud eum fratremquisemper cumpatre fuerat,etqui eumpos-
faciemus {Joan. xiv, 23). Qui justus est, diligit :
tca pccnitcns est receplus. nulla diversitas cst.Ope-
rariis primce hora;, ct tertiae, et sextae, et nons,

* hoc Evangclio, sive Evangelii exem-

Scilicet in
plo antea cnim perpcram lcgcbatur
: /i06' ?n^»(cro m qua; (luidem lcctio antiquior longe vidctur esse,
pro numerum. Paulo post mss, ,sine aliqua dijfcrcn- sive vetcris Latina' intorj^retationis. quam prae
lia et gradibus Cliristus, clc. oculis habcbat Jovinianus, tametsi Cuwco arche-
^ Duos niss. estis et paulo post Gistcrcicnsis (/»/
: typo non rcspondcal..\d eum modum iterum infra
crepiluri sunt in mc, ct cum Vcronensi, ut sicut lcgitur, Vid. pag. 370, not. ordine prima, Uenique
^gOf Pater, in te, d tu in me iinum sumus, ctc, dilexisti eos pro dilexi in mss. invenitur.
320 ADVERSUS JOYINIANUM LIB. II. 330

et undecimsG, unus denacius cTquaiitcr roddilur :

A scribitur [/1/. ascriljilurj. Aul reverteris igitur ad
et quo magis admireris, ab his incipit prujmium, anliquuiii propdsitum, ut ovis possis esse ad dex-
qui minus in vinea laborarunl [Al. laborant]. » teram : aiit si priorcm scntentiam porversa pceni-
21. Uicromjxim. Pr.vdiralio .Xnlichri^ti vera. — toniia commutaris : velis nolis, quanquam bar-
His et hujuscemodi divinarum Scripturarum tcsti- Ijam rafcris, intcr hircos numeraberis.
raoniis, quc-e ad pervcrsitatem sui dogmatis cali- 22. Proimitionum Joviniani scrics. In sholis quid
dus disputator inclinat,quis non tentelur etiam eie- cautabant pueri. — Vcrum quid prodest luscum "

ctorum Doi ? Et (|nod Joannes apostolus Anlichris- vocare luscuni, ot accupatoris doccrc inconstan-
tos dicit venisse multos (/ hmn. u, IS), hcec vera ost tiam, cum propositionum scrics dilucnda sit ? Oves
Antichristi praedicatio, qucne inter ipsum Joannoin et dcxtera et sinistra, duos justorum et
et hccdos a

uUimum pojnitentem nullam facitesse distanlium. peccalorum essc ordines non negamus. Arborem
Simulque miror, quomodo serpens lubricu.s et bonam fructus malos non facerc,nec malam bonos,
Proteus nostcr variarum sc mulet portonta Ibr-
in nulli dubium est. Docem quoque virginos sapicntes
marum. Quienim in coitu et saturitate Epicureus et stultas, in bonas malasquc dividimus. In diluvio

est, subito in retributionc meritorum Stoicus effi- liberatos justos, ot peccatores aquis obrutos, non
citur. Hierosoiymam Citio ', Juda;am Cypro, Chris- „ ignoramus /1/. non negamus]. In Sodoma et Go- [

tum Zenone commutat. Si non licet a virtutibus morrha eroptum justum, et impios igne consum-
paululum declinare, et omnia pcccata suiit paria, plos, ninnibus porspicuum cst. Deccm quoquc pla-
ejusdemque criminis reus, qui panem - csuriens gis i.eicii?sam /Egyptum, el Israel fuisse sospitem
surripuerit, et qui hominem occiderit tu quo- novimus. In mari llubro transisse justos, et Pha-
:

que maximorum scelerum reus teneris [Al. tene- raoncm cum suo excrcitu demcrsum, ctiam in
beris^ Porro aliud est, si te dicus ne minimaqui- scholis cantant parvuli. Soxcenta niilliain dcserto
dem habere peccata,et cum omncs apostoli ct pro- cocidisse, quia incrcduli fuerint, ct duos tantum
phetoe, et sancti, juxta id quod in secunda pro- terram repromissionis intrassc, Scripturae docent,
positionc disserui, peccatores esse sc plangant, so- et 359 reliqua, quae usque ad opcrarios vineae, in
lus de justitia glorieris. Ante nudo eras pedo : duo bonorumct malorum ordines descripsisti. Sed
modo nnn solum calcceto, sed et ornato. Tunc '
qualc quia interbonos et malos divisio est,
est, ut

pexa lunicaet nigra subucula vesticbaris, sordida- lu asseras inler ipsos bonos, vel e contrario malos,
tu3,S58 et pallidus, et callosam opere gestilans nullam essedistantiam, nihilque referre, utrum in
raanum nunc lineis et sericis vestibus, et Atrc-
; pccore aliquis aries sit an ovicula ? Utrum primara
batum .1/. Atrebatarumj ac Laodiceae indumontis lanamhaboant, an socundam ? Utrum scabidum pe-
ornatus incedis. Rubent bucc;e, nitct culis, cuma3 C cus sit et morbidum, an veg^.tum alque sussul-
in occipitium frontemque tornantur prol.ensus ^ : tans? maxime cum Ezechiel ovcs rationabilcs, et
est aqualiculus, iusurgunt humeri, turget guttur, diversitatem intcr pecus et pecus, su« prophetae
et de obesis faucibus vix suffocata verbapromun- auctoritatc dcmonstrct, dicens : Ecca ego judico ^

tur. Certe in tanta diversitate victus est vcstitus, intcr pecus ct pecus, et inler arietes el hircos, ct in-
neccsse est, aut hic, aut ibi essc peccalum. Non terpecus pingue et macilcntnm. Pro eo quod lateri-
quod peccatum in cibo autin vestibus a$seram : bus et humeris impingebatis ei cornibus vcstris ven-
sed quod varietas et comrautatio in detorius re- tilabatis omnia infirma pecora, donec dispergcrentur
prehensioni proxima sit. Quod autem reprehendi- (Ex^ech. xxxiv, 17, 20, 21), Et ut sciremus quae
tur, a virtute procul est quod a virtute procul : ista sint [.1/ sunt] pecora, statim intulit : Vos au-
eat, vitio mancipalur :quod vitiosum arguitur,pec- tem, greges mei ^ ovcs pascux mex, homines es-
cato jungitur. Quod peccatum estjuxtatuam sen- tis {Ibid. 31). Idipsum ergo erit Paulus, ct ille
tentiam in sinistra parte, et hircorum grcge de- pcjcnitens, qui cum patris uxoredormicrat, quia in

Ex Citio enim urbe in Cypri insulta Zenon Stoi-

'
pcxa nam pcxa. tunica pro nova et cleganti, et
;

corum princeps fuit unde K:z:zj; vel li'.-~.:tj^

; preliosa accipitur a Latinis scriptoribus, atque
Graece, Latine Citticus appellatiir. Vid. Quajstio- D ipso in primis Horalio. Fortassc autem Ilierony-
nes in Genesim cap. x et in Jcrcm. cap. ii. mus accepiirit pro villosa, sive quae pccti dcbcret
* Levissimam culpam gravissimo dclicto
compa- ob pilos. Grajci oam vestcm ;j.aXX(oT'.ov vocant.
rat. Contra hactenus obtinuit in cditis libris et ple- Prudcntius in Hym. Impc.ra villis virgo hcstialibus.
risque etiam mss. gravissima alteri ajque gravissi- Et noster siiporiori lib., num. 40, sordidam luni-
mac conferrelur. Erat nempe paneni csuricnti .mrri- cam dixit.
puerit et panem esurienti surripcre idcm sit atque
: ''
Gravius mallot propensus ex illo Pcrsii :

hominem occidere nam eliain (iiii esuricnli non

;
Pinguin aqualiciilus jtropnnso ecxquipede exstat.
dederit, occidit notumquc illud ex Amhrosio. Sz
;

nonpavi.sli, occitli.sti.E contrario si osuriens ipse '

Itcrum cx Pcrsio Salira i :

surripiat, levissime omnium poccabit idque est ;

Et lnsco qiii posjit diccre liisciiin.
quod Hiornnymns confcrro infrndit, ct confert reve-
ra in Vorunonsi ms. ox (|iio locum emaculavimiis. '•
lidoni iiiss, , crcc ego judicabo jnxta Gr.-ccum
' Ex Hi)raliohausit, .Si forlc snliuruhi pcxx Tritn
subesl luuic-n ; dl, piito, mullum divcrso scnsu, nisi '
Verononsis (yrC|/« mci, grcgcs paM'u:v mc;c ; et
ai hlc apud Hieronymum impcxa sit legendum pro paulo post quia semel n dextris est.

Pati.ol. XXIII, 11
 :

331 S. EUSEBII HIERONYMl 332

Ecclesiam post pccnitcntiam rcccptus cst ct quia :
A •*"^ >fOs, inquil, existimet ' Al. (p.dimet] homo quasi
simul a flextris est, in cadem cum Apostolo clari- ministros Cliristi, et dispensatores mysieriorum Dei
tate fulgebit ? Et quomodo in uno ageilo usque ad [Al. ejus]. llicjam quwrifur inier dispensatores, ut fi-
messem [Al. etj consummationem mundi zizania delis quis invenialur (/ Cor. iv, 1,2). Vis scire, quo-
pariter frumentaque succrescunt ? Quia conse- niam inter dispensatorem ct dispensatorem sit
quentia pisces boni et mali sagena [Al. sagina] multa distantia(nondico de malis ct bonis, sed de
Christi et reti evangelico continentur ? Cur in ly- ipsis bonis qui ad dcxteram stant) ? audi conse-
po Ecclesias, in arca Noc, diversa animalia, ct pro qucntia Nescilis, quoniam qui in sacrificiis operan-
:

qualitate cneritorum, diversse suntmansiones ? Cur iur, de sacrificiis comedunt qui altario deserviunt, :

astititreginaadextrisDomini [Al. tuis] in vestitu de aliarioparticipantur? Sic et Dominus di,\posuithis,

dcaurato, circumdata varietate? Cur Josephin for- qui Evangelium annuntiant, de Evangelio vivere :

ma Christi variam habuit tunicam ? Cur Aposto- ego autem nou abutar horum aliquo. ISon scripsi au-
lus loquitur ad Romanos : Uniniigue sicut Deus '
tem hvec, iit sic fiani in me. Melius est emm mihi
divisit mensiiram enim in uno corpo}'e
fidei '!
Sicut mori quam ut gloriam meam quis evacuet. Si enim
mulia membra habemus, omnia aulem mcmbra von evangelimvero, non est mihi gloria necessitas quip- :

eumdem actum habenl ita multi unum corpus su-

:
j. pe mihiincumbit. Vxenim mihi est, si non [AL nisi]
mus in Chrislo, sincjuli autem alter allerius mem- evangelizavero. ISam si voluntaie hoc ago [Al. fecere],
bra. llabentes aulem donationes secundmn gratiam, mcrcedcm habeo. Si auicm nolens, dispensatio
qux data est nobis, dijjerenles, sive prophetiam mihi crediia est. Qux est ergo merces mea Ut '!

secundum mensuram fidei, sive ministerium in mi- evangelixans 30 B sinc sumptu, ponam Evangelium
nistrando, sive qui docet in doctrina, qui exhortatur Cliristi ; ut non abiitar potestate, qux data est mihi
in exhorlando, qui tribuit in simplicitatc ,
qui prseest in Evangelio. Cum enim essem liber ex omnibus
in sollicitudine, et rcliqua {T\om. xii, 3 seqq.). Et in omnium [Al. omnibus] me scrvum fcci, ut plures
alio loco : Alius judicat diem plus quam diem, alius lucrifacerem (/ Cor. ix, 13. seqq.). Nunquid potes
judicat omnem diem. Unusquisque in siio sensu dicere peccare eos, qui vivunt de Evangelio,
abundet (Rom. xiv, 5). Et ad Corinthios Ego plan-
: et qui de sacrificiis participantur ? Utique non :

tavi, 360 Apollo rigavit, sed Deus incrementum Dominus enim disposuit, ut qui prajdicant Evan-
dedit. Itaque neque qui plantat est aliquid, veque gelium, de Evangelio vivant ; Apostolus autem. qui
qui rigat, sed qui incrementum dat Deus. Qui non abutitur hac liccDtia, sed laborat manibus suis,

planiat et qui rigat, unum sunt. Unusquisque au- ne quem gravet, et die ac nocte operatur, el minis-

tem propriam mercedem accipiet secundum suum trathis qui secum sunt, utique ideo hoc facit, ut

laborem. Deienim sumus adjutores. Dei agricidlura ^' pluslaborans, plusaliquid mercedis aecipiat.
estis , Dei cVdificatio cstis ^ (/ 6V. iii, G seqq.). Et 23. Curramus ad reliqua. Divisiones graliarum
rursum alibi : Secundum gratiam Oei, qux data est sunt, idem atdem Spiriius. Et diversiones minisierio-
mihi, ut sapiens \a>xhiteclus fundamenliun posui, rumsunt, idem auteni Dominus. Et divisiones opera-
alius auiem superxdificat. Fnndamcntum cnimaliud iionum [Al, operationis] sunt, idem autem Deus,
nemo potest ponere, prxlerquam id quod posilumcst, qui operaiur omnia in omnibus, Unicuique auiem

quod est Chrisius Jesus. Si quis autcm superxdificat data est adapertio Spirilus ju,vta id quod expedit
'*

aiirum, argcntum, lapides (I Cor, XII. i seqq.). Et iterum Sicut corpus

super fundamentum hoc, :

pretiosos, fenum, stipiilam : uniuscujusque

ligna, unum est, et membra plwa habet omnia an- :

opus apparebit Dies enim Domini illud manifesia-

.
tcm membra corporis cum sint multa, unum corpus
bit 3, quoniam in igne rcvelabitur, et singulorum est sic et Christus {Ibid. 12). Yerum ne dicas in
;

opus quale sit, ignis probabit. Si cujus opus man- uno corpore diversa mombra unum habere meri-
serit, quod superxdificavil, mercedem accipicl. Si lum, statim gradus describit Ecclesia?, et ait
cujus opus arscrit, detrimentum patietur, Ipse au- Quosdajn quidem posuit Deus in Ecclesia, primum,
tem salvus erit, sic tamen quasi per ignem [Ibid. apostolos, secu7ido propheias, tertio doelores, deinde

10 seqq.). Si is cujus opus arsit, et pcriit, ct dam- [) virtules ', et gratias curationum, opitulationes, gu-

num sustinuit luboris sui, perdet quidcm laboris hernalioncs, Nunquid omnes
genera linguarum.
[Al. prajmium, sed ipsc salvabitur, non
operis] aposioli ? nunqmdomnes vrophclx ? ntmquid omnes

tamen absque probatione ignis ergo is cujusopus :

doctorex nunquid omnes virlutes ? nunquid omnes

manserit, quod superocdificavit, sinc ignis proba- gratiam hahent curationum ? nunquid omnes linguis
loquuniur"! nnnquid omncs interpretantur? .Emula-
4
tione soIvabiLur, ct inter salvationcm cL salvalionem
utiquc erit diversitas aliqua. Nccnon in alio loco : mini autem dona majora, el adhue e.tcelleniiorem

^
Duo mss., secundum quod Deus divisit. arserit.
* Antcaerat opcratio. Contra mss. omnes, ut re-
- lidcm mss., Dci agricultura, Dei xdi/icaiio es-
tis: et mox, mihi quasi sapicns architertus. posuimus, adapcrlio Gr;v!co eliam favente textu,
;

^ lidcm, dics illud manifcstabit, absque Domini, oavio(07t;. Mox sicut enim corpus unum cst, et mcm-
quod nomcn nc(|uc iu Givcco habolur. Dcindc, ut bra plurima habet.
Singulorum opus, elc. Dcnique, cujus autem opus " Falso antoa crat, deniquc pro deinde.
333 ADVERSrS JOVINIANUM LIB. II. 334
viam vobjs demonstro i Ilnd 28. seqii.). CunKiue ^ Xe stcllam totum humanoD multitudinis
et stellum

tle charitatis virtutibus latius disputasset, acljccit asscrcrcs genus, solcm posuit ct lunam.quos ccrte
Sive prophctix evaciiabuntur .uve lingux cessahunt, inter hircos non poteris(/(/. potest) numerare. Sic,
sive scicntia dcstructur. E.v partc cuim cognoscimus inquit, e rit ct rcsurrcctio mortuo)'um,ui iusll clari-
et ex parlc prophctamus. Cum autem vcnerit quod talc solis luceant {.41. fulgcant), ctqui in sequenti
perfectnmcsl, cvacuabiiur ijuod e.t parle esl [l Cor. gradu sunt, splendore rutilcnt,ut alius Luci-
lunffi

.\in, 8, 9, 10), Et in conscquentibus •

: A'm»c au- fer sit, alius Arcturus, alius Orion, alius Mazu-
tem manent ftdes, spes et charilas Iria hxc. Major roth % ct Ci-ctera stollarum vocabula quaj sacratae
aulcm horum cst charitas [Ibid. 13). Scctamini rha- in Job voluminc 3G3 conlinentur. Omnes enim,
rilalem, ,Tmulumini spintualia, magis aulem ut pro- ait, mnnifestari nos oporlct ante trilmnal Chrisli,
pheletis (/ Cor, \i\, \). Et itcrum : Volo autem vt recipiat unusquisquc quce gessit per corpus, sive
omnes vos loqui linguis, magis autem prophclare, honum, sive nialum (II Cor. v, 10). Ac ne forsitan
i\am major est qui prophetat, quam qui loqnitur dicas,ante tribunal Christi nos manifestari,ut boni
linguis [Ibid. 5). Et rursum : 362 G)'ati(is ago bona mali reoipiant mala, in cadcm Epistola docet
Deo, quod omnium vestrum magis - linguis loquor Qni parce seminal, parcc et i: clet, et qui semi-
(Ibid. i8). Ubi fliversa sunt dona, et alius major, nat in bcncdictioniljus, de benedictionibus et mctet
alius minor est, ct omnes spiritualcs appcllantur, {11 Cor.ix, Q). Certe et qui plus, ct qui minus
certe oves sunt, et slant a dextris, et inter ovem seminat de parte sunt dcxtra. Et cum unum
et ovem est aliqua divcrsitas. Loquitur quidem de semcnlis genus sit, tamon mensura et numero
humilitate Puulus apostolus : Ego sum iwvissiinus diffcrunt. Scribit ad Ephesios idcm Paulus : Ut
aposlolorum qui non sum dignus vocari apostolus nota ficret nunc principatibus et potestatibus in
quia pcrseculus sum Erctesiam Dei. Gratia aulem cadis pe>- Ecctcsiarii mulliplc.x ct varia sapientia Dei
Dei sum idquod sum, et gratia sjus in me vacua non {Ephes. III, 10). Cernis quod in divcrsis agminibus
fuit, sed amplius omnibus illis taboravi. Non ego EcclesiaR varia ct muUiplex sapientia Dei pra^di-
uulem : se<l gratiu Dei qux in me est ^ (/ Cor. xv, cetur ? Necnon in eadem Epistola : Unicuique au-
9, ^O). Verumtamen in eo quod sehumiliat, osten- tem nostrum data est gratia juxta mcnsuram gra-
dit posse apostolos alios minores, alios esse majo- tix Chri-Ui {Ephes. iv, 7) : non quod incnsura Chri-
res, et qui utiquc vas clectionis dicitur, et cunctis sli divcrsa sit, sed tantum grali.-e ejus infundilur
amplius laboravit, non est injustus Deus, ut obli- quantum valemus hauriro '^.

viscatur operis cjus, ct dispar mcritum ffiquali 25. Frustra igitur oves et hircos, quinque et
mcrcedecompenset. Dehinc legimus: SiCii^ in Adam quinque virgines, /Egyptios et Israelitas, et ca;tera
omnes moriunlur, ita ct in Christo omnes vivifica- C hujnscemodi replicas, quia non est in pr.Tsenti
buntur ; unusquisque autcm in suo ordine [Ibid. 22). rctributio, sed in futuro. Unde et dies judicii in
Quando [Al. Quoniam) unusquisque in suo resur- consummatione promittitur,quia nunc non est ju-
get ordine, utique diversa sunt merita resurgen- dicium. Sinc causa enim appellatur dies extrema
tium *, Non omnis caro, eadem caro ; sed alia ho- judicii, si modo judicat Dt us.ImpraBsentiarum na-
minum, alia pecorum, alia volucrum, alia autem vigamus, luctamur, atquc pugnamus, ut in fine
piscium. Et corpora cncleslia, et corpora tcrreslria ;
pcrvenif.mus ad portum,coronemur,triumphemus.
sed alia quidcm ccelestium gloria, alia autcm lerre- Tu autem perverse et lubrice pr.-csentis saeculicon-
strium. Alia claritas solis, alia claritas lume, alia versalionem in futurorum cxcmpla proponis, cum
claritas stellarum. SCellu enim a stella diffcrt in utique hic injustitia sit,ibi justitiaidonec intremus
claritute. Sic erit et rcsurrectio mortuorum {Ibid. in sanctuarium Dei,et intelligamus in novissirais eo-
39seqq.). Quod
tu scilicet doclus interpres sic ex- rum.Non aliter sanctus, alitcr pcccator moritur.In
posuisti, ut diceres spirituales difTerre a carnalibus eodem mari navigantibus eadem tranquillitas et
Ergo et spirituales et carnales in ccelestibus {Al. tempestas est. Non alitcr latro, aliter martyr oc-
coclis erunt, et jam non solum oves, sed etiam cidilur. Nec alio modo de adulterio et prostibulis,
hirci tui conscendent regna ca'loru"i, Stella. in alio de casti matrimoniis nascuntur liberi. Certe
j)
quit, a stella dijfert in clarilate non oves et hirci, Dominus et latrones ffiquali judicio crucifixi
:
sunt.
sed oves, et oves, id est, stella et stella. Denique, Si idem est hujus sajculi futuriquo judicium, ergo
Mia, \x\(\mi, clarilas solis et alia clarilas lunx. qui hic paritcr crucifixi sunt, et in futuro similiter

Erat antea, ct in continenlibus ; dcindc mss.,

•
codicc, quomadmodum et in aliis duobus pcnes
major autcm cst his charitas. Marlian.Tum, sed gratia Dci mecum.
" Voculam magis supplcmus
mss.quibus Gra?cus Vox rcsurgentium in Voroncnsi ac Cistcrciensi
'

quoque concmit textus, ;j.5/,/.ov, ynagis. mss. non habetur.

Scd gralia Dei qu.v in mc rsl. \n mss.
'
'Nouiina slcllaruin iii J»!), qu.'c oxi)licat in epi-
^ codice
bangcrmanonsis nostro ct in altoro monaslerii s\.oh\Cy\, ad Fabwlaiii, \\u\\). lU. Vjrlc ihi notam
sancti Pctri Carnutcnsis legimus, aed gralia
Dei pag. ?A\1.
mecum. Cnlori ar.tiquioros rotinonl, scd gratia t)ei « Ilaud bene in aliis inss., quanlum valcmus au~
qux in me est. MAnTux. — In Corbeiensi quodam dire.
 :

335 S. EUSEBII HIERONYMI 336

habebuntur. Paulus et qui eum vinxerant, simel A na, et omnis astrorum chorus,et pluviae.et mundus
navigant, simul suslincnt lciripestatem, simul aequaliter nobis currunt, ct iisdcm omnes juxta
navi fluctibus dissipata in 364 littus cvadunt, Evangelium imbribus irrigamur, boni et rnali,justi
Ncgarc non potos, quin inter vinctum ct vin- et injusli. Si pra;sentia excrnpla sunt futurorum,
cientes diversasint mcrita.Et quomodo unum Apo- ergo etsol justitia? a?qualiter justis et peccatoribus,
stoli militumque naufragium'? Refert posteaPau- impiis ct sanctis, Ghristianis et Judaeis atque gen-
lus apostolus revelationem, et eos qui in navi fue- tilibus orietur, cum Scriptura dicat : Timentibus
rant dicit sibi a Domino esse donatos. Nunquid autem Domiuum orielur sol justitix {Malach.w, 2).
is, cui donantur, donanlur, unius meriti
et qui Sitimentibus orietur, ergo comteraptoribus etpseu-
sunt ? Dccem sancti peccatriccm possunt eruerc doprophctis occidct. Oves ' quaj stant a dextris,
civitatem.Lot cum filiabus ereplus est deincendio: ad regna coelorum introducuntur, hirci intartarum
liberati essent et gencri, si exirc voluissent. Et dctruduntur. Parabola ista non ovium interseme-
certe multa diffcrentia est inter Lot ct generos cjus. rita, ct e contrario describit hircorum ;
sed inter
Liberatur Scgor una urbs dc Pentapoli, ct qutc ovcsct hircos tantum distantiam facit.Neque enim
ejusdem meriti erat, alque uni sententiae subjacc- in omnibus docentur omnia, sed unaquae-
locis
bat, cui Sodoma et Gomorrha, Adama, et Seboim, t> que similitudo ad cujus similitudo est.
id refertur
sancti precibus custoditur.Ecce divcrsum meritum Sicut et decem virgines (/1/. virginum) non totius
in Lot et Segor, tamen de incendio pariter eva- generis humani,sed sollicitorum ct pigrorum exem
dunt. Latrunculi qui absente David vestavcrant pla sunt quorum altori semper Domini praesto-
:

Siccleg, et uxores corum et libcros in pru>dam du- lanlur adventum alleri somno et incrtiaj sc dantes,
xerant, die tertia cajduntur in carapo, el quadrin- futurum judicium non putant.Undeet in fine para-
genti homines ascensis camelis fugiunt. Dic ali- boloc dic\iuv:Vigilalc,quia nescitis diem neque horam
quam inter eos qui CKsi sunt, et qui fugere potue- {Matth. xxv, ]i). Si in diluvio * liberatus est Noe,
runt, esse distantiam. Legimus in Evangelio tur- et oranis oruis interiit : omnes caro erant, et pro-
rcm Siloe cecidisse super decem et octo viros, et ptcrca perierunt.Aut non ejusdem meriti dices filios

obrutos occidissc. Certc, juxta sententiam Saivato- Noc, Noe propter quem filii liberati sunt aut
et ;

ris, non soli luerant peccatores ; sed in formidi- maicdictum Cham in codem pones loco in quo
nem reliquorum puniti sunt, ut pestilente flagel- et patrcm, quia de diluvio simul liberatus est. In
lato, stultus sapientior Oeret. Si omnium peccato- passione Cbristitoranes declinavcrunt,simul inuti-
rum unum est sunt et non fuit qui faceret bonum, non
supplicium, injuste alius occiditur, les facti ;

et per mortem alterius alius commonetur. usque ad unum. Audebisne igitur dicere sic
fuit

25. Chrisli corpus xqualiter accijnmus. Decem C negasse Petrum et cajteros apostolos qui fugerunt,
virgines quid signifxcanl ? Pilatus nolcns tulii sen- quomodo Caipham ot Pharisaeos.et clamantem po-
tentiam. Sex dics ssccuii hujus. — Oppouis mihi pulun:?, Crucifigc crucifigc talem {Joan. xi\,Q)2
Goraor mannae, unamque mensuram,et vcstitumet Et ut de apostolis taceam, ejusdemne tibi sceleris
capillos, et barbam, et calceamenla,ex aequo fuisse videbitur reus Anna, et Gaiphas, et Judas proditor
Israclitarum ;
quasi non et nos Chrirti corpus cujus ct Pilatus ^,qui nolens compulsus est contra
sequaliter accipiamus. Una est in mysteriis san- Dominum ferre sententiam ? 366 Quanto majoris
ctificatio, domini ct servi,nobilis et ignobilis, regis meriti fuit Judas, tanto majoris criminis est : et

et militis : quanquam pro accipientium meritis quanto majoris criminis, tanto majori.s et pocnae,
divcrsum fiat quod unum est. Qui t:nim indigne Potentes, enim potenter iormenta patientur [Sap. vi,

manducaverit ct biberit, reus erit violati corporis 7). Arbor mala fructus bonos non facit, nec bona

et sanguinis Cliristi{I Cor. XI,Nunquid quia 27). malos. Si hoc ita cst, rcsponde mihi, quomodo
et Judas de eodem calice bibit, de quo et ca^teri Paulus cum cssct arbor mala, persequens Eccle-
apostoli ^ unius cum reliquis erit meriti ? Quod siam Christi, fecit (.4/. fecerit) postea fructus bo-
si non vis rccipcre Sacramentuni, certc omnes nos?Et Judas, cum esset arbor bona,signa faciens
ffiqualitcr vivimus, unum trahimus aerem, eodem [)
cum apostolis,postea vcrsus in proditorem, fecerit
humorc irrignmur, iisdem cibis pascimur. Porro 1'ructus Tandiu ergo nec arbor bona malos
malos '/

305 si alimeuta cocorumarte mutantur in mclius fructus facit, ncc maJa bonos.quandiu vel in boni-
ct fit aliquid suavius condituris, hujusccmodi cibi tate sua, vcl in malitia persevcrat. Porro quod

non naturffi satisfaciunt, sed voluptati.iEquc esuri- omnis llebraeus cequalitcrfacit Pascha. el septimo
mus, (eque algcmus simul contrahimur frigore,
: anno libcr efficitur, ct in Jubih^o, id est, quinqua-
icstibus etcalore dissolvimur.Sol quoque ipse ct lu- gesimo, universa posse&sio redit ad dominos, hoc

'
Mss., naufragium cst, qui deindc voccm Apo- rcgna coclcrum, consenticnlibus mss.fere omnibus.
stolMS rectius non agnoscunt. '
Olim .S(,'(/ in diluvio, niale : paulo post, ver-
- Duo mss., (/e quo Christus ct Civtcri apostoli bum csfc Victorius supplct.
paulo posL. iisdcDi cibis vcscinvir. ^ Vidc Lactantiuni liti. iv, c. 18. Dcinde ms.
3 Victorius Oves qux stant a dextris, vadunt ad tanlo majorii et crimi^iis est.
337 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. II. 338

non de praesenti dicitur, sed de fiituro quia in ; A a saeculis ignorata disseruit : aliter in Tito et Ti-

sex diebus hujus saeculi servientcs, in scptimo dic, mothco, alitcr in Paulo.Ccrteintcrnalos mulierum
vero et seterno Sal)bato, liberi erimus [Al. libere- non surrexit major Joanne liaptista. Ubi autem
mur] si tamen volucrimus csse libcri, dum adhuc
:
major dicitur, nccesse est ut cffiteros habuerit mi-
servimus in s;rculo. Si autcm noluerimus, per- norcs. Et, Qui niinimus estin regno cop.lorum, ma-
^

forabitur nobis auricuhi, in tcstimonium inobe- jor cst illo [Mallh. xi. II). Vides ergo, quod in
dienti* ot cum uxore ct liberis nostris,quos pra;-
;
coilis sitmaximus ct minimus, ct inter angelos
tulimus liberlali,id cstcum caruc et operibuscjus quoque,et inter invisibiles creaturas sit multiplex
jugitcr serviemus. et infinita divcrsitas. Quare dicunt apostoli Do- :

mine, auge nolns fidem [Liic. xxii, 5), si omnium

2&. Parafjola scinLmtis qiiid? Falsus Joviniamus. una mensura est ? Et Dominus ad discipulum :

Mos ScriptunT. —
Parabola autem sementis •, quae Modicae fidei, quid duhitasti {Matth. xiv. 31) ? In
ex utraque parte ternos fructus facit et juxta ; Jeremia quoque de futuro regno legimus Eccedies :

Apostolum, supcr fundamcntum Christi alius sedi- veniunt, dicitDominus, et feriam domui Israel et
ficat aurum, argcntum, lapides pretiosos alius : domui Jacob fcedus novum, non secundum paclum
ligna, fenum, stipulam ;cum et in domo maQna.
diversa vasa sint, pcrspicuc patet : ct huic velle
t>
"-"'-
quod pepigi eum patribus vestris [Jerem. xxxi, 31,
32). Et post paululum Dabo legem meam in vis-
:

contradicere apcrtissimac impudentice est. Tamen ceribus eorum, et in eorde eorum scribam illam, et
ne exsultct in mcndacio etexcmplum apostoloruia ero eis in Deum, ct ipsi erunt mihi in populum ; et
inpraijudicium centenariictsexagenariict tricenarii non docebil vir ultra proximum suum, et vir fratrem
afferat numeri, sciat in Mattha^o et in Marco apo- siium, dicens : Cognosce ^ Dominum,. Omnes enim
stolis, qui universa sua dimiscrant, centiiplum cognoscent me a minimo usque ad ma.timum {Ibid.
repromissum. In Evangclio autem Luca3 multo plura, 33, 3't). Perspicue ex contextu illius 368 loci,
in est -oaj tCkv.vit. *, et penitus in nullo Evangelio futuruni Christi regnum propheta describit, et qua
pro mj/Mm scriptumesse septcm ; seque aut falsa- consequentia ibi erit minimus et maximus, si om-
rium,aut imperitia; reum teneri nec nocerenobis, : nes aequales futuri sunt? Utique ea qua et in
quia in alio Evangelio a centum, in alio a triginta Evangelio dicitur Qui docucrit et fecerit,
: hic
incipit nuraeraricum omnis Scriptura, maxime
: vocabitur maximus in regno cmlorum. Qui autem
vetus,minoremprffiponat numerumet sic ad majo- docuerit, et non fecerit, erit minimus {Matth. v, -19).
rem gradatim conscendat. Verbi gratia,367 utdi- In convivio Salvator praecepit, ut inferiorem occu-
cataliquem fuisse annorum quinquc et septuaginta pemuslocum: ne cum major venerit, de superiori
et centum,nec tamen quinque et septuagintaplura C turpiter detrudamur {Luc. xiv, 9). Si cadere non
poterunt esse quaai centum, qua; (.4/. quia) priora possumus, sed tantum per poenitentiam subleva-
sunt nominata. Si non accipis in bonam partem mur quid sibi vult scala illain Bethel, per quam :

diversitatemnumeri centumet sexaginta ettriginta, angclidesccndunt atque asccndunt,qui de coelis ad

nec in malam partcm accipics et idem vitium erit :terram veniunt ? Certe inter oves et ad dexteram
seminis,quod secus viam cecidit,et super petras, stabant dum ibi csscnt. Angcli de coclis descen-
et superspinas. Sin et illa tria, et ha;c vel in bo- dunt, el Jovinianus de eorum possessione securus
nam, vel in malam partem singula sunt, stultum est.
fuit pro duabus rebussex specics numerarc, pra?- 28. Mansiones in coclis multx. Ordines Ecclesix,
sertim cum in Slattha30 ct in Marco et in Luca nar- Coilestium virtulumordines. Quis autem risum —
rata parabola, Salvator semper intulerit Qui ha- tenere queat in eo, quod multas mansiones apud
:

bet aures audiendi, audiat {Matth. xi, 15, ef xni, 9; Patrem, Ecclcsias arbitretur in toto orbe dilTusas
Marc. IV, 9; Luc, \\s, 35). Ubi nihil est quod in- cum manifestissimc Scriptura doceat, secundum
trinsecus lateat, frustra ad intelligentiam mysti- Evangelium Joannis, non de Ecclesiarum numero
caaa provocamur. sed de cwlorum mansionibus, et aeternis taberna-
|j culis, quae propheta desiderat, Domino fuisse ser-
27. Mulliplex Cliristi hahitatio in credcnlibus. — monem? bi domo, inquit, Patris mei mansiones
Si autem Pater el Filius mansionem faciunt apud mullie sunt. Si quo minus, dixissem vobis, quia vado
credentes, etubi Christus hospes est, ibi nihil de- vohis parare locum ; et si abiero et prxparavero vo-
esse existimas, puto quod aliter Christus habitave- bis locum, ilerum vcniam, et accipiam vos ad me-
rit hoc est aliter.
in Corinthiis, aliterin Ephesiis ; ipsum, ut ubi ego sum, et vos sitis {Joan. xiv. 2, 3).
in hisapud quos Paulus apostolus peccata multa Locus et mansionesquas pr<i?parare se dicit Chri-
deprchendit^, ct aliter in his quii)us sacramonta stus apostolis, in domo utiquc sunt Patris, id est,

' Sic mss. cagtigatorcs ct Victorius : antca ^ AI et qui minor. Cislercien.s. liber qui minimus
crat ieminantis. c.s/, inquit, in rcgno, ctc.
2 Victorius ttoX),-/ Tlt.-jv.-rx , ut habclur apiu Mss. ploriquc cognoscile vX paulo post,
•' : Qui
Lucam xviii. Alibi est -o>,j7:).a7'!ova. autein docuerit, el aliqua non fecerit, etc.
^ Duo mss. cum veteri editione reprehendil.
 .

m S. EUSEBII HIERONYMl 340

in regno coelorum, non in lerra,in qua ad praescns A. atque subsanncs, si imperatores (4/. imperatorem)
apostolosrclinqucbat.Simulquesensus
[/l/.pr<T!scns] posuerimus,pra;f'ectos et comites.et tribunos et ccn-
Scriptur.Tc intuendus Diccrcm, inquit, vobis, quia
: turiones,ctmanipulos,et reliquum militiaeordinem.
vado ct pr.T3par;ibo vobis locum si non mansiones : 29. Mos Scriptu7'iii sacrx. Eliscei duplex spiritus.
multa; esscnt apud Patrem, hoc cst, si non unus- Iliudaulem quod ait Nesciiis quia corpora vestra :

quisque mansionem sibi non c.k largitate Dei, sed templum cst Spiritus sancti (J Cor. vi, ^9), frivo-
ex propriis operibus prapararet et ideo non cst :
lum est ^, cum Scriptura 310 divina soleat et
meum parare, sed vestrum, quia et Jud;c nihil unum pluraiiter, et plura singulariler appeilare :et
profuit paralus locus, qucm suo vitio perdidit.Ju.x- tamen sciat in templo quoque ipso rnultas esse
ta quem sensum ct iikid inteiligendum, quod ad mansiunculas : esse exterius atrium, esse interius,
filios dicitur Zebedfci, quorum alter asinistris, al- esse vestibula, esse Sanctum, esse Sancta sancto-
ter cupiebat scdere a dextris : Calicem quidem rum. Sunt et culinae in templo, sunt et cellariola,
meum bibelis ; sedere mitem a dextris meis, sive a sunt et torcularia,et vasorum receptacula. Itaetin
sinislris, non est meum dare vobis, sed quibus pura- templo corporis nostri diversa sunt merita. Non
tum est a Patremco {Matth.xx, 23). Non cst Filii ajque Deus omnes inhabitat ^ ncc ad eamdem :

dare; et quomodo Patris est 3tt9 prajpararc ? n mensuram omnibus infunditur. De spiritu Moysi
Paratae, inquit, sunt in cndo diversae et plurimoe aufertur, et septuaginta presbyteris datur. Puto,
mansiones, plurimis divcrsisque virtutibus, quas aliam esse abundantiam fluminis,aliam rivulorum.
non personic accipiunt, scd opcra. Frustra crgo a Eliae spiritus Elisaco duplex datur unde et duplex :

me petitis quod in vobis situm ost, quod Pater gratia fecitsigna majora. Ille vivus mortuum, iste

meus iilis paravit, qui dignis virtutibus ad tantam mortuus mortuum suscitavit. Ille famem impreca-
ascensuri sunt dignitatem. Porro quod ait lleruni :
tus estpopulo, istc obsessae civitati sub una die
veniam, et arcipiam vos ad nicipsuni, ut ubi eyo hostilcs copias pra^buit. Licet hoc quod aih, Nescitis

sum, et vos sifis (.Joan. xiv, 3), proprie ad aposto- quia corpora vestra templum est Spiritus sancti
los loquitur, de quibus et ia alio loco scriptum (/ Cor. VI, 19), dc cuncta credentium 'dicat Eccle-
est : Ut quomodo ego ct tu Pater uuum sumus, sic sia, qui pariter congregati, unum Ghristi corpus
et ilti in nobis unnm sint {Joan. xvii, 21). qui cre- efficiunt. Ilic jam quairiturin corpore, qui pedibus
diderunt, qui perfecti sunt, qui possunt dicere, Ghristi dignus sit, qui capite ;
quioculus ejus sit,

pars 7nea Dominus {Psal. L\x]\, 26). Si autem non qui manus. Quod et dufe mulieres in Evangelio,

sunt pIuriuKT) mansiones, quomodo et in vcteri pccnitens ct sancta, signilicant : quarum altera pe-

Testamento et in novo, ulium ordinem pontifex des,altera caput tenet.Tamctsi nonnulli existimant
tenet, alium saccrdotes, alium Lcvita;, alium Ja- C unam esse, et qua; primum coepit a pedibus, eam
nitores, alium /Editui.Et in volumine Ezechiclis \ gradatim ad verticcm pervenissc. Sed et illud quod
ubi fulura3 Ecclesiae et coelestis Jerusalem ordo objicit [Al. objecit]. No7i prohis rogo 'antum, scd et

describitur, sacerdotes qui pcccaverant, rcgradan- pro illis qui crediluri sunt per verbum eorum in me:
tur in aedituos, et in ostiarios : et cum sint in ut sicut c(jo, Pater, in te ^, et tu in me unum sumus
templo Dei, hoc est a dcxtris, non sunt inter itaomnes unum sint in nobis{Joan. xvii, 20, 21); et
arielcs, scd inter minimas oves. In fluvio quoquc quod omnia populus Chrislianus unum sit in Deo,
qui de iemplo cgrcditur, et irrigat salsum quasi filii charissimi, divinx consortes naturce {II

mare, et universa vivificat, mullae spccies piscium Pctr. I, i). Jam supra diximus.et nunc plcnius in-
describunlur. Quarc in regno coclorum Archangcli culcandum est,non nos secundum naturam,sed se-

sunt, Angeli, Throni, Dominationes, Potestates, cundum gratiam unum esse in Patre ct Filio ^. Ne-
Cherubim, et Scraphim : et omne nomcn quod que enimejusdem substantia; est (quod Manichaei
nominatur, non solura in pr;esenti saeculo, sed solent dicere) aniraa humanaet Deus. Sed,rft7e.risa'
etiam in futuro.^ Sine causadivcrsitasnominumest, inquit, cos, sicut ct me dile.visti {Joan. xvn, 23).
ubi non cstmorilorum. Archangelus
diversitas Videsergo quod in consortium substantiae ejusassu-
utiquc aliorum minorum cst angclorum. Archan- "^'tnur, non naturae essc, sed gratiae et ideo nos
D :

gelus, et Polestatos, ct Dominationes habcntalia *, diligit ", quia 311 Filium dilexit Pater et mem- .•

pcr qu.io cxcrccant potcstatcm, et in qua; subjecta bra diliguntur, scilicet in corporo. Quoquot cnim
domincntur. lloc in crclis csl, hoc iii minislerio' rercpcrunt Christum, drdit cis potestatcm filios Dci
(.1/. mysterio) Dco, ne nos solito more irridcas, fcri, his qui rrcdunt in nominc cjus : qui non c.v

'
Al. in liniinc. I.ocus est cap. xuiv, v. 10 : Sed
ct Lrvit,r, qni lonqe reccsserunt a mc errore liliorum editione.
Israrl, ct erravcrunt a me post idola sua, ct porla- * In aliis mss. In omnibus halitat

verunt iniiiuitalcm suam, crunt in sanc'uario mco ^ Ita olferri locum huuc iii mss. supra docuimus

aditui et janjtorcs portarum domus, et ministri do- num.19, nota atque ila quidcin habuisse velerem
;

mri.s ipsi marlnljuut, ctc, ctc. Latinain odilioncm pronum esl crcdore.
^ Duo inss. habcnt aliqua, supcr qux e.rerrcant Gi^lorcicusis, Scd sccundum graliam
•^
cssc in
potestatcm. Tum « IIoc in s;rculis cst, lioc in mini- Patre ct l-'Hio, absquo, unum.
sterio Dci. » Utruraquc fort;issc verius. Idem ms., tV idco nos diligit ; quia,
'
etc, in
^ lidcm mss, valde frivolum est, gIc, cum vcteri aliis dcinde libris est5rj7/Vc/ a corpore.
341 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. II. 342

sanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex A millia talcnta debere, aliud quadrantem. Et dc
voluntate viri, scd ex Deo nali sunt {Joan. i, 12, otioso quidem vcrbo, ct adulterio rei tenebiniur ;

1.3) Verbuin caro factum est, ut nos de carne sed non est idem suffundi, et torqueri erube- ;

transiremus in Verbum. Nec Verbum dcsiit esse scerc, et longo temporc cruciari. Putas nostrum
quod fuerat rnecbomo perdidit esse.quod natusest. essc quod loquimur? Audi apostolum Joannem :

Gloria aucta est, non mutata natura. Vis scire quo- Qui scit fratrem suum peccare peccatum non ad
modo cum Chrislo unum corpus efllciamur? Do- mortem, petat, cl dabit ei vitam, peccanti non nd
ceat tc ipse, qui condidit: Qni comedit carnem mortem. Qui vero peccaverit ad mortem, quis orabit
meam, et hibit sanguinem mcum, hic in mc manct, v, l(i)? Cernis quod si pro poccatis
pro co [IJoun.
et ego in illo. Sicul misit me vivens Paler, el ego minoribus deprecemur, impetremus veniam.Sl pro
vivo propter Patretn: et qui comedit mc, vivftpropter majoribus, difficilis impetratio sit: ct inter pcccata
me. Iste eu panis qui de ccclo descendit {Joan. vi, et peccata magnam esse distantiam. Unde et de
57 seqq.). Sed et Joannes evangelista, qui dc pcc- populo Israel, qui pcccaverat pcccatum ad mor-
tore Christi hauserat sapientiam, in eadem verba tcm, dicitur ad Jercmiam : Noli orare pro populo
concordat, dicens In hoc intelligimus quod in eo
: hoc, nec assumas pro eis deprecationem, et non obsi-
manemus, et ipxe in quoniam de Spiritu suo
nohis :
-r. stas mihi, quia non exaudiam te {Jcrem. \n, iQ>)
B
dedit nobis. Sz quis confessus fuerit, quoniam Jcsus Si autem omncs a^qualiter ct introimus saeculum,
est Filius Dei Deus in eo manet, et ipse in Deo est ct eximus de sacculo, et hoc praejudicium futuro-
(/ Joan. IV, 13, 15). Si credis in Christum, quomo- rum [/1/, futurumj est : ergo ffiqualiter et justi, et
do et apostoli crediderunt, unum cum eis in peccatores habebimur apud Deum, quia nunc pari
autem temerarium est
Christo corpus efncieris. Si modo et generamur, et morimur. Quod si duos
fidem eorum tibiet operavindicarc.qui fidem cam- essc contendis Adam, alterum tcrrcnum, alterum
dem et opcra non habes, eumdem locum haberc coclestem ; ct qui in terrcno fuerint, eos csse ad
non poteris. sinistram - : qui vero in coelesti, eos esse a dex-
30. Ordo Ecclesix. Peccata gravia et lcvia. — tris rcsponde mihi interim, ut de duobus te fra-
;

Porro quod jactitas sponsam, sororcm, matrem, et tribus interrogem Esau in terreno fuit, an in :

omnia h.-cc vocabula unius osse Ecclcsia^ cunctos- coclcsti? Nulli dubium est, quin in terreno eum
que credentes his nominibus signiQcari, contra te fuissc respondeas. Jacob in quo fuit ? Dices pro-
facit. Si cnim unus ordo Ecclcsi* cst, et non ha- tinus, in coclesti. Et quomodo in coelesti fuit, cum
bet plurima membra in uno corporc quid nccesse adhuc Christus non venisset in carne, qui secun-
:

est ut sponsa, soror vocetur et mater nisi alio- dus et coelestis Adam dicitur ? Aut igitur omnes
:

rum sponsa, aliorum soror, aliorum matcr sit ? C 373 anto incarnationem Christi in veteri reputa-
Stant quidem omnes ad dextram sed alius slat bis Adam, ctjusti quoque in terreno homine, et ad
:

ut sponsus, alius ut frater, alius ut filius. Filioli sinistram erunt inter hircos tuos : aut si impium
inquit, mci, quos iterum parturio, donec Chrisius est ibi Isaac ponere, ubi Ismael : ibi Jacob, ubi
(ormetur in vobis (Galat. iv, 19). Putasne ejusdem Esau ; ibi sanctos, ubi peccatores novissimus ;

esse meriti eos qui parturiuntur, et qui parturit? Adam ex eo tempore numerabitur, quo Christus
Unde et stulle asserere voluisti omnia membra est natus ex Virgine, ct argumentum duorum
ajqualiter nos diligcre, ncc oculum pri-cponere di- Adam non proficiet oviljus ct hnsdis tuis, quia in
gito, ncc manum auriculaj ; sed in singulorum primo Adam et oves et haedos convicimus fuisse,
amissione membrorum, dolorcm esse communem, et in uno atque eodem homine, alios a dextris Dei
cum Apostolus doceat ad Corinthios, Alia mcmbra stctisse, alios a sinistris Ab Adani enim usque ad :

37? esse honesliora, alia verecundiora ; et qux vere- Moysen, mors super omnes dominata est, etiam sii-
cundiora sunt, majorc honestate circumdari^ : qux pcr eos qui non peccaverunl : in similitudinem prx-
vero per sc lionesta, nostri [Al. nostra] non indige- varicationis Adam {fiom. v, li).
rc solUcitudine {l Cor \n 22-2i;. Ejusdemne ordi- 31. In martyre voliintas coronatur. De eo au- —
nis arbitraris ct meriti, os et alvum, oculos et £) tcm quod niteris approbarc, convicium et homici-
meatus per quos fimus egeritur ct urina? Lucerna dium, raca et adulterium,et otiosum sermonem,et
inquit, corporis lui est oculus tuux. Si oculus cxcus impictatcm uno supplicio repcnsari, jam ct supra
fuerit, totum corpus in teneljris cst {Luc. xi, 34). tibi rcsponsum est, et nunc breviter respondebo.
Si digitum amputes, si summitatem auriculae, est Aut peccatorem te negabis, ut non sis reus gehen-
quidem dolor, sed non tanlum damnum, nec tanta nx : aut si pcccator fueris, etiam de levi crimine
cum dolorc deformitas, quanta si oculos eruas, duceris ad tartarum. Os, inquit, quod mentitur, oc-
trunces nares, os disscccs. Sine aliis membris vi- animam {Sap.i,\[). Suspicor tc aliquando,
cidit
vere possumus, sine aliisomnino non possumus. uthominem, fuissc mentitum omnis enim homo :

Sunt peccata levia, sunt gravia. Aliud est decem mendax {Psal. cxv), ut sit solus Deus verax, et

'
Vcroncnsis cum Cisterciensi, mojorem honesta- - Olim esse ad sinistrum, Cisterciens. a siuistra,
tem circumdare. quemadmodum etinfra habet.
 m S. EUSEBII HIERONYMI 344
justificetur in scrmonibus suis.ct vincat cum ju- A. rita tolius generis humani, sed vel ad Judaei per-
dicaverit {Psal. i,v). Aut igitur homo non cris, ne tinent [-/t. pertineant^ Christianique personas, vel
mendax sis : aut si quia homo es, mendax fucris, ad sanctorum et pocnitcntium. Superqua parabola
cum estenim
parricidis ctadulleris punicris.Nulla libellum quemdam Damaso episcopo, dum adhuc
inter peccala diversitas et non tibi habebunttan- ; viveret, dcdicavi.
tas gralias quos dehumili ;n sublime elevas, f|uan-
32. Tempiis diversarum vorationum Nostri laboris
tum irascenlur, quos propter lcve quotidiimumque
peccatum, iii cxteriores lciiel)ras relrusisU. Si au-
cst prxmium nobis pneparare. — Porro si operariis
prima? hora? et terti;e et unde-
sextfB et nonae ct
tem in persecutione, qui sufibcatur, ct qui dccol-
cimffi,unus denarius redditur, et ab eis incipit
latur, ct qui fugcrit, et qui in carccrcm reirusus
praemium, qui novissimi in vinca laboraverunt
obierit, in variis luctae gencribus una corona victo-
[M. laborabant] et hic non unius temporis, et
:
riaj est,et hoc pro nojjis facit. In martyre enim vo-
unius ajtatis homines describuntur sed ab exordio ;
luntas, cx qua ipsa mnrs nascitur, coronatur.
mundi usque ad finem vocationum sacramenta
Meum est opponcrc me gentilium furori, et Do-
sunt divcrsarum. Prima hora vocatus est Abel et
minum non negarc. Jam [/1/. Nam] in illorum ar-
Seth tertia Enoch et Noe sexta Abraham, Isaac
: :
bitrio cst, aut decollare, aut urere, aut recludere
in carcerem, aul varia adhibcre gcnera poonarum.
B et Jacob nona Moyses et prophetae undecima
: :

Gentium populus cui primo redditur merces,quia

:
Quod si fugcro, et in solitudine obiero, nec ea- '

in crucifixum crcdcns Dominum, difficultate fidei

dem erit corona morientis, quia non eadem causa
magnitudinem «^75 mcruit prtcmiorum ; multique
mortis est Christus. S74 Ad illud vero quod dicis
regcs et prophetaj quaisierunt videre quae videmus,
inter eum fratrem qui semper cum patre fucrit, ct
et nnn viderunt. Unus autem denarius ^ non unum
qui postea poenitens est receptus, nihil penitus
est pr.-emium, sed una vila, et una de gehenna
discreparc ;
adjicio, si vis,et drachmam unam qua-
liberatio. Cicterum quomodoad indulgentiam prin-
perdila fuerat ct inventa, Junctam esse cum reli-
cipalem, diversorum criminum rei dimiituntur de
quis ; et ovem unam quam nunaginta novem ovi-
carcere, et unusquisque, pro labore vel operibus
bus derelictis bonus pastor inquisivit et retuht,
suis, in hoc vel in illo statu vitae est : ita et dena-
explesse numerum Sed aliud est centenarium.
rius quasi indulgentia veri Principis, omnes per
poenitentem esse, et lacrymis veniam deprecari,
baptismum emittit de carcere. Jam nostri laboris
aliud semper esse cum patrc. Unde per Ezechielem
est, pro diversitatc virtutum, diversa nobis prae-
ad rcportatam [^l. reportandam] ovem, et pcrdi-
parare.
tum quondam fllium, loquitur pastor et pater : Et
susciiabo paclimi mcum lecnm : el scies quia cgo Do- C 33. Medius Jonathas inter David et Saul. Huc- —
minus, ct rccordaberis, et confunderis ; ut non sit tihi usque per partcs ad proposita respondimus se- :

ultra prx confusione iua, cum placatus

apcrire os qucns sermo in commune ad omnia respondcbit.
fuero tibi in omnibus qux fccisli [Ex-cvh. xvi,G2,63). Dominus ad discipulos suos: Qui vult,mqu\t,inter
Ut nihil minus justo habeant pocnitentes, sufficit vos major esse, sitomnium minimus [Matth. xx, 26).
eis pro orani pfcna sola confusio. Unde et in alio Si omnes in coelo a;quales futuri sumus, frustra
loco dicitur ad eos : Et recordahimini viarum ve- nos hic humiliamus, ut ibi possimus esse majores.
strarum pessimarum, et omnium scclerum quibus De duobus debitoribus quingentorum denariorum,
polluti eratis, et displicebitis vobis in conspcctu et quinquaginta, cui plus dimittitur, plus araat.
vestro, in omnihus maliliis vestris quas fecistis ; ct Undc ct Salvatnr : Dico, inquit, tibi, remitlunlur ei
scietis quia cgo Dominus, cum bcnefecero vohis, pcccata'^ multa,quoniam dilexit multum. Cui aufem
propter nomen meum,, et non sccundum vius vestras minus dimittitur, minus diligit {Luc. vii, 47). Qui
malas, neque secundum scclera vcstra pessima{Ezech. minus diligit,et minuseidimiltitur,utique in rainori
XXVI, 31, 32). Arguilur quoque a palrc fdius, quod gradu erit.Palerfamilias proficiscens tradidit servis
saluti fratris invidcat, ct cum angcli Iffitentur in suis substanliara, alii quinquc talenta,alii duo,aIii
ccelo, illc livore crucietur. Quanquam duorum [)
unum (Mallk. xxv, 15 seqq.), unicuique secundum
fratrum similitudo, frugi et luxuriosi, non ad mc- proprias vires. Simile quid et in alio Evangelio

1 Contrario scnsu, verius tamen ut raihi vidc- crgo ipsa vila aetcrna paritcr crit omnibus electis
tur, habent duo inss. et vetus cditio. In solitudine aiqnalis, dcnarius omnibus attributus est; quia
obicro, cadeni crit corona morioitis, quia cadcm vero iu ipsa vita a^terna distincte fulgebunt lu-
causa morlis est Cbristus ; panaarum ncmpe, qua? uiinc meritorura, raultic sunt inansiones apud
ad (lcclinandam pcrsccutioncm ob Chrislum, in Patrcm ac per hoc in denario quidcra non im-
;

soliludinc subcund.x' sunt. Supcrior quo(|uc con- pari non vivet alius prolixius, in niultis autem
textus sulfragatur. mansionibus honoratur alius alio clarius. » Vide
* Ita S. quoquo Augustinus lib. de sancla Viri/i- cuiu librum, in quo mulla contra Jovinianum
nitate, cap. '2(), rcponcns huic Joviniani objcctio- congcrunlur.
« Qiiid, inqiiit, deuarius nliud signilicat, ^ Duo mss. Dico, inquit, vobis. remiiteniur ei pcc-
ni : iilo
nisi quod omnes communitcr liabebunt, sicuti est cata, ctc.
ipsa vita ceterna, ipsum rcgnum calorum ? Quia
345 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. II. 346
quod homo
scribitur, nobilis proficiscens in regio- A tentia Domini vindicanlur (4/. judicantur) ? Inter
nem longinquam, ut acciperet sibi regnum, et re- ovos ? Sed dicit Scriptura divina quod non sint

vertcretur, vocavcrit decern servos, et dederit cis ejusdem meriti cujus ct Israelitaj. Vidcs ergo quod
singulas mnas, de quibus unus lucratus est (,4/. sit) stent quidem a dextris sed multo inferiori gradu.
;

decem mnas, alius quinque et singuii juxla vircs

: Inter David virum sanctum, ct Saul regcm pessi-
suas, et cmolumentum, vel decem vel quinque mum, medius Jonathas fuit. Quem nec intcr haedos
acceperint civitales. Porro alius, qui unum talen- possumus poncrc, quia prophetaj amore dignus est
tum, sive unam mnam accepcrat,(|uod acccpit, in- nec inlcr arietes, ne parein cum faciamus David,
fodit, sive in sudario colligavit, et domini reserva- maxime cum et ipse intcrfectus sit. Erit igitur in-

vit aiiventui. Primo considorandum, quod si jusli- ter oves ; sed in infcriori ordine. Kt quomodD in-
non spe profectus laborant, ut vult nostcr Zeno ' : ler David et Jonatham, ita inter ovem et ovem
37 6 sed nc perdant quod acceperant, iste qui cogeris suscipere differentias. Servus quo cognovit
mnain et talentum infodit, ne perderet quod acce- voluntatem domini sui, et non prgeparavit, vec fecii
perat, non peccavit magisque laudanda est cautio
;
secundum vobmlatem ejus, vapulabil mullis. Qui
reservantis, quam cassus labor corum, qui sine autcm non cognovit, nec jccit digna, plagis vaputabit
laboris pracmio desudarunt. Deinde quod lioc ipsum t> paucis. Omni enim cui multum dalum est, multum
talentum quod auferlur a timido, vel negligente quxrelur ab eo, et cui commendalur mullum, plus
servo, non dalur ci qui minus lucri fecerat sed ; e.cigetur ab illo {Luc. xii, 47. 48). Eccc servo et
qui plus, id est, qui super decem positus fuerat servo plus minusve commiltitur, ct pro qualitate
civitates. Si numcrus non facit ordinem.quare dixil, commissi atque peccati.plagarum quoque numerus
Dedit iinicuique seciindiun vires * suas [Ibid.]. Si ea- irrogatur.
dem lucra sunt quinque talentorum et decem :

cur ei qui minus non decem, et ei

lucri fecerat, 34. Typus futuroe Ecclesvjc in terris, elc. Tota —
qui plus, non quinque traduntur urbes? Quod au- Judaeaj terra tribuumque descriptio futurae Eccle-
tem Dominus non his contentus sit quae habemus, siae in ccelis typus est. Legamus Jesum Nave, le-
sed semper majora desideret.ipse monstrat dicens ; gamus Ezechielis extremas partes, et videbimus,
Quare non dedisli pecnniam meam ad lrapex,itos, et quidquid in altero quasi per historiam in terra
ego veniens cum usunt c.veQisscm {Ibid. 2) ? Quod distribuitur, in altero coelis spiritualiter repromitti
quidem Paulus apostolus sciens, prajteritorum
et
{Josue XIII ; Echecli. xlviii)- Quid sibi volunt in
obliviscitur, et ad ea quae in ante sunt, se extendit
descriptione lempli septem
gradus ? quid et octo
{Philipp. iii, 13), id est, quotidie proficit, nec ser-
rursum,quod in Psalterio post elementa centissimi
vat in sudario delicate gratiam quam accepit sed C octavi decimi psalini. quibus mysticum erudimur
;

avarus negotiator renovatur de die in diem, et de- ^IH alphabetnm, pcr quindecim gradus usque
crescere se putat, nisi semper creverit. Sex urbes illuc pervenimus, ut possimus canere Ecce nunc :

fugitivorum describuntur in Lege (iVum. xxxv, 6), benedicite Dominum, omnes servi Domini. Qni statis
qui ' homines interfecere nolentes et ipsae urbes in domo Domini, in atriis domus Dei nostri {Psal.
:

sacerdotalcs sunt. Rogare libet fugitivos istos in-

cxxxiii, 1) ? Quare duae et semis tribus trans Jor-
ter hircos tuos, an inter oves noslras colloces ? Si
danem habitant, ubi plurima sunt jumenta, et no-
hirci cssent, occiderentur uthomicidae caeleri, nec
vem et semis reliquae vel expellunt pristinos ha-
ministrorum Dei intrarent civitates. Si oves dixeris, bitatores de sedibus suis, vel cum ipsis habitant ?
utique non erunt tales oves, quae absque luporum
Cur Levitica tribus in terra partcm non accipit
metu tota libcrtale pascantur. Et probabitur tibi, {Num. xviii) ; sed Dominus pars ejus est ; et inter
oves quidem eas esse,sed erroneas a dextris esse, :
ipsos levitas et sacerdotes ad Sancta sanctorum
verum non stare, sed fugere, donec moriatur Sa-
ubi Gherubim et propitiatorium est, pontifex solus
cerdos magnus, et ad inferna descendens, liberet
ingrcditur? Quare reliqui saccrdotes lineis tantum
animas fugitivorum. Gabaonitae cccurrunt filiis
utuntur vestibus et non habent indumentum auro,
Israel, et caesis aliis gentibus, in lignarios et aqua- n hyacintho, cocco, purpura, byssoque contextum ?
rios reservantur (yo.sue ix, 21). Tantique apud Deum Inferioris gradus levitae et sacerdotes plaustra et
mcriti sunt,ut stirps Saul ob eorum injurias sit de- bovcs accipiunt : majoris ordinis gestant arcam
leta (/ Reg. x.xxi, ,3 seqq.). Inter quos eos collocabis ? Domini humeris suis. Si lollis ordinem * taberna-
37 7 Inter hicos ? Sed non sunt intcrfecti, et sen-
culi, templi, Ecclesiae, omnes qui
si a dcxtris

' Jovinianus alter Zeno. Mss. ne perdant quod Olim porro inlerficerc pro interfeccre ; tum Inter-
hahent. rogarc lihct, etc.
' Nonnulla exemplaria, teste Victorio, habent * Si tollis ordinem. Nec plura lcgimus in mss.
virtutes pro vires: et apud Matthaeum quidem est oj-
codicibus ncc pauciora nc(iue satis mirari possum
:

va;x'./ ;
sed et superius, unicuiquc, ait, sccundum Erasmum ot Marianum, (jiii confictum retinent
proprias vires. contextum, annotationesque falsas prorsus ac fu-
' Victorius qui hominem, ut est penes LXX, tiles, Legunt itaque hoc modo « Si omnes, qui :
 347 S. EUSEBII HIERONYMl 348
sunt, unum ut vulgo dicitur, encoma ad mililiam,
'
A. quaj virgines fuerint, quoe univiraj, et e contrario
probat, nequidquam episcopi, fruslra presljyteri,
quasinterdumhabeatmolestiasvinculum conjugale,
sine causa diaconi sunt. Quid pcrscverant virgi- Transivimus ad secundam partitionem, in qua
nes ? {Al. cur) quid laborant viduse? cur marilatfc ncgat eos, qui tota fidc baptisma consecuti sunt,
se contincnt ? Peccemus omncs, ct post piiinitcn- dcinde posse peccare. Et docuimus, quod excepto
tiam idem erimus quod apostoli sunt. Deo, ornnis creatura sub vitio sit, non quod uni-
versi peccaverint, sed quod peccare possint, et si-
3,5. Epilof/us difipulationis. Kxceplo Deo omnis milium ruina stantium metus sit. Tertio venimus
rrealurasub vilioest, —
Verum jam ccpimus terram ad jejunia, et qui adversarii duf lex propositio fue-
prospectare do pelago, et post montcs gurgilum, rat, vel ad philosophos ^ vel ad divinarum Scriptu-
et [Al spumeos] spumosos fluctus, et navim, vel in rarum provocantis exerapla, nos quoque ad
sublime subrectam,vel in irna prfficipitem,paulatim utramque respondimus.Quarta,id est extrema divi-
lessis et languentibus pcrtus apcritur. 379 Dixi- sio, ovcs et hffidos, dexteram et sinistram, justos
mus de nuptis, viduis,virgiiiibus.Viduitati virgini- et peccatores, in duos ordines distribuerat, volens
tatem,viduitatem prajlulimus matrimonio. E.xposita ostendere nullam inter justum et justum, pecca-
est TriptxoTr/j Apostoli, de hujuscemodi quaistioiu- _ torem ct peccatorem esse distantiam. Et ut hoc
bus disputantis,singulis oppositionibus responsum probarct.infinita de Scripturis exempla congesse-
est. Saecularis quoque litteratura venit in medium, rat,quasi suo sensui congruentia,cui nos quajstioni,

a de.xtris sunt,corpus unum, et ut vulgo dicitur, h At Martiana3us interpretum istorum conatus casti-
xov.ov, nequidquam
episcopi, rrustra prcsbyteri, gat satis inclenienter,ipseque militiam Christianam
sine cousa diaconi sunt. » Post iuipressionem hu- indicari autumans.rcscribit, unum, ut vulgo dicitur,
jusmodi contextus,Marianus in notis suis vitiatum £vc7ojij.a, ad militiam prohat, nequaquam episcopi, etc.
eum fatetur, et ita rcstituendum putat Si omnes, : Vultque ex Joviniani sensu dici omnes in militia
qui a dextris sunt, iit vulgo dicitur, sv ywixa ne- : chrisLiana unum esse 'ivTtoijia, id est corpus in-
quidcjuam episcopi, etc. Gravius a-'jv6/-|;ji.a ponendum distinctum partibus, unde gradus atque oflicia di-
pro kv '/w;j."/, conjicit. Sed nullus horum virorum versa esse non deberent. Equidem haud facile
doctorum fidem consecutus est exemplarium ms. dicam, quot vitiis haec ejus letio laboret, et quam
aut mentem Hieronymi. Jovinianus enim irridebat pra3 cffiteris falsa sit.Unum svjojiAa, si quid est,
Gatholicos, quod in militia Christiana gradus atque repetitia voce, unum unura corpus significat, neque
oflicia divcrsa statuere vellent, et omnes bonos scribi EVTioixa potest, aut corporatum inteliigi, sed
ipse volebat unum esse Evacoixa, id est, corpus in- £v jwijia, unum corpus. Quo voro id tandem modo
distinctum partibus,et quasi multi in unum corpus (•xplicet Martianajus, nihil est nihil, ad rem facit.
coalesccnLcs. Unde Hieronymus supra post angeli- Sed nec multo lclicior est Clericus, qui unum t'S-
cos ordines descriptos haic addit « Hoc ,in coelis
: _, legendum putat, id est unum bonum corpus,
iToj;j.jv

est, hoc in ministerio Dei, ne nos solito more irri- ^ ut entm Gra3ce parum elegantius scribat, caeteris
deas atque subsannes si imperatorem posueri-
; aeque ac Martianaeus vitiis, nisi cliam gravioribus
mus, et praifectos et comites, et tribunos eL cen- peccat. Est tamen hujus restitutio loci non usque
turiones, et manipulos, et reliquum militiae ordi- adeo difficilis, si mss. exemplaribus religiose adha;-
nem. » Ait igitur hic sanctus Hieronymus, si om- reas. In his autem est E N C M A, quam vocem
nes justi a dextris positi unum sunt £vcrojij.a, nihil- Grajce accipias £Yxo;x;jLa scribendum est, si Latine,
que refert utrum in pccore aliquis arics sit, an ut est, encoma, aut incoma. Quid vero nomen istud
ovicula et in e.xercitu aliquis sit imperator vel,
; sonet, docet Isidori Glassarium, Incoma mensura
miles gregarius, nequaquam in Ecclesia sunt militum. Vegetius quoque lib. i, cap. 5 Proceri-
:

episcopi, frustra sunt presbyteri, et sine causa tatem lironum ad incoma scio semper e.vactam. Erat
diaconi. Id voro asserere cum esset absurdissimum, nempe conlus illa, sive palus, ad quem probari
Jovinianus tanta rerum consequentia confutatus statura iniliLum solebat, si proceritatem haberent
luebat poenas audacia? ac impietatis. Qui Grajce requisitiim : unde encoma, aut encuma vulgares
sciunt, vidcant ne nomen Ivcrojjjia in duo verba militibus voces, et verbum incumare, et incumatus
secent, lenenles vi cr(ijij.a nam unuin Latine abs
: in Actis S. Maximiliani sub hac metiendi significa-
Hieron. ante positum, cogit nos iinuni EvawiAa le- tione occurrit ;Quoniam probabilis cst, rego ut in-
gere, unum ncmpe corporatuni, sive unum corpus cometur. Sensus it.aque Hieronymi est, non sicut
e pluribus compactum. Mautian. milites ana corporis monsura ad militiam probat,
* Mirum quantum interprctes torserit locus iste, ita eorum qui ia cojlis a dextris sunt, aequalem
et torqueat hodiernum. Legit Erasmus unum ut D esse gloria; mensuram. Et quemadmodum frustra
vulgo dicituo 'iv -mvio^i, nequiiquam episcopi, etc, sinl episcopi, pcsbyteri ct diaconi, si tollas oidi-
omissis ncmpc verbis ad militiam probat,ei illud sv ncm Ecclcsiae, sive hierarchicum, ita incassum per-
xovtov pro frciiucnti apud Graicos provcrbio acci- severare virgines, laborare vidas, et se continere
piens, quod cst |/.!a x^jvi;, unus ))ulvisculus. Victo- maritatas, si omnium in ccclis a^quale erit meritum,
rius viliatuiu ab Erasno locum cxscripsit, tantum- atque unus gradus.Ipse sc in hunc sensum Hieron.
que post irnpressionem, quomodo Griccuiii vcrbum cxplicat lib. ii conlra Rufmum, ubi Origonem im-
restitui posset, in Notis admonuit. Ita, inquit, legi pugnat asserontcm » in restitutione omnium, quan-
debet Si omnes qni a dextris sunt, ut vuljo dicitur
: do indulgcntia principalis venerit, Cherubin, et
VI '/J'i[i.y., nequiihiuam episcopi clc, hoc cst si omncs
, Scraphin, Thronos, Principatus, Dominationcs,
beati unus cumuius oruni, et intcr beatos nulla erit Virtutes, Potestates, Arcliangelos, Angclos, Dia-
dilTcrentia, frustra igitur sacrorum ordinum datur bolum, Djcmoncs, animas omnium hominum, tam
distinctio. 1'oslea Gravius,
cui Jurc V^ictoriana Christianorum, quam Judajorum, et gcntilium
emandatio non arrisil, subslitui voluit, unum, ut unius forc conditionis et monsura\ »
dicunt, jjvOf,iji.-/ ad mHUiam prolhU, elc. Ex Gr;eca - Cistercionsis dum Veronensi ms. \cl Oii philo-
aulem voce, tamelsi nullis mss. probata, scnsum sophorum, ctc. »05 quoquc ad ulrumque respondi-
.juxta Victoriiexpositionem, utcumque extundebat. mus
349 ADVERSUS JOVINIANUM LIB. II. 35(3

etargumentis, ct exemplis respondimus Scriptu- A cundi* vestibus [.-1/ tegebatj protegebat nudata
rarum, vctereraque Zenonis scntentiam, tam com- est et exposita : quaj anta in occulto erant, nunc
muni seosu, quam divina lectionc contrivimus. in propatulo sunt. Ostendisti talcs discipulos, non
.30. Mullos di.Hipitlos hahuil Jovinianus. Doctri- fccisti, Hoc profccit doctrina tua, ut pcccata nec
va voluptatis quid profxcit. — Nunc restal ut Epicu- pocnitentiam quidem habeant lua3 quas *. Virgincs
rum noslrum [.\l. sudanlem) subantem in hor- prudcntissimo consilio.quod nemo unqtiam legerat
tulis suis intor adolesccntuloc ct mulierculas allo- ncc audierat. dc Apostolo docuisti,iV(?/zu5 esl nubere
quamur. Faventtibi cras.^i, nitidi, dealbali, Adde, quam uri (l Cor. vii, 9),occultos adulteros in apertos
si vis juxta Socralicam irrisioncm, omnes sucs vertcrunt maritos. Non suasit hoc Apostolus, non
et canes, ct quia carnem amas, vulturcs quoque, electionis vas. Virgilianum consilium est

[Al. aquilas' aquila3, accipitres, Nun- et bubones.

Conjugium vocat, hoc praetexit nomine culp<im.
quam nos Comm.) Ari-
[Vid in cap. ix Eccles.
{.Eneid. 1. iv).
stippi multitudoterrebit. Quoscunque lormosos,
quoscunque calamistratos, quos crine composito, 37. Dasilides niagisler luxurix. Semper pseudo-
quos rubentibus buccis videro,de tuo armenlo sunt. provheta- duleia promiitunl. Verba Joviniani. —
imo inter tuos sucs grunniunt. De nostro grege ^ Quadringenti ferme anni sunt, quod Christi praidi-
tristes, pallidi, sordidati, et quasi peregrini hujus catio fulget in mundo. Ex quo innumerabiles haj-
sajculi, licct sermone taceant, habitu 380 loquun- reses tunicam illius conscidcrunt, universus pene
tur et gestu : Uei mihi quia peregrinatio mea p7'o- error Jt8f de Chaldajo et Syro ^ et GraBco ser-
longata est ! halntavi cum habitationihus '
Ccdar mone processerat. Basilides magister luxuri» et
{Psal. cixix, .ji, videlicet in tenebris hujus mundi. turpissimorum complexuum, post tot annos ita in
quia lux lucet in tenebris, et tenebraj eam non Jovinianum, quasi in Euphorbum ^ transformatus
comprehenderunt. Ne glorieris, quod multos disci- est,ut Latina quoque lingua haberet haeresim suam.
pulos habeas. Filius Dei docuit in Judaea, et duo- Nullane fuit alia in toto orbe provincia, quae re-
decim tantum illum apostoli scquebanlur. Torcular, ciperet proconium voluptatis, in quam coluber
inquit, calcavi solus,ct de gentibus vir non estme- lortuosus irreperct, nisi quam Petri doctrina super
'^

cum {Isa. Lxiii, 3). Ille in passione solus reman- petram fundaverat Ghristum Vexillum'crucis et '/

sit, et quoque erga eum trepidavit constan-

Petri pra^dicationis austeritas idolorum templa destru-
tia Pharisajorum autem doctrin« omnis populus
: xerat e regione luxuria penis, ventris et gutturis :

applaudebat, dicens Cruci/ige, crucifuje talem. Non subvertere nititur fortitudinem crucis. Unde per
:

habemus regem nisi Ca;sarem (Joan. xix, 6, 45), Isiam loquitur Deus Populus meus, qui vos bea- :

id est, vitia soquimur, nou virtutes Epicurum C tificant, seducunt vos, et semitas pedu7n vestrorum
;

non Christum Jovinianum, non aposlolum Pau-

; conturbant (/.sa. ix, ^6). Necnon per Jeremiam :

lum. Quod multi acquiescunt sententia; tua:, indi- Fugile de medio Babylonis, et servale uuusquisque
cium voluptalis est non enim tam te loquentem : animam suam {Jerem. li, 9), et nolite credere pscu-
probant, quam suis favent vitiis. In circulis pla- doprophelis, qui dicunt, pax, pax, et non est pax
tearum quotidie fictus ariolus stultorum nates s {Jerem. vi, 14) ijui semper ingeminaat, Templum :

verberat, et obtorto fuste dcntes mondentium qua- Domini, templum Domini {Jerem. vii, 4). Prophe-
tit, ncc tamen deost qui semper possit induci ? et taj tui viderunt tibi falsa et insipientia, non ape-
pro magna sapientia [1/. deputaj deputas, si ruerunt iniquitatem tuam, ut te ad pcenitentiam
plures porci post te currant, quos gehennae suc- provocarent qui devorant plebera [Al. Deum] Dci, :

cidiae nutrias? Post praconium tuum, ct balneas ^, ut cibum panis, Deum non invocaverunt. Jeremias
quaB viros pariter et feminas lavant, omnis impa- captivitatem nuntians, lapidatus a populo. Ananias
tientia quae ardentem prius libidinem, quasi vere- filius Azur frangebat ad praesens ligneas tor-

'
eum halnlanlibus cum Vulgatu, con-
Victorius est, at nescio si Montanum
quam reputes, vere,
tra mss. Novatum, ulquc utique ex Latinis.
alios,
* Item Victorius nares, qiiam lectionem ut pro- In scquenti libro contra Vigilantium num. i
'^
:

bet multa comminiscitur. Vide quai annotamus in Quomoilo Euphorhus in Pythora renatus esse per-
Epist. 127, ad Principiam, num. 9 et locum ex hihelur, sie in islo (Vigilantio) Joviniani mens
Luciano de morte Pcrcgrini. Infra lib. contra i prava surrexit. Nempe somniavit Pythagoras Eu-
Rufinum eadem occurunt. phorbiapudTrojainoccisianimam inscdemigrasse;
Prorniscui balnei, quod Jovinianus probabat, sequc aiebat prirnum fuisi^c Klhalidfiin, mox Eu-
•''

turpitudinem exsecreantur Patrcs plerique omnes, phorbum.deinde IIermotimun),et Pyrrhum, Delium

Clemens Alexandinus P.cdagog. iii.5; Epiphanius piscatorem, postremo ex Pyrrho factum esse Py-
hajreg. xxx, 7 Crysoslomus de cducandis liberis,
; thagoram.
aliique. Canones quoque, Laodiceuus 3, ct Trulla- ^
Duo mss., Super pelram fundaucrat Christi.
nus 77, imo etiam imperatorum decrcta et leges Vctus edit. nisi in tua Pclri doctrina super se pe-
condemnabant. tram fundaverat Christus ; et mox prirdicationis
* Vetus edit. ne peccatum quidem pa;nitentiam aurtoritas. Ilomamam propric, utvidcs, Ecclciiiam
habeat. notat, in qua primum haiiesim Jovinianus saivit.
^ Sentit, primum e Latinis h.-ercticum Jovinia- Vid. pra}iixam hisce libris Admonitionem.
num exstitisse, quod quidem et Victorio notatum
 d3i S. EUSEBII HIERONYMl 352

quies \ otin futurum fcrreas praeparabat. Semper A succenturiatos, habes scurras et velites in praesi-
pseudoprophctae dulcia pollicentur, et ad modicum diis, crassos, comptos
nitidos, clamatores, qui te
*,

placent. Amara cst veritas, ct qui eairi pracdicant, pugnis calcibusque defendant. Tibi cedunt de via
replentur amaritudine. In azymis enim veritatis et nobiles, tibi osculantur divitcs caput. Nisi enim tu
sinceritatis Doraini Pascba celebratur, et cum venisses, ebrii atque ructantes paradisum intrare
amaritudinibus comeditur {Exod. vii, 8). Egregia non poterant. Macte virtutc, imo vitiis, habes in
sane vox et quam audiat sponsa Chisti, inler vir- castris tuis et Amazones {Vide Commentar. in
gines 'et viduas, ct coilibes (undc ct ipsum nomen cap. XVI Jerem, exerta mamma, et nudo brachio
indilum est, quod crjclo digni sint, qui coitu ca- et gcnu, vcnientes contra sc viros ad pugnam libi-
reant), (c llaro jejunate, crebrius nubite. Non enim dinum provocantes. Et quia populentus paterfami-
polestis implere opera nuptiarum, nisi mulsum, et lias es, in aviariis tuis non turtures, sed upupae
carnes, et nucleum sumpseritis.Viribus opus est ad {Et Com. in cap. v. Zachar.) nutriuntur, quae tota
libidinem. Cilo caro consumpta marcoscit. 382 No- fcetidaa voluptatis lustra circumvolent. Me earpe,
lite timere fornicationem. Qui semel in Christo me disjice, objices crimina quae volueris, argue lu-
baptizatus est, cadere non potest : hibet enim, ad xuriffi et deliciarum. Magis me amabis, si talis
despumandas libidines. solatia nuptiarum. Quod fuero, ero enim de armento tuo.
et si cecideritis, redintegrabit vos poenitcntia, et 38. Romam alloguitur. —
Sed ad te loquar, quae
qui in baptismatc fuistis hypocrits.eritis in pccni- scriptam Jn fronte blasphemiam, Christi confes-
tentia solida^ fidei. Neque turbemini, putantes in- sione 383 deiesti. Urbs potens, ubs orbis do-
ter justum
pcenitentem aliquid interesse, ct hu-
et mina, urbs Apostoli voce laudata (Rom. i), inter-
miliorem gradum dare quidem veniam, sed coro- pretare vocabulum tuura. Roraa ^ 3iUt forlitudinis
nam tollere. Una est enim retributio. Qui ad dex- nomen apud Graecos, aut sublimitats juxta
est
teram steterit, introibit in regna ccelorum. » His Hebraeos. Serva quod diceris, virtus te excelsam
consiliis subulci tui pastoribus nostris ditiores faciat,non voluptas humilem. Maledictionem quara
sunt, et hirci plurimas secum capras trahunt :
tibi Salvator in Apocalypsi {cap. xvii et xviii com-

Equi insanienles in fcminas facti sunl [Jerem. v, rainatus est, potes effugere per ha-
poenitentiam,
8), statim, ut mulieres viderint, adhinniunt, et bens e.xemplum Ninivitarun 384 Cave Joviniani
impatientiam suam, proh nefas Scripturarum so- ! nomen, quod de {Jove) idolo derivatum est. Squa-
lantur exemplis. Sed et ipsai mulierculaj miseras let Capitolium, templa Jovis et ca^remoniae conci-
et non miserabiles ^ praeceptoris sui verba cantan- derunt. Cur vocabulum ejus, et vitia apud te
tes (quidenim nisisemen requirit Deus.^ non solum vigeant ? Adhuc sub regibus, et sub Numa Pom-
pudicitiam, sed etiara verecundiam perdide- ^ pilio facilius majores tui"^ Pythagorae continentiam,
runt, majorique procacitate defendunt libidinem quam sub consulibus Epicuri " luxuriam suscepe-
quam exercent. Habes prajterea in exercitu plures runt.
' Ex Jeremiae cap.
xxviii Catenas ligneas contri-
:
Victorius quocum
sentit et Martianaeus. Et certe
catenas ferreas. Dictum, notante
visti, facies ])ro eis Numa Pythagoram illum Samiura antiquiorem facit
Victorio contra illos, qui homines palptmt, et feli- vulgo recepta sententia ex Dionis Chrysostomi testi-
cia pollicentur. Mss. duo habent ligneos tonjues, monio xlix et Nicephori Gregorae xxxiii, quanquam
et ferreos. vetcres alii propter dogmatum inter utrumque con-
Virgines et viduas et coelihes. Quintilianus lib. i,
^ venientiam suppares fuisse velint. At mon ipsara
c. 10 « Ingenioseque sibi visus est Caius es caclihes
: Pythagorac pert^onara hic abs Hieronymo indicari
dicere, veluli coelite.s, quod onere gravissimo va- ego sentio, ut de ojus aetatc disputare necesse sit,
cent. » Martian. Duo rass. absque et particula, vi- aut alium cogaominem coraminisci sed utique ;

duas cmlihes. Annexam cLymologiara Gravius ex doctrinam, qua3 scriptis supererat, fuitque Numee
Quintiliano I. ii, c. 10, ilhistrat « Ingeniose sibi
:
acceptissima. Re ipsa delibris Pythagoricis in Nu-
visus est Caius coBlibes dicere, veluti coelites, » etc. mae sepulcro ropcrtis loquuntur Livius xl. 29,
Sed et Isidorus, Originura I. x, lit. G « Cajlebs :
Plinius XIII. 13, Lactanlius 1. xxii, Augustinus do
dicitur, quasi coelo beatus. Civit. Dei viii, 5, ."Vurelius Victor de Viris illu-
Ex Oxidii versu in Ibin : px strib. c. 3, atque alii.
" Luxuriam susceperunt. In ms. codice sancti
"^

Sisque miser semper, nec sis mlserabiiis ulli.

Petri Carnutensis sequitur damnationis sententia
Cisterciens. liber crussos compositos, nitidos.
* in Jovinianum.
^ Mendosc
erat, partim Grascc ct partim Latinc
RtoMH. Grffice autem 'Pw;j.rj, rohur, llebraice riDl,
HONORIUS ET THEODOSIUS AUGG.
FELICI PR.^FECTO PR.ETORII.
seu nan
snhHmitatcm signilicat.
^ Pythagoram non illum celebrem Italiciu
sect.i3 Jovinianum, etc. quaj Lex est 53 in cod. Theo-
auctorem,sed Spartiatam alium innui contendit dos. tit. 5 do Hfflretiois. Martian.

885 IN SEQ. LIBRUM GONTRA VIGILANTIUM ADMONITIO.

\. Contra Vigilanlium epistolam, biennicanle hunc libellum, datam Ripario presbytero excudimus in
secunda partcprioris tomi sub num.cix, in quacum hocrctici hominis Commcntarios nondum aecepisset
333 ADVERSUS VIGILANTIUM LIBER. 354
Hieronymus, quodaniniodo pugna?,simmqiic potius aperuil fulem, quam ejus expugnarit infide-
prochisii
litatem. (luo adversus insaniam hominis summo animi ardorc
Nunc quando ad ipsum librum devenimus,
velitatur. ut causai momcnta pcrspecta habeas, quis ipse Vigilantius fuerit, quidquc contra rectam fidcm
temcrc scnserit, prscnotandum cst. Eum natione Gnllum dicit Gennadius, Cnlagurrilarum, sive ex Cala-
gurris viculo prope Convenarum urbcm, llieronymus unde inlcUigas cx inPeriori iilum fuisse Aquita-
;

nia ad radices Pyrcn;ei. Homo erat, eodem Gennadio auctorc, xcdnclus humana laudc el prxsinnens supra
non sensu Scripturarum exerciUitus, scd si Hieronymum audis, impcritus et ver-
vires suas, linyuu polilus,
sermone inconditus. Ex vitje instituto cauponam exercucrat, sivc cliam tunc exercebat,
his et scientia, et

cum novus Ecclcsiarum magister audire veluit, et prcsbyter jussus est. Nam ct hunc gradum est con-
secutus, et lurlcsiam, ut Cennadii vcrbis uli prosequar. Ilispania' Barciloncnsis parochix tcnuit: qu.TB
cum esset sanctorum prcsbyterorum Riparii ac Desiderii paroeciis contcrmina, hi continuo dolebant
morbidi pastoris vicinia proprias de salutc oves periclilari. Episcopus quoque, sub cujus ille ditione
agebat, patrocinari, et acquiescere furori cjus visus est, quandoquidem admonitus corripere furentem
distulit, aut penitus pra?termisit.
2. QuiT autem vesano ingenio commenlus est nova dogmata, ad h«c fcrc capita reducuntur. Negabat
i° esse mart^res, aut eorum rcliquias venerandas, sive ad eorum scpulcra in ecclesiis vigilandum, aut
alios, qui in Christianorum coetibus consuevcrant, honorcs illis csdC dcfcrendos. i^Pejori adhuc vecordia
aiebat, minime sanctorura precibus nos adjuvari, nequc terrenis tangi necessitatibus cffilites unde et signa ;

qu.T per iUos interdum fierent, incrcduHs duntaxat prodessc. 3" Nonnullas Ecclesiaj cajremonias, atque
iHam in primis, ccreos interdiu acccndi in Missa, sivc ad FlvangeHum recitandum, paganae superstHionis
ritum vocabat ; ncc Atleluia cantari volebat, 386 nisi in Pascha. 4° Sensit suas sibi quemque retinere posse
divitias,neque abdicalionem a sasculi rebus usque adeo bonam esse, quinimo monachorum paupcrtatem
ac soHtudinem dcsidiam ac turpem fugam appeHabat. Quamobrem et elcemosynas, quae Hierosolymam
mitti consuevcrant, improbabat, forte etiam aliquando prohibuit nam si in cgenorum usu essent opes :

distribuendce, non illas semel ciTundendas, sed paulatim erogandas asscverabat. :>" Denique clfutivit,
clericos minimc omnium dcbere esse cselibes, tantoque odio habuit continentiam, quam hceresim appel-
labat, et pudicitiam, quam libidinis scminarium, ut cpiscopis etiam pcrsuaserit, nemini crcdi debere
castitatcm, nullos ca;libes ordinari posse ; et nisi lumentc uteros viderent fcminarum, maritos earum
Christo ministerio arbitrarcntur indignos.
3. Hisce hffiresum monstris per singulas partcs respondct Hieronymus hoc libelJo, quem utmagis mi-
reris, unius noctis lucubralione dictavit. Scriptum ipse tcstatur post ferme biennium ex quo epistolam
supra laudatam ad Riparium cle vigiliis ct pcrnoctationibus in basilicis martyrum dedit. Eam vero episto-
iam ad ann. -50 pertincre ostcndimus, undc Hber istc ad 40G
deducendus. Id porro constat cx illa,
sit

quam in tinc causatur, subita Sisinnii fratris in /Egyptum festinatione hic sequidem ille Sisinnius est qui ;

uno tempore ethunc librum Ripario ac Dcsidcrio defcrendu.m, et Commentarios in Zachariam E.xuperio
Tolosano reddendos, a S. Doctore accepit, (|uos ipse in praefatione anno 406, qui sexti consulatus Arcadii
AuQusti, et Anicii Probi fastis nomen imposuit, a so testatur olucubratos. Quin etiam ad ejus annj
finem usque diffcrendum constabit ex alia epistola, in nostra reccnsionc 129, ad Minervium et Alexan-
drum, in qua Sisinnius, qui ultimo jam autumni fm/x^rc Bethleem pervencrat, quasi moraturus ibi, («s^ue
ad diem Epiplianiorum, dicitur haud multo post, subilo supervenisse asscrens se illico profecturum.

S. £iU§I!BIS HIEIiOB?V
STRIDONENSIS PRESBYTERI

CONTRA VIGILANTIUM
LIBER UNUS'.
387 I. Joviniani damnatio et mors. Errorcs Yigi- A nerata sunt : centauros et sircnas, udulas et ono-
lanliiet btasphemix. — Multa in orbe monstra ge- crotalos^ in Isaia {Isa. xiii et xxxiv) lcgimus. Job
' Edd- Martian. et Vallars. habent titulum hu- orl)C monstra generata sunt. Sircnes monstra ma-
'^M^moiW: Incipil liljcr S.Ilieronijmi preshyteri con- rina. OnocrataTus avis, et interpretatur longum
tra Vigilantium. F.mT. —
Incipit liber. Quanta sit rostrum, Crotalon, id est, cimbalum. Udulas, id est,
Opprum Hieronymi in quibusdam libris mss. de- avcs ab ululando dictas. Leviathan, id cst cetus
pravatio, ex uno ms. codicc Cluniacensi scirc nobis magnus.
Hcct in co
; cnim ita incipit Tractatus pr;nscns ^ Erat anlea onocralulos. Martialis, Turpe Rave^
contra Vigilantiiin-. « INCIPIT AI) VIGILANTIUM
: natis (juttur onocrolali. Codex Hononicnsis mona-.
CONSENTIENTEM JOVINIANO. Multa quidem in slerii S. Salvatoris non habet, m Isaia legimus.
853 S. EUSEBII HIERONYMI. 356

Levialhan et Behemoth mystico sermone dcscril)it A de ulnis matrum vagientcs, Christi sacramenta
(Job.111 et xl). Cerbcrum et Stymphalidas, aprum- non Iribuant. Quid facicnt Orientis Ecclesioe ? Quid
que Erymanthium, etleonem Nemaium, chimairam yEgypti et Sedis apostolic», quae aut virgines cle-
atque hydram multorum capitum narrant fabulae ricos accipiunt'* aut continentes : aut si uxores
poetarum. Cacum [/1/. descripsit] describit Virgi- habuerint, mariti esse desistunt ? Hoc docuit Dor-
lius {/E7iet(l. 1. viii.) Triformem Geryonem Hispa- initantius, libidini frena permittens, ct naturalem
nia3 prodiderunt. Sola Gallia monstra non habuit, carnis ardorem, qui in adolcscentia plerumque
sed viris semper fortibus et eioquentissimis abun- fervescit, suis [Al. hortationibuSj hortatibus dupli-

davit. Exortus est subilo Vigilantius, seu verius cans imo 389 exstinguens coitu feminarum ut
; ;

Dormitantius, qui immundo spiritu pugnet contra nihil sitquo distemus a porcis, quo differamus a
martyrum neget sepulcra ve-
Christi spiritum, et brutis animantibus, quo ab equis, de quibus scri-
nerandadamnandas \Al. dicit] dicut esse vigih'as
;
: plum est « Equi insanientes in fcminas facti sunt
:

nunquam nisi in Pascha Alleluia canlandum : mihi unusquisque in uxorem proximi sui hinnie-
:

continentiam, ha^resim ;
pudicitiam, lil)idinis se- bat {Jerem. v, 8). » IIoc est quod loquitur per Da-
minarium. Et quomodo Euphorbus' in Pythagora vid Spiritus sanctus « Nolite fieri sicut equus et
:

renatus esse perhibetur, sic in isto Joviniani mcns T> mulus, quibus non cst intellectus {Psal. xxxi, 9). »
prava surrexit ut et in illo, et in hoc diaboli
: Et rursum de Dormitantio et sqciis ejus « In camo :

respondere cogamur insidiis, cui jure [Al. dicetur] et frcno maxillas eorum constringe qui non ap-

:dicitur « Semen pessimum, para filios tuos occi-

: proximant ad.te (Ibid.).
sioni peccatis patris tui (Isa. xiv, se£. LXX, v. 21). « 3. Riparius, Desiderius et Sisinnius. Imperitia
Hic Romanfe Ecclesiae auctoritate daranatus, inter Vigitantii. —
Sed jam tempus est, ut ipsius verba
Phasides aves et carnes suillas non tam cmisit ponentes ad singuia rcspondere nitaraur. Fieri
spiritum, quam eructavit. Iste caupo Calagurrita- enim potest, ut rursum malignus interpres dicat
nus, et in perversum propter nomen viculi mutus fictam a me materiam, cui rhelorica declamatione
Quintilianus-, miscet aquam 38S vino ^ et de : respondeam sicut illam quam scripsi ad Gallias,
:

artificio pristino suae venena perfidia^ catholica? matris et filiaj inter sc discordantium. Auctores
fidei sociare conatur, impugnare virginitatem, sunt hujus dictatiunculae mea sancti presbyteri
odisse pudicitiam, in convivio saicularium contra Riparius et Desiderius, qui paroccias suas vicinia
sanctorum jejunia proclamare : dum inter phialas istius scribunt esse maculatas, miseruntque libros
philosophatur, et ad placentas liguriens, psalino- per fratrem Sisinnium, quos inter crapulam ster-
rum modulalione mulcetur ut tantum inter epu- : tens evomuit. Et asserunt repertos esse nonnullos
las David et Idithum, et Asaph et filiorum Chore ^ qui, faventes vitiis suis, illius blasphemiis acquie-
cantica audire dignetur. Hac dolentis magis efTudi scant. Est quidem imperitus, et verbis et scientia,
animo quam ridentis, dum me cohibere non pos- et sermone inconditus ne vera quidem potest :

sum, etinjuriam apostolorum ac martyrum surda defendere sed propter homincs saeculi et mulier- :

nequeo aure transire. culas oneratas peccatis, semper discentes et nun-

2, C(elibatiis derieorum. —
Proh nefas cpiscopos quam ad scientiam veritatis pervenientes, una lu-
!

sui sceleris dicitur habere consortes si tamen cubratiuncula illius naeniis respondebo, ne sancto-
:

episcopi nominandi sunt, qui non ordinant diaconos, rum virorum, qui uthaec facerem mc deprecati sunt,
nisi prius uxores duxerint nulli cailibi credentes
: videar litteras respuisse.
pudicitiam, imo ostcndentes quam sancte vivant 4. Conveniarum urbcs et patria Vigilantii. Pom-
qui malc do omnibus suspicantur et nisi praj- .• peiopolis fuit dicta. Verbavigitantii. — Nimirum re-
gnantes uxores viderint clericoruin, infantesque spondet generi suo, ut qui dc latronum et Conve-

magnus, et interpretatur additamcnlum eorum. dicitur.

Behemoth intorpretatur animal. Stimphalidas, id Alludi vidotur illud Isa. i, Vinum tuum mistum
''

est, arpias a Stimphalo flumine. Centauros et si- est aqua, quod passim alii Patres, et noster cum
renas, ululas et nonocratalos in Isaia lcgimus, D primis Hieronymus de hsereticis dictum interpre-
etc. » Quis non exhorrescat tantam ac talcin puri tantur. Tertullianus lib. de anima, c. 3. caupones et
contextus corruptelam et depravationem oodicis misccntcs aquam vino ha^reticos vocat. Hieronymus
ms. Gluniaoonsis, alioqui prffistantissimi,et in aliis utrumque uno verbo elegantissime et haeresim et
bene multis castigatius scripti ? Sed hioc facile cauponariam artem exprcbrare voluit Vigilantio.
abstergi possuut ex aliis cxemplaribus, quibus * Ms. omncs accipit, ut solam Romanam con-
semper abundamus in hac cditione. Mautu>. suetudinem rcspicere videatur. Recole autem nunc
'
Vide qua^ supra sub linem socundi conlra Jo- illa lib. conlra Jovinia. yon posse esse cpisco- I

vinianuin libri adnotamus. Mss. Bononicn. Eufor- pum, gui in cpiscopalu filios faciat, alioquin si depre-
bius. hoisus fucrit, non quasi vir toicbitur, scdquasi adul-
' Non ut Victorius putat, qucd conterraneus tcr damnabitur. Astipulantur Siricius, epist. I ad
Quintiliano Vigilantius fucrit, scd quod cognominem Himcrium, Innocentius.epist.ad Victricium.Ambro-
uterqne patriam habuerit Calagurrim. Illa vero sius lib. Officior. oap. .^0, tuni opi?'. .01 ad Vcrcell.
1

Quintiliani in Ilispania civitas fuit, hiijus auleni vi- E]iiphanius ha^^rcs. 50 ot. ul alios pra^toroam,
culus proptor Convcnarum urbom, undo et in per- Augustinus ad calcem lib. ii de .Adulter. conjugiis.
'Versum accepto nomine mutus Quintilianus hic
357 ADVEFISUS VIGILANTIUM LIBEK. 338

narum natus est semine (quos (Consul. Strab. lib. A lus et Barnalas .1(7. xiv, H) cum a Lycaonibus
iv] Cn. Pompeius eduuiita Hispania, ct ad trium- Jupiler Mcacurius 39 R putarentur, et eis
et

phum redirc fcstinans, de Pyrenan jugis dcpo- vellent hostias immolare, sciderunt vcstimenta sua
suit, ct in 390 unum
oppidum congregavit unde : ct se homines esse dixerunt ? Non quod meliorcs
et Convcnarum urbs nomen accepit) hucusquc la- non essent olim mortuis hominibus Jove atque
trocinetur contru Ecclosiam Dei ', et do Vectoni- Merrurio sed quod sub gentilitatis orrore, honor
:

bus, Arrebacis, Celtiberisque descendens, incursct cis Deo dcbitus deferretur. Quod et de Pctro legi-

Galliarum Ecclesias,portetque nequaquam vexillum mus, qui Cornelium se adoraro cupientem manu
[AL Christi' crucis, sed insigne diaboli. Fecit hoc sublevavit,et dixit « Surge nam etcgohomo sum
: :

idem Pompeius, eliam in Orientis partibus;ut {Act. X. 26). » Et audcs dicerc « Illud nescio quid :

Cilicibus et Isauris piratis, latronibusquc supe- quod in mcdico vasculo transferendo colis? Quid
ralis - : sui nominis inter Ciliciam et Isaurian» cst illud, nescio quid, scire desidcro. « Expone
condcret civitatem.Sed hoecurbs hodie servat scila manifestius, ut tota libertate blasphemes, pulvi-
majorum, et nulius in ea ortus est Dormitantius. sculum ncscio quod {ms. B. inquit in, etc.J in mo-
Gallia; vernaculum hostem sustincnt, et hominem dico vasculo pretioso linteamine circumdatum. »
moti capitis,atquc Ilippocratis vinculis alligandum, j. Dolet martyrum reliquias pretioso operiri vela-
sedentem cernunt in Ecclesia : et inter ctntera mine : et non vel pannis, vcl cilicio colligari,

verba blasphemi.-c, ista quoquc dicentem « Quid : vel projici in sterquilinium ; ut solus Vigilantius
necesse cst, te tanta honorc non solura honorare, ebrius et dormicns adorotur.Ergo sacrilegi sumus,
sed etiam adorare illud noscio quid, quod in mo- quando apostolorum basilicas ingredimur? Sacri-
dico vasculo translerendo colis ? » Et rursum in legus fuit Constantius impcrator I, qui sanctas
eodem iibro Quid pulverem linteaminc circum-
: <> rdiquias Andrea;, Luc-e, Timothei transtulit
et
datum adorando oscularis ? » Et in consequent ibus Conslantinopolim '', apud quas daemones rugiunt,et
« Prope ritum ^ gentilium videmus sub prrctextu re- inhabitatores Vigilantii illorum se sentire pra3sen-
ligionis introductum in Eclcsiis, sole adhuc ful- tiani confitentur ? Sacrilcgus diccndus est,et nunc
gente, moles cereorum accendi, et ubicunque Augustus Arcadius, qui ossa beati Samuelis longo
in modico vasculo pre-
pulvisculum nescio quod, post tempore do Judaea transtulit in Thraciam ?
circumdatum osculantes adorant.
tioso linteamine Omncs episcopi non solum sacrilegi, sed et fatui
Magnum lionorem prabent hujusmodi homines .judicandi, qui rcm vilissimam ot cinercs dissolutos
beatissimis martyribus, quos putant de vilissimis in scricoet vaseaureo portaverunt? Stuiti omnium
cereolis illustrandos quos Agnus.qui est in medio
;
Ecclesiarum populi, qui occurerunt sanctis reli-
throni cum omni fulgore majestatis suk, illu- C quiis et tanta lostitia ", quasi prKsentem viven- :

strat. " temquc prophelam ccrneren, susceperunt : unde

5. lieliciuia; apostolorxim, et Samuelis. Quis —
PaKTCstina usque Chalcedoncm jungerentur populo-
enim, o insauum caput, aliquando martyres ado- rum examina et in Christi laudes una voce reso- :

ravit ? quis hominem putavit Deum ? nonne Pau- narent ? Videlicet adorabant Samuelcm, et non
'
Illustriss. de Marca in pcculiari Disert.
de Vi- cap. 57, in Isaiam tradit, « Tutola simulacro-
gilantii patria hunc locum
restituendum con- ila rem cereis vencrans et lucernis; » Lactantius quo-
tendit, ut pro et copula, legeret nec. Vultquc hunc que lib. vi Divinarum Institut., cap, 2 <( Non igi- :

esse sensum, si ex Urigcnc pcti possit aucloritas tur menlis suac composiputandus est, qui auctori,
lalrocinii exereendi, cocrcendam Vigilantio hanc etdatori luminis candolasac cercorum lumen ofTert
licenliam contra Ecclesiam Dei extra urbis sure pro munerc? » Ethnicos utique rcprehendens dixit.
fines, qua ex Veclonum, Arevocorum et Celtibero- In sacris autcm Christianorum,ut hic semel dicam,
rum populis, qui in bello potius latrocinia exerce- mysticum usum luminum interdiu probant antiqui
bant quam mihtiam, ronflata olim fuit nec ul- ; Patros S. Epiphanius Epis. ad Joannem Ilierosoly
terius incursandi caiteras Galliarum Ecclesiaslicerc mit, intcr Hieronymianas nunc ol, num. 9, et de-
illi, nequaquam prailato vexillo crucis, cum ipsc cantati Paulini versus NataliS sancti Eelicis.
insigne sit diaboli.Verum nulli huic conjectura^ mss.
codices suffraijjantur pracstatque cum Pagio inter- Clara coronantur denis allaria lycnis,
; n
Liunina ceratis adolentir odora papyris
punctionis vilia, quibus antea periodus h;cc labo- ;

Nocte dieijue inicant, sic nox splcndore diei

rabat, emendarc, ut fecimus,pra)lenta et parLicula. Fulget, et ipsa dics coelesti iihistris honore
Eoque sensu dicitur nimirum, generi suo respoii- Pius Qiicat iunumeris lucem f^eminata lucernis.
derc Vigiiantius,ut qui dc latronum natus est semi-
ne, Vectcnum scilicct, Arevacorumque, magis ac Optime adeo nostcr Hieronymus infra, non ad fu-
magis latrocinetur, et incurset Gailiarum Eccle- gandas tcnehras, scd ad signum lajtiti.T, faciendum
sias, ct portet non crucis vexillum, sed insignia inc(;ndi cxplicat cui concinit Isidorus lib. vii Oriy.
:

diaboli. In Bononiensi ms. Arracis est pro Arebacis ;

cap. 12, aliiqnc doinde, qui sacramonta cx his lu-
in aliis haec nornina mire depravantur. minibus plura in dies cdisscruerunt.
* Bononiens. liber, Isauris lalronilms superatis. ^ Vido Philoslorgium lib. iii. cap 2 Idacium :

Pomponius Mela, lib. i,cap. 1:5 : « Urbs est.inquit, quoque in Fastis quinimo Ilieronymum ipsum in
:

olim Ilhodiis Argivisque post piratis, Pompcro assi- Chrnnico ad an. 10 ot 20 Constantii, non 21 ut
gnantc possossa nunc Pompciopolis, tu ne So-
: Scaliger refert in Catalogo cap. 7, in fine.
;

loe. » Vetus cditio ad(]\l joeundati, ct paulo post cer^

''•

In duobus mss. proprie ritum, etc. Hoc nempe

^
n€7'ent atque suscipereni. Ms. Bononicns, viventem,-
erat paganicaesuperstitionis institutum,cereos ante que cernerent absque prophetam.
idola accendere, quod ipse Hieronymus, lib. xvi,
359 S. EUSEBIl HIERONYMI. 860
Ghristum,cujus Samuel prophetes fuit. et levitaet A pcrsecutoribus veniara deprecatur (Acl. vni,59); et
Morluum blasphemas. Loge
suspicaris, et idcirco postquam cum Ghristo esse cmperint, minus vale-
Evangelium Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Ja-
: bunt ? Paulus apostolus ducentas septuaginta sex
cob non esl Dcus morluorum, sed vivorum {MaUh.
: sibi dicit in navi animas condonatas, et postquam
XXII, 32). Si ergo vivunt, honesto juxta te carcere rssolutus esse cceperit cum Ghristo, tunc cra clau-
non clauduntur. surus est {Act. xxvii, 37) : et pro his qui in toto orbe
6. SenlenLia Ilcerelicorum hujus temporis. Non ad suum Evangelium crediderunt,mutire non pote-
sunt legendi libri apocrypUi. Basilidis porlenta ver- rit? Meliorque erit Vigilantius canis vivens, quam
bcrum. — Ais enim vel in sinu Abrahae, vel in ille leo mortuus {Eccle. \\, 1); ? Recte hoc de Eccle-
399 loco refrigerii, vel subter aram Dei, animas siaste proponerem, si Paulum in spiritu mortuum
apostolorum et martyrum consedisse, nec possc de confitorer. Denique sancti non appellantur mortui,
suis tumulis, et ubi voluerint adesse prajsentcs '. sed dormientes. Unde et Lazarus qui resurrecturus
Senatoriae videlicet dignitatis sunt ; et non inter erat.dormisse perhibetur(Joa?i. xi,ll). Et Apostolus
homicidas tcterrimo carcere. sed in libcra hone- vetat Thessalonicenses (/ IJiess. 1^,-12; de dormien-
taque custodia in fortunatorura insulis et in cam- tibus 393 contristari. Tu vigilans dormis, et dor-
pis Elysiis recluduntur. Tu Deo pones ? Tu
leges n miens scribis ct proponis raihi librura
; apocryphum,
apostolis vincula injicies ; utusquead diemjudicii qui sub noraine Esdra; ate etsimilibus tuis legitur ;

teneantur custodia, nec sint cum Domino suo ubi scriptura est,quod post mortem nuUus proaliia
de quibus scriptum est : « Sequuntur Agnum,quo- audeat deprecari quem ego librum nunquam legi.
;

cumque vadit [Apoc. xiv, -4). « Si Agnus ubique, Quid euira necesse est in manus sumere, quod
ergo et Agno sunt,ubique esse creden-
hi qui cuia Ecclcsia non recipit ? Nisi forte Balsamum mi-
di sunt.Et cum
diaboluset dcemones toto vagantur hi, et Barbelum, et Thesaurum ManichKi ', et ri-
in orbe, et celeritate nimia ubique prffisentes sint, diculum nomen Leusiborae proferas et quia ad ;

martyres post effusionem sanguinissui [mss. ara] radices Pyrenaei habitas, vicinusque es Iberiae,
arca ' operientur inclusi, et inde
exire non pote- Basilidis antiquissirai hsrelici etimperitjE scientiae,
runt? Dicis in quod dum viviraus,
libello tuo, incrcdihilia portenta prosequeris, et proponis quod
mutuo pro nobis orare possumus postquam au- ;
tcitius orbis auctoritate damnatur. Nam in Com-
lem mortui fuerimu3,nullius sit pro alio exaudien- menlariolo tuo quasi pro te faciensde Salomone
da oratio praesertira cum martyres ultionem suj
: surais testimonium, quod Salomon omnino non
sanguinis obsecrantes, impetraro non quiverint scripsit ut qui habes alterum Esdram, habeas et
;

{Apoc. VI, -10). Si apostoli et martyrcs adhuc in cor- Salomonera alterum et si tibi placuerit, leg^ito ;

pore constituli possunt orare •'

pro caeteris,quando ^ fictas revelationes ^ omnium patriarcharum et pro-
pro se adhuc debent esse soUiciti : quanto magis phetarum :et cum illas didiceris, inter mulierum
post coronas, victorias ct trimphos ? Unus homo textrinas cantato, imo legendas propone in taber-
Moyses,sexcentis millibus armatorum impctrat a nis tuis ; ut facilius per has uKnias vulgus indoctum
Deo, veniam {Exod. xxxii, 30 seqq.) et Stephanus : provoces ad bibendum.
imitator Domini sui,et primus raartyr in Ghristo.pro 7. Cerei in templis, quarc accensi'1 Cliristiani re-

* Veteris judicii in reos dignitate conspicuos haec TiAN —

Pulat Martianasus e quodam aeterno the-
erat regula, ut ante probationem carccri non adji- sauro crutas innuijuxta Manichaeum duas naturas,
cerentur. Vid. leg. 1 de custodia reorum et Venu- ; boni unam, alteram raali, a quo non abludit Victo-
lcium d. God. 1. 5. Mox vetus editio rccludantur ;
rius, qui Ihesaurum obvio sensu dici autumat.
deinde ms. Bononiens. leges ponis. Verum e contrario thesaurum unuin fuisse e por-
' Mss. plerique omnes ora non arca. Sic paulo tcntosis norainibus qua3 Basilides et Manichaeus
,

supra subter aram Dei dicitur. excogitarunt, passim Hieronymus indicat in cap.
^ Bononiens. lib. « Possunt ovare pro cunctis, I.XIV Isaise. Ut Basilidis, Balsami atquc Tfiesauri,
quando de se adhuc, » etc. Miror autem ac doleo, Barbclonis quoque et Leusibora', ac reliquorum no-
homines haereticos ctiamnum caviilari legiiiraara minum portcnla, etc. Paria habet in epist. ad
hancHieronymi arguraentalionera imo penitus :
J)
Thcodoram, et in illa ad Pammachiura de optimo
non intelligere quod si pro alisi, cum adviverent
; gene inlerpretandi : intcr Pha^nicum vero deos
intcr hujus SKCuli curas, oraic potcrant sancti, MiAy.aOacpov, et e-f.jajpov, Thcsaurum Godinus quo-
multo magis cum apud Deum recepti sunt, de sua que enumerat in Oriijinibus Constantinopolitanis
incoluraitate securi, do nostra crunt salute solli- nuinero G6, tametsi pro Or.jaupov alii substituant
citi. l-)'j j(opov , et falsa; lectionis Godinum urguant. Certe
* Qui sub nomine Esdrcc, Librum Esdrae quartum non alio sensu Thesauri noraen. ut auctor llistorioi
intelligere videtur nam falsa Vii^ilantio opinio
: hoereseos Manichrorarn, reccns Parisiis editus tra-
sunipta videtur capite 7 libr. IV Esdraj 39 ad 4'i. dit, litulus crat quarti libri quem contra rectam
Martian. —
Notalum Viclorio est e quarto lihro iidpm Scytbianus hujiis h resis auctor composuit. <

apocrypho Esdrae cap. vii, sess. 36 ad usque 4/«, Vide Eusebium oratione dc laudibus Constantini,
suam opinionem utcunque cxtundore poluissc Vi- ot qus! in epistalam 2^), atl IhcoUoram, num. 3,
gilantiura. adnotavimus nota b. In ms. Bononiensi verbum
^ Tliesaurum Manich<ri. Duas naturas, unam profrras desideratur.
boni, alterani niali, IManich.xMis dieobat easquc ; Illo Cortassc libor indicaUir. cui lilulus Tratptip-
•^

velnt e quodam iclerno tiicsauro orutas asserebat. yai in -Mhanasii synopsi, et Niccphori Constanli-
llidicula haec portcnla Manichffii ct liasilidis vide riopolitani canone.
apud Irenaeum, Epiphanium, et Augustinum. Mar-
361 GONTUA VIGILANTIUM. H62

nascimur. Quare luminaria ««/ Evangclium accen- A te vilem pulvisculum. offert Domino sacrilicia, et
dantitr '! — Cereos autem nonclaraluce acccndimus tumulos corum Christi arbitratur allaria ? Et non
sicut frustra calumniaris, scd ut noctis tenebraa solum unius urbis, sed totius orbis errant epi-
hoc solatio temperemus ; et vigilemus ad lumen. scopi,qui cauponem Vigilantium contemnentes,in-
ne cacci tecum dormiamus in tenebris '.Quod si ali- grediuntur basilicas mortuorum, in quibus pulvis
qui per imperitiam. et simplicitatcm SL-ccuIarium vilissimus et favillia, ncscio qua;, jacct linteamine
hominum vel certe religiosarum feminarum, de convoluta ''.
ut polluta omnia polluat, et quasi
quibua vere possumus dicore : <« Confiteor, zelum sepulcra Pharisaica foris dcalbata sint cum intus
Dei habent, sed non secundum scientiam [Ron. x, immundo cinere, 305 juxta te, immunda omnia
2j, » hoc pro honore martyrum faciunt, quid inde oleant atque sordeant Et post hajc dc barathro *.

perdis ? Causabantur quondam ot aposloli, quod pcctoris sui cocnosam spurcitiam evomens, aut di-
periret unguentum sed Domini vocecorrepti sunt
;
cere : « Ergo cincres suos amant animoe martyrum,
{Mattli. xxvi, 8 el Marc xiv, 8). Neque enim Chri- et circumvolant eos, semperque praesentes sunt 5

stus indigebat ungueuto, nec martyres lumine ce- ne forte si aliquis '^
precator [^l. peccator] adve-
reorum et tamen illa mulier in honore 394
: nerit, absentes audire non possint? » portentum
Christi hoc fecit, devotioquo mentis ejus recipitur in terras ultimas deportandum Rides et reliquiis
p !

Et quicumque accendunt cereos, secundum fidem martyrum, et cum auctore hujus haereseos Euno-
suam habent mercedem, dicente Apostolo: « Unus- mio, Ixclesiis Christi calumniam struis : nec tali

quisque in suo sensu abundet {Rom. xiv,5).)) Idolo- societate lerreris, uteadcm contra nos loquaris-
latras appellas hujusmodi homines? Non diffiteor, quae ille contra Ecclesiam loquitur ? Omnes enim
omnes nos qui in Christo credimus de idololatrice sectatores ejus basilicas apostolorum et martyrum
errore venisse. Non enim nascimur, sed rena- non ingrediuntur,ut scilicet mortuum adorent Eu-
scimur Christiani. Et quia quondam colebamus nomium, cujus libros majoris auctoritatis arbi-
idola, nunc Deum colere non debemus, ne simili trantur, quam Evangelia ; el in ipso credunt esse
eum vidoamur cum idolis honore venerari ? Illud lumon veritatis ^ : sicut aliae haereses paracletum
fiebat idolis, et idcirco detestandum est hoc fit : in Montanum Manichaeum
venisse contendunt, et
martyribus, idcirco recipiendum est. Nam et ipsum dicunt esse paracletum. Scribit adversum
absque martyrum reliquiis pcr totas Orientis Ec- haeresim tuam, quae olim erupit adversum Eccle-
clesias, quando legendum est Evangelium, aceen- siam (ne et in hoc quasirepertor novi scelerisglo-
duntur luminaria, jam sole rutilante non utique : rieris) TortuUianus vir eruditissimus insigne vo-
ad fugandas tenebras, sed ad signum lajtitiiE de- lumen, quod Scorpiacum vocat rectissimo nomine:
monstrandum. Unde et virgines illae cvangeiicae C quiaarcuato vulnere in Ecclesiae corpus venena
semper habent accensas lampades suas {Matth. difTundit, quae olim appellabatur Caina hseresis : et
XXV, 1 seqq.). Et ad apostolos dicifur « Sintlumbi : multo tempore dormiens nunc a Dor- vel sepulta,
v«9tri praecincti, et lucernaj ardentes in manibus mitantio suscitata est. Miror, quod non dicas, ne-
vestris (Luc. xii, 35). » Et de Joanne Baptista : quaquam pcrpetranda martyria, Deum enim qui
lucerna ardens et lucens {Joan. v, 32)
« Ille erat : sanguinem hircorum taurorumque non qucerat,
ut sub typo luminis corporalis illa lux ostendatur multo magis hominum non requirere. Quod cum
de qua in Psaiterio legimus: « Lucerna pedibus dixeris, immo et si non dixeris, ita haberis quasl
meis verbum tuum, Domine, et lumen semilis dixeris. Qui enim reliquias martyrum asseris esse
meis {Psal. cxvni, 105). calcandas, prohibes sanguinem fundi, qui nuUo
8. Romanus episcopus super corpora apostolorum honore dignus est.
offert sacrificia. Vi(jilanlii stulLa senlentia vel ohje- 9. Vigilige et pernoctalioncs in basilicis. Paucorum
ctio, Eunomius auctor hxreseos contra reliquias. culpa non prxjudicat religioni. Quod semel fecisse
Moalamus. Tertulliani Scorpiacus liber. Caina hx~ bonum esl, non potest esse maluia si frequenter fiat.
resis inslauruta. —
Male facit ergo Romanus epi- —De vigiliis et pernoctationibus in basilicis mar-
scopus, qui super mortuorum hominum Petriet n tyrum saepe celebrandis, in altera Epistola, quam
Pauli, secundum nos ossa veneranda ^, secundum ante hoc lerme biennium sancto Ripario presby-

' Bonon. ms. Ne tecum dormiamus, absque acci. sordeant. omissis quaj interseruntur, juxta te im-
* Proprium reverentiae sanctorum reliquiis de- uiunda omnia olcant, atque qua) Viclorius quoque
bitffi est venerationis vocabulum. S. Hilarius lib. in antiquis oxemplaribus non haberi animadvertit,
contra Consiantium, num. 8, beritoruvi martijrum expungcre.
ct fortc satius eral>
veneranda ossa vocat. Eusebius Gallicanus, sive ut —Cum inlus immundo, Plures mss.omittuiit hoc
videtur, Eucherius homil. dc sancta Blandina, ve- loco nonnulla verba, legcntes Cum intus imjuundo
neranda ossa in cinercs ab impiis redacta dolet. cinere sordeant, Cluniaccnsis codex variam hanc
Tum, « Ubi sunt, inquit qui dicunt, vcneralionem rctinet lcctionein Et intus immundi cineres juxta
:

sacris martyrum non deferendam esse corpori- lc immunde omnia polluant el sordeant. Martian.
bu9, ') etc. Pro vilem, alii lib. et ms, Bon. vile. '^
Alibi et in mss, Si aliquis peccator.
* Vetus Edit. cum Bonon. ms. lintcamine colli- ^ Duo mss. esse culmen vcritatis : paulo posl Bo-
gata. noniens. Volumine insigni eam Scorpiacam vo-
* Denuo Benoniens. ms. intus immundo cinere cans, etc, haud rectc.

Patrol. XXIII.
363 S. EUSEBII niERONYMI. 364

dero scripseram, respondi breviter. Quod si ideo A. daemonum csse confingas ^ 397 et non vcre cla-
eas aestimas respuendas,ne saepe vidoamur Pascha mare dacmones, sed sua simulare tormcnta. Do
celebrare, et non solemnes post annum excrcere consiliiim, ingredcre basilicas marlyrum, et ali-

vigilias crgo et die dominico non sunt Christo of-

:
quando purgaberis multos socios
: invenies ibi

ferenda sacrificia, ne resurrectionis Domini crebro tuos, et nequaquam cercis martyrum, quitibi dis-
Pascha celebremus et incipiamus non unum
: plicent, scd flammis invisibilibus combureris, et

Pascha habere, sed plurima. Error 396 autem et tunc fateberis, quod nunc negas, et tuum nomen,
culpajuvenum vilissimarumque mulicrum,qui per qui in Vigilantio loqucris, libere proclamabis, te
noctcm saepe dcprehenditur, non cst religiosis ho- esse aut Mercurium propter nummorurn cupidita-
minibus imputandus quia et in vigiliis Pasch.t!
: tcm, aut Nocturnuni [.!/, Nccturninum], juxta
tale quid fieri plerumquc convincitur, et tamen PlauLi Amphilryonem, quo dormicnte, in Alcmenae
paucorum culpa non praejudicat religioni ;
qui et adulterio, duas noctes Jupiter copulavit *, ut ma-
absque vigiliis possunt errare vel in suis S vel in gnai fortutudinis Hercules nasccretur ; aut certe Li-
alienis domibus. Apostolorum finem Judae proditio berum patrem pro ebrietate et cantharo ex hume-
non destruxit. Et nostras ergo vigilias malae alio- ris dependentc, et semper rubente facie, et spu-
rum vigiliae non destruent : quin potius pudicitiae ^ manlibus labiis, efFrenatisquc conviciis

vigilare cogantur,qui libidini dormiunt.Quod enim

bonum est, non potest malum esse,
ii. De Vigilantio historia. — Unde et in hac pro-
semel fecisse vincia cum subitus terrae raotus ' noctis medio
si frequentius fiat : aut si aliqua culpa vitanda
omnes de somno excitasset ; tu prudentissimus et
est,non ex eo quod saepe sed ex eo quod fit ali- sapientissimus mortalium nudus orabas, et refe-
quando culpabile est. Non vigilemus itaque diebus rebas nobis Adam ct Evam de paradiso : et illi
Paschae, ne exspectata diu adulterorum desideria
quidem apertis oculis erubuorunt, nudos se esse
compleantur ne occasionem peccandi uxor inve-
:
cernentcs, ctverenda texerunt arborum foliis : tu
niat, ne maritali non possit recludi clave. Arden- et tunica et fide nudus, subitoquc timore perter-
tius appetitur quidquid est rarius.
ritus, et aliquid habens nocturn.e crapulae, san-
10. Vigilantii argumenta contra miraculu. Non — ctorum oculis obscenam partemcorporis ingerebas,
possum universH percurrere, quaj sanctorum pres-
ul tuam indicares prudentiam. Tales habet adver-
byterorum litterae comprehendunt de ; libellis illius
sarios Ecclesia : hi duces contra martyrum san-
aliqua proferam. Argumentatur contra signa atque guinem dimicant hujuscemodi oratores contra
;

virtutes, quae in basilicis martyrum fiunt, et dicit

apostolos pertonant, imo tam rabidi canes contra
easincredulis prodesse, non credentibus, q^asi ^^^j^^j j^^^^^^ ^ig^i 1^^
nunc hoc quaeratur, quibus fiant, et non, qua vir- L
tute fiant. Esto,signasint infidelium ^qui quoniam 12. Timehal interdum Ilieromjmus basilicns in-
sermoni et doctrina? credere noluerunl, signis trare martyrum. —
Confiteor timorem meum, ne

adducantur ad fidem et Dominus incredulis signa forsitan de supersLitione descendat. Quando iratus

faciebat, et tamen non idcirco Domini suggillanda fucro, et aliquid mali in meo animo cogitavero :

sunt signa, quia illi infideles crant, sed majori ad- et me nocturnum phantasma deluserit, basilicas

mirationi erunt [Al. erant), quia tanta; fucrc po- martyrum intrare non audeo ita totus et corpore ;

tfntiae, ut etiam mentes durissimas edomarent, et etanimo contrcmisco. Rideas forsitan, et mulier-
ad fidem cogerent. Itaquc nolo raihi dicas, signa cularum doliramcnta subsannes. Non erubesco
infidelium sunt sed responde quomodo in vilis-
: carum fidem, qux. primae viderunt Dominum re-
simo pulvere et favillas, nescio qua, tanta signo- surgentem, quae mittuntur ad apostolos, quae in
rum virtutumque pracsentia. Sentio, sentio, infeli- matre Domini Salvatoris sanctis apostolis com-
cissime mortalium. quid doleas, quid timcas. Spi- mendantur. Tu ructato cum saeculi hominibus,
ritus iste immundus qui haic te cogit scriberc, ego jejunabo cum fcminis, imo cum religiosis vi-
sajpe hoc vilissimo tortus est pulvere,immo hodic- ris, qui pudicitiam 398 vultu pra;ferunt, et pal-

que torquetur, et qui in te plagas dissimulat, in jj

lida.jugi continenlia orat portantes, Christi osten-

caiteris confilctur. Nisi forte in morem gentilium dunt vcrccundiam.

impiorumque, Porphyrii et Eunomii,has pracstigias 13. Vigilantiiis quid prohihchat f CoUectx in die

' liber, possunt orare vel in

Idem Uononiens, PlauLus quem nostcr hiudat.
suis, etc. infra, At si aliqua culpa, etc, dc-
Paulo Credo cgo liac nocte Noclarnnm obdormissc.
indene occasione pcccandi uxor veniat.
•
Idem iterum cum \ci.cA\i.,Erqo siqna sunl, ctc.
^ Cum
suhitus tcrrn' motus. Prosper in Chronicis,
da^monum con- n Arcadio iv ct Ilonorio iii coss. terra> motus per
^ In eodem Bononiensi pnvstiijius
Ira te conljens, etc. dies phirimos fuit cadumqnc ardcrc visum est. "
*lmo tres passim enumerant veteres mythologi. M.MiTiAN. —
In S. Prospcri ac Marcellini Chronicis

Sed et Eusebius Praepar. lib. Tres noctes Irudunt

ii :
rcfcrtur ad annum i5(>C) > .\rcadio v ct Honorio
:

Tp<.h~ipo-^ ct TptjfAT,- III coss. lcrrne molus por dicsplurimos fuit, » etc.
Jovem gemviassc, unde
vo; Uercules dictus est. Duas tamon cum Hicro- Paulo infra vetus cditio dc paradiso ejfctos sic
pymo Ovidius nolat lib, i .imor.., Eleg. 13 : orasse.
Coruniisit noctes in sua vola duas.
365 CONTRA VIGILANTIUM. 366
dominico. Consuetuilo eleemosipuintni apud Ilchiwos X Mali puupercs. - Respondebis, hoc unumquem-
el Christianos. — Videris mihi dolcro ct aliud, nc si que possc sua lacere nec pauper6s de-
in patria :

inoleverit apud Gallos continenlia tt sobrictas atque futuros, qui Ecclesiae opibus sustenlandi sint. Nec
jejunium,tabern;L' ture lucranon habcant.ct vigilias nos negamus cunctis pauperibus, cliam Judaiis ct
diabob' ac tcmulentaconvivia tota nocte cxcrcere noa Samarilanis, si tanta sit largitas, stipcs porrigen-
possis.Prffiterea iisdem ad rcialum cst Epistolis, me das. Sed Apostolus faciondam quidcm docct ad
quod contra auctoritatem apostuli Pauli, imo Pe- omnes elecmosymam, sed maxime ad domesticos
Iri, Joannis et Jacobi, qui dcxtras dederunt Paulo fidei {Galat. vi. 10). De quibus et Salvator in Evan-
et BarnabcTcommunicalionis, et pripceperunl eis, gelio loqucbatur : « Facite vobis amicos de mam-
utpaupcrum memores essent, tu prohibeas Hie- mona iniquitatis [Al. iniquo], qui vos rccipiant in

rosolymam in usus sanctorum aliqua sumptuum ffjterna tabernacula {Luc. xvi, 9). » Nunquid isti

solatia dirigi. Videlicet si ad haec respondero, sta- pauperes, inter quorum pannos ct illuvicm corpo-
tim latrabis,meam me causam agere, qui tanta ris flagrans libido dominatur, possunt habere
cunctos largitate d(jnasl.i,ut nisi venisscs Hieroso- .Ttcrnatabernacula, qui nec pra^sentia possident,
lymam, et tuorum pecunias
tuas vel patrcnorum nec futura ? Non enim simpliciter pauperes, sed
effudisses, omnes periclitaremur fame. Ego hoc pauperes spiritu beati appellantur dc quibus :

1„1 ;_ ^.^^^i;^, D r.^.r.'-,r^i.-,r^ « „ « „+ ^! „^

^ ^ « ege-
1 I» L
scriptumest: « Xi i
Beatus supcr ,^ ,. .-. r. r^.^'. f .^
."
1 1 . .. i .^ 1 1 r, , ,
loquor, quod beatus apostolus Paulus in cunctis
1
qui intelligit
pene Epistolis suis Ioquitur,et prajcipit Ecclesiis num ot pauperem in die mala liberabit eum Do- :

gentium per unam sabbati, hoc est, die dominico minus (Asa/. xl, 1). » In vulgi pauperibus susten-
omnes conferre debere, quae Hierosolymam in tandis neqnaquam intcllectu, sed eleemosyna opus
sanctorum solatia dirigantur, et vel per discipu- est. In sanctis paupenbus beatitudo est intcUigen-

los suos,vel per quos ipsi probaverint : ct si di- tia", ui[Al. ut et ei] ei tribuat, qui erubescit
gnum fuerit, ipseaut dirigat, aut perferat* quod accipere: et cum metens carna-
acceperit, dolet:
collectum est. In Actibus quoque apostolorum lo- lia, et seminansppirilalia. Quod autem asserit eos
quens ad Felicem pr«sidem « Post annos, ait, :
melius facere, qui utuntur rebus suis, et paulatim
plures, eleemosynas facturus in gentem meam, fructus possessionum suarum pauperibus dividunt,
veni Hierosolymam,et oblationes et vola in qui- quam illos qui posscssionibus venundatis, semel
bus invenerunt me purilicatum in templo {Act. omnia largiuntur, non a me ei [^4/. eisj, sed a Do-
XXIV, 17, 18;. » Nunquid in alia parte terrarum, mino respondebituf « bi vis esse perfectus, vade,
:

et in Ecclesiis, quas nascentes fide sua eru- vende omniaqua; babes, et dapauperibus et veni :

diebat, quae ab aliisnon sequere me(i)/rt///i. XIX, 2^). » Ad eum loquitur,

acceperat, dividcre
poterat? Sed sanctorum locorum pauperibus C qui vult esse perfectus, qui cum apostolis patrem.
dare * cupiebat, qui suas pro Christo faculta- naviculam et rete dimittit. Iste quem tu laudas,
tulas relinquentes, ad Domini servitutem tota secundus aut [/1/. ei] tertius gradus est, quem et
mente conversi sunt. Longum est nunc si de nos recipimus, dummodo sciamus pi^ima secundia
cunctis epistolis ejus omnia testimonia revolvere et tertiis pra;ferenda.

voluero, in quibus hoc agit, et tota mente festi- 1.5. Vita ac condiiio vcri monacJii, Fitandi nio-
nat, ut Hierosolymam et ad sancta loca oredenti- nacho aspectus mulicrum. — Nec a suo studio
buspecunia; dirigantur : non in avaritiam, scd in monachi deterrendi 400 sunt a te lingua viperea
refrigerium, non ad divitias congregandas, sed ad ct morsu saevissinio, do quibus argumcntaris et

imbecillitalem corpusculi sustentandam, ct frigus dicis : Si omnes se clauserint '', et fuerint in soli-
atque inediam 399
declinandam. Hac in Judaea tiidine, quis cclebrabit Ecclesias ? quis saeculares
usquc hodie perseverante consuetudine, non so- homines lucrifaciet? quis peccantes ad virtutes
lum apud no3, scd et apud Hebraeos, ut qui in poterit cohortari ? Hoc enim modo si omnes tecum
lege Domini moditantur die ac noctc {Psal. i, 2), fatui sint, sapiens quisesse poterit? Et virginitas
et patrem non habcntin tcrra, nisi solum Deum, non erit approijanda. Sienim omnes virgincs fue-
synagogarum •'' et totius orbis foveantur minisleriis rv rint,nuptia;non crunt: interibit humanum genus :

{Deut. xviii, 2sq.) ; ex aequalitate duntaxat non ut infantes in cunis non vagicnt obstetrices absque ;

aliis refrigerium, et aliis sit tribulatio : sed ut alio- mercedibus mendicabunt et gravissimo frigore :

rum abundantia, aliorum sustentet inopiam (// solus [Al. Dormitantius

solulus] atque contractu.'^
Cor. VIII, lij. Raracst virtus ncc a pluribus
vigilabit in lectulo.
f'i, Eleemosynx quibus potissimum fuciendx. appetitur. Atque utinam hoc omnes osscnt, quod

' Ms. Bonon. aut proferat,elc. ex mox Veni olda- polibus. Ms. Bonon. deindehabct xqualilate et
e.v
liones et vola offerre in quibus, etc. absque lliero- ita dunla.ral, ctc.
solymain. Vcrius puto quod habcnt mss. omncs, ipso
'

* Idomfere cum veteri editione, sed sanctis pau- Martian.To tosto, recluserint, quod cst, se clau-
peri
ribus dare.
dcndoab aliis separarint. Excmplum habcs apud
Ejus rei ordinem explicat, muUaque congerit non uno in loco.
Justin.
exempladoctiss. P. Bacchinius, in libro dc Metro-
 '

367 S. EUSEBII HIERONYMI. 368

pauci sunt, de quibus dicitur : Multi vocati, pauci A. Nulla securitas est vicino serpente dormire. Po-
electi (Malth. xx, 4(j ct xxii, 14) ; vacui esscnt car- test ficri, ut me non mordeat, tamen potestfieri ut
cerea. Monachus aulem non doctoris habet, scd aliquando me mordeat. 401 Matres ' vocamus
plangentis officium: qui vel se, vel mundum lu- sorores et filias, et non erubescimus vitiis nostris
geat, et Domini pavidus advenlum:
praestoletur nomina pietaiis obtcndcre.Quid facit monachus in

qui sciens imbecillitatem suam,etva3 fragile quod cellulis feminarum ?quidsibi volunt sola et pri-

portat, timet olTendere, ne impigat, et corruat vata colloquia,et arbitros fugientes oculi? Sanctus
atque frangatur. Unde et mulierum, maximeque amor impatientiam non habet-^. Quod de libi-

adolescentularum vitat aspectum, et \n tantum dinediximus, referamusad avaritiam, et adomnia

castigator sui est, ut etiam quie tuta sunt perli- vitia quas vitantur solitudine. Et idcirco urbium

mescat. frequentias declinamus, ne facere compellamur,

16. Fugienda vitia et vitiorum occasiones. Ceria qui-c nos non tam natura cogit facere, quam vo-
non sunt dimittenda, et incertasectanda. Gur, in- — luntas.
quies,pergisaderemum? videlicetut tenon audiam, •17. Aperta bla^'phemia indignationem flagitat. —
non videam; ut tuo furore non movear;ut tuabella Haec, ut dixi, sanctorum presbyterorum rogatu,
non patiar ne me capiat oculus meretricis ne „ unius noclis lucubratione dictavi, festinante ad-
; ;

forma pulcherrima ad illicitos ducat amplexus. modum 402 fratre Sisinnio *, et propter sancto-
Respondebis hoc non est pugnare, sed fugere.
: rum refrigeria ad iEgyptum ire properante: alio-
Sta in acie, adversariis armatus obsiste ut post- quin et ipsa materia apertamhabuit blaspheraiam,
:

quam viceris, coroneris. P^ateor imbecillitatem quai indignationem magis scribenlis, quam testi-
meam. Nolo spe pugnare victoriae, ne perdam ali- moniorum multitudinem flagitarct. Quodsi Dormi-
quando victoriam. Si fugero, gladium devitavi tantiusin mearursusmaledicta vigilaverit.eteodem
[Al. dimittam]: si stelero, aut vincendum mihi ore blasphemo, quo apostolos et martyres lacerat.
est, aut cadendum. Quid autem necesse est certa de me quoque putaveritdetrahendum, nequaquam
dimittere, et incerta sectari ? Autsculo, aiit pedi- illi brevi lucubratiuncula, sed tota nocte vigilabo,
bus mors vitanda est. Tu qui pugnas, et superari et sociis illius, immo discipulis vel magistris, qui
potes, et vincere. Ego cum fugero, non vinco nisitumentes uteros viderint feminarum, maritos
in eo quod fugio : sed ideo fugio, ne vincar. earumChristi ministerio arbitrantur indignos.

1 Martianaeus non vincar: olim non vincor, quod * Fratre Sisinnio. De hoc eodem Sisinnio haec
Victorius improbat. Nos cum duobus mss. legi- legunturin Pra-fatione Comment. lib. n inZacha-
mus. riam » Dum frater Sisinnius .'Egyptum ire festi-
:

^*
Recole epistolam ad Sabinianum lapsum in C nat, ut odorem bonae fragrantiae, qui a te missus
nostra recensione 147, num. 5, ubi matrcs mona- est fratribus, illuc quoquc perferat. » etc. Hanc
steriorum vocantur. S. quoque Optatus de Scbis- itaque in Vigilantium lucrubratiunculam scripsit
mate Donatistarum lib. n,« Invcnerunt matres,quas anno Ghristi 406, id est, sexto consulatu Arcadii
de castimonialibus fecerant mulieres. » Augusli, ut ipsemet testatur Prsfatione iii Com-
^ Epistola 46 Paula3 et Eustochii inilio « Men- : mentar. in Amos propbetam. Martiax. De hoc —
Burara charitas non habe', et impatientia nescit fratre Sisinnio diximus in praefixa huic opusculo
modum. ^ etc. Sed hic loci pro incontinentia im- Admonitione.
patientia sumitur, ut supra indicatum est.

IN SEQ. LIB. CONTRA JOANNEM HIEROSOL. ADMONITIO.

I. Joannes Hierosolymitanas, qui ante adeptum episcopalum monachus,Arianiset Macedonianis adhae-

serat, postquam ad pontificiam dignilatem evectus cst, Origenistis, qui in ea pri)vincia multi erant,
aures accommodavit. Id aegre admodum ferebant boni omnes, atque in primis S. Epiphanius, qui eum
Hierosolymaj convenit, praesens prajsentem hortatus est, ut se ab errore reciperet ille e contrario :

ita excanduit,ut Epiphanium ipsum de Anthropomorphitarum hneresi publice incusare non dubitarit. Ad
hffic rixarum homo cupidus, causas qu«rens vindictK, in eo se lasura ab Epiphanio conquestus est,
quod ille Paulinianum sancti Hieronymi fratrcm in PaLoslinai monastcrio agcntem, extradilionem
scilicet Salaminii episcopi presbyterum ordinaverit. Quod ille quanquam satis bene excusaret quod :

non in parochia Joanni subjecta id feoisset, unamque csse dissidii causam obtestaretur, violatam
Origeliianis dogmalibus reclam fidem, Joannes hanc unam ordinationem iraoundiae sua? causam i

prsetexebat. Qunmobrem et Hieronymum quoque, ejusdcm Pauliniani fratris, multo vero magis Orige- i

nismi causa, oilio habuit. Gum cnim ab Epiphanii partibus staret S. Doctor, et non solum fratris sui
ordinationem absque alterius injuria, sed ex recepta inter Gypri cpiscopos consuetudine factam probe
goiret, sed etiam Ori^enis errores acribus qua verbis, qua scriptis jugularet, ila Joannis iracundiam ' »-

I
369 CONTRA JOANNEM HIEROSOL. — ADMONITIO. 370

mavit, ut ab Illo de Ecclesiae communione fueril ejectus : tametsi cum tota Hierosolymitana Ecclesia
continenter communicarit.
2. Tantos animorum motus Archelaus comes compescere statim initio studuit, condictoque pacis
ineundoe loco, quoniamviolatcB fidei suspicio discordias peperisset, e singulorum fideiprofessione inirent
concordiam. Joannes vero, semel atque iterum invitanti ad paciscendum Archelao, modo unam, modo
minime paruit. Sed ad Theophilum Alexandrinum,utparest
aliam, levissimas excusationes prajtendens,
credere, litteras dedit, in quibus illum de ingravesccnti discordia certiorem fecit, forte etiam ut
adversarios suos reprehenderct, deprecatus est. Theophilus blande pro eo ac debuit ad Hieronymum
scripsit, deque his quae abs Joannc acceperat, commonefecit, et ad pacem invitavit. Ad quem noster
epistolam 132 in nostra rccensionne rescribit, in qua pacem ultro se quacrere professus, objccla singilla-
tim diluit, causas'|ue contentionum etviolataj Odei legeritin Joannem. Tum laboranti magia ac magis
Ecclesia; succurrere volens Theophilus, Isidorum presbyterum, pietatis aliarumque virtutum fama
notissimum, sed quem Origeniana labcs corripuerat, iegatum mittit Hierosolymam cum litteris, quibus
componere dissidentes animos studet. Verura malus iste pascis sequester cum advenit Hierosolymam,
legationem suam renuntiavit, commissas tamen litteras reddere Hieronymo noluit, cui quaerenti, Si
legatus es, rcdde leijationis epistolas ; si epistolas non habes, quomodo legatum te probatis ? respondit
habere se quidem litteras, sed rogatum a Joannc ne redderet proindeque maluit re infecta discedere,
:

quam favoris in Origenianas partes tollere suspicionem. Auctor tamen fuit Joanni, ut Apologiam ad
Theophilum pro sua causa scriberet, ad eamque scribendam operam suam commodavit, ut inquit
Hieron., iciem tsset et dictalor ct bajulus litlcrarum. Ftaque Joannes Epiphanii epistolaj respondere
dedignatus, Apologiam illam quaquavcrsus misit, sed potissimum in Occidentem, ut in sui gratiam
maxime Romanorum secerdotum aures pri;occuparet, Rcvera Pammachius multorura animos in diversa
distractos fuisse scribit ad Hieronymum, aliis Salaminii, aliis Hicrosolymitani episcopi causam defen-
dentibus quibus ipse excitatus, S. Doctorem rogat, ut quid
: rei sit, exponat. Jam vero hoc libro

Hieronymus illi morem gerit, ostendilque, adeo non Pauliniani fratris, ordinationem causam esse dissi-
dii, sed Origenisini errores Joanni objeclos, ut proeterquam quod in Eleutheropolitano territorio, non in

/Eliensi ordinatus est Paulinianus, etiam ante ejus consecrationem, jam Origenis causa Joannem inter
atque Epiphanium fuerit illa altercatio. Origenismum vero ad octo revocat capita, e quibus tria tantum
Apologia illa sua Joannes purgaverit, 1° nec Filium videre posse Patrem, nec Spiritum, Filium ;

2° animas propter peccata e coelo delapsas in corpus esse veluti in carcerem conjectas 3° futurum, ut ;

diabolus resipiscut,ct convertatur.etcum sanctis regnet 4° Adaraum et Evam antequam peccarent corpore
;

caruisse, qune corpora tunicis pclliceis post peccatum indicantur 5° carnem nequaquam suscitatum iri,
;

nosque sexu in resurrectione carituros G° paradisum terrestrem allegorice inteiligendum T aquas

; ;

qua; super ccelos in Scriptura dicuntur, esse angelos, quae subter coelos sunt, daemones 8° hominem ;

per peccatum Dei imaginem amisisse. Hos itaque errores iterum Joanni objicit, ejusque Apologiae
strophas exagitat, ipsum continuo alloquens Hierosolymitanum episcopum.
3. Sunt porro, quibus liber iste ab auctore non finitus videatur, quod ea factum de causa putant,

quod eo ipso tempore quo scribebatur, TheophiH studio pax inita tandem sit. Verum neque improba-
biie sit opinari, tcmporum injuria postremam cjus partem, eamque perexiguam excidisse. Ut ut ae
res habeat, cerle Rufinum latuit isthffic clucubratio, in quam maxime velitari non destitisset in Invecti-
varum libris. Ex his mirum quantnm eruditi viri disscntiunt in assignanda illi temporis epocha : qui
citius anno 393, qui serius 406, affigunt, aliiprout libitum fuit, intermediis annis. Nos ut an. 399, vel
400 consignemus, duobus hisce argumentis persuaderaur, qua3 in notis Ghronologis Epistolarum jam
proposuimus. Primum est, quod Gommentarios in Ecclesiastem, et explanationem Epistola? ad Ephesios
a sc ante annos fcrme dccem concinnatam tradit; quos ut de Coramentariis tantum dicaraus, circa
annum 3'JOadornasse idem ipse testatur tum alibi, tura prijecipue in eorumdera Praefatione ad Paulam
et Eustochium, ubi, post ferme quinquennium, ex quo Roma evasisset, istud se operis suscepisse, .pla-
nissime indicat. Ilis porro si fermc decem adjunxeris, annus efficitur 399 aut 400. Alterum, quo idem
tempus colligitur, arguraentura inde petimus, quod sub Opusculi finera se dicit an/g annos tredecim
Antiochiam ccleberrimam iirbem dcscruisse,ut in agris ac solitudine, adolcscentix deftens peccata, Christi
in se misericordiam deflecteret. Enlmvero, non nisi ab cxacto anno 386 hi tredecim supputari uUo modo
possunl, siquidem usque ad superioris 385 Augustum mensera Romae eum constitissc compertum est ;

quo tempore cum in subinde regionibus peragratis, tum deraura substitit

Orientem adnavigasset, aliis
Antiochiac quara urbem ideo se indicat deseruisse, quod in ejus Ecclesia, ad quam ob ordinationem
:

pertioerc videretur, cum splendide posset munerc sacerdotii defungi, maluit agros ac solitudinem
c-eppctcre, ut adolescentia; pcccata pcenitentia dcleret. Tredecira ergo annisilli 386 supperadditis, exori-
tur399, autinitium 400, cui magis placet hunc librum ascribcre, antcquam Isidorus Alexandrinus
presbyter a synodo cjus anni ac loci per Theophilum damnaretur (1).

(i) Vide adnotationem nostram in Prasfat. Chronici, ubi de Vincentio S. Patris nostri comite agimus.
 :

371 S. EUSEBII HIERONYMI. 372

STRIDONENSIS PRESBYTERl

mm mmi hieiiosolyiiitanijm

AD PAMMAGHIUM
LIBER UNUS'

407 I. Pencidosum de alterhis animo judicare. A rem contra alios non tenenius quin potius ora- ;

— Si juxta Paulum apostolum quod sentimus ,

mus, obsecramus, ut aut simpliciter nostra fatea-
orare non possumus {liom. viii, 26), ac propriae tur, aut aperte defendat aliena. Nolo verborum
mentis cogitationem sermo non explicat quanto ;
ambiguitates nolo raihi dici, quod et
: aliter
magis periculosum cst de alterius animo judicare, possit intelligi. Revelata facie gloriam Domini
etsingulorum dictorum atque verboruminvestigare contcmplemur (// Cor. iii, 18). Claudicabat quon-
atque proferre rationen? ? Natura hominum prona dam et Israeliticus populus in utroque pede. Sed
est ad clcmcntiam,et in alieno peccatosui quisque Elias qui interpretatur, fortis Domini^
,
« Usque :

miserctur. Si ergo reum in sermone repreliendc- quo ait,claudicatis in utroque vestigio? Si Dominus
ris, simplicitalem vocabit ; si caliiditatem argue- est Dcus,ambulatc post eum si autem Baal,sequi- :

ris, imperitiam conlitebitur, ut suspicionem vitet mini eum (/// Pieg. xviii, 21). »Et ipse Dominusde
malitiac.Atquefiet itaut tu qui arguis,caIumniator : Judaeis : « Filii alieni mentitisunt mihi filiialieni :

ilJe qui reprenhditur, non ha;reticus, sed rusticus inveteraverunt, et claudicavcrunt a semitis suis
judicetur. Nosti, Pammachi [kl. Pammachium], {Psat. XVII, 46. » Certe si haireseos nulla suspicio
'nosti me
ad hoc opus non inimiciliis, non gloriae est (ut cupio et credo) cur non verbis meis meum
cupiditate descendere sod provocatum
; litteris . sensum loquitur ? Quam ille simplicitatem vocat,
tuis ex ardore tidei ; ac velle si fieri potest, om- ego malitiam 409 interpretor. Persuadere mihi
nes idipsum sapere, nec impatientiae ac temerita- vult,quod pure credat pure ergo et loquatur.;

tis posse reprehendi, si [Al. qui] post triennium Et quidem unum verburn, vel unussensus esset
si

loquor. Denique nisi ad Apologiam -, de qua nunc ambiguus, si duo, si tres, ignoranliaj veniam
scribere institui, multorum animos diceres pertur- tribuerem ; nec ea qua; aut obscura vel dubia
batos, et in utramq^ie partera fluctuare senten- sunt, de certis et perspicuis aistimarem. Nuncvero
tiam, decreveram JOS in incepto silentio per- qusG ista simplicitas est, quasi super ova et aristas
manere. inter theatrales prwstigiaspendenti gradu incedere:
2. Novalm est Montanus. Qui pure credit, pure- ubique dubium, ubique suspectum ? Putes eum
loqiudebet. hi suspicione hxreseos 7iemo sit patiens. non cxpositionem fidei, sed figuratam controver-
— Facessat itaque Novatus errantibus non manus siam scribere. ,Quod iste- nunc appetit, olim in
porrigens, Montanus cum insanis lcmiiiis prostcr- scholis didicimus. Nostra adversum nos dimicat
natur, jaccntes in barathrum pnccipitans, ne le- armatura. Etiam si bcne credit, et circumspecte
ventur. Quotidie peccamus omnes et in aliquo et timide loquitur, suspicionem mihi facit nimia
labimur. Quiergo in nos clementes sumus, rigo- diligentia. Qui arnbulat simpliciter, ambidat con/i-
I

* K(l. Vallars. sic edidit titulum Incipit liber : finc quoque multa dcsuntin codera ras. codice ;

S. Uieronijmi presbt/tcri ad Pammacliiuin contra nani verba pncpostcro ordine, etc, habet
anto
Joan. Ilicrosol. ; Martian. vero, Adversus hxrescs EXPLICIT. Codcx San-Cygiranus eodem modo
Joannis, etc. Edit. —
Adversus hxrescs Joannis incipit et absulvitur sed lianc rctinet epigraphen
;

Ilicrosoliim. In rcccntiori ms. codice Sorbonico Incipit liber sancti Ilicrotiymi dc rcsurrectione car-
ita inscribitur: Incipit lihcr S. Ilicronymi ad nis. Martian.
Paiuwachium contra Joanncm llicrosohimitan. cpi- ^ Quam pro sua causa ad Theoph. Joannes
scopum. cl llafinum presbyterum Oriijenis asscrtorcm. scripsit Isidori opera, et quam Hieronym. hoc
In codice voro Cluniaccusi . Incipit liber S. llicro- libro exagilat.
nymi prcsbjteri dc crcalionc nnimic, vcl de rc^urrc- •'
Ah -IX fortis et m vel HM* Dcus, vel, Domi-
ctione canrs conlra cpislolam liufini hoc modo nus. I xvu et xviii.
llcg. In libro Nominum intcr-
scribetilis. Scrmo nobis cst oinnium visibiiium, pretatur Deus Dominus.
etc, ut leguntur in medio hujusce Epistolic. In
373 GONTRA JOANNEM HIEROSOL. 374

denter {Prov. x,9). Siulinxa. est fruslra infamiam A A. Joanm Pelsesiina non communica-
episcflpo in

sustinere. Objicilur ei crimen, cujus non habet hant plures. Joannem hxretictim vocabat S' Epipha'
conscienliam. trgo ciimcn quod totum pendcl in njus. .ilhanasius cl Paulinus soli in Oriente catholici.
invidiam
verbo, neget conlidenler, ac liberc faciat — Ac primum antcquam tuam, quam
cpistolam
adversario suo (S. Epiphanio). Eadem audacia qua^ ad episcopum Theophilum, interpretatam
scripsisti

ilie insimukit, hic defendat. Cumquc omnia dixerit huic volumini inscram,et ostendam tibi, me intel-
quae volucrit, quae proposucrit, qua^ suspicioni- ligerc nimis cautam ,.1/. tantamj prudentiam
bus carent ; si perseverat calumnia,conserta manu tuam, cxpostulare tccum libet. Quae hsc cst tanta
in jus trabat. Nolo in suspicionc h^crcscos qucm- arrogantia, non rcsponderc de fide interroganti-
quam esse patientem ne apud eos qui ignorant
;
bus ? Tantam fratrum .-nultitudinem, et monacho-
innocentiam ejus, dissimulatio conscicnlia judice- rum choros, qui tibi in Palaestina non communi-
tur, si taceat licet superfluum sit ejus prccsen-
;
canl, quasi hostes publicos ajstimare ? Dci Filius
tiam qucerere, et extorquere silentium. cujus apud propter unam morbidam overa, nonaginta novem
te litteras teneas. in montibus derelictas, alapas, crucem, flagella

3. Jounnem ipsum S^imus omncs,

alloquitur. —
sustinuit, et suis humeris portavit ad coelos baju-

quid tibi scripserit, quid in te arguerit, in quo (ut „ lans et patiens delicatam peccatricem, Tu beatis-
tu vis) calumniatus sit. Responde ad singula, per simus papa, et fastidiosus antistes *, solus dives»
Epistola; hujus gradere vestigia, ne punctum qui- solus sapiens, solus nobilis ac disertus, conservos
dem et apicem calumnise transeas. Si onim egeris tuos, et redemptos sanguine Domini tui, rugata
negligenter, et (ut ego tibi credo juranti) casu ali- frontc et obliquis oculis despicis ? Hoc est illud»
qua transieris statim ille clamabit et dicet llic, : quod, Apostolo prfficipiente, didicisti : « Parati
hic te victum [Fort. vinctum] teneo ; hic totius sempcr ad satisfactionem omni poscenli vos 411
negotii cardo versatur. Non aeque inimioi audiunt, rationem de ea quae in vobis est spe (/ Petr. iii>
et amici. Qui inimicus cst, etiam in scirpo nodum 25) ? Finge nos occasionem quaerere, et sub prae-
))

quaerit : amicus prava quoquc recta judicat. Scri- textu fidei lites screre, schisma conficere, jurgia
bunt sa;culi littcra}, amantium caeca csse judicia ;
concitare.Tollc occasionem volentibus occasionera^;
quas voluminibus occupatus om-
tu forsitan sacris ut postquam de fide satisfeceris, et oranes nodos
nino neglexeris. Nunquam de amicorum judicio qui contra te nectuntur absolveri3,tunc liquido om-
glorieris. lllud verum 410 est testimonium, quod nibus probes, nondogmatum, sedordinationis esse
ab inimica vocc profertur ^ .\lioqui si amicus pro certamcn. Nisi forte prudenti consilio, ideo de fide
te dixerit non testis, aut judex sed fautor puta- interrogatus taces, ne videaris haereticus esse [Al.
bitur. Uaec et hujusmodi loquentur inimici tui, qui C fuisse"!, cum satisfeceris. Omnia ergo crimina, qui-
tibi forte non credant, et movcre cupiant stoma- bus accusantur horaines, refutare non debent ne :

chum. Cocterum ego quem nunquam volens ktsisti, postquam negaverint, crirainosi sint. At contem-
cujus semper in Epistolis tuis nomen cogeris ven- nis laicos diaconos atque presbyleros. Potes enim
tilare, do conslium ut aperte aut fiilem Ecclesia) (utgloriaris ct jactitas) in una hora mille clericos
praedices, aut loquaris, ut crcdis. Dispensatio ete- facere. Habes papam Epiphanium, qui te aperte
nim ac libratio ista prudeus vcrborum, indoctos raissis litteris ^ haercticum vocat. Certe nec aetate,
decipere postest. Cautus auditor et lector cito dc- nec scientia, nec vitac merito, nec totius orbis te-
prehendet insidias et cuniculos quibus veritas
: stimonia, major illo es. Si aetatem quaeris, juvenis
subvertitur,aperte in luce demonstrabit. Et Ariani *, ad senem scribis [/1/.. scribes]. Si scientiam, non
quos optime nosti, multo tempore propter scanda- sic eruditus ad doctum licet te fautores tui, diser- :

lum nominis oixoo-j.7'.ov {consubstantialem) se dam- tiorem Dcmosthcnc, auctiorem Chrysippo, sapien-
nare simulabant, venaque erroris circumlinebant tiorem Platone contendant, et tibi ipsi forte per-
melle vcrborum. Sed tandem coluber se tortuosus suaserint. De vita autem el fide nihil amplius
aperuit, ex noxiura caput, quod spiris totius corpo- dicam nc te laedere videar. Eo tempore quo totura
ris tenebatur, spiritali nucronc cofossum est n Oricntera (exccpto papa .A.thanasio atque Paulino)
•''

Recipit, ut scis, Ecclesia pcenitentes et numero Arianorum et Eunoraianorura hajresis possidebat,

;

superata peccantium dum deceptis gregibus consu" (juando tu Occidentalibus et in medio exsilio con-
lit, pastorum vulncribus ignoscit. Eadem nunc in fessoribus non coramunicabas ille vel presbyter ;

veteri et nova hajresi consuetudo sorvatur, ut aliud monaslerii ab Eutychio audiebatur vel postea '^

populi audiant, aliud praedicent sacerdotes. episcopus Cypri a Valcnte non tangebatur. Tantae

Cicero lib. i Officiorum, qui Platonis etfatum

'
spiritualis, ctc. Mox, Et in venia supe^ata peccan-
istud Latinc reddit. Vetus editio, Quod ah invita tium, etc.
voce "profcrtur. Eadcm
vetus edit., ct fastigiosus antistes.
nempe, et Macedonianis quoque aures ac-
* lis Olim, Tolle volentibus occasiotiem, et mox, Liqui-
*

commodaverat, antequam episcopatum adipisce- do omnibus pateat, non, etc.

retur. •"'

[n vctcri C(\\i. Muttis litteris [ivo missis.

^ Vetus edit., Coluhcr tortuosus appamit, ct ^
Eutychius istc Eleuthcropolitanus cpiscopus
noxium caput, quod .<ipiris totius corporis teyebat, fuit, qui ob odium in S. Cyrillum Hierosolymita-
8t5 g. EUSEBII HIERONYMI. 376

cnim venerationis somper fuit, ut regnantes hse- A pum apprehenderis ^ nec tenere potes, nec audes
retici ignomiam suarn putarent, si talem virum dimitterc. Ipsa qujque tria 413 quasi negligens
persequerentur. Scribe igitur ad hunc. Responde atque securus, quasiquc aliud agens et in quibus :

epistolae ejus : scntiant caeteri finem, eloquentiam, aut nulla aut parva sit qunestio, praitervolas atque

prudentiam tuam, ne tibi solus disertus esse vi- perstringls. Et ita opertus ac textus incedrs, ut
dearisi Curab alio provocatus, aliorsum arma con- plus confitearis tacendo quam renuas disputando.
vertis? Pal.TJStina; [/1/. PaUiestinis] interrogaris, ct Quis non protinus tibi potest dicere : <' Si lumen
respondcs ^lilgypto. Aliis lippientibus, ungis oculos quod in te est, tenebrae sunt, ipsae tenebra; quant«
non dolentium. Si placitura nobis alteri loqueris,sa- erunt[Mattli. vi, 23; ? » Si tres quajstiuncula^, de

tis superbe:sialiudquam qua3rimus,satissuperflue. quibus visus es aliquid dicere, suspicione et culpa

412 5. Theophilus quid probaveril. Sed dicis, non carent, et fraudulenter ac lubrice scriptae co-
epistolam meani probavit Alexandrinus episcopus. arguuntur, quid faciemus de quinque reliquis, ia
Quid probavit? conlra Arium, contra Photinum, quibus quia nulla ambigui sermonis dabatur occa-
contra Manichasum bene locutum. Quis enim te sio, nec illudere poteras audientes, raaluisti om-
hoc temcore arguit Arianum ? quis tibi nunc Pho- nino reticere.quani aperte quod rectum [Al. tectum]
tini Manicha^ique crimen impingit ? Olim ista fuerat confiteri.
B
emendata suntatque concussa. Non eras tam stul- 7. Octo e.v Origenis erroribus quxstionum capita
tus, ut aperte detenderes ha?resim, quam sciebas .Joanni objecla ab Epiphanio. — Et primum de libro
Ecclesia3 displicere. Noveras te si hoc fecisses, 7:£pl'Ap/oJv ubi loquitur enim incongruum: sicut
statim loco movendun?, et solii tui delicias suspi- est dicere, quod possit Filius videre Patrem ita :

rabas. Sic sententiam temperasti, ut nec simplici- inconveniens est opinari, quod Spiritus sanctus
bus displiceres,nectuos offenderes. Bene scripsisti, possit videre Filium. Secundum, quod in hoc cor-

sed nihil ad causam pertinens. Unde noverat pore quasi in carcere sint animae religatae ; et an-
Alexandrin» Ecclesias pontifex, in quibus argue- tequam homo fieret in paradiso, inter rationales
reris? quorum a te confessio postularetur ? Debue- creaturas in coelestibus commoratae sunt. Unde
ras tibi objecta proponere, et sic ad singula re- postea in consolationem suam anima loquitur in
spondere. Vetus narrat historia : Quidam cum psalmis Priusquam humiliarer, ego deliqui
: »

diserte diceret, ferreturque irapetu ac volubilitate « Revertere, anima mea,ia

[Psal. cxviii, 67). » Et :

verborum, causamquo omnino non tangeret, pru- requiem tuam {Psal. cxiv, 7). » Et « Educ de car.
dens auditor et judex « Bene inquit, bene, sed
: cerc animam meam (Psal. cxli, 8), » et csetera his
quo istud tam bcne ? » Imperiti medici ad omnes similia. Tertium, quod dicat, et diabolum et dae-

oculorum dolores uno utuntur collyrio. Qui argui- C mones acturos poenitentiam aliquando, et cum
tur in pluribus, et in dilutione criminum aliqua sanctis ultimo tempore regnaturos. Quartum,quod
praetermitit, quidquid tacuerit, confitetur. An non tunicas pelliceas bumana corpora inlerpretetur,
respondisti ad epistolam Epiphanii, et proposuisti quibus post offensam et ejectionem de paradiso
ipse quaa dissolevres? Nimirum hac fiduciarespon- Adara et Eva induti sint, haud dubium qui ante ia
disti :NuIIus fortiter asemel ipso caeditur. Eligere paradiso sine carne, nervis ct ossibus fuerint.
duobus, quod vis. Optio tibi dabitur, aut respon- Quintum, quod carnis resurectionem membro-
disti ad epistolam Epiphanii, aut non. Si respon- rumque compagem,et sexum quo viri dividimur a
disti, cur maxima et plurima de his quae tihi ob- feminis, apertissime neget tam in explanatione :

jecta sunt, rcliquisti ? Si non respondisti, ubi est prirai psalrai, quam in aliis multis tractatibus.
illa Apologia tua, in qua gloriaris apud simplices : Sextum, quod sic paradisum allegorizet, ut histo-

et quasi [Al. quam] ignorantibus causam, huc il- riae auferat veritatem ;
pro arboribus angelos, pro
lucquc disseminas ? flurainibus virtutes ccelestes intclligcns : totamqfue
6. Iribns e.t orto qua^stiontbns Joannis respondet. paradisi continentiam ^ tropologica interpretationo
^— Octo tibi (ut statim prol)abo) dc spe fidei Chri- subvertat. 414 Soptimum, quod aquas, quae su-
stianm quaistionum capita sejecla sunt.Tria tantum j)
per coelos in Scripturis esse dicuntur. sanctas su-
tangis.et prajteris. In caeteris grande silentium est. pernasque virtutes, quas super terram et infra
Si ad septem absolutissime respondisses, h;prercm terram, contrarias et daemoniacas esse arbitretur.
tamen \Al. tantum] iii uno crimine : et quod ta- Octavum, quod cxlremum objicit, imaginem et

cueras, hoc tenerem. Nunc vero quasi auribus lu- similitudinera Dci, ad quam homo conditus fue-

num, Acacii GiiRsaricnsis Ariani partes tuebatur, invenio, ncque iiti retineam, srio.
tametsi, ut Epiphanius tradit, ipse intus et in - Inlellige pro eo quod in paradisi historia con-
cordc catholicus csset. Paulo supra pro tii mcdio tinetur, atquo onarralur. Hoc sensu Siricius papa,
exsilio (>.rat in vcteri edit. in Jndv.r exsilio. Epist. ad diversos contra Jovinianum, ab eo dixit
* Ex ("iP.TCo iirovcrbio, xwv (bxcov z/o> t6v Xjxov, novi ac vetcris Tcstamcnti continenliam pr«verti,
oCx' £/£iv, oW Sjva;j.ai,
(i-^Elv3t: quod sic formo quod cst docfrinani iii ulroquc Tcstamentoconten-
vertit Latine Terentius Phorm. iii, 2,21 Aurilms : tam absurde interpretari.
teneo lupum. Nam neque quomodo a me amiltam,
377 CONTPA JOANNEM HIEIIOSOT.. 378

rat, dlcit ab eo perditam, et in homine post para- A ardor benc credentium ? audi Apostolum ; « Et si

disum non fuisse. nos hono) aut ongclus do ca?lo aliter evan-
(Al.

8. Humilitas ac charilas Epiphanii. Prxtextatus gelizaverit vobis quam annuntiavimus, anathema

consul desi(j7tattis ; quid solehat dicerc. Fides pura sit {Galut, I, 8). » Tu mihi ut crimen extenues, ct

moram non patitur. Zelus fidei quis debeat esse. — dissimulato nomine criminosi, quasi secura sint
Hjc snnt sagittoe, quibus ronfoderis : hsec tela,qui- omnia ct nullus in blasphcmiis arguatur.otiosam *
bus in tota Epistola vulneraris : excepto co, quod fldem artifici scrmone conlexis. Dic statim, et Epi-
tuis genibus advolutus, sanctamque canitiem se- stola tua hoc habeat exordium, anathcma ei, qui
posito parumper saccrdotis honore substerncns talia ausus est scribere. Fidcs pura moram non

[At. substinens\ dcprccatur salutem tuam, et his patitur. Ut apparuerit scorpius, illico conterendus

verbis loquitur : « Praesta mihi et tibi ut salveris, est. David invcntus sccundum cor nomini.«Nonne,

sicut scriptum est, A geneiatione pcrversa : et re- inquit, odientes te, Domine, oderam, et super ini-

cede ab haeresi Origenis, et a cunctis ha;resibus, micos tuos tabescebam ? Perfecto odio oderam il-

dilectissime. » Et infra « Proptcr defensionem : los (P.5a/. cxxxviii, 21,22). » Ego si patrem, si

haereseos adversum me odia suscitantes rumpitis matrem, si germanum adversus Christum meum
charitatem, quam in vobis habui : in tantum, ut -n audivisscm ista dicentes, quasi rabidi canis blas-
faceretis nos etiam paniterc quare vobis commu- phemantia ora lacerassem,ct fuisset in primis ma-
nicaverimus, ita Origenis errores et dogmata de- nus mea super eos. Qui patri et matri dixerunt
fendentibus.» Dic mihi, disputator egregie,dc octo Non novim,us vos (Dcut. xxxiii, 9), hi impleverunt
capitulis, ad qure respondcris. Paulispcr de cnete- voluntatem Domini. Quidiligit patrem aut matrem
ris taceo {Al. tacens). Prima illa blasphemia, super Christum, non est eodignus (Matlh, x, 37),
quod nec Patrem, nec Filium possit videre
Filius 9. Invisibiles sunt angeh. Hieronxjmi pura fide$
Spiritus sanctus, quibus a te telis confossa est ? ac sinceritas. —
Objicitur tibi, quod magister tu-
« Sanclani, inquit, et adorandam Trinitatem, us, quem catholicum vocas, quem defendis obnixe
ejusdem substantia;, et coaeternam,ejusdem gloria) dixerit : « Patrem
Filius non videt ; et Filium non
et divitatis credimus anathematizantes eos qui
: videt Spiritus sanctus. Et tu mihi dicis : Invisi-

grandc, aut parvum, aut injequaic, aut visibile in bilis Pater, invisibilis Filius, invisibilis Spiritus
deitate Trinitatis quidquam loquuntur. Sod sicut sanctus » quasi non et angeli et Cherubim et Sera-
:

incorporalcm, invisibilem et .TDternum dicimus phim,secundum naturam suamoculisnostrisinvisi-

Patrem sic incorporalem, invisibilemet aeternum
: biles sint ? Certe David etiam de aspectu coelorum
dicimus Filium et Spiritum sanctum. » Nisi hoc dubitans Videbo, inquit,ca;los,opera digitorum
: «

diceres, Ecclesiam non teneres et tamen non : tuorum [Psal. viii, 5). » Videbo. non video.Videbo,
quEro, si ante non dixeris ', non eventilabo, si quando facie revclata gloriam Domini fuero con-
amaveris cos qui talia praedicaverunt cum quibus ; templatus : nunc autem ex parte videmus, el ex
fueris, quando ista dicentes cxsilia suslinebant : parte cognoscimus ( / Cor. xiii, 9). Quaeritur 411»
quis sit ille, qui Thcone presbytero Spiritum san- an Palrein videat Filius : et tu dicis : « Invisibilis

ctum Deum [.1/. Domini] in Ecclesia proedicante, Pater est. » Deliberatur an Filium videat Spiritus
clauserit aures.forasque cum suig concitus fugerit, sanctus et tu respondes, « Invisibilis est Filius.»
:

ne tantum audiret piaculum, Statim 415 sera Versatur in causa, an se invicem Trinitaa videat,
conversione fidelem, inquit, volo. Miserabilis humanae aures tantam blasphemiam ferre non su-
PrJctextatus, qui designatus consul est mortuus. stinent : et tu dicis. « Invisibilis Trinitas est. » In
Homo sacrilcgus, et idolorum cultor, solebat lu- laudes ca^teras evagaris : peroras in his, qua; nul-
dens beato papfe Damaso dicere Facite mc Ro- : lus inquirit. Auditorem aliorsum trahis, ut quod
man.-E urbis episcopum, et ero protinus Christia- quserimus, non loquaris. Vcrum haec ex superfluo
nus *. Quid mihi longo sermone ct laciniosis pe- dicta sint. Donamus tibi ut non sis Arianus : imo
riodis Arianum te non esse demonstras ? Aut ncga plus, ut nunquam fueris. Concedimus, ut in expo-
hocdixissc eum, qui arguitur aut si locutus est :
D sitione primi capituli, adversum te nulla suspicio
talia, damna, quia dixerit ^. Vis scire quantus sit sit, et totum pure, totum simpliciter sis locutus.

Cum ncmpe antea Macedonii h.-cresim sccutus

'
textu. Puta inanem
sive inutilem ac superflu-
dici
sitJo.Hierosolymitanus, et S, Spiritus divinitatem am fidem. Eo sensuQuintilianus otiosum sermo-
negaverit. Quodsubditde Prtctextato altcra cxpro- ncm dixit, ut ab aliis cxcmplis abstineam. Eras-
bratio est in Joannem, qui utilitatis causa a Mace- mus maluissol enodarn sive cnodcm, Viclorius ct
donianis secessit, et nihil non movit, ut Hieroso- Marliana;us erosam legunt. Erosam fxdem, Non —
lymitanus episcopus fieret. (eroaam sed otiosam lidem legunt inss. codiccs.
' Vid. Ammian. Marcellin. lib. xxvii,
c. 3, ubi Conjicit Erasmus lcgcndiim enodam sive enodem
dc R. Pontif. magnilicentia loquitur. f\dcm, id cst simpliccm.et nihil habentcm distorti.
' Olim erat, Aut si locutus c-$t
talia, eum damna Quod Marianus impugnat in suis scholiis, probans
qui dixerit. cro.sam lidem legenduin, hoc est non intcgram
* Reposuiraus otiosam
ex fide mss. et vetustio- neque sanam. Martian.
rum editionum, ipso etiam cogente orationis con-
 379 S. EUSEBII HIEIIONYMI. 380
eadera simplicitateet nos tecum loquimur. Num A Isaias Virginis demonstralor.qui in una quaestione
papa Epiphanius accusavitte.quod Arianus esses ? succumbens ait : Generationem ejus qui enarrabit
Num Eunomii (iO£0'j ', aut ^rii - tibi impegit hsc- (Isa. Liii, 8) ? Picpcrtus cst s.TiCulis nostris haud
resim ? Hoc [)Cr totam Epistolam qua^ritur quod grandis homunculus qui de cunctis Ecclesi.-e quae-
Origenis dogmatum scquaris errorcs, et quosdam stionibus uno linguaj rotatu sole clarius coruscarct.
habeas hujus hajrescos socios. Cur aliud interro- Si nemo a te postulabat,et tranquilla erant omnia,
gatus, respondes aliud, ct quasi cum stultis io- stulte tantd disputandi voluisti subire discrimina.
quaris dissimulatis criminibus, quaj in lilteris con- Si jam tunc in satisfatione fidei loquebaris, ergo
tinentur,qui(l in Ecclcsia pra^senti Epiphanio dixc- non cst ordinatio presbytcri, causa discordiaj :

ris ?Contcssioncmfidei postuluris, etdisertissimos quem constat multe post tempore constitutmn,
tractatus tuos noientibus ingeris ? Qu.'ESO,lector,ut Fefcllisli absentes, et littera3 tuae peregrinis auri-
memor tribunalisDomini,et de judicio tuo te intel- bus blandiuntur.
ligens judicandum,nec mihi.nec advcrsario faveas, 11. Anthropomorphitx. —
Nos hic eramus cun-
neve personas loqucntium, sed causam conside- cta novimus quando contra Origenem in Ecclesia
res. Dicamus ergo quod coepimus. tua papa Epiphanius loquebatur quando sub :

,-v illius nomine in vos [Al. nos] jacula torque-

^O. IsaJas Virginis demonslrator. Scribis in Epi- bantur. Tu et chorus tuus canino rictu, naribus-
stola tua, quod antequam Paulinianus prcsbytcr que contractis, scalpentes capita, delirum senem
fieret, nunquam te papa Epiphanius super Ori- nutibus ^ loquebamini. Nonne ante sepulcrum
genis errore conveuit. Primum dubium est, et de Domini misso archidiacono praecepisti, ut talia
personis disputo. IlJe objecisse se dicit, tu negas : disputans conticesceret ? Quis hoc unquam pre-
ille non vis audire productos,llle
testes prolert, tu sbytcro suo coram plebe inperavit [Al. impetravit.
etiam commemorat alium esse conventum, tu pro episcopus ? Nonne cum dc Anastasi ^ pergeretis ad
utroque dissimulas mittit tibi per clericum suum
: crucem, et ad eura omnis «tatis et 418 se.xus
epistolam, responsionem Hagitat taces, mutire :
turba conffueret, olTerens parvulos, pedes deoscu-
non audes, et Palaestinae provocatus, Alexandriae lans, Ombrias vellens ; cumque non possetprffimo-
loqueris. Inter illum et te, cui accommodanda sit vere gradum, sed in uno loco vix fluctus inundan-
fides non est meum dicere. Puto quod nec ipse tis populi sustineret, tu tortus invidia .adversus
audeas adversum talem ac tantum virura, tibi semen clamitabas nec crubuisti in gloriosum :

veritatem, illi mandacium 417 deputare, Sed os ei dicere, quod volens et de industria mo-
fieri potest, ut unusquisque pro se loquatur. raretur. Recordare quaeso illius diei, quando
Teipsum contra te testem vocabo. Si enim nul- C ad horam septimam invitatus populus spe sola,
la de dogmatibus qu.'cslio versabatur si sto- quasi postea auditurus Epiphanium esse detine-
:

machum senis non movcras : si ille libi nihil re- batur, quid tunc cocionatus sis. Nempe contra
sponderat, quid neccsse erat, uno Ecclesiae ut in Anthropomorphitas.qui simplicitate rustica Deum
tractatu, de cunctis dogmatibus, homo non satis habere merabra, qua; in divinis libris scripta sunt
eloquens, disputares : de Trinitatc, deassuraptione arbitrantur, furens et indignaus loquebaris ;ocu-
dorainici corporis, de cruce, de inferis
de angelo- los et raanus et totius corporis truncura, in senem
rura natura, de aniraarum statu, de resurrectionc dirigebas, volens illum suspectum facere stultis-
Salvatoris, et nostra : et in terra, quaj forsitan simee hsereseos.Postquamlassos ore arido,resupina-
oblitus es scribere, praesentibus populis et tali ac que cervicc ac trementibus labiis conticuisti, et
tanto viro, intrepidus diceres et omnia una saliva tandera totius populi vota completa sunt.quid tibi
continuares ? Ubi sunt veteres Ecclesi» tractato- fecit delirus et fatuus senex ? Surrexit, ut se indi-
res, qui vixsingulas qu.ijstiones cxplicarc mullis caret pauca dicturura esse, salutataque et voce et
volurainibus poluerunt ubi electionis vas tuba
.'
raanu Ecclesia % « Cuncta (inquit) qufe locutus est
Evangelii, rugitus leonis nostri, tonitruus gentium, collegio frater, .•etale filius raeus, contra Anthro-
lluraen eloquentia; Christiana;, qui mysterium re- pomorphitarura hceresim, bene et fideliter locutus
jj
tro generationibus ignoratum [Coloss, i, 20), et est, quae raea quoque daranatur voce. Sed aequum
profundura divitiarura sapicntia; et scientis Dci est, ut quomodo hanc hajrestra condemnamus ^,
magis miratur, (juam loquitur [liom. xi, 33) ? Ubi etiam Origenis perversa dogmata condemnemus.»
'
Nom Duiiomii. Sorbonicuni exemplar ms. Ahw * Victor avajTisc:, quod cst de loco Rcsurrectio-
jAuwmii, id cxt sine Dco, aut Erii tibi impcgit nis, ad locura sivc stationcm crucis. Vetus autem
hivresim. Edili omittunt nomcn .7'^/'/?', qui et ipsc edit, porporam, Nonnc cum una cum Dci scrva Ana-
Afianus fuit ac hajreticus. Vide Epiphanium lib. slasio pergerctis, etc.
III de //.'Pm., et Augustin. in libro ad QuodvuU- '\Manu scilicet ad os lata, deinde porrecta, quae
tlcum, Martian. votus erat salutationis etiam ccclesiasticaj con-
^
Haud bone Martian. .ItTnpro /Erii, quod cele- suetudo, Grajci dicunt TiijLiv -zoX^ 6ii ysipwv oiXf,-
bris est nomcii.
h,')3retici
^ Vox 7iutibiis in vcteri odit. do?ideratiir. Porro ^ Vctus cdit. .Equum cst, ut liquido e.vplicemns
ex sequenti loco anliquissirnura archidiaconi mu- quomodo lianc luvresim condemnemu^.
nus aniraadverlc.
381 CONTRA JOANNEM HIEROSOL. m
Qul ri3U3 omnium, quae acclamatio consecuta sit, A ^^- Consuetudo Ecclcsise pro baptix^andis. — Quis-
puto quod retincas. Hoc est illud quod in Epistola quamne prudentum ct sani capitis in uno Ecclesia;
tua dicis, loquentcm illum ad popuium quu) vellet, tractalu, de linc ct dc omnibus ccclesiasticis dog-
et qualia vellct. Scilicel deliberat, qui in regno tuo matibus sc asscrat disputasse? Ouoeso te ut osten-
contra tuam scntentiam loquebatur. Quaj vellet, das niihi, qua; sit illa lectio, toto Scripturarum
inquis, et qualia vellet. Vel lauda, vei reproba. sapore condita, cujus'te occasio provocarit, ut re-
Quid dubius incedis ? Si bona erant quaj
et hic pente ad periculum ingenii descenderes? Et nisi
loquebatur, cur non nperte pra;dicas ? Si mala, tibi disertitudinis tuaj iluvius inundasset, poteras
cur non constanter reprcbendis ? .\tqui columna argui, quod non posses c.k tcmporc dc cunctis dog-
veritatis ac lidei, qui de tanto viro audct dicere, matibus dicere. Verum quid hoc est ? aliud pru-
loquente illo ad populum quse vcllet, de scipso mittis, ct aliud exhibes. Consuetudo autcm apud
quam prudenter ct verecunde, quam humiliter re- nos istiusmodi cst, ut his qui baptizandi sunt,
fcrat, consideremus. « Cum, inquit, et nos quadam 420 pcr quadraginta dies, publice tradamus san-
die antc eum locuti essemus, ct pra^scns iectio ctam et adorandam Trinitatem (fldei Symbolum).
[Evangelii] provocasset, audiente illo et universa dog-
Si te prajsens lectio provocavit, ut de cunctis
Ecclesia, de fide et omnibus 419 ccclesiasticis t» matibus una hora diceres, quid necesse fuit qua-
dogmatibus ha>c locuti sumus, qua3 et semper draginta dierum replicare doctrinam ? Sin autem
gratia Dci, indesincnter in Ecclcsia doccmus, et ea rcferebas, quic per totam quadragesimam locu-
in catechcsibus. tus es, quomodo te quadam die, ut de cunctis
12. Paler episcojwrum Epiphanins. — Rogo qua3 dogmatibus diccres, una lcctio provocavit ? Sed
est ista confidentia, qui tantus animi tumor ? Gor- et hic ambigue loquitur : potest enim fieri, ut quae
giam Leontinum cuncti philosophi et oratorcs lace- per quadraginta dics tradere solebat in Ecclesia
rant, quod ausus sit, publice sella posita, polliceri baptizandiSjhsec sub unius lectionis occasione per-
responsurum se, de quaquisque re interrogare vo- strinxerit. Ejusdem enim eloquentiae est, et pauca
luissel. Nisi me honor sacerdotii et veneratio no- multis, et multa paucis vcrbis possc dicere. Hoc
minis refrcnaret, et scirem illud Apostoli : <( Ne- quoque quod postquam illum una
intelligi datur,
sciebam, fratres, quia pontifex est scriplum est : lectio provocavit, iuflammatus ardore diccndi, pcr
enim Principem populi tui non maledices (Act.
: quadraginta dies nunquam tacuerit. Sed ct oliosus
XXIII. 5 ; Exod. xxii, 28), » qua vociferatione et in- senex, ex ejus ore dependens, dum res inauditas
dignationc verborum, dc tua narratione conque- penc dormiens ceciderit. Utcun- scire desiderat,
rerer Licet ipse nominis tui extenues dignilatem
! que toleranda sunt fortisan et ha3c simpliciler :

cum patrem pene omnium episcoporum,et antiquae ^ more suo sit locutus.
reliquias sanctitatis et opere et sermone despicias J4. Joannes taeere jiissit Epiplianiiim. Epiphanii
Dicis te quadam die,cum praesenslectio provocasset littera ad Siricium. Ponamus reliqua, in quibus —
audiente illo et universa Ecclesia,de fide ct omnibus post laciniosoe disputationis labyrinthos, nequa-
dogmatibus disputassc.Nunc est mira-
ecclesiasticis ' quam dubiam, sed apertam ponit sententiam, et
riDemosthenem.quipulchcrrimamorationemcontra miros tractatus suos hoc fine concludit « Cum :

^schinem multo tempore dicitur exarasse.Frustra essemus, et ipse post nos

haec ipso pra-.sente locuti
suspicimus (AI. suscipimus) Tullium refert enim ; causa honoris, quem ci super omnem mensuram
Cornelius Nepos *, se praesente, iisdem pene verbis exhibuimus, provocatus esset ut diceret pra;di- :

quibus editia est, eam pro Cornelio seditioso tri- cationem noslram laudavit, atque miratus est, et
buno defensionem peroratam. En Lysia^ noster, calholicam fidem esse omnibus declavavit. Quan-
m Gracchus, et ut aliquid dc neotericis inferam tum ei super omnem mensuram honoris exhibue-
3u. Aterius, qui ingenium in numcrato habebat, ris, mensuram cxhibilaj contume-
declarant supra
it sine monitore tacere non posset de quoegregie :
lia3 quando eum pcrarchidiaconum tacerejussisti,
;

^ajsar Augustus, « Quintus, inquit, noster suffla- etmorantem in populis,laudiscupidum pertonabas.

uinandus est '. »
Docent praesentia de prajteritis. flle per totum ex-
I)

' mss., pro quocditores substituunt «oh, ex

Ita
mino, significat sufnamine comprimere et retine-
^onsequenti, ut aiunt, serie orationis. At puta iro- re. Seneca -i Declamatione < Tanta illi erat ve-
:

aice loqui Uieronymum.

locitas orationis, ut vilium ficret. Itaque 'livus
' Scripserit hajc noster
Nepos in libros de CAce- Augustus optime dixit Alterius noster sufflami-
:

ronis Vita, qui intercidit. Attamcn cum Plinii te- sufflammnndus,

nandus est. « Ubi alias legitur :

stimonio pugnant, qui libr. i, epist. 20, tradit Ci- alias suffibulandus. Krat porro sulfiamen rctina-
ceroncm pro Cornelio quatriduo egissc, Ne, << culum rotan dccurrentis, iic velocius ducurreret.
inquit, dubitare possimus, qure per plures enrayer les roues
dies,ut Gallicc sufflamine intclligitur
aecessc eral, latius di.xerit, postea recisa ac
pur- d'nn carrosse, etc. Ilac voce abusus est impcritus
?ata in in unum librum grandcm quidcm, unum
Joannos clericus in Quicstionibus Ilieron., quasi
iamcn, conrctasse. In veteri autcmcdit. absolulc
>.
timuissct ne rotalu quodam ferrcnlur hodic in
scnbitur lisdem verbis et pau<o ante, voccs
mul- ;
pnjeccps studia sacrarum litterarum. Martian. —
tempore dcsiderantur. Dcclamationum Tanta Aterio,
Sencca in iv : « illi,
^ Noster sufflaminandus
csl. Erasmus legit cor- erat velocitas orationis, vitium fieret. Itaquo
ut
rupte sufflaminandus vetus codex infllammandiis. ;
divus Augustus optime Aterius nostcr suf-
dixit :

De hoc verbo igth»c legi apud

eruditos ; Suffla- flaminandus est. » Vid. et de morte Claudii.
 383 S. EUSEBII HIERONYMI, 384
inde triennium suas injurias devorat, privataque A pie praedicant), sed
propriam conditionem. Et de
simultate contpmpta, firlci tantum correclionem
sanctis angelis «que credunt, secundum divinam
postulat. Tu qui sumptibus abunrlas (/1/. abun- Scripturam 422 de Deo dicentem « Qui facit :

dans), et toLius orl)is religio lucrum tuum est, angelos suos spiritus, et ministros suos ignem
*

gravissimos illos legatos tuos huc illucque trans- urentem ( Psal ciii, 4) « de quibus credere quod :

mittis, et dormientem senem ad respondendum immulabilis [Al. irnmutabiles] naturaj sint, non
siiscitas. Et rcvera cui tantum honoris dctuleras, cenceditnobis Scriptura, dicens « Angelos quo- :

Justum 4Q1 crat, ul tua pr.-eserLim extcmporaJia qui qui non custodierunt suum principatum sed ;

dicta laudarct. Qui vero solcnt interdum homincs dereliquerunt proprium domicilium in judicium
laudare quod non probant et alienam stultitiam rnagni dici ^ vinculis a;ternis in tenebris custodi-
cassis nutrire proeconiis, ncn solum tua dicta lau- vit [Jwlx G) » quia immutali sunt. et ex propria
:

davit, sed laudavit atque miratus est ct ne mi- dignitate et gloria, magis in daimonum ordinem
:

raculum quoquo pnrvum essct, catholicac esse fidei abiisseeos cognovimus {M. cognoscimus). Animas
omni populo dcclaravit. Haec quam vera dixctit, et vero hominum ex angelorum ruina, aut ex conver-
nos testes sumus qui audivimus, ad quos tuis vo- sione fieri, neque credidimus aliquando, neque
cibus perturbalus venit cxanimis, temere se ^ docuimus (absit enim),et alienum hoc esse a praj-
communicasse, dicens Rogatusquc ab omni mo- :
dicatione ecclesiastica confitemur. »
nasterio, ut ad te de Bethleom reverteretur, tanto-
rum preces non ferens, sic rcvcrsus est vespero, 16. Orifjenis errores. Quaerimus utrum animae —
ut medio noctis aufugeret, et litterae ad papam antequam homo in paradiso fieret, et plasmaretur
Siricium probant quas si legeris,pervidebia,quo-
:
Adam dc terra.inter rationabiles fuerint creaturas ;

niodo tuadicta miratus sit, et catholica declarave- utrum proprium statum habuerint, vixerint, mo-
rit. Verum nugas terimus, et aniles et superfluas YdXsi sint, atque substiterint, et an Origenis do-
cantilenas iongo sermone convicimus. ctrina sit vera, qui dixit cunctas rationabiles crea-
^5. Transeamus ad secundam qua^stionem, in turas, incorporales et invisibiles, si negligentiores
qua quasi nihil sibi propositum sit, securus et fuerinl, paulatim ad inferiora labi, et juxta qua-
ructans dormire se simulat, ut legentos faciat litates locorum ad quaj defluunt, assumere sibi
dormitare. Scd de rcliquis qua3 ad finem per- corpora. Verbi gratia, primum aetherea, deinde
tinent ^, sermo nobis erat, id est, omnium visibi- aerea. Gumquead viciniam terrse pervenerint.cras-
lium, et invisibilium, coelestium fortitudinum, et sioribus corporibus circumdari *, novissirue huma-
terrestrium creaturarum unum et euindem esse nis carnibus alligari, ipsoque daemones, qui pro-
condltorem Deum •'',
sanctam Trinitatem, C prio arbitrio cum principe suo diabolo de Dei mi-
id est
« juxta beatum David dicentem « Verbo Domini :
nisterio recesscrunt, si paupulum resipiscere coe-
cffili firmati snnt, et spiritu oris ejus oinnis virtus perint, humana carne vestiri, ut acta deinceps
eorum quod simpliciter osten-
{Psal. xxii, 6) : » poenitentia post resurreclionem eodem circulo,quo
dit et hominis creatio. Ipse est enim qui, accepto in carnem venerant, revertantur ad viciniam Dei,
hmodeterra, plasmavit hominem,et per gratiam libcrati etiam aereis «thereisque corporibus ", et
propria^insufflationisanimamdonavit rationabilem tunc omnia genua curvent Deo, coelestium, terres-
[Al, rationalcm), et liberi arbitrii, non partem trium, et infernorum, et sit Deus omnia omnibus.
aliquam sua; naturae (juxla quosdam hoc im-
'*,qui Cum crgo 42» ista quaerantur, cur tu omissis su-

Totius orbis religio. Vidcs locuplclatos tompore

' ^
Martianaeus ait, IIoc loco errorem theolo- <t

Ilieronymi sacerdotes ex (ihristianorum oblationi- gicuininferunt veteres ediliones Erasmi et Mariani

bus,qui causa religionis Hierosolymam pergebaut, Victorii (addarc poluif^set et vetustiores alia?), ubi
Martian. legitur reverfantur ad visioncm Dei, quasi daemo-
^ Ex his incipit antiquissimus S. Crucis in Jc- nes aliquando Dei visione beata frui potuissent.
rusalem de Urbe ms. literis lcre papyraceis, sive At non cathoiicus, sed Origenis sensus hic edisse-
ut in .^gyptia papyro occurrunt exanitus, sub huc ritur. Num porro Icvior est error, da;mones acta
Epigraphe Incijnt Kusehii Ihcronymi de llesurrr- D pa?nitentia ad viciniam Dei reverti quam ad visio-
:

cUone canuA-.Talcfragmentum sludiosus non nemo nem ? Sic autem re ipsa Origcnes sensit tom. III in
sibi ex integro operc cxscripserat. Mathajum, pag. 332 Fieri posse ut quemadmo- :

Wox Dcum in laudato ms. dcsidcratur paulo

•'
dumdc incrcduiitate ad fidem, ab incontinentia ad
;

post quod siiniliferhaheA pro simplieiler. castitatem,et universo a nequiliaad virtulemhorao

^ Puta Manich;cos. Mox cod. S. Crucis, .Equc convcrtilur, ita ct angclus cui animae cura statim
credentes ; vctus edit. (vque ordiunlur. ab orlu cornmissa est, malus inilio esse possit,
^ Mendose hactemus obtinucrat Dei
pro diei, quod deinde vero qua proportione is credit, qui slbi
cinendamus ex cod. S. Crucis, prajter Vulgalum traditus csl, eadem et ipse credat, et tantos faciat
inlerprclem,(irarco etiam textu, •f,;a^pa;, asscnlicnfc. progressus, co; -(i^jhO:!: tj-v/ aYY^Xov 'iva twv
Concinnius deinde cod. idem, tomelsi non alio ota Tav-o; pXsTTovrwv to toojiotov zou ev o'jpa-
Bensu, fjuia innfali sint. Tum vetus edil., E.v pro- vol; -TL-pb^, ut unus cx ange\is facicm Patns qui
pria di(jnitatc ct (jloria, matjis quam Dci, in da'- in C(rlis estsempe>' spcctantibus cf^ciatur. » Nesck)
monun, etc. itaquc an vorius visiimem vctcres cditiones legamt ;

Cod. ':r<.L]vuG'\s,Corporil)uscum circumdatas,novis-

''

tamctsi viciniam, ncc diveeso quidem scasu, pras-

sime ettam humanis carnibns aUigatas, ipsosque, fert noster quoquc ms.
etc, et paulo post, ul accepta deinceps poenitenlia.
;
383 CONTRA JOANNEM HIEROSOL. 386
per quibus pugna est, de scamraate ' ot loco ccr- A ccns : » Infclix ogo homo, qiiis mo 4^4 liberabit
tarainisegrediens, in pcrcgrinis et longe alienis de corporo raortis hujus [l\om. vii, ? 24 » Non est
disputationibus imoraris ? istius toraporis conlra dogma gentiliura,et ex parte
17. Quid in Itbris rspl 'Apywv diccbnt Origcnes. Platonicum, scribere. Ante annos ferrae dccem in
Quo tempore Cornmenlarios edidit in Ecclesinsten Commenlariis Ecclcsistc, et in explanatione Epi-
Uicronymus. — Credis quod cunclas visibiles et slol.-e ad Ephcsios, arbitror sensuni animi mci
invisibiles creaturas unus Deus recerit : hoc et prudentibus explicalura.
Arius conlitcretur, qui dicit cuncta creata por Fi- |8. lloc nunc rogo, qui tanta loqueris, qui de
liuin. Si de Marcionis arguereris haercsi, quse alle- cunctis sermonibus sub uno tractatu edisseris ve-
rum bonuni, alterura justum Dcum inferens -, ritatem, ut respondeas sciscitantibus brevem ;jib-
illum invisibilium, hunc visibilium asscrit Creato- solutaraque sentenliam. Quando plasmavit Deus
rem, recte mihi de hujusmodi satisfeceris qu.Tstio- hcminem cx limo, et pergratiara propriae insutfla-
ne. Credis quod universitatis Trinitas sit creatrix. tionis ei animam tribuit utrum : illa anima fucrit
Istud Ariani et llemiariani ' ncgant, Spiritum ante et substiterit.et ubi versata sit,quae Dei postea
sanctum non conditorora, scd condilura blasphe- insufflatione donata est : an in sexto die quando
raantes. Sed te quis hoc tcrapore insiraulat Aria- j.
corpus " ex limo formatum est, et esse et vivere
num aniraashorainum non partem Dei esse
? Dicis Dei potestate suscoporit. Dehoc taces,et quid quoe-
natura? quasi Manichaius nunc ab Epiphanio sis
;
ratur scire dissimulas, in superfluis quaestionibus
vocatus. Detestaris eos, qui animas ex angelis as- occuparis. Origenem relinquis intactum, et contra
s£runt lleri,et illorum ruinam nostram dicunt esse Marcionera, Apollinarcm,Eunomium, Manichaium,
substantiam. Noli dissiraularc quod nosti, nec Arium '
caeterorumque haerctioorum ineptias do-
simplicitate quod non habes fingere. Nec Orige-
' baccharis. Manum peteris, et pedem porrigis ; et
nes unquam dixit ex angclis aniraas fieri, cum tamen dogma quod relines, latenler insinuas. Sic
ipsos angelos noraen osse officii docr-at, non natu- nos rustieos placas, ut tuis penitus non displiceas.
rae. In libris enira -zol 'ApyeLv, et Angclos, et 19. Dicis ex angelis dasmones potius quam ani-

Thronos, et Dorainationes. Potostates, et rectores mas fieri, quasi non et ipsi dajmones juxta Orige-
mundi, et tenebrarum, et orane nomen quod no- nera, anima) sintaerei corporis,et ex dasmonibus *

minatur [Ephes. i, 21), non solura in praesenti sae- postea si resipuerint, human.-e animae sint ' futuri.
culo, sed in futuro, dicit aniraas esse eorum cor- (( Angelos scribis esse mutabiles, » et sub eo quod
pcrura, quffi vel desiderio, vel rainisterio suscepe- pium est, illud quod impium est introducis ut :

rint.Solem quoque ipsura et lunam, et omnium muliis pcriodis animae fiant non ex angelis,sed ex
astrorum chorum, csse animas rationabilium y^ his vocabulis, in quae prius angeli rautati sunt.
quondam^ ctincorporaliumcreaturarum :qua3nunc Volo quod dico, manifestius fieri fige aliquem :

vanitati subject.-e, ignitis videlicet corporibus, quee tribunitiae potestatis suo vitio regradatum, per
nos imfrneritiet rudes luminaria mundi appellamus, singula militi.-c equestris '° officia, ad tironis voca-
liberabuntur a servitute corruptionis in libertatem bulum devolutum, nunquid ex tribuno statim fit

gloria; fdiorum Dei. Unde et omnis creatura con- tiro? Non ; sed ante primicerius,deinde senator ",
gemiscit et parturit. Et Apostolus deplorat, di- ducenarius, centenarius, 425 biarchus, circitor,

' he scammnte. Bene monet Marianus, et casti- pium ex doemombus, etc. Deinde isthaec, angelos
gat Erasraura legentera de stammate, etc, cum scribis esse mulabiles, in cod. S. Crucis non haben-
mss. omnes logant scammate. Martian. Sic ve- — tur.
teres. appelabant fossam, quastadium claudebatur 3 Animai sint, etc. Idem exemplarCIuniac omit-
et quam ultra progredi ccrtantibus non licebat. tit hacc vcrba, hoc est pium, qua; in aliis libris
Vetus cdit. dc numcritxii ordine : Erasra. de stnm- suporflue leguntur. Mautian.
mate. '**
Equestrem vocat palatinam, ut puto, militiam
* Deum inferens. Non sei-ens neque ferens sed sive militum, qui pro palatio excubabant.
inferens reperi scriptum in vetustis codicibur. " Senatorem non militarcm dignitatem, sed ur-
Martian. bicam esse causatus vir doctus, perperam hic in-
'Ariani et llemiarimi. Ita legit ms.
Sorbonicura trusum nomen istud putavit, aut mendose legi. At
excmplar : in Cluniacensi vero non iisdera verbis, non erat suspicioni iocus occurrit nempe,tametsi
;

sed eodem sensu, Ariani et Eunomiani ncfjant raro, apud vctcros inter militiae dignitates sena-
Ma^tian. tor, in Actis Martyi'um Agaunonsium a S. Euche-
* S. Crucis ms. Sec simplicitatem, quam non rio scriptis. Incilamenlum tumcn maximum fidei
habes, etc. in illo fempore penes S. Mauricium fuit, primicerium
Idera ms. Quarumdam, Vid. quae arlnotamus
'^
tunc sicut traditur legionis ejus, qui cum Exsupe-
in Epist. ad Avilum. atque alibi S. quoque Au- ; rio, ut in exercitu appellant campiductore (lege
gustinum in Enchiridio. campidoclore, Gra^c. cnin. rj-koo:r,'xy.-r^:, et orXooi-
® In eodem ms. An id quinto die quando oa7x-^).o;) et Candido senatorc militum occcndcrai
corpus,
etc, et mox videre pro vivere. cxhortando singulos, cte. Sed otiam in Thoodosii
Nomen Arii ex cod. S. Crucis
^
suppletur, juxta Novolla, til. 29. dc Scholaribus, ubi comitibus schO'
quem itidem legimus paulo infra retices, pro quo larum vcrbcrandi regradandi(^ue scnatorcs ac duce-
anlea erat relines, narios liccntia dencgalur, ci mox iterum senatorum,
•*
In antiquis editionibus glossatoris manu IIoc : duccnariorum ccntenariorumque mcntio est. Con-
esi pium animse sint aerei corporis, et hoc est im- stantinus M. c. I God. Justineiani de OUic. Mag,
38t S. EUSEBII HIERONYMI. 388

eques dein liro ; et quanpuam tribunus quondam A lict resurrectio contra nalurarn ergo juxta sen- ;

miles grcgarius sit, tamen ex tribuno non tiro,=cd tcntiam vestram corpus quod contra naturam est
primicerius factus cst. Docct Origenes per scalam resurgens animam non habebit.
•'',

Jacob paulatim ralionabilcs crcaturas ad ultimum Manichoium nominare pollutio est.

21. Dicis —
gradum, id est, ad carnem et sanguincm descen- aiiimam non essc de Oei substautia. Pulchre.Dam-
(lere nec fieri posse ut de centonario numero su-
: nas enim impiissimum Manichajum,queni nomina-
bito quis ad unum numerum re poUulio cst. Dicis ex angelis animas non fieri.
pra^cipitetur, nisi pcr
singulos Acquiesco paulisper, licet noverim quo sensu dixe-
numeros quasi per scala; gradus, ad ulti-
mum ris. Quia ergo didicimus quid neges, volumus scire
usque pervcniat ct tot mutare corpora,quot
;

de coelo ad tcrram mutaverint mansiones. IIoc sunt quid credas. « Accepto, inquis, de terra Iimo,plas-
strophffi vestraj atque pra^stigia}, quibus nos Pelu- mavit Dcus hominem, et per gratiam proprie in-
siolas etjumenta, et animales homines dicitis,quia sufflationis animam donavitraticnabilem et liberi ;

non rccipimusca quoespiritus sunt (F?(/.Epist. Pam- arbitrii,nonpartemaliquam su» naturaj (juxtaquos-
machio ct Oceano ad fin.). Vos Ilierosolymilue cliam dam,qui hoc impie prffidicant),sed propriam condi-
angelos deridetis. Pertrahuntur [Al. protrahuntur] tionem. » Videte quanto circumitu, quod non quae-
in medium vestra mystcria, et degentilium fabulis P rimus,eloquatur. Scimus quod de terra Deusplas-
dogma contextum, Christianls auribaes publicalur. mavit hominem,novimus quod insufflavit in faciem
Hoc quod vos miramini [Al. imitamur], olim in ejus, et factus est in animam viventem non igao- :

Platone contempsimus. Gontempsimus autcm,quia ramus quod anima rationis sit, et proprii arbitrii,
Christi stultitiam recepimus [Al. recipimus]. Re- et scimus quod Dei illa conditio sit *. Nemo dubi-
cepimus Christi stultitiam,quia fatuumDei sapien- tat errare Manichaium, qui dicit eam esse Dei sub-
tius esthominibus [l Gor. \, 25).l\on pudet Christia- tantiam. Hoc nunc interrogo : Anima ista Dei
nos et sacerdotos Oei, quasi de rebus ludicris aga- conditio, liberi arbilrii, rationalis, neque de sub-
tur, vcrbis dubiis hajrere ', et amljiguas librare tantia Creatoris, quando facta sit : utrum eo tem-
sententias, quibus loquens magis quam audiens de- pore quo de limo factus est homo, et insufflatum
cipitur. est spiraculum vitae in faciem ejus : an quae prius
20. J)e quodam Origenisla hmc dicta. — Unus ex fuerat [Al. antea facta fuerat], et inter rationabi-
choro vestro cum a mc teneretur, ut diceret quid les crcaturas et atque vivebat,
incorporeas erat
sentiret de anima, fuisselne antecarnem, an non Dei postea insufflatione donata sit? Hic taces, hic
fuisset fuisse respondit siiuul, et corpus et ani-
;
simplicem ac rusticum te simulas et sub verbis ;

mara. Sdebam hominem ha^reticum laqueos in Scripturaj, ea qua; Scriptura non sentit, abscondis.
sermone qua^rere. Tandem reperi eum, ex quo C In eo loco ubi dicis, quod nullus quaerit, non
corpus animasset, ex tunc eam dicere animam illam partem aliquam esse sua3 [Al. divin«] natu-
nuncupatam, qua; prius vcl dsmon, vel angelus rae (juxta quosdam qui hoc impie pra;dicant), illud

Satanaj, vel spirilus fornicalionis, ^, aut in parte magis debueras dicere, quod omnes quaerimus,
contraria, doininatio, potestas, administrator spiri- non eam, qua3 prius fuerat, non eam quam ante
tus, aut nuntius appcllata sit. Si fuit anima ante- condiderat, qua; inter rationabiles atque incorpo-
quam Adam in paradiso formaretur, in quolibet roas et invisibiles creaturas multo jam tempore
statu et ordine, et vixit, et egit [/1/. erat] aliquid vcrsabatur. Nihil horum lequeris, 427 producis
(neque enim possumus incorporalem et ffiternam nobis Manicha^um, et abscondis Origenem, et sicut
in modum glirium immobilem torpentcmque scn- parvulis cibum poscentibus, ludicra quaadam affe-

tire), necesse est ut aliqua causa pra2cesscrit, cur runt gerulae, ut avocent mentes eorum, sic tu nos
quaj prius sine corpore fuit, postea circumdata rusticos avocas ad alia, ut num alterius personoe
sit corpore. Et si 420 animae esl naturale esse novitate tenemur, quod volumus non quaeramus ^.
sine corpore, ergo contra naturam est esse in cor- Eva in ttjpo Ecclesix. Quotidie Deus fabrica-
22.
pore. Si contra naturam est esse in corpore, ergo tur animas rationales. Lihera confessio fidei. —
resurrectio corporis contra naturam erit. Sed non rv Esto, hoc non loquaris, et simplicitas tua nihil in

Off. Agentibus in rcbus ita respondct : Privilegiis gilias circumibat,renuntiabalque si qua culpa esset
dudum schohc vestra) indullis ct intcgris reservatis, admissa. Vcget. lib. iii, c. 8 Nunc, inquit mi-
: <c

ad DUCENARIAM, GENTENARIAM, et BIAll- litite factus est gradus ct circitores vocantur. »

:

CHIAM, nemo sulfragio, sed labore unusquisque Alii lcgunt circatores.

perveniat, etc. Erant ilaque in schola Agcntium Cod. S. Crucis, vcrbia dubia qucvrere : leviora ad
*

in rebus equestris sive palatina^ militioe, vel margincm adnotantur.

^ In niss. etiam a P. Martiana^o inspectis forti-
aliorum cohortium qui principis res publicas
vel privatas tractabant, ccrti gradus pcr quos pau- tudinis legitur pro fornicationis.
latim fuit asccndendum, prinio equites, mox circi- ^ IUud, resurgens, in mss. S.Crucis non habetur.

lores, dcin biarchi, ctc. Nomen Centenarius bic * Idem ms. factus sit tiomo in animam, etc.
apud Ilieronymum deerat, et supplelur e ms. Tum, Scimus quod Deus ittam creaverif, ejusque
S. Crucis. Pro circitor alii docti viri Icgant cirmi- conditio sit.
citor, cujus ncc nominis ncc dignitalis mcntio ulla Ms.S. Crucis terremur. Paulo infra vetus editio,
^

quod sciam occurrrit apud auctorcs. Circilor au- Et causa in mcdio prcTteriiiissa, )ion sotvis dubia
t^m Urac. TiepioSeuT'^,? et >iu>,su9t,tti;, erat qui vi- nostra, scu in luto, elc.
389 CONTRA JOANNEM HIEROSOL. m
se habeat quod callide taccas. Qui ergo de anima A anima? Crcator. Noli despicere bonitatem figuli

semcl dicere ccepera'', de rc tanta ab cxordio ct tui, qui te plasmavit, et fccit ut voluit. Ipsc cst
conditionis human;c repetere cur, disputationc : Dci virlus ct Dei sapientia qui ,.1/. quae] in

pendente, ad angelos et ad dispensationem Domi- ulero Virginis aidificavit sibi domum. Jcphtc inter
nici corporis repentc transcendis ct tam grandi : viros sanctos Aposloli vocenumeratus iUebr. xi, 32),
in medio praitermissa salebra, dubios nos in luto mcretricis cst lilius.Sed audi*,ex Rebeccaet Isaac,
haerere patcris? Si insufflatio Dei (quod non vis, Esau genitus, hispidus, tam mente quam corporc,
et quod nunc rclinquis ambiguum) humance anima) quasi bonum trilicum in lolium avcnasque dcgc-
conditio e«t Eva, in cujus facicm non insufflavit
:
ncrat quia non in seminibus, sed- in voluntate
:

Dcus, unde animam habuit? Taceo dc Eva, quae nasccntis, causa cst vitiorum atque virtutum. Si
in typo Ecclcsia} dc costa viri .Tdificata, non debet offensa est nasci corporibus humanis, quomodo
post tanta sa;cula nepotum calumnias sustincrc. Isaac [Gen. xviii), Samson (.Judic. xiii), Joannos
Cain primis cx primis hominibus, undc
et Abel, Baptista [Luc. i), de repromissionc nascuntur? In-
habuere animas ? Omne deinceps humanum genus, telligis quid sit fidem suam audacter ac libere pro-
quibus animarum censetur exordiis ? Utrum ex fiteri ? Ponc errarc me, aperte dico quod sentio.
traduce, juxta bruta animalia : ut quomodo cor- r» Et tu igitur aut libere nostra profitere, aut con-
pus cx corpore, sic animam generetur ex anima? an stantcr tua loquere. Noli statucre"^ te in acie mea,
rationabiles crajatura; desiderio corporum paula- ut ruslicitatc simulata in tuto babeas, cum volue-
tim ad terram delapsa)', novissime etiam huma- ris, pugnanti terga confodcrc. Non cst istius teni-

nis illigata; corporibus sint ? An certe (quod eccle- poris contra Origcnis dogmata conscribere : alteri

siasticum estsecundum eloquia Salvatoris) Pater istud, si Christus vitam dedcrit, operi dcdicabimus,
meus nsque modo opemtur^, et eyo opcror {]oan. v, Nunc quocritur, an qui arguitur, ad interrogala
17) ; et illud Isaia;' : Qui (ormat spiritum hoinims responderit, et simplcx sit et apcrta ejus responsio.
in ipso : et in psalmis : Qui fingit per singulos corda 23. Cum timore Dei loquitur et vult audiri. Joan-
eorxim [Psal. xxxii, ^5), quotidio Dcus fabricatur nis confessio. — Transcamus hinc ad famosissimam
animas cujus velle fccisse
: est, et conditor csse de rcsurrectione carnis et corporis qu.-cstionem, ia
non cessat? Scio qua; contra ha!C soleatis dicere, qua te rursum, lector, admonitum volo ut cum
et adulteria nobis atque incesta proponere ;
quaj timore et judicio Dei me soias loqui, et te audire
longior pugna est, nec hujus teir.poris patitur an- debere. Neque cnim tantae stultitia; sum, ut si in
gustias. Eadcm controversia et in vos retorqueri cxpositionc illius fides mera est : et perfidiae nulla
potest: et quodccunque in Conditorem pra^sentis suspicio, qua?ram accusandi occasionem : et 429
temporis videtur indignum*, hoc etiam eo donante ^ dum voloalium notare culpa3,ipse notercalumniae.
non est indignum. Ncsci dc adulterio, non ejus Lcgeergo dcresurrectionc carnisqua^subdita sunt
culpaest qui nascitur, sed illius 428 quigenerat. et cum legeris, et placuerint" (scio enim placitura
Quomodo in seminibus non peccat tcrra qua; fovet, ignorantibus), suspcnde judicium, expecta pau-
non scmen quod in sulcos jacitur, non humor et lisper, usque ad finem rcsponsionis nostraj cohibe
calor, quibus temperata frumenta in germen pul- scntentiam et sitibi postea placuorint, tunc nos
:

lutant 'sed verbi gratia, fur et latro qui fraude calumnia; denotabis. « Passionem quoque ejns in
et '.1/. exindc; vi eripit semina), sic in genera- cruce et mortem ac sepulturam, qua^ universa ser-
tionc hominum
genus humanum] recipit terra,
[Al. vavit, ac resurrectioncm veritatc, ct non putative
id est, vulva quod suum est et rcceptum confovet, ; confitemur : qui [Coloss. i, 18) ctprimogenitus ex
confotum corporat, corporatum in mcmbra dislin- mortuis, primitias massae corporum nostrorum,
guit. Et inter illas sccretas venlris angustias, Dei quas in scpulcro positas suscitavit, pcrvexil adcoc-
manus sempcr operatur : idemque est corporis et lum, spem nobis rcsurrcctionis in resurrcctione
' Vid. si lubet epist. 81 in nostra recensione de ^ Cod. S. Crucis, Nolo slatuere, etc.
animarum origine. Mox coJ. S. Cvmc\?, paulatim ad
Pcriodum hanc cum triplici negatione logunt "

terrena delaps:e, ctc. n hucjsquc editi post Erasmum, ct non placuerint.

^ Dcerat meus, quod supplct ms. Graeco tcxtu scio enim haud placitura, et mox, si tibi postea non
assentiente. Pro Isaix autcm Victorius Zacharix placuerint. Ex tolo autem contextu ac scrie oratio-
Icgit. sicquc repcnendum monet Martian.-cus quo- nis et scriptoris mcnte liquct, contrario legendum
quc, quod hujus propheta; sint verba cap. xii, 1. esse sensu, trinamque illam ncgandi particulam
At mss. non suffragantur. expungendam. Neque cnim, quofl satis oscitanter
' FA illud haix. Pro Isnix legendum Martianaeiis scripsit, Fidcs Ecclcsix cst qua; sub-
Zacharix
h.Tc enim verba apud Zachariam posita leguntur ncctitur atquc cvcntilatur, sed Joannis, subdoli
cap. XII, i, licct apud Isaiam multa dicantur cap. hreretici, ({uae artificiosc adco tcxitur, ut prima
XLii et de creatione anima^ et insufflationc
Lvii, fronte placcat, maximc ignoranlibus, et qui doli
spirilus. Mautian. nihil suspiccntur, sod post Ilicronymi responsio-
* Legimus cx ms. S. Crucis, cum antea essct ncm, si placucrit, ipse vclit caluinni;n denotari. Ita
conlrario sensu, In Conditorcm prxsentis temporis pra;lf:rca lcgit, quomadmodum ct cmendavi, praj-
videtur indignum, hoc etiam eo donante non cst in- stantissimus S. Crucis ms., dua;que vctercs editio-
diqnum. '

nes, allcra Vcnetiis IWC), aitcra an. inscquenti Ni'

Vcrba Sed audi in ms. S. Crucis desiderantur.
'•
colai Kcslet civis Hasileensis, qua? ct superiori
Infra leviora quaedam ex eodem emendantur. versu habent, dc resurrectionc Dominicx carnis,
m S. EUSEBII HIERONYMI. m
proprii corporis tribucns : unde ct ornnes sic spe- A ^Jiassuspicatur. Credit esse quod dicitur. Sanctio-
ramus resurgcre cx mortuis, sicut ille rosurrexit. resenim sunt aures populi. quam sacerdotis ani-
Non in aliis quibusdam peregrinis etin alienis cor- mus.
poribus, quaj assumuntur in phantasmate sed si- : 2.5. Iterum atque iterum te, lector, commoueo
cut ipse in illo corpore, quod apud nos in sancto ut putientiam teneas, et discas quod ego quoque
scpulcro conditum resurroxit : ita et nos in ipsis pcr patientiam'^ didici ; ct tamen antequam vultum
corporibus, quibus nunc circumdamur, et in qui- draconis evolvam, et dogma Origenis de resurre-
bus nunc sepelimur, eadem ratione et visione spe- ctione breviter exponam (non enim poteris vim
ramus resurgere'. Quae enim juxtu Apostolum scire antidoti, nisi venena perspexeris), iliud dili-
seminantur in corruptione, surgent in incorru- genter observa et caute relegens numera quod : no-
ptione; quae seminantur in ignobilitatc, surgent in vies resurrectionem nominans corporis, ne serael
gloria. Seminatur corpus animale, surgetcorpus
« quidem carnis inseruit suspecturaque libi sit, ;

spirituale (/ Cor. xv. 44) de quibus et Salvator ; quod de industria praetermisit. Dicit ergo Origenes
docens Joculusest « Qui enim digni Cuerint sa3culo
: 431 in pluribus locis, et maxime in libro de Re-
illo, et resurrcctione ex mortuis, neque nubent surredione quarto, etin Expositione primi psalmi,
neque nubentur neque enim ultra mori poterunt,
; et in Stromatibus, duplicem errorem versari in Ec-
B
scd erunt sicut angeli Dei, cum sint^ filii resurre- clesia ; nostrorum et haereticorum « Nos simpli- :

clionis {Luc. xx, 35, 36). » ces et philosarcas^ dicere, quod eadem ossa, et
24. Rursum in alia partc Epistolae, hoc est, in sanguis, et caro, id est, vultus et membra, totius-
fine suorum tractatuum, ut auribus illuderet ne- que compago corporis resurgat in novissima die :

scientium, strepitumresurrectionis ac pompam hac scilicet utpedibus ambulemus, operemur manibus,

verborum ambiguitate libravit « Sed neque de : videamus oculis, auribus audiamus, circumfera-
secundo glorioso adventu Domini nostri Jesu Chri- musque ventrem insatiabilem, et stomachura ciboa
sti intermisimus, qui venturus est in gloria suaju- concoquentem. Consequens autem esse, qui ista
dicare vivos et mortuos ipse enim suscitabit om- ; credamus, dicere nos quod et comedendum nobia
nes mortuos, et ante suum tribunal 430 esse fa- sit, et bibendum, digerenda stercora, elTundendus

ciet ; et unicuique reddet secundum quod egitper humor, ducendae uxores, liberi procreandi. Quo
corpus, sive bonum sive malum scilicet aut co- ; enim membra genitalia, si nuptiae non erunt ? Quo
ronandus in corpore, quod caste egit et juste aut ; dentes, si cibi non molendi sunt? Quo venter et
condemnandus, quod voluptatibus pariter iniquita- cibi, si juxta Apostolum et hic el illi destruentur ?

tibusque servivit. » Hoc quod in Evangelio legimus ipso iterum clamante Caro et sanguis regnum : : <(

In consummatione mundi, si fieri potest {Mnttli. C Dei non possidebunt, neque corruptio incorruptio-
XXIV, 24), seduci etiam eleclos, in hoc capitulo nem (/ Cor. xv, 58). » Haec nos innocentes et ru-
comprobamus^. Audit vulgus indoctum mortuos sticos asserit dicere. « Haereticos vero, in quarum
et sepultos audit resurrectionem mortuorum, ve-
: parte sunt Marcion, Apelles, Valentinus, Manes''.
ritate et non putative audit primitias massae no- : nomen insaniae penitus et carnis et corporis resur-
strorum corporura, in Domini corpore ad coclestia rectionem negare : et salutem tantum tribuere
pervenisse audit resurrecturos, non in peregrinis
: animae, frustraque nos dicere ad exemplum Domini
alienisquecorporibus, quoa assumuntur iu phantas- resurrecturos, cvm
quoque Dominusin phan-
ipse
mate, sed sicut surrexit Dominus in corpore, quod tasmate resurrexerit et non solum resurrectio
:

apud nos in sancto sepulcro conditum jacuit ita : ejns, sed et ipsa nativitas tw ooy.iVj id est, putative
et uos in ipsis corporibus, quibus nunc circumda- visa magis sit, quara fuerit. Sibi autem utramque
mur et sepelimur, in die judicii resurrecturos. Et displicere sententiam, fugere se et nostrorum car-
ne hoc parum quis existimaret, addit in extromo nes, et hacreticorum phantasmata quia utraque :

capitulo « Et unicuiquc reddet secundum «juod

: pars in contrarium nimia sit aliis iidem volentibus ;

egit per corpus^, sive bonum, sive malum: scili- se esse quod fuerint [.4/. non erunt] aliis resurre- ;

cet aut coronandus in corporc quod caste egit et jj ctionem corporura omnino denegantibus. Quatuor,
juste : ant conderanandus, quod voluptatibus ini- inquit, elementasunt, philosophis quoque nota et
quitatibusquc servivit. » Haec audiens, indoctura medicis, de quibus omnes res et corpora humana
vulgus, in tanto mortuorura, scpulti corporis, rc- corapata sunt, terra, aqua, aer, et ignis. Terram
surrectionis sonitu, nullam strophara,'nuIIas insi- in carnibus, aerem in halitu, aquara in humore.

^ S. Crucis ms. Eadem ratione et jussione spe- * Antca erat, in corpore.

7'amus, etc. Cod. S. Crucis. Per mulfam palientiatn. Paulo
"

* Idem ms. sicut angeli in civlo, cum sint, etc. post erat, De 7'esurrectionis hrevitcr. etc.
Integrius et juxta Graecum Vulgatus interpres ^. Ideni, Philosarcas, id est atnalores cartiium,
xguates angelis sunt, et fiiii sunt Dei, cum sint, scilicot a o!Xo; aip^.
etc.
"
Persicura noraen est Manes, quod servutn no-
3. edit. In hoc capiiulo operatur, cum turba
Vetus tat : at Hieronymus ad Gra;cum jj.avta respioit,
impcrita, ant vultjus, otc. ot mox, Non putative ;
quod furor, itisania interpretatur, sive ;Aav6; m-
coTifileri, ac primitias massije noslrorum corporum, sanus.
ft Deum corpore, eto.
393 CONTRA JOANNEM HIEROSOL. 394
ignem 43? in calore intelligi. Ciim erg-) anima \ (lulla, vol venula,quae cum in tcrra fuerit di^soluta,
caducum hoc frigidumque corpur-culum Dei jus- trahit ad so vicinas materias, et in stipulam, folia,
sione dimi8erit,paulatim omnia reJire ad matrices aristasquc consurgit : aliudquc moritur, et aliud
suas substantias : carnes in terram relabi, halitum resurgit. Neque enim grano tritici, radices, cul-
in
in aera misceri, humorcm reverti ad abyssos, ca- mus, folia, aristK, palea^ sunt dissolutae sic ot in :

lorem ad Kthera subvolaro. Et quomodo si sexta- ralione hnmanorum corporum manent qu.Tdam
rium lactis et vini mittas in pelagus, velisque rur- surgendi antiqua principia, ct quasi Ivtsptcov/; *
sum separare quod mistum est : vinum quidem et [Al. avvEpiav). id est, seminarium 433 mortuo-
lacquod miseras non perire (.4/. periere), non rum, siuu terrae confovetur. Cum autem judicii
tamcn possequod fusum est separari : sic substan- dies advcnerit, ct in voce archangoli, et in novis-
tiam carnis et sanguinis non pcrire quiiiem in ori- sima tuba remuerit terra, movebuntur stati^m se-
ginalibus materiis, non tamen in antiquam redire raina, et in puncto hora^ mortuos gcrminabunt :

compaginem, ncc posse ex toto eadem esse quae non tamen easdem carnes, nec in his formis resti-
fuerinl. » Cum autem isla dicanlur, soliditas car- tuent, quae fuerunt. Vis scire verum esse quod di.-

nium, sanguini? liquor, crassitudo nervorum, ve- cimus, audi Apostolum Sed dicit aliquis Quo-
: « :

narumque perplexio, et ossium durities dcnegatur. modo resurgcnt mortui ? quo autem corpore ve-
26. Origenis sententia. — « Alia ratione resur- nient? Insipiens,quod tu seminas.non corpus quod
rectionem corporum confitemur, eorum qua? in futurum estseminas, scd nudumgranum ut puta ;

sepulcris poaita sunt, dilapsaque in cincres : Pauli tritici, vitis et arboris (/ Cor. xv, 35, 37). » Et
Pauli, et Petri Petri, el singula singulorum, neque quia de grano tritici ac semente arborum ex parte
enim fas est ut in aliis corporibus animoe peccave- jam diximus, nunc de acino vinacii disseramus,
rint, in aliis torqueantur : nec justi judicis, alia Granum parvum est, ila ut vix duobus digilulia
corpora pro Christo sanguinem fundere, et alia teneri possit. Ubi sunt radicos ? ubi radicum el
coronari. » Quis haec audiens, resurrectionem car- trunci etpropaginum tortuosa perplexio ? Ubi pam
niseum negare putet ? « Et, inquit,singulis semi- pinorum umbracula,et uvarum pulchritudo, futura
nibus ratio qusdam a Deo artifice insita, quae fu- vina parturiens ? Aridum est quod tenetur, et pene
turas materias in medullae principiis tenet. Etquo- vix cernitur : sed in sicco illo grano, potentia Dei,
modo tanta arboris magnitudo, truncus, rami, et occulta rationc sementis ^, spumantia musta
poma, folia nan videnturin semine, sunt tamen in fundontur. Haec ligno tribues, homini non tribues :

ratione seminis, quam Grieci * TrEpjxaT-.y.ov /oyov quod perlturum est, sic ornatur : quod mansurum
vocant : et in grano frumenti est intrinsecus vel me-
est *, pristinam non recipiet vilitatem. Et vis rur-

'
Gra?a' T-Epaa-r-.xov. Vocem hanc Graecam in ms. ^ /^5 raticnes animis quihmdam insitas ,a.vh\ivaXu^ est
codicibus valde depravatam,post multum sudorem qua de re consule cl. Huetium in Notis. Vide pras-
sic Erasmus restituere conatur, quam Grxci 7-'.v- terea Diogenem Laertium, lib. vii, § 136, Memorat
Marianus, Erasmum hoc loco se-
OT,p'.Taov vocant. etiam Sextus Empiricus contra Physicos i, "L-ipixri.
cutus, testatur Craece ita scriptum esse in e.xem- XoY'-xo\i, quod intersemina omnis generis, sive
plaribus manuscriptis. Ergo pcrierunt nobis codi- XoYOJs J7:Ep;jLa-:'.xoj; quibus referlus cst mundus,
cesmanuscriptiquibusutebaturMarianusVictorius: sint etiam iila quibus homo generatur, quaj vocan-
quia hodie nullus est qui retineat vocem ci-'.vOrj- tur /0^0'. 77:£p;ji.a-:'.xoi Xoy'-xo'.'j.
P'.3aov. Ne fucum faciamus studiosis homi-
igitur * Quasi hj-tpiwir^, In restitutione hujus etiam
nibus, primum vox Grajcaexprimenda estevetustis vocis infelix Erasmus sed infelicior Marianus,qui
;

exemplaribus, ubi scribitur his Graecis litleris, mutat qunsi av:ipiav, ut substitua, quasi avOi-
Huam Grreci CnKF'TIII011AP0n vocant. In aliis p'.ov. Neutra vera est lectio Hieronymi, ut ab ipso
recentioribus,Latinis elcmcntis scriptum legimus: didici in consequentibus loqucns enim de eodem
;

(juam Grxci ceratiroma.son, vel snectiromason vo- seminario mortuorum, ct resurrcctionis haTetico-
cant. Quae voces prorsus corruptae renuntiare ut- rum ha-c habet infra in ista Epistola « Qiii po- :

cunquc vidantur, vel 37:£pji.a-:'.xov aut j-iojjiaTi- tentiam Dei calumniaris ? Qui potest de modulla
etiam 77:£paa-'.7;x'>v Quod verbum ultimum
^ojv, vel illa et de seminario vestro ivTspiojvr,, non carnes
retinemus in contextu cum apud Graccos 7-£p;jia-
; tan'um, >> etc. Est autem iTspv.tovy, medulla, cor et
T'.a;x6;, seminis emisio, vidcatur idem esse, quod matrix, sive pars inlcrna cujusque.MeduIla itaque,
ratio seminis. Nolim tamen in dubiis contendere. D et matris sinu ievvx confovebatur, quasi semina-
Marti.vn. —In ms. S. Crucis n-zooL-r/.rn Xoyov rium ad mortuorum resurrcctionem, si Origcni
legitur, ex quo levi mutatione emen(^andum a-zp- crederemus. Martia.n.
<i.n-'Y.rrt ),oYov inteliexi, quod statim ostendam. ' Cod. absquc ct
vocula tum seminantis pro se-
;

Martianacus Trtp;i.aT'./.6v exprcssit e suis codici- meutis, ct pro fundetur vetus edit. sinuantur.
bus quam lectionem, tametsi aperte confictam, * Totam hancce poriodum describo ex ms. S.
longa oratione nititur approbare,ubi et Victorium Crucis, cui et velus cditio nonnihil concinit. Inle-
qui post Erasmum 7r:'.vOp'.7;x6v legerat, accrbe grior sensus visus est, snppletis vorbis homini non
satis castigat. Instaurand.-c aulem voci ipsa Lalina trihues, quae ob superioris tribues similitudincm,
verba ralio seminis suffecissent, qua3 non alitcr ac oculos doscribentis facilc elfugerint dcinde ron- :

5-ip;Aa-:'.y.6v /ovov (irsci redderent, aut reddere cinnior sententia, ac verior inter ligni atquc ho-
potuissent. Origenes vero,cujus hic scnsus expen- rr.inis instaurationem comparatio. Ilaclenus aulcm
ditur, sanpissime T-jpjAaT^.xo^j; '/jrnyj:^ memorat, oblinuerat contrario sensu in rcliquis libris omni-
dequeiliis disserit. Exemplum sume ox inilio vi- bus « llaec ligno tribuis, quod pcriturum ost sic
: :

cesimi tomi in Joannem, ubi etiam 's-iz^xt.-vm^j;, ornatur quod mansurum non esL,nec pristinam re-
\(5Y0'J? TJYxa-:aSaX).o;Aivo'j; t-.t-.v '}'j/a';, ' SCmina- cipict vilitatem etvis rursus ossa, sanguinem,etc.
:

Patrol. XXIII. 13
 39S S. EUSEBII HIERONYMl. 396

sum carnem, ossa, sanguinem, membra, ut crc- A simpliciter sum locutus. Quare non carnem potius
scentibus capillis nasus pituilas
tonsore egeas, nominas, ut corpus significes, et indifferenter nunc
digerat, incromenta unguium resccanda sint, ut carncm, nunc corpus, ut corpus in carne, et caro
per inferiores parles vei stercora, vel libidines ef- in corpore demonstretur ? Sed, mihi crede,non est
fluant? Si affers istas ineptias ruslicorum, et car- simplex silcntium tuum. 435 Alia enim carnis,
nis, qua Deo placerc non possumus; quasi ini-
in alia corporis definitio est omnis caro est corpus, :

laicsi oblivisceris,et resurrectionis mortuorum : non omne corpus est caro. Caro est proprie, quae
« Seminatur in corruptione,surget in incorruplione sanguine, venis, ossibus, nervisque constringitur.
Seminatur in contumelia, surget in gloria. Semi- Corpus quanquam et caro dicatur, interdum tamen
natur in infirmitate, surget in virtule. Seminatur aethereum vel aereum nominatur, quod tactui vi-
corpus animale, surget corpus spirituale (/ Co)-. suique non suljjacet, et plerumque visibile est at-
XV, 42-44).)) Nunc oculis videmus,auribus audimus, que tangibile. Paries est corpus, sed non caro :

manibus agimus, pedibus ambulamus. In illo au- iapis corpus est, sed non caro dicitur ^. Unde
tem corpore spirituali toti vidcbimus, toti audie- apostolus corpora coelestia appellat, et corpora
mus,toti operabimur,toti ambulabimus et trans- tcrrcstria. Coeleste corpus solis, lunae, stellarum
: :

figurabit Dominus corpus humilitatis nostra), con- „ terrestre, ignis, aeris, atquaj, terrae, et reliquorum,
forme corporis sua3 gloriae. Quando dixit, transfi- quae absque anima his censentur elementis. Vides
gurabil ' (Pkilipp. iii, 21), 434 id est ^xvi^r/r^- nos intelligere subtilitates vestras, et arcana, quae
[jLaT((T£i membrorum, quibus nunc utimur, diversi- in cubiculis et inter perfectos ioquimini, et quae
tas denegatur. Aliud nobis spirituale et aethereum populus foris stans, nec meretur audire, proferre
promittitur : quod nec tactui subjacet, nec oculis in medium ? Hoc est illud quod reducta ad auricu-
cernitur, nec pondere praegravatur : ct pro loco- lam manu, et concrepantibus digitis, ridentes dici-
rum, in quibus futurum est, varietate mutabitur. tis Omnis gloria filiae regis intrinsecus {Psal.
: '<

Alioqui sicffidem cornes erunt, et corpora quae xLiv, 4). » Et « introduxit me

-i rex in cubiculum
fuerunt, rursum mares ct feminae,rur3uni nuptiaj ;
suum [Cant. i, 3). » Patet quare corporis, et non
virishirsutum supercilium, barba prolixa mulie- ; carnis resurrectionem dixeris : scilicct ut nos ru-
ribus laeves ^ gena?, et angusta pectora, ad conci- des carnem te dicere putaremus in corpore, et hi
piendos et pariendos fetus venter et femora dila- qui perfecti sunt, intelligerent carnem in corpore
landa sunt. Resurgent etiam infantuii, resurgent denegari. Denique Apostolus in Epistola sua ad
et senes : illi nutriendi, hi baculis sustentandi. Colossenses, volens corpus Christi carneum,et non
Nec vos, simplices, resurrectio Domini decipiat, spirituale, aereum, tenue, demonstrare, significan-
quod latus et manus monstraverit,in littore stete- C ter locutus est, dicens : « Et vos cum essetis ali-
rit, in itinere cum Cieopha ambulavcrit, et carnes quando alienati a Christo,et inimici sensus ejus in
et ossa habere se dixerit. lllud corpus aliis pollet operibus malis, reconciliavit in corpore carnis suae
privilegiis, quod de viri seraine et carnis voluptate pormortem (Coloss. i, 21, 22). » Rursumque in
non natum est.Comedit post rcsurrectionem suam eadem Epistola « In quo circumcisi estis circum-
:

et bibit, et vestitus apfaruit tangendum se prae- cisione non manu facta in expositione corporis
buit, ut dubitantibus apostolis fidem faceret resur- carnis (Coloss. ii, H). » Si corpus carnem solum si-
rectionis. Sed tamen non dissimulat naturam aerei gnificat, et non est nomen ambiguum, nec ad di-
corporis et spiritualis. Clausis cnim ingreditur versas intelligentias trahi potest : satis superflue
ostiis,et in fractione panis ex oculis evanescit. Ergo corporeum et carneum dicit, quasi caro non intel-
et nobis post resurrectionem bibendum erit et co- ligatur in corpore *.

medendum, et post cibum stercora egerenda ? Et 28. Sijmbolum fxdei ab apostolis traditum. — In
ubi erit illa promissio : « Oportet ^ morlale hoc in- Symbolo fidei et spei nostrae, quod ab apostolis
duere immortalitatem (/ Cor. xv, 53) ? » Iraditum, non scribitur in charta et atramento Sed ;

2?. Caro el corpus dijferunt. .4slatia hcereticonun. in tabulis cordis carnalibus, post confessionem
— Haec est omnis causa cur in expositione fidei n Trinitatis et unitatem Ecclesiae, omne Christiani
tuffi, ad decipiendas aures ignorantium, novies dogmatis sacramentum, carnis resurrectione con-
corpus, et ne semel quidem carnom nominas dum : cluditur '. Et tu in tantum in corporis, et iterura
homines putant te carncs in corporibus confitcri, 436 corporis, et tertio corporis, et usque novies
et idem carnem esse quod corpus. Si idem est, corporig, vel scrmone vel numero immoraris, nec
non diversum significat *. Scio enim te hoc esse semel nominascarncm quod illi sempernominaat ;

dicturum Putaviidem corpus cssc ({uod carnem

: : carnem, corpus vero tacent. Sod ct illud quod ar-

'
Idcm ms. iransfiguravil, id est ixi-:tT/r,\xi-'.<jt ^ Doerant Lapis corpus cst, scd nou caro
istha^c,
- Antea cral lcvcs paulo post, eod. S." Crucis
: dicitur, qua? cx archetypo
S. Crucis supplentur.
nulricndi erunt, hi baculis sustcntandi. Nec
« Illi In ms. Satis supcrjlc corpori jun.rit el carnetn,
•^

vos, simpliccs anima\ resurrcctio, » etc. qniisi cnro non intclli()crciur in corporc.
* in eodem ms., Oporlct rorruptivum inducrc in- ~
Scilicct de getcrna vita arliculus in illo de car-
forruptioncni, ct mortalc hoc, etc. nis resurroctione contiaeri credebatur. Vide Rufint
'
* Ms,, Et non diversxun siijnijxcas. cxpositionera.
397 CONTUA JOANNEM HIEROSOL. 398

gutesnbnectis, et prudenier praecavens dissimulas A firnutatis utque virtutis beatudine induamur ;

vo-

scito nos intelligere. Ilis cnim tes^imoniis verita- loutcs non spoliari carnc, scd supcrvestiri in gloria,

lem resurrectionis probas, quibus Origines ncgat, ct dumiciliiirn nostrum, quod dc coelo est, superin-

;t dc dubiis incerta confirmans, cerlam fidei do- dui desidcrantos, ut devorctur mortale a vila. Cer-
num, subita tempestate subverlis. » Seminatur, te neino supcrinduilur, nisi qui ante vcstitus est.

nquit, corpus animale surget corpus spirituale.

:
Sic etDominus noster in monte transfiguratus cst in
S'eque enim nubent, nequc nubcnlur sed erunt :
gloria (.Vrt////. xvii,<?/ Mrtrc. ix), non ut nicnus ac

jicut angeli in ccelis ;/ Cor xv, 'i'i ; Matth. xxii, 50 ;

pedcs caitcraquc mcmbra perderet, ct subito in ro-

Luc. XX, 35). Qua; alia exempla assumeres, si re-

')
tunditate vcl solis, vel sphaeras volveretur : sed

surrectionem negares? Vis resurrectionem carnis, eadem membra solis fulgore rutilantia, apostolo-

v-eritatect non putative, ut loqueris, conOteri. Post rum oculos prajstringerent : unde et vestimenta
illa, quibus ignorantium blandilus cs auribus, ejus mutata sunt in candorem, non in acrcm ne ;

|uod in ipsis corporil)US, in quibus mortui sumus forte et vestcs ojus asseras spirituales : Et facies

jtsepulti, resu.^gamus, huc potius adjunge,et dic' ejus, inquit, fulgebat sicut sol {Matth. xvii, 2). Ubi
^uomodo Dominus post resurrectionem fixuras au;em facies nominatur, ffistimo quod et co;tera

clavorum ostendit inmanibus, vulnus lanceae mon- -g membraconspccta sint, Enoch translatus est in

stravit in latere,et dubitantibus apostolis, quod pu- carne {Gen. v, 2't). Elias carneus raptus est in cae-

tarent phantasma se videre, respondit, « Palpate lum ,IV [ieg.ii, II) : necdum mortui, et paradisi

rae et videte, quoniam spiritus carnes et ossa non jamcoloni,habent membra cum quibus rapti sunt

habet, sicut me videtis habcre {Luc. xxiv, 39). » et atque translati. Quod nos imitatur jejunio, illi
proprie adThomam « Inferdigitum tuum in ma-
: possident Dei consortio. Vescuntur coelesti pane,
aus meas, ct manum tuam in latus meum, et noli et saturantur omni verbo Dei, eumdem habentes

33se incredulus, scd fidelis {Joan, xx, 27) ; » sic ct Dominum, quem et cibum. Audi Salvatorcm di-

nos post resurrectionem eadem habebimus mem- centcm : « Et caro mea requiescit in spe (Psal. xv,
bra, quibus nunc utimur, easdem carnes et sangui- 9). ») Et in alio loco : « Caro ejus non vidit corru-
nem et ossa quorum in Scripturis sanctis opera,
: ptioncm {Act. ii, 31). » Et rursum : « Omnis caro
raon natura damnatur.Denique in Genesi scriptum videbit salutare Dei {Isa xl, 5). » Et tu seraper
Dst : « Non permanebit Spiritus meus in hominibus corpusingeminas ? Profer magis Ezechiel, qui os-
quia oaro sunt [Gea. vi, 3) » Et Paulus aposto-
istis, . sa jungens ossibus et educens ca dc sepulcris suis,
ius de prava doctrina etoperibus Judaeorum : et super pedes stare faciens, carnibus nervisque
Non acquievi, ait, carni et sanguini {Galat. i, IG).* constringit, et cute desuper tegit ^ {Ex-ech. xxxvii.
Et ad sanctos, qui utique in carne erant, dicit : ^ 1 seqq.).
« Vos autem in carne non estis sed in spiritu si ; : 30. Job athleta Ecclesix antc Christum. Job vidclur
tamenOei spiritus habitat in vobis {Rom. viii, 9). » conlra futurum Origenem scribere. — Tonct Job
Negans enim eos incarne, quos in carne esse con- tormentorum victor, et testa radens putrida; car-
stabat, non carnis substantiam, sed peccata dam- nis saniem, miserias suas resurrectionis spe ot veri-
nabat. .^ tate soletur : « Quismihi det, inquit, ut scribantur

29. Vera resurrectionis confessio. Elias el Enoch. sermones Quis mihi dct, ut exarentur in libro
inei ?
— Haecest vera resurrectionis confessio, qua; sic stylo ferreo, et plumbilamina, vel celte^ sculpan-
^loriam carni tribuit, ut non auferat veritatem. tur in silice? Scio enim quod Redemptor meus vi-

Quod vero dicit Apostolus, « Corruptibile hoc et vit, et innovissimo 438 die de terra surrecturus
mortale(f Cor. xv, 53). »431 hoc ipsum corpus, sum, etrursum ciicumdabor pelle mea, et ia car-
carnem, quae tunc videbatur,ostendit. Quod
id est, ne mea videbo Deum quem visurus sum ogo ip- :

autem copulat, « induere incorruptionem et im- se, et oculi meiconspecluri sunt, et non alius. Re-
mortalitatem, indumentum, id est vestimen-
» illud posita est hajc spes mea in sinu meo {Job. xix, 23
tum, non corpus abolere quod ornat in glo-
dicit seqq.). Quid hac prophetia manifestius ? Nullus
»

ria, sed quod ante inglorium fuit, efficere glorio- D tam quam isteanteChristum
aperte post Chrstum,
sum ; ut mortalitatis et infirmitatis viliore vestc deresurrectione loquitur. Vult verba sua iu pcrpe-
deposita, immortalitatis auro, et, ut ita dicam, tuum durare : ct ut nulla possint vetustate deleri,

'
Sex versum lacunam hic explevimus e S. Cru- dum putant docti pariter etindocti, vet cerlc scul-
cis ms.,cum antea editi omnes hiulco sensu habc- pantur in siticc. Sed non atlcndunt llieronymum
TQTiijadjunge et dic, Quonium spiritus carnes, etc, exprcssissc voccm Ilebrffiam ":>2J»n'' iehhalxl/un,
omissis quae nunc prirnum sulfecimus de Domini ccltesculpantur ; ut indicaret instrumentutn scul-
comparalione, quam orationis contcxlus infcrior, ptura*. MARTIAN.
atque ipsum similitudinis adverbium postulab-it, ' Sunt critici haud cxigui nominis, qui certc le-
et sine quibus maiicus erat, imo et auctoris menti gi contendunt (lobori pro cette : et mss. (]uiilom
contrarius sensus. plurimi sunt libri Job, qui cerle pr.rferunt, ([na de
* Et cutc desuper tegit. Nullo
sensu in editis li- ro piura diccnda nobis sunt tomo IX, ad hunc Jo-
bris legimus, et dcsuper tcgit : donec Job tormento- bi locum ex llieronymiana vcrsione.
rum victor, etc. Deinde in contextu Jobi, legon-
 »:

399 S. EUSEBII HIERONYMI. 400

exarari ea vult in plumbi lamina, et sculpi in sili- A. nuptias, qui etiam ante mortem in sexu suo sine
ce. Sperat resurreclionem, imo novit et vidit ', sexus opere vixerunt. Quando dicitur : « In illa die
quod redemptor ejus, et in novissi-
vivit Christus ncquo nubent, neque nubentur (Matth. xxii, 30).

mo die de terraresurrecturus sit.Necdum mortuus dc his dicitur, qui possunt nubere, et taraen non
erat Dominus, et alhlela Ecclesiae redemptorem nubent. Nemo onim dicit de angclis « Non nu- :

ouum videbat ab infcris resurgentem. Illud vero bent, neque nubcntur. » Ego nunquam audivi spi-
quod infert « Et rursum circumdabor pelle mea,
: ritualium Virtutum in coelo nuptias celebrari sed :

et in carne mea videbo Deum, » puto quod non ubi sexus est, ibi vir et femina. Unde et tu invitus
loquatur quasi amator carnium, quas pulridas lirct, cogenle veritate, confessus es, et dixisti
fetentesque cernebat ; sed ex fiducia resurgendi, « AuL coronandus in corpore, quod caste egit et
contemnit prsesentia, solatio futurorum. Ilursum justc, aut condemnandus in corpore, quod volu-
ait « Circumdabor pelle mea. » Ubi
: hic corpus ptatibus iniquitatique servivit.»ToIIe corpus et po-
aethereum ubi aereum, et spiritui et aurae simi-
.' ne carnem, et virum ac feminam non negasti.
le ? Certe ubi pellis ct caro, ubi ossa et nervi ^, et Quis enim vivit cum gloria pudicitia? qui non ha-
sanguis et venas, ibi carnis structura, ibi scxus bet'' sexum, per quem committi potuit impudici-
proprietas. « Et in carne, inquit, mea videbo tia ? Quis enim unquam lapidem coronavit, quia
Deum. » Quando omnis caro videbit salutare Dei, virgo permanserit ? Angeiorum nobis similitudo
et Jesum Deum, tunc et ego videbo Redemptorem promittitur, id est beatitudo illa in qua sine carne

et Salvatorem, et Deum meum. Videbo autem in et sexu sunt angeli, nobis in carne et sexu nostro
istacarne, quae me nunc cruciat, qua2 nunc prae donabitur. Mea rusticitas sic credit, et sic intelli-
dolore distillat. Idcirco Deum in carne conspiciam, gH sexum confiieri sinc sexuum operibus : homi-
quia omnes infirmates meas sua resurrectione sa- nes resurgere, et sic eos angelis adoequari. Nec
navit. Nonne tibi videtur jam tunc Job contraOri- statim supcrflua videbitur membrorum resurrectio,
genem scribere, et pro carnis veritate, in qua tor- qua3 caritura sint officio suo cum adhuc in hac
;

menta sustinuit, alterum contra haerelicos habere nitamur opera non iraplere membro-
vita positi,
cerlamen ? Dolet enim, si tanla sit frustra perpes- rum. Similitudo autem ad angelos, non hominum
sus, et alia spiritualiter resurgente, ista carnali- in angelos demutatio, sed profectus immortalita-
ter cruciata sit. Unde inculcat et exaggerat, et om- tis et glorise est.

nia lubricce confessionis arcana manifesta voce

32. Enoch et Elias iterum. Argumenta vero illa —
concludit, dicens : « Quem sum
puerorum, ct infantium, et senum, et ciborum,
visurus ego ipse,
et oculi meiconspecturi sunt, et non alius. » Is si 440 et stercorum,quibus adversum Ecclesias ute-
non sexu suo ^ resurrecturus est, si non eisdem C ris, non sunt tua degentilium fonte manarunt. :

membris quse jacuere in stercore, si non eosdem Eadem enim opponunt nobis ethnici. Oui Christia-
oculos aperiat ad videndum Deum,quibus tuncvi- num esse te dicis, gentilium armadepone. Discant
debat vermiculos^, ubi erit 4«80 ergo Job? Tollis illi magis a te resurrcctionem carnis confiteri,

ea in quibus substitit Job, ct donasmihi inanevo- quam tu ab illis negare. Aut si et tu de hostium
cabulum resurgentis quomodo si navimpost nau- : numero es,ostende te libere adversarium, ut eth-
fragium restitutam veiis, ac neges singula dc qui- nicorum suscipfas vulnera. Dono tibi nutriculas
bus navis construitur. tuas, ne vagiant infantes dono decrepitos senes, ;

3i. Verilas resurrectionis in qno sit. Similitudo nc hiberno frigore contrabantur. Frustra etiam
angelorum nobis promissa in quo sit. Ego libere — tonsores arlificia didicerunt, scientes Israeliticum
dicam, et quanquam torqueatis ora, trahatis capil- populum perquadraginta annos, nec unguium'',
lum, applaudatis pedc ^, JudBcorum lapides requi- nec capillorum incremcnta sensisse : et quod his
ratis, fidem Ecciesiaj apertissime confitebor. lle- majus est nonsuntattrita vestimenta eorum ; nec
surrectionis veritas sine carne et ossibus, sine san- invetoravorunt calceamenta eorum. Enoch et Elias,
guine et menibris,intelligi non potest. Ubi caro ct do quibus dudum diximus, tanto tempore in eadem
03sa, et sanguis etmembra aunt, ibi necesse est ut n permanentajtate, qua rapti sunt. Habent dentes,
sexus diversilas sit. Ubi sexus diversitas est, ibi ventrem, genitalia, tamen nec
nec uxori-
et cibis,
Joanncs Joanncs, Maria Maria. Noli timerc eorum bus indigenf*. Quid polcnliam Dei calumniaris ?

' In codice S. Crucis, ^ovit et fidus est, ct mox pudicitix, qui non habuit, otc.
liedemptor tuus. "
Ex llebra!orum opinione dixerit, quibus exag-
'^
In eodem, Ibi ossa et nervi : doinde ubi carnis gerare prodigia solemnc cst. Ungues et comas pei
structura. i'auIo post, Videbit salutarcm Dei, id est quadraginta annos non succrescontcs passim ill:
Jesum Dominum. praidicant.
* Ms. Si non in sexu suo. Cod. S. Crucis nec u.roribus utuntur.
*•
Mox vetus
* Idem Tunc vidcbat vermiculos, ct radebat. pro Grffico verbo habet •

cdit. EvTtpitovT,, inlcriori

^"
Saspe alibi Ilieronymus applodcre pcdcm dixit, ins. nostcr, quomadmodum ct supv:i. cnteriam le
otque hic quidem applodatis pro applaudalis libcn- git ferme cum Erasmo ct Victorio. Uocole Martia
tius logercm. naei qute sequilur adnotationem.
i*
CodexS. Crucis, Qitid enim juvit eum gloria
401 CONTRA JOANNEM HIEROSOL. m
qui potest de mcdulla illa et de seminario vestro *,
A enim qui a Deo ost medicina est ossibus ipsorum, »
<vTcp;wvti, non carnes tantum de carnibus, sed Tunc implcbitur quod Dominus loquitur per pro-
corpus educere, et aliud cx alio facerc ; et de phefam « Populus raeus, intra in cellariatua ali-
:

aqua -, id est de vililate carnium, pretiosa et ae- quantuluni, doncc ira mea transeat (/5«. xxvi, 20,
rei corporis vina ' mutare potest utique cadem
: sec. LX\. » Cellaria sepulcra significant, de qui-
potentia, qua de nihilo cuncta fabricatus cst, red- bus hoc utique profertur, quod conditum fuerat.
dere qna3 fuerunt : quia multo minus est restituere Ex exibunt de sepulcris suis.vcluti hinnuli de vin-
quod fuerit, quam facere quod non fuit, Miraris si culis sohiti. Gaudcbit cor corum, et ossa eorum
de infantibus et senibus in perfecti viri setatem rc- sicut sol orientur; venictomnis caro in conspectu
surrectio fiat, cum de limo terrje absque ullisa;ta- Domini, mandabit piscibus maris, et eructabunt
et
tum consummatus homo faclus sil ?
increnipntis, ossa qua; comederant, et faciet compagem ad com-
Costa mutatur feminam et tertio humana; con-
in ;
pagem, et os ad os et qui in terrae pulvere dor-
;

ditionis modo, vilia et pudcnda nostra} nativitatis alii in vitam aiternam, alii in mierunt, resurgent;
elemenla mutatur in carnes ligantur membris ', : confusionem aeternam {Dan, xii, 2). opprobrium et

discurrunt in venas, in ossadurantur. Vis et quar- Tunc videbunt justi irapiorum poenas atque cru-
tum genus humana3 generationis audire ? « Spiritus ciatus quoniam vermis eorum non morietur, et
P :

sanctus superveniet in te, et virlus Altissimi ignis eoruui non extinguetur, et erunt in conspectu
obumbrabit tibi. Propterea quod nascetur ex tc omnis carnis {Isa. lxvi, 24). Quotquot igitur ha-
sanctum, vocabitur Filius Dei {Luc. i, 35), » Aliter bemus hanc spem, sicut exhibuimus membra no-
Adam, aliter Eva, aliter Abel, aliter homo Jcsus stra famulantia immunditiae,et iniquitati ad iniqui-
Christus. Et in omnibus diversis exordiis, una tatem, 442 ita exhibeainus ea famulantia justitise
hominis natura non difTcrt. ad sanctificationem ut rcsurgentes ex mortuis, in
:

33. Teslimonia qux probant veram resurrectio- novitate vitae ambulemus {l\om. vi, 4). Quomodo
nem. Resurrectionis vocabulum quid signifxcet. — et vita Domini Jesu manifestatur in nostro mortali
Resurrectionem carnis omniumque 441 mem- corpore ; Jesum Christum a mor-
et qui suscitavit
brorum si velim probare, et ad singula testimonia mortalia corpora nostra, propter
tuis, vivificabit et
explanationes adjungere, multis libris opus erit : inhabitantem spiritum ejus in nobis {Rom. viii.,
sed prssens cnusa hoc non desiderat. Proposui U). Justum enim est ut qui semper mortificatio-
enim, non Origeni omnibus respondere,sed frau-
in nem Christi in corpore nostro circumtulimus, vita
dulentae satisfactionis aperire mysteria. Attamen quoque Jesu manifestetur in corpore nostro mor-
quia longus fui in assertione contraria, et vereor tali id est in carne mortali secundum naturam
ne dum fraudes pandere studeo, scandalum lcctori C aeterna autem sccundum gratiam. Vidit et Stepha-
reliquerim, acervatim testimonia ponam, cursim- nus stantem Jesum ad dexteram Patris [Act. yiii),
que perstringam, ut toto contra vencnatam argu- et manus Moysi mutata est in candorem nivis, et
mentationem Scripturarum pondere dimicemus. deinccps colori pristino restituta {Exod. iv). In
Qui vestem non habet nuptialem, nec servavit illud utraque diversitate manus fuit. Figulus ille Jere-
mandatum : « Gandida
sint vestimenta tua sem- miae, cujus per duritiam lapidum vas quod fecerat,
per [Eccl. «manibus pedibusque constrin-
ix, 8), confractum de eadem massa et de eodem luto
est,
gitur, ne recumbat in convivio, scdeat in solio, redintegravit quod ceciderat {Jerem. xviii) sed et :

stet ad dextram Dei mittitur in gehennam, ubi

; ipsum resurrectionis vocabulum significat non aliud
fletus oculorurn et slridor dentium est (Malth.xxu, ruere, aliud suscitari et quod adjicitur, morluo-
:

I3j. « Capilli numerati sunt (Uic.

capitis vestri rum, carnem propriam demonstrat quod enim in :

ui, 7). » Si capilli, puto facilius dentes. Frustra homine moritur hoc et vivificatur, Vulneratus ille
lutem numerati, si aliquando perituri. « Veniet itineris Jericho totus refertur ad stabulum, et de-
[lora, in qua omnes qui in monumentis sunt, au- lictorum plaga; immortalitatc sanantur. {Luc. x).
iient vocem Filii Dei, et procedenL [Joan. v, 25). » 34, nesurrecdonis veritas probata quadraginta
Audient auribus, procedent pedibus. Hoc et Laza- diebus. Quare Christus comedit post resurrectionem.
l^
pus ante jam fecerat. Procedent autem de monu- Marcionis error et blasphemia. Apollonius Tyaneus
mentis, id est, qui raonumentis illati fuerant ", antc Domitianum. —
Aperta sunt et sepulcra in Do-
venicnt mortui, et resurgent de sepulcris suis. « Ros mini passione, quando sol fugit, terra tremuit, et
'
Yestro, ^.-TsptwvTi. Godices mss. legunt hic en- ^ Ms. S. Crucis Pretiosa
xtherei vina, etc. non ;

teriam, vel enteriorc, vel entria. Cluniacensis, de displiceret xilieris.

seminario vestro el interia. Vocem Grajcam, quam * Idern ms. Ligantur in membris, discurrunt in
non intelligcbant, mutarunt in Latinam excripto- venis : et mox gcnus humanx conditionis. Paulo in-
res antiqui. Vide supra, qua3 dicta suntde codcm fra et nikilominus divcrsns diversis exordiis, etc.
seminario Origenis. Martian. ^ Iterum idcm ms. qui in monumenta illali fue-
^ Et de aqua,c\.c. Idcm Cluniac. codex variam rant vivent morlui, etc. Paulo post pro medicina in
retinet hujusmodi lectioncm « Et de aqua, id cst : ms. aliisque passim cditionibus est medulla, scd in
de vihtate carnium,pretiosa ajtherca vina mutarc •
Graeco est raua.
potcs ulique cadem sapientia, qua dcnihilo, »
etc.
Martja.v.
 403 S. EtJSEBIl HIERONYMI. 404
multa corpora sanctoriim siirrexerunt, et visa A resurrectionis veritatem probaret ? Nemo enim
sunt in sancta civitatc [Mallh. xxvii, 52). » Qui est,) falso verum probat. Ergo, inquies, et nos poat re-
inquit Isaias, « qui ascendit cx Edom : fulgida '
suirectionem comesuri sumus? Nescio. Non enim
vestimcnla cjus cx Bosor, sic formosus in stola scriptum est et tamcn si quaeratur, non puto co-
:

candida {ha. lxiii, 1, juxta LXX). » Edom aut mesuros. Legi enim, non esse regnum Dei cibum
terrenus interpretatur, aut cruentus, Bosor aut ca- et potum, repromittens quae oculus non vidit,
ro, aut in tribulatmie. Paucis vcrbis totum rcsur- nec auris audivit, nec in cor hominis ascenderunt
rcctionis mystcrium demonstrat, id est et verila- (/ Cor. II, 9). Aloyses (Deut. ix, 9) et Elias (/// Reg.
tem carnis et augmentum gloriae. Et est, scnsus : XIX, 8) quadraginta diebus jejunaverunt ac no-
Quis cst istc qui asccndit de terra, ascendit de ctibus. Hoc hominum naturanon palitur, sed quod
sanguine? Cujus vestimcnta juxta prophetiam Ja- homini 444 impossibille est, Deo impossibile non
cob, qui alligavit pullum suum ad vitem [Gen. est sicut qui futura pra^dicit, non interest utrum
XLix, II), et torcular calcavitsolus, musto rubentia post decem annos, aut post centum futura pro-
sunt dc Bcsor (Isa lxiii, 4), id est, de carne, sive nuntiet, quiauna est scientia futurorum sic qui :

tribulalione mundi : ipsc enim vicit mundum (Joan quadraginta diebus potest jejunare et vivere, imo
xvi).Ideoque rubra el fulgida sunt vestimenta.ejus: g non potest jejunare, sed vivit virtute Dei et aeter- ;

quia speciosus est forma pra3 filiis homimum (Psal. no tempore poterit absque esca et potu vivere.
XLiv) et propter gloriam triumphantis in stolam
: Quare favum comedit Dominus? L't resurrectionem
candidam commutata sunt et tunc vere 443 de ,• probaret non ut tuis faucibus mella permitteret.
;

Ghristi carne complctum est : « Qufe cst ista quffi Piscem in prunis assum petiit, ut dubitantes con-
ascendit dealbata, innitens super fratruelem suum firmaret apostolos, qui ad illum accedere non au-
quod in eodem libro scribitur
(Cant. VIII. 5). » Et : debant, quod putarent se spiritum videre, non
« Fratruelis meus rubicundus et candidus (v,-IO). » corpus {Joan,xxi,d) Archisynagogi filia suscitatur,
Hunc imitantur, qui vestimenta sua non coinqui- cibum accipit {Marc. v) Lazarus quatriduanus
et :

naverunt cum mulieribus {Ajioc. xiv, 4) : virgines mortuus resurgit, etprandens inducitur {Joan. xi):
enim permanserunt qui se castraverunt propter non quia apud inferos esuriebat, sed qui diffi-
regna coelorum. Itaque in albis erunt vestibus. Eo cultas operis scrupulositatem fidei requirebat. Quo-
tempore sententia Domini opere perfecta monstra- modo veras manus et verum ostendit latus, ita
bitur « Omne quod dedit mihi Pater,non perdam
: vcre comedit cum discipulis vere ambulavit cum
;

ex eo quidquam, sed rcsuscitabo illud in novissimo Gleopha : vere lingua locutus est cum hominibus ;

die (Joan. vi 39). » Totum videlicel hominem vero accubitu discubuit in ccEna ; veris manibus
quem totum nascendo susceperat. Tunc ovis quae ^ cepit panem, benedixit, ac fregit, et porrigebat
perierat,ct in inferioribus oberrabat, humeris Sal- Quod autem ab oculis repente evanuit, virtus
illis.

vatoris tota portabiturielquoe peccatislanguida fuit, Dei est, non umbrae phantasmatis. Alioquin et
clementia judicis suslentabitur {Luc. \w), Tunc vide- anle resurrectionem,cum eduxissent eum de Naza-
bunt illum qui compunxerunt, qui clamaverunt : reth, ut prsecipitarent de supercilio montis, trans-
« GruciOge,crucifige talem {Joan xix 6). » Tribus et ivit per medios, id est, elapsus est de manibus eo-
tribus Cciedcnt pcctora, ispi ct mulieres eorum. Illae rum. Nunquid juxta Marcionem dicere possumus,
mulieres, quibus Dominus locutus est crucem por- quod ideo nativitas cjus in phantasmate fuerit,
tans : « FilicTe Jerusalem, nolite flere super mc sed quid contra naturam qui tenebatur, elapsus est ?
super vos super filios vestros (Lmc.xxiii,28). »
flete,et Quod magis licet, hoc Domino non licet ? Apollo-
Tunc angelorum vaticinium complebitur, qui stu- nius Tyaneus scribitur cum ante Domitianum staret
pentibus aposlolis ^ sunt locuti : « Viri Galikci, in consistorio, repente non comparuisse. Noli po-
quid statis stupentes in ccelum, hic Jesus qui a tentiam Domini magorum prsstigiis adaequare,ut
vobis assumptus est in ca;lum, sic veniet, quem- videatur fuisse quod non fuit,et putetur comedisse
admodum vidisti eum euntem in coelum (Act. i. sine dentibus, ambulasse sine pedibus, fregisse
11).» Qualccst autcm,idcirco dicere Dominum post J) panem sine manibus, locutus esse sine lingua *. et
resurreclionem quadragintadiebus comedisse^cum latus monstrasse sine costis.
apostolis, ne phanlasma putaretur (Ihid. 3) et hoc ;
35 Et quomodo, inquies, non cognoscebant
ipsum quod comcdit, in carne et inmembris visus eum in itinere, si ipsum habebat corpus quod
est, in phantasmate confirmare ? Aut verum est ante habuit? Audi Scripturam dicentem « Oculi :

quod vidcbatur, aut falsum. Si verum est, crgo eorum tenebantur, ne eum agnoscerent {Luc.
vere comedit, et vcre membra habuit. Si autcm XXIV, ^6). » Et rursum » Aperti suntoculi eorum,
:

falsum, quomodo res falsas ostendere voluit, ut et cognoverunt eum {Ibid. 3J). » Nunquid alius

' Hic atque infra constanlcr codcx S. Crucis /ul- tionis veritas ex ipso contextu liquet.
vida. ' Verbum comedisse in ms. desideratur. Deinde
'^
Emandamus iic supplcmus cx ms. S. Crucis ; habetur, aut vcrum cst quod dicHur, out falsum, ne
antca enim obtinebat impcrlectoscnsu,(/i« 6-/H/M'f(//- singillalim errores amanuensium memorcm.
bus apostolis cuntem in ca^lum dixerunt. Emenda- Ms. Sine lingm et capitc, et latns, etc.
40c CONTRA JOANNEM HIEROSOL. 406

fuit quando 445 nou agnoscebatur, et alius quan- A 30. Marcionitx disputatio. — Oro te S qui tan-
do agnitus est ? Ccrle unus atque idcm crat. Co- tis contra resurrectionem uteris argumentis, ut
gnoscere ergo, et non cognosccre, oculorum fuit, simplicitcr mccum loquaris '. Crcdis vere Domi-
non ejus qui vidcbatur.licetet ipsius fuerit.Oculos num resurrexisse, in eodem quo mortuus, quo se-
enim tenebat eorum, ne se agnosoerent. Denique pultus est corporf^ annon credis?Si credis, cur
ut scias errorem qui versabatur in medio, non ista proponis per qua; resurrectio denegatur ? Si
corporis Domini, sed oculorum fui^so clausorum : non credis, qui ita imperitorum lactas animas, et
(1 .Aperti sunt oculi coriim, inquil, et cognoverunt resurrectioncin casso nomine ventilas? audi ®. Nu-
eum [Joan. xx). » Unde et Maria Magdalene quan- per dc Marcionis quidam schola Va3, inquit, ei, :

diu non agnosccbat Jesum, et vivum quairebal in- qui in hac carne, et in his ossibus rcsurrexeril.
ter raortuos, hortulanum putabat. Agnoscit, Gaudens animus statim intulit « Consepulti enim
et Do- :

minum vocat. Post sumus, et consurreximus cum Christo pcr bapli-

resurrectionem Jesus slabat
in littore, discipuli in navi erant. C;etcris non cog- smuni ^ {liom. vi, 4). Anima3, an carnis rcsurre-
noscentibus eum, dicit discipulus quem diligebat ctionem dicis? Respondi, non solius animae, sed
Jesus, Petro, « Dominus est {Join. xxi, 7) » Prior carnis, quaj cum anima renascitur in lavacro. Et
enim virginitas virginale corpus agnoscit. Idem ^ quomodo peribit, qux in Christo renata est? Quia
•

erat, et non idem omnibus vidobatur. Statimque scriptum cst, ait " Caro et sanguis regnum Dei :

subjungitur: « Et nemo auJebat interrogare eum. non possidebunt (/ Cor. xv, 50). » Attende, obse-
Tu quis es? scientes quod Dominusest(/i/{/. 12). » cro te, quod dicitur, « Caro et sanguis regnum Dei
Nemo audebat, quia Deum sciebant. Vescebantur non possidebunt. » Nunquid non resurgent ? Ab-
cum prandente, quia hominem et carnem videbant, sit sed non poi=sidebunt. Quare non posside- ;

non quod alter Deus.alter homo esset,sed unusut- bunt? Quia, sequitur, neque corruptio incor- ((

que idem Filius Dei cognosccbatur ut homo.adoraba- ruptionem possidebit {Ibid.). » Tandiu ergo re-
tur ut Deus.Scilicet nunc mihi philosophandum est, gnum Dei non possidebunt, quamdiu caro tantum
incertos esse sensus nDstros,et maxime visum.Car- sanguisque permanserint. Cum autem corru-
neades aliquis ab inferis excitandus,ut proferat ve- ptivum induerit incorruptionem, et mortale in-
rum*. Remum in acjuafractum videri, porticuslon- duerit immortalitatem {Ibid. 54), et lutum carnis
gius augustiores, rotundos proculturrium angulos, in testam fuerit excoctum, quaj prius gravi pon-
columbarum colla ad singulas couvorsiones colorcm dere promebatur in terram, acceptis spiritus pen-
mutantia. Cum Hhode Petrum nuntiarct, et apo- nis et immutationis, non abolitionis ^ nova gloria
stolis diceret {Ad. xii), ob periculi magnitudinem volabit ad ccelum et lunc implebitur illud quod
:

evasisse, non credunt, phantasma suspicantur. C scriptum est « Absorpta est mors in victoria, Ubi
:

Porro quod clausis ingressus est ostiis, ejusdem est, mors, contentio tua ? ubi est, mors, aculeus
virtutis fuit, cujus et ex oculis evanescere. Lyn- tuus {Oseexm, 14 : / Cor. xv, 55)? »
ceus (ut fabuI.T3 ferunt) videbat trans parietcm : 37. Joatinis Epist. ad Theophil. Cgesaria metro-
Dominus clausis ostiis, nisi phantasma fuerit, in- polis Palestinic : totius Orientis Antiochia. Isidoras
trare non poterit? Aquilaj et vultures transmarina presbyter. — Praepostero ordine de animarum sta-
cadavera sentiunt. Salvator apostolos suos, nisi tu et carnis resurrectione respondimus : omissis-
ostium aperuerit, non videbit ? Dic milii, acutis- que principiis EpisloU-c, lota nobis contra egregios
sime disputator, quid est majus, tantam terra;ma- tractatus ejus fuit disputatio. Maluimus enim de
gnitudinem appendere ' super nihilum, et super Dei rebus, quam de nostris injuriis dicere : « Si
aquarum incerta librare an Deum transire per
; peccaverit homo
hominem, rogabunt pro eo ^
in
^lausam portam, et creaturam cedere Creatori ? ad Dominum. Si aulem in Deum peccaverit, quis
^uod majus est, tribuis ; 446 quod minus est, orabit pro eo (/ Hccj. n, 25)? » Nunc e diverso
;alumniaris. Petrus super aquas ambulat gravi et 447 super omnia nostros adversarios immortali
solido corpore {McUth. xiv, 28). MoIIisunda non odio persequimur blasphemantibus Deum, cle- :

cedit : paululum fides dubitat, et statim naturam j) mentem porrigimus raanum. Scribit ad Theophi-
3uam corpus inlelligit ut sciamus, super aquas
; lum episcopum apologiam i",cujus istud exordium
aon corpus ambulasse, scd fidem. est « Tu quidera ut homo Dei, et apostolica orna-
:

Ms. S. Crucis convirginale corpus, etc.

*
Aucli. Nupcr, etc. In isto similiter loco falsa
•^

Ut proferat verum. Antea falso legebatur

*
Ut : retinctur hujus modi Icctio Aucli nuper de Mar- :

proferat rcinum in acjua fractuni, videri porticus, cionis schola : Vie. MAriTiAN.
etc. Martian. — Voccm veruyn veteres editiones ^
Ms. Consurrcximns Chrislo in baptismate
non habent. " Idcm Spintus pcnnis immulalis, non abolitis.

' Verbum
appendere in ms. desideratur. Dcnuo idcm rns. Orabunl pro co. Si autem, etc,
'>

* Orc) te; Hic quoque falsa erat lectio Oro

elc. : renuento Gra^co tcxtu.
te, qui tantum contra vesurrectioncm sentis arcju- '" Dosinit hic loci ms. S. Crucis hac addita clau-

mentaris, cin simplicitcr mecum locjueris. Martia.n. sula It.vjdicit liber Uicronymi conlra docfma Orige-
:

* Vetus edit. Qui tantum contra resurrectionem nis de resurrcclione. Et, Explicit liber Eusebii Hie-
sentiens, argumentarts, utnihil mecum, etc. ronymi de resurrectione carnis.
107 S. EtfSfeBII HIERONYMl. 408
tus gratia, curam omnium Ecclesiarum, maxime A SiTTatov] possumus dicere. Iste est homo divinaj
Bjus qu;n in Ilierosolymis est, suslincs, cum ipse intelligentia; tam potens, et tanta incessus ac ha-
;

Iplurimis solliciludinibus Ecclcsiffi Dci, qua? sub te bitus dignitate, ut quasi spiritualis Hippocrates,
est, distringaris. » Laudat faciem, ad personam languorern animarum nostrarum suapotuerit prae-
principium trahit. Tu qui regulas quceris ecclesia- sentia mitigare, tamen nos voluerimus suae me-
si

sticas, et Nicaini ' concilii canonibus uteris, et alie- dicinae acquiescere. Curet se tali medicamine, qui
nos clericos, et cum suis episcopis commo- etiam alios curare consuevit. Nobis divina illa

rantes tibi nitcris usurpare, responde mihi, ad intelligentia, pro Christo stultitia est. Libenter
Alexandrinum episcopum Palffistina quid pertinet? nostra rusticitate languemus, ne collyrio vestro
Ni fallor, hoc ibi decernitur, ut Palasstin.c metro- impie videre discamus. « Tuae vero sanctimoniae,
polis Cajsaria sit, et totius Orientis Antiochia. Aut pro optima voluntate quasi ad finem usque per-
igitur adCaesariensom cpiscopum referre debueras, ducta sit, deprccamur Dominum in sanctis locis
cui, sprcla communione communicare
tua, nos nocte ac die, ut ei reddat perfectam mercedem, et
noveras ; aut si procul cxpetendum judicium erat, coronam vitae largiatur. Recte gratias agis nisi >> ;

Antiochiam potius litter.-B dirigendae. Sed novi cur enim venisset Isidorus, tu in tota Palaestina jam
Caesariam, cur Antiochiam nolueris mittere. Scie- fldelem sodalem non invenisses. Nisi ille tibi pro-
B
bas quid fugeres, quid vitarts. Maluisti occupatis missum apportasset auxilium, haereres in turba
auribus molestiam facere,quam debitum metropo- rusticorum, qua; sapientiam tuam intelligere non
litano tuo honorem reddere. Nec hoc dico, quod posset. Haec ipsa apologia, de qua nunc sermo est,
prcfiter amicilias, quse suspicionem generant, quid- Isidoro praesente et multum collaborante, dictata
quam in legatione reprehendam sed quia apud ;
est, ut idem esset et dictator et bajulus litterarum.
interrogantes magis et praesentes te purgnre debue- 39. Archelaus comes. S. Epiphanii prudentia. —
ris. « Misisti religiosissimum hominem Dei Isido- '< Cum ergo huc ^ venisset, et accessisset ad nos
rum prtesbyterum, virum potentem jam ex ipsa tribus vicibus,et admovisset tam divinae sapientiae
incessus et habitus dignitate quam divinaj intelli- tuae, quam propriae intelligentiae habentia medici-
gentiae, curare etiam eos, qui animo vehementer nam verba. nec profuit alicui, nec profuit ei quis-
aBgrotant:si tamon sensum sui languoris habeant. quam. » Hic qui ad tres vices dicitur ad nosacces-
Homo Dei mittit hominem Dei. » Nihil intercst sissc, ut in veniendo mysticum numerum conser-
inter prcsbyterum ct episcopum ; eadem dignitas varet,qui Theophili episcopi mandatum 449nobi3
mittentis et missi hoc satis imperite in portu,
; : loquebatur, littcras ad nos ab eo missas noluit
ut dicitur, naafragium.Iste Isidorus qui in ccelum reddere. Cumque diceremus Si legatus es, rudde :

tuis laudibus tollitur, idipsum infamatur Alexan- C legationis epistolas non habes, quo-
: si epistolas
driee, quod tu Hierosolymae ; ex quo non legalus modo legatum probabis? Respondit se habere
te
advenisse videtur, sed socius. Alioquin et litterae - quidem litteras ad nos adjuratum tamen ab Hie- :

manu ejus scriptas, quae ante trcs menses legatio- rosolymorum episcopo, ne nobis eas redderet. En
nis ad nos directae erant, portantes errorem^,Vin- legati constantia, qni ut pacem faceret, et suspi-
centio presbytero redditas sunt, quae usque hodie cionem in alteram partem favoris excluderet,
ab eo tenentur, quibus cohortatur 448 ducem aequum se utrisque tribuit. Et quia sine emplastro
exercitussui, ut super petram fidei, stabili per- venerat, et medicorum armamenta non habebat,
sistat gradu, nec nostris nsniis terreatur *. Polli- idcirco ejus medicina non profuit. Hieronymus et
cetur se antequam legationis esset ulla suspicio, hi cum eo sunt, « et secreto et coram omnibus,
venturum Hierosolymam, et ad adventum suum frequentissime et sub jurisjurandi testificatione
illicoadversariorum cuneos proterendos. Et inter satis ei fecerunt, quod nunquam de nobis [.4/. vo-
caetera his etiam verbis utitur « Quomodo fumus : bis] ambiguitalem aliquam habuerint fidei, dicen-
in aere dissolvitur, et cera ad viciniam ignislique- tcs Quomodo eo tempore quando communi-
:

scit : ita dissipabuntur qui semper ecclesiasticaj cabamus ei, nunc similiter eumdem afTeclum
fidei resistentes, nunc per homincs simplices cam- ])
habemus'' de ratione fidei.»Videte quid faciat con-
dem fidem inquictare conantur. » cordia dogmaturo. Isidorus, ut hsc significaret,
38. R©go te, lector, qui hoc scribit antequam ejus socius erat, homo Dei et presbyler OeojeSe-
veniat, qui tibi vidctur? adversarius, an legatus? jTaTo;, et vir polens, et sacro ac venerabili inces-
Iste est quem nos piissimum vel religiosissimum, su,et divinae intelligentiae, et Hippocrates Christia-
et, ut vcrbumexprimamus e verbo, dcicolam [Oeojs;- norum vocatur. Ego miscllus dum in solitudine

* Respicit Niccnos canoncs G et 7 quibus Cicsa- * Eadem, i\cc nostris minis tcrreantur.
ria non lam constituitur, quam constituta roco- Wastelius legendumconlendit cj(/ cos, minime
'^P.
gnoscilur PaUustina) melropolis, eique isth;BC pr;c- suffragantibus mss.
rogaliva conlirmalur. ^ Idcm Wastclius in votustiori quadam edit.legi

* Volus odit. Alioqinn

profcraiitur cl litlcnc. iQ^\.Viiuv,Tunc similitcr cumdem affcclum hahchamus;
' Ilescril)ciulum vidculur, portaufis crrorc:soA t[uam lcctionem tuori l'ruslr;i conalur, cum aut
fortasse verius porianfcs lcrrorcin, ut Wastelius in nullus. aul sane incongruus, et Hieronymianae
Vindiciis putat. menti contrarius sit sensus.
409 CONTRA JOANNEM HIEROSOL. 4ia

delitesco, a tanto pontifice repentc truncatus.pres- A 40. Pauliliani ordinatio . — Quando autcm coc-

nomen
byteri amisi. Et tamen iste Ilieronymus, ptum est de ordinatione Pauliniani.et aliorum qui
cum pannosa turba et sordidalis gregibus, quid cum eo sunt, ventilari,videntcs se reprehendi.cum
Isidoro illi fuhninco .l/.fulmino' ausus est respon- propter charitatcm atque concordiam concederen-
dere? At ne forte ille non ccderel ct opprimeret tur eisomnia ; hoc autemfolum expeteretur,utlicet
eos praesentia, et mole corporis sui', non semel, ab aliis contra regulas ordinati essent, tamcn sub-
non tertio, sed frequentissime juraverunt, se eum jicerentur Ecclesite Dei ; ut non scinderent eam,
de quo quoestio erat,scire orthodoxum.ncc unquam atque proprium sibi facerent principatum
hoc : in

in suspicione habuisse hacreseos. upertum impu- non acquiescentes, caperunt proponcre de fide, et
densque mendacium o tcstimonium pro se, nec !
omnibus notum faccre,quod si non arguerentur hi
Catoni crcditum ! In ore enim duorum vel trium qui cum Hieronymo presbytero erant, nihil culpa-
testium stat omne verbum (Deut. xxvii, 6 ; ct rent in nobis. Sin autem arguerentur erroris 451
Matth. XVIII, 16; ct U Cor. xiii, 1). .\licubi [.4/. ct culpnR, cum pcnitus non queant de istiusmodi

aliquando' ne dictum, aut tibi alicubi mandatum quffistionibus disputare, satisfactionem errati pro-

est, quod sine satisfactione fidei communionem prii non invenientes, ad ista confugerent : non quo
tuam subiremus?Quando pervirum diserlissimum t» sperarcnt nos posse convinci, sed famam nostram
et Christianissimum Archelaum comitem, qui se- laedere niterentur. »

quester pacis erat, condictus locus focderis fuit, 41. Paulimanm presbyter Cypri versabatur. Hie-
nonne hoc in primispostulatum est,ut futuraecon- ronymus ordinalus a Pculino. — Quod perplexa
cordicie fidesjaceret fundamenta?Pollicitus est esse oratio est, nemo vitium interpretationis putet '.

36 venturum. Instabat dies 450 Pascha3 : frequens Talis enim et Graeca est. Interim ego gaudeo quod
monachorum turba convenerat [.4/. venerat] : ex- qui me decoUatum pulabam, subito mihi presby-
spectabaris in loco: quid faceres nesciebas.Repente terii caput video repositum. Dicit nos omnino con-

mandastiaegrotare nescioquam:illodie tenonposse vinci non posse,et venire ad praelium perhorrescit.

venire. Ludione an episcopus ha!C loquitur ? Pone Si causa discordiae non ex dissensione fidei est,

verum esse quod dicis, propter unius mulierculae sed ex Pauliniani, ut dicis, ordinatione descendit,
dclicias,ne te absente doleat caput,fasfidium susti- quae tanta stultitia est volentibus occasionem dare,
neat, stomacho pcrfrigescat.Ecclesio! causam negli- nolle respondere? Confitere fidem ; sed tamen res-
gis? tot virorum, et Christianorum etmonachorum ponde quod quaereris, ut omnibus non de
luceat,
contemnis praesentiam'?NoIuimus occosionem da- fide, sed de ordinatione esse certamen. Quamdiu
rc videbamus enim stropham dilalionis tuae, in-
: enim interrogatus de fide tacueris, potest tibi ad-
juriam palientia vicimus.Rescribit [/l/.quod scribit] C vcrsarius dicere : Non est ordinationis causa sed
Archelaus monet altero et tertio dic nianere, si
: fidei. Si ordinationis causa est, stulte facis de fide
vellet [.4/. si velles] venire. At ille occupatus mu- : interrogatustacere. Si fidei, stulte praetendis ordi-
liercula enim vomere non cessavit : dum nauseam nationem. Porro quod dicis te petisse ut subjice-
evasisset, nostri penitus oblitus est.Postduos ergo rentur Ecclesiae Dei, ut non scinderent eam, ne-
menses tandem exspectatus venit Isidorus,qui non que proprium sibi facerent principatum, de qui-
ut tu fingis,pro te testimonium,sed causam possu- bus dicas, non satis intelligo. Si de me et de
latae satisfactionis audivit. Cum enirn objiceret no- presbytero Vincentio*, satis multo dormisti tem-
bis, quare ei communicastis,si haereticus erat?au- pore, qui post annos tredecim, nunc excitatus
divit ab omnibu3,communicavimus nihil de haeresi hacc loqueris. Ob id enim et ego Antiochiam,et ille
suspicantes.Postquamveroa beato papa Epiphanio Constantinopolim, urbes celeberrimas deservimus,
conventus, tam sermone, quam litteris,respondere non ut te in populis praedicantem Iaudaremus,sed
contempsit cunctis monachis abcodem Epiphanio
: ut in agris ct in solitudine adolescentiae peccata
scripta venerunt.utabsquc satisfactioncfidei,nuilus defientes, Christi in nos misericordiam deflecterc-
ei temere coinmunicaret. Praesto sunt litterae, nec mus. Sin autem de Pauliniano tibi sermo est,vides
super hac re dubitari potest.Haec sunt quae fratrum n eum episcopo suo esse subjectum, versari Cypri,
turba respondit, non ut tu argumentaris, ex eo te ad visitationem nostram interdum venirc, non
non esse ha!reticum,quia aliquando non dictussia. ut tuum, sed ut alienum cjus videlicet, a quo :

Hac enim rationo aegrotare non debebit, qui ante ordinatus est. Quod si hic ctiamesse voluerit,et in
aegrotationem sanus fuit. exsilio nostro quietus in solitudine vivere,quid tibi

' Ex corum nempe erat Isidorus genere, qui ob * Presfiytero Vincentio, Non legas Innocentium,
staturae proceritatem fratres Longi dicti sunt,Dios- sed Vincentium : uti compertum nobis est ex supra
corus nempe, Ammonius, Eusebius, Euthymius, diclis, ct ex tcrtio libro adversus hufinum, ubi di-
quorum in ccclesiastica historia memoria notis- citur Vincentium in porfu Romano navem asccn-
sima. disse securum cum llieronymo Hierosolymam rc-
' Vetus edit. Et monarhorum palientiam tentas.
deunlc. A quo :iutcm tcmpore numerentur anni
^ Eadem Vetus edit. Vitium intcrprrtatoris pnlet tredccim, dc quibus nunc scrmo est, alibi dicemus
Et paulo post. Dicis vos omnino, etc.;et consequen- in Notis chronologicis. Martian.
ter perhorrescis.
 :

UL S. EUSEBII HIERONYMI. 412

honorcm queni omnibus debemusepis-
debet, nisi A qui te ofTenderit^a Christo excluditur ?Si proprium
copis ? Fac a te ordinatum idem ab co audies :
;
defendimus principatnm, ostende nos in parcecia
quod a me misello homine sancttE memoriae 452 tua habere episcopum. Quod tibi non commu-
episcopus Paulinus audivit. « Num rogavi te, ut nicavimus, tidei est : responde, et ordinationis
ordinarer ? Si sic presbyterium tribuis, ut mona- erit.

chum nobis non auferas, tu videris de judicio tuo. 44. « Occasionem quoque fingunt aliarum litte-
Sin aulem sub nomine presbyteri tollis mihi, pro- rarum, quas dicunt sibi scripsisse Epiphanium.
pter quod s;eculum dercliqui, ego habeo quod Quanquam dabit ille rationem pro omnibus quae
semper habui nullum dispendiurn in ordinutione
: gesta sunt ante tribunal Christi,
ubi major et mi-
passus es. » nor absque ulla personarum acceptione judicabi-
Ab specu Domini pro-
42. Competentes in Ecclesia. tur. Attamen quomodo possunt illius niti epistola,
hibitus Hie7'onymus. —
Ut non scindcrent, in-
« quam de ordinatione Pauliniani illicita, et illorum
quit, eam, neque proprium sibi facerent principa- qui cum eo sunt, a nobis coargutus scripsit .•
sicut
tum. » Quis scindit Ecclesiam ?Nos,quorum omnis et ipsa ejus epistola in exordio suo significat? »
domus Bethieeni in Ecclesia communicat? An tu Rogo quffl tanta est caecitas, Cimmeriis, sicut
qui aut bene credis, ct superbe de fide taces aut :
u aiunt, tenebris involuta ? Dicit nosoccasionem I
male, et vere scindis Ecclesiam? Nos scindimus fingere, et Epiphanii adversus non ha-
se litteras
Ecclesiam, qui ante paucos menses circa dies bere, statimque subjungit : « Quomodo possunt
Pentecostes, cum obscurato sole, omnis mundus illius niti epistola, quam de ordinatione Paulinia-
jamjamque venturum judicem formidaret, quadra- ni illicita, et eorum qui cuni eo sunt, a nobis co-
ginta diversae a^tatis et sexus, praesbyteris tuis argutus scripsit : sicut et ipsa ejus epistola in
obtulimus baptizandos ? Et certe quinque presby- exordio suo significat ? » Non habemus epistolam.
teri erant in monasterio, qui suo jure polerant Et quae estilla epistola 454 quae in exordio auo
baptizare : sed noluerunt quidqnam contra stoma- de Pauliniano loquitur? Est aliquid post exor-
chum tuum facere, ne et haec tibi de fide reticendi dium, cujus tu times facere mentionem. A te est
daretur occasio. An non tu potius scindis Eccle- coargutus aetatis, qua Paulinianus erat. Presbyte-
siam, qui praecepisti Bethleem presbyteris tuis : rum ordinas,et legatum mittis ac socium: tantam-
ne competentibus nostris in Pascha baptismum que habes fiduciam, ut ibi Paulmianum mentitus
Iraderent, quos nos Diospolim {Lidda) ad confes- espueruu illuc puerum mittas presbyterum. item-
sorem et episcopummisimus Dionysium'baptizan- que Theosecam {Jl. Theosobium) Thiriae Ecclesiae
dos ? Ecclesiam scindere dicimur, qui extra cel- diaconum facis presbyterum, et contra nosarmas,
lulas nostras locum Ecclesia? non habemus? An C illiusque in nos abuteris eloquentia. Tibi solt licet
non tu scindis Ecclesiam,qui mandas clericis tuis Ecclesiaejura calcare tu quidquid feceris, norma :

ut si quis Paulinianum ab Epiphanio episcopo con- doctrinffi est et non erubescis ante tribunal Chri- ;

secratum presbyterum dixerit, Ecclesiam prohibea- ti judicandum tecum Epiphanium provocare. Quae

tur intrare. Ex quo tempore usque in praesentem sequuntur post hoc capitulum, haec sunt
diem videmus tantum specum Domini et haereti- Mensae suae et domus conlubernium imputat
;

cis intrantibus, procul positi suspiramus. Epiphanio, scribitque eum nunquam esse secum
43. Nosne sumus, qui Ecclesiam scindimus an de Origenis dogmatibus locutum, et sub jurisju-
:

ille qui vivis habitacuIum,mortuis sepulchrum ne- randi testificatione confirmat, dicens « Ne suspi- :

gat, qui fratrum exsilia postulat ? Quis potentissi- cionem quidem, sicut Deus testis est, perversae
mam illam feram,totius orbis cervicibus imminen- in nos fidei se habere monstravit. » Nolo respon-
lem, contra nostras cervicesspecialiter^incitavit ? dere et arguere acriter, ne perjurii episcopum
Quis ossa sanctorum,et innoxios cineres hucusque convincere videar. Prsesto sunt plures epistolae
verberari ab imbribus sinil? Ilis nos blandimcntis Epiphanii una ad ipsum, aliac ad episcopos Pa- :

bonusPaslor invitat ad pacem, 4^3 et proprium laestinos, et nuper ad Romanae urbi pontificem :

arguit facere principatum qui omnibus episcopis, £) in quibus dicit se eum coram multis, de dogma-
:

rectam duntaxat fidem tenentibu3,et communione tibus arguentem, non meruisse responsum, to-
et charitate sociamur. An tu solus Ecclesia es, et turaque nostrae parvitatis testis est monasterium^.

* Hic ille Dionysius Liddensis, sive Diospolita- sed repulso Alarico, ipse trucidatus est, labente
nus est,cujus ante ineditam Epislolam de Origeni- an395. Apertius ipse Hieron. ad Theophilum ad-
starum damnatione vulgavimus in priori tomo sub versus ipsum Joannem epistola 82, yupcr, inquit,
numero 94. nobis poslulavit ,et itnpetravit e.vsilium atque lUinam ;

^ LeQo cummss. specialiter ; quod legi oportero implcre potuisset, » etc. fortasse quia trucidato
:

pro spiritualiler Gravius quoque docuerat, et sen- statim Rufino, rescriptum illud nullius erat auc-
sus postulat. Feram autem illam quam contra toritalis.
Hieronymum Joannes incitaverat, quidam intelligi ^ Ex hac operis conclusione docti viri argu-
volunt Rufinum Arcadii tutorcm, iilum perducl- mcntantur, librum abs Hieronymo non fuisse ab-
lem, qui ducem Gothorum Alaricum vocavit con- solulum. Vide in hanc rem prajfixam huic libro
traArcadium, ut ipsc ejus imperium occuparet ;
Admonitionem.
413 CONTRA RUFINUM. — ADMONITIO. 414

455 IN LIBUOS GONTRA RUFINUM ADMONITIO.

i.DissensionisHieronymum inter ac Rufinum longe notior historia est, quam nostra explicatione ut
indigeat.Causa mali tanti Latina versio librorum Origenis -ip\ 'Ap/wv fuit, quam presbytcr Aquileiensis
sublesta utique fide,elaboraverat RomE circa annum 398. Nam ut Origeniani dogmatis venena, sub-
dola; interpretationis fuco oblita, Latinis auribus tutius propinaret, prajfationem operi praefi.xit, in qua
Hieronymum Adamantii opinionum fautorem, suaequc sententiae
figuratis laudibus praedicabat, veluti
sociura ipsum vero librum ab ascriptis erroribus e.xpurgatum opera sua jactabat. Sed cum multa
:

essent adhuc qua; Christianas aures moverent, et minus catholice dicta e.xislimarentur, Pammachius et
Oceanus Hieronymo auctores fuerunt ut germanam ipsecjus libri interpretationem vulgaret, nequaquam
dissimulatis erroribus, quo se manifesto proderent; purgaretque adeo suspicionem favoris in Origenem
ab aemulo injectam, ne si criminantem convincere differret, consentire illi videretur. S. Doctor, datis
primum Rufino litteris, amice conquestus est dcinde anno -iOO Origenis ipsum librum ita ad finem
:

vertit, ut ha;reses statim innotescerent dedilque una epistolam, in nostra recensione 84, Pammachio
:

et Oceano, in qua calumniam omnem a se longe amovet, quove animo legerit aliquando, aut laudarit
Origencm absque pietatis periculo exponit Hinc porro ingens in Ecclesia incendium exortumest; nam
Rufinus .\pologiam pro sua fide ad Anastasium papam scribere compulsus, non tam pro se nisus est
satisfacere, quam in sui defensionem novas Hieronymo calumnias struere. Tum recrudescente in dies
magis inimicitiffi vulnere, tres Invectivarum libros anno insequenti sive 401 in S. Doctorem procudit
quibus ille nondum lectis, sed tantum ex ore amicorum exparte auditis, respondet tribus hisce Apologe-
ticis libris quos ad annum 402 refero ex duobus ipsiusmet Hieronymi testimoniis. Alterum circa finem
:

primi libri uhi post hiennixim se scribere profitetur, ex quo cdito brevi libello, praeconiis Rufini respon-
derat brevis enim libellus iste ipsa est ad Pammachium laudata epistola 84, quae ad annum spectat400.
:

Alterum post medium ii iibri, ubi se ante annos ferme clecetn scripsisse de Illustribus viris dicit: comper-
tum nempe est omnibus, anno 392 prodiisse librum illum, hosque adeo initia ratione anno 402 ascri-
bendos esse. Eorum porro summa est hujusmodi ; In primo interpretationem suam multis argumentis excu-
sat sibique diluit objecta crimina: altero Apologiam Rufini ad papam Anastasium missam exagitat
tertio denique ejusdem Rufinilitteris sibi cum Invectivarum codice missis respondet.
2. Nunc quid a nobis in illis recudendis praestitum sit, explicemus. Primo Rufini Invectivas, quas e

regione Hieronymianac Apologiae in adversa columna continenter P. Martianaeus apposuerat, loco movi-
mus, et Hieronymianis ipsis subnectimus. Neque enimexordine sententiae sententiis respondent, aut
ubi in una columna aemulus calumniam intentat, 456 in altera criminis dilutio est sed e contrario al-
:

terproutlibet suo stomacho inservit et velitatur: alter non lectis contra se libris, sed vulgo inteliectis
crirainationibus occurrit. Quare praeposteram Martianaei curam nemo non improbavit, natam ad crean-
dum lectori laborem, ipsumque S. Doctoris contextum singulis paginis intercipiendum. Secundo cum sit
utile studiosis etcommodum, authentica monumenta, qua? scriptis auctoris quem exornas, occasionem
dederunt, vel quae ab ipso auctore impugnantur, scriptis iisdem annectere, nos huc adscivimus primo
Rufini libellum illum, sive Apologiam, aut confessionem fidei, quam ad papam Anastasium misit, et
quam Hieronymus toto secundo libro confutat deinde ipsam quoque Anastasii super nomine Rufini
:

epistolam, quam illi totiestem alibi, tum maxime hisce in libris ingerit S. Doctor. Hactenus in eum
tomum qui aliena ac supposititia complcctitur, rejecta; sunt sed in antiquis codicibus, quemadmodum
:

de veteri Gorbeiensi P. Goustantius tradit, satis prudenter ipsis apponuntur Ilieronymi libris, ejusque
dispositionis doctissimo viro ipse auctor Hieronymus videbatur. Denique lucubrationesomnespleramque
partcm cumantiquis editionibus, unam aut alteram cum vetutissimo Palatino-Vaticano 234 contulimus,
saepeeliam emendamus.
 ^15 S. EUSEBII HIERONYMI. 410

S. EUSEBII HIERONYMI
STRIDONENSIS PRESBYTERI

APOLOOrA
ADVERSUS LIBROS RUFIiM
MISSA

AD PAMMAGHIUM ET MARCELLAM. '

LIBER PRIMUS.
4571. Et vestris et multorum litteris didici, A collega in praefatiuncula vocor, et satis aperte ex-
objici mihi in scholaTyranni^ lingua canuni meo- ponuntur crimina mea, quid scripserim, quibus
rum ex iniraicis ab ipso (Psal. lxvii, 24), cur Titpl in coelum Origenem laudibus levaverim. Bono
'Apx^v libros in Latinum verterim. impuden- animo fecisse se dicit. Et quomodo nunc eadem
tiam^ singularem! accusant medicum quod venena iaimicus objicit, quae tunc araicus laudaverat?
prodiderit; ut scilicet cpapjjiaxoTrwXrjv suum *, Volucrat me in interpretatione quasi praevium se-
non innocentia merito, sed criminis communione qui, et aucloritatem operi suo ex nostris opuscu-
tucantur, quasi culpam numerus peccantium mi- lismutuari. Suffecerat semel dixisse, quod scri-
nuat, et in personis, non in rebus, sit accusatio. pserara. Quid necesse fuit eadera rursus iterare,
Scribuntur contra me libri, ingeruntur omnibus et frequenter ingerere : et quasi nemo sibi lau-
audiendi et tamen non eduntur, ut et simpliciura
; danti crederet, ipsa dicta replicare I Non est tam
corda perculiant, et mihi facultatem pro me aufe- sollicita de audientium et puralauda-
fide, simplex
rant respondendi. Novum malitiae genus, accu- Quid metuit, ne illi sine testimoniis dictorum
tio.
sare, quod prodi timeas: scribere, quod occultes. meorum in meis laudibus non credatur! Videtis
Si sunt vera quae scribit, cur publicum timuit? si nos intelligere prudentiam ejus et praedicationis
falsa, cur scripsit ? Olim pueri legimus Intempe- diasyrticae * strophis in scholis saepe lusisse Sim-
:
P !

rantis essearbitror scribere quidcjuam, quod oc- plicitatem obtendere non potesL, in quo artifex
cultari velis (Gicero, lib.
Academ. Quxst.) Rogo,
i deprehenditur malitia. Semel, aut ut multum,
quis est iste dolor? Quid sestuant
? quid insaniunt? bis errasse sit casus : cur prudcnter errat et
Quod praeconem repuli figuratum ? quod nolui me crebro, 459 et sic per totum texit errorem, ut
subdolo ore laudari ? quod sub amici 458 no- mihi non liceat negare quod laudat ! Prudentis
mine, inimici insidias deprehendi ? Frater et fuerat et amici, post reconciliatam simultatem,

* Ad Pammachium, ctc. In mss. codicibus S. 'impudentiam. S. Audoeni ambo mss. co-

Audoeni Rothomagensis ad hunc raodum inscribi- Et ob impudentiam singularem, etc. Cor-
dices.
tur Defensio isthaec Incipit Hieromjmi doctorjs
: beiensis autcm Et, o impudenliam singularem !
:

egregii adversus tres libeUos Ruftiii calumniatoris MARTIAN.

invidi Defensio missa Pammachio et Marcellcc. * <l'ap|jLaxo7:u)Xr,v suum. Obtrudunt nobis hic
Falso m antea editis libris Marcellino, pro Mar- Graeca verba Erasmus et Marianus, qucc in nullo
cellse,inscripta erat eadera Apologia. martian'. apparent cxemplari manuscriplo nempe wipuia- :

In schola Tyranni. Sic lege cum omnibus fcrc /.ov OavaTii>.ov, id est, venenum mortiferurn. In
e.xemplaribus mss. conformiter libro /Vctuum multis Grffice quidem scribitur *APMAKOLIL>-
cap. xix, 9, Disputans in schola tijranni cujusdam. AAM suum sed altnm ubique silentium de phar-
Martian. —
Putat Martianccus alludi illud Actuum C maco thanasirao Erasmi et Mariani. Pharmaco-
;

cap. XIX, 9 Disputant in schola tijranni cujusdam.

: pqla porro Origenistarum erat Rufinus, ut liquido
Al proprie Hieronymus patriam lluiini nolat, apparet cs. ipso contextu. Martian. Perpe- —
quem Tyranium, vel Toranium, ot Turanium ap- ram erat in antiquis '^ditionibus cpapaaxov Oavi-
pcllari videas ab antiquis. Ipsa ejua Symboliexpo- cT;|i.ov, id est malum virus, venehumque lethale
sitio IXufmo Torano, Aijuileiensis Ecclcsix preshytero, suum, etc.
auctore \nscv\h\inv. Tora, iwxi Tijra, fuerit loci no- Non a distrahendo, ut Erasmus, neque ab
^*

men. Hier, intra iih. iii oppidulum fuisse dicit. obtrcetando, ut Victorius, diasyrtica proedicatio
Erat autem Rufini cognomentum Tyrannius, utsuis hic dicitur ; sed ab eo quod elevet ea ad quae
loois ostendiraus. 'respondere difficile est.
417 CONTRA RUFINUM LIB. 1. 418

etiam leyes auspiciones fugere ne quod : fortuito A. '••luere, ne ille mihi fecisse putaretur injuriam.
fecisset, consulto facere putaretur. Unde et Tul- IK-cc vox ncc hominis est, nec ad hominem, aperto
lius in Commentariis causarum pro Gabinio amicum petere, ct crimina cjus sub persona lau-
« Ego » inquit, cum omnes amicitias tuendas sem- datoris exponere et illi ne hoc quidem liberum
:

per putdvi summa religione et fide, tum eas ma- derolinqui, ut se catholicum probet,et laudationcm
xime qu« essenl ex inimicitiis revocatai in gratiam ;
h;urelici, qu.t illi objicitur, non dc asscnsu hxrc-

propterca quod integris amicitiis officium prfclcr- seos, scd de ingenii exstitisse admiralione respon-
missum, imprudentia; vel (ut gravius interprete- deat. Placuerat ei, sive ut ipse vult vidcri, com-
mur) ncgligontice excusatione defenditur post ;
pulsus erat in Latinam linguam vcrtcre, quod
reditum in gratiam, si quid est commissum, id nolebat. Quid necesse fuit ine lalentcm, et tant'3

non neglectum, sed violatum putatur nec im- : maris atque terrarum divisum spatiis inserere
prudentiae, sed perfidia; assignari solet. » Flaccus plurimorum, ut plus
qua!stioni ? opponere invidiae
Horatius quoque in Epistola quam scribil ad Flo- mihilaudando noccret, quam sibi prodesset exem-
rum : Male, ait, sarfa Grulia nequidquam coit, et plo ? Nunc quoque quia renui laudatorem, et vere
rescindilur. stylo docui me non esse, quod meus necessarius
2. Hilarius, Origenis et Ambrosius ef
inlerpres, ^ proedicavit, dicitur (urere, et tres * contra mc
Victorinus. Tres libriRufini. —
Quid mihi nunc libros venustate Attica texuisse ; eadem accusans,
prodest, quod simpliciter errasse se jurat? Ecce quce ante laudaverat, ct objiciens mihi ia trans-
objiciuntur mihi laudes ejus, et crimini datur latione Origenis nefaria dogmata, de quo in Pra?-
simplicissimi amici, non simplex, nec pura lauda- fatiunculalaudationis suas dixerat » Sequar regu- :

tio. Sic auctoritatem suo operi prfcstruebat, volens lam prfficessorum, et ejus praecipue viri, cujiis
quos sequeretur ostendere, habuit in promptu superius fecimus mentionem qui cum ultra po-
:

Hilarium Confessorem, qui quadraginta ferme ptuaginta libellos Origenis, quos Homiliticos ap-
millia versuum Origenis in Job et Psalmos pellavit, aliquantos etiam de tomis in Apostoluin
transtulit. Habuit Ambrosium, cujus pene omnes scripsit, transtulisset in Latinum in quibus cum ;

libri hujus sermonibus pleni sunt et martyrem : aliquanta offendicula inveniantur in Graeco, ila

Victorinum, qui simplicitatem suam in eo omnia interpretando atque purgavit, ut

probat, elimavit
dum nulli molitur insidias. De his omnibus tacet, nihil in illis quod a fide nostra discrepet, Latinus
et, quasi columnis Ecclesise prajtermissis, me lector inveniat. Hunc ergo etiam nos, licet non
solum pulicera et nihili hominem per angulos eloquentiaj viribus, disciplinae tamen regulis in
consectatur. Nisi forte eadem simplicitate, qua quantum possumus, sequimur.
amicum nescius accusavit, iilos ignorasse sejuret. C 4. Fides Romana Catholicorum est. Ccrlc —
Et quis ci crcdet viro eruditissimo, et qui tantum haec illius verba sunt, negare non potest. Ip?a
habeat scientiam scriptorum veterum, maxime styli elegantia et sermo compositus,quotqui3 his
Graecorum, ut dum peregrina sectatur, pene sua majus est, 461 simplicitas Christiana, aucloris
amiserit: quod recentissima) memoriiE viros et sui characterem probant. Aliud est, si ista Euse-
Latinos nesciat? Ex quo apparet non tam me ab bius depravavit, et accusator Origenis^, mcique
eo laudatum. quam illos non accusatos ut sive studiosus, in uno eodemque opere et illum el me
:

laus illa est (ut stultis persuadere conatur) sive vel errasse, vel bene sensisse testatus est. Non
accusatio, ut ego ex vulneris mei dolore sentio, potest me nunc inimicus hajreticum dicere, (iucui
nec in laude haberem aiqualium gloriam, nec in a fide sua dudum non discrepare prajfatus est.
vitupcratione solatium. Simulque et hoc ab eo qua;ro, quid sibi vclit
3. Teneo epistolas vestras, quibus accusatum sermo modcratus ct dubius? Nihil, inquit, in illis
me scribitis esse, et hortamini 460 ut respon- quod a fide nostradiscrepet, Latinus lector inve-
deam criminanti ;ne si tacuerim, videar crimcn niet. Fidem suam quam vocat? Eamne qua Ro-
agnoscere. Ad quas respondi, fateor et quamvis mana pollet Ecclesia? an illam, qua; in Origcnis
:

laesus, sic amicitiaj jura servavi, ut me sine accu- n voluminibus continetur .'SiRomanam responderit.
santis accusatione defenderem et quod unus ; ergo Catholici sumus, qui nihil de Origenis errore
Roma; amicus objecerat, a multis in toto orbe transtulimus. Sin autem Origenis blasphemia,
inimicis dicerem jactitatum, ut non vidcrer ho- fidesillius est dum mihi inconstantia crimen :

mini, sed criminibus respondere. Aliud est, si pro impingit, se haereticum probat. Sive bene credit
jure amicitiae accusatus tacere debui, et dum laudator meus, confessione sua mc assumit iu
lutatam habeo fdciem ', atque, ut ita dicam, haere- socium sive male, ostendit me idco ante lauda-
;

tico fetore conspersam, ne simplici quidem aqua tum, quia participem sui putabat eorroris. Sed

' Victorius, lutatam ab eo facicm, scilicet Ru- ^ Supcrant hodienum tres in quorum ha- :

fino, pro Itubeo, Phrasin Hieronymus videtur benda est numero Epistola ad Anastasium. Vide
sumpsisse ex Tatiano, quide Crcscente philosopho Vitam.
scripsit, quod lutatam habuerit faciem, eaque ^ Fortasscrescribendum est, Aliud si accusator
propter aapienti indecoram. Origenis, etc, ^ '
 S. EUSEBIl HIEHONYMl 420
adversus illos libros qui per angulos garriunt, et A Ac ne parvam epistolis haberem fidem, misistis
furliva accusatione me mordent, cum editi fuc- exemplaria ejusdem translationis, cum praefatiun-
rint, etde tcnebris ad lucem processerint, atque cula laudatrice mea. Quaecum legissem, contulis-
ad nos vel studio fratrum, vel temeritate amulo- scmque cum Craeco, iilico animadverti quae Ori-
rum potuerint pervenire, respondcre conabor. genes de Patre et Filio et Spiritu sancto impie
Neque enim magnopere formidandi sunt, quos dixerat; et quae Romanae aures ferre non poterant.
metuit auctor suus proderc ', et tantum confccde- in meliorera partem ab interprete commutata.
ratis legendos esse decrevit. Tunc aut agnoscam Caetera autem dogmata, de angelorum ruina, de
crimina, aut diluam, aut accusatorem quoa
in animarum lapsu, de resurrectionis praestigiis, de
sunt objecta retorquebo: ostendam quod huc-
et mundo vel intermundiis Epicuri, de restitutione
usque silentium modestiai fuerit, non malae omnium in aqualem statum, et multo his dete-
conscientiae. riora ;
quae longum esset retexere, vel ita vertisse
5. Auclor sese excusat. — Interim apud tacitum ut in Graeco invenerat, vel Commentariolis
de
lectoris judicium purgatum me esse volui, et Didymi, qui Origenis apertissimus propugnator
gravissimum inter amicos crimen refellcre, ne est, exaggerata et firmiora posuisse : ut qui in
prior l<Esisse videar,qui et vulneratus nequaquam
P Trinitate catholicum legerat, in aliis haercticum
contra persecutorem tela direxi : sed meo tanlum non caveret.
vulneri admovi manum. Quem obsecro ut, abs- 7. Alius forsitan, qui non esset amicus ejus,
que praijudicio personarum, culpam eum re- m diceret : aut totum muta, quod malum est ; aut
ferat qui lacessivit. Nec laesisse contenus, quasi totum prode, quod optimum putas. Si propter
adversus elinguem semperque taciturum, tres simplices noxia quaeque detruncas, ea qus ab
elucubravit libros, et avxtOsasK; ^ Marcionis de hajreticis addita peregrinum
simulas^, in 463
meis opusculis fabricatus est. Gestit animus, et non vis transferre sermonem, cedo quidquid est
illius repente doctrinam, et meam insperatam noxium. Sin autem veritatis fidem in translatione
vecordiam 462 cognoscere. Fortasse brevi conservas, cur alia mutas, et alia diraittis intacta?
tempore didicit, quod nos docere debeat et quod ; Quanquam aperta confessio est in eodem Prologo,
illum scire nuUus putabat subitum eloquentiaj emendasse te prava, et optima reliquisse. Ex quo
flumen ostendet. Sic pater ille Deum faciat ; sic non interpretis libertate, sed scriptoris auctoritate
niagnus lesus {EKYmGiL. lib. x Mneid.). Incipiat teneberis, si quid in h?s quae vertisti, haereticum
conferre manum. Quamvis libraverit accusationis comprobetur; et manifesti criminis argueris,
suae hastas, et totis adversum nos viribus intorse- idcirco te veneni calicem circumlinere melle vo-
rit, credimus in Dominum Salvatorem, quod scuto G luisse, ut simulata dulcedo, virus pessimum tege-
circumdabit nos veritas ejus et cum Psalmista : ret. Ha3C multo his duriora inimicus diceret ; et

cantare poterimus « Sagittae parvulorum factaj

: tc, non ut interpretem mali operis, sed ut astipu-
sunt plagae eorum [Psal. lxiii, 8). » Et, « Si con- latorem in jus Ecclesiae traheret.Ego autem memct
adversum me castra, non timebit cor
stitcrint tantum defendisse contentus, in libris ~zp\
meum. Si steterit adversum me praelium in hoc 'Ap/.tov simpliciter quod in Grajco habebatur ex-

ego sperabo [Psal. xxvi, 3). Sed ha;c alias. Nunc pressi non ut crederet lector his qua; interpreta-
;

ad id quod coepimus, revertamur. bar ; sed ne crederet illis, quae tu ante transtule-
6. Cur Latine verteril Origenis -nepi 'Apywv. ras. Duplex in opere meo utilitas fuit, dum et

Didymus propugnator Origenis. — Objiciunt mi- haereticus auctor proditur, ct non verus interpres
hi sectatores ejus, cerealiaque arma Expediunt arguitur. Ac ne quis me pularet his consentire
fessi rerum {{/Eneid. lib. i), quare r.zpl 'Apywv quae verteram, interpretationis necessitatem prae-

libros Origenis noxios, et ecclesiasticae fidei fatione munivi, et docui quibuslector non deberet
repugnantes, in Latinum sermonem verterim. Ad credere.Prior translatio laudem auctoris continet;
quos brevis et succincta responsio est : me,
secunda vituperationem. llla lectorem provocat ad
Tuaj
frater Pammachi, et tuorum littcrae compulerunt, n credendum ista ad non credendum movet. Ibi et :

dicentes illos ab alio fraudulenter esse translatos, cgo invitus laudator assumor: hic in tantum non
et interpolata nonnuUa, et vel addita vel mutata. laudo quam transfero, ut cogar accusare laudan-

* In veteri edit. , suis pandere. ctum. » Similes contrarias oppositiones ex opu-

* Et avTiOeiTEii;. Prodigiosum mendum, inquit sculis Hicronymi fabricatus cst Rufiinus, ut aucto-
Gravius in hunc locum et vere prodigiosum, rcm sibi contrarium ac parum constantem ostende-
quod Erasmi phantasmata, non Hieronymianum
:

ret in causa et Origenis laude. Martian. —

contextum repricsentat. Praeterea omnes mss, co- Antilheses Novi et Veteris Testamenti titulus libri
dices retincnt non Erasmianum apiuoTEt-, sed est, quem Marcion oppositis Moysi etChristo sen-
Marcionis avxiOijEt; de quibus Tcrtullianus, tentiis composuit TertuUianus cum primis impu-
;

libro 1 Contra Marcionem Nam h;c sunt avTtOi-

: gnavit. Olim erat ipxtcojit; falso. ;

cT£t<; Marcionis, quae conatur discordiam Evangelii In velcri edit., Soxia qUtVque ab lixreticis addita
^

cum lege committcre. » Deindc lib. iv Opus ex : << simulas. Hic vero pro rt'(/t>,quod ex eadem veteri
contranetatum oppositionibus avTiOsffsii; cognomi- recepimus, Victorinus cxde legerat, vitiose autem
patum et, ad separationem lcgis Evangelii coa- MartianoEius cede.
421 CONTRA RUFINUM LIB. I. 422

tem.Eadem res non eadem mentc perfecta cst ; 4 commutatis, quae Komanis,
sciebas displicitura
immo unum iter diversos exitus habuit. Abstulit c.-ctera usque ad finem integra dimisisti ;hoc idem

qu.T; erant, dicens ab hffirelicis depravala ; et ad- faciens in Apologia, quasi 1'hamphili, quod et in
didit quae non crant, asserens ab codem in locis Origenis -zp\ 'Apyoiv translatione fecisti. Si islc

aliis disputafa quod nisi ipsa loca monstraverit,

;
Pamphili liber est, de sex libris quis erit primus
unde transtulisse se dicit, probare non poterit. Eusebii ? In ipso volumine, quod tu Pamphili
Mihi sludio fuit nihil mutarc de vero. Ad hoc simulas, sequcntium librorum facta mentio est. In
enim interpretabar, ut mala interpretata' convin- secundo quoque et reliquis dicit Eusebius, quod iti
cerem. Putatis mc interpretem ? Proditor fui ;
primo libro ante jam dixerat, ct quod eadem rep'^-
prodidi haereticum, ut Ecclesiam ab haeresi vindi- tere non debebat. Si totum opus Pamphili est, cnr
carem. Cur Origenem in quibusdam ante laudave- rcliquos libros non transfers ? Si alterius, cur no-
rim pra?latus 464 huic operi ostendit liber. men immutas? Taces ipsaj res loquuntur; vide- ;

Nunc sola interpretalionis meaj causa redditur licet ut crederent marljri, 465 qui Arianoruin

quae cum pietatis habeat voluntatem, non debeo principem detcstaturi erant.
impietatis argui, prodens impium, quod quasi pium 9. Pamphilus martyr nihil omnino scripsit. —
Ecclesiis tradebatur (Fpislola ad Pammachium et Quid tibi animi fuisse dicam,amice simplicissimc?
Oceanum). B tene potuisse hffiretici hominis libro, martyris
8. Eusebius siynifer Ariatue factionis. — Se- nomen imponere,et ignaros sub auctoritate^ testis
ptuaginta libros ejus, ut meus necessarius crimina- Christi, Origenis facere defensores? Pro eruditioiie
tur, in Latinum verteram, et multa de tomis. Nun- qua polles ct inclytus TJYYpa(p£'j<; * in Occidenle
quam dc opere meo fuit quajstio, nunquam Roma laudaris, ita ut xopotpaTov te omnes tua; parlis
commota est. Quid necesse erat Latinis auribus nominent, non reor te ignorasse Eusebii jjvta-
quod detestatur et Graecia, quod orbis
tradere, Y;i.a, et Pamphilum martyrera nihil omnino operis
accusat Ego per tot annos tam multa convertens,
? condidisse. Ipse enim Eusebius amator et pra>co
nunquam scandalo fui. Tu ad primum et solum ct contubernalis Pamphili tres libros scripsit elo-
opus, ignotus prius, temeritate factus es nobilis. gantissiraos, vitam Pamphili continentes : in qui-
Docet ipsa Praefatio, et Pamphili martyris librum bus cum caetera miris laudibus praedicaret, humi-
pro defensione Origenis a te esse translatum. Et litateraque ejus ferret etiam hoc in
in coDlura,
hoc agis totis viribus, ut cujus fidem martyr pro- tertio libro addidit studiosorum amicus
: « Quis
bat, Ecclesia non refutet. Sex libros (ut ante jam non fuit Pamphili? Si quos videbat ad victum ne-
dixi) Eusebius Cajsariensis episcopus, Ariana? cessariis indigere, pra^bebat large qua3 poterat.
quonam signifer factionis, pro Origene scripsit, C Scripturas quoque sanctas non ad legendum tan-
latissimum et elaboratum opus; et multis testimo- tum,sed et ad habendum,tribuebat promptissime.
niis approbavit. Origenem juxta se catholicum, id Nec solura viris, sed et feminis, quas vidissct
esljuxta nos Arianum, esse. Horum tu primum lectioni deditas. Unde et multos codices pracpar;i-
librum vertis sub nomine martyris^. Et miraraur, bat, ut cura necessitas poposcissel, volenlibus
si me homunculum parvi pretii, Origenis laudato- largiretur. Et ipse quidem proprii operis nihil
rem velis, cum martyri calumniam feceris? Pau- omnino scripsit, exceptis epistolis, quasadamicos
cisque testimoniis de Hlio Dei et Spiritu sancto forte mittebat ; in tantura se humilitate dejeccrat.

' Alibi est, Ut male interpretaia. vocem Grsecam Erasmus non quod auYYP^- ;

* Pamphili Apologiam pro Origene Hierony-

S. 'iiu; in exemplaribus mss. abfuerit, sed quod ma-
mus hic atquc inlra tanquam apocrypham et gis ei placuerit TJvTaxTr,;, id est compositor.
supposititiam explodit. Eusebius tamen, lib, \iEc- Mirare, Icctor, fidem editoris, qui cum inveneritin
cles. Histor. cap. 33, ad finem, testatur quae de oranibus libris vctustioribus Hieronymi verbum <t'jY"
Origenis causa cognosci necesse sunt, peti posse Ypacsxj:;, illud abjicit in scholia, ut obtrudat in
iX tt;; 6-kp ajTO-j ri-ovT,[j.ivr,? '- >'-a'. contcxtum Trj-iy.-.r^i suum, quia id magis ipsi
'^i^'"'
T(|) xaO' ^,fxa; Upoj ijLapTjp'. riaixtpiXfo '.AtoXo- placet. In conscquentibus pro xop'j'^aIov, Cluniac,
Y'-a; ex Apologetico, (jui \i nobis et sacrosanclo D Icgit Coryphxum, alii codices rautant vocem Gne-
nostri temporis martyre, Pamphilo pro illius defen- cam in Latinam incorruptum ; neque vcro satis
sione conscriptus est. Faisum proinde videatur intellexertint exscriptores, sive emendatores anti-
Apologiam istara solum Hufinum sub martyris qui, quid esset /.opj^i.alo;. Martun.
nomine edidisse, ut contendit S. Doctor siquidera : — Haud male Erasmus cijvTaxxr,^ legerat, quam
et Graeci codices, testc Photio cod. 118, etc. ipsam ; vncem non ex ingenio coinraenlus est, ut
adco
Pamphilo attribuerunt. Nec quidquam est illud eam vetustiores quoque editi libri pr.-Elerant, tain-
argumentum quod Eusebius scribal, Pamphiliim etsi paulisper vitiose. Mihi vero ctiam probalur
nidt proprii operis edutisse diserte cnira idem \ magis est enim TJvraxTr,;, syntactcs, sive luru-
;

ipsc testatur, Pamphilum huic defensioni opcram bralor, cognomentum, quo Origenes donatu.' est,
suam navassc, etsi non totam ipsc, scd aliena ut ex Epiphanio conslat initio ha3rcsis Lxm 'iip'.- :

npera, adjutus scilicet ab ipso Eusebio, qui simul •/vivj^ TO'j 'Ai5aiAavT(oj xa),oj;iivoj to'j XjvTa-
in carcere lunclemporis includebatur. Vid. iterum XTOJ. Oriijenis Adamanlii, qiu coynomcnto Syntacto
Photium c. 120. diclus est. Nec Nisi vcrosimillimura puto codem ;

3 Victorius, Et ignoras te suh auctoritate, etc. hoc nomine Hieronymum adversario suo illudere
^ Et inclytus 7JYYpa'^Jj;, Hio quoque mutavit voluisie,
423 S. EUSEBII HIERONYMI. 424
Veteruin autem tractatus scriptorum legebat stu- ^ Temporum, in descriptione Sanctae Terrae ; et haec
diosissime, ct in eorum meditatione jugiter versa- ipsa opuscula in Latinum vertens*, mejc lingu»
batur. » hominibus dedi. Num ex eo Arianus sum, quia
^O. Thcophiliis et Anastasius Origcnem hxreticu)n Eusebius qui hos libros condidit, Arianus est? Si
dicebant. — Dcfensor Origenis, ct laudator Pam- ausus fueris 461 me hajreticum» dicere, me-
phili, dicit Pamphilum nihil omnino scripsisse, mento Prffifatiunculaj r.tpl 'Ap-/iuv, in qua fidei
nec proprii quidquam condidisse sermonis. Et hoc tuae me simulque obsecro ut ami-
essc teslaris ;

dicit jam Pamphilo martyrio coronato, nc habeas cum quondam tuum expostulantem patienter
suffugium post editos ab Eusebio libros, hoc Pam- audias. Contra alios digladiaris, aut facis calum-
philum scripsisse. Quid lacies? Eo libro quem sub niam, aut pateris. Quos accusas, et aquibusaccu-
nomine martyris edidisti, vulneratae sunt con- saris, ordinis tui sunt: recte an perperam, voa
scientiae plurimorum. Non valet apud eos super videritis. Mihi etiam vera accusatio contra fra-
Origenis damnationeepiscoporum auctoritas,quem trem displicet, nec reprehendo alios, sed dico quid
putant a martyre praedicatum. Quid iacient epi- ipse non facerem. Tantis spatiis terrarum separa-
Theophili episcopi? quid papa; Anastasii in
stolae tus quid peccavi in te? quid commerui ? An quia
toto orbe hsereticum persequentes, cum 466 .Origenisten me non esse respondi ? Nunquid de-
liber tuus sub nominePamphili editus pugnel con- " fensio mea, accusatio tua est ? Et tu si non es Jt
'
tra epistolas eorum, et episcopali nomini testimo- Origenistes, vel non fuisti, credo juranti si fuisti, ;

nium martyris opponatur ? Quod fecisti in libris rEpl suscipio poenitentem. Quid doles, si id sum, quod
'Ap^tjv, hoc facito et in isto volumine (|/i'JO=.T:'.- esse te dicis ? An quia ~zpl 'Apywv Origenis li-
Ypacfijj. Audi consilium, amici, non te poeniteat bros post te transferre ausus sum, et interpretatio
artis tuae vel dicilo, tuum non esse, vel ab Eu-
: mea suggilatio putatur operis tui ? Quid poteram
sebio presbytero depravatum. Unde probari tibi facere? Missa mihi est laudatio tua, id est accu-
poterit, quod a tc translatum est ? Non manus tua satio mea. Tam fortiter me prolixequelaudaveras, M
tenetur non tantae es eloquentioe, ut nuUus te
: ut s' tuis laudibus acquevissem, omnes haereticum '
possit imitari. Aut certe si res ad probationem me putarent. Vide quid Romanae ad me Epistolae
venerit, et impudentiam frontis oppresserint testi- clausula teneat Purga suspiciones hominum, et : <(

monia plurimorum, palinodiam Stesichori more convince criminantem ne, si dissimulaveris, ;

cantato. Melius est te pccnitere facti tui, quam et consentire videaris {Epistota Pommachii et

martyrem in calumnia, et deceptos in errore persi- Oceani) » Tali constrictus articulo, intcrpretaturus
stere. Necerubescas de commutatione senlentiae eosdem libros, ausculta quid scripserim « Hoc
: :

non es tantae auctoritatis et famaj, ut errassc te C mihi praestiterunt amici mei (non dixi amicus
pudeat. Imitare me, quem plurimum amas, sine meus, ne te viderer arguere) ut si tacuero, reus si ;

quo nec vivere nec mori potes et mecum clama, : respondero, inimicus judicer. Dura utraque condi-
quae ego laudatus a te in defensione mei locutus tio, sed e duobus eligam quod levius est. Simultas

sum. redintegrari potcst:blasphemiaveniam non meretur.

•11. duid Euscbius objicieOat Methodio martyri. {Epist. Ad Pamm. Et Ocean). » Animadvertis invito

Eusebii opuscula ab llieronymo translata. Eu- —

mihi et repugnanti hoc onus impositum et fu- ;

sebius Caesariensis episcopus, cujus supra me- turam cx hujuscemodi opere simultatem, necessi-
mini, in sexto libro 'A-oXoyfa; Origenis, hoc idem tatis excusatione curatam ? Si interpretatus essea
objicit Methodio cpiscopo et martyri, quod tu in libros TTspl 'Apywv absque meo nomine, recte que-
meis laudibus criminaris, et dicit: Quomodo au- rereris in reprehensionem tuam a me postea esse
sus est Methodius nunc contra Origeneni scribere, translatos. Nunc autem injusto doles, in eo opere
qui hajc el haec de Origenis locutus est dogmati- a me tibi esse responsum, in quo a te laudando
bus ? Non est hujus loci pro martyre ioqui ;
accusatus sum. Quam enim tu laudera vocas,
neque enim omnia in locis omnibus dissercnda omncs accusationem Constet apud te,
intelligunt.
sunt. Nunc tetigissc sufficiat hoc ab Ariano p. quod accusaveris ; et non indignaberis, quod re-
homine objici clarissimo et eloqucntissimo mar- sponderim. Esto, tu bono animo scripseris, et homo
tyri, quod tu in me et amicus laudas, ^t offensus innocens et amicus fidissimus, de cujus nunquam
accusas. Habes occasionem et de praesenti loco, egressum mendacium, me 468 nescius
est ore
si velis, mihi calumniam struere, cur nunc et Eu- vulneraris quid ad me, qui percussus sum. Num
:

sebio detraham,quem in alio loco antc laudavi ? idcirco curari non debeo, quia tu me bono anirao
Alterum quidem nomen Eusebii '
; sed eadem quaj vulncrasti? Confossus jaceo, stridet vulnus in pe-
super Origenis vocalnilo est calumnia. Laudavi clore :candida prius sanguine membra turpanlur,
Eusebium in Ecclesiaslica Uistoria, in digestione et tu mihi dicis Noli manum adhibere vulneri,
:

* Nam ct ipsi Hieronymo prasnomen erat Euse- nicum Canonem, ot librum de Locis HebraiciSf
bius. quos hic rccenset cum Historia Ecctcsiastica Mab- .

* In Latinum vertens. Cave nc intclligas hoc loco TiAN'. —

Puta Chronicum Canonem, ct librum di
Hieronymum in Latinum vcrtisse Ecclcsiasticam Locis Ecclesiasticam autcm Historiam laudatani
;

fiisloriam Eusebii : vertit enim solummodo Ghro- duntaxat a se, non Latine explicatam dicit.
425 CONTRA RUFINUM LIB. I. 426

ae ego te videar vulneraase? Quanquam et ipsa A fl"aedam de epistola mea philosophice carpere, et
ranslatio magis Origenem quain to arguit. Tu hominein rugosse frontis adductique supercilii,

jnim emendasti quaeaddita ab ha:ieticis arbitratus Plautino in me sale quod Barrabam

ludere, eo
;s. Ego prodidi, quod ab illo scriptum Grfficia Juda!um dixerim praiceptorem meum. Nec mirum
iniversa conclamat. Quis restius arbitratus sit, si pro Dar-anina, ubi est aliqua vocabulorum
loc mcum, tuum
judicium est. Utriusquo
nec similitudo, scripseris Uarraham, cum tantum ha-
3Cripta censoriam loctoris virgulam sentiant. Tota beas licentiam nominum immutandorum, ut de
lla Epistola, qua pro me b:\lisfacio, contra ha^re- Euscbio Pampliilum.dft h.rrctico martyrom icceris.
icos et accusatores mcos dirigitur quid <id te, :
Cavendus homo, et mihi niaxime doclinandus, ne
|ui et orUiodo.xum et laudatorem meum tc esse me repente, dum nescio, de Iliercnymo Sardana-
iicis, si asperior sum in ha;reticos, et illorum in palum nomincs. Audi ergo, sapicntiff! columen, et
)ublicum strophas profero ? Laetare invcctione norma Catoniana) sevcritatis. Ego non illum ma-
nea ne si dolucris, h-Tjreticus esse videaris.
;
gistrum dixi ; sed meum in Scripturas sanclas
)uando sine nominc coutra vitia scribitur qui ;
studium volui comprobare, ut ostenderem me sic
rascitur, accusator sui est. Prudentis hominis legisse Origenem, quomodo et illum audieram.
uerat, etiam si dolebat, dissiraulare conscientiam ; p. Neque enim Hebrajas litteras a te discere debui
t cordis nubilum frontis sercnitate discutere An injuria tibi ^ facLa cst, quod pro tc Apollina-
12. Epistolx Theophili et Epiphanii, et impera- rium Didymumquc secLatus sum ? Nunquid in
orum scripta adversus Origenem. — Alioqui, si illa epislola Grcgorium virum eloquentissimum
[uidquid contra Origenem et sectatores ejus dici- non potui nominare ? Quis apui Latinos par sui
ur, in te dictum putas ; ergo et epistols papaj est ^ ? quo ego magistro glorior et cxsullo. Sed eos
rheophili et Epiphanii, et aliorum episcoporum, tantum posui qui in reprehensione
, erant, ut
[uas nuper ipsis jubentibus transtuli ', tc pctunt, similiter me Origenem, non ob fidei veritatem, sed
e lacerant? Imperatorum quoque scripta, quce de ob eruditionis meritum legisse testarer. Ipse Ori-
Uexandria et .Egypto Origenistas pelli jubent, me genes, et Clemens, et Eusebius, atque alii complu-
luggerenle, dictata sunt ? Ut Romanaj urbis Pon- res, quando de bcripturis aliqua disputant, et'
ifex miro eas odio detestetur, meum consilium volunt approbare quod dicunt, sic solent scriberc :

uit? Ut totus orbis post translationem tuam in Referebat mihi Hebrceus ; et, Audivi ab Hchreeo,
)rigenis odia exarserit, quem
simplici.ter et Hebrceorum ista sententia est. Certe etiam Ori-
antea
cctitabat,meu3 operatus est stylus tanlum pos- genes patriarchen Huillum ", qui temporibus ejus
? Si

um, miror cur me non metuas. Ego ille modera- fuit, nominat et tricesimum tomum in Isaiam, in :

u3 in epistola publica [Epist. 81 ad /{?//?«.), qui C cujus fine edisserit Vce, tibi, civitas Ariel, quam :

liligenter cavi, ne quid in te dictum putares, expugnavit David, illius expositione concudit et ;

icripsi ad te statim brevem EpistoIam,expostuIans cum aliter prius sensisse se dicat, doctum ab illo.
uper laudibus tuis. Quara, quia RoracC non eras, id quod est verius, confitetur. Octogesimum quo-'
imici mei tibi mittere noluerunt, eo quod te dice- que nomum (i-salmum, qui scribitur Oratio Moysi :

•ent cum sodalibus - tuis indignanomine Christia- hominis Dei et reliquos undecim, qul non habent
10 de mea conversationejactitare.CujusexempIum titulos, secundum liuilli expositionem, ejusdem
luic volumini subdidi, ut scias quantum dolorem, Moysi putat, 4170 nec dedignatur Hebracam scri-
[uanta modcratione nccessitudinis temperavi. pturam interpretans per singula loca, quid Hebraeis
469 13. Jud(i'us Hieronymi prceceptor. Grego- videatur, inserere.
•lus Nazianzenus ynagister Hieronymi. Huillus Ju- 14. Origenes damnuMS. Lectis nuper papaj —
loeus. Psalmi sine tilulo. —
Audio praeterea te Theophili epistolis, in quihus Origenis exponit er-

' Vide has epistolas a nobis primura editas in lectioncm Hieronymi restituimus ad fidem vetu-
priori tomo num. 92 et seqq. stissimi codicis Corbeiensis, et alterius Sorbonici
* Vetus ediU, eo quod et dolerent cum sodalibus, non infima; notac. Corbeiensisnotatur 117 in nostra
?ic. D Bibliotheca Sangerraanensi , Sorbonicus autem
Eadera, Aut injuria libi, otc. Paulo post ubi
^ habct numcrum Gi2 in liminari pagina. Martian.
le Nazianzeno, erat olim, Qui sui apud Latinos '^
Sunt qui emcndandum putant Hillel pro
impar est, quasi Latino scivisse illum utcunque Huillum. Certe Origenes hunc Juda^orum patriar--
putavcrit, cum eum sermonem callere sc ncget cham 'loliAAo-/, Jullum vocat, ct ab alio crudito
ipae Nazianzenus ep. 71 ad Posthumianum. Judaeo, qui tunc cum Iluillo, seu Huillo crat, se
Quis apud Lalinos par sui est Ilucusquc torsit '! dicit didicissc. Potuit Hicronymus Huillo tribucre,
cruditorum ingenia locus iste male editus apud quod alias ipso praescntc et approbanlc docuerat.
Erasmum et Marianum, qui cum nonnullis codi- Quod vcro patriarcha appcllalur ot inter Tyberia-
ribus rnss. ita| legunt « Nunquid in illa epistola
: dis patriarcliasnulla cjus mentio cst, fortasse
(jlregorium virum eloquentissimum non potui no- minoris alicujus synedrii, puta Diocajsarca) pa-
rainare, qui sui apud Latinos impar est, quo ego triarchatu cst functus. Dc ejus noininc quod
magislro glorior et exsulto? » Ex hoc itaque loco Ci\S' ct Sx scriiiitur, vidc in Gemara Ilieroso-
deprav.ite cdilo putarnnt haud pauci Cregorium lyra. titulo Mcgillah, cap. 1, et tiLuIo Horajoth
Latine scivissc, sed non ;equc ac Graice undc : ca[). 3. Vidc ctiarn Origenis opusculuin [)riiiium
impar sui apud Latinos habebatur. Nos genuinam anecdotum apud Montfauconium, t. 1 Hexaplorum^

Patrol, XXIII. 44
m S. EUSEBII HIERONYMI. 428
rore3, dicitur obturasse suas, ct auclorem
aures A iibris propric accuset, ignoro. Fama enim ad me
tantl mali clara cum \Al.coramj omnibus voce criminura ejus, non scripta venerunt et stulum :

damnasse ', et dixisse, usque ad illud tempus cst juxta Apostolum, pugnis aerem verberare.
se ignorasse, quod tam ncfaria scripserit. Non Tamen in incertum respondebo, donec ad certa
recuso, nec dico quod alius diceret forsitan, non pervcniam ^jm-JZ-ij.'^, meum docebo ^ senex, quod
:

potuisse eum quod interpretatus est,

ignorare, puer didici, multa csse genera dictionum et pro ;

cujus Apologiamscriptam ab hffiretico sub nomine qualitate materia?, non solum sententias, sed et
martyris edidit : cujus defensionem ctiam proprio Scripturarum ^ verba variari.
volumine professus est : adversum quod in sc- IG. Commentarii qiiid operis habeant. Donatus
quentibus, si dictandi spalium fuerit, disputabo. prncceptor Hieronymi. —
Chrysippus et Antipater
Hoc loquor, cui contradicere non potest. Si illi inter spineta versantur. Demosthenes et yflschines
licet non intellexissc quod transtulit, quare mihi contra se invicem fulminant. Lysias et Isocrates
non liceat ignorasse libros r.i^''- 'Apywv, quos ante dulciter fluunl. Mirain singulis diversitas,sed om-
non legi et eas tantum Homilias legisse, quas
; nes in suo perfecti sunt, Lege ad Herennium TuUi
transtuli, in quibus nihil esse mali, ipsius testi- libros, lege Rhetoricos ejus : aut, quiailla sibi dicit
monium est ? Sin autem contra sententiam suam „ inchoata ct rudia excidisse de manibus,revolve tria
nunc me in eis arguit, in quibus ante laudaverat, volumina de Oralore, in quibus introducit elo- A
undique strictus tencbitur. Aut cnim idcirco me quentissimos illius temporis oratores, Crassum et ^
heriticum hominem Iaudavit,quia ejusdom mecum Antonium disputantes, et quartum Oratorem, quem
dogmatis crat aut nunc frustra inimicus accusat,
: jam senex scribit ad lirutum tunc intelliges ali- :

quem prius ut orthodoxum pra^dicavit. Sed forsi- ter componi Ilistoriam, alitcr Orationes, aliter
tan tunc errores meos quasi amicus tacuit ; et Dialogos, Epistolas, aliter Gommentarios.
alitcr
nunc iratus profert quod prius celaverat. Ego enim Commentariis ad Ephesios sic Orige-
in
15. Comment. in episl. ad Ephes. tuetur. — Quan- nem et Didymum et ApoIIinarium secutus sum J
quam non mereatur fidem inconstantia, ot profes- (qui certe contraria inter se habent dogmata), ut
sae inimitiae suspicionemhabeant mendacii tamen : fidei mea3 non amitterera veritatem. Commentarii
aucacter conferam gradum, volens scire quid quid operis habent ? Alterius dicta edi3serunt,quae
hajreticum scripserim, ut aut cum illo agam pani- obscure scripta sunt, plano sermone manifestant :

tentiam, ct Origenis mala ignorasse me jurem, ac multorum sententias replicant, et dicunt Hunc lo- :

nunc primum a papa Theophilo didicisse impieta- cum quidam sic edisserunt, alii sic interpretantur :

tes ejus aut certe doceam me quidem bene sen-

: illi sensum suum et intelligentiam his testimoniis,

sisse, sed illum more suo non intelligere. Neque C et hac nituntur ratione firmare ut prudens lector, :

enim fieri potest ut in cisdem ad Ephesios libris, cum diversas cxplanationes legerit, et multorum '

quot ut audio,criminatur,et bene et male dixerim ; vel probanda, vel improbanda didicerit, judicet
et de eodem fronte dulce amarumque processerit quid verius sit et quasi bonus trapezita, adulte-
: :

ut qui toto opere damnaverim eos, qui credunt rina? monetffi pecuitiam reprobet. Num diversae in-
animas ex angelis conditas, subito mei oblitus terpretationis ^, et contrariorum 472 inter se
471 id defenderem quod ante damnavi. Stulti- sensuum tenebiur reus, qui in uno opere quod
tiam mihi objicere non potest, quem disertissimum edisserit,expositiones posuerit plurimorum ? Puto
et eloquentissimum in suis opusculis predicavit. quodpucr legeris Aspri in Virgilium ct Sallustium
Alioqui stuta verbosilas, rabulee potius et garruli Commentarios. Vulcatii in Orationes Ciceronis,
hominis, quam eloquentis putanda est. Quid in Victorini in Dialogos ejus et in Tcrentii Comcedias,

Sic habetur in synodicanum. 2

' « Obturavi- : ptum, quod retineat vel antipalon, vel antimachon ;

mus aures nostras, et tam Origenem, quam disci- sed omnes mss. nostros codices rclinere purum
pulos ejus, consona voce damnavimus, » ctc. vcrhutn antixelon vel illud apertissime renuntiare
;

- 'AvxI^r^Xov mcitm doccbo. Ex hoc loco haud in vcstigiis Grfficorum eIementorum.'Avx;^r,Ao; vero
multum difficili velim ut intclligat lector studiosus D Hieronymi, id est, a'muliis et zelotypus fuit Ruti-
quanta sit fides ac eruditio veterum editorum nup, ut invectiva; cjus et calumnia? probare etiam
Hieronymi, qui av-riJ^TiAov omnium niss. codictum stullis possunt. Ex Levit. xviii, 18 U.torem non :

consensu a nobis restitutuni, nec conjectura asse- accipict super sororcm ejus avxt^r.Xov, Vide
,

qui potucrunt. Sic igitur locuni prajscntem resti- LXX. Martian. —

Victorius avx(-aXov, suis in co-
Marianus Victorius
tuit, et scholiis suis illustravit dicibus dicit invenisse, aut avxluayov, quod utrum-
20,dv~i-iraXov mcum doccho. Scnex, quod pucr didici. que udversarium sonat simuIqueErasmum casti-
;

Adversarium hccc vox significal, hpc est ivavTtov gat, qui legi posse putabat 6;xoYipovxa,vel aOr,voY£-
xai EyOp^v : idemque prorsus cst sensus, si ICLja- povxa. MartiautTus restituit avx';vr,Xjv e snis mss.
tur avxtixayov. Quod autem legi possit vel ojaoys- ^ Scd ct Scripturarum. In pluribus mss. legimus,

povxa vel aOr^voYipovxa, somnium ost Krasmianum .'><'(/ el stucluraruni vcrba vitiari. Martian. In —
nain prajterquam quod gcnsu carct h;cc loclio,apud pluribus mss. legi tostatur Martianajus, sed et
cuncta, quaj nos vidimus cum imprcssa, tum mss. structurarum vcrlni. Mihi magis arrideret, sed est
exemphiria, aut avxiTraXov invenimus, aut avxt- scnlcnliarum verlm, etc.
lj.ayov. Ilucusquc Marianus cui ego respondoo, ;
* Vetus edit., Son divers^v interpretationis.
nullum apud nos superesse exemplar manuscri-
429 CONTRA RUFINUM LIB. I. 430
proeceptoris mei Donati aeque in Virgiliuni, et alio- \ quam pro tril)unali Testus diceret : « Insanis
rum Plautum videlicet, Lucretium, Flac-
in alios : Paule, insanis ; multre te littcrae ad insaniam con-
cum, Persium atque Lucanum. Aiguc interprclcs vertunt (Act. xxvi, 25). » Tu qui in Latinis mussi-
eorum, quaro non unam cxplanationem scculi gradu movcris potius, quam in-
tas, el lestudineo

sint et in eadcm requid vel sil>i, vcl aliis videa-

: cedis vol Gra!ce debes scriberc, ut apud homines
:

tiir, enumerent. GrKci scrmonis ignarus aliena scire videaris vel :

17. yitia sermonis liufi)ii. Prjctermitlo Gry- — si Latina tentaveris, ante audirc grammaticum,
co3, quorum tu jactas scioniiam, ct dum peregri- ferula; manum subtraherc, et intcr parvulos aOT,vo-
na peno tui sermonis oblitus es no vete-
sectaris, : Yipojv
•''
arlem loquendi discere. Quamvis Croesos
ri proverbio, Sus Minervam, docere videar, ut in quis spirct et Darios, Irttera^ marsupium non sc-
silvam ligna portare. Illud miror, quod Aristar- quuntur. Sudoris comitcs sunt et laboris;socia3 jc-
chus '
nostri temporis puerilia ista nescieris. Quan- juniorum, non saturitatis continentio;, non Itf- ;

quam tu occupatus in scnsibus, et ad strucndam xuria;. Demosthenes plus olei quam vini cxpendis-
mihi calumniain ccrnulus -, grammaticorum et se dicitur, et omnes opifices nocturnis sempcr vi-
oratorum prEcepta contempseris , parvipcndes giliis prajvenisse. Quod ille in una littera fecit ex-
•J-ipoaTaposl anCractus redderc, asperitalem evi-
^^
primenda, ut a cane rho disceret, tu in mc crimi-
tare consonantium, hiulcam fugere dictionem. Ri- naris, quare homo ab homine Hebraias litteras di-
diculum est debilitati et fracti totius corporis vul- diccrim. Inde est quod quidam incrudite sapien-
nera pauca monstrarc. Non eligo quod reprehen- tesrcmanent^, dum nolunt discere quod ignorant.
dam, eligat ipsc quod vitio careat. Ne illud quidem Nec Horatium audiunt commonentem :

Socraticum nosse debuerat Scio quid nescio : :

Cur nescire pudens ^ prave, quam discere malo ?
Navem agere ignarus navis timet ; abrotanum aegro
Non audet.nisl qui didlcil.dare. Quod medioorimi est, Loquitur et Sapientia, quam sub nomine Salomo-
Fromitlunl mcdici Iractaut fabrilia fabri.
:
nis lcgimus « In malevolam animam nunquam
:

Scribimus iudocli doctique poemata passim.

(HoRAT., Epist. i, ad August.) intrabit sapientia, nec habitabit in corporc subdi-
to peccatis. Spiritus enim sanctus eruditionis fu-
Nisi forte se litterasnon didicisse jurabit quos ;
giet dolum, et recedet a cogitationibus stultis {Sap.
nos illi et absque juramento perfacile credimus :

I, 4, 5). » Aliud est, si vulgi lectione conlenti, do-

vel ad Apostolum confugiet profitentom « Ht si :

ctorum aures despiciunt et contemnunt ; illud elo-

imperitue sermone, non tamen scientia {l Cor. xi,
gium. quo procax imperitia denotatur :

6). » Ille llebra^is litteris eruditus, et d pcdcs

doctus Gamaliclis, quem non erubescit, jam apo- Non tu iu triviis, indor.te. solebas,
'' StriJeuti miserum slipulJi dispcrdere carmen ?
stolicaj dignitalis,magistrum dicere, Grajcam fa-
cundiam contemnebat, vel certe, quod erat humi- Quasi non cirratorum turba ^ Milesiarum in scho-
litatis, dissimulabat ut praidicatio ejus, non in ; lis figmenta decantet : et testamentum Suis, BeS'
persuasione 473
verborum, scd in signorumvir- sorum cachinno membra concutiat, atque inter
tute consisteret spernens alienas opes, qui in
; scurrarum epulas, nugfc istiusmodi frequententur,
suis dives erat quanquam ad imperitum, et per
; Quotidie in platcis fictus ariolus stultorum nates
^'

singulas instar tui sententias corruentem, nun- verbcrat, et obtorto 474 scorpone dentes mor-
'
Gamium
puta, graramaticum et criticum ma- bus, Cur nescire prudens pravc, ctc. Erassmus, Cnr
gni nominis cujus ha^ tamen partes Rufino mi-
:
nescire prudens, ctc. Apud Horatium, (/c Arte poe-
nus certc conveniunt quam Hieronymo ipsimet. tica ad Pisones :
- El ad slruendatn. Lnus codcx
vetus cum edilis,
ad struendam mihe calumniam cernuus. Cernuus Cur cgo, si nequeo, igooroque, poela salutor ?
autem cernulus calumnialor intelligitur, et
vel Cur nescire pudens prave, quam discere malo ?
Martian.
conversus ad calumniam struendam. MARTrAX. Sic
iile. Alii editi, ({uibus mss. nonnulli suffrajantur, ^ Qitiir.i non cirratorum turha Do cirratis pueris
cernuus. Vide num cervutus iegi possit, et animal Eupra diximus. Persius de iisdem
iu I']pistolis
b^jrjtp/.v/ sive acutissimi visus notct, ciquc Rufi- t% Sat 1 :

num assimilet, quod ad struendam calumniam

acutc videret. Pacianus Barcinonensis querndain Nec malulini cirrata caterva magistri. Martian.
librum suum inscripsissc dicAlur.ccrus vcl cerulus, — Comtalos pueros significat juxta iliud vulgatis-
quod nomcn idcm ac calumniator sonare visum simum.
est et r<?ru/u//i facerc, calumniari. \idc qu.'e in
;

eum Catalogi locum adnotamus. Ten' cirratorum contum dictata fuisse.

Pro nibilo pendas ?
Parvulos
' iUr,;rj'iip(,>-/. 'AOT.vovioojv cst senex
scholasticus, qui in senectute littcris navarc inci- Vitiosc autcm hucusque obtinuit Milesiorum pro
piat. Composita dicto ex 'AO/^vt,, Minervd, qua; Milesidrum, Ncmpe Milcsias dixere antiqui genere
studiis pr.x^csse diccbatur,et '(ipoyj, sen ex.^lARTWN. fcminino, non neutro sicquc appollabant poema-
— Sub mitium libri tcrlii, » rs'cquc, inquit, athc- ta et iabulas lascivicntes, sive anilcs otiam ct va-
;

nogeronta meum scutica et plagis litteras docerc nidicas, ct amatorias, elc. Vidc Plularchum in
contendo. » Nomen ex Graco discipulum scnem Crasso de Surcna, Lucianum in Dialogo tpM-.z^,
notat. etc. Suis tcstamentum vidc apud Hrissoiiium do
* Velus Edit., fjui'lam inerudili prudenter rcma- FuriMulis lib vii.
nent, elc. '
Martianajus nares. Vide qua) dixirnus aupra lib,
* Cur nescire pudens. Marianus cum mss. codici- 11 ia Jov. n, 36 not.
 431 S. EUSEBII HIERONYMI. 432

dentium quatit : et miramur si imperitorum libri A etabsque uila verecundia quidquid in buccam ve-
lectorem inveniant ? nerilconfingitinfratres,magistrumseoptimumpro-
18. Indigjiantur quare Origenistas scripserim in- bat.
ter se orgiis mendaciorum fcederari. Nominavi li- 19. Psalmi u interprelatioiiem defendit. Deoscu-
brum, in quo hoc scriptum legerim id cst sex- : latio pro veneratione apud HebrKOs. Illud quo- —
tum Stromateon Origenis, in quo PJatonis scnten- quc carpere quod secundum Psalmum in-
dicitur,
tiae nostrum dogma componens, ita loquitur : terpretans, pro eo quod legimus in Latino, Appre-
« Plato in tertio de Republica libro : quo-
Veritas hcndite discipiinam ; et in Hebraico volumine scri-
que sectanda magnoperc est. Si enim, ut paulo ptum est NESCo bab, dixerim in Commentariolis
ante rectissime diccbamus, Deo indecens et inutile meis^, Adorate filium. Et rursum omne Psalterium
mendacium cst, hominibus quandoque utilc (ut in Romanum vertens sonum, quasi immemor ex-
utantur eo quasi condimento atque mcdicamine) ;
positionis antiqua; posuerim, Adorate pure ; quod
nuUi dubium est, quin hujusmodi iicentia medicis utique sibi esse contrarium omnibus patet. Et re-
danda sit, et ab imprudentibus removenda. Vera, vera ignoscendum est ei, si ignoret linguaa Hebrai-
inquit, asseris ergo principes urbium, si quibus
: cae veritatem, qui interdum el in Latinis haesitat.
et aliis hoc conceditur, oportet aliquando mentiri, Nescu 2, ut verbum de verbo interpreter, y.aTao;-
vel contra hostcs, vel pro patriaet civibu3. Ab alils AT|7aTs., id est, deoscxdamini dicitur quod ego no- :

vero qui uti mendacio nesciunt, auferendum est lens transferre putide, sensnm magissecutus sum,
omne mendacium. » Origenes : « Et nos igitur il- ut dicerem, adorate. Quia enim qui adorant soient
Loquimini veritatemunus-
iius pra2ceptimemores:i/ deosculari manum, et capita submittere (quod se
quisque cum proximo suo [Ephes. iv, 25), » non beatus Job elementis etidolis fecisse negat, dicens
debemus dicere, quis est proximus meus ? sed [cap. XXXI, 27, 28) « Si vidi solem cum fulgeret, et
:

considerare quomodo philosophus caute dixerit : lunam incedcntem clare : etlaetatum estin abscon-
Deo indecens et inutile esse mendacium, homini- dito cor meum, etosculatus sum manum meam ore
bu3 interdum utile et quod ne pro dispensatione
; meo, quae iniquitas maxima est, et negatio contra
quidem putandus sit Deus aiiquando mentiri. Sin Deum altissimum »), et Hebraei juxta linguae suae
autem commodum audientis exegerit, verbis loqui- proprietatem, deosculationem pro veneratione po-
tur ambiguis et per ffinigmata quje vult profert, ut nunt, id transtuli, quod ipsi intelligunt, quorum
et veritatis apud eumdignitas conservetur ; et quod verbumest. BARautem apud illos diversa significat.
noxium esse poterat, si nudum proferretur in vul- Diciturenim et ^h'M5, ut est illud Barjona, fxlius :

gus, quodam tectum velamine proferatur. Homo columbci', et Bartholomaeus, Tholomxi. et Ba-
filius

autem, cui incumbit necessitas mentiendi, diligen- chiesu *, et Barrabas. Triticum quoque, et spicarum
ter attendat, ut sicutatur interdum mendacio, quo- fasciculus, eielectus, ^lOac pv}-us. Quid igiturpec-
modo condimento atque medicamine ut servet '
;
cavi.si verbum ambignum diversa interpretatione
mensuram ejus, ne excedat terminos, quibus usa converti ? et qui in Commentariolis, ubi libertas est
est Judith contra Holofernem, et vicit eum pru- disserondi, dixcvam, adorale filium ; in ipso corpore,
denti simulatione verborum. Imitetur Eslher, quss ne violentus vidcrer interpres, et Judaicae calum-
Artaxerxis sententiam diutacita gentis veritatccor- niai locum darem, dixerim, adorate pure, sive ele-
rexit. Et in primis patriarcham 475 Jacob, quem cte : quod Aquila quoque et Symmachus transtu-
legimuB benedictiones patris artifici impetrasse lerunt. Quid ergo ecclesiastica! fidei nocet, si do-
mendacio. Ex quo perspicuum est, quod nisi ita coatur lector, quotmodis apud Hebraeos unus ver-
mentiti fuerimus,ut magnum nobis ex hoc aliquod siculus cxplanetur ?
quaeratur bonumjudicandi simus, quasi inimici 20. Originis errores. — Origeni tuo licet tractare
ejus, quiait : « Egosum veritas {Joan. xiv, 6). » — de !JiE-:E[j.(|^j'^wT£t,innumerabile3 mundos introdu-
Ha3C Origines scripsit, negare non possumus : scrip- core, ct rationabiles creaturas aliis atque aliis ve-
sitin Iibris,quo3 ad pcrfectos ctad discipulos loque- sliro corporibus, Chrislumque dicere saepe passum,
batur :docetque magistris menliendum, discipulos j) et sacpius passurum, ut quod semel profuit, scm-
autem non deberementiri. Quiergo bene mentitur, per prosit assumptum tibi quoque ipse tantam
:

' Confer cum

his quse habet in epistolam ad Ga- signia exempla sunt III Rogum cap. xix, Eccle-
latas, lib. cap. 2
i, Utilcm sunulationcm, ctc. : siastioi cap. xxix. Quod Hioronymus addit, adora-
Item cum Clemente Alexandrino lib. vii, 730. Cas- furos oapita submittcro, cxplicat Lampridii locus
sianus cap. 17 Quod vcnialiter mendacio sancti
: (( do Aloxandro. Salutabatur nomino hno « Ave, .Ale-
tanquam elleboro usi sunt. » xander. Si quis caput noxisset. aut blandius ali-
* Vidc tom. 1 in Praefatione generali, qua) dixi- quid dixissct, abjiciebatur. » Ncmpe adorari se
mu3 de hiscc Commentariolis. Alcxandor vetuorat. Plinius, lib. xxviii, oap. 2 « In :

"^
Pnepostere legit Martianaeus sic Hxsitat ut : adorando doxteram ad osculum relerimus, totum
Nesru verbiim de verbo inicrprcter, etc. Paulo infra corpus cireumagimus, » etc.
voces et idolis apud aiios dcsidcranlur cneterum ;
* Viotorius maliiil Itarjehu, ct falso in aliis exem-

locum parenthcsi includimus, el punctorum vitio plaribus Uarjesus logi oontondif. Pro Barrabas
Jaborantem emendamus. De illo adorandi ritu in- quoque,Iegendumputat \e\ Barnabas,\el Bar-tabas,
433 CONTRA RUFINUM LIB. I. 434

aasutnis auctoritatera, utde hffrelico martyrem, A referremus. Deniquc dixiraua : « Quod autem ele-
deOrigenislibrish.preticorum adulteria mentiaris: ctos nos, ut essemus sancti immaculati coram
et

mihi non licebit disputare de verbis, et in Com- ipso, hoc cst, Deo, ante fabricam mundi, testatus
mentariorum opere Latinos docere, quod ab He- est, ad prajscientiam Dei pertinet, cui omnia futura
braeis didici? Nisi enim et prolixum esset, et re- jam facta sunt, et antcquam fiant universa sunt
doleret gloriolam, jam nunc tibi ostcnderem, quid nota. Sicut et Paulus ipsc praedestinatur in utero
utilitatishabeat magistrorum limina tererc, et ar- matris sua> ; ct Jorcmias in vulva sanctiticatur,
tem ab artificibus discere et vidorcs quanta silva : eligitur, roboratur, ct in typo Ghristi propheta
sit apud Hebrajos ambiguorum nominum atque gentibus mittitur. » Gerte in expositione ista nul-
verborum. Quaj res diversa; inlerprctalioni matc- lum crimen cst: et Origcne diccnte contraria, nos
riam pra^buit dum unusquisque inter dubia, quod
: ecciesiasticum sensum secuti sumus. Etquiacom-
sibi consequentiup[,^/. convenientius^ videtur, hoc mentatoris cst officium, multorum sentenlias po-
transfert. Quid ad peregrina te mitto ? llevolvc nere, et hoc mc facturum in Praefatione promise-
Aristotclem, et Alexandrum Aristotelis volumina ram, etiam Origenis, absque invidia nominis ejus,
disserentem quanta ambiguorum sit copia,
;
et explanationem posui, dicens 478 « Alius vero. :

eorum lectionc cognosces ut tandcm desinas © qui Deum justum conatur ostendere, quod non ex
.•

amicum tuum in eo reprehendere, quod ne per pra3Judicio scientioe suse, sed ex merito electorum
somnium quidem aliquando didicisti. unumquemque eligat, dicit ante visibiles creaturas,
21. Commerdar, ad Ephesios. Sed quia Pauli- —
coelum, terram, maria, et omnia quae in eis sunt,
nianus frater meus de Gommentariis ad Ephesios fuisse alias invisibiles creaturas, in quibus et ani-
quajdam ab eo reprehensa narravit, et pauca ex mas, qucc ob quasdam causas soli Deo notas de-
his memoria) tradidit, mihique ipsa demonstravit deorsum, in vallem istam lacrymarum,
jectae sint
locanondebeo subterfugere : qu£Esoque lcctorem, in locum afflictionis et peregrinationis nostrae, in
utsi paululo in proponendis et diluendis crimini- quo sanctus constitutus orabat, ut ad sedem pri-
bus longior fuero, necessitati det 47 7 veniam, stinam reverteretur, dicens « Heu mihi, quia :

Non enim alterum accuso sed me nitor defende- ;

incolatus meus prolongatus est habitavi cum :

re, et objectam hiereseos calumniam refutarc. In habitantibus Gedar, multum peregrinata est ani-
'

Epistolam Pauli ad Ephesios, tria Origenes scri- ma mea [Psal. cxix, 5). » Et Apostolus « Miser :

psit volnmina. Didymus quoque et Apollinarius ego homo, quis me liberabit de corpore mortis
propria opuscula condidere. Quos ego vel transfe- hujus {Piom. VII, 24)? » Et, « Melius est reverti, et
rens, vel imitans, quid in ProJogo ejusdem operis esse cum Ghristo {Philipp. i, 23). » Et alibi :

scripserim, subjiciam « Illud quoque in Pr«fa- C « Antequam humiliarer, ego peccavi (Psat. cxviii,
:

tione commoneo, ut sciatis Origenem tria volu- 67), » et csetera his similia, quae longum est scri-
mina in hanc Epistolam conscripsisse, quem et nos bere. » Animadverte quid dixerim Alius vero, :

ex parte secuti sumus Apollinarium etiam et

: qui Deum justum conatur ostendere conatur os- :

Didymum quosdam Gommentariolos edidisse. Ex tendere, inquam, non ostendit. Si autem in eo

quibus licet pauca, decerpsimus ; et nonnulla quae scandalum pateris, quare Jatissimam Origenis dis-
nobis videbantur, adjocimus sive subtraximus putationem brevi sermone comprehenderim, et
ut studiosus statim in principio lector agnoscat, lcctori sensum ejus aperuerim atque ex eo tibi ;

hoc opus vel alienum esse, vel nostrum {Prologus occultus illius videor esse sectator, quia nihil ab
Commenl. in Epist. ad Ephes. » Quidquid ergo in eo dictum praetermiserim, vide ne hoc idcirco fe-
)

explanatione hujus Epistolae vitii potuerit demon- cerim, ut vestram calumniam declinarem, ne me
strari, si ego illud in Graecis voluminibus, unde diceretis quae ab eo fortiter sunt dicta, tacuisse,
in Latinum vertisse me dixi, ostendere non po- et illum in Gra^co robustius disputare. Posui ergo
tuero, crimen agnoscam, et meum erit, quod omnia, licet brcvius, quae in Graeco, reperi, ut
alienum non fuerit. Tamen ne rursus videar ca- nihil haberent discipuli ejus novi, quod Latino-
villari, et hac excusationis stropha, gradum non n rum auribus ingcrerent. Facilius enim nota, quam
audere conferre, ponam ipsa testimonia, quae vo- repentina contcmnimus. Exposita autem interpre-
cantur in crimen. tationo cjus, quid in line capituli dixerimus, au-
22. Commentatoris officium. Tempus scriptionis sculta « Non enim ait Apostolus, elegit noa ante
:

Commentariorum in Epistolam ad Ephes. In — constitutioncm mundi, cum essemus sancti etim-

primo statim volumine testimonium Pauli, in quo maculati » sed, « elogit nos ut essemus sancti et
:

loquitur: « Sicut elegit nos in ipso ante constitu- immaculati, » hoc est, qui sancti et immacu-
tionem mundi : ut essemus sancti et immaculati lati ante non fuimus, ut postea essemus. Quod
coram ipso {Ephes. i, 4), » sumus,
sic interpretati et de peccatoribus ad meliora conversis dici po-
ut electionem non juxta Origenem eorum dicere- test ; ct stabit illa sententia : « Non justificabitur
mus, qui prius fuerant ; sed ad Dci pra)scientiam in conspectu tuo omnis vivens {Psal. zxui,2)\ »

* Cod. unus Cisterciens., cum habitaiionibus.

 :

m S. EUSEBII HIERONYMI. 436

id est, in tota vita sua, inomni quo in mundo isto A et homines fieri, quod affirmat Origenes : et ipsos
versatus est, teniporc. Quod quidem ita intelle-
'
inler sc angelos diversa officiorum genera esse
ctum, et adversum eum facit, qui antcquam mun- sortitos, quod Ecclesiae non repugnat. Quomodo
dus fierel, animas dicit esse electas propter san- et inter homines ordo dignitatum ex laboris va-
ctitalem, et nuUum vitium 479 peccatorum. » rictate diversus est, curn episcopus et presbvter^et
Non enim (ut ante jam diximus) eliguntur Pauius, omnis gradus habeat ordinem
ecclesiasticus
ctqui ci similessunt, quia erant sancti et imma- suum tamen omnes hominessunt: sic et inter
; et
culati : sed eliguntur et pracdestinantur, ut in angelos merita esse diversa, et tamen in angelica
consequenti vita per opera atque virtutes sancti omnes persistere dignitate nec de angelis homines :

et immaculati fiant. Et audet quisquam post fieri, nec rursum homines in angelos reformari.'
hujusraodi sententiam, nos Origenis hiereseos 24. Verecundc non posuit nomina exposilorum. —
accusare? Decem ct octo ferme anni sunt ^, ex quo Tertius est reprehcnsionis locusquod dicenteApo-
istos dictavi tcmpcre quo Origenis
libros, eo stolo : « Ut ostenderet in sasculis supervenientibus
nomen florebat in mundo
quo r.zpl 'Apywv, iilius ;
abundantes divitias gratiae suae inbonitatesupernos
opus, Latinsc aures ignorabant et tamen profes- : in Christo Jesu [Ephcs. ii, 7), » nos triplicem exposi-
sus sum fidem meam ; et quid mihi displiceret,
P tionem posuimus. In prima quid nobis videretur: in
ostendi. Ex quo etiam si in caetcris aliquid hacreti- secundaquidOrigenesopponeret:intertiaquidApol-
cum monstrare potuisset inimicus, non tam dog- linarius simpliciter explanaret. Quorum si nomina
matum perversorum, qua^ hic et in aliis libris non posui, ignosce verecundiae meae : non debui eos
Sffipe damnavi, quam improvidi tenerer erroris. carpere, quos imitabar ex parte, etquorumin
23. Ecclcstx fidcs. — Secundum locum quem Latinam linguam sententias transferebam. « Sed,
mihi ab eo reprehensum frater
quia ostendit, dixi, qui diligens lector est, statim requiret, et
valde trivolus apertam sui
est, et calum- praifert dicet. Et rursus in fine. Alius vero hoc quod ait,
niam, ponam breviter. In eo testimonio ubi Paulus « Ut ostenderet in sa;culis supervenientibus abun-
loquitur: « Sedere eum faciens ad dexteram suam dantes divitias gratia? suae, » ad illam intelligentiam
in coelestibus, super omnem principatum et transfert *. » Ecce, inquies, sub diligentis lectoris
poteslatem et virtutem et dominationem, et om.ne persona, Origenis sententias explicasti. Fateor er-
nomen quod nominatur, non solum in hoc s^culo, rorem, non debui diligentcm dicere, sed biasphe-
sed etiam in futuro [Ephes. i, lO, 21); w post mum quod si fecissem, et aliquo scissem vatici-
:

multiplicem expositionem, cum ad ministrorum nio te istiusmodi naevias sectaturum, etiam calum-
Dei oCficia pervcnissem, et de principatibus ac niu3 verba vitassem. Grande crimen si Origenem
potestatibus ct virtutibus ac denominationibus dice- C diligentem ^ dixi esse lectorem, cujus septuaginta
rem, etiam hoc addidi : « Necesse est, ut subje- libros interpretatus sum, quem in ccelum laudibus
ctos habeant, et timentes se, et servientes sibi, et tuli ;
pro quo compulsus sum ante biennium brevi
eos qui a sua fortitudine roborentur. Qua^ distri- libelio tuis contra me praeconiis respondere {Epi-
butiones officiorum, non solum in prajsentiarum, stola adPammach, antc biennium scripta). Ecclesia-
sed etiam in futuro sajculo erunt : ut per singulos rum magistrum a me dictum esse Origenem, in tuis
profectus et honorcs, asccnsiones et desccnsiones, laudibus objicis et putas quod pertimescere de-
:

vel crescat ah'quis ^, vel decrescat, sub alia

et beam, si diligentem lectorem me illum dixisse
atque alia potestate, virtute, principatu, ct domi- inimicus accuses. Solemus et negotiatores parcis-
natione fiat. » Et post exemplum terreni rcgis, simos, et frugi servos, et molestos paedagogos, et
totamquc palatii dcscriptionem, pcr quam diversa argutissimos fures, diligentes vocare. 481 Et in
ministeriorum Dei oflicia demonstrabam, addidi Evangelio villicus iniquitatis prudenter quajdam
« Et putamus Dcum, Dominum dominorum, fecissedicitur {Luc. xvi,8) : Prudentioressunt
et. «

regemque rcgnantium, simplici tantum ministerio filii hujus sseculi filiis lucis in generatione sua
esse contcntum ? » Quomodo archangelus non [Ihid.). Serpens sapientior erat omnibus bes-
»Et, «

dicilur, iiisi qui prior est angelorum sic Princi- ; Ti tiis, quas fecit Dominus super tcrram (Ge«. ii,l).»

patus et Potestatcs et Dominationcs non appellan- 25. Corpus niorlis quod sit. Quarlus repre- —
tur, nisi subjectos aliquos habeant et inferioris hensionis locus, exordium secundi libri possidet,
gradus. -flSO Sin autem putat idcirco me Orige- in quo hoc Pauli tcstimonium expijsuimus « Hujus :

nem scqui, quia profectus et honorcs, ascensiones rci gratia ego Paulus vinctus Jesu Cbristi provobis

et descensioncs, incrcmenta et immunitiones, in gcnliltus [Ephes. iii, 2) » et quia per sc locus ipse ;

exposilionc mea posui ;

sciat multum interesse do manifcstus est, eam tantum partem ponara expla-
angclis et Seraphim etCherubim dicere, da^mones nationis, quae patet calumnia; : « Vinctum Christi
'^
* In Commcntariis, convcrsatus. Minime vero accusat Rufinus Hieronymum quod
^ Quod
hi« starc numcrus omnino non possit, OrigcMicm diUgentcm dixerit, sed quod in hunc
in S. Patris Vita suo loco ostendimus. Pauli iocum scnserit, iore ut daMiiones ab ultimo
^ Vid. qu;e in hunc e Commcnlariis locum judicio in cirlum revertantur, eademque atque Je-
adnotamus. sus Christus voluntate ulantur.
* Alibi ct in Commentar., transfcret.
437 CONTRA RUFINUM LIB. 1. m
Jasu Paulum esse pro gentibus, potest et de mar- A. unaa}tate sint positi
*, \d est, omnes in angeloa

lyrio intelligi, quod Romoe in vincula conje- reformcntur : scd unumquodque membrum juxta
ctus, hanc Epistolam miserit, eo tempore quo ad mensuram ct ofricium suum perlectum sit. Verbi
Phiiemonem, et ad Colossenses, et Philippen- gratia, ut angelus refuga id esse incipiat, quod
ses, in alio monstravimus.
loco scriptas esse, creatus ost : ut homo qui dc paradiso fuerat eje-
Vel certc, quia in plurimis locis lectum cst vin- ctus, ad cuiUiram ilcrum paradisi restituatur, » et

culum anima? corpus hoc dici, quo quasi clauso reliqua.

teneatur in caroere, dicimus prooterea Paulum 21. Duv lnweses. Miror te hominem pruden- —
corporis nexibus coerccri, nec reverti, et esse cum tissimum non intellexisse artem expositionis mea;.
Christo, ut perfocta in gontcs per eum praidicatio « Quando enim dico, ita tamen ut non juxta
compleatur quidam alium sensum in hoc
: licct aliam ha;resim omnes in uno «tate sint positi,
loco introducant, quod Paulus prsedostinatus et
' omnes in angelos reformentur, ostendo
id est,

sanctilicatus ex utero matris sua ad prajdicationem eleadequibus disputo esse hsretica, et ab alia
gentium antequam postea vincula
nasceretur, hffiresi discrepare. » Quse sunt ergo duae ha;reses ?

carnis acceperil. hoc triplicem, ut supra.

» Et in Una, qua; dicit omncs rationabiles creaturas in
expositionem posui. In prima,quid mihi videretur :
p angelos reformari. Altera qua; asserit unumquod-
in secunda, quid Origenes assereret in tertia,quid ; que in mundi id fore quod conditum
restitutione
Apollinarius contra illius vadens dogmata senti- esl. quiaex angclis daemones sunt,
Verbi gratia :

ret. Lege Gracos Commentarios et nisi ita rcpe- ; rursus dsemones angelos fieri et animas homi- ;

reris, crimen fatcbor. Quod cst in isto loco pecca- num, ita ut sunt condita;, non in angelos, sed in
tum mcum? lllud nimirum, pro quosupra respon- id quod a Deo sunt condita;, reformari, ut et justi
di quare non eos a quibus dicta sunt, nomina-
:
et peccatores asquales fiant. Denique ut scias me

rim ? Superfluura erat pcr singula ApostoU tcsti- non meam explicasse sententiam, sed inter se hae-
raonia, eorum nomina ponere, quorum me Opus- reses comparasse, quarum utramque in Graeco le-
cuia translaturum in Pr.-cfationc signaveram. Et geram, disputationcm meam 483 hoc fine com-
tamen vinctam dici animam corpore, donec ad plevi « Idcirco, ut supra diximus, haec apud nos
:

Christum redeat, et in resurrectionis gloria, cor- obscuriora sunt, quia (xs-acpopixw; dicuntur in
ruptivum et mortale corpus, incorruptione et im- Graico omnis metaphora,si de alia in aliamlin-
; et

mortalitate coramutet, non absurda3 intelligentia; guam transferatur ad verbum, quibusdam quasi
est. Undeet Aposiolus: « Miserego, inquit, homo; sentibus, orationis sensus et germina suffocantur.))
quis me liberabit de corpore mortis hujus (Rom Nisi hffic eadem io Gra;co repereris, quidquid dic-
vii, 24)?))Corpus mortis appellans, quod vitiis C tum est, meum putato.
et morbis et perturbationibus ac morti subjaceat 28. Sextum, quod et extremum, raihi objicere
donec cum Chrislo resurgat in gloria, 48!l et tra- dicitur (si taraen nihit in medio frater oblitus est),
gile prius lutum, excoquatur fervore Spiritus cur illum locum Apostoli interpretans ubi ait

sancti in testam solidissirnam: demutans gloriam, (Ephes. v, 28, 29) : « Qui uxorem suam diligit,

non naturam. seipsum diligit.Nemo enira unquam suam carnem

Quintus locus validissimus est, in quo expo-
26. odit,sed nutritet fovet eam,sicutet Christus Eccle-
nentes illud Apostoli testiraonium [Ephes. iv, Irt).- siara, » post siraplicera expositionera, Origenis
«Ex quo totum corpus compactum et conglutina- posuerim qua;stionera, ex cujus persona tacito
tum per omnem juncturam subministrationis, se- nomine dixerim « Opponi nobis potest, quod non
:

cundum operationem in mensuram uniuscujusque sit vera sententia dicentis Apostoli « Nemo un- :

membri, augmentum corporis facit in a^dificatio- quara carnem suara odit, » cum morbo regio labo-
nem sui in charitate (Lib. ii. cap. 4), » latissimara rantes, phthisi, et canccre et distillationibus, mor-
Origenis expositionem, et eosdem sensus per di- tem vita? prffiferant, el sua oderint corpora » et ;

vcrsa verba volvcntem, brevisermone constrinxi- statim quid ipse sentirem adjunxi Magis itaque : «

mus, nihil excraplis et asscrtionibus illiusauferen- rv ad tropicam inlelligentiamsermoreferatur. » Quan-

tes. Cumque pervenisseraus ad finera, hajc subje do dico,tropicam, doceo verura non esse,quod dici-
cimus : « Igituret in restitutione omnium, quando tur,sed allegoriajnubila figuratum.Ponamustamen
corpus totius Ecclesiae nunc dispersum atque lace- ipsa verba quse in Origenis libro tertio continen-
ratum, verus medicus Christus Jesus sanaturus tur : " Dicaraus quod illara carnera, quaj visura
advenerit. unusquisque secundum mensuram fidei sit salulare Dei, anima diligat, et nutriat, et fo-
et agnitionis Kilii Dei(quem ideo agrioscere dicitur, veat eam, disciplinis erudiens, ct coelesti saginans
quia prius noverat, et postca nosse desivit) suum panc, ct Christi sanguine irrigans ut refecta et :

recipiet locum, et incipiet id esse quod fuerat nilida, possit libero cursu virum sequi, et nullo
ita tamen, ut non juxta hajresim aliam omnes in debilitatis pondere praigravari '. Pulchre etiam

' In Commentar., in hoc introducant, quod, etc. confirmatur.

Suppleviraus hic vocem posiii , qu<x: ct in Com-
* ^ In Coininenlar., et nulla debililate et pondere
mentariis legitur, et in subnexa recognitione loci priegravari.
439 S. EUSEBII HIERONYML 440

in similitudinem Christi nutrientis et foventis A. los non est vir, neque mulier, ita etnos, qui simi-
Ecclesiam, ct diccntis ad Jerusalem :
<- Quolies les angelis futurisumus, jam nunc incipiamus esse
volui congregare liiios tuos, ut gallina congregat in tcrris, quod nobis in coelestibus repromissura
pullos suos sub alas suas, et noluisti (Matlh. est. « Rectc movercnt, nisi post priora dixissem,
XXIII, 37), « animse quoque fovent corpora sua, ut jam nunc incipiamus quod nobis in ccelesti-
esse,
corruptivum hoc induat incorruptionem {/ Cor. bus repromissum est. Quando dico, hic esse
XV, 52), et alaruin suspensum, in aerem
lcvitato. incipiamus in terris, naturam non tollo sexuum ;

faciiius sublevetur. Foveamus igitur ct viri uxores sed libidincm et coitum viri et uxoris aufero, di-
nostras, ct animae nostrae corpora '
: ut et uxorcs cenle Apostolo: « Tempus breve est reliquura
in viros, et corpora redigantur in animas, et ne- est, ut et quihabent uxores, sic sint quasi non ha-
quaquam sit sexuum ulla diversitas; sed quomodo beant (/ Cor. viii, 29). » Et Dorainus interrogatus
apud angelos, non est vir et mulier ; ifa et nos,qui in Evangelio, cujus de septem fratribus in resur-

similes angelis futuri sumnsjam nunc incipiamur rectione esse deberet uxor, ait: « Erratis, nescien-
esse quod nobis in cojlestibus repromissum est. » tes neque virtutem Dei
Scripturas, in resur- :

29. Supra simpliccm expositionem 484 qus rectione enim neque nubent, neque nubentur;
nobis in testimonio isto esse videbatur, expressi- p sed erunt sicut angeli Dei in ccelo (MatUi. xxii.
mus,dicentes: « Quantum ad simplicem intelligen 29, 30). » Et revera et muiierem
ubi inter virum
tiam pertinet, sancta [Al. sanctam charitatem] castitasest,485 nec vir incipit esse, nec femina,
inter virum et uxorem charitate pra?cepta [/1/. sed adhuc in corpore positi mutantur in angeJos,
praecepto hoc|, nunc jubemur, ut nutriamus et in quibus non est vir neque mulier.Quod et in alio
foveamus conjuges : ut scilicet eis victum et ve- loco ab eodem Apostolo dicitur: « Quicunque in
stitum, et ea qua; sunt necessaria praebeamus. » Ghristo baptizati estis, Christum induistis. Xon
Haec nostra sententia est. Igitur omnequod sequi- est Judaeus neque Graecus, non est servus neque
tur deinceps, et opponi nobis potest, ostendimus libcr, non est masculus neque femiQa.Omnesenim

lion ex nostra, sed ex contradiccntium intelligi unum vos estis in Christo Jesu (Ga/a/.iii, 27,28). »

debere persona.Quae cum sit brevis et absoluta re- 30. Accusationes Rufini falsx. Rufxnus Grsecas
sponsio, et juxta id quod supra diximus, etiam litlera^ didicerat sine magistro. Grxgorium Nazian-
allegoriae umbris, dc eo quod est, ad id quod non zenum transtulerat. — Sed quoniam de confrago-
erat, depravata: tamen accedam propius, et sci- sis et asperis locis enavigavit oratio, et haereseos
scitabor quid tibi in hac disputatione dispiiceat. crimen impactum tota frontis libertate repuliraus
Nempe quia dixerim, animas ut viros fovere quasi ^mss. respuimusj, ad alias ejus accusationis par-
uxores corpora sua, ut corruptivum hoc induat C tes quibus nos mordere nititur, transeamus. E
incorruptionem, et suspensum, in
alarum levitate quibus prima est, me hominem maledicum, om-
aerem faciliussublevetur.Quando dico corruptivum nium detractorem,in praecessores meos genuinum
hoc induat incorruptionem, non muto naturam semper infigere^. Det unum, cujus in opuscuHs
corporum, sed augeo gloriam. Nec non quod se- meis nomen taxaverim, vel quem juxta artem
quitur, alarum levitate suspensum in aerem faci- illius figurata laude perstrinxerim. 6in autem
lius sublevetur qui alas assumit, id est, immor- contra invidos liquor, et Luscium ^ Lavinium, vel
talitatem, ut levius ad coelum volet, non perdit Asiniura PoIIionera de genere Corneliorura,
esse quod fuerat. Sed dices, inovent me quee se- styli mei mucro convulnerat, si histriculae * et

quuntur: « Foveamus igitur et viri uxores, et ani- lividae mentis hominem a me submoveo, et ad
ma3 nostrae corpora, ut et uxores in viros,et cor- unum stipitem cuncta jacula dirigo, quid vulnera
pora redigantur in animas, et nequaquam sit sua partitur in multos? quid ex impatientia re-
sexuum uila diversitas sed quomodo apud ange-
;
spondendi,'' ostendit se esse qui petitur? Objicit

' Supple foveant.ln Comment., et animx nosfrx « Ante annos plurimos cucurbita venit in me-
corpora. D dium, illius temporis Cornelio, et Asi-
asserente
^ Mallet Victorius infringere, ium ex genuinprum nio Pollione, me Hederam pro cucurbita transtu-
dentium qui cibum frangunt, natura, tum ex Per- lissc. » Vide, ne longi simus, in Jonam cap. 4.
sii versu,quem llicrouymus vidctur alludcre, Memorat Scneca in Declamatt, aemulum Terenlii,
Luscium Lavinium, ut et Asinium Pollionem
Secuit Luciiius llrbeiu
Ciceronis. Numitaque noster Rulinum his nomini-
:

Te, Lupe te, Muti; et genuinum fregit in illis.

bus, aut Rufinianos sodales carpit et cum primis
;

^ Et Luscium, otc. Luscium Lavinium aemulum monachum, qui se de Corncliorum esse gencre
fuissc Tcrcntii, ct Ciccronis Asinium Pollionom, jactabat ?
docot Scncca in Hufinus et aliua
Declaniatioiiibus; * Si histricul^. Marianus post Erasmum mutavit
monachus, qui sc jactabat dc generc Corncliorum, lectionem omnium codicum mss. qui constanter
imilal)anliir illos acmulos. Confcr ista cum Com- retinent vcrbum hisiricula' : hislricacnim et livida
mcnlariis in Jonam, ubi dc cucurbita scrmo est. erat mens Rnfini, quoin a sua amicitia submovit
MAHTiAN.— Sccpius Lanuvinus appelUitur etiam apud Uioronynuis. Edili logunt histricos.r, sensu haud
llieronymum, tamclsi apud Donatum lAivinius, satis congruenti. Mahtian. — Victorius hiitricosoe
quod idem est. In Epistola ad Auguslinum 112 : legendum maluit.
44i CONTRA RUFINUM LIB. I. 442

-mihi perjurium, et miatum sacrilegio, quod in A Bibendum igitur mihi erit deLethaeo gurgitejuxta
libro (Epist. 22, ad F.uxlochJum) quo ad instituen- fabulas poetarum, ne arguar scire quod didici.
dam Chrisli virginem loquor, anto tribunal judi- En tu qui in me parvam criminaris scientiam, et
cis dormiens poliicitus sim, nunquam me litteris videris tibi Htlcratulus atque Rabbi, responde,
saecularibusdaturum operam,et nihilominus dam- cur scribere aliiiua ausus sis, et viruni di^ertissi-

nat« eruditionis interduni memincriin. Nimirum mumGregorium pari eloquuii splendoretransferrc.

iste est Salhistianus '
Calpurnius, qui nobis per Unde tibi tanta verborum copia, scnteiitiarum
•.Magnum oratorem.non magnam moverat quajstio- 4187 lumen, translationum varietas, homini, qui
liem, cui hbello brevi satisfecimus. Nunc quod oratoriam vix primis labris in adolescentia dcgu-
instat, pro sacrilegio atque perjuria somnii re- stasli?Aut ego fallor, aut tu Ciceronem occulte
spondendum est. Di.xi mc soiculares litteras dein- lectitas. Et ideo tam disertus es, mihique lectionis

ceps non leclurum : de futuro sponsio est, non ejus crimen intendis, ut solus inter ecclcsiasticos

prajteritae memoriae abolitio '. Et quomodo, in- tractatores eloquentiaj fluminc glorieris. Licet ma-
quies, tenes, quod tanto tempore non relogis ? gis philosophos sequi vidsaris, spinas Cleanthis, et
Rursum si aliquid de veteribus libris respondcro, contorta Chrysippi, non ex arte quam nescis, Bed

4H6 et dixero, adeo in tcneris consucscere multum -^ de ingenii magniludine. Et quoniam Stoici logicam
^ .^ j._. .- O ,,, _.. ,. _..^ _i X.. ,...._ _„• _x- j„i: ,„
esl (ViRGiL. Georg. ii) dum .
renuo, cnmen incur
.
:
;
sibi vindicant, et tu hujus scientiaj deliramenta
ro, et pro me testimonium proferens, hoc ipso contemnis, in hac parte Epicureus es nec quaeris :

arguor, quo defendor. Scilicet nunc longo sermone quomodo, sed quid loquaris. Quid enim ad tc
texendum est, quod probant conscientiae singulo- pertinet, si alius non intelligat quid velis dicere,
rum. Quis nostrum non meminit infantis suk? quia non ad omnes, sed ad tuos loqueris? Denique
Ego certe, ut tibi homini severissimo risum mo- et ego scripta tua relegens, quanquam interdum
veam, et imiteris aliquando Grassura, quem semel non intelligam, quid loquaris, et Heraclitum me "

in vita dicit risisse Lucilius ^, memini me puerum iegere putem:tamen nondoleo,nec me poenitet tar-
cursitasse per celiulas servulorum, diem feriatum ditatis id enim in legendo patior, quod tu pateris
:

duxisse lusibus, et ud Orbilium * sajviontem de in scribendo.

aviae sinu tractum esse captivum *. Et quo magis
Sanctorum locorum cele- 31. Sotnnium defendit.
stupeas, nunc cano et recalvo capite, saepe Cur Hieronymo
mihi britas et de tolo orbe conventus. —
videorin soranis comatulus, et sumpta toga, ante detraxerit Rujinus. Haec dicerem,si quippiam vi- —
rhetorem controversiolam declamarc. Cumque ex- gilans proraisissem. Nunc autem, novum impu-
perrcclus fuero, gratulor me dicendi periculo hbe dentiffi genus, objicit mihi somnium meum. Uti-
ratum. Crede raihi, multa ad purum recordatur Cjnam celebritas loci, et sanctorum de toto orbe
infantia.Si litteras didicisses, oleret testa ingenioli 'conventus, sineret me divinas Scripturas legere
tui, quo semel fuisset imbuta. Lanarum conchy- In tantum spatium non habeo externa meditandi.
lia nullae aquse diluunt. Etiam asini et bruta ani- Sed tamen qui somnium criminatur, audiat pro-
malia, quamvis in longo itinere, noverunt secundo phetarum voces, somniis non esse credendum,
diverticula. Miraris si ego litteras Latinas non quianec adulterium somnii ducit me ad tartarum,
8um oblitus, cum tu Graecas sine magistro didi- nec corona martyrii in ccelum levat. Quoties vidi
ceris? Septem modos conclusionum dialectica me me esse mortuum,et in sepulcro positum Quoties !

elementa docuerunt quid significet a;(u)[j.a, quod

;
volare super terras, et montes ac maria natatu
Dos pronuntiatum possumus dicere quomodo : aeris transfretare Gogat ergo me non vivere, vel
!

absque verbo et nomine nuUa sentcntia fit, sori- pcnnas habere per latera, quia vagis imaginibus
tarum gradus, pseudomeni argutias ^ sophisma- mens saepe delusa est. Quanti in somnis divites,
tum fraudes. Jurare possura me postquam egressus apertis ocuiis rcpente mendici sunt 1 Sitientes
de schola sum, haec nunquam omnino legisse. flumina bibunt ; et experrecti, siccis faucibus

* Iste cst Sallustianus. Infra, in epist. ad Ma- D 5 Yide Ciceronem lib. iii Officior. et contra Pi-
gnum : '< Sed per te mihi proponi ab alio quae- sonem.
slionem, qui forte propter amorem historiarum 8 argutias. Cicero Academ. Quxst.
Pseudomcni
Sallustii Calpurnius cognomento Lanaerius est. » lib. IV, ct lib. de Uivinationc, ubi Pseudomenum
II

Vide Cicer. Olfic. iii, et in Pisonem. Martian. — Latino vcrbo appellat acervalem. Martian. Errat —
Vide quffi in Epistolam 70 ad Magnum in fine ad- Martianaeus, qui Pscudomenum Latine acervalcm
notavimus de Sallustiano Calpurnio isto. appellari a Cicerone adnotat; nam Cicero, lib. ii
* Vetus edit., de num. 4, pseudomenon appellat
futuro sponsio, non de pneterilo de Divinationc,
facta est. men tienlem ; Soritam vero acervalem; idquQ rsctis-
' Vide in Epistolam 7, n. i, not. sime. ut liquet.
* E£ ad Orbilium. De Orbilio grammalico Suc- ^
Hunc ncmpc omninm philosophorum obscu-
tonius, de Illustribus (jrammat., Iloratius, epist. 1 rissimum vetercs notant. I.ucretio dicitur clarus
ad Aufjust., et Martialis lib. ii Epi(/ramm. 12. ob obscuram liwjuam. Ilinc ct uy.otewo<; cogno-
Martian. —
Celebris poedagogi norniue pr.eccpto- mento diotus cst. Vid conlra Jovinian. lib. quae i

rem suum figurate intelligit. Vide de Orbilio Hora- adnotavimus.

tium, Sueion. aliosque.
 S. EUSEBII HIERONYMI. 444
oestuant. Tu a mc somnii exigis sponsionem ego :
^ ultor tibi Dominus respondebit, qui dicit per pro-
te verius strictiusqucconveniam. Fecisti omnia qua) phctam, « Mihi vindicta, et ego retribuam, dicit
inbaplismate promisisti?Quidquid monaclii voca- Dominus {Hom. xii, 19). » Et in alio loco : « Se-
bulum flagilat, nostrum utcrquc complevit ? Cave, dens adversus fratrem tuum loquebaris,etadversus
qucESo, ne per trabem tuam, festucam meam filium matris iusi ponebas scandalum. Ha:c fecisti
videas. Invilus loquor, et retrcctantem linguam et tacui ; existimasti, inique, quod ero tui similis;
dolor in vcrba compellit. Non tibi sufficiunt qure arguam te, et statuam contra faciem tuam {Psal.
de vigilante confingis, 488 nisi cl somnia crimi- XLix, 20, 21), » ut in te videas condemnata, quae

ncris.Tantamhabes curiositatem meorum actuum, falso in aliis criminaris.

ut quid dormiens fecerim dixerimvc, disculias. 32. Cknjsogonus seclator Rufini. — Audio praj-
Praetermitlo, quaj contra mc loquens, propositum terea objici mihi a Chrysogono sectatore cjus,
tuum deturpasti: quaj in depompationem omnium cur in baptisraate dixerim universa peccata dimit-
Christianorum, et verbis ct opere feceris. Hoc ti, ct mortuo bimarito, novum virum in Christo
unum denuntio, ct repetens iterum iterumque resurgcre atque istiusmodi sacerdotes in Eccle- :

monebo. Cornutam bestiam petis et nisi cave- siis esse nonnullos. Cui 489 brevi
: sermone
rem iilud Apostoli, « Maledici regnum Dei non n respondebo Hahent libellum (Epist. ad Oceanum), :

possidebunt(/Cor. VI 10) » et,u Mordentes invicem

; quem in crimen vocant ille respondeat, hunc :

consumpti cstis ab invicem {Galat. v, 1.5), » jam sua disputationc subvertat, et scripta scriptis
nunc sentires de parvula subdolaque concordia, arguat. Quid austeritate frontis, et contractis
magnam in mundo ortam csse discordiam. Quid
'
rugatisque naribus, concava verba trutinatur, et
tibi prodest, apud notos pariter et ignolos in nos sanctitatem apud vulgus ignobile simulato rigore
maledicta congerere? An quia Origenista; non mentitur? Audiat nos iterum procIamantes,veterem
sumus, et in co^lo nos peccasse nescimus, in ter- Adam in lavacro totum mori, et novum cum Chri-
ris arguimur peccatores ? Et idco in concordiam sto in baptismate suscitari perire choicum, et :

redivimus, ut mihi loqui contra haereticos non nasci superccElestem. Ha;c dicimus,non quodipsi,
liceret, ne, si illos descripsero, tu te appetitum propitio Christo, hac quaestione teneamur, sed
putes? Quandiu non renuebam laudationem tuam, interrogati a fratribus, quid nobis videretur,
sequebaris me ut magistrum, fratrem et collegam respondimus, nulli praejudicantes sequi quod ve-
vocabas, et catholicum in omnibus fatebaris. Post- lit, 490 nec alterius decretum ' nostra sententia
quam non agnovi laudes tuas, et me indignum subvertentes. Neque enim ambimus sacerdotium,
tanti viri prajconio judicavi, illico vertis stylum, qui latemus in cellulis nec humilitate damnata, ;

et omnia laudala prius vituperas, dc eodem ore et C episcopatum auro redimere f estinamus nec elcctum ;

dulce proferens et amarum. Sentisne quid taceam, pontificem a Deo, rebelli cupimus mente jugula-
quod sestuanti pectori verba non commodem ? et re:nec favendo haereticis, haereticos nos docemus.
cum Psalmista loquar: « Pone, Domine, custodiam Pecunias nec habemus, nec habere volumus :

ori meo, et ostium munitum labiis meis. Non de- « Habentes victum et vestitum, his contenti su-

clines cor meum in verba malitias {Psal. cxl, 3, mus {l Tim. vi, 8), » illud de ascensore montis
4). » Et alibi « Cum consisteret adversum me
: Dominici jugiter decantantes « Qui pecuniam :

peccator, obmutui, et humiliatus sum, et silui a suam non dedit ad usuram, et munera super in-
bonis {Psal. xxxviii, t, 3). » Et rursus « Factus nocentem non accepit ^
: qui facit hffic, non :

sum quasi homo non audiens, nec habens in ore movcbitur in aiternum {Psal. xiv. 5). » Ergo qui
suo increpaliones {Psal. xxxvii, 15). » Sed pro mc non facit, jam corruit in seternum.

'
Vetus edit., maqnam tibi in mundo, etc. centii.
Fortasse illud Siricii papaj, ut in laudata epi-
^ ^ Respicit initium Psalmi. « Quis ascendet in
stola ad Oceanum adnotamus. Aut potius Jnno- montein Domini ?

LIBER SECUNDUS.

491 1. Vult se defenUere, non alios ac.ciisare. D ut debui, sed ut potui, moderato dolore [.4/. la-
—- llucusque de criminibus, imo pro criminibus borej respondi. Propositum quippe mihi est, non
meis, qua; in me quondam subdolus laudator in- tam alios accusare, quam me dcfendere. Veniam
gessit, et discipuli ejus constantius arguunt, non ad Apologiam ejus ', qua sanclo Anastasio, Ro-

' Hanc infra annectimus post tertium librum.

45 CONTRA RUFINUM LIB. It. 446

lanffl urbis episcopo, salisfacere nititur, cl in de- A 3. Rufnti verba. -- » Carpamus reliqua, et ipsa

insionem sui milii rursum calumniam struit tan- ; epistola^cjusvcrba ponamus Quamvis igitur fidcs :

imque me diligit, ut raptus turbine, ct in profunda nostra, persecutionis ha?rcticorum tcmpore, cum
emersus, meum potissimum invadat pedem l, ut in sancta Alexandrina Ecclesia degeremus, in car-

lecum aut lil)cretur. aut pereat. ceribus ct cxsiliis, qua> pro fide ° inferebantur, pro-
2. Apoloijia llufini. Parcntes vulgari sermonc bata sit. » Minorquod non adjecerit : Vinctus Jesu
icebautur coQnali ct uffines. — Dicit sc primum Christi, ct libcralus sum de orc lconis, et Alexan-
jspondcre rumoribus, quibus illius Ilomaj carpa- driaj ad bestias pugnavi, et cursum consummavi,
ir fides, himiinis probatissimi, tam in fide, quam fidem servavi, supcrest mihi corona justitioe. QuiT
1 charitate Dei. Et nisi post triginta annos parcn- exsilia, quos istc carceres nominat? Pudet me aper-
bus rcdditus, noHet eos desererc, quos tam tardc tissimi mendacii*'; quasi carcercs ctcxsilia absque
iderat, ne inhumanus putarctur aut durus, et judicum scntcntiis irrogsntur. Volo tamen ipsos
im longi itineris labore fragilior, ad iterandos la- scirc carccres, et quarum provinciarum se dicat
oresesset infirmus, ipsum venire voluissc. Quod exsilia sustinuisse. Et utique habet copiam de mul-
uia non fecerit, contra latratores suos misisseba- tis carceribus et infinitis exsiliis unum aliquod nfp-

alum litterarum, quem i^lo teneret in dextera, et p minandi. Proiiatnobis confessionis suie acta, quiie
Evienles contra se abigeret canes. Si probatus hucusque nescivimus ut inter alios Alexandria?;

3t cunctis, et maxime ;psi cui scribit episcopo, martyres hujus quoque gesta recitemus, et contra
1 fide et charitate Dei - : quomodo Roma; mor- latratores suos possit dicere : « De cajtero nemo
etur, et carpitur, et appctita; ajstimationis ejus mihi molestus sit, cgo enim stigmata Domini nosti
ima crebcescit? Deinde cujus est humilitatis, pro- Jesu Christi in corpore meo porto [Galat. vi, 17). »

atum se dicere in fide et charitate Dei, cum 'i. QucTSlio dc anima Christi. — « Taraen, et si

postoli petaot:« Domine,adauge nobis fidem [Luc. quis nunc est ^ qui vel tentare fidem nostram cupit,
viii, 5', » et audiant, « Si habueritis fidem ut gra- vel audire, vel discere, sciat quod de Trinitate
um sinapis(/6W.O); » et ad ipsumdicatur Petrum : 493 ita credimus, » et reliqua. Supra contra ca-
Modica? fidei, quare dubitasti {}laith. xiv, 31)? » nes tuos baculum episcopo porrigis, quo pro se
uid loquar de charitate, quae et fide et spe major munitus incedat. Nunc quasi ambigens dicis Si :

st, et quam Paulus optat potius quain pra^sumit: quis cst qui tentarc fidem nostram cupit denuo
;

ine qua et martyrio sanguis elfusup, corpusque dubitas, cum multorum latratus ad te usque per-
ammis traditum, coronamnon habet praimiorum? venerint. Non parumper elocutiones luas,
discutio
[arum utramque iste sic sibi vindicat, ut tamen quas et tu contemnis et despicis; tantum sensibus
ontra se habeat latratores qui nisi inclyti ponti- C respondebo. Aliud a te quaeritur, et pro alio salis-
;

cis^^baculo repellantur, 492 latrare non ces- facis. Contra Arii dogmata, jam Alexandria; in
ant. IUud vero ridiculum, quod post triginta an- carceribus et exsiliis dimicaveras, non voce, sed
os ad parentes sc reversum esse jactat, homo qui sanguine. Nunc super Origenis haeresi tibi calum-
ec patrem habet, nec raatrem et quos viventes ; nia commovetur. Nolo cures, qua; sana sunt,
jvenis dereliquit, mortuos senex desiderat nisi : vulnera raedicare. Trinitatem dicis unius esse Dei-
Drte parentes vulgarique sormonc, co-
* militari talis.Hoc toto credente jam mundo, puto quod et
natos et affines nominat, quos quia non vult de- daemones confiteanfur Filium Dei natum de Maria
erere, ne inhuraanus putetur aut durus, idcirco Virgine, et carnem naturae humanae, atque animam
atria derelicta, Aquileiaj habitat. Periclitatur Ro- suscepisse. Si arctius quid rogavero, contentiosum
lae illaprobatissiraa fides ejus, et hic supinus et vocabis. Si dicis Filium Dei humanaj naturae car-
issulus, post triginta annos, per mollissimum Fla- nem atque animam suscepisse, oro te, ut absque
liniffi iter, cssedo venire non potesl sicque pra;- ; stomacho respondeas anima ista, quam suscepit ;

;ndit longi iteneris lassitudinem, quasi triginta antequam nasceretur ex Maria? an

Jesus, eratne
nnis semper cucurrerit, aut biennio AquileicB in origine virginali, quae de Spiritu sancto nasce-
cdens, praeteriti itineris labore confectus sit, n batur, cum corpore simul creata est, vel jam in

Id cst, notante Victorio, pcdem simul natantis

'
tum, vix credam, aut ne vix quidem. Ex Socratis
pprehendat, ne submcrgatur. autem lib. tv. cap. 22, in Arianorum persecutione
* Vetus edit., probatissimo.
dira illum perpessum esse non obscure colligitur.
' Eadem vetusedit., nisiinflicti Pontificis. Victor. Verum Acta et judicum scntentias, quibus sibi
•ivicti. pocna! irrogata; sunt, profcrre ipse, ut opinior, non
^ Sic alibi Rufinus, llislor. eccels. v, 24, frag- potuissct, quod omnia in illa persecutionc absque
lentum ex epist. Polycratis
Latine convcrtens tjy- feguin ordino, facliosoruin hominiim arbitrio fie-
vitl^ nomen parcntes reddit pro cognatis sivc
pro- rent. Alii ita Rufinum a racndacio libcrant, ut fi-
inquis. Eutropius quoque lib. cap. 7, Brutura i dcm quam ipsc cxponit, probatam carceribus at-
arentcm Tarquinii vocat et Jornandes c. 17 :
: quc exsiliis, tot ncmpe martyrum, qui pro eadem
ctas Gcpidosfjuc parentes. recta fide occubuerunt, non ipsam suimet perso-
^ In ras. Corbeiensi pencs P. Coustantium, (lua; nam intclligat.
i fide. ^
Alibi, lamen et nunc si quis est, etc.
« Rufinum tam impudenter pro se fuisse menti-
 : :

447 S. EUSEBII HIERONYMI. 448

Utero corpore figurato, statim facta et missa est A judicium ; in quo judicio, » et caetera. Super ver-
de Cffilo? Et tribus unum quid sentias scire desi- borum vitiis tacere decreveram ; sed quia discipuli
dero. Si fuit {Al. non fuit) antequam nasceretur ex e.jus mirantur eloquentiam prfficeptoris, pauca per-
Maria, necdum ergo crat anima Jesu, et agcbat stringam. Dixerat judicium futurura sed homo ;

aliquid, ac propter merita virtutum postea facta cautus timuit solum dicere in quo, et posuit, in quo
estanima ejus. Si cepit ex traduce, humanarum judicio; ne si non eecundo repetissat judicium, nos,
igitur animarum, quas aeternas fatemur, et bru- obliti superiorum, pro judicio asinum putaremus.
torumanimanlium, quaj cum corpore dissolvuntur, Illud quoque quod postca infert, « qui criminantur
una conditio cst. Sin autem figurato corpore stalim fratres, cum ipso pariter a;terni ignis haereditato
creatur et mittitur, fatere simplicitcr, et nos scru- potientur, » ejusdem est venustatis. Quis enim
pulo libera. unquam audivit potiri ignibus, et frui suppiiciis .'

5. Nihil horum loqueris : sed occupatus in aliis, Sed homo Grajcus videtur mihi 495 seipsum in-
simplicitate nostra abuteris, et prflestigiis pompaque terpretari voluisse, et proeo quod apud eos dicitur
verborum hairero nos non sinis qutcstioni. Quid, y.lr^pv/oix/^cvjfjvj, et apud nos uno verbo dici po-
inquies, nonne quaestio erat de resurrectione car- test hsereditabunt, compositius et ornatius dixisse,
nis, et poenis diaboli? Fateor {Al. Fatere). Ergo hseredilatc polientur. Istiusmodi nugis et acyrolo-
breviter pureque responde. Non quaero quod scri- giis omnis ejus scatct oratio. Sed revertamur ad
bis,eamdem carnem resurgere, in qua vivimus, sensum.
nuUo membro amputato, nec aliqua parte corporis 7. Uidel Rufini verba. Ignis xternus juxta Ori-
desecta, ha^cenim tua verba sunt sed quaero, quod :
genem. —
Grandi diabolus lancea percutitur, qui
Origenes negat, 494 utrum in eodem sexu, quo omnibus existit causa peccati, si pro operibus suis
mortua sunt corpora, susciteiitur et Maria Maria, :
quasi homo, redditurus est rationem, et cum an-
Joannes resurgat Joannes: an commisto sexu atque gelis suis aeterni ignis haereditate potietur. Hoc
turbato, nec vir, nec femina sit; sed utrumque, enim deerat, ut hominibus tormento subditis, ille
vel neutrum? Et an ipsa corpora incorrupta, et potiretur * ignibus aeternis, quos tanto tempore
immortalia, et ut argute praemones, juxta Aposto- desideraverat. Et videris mihi ^ calumniam in hoc
lum spiritualia permaneant in cBternum et non : ioco facere diabolo, et criminatorem omnium fal-
solum corpora, sed caro et sanguis infusus, venis sis criminibus accusare. Dicis enim, « qui omnibus
et ossibus irrigatus, qu« Thomas tetigit : an certe causa peccati ;» et dum in illum refers cri-
exsistit
paulatim resolvantur in nihilum, et ad quatuor mina, homines culpa liberas, tollisque arbitrii li-
unde compacta sunt elementa, retrahantur ? Ha;c bertatem, Salvatore dicente, quod « de corde nos-
aut dicere debueras, aut negare, et non ea loqui, C tro exeunt cogitationes malce.homicidia, adulteria.
quae subdole Origenes fatetur ; ut quasi fatuis et fornicationes, furta falsa testimonia, blasphemiae
pueris illudens, et nulio membro amputato, nec {Matth. XV, 19). » Et rursum de Juda in Evan-
aliqua corporis parte desecta. » hoc Scilicet ti- gelio legimus : u Post buccellam intravit in eum
muimus, ne sine naso et auribus surgeremus, et Satanas {Joan. xiii, 27) : » qui ante buccellam spon-
amputatis sectisque genitalibus, eunuchorum in te peccaverat, et nec humilitate, nec clementia
coelesti Jerusalem civitas conderetur. Salvatoris flexus est ad poenitentiam.Unde Aposto-
6. Porro de diabolo sic sententiam temperat lus: Quos tradidi, inquit, Satanse, ut discant
<(

« Dicimus quoque et judicium futurum, in quoju- non blaphemare (/ Tim. i, 20). » Et in alio loco
cicio unusquisque recipiet propria corporis, prout <(Tradidi hujusmodi Satanae in interitum carnis,
gesait, sive bona, sive mala. Quod homines re-
si ut spiritus salvus fiat (/ Cor. v, 5). » Tradidit eos
cepturi sunt pro operibus suis, quanto magis et Satanae, quasi tortori ad puniendum, qui antequam
diaboIu3,qui omnibus exsistit causa peccati De '
! traderentur, voluntato propria blasphemaverant.
quo sentimus quod scriptum est in Evangelio
illud Et David Ab occultis, inquit, meis munda me,
: «
(Matth. xxv) quia et ipse diabolus, el omnes an-
: Domine, ab alienis parce servo tuo {Psal. xviii,
et
geli ejus, cum his qui opera ejus faciunt, id cst, r^ -13); »breviter et suk voluntatis errorem, etviliorum
qui criminantur fratres *, cum ipso pariter ajterni incentivasignificans.ln Ecclesiastequoquelegimus:
ignis haereditate poticntur. Si quis ergo negat dia- « Si spiritus potestatem habentis ascenderit super

bolum Qiternis ignibus mancipari'', partcm cum cor tuum, locum tuum ne dimiseris (Eccle. x,
ipso ajterni ignis accipiat, ut sentiat quod negavit. 4). » Ex quo liquido apparet, si dederiraus ascen-
Repetamus singula. « Dicimus, inquit, futurum denti locum, nos peccasse qui dederimus, etascen-

' In vulgatis constanter obtinet exsliiit hic atque * Vetus edit. cum negandi partic, ille non po-
infra; secus mss., teste P. Coustantio, nempe tirctur.
cxistit. Sunt docti viri, qui ab hujusmodi sinistra in-
''

- Coislinianus quidam niss., pro fralrcs

patres terpretatione Rufinum vindicant. Revera neque
legit; illud rclinendum liquct ex Ilieronymi ccn- illum, cui alter causa ad peccandum fuit sugge-
sura. rcndo, culpa liberamus, quia neque arbitrii liber-
^ Alibi mancipandum legitur. tatem obsequcnti adimimus.
id CONTRA HUPINUM LIB. II. 4S0
)ntem muros hostem non praccipitem deturbavc- ^ ma qua;stioncs 497 esse commotas : de qua re
mus. Ouod autem imprecaris fratrihus, 496 hoc ulrum rocipi querimonia an abjici, vos
debcat
t, criminatoribus Uiis, a;tcrno3 ignes cum dia- probale. Si autcm et dc me quid sentiam quaeri-
)lo, non tam fratres mihi videris premere, quam tur, fateor me de hac quaistione apud quampluri-
abolum sublevare, cum * iisdem quibus homincs mos tractatorum diversa legisse. Legi quosdam -7

iristiani ignibus puniendus sit. autemIgnes dicentes, quod pariter cum corpore pcr humani
;crno9, quos inlelligerc solet Origencs, puto quod seminis * traducem cliam animan diflundanlur et :

non conscientiam videiicet peccatorum,

fugiat, h;rc quibus potorant asscrtionibus conlirmabant.
pcenitudinem internacordis urentem. De qua et Quod puto intcr Latinos Tertuilianum sensisse,
lias loquitur: « Vcrmis eorum non morietur, et vel Lactantium, fortassis et nonnullos alios. Alii

nis eorum non exslinguetur {Isa. lxvi, 24). Et >• asserunt, quod, formatis in utero corporibus, Dcus
1 Habyloncm scriptum est * « Habes carbones : quotidie faciat animas et infundat. Alii quod • fa-
Qis, sedebis super eos : hi erunt tibi in adju- ctas jam olim, id est, tunc cum omnia creavit Deus
rio [Isa. xlvii, Psalmo 14, scc, LXX). » Et in ex nihilo, nunc cas judicio suo nasci dispenset in
enitens audit Quid detur tibi, aut quid ap-
: « corpore. Hoc sentit et Origenes et nonnulli alii
inatur tibi ad linguam dolosam? Sagitlae poten- Gra^corum. Ego vero cum ha^c singula legerim (Deo
I acutae, eum carbonibus desolatoriis [Psnl. " teste dico) quia usque ad prtcsens certi et definiti
IX, 3, 4) » ut linguam dolosam, sagittaj pra3ce-
; aliquid de hac quaeslione non teneo ; sed Deo relin-
orum Dei (de quibus in alio loco I-ropheta dicit quo scire quid sit in vero "^, et si cui ipse revelare
sal. XXXI, 4) Versatus sum in miseria, dum
: (( dignabitur.Ego tamen hajc singula ct legisse me
nfigitur mihi spina » vulnercnt atque confo- ) non nego, et adhuc ignorare confiteor prster :

ant, et peccatorum in ea solitudinem faciant. hoc quod manifeste tradif Ecclesia, Deum esse et
lud quoque testimonium in quo Dominus loqui- animarum et corporum conditorem. »
ir: « Ignem veni ncittere super terram, et
jam volo ut ardeat' (Luc. xii, 49), » sic inter- 9.Antequam de sensibus disputem, Theophrasti
:*etatur : • Omnes cupio agere pcenitentiam, et verba mirabor « Audio, inquit, de anima quae-
:

:coquere Spiritu sancto vitia atque pcccata. Ipsc stiones commotas esse: de qua re utrum recipv
lim sum de quo scribitur : « Deus ignis consu- dcbeat querimonia, aut abjici, vos probate. » Si
ens est {Deut. iv, 24). » Non ergo grande est quaestiones de anima; statu in Urbe commotffi sunt,
)c de diabolo dicere, quod et hominibus prsepa- quae est ista querimonia vel querela, quae utrum
itum est. Magis debueras episcoporum judicio relinquitur? nisi
(ut suspicionem salutis recipi debeat,
abolicae declinares) dicere Perditio factus C forte qua3stionem et querimoniam idipsum signifi-
: ((

I et non eris in aeternum {Ezech. xxviii, sec.

; c^re putat quia in Capri Commentariis hujusmodi :

VX) " et ex persona Domini loquentis ad Job de

; figuram reperit. Deindc ponit. « Legi quosdam
abolo « Ecce spes ejus frustrabitur eum, et vi-
: dicentes, quod pariter cum corporc per humani
intibus cunctis prajcipitabitur (Jo6 xl, 28). Non seminis traducem etiam animae diffundantur, et —
lasi crudelis suscitabo eum. Quis enim resistere haec quibus poterant assertionibus confirmabant. »
)test vultui meo? Quis ante dedit mihi ut red- Rogo qucB cst ista licentia figurarum?quae modoruni
im ei ? Omnia quaj sub ccelo sunt, mea sunt. Non et temporum perturbatio? « Legi dicentes, quibus
ircam ei, et verbis potentibus, et ad dcprccan- poterant assertionibus confirmabant. » Et in con-
im compositis {Job xli, I segq). » Verum haec sequcntibus: (( Aiii asserunt,quod, formatis498 in
>ssunt quasi simplicis hominis excusari ; et cum utero corporibu3,Deus quotidie faciat novas animas,
uditos non subterfugiant, apud indoctos prsferre ct infundat. Alii, factas jam olim, id cst, tunc cum
nocentia? similitudinem. suo nasci dispenset in corpore. » Et hic ordo pul-
8. Quod sequitur de animarum statu, excusari cherrimus. Alii, inquit, asserunt hoc vel illud :

nnino non potest. Dicit enim « Audio et de ani- : alii factas jam olim, id est, tunc cum omnia Deus
' Nodum in scirpo quajrunt, qui haec ita intel- D -^
Vetus edit., et quem volo scmper ul ardeat,
Hieronymus, Christianis homi-
;unt, ut senserit etc. Consule Graecum tcxtum.
bus, qui Dei mandata violaverint, pncnas non * Vitiose erat antca corporis pro seminis, quod
turas sempiternas, secus atque infidelium et ex S. Doctoris rcpelitione legendum liquet ; tum
aboli atque adeo eo sensu dicere, sublevari a
; quidam mss. habent anima infiindatur.
diabolum, ct Christianos premi, cum unum
ifino ^ Vocula quod mss. non haberi dicitur; cen-
in
emque supplicium ulrisc^uc imprccatur.Nam nihil sura ipsa, qua phrasim hujus loci Hieronyraus
pcenarum ajtcrnitatc hic Hieronymus ioquitur, suggillat, innuit additam non fuisse a Rufino. Paulo
d quas damnatis omnibus aiternas non difdtetur, post verbum nasci 111 Apologia; cdilionibus et mss.
abolo tamcn accrbiores esse scntit, eumque sub- desideratur scd cum infra S. Doctor tertio repe-
;

fari, si iis addicatur, quibus scelesti Christiani tit, probat.

>mines excruciantur. *^
Martian.-cus, quid sit in utero, forlasse impres-
* Aliler penes Vulgatum
interprctom : .Yo« sunt sorum incuria.
unx quibus calcfiant, nec focua, ut sedeant ad ^ Alibi tradidit, deinde crealorem pro conditO'
m. Sic facta sunt tibi in quibuscunqne taborave- rem.
s.
451 S. EUSEBII HIERONYMI. 4B2

creavit ex nihilo nunc cas judicio suo nasci dis- A ejus quis enarrabit (Isa. liii, 8)? audacter loquitur.
penset in corpore. Tam putide ct confuse loqui- ct mysterium omnibus retro saeculis ignoratum

tur, ut plus cgo in rcprehendcndo laborera, quam scicntia3 suffi vindicat : et hoc solum ignorat, quod
ille in scribendo. Ad extremum posuit « Ego : ignoratum cunctis scandalum facit. Scit quomodo
vero cum haec sir,;rula legerim, » et adhuc pcn- Dcum Virgo generarit ; et nescit quomodo ipse sit
dente sententia, qiiasi novum aliquid protulisset, natus. Animarum et corporum conditorem fatetur
adjecit Ego tamen haec singula ct
: « legissc me Domjnum, sive anima; ante corpora fuerint, sive
non nego, et adhuc ignorare conOteor. >- cum corporum nascantur exordiis, sive jam for-
10. Trinitatis mysteriiim ujnoratum antiquis. matis in utero figuratisque corporibus immittantur.
— animas, quaj tantis vitiorum lan-
infelices In omnibuH novimus auctorem Uominum. Nec de
ceis vulnerantur non eas puto juxta Origenis
I hoc nunc quasstio est, utrum Deus an alius eas fe-

crrorcm tantum laborasse, cum de Cffilo in terras cerit sed e tribus quas posuit, quae sit illarum
;

ruerent, et crassis corporibus vestirentur, ut nunc senlentia vera, nescire se dicit. Vide ne statim

et verbis et sententiis hinc inde collisas ; ut pr-e- tibi objiciatur, idcirco te trium ignorantiam confi-
termittam •/.a-/i;i.cfa-:ov ', quo de humani seminfs teri, ne unuin damnare cogaris et Tertulliano et ;

traduce diffundi anima; dicuntur. Scio inter Chri- _ Lactantio ideo parcere, ne Origenem cum illis ju-
stianos verborum vitia non solere reprehendi ; sed gules. Quantum memoria suggerit, nisi tamen
ex paucis ostendere volui, cujus temeritatis sit do- fallor, nescio me legisse Lactantium TJi-i:^^j\xi-

cerequod nescias, scribere quod ignores : ut si- -rr^v ^ animam diccre. Cajterum qui legisse te scri-
milem prudentiam ctrequiramus.
in sensibus bis, dic in quo libro legeris, ne ut me dormien-
Mittit epistolam, id est, robustissimum baculum, tem, sic illum mortuum calumniatus esse videaris.
quo Romana; urbis armetur episcopus et in ipsa : Sed hoc cunctabandus incedis et cautus. Di-
et in

quajstione, pro qua canes latrant, dicit se nescire cis enim « Puto inter Latinos Tertullianum sen-
:

quod qua^ritur. Si ignorat, pro quo sibi calumnia sisse, vel Lactantium, fortassis et alios nonnullos. i
commovetur, quid neccsse est Apologiam mittere, Nom solum de animarum statu dubitas, sed et de
quaenon habet defensionem sui, sed ignorantia) auctorum sententiis putas et tair.en aliquid in- :

confessionem ? Hoc est suspiciones hominum non terest. De animabus autem aperte nescis, et in-

sopire, sed serere. Tres super animarum statu po- scitiam confiteris : de auctoribus sic nosse te dicis,
nit sententias, et in concludens « Singula,
fine : ut putcs potius quam propsumas. In solo Origene
inquit, me non ambigis. Dicis quippe, « Hoc sentit Origenes. »
legisse non nego, et adhuc ignorare
confitcor. » Arcesilam aut Carneadem putes, qui te benc 500 sentit, an male ? Ne-
Interrogabo :

omnia incerta pronuntiant, licet et illos superet C scio, inquis. Quid me igitur missis tabellariis et
cautione. ]]li cnim omnium philosophorum invi- creberrimis nuntiis docere conaris, ut sciam, quod
diam non ferentes, quod veritatem^ e vita tollerent, noscias? Et ne forte non credam imperita; tua, et
verisimilia repererunt, 409 ut ignorantiam re- arbitrer te callide reticere quod nosti, juras Deo
rum probabili assertionc temperarent iste se teste, quod usque ad prajscns certi et definiti ali-
:

dicit incerlum, et e tribus omnino nescirc quid quid de hac qua?stione non teneas et Deo relinquas ;

verum sit. Si hoc erat responsurus, qua; eum ratio scire quid sitin vero, et si cui ipse revelare digna-
impulit, ut tantum Pontificem inscitia; sua? testem bitur. Per tanta saecula tibi nultus videtur dignus
faceret ? Nimirum hajc illa est lassitudo, quod Iri- fuisse, cui de hac qu«stione Dominus revelarit?
ginta annorum itinere confcctus, Romam vcnire Non patriarcha, non propheta, non apostolus, non
non potuit. Quanta et alia ncscimus, et tamen im- martyr? Ne tibi quidem, quando in carceribus et
peritia; nostra) testes non qua^rimus De Pati e, exsiliis morabaris, hujuscemodi sacramenta pa-
!

Filio, et Spiritu sancto de nativitate Domini Sal-

;
tuerunt ? Dominus in Evangelio, « Pater, inquit,
vatoris, super qua Isaias clamitat: Gencrationern rcvclavi nomen tuum hominibus (Joan. xvii, 6). »

Obscocnam lcctionem aut incongruam.

' vita. Lectionem probat insupcr Arcesilffi ct Carnea-
Quod veritatem. Prajter codicem vetustum mo- D dis ingenium, quorum alter mcdi;c academise
-

nasterii nostri Moriaconsis, omncs alii quos vidi- auctor cst, alter tertiffi princeps.
mus juxta Erasmum legunt, (luod viiani e vita tol- 3 In tertio autem libro apcrte negat, scriptum a

lercnt.At cogit nos ArcesikB ct Carncadis historia Lactanlio animam rjT-EipouLEvr.v, id est simul sa-
retincrc ve)itatem, quam hi philosophi c vita tol- tam, aut pcr traducem « Scribis tres de ani- :

lebant, incerta omnia dicentcs, et ignorantiam mabus csse sentcntias unam, quaui sequitur :

rerum probabili assertione sivc sontentia tempe- Origenes; altcram, quam Tertullianus et Lactan-
rantes. Porro Arcesilas vocatus est cavillator, quod tius, licct dc Lactantio apcrtissime mcntiaris. Re
cum nihil sc scire diccrct, ncc alios quidquam ipsa lib. vii, n. 12. Laclantius sibi probandum
scire patiebatur, omnes turbarct sophismatibus. sumit animam origincm trahcrc dcca;lo atque adeo ;

Vide Ciccr. lib. ii dc Finibus. A Carncade cavcn- mircr magis, inter ejus erroros a doctis aliquot viris
dum diccbat M. Cato in senatu, quia ob clo(]uen- numcrari traduccm anima\ hutinum porro cxcu-
tiam, ct disserendi facultatcm, facilc quajcunque saro, non cst instituti nostri maximam parlem ;

vellet,impetrare posset. Vidc Gellium lib. xvi et Occidentalium, ipso Ilieronymo testc epist. 126,
Quintillianum. Mauti.\n. —
Ila Victorius reposuit prii'ter Tortullianum ct Apolllnarom pro so pre-
ope mss. e.xemplarium, cum unlea esset, vitam e sbyler Aquileiensis laudare potuisset.
 CONTHA HUFINUM LIB. II. 454
53
revelavit, de animarum statu tacuit A taris ct post ha-c audes dicere, quod et bona et
ui Patrem : :

n , 11 -L ™„1„
mala ««.->
non jIIaI crr,A 'iiif>tnT>i
tibi, sed auctori debeant im
Hf>Kf>nnf niil .'iri ? VA
imputari Et "'

t miraris si contra te fratrum scandala conciten

oppressus invidia adhuc verba moderaris et
ur, cum id nescire te jures, quod Christi Eccle- ;

isD se nosse fateantur? quasi supcr aristas pendent' incedens gradu, lo-
confcssionc, quoris.« Sivc in illis sensibusiius est, sive culpa.»
II. Exposita fidc sua, imo insciticc

cxcusare se nititur, cur libros Uefenderc non audes, iamnare non vis.
et tamen
ransit ad aliud ; et

z-p\ 'Apyibv in Latinum verterit. Et hffic scribit

Elige c duobus quod vis, optio tibi datur si bona :

« Sane quia audio etiam inde csse est interprctatio tua, lauda si mala, condemna.
id verbum
:
:

iisputatum quod quacdam Origcnis rogalus a fra- Verum cxcusat se, ct subnectit aliam stropham.
Dicit enim » Quin imo ctiam aliud adjcci, sicut
ribus de Graco in Latinum transluli, puto quod
:

jmnes inlelligant, haic pro solo livore culpari. Si in Prasfatiuncula mea designavi ; ul in quantum
;nim aliquid est quod displiceat in auctore, quare possem, aliquanta decidercm iila tamcn quai :

d ad interpretem detorquetur? Sicut in Graecis mihi ad suspicionem ' veniebant,quod non ab ipso
labetur, rogatus sum ut Latinis ostenderem. Gra3- Origene ita dicta, sed ab aliis viderentur esse in-
:is, sensibua verba dedi Latina tantummodo. Sivc scrla, propter hoc quod de eisdem rebus in aliis

3rgo in illis scnsibus laus inest aliqua, non est auctoris ejusdem locis catholice dictum legeram. »
^ « Quin
mea ; sive culpa, similiter non est mea. » <( Audio, Mira eloquentia, et Attico flore variata :

inquit, etiam inde esse disputalum. » Quam pru- imo etiam » et « Qucemihi ad suspicionem venie-
;

denter accusationem suam, disputatioiicm vocat 1 bant. » Admiror 50^ ausum illum esse ha;c Ro-
K Quod quxdam Origenis rogatus a fratribus de mam vcrborum portenta transmittere. Compedi-
Gra^co in Latinum transtuli. » Qua? sunt illa quse- tam putes linguam ejus, et inextricabilibus nodis
dam ? Nomen non habent? Taces? Libelli accu- ligatam, via in humanum sonum erumpcre.Sed ad
satorum loquuntur. « Puto,ait, quod omnes intel- causam redeam.
iigant hsec pro solo livore culpari. " Pro quo 11 . Origenis blasphemia. — Quis tibi dedit hanc

livore? Num invident eloquentiffi tuae? Aut fecisti licentiam, ut mulla de interprctationc dccideres?

quod nuUus huminum unquam facere potuit? Rogatus cras ut Grsca in Latinum verteres, non
Ecce et ego Origenis 501 multa transluli et ut cmendares ut alterius dicta proferres, non ut
:
:

prfcter te nemo nec invidet, nec calumniatur. « Si tua conderes. Non fccisse te quod rogatus es, re-
enim, inquit, aliquid estquod displiceatin auctore, cidendo plurima, conflteris. Atque utinam praeci-
quarc id ad intcrpretem detorquetur? sicut in disscs mala, et non in assertionem malorum, tua
Grsecis habetur, rogatus sum ut Latinis ostende multa posuisses E quibus unum proferam, ut ex !

rem Grfficis sensibus verba dedi Latina tantum- C hoc cognoscantur et caetera. In primo libro Tzzpl
.

modo. Sive ergo in illis sensibus laus inest ali- 'Apyiov, ubi Origenes lingua sacrilega blasphema-

qua, non est mea sive culpa, similiter

:
non est vit, quod Filius Patrem non videat, tu etiam

mea. » Et miraris, si de te homines mala sen- causas reddis, quasi ex personaejus, qui scripsit,
liant, cum dc apertis blasphemiis dicas: « Si est et Didymi interprctaris r/oA-.ov *, in quo ille casso

aliquid, quod displiccat in auctore ? » Omnibus labore conatur alienum errorem defendere, quod
qua> in illis libris dicta sunt, displicent ct tu Origenes quidem bene dixcrit sed nos simplices
: :

solusdubitas, et quereris, cur ad intcrpretem de- hominc£,et cicures Enniani ^ncc illius sapientiam,
torqueatur, quod in translationis tuae Praefatione nec tuam, qui interpretatus es, intelligere possu-
laudasli. Rogatus eras, ut quomodo habebatur in mus. Pra?fatio tua, quam nominas, et in qua me
Gr.eco, in Latinum verteres. Utinam fecisses miris ornas laudibus, te reum pessim;e transla-
quod rogatum te esse simulas nuUi nunc invidia; tionis facit. Dicis enini quod de Graeco raulta dc-
!

subjaceres. Si tu translationis servasscs fidem, cideris, licet taccas quod addideris. Qua3 decidisti,
mihi necessitas non fuissct interpretationem fal- mala erant, an bona? Utique mala. Qasi reser-
sam vera interpretatione subvertcre. Novit con- vasti, bona an mala?Utique bona. Neque enim
scientia tua, quac addideris, qua; subtraxeris, qua; n mala transferre poteras. Ergo mala amputasti, et
in utramque partem, ut tibi visum fucrit, imm.u- reliquisti bona?Nulli dubium est.Probantur autem

'
Alii editi in suspicioncm, rcnitentibus mss. et nioni. Mautian. — Quidam vir doclus legendum
Hicronymo, qui phrasim islam deridet. putat Cinctuti Enniani, ut gentes illaj barbara; no-
* Didymus brevibus Commcntariolis,qua3 r/oA-.a tentur, quales primi Ilaliae incolae erant, quos vo-
inscripsil, in hunc -tp\ Wp/ioj librum. Origenem cat cinctulos Ilorat. .1/'^. Poetic. vers.50:
calholice sentire, ac diverse ab Arianis propugna-
Fingere cinclulis non exaudita Cethegis.
bat. Vide infra pag. 50H,
' Et cicurcs Enniani. Ilaud dubie animalia, et Mihi nihil immulari placet tametsi, quod apud ;

pecudcs mansuetas habuit Ennianus, sive Ennius Ennium in fragmentis historia isthaec non super-
poeta celebcrrimus, qui in Aventino habitans sit, ariolari haud velim. Verum Cicuria Enniana
sumptu contentus est parcissimo, et ancillul.n insignioris inar/isiri, dixit etiam Tcrtullianus lib.
ministerio. Vel certe ipse cicurare noverat feras : contra Falentinianos, sub finem, sivc cap. 37.
unde Enniani cicures hic dicuntur. In codice col- Fcra ingenia, aut barda, malis auspiciis, atquq
legii Navarrici Parisiensis legimu8,e;f cinclurx Sen- irrito conatu mansuetudinem edocta innuerit,
 ::

4»S S. EUSEBII HIERONYMI. 456

quee tranalata sun pene omnia mala. Quidquid ,

A mensurae fore. Cumque ad formam et libram
igitur malum in translatione monstravero.tibi im- ffiquilatis pervenerint, et rationabiles creaturaa
putabitur, qui illud pro bono transtulisti. Aliud 504 omni corporum faece deposita, novus de
est, si iniquus ejusdem criminis reus ',
censor mundi exsilio popu)! revertentis monstraverit
alios de senatu pf <a, aiios in curia retines. Sed exercitus, tunc rursus ex alio principio fieri mun-
dicis. " Omnia r utare non poteram sed ca tan- ;
dumalium, et alia corpora, quibus labantes de
tum, quae addiia ab hajreticis arbitrabar, mihi coclo animjB vestiantur, ut verendum nobis sit, ne
amputanda credidi. » Pulchre. Si amputasti quaj qui nunc viri sumus, postea nascamur in feminas;
addila ab hareticis existimabas, ergo quffi reli- etquae hodie virgo, tunc \At. posteaj forte prosti.
quisti, cjut sunt quem interpretatus es [Al. inter- bulum sit. Ilajc in Origenis libris ego hajretica
pretabaris] ; 503 responde, utrum bona, an mala doceo : tu ostende, in quo ejus opere his contra-
sint?Mala transferre non poteras. Semel enim, ria legeris.
quaj ab hsereticis addita fuerant, amputasti. Nisi 13. Sex millia libroriim Origenis. — Nolo dicas,
forte mala amputare dcbucris, et
hffireticorum Quae de eisdem rebus in aliis locis ejusdem aucto-
Origenis errores in Latinum integros vertere. Dic ris catholice dicta legeram ; ne me mittas ad sex
ergo, quare Origenis mala in Latinum verteris: t» millia librorum ejus ^, quos legisse beatum papara
ut auctorem maii proderes, an ut Jaudares? Si Epiphanium crimina^is sed ipsa loca nomina ;

prodis, in prsfatione cur laudas? Si laudas, hae- nec hoc mihi sufficiet.nisi eadem dicta ad verbum
reticus approbaris. Restat, ut quasi bona protule- protuleris. Non est fatuus Origenes, et ego novi
ris. Si haec omnia probantur mala, igitur unius et contraria sibi loqui non potest.Igitur ex hac suppu-
auctor et interpres rei criminis erunt, et implebi- tatione illa summa [Al. sententia] nascitur, non
tur illa sententia : Videbas furem, ei currehas hcereticorum esse, quae amputasti, sed Origenis,
cum eo : et cum adulteris portionem tuam ponebas cujus ideo mala interpretatus es, quia putasti
[Psal. xLix, Non est necesse rom planam,
18). bona ;
et tibi tam bona, quam mala illius impu-
argumentatione dubiam facere. Quod sequitur, tanda, cujusscripta in Prjlogo comprobasti.
respondeat,unde illi sitorta suspiciojhaecab hasre- ii. Ililarius et Ambrosius Origenis interpretes.
ticis addita ? « Quia, inquit,de eisdem rebus in aliis Anastasii epistola ad Joannem Hierosulymitanum. —
locisejusdem auctoris catholice dictum legeram. » Sequitur in eadem Apologia :« Origenis ego neque
12. Origenis liscretica. Vidcamus, quod pri- — dcfensor sum, nec assertor, nec primus interpres.
mum est, ut ordine venerit ad secundum. Probo Alii ante me hoc idem opus fecerunt [Al. fece-

ego inter multa Origenis mala, hajc maximc hse- rant] feci et ego
^
:
^ postremus rogatus a fratribus.
^

retica ^: Dei Filium creaturam ;Spiritum sanctum ^ Si jubetur, ne fiat, jussio observari solet * in po-
ministrum mundos innumerabilcs, oeternis sibi
;
sterum.Si culpantur, qui ante jussionem fecerunt,
Sceculis succedentes angelos versos in animas culpa a primis incipiat. » Tandem evomuit, quod
;

hominum animam Salvatoris fuisse antequam

; voIebat,et omnis animi tumor in nostrae accusatio-
nasceretur ex Maria et hanc essc, quae cum in : nis erupit invidiam. Ubi interpretatur libros Ttepi

forma Dei esset, non est rapinam arbitrata ajqua- 'Av/tov, me sequi se dicit: ubi accusatur cur hoe
lem se esse Deo sed se exinanivit, formam scrvi
: fecerit,meum ponit exemplura ; et securus, et peri-
accipiens [Philipp. n) ; resurrectionem nostro- clitans sine me Audiat igitur
vivere non potest.
rum corporum sic futuram, ut eadem membra quod nescire se simulat. Nemo libi objicit, quare
non habeant, quia cessantibus membrorum ofQ- Origenem interpretatus es, alioqui Hilarius et Am-
ciis, superflua membra reddantur
ipsaque cor- ; brosius hoc crimine tenebuntur ; sed quia inter-
pora tenuia paulatim evanescere, et
et spiritalia pretatus haerelica, Praefationis tuae laude firmasti.
in auram tenuem, atque in uihilum dissipari in ;
Ego ipse, qucm in crimen vocas, sic [Al. ideo]
restitutione omnium, quando indulgentia princi- scptuaginta Homilias ejus transtuli, et nonnulla
palis venerit, Gherubim et Seraphim, Thronos, de Tomis, ut et mala in bonorum interprctatione
Principatus, Dominationcs, Virtutes, Potestatos, D 505 subtraherem, et apertc in libris -tp\ 'Ap-

Archangelos, Angelos, diabolum, daimones, ani- '/<ov ad coarguendam translationem tuam, quid
mas omnium hominum, tam Chrislianorum, quam lector vitaret, ostenderem. Vis Origenem in Lati-
Judseorum et Gentilium, unius conditionis et num vertere.!* Habes multas homilias ejus et to-

* Mihi legendum videtiir in accusandi casu, reos. vcrum est, quod dc te pcrcrehuit, seu librorum
quorum danmaret, alios absolveret.
alios nrillia a te csse conscripta, o infcli.v, qui inanissime
* Vide qua; de singulis hisce Origenis erroribus dcsudaris, etc. Nusquam autem aut de librorum
diximus ad Thcophili Synodicam, et Epistolam ad nuniero affirmavit Epiphanius, aut totideni a se
Avitum, etc. loctos dixit. Iterum infra, atque alibi eamdem
' Imposuit fortasse Rufino prave intellectus lo- hallucinalionem ab Epiphanio cavet Hier., et Ru-
cus iste Epiphenii ha^res. G4, quaj Origenianorum fino oxprobrat.
est, num. 6:^, ubi Origenem ipsum alloquens : E? * Alias editi cum Coisliniano ms., observari de»
vap i alrfiza lo: TO'j xOZTa'. fk:
X'-
bct. \n Hicronymum tota islha3C oratio est.
^(ou; p(6Xou; auvi"cpd((|/w, w [/.3(i:x'.ot:6v£. Si enim
57 CONTRA RUFINUM LIB. II. 438

08 in quibus moralis tractatur locus, et Scriptu- A '''tu sanclo nisus sit commutare ;
tamcn multa
irum panduntur obscura. Ha^c intorpretare haic : in ilioscandala repcriuntur, ot apertissim;c blas
)gantibud tribue. Qiiid primus labor tuus incipit phomia;, qua^ isle sua negare non poterit, catho-
j infamia? Ciir translaturus hajrctica, in defen- lica esse pronuntians. Dicit Euscbius, inio (ut tu

onem eorum pricmittis quasi martyris librum, et Pamphilus in isto voluminc, Filium Patris
visj

l Romanis auribus ingeris,quod translalum totus ministrum Spiritum sanctum non de eadem Pa- '
:

'bis e.xpavit ? Ant corte si ideo interpretaris, ut tris Filiique substantia animas hominura lap- :

mi hajreticum arguas, niNil de Gra^co mutes, et sas essc dc calo ot in hoc quod sumus de an- :

}C ipsum pr;efatione teslare, ([uod prudentissime gelis commutati, in re?titutione omnium Kquales

ipa Anastasius in epistola, quam contra tcsci ibit ct angelos, et d;cmones, et homincs fore ct multa ;

1 episcopum Joannem, suo sermone comple.xus alia tam impia et nefaria, quae etiam replicare sit
it, rae iiberans, qui id feci, et te argucns, qui fa- criminis. Quid faciet assertor Origenis, ct inter-
ire noluisti. Ac ne forsitan hoc quoquo iieges, pres Pamphili? Si in his, qua3 emendavit, tanta
ibjeci e.vemplura cjus ut si non vis audire fra-
'
:
l)lapphemia est, in illis, qute ab h.-ercticis falsata
em monentem, audias episcopum condemnan- conringit, quanta sacrilegia continontur ? Cujus
m [.//. calumniantem'.
P opinionis causam hanc suspicatur, quod vir ncque
45. Hufinus Origenis dcfensor prohalur. Eusebius stultus neque insanus dicere sibi rcpugnantia ,

'ianorum prineeps. Ru/ini prwfalio in Apologiam non [)utuerit. Et ne forsitan putaremus diversis
(imphili pro Origene. —
Dicis te non esse delcn- eum varia scripsisse temporibus, et pro aitatibus
)rem neque assertorem Origenis jam tunc tibi edidisse contraria, addidit
: « Quid facimus, quod :

roferam librum tuum de quo in famosa illa prae- interdum in eisdem locis, atque,ut ita dixerim, in
.tiuncula prrcclari operis tui his verbis loqucris consequenti penc capitc scntentia contrarii sensus
:

Cujus diversitatis causam plenius tibi in Apolo- invenilur inserta? Nunquid in eodcm opere ejus-
etico,quam Pamphilus in libris suis scripsit, dem libri, et interdum, ut diximus, statim in
didimus brevissimo libello superaddito, in quo conscquenti capitulo, oblitus sui esse potuit?
videntibus, ut arbitror, probamentis, corruptos Verbi gratia, ut qui superius dixerat, nusquam
sse inquamplurimis ab hajreticis et malevolis invcniri in omni Scriptura, ubi Spiritus sanctus
ibros ejus ostcndimns et praccipue istos, , factus vel creatus esse diceretur, continuo sub-
uos nunc exigis ut interpreter, id est, ~zp\ jiceret, inter caeteras creaturas factum esse Spiri-
o/u>v. » Non tibi suffecerat Eusebii, vel certe tum sanctum ? Aut iterum, qui Patrem et Filium
t Pamphili pro Origene defensio,nisi quod
tu vis, unius substantiae, quod Graece 6[j.oo'jj[ov dicitur.
b illis minus dictum putabas, tu quasi sapicntior C designavit: in conseiiuentibus statim capitulis al-
t doctior adderes? Longum est, si velim totum terius esse substantia; et creatum poterat dicere
ibrum tuum huic operi inserere, et propositis ca- eum, quem paulo antc de ipsa natura Dei Patris
litulis ad singula respondere, quid in his vitio- pronuntiaverat natum ? '>

um sermo habeit, quid mendaciorum assertio, 16. Eusebius et Didymus in Origenis scita conce^

[uid inconsequens textus ipse verborum. Unde dunt. — Haic ipsius verba sunt, negarc 507 non
aciniosa! disputationis fastidia fugiens, et in ac- potest. Nolo dicas : Verbi causa, ut qui supe-
um verba compingens, tantum sensibus respon- rius dixerat, sed ipsum librum nomina, ubi priua
lebo. Statira navem impe-
de portu egrediens, bene dixerit, et postea malc, ubi Spiritum sanc-
;it. Referens enim de Apologia Pamphili mar- tum et Filium de Dci Patris scribens esse subs-
yris (quam nos Eusebii, Arianorum principis, tantia, stalim in conscquentibusasseruorit creatu-
)robavimus) de qua di.xerat, Prout potuimu3,506 ras. Necisne me Origenis habere omnia? legisse
.el res poposcit, Lalino sermone digessimus, in- quamplurima ?

,ulit : « IUud est, quod, desideriorum vir Macari, Ad pfiiuiliiQi phaleras, ego te intus, et in cute novi.
te admonitum hanc quidem fidei
volo, ut scias (Persids, Sat. 3).

-egulam, quam de libris ejus supra exposuimus, j)

Vir doctissimus Eusebius (doctissimum dixi, non
3sse lalem,quae et amplectanda et tenenda sit. In catholicum, nc, morc solito,mihi et in hoc calum-
^mnibus enim his catholicura inesse sensum evi- niam struas) per scx volumina nihil aliud agit, ni-
:lenter probatur. » Quamvis de Eusebii libro multa si Origcnem sua; ostcndat fidei, id est, Arianaj
ut
subtraxerit, et in bouam partem de Filio et Spi- perOdiaj. Et multa ponit e.\cmj)la, et hoc constan-

' Hanc epistolam infra suo loco adnectimus ad Spiritumvero sanctum non essc de Patris Filiique
Hieronymi mentera, qui illam a se descriptamRu- substantia. Martian. Vetercs editi, Filii et —
fino ingerit. Patris ministruni Spiritum sanclum. Forto scriptum
' Filium Patris ministrum.
Ita legendum doccnt quiflom 1'uit, Filium Palris ministrum,Filii Spirilum
ornncs nostri mss. codices nec veram retinent: sanclum, non de eadem ctc. Hieronymiis paiilo su-
editi libri lcctionem Hieronymi, qui non dixit. pra « Origenis ha!C inaxime ha;rctica: Dci Fi-
:

Filii et Palris tninistrum iijnritum sanctum, scd Fi- liuin cre.ituram, Spiritu sanclum ministrum, »
lium Patris ministrum dictum fuisse ab Eusebio. eto.

Patrol. XXIII.
 :

m S. EUSEBII HIERONYMI. m
ter probat. Tibi ergo in quo somnio Alexandrini A quo similiter, ut in his quos supra diximus, quae-
carccris revelatum est, ut quae ille vera profitetur, dam diversitas invenitur, istud non sufficiat sen-
falsata confingas? Sed forsitan hic, ut Arianus, tire, quod de praejudicatis jam cathoHcis sentitur
ab occasionem sui traxit erro-
hajreticis addita, in vel intelligitur viris, ne simili causae, similis
ris, ne solus malc scnsisse contra Ecclesiam pu- sufficiat cxcusatio. « Si conceditur, ut quidquid
taretur. Quid respondemus pro Didymo, qui in libris noxium reperitur *, ab aliis corruptum
certe in Trinitate catholicus est? Cujus etiam sit [/1/. id si ita cst nihil, elc.], nihil eorum erit,

nos de Spiritu sancto librum in Latinam lin- quorum nominibus sed his deputabitur, a
ferlur ;

guam vertimus {Vid swpra). Ccrte hic in his, quibus dicitur esse vitiatum.Quamquam et illorum
quiE ab haereticis in Origenis operibus addita non erit, quorum incerta sunt nomina atque ila :

sunt, consentire non potuit et in ipsis -jr£,ol ; fiet, ut dum omnium omnia sunt, nihil alicujus
'Ap^^fwv, quos tu interpretatus es libris, breves sit.Hac defensionis perturbatione nec Marcion,
dictavit Commentariolos, quibus non negaret ab nec Manicha;u3,nec Arius, nec Eunomius accusari
Origene scripta, quaj scripta sunt sed nos sim- : poterunt quia quidquid nos ab his impie dictum
:

plices homines non possc inlelligere, quse dicun- objecerimus, discipuli respondebunt, non a ma-
tur et quo sensu inbonam partem accipi debcant, gistris suis editum [Al. dictum], sed ab ini-
:
p
persuadere conatur. Hoc duntaxat de Filio et micis esse violatum. Hoc genere et iste ipse
Spiritu sancto. Caeterum in aliis dogmatibus et tuus liber, tuus non erit, sed forsitan meus. Et

Eusebius et Didymus apertissimc in Origenis meus liber, quo tibi accusatus respondeo.si in illo
scitd concedunt, et quod omnes Ecclesiae re- aliquid reprehenderis, non erit meus, sed tuus, a
probant, catholice et pie dictum esse dcfcn- quo reprehenditur. Et dum omnia ad hffircticos

dunt. refers, quid ecclesiasticis tribues,quibus proprium

17. Rufinus de adulleratione lihrorum Origenis. nihil relinquis? Et quomodo, inquies, in libris eo-
— Videamus tamen, quibus argumentis probare rum vitiosanonnulla sunt ? Si me causas vitio-
nitatur Origenis ab hcoreticis scripta vitiata. rum nescirerespondero, non statim iilos hffireticos
« Clemens, inquit, apostolorum discipulus, qui judicabo. Fieri enim potest, ut vel simpliciter
Romanae Ecclesiaj post apostolos episcopus et erraverint, 509 sensu scripserint, vel a
vel alio
martyr fuit, libros edidit*, qui appellantur ava- librariis imperitis eorum paulatim scripta corrup-
YvioptdjjL^i;, id est, recognitio, in quibus cum ex ta sint. Vel certe antequam in Alexandria quasi
persona Petri apostoli doctrina, quasi vere apo- dffimonium meridianum Arius nasceretur,innocen-
stolica in quamplurimis exponatur in aliquibus ter quaedam et minus ante locuti sunt, et quae
:

ita Eunomii dogma inseritur*,ut nihil aliud quam C non possint perversorum hominum calumniam
ipse Eunomius disputare credatur, Filium Dei declinare. Objiciuntur Origeni crimina, et tu non
creatum 508 de nullis exstantibus asseverans. » illum defendis, sed alios accusas nec crimen ;

Et post alia, quae prolixum est scriberc « Quid, renuis, sed criminosorum turbam requiris. Si tibi
:

quseso, ait, de his sentiendum est, quod aposto- diccretur, quos habet Origenes in haeresi socios,
licus vir ' haeretica scripserit? An id potius cre- rocte ista proferes. Nunc ante quseritur, haec quae
dendum, quod perversi homines ad assertionem in Origenis libris scripta reperiunlur, bona sint
dogmatum suorum sub virorum sanctorumnomine, an mala? Taces, et pro his alia loqueris. Clemens
tanquam facilius credenda, interseruerint ea, quae hoc ait, Dionysius in isto errore deprehenditur
illi nec sensisse, nec scripsisse credendi sunt? » Athanasius [^l. AnastasiuSj episcopus^ sic Diony-
Clementem quoque Alexandrinae Ecclesiae presby- sii defendit errorem
apostolorum scripta similiter
:

terum, virum catholicum, scribit ia libris suis depravata sunt; quomodo et nunc ab aliis tibi

interdumDei Filium dicere creatum, cl Dionysium haereseos crimen impingitur, et tu pro te taces,
Alexandrise urbis episcopum virum eruditissi- , etpro me confiteris. Ego neminem accuso, pro
mum, contra Sabellium quatuor voluminibus dis- me tantum respondisse contentus. Non sum quod
putantem, in Arianum dogma delabi. Et sub his ., arguis: si tu cs quod accusaris, ipse videris. Nec
exemplis illud agit, ut non ecclesiasticos et ca- absolutio mea me, nec reatus te, aut innocentem
tholicos viros male sensisse, sed ab haereticis eo- aut obnoxium crimini probabunt.
rum scripla corrupta esse testetur, et concludat 18. Epistola Origcnis ad amicos Alexandrise.
ad extremum, dicens : « De Origene quoquc, in Ongenianx episiolx prior pars. — Praemissa

Qui appellanlur avaYvwpiffiAo;. Nullus est codex

* ' Additur in Rufini editionibus, imopene aposto-
ms. apud nos, qui pure non legat ANArNtlPI- lus.
i:MOS, licet imperiti fectores et scriptores posue- * Nos ita ex ingenio reposuimus noxiurn, cum in
rint ad marginem quorumdam exemplarium, ana- editis libris omnibus nuilo sensu hactenus obti-
theorismos quem errorem retinent editi ante nos
;
nuisset omnium
libri. Maiitian. ^ Athanasius episropus. Pro nominc i4//!a»a«Y plu-

* Hac ctiam de causa. Clemenlis rccognitioncs, rcs codices rclincnt, errore librariorum veterura,
jam inde ab Eusebio suppositionis ab omnibus nomen Anastasii. M.\rtian.
D08tulantur. Rufinus Latine verlit.
461 CONTRA RUFINUiM LIB. II. 462
falsatione ab haereticis, apostolorum, et utriusque _\ chaele : « Increpct tibi Dominus, diabole;. » et
Clementis, atque Dionysii, venit ;i'l Origenem, et Zacharia similiter : « Utrum increpct, an non incre-
his verbis loquitur . << Ipsius hoc conquercntis et pet Dcus diabolum, ipsc vidfrit. Et si increpat,
deplorantis scriptis ac vocibus probavimus. Quid quomodo incrcpct, ipsc agnoscat. » Et post multa
enim ipse cum adhuc in carne vivens', sentiens, qua) prolixum est scribere, addit « Nos hoc :

vidensque perpessus sit d.^ librorum suorum vel sentimus quod ejicientur de regno ca)lorum, non
sormonum corruptionibus, vcl adulterinis editio- solum qui grandia pcccaverunt, vcrbi gratia,
nibus, ex ipsius epistola quain scribit ad quosdam fornicatores, ct adultcri, ct masculorum concubi-
charos suos Alexandriam, cvidenter docctur. » tores, et fures, sed et qui minora deliqucrunt,
Statimque exemplum subjungit epistolaj, et quai ex eo quod scriptum est : « Neque ebriosi, neque
falsitatem scriptorum Ori^enis haerelicis imputat, maledici regnum, Dei possidebunt (/. Cor. vi, 10);.
ipse incipit a falsitate non ita interpretans ut :
ct tam in bonitate quam in severitate Dci esse

habetur in Grajco, ncc id Latinis mensuram. Undc cuncta nitimur agere consilio
insinuans, quod
ipse in suis litteris prolitotur. Cumque iila epistola in vini quoque potu, et in moderatione sermonis,

tota Demetrium Alexandrina; urbis pontificem la- ut nulli audeamus maledicere. Ergo cum propter
ceret, et in totius orbis episcopos et clericos 511 Dei timorem cavcamus in quempiam male-
invehatur, etfrustraab Ecclesiis excommunicatum
" dicta conferre, recordantes illius dicti, « Non
fuit
esse se dicat, nec velle in maledictis referre vicem, ausus judicium inferre blasphemia3 [Juclx 9), »
ne scilicet maledicus videatur esse homo, qui in quod dicitur de Michaele contra diabolum et in ;

tantum cautus sit ad malediccndum, ut ne diabolo alio loco « Dominationes quidem reprobant, glo-
:

quidem audeat maledicere; unde et Candido, riasautem blasphemant (//;i'L 10) » quidam corum ;

Valentiniani dogmatis sectatori, calumniandi se qui libenter contentiones reperiunt, ascribunt no-
occasionem 510 dederit, quod diabolum salvan- bis et nostrai doctrina; blasphemiam, super qua
dtE dixerit csse natura; hic dissimulato argumcnto
: ipsi viderint, quomodo illud audiant « Neque :

epistob-E, fingit pro Origene, quod ille non loqui- ebriosi, neque maledici regnum Dei possidebunt
tur. Unde epistola; ipsius partem paululum ex (/ Cor. vi, 10) » licet patrem
; malitiaB et perdi-
superioribus transtuli, et hisjunxi, qua; ab ipso tionis eorum, qui de regno Dei ejicientur, dicant
commatice doloseque translata sunt, utquo consi- posse salvari, quod ne mente quidem quis captus
lio superiora tacuerit, ipse lector agnoscat. Con- dicere potest. quidem ex eadem epistola
)> Caetera
tra sacerdotes ergo Ecclesiae generaliter disputans, quod in fine verborum Orige-
transtulit pro hoc,
a quibus indignus communione ejus fuerat judi- nis interprctati sumus. « Ergo cum propter timo-
catus, ha;c intulit Quid necesse est dc prophe-
: « C rem Dei caveamus in quempiam maledicta con-
tarum sermonibus dicere, quibus sajpissime pa- ferre, » et reliqua: iste fraudulenter amputatis
sloribus, et majoribus natu, et sacerdotibus, ac superioribus, ex quibus inferiora dependent, sic
principibus populi comminantur et arguunt cos ? ca-pit transferre epistolam, quasi hoc sensu
Qua; absque nobis de sanctis Scripturis elicere superius esset exordium^ et ait « Quidam corum :

potestis, et liquido pervidere, quod forsitan hoc qui libenter habent criminari proxiraos suos,
tempus sit, de quo dicitur « Nolite credere ami- : ascribunt nobis et doctrinae nostrae crimen bla-
cis, nec speretis in principibus [Mich. vii, 5) ; » et sphemiae, quod a nobis nusquam audierunt de quo :

nunc impleatur vaticinium Duces populi mei : « ipsi viderint, nolentes observare mandatum illud
rae ncscierunt, filii stulti sunt, et non sunt sapien- quod dicit: « Quia maledici regnum Dei non
tes. Sapientes sunt, ut faciant mala, bene autem possidebunt » dicentes asserere me patrcm ma-
;

facere nesciunt {Jerern. iv, 21, 22) ;

» quorum litiae et perditionis eorum qui de regno Dei eji-

magis raisereri quam cos odisse debemus, et orare ciuntur, id est diabolum,esse salvandum quod :

pro illis, quam Ad benedicendum

eis maledicere. ne aliquis quidem mcnte motus et manifeste insa-
enim, et non ad maledicendum creati sumus. niens dicere potest. »
Unde et Michael cum adversusdiabolum di?putarct rj 19. Dialogus Candidi Orirjenis. Liber Novutiani
de Moysi corpore, ne tanto quidem malo ausus est de Trinitate. — Conferte Origenis vcrba, quae
judicium inferre blasphemiae, sed dixit:« Increpet supra ad verbum transtuli, his quae ab non isto
tibi Dominus {Judse 9). » Cui quid siraile etiam versa sunt, sed evcrsa, ct quantam inter se non
ia Zacharia legimus : « Increpottibi Dominus, dia- solum vcrborum, sed et sensuum habeant disso-
bole : et increpet Dorainus in tc, qui elegit Jeru- nantiam, perspicietis. 519 Obsocro nc molesta
salem {Zachar. iii, 2). » Itaque et nos cupimus sit vobis prolixior Idcirco enim
intcrprctatio.
increpari a Domino eos qui nolunt cum huraili- omnia veriimus, quo consilio superiora tacuerit,
ut
tate a proximis increpari. Dicente autem Mi- probaremus. Habetur dialogus apud Gra^cos

t
• In Tutini ediliomhus, in carne esset vioens. In '^
Wclovius m-ilml, (jucsi hoc sensusessete.vordium
codiceaut-jmcollcgii Romani verbum5en^iV«5, quod id est, quasi inde sensus inciperet, cum superiui
subsequitur, non habetur. incepisset.
 : :

463 S. EUSEBII HIERONYMI. 464

Origenis et Gandidi Volentinianac hmreseos dcfcn- ^ cpiscoporum ci quKstio movcretur, proferri librum
soris, in quo duos AndaJjatas digladiantes intcr sc de domo sua jusscrit qui, nesciente se, in scriniis
:

spectasse me falcor. Filium dc Dicit Candidus puis h;prclicus tcnebalur. Cumqucprolatus fuisset,
Patris csse substantia, errans in eo quod -poSo- etab omnibus h;ereticus judicatus, auctor libri
}vYjv', id est, prolalionem asscrit. E rcgione Ori- excommunicatus, de concilii conventione disces-
gencs juxta Arium ct Eunomium rcpugnat, eum serit. Et tantae auctoritatis se putat, et cum hoc
vel prolatum essc, vcl natum, ne Deus Patcr {'amiliaribus suis narrat somnium, nemo ei contra
dividatur in partes ; sed dicit sublimem et excel- confessorem ista simulanti audcat contradicere.
lentissimam creaturam voluntate exstitisse Patris, Piesponde, quaeso ; synodus, a qua excommunicatus
sicut et Cieteras crealuras. Rursus ad sccundani est, in qua urbe fuit? Dic episcoporum vocabula
veniunt qua^stionem. Asserit Gandidus diabolum profersententias subscriptionum, vel diversitatem,
pesaima) esse naturae, et quaj salvari nunquam vel consonantiam. Doce qui eo anno consules
possit. Gontra hoc recle Origenes rcspondit, non fucrint, quis imperator hanc synodum jusserit

eum periturae esse substantias, sed voluntate pro- congregari : Galli;cne tantum episcopi fuerint, an
pria corruisse, ct possc salvari. Iloc Gandidus ;
ct Italiae, ct Hispaniae : certe quam ob causara
vcrtit in^caJumniam, quasi Origcnes dixerit diaboli synodus congregata sit. Nihil horum nominas, sed
__ __i
naturam esse salvandam
„J ;n« r^l^^ «u;«
quod 1
ille falso obje
.
:
m
virum nlnfinnnfiGCi
*Ji;iT»n n
eloquenlissimum, et ocwi^vn
pf m m
Anionnc T'»tini
contra Arianos Latini

cerat, hic refutat..Et intelligimus in hoc tantum sermonis tubam, ut Origenem defendas, cxcommu-
dialogo ab Origene argui hcerelicam falsitatcm, et nicatum a synodo criminaris. Sed confessoris
non in cffiteris libris, de quibus nunquam qua^stio calumnia utcunque toleranda est. Transit ad
fuit. Alioqui si omnia qua) haeretica sunt, non erunt inclytum martyrem Cyprianum, ct dicit Tertulliani
Origenis, sed hsereticorum : omnes autem prope- librum, cui titulus est, de Trinilatc, sub nomine
ejus Constanlinopoli a Macedonianae partis haere-
modum illius tomi his erroribus pleni sunt ; nihil

Origenis erit, sed eorum, quorum ignoramus vo- ticis leclitari. In quo crimine mentitur duo.
cabula. Non ei sufficit Gra^cos et aniii;uos calum- Nam nec TertuUiani^ liber est, nec Cypriani
de quibus pro velustate temporum et lon- dicitur ; sed Novatiani, cujus et inscribitur
niari,
ginquitate regionum habet licentiam quidquid titulo : et auctoris eloquium, styli proprietas

voluerit mentiendi : venit ad Latinos, et primum demonstrat.

ponit Hilarium^ confessorem, quod post Arimi- 20. Fabella de llieronymo. — Et superfluum
nensem synodum liber 513 illius falsalus ab ha- puto apertas ineptias confutarc, cum mihi mea
Et ob hanc causam cum in consilio ingcratur fabella, a synodo videlicet^ et sub
relicis sit.

non habentur apud ^ ratione librorum Origenis, ubi rem fusius narrat
Verba, id esi prolationem,
1

Victorium, qui in eo certe fallitur, quod arbitra Hieronymus hic a Rufino confictam reclamat sed ;

si tantispcr considcremus, unde originem traxerit

tur exccllenliam significare, sivc i^o-
7rpo6oXr|V
fabula, erroris polius quam maiae fidei postulandua
VT|V, idcoque errare Candidum, quod Patrcm
Filio dicerct. Imo vcro Trpo- erit presbyter Aquileicnsis. Puta, librum a RuDno
e.xcellentiorem
SoXtj, produclio est, quo sensu sffipe apnd ecclesia-
memoratum, eum csse, quo Scleuciensis atque
Arimiensis synodi historiam Hilarius complexus
sticos vetores, etpraecipue Iren«um occurrit, iuco-
queCandidus blasphemabat, quod cum Valentino luerat, eumque jam tum temporis falsatum ac
productionem ejusmodi asserebat, qua
7Tpo6oXT,v,
corruptum ab Arianis. Notum porro omnibus est
alia ex partc quod, cum Mediolani congressum
procreatus ab seonibus Jesus essct. Nimirum hoc
FiVmm prohUionem comminiscel)atur, et habuisset Ililarius cum Auxentio, atque hic se
intellectu,
Catholicuni valerrime simulasset, considentibus
prolativum Verbum pr;cdicabat, nc Dco 1'alri csscl
fcre decem episcopis, ct quacstore, et magistro,
istiusmodi Verbum Filius, cujusmodi per insitam
Valentinianus jusserit Hilarium Mediolano ccdere
nobis loquendi naturam vcrborum omne profertur in
ct Auxentii communioni ipse se junxerit. Ilaec
vocem, quemadmodum tcstatur S. Ililarius lib. dc
Synodis, num. 4(i. Vide in hanc rem S. quoque
cum audilu accepisset Rufinus, putaverit ex
animn, non truncatum Hilarii librum, sed erro-
Epiphanium ha^resi 31. Ilunc porro scusum damnat
ribu.-5 ha^reticorum opera dcformatum, et ob illos
Sirmiensis concilii canon 8, tum Romana syuodus
crrores auctorcm libri Hilarium exsilio multa-
sub Damaso nn. 578 quin ct Ariani ipsi vocabu-;

tuni.
lum, tametsi dolo malo facerint, merito rcpudia- L>

Ilaud cxstat Novationi liber, qui tamcn ab ipso

'

runt. Sed Tcrlullianus, co)itra Praxcam, cap. 8,

Ilioronymo in Catalog. cap. 70 Tortullianici operis
damnata Valentini intclligontia, vocis usum defen-
dc Trinitate k-i-oixi^ dicitur, (juod plcrique ncsnen-
dit. « Dcum rilium, inquit, agnosco » tum, « Iloc si ;

tcs Cypriani e.rislimant. Confcr qu;c in cum locum

quis putaverit me 7rpo6oXT,v aliquam introduccre.
adnotamus.
boc est prolationem rci alterius ex altcra, (luod * A synodo vidclicet. In quamplurimis cxempla-
fecitValcntinus, /Eonem de /Eonc producens
ribus mss. logimus, asino v/dclicet lyra : sed impe-
primo quidcm dicam. Non ideo non utalur et vc-
re ac scnsu ejus, quia ct ritia librariorum cst, quia ncscierunt synodum
ritas vocabulo isto, et
ha3rcsis utitur? imo h;presis potius cx vcritate acce- congregalam a Damaso contra Apollinaristas. in
)it,quod ad mendacium suum strucret. » Gertc 7:po qua ccclcsiasticas cpistolas dictandas tradidit
BoXy^v Verbi productioncm appellare nihil prohibet,
Hic^ronymo. Videhujusmodi fabulam apud Rufinum,
I\l.\nTi.\N.
et a S. (Irogorio Niizianzono iiliistjuc Patribus
Verbi 7:oo6oAz'j; Patcr nuncupatur.
;
- Hivc vidotur froumonioa synodus anni 5S2,
Rccolc totam hanc dc llilario cjusquc falsato
'i'
sub Diimaso Roma» hiibita. Porro fabulam depra-
iibello fabulam apud Rulinum in libro do Adulte- vali Athanasiani libri non accusat Hieronymufl
46S CONTRA RUFINUM LIB. 11. 466
nomine cujusdam amici Damasi Romanaj urbis A Sex millia autem librorum legere*, non jam est
episcopi ego petar, cui ilie ecclesiasticas epistolas errores ac mala velle cognoscere, sed totam pene
dictandas tradidit, et Apollinariorum versutia^ vitam disciplinis ejus ac sludiis dedere. Quomodo
describantur, quod Athanasii librum ubi Dominicus ergo iste mcrito audiendus est, cum eos cul-
hotno scriptus est, ad 514
legendum acceptum pat, qui instrtrctionis suBe causa perpauca ejus
ita corruperint, ut in litura id quod raserint, (salva fidei regula atque integra pietate) lege-
rursus scribercnt, ut scilicet non ab illis falsatum, runt ?

sed a me additum putaretur. Quaiso te, aniice 22. Epiphanitis quinque linguas noverat. — Qui
charissime, ut in ecclesiasticis tractatibus, ubi de sunt isti, qui in Ecclesia disputare latius solent?
veritate dogmatuin quncritur, ct de salute anima- qui libros scribere? qui totum de Origene loquun-
rum nostraruin majorum flagitatur auctorilas, tur et scribunt? qui dumsuanoluntfurtacognosci,
hujuscemodi deliramenta dimittas ct prandiorum et ingrati sunt in magistrum, idcirco simplices ab
ccenarumque fabulas pro argumento non teneas illius lectione deterrent? Nominatim debes dicere,
veritatis. Fieri enim potest, ut etiam si a me verum et ipsos homines denotare. Ergo beati episcopi
audisti, alius qui hujus rei ignarus cst, dicat a tc Anastasius^, et Theophilus, et Venerius (Medio-
esse compositum : et quasi mitium Philistionis*, r. lani), ct Chromatius (Aquileiae), et omnis lam
vel Lentuli, ac Maruli stropham eleganti sermone Orientis quam Occidentis Catholicorum synodusS
confictam. qui pari scntentia, quia pari et spiritu, illum hae-
21. De S. Epiphanio querela. —
Quo non perve- rcticum denuntiant populis, fures librorum illius

niat semel effrenata temeritas? Post excommuni- judicandi sunt : et quando in Ecclesiis proBdicant.
cationem Hilarii, post Cypriani •^E.ocErfYpa^^ov non Scripturarum mysteria, sed Origenis furta
haereseos librum, post Athanasii, mc dormitante, commemorant? Non tibi sufficitpassim contraom-
lituram, simul el inscriptionem, erupit aliquando nes detrectatio, nisi specialiter contra beatum et
contra papam Epiphanium et dolorem pectoris insignem Ecclesiaj sacerdotem styli tui lanceam
sui, quod eum in epistola quam ad Joannem dirigas? Quis est ille, qui velut necessitatem evan-
episcopum scripserat, hffircticum arguit, in gelizandi per omnes gentes et per omnes linguas
Apologia pro Origcnc digerit, et his se sermo- habere se putat, de Origene male Ioquendi?qui
nibus consolatur: « Quin potius aperienda est sex millia librorum ejus se legisse, quam plurima
hoc in loco veritas latens. Non enim possibiie est, fratrum multitudine audiente, confessus est? In
tam iniquo judicio uti quemquam hominum, ut qua multitudine et caterva fratrum tu quoque me-
de causa ajquali non a;qualiter scntiat. Sed quod dius eras, quando ille in sua Epistola queritur,
auctores obrectatorum ejus hi sunt, qui vel in C pro Origenis haeresi nefaria a te dogmata esse
Ecclesia disputare latius solent, vel etian libros prolata? ei damdum est quare Grsecam,
Crimini
scribere, qui totuni de Origene velloquuntur, vel Syram, et Hebrajam et ^Lgyptiacam linguam, ex
scribunt. Ne ergo plures ipsorum furtacognoscant, parte et Latinam noverit? Ergo et apostoli et apo-
quaj utique si ingrati in magistrum non essent, stolici viri, qui linguis loqucbantur, in crimine
nequaquam criminosa viderentur, simpliciores sunt ; et me trilinguem, bilinguis ipse ridebis''?
quosque ab ejus lectione deterrent. Denique qui- De scx millibus autem librorum, quos 516 ab eo
dam ex ipsis, qui sc velut cvangelizandi necessita- lectos esse confingis, quis credet aut te verum di-
temper omnesgentes et per omnes linguas habere cere, aut illum potuisse mentiri ? Si enimOrigenes
putat.deOrigene male loquendi,sex millialibrorum scx millia scripsissetlibrorum, potueratfieriut vir
ejus se legisse, quam plurLma 515 fralrum mul- eruditissimus [Al. eruditus], et ab infantia sacris
titudine audiente, confessus est. Qui si ulique (ut Litteris institutus, pro curiositate et scientia le-
ipse dicere solet) pro cognoscendis ejus malis lege- gisset aliena. Quod veroillenon scripsit, quomodo
bat, sufficere polerant decem libri ad cognoscen- iste logere potuit? Numera indices librorum ejus
dum, aut viginli certe, aut ut plurimum triginta. qui in tertio volumine Eusebii, in quo scripsit vi-

falsi,sed tantum inter ea amandat, qua3 seriaj D mx, Theophilus Alexandriee, Venerius Mediolani,
disputationi non faciunt. Dc Doininici aulem Chromatius Aquiloi.x episcopus erat. Martian.
hominis appcllationc ad Ghristum significandum, Rcrortur a Labbap.o
* Concilior. pag. 658,
t. V
quam alii e veteribus reprobarcnt, alii tuerentur, universa Occidcntalium synodus, quse acccpit et
multa ad librum Didymi de Sjnrilu sancto congcs- probavit Alcxandrinorum Ecclcsix scntentiam in im-
fiimus n. 51, in nolis quas vidc, si lubet.
; pium (Or-gcnem) tatam, ut loquitur Theophilus in
'. Philistionis meminit S. Epiphan. hjcres. 30. sermonc quein Justinianus imperator laudat. Vide
Gnostic. n. i Lontuli Tcrtullianu.s de Pnllio cap.
; Theophili synodicain,tresque alias.qua} illam sub-
4. Marulli dictum illud cxstat sane feativum ad scquuntur cpistolas, a nobis editas toin. I, sub
parasitum gulosum. Tu llcctorem imiUiris, ab llio numcr. 72 et sequcntibus.
nuncjuum rccedis. Tres autem una commcmorat Vidctur Victorio Ilicronymusludcre in bilinguis
'^

Marius Mcrcator in Commonit. Unns Philislion, : nomine, ut obtrcrtaroroin potius notet, quam dua-
unus Lalinorum Lentulus, inius tihi Marullus com- rum linguarum poritum sciontia. Hier. infra lib. iii.
parandus. Tu Ijilinguis, qui tantum habes Grxci Latinique scr-
*Vid. supra num. 13, in notis. monis scientiam, ut et Grxci te Latinum, et Latini
' Beati episcopi Anastasius, etc. Anatasius liojr te Graecum putent.
 467 S. EUSEBII HIERONYMI. 468
tam Pamphili, contincntur: et non dico sex mil- A sic tu doce a quo exemplar acceperis, ut qui an
lia scd tcrtiam partcm non reperies. Habemus clorem libri dare alium non potuerit, ipse falsilatis
epistolam supradicti pontificis, in quahuic calum- reus teneatur. « Bonus homo de bono cordis the-
niaj tuaj, dum adhuo esses in Oriente, respondet, sauro profert illa quo9 bona sunt (Matlh. x(i, 35);»
et apertissimum mendacium Hbera veritatis fronte atque ex pomorum dulcedine, generosi seminis
confulat. arbor agnoscitur.
23. Ilal>el)at in animo scrihere contra Pamphili 24. Epistola supposita Ilieronymo. — Scribit fra-
Apologiam. Lib. de Viris illustr. ad Dextrum. Trans- ter Eusebius se apud Afros episcopos, qui propter
tulit homilius Origenis in adolcscenlia. — Post hajc ecclesiasticas causas ad comitatum venerant, epi-
et tantaaudes in Apologia fua dicere, te non esse stolam quasi meo scriptam nomine reperisse, in
defensorem Origenis, nequc assertorem illius, pro qua agerem poenitentiam, et me ab Hebroeis in
cujus dcfensione Pamphilus et Eusebius tibiparum adolescentia inductum esse testarer, ut Hebra»a
dixisse sunt visi. Adversum quae volumina (si Do- volumina in Lalinum verterem, in quibus nulla sit
minus vita3 hujus dederit spatium)aHas respondere veritas. Quod audiens obstupui. Et quia « In ore
conabor. Nunc tantum tuis assertionibus obviasse duorum vel trium stat omne verbum (Deut. xvii,
ethoc brcviter prudentem instruxisse le-
sufficiat, 6; Malth. xviii, 16; // Cor. xiii, 1), » unique testi,
j^
ctorem, me istum Hbrum quisubnominePamphiU nec Catoni creditum*est, idipsum multorummeex
ferebatur, vidisseprimum scriptum incodicetuo ;
Urbe fratrum scripta docuerunt, sciscitantium, an
et quia non erat mihi cur;B quid pro haeretico di- ita se haberet, et a quo ipsa epistola disseminata
ceretur, sic semper habuissc, quasidiversum esset esset in vulgus lacrymabiliter indicantium. Qui
opus Pamphili et Eusebii postea vero qusstione
:
hoc ausus est facere, quid aliud nonaudeat? Bene,
mota, scriptis eorum respondere vokiissc, et ob quod malitia non habet tantas vires, quantos co-
hanc causam legisse, quidproOrigeneunusquisque natus. Perierat innocentia, si semper nequitiae
sentiret, perspicucque deprehendisset,quod primus juncta esset potentia, totum quidquid cupit ca-
et
liber sex voluminum Eusebii ipse esset, qui unus lumnia, 518 prEcvaleret. Stylum meum, qualis-
sub nomine Pamphili a te editus est, tam Gra?ce cunque est, et formam eloquii vir disertissimus
quam Latine, immutatis duntaxat sensibus de Fi- exprimere non potuit sed inter ipsas proestigias,
;

lio et Spiritu sancto, qui apertam blasphemiam et alterius personam, qua se fraudulenter induerat,
prffiferebant. Unde etiam ante annos ferme decem quis esset ostendit. Ergo ille qui epistolam sub
cum Dexter amicus meus, qui prasfecturam admi- nomine meo pccnitentiae finxerat, quod male He-
nistravit praetorii, me rogasset, ut auctorum no- braea volumina transtuiissem, objicere dicitur, me
straj reUgionis et indicem texerem, inter caeteros C in Septuagintacondemnationem Scripturas sanctas
tractatores posui et hunc librum a Pamphilo^edi- interpretatum, ut sive falsa sunt, sive vera quae
tum, putans essc, ut a te et tuis discipulis fue-
ita transtuli, in crimine maneam; dum aut in novo
rat divulgatum. Sed cum ipse dicatEusebius Pam- opcre fateor me errasse, aut recens editio veteris
philum 51 7 nihil scripsisse, exceptis brevibus condemnatio sit [Al. fit]. Miror quomodo in eadem
EpistoUsad amicos et primus Uber sex voluminum
: epistola homicidam, et adulterum, et sacrilegum,
ilUus, eadem et eisdem verbis conlineat, quae sub et parricidam me esse non dixerit, et quidquid
nomine PamphiU a te ficta sunt, pcrspicuumest te potjst tacita mentis cogitatio intra se turpitudinis
idcirco Ubrum hunc disseminare voluisse, ut sub volvcre. Gratias ei dcbeo agere, quod cum tanta
persona martyris hacresim introdureres. Gumque silva criminum, unum erroris vel falsitatis
sit
de hoc ipso libro quem Pamphili simulas, muHa crimen objecerit. Egone contra Septuaginta inter-
perverteris, et aliter in Orajco, aUter in Latino sit, pretes aliquid sum locutus, quod ante annos plu-
fraudcm tuam crrori mco imputarc non debes. rimos diligentissime emendatos, meae linguae stu-
Crcdidi enim ejus essc librum, quem tiLulus prae- diosis dedi, quos quotidie in conventu fratrum
fercbat, sicut Tcsp'. 'Apywv, ct mulia alia Origenis edissero, quorum Psalmos jugi meditatione de-
opcra, plurimorumque Grajciae tractatorum, qua)
J)
canto ? Tam stuitus eram, ut quod in pueritia di-
aut ante non legi aut nunc compellor lcgere, dici, scnex oblivisci vellem ? Universi tractatus mei
quacstione haeresos suscitata, ut sciam quco vitare horum testimoniis tcxti sunt. Commentarii in duo-
dcbeam, qua) probare Unde et in adolesccntia ho- decim Prophetas, et meam et Septuaginta editio-
milias tantum ejus quas loquel)atur ad populum, ncm edisserunt. labores hominum, semper in-
in quibus non tanta scandala tcnebantur, simpli- certi o mortalium studia contrarios interdum fines
!

citer rogantibus transtuli, nullis pracjudicans cx habcntia Unde me putabam bene mereri de La-
I

his qu.T probantur, illa suscipcrc quoc manifcstc tinis meis, et nostrorum ad discendum animos con-
hnirctica sunt. Ccrte (ut compendium longi ser- citarc, quod cliam Grasci versum dc Latino post
monis faciam) sicut ego ostcndo, me ab his acce- tantos interpretes non fastidiunt' inde in culpam ;

pissc librum qui de tuo codice transcripscrunt : vocor, et nauseanti stomacho cibos ingero. Et quid

'
Psalterium puto innui ex Hebraeo Latinc a S. doctore redditum, ^atque ex Latino Graecc a
So-phronio vulgatum.
 469 CONTRA IIUFINUM LIB. II. no
in homine tutum sit, innocentia criminosa e3t? A. Isaia.Tertium in Zacharia. Quartum in Proverbiis
Dormiente patrofamilias inimicu3 homo zizania su- Quintum reque in Isaia. Quod multi ignorantes,
persemlnavit >)latlli.xiu, 25). • Exterminavit vi- apocryphorum deliramenta sectantur, et Iberas
neam apor de silva, et *. Causas erro-
najnias libris authenticis praefcrunt
singularis (erus depastus est
eam (Psal. lxxix. 13). » Ego taceo, et littera; non ris non esl meum exponere. 5?0 Jud.Tci prudenti
mex loquunlur contra me. Ignoro crimen, et cri- factum dicunt essc coasilio, ne Ptolemaeus unius
mcn orb^ confiteor.
in toto Heu mihi,niater mca •< Dci cultor, apud Hebracos cliam duplicem divini-
ut quid me genuisti, virum qui judiccret discernar talem deprehenderet quod maximc idcirco facie-
:

omni terrae [Jerem. xv, 10, scc. L.V.V) ? » bant,quiain Piatonis dogma cadere videbatur.
25. Ex Prologo In Gcncsin. — Omnes PrKfatiun. Denique ubicunque sacratum aliquid Scriptura
culae veteris Instrumenti, quarum ex parte e.xempla testatur de Patre et Filio et Spiritu sancto, aut
subjeci, huic rei tcsles sunt. Et supernuum est, aliter interpretati sunt, aut omnino tacuerunt, ut
quod in illis dictum est, 519 aliter quam ibi di- et regi satisfacercnt, et arcanum fidei non divul-
ctum est scribere. Incipiam igitur a Genesi, cujus garent. Et nescio quis primus auctor septuaginta
Prologus talis est : « Desiderii mei desideratas ac- cellulas Alexandriae mcndacio suo exstruxerit,
cepi epistolas, qui quodam praesagio futurorum, n quibus divisi eadem scriptitarint, cum Aristeas,
cum nomcn, obsecrantis ut
Daniele sorLitus est ejusdem Ptolemaei i-EpaTr-.jTT,?, et multo post
translatum in linguam Latinam de Hebrseo ser- tempore Josephus, nihil tale retulerint ; sed in una
mone Pentateuchum nostrorum auribus traderem. basilica "^
congregatos contulisse scribant, non
Periculosum opus certe, et obtrcctatorum latra- prophetasse. Aliud est enim vatem, aliud inter-
tibus patens *
;
qui me asseruntin Septuaginta in- pretem essc. Ibi spiritus ventura praedicit, hic eru-
terpretum saggillationem, nova pro veteribus cu- dilio etverborum copia ea quac intclligit transfert.
dere ita ingenium, quasi vinum probantes, cum
: Nisi forteputandus est Tullius iEconomicum Xe-
ego sajpissime teslatus sim, me pro virili ^ portione nophontis, ct Platonis Protagoram.et Demosthenis
in tabernaculo Dei offerre quae possim ; nec opes pro Ctesiphonte orationem afflatus rhetorico spi-
altcrius, alioruin paupertate fcedari. Quod ut au- ritu transtulisse ut aliter de eisdem libris per
;

derem, Origenis me studiurn provocavit, qui edi- Septuaginta interpretes, aliter per apostolos Spi-
tioni antiqua; translationem Theodotionis miscuit. ritus sanctus testimonia texuerit ut quod illi ta- ;

asterisco -f, et obclisco *.y. id est, stella et veru, cuerint, hi scriptum esse mentiti sint. Quid igitur
opus omne distinguens : dum aut illucere facit.qua; damnamus veterrs? Minime. Sed post priorum stu-
minus ante fuerant,autsupcrflua quaque jugulatet domo Domini quod possumus, laboramus.
dia, in
confodit, maximeque quae evangelistarum et apo- C Illi interpretati sunt anteadventum Ghristi et quod ;

stolorum auctoritas promulgavit. In quibus multa nesciebant, dubiis protulere sententiis. Nos post
de veteri Testamento legimus,qua2 in nostris codi- passionem et rcsurrectionem ejus, non tam pro-
cibus non habentur, ut est illud : « Ex .ligypto phetiam, quam historiam scribimus. Aliter enim
vocavi filium meum {Osee xi, 1) ; » et : « Quoniam audita, aliter visa narrantur. Quod melius intelli-
Nazareus vocabitur (Matth. ii, 23) ;
» et : « Vide- gimus, melius et proferimus. Audi igitur Kmule,
bunt in quem compunxerunt {7mcIi, xii, 10) ; » et et obtrectator ausculta : Non damno, non repre-
« Flumina de ventreejus fluent aqua; vivae (Joan. hendo Septuaginta ; sed confidenter cunctis illis

vu, 38) ; » et : « Quae nec oculus vidit, nec auris apostolos praefero. Per istorum os mihi Christus
audivit, nec in cor hominisascendit ^, qua; praepa- sonat, 521 quos ante prophetas inter spiritualia
ravit Deus diligentibus se (/ Cor. u, 9) » et multa ; charismata positos lego in quibus ultimum pene :

alia. qu.-n proprium z'ri-'x^ni.'x desiderant. Interro- gradum interpretes tenent. Quid livore torqueris ?
gemus ergo eos, ubi haec scripta sint ; et cum di- quid inpcritorum animos contra me concitas ?
cerenon potuerint, de libris Hebra;is proferamus. Sicubi tibi in translatione errare videor, interroga
Primum testimonium cst in Osec. Secundum in Hebraeos, diversarum urbium magistros consule :

' Martianaius qui judicet et discernat alibi qui ;

D mero asccnderunt interpretetur, ac legat, ne varia-
judicaret in Gr.cco autem est, c'.xa^o;j.iVov y.-x\ rent excmplaria, hoc etiam in loco ascendcrunt,
0'.ay.p'.voaiVOv — ajr, tt,
Y'^- restituit, tametsi in Grajco iviori haberi non diffi-
' In ipsa Pr<Efat, additur meorum, Scd in hac teatur,
quemadmodum et subsequentibus illustrandis hic •^
Puta Ascensionem Isaioc, et Apocalypsin Elijs,
nom immoramur, quod suo loco ante Scripturae ex quibus libris Gnostici exprcssum putabant Pauli
ipsos libros praestitimus. locum ad Corinthios, Et per hanc occasionem,
' Duo codices. collegii Rom. unus, alter Pala- Lusilamx, ab
Hispaniarum et hffsreticis deceplse
tinus, pro vili. sunl mulierculx, etc, ut ipse Ilier.Ioquitur in cap.
Alibi obello. Mox pro illucere, Erarimus et Vi- Isa. Lxiv. qua ctiam dc causa Iberas nxnias hic
ctorius legerunt illuslria, ut concinius, puto, Icge- loci vocat.
rcnt, non ut verius Mihi subintclligendum potius ^
Non sperncnda vetcris editionis lectio, Et non
videtur vcrbum illu.slria posl fucrant, textu nihil mullo post lcmpore ipse Josephus, nihil tale retule-
immut.ato. Sic in Prfcfat. ad Paralip. rt.s/emm, in- rint scd
; m
una basilica. clc. Vox una hic penes
quit, ilesifjnans quoi miuus ante fuerant. Martianffium decrat.
* Victorius, quod alibi
Hieronymus plurium nu-
4T1 S. EUSEBII HIERONYMI. 472
quod habentdeChristo.tui codices non habent. Anesingula verba describens, ut unua dissentiens
illi

Aliud contra se postea ab apostolis usur-

est, si statim, cffiteris inter se consentientibus, arguatur ;

pata tcstimonia probavcrunt, et emcndatiora sunt Sftd quod majoris audaciae est, in editione Septua-

cxempidria Latina, quam Gr.-Bca Gracca, quam ginta, Theodotionis editionem miscuit, asleriscis
:

Hcbr<Ta. » vidciicet dcsignatus quaj minus fueraDt,et virgulig

26. Ex Prologo
Regum. in libros
In libris quo- — qua; ex superfluo videbantur apposita. Si igitur
quc Samuel et Malachim, quos nos Regnorum aliis licuit non tencro, quod semcl susceperant, et
quatuor nominamus, post catalogum divina) Scri- postjseptuaginta cellulas, quaj vulgo sine auctore
ptura? h<cc intuli : « Quffi cum ita se habeant, jactantur, singulas celhilas aperuere : hocque in
obsecro te, lector, ne bjLborcm meum reprehensio- Ecclesiis legitur, quod
Septuaginta nescierunt ;

nem existimcsantiquorum. In tabernaculo Dei cur me non suscipiant Latini mei, qui inviolata
ofrert Alii aurum et ar-
unusquisquc quod potcst. editione vetcri, ita novaui condidi, ut laborem
gentum cllapidos pretiosos, alii byssum et purpu- mcum Ilcbraiis, et (quod his majus est) apostolis
ram et coccum oflcrunt et hyacinlhum. Nobiscum auctoribus probem ? Scripsi nuper librum deOpti-
bene agitur ', si obtulerimus pclles et caprarum mo genere interpretandi, ostendens illa de Evan-
pilos. Bt tameii Apostolus contemptibiliora nostra T» gelio : « Ex yEgypto vocavi filium meum {Osee
magis necessaria judicat (/ 6or. xu, 21). Unde et XI, 1) ;
» et : « Quoniam Nazaraeus vocabitur
tota illa tabcrnaculi pulchritudo et per singiilas {Matlh.II, 23), » et « Videbunt in quem cora- :

species Ecclesia? pra?senLis futurajque distinctio, punxerunt {Zach. xir, 10); » et illud Apostoli :

pellibus tegitur et ciliciis ; ardoremquc solis et in- <iQuae oculus non vidit, nec auris audivit, nec in
juriam imbrium, ca qune viliora sunt prohibent. » cor hominis ascenderunt, quae praeparavitDominus
Vide quanto contra Septuaginta interpretes tu- diligentibus se (/ Cor. ii. 9) "caeteraque his similia
meam supercilio, ul illos aurum et petiososlapides in Hebrffiorum libris inveniri. Certe Apostolus et
et pur[)uram,me pelles et pilos caprarum in taber- evangelistffi SepLuaginta interetes noverant. Et
naculo Dei obtulisse profiteai' ? unde eis hoc dicere, quod in Septuaginta non ha-
. 26. Ex prologo in Paralipomena. Interpretum LXX betur ? Et Christus Dominus noster, utriusque
versio corrupla. — Ponam et aliud testimonium, Testamenti conditor, in Evangelio secundum Joan-
ne nunc me rerum necessitate compulsum dicas nem « Qui credit, 5!83 inquit, in me sicut dicit
:

inutasse scntentiam. In libru Temporum, id est, Scriptura, flumina de ventre ejus fluent aquae vivae
Paralipoinenon, qui Hcbraice dicitur dabre Jamim, {.loan. VII, 38). » Utique scriptum est, quod Salva-
hac ad sanctum papamChromatium Praefatiuncula tor scriptum esse testatur. Ubi scriptum est ?
usus snm « Si Septuaginta interpretum pura, et C Septuaginta non habent, apocrypba nescit Eccle
;

ut ab eis in Grap.cum versa est, editio permaneret, sia. Ad Hebraeos igitur revertendum unde et Do- :

supcrflue mc, mi Ghromati, episcoporum sanctis- minus loquitur, et discipuli exerapla prffisumunt.
sirae atque doclissime, impclleres, ut tibi Hcbra^a Haec pace veterura loquor, et obtrectatoribus meis
voluraina LaLino sermone transferrcm. Quod enim tantum respondeo, qui canino dente me rodunl,
semel aures hominum occupaverat, et nascentis in publico detraheotesj Icgentes in angulis, iidem
Ecclesi« roboraverat fidem, 522 justum erat et accusatores et defensores, cura in aliis probent,
etiara nosLro silenLio comprobari. Nunc vero cum quod in rae reprobant, quasi virtus ct vitiura non
pro varietate rcgionum diversa ferantur exempla- inrebus sit, sed cum auctore mutetur. Cffiterum
ria. et gerraana illa antiquaquetranslatio corrupta memini editionemSeptuagintatranslalorumolimde
sit atque violata, nostri arbitrii putas, aut ex plu- Grsco craendatam tribuisse me nostris, nec ini-
ribus judicare quid verura sit, aut novum opus in raicura debere existimari eorura, quos in conventu
vetcri opere cudero, illudentibusquc Judicis, cor- fratrum seraper edissero. Et quod nunc dabrb
nicurn *, ut dicitur, oculos conligere. Alexandria Jamim, id est, Dierum interpretatus sum,
Verba
et yEgyptus in Septuaginta suis Hesychium laudat idcirco feci ut inextricabiles moras, et silvam
auclorera. Constantinopolis usque ad Antiochiam nominum, qua3 scriptorura confusa sunt vitio,sen-
j)
Luciani marLyris oxemplaria probat. Mcdia3 inter suumquc barbariem (.1/. labyrinthos) apertius, et
has proviiiciae Pal.Tstinos codices lcgunl, (juos ab per vcrsuum cola digcrerem, raihimetipsi et meis
Origene claboratos ]']uscbius cl Pamphilius vulga •
juxta llisraeniam * caneus, si aures surda) sunt
verunt totusque orbis hac inter se trifaria varie-
:
caeterorum. »
tate corapugnat. Et certe Origenes non solum 28. E.v Prologo in Eiram. In Ezra? quoque —
exempla -'
coraposuit quatuorcditionum, ct regio- volumine similia prifatus sum, et post multa hffic
* In ipsa PnvlaL agelur. hanc lcclioncm ipsc improbasset. Certe quod Victo-
- Id ost cos doluderc, qui alios a se deludi rius quoque notat, Erasmura castigans. he.m~
solere prolilcntur. Vid. Ciceroncm pro Murcna, pla quatuor cdilionum csse non potuerunt, sed
cap. 11, ot pro Flacco, cap. 20 Macrobium, Salurn ; fctrapla. llcposikc a nobis leclioni mss.suITragantur
lib. vii, cap. 5. ^ .'Vntigonidis cantoris discipulus, cui, cum pa-
" Martiauieus liic exapla cum diu antea ipsam rum in cancndo populo probaretur, dixit Antige-
Prajfationcm excudens tomo sua^ editionis prinio, nidcs, Mihi cane et viusi.s.
473 CONTRA RUFINUM LIB. II. ^lt^

addidi illaturus sum, cequissimum est.

: « Quod A. Graecos. Caeterum apud Latinos, ante eam transla-

Edidi non habetur in Gra^co, vel ali-

aliquid, tioncm, quam sub asteriscis et otielis nupcr edi-

ter habetur, quam a me versum cst. Quid inter- dimus, ferme aut oclingenti versus
septingenti
pretem laniant ? Inlerrogent Hebraeos, et ipsis- desunt, ut decurlatus, et laceratus, corrosusque
auctoribus translationi raea! vcl arrogent vel dc- liber focditatem sui pul)lice lcgentibus praebeat. »
rogent lidem. Porro aliud cst, si clausis, quod di- Et post multa qnx sludio brcvitatis prajtcreo, haec
citur, oculis, mihi volunt malediccre, ct non imi- in fine 525 « Audiant quapropter
subjunxi :

tantur Groecorum studium et benevolentiam, qui canes mei, idcirco me

hoc volumine laborasse,
in

post Sepluaginta Iranslatores jam Christi Evan- non ut interprctationem antiquam reprehenderem,
gelio coruscante, Judaios et Ebionitas legis veteris sed ut ea quae in illa aut obscurasunt, aut omissa,
inlorpretes, Aquilam videiicet, Symmiichum et aut certe vitio scriptorum depravata, manifestiora
Theodotionem, curiose legunt, et pcr Origenis nostra interprelatione fierent, qui ct Hebraeum
laborem Iv i;a-Xo'; Ecclesiis dedicarunt quanto
'
: sormonem ex parte didicimus, et in Latino pene
magis Latini raei grati esse deberent, quod exsul- ab ipsius incunabulis inter grammaticos et rheto-
tantem Grajciam cernerent aliquid a sc mutuari ! res et philosophos detriti sumus. Quod si apud
Primum enim magnorum sumptum est, 52J et T» Grsecos post Septuaginta editionem, jam Chrisli
iQlinila) difiicultatis, exemplaria habere omnia. Evangelio coruscante, Judcneus Aquiia, et Symma-
Denique et qui habuerint, ct Ilebraei sermonis chus ac Theodotion judaizantcs haeretici sunt re-
ignari sunt, magis errabunt, ignorantes quis e cepti, qui multa mysteria Salvatoris subdola in-
multis verius dixerit. Quod etiam sapientissimo terpretalione celarunt, et tamen in Hexaplis ha-
cuidam - nuper apud Grwcos accidit, ut interdum bentu|j apud Ecclesias, et explanantur ab ecclesia-
Scripturae sensum relinquens, uniuscujuslibet [-4/. sticis viris quanto magis ego Christianus, de pa-
:

uniuscujusque^ interpretis sequeretur evrorem. rentibus Christianis natus, et vexillum crucis in

Nos autem qui Ilebra^ae lingua; saltem parvam ha- mea fronte portans, cujus sludium fuit omissa
bemus scientiam, et Latinus nobis utcumque ser- repetere, depravata corrigere, et sacramento Eccle-
mo non deest, de aliis magis possumus judicare, sia; puro sermone, vel a festidiosis,
et fidcli aperire

et ea quae ipsi intelligimus, in nostra lingua expri- vel a malignis lectoribus non debeo reprobari » !

raere. >» 30. Ex Prologo in Psalterium. — Psalterium quo-

29. Ex Prologo in Job. — Transibo ad librum Job, que quod certe emendatissimum juxta Septua-
quem post Septuaginta interprctum editionem giuta interpretes nostros labore dudum Roma sus-
quam Origenes obelis asteriscisque distinxit, ante cepit, rursum juxta Hebraicum vertens, Pra^fatione
annos plurimos Latino sermoni datum, cum rur- C munivi, et sic in parte Prologi sum locutus « Quia :

sumjuxta ipsum Hebraicum verterem, sic locutus igitur nupcr cum Hebraeo disputans, qusdam pro
sum Cogor per singulos Scripturas divinaj libros,
: " Domino Salvatore de Psalmis testimonia protuli-
adversariorum respondere maledictis, qui inter- sti ; volensque ille te illudere ^, per sermones pene
pretationem meam, rcprchensionem Septuaginta singulos asserebat, non ita in haberi in Hebra^o.ut
intcrpretum criminantur quasi non et apud Graj- : tu de Septuaginta interprelibus opponebas, studio-
C03 Aquila, Symmachus et Theodotion verbum
vel sissime postulasti, ut post Aqilam, Symmachum,
e verbo, vel scnsum e sensu, vel ex utroque ' com- et Theodotionem, novam editionem Latino ser-
mistum et medie temperatum genus translationis mone transferrem. Aiebasenim te magis interpre-
expresserint, ex omnia veteris Instrumenti volu- tum verietate turbari, et pro amore quo laberis.
mina Origenes obelis asteriscisque distinxerit : vel translatione, vel judicio meo esse contentum.
quos vel additos, vel de Thcodotionc sumptos, Unde impulsus a te, cui et quffi non possum, ne-
translationi antiquae inseruil, probans defuisse gare non deboo, rursum ^ me obtrectatorum la-
quod additum Dicant igitur obtrectatores mei
est. tratibus tradidi, maluique te vires potius meas,
recipere in toto, quod in partibus susceperunt, quam voluntatcm in amicitia quaererc. Certe con-
aut interprctationcm meam cum astcricis suis fidenter dicam,ct multos hujus operis testes citabo.
D
radcre. Ncque enim fieri potcst, ut quos plura in me nihil, dunlaxat scientem 526 de Hebraica '',

termisisse perpexerint *, non eosdem eliam in veritate mutassc. Sicubi ergo editio mea a vete-
quibusdam errasse fateantur praecipue in Job, : ribus discrepat, interroga quemlibet Hebraeorum,
cui si ea qua; sub asteriscis addita sunt sublraxeris, ct liquido pcrvidebis, me ab aimulis fruslra lace-
pars maxima detruncabilur. Et hoc duntaxat apud rari, qui malunt contemncre vidcri prKcIara, quam
*Voces iv kfa-jtXoI; hic omiserat Martianaeus, tione IVIartianacus, susceperint, minus bcne.
quas probaverat antea in ipsius Prajfationis editio- ^ Codex Regio-Vatic. nuin 11, Kle teilludcre.

DC, et Victorius ipse reponendas ostenderat. «Martian. in ipsius Prologi edilione, Cui et quas
* Hic ApoIIinaris Laodicenus
est, quem expresse possiim neqare non possum, rursum, etc. Vetus
notat sub libri hujus finem. edit. cui concinit alter Reginae cod. 1826, Cui
^ In antiquiss. Vaticano Palatino ms. n. 2i, Vcl qux possum debeo, ct qu;v. non possum etc.
verbo, vel sensu, vel ex utroque, etc. ^
In vet. edit., dunlaxat sententia.
* Idom ms., quemadmodum et in ipsa prajfa-
 S. EUSEBII HIERONYMI. 47«

discere. Perversissimi homines nam cum novaa : A. stare, et docuise lectorem, Ecclesias Christi hunc
semper expetant voluptates, et gulcc eorum vicina prophetam juxta Theodolionem legere, et non jux-
maria non sufficiant, cur in solo studio Scriptu- ta Septuaginta translatores. Quorum si in isto
rarum vcteri sapore contenti sunt ? Nec hoc tlico libro cditionem dixi multum a verilate distare, et
quod prajcessores meos mordeam, aut quidquam de recto Ecclesiarum Christi judicio reprobatam, non
his arbitrer detrahendum, quorum translationcm est meae culpae quidixi, sed eorum qui legunt. In
diligentissiine emendatam olim mea^ lingua; ho- promptu sunt quatuor editiones,Aquilae,Symmachi,
minibus dedi sed quod aiiud sit inEcclesiis Chri-
: Scptaaginta. e\ Thodotionis Ecclesiae juxta Theo-
:

sticredentium Psalmos legcre, aliud Jud.-eis sin- dotionem legunt Daniclem. Ego quid peccavi, si
gula verba calumniantibus respondere. o Ecclesiarum judicium secutus sum ? Quod autem
31. Ex Prologo in libh. Sulomnis. Salomonis — refero, quid adversum Susannae historiam, et hym-
etiam libros, quos olim juxta Soptuaginta additis num trium puerorum et Belis Draconisque
,

obelis et asteriscis in Latinum verteram, ex He- fabulas, qua3 in voluminc Hebraico non habentur,
braico transferens, et dedicans sanctis episcopis Hebraei soleant dicere, qui me crircinatur, stuitum
Chromatio et Heliodoro,haec in Praefatiunculffl meae se sycophantam probat. Non enim quid ipse sen-
fine subjeci « Si cui Septuaginta interpretum tirem ^, sed quid illi contra nos dicere soleant, ex-
:
P
magis editio placet, habet eam a nobis olim emen- plicavi. Quorum opinioni, si non respondi in Pro-
datam. Neque enim sic nova cudimus, ut vetera logo, brevitati studens ne non Praefationem, sed
destruamus. » librum viderer scribere, puto quod statim subje-
32. E.V Prologo in haiam. —
Veniam et ad Isa- cerim dixi enim, « De quo ncn est hujus tempo-
;

iam, et partem Prologi ejus super Septuaginta in- ris » Alioquin

disserere. el ex eo, quod asserui
terpretatione subjungam. Quem cum magis evan- Parphyrium contra hunc prophetam multa dixisse,
gelistam quam prophetam dicerem, eo quod uni- vocavique hujus rei testes Methonium, Eusobium,
versa Christi Ecclesiae mysteria sic ad liquidum et Apollinarium,qui multis versuum millibus illius

perseculus esset, ut non de futuro vaticinari, sed vesaniae responderunt, me accusare poterit, quare
de praeteritis historiam texere crederetur, etiam non in Praefatiuncula contra libros Porphyrii scri-
hoc addidi « Unde conjicio noluisse tunc tem-
: pserim. Qui istiusmodi naenia consectatur, et Scri-
poris Septuaginta interpreles, fidei suse sacramenta non vult recipere, audiat
pturae Hebraicae veritatem
perspicue clhnicis prodere ne sanctum canibus,
: proclamantem 528 Nemo enim cogitur
libere :

et margaritas porcis darent '. Quae, cum hanc edi- legere, quod non vult. Ego petentibus scripsi, non
tionem legeritis, ab illis animadvertetis abscondita. fastidiosis gratis, non invidis studiosis, non
; ;

Nec ignoro quanti laboris sit prophetas intelligcre, C oscitantibus. Et tamen miror quomodo Theodo-
nec facile quempiam posse judicare de interpreta- tionem haereticum et judaizantem legit, et qualis-
tione, nisi intellexerit ante quoB legerit. Nos quoque cunque peccatoris Christiani translationem fastidit.
patere morsibus plurimorum, qui stimulante in- 34. Qufflso te, amice dulcissime, qui tam cu-
vidia, quod consequi non valent,despiciunt. Sciens riosus es, ut etiam somnia mea noveris, omniaque
ergo et prudens in flammam mitto manum. Et ni- quaj per tot annos absque metu futurae scripsi ca-
hilominus a fastidiosis lectoribus hoc precor, ut lumniae, in accusationem vocas ut respondeas, ;

quomodo Graeci post 527 Septuaginta translatores, quomodo eorum preefationes librorum nescias,
Aquilam, et Symmachum et Theodotionem legunt quos accusas quae quodam vaticinio, futurae ca-
:

vel ob studium doclrinae sua), vel ut Septuaginta lumniff! responderunt implentes proverbium
, :

magis ex coUatione eorum inteliigant sic et isti : « Prius antidotum, quam venenum. » Quid nocet
saltem unum post priores habere dignentur inter- Ecclesiis nostra translatio ? Magnis, ut scio, sum-
pretem. Legant prius, et postea despiciant ne vi- ; ptibus redemisti Aquilae, et Symmachi, et Thaeo-

deantur non exjudicio, sed ex odii praesumptione, dotionis, quintajque et sexte editionis Judaicos
ignorata damnare. » translatores. Origenes tuus, et (ne forte queraris
33. De Daniele. —
De Daniele autem brevitor n figurata te laude percussum) Origenes noster (no-
respondebo, mc non negasse euni prophetara, quem strum voco ob eruditionem ingenii, non ob
statim in fronte Prologi prophctam csse confessus dograatum veritatem ) in omnibus libris suis
sum,scd quid Ilebrffii dicerent etquibusargumcntis post Scptuaginta interpretes, Judaeorum trans-
suam niterentur probare sentenliam,voluisse mon- lationes explanat et edisserit. Eusebius quo-

' Martianaeus qui, cum sanct.w feminae Paula et aliquibus visum est^Rufini argumentis constrictus,
Eustochium compellcntur, atquc ipse etiara in ipsa quai habentur infra lib. ii. luvcctivarum, hic de-
Prffifatione, (juw lcgorit. muin palinodiara recantat aut in ca fuit aliquando
;

Intelligorc ox hoc loco licot, quo anirao S. Do-

^ sententia ut contra Ecclesiac judicium hasce fa-
ctor tura in Praefal. in Daniclcm, tum in proocmio bulas (sic enim et verissiraae historia; interdum
explanalionis in cumdem prophctam, collcgerit .)u- appcllantur) ipse argucrot suppositionis. Vide Afri-
doeorum ct rorphyrii argumcnta ct cavillationes cani cpistolam ad Origonem de hoc arguraento,
contra Su.-^anna, 13olis, Draconisquc historiani, nec ipsiusquo Origenisad Africanum responsum,e qui-
non hymnum trium pucrorum. Neque enim, quod bus non pauca Hicronymus antea delibaverat.
477 CONTRA RUFINUM LIB. III;

quod apud Hebrseos didicerant. Sicut ergo

W
que Didymus idem faciunt. Practermitto Apol-
et Graeco,
linarium, qui bono quidem studio, sed non secun- ego ostcndo multa in Novo Testamento posita de
dum scientiam, de omnium translationibus in veteribua libris,quai in Septuaginta non habentur,
unum vestimentum pannns assuere conatus est, et ha;c scripta in Hebraico doceo, sic accusator
et consequentiam ScripturJi?, non ex regula veri- ostendat, aliquid scriptum esse in Novo Testa-
tatis, sed ex suo judicio texere apostoli viri : mento de Sepluaginta interpretibus, quod in He-
Scripturis utuntur Hebraicis: ipsos apostolos et braico non habeatur, et finita contentio cst.
evangelistas hoc fecisse pcrspicuum est. Dominus .!5. Operis conclusio. —
Ex quibus omnibus ap-
atque Salvator ubicunque vctcris Scriptura? memi- probatur, et Septuaginta interprotum editionem,
nit, de Ilebraicis voluminibus ponit exempla, ul quffi legentium vetustate firmata cst, utilem 530

est illud : « Qui crcdit ia rae, sicut Scriptura esse Ecclesiis, dum ante gentes audiunt Christum
dicit Flumina de venlrc ejus fluent aqut-e vivs
: venturum esse nuam veniat;et caeteros interpretes
[Joan. VII, 38\ )>Et in ipsa cruce, eli, eu,lemaaza- non reprobandos, quia non sua, s3d divina volu-
nATHANi, quod interpretatur « Deus meus, Deus .•
mina transtulerunt,et familiarem meum id aChri-
meus, quare me dereliquisti ? » non ut a Septua stiano et amico dcbere suscipere, quod magno
ginta positum est « Deus, Deus meus, respice in _
: sumptu sibi a Judaeis describere festinavit. Excessi
me, quare me dereliquisti (Psal. xxi, 1)? » et epistolae modum,et qui contra nefariam haeresim *

multa his similia. Nec hoc dicimus quod Septua- jam stylum fixeram,pro me respondere compulsus
ginta interpretes suggillemus, sed quod apostolo- sum, exspectans tria amici volumina, et ad con-
rum et Christi major sit auctoritas, 529 et ubi- geriem criminum ejus tola mente suspensus nisi :

cunque Septuaginta ab Hebraeo non discordant, quod levius est.professum inimicum cavere, quam
ibi apostolos de interpretatione eoruni exempla hostem latentem sub amici nomine sustinere.
sumpsisse ; ubi vero discrepant, id posuisse in

'
Puta Origenianam quam contra, non ; paucas epistolas, sive libellos, per id temporis scripserat,
et plures in dies cudere meditabatur.

LIBER TEimUS'.
VEL

ULTIMA RESPONSIO S. HIERONYMl .4DVERSUS SCRIPTA RUFINI.

531 I. Acceptis ab ipso liufxno libris hivectivar, C laudibus Eadem quippe ct praedicas el accu-
tuis?
respondet. — Lectis litteris prudentiae tuae, quibus sas, et amarumque procedit.
de uno fonte dulce
in me inveheris, et laudatum quondam tuum, quem Unde obsecro te,utverecundiam et pudorem,quem
vcrum coUegam loquebaris et fratrem, nunclibris a me exigis, prior exhibeas ; et qui mendacii alte-
ad respendendum provocas, terresque criminibus, rum criminaris, desinas ipse mentiri. Ego nulli
intcUexi illud Salomonis in te esse completum « In : scandalum facio, nec accusator interim tui sum.
ore stulti baculus conlumeliae [Prov. xiv, 3). » Et, Non etenim considero, quid tu merearis, sed quid
« Non recipit fatuus verba prudentiae : nisi ea me deceat ; et Salvatoris eloquium pertimeseo di-
dixeris, quae versantur in corde ejus [Prov. xviii, centis : « Qui scandalizaverit unum de pusillis
2). » Et Isaias : « Fatuus, inquit, fatua loquetur, istis, qui in me credunt, 'expedit ei,ut suspenda-
et cor ejus vana intelliget: ut compleat iniquitates turmola asinaria in collo ejus, et demergatur in
et loquatur contra Deum mendacium [Isa. xxxii, profundum maris [Matth. xviii, 6). » Et, «< Vae
6). » Quid enim necesse fuit accusationis volumina mui\do ab scandalis. Necesse est enim ut veniant
mittere, et maledicta proferre in medium; si tu scandala sed vae homini per quem scandalum
:

in ultima parte epistolae, denuntiata* morte me venit {Vnd. 7). » Poteram et ego in te falsa conge-
deterres, ne audeam respondere criminus imo rere, et dicere me, vel audisse, vel vidisse, quae
D
• Edd. Martian, habent titulurn
et Vallars. hic : Epistola HieronymL adversus liufinum presbyferum
Incipit ultima responsio Hieronymi preslnjteri adver- Aquileiensem ; \q\, llieronymus ad Aletium scribit
sus scripla Hullni preshyteri. Edit. Hieronymi — adversus liufinum. Ex his omnibus verum titulum
presbyleri. In rnss. exernplaribus S. Audoeni Ro- operis scparavimus, iVilsa dc Aletio ainputantes :

thomagensis Incipit ndversus eos (libros) post le-

:
argunienlum aulem Erasini inlegrum relinquere
ctionem uitima responsio. InCorbeiensi codice : Ilie- visuni cst, quia rcin satis liabet explicalam. Mart.
ronijmi prcsbyteri adversus scripta Ilufwi presbyttert 2 Delata, ut videtur, accusationc ad raagistra-
invectto incipit. Gluniacensis et Navarricus lcgunt
lcgu.. tum. IJnde infra « Terres me gladiis tuis, et
:

istatanquam epistolam, sive librurnprolixum sei^a accusationem non Jam ecclesiasticam,scd tribuna-
ratum superioribus ethanc ; retinent epigraphen : lium comminaris. »
 ;:

479 S. EUSEBII HIERONYMI. 480

uullus notat, ut apud ignorantes impudentia vcri- A vincere in bono malum sedquiaminarisinteritum
;

tas, et furor constantia putaretur. Sod absit ul nisi tacucro, respondere compellor, ne videar ta-
imitator tui sim, et quod in te rcprehendo, ipse cendo crimen agnoscttre, et lenitatem meam malae
faciain. Illc loquatur spurcitias, qui potest spurca conscientiae signum interpreteris.
committere. «Malus homo de malo cordis thesauro 3. Epistolx liufini verba. —
Hoc est verura di-
profert ea quse mala sunt. Ex abundantia cordis lemma tuum ; non ex dialectica arte quam nescis,
os loquitur [MaLth. x!i, 34, 35; Luc. vi, 45). » lia- sed ex carnificumofficinaet meditatione prolatum.
beto interim lucrum, quod amicus quondam tuus Si tacuero, criminosus ero : si respondero, male-
nunc 532 accusatus, turpia tibi non vult olijicere. dicus. Tu me ergo et prohibes, et cogis ad respon-
Et hoc dico, non quod accusationis tucc gladios dendum. In quo utrumque moderabor, ut et
pertimescam sed quod magis accusari vclim,
; objecta diluam, etab injuria temperem. Quisenim
quam accusare, el pati injuriam, quam facere, eum non timeat, qui est paratus occidere ? Sequar-
sciens prseceptum ab Aposlolo : « Non vosmetipsMS que vostigiapropositionis tuae, servans caetera illis
ulciscentes, charissimi, sod date locum iraj : scri- eruditissimis libris, duos antequam legeram, con-
ptum est enim [Deut. .xxxii, 35) ; Mihi vindicta, et futavi. Dicis « te accusationem meam ad eos tan-
ego retribuam, dicit Domiuus. Sed si esurierit p tum misisse, qui meis verbis laesi fuerant, ct noo
inimicus tuus, ciba illum si sitierit, potum da : ad plures quia non ad ostentationem, sed ad
:

illi. Hoc enim faciens, carbones ignis congeres aedificationem Christianis loquendum est. « Et
super caput ejus [Rom. xii, 19, 20). » Qui enim unde, oro librorum tuorum ad me fama per-
te,
seipsum vindical, ultionem Domini non meretur. venit?Quis eos Romae, quis in Italia, quis per
2. Apostoli satvis amicitiis dissenserunt. — Et Dalmatiaj insulas desseminavit? Si in scriniis tuis
tamen antequam respondeam epistolae tua;, expo- et amicorum tuorum latebant, ad;me quomodo mea
stulare tecum libet, vetustissime monachorum ', crimina pervenerunt ? Et audes dicere te non ad
bone presbyter, imitator Christi, fratrem tuum po- ostentationem, sed ad aedificationem quasi Christia-
tes occidere, quem si tantum oderis, homicidaes? num loqui, qui de sene senex tanta confingis,quanta
Hoc a Salvatore didicisti, ut verberanti maxillain, non diceret de latrone homicida, de scorto mere-
prseberes et alteram?Sic ipse respondit percus- trix, scurra de mimo ? Qui parturis mihi montes
sori suo « Si male locutus sum, testimonium
:
criminum, et gladios quos defigas [Al. designaSj in
perhibe de malo si bene, quid mejcaedis {.loan.
:
jugulum meum tanto ante tempore exacuis ? Id-
xviii, 23)? Mortem minaris, quam et serpentes
B
circone Cereales ' et anabasii tui per diversas
inferre possunt. Mors omnium est, homicidium provincias cucurrerunt, ut laudes meas legerent?
pessimorum. Quid enim?nisi tu me occideris, ego G ut panegyricum tuum per angulos et plateas, ac
? Quin potius habeo gratiam, quod
immortalis ero muliercularum textrinas recitarent? Haec est tua
facis de necessitate virtutem. Nonne et apostoli illa sancta verecundia, ha!C aedificatio Christiana
salvis inter se amicitiis dissenserunt ; cum Paulus sic modestus pudens, utcatervatim deOcci-
es, sic
et Barnabas propter Joannem, cognomento Mar- dente venientes mihi tua maledicta narraverint
cum, stomachati sunt, et separavit eos navigatio, ita memoriter et consentanee, ut ego cogerer 5S4
quos Christi Evangelium copulabat? Nonne idem non scriptis tuis, quae necdum legeram, sed scri-
Paulus in faciem Cephae restitit, quod non recto ptorum respondere opinionibus, et volantia toto
pede incederet in Evangelio? Et tamen pra^cesso- orbejacula falsitatis, clypeo veritatis excipere.
rem suum et columnam Ecclesiae vocat, et exponit 4. Bpiphanii epistolam furatus cstmonachus Rufini
cum eo - praedicationem, ne in vacuum curreret, minister. —
Sequitur in epistola tua « Noli multo :

aut cucurrisset. Nonne in religione etiam liberi a auro redimere notarium meum sicut amici tuide :

parentibus, et conjuges a maritis salva pietate meis -epi 'Apywv schedulis,! nondum emendatis,
dissentiunt? Vos si ita habetis, ut babemus, cur nondum ad purum digestis, fecerunt : ut facilius
nos odistis? Si aliter creditis, 533 quid vultis falsare possent, quod aut nullus haberet, aut ad-
occidere? An
qui a vobis dissenserit, occidendus
j) modum pauci. Gralia a memissum suscipe codi-
est? Testera invoco Jesum conscicntia! meaj, qui cera, quem censu magno
cuperes comparatum. •
et has litteras ct tuam epistolam judicaturus est, Nan pudet prooemii *? Ego auro redimerem nota-
te
me ad commonitionem sancti papai Chromatii rium tuum ? Et quis talis ac tantus est, ut audeat
voluisse reticere, et finem facere simultatum, et cum Crccso et Dario pugnare^divitiis ? ut subitum

* Vetustissime monachorum.
venustissime, Non Prxdico in gentibus, etc.
sod vetustissimc logo in cunctis manuscriptis crat : ^ Deducit Victorius noraen a Cereris fabula, quae

siquidcm non vcnustus raonachus llulinus, snd raplam Proserpinam filiara ubique, etiam apud
velusLus, id cst, a primis annis. Martian. Vi- — inferos, persccuta dicitur. Anabasios autera, quod
ctorius Altamen antequam, ctc, lutn vcnustissime curribus aut equis conscensis veloces essent, ab
vionachorum \)Yo vetustissimc; quam tamen Icctio- avioa?'.; Givcco verbo, quod ccnscensum significat.
ncin piobat. * Erasmus
parivnii reposuit, quod cst, tuniulentffl
2 Voculas cum co hic Victorius reposuit cx Pauli debacchationis e Gra^ca voce -apoivta satis ar- :

testimonio. Contuli cum illis Evangeliicm, quod gute.

48 ( CONTRA RUFINUM LIB. III. m
Demaratum el Crassum non pcrtimescat ? IJsqiie A crant schcduhp, idcirco facilius ab Eusobio falsataj
adeone obdurasti frontcm ut niendacium ponas sunt.Aut cgo tardior sum, aut mihi satis fatuum
spem tuam, et cxislimes tc protegi possc menda- ctobtusum videtur. Si nondum emendatae, nec ad
cio, ct quidquid (inxeris tibi credcndum putes? purum digcstac crant schedul.T}, crror earum non
Quis Bcthleem de cubiculo fratris Eusebii furatus Euscbio imputal)itur, sod moia; ct tarditati tuK,
est epistolam laudatriccm tuam ? Cujus artincio,et qui cmendarc ccssasti.Et in co solo crit ille culpa-
a cujus ministris in sanctse Fabiola) hospitio, et viri bilis,quia scripla tua cito disseminavit in vulgus,
Christiani et prudentis Oceani, inventus cst codex, qu.-n tupaulatim emendare decreveras. Sin autem
quera ilii nunquam viderant? An idcirco te existi- ut tu vis, eas fals.ivit Euscbius: quid causaris,
masinnocentem.si quidquid tuum est.inaliosconfo- atque praetcndis incinendatas.ct necdum ad purum
ras ? Quicunque te offenderit, quamvis simplex digestas in publicum prorupisse ? Et emendalae
quamvis innoxius sil, illico criminosus fiet ? habes non emendata? similem recipiunt falsita-
enim, et
enim, per quod Danacs est vicia pudicitia, quod habebat libros, aut ad-
tcra. Nullus, inquis, eos
Giezi magistri pra;tuiit sanctitati, propter quod Ju- modum pauci. In uno sermone quanta diversitasl
das tradidit Dominum suum. Si nullus eos habcbat, quomodo apud paucos
5. iVo« probal acctisationem Christiani in Chri- p erant ? Si pauci habcbant, cur nullum habuisse
stianum. Defendit Eusebiwn Cremonensem. Errores mentiris ? Cum autcm dicas 536 apud paucos
libri Periarchon. —
« Vidcamus tamen quid meus fuisse, ct te ipso confitentc subversum sit, quod
necessarius de schedulis tuis, necdum emcndatis, nullus habuerit, ubi est illud, quod qucreris, auro
et nondum ad purum digestis, falsavcrit et ob id redemptum notarium tuum ? Dic nomen notarii,
:

facilius ei falsatae fuerint, quod aut nullus eas ha- quantum auri datum sit, ubi, per quem, aut cui
bcrct, aut admodum pauci. » Et ante scripsi. et datum. Utique proditorem tuum abjecisti a te [Al.
nunc eadem.Deo audiontc, protcstor, mc non ap- ante] et tanti facinoris rcum a tuo consortio se- ;

probasse accusationem ejus, nec cujusquam Chri- parasti. Vide ne magis illud verum sit, a paucis
stiani in Christianum. Quid enim necesse est, in illis amicis tuis, et Eusebio et caeteris data e.xem-

multorum scandala ruinamque proferri, quit; se- plaria qua3 ita interse congruunt atque consen- :

creto aut corripere valeas, aut cmendare?Sed quia tiunt, ut ne puncto quidcm alterum ab altero dif-
unisquisquc vivit stomacho suo ct amicus non ferat. Deinde cujus prudentiae est, dare exemplar
:

statim dominus cst alterius voluntatis sicutaccu- aliis, quod nondum craendaveras? Scripta; ad pu-
;

sationem etiam veram reprehendo, sic falsitatem rum non erant schedulae et emendando erroreg ;

schedularum in sancto viro non suscipio. Quid tuos jam alii possidebant. Sentisne non haerere
enim 535 homo Latinus de interpretatione Gra^ca C inter se mcndacium ? Et quid tibi in articulo tem-
potuit immutare ? .\ut quid sublraheret vel adde- poris profuit, ut episcoporum sententias subterfu-
ret in libris -tp': 'Ap/wv, ubi sic contexta sunt geres, patere discussum,et tuis te vcrbis rcdargui?
omnia, alterum pendet ex altero, ut quidquid
et Ex quo apparet juxta inclyti oratoris (Giceronis^
tollere volueris vel adderc, quasi pannus in ve- elogium, voluntatem habcre mentiendi, artem
te
stimento statim apparcat? Quod ergo me mones, fingendi non habcre.
ipsc facito paululum sallem humani,si non Chri-
:
G. Comparare ct emere quid dif[erant ? Sequar —
tiani assume, ne des[)ecta et calcata
pudoris ordinem es,verbasub-
epistolaj, et ipsa, ut locutus
conscientia tua, verbis tc purgalum putes, qui re- nectam. « Eloquentiam, ut dicis, tuam, et in Prse-
bus urgcris. Si Euscbius auro redcmit inemendatas fatione mea laudasse me faLeor; ct etiam nunc
schedulas, quos falsaret, tu profer tuas.quae falsa- laudarem, nisi tu eam contra Tullii tui sententiam
tae non sint etsi probavcris nihil in eis haereticum,
: multa jactantia facercs odiosam » Ubi jactavi .

tunc ille criraine tencbitur falsitatis.Quamvis rau- eloquentiam meam, qui etiam ato laudafam non
tes, quamvis corrigas, catholicas '
non probabis. libenter accepi ? An hoc dicis, quia non vis sub-
Si enim crror csset in vcrbis, aut in paucis scnsi- dola praedicatione palpari ? Aperto accusaberis, ut
bus, possent dctruncari mala, et bona pro his qui laudantem rospuis, sentias criminantem. Im-
j)
reponi. Ubi autcra tota dispufatio ajqualis est ut : pcritiam autem tuam, non tam stultus eram, ut
universae rationalescreaturaj, qua; propria volun- reprehenderem ;
quam nemo postest fortius accu-
tatecorruerant, in unura postca revertantur sta- sarc, quam tu ipsedum scribis.Sed volui oslcndere
tum :ut rursum ex codem principio aliae sint rui- condiscipulis tuis, qui tecum non didicerunt litte-
n;e ;
quid habcs eraendare, nisi cuncta rautaveris ? ras, quid per triginta annos in Oriente profcceris :

Quod si facorc non libros alicnus

volueris, jara qui, Tj-c^p^xoi-j^ ivpaaaaTo; {scriptor illitteratus),
interpretaberis, sed condes tuos. Hoc autcm cujus- procacitatem, discrtitudinem et maledicere omni-
modi argumentum sit, non intelligo. Quia, in- signum Nec
bus ^, bonae conscicnliae arbitraris.
quit *, inemendat.T, et nondum ad purum digesta; tibi, ut dicis, ferulas adhibeo,neque athenogeronta

• Scilicet schedulas. Martian.x:u3 autcra post Rufinum.

Erasmum habet Catholica. Ex Tertulliano sumptum, qui lib. adversus
•'

» Mctorius, inquis,^vo inquil, ut sermo sit ad Hermogenem, cap. i « Homo, inquit in aseculo,
;
m S. EUSEBII HIERONYMI. 484

(senem discipulum) meum scutica, et plagis litteras A aliis furentibus, jugulentur alii : cur libros contra
docere contendo sed quia fulmen [Al flumcn]
;
me scribis adalios, et legendos per satellites tuos
eloqucntiae tuae atque doctrinae omnes tractatores toto orbe dispergis ? Ubi est syllogismus tuus.quo
ferre non possumus,ct ingenii acuminc perstringi me irretire conaris, et loqueris ? « Quem in hoc,
oculos nostros, in tantum ut omncs 537 tuos in- magister optime, emendare cupiebas? si illos, ad
vidos putes, certatim opprimere te cupimus ne si : quos *scribis, nihil deliquerant; si me quem ar-
somel in scribendo obtinueris principatum, et in guis, non ad me scripseras. » Et ego tuis respon-
eloquentiaj arce steteris, cunctis nobis qui aliquid debo tibi sermonibus: Quem emendare cupiebas,
scire volumus,mutire non liceat, Ego phiiosophus, magister indocte? eosne, qui non peccaverant? an
rhetor, grammaticus, dialecticus, Hebraeus, Gr<E- me, ad quem non scripseras ? Brntos putas esse le-
cus, Latinus, trilinguis ^ Hoc modo et tu bilin- ctores, et omnes noaintetligere prudentiam tuam,
guis eris, tantam habes Craeci Latinique ser- imo malitiam, qua et serpens prudentior fuit
monis scientiam, ut et Graeci te Latinum, et Latini cunctis bestiis in paradiso: ut a me secretam ad-
te Graecum putenl et papa Epiphanius -sv-raYAw--
: monitionem flagites, quem publica accusatione
Toi; [mss. rEv-caYXcoajo;], quia quinque linguis
;
persequeris et non te pudet accusationem tuam ;

contra te et Amasium tuum (Origenem) loquitur. ^ Apologiam vocare ? Quererisquecur opponam cly
Simulque admiror,qua temeritate contra tantarum peum pugioni tuo, et tibi quasi religiosulus et san-
artium virum audeas dicere « Tu qui tot disci- ctulus personam humilitatis imponis et dicis « Si
: :

plinarum oculis vigilas, quomodo venia donandus erraveram, quare scribis aliis, et non meipsum
es, si erraveris, et non perpetuo pudoris silentio redarguis? » Hoc ipsum in te retorquebo Quid- :

contegendus ? Quod cum iegissem, et me putarem quid enim me non fecisse causaris, quarenon ipse
alicubi in sermone lapsum, « Qui enim in verbo fecisti ? Velut si quis pugnis aliquem calcibusque
non peccat, iste perfectus est [Jac. iii, 2), » et su- coUidens, si resistere voluerit,dicat ei Nonne tibi :

spicarer eum aliquid meorum prolaturum esse vi- pr.eceptum est « Qui le percusserit in maxillam, :

tiorum,subito intulit: « Ante biduum mihi, quam praebe illi et alteram {Matth v, 39)? » Quid enim, .

proficisceretur harum bajulus,in manus venerunt, bone vir, tibi prseceptum est, ut me verberes,
qua) in me declamasti. » Ubi est ergo, quod mina- oculum mihi effodias et si paululum me commo-
;

ris, et dicis, « Quomodo donandus es venia, si er- vero, Evangelii mihi praecepta cantabis. Vis scire
raveris, et non perpetuo pudoris silentio contegen- totas [/1/. tortas] argutiarium tuarum strophas, et
dus ? » Nisi forte prae angustia temporis potuisti ea vulpecularum insidias, quae habitant in parictinis,
in ordinem digerere aut aliquem de eruditis con-
:
de quibus Ezechiel loquitur « Quasi vulpes in :

ducturus eras, qui in opusculis meis gemmarum Q deserio prophetae tui, Israel {Ezech. xiii, 4) ? ..

eloquentiae tuae ornamenta perquireret. Supra Ausculta quid feceris. Ita me in tua Praefatione
scripsisti « Gratis a me missum codicem suscipe,
:
laudasti, ut objicerentur mihi laudes tuae, et nisi
quem sensu magno cuperes comparatum, et nunc me alienum a tanto laudatore dixissem, haereticus
humilitatis prcestigiis loqueris. Imitari te volui [.1/.
judicarer. Postquam repuli crimina, id est laudes
volui] ; sed refestinante eo, qui ad te remeabat, tuas, et absque invidia tui nominis, respondi cri-
malui paucis ad te, quam
ad alios pro tuis male- minibus, non criminatori : atque ut me catholicura
dictis latius scribere. Et interim audacter frueris ^ a te infamatus probarem, invectus sum in haereti-
imperitia tua. Semel enim confessus es, dicens :
cos : irasceris, furis, 539 et luculentissimos libros
« Superflua tibi reprehensio fuit in paucis, quae
contra me cudis: quos cum legendos et cantandos
professanobis habetur in omnibus. » Nec repre- omnibus tradidisses, certatim ad me de Italia, et
hendam, quod comparalum codicem, pro etnpto urbe Roma, atque Dalmatia scripta venerunt, qui-
posueris cum comparatio ajqualium sit
; emptio :
bus me laudator pristinus ornasses praeconiis.
pretii annumeratio el refeslinante eo, qui ail te
:
8. Pargavit hxrescos suspicionem. — Fateor, illico
remeabat, sordidissimae elocutionis -sp-.TcroXoYta ad ohjecta respondi ; et me non esse haereticum,
Tanlum sensibus respondebo ;
et te nequaquam totiis viribus probare conatus sum. Misique hos
soloecistam 3 ac barbarum, sed 638 mendacem, ^ ipsos Apologia3 mece libros, ad eos quos tu vulne-
subdolum, impudentem esse convincam. ravcras ; ut venena tna, nostra sequeretur antido-
7. In Prxfatione libri r.tfi 'Ap'/cov. — Si ad mo tus. Ob hanc culpam mittis mihi et priores libros,
tantum epistolam, scribis, ut rae commoneas, et et recentem epistolam, plenam injuriarum et cri-
emendatum velis, ne cajleris scandalum facias et minum.Quid mc vis facere, bone amice? Taceam?

etnatura quoque haereticus, etiam turbuientus,qui Graicus et Ilebraeiis Chaldaica verba dedisti,
loquacitatem facundiam existimct.et impudentiam Jam sapieus, cupieusque Jesum. . , • .

constanliam deputet, et maledicere singulis offi- Victorius fruilor ex mss. legit. qua? vox est
* ir-
cium bonae conscientia) judicet. Vid. lib. contra ).
ridentis ac stomachantis.
Helvid. statim inilio. ^ Idcm Victor., Et lc in o)nnibus nequaguam so-
* Auctor incertus carminum in laudem Iliero- hvristani. etc.
pymi: * Antea vitiose erat, si illi, ad quos, etc.
(<iDgua LatiDft priuB ; g«d adhuc, mirabile dictu,
483 CONTRA RUFINUM LIB. III. m
Videbor crimen agnoscere. Loquar ? Terres me A raptim et ex tcmpore contra nos dictare epistolam
accusationem non jam ecclesiasti-
gladils tuis, et cogereris? Libri enim tui quos limasti per trien-
cam, sed tribunalium comminaris.Quid feci ? quid nium, disertiores sunt '? Nisi forte non fuit im-
commerui ? in quo tc la?si ? Quia me negavi h.-cre- prssentiarum, qui luas cmondarct najnias ; et id-
ticum ?quia me tuis laudibus duxi indignum ? quia circo omnc itcr flictionis tu.-c^ahpquc Polladis arte,

hcTreticorum fraudulentias et perjuria aperto ser- salebris ct voraginibus vitiorum inciditur. Tam
mone descripsi ? Quid ad te, qui et catholicum et apertum tcmporis mendacium non dicam est, ut
veracem te esse jactas, qui libontius me accusas respondere, sed legcre biduo mea scripta non po-
quam tc dofendis? Num mca defensio, accusalio tueris. Ex quo apparet te illam cpistolam aut piu-
tua ost? Aut aliter orthodoxus esse non poteris, ribus dicbus scripsisse, ut styli ipsius elegantia
nisi me haireticum comprobaveris ? Quid tibi pro- probat ;
aut si tumultuaria dictio [Al. dictatio] est,

dest societas mea? Aut qucc est ista prudentia?Ac- nimirum te esse negligentcm, qui cum extempo-
cusatus ab aliis, accusas alium. Ab alio appete- ralis talis sis, meditatus deterior fueris.
ris ; et illi tergum obvertens,fquiescentem contra i I . Gommeiilariorum mos et reguta. — 111 ud au-
te provocas. tem quod tergiversaris, et dicis, le ea transtulisse
9. Senes Rufinus et Uieromjmus. Origenes laiida- ^ dc Grajco, qua; ego prius Latino sermone transtu
vit eruditionem in adolescentiu. — Testormediatorem lerim, non satis intelligo quid velis dicere nisi ;

Jesum, invitum me et rcpugnantem ad ha?c verba forte adhuc Commentarios ad Ephcsios criminaris,
descendere [Al. rcspondere] : etnisi tu provocares, et quasi nihil tibi supcr hoc responsum sit, obdu-
semper taciturum Denique noli accusare, et
fuisse. ras frontis impudentiam nec auribus obturatis,;

ego cessabo defendere. Quie enim est audientium voces recipis incantantis. Nos in Commentariis, et
tEdilicatio, duos sencs inter se propter hoereticos illis et aliis, ct 541 nostram et aliorum senten-
digladiari : praesertim cum ambo Catholiccs se tiam cxplicHvimus, aperte confitentes quae sunt
videri velint?0mittamu3 ha^reticorum patrocinium, hffiretica, qua; catholica. Hic est enim Commenta-
et nulla erit inter nos contentio. Eodem fervore riorum mos, explanantium regula, ut opiniones
et
quo Origenem ante laudavimus, nunc damnatum in exposilione varias persequantur,etquod vel sibi
toto orbe damnemus. Jungamus dextras, animos vcl aliis videatur, edisserant. Et hoc non solum
copulemus ct duos (Theophilum et Anastasium)
: sanctarum interpretes Scripturarum, sed saecula-
Orientis atque Occidentis Tpo-a-.cjopoj?, alacri rium quoque litterarum explanatores faciunt, tam
sequamur incessu. Erravimus juvenes, emendemur Latinae lingua?, quam Grfficae. Tu in libris tteoI
senes.Si frater es, me gaude correctum. Si amicus 'koyiuj^i, idipsum obtendere non potes. Arguet
sum, do conversione tua debeo gratulari. 540 C enim te Praifatiuncula tua, in qua polliceris, de-
Quandiu inter nos jurgium fuerit, videbimur re- truncatis malis, ct quse ab haereticis addita fue-
ctam fidem necessitate ducere, non voluntate. Ini- rant, optima remansisse : ut quidquid ibi vel bo-
micitiai nostrae invicem nobis tollunt testimonium num, vel malum dixeris, jam non ei imputetur,
vera; pcenitentia?. Si unum credimus, si idem et quem transfers, sed tibi qui interpretatus es ; nisi
volumus etnolumus (ex quo firmas nasci anticitias, forte ha;reticorum errores emendare debueras, et
etiara Catilina testatur), si haereticos pariter odi- Origenis mala niedium. Sed de hoc,
proferre in
mus, et veterem aeque damnamus errorem, quid quia nos remittis ad codicem, ante tibi respondi-
contra nos tendimus, cum eadem oppugnemus, mus, quam tua scripta legeremus.
eadem defendamus Ignosce mihi, quod Origenis ? 12. Ridiculosa res et ridicula. Fides Romana prx-
eruditionem et studium Scripturarum, antequam stigias non recepit. — De Pamphili libro,non ridi-
ejus hajresim plenius nossem, in juvenili aetate culosa, ut tu scribis, sed ridicula mihi forte res
laudavi ; et ego tibi dabo vcniam, quod Apologiam postquam Eusebii asseruerim esse, non
accidit, ut
librorum ejus cano scripseris capite. Pamphili, ad extremum di.xerim, etiam me annos
10. Antebiduum, quam ad nos epistolam scri- plurimos hoc putasse,quod Pamphili fuerit, et a te
beres,libellos meos in manustuas venisse testaris, j) exemplar hujus voluminis mutuatum. Vide quan-
et idcirco non habuisse spatium ex otio respon- tum timeam cachinnos tuos, ut etiam nunc eadem
dendi :si meditatus in nos paratusque di-
alioqui ingeram. De tuo codice quasi Pamphiii exemplar
xisses, fulmina jacere, non crimina vidercris. Et accepiraus.Credidi Christiano,et credidi monacho :

quis tibi credet homini veracissimo, ut negotiator non putavi tantum sceleris a te posse confingi.
orientalium mercium, qui et hinc deportata ven- Postea vero per interpretationem tuam, quajstione
dere necesse habebat, et ibi em.ere, qua; huc rur- contra Origenem toto orbe commota, in quaerendia
sus adveheret, biduum tantum Aquileiae fuerit, ut exemplaribus diligentior fui, et in Cujsariensi Bi-

Fortasse scribendum est absque interrogatio-

•
P. Martiana^us intellexit, negotiatorem hic abs
nis nota cum Victorio ;sed pra^tcrea cum
ncgandi, Hieronymo ipsum Ilufinum dici, ejusque negotia^
ut opinor, particulu, dissertiorcs non sunt; ut
se- tiones et avaritiam irrideri.
quens contextui indicat, Cfieterum aatis infeliciter
m S. EUSEBII HIERONYMI. 458

bibliotheca Eusebii scx volumina rcperi 'AroAoY'-'^; A. cst 543 liber, ut multi putant: sive ab altero, ut
u-nlp ' 'iipr(ho'jq.Qusi cum legisscm, primumcum forsitan persuaderc^' conaberis, et temere credi-

librum deprchendi, quem tu solus ^ sub nominc disti, haeretici hominis 'y'r/z7.-(ix% [opus) esse mar-
marlyris cdidisti, de Filio et Spiritu sancto, in bo- tyris, muta titulum, et Romanam simplicitatem
nam partem plerisriue blasphemiis commutatis.Et tanto periculo libera. Non tibi expedit, ut per te
hoc vel Didynum, vel te, vel alium fecisse nescio clarissimus martyr h;ercticus judicetur ut qui ;

quem, quod tu aportissime in libris r.zpi 'Apyujv cffudit pro ChrisLo sanguinem, contrarius fidei
fecisse convincerismaxime cum idem Euscbius,
: Christi approbetur. Dic potius, Inveni librum, pu-
utjam duobus {superioribus) libris docui, scribat lavi illum martyris nc timeas poenitentiam. Jam
:

Pamphilum nihil proprii operis edidisse. Dic ergo te non urgebo, non quaeram a quo acceperis vel :

ot tu, a quo excmplar acceperis, nec mihi ad sub- mortuorum aliquem nominato, vel in platea ab
terfugiendum 542 crimen, mortuos aliquosnomi- ignoLo homine te emisse dicito. Non enim damna-
nes: ut cum auctorem ostendere non potueri£,illum tionem tuam quKrimus, sed conversionem.Melius
[Al. alium] proferas,qui non possit respondcrc. Sin est, ut tu erraveris, quam ut martyr haereticus

autem rivulus ille in tuis scriniis fonLem habet, fuerit. Inlerim de praesenti compede, utcunque

quid sequatur, etiam me tacente, non dubitas.Vc- P erue pedem. In futuro judicio tu videris, quid ad
rum fac ab alio quolibet amatore Origenis, libri martyris contra te respondeas querimonias.
hujustitulum,et auctoris vocabulum commutatum. 13. De Commentariis culuninia. ApoUinarius et

cur hoc in Latinam linguam verlis? Videlicet ut Didymus diversi. —

Proponis etiam tibi,quod nemo
testimonio martyris omnes Origenis scriptis cre- objicit, et diluis quod nullus accusat. Ais enira
derent, pracmissa munitione tanli auctoris et le- quod in meis litleris logeris : .< Dic, quis tibi per-
slis.Nec tibi sufficiL doctissimi viri Apologia, nisi misit, ut interpretansquaedam auferres, quaedam
scribas et proprium volumen pro defensione ejus : mutares, quffidam adderes ? » Statimque tibi ipsi
quibus per multos disseminatis, tuto jam libros rcspondes, et contra me loqueris « En tibi dico : :

Tispl 'Ap'/u)v vertis e Grtcco, et hos ipsos Praefa- Quaeso quis permiserit, ut in Commentariis tuis
tione commendas, dicens nonnulla in his ab hac- quasdara de Origene, quaedam de ApoIIinario, quae-
reticis depravata, quo! tu de aliorum librorum Ori- dam de tc ipso scriberes,et non de Origene totum,
genis lectione correxeris. Me quoquc laudas, ne aut ex te, aut ex alio ? »> Interim in te dum aliud
tibi amicorum meorum quispiam crimea fortissimum prodidisti, et oblitus es
contradicat.Ori- agis,
genis x.v^puxa [prgeconem) praedicas, eloquentiam veteris proverbii Mendaces memores esse debere. :

meam fers in ccelum,ut fidemin cocnum deprimas: Dicis enim me in Commentariis meis, quaedam de
fratrem et collegam vocas, et imitatorem te mei C Origene, quaedam de .Apollinario, quaedam ex me
operis confiteris.Gumque a me translatas Origenis ipso posuisse. Si ergo Apollinarii sunt et Origenis,
septuaginta homilias, ct nonnullos tomos in Apo- quae sub aliorum nominc posui : quomodo in libris
stolum jactes, in quibus sic cuncta limaverim," ut tuis mihi crimen impingis, quod quando scribo :

nihil in illis, quod a fidccatholica discrepct, Lati- <( Alius hoc dicit; Quidam sic suspicatur » alius ;

nus lector inveniaL;» nunc eosdem libros h.Tereticos ille, et quidam, ego sim. Inter Apollinarium et Di-

criminaris : et verso stylo, quem prasdicavcras, dymum explanationis, styli, et dogmalum magna
quia consortem putabas, accusas, quoniam [/1/. Cum in uno
diversitas est. capitulo diversas pono
additur modo] perfidias tus cernis inimicum. Quis sententias, num contrarios
sensus sequi credendus
e duobus calumniatdr est martyris? Ego qui illum sum ? Scd haec alias.
dico haereticum non fuisse, nec scripsisse librum, l't. Quid damnet in Lranslatione libri r.tpX 'Ap-
qui ab omnibus rcprehcnditur an tu, qui volu- : -/ojv. Origenis interpretes. Nunc quaero a te, quis —
men hominis Ariani,tituIo commulato, sub nomine tibi objecerit, quare de Origcne vel abstuleris
martyris edidisti?Non Libi sufficit scandalum Gra?- qiiacdam, vel addideris, vel mutaveris, et te quasi
ciac, nisi illud ct Latinorum auribus ingeras, et in cquuleo appensum interrogaverit: bona sunt,
inclytuni martyrem tua quantum in tc est trans- n an mala 544 quse transtulisti ? Frustra simulaa
latione deformes. Tu quidcm alia mente fecisti, innocentiam, ut intcrrogatione stulta, veram per-
non ut me accusares, sed ut Origcnis pcr nos contationem extenues. Ego non accusavi quare
scripta defenderes. Attamen scito Romanam (idem, Origeneni pro voluntate transtuleris hoc enim et :

apostolica vocc Iaudatam,istiusmodi pra;stigia non ipsc fcci, et ante me Victorinus, Hilarius, Ambro-
recipere : etiam si angelus aliter annuntiet, quam siusque fecerunt; sed quare translationem haereti-
semel praidicatum est, Pauli aucLorilate munitam cam praefationis tua? tcstimonio roborasti ? Cogis
non posse mutari. Ergo, frater, sive a te falsatus me eadem rursus iterare, et per meas lineas ince-

'A-oAoYia; L.7T;l.p. Erasmus logit hacc Graeca

' - VcLus cdit. forl. verius, Quem tu solitm, id est
sino prtupositione Marianus voro pro (irip, legit
;
librum dunlaxat primum.
7:Ep(, quod non invenitur in mss. codicibus. Mar- ^ Vicloriiis, Ut forsitan tu persuadere, etc.
yiAN.
489 CONTHA RUFINUM LIB. III. 490

dere. Dicis enim in eodem Proiogo te ca qua^ ab A K^*- ^«•f cpisloUL' Theopluli UiUne redditn'. ab lUe-
haerelicis addita fucrant, amputasac, ct pro his re- roHijiiio. — Scribis quo(iue mc litteris indicasso

posuisse bona. Si hajreticorutn mala abstulisti, quod papa Theophilus expositionem lidci nuper
ergo quai dimisisti vcl addidisti, aul Origenis ediderit, qua; ad vos necdum pervenit : et pollice-

erunt, aut tua, qure utique quasi bona posuisli. ris c|uod quidquid ille scripserit, tu sequaris. Ego
Sed multa in his mala negare non polcris. Quid, mc hoc scripsissc noii novi, nec iustiusmodi un-
inquies, ad me? Origcni iinputa: ego enim cn lan- quam litlcras direxisse. Sed tu idcirco ad incerta

tum qua) ab hairelicis addita fuerant, comnintavi. consentis, et his quic qualia futura sint ncscis, ut
Expone causas, quare haircticopum mala tuleris.ct certa declines,etad eorum non
tenearis assensum.
Origenis integra dcreliqueris ? Nonne perspicuum Duas, pynodicam et paschalem ', ejus cpistolas
est,quod mala Origcnis ex parte sub ha^reticorum conlra Origcncm illiusqne discipulos, et alias ad-
nuDCupatione damnaveris, et ex parte suscoperis, versum Apoiiinarium et eumdem Origenem, per
quia non mala, sed Luna, et tua? esse fidei judica- hoc ferme biennium interpretatus sum et in ajdi- ;

bas ? Hajc sunt de quibus quKsivi, utrum bona ficationem Ecclesiae, legendas nostrae lingua) homi-
essent, an mala, qua? in Prffifatione laudasti, quae nibus dcdi. Aliud operum ejus nescio me transtu-
amputatis pessimis, quasi optima remansisse con- -n lisse. Et tamen tu qui papce Theophili dicis te in
fessus es, et te in verae argumentationis appcndi omnibus sententiam sequi, cave ne hoc magistriet
equuleo, ut si bona di.\eris, bajreticus comproberis condiscipuli tui audiant,etofrendasquampIuriu;os,
(.1/. comprehendaris] ; si mala, slatim audias :Cur qui me latronem, te martyrem vocant.ne irascatur
ergo qnae mala sunt, in Pra!fatione laudasti ? El is tibi qui contra papam Epiphanium - ad te epi-

non illud adjunxi, quod tu callide simulas: Cur stolas dirigens, hortabatur ut permaneres in fidei
quae mala erant, ad Latinorum notitiam transtu- veritate, et non mutares uUo terrore sententiam.
listi? Mala enim ostendere interdum non docentis Qucc epistola holographa^ tenetur ab his, ad quos
est, sed vetantis [Al. vitantis" ut caveat lector, perlata est. El post hajc more tuo loqueris. « Ut
:

non ut sequatur crrores ut nota contemnat, quas ;de quo supra dixeras, ego tibi etiam furenti satis-
nonnunquam ignota miraculo sunt. Et audes post faciam nunc dicis, Quid tibi videtur ? habesne :

haec dicere, quod ego auctor talium scriptorum ultra aliquid, quo nervos tuae loquacitatis inten-
sim tu autem ut interpres, in quibus emendare
: das ? » Et indignaris si putide te loqui 546 ar-
aliquid potueris, plus egeris quani interpres, in guam, cum comocdiarum turpidines et scortorum
quibus nou potueris, solum interpres fueris. Recte amatorumque ludicra ecciesiasticus scriplor assu-
ista diceres, si iibri tui -i^\ 'Apywv PrffifaLiuncu- mas ?
lam non haberent.Quod ct Ililarius in transfcren- C 17. De Paulo episcopo. Porro quod interrogHS, —
dia ejus Homiliis fecit, ut et bona et mala non in- quando papne Theophili sententiam sequi cceperim
terpreti, sed suo imputarentur auctori. Si non di- eique fideicommunione sociatus sim, et ipsc tibi
xisses, amputasse te pessima, et optima reh'quisse respondes, « Tunc credo, quando Paulum^quem
utcunque de luto evaderes. Hoc est quod destruit ille damnaverat, summo nisi et omnibus studiis

strophas ingenioli tui, et te hinc 545 inde cons- defendebas quando eum per imperialc scriptum :

trictum evadere non sinit. Nec in tanlum abutarc recipere 3acerdotium,quod episcopali judicio ami-
simplicitate lectoris : et slc omnes qui lua.m scri- serat, instigabas. » Non prius pro me respondebo,
pturam lecturi sunt, brutos putes, utcum vulnera quam de aliorum injuriis loquar. Cujus est huma-
putrescere sinas,sano corpori tc imponcre emplas- nitatis,cujusve clementic-c, insultarc aliorum mise-
tra non rideant. rils, et vulnera cunctis aliena monstrure? Siccine
15. Dc resurreciione. — De carnis resurrectione te docuit ille Samaritcs, seminecem ad stabulum
quidsentias,.jam in Ajiologia tua didicimus, « Nullo reportarc ? olcum plagis infundere ? merccdem
membro amputalo, nec aliqua parte corporis de- ovem, repertam
stabulario polliceri ? Sic revectam
secta. Ha;c est tua^ simplicitatis pura et aperta
j)
drachmam,prodigum filium legis cssc snsceptum?
confessio, quam ab omnibus Italiffi episcopis assc-
q Esto, ego te leeseram, et quibusdam, ut dicis, sti-
ris Case susceptam. Crederem dicenti, nisi me du- mulis ad maledictorum insaniam provocaram
bitare de te iste liber, non Phamphili, faceret. Et quid meruit homo latcns, ut nudares cicatricem
tamen miror quomodo probaverit Italid, quod Ro- ejus, et obductam cutem insperato dolore rcscin-
ma contcmpsit episcopi susceperint, quod sedes derc3?Nonne etiam sl ille dignus esset contume-
;

apostolica condemnavit. liis, tu facere non deberes? Aut ego fallor, aut

I
Ilanc e tenebris erutam primum edidimus in Sidonius, lib. ix, epist. II, hoc sensu holoyraphas
priori tomo, quae numerum obtinet 92. memhranas dixit, et holor/raphum tedamentum, quod
* Ilis similia ad Joannem Ilicrosoiymil. ejusque tcstalor i[)sc pcrsfripsil, ut a plerisque aliis exem-
asaeclaa contra S. Epiphanium scripserat Isidorus plis al)slineauius.
presbyter, antequam aTheophilo missus venirct, '
lljc episcopus cst, qnem lantopere
Paulus illc
ut supra in eo lib. contra Joan. notatum est. Thcopliilus pcrsecutns. Uicronyiuns voro ia
cst
^ Non integram, ut Victorius
explicat, sed inlelli- suum monasterium dicitur cooptasse.
ge autographam, sive ipsa auctoris manu exaralam.

Patrol. xxin.
»9
491 S. EUSEBII HIERONYMI. 492
illud est verum quod pJurimi jaclilant, te Origc- A licffi tempore ac rebus probavit et no-
sapientiae,
nistarum hoslcs in illo pcrscqui, et sub occasione strum animum,et vestras contra nos insidias.
in se
unius in utrumquc sffivire.Si papae Theophili sen- Si discipuli mei, ut scribis, tibi Romae insidias
tentiis de]ectaris,ct nefas putas pontificum decreta concitarunt, et inemendatas schedulas, te dor-
convelli, quid de coeteris dicis, quos ipse damna- miente, furati sunt: quis papam Theophilum
vit? Quid de papa Anastasio, de quo nulli, ut ais, adversus perduelles in ^gypto suscitavit ? Quis
verum videtur, ul tantaj urbis sacerdos, vol inno- regum scita ? quis orbis in hac parte consensum?
centi tibi injuriam facere potuerit, vel absenti ? Et gloriaris te ab adolescentia 548 Theophili
Nec hocdico,quod de episcoporum sententiis judi- fuisse auditorem ct discipulum: cum et ille ante-
cem, aut eorum cupiam statuta rescindi,- sed quod quam episcopus fieret, pro humilitate sibi insita,

unusquisque suopericulo faciat, quod sibi videtur, nunquam docuerit, et

postquam hic episcopus tu
et ipse noverit,quomodo de f^uo judiciojudicandum factus cst, Alexandriae non fueris. Et audes dicere
sit. Nobis in monasterio hospilalitas cordi cst in suggillationem mei Magistros meosnec accuso,
: :

omnesquead nos venientes,la!tahumanitatis fronte nec muto. Quod si verum est, suspeclam mihi
suscipimus. Veremur enim ne Maria cum Joseph facis conversationem tuam. Nec enim damno, ut '
,

locum non inveniat in diversorio, ne nobis Jesus _ criminaris, institutores meos, sed metuQ illud |

dicat exclusus « Ilospeseram, et non suscepistis

: Isaise « Vae qui dicunt malum bonum, et bonum :

me (MaWi. xxv, 43). » Solos 547 hajreticos non malum qui ponunt tenebraslucem.et lucem tene- :

recipimus, quos vos solos recipitis. Propositum bras : qui dicunt amarum dulce, et dulce amarum
quippe nobis est pedes lavare venientium, non [Isa. V, 20) ! )) Tu autem,dum inter mulsum magi-
merita discutere. Recordare, frater, confessionis strorum et venena pariterbibis,a magistro apostolo
ejus, et pectoris quod flagella secuerunt. MemSnto recessisti, qui docet etiam angelum et se, si in fide

carceris, tenebrarum, exsilii,metallorum, et non erraverint, non sequendos.

indignaberis hospitio transeuntem esse susceptum. 19. De Vigilanlio calumnia. — In Vigilantii no-
An idao tibi rebelles videmur, quia calicem aquae mine quid somnies, nescio. Ubi enirn eum scripsi
frigidajin nomiue Christi sitientibus porrigimus ? hffiretica apud Alexandrium communione macula-

18. Haereticorum factio fiigata. Thcophilus lau- tum ? Da librum, profer epistolam ^ nusquam :

datur. — Vis scire unde illum et nos plus amare, omnino reperies, et eadem licentia, imo impuden-
et tu odisse plus debeas? H«reticorum factio nu- tia mentiendi, qua putas omnes tuis sermonibus

per fugata de iEgypto et Alexandria, se Hieroso- credituros, addis: Quando testimonium de Scri-
)>

lymam contulit, et huic voluit copulari,ut quorum pturis in eum tara injuriose posuisti, ut ego id re-
unus esset dolor, una Qnos ille C petere meo orenon audeam. » Non audes repetere,
fieret ct accusatio.

repulit, sprevit, abjecit, dicens non essc inimi-

se qui tacendo amplius criminaris.Et quia non habes
cum fldei, nec contra Ecclesiam bclla suscipere quod objicias, simulas verecundiam, ul lector te
:

quod prius tentavit, doloris fuisse, non perfidiae putet mihi parcere, qui mentiens nec tuse animae

nec alterius appetisse innocentiam, sed suam pro- pepercisti. Quod est illud testimonium de Scriptu-
bare voluisse. Impium putas,post sententias sacer- ris, quod de tuo illo pudentissimo ore non exeat?

dotum imperiale rescriptum ? quod quale sil, no- Aut quid in sanctis libris potest turpe memorari?
veritille meruit. Quid tibi videtur de his, qui Si erubescis loqui, scribe saltem, ut nos procaci-

damnati palatia obsident, et facto cuneo, fidem tatis proprius sermo convincat. Ut caetera sileam,

Christi in uno homine persequuntur? Meaj autem ex hocuno comprobabo, ferream te fron-
capitulo

communionis, et papaj Thcophili, nullum alium tem possidere fallaci;B. Vide quantum timeamcri-
testem vocabo,nisi ipsum qucm a mc la^sum simu- minationem tuam. Si protuleris quod minaris^,
Jas,cujus epistolas ad me semper datas, etiam eo raea erunt universaquae tuasunt.Ego in Vigilantio

tempore non ignoras, quo mihi eas reddi prohi- libi respondi.Eadera enira accusabat,qua3 tu postea
bebas, et quotidie missis tabcllariis,inimicum ejus et araicus laudas, et inimicus accusas. Scio a quo
amicum nostrum et familiarissimum jactitabas, ct illius contra me rabies concitata sit, novi cuni-
£)
ea qua3 nunc impudenter scribis, mentiebaris, ut cuios tuos. Simplicitatcm 549 quam omnes prae-

illius contra nos odia concitares,et injurioe dolor, di<;ant, non ignoro. Per illius stultitiam tua in me
fidei fieret oppressio. Sed vir prudcns et aposto- malitia debacchala est ;
quam ego si epistola mea

In aliis mss. conversione, quoi incongrua lectio

' recensioneGl,Rufinus pra? oculis habuit.atque haec
ipsa quoque non est, cum inter suos pra^ccptorcs, in primis num.i:«Tu orthodoxus ?qui ctiara contra
nonnemineui hffireticum Rufinus habuorit, puta pcnlentiam tuam et linguara alia pr^dicantem, aut
Didymum quem audivit Alexandri;c, eaciue propter invitus subscripsisti,et pra^varicator cs :aut volens,
nisi illos accusarct, sivc ab eorum htrrcsibus se re- ct ha?reticus. " Porro testimonium tam injuriose
ciperet, convcrsionem suam ad Ghristum,et fidem, positura, illud facile fuerit, quo Hieron. in eadera
quam in convcrsione acceporut, suspcctam face- cpist. n. li diaboluni pcr os Vigilantii locutum,
ret. Conversutionis tamen vocabulum, et scnsusar- dixit, Kro similis AUissimo.
fidet magis.
^ Videatur ex contextu legendura criminaris.
* Forte epistolam ad ipsum Vigilantium in nostra
493 CONTHA nUFINUM LIB. III. 494
repuli,nesolushabere videaris baculum lilterarum, A ti''s prodosl, si ego fuero vulneratus ? An sola-
non debes lurpiludinem siniularc vciborum, (luuni lium [jorcussi amicum cst secum vidcrc moricn-
nusquam omnino lcgisti ; scd intelligereet confite- tcin ?
ri, per illius vecordiam, tuis calumniis fuisse re- 21. ^iricii jam in Domino dormientis profers
sponsum. epistolam, ct viventis Anastasii dicta contemnis.
20. Epist. papie Anastusii arl Joannem Uieros. de Quid onim tibi, ut ais, officere potest, quod te

Hufino. — In cpistola sancti itap.-E Anastasii hibri- ignorante, aut scripsit, aut forte non scripsit ? Et
cus extitisti; et turbatus, in (juo figas gradum si scripsit, sufficit tibi totius orbis testimoniura,
non rcperis. Modo enim dicis a me csse composi- quod nuUi verum videtur, ut tanta^ urbis sacer-
tam, nunc ab eo ad tc debuissc transmitti, cui dos, vcl innoccnti injuriam facerc potuerit, vel
missa est. Rursum injustitam scribcntis arguis ;
absenti. Innocentem te vocas, ad cujus intcrprcla-
etiam si scripta sit ;ib illo, sive non scripta, ad tc iioncm lloma contremuit ; absentem, qui accusa-
niliil pertinere teslaris, quipraecessorisejus habeas tus respondcre non audcs. Et tantum Romanae
tcstimonium,ct rogantem Romam.uteam illustra- urbis judicium fugis, ut magis obsidioncm barba-
res praesentia tua, oppiduli tui amore contempse- ricam ', quam pacatoe urbis velis sententiam susli-
ris. Si a mc fictam epistolam suspicaris, cur eam t> nere. Esto, praeteriti anni ego epistolam finxeri m.
in Roman;e EcclesiiC cbartario non requiris ?ut Recentin ad Orientem scripta quis misit ? in qui-
cum deprehenderis ab episcopo non datam, nia- bus papa Anastasius * tantis te ornat floribus,
nifestissime criminia rcum tcneas : et nequaquam ut cum ca legeris, magis te vellc defendere inci-
aranearum mihi opponascassiculos, sed fortissimo pias, quam non accusare. Simulqueconsideraillam
me et solidissimo constringas reti. Si autem Ro- inimitubilem prudontiam luam, et sales Atticos,
mani episcopi est, slulte facis ab eo exemplar ct sancti eloquii venustatem. Ab aliis appeteris
epistolae petere, cui missa non est *, et non ab illo aliorum criminationc confcderis, et contra me furi-
qui miserit, de Oriente expectare testimonium ;
bundus jactaris, et loqucris, « Nunquid et ego non
cujus auctorem et testem habeas in vicino. Vade possum enarrare,tu quomodo de Urbc discesscris?
potius Romam, et praesens apud eum expostula, quid de te in praesenti judicatum sit ? quid postea
cur tibi et absenti et innocenti fecerit contume- scriptum, quid juraveris ? ubi navim conscenderis ?
liam. Primum, ut non reciperet expositionem fidei quam sancte perjuriura vitaveris ? Poteram pan-
tuae, quam omnis, ut scribis, Italia comprobavit, dere,sed plura servare 3tatui,quam referre. » Haec
et baculo tuarum uti noluerit littcrarum contra 551 sunt tuorum ornamcnta verborum. Et post
canes tuos. Deinde, ut epistolas contra tead Orien- ista si quid in te aspcrum dixcro, statim mihi
tem milteret cauterium tibi ha^reseos dum ne- C proscriptionem ct gladios comminaris. Et interim
3CIS , inureret,- diceretque libros Origenig -zp'. homo eloquenlissimus artc ludis rhetorica, et si-
'As/iuv a te translatos, et simplici Romanne Eccle- mulas te prsterire quae dicis, ut qui objecta pro-
siae traditos, ut fidei veritatem quam ab Apostolo bare non poteras, quasi prajtermissa facias crimi-
didicerant, per te perderent, et quo tibi *majorem nosK. Haec est tua tota simplitas, sic amico "^

faceret invidiam, ansus sit criminari hos ipsos, parcis, ct reservas tc ad tribunalia judicum, ut
Praefationis tuoe testimonio roboratos. Non est leve acervum criminuni mihi, dum parcis, objeceris,
quod 650 tibi impingit tantae urbis pontifex, vel 22. Ordo profedionis Hieronymi de Urbe. Vis —
ab alio obje^tum
temere suscepit. Vociferare et nosse profectionis meae de Urbe ordinem ? Nar-
clamita per compita, per plateas Non est meus :
rabo brevitcr. Mense Augusto, flantibus etesiis,
liber ' et si meus est, schedulas ineinendatas
;
cum sancto Vincentio presbytero, et adolescente
r.usebius furto abstulit. Aliter ego edidi, imo nec fratre, et aliis monachis, qui nunc Ilierosolymae
edidi. Nulli eas dedi *, aut certe paucis et tam
; commoranlur, navim in Romano portu securus
sceleratus inimicus, tam negligentes amici fuerunt, ascendi, maxima mc sanctorum frequentia pro-
ut omnium codices ab eo pariter falsarentur.
Ilffic, sequcnt(\ Vcni Rhegium, in Scyllaeo littore pau-
frater charissime, facere debueras,
non illi ter- ^ lulum slcti, ubi veleres didici fabulas, et prae
et
gum obvertens, in me transmaniras maledictorum cipitem pellacis [Al. fallicis] Ulyssis cursum, et
tuorum sagittas dirigere. Quid enim vulneribus sirenarium cantica,et insatiabilera Gharybdis vora-
' Malim equidem absque negandi particula, cui Falso et conlra Hieron. ac Rufini mentem Mar-
'•

missa est nempe ab eo, ad se dcbui.ise Iransmilti,

:
tianaeus Uni eas dedi, etc. Hoc maxime urgct tota
cui missa est, Rufinus contendebat, scilicet a sua opistola presbytor Aquileicnsis, quod schedu-
Joanne. Hieronymus contra, stulte illum dicit,
las illas suoe interpretionis axd nullus habucrat,
petere exemptar ejnstolx ab eo, cnimissa sit,
et non aut admodum pauci. Vide supra num. 3 et subse-
a.> illo, 'iui miserit, scilicet
Anastasio. Nihil tamen quontem.
absciue inss. immuto. •'
Irruptionem Alarici cum Gothis in Italiam ex
* Martianacus post Erasmum, el iiuod tibi : mi- Aquileia ad an. 'iOl.
nus recte.
.Etatem non
^ tulit isthajc Anastasii de Rufino
' Vetus edit. tum aliquot penes Victor. mss. 7ion epislola.
est meus, non est liber, etc, quam repetitionem ob "
Vox tota ex veteri edit. et Victorio suppletur,
emphasim irapendio probat,
49» S. EUSEBII HIERONYMl. 496
ginem. Cumque mihi accolac illius loci multa A. phites ; hic qui sex miliia Origenis libros, te prae-
narrarent, darentque consilium, ut non ad Protei sento, cantavit ;
qui omnium gentium linguis
columnas, sed ad Jonae porturn navigarem : illum praedicationcm sibi contra Origenem injunctam
enim fugientium et turbatorum ^, hunc securi putat ;
qui ideo eum Icgi prohibet, ne alii ejua
hominis esse cursum, malui pcr Malcas et Cycla- furta cognoscant. » Lege scripta tua , et
das Cyprum pergere. Ubi susceptus a venerabili epistolam ejus imo epistolas, e quibns unum pro-
episcopo Epiphanio, cujus tu teslimonio gloriaris, fcram tuaj lidei testimonium, ut non immerito
veni Antiochiam, ubi IVuitus sum coramunione nunc a te videatur. « Te autem,
laudatus esse
pontificis confessorisquc Paulini, et deductus ab frater, liberet sanctum populum Christi,
Deus, et
60 media hieme et frigore gravissimo, intravi qui tibi creditus est, et omnes fratres qui tecum
Hierosolymam. Vidi multa miracula et quaj ; sunt, et maxime RuQnum presbyterum, ab haeresi
prius ad me fama pertulerat, oculorum judicio Origenis, et aliis haeresibus^ et perditione earum.
comprobavi. Inde contendi /Egyptum, lustravi Si enim propter unum verbum, aut duo, quae con-
monasteria Nitriaj, et inter sanctorum choros traria fidei sunt, rnultae haereses objectae sunt ab
aspides latere perspexi. Protinus concito gradu Ecclesia, quanto magis hic inter haereticos habe-
Betheem meam revcrsus sum, ubi odoravi prac- bitur, qui tantas perversitates, 553 et tam mala
P
sepe et incunabula Salvatoris, Vidi quoque famo- dogmata contra fidem adinvenit, Dei Ecclesia
sissimum lacum, nec me inerti tradidi otio sed ; hostis exstitit ! » Haec est viri sancti de te testi-
multa didici, quae ante nesciebam. Quid autem de ficatio : sic ab eo ornatus, sic laudatus inccdis.
me Romas judicatum sit, et quid postea scriptjm, Ita est epistola ^ quam de cubiculo fratris Eusebii
nolo taceas, prajsertim cum habeas teslimonium nummis aureis produxisti, ut calumniareris in-
[Al. testimonio] scripturarum, et ego non verbis terpretem, ct me apertissimi teneres criminis reum,
tuis quae simulare potes, et impunito jactare men- quare pro honorabili charissimum transtulissem.
dacio, sed scriptis 552 ecclesiasticis arguendus Sed quid ad te, qui prudenti consilio cuncta mo-
sim. Vide quantum te timeam. Si vel parvam deraris, et sic medius incedis, ut si inveneris qui
schedulam contra me Romani episcopi, aut alte- tibi credant, nec Anastasius contra te, nec Epi-
riug Ecclesiae protuleris, omnia quaj in te scripta phanius scripserint : nisi ipsae epistolae reclama-
sunt, mea crimina confitebor. Nunquid et ego vcrint, et fregerint tuffi frontis audaciam, stalim
non possem profectionem tuam discutere ? cujus judicium utriusque contemnas, et non ad te per-
aetatis fueris, unde, quo tempore navigaris ? ubi tineat, sive scripserint, sive non scripserint, quia
vixeris ? quibus interfueris ? Sed absit, ut quod in de innocente et absente scribere non potaerint
te reprehendo, faciam et in ecclesiastica dispu- C [.41. potuerantj ? Nec in sanctum virum haec mala
:

tatione, anilium jurgiorum deliramenta compin- conferenda sunt, « ut ostendatur ore quidem et
gam. Hoc solum prudenliae tuao dixisso suificiat, osculo pacem dedisse, mala autem et dolum in

ut caveas in alterum dicere, quidquid in te statim suo corde servasse. » Sic enim argumentaris, et

retorqueri potest. haec sunt verba defensionis tuae. Ipsius ess€

23. Maledicla Rufini in Epiphaniiim. Epiphanii adversum te epistolum , et orbis agnoscit, et

epist. ad Joannem. — In sancti Epiphanii nomine authenticam in manu.s tuas venisse convincimus :

mira tua tergiversatio, ut post osculum, post ct miror qiio pudore, imo qua impudentia n^

orationem, neges eum contra te potuisse scribere : ges, quod verum esse non ambigis ? Ergo poUutus

quomodo si contendas non potuisse eum mori, erit Epiphanius, qui tibi pacem dedit, et in suo

qui paulo ante vixerat, aut certior sit tui repre- corde dolum Cur non illud verius sit,
servavit.

hensio, quam post « Ex

pacem excommunicatio. quod le primum monuerit ? quod volucrit eraen-
nobis, inquit, non fuerunt cx no-
exierunt, sed dare, et ad rectum iter reducere, ut Judae osculum
bis : mansissent utique nobiscum (/ Joan. ii, non refutaret, ut proditorem fidei frangeret pa-
19). » Ha3roticum post unam et alteram com-
postquam se intellexit casso sudare
tientia : et

monitionem vitandum Apostolus praecipit {Tit. n labore, nec pardum mutare varietates, nec .-Ethio-
3, 10), qui utique antequam vitetur atque dam- pem pellem suam, quod mcnto conceperat, litteris
netur, ecclesiastici gregis portio fuit. Simulque indicasse ?
risum tenere non possum, quod a quodam pru- 24. Calumnia de ficla pace. Amici Hieronymi

dente commonitus, in laudes Epiphanii personas^ missi in Occidentem. Tale quid et contra pa- —
« Hic est ille delirus senex, hic est anthropomor- pam Anastasium disputas, ut quia Siricii epi-

'
Praepostere habet Martian., cum Erasmo, hnnc stoch., n. 8, « Joppe neque fugienlis portum Jonx, »

enim (ngentium et turhatorum, ikhm securi hominis etc.

esse cursmn. Enicndamus opc veteris editionis. - Malnit Viclorius pcrtonas.
Victorius item sic restituerat, quod sensus ipse ' Kpi|)hanii ad Joun. in nostra recensione 5i.
per se ostendebat. NolaJ porro sunt Protci colum- Ilccole quoquo Hieronymi ad Pam-
autem illam
nae juxta ^gyptum, ct Joana; portus, id est Joppe, inarch. de oplimo gencre interpretandi, qute num.
de qua Hier. lum alibi, tum epistola 108, ad Eu- est 57,
497 CONTRA RUFINUM LIB. III. 498

scopi habes epistolam, iste conlra te scribcrc non A tiam nescio quis impcritus posset imitari. Tibi

potuerit. Vereor ne tibi factam injuriam suspi- soli licct haerelicorum 555
venena transferre, et
ceris. Nescio quomoJo acutus et prudens ad lias de calicc Babylonis, cunclis gcntibus propinare.Tu
ineptias devolvaris, ut dum stultos lectores putas, Latinas Scripturas de Grffico emcndabis et aliud ;

te slultum esse dcmonstres. Post egrcgiam argu- Ecclesiis tradcs legendum, quam quod semel al)
mentationera, ponis in clausula « Absit hoc a : apostolis susceperunt mihi non licebit post. Sep-
:

viris sanctis De vestra schola solent ista 554

!
tuagintaedilioncm quaradiligentissimeeraendatam
procedere. Vos nobis pecem proriciscenlibus dedi- ante annos pluriraos mea; lingua; hominibus dedi,
stis, et a tergo jacula venenis armata jecistis. » ad confutandos Jud;eos, etiam ipsa exemplaria
Et in hac eadem prudentia, imo declamationc vertere,qu;c ipsi verissima confitentur, ut si quando
disertus esse voluisti. Pucem dedimus, non ha;re- adversum eus Christianis disputatio est non ha-
sim suscepimus. Jun.ximus dexcras : abcuntcs beant subterfugiendi diverticula,sed suoraet potis-
prosecuti sumus, ut vosessetiscatholici,non ut nos simum niucrone fcriantur ? Plenius super hoc et
essemus haeretici. Volo tamen scire quic sint istd in raultis aliis locis, et in finc secundi libri, ubi
jacula venenata, qua; post tcrgum vestrum nos je- accusationi tuae respondi, scripsisse me memini ;

cisse conquereris. Vincentius, Paulinianus, Euse- et popularitatem tuam, qua mihi invidiam apud
P
bius, Rufinus ', presbjteri : quorum Vincentius simplices et imperitos niteris concitare, perspicua
multo teraporeantc vos Romamvenit; Paulinianus ratione compescui, illucque lectorem transmitten-
et Eusebius post annum vestra? n&vigationis pro- dum puto.
fecti sunt Rufinus incausaClaudii post bienniuni
; 26. Marlyr et opostolus vocatns Rufinus asuis.
missus ; omnes, vei pro re familiari, vel pro pe- — Hoc intactum non patiar, ne doleas
praeteriri
riculo capitis alicni. Nunquid nosse potuimus, falsatorem schedularura tuarum confessoris apud
quod ingrediente te Romam, vir nobiiis somniaret rac gloriam possidere, cum tu ejusdem criminis
navim plenam mercium inflalis intrare velis ?
-
reus,post Alexandrinum exsiliumet tenebrosos car-
quodomnes adversus fatum qua^stiones ^, non fatua ceres, a cunctis Origenis scctatoribus martyr et
Bolvcret interpretatio ? quod librum Eusebii pro apcstolus noraineris. Super excusatione iraperiti»
Pamphili verteres ? quod tuum quasi opcrculum ve- tuaejam tibi respondi. Sed quia eadem repetis,
nenatsepatellc-eimponeres^quod famosissimumopus et quasi superioris tuff; defensionis oblitus,sursum
lupi 'Ap/wv eloquii tui majcstate transferres? No- admones, ut sciamus te per triginta annos Graecis
vum calumniae genus ante accusatores misimus voluminibus devoratis, Lalina nescire paulisper :

quam tu accusanda committeres. Non fuit, non attende, me non pauca in te verba reprehendere,
fuit, inquam, noslri consilii, sed Dei providentioi, C alioquin omnis tibi scriptura delenda est sed ;

ut missi ad aliud contra nascentem hffiresim di- voluissc ostendere discipulis tuis, quos magno
micarent et in morera Joseph, famem futuram
; studio nihil scirc docuisti, ut intelligerent cujus
fidei ardore sublcvarcnt. verecundia3 sit, docere quod nescias,scribere quod
25. De falsa epist. ad Afros. E.v Grsecis Latina ignores, et eamdem magistri sapientiam etiam in
Bufinus emendaverat .
—
Quo non erurapat scmel sensibus quaererent. Quodque addis, « peccata pu-
effrenata audacia ? Alienum crimcn sibi objecit, ut tere, non verba, mendacium, calumniam, detra-
nos finxisse videamur. Quod absque noraine dictum ctionem, falsura testimonium, et universaconvicia
estjin se dictum refert,etpurgans externa peccata, et Os quod mentitur occidit aniraam (Sap. i,
<<

tantum de sua sccurus est innoccntia. Jurat enim 11). » raonesque « ne ille felor nares raeas pene-
38 epistolam non scripsisse ad Afros sub nominc trct, » crederem dicenti, nisi facta contraria de-
meo, in qua conlitear inductum rae a Judaeis men- prehenderera, quasi si fullo et coriarius moneant
dacia transtulisse et inittit libros eadem omnia
; pigmentarium, ut,naribus obturatis, tabernas suas
continentes, qu« nescissc se jurat. Et miror quo- praetcreat. Faciam ergo quod projcipis, claudam
modo prudentia cjus cum alterius nequitia con- nares meas, nc veritatis et benedictionum ^ tua-
venerit ut quoJ alius in Africa mcntitus est. hic rum suavissimo odore crucientur.
D
concorditer verum dicerct, stylique ejus elegan- 27. In uno homine deversa laudamus et accusa-
' RuQnus iste Goelestii magister videtur, quem mercium intrasse Romam, quando cam urbem
cum Roma3 ageret, originalepeccatum non csse ingressus ostRufiiius cum sociis quod somnium
:

docuerit. non latua solvcrct interpretalio,et omnes adversus

* Macarius cui Rufinus Apologian Pamphiii in- fatum quaestiones quia scilicet navis illa plena erat
;

scripsit et diflicultales dc Fato cxplicavit non, ut : blasphemiarum,ut alibi docet ct paulo post lecturi
;

falso satisquc incongruc Marlian.nus adnolat.Para- sumus Eryo nisi de Oricnlc venisses, eruditis-
:

machius indicatur. i)c illo vidc (ieimadium, cap. simus vir hvcrercl adhuc inlcr muthcmaticos ; tt
28, ipsum Ilieronymum infra non semel. homincs Christiani, quid conlra fatum dissercrent,
^ Quod ornncs aduersns.
etc. Erasmus legit, Quofl igiiorarcnt. Martian. —
Perperam Victorius ad-
omnes adversariorum (luivstiones, etc, Marianus au- versus fatuum. Rufinus ipsc adversus fatum, vel
tcm, Qnod omnes adversum fatum f/uxsliones, olc. mathcsin, dinicultatcsMacario a sc jactat enodatas.
Ita quoquc ms. codex Gluniacensis atalii omnes, ; Vid. inlra.
adversum fatum ffuxslioncs, 6lc. Dicit itaque llicro- Nura ad bcnedictiones patriarcharum, in quos
'

nymus virum nobilem somniasse navim plcnam Rufinus scripsit Gommentarios, alludit ?
 ^^9 S, KUSEBII HIERONYMI. 500
mis. ^ Tn laudc ct detractione mca, quia varius A Deindc coeleslia deserens^et ad terrena descen-
exstilisti,miro acumine argumentalus es, sic tibi (lens, in minoribus philosopharis. Interrogas enim
liccre de me, 556 et bene et inale dicere, (juo- me Dic nobis quae fontium ratio ? quffi vento-
: «
modo et mihi licuerit Origenem ct Didymum rc- rum?quid grando ? quid pluviajPquid mare salsura ?
prehendere. quos antc hmdaverim. Audi crgo, vir quid flumina dulcia ? quid nubes, aut imbres ful-
sapicnlissin)c, ct Roman.-B dialectic;e caput, non gura, aut tonitrua, aut fulmina ? » Ut postquam
esse homincm unum laudare in aliis et in
vitii
me ha;c nescire
respondero, tuto tibi liceat de
aliis accusare sed eamdem rem probare et impro-
;
animabus ignorare et unius rei scientiam, tan-
;

barc. Ponam exemplum ut quod non intelligis, ; tarum rerum ignorationo compenses. Tu qui per
prudens mecum lector intelligat. In Tertulliano singulas paginas fumos meos ventilas non intel-
laudamus ingenium, sed damnamus haoresim. In ligis videre nos caligines tuas etturbines ? Nam ut
Origine miramur scientiam Scripturarum, et ta- tibi sciolus apud Calpurnianos
esse videaris, et *

men dogmatum non recipimus falsitatem. In Di- discipulos doctrinae gloriam teneas, totam mihi
dymo vero et memoriam prsedicamus,et super Tri- physicam opponis, ut frustra Socrates ad ethicara
nitatc fidei puritatem ; sed in caeteris qux Origeni transiens Qure supra nos, nihil ad nos,
di.xerit :

male credidit, nos ab eo retrahimus. Magistrorum Ergo rationem reddidero quare Ibrmica
g nisi tibi :

enim non vitia imitanda sunt, sed virtutes. Gram- parvum animal, et punctum, ut ita dicam, corpo-
maticum quidam Afrum habuit Uomaj virum eru- ris, sex pedes habeat, cum elephantis tanta raoles
ditissimum et in eo se semulum pra^ceptoris pu- quatuor pedibus incedat
;
; cur serpentes et colubri
tabat, stridorem linguae ejus
si et vitiatantum oris ventre labanturet pectore ; cur vermiculus quem
exprimerct, In Pnefatiuncula i^spt 'Ap/wv fratrem
vulgus millepedam vocat, tanto pedum agraine
me nominas, et collegam dicis eloqucntissimum, scateat, de animarumstatu scire non potero ? Quae-
fidei meaj prgedicas veritatem. Histribus detrahere ris a me quid ipse de anibamus sentiam, ut cum
non poteris caetera carpe ut libet, ne videaris tuo professus Al. processus fuero, statim
;
{ ) inva-
de me testimonio repugnare. Cum fratrem et col- das. Et si dixero illud eoclesiasticum. Quotidie
legam dicis, amicilia tua dignum fateris. Cum elo- Deus operatur animas, et in corpore * eas mittit
quentcm pro3dicag, imperitia? ultra non arguis. nascentium, illico magistri tendiculas proferas :et
Cum catholicuni in oranibus profiteris, hsereseos ubi est justitia Dei, ut de adulterio incestuque na-
non poteris mihi crimcn impingcre. Extra haec scentibus animas largiatur ? Ergo cooperator est
tria si quid in me reprehenderis, non tibi videberis
malorum hominum,et adulteris seminantibus cor-
esse contrarius. Ex qua supputatione illa summn
pora, ipse
CJJWIU, .i»iyi .vyu-m» animas
1|J.J<^ fabricatur .^...u^u..^ ? quasivitiura
. .^uuo. .iv.u.^. seraen-
..-..^.wv^ll-

. .-—.-..., quod furto dicitur esse sublatum,

lis in tritico sil
qu;c prius laudaveras et me non esse in vitio, ;
et non in eo qui frumenta furatus est idcircoque ;

si ineisdcm hominibus ct laudanda praedicem, et terra non debeat gremio suo semina confovere,
vituperanda reprehendam.
quia sator immunda ea projecerit manu. Hinc est
28. De animarum qiuestione. Liber Didijmi ad
et illa tua arcana intcrrogatio, 558 quare mo-
Bufiuunt, et Explanalio Osee ad Hierotiijmum. — riantur infantes, cum propter peccata corpora
Transis ad animarum statum, et prolixius fumos Didymi ad te, quo scisci-
acccperint. Exstat liber
meos increpas ; atque ut tibi liceat ignorarc, quod tanti tibi respondit non eos multa peccasse, et
consulto te scire dissimulas, quaeris a me primum ideo corporum carceres tantura eis tetigisse suffi-
dc CffiIestibns,quomodo angcli,quomodo archangeli
cere. Magister raeus et tuus eo terapore, quo tu ab
sint ? quac eis, vel qualis, habitatio ? quKve inter
eo ista quKrebas, tres explanationum in Osee pro-
ipsos differentia, aut si nulla oranino ? quae soiis
phetam libros ad me, merogante, dictavit. Ex quo
sit ralio ; unde augmenta Iuna;,undedefeclus ;
quae
apparet quid me, quid te docuerit.
vel quaiis sit siderum cursus ? Miror quomodo
oblitus sis illos versiculos ponere :
29. Naturales quxstiones. — Urges ut respon-

Uu(](3 tremor tcrris, qua vi maria alla tnmescant,

D dcam de natura rerum. Si cssetlocus, possem tibi
()bicil)us ruptis, rursusque in seipsa residuut vel Lucrctii opiniones juxta Epicurum, vel Ari-
;

l)ef(K'tus Soiis varios, Lunaetjue labores ; slotelis juxta Pcripateticos, vel Platonis atque Ze-
859 Uude homiuum geuus, ct pecudum : unde im-
(ber etigues, nonis secundum Academicos et Sloicos dicere. Et
Arcliirmn, phiviasque hyadas; geminosque Triones; ul ad Ecclesiam transeara.ubi norma est verilatis,
Ouid lantuui Oceano projjercnt se tiugere soles
iliborni, vel quffi tardis mora noctibus obstet.
mutla Genesis et Prophetarura libri ac Eccle-
ct

(VisnGH,,, Georg., u, 473 .Eneid. i, 746.) ;

siastcs nobis de hujusceraodi quffstionibus sug-

'
.!/)»(/ Calphurnianos. Rufinum saepius vocal ipse Rufinus Calpurnius abs llieronymo ob convi-
Calpliuniium, hinc cjus discipulos Calphurnianos, cium vocarelur. At vide qua; paulo infra num. 32
Macai'ium scilicet, Apronianuni, ct c;etcros c.jus animadvertimu?, not. 0.
grogalos. Mautian. — Una intcrpretum scntcntia Martianieus, in corpore.
"-'

est, Galpurnianosexco dici Rulinidiscipulos, quod

m CONTRA RUFINUM LIB. III. 808

runt. Autignoramus,
si h«?c quomodo de ani- A nnm c^naris lumen auferre. Aristippus' nostri tem-
marum Apologia tua omnium
statu debueras in poris, qui plenam cunctarum mercium navem Re-
rerum ignorantiam cor.literi, et a calumniatoribus mano invehis portui, et sella publice posita,

qua?rere, cur a te unum impudcnter expeterent Hermagoram nobis et Gorgiam exhibes Leonti-
cum ipsi tanta nescirent? U triremem locuple- num ; dum navigare festinas, unius quaestiunculoe
tissimam, qu;e Orienlalibus ct .Egyptiis mer- mcrcimonium in Oriente oblitus cs. Et iterum cla-

cibus llomanop urbis ditare venerat pauperta- mitas, ct Aquilcia? atque Alexandris! te didicissa
tem I
jactas, quod sit Deus et animarum et corporum
creator. De hoc scilicet quaestio ventilatur, utrum
Tu Maximus ille cs •,
Deus an diabolus animas fecerit et non utrum ;

lnu3, qui nobis scribendo resliluis rem.

animaj ante corpora fucrint, quod vult Origenes,
Ergo de Oriente venisses, eruditissimus vir
nisi et cgerint aliquid, propter quod sint crassis cor-

hsreret adhuc inter malhematicos, ct omnes [Al. poribus alligata? an in morem glirium torpentes
:

homines; Christiani quid contra fatum dicerent consopitaique dormierint. Haec taces, quae omnes
[AL dissererent ignorarent. Merito a me quoeris
, Oagitant et ad illa respondes, qua? nullus in-
:

de astrologia, etcocliacsiderumcursuqui tantarum quirit

mercium plenam navem detulisti. Fateorpauperta- 31. Furaos quoque meos frequenter irrides, eo
tem, non suni ita ut tu in Orientc ditatus. Te multo quod simulem me scire quod nesciam, et enume-
tempore Pharus docuit, quod Roma nescivit ^.4/. ratione doctorum rude vulgus iHudam [Al. indu-
nesciretj ; instruxit ;Egyptus, quod Ualiahucusque cam]. Tu videlicct (lammeus, imo fulmineus, qui
non habuit. in loquendo fulminas et flammas ore conceptas te-
30. Sentenlix varisc de anima. —
Scribis apud nere non potes, atque tu ille Bar-Chochabas *,
ecclesiasticos tractatores tres de animabus esse scn- auctor seditionis Judaicae, stipulam in ore succen-
tentias. Unam, quam sequitur Origcnes ;
alteram, sam anhelilu ventilabat, ut flammas evoraere pu-
quam Tertullianus et Lactantius * (licet de La- taretur : ita et tu nobis, alter Salraoneus, omnia
ctantio apertissimc mentiaris) ; tertiam, quam nos per quae incedis illustras, et nos fumosos arguis,
simplices et fatui homines, qui non intelligimus, de quibus forte dicatur, « Qui tangis montes, et
quod, si ita sit, injustus a nobis arguatur Dcus et fumigant {Psal. ciii, 32); nec intelligis quid fu-
post ha?c juras te uescire quid sit verum. Dic, oro inus in propheta ^ significet 560 locustarura ; et
te : putasne, extra haec 559quod pulchritudo oculorura tuorum amaritudinem
tria csse aliquid in
quo veritas sit ? et in tribus istis mendacium? An fumi nostri ferre non potest.
de tribus unum esse quod verum sit? Si est ali- C 32. De sacramento in somnio. De crimine au- —
quid, cur disputantium libertatera angusto fine tera perjurii, quia me remittis ad codicem tuum,
concludis et cum mendacia protuleris, de veritate
; et ex rnagna parte in aliis libris tibi Calpurnio-
taces ? Sin autem e tribus unum verum est, ct re- que ^ respondi nunc breviter dixisse sufficiat, te :

liqua duo falsa sunt cur simili ignorantia igno-

: exigcre a dormiente quod nunquam vigilans prae-
ras falsa cum veris? An idcirco verum dissiniulas stitisti. Magni criminis reus snin, si puellis et vir-

ut tibi tutum sit, cum voiueris, falsa defenderc? ginibus Christi dixi sasculares libros non legendos,
lli sunt furai, ha; caligincs, quibus ex oculis houii- et me in somnis commonitum promisisse ne lege-

'
Tu Maximiis ille es. De Fabio Maximo versus ab audiloribus suis exegit. Hermagoram, qui sub-
iste Ennianus est, Unus qni nobis cunctando resti- sequitur, Carium, a quo idem Suidas peculiarcm
tuit rem. Marti.w. — Ex illo Ennii versu de Q. Fa- institutam Iradit diccndi rationem, quara secuti
bio Maximo : sunt plurimi. Vid Quintilianum. Gorgiam vero
Unus hoino nohis cunctando resliluit reui, Leontinum, qui primus dicitur Athenis in theatro
ausus dicero auditoribus, -prjoillzzi, sive, qua
quem Virgilius fere exscribit lib. vi.
de re qui<!que vnllis audire proponite. His omnibus
* Recole qua? adnotavimus supra lib. ii, num. coaequat Fiufiuum Hicronymus.
10.
s , ... ... • » • 1- o 1- rv '' llle IJar Chochabas apud Eu-
llar-Chocliabas.
4m^?/7pu.5_«05<n^/mp^^^^^^^ Socratis D scbiumlib. etSalmoneus apud Virgilium
v, cap. G,
invenitur. Martian. — AbEusebio, aquohistoria ist-
auditor Cyrenaius fuit, primus quajslu phiioso-
phatus est. Habuit ingenium ad omnia pro tem-
haic narratur lib. iv, c. 6, Barchochebas, Bapyor/E-
pore, loco ct persona, simulanda, omnino prom-
Z^x:, diclLur. Salinonei notissima apud Virgilium
ptum. Vide Diogcnem et Horatium. Hermagoras
lib. VI fiibula.
et Gorgias rhetores fuerunt egrcgii dicitur vcro ;
^ Joannem in Apocalypsi, cujus isthajc sunt, De
Gorgias, qui primus ausus sit in conventu poscerc
jiuno putci exienuit locuslx in terram, et data est
qua de re quisque vcllct audirc ac de omni re ;
ctc.
illis ])Olestas,
quacunque in disccptationem qu.Tslioneimjue vo- diversum a Rufino homi-
"^
Hinc licct intclligerc
caretur, scdiclurum cssc profilebatur.
copiose
Martian. — ncm Calpuinii nomine abs Hieronymo notari, con-
Aristippum Cyrenaiurn inteliigc, So-
tra quam Milgo soiitiunl cruditi. Hic porro loci
cratis familiarem, aulici ingenii philosophum, dc
Viclorius vel Aproiiianum, vel Macarium, Rufini
quo Horat. :

amicos, vel dcniciuc 1'alhidiurn, quod ctiam Q. Mar-

Omnis Artistippum decuit color, et stalus et res. tianajiis suspicalur, intcliigit, llle idem ccrte est,
quern in epistola ad Magnum suggiilat eo nomine.
Hic siquidem primus, teste Suida, merccdeni Vide quaj in illum cpistola; locum adnotavimus.
S03 S/EUSEBII HIERONYMl. ^4
reni. Tua navis, Romanffi urbi revelatione promis- A interpretalionem meam
ausus est inlibris r.ip:
sa ', Mathematico-
aliud pollicetur, et aliud efficit. 'Ay/.~r/ stylum figerc ? Num
si erraveram ut homo,

rum venerat solvere quajstiones, et solvit fidem debuisti me privatis litteris convenire, et sic mihi

Christianorum. Quae per lonium et ^geum, Adria- blandiri, quomodo et ego tibi nunc in epistolis meis

licum atque Tyrrhenum [Al. additur mare] plenis blandior? )> Hajc tota mea culpa est, quare subdolis
Cucurrerat vclis, in Romano portu nanfragium laudibus accusatus purgare me volui, et hoc sine
fecit. Nonne pudet istiusmodi deliramenta con-
te invidia nominis tui quod tu solus accusaveras,
: ut

quirere, et mihi similia oljjicicndi imponere neces- ad multos referrem, non tibi haercsim objiciens,
sitatem ? Esto, alius de te somnium viderat glorio- sed a me repeliens. Nunquid scivi quod irascereris,

sum ; vcrecundia) tua? fuerat et prudentiae dissi- si contra haereticos scriberem ? Dixeras te de Ori-
mularc quod audioras, et non, quasi magno gcnis libris haeretica sustulisse : fautorera te haere-

testimonio, alterius somnio gloriari. Vide quid ticorum jam non esse credebam, non in le, et ideo

inter tum ct meum intcrsit somnium. Ego me sed in hsreticos invectus sum
quo si vehemen- ; in

humiliter reprehensum refero, tu jactanter lauda- tior fui, ignosce mihi. Putavi, quod et tibi place-

tum te esse congeminas. Nec dicere potes, Nihil rem. Furto et insidiis ministrorum meorum dicis
mea refert quid alius viderit, cum in luculentissi- g schedulas tuas in publicum prolatas fuisse, quae
mis libris tuisad interpretandum dicas ra
hoc te latebant in cubiculo tuo, vel apud cum solum
tione commotum, ne vir illustris de te somnium erant qui rem sibi geri injunxerat, 5611 Et quo-
perderet. Hic est omnis conatus tuus si me per- ;
modo supra confitcris quod aut nullus eas ha-
jurium docueris, tu haireticus non eris. buerit, aut admodum pauci? Si in cubiculo tuo

33. T)e infidelitate calumnia. — Venio ad gravis- latebant, qua ratione apud eum erant qui sibi

simum crimem, in quo, post reconciliatas amicitias, rem gcri injunxerat? Sin autem unus cu! scriptae
me infldelitatis accusas. Fateor, inter cuncta ma- fuerant occultandas susceperat, ergo non latebant
ledicta, quae vel objicis, vel minaris, nihil a me taritum in cubiculo tuo, nec habuerunt eas pauci,
ita repeliendum est quam fraus, doius, infidelitas. quos habuisse testatus ss. Furto sublatas arguis,
Peccare enim hominis cst insidias tendere, dia- :
et rursum emptas grandi pecunia et infinitis mer-

boli. Ergo ideo in Anastasi^ immolato agno dex- cibus criminaris. In una re, et in parva epistola
teras junximus, ut 561 tuas Romffi schedulas quanta varietas et dissonantia mentiendi Tibi li- !

lurarentur ? ut immissi canes inemendatas chartu- cet accusare, mihi defendere non licebit? Quando

las, te dormiente, corroderent ? Et hoc credibile criminaris, amicum non cogitas. Quando respon-
est ante nos accusatores parasse, quam tu crimen deo, tunc tibi jus amicitiae in mentem venit. Dic,

admitteres.? Scilicet noveramus quid in animo C oro te, celandas schedulas scripseras, an proden-
vol-

veres? quid alius de te somniatus csset ^? ut im- das? si ut celares, cur scripsisti ? si ut proderes.
pleretur in te graecum proverbium, et [Al. ut] sus cur celabas ?

doceret Minervam. Si Eusebium ego ad latrandum Sed in eo

35. Cavit suspicionem liypocryseos. —
miseram, quis Aterbii [m-55. Atarvii et Atarbiij rcprehendendus sum, quare accusatores tuosami-
contra te et caeterorum rabiem concitavit? Nonne cos mcos non coercuerim. Vis tibi proferam litte-
ille est qui et me ha^reticum ex tuis amicitiis ju- ras eorum, in quibus me hypocriseos arguunt,
dicabat? Cui cum
satisfecissem damnatione dog- quod te sciens haereticum, tacuerim quod dum ;

malura Origenis, tu clausus domi nunquam eum pacem incautus praebeo, intestina Ecclesiae bella
videre ausus cs, ne aut damnares quod nolebas, suscepi?Tu discipulos vocas, qui me tuum con-
aut apertc resistens haereseos invidiam sustineres. discipulum suspicantur. Et quia parcior fui in re-
An idcirco testis contra te esse non potcrit, quia fellendis laudibus tuis, putant me tuum esse sym-

accusator tui est? Antequam sanctus Epiphanius mysten. Hoc mihi praestitit prologus tuus, ut plus
venisset Ilierosolymam, et oi-e quidcm ct osculo me amicus laederes quam inimicus. Semel sibi
tibi paccm mala autem etdolosin suo cordc
daret, persuaserant (recte an perperam ipsi viderint) te

servaret; antequam nos ci suggillationem tui epi- j) essc hoereticum. Si defendere voluero. hoc solura
stolas dictaremus, ut h;creticum scribcret quem proficiam ut me tecum paritcr accusent. Denique
osculis orthodoxum comprobavit, Aterbius [Al. mihi objiciunt laudationem tuam, et tenonputant
Atervius] contra tc latrabal Ilicrosolymis ; ct nisi insidiose scripsisse, sed vere : et quod tuinme sem-
cito abiissct, scnsiysct baculum non littcrarum ^, perantelaudabas, vchementer insimulant. Quidrae
sed dexter* tuoe, quo tu cancs abigerc consue- vis faccrc ? ut discipulos accusatores pro te ba-
visti. beam : ut contorla in amicum jacula, meo susci-

3'i. De schedults non cmendalin. — « Cur, inquit, piam pectore ?

falsatas mcas schedulas susccpisti ? Quare post 36. De libris aulem ~ip'. Apxuv dcbes mihi et

'
Scilirct Macarii, quod supra irridet, somnio. docuimus lib. conlra Joan. Hierosolym. num. 11,
^ Possimo Martian;pus, in Anaslasii, quaiido er- not.
roris Victorius monucrrit, (jui Grnccc ivajTarzi •^
Vctus cdit., somniaturus esset.
rescripsit. Quid porro cssct An<islasis, sive tcm- ''

Minus bcne Martianeeus, litlerarium.

plum aut locus llesurrectionis Dominicas, supra
 CONTRA RUFINUM UB. 111. «06
808
non possum, et haereticorum amicus fuero,
cratias agere '. Tu enim, ut dicis, noxia qu.ncque k nisi (

lcvius tuasinimicitias quam illorum amicitiassus-

dctruncans, meliora posuisti. Lgo ita ut habeban-
tinebo.
tur in Gr.x'co,expressi.Ex quo et tua apparet fidcs
—
;

Scribeba- 38.De epistola ad Rufimm. Novum quoquc

et ejus quem interpretatus es, haeresis.
me putas finxisse mcndacium, ut epistolam ad te
tur mihi de Urbe a viris (Pammachio ct Oceano)
in Chrislo prc-ccipuisResponde criminanti; nc si :
meo nomine componcrem, quasi olim scriptam,
omnos quo bonus esse videar et modeslus quam tu nun-
tacucris, consensisse videaris. Consona
;

quam omnino susceperis. Ilaec res perfacile probari

voco poscebant, ul Origonis versulias 563 prode-
potest. Mulli Romaj ejus exemplaria habent '', anle
rem, ut '.1/ et vencna hKreticorum Romanis au-
hoc circitor tricnniiim, qui tibi cam mittere no-
ribus cavenda monstrarcm. Quid hoc ad injuriam
luerunt, scicntes quffi do meo nomine jactitarcs, et
tuam pertinet ?Num solus interpretatus es istos
quam indigna proposito Christiano ac nefanda
libros, ct alios hujus operis non habes participes?
confingeres.Ego scripsi nesciens, quasi adamicum.
Nunquid et tu dc Septuaginta interprelibus es, ut
IUi non roddidcrunt ei, quem inimicum noverant
post editionem tuam aliis transferre non liceat ?
parcentes et meo errori, ct tua; conscientise. Et
Ecce et ego multos, ut dicis, libellos de Gra?co in
rursum simul argumentaris, quod si talem tibi cpistolam
Latinum transtuli : habespotestalem et tu ^
et bona enim et mala scripseram, non debueram contra^te in alio libello
eos vertendi, ut volueris :

suo imputantur auctori. Quod et in te fieret, nisi multa mala scribere. Hic est totus error tuus, ;et
dixisses te amputasse hajretica et optima transtu- ha3C justa querimonia : quod qua) nos in hcTcreticos

dicimus, tu in tc dicta confingis et nisi illis pe-

lisse. Hic est enim nodus tuus, qui solvi non po-
:

test. .\t [.4/.Autj si errasti ut homo.priorem damna

percerimus putas esse violatum. An ideo pa-
*, te

sententiam. nem tibi non damus,quia haereticorum^cerebro la-

37. Latinos libros verlebalin Grsccum Rufinus. — pidem illidimus? Et ut nostram epistolam non
Sed quid facies Apologetico tuo, quem pro probes, papre quoque Anastasii simili dicis fraude

Origenis scripsisti operibus volumine ? quid de subnixam, dequa tibi ante respondi : quam si

Eusebii ? in quo cum mulla mutaveris, et, sub suspicaris ipsius non esse, habes ubi apud eum
nomine martyris, hffiretici hominis scripta trans- nos arguas falsitatis. Sin autem ejus est, ut hujus
toleris, tamen plura posuisti, qupe ecclesiasticae quoque anni contra te epistolae probant, frustra et
fidei non conveniunt. Tu etiam Latinos libros in falso falsam arguere niteris, cum ex illius vera
Gr«cum vertis nobis : dare nostris externa prohi- epistola, nostram veram esse doceamus.
bebis ? Si in alio opere respondissem, in quo me 39. Pythagorse discipuli. Pythagorica prxcepta et

noniseseras.videripoteramin injuriam tuamtrans- C if/mto/a. (2?tzda/>?irf Grxcos invenit primus Pytha-

ferre quod verteras : ut te vel imperitum, vel sub- goras. —
In excusando mendacio tuo [Al. menda-

dolum demonstrarem. Nunc vero novum querimo- cium tuum], quam elegans esse voluisti et ne :

niae genus : doles tibi in eo esse responsum, in sex millia. Origenis libros proferas, Pythagorae a
quo a te accusatus sum. Dicebatur ad interpreta- mc exigis monumenta. Ubi est illafiducia, qua in-

tionem tuam Roma subversa, postulabant omnes fiatis buccis creberrime personabas, te quae in aliis

a mehujus rei remedium. Non quo ego alicujus libris Origenis legcras, emendasse in libris r^zpl

momenti essem sed qui petebant, me esse aliquid

;
'Apywv, et non aliena, sed sua reddidissc suis ? De
arbitrabantur. Tu amicus eras, qui illa transtule- tanta librorum silva unum frulicem ac sur-
ras quid me vis faccre? Obedire Deo magis opor-
;
culum proferre non potes. Hi sunt veri fumi, hae

tet, an hominibus {Act. v, 29j ? Domini custodire nebulae, quas dum in me criminaris, in te exstin-
substantiam, an furtum celare conservi ? Aliter te nec fractam
ctas dissipatasque per rae cognoscis,
non placabo, nisi et ego tecum accusanda commi- cervicem dejicis, 565
majori impudentia sed
sero ? Si nullam
mei nominis mentionem,
fecisses quam imperitia,dicis me denegarequae in promptu
si me non ornasses poteram egregiis laudibus, sunt, ut cum montes aureos pollicitus] fueris, ne
aliquod haberc suffugium, et diversa obtendere ne n scorteum quidem nummum de thesauris tuispro-
rursus interpretata transferrem. Tu me, amice *, feras. Justa contra me' odia recognosco, et vera
cotnpulisti ut aliquot dios in hoc opere perderem, in nos.debaccharis insania. Nisi. enim ego quod
ut profcrrom in medium quod Charybdis debuit ijon est, audacter exigerem, tu videbaris habere
devorare et tamen lacsus, amicitiae in te jura
; quod non habes. Pythagora? a me libros flagitas.
servavi, ct quantum in me fuit, sic medcfendi ut Quis cnim tibi dixit illius exstare volumina?
te non accusarem. 56J Tu nimium suspiciosus Nonnc in epistola mea, quam criminaris, haec
et querulus, qui dicta in haereticos ad luam refers verba sunt? « Sed fac me errasse in' adolescentia,
conturacliam. Quod si aliter amicus tuus esse et philosophorum, id est, gentilium studiis erudi-

Victorius maluit, debes et mihi qralias acjere.

' •''

Epistola ad Rufinum in nostra recensione nu-

"Victorius additcx Brixianis codd. altcrum iu mer. 8, quam anno ascripsimus 399.
ad emphasin, Tu me, amice, tu compulisti, etc. * Marlian., illis pepercimus.
 ;

m^ S. EUSEBIl HIERONYMI m
tum, in principlo fidei ignorassc dogmata Chris- A stotelcs in suis libris prosequitur « Stateram ne
:

stiana, et hoc putassc in apostolis, quod in Pytha- transilias, » id est, '< ne practergrediare justitiam.
gora et Platone et Empedocle lcgeram. » De do- Igncn gladio ne fodias. » Iratum videlicet et tumi-
gmatibus eorum,non de libris locutus sum,quai po- dum animum verbis maledicis ne lacessas. t Coro-
tui in Giccronc, Bruto, ac Seneca discere. Lcge nam minime carpendam, » id est, « leges urbium
pro Vatiniooratiunculam,etaliasubi sodaliliorum' conservandas. Cor non comedendum, » id est,
mentio fit.Revolve diagolos TuUii. Respice omncm <i
moerorem de animo projiciendum.Cum profectus
oram Italiae,qua3 quondam magna Grascia diceba- fueris, inquit, ne redeas ;
» id esl, « post mortem
tur : et Pythagoricorum dogmatum incisa publicis vitam istam ne desideres. Per viam publicam ne
litteris asra cognosces. Cujus enim sunt illa yp'-»''^- ambules ;
» id est, «nemullorum sequaris errores
TrapaYYiXjxaxa 2 ? nonne Pythagorai ? in quibus ]Al. errorem]. Hirundinem in domum non susci-
omnia ejus breviterdogmata continentur,et in quae piendam » id est, « garrulos et verbosos homines
;

latissimo opere philosophus commentatus est sub eodem tecto non habendos. Oneratis superpo-
Jamblichus, imitatus cx parte Moderatum virum nendumoaus:deponentibusnoncommunicandum,i
eloquentissimum, et Archippum ac Lysidem Py- id est, « ad virtutem incedentibus, augmentanda
thagorae auditores. Quorum Archippus ac Lysides [Al. augenda] prajcepta tradentes se otio, relin- :

in Groecia, id est, Thebis scholas habuere, qui quendos. » Et quia Pythagorica dogmata legisse
memoriter tenentes praecepta doctoris, ingenio pro me dixeram, audi quid apud Graecos Pythagoras
libris utebantur, a quibus illud est fp-j^(7ioz'jTirr^ ^ : primus invenerit immortales esse animas, et de
:

TraTTi |jLT,yavf|, xai TTcpixoTrxiov — jpt xat atoy^pif aliis corporibus transire in alia. Quod quidem et
xai [i.r)yavai? -iravTOtai?, iizb [j.ev aoJiJiaTOC voaov, Virgilius in sexto yEneidos volumine sequens lo-
iTio 81 t^uy?)i; a[j.aOiav y.oiXta; 51 TzoXuTiXciav *, quitur.'
7tt5Xea)c ol dtaaiv, oixou 81 8ryocppoT'jvTjV, 6[j.oy 81 Has omnes, ubi mille rotam volvere per annos,
Letbajum ad fluvium Deus evocat agmine magno
TtavTOJv a[X£-cpiav. Quod in Latinum ita possumus Scilicet immemores supera ut convexarevisant,
vertere : Fufjanda sunt otmiibus modis el abscin- Rursus et incipiaut ia corpora velle reverli.
dcnda, languor a corpore, imperitia ab unimo, tuxu- 40. Pxjthagorx alia dogmata. Origenes in libros
ria a ventrc, a civitate seditio, a domo discordia, et suos* Platonem transtulit. — Se primum fuisse
in commune a cunctis rebtis intemperantia 560 Euphorbum,secundo Callidem, tertio Hermotinum,
Pythagorica et illa praecepta sunt : « Amicorum quarto Pyrrhum, ad extremum Pythagoram et ;

omnia esse communia^Et amicum seipsum esse post certos temporum circulos, ea quae fuerant
alterum duorumquetemporummaxime habendam
: rursum fieri nihilque in mundo videri novum. ;

curam, mane et vesperi, id est, corum quaj acturi C Philosophiam meditationem essc mortis 567 :

sumus, et eorum qua3 gesserimus. Post Deum ve- quotidie de corporis carcere nitentem animae cdu-
ritatem coIendam,qua! sola homines Deo proximos cere libertatem [j.aOr^!T£'.(; dva[j.vT|a£;; ^, id est. ;

faciat. Illaque ffinigmata, quae diligentissime Ari-

1) discentias reminiscentias esse et multa alia, quoB ;

De sodalitiis Pythagoraeorum Justinus, lib.xx:

'
fucum fecit omnibus, qui putabant eum edidisse
« Sed triginta ex juvenibus cum sodalitio jure Opera Hieronymiana ad fidcm vetustissimorum co-
sacramento quodam nexi, separalam a ceteris ci- dicum non cx meris atque futilibus suis conjeclu-
;

vibus vitam exercerent, » etc. Vide etiam A. Gel- ris. Cajterum omittunt exemplaria mss. quae
lium lib. I, c. 6. De iisdem multa dixerat Cicero in clauduntur uncinatislineis quaeque nos supplenda ;

Oratione pro Vatinio, quod ipse Vatinius se ja- docucrunt Latina Hicronymi. Martian.
ctabat Pylhagorceum, ut idem Cicero in Ora- ^ Martiananis ex Latina Hieronymi versione,
tione contra Vatinium testatur. Cujus Orationis quae subdilur, Gra-ca quaedam verba supplevit,
pro Vatinio meminit Valerius Maximus, lib. ix, quae in mss.desidcrabantur.Nos ex ipsa Pythagorae
c. 2. vita per Jamblichum, sive per Porpbyrium, quera
* Penes Martian., yp'-"75t. Nunc yp'-»«ri 'j~t^ Jamblichus passim exscribit, uno atque altero
aurea carmina dicuntur, si modo ea sunt, quas hic loco rcstituimus. Legerat hic Martianaeus dxoXa-
Hier.indicat videtur enim potius de Apophthegma-
; atav, pro eo quod -oA^jTiXstav, id est lu.vum aut
tis et Symbolis Pythagoricis loqui, quamde Aureis sumptuositatem, legitur in ea vita, ct otxta; pro
illis carminibus, quae vulgo quidem Pythagora;, o'.'xoj, denique 7:ava[j.£Tptav pro duobus verbis
tametsi falso, ascribuntur. -ivTwv d[j.£Tptav. qua; Hieron. interpretatur, (i
3 (iJuya^sjTiov isthaec Gracca
TraaTj, etc. Verba cunctis rebus iutempcrantiam. Caetera repete a
Erasmo ac Mariano ignorata prorsus, quia e mss. Diogene Laertio, lib. viii.
exemplaribus non sine labore ac capiiis dolore Et amicum seipsum. Malchus idem habet in
''

nobis cruenda reliqucrunt. Maluerunt illi aliena Vita Pythagorac t6v 8j oiXov dXXov sajTov. Id
:

fingere, ct in conlextum Hicronymi

obtrudcre vero adnotarc volui, propterea quod Diogenes in
multa falsa, quam diligenti indagationc genuina Pythagora aliter posuit, nempe amicorura omnia
restituere. In hunc igitur modum depravatum essc communia; amicitiamquc squalitatem, xi;
edidere Hieronymum : <I>i'JXTiov TravTaTtaji xat otxtav taoTT^Ta. Consequentia porro praecepta et
IxxoTrxiov otTOivEiav alv tou ^mixt.-o^, dTTat8E'jJtav symbola vido apud eumdcm Diogen. Laert. deVitis
01 TT,; Y->'/J,i, axoAaatav oe tou Yaorpo;, aTaatv Oi pliilou^ph.. lib. VIII. Martian.
TTJs irfjAeto;, TT|V 81 8tacpcov(av tt,; otxta, xat xotvr, fi
MaOT^ait; dva^JLvrjaE;;. Omittunt hic editi
aTCo jtavTwv t6 dxpaTk;' quod, etc. HffiC sunl Latinam explicationem verborum Graecorum
libri
Erasmi fabulosa Graeca vocabuhi, quibus jamdiu quam tamen retinent omnes mss. codices, discen'
109 CONTRA RUFINUM LIB. III. 510

*lato in Hbris suis, et maxime in Phcedone, Timcco- A. ac sodalis, et quod his majus est, omnia qua; de
[ue prosequitur. Nam Academiam etinnume-
post Origene transtuli, catholica judicabis. Sin autem
abiles discipulos, sentieiis nuiltu'n suaj deesse muliero et me commovero, illico impurus ero et
lootrinae, venit ad magnam Gr«ciain, ibique ab luTcrcticus, et tua indignus necessitudine. Haec sunt
^rchyta Tarentino et Timaeo' Locrensi Pythagora? pneconia mea, sic me hortaris ad pacem et ne
loctrina eruditus, eleganliam et leporem Socratis gemitum quidem ac lacrymas dolori liberas esse
:um hujus miscuit disciplinis, quai omnia, nomine concedis.
lommutato, Origenes in suos libros -i;^\ 'Ap- 42. Calumniandi licentiam rcprchendit. Fiilvia et
(iov transtulisse convincitur. In quo igitur crravi, Herodias. —
Possem et ego tuis le coloribus pin-
li ailolescens dixi ine ea putasse in apostolis, qua3 gere et insanire contra insanicntein ; et dicere
n Pylhagora et Platone et Empedocle lcgeram ? quidquid vcl scio, vel nescio ; et eadem licentia,

S'on ut tu calumniaris et fmgis. in Pythagora^ et immo furore et amentia, vel falsa, vel vera conge-
'latonis Empedoclis libris sed qua; in illis
et rcre, ut et me loqui, et te puderet audire; et
uisse legeram, et aliorum me scriptaeoshabuisse objicere tibi, qua! aut accusantem damnarent, aut
locuerunt. Et hoc genus elocutionis frequentissi- accusatum, ut ex fronlis duritia lidem lectori
num est ut si dicam, quaiinSocrate legidogmata,
: T» fiicerem, ut quod impudenter scriberem vere
•

Non quodj oSocrales

x'-_ 1«^ i:u ..ii«„
libros ullos scri-
: " „„„;u,^„„:,,j;„„««„
scribere judicarer. c.-,j ,„»„„,,
Sed procul „:i.
sit
„i :i
a moribus
)utavi vera.
)serit*; sed qu« legi apud Platonem et alios So- Christianis, ut dum aliorum petunt sanguinem ^,
;raticos illum habuisse. Et rursum, imitari volui suum offerant ; et sine gladio, volunlate homicidae
;csta quK in legeram non
Alexandro et Scipione ; sint. Tuae hoc bonitati,
tuajque mansuetudini et
|uod ipsa sua gesta descripserint, sed quod apud simplicitati convenit, qui de uno pectoris sterqui-
dios legerim, qua; illos gessisse mirabar, Igitur linio, et odorem rosarum, et fetorem profers ca-
itiam si docere non possem ipsius Pythagoro! daverum.- et contra sententiam prophetalem (/50.
sxstare monumenta, nec a filio ejus ac filia, aliis- v, 50) amarum discis esse quod quasi dulce lau-
jue discipulis probata convincerem, me non tene- daveras. Nec necesse est, ut in ecclesiasticis tra-
'es mendacii, quia non libros, sed dogmalalegisse ctatibus rem Iribunalium ventilemus*; nihilque
r.e dixi : et te frustra errarc, me tuum protegere super hoc amplius audies, nisi illud c trivio
nendacium voluisse, ut nisi ego unum librum « Cum quod vis, audies quod non vis. »
dixcris
^ythagorae protulero, tu scx millia Origenis libros Aut si tibi vile videtur vulgare proverbium, et
)erdideris. homo sapientissimus magi.s philosophorum ac
Minabatur Hieronijmo inlerilum Rufinus.
41. — poetarum sententiis delectari, lege illud Homeri-
^'eniam ad epilogos, id est, maledicta tua, in C cum*:
juibus me ad pcenitentiam cohortaris et nisi ;

'Orotoj /.' £'iTtT,aOa eiro?, xoiou STtaxojjai?. •/.'

;onversu9 fuero, id est, nisi te accusante siluero,

Bihi minarisinteritum. Et hoc scandalum redun- 569 Hoc solum requiro ab eximia sanctitate et
laturum in capul meum denuntias, qui tc homi censura tua (cujus tanta est puritas, ut ad sudaria
icm lenissimum et Mosaicae mansuetudinis, re- ct semicinctia tua demones rugiant), cujus exem-
iponsione mea ad scriptionis insaniam provocave- plum in scribeiido scquaris? Quis unquam catho-
im. Scire enim te jactas crimina, 568 qua; licorum in disputatione sectarum, turpitudinem ei,
ibi soli sim confessus, et h;iic in
amicissimo adversuni qucm disputat, objecit? Sic tc docue-
nedium prolaturum meisque me coloribus esse
; runt magistri tui ? Talibus institutus es disciplinis
»ingenuum, et debere meminisse quod, jacuerim ut cui respondere non potuerisj caput auferas et ;

.d pedcs tuos, ne gladio oris tui amputares caput linguam quae facere non potest, seces ? Nec ma-
neum. Et post multa, in quibus furibundus ex- gnopcre glorieris, si facias quod scorponics pos-
ultas, revocas te, et dicis optare pacem cum de- sunt facere
et cantharides. Fecerunt haec et Fulvia
luntiationc duntaxat, ut Ciceronem, et Herodias in Joannem
deinceps taceam, id est, quia ve-
in :

il non scribam contra ha;reticos, nec audeam n ritatem non poterantaudire,etlinguam veriloquam
espondere accusationi tuaj. Si hoc fecero, frater discriminali acu confoderunt. Canes latrant pro
ro et coilega, et vir eloquentissimus et amicus dominis suis,ct tu non vis me latrarc pro Christo?

ias reminiscentias esse. Martian. —

Nescio an omnes pernegant ab illo quidquam mandatum
erius, Victorius addit tvrx:, etinlcrpretdlionem litlcris.
iscentias reminiscentias esse, non habet, quam ^ Vetus edit.. Ut dum alii pelunt eorum sangui-
lartianajus addidit ex aliquotmss. nem, etc.
Vid. Ciceronem, v de Finibus, et
'
TuscuL, i Martian. post Erasm. l\em tribunalcm.
*

\n alii astipulantur. Timajum asserentes a Platone '

lllud llomcricum. Ilomcrus Iliade V; mss.
ri Ilalia fuisse auditum et collige errare Macro-
; codices addunt nonnuUa post 'eto;, scilicct isthaec,
um lib. I SaturnaL, c. 1, qui Socratem ctTimsum '=-0:; -o-.ov /.ai iTa/.o'j7a'.;. Maiitian. — lliad. Y,
odem saeculo non fuisse contendit. vers. 250, quod est, Quale et di.ceris verbum, talc
' Alii, quos inter Leo Allatius, scripta varii ct audies.
eneris Socrati tribuunt , sed veteres plerique
811 S. EUSEBII HlERONYMl. m
Scripserunt multl contra Marcionem, Valentinum, A faciendum. Qui nititur mendacio, pascit ventos, ct
Arium et Eunomium. A quo eis objecta est turpi- sequitur aves volantes. Dereliquit [Al. derelin-
tudo ? Nonne toti in convinccnda hasrcsi incubue- quit] enim vias vineae suae, et axes culturaj suae
tunt? Ista3 machina3 haereticorum, id est magistro- tecit errare.Perambulat aridum ac desertum, et
rum tuorum sunt, utconvicti de perfidia, ad maie- colligit manibus suis sterilitatem. Os procacis ap-
dicta se conferant. Sic Eustathius Antiochenus propiat contritioni : et qui profert maledicta,
episcopus, filios dum nescit, invenit*. Sic Athana- stuitisiimus est. Anima benedicta omnis simplex
sius, Alexandrinae urbis pontifex, tertiam Arsenii vir : animosus* inhonestus est. Per delicla labio-
amputavit manum. Duas cnim qui mortuus prius rum incidit in laqueum peccator. Itinera stultorura
fingebatur, vivens postea habere nionstratus cst. recta in conspectu suo. Stultus eadem die ostendit
Talia et condiscipuli tui et magistri nunc de ejus- iram suam. Abominatio est Domino labia menda-
dem Ecclesiae sacerdotc confingunt : et auro, id cia. Qui custodit os suum, servat animam suam.
€8t, tuis tuorumque viribus oppugnant fldei verita- Et qui temerarius est labiis, terrebit seipsum. Malus
tem. Quid loquar de haereticis, qui licet foris sint, cum contumelia agit mala, et insipiens expandit
tamen se nominant Christianos? Adversum impiis- malitiam suam. Qusres apud malos sapientiam,
simos, Celsum atquePorphyrium, quanti scripsere et non invenies. Suis itineribus saturabiturtemera-
nostrorum? Quis, omissa causa, in superflua cri- rius. Sapiens tiraendo declinat malum. Stultus
minum objectione versatus est? quae non chartae confidens miscetur ei. Longanimus vir 571 mul-
ecclesiastica;, sed libelli debentjudiciumcontinere. tus in prudentia est pusillanimusvaldeimprudena
:

Aut quid refert, si causa cadas, et crimine supe- est. Qui calumniatur pauperem, lacessit factorem
res ? Non necesse est, ut cum periculo tui capitis ejus. Lingua sapientum bona novit, et os stulto-
accuses. Uno percussore conducto, satis potes rum pronuntiat malum. Vir animosus parat rixas,
scandalum timere te simu-
facere desiderio tuo. Et et immundus est apud Deum omnis quiexaltat cor
las, qui dudum fratrem, nunc accusatum, semper suum. Manus manui inferens injuste non erit ira-
inimicum, es paratus occidere. Et tamen 570 punitus. Qui diligit vitam parcit ori suo. Ante
miror, quomodo homo prudens, furore praeventus, contrilionem praecedit contumelia, et ante ruinam
velismihi beneficium tribuere ut educas decarcere mala cogitatio. Qui obfirmat oculos suos cogitat
i&nimam meam, et non patiaris tecum in tenebris perversa, et provocatlabiis suis omniamala. Labia
hujus saeculi commorari. stulti ducunt eum in mala, et os audax mortem
43. Hsereticis non poterat parcere. Vis ergo me — invocat. Malignus vir multa detrimenta patietur.
tacere? Ne accuses. Depone gladium, et ego S3u- Melior est pauper justus quam mendax dives.
tum abjiciam. In uno tibi consentire non potero. G Gloria est viro, qui avertit se a maledictis : qui
ut parcam haereticis, utmecatholicumnonprobem. autem stultus est, talibus se obligat. Noli amare
Si ista est causa discordiae, mori possum, facere d9trahere, ne eradiceris. Suavis est homini panis
non possum. Debueram quidem de omni scriptura mendacii postea implebitur os ejus calculo. Qui
;

tuae insania; respondere et divinis vocibusin mo-

, operatur thesauros lingua mendacii [Al. menda-
dum David citharizantis (/ Reg. xvi. 23) lenire cis], vana sectatur, et veniet in laqueoa mortis. In

furorem pectoris tui ; sed contentus ero uniuslibri aure stulli noli quidquam dicere, ne forte irridean:
paucis testimoniis,etopponam sapientiam stultitiae; sapientes sermones tuos. Clava et gladius et sa-
ut si humana contemnis, saltem divina non negli- gitta perniciosa sunt : sic et vir, qui contra ami-
gas. Audi igitur quid dete, et de omnibus invidis cum suum falsum dicit testimonium. Sicut aves
ac maledicis et contumeliosis loquatur sapiens avolant et passeres, ita maledictum vanum non
Salomon : « Insipientes dum injuriis cupidi sunt, superveniet illi. Noli respondereimprudenti ad im-
impii oderunt scnsum. Ne tabriceris in ami-
facti prudentiam ejus, ne similis ei fias : sed responde
cum tuum mala. Et ne inimiccris adversum homi- stulto ad stultititiam ejus, ne sibi sapiens esse
nem sine causa. Impii exaltant contumeliam. Gir- videatur. Qui insidiatur amicis suis, cum visus
cumcide a tc os pravum, et iniqua labia longe £| fuerit.
dicit : Ludcns feci. Graticula carbonibus.
repelle abs te : oculos contumeIiosi,linguaminiqui, ct ligna igni et vir maledicus ad tumultum ri.x8B.
manus efTundentes sanguinem justi, cor fabricans Si te rogaverit inimicus tuus, pacens voce magna,
cogitationes malas, ct pedes festinantes ad male- ne consentias ei : septem enim nequitiffi sunt in

Auclor est Theodoretus. Eusebium Nicome-

'
est : Anima bcnedicta omnis simplex ; vir aniniosui,
diensem cum aliis Arianjc impietatis satcllitibus etc. Locus est Proverb. xi, 25. ^r-jyr; sjXoyoju.£vt
Antiochiam vcnisse,aL(]uo ibi conducla mulicrcula, Ttaja i-Af, . Ubi id quoque notandum verbum ei-
qu;c rcm cuin Eustalhio episcopo habuisac, ex XoYOjixai hic ab Hicronymo, ut a SS. Chrysostomo,
eoquc infantem susccpisse, qucm ubcribus ad- homil. 16 in Joanncm, et Ambrosio lib de Isaac et
movebat, dicerct. cum fccissc dcponi. Socrates, et ,\nima, c. 2, in sensu passivo accipi niinus apte
tametsi Sabcllianismi causa Eustathium abdi- sinon ad mentem -reov LXX, saltem ad veritatem
catum narrct, non obscurc calumniam adultcrii Hebraicam. Benedicere idiotismo Hcbraico est be-
innuit. nefaccrc.
' Fortassis, mutata interpunctiono legendum
813 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — ADMONITIO. Sfl
animaejus. Gravisest lapis, et vix portabilisarena; A siirdac, et ohturantis aures suas, qu«R non audiat
sed ira 511 stulti gravior utroque, crudelis est vocem incantantium, ct venelici incantantis sapien-

indignatio, et acuta ira et zelus impatiens est. Im- ter.Deus conteret dentcs eorum in orc ipsorum :

pius calumniatur pauperes.* et qui confidit in cor- molas leonum conlringct Dominus [.4/. Deus). Ad
dis audacia [.4/. avaritia,] stultissimus est. Totam nihilum dovenient, tanquam aqua decurrens. In-
iram suam profert insipiens sapiens dispensat : tendit arcum suum, doncc infirmentur. Sicut cera,
in partes. FiMus malus gladios dentes habct, ct qu;e fiuit, auferentur : supercecidit ignis, et non
cultros raolas, ut consumat infirmos de terra, ct viderunt solem {l'sal. lvii, 4-9). » Et iterum:
pauperes ex hominibus {Prov. x, et pas.<;im sec. « Lujtabitur justus, cum viderit vindictam impio-
L.V.Y). » His ergo doctus exemplis, nolui morderc rum: manus suus lavabitin sanguine peccatoris.Et
mordenlem, nec vicem talionis implodere: malui- dicet homo : si utiquc est fructus justo, ulique est
que insaniam excantare furibundi, et unius libri Deus judicans cos in tcrra (//>?(L 12). »

antidotum venenato pectori infundere ^4/. insere- 44. In exlrema Epistolascribis mau tua : « Opto
re]. Sed vereor ne nihil proficiens, illud Davidi- te pacem diligere. » Ad quod breviter respondebo :

rum cantare compellar, et his me sermonibus Si pacem arma depone. Blandienti pos-
desidoras,
consolari : « Alicnati sunt peccalores a vulva, erra- j.
sum acquiescerc,non timeo comminantem. Sit inter
verunt ab utero. Locuti sunt falsa, furor illis se- nos una fides, et illico pax sequetur.
cundum similitudinem sorpentis : sicut aspidis

^Nota. Huic Hieronymi contra Rufinum. Rufiui contra nieronymum Apologiam subjicit, in appendice, Vallarsius.
Nobis vero, quia Rufinianorum operum lor.upletissimam editionem in lomo fpra;cedenli recudimus, satis erit illuc
lectorem revocare, nou jara de lacuna quam bic inter numeros crassiori charactere expressos aniraadvertere est
aporiatiirum.

IN SEQ. DIALOGOS CONTRA PELAGIANOS ADMONITIO.

1 dum Owgeniana perfidia quaqua patuit Christianus orbis damnata, Hieronymo cervices subdi-
Vix
derat, cum subito Pelagianura bellum exardere, Ecclesias late pervagari, natumque adeo monstris eli-
dendis doctorem maximum, taraetsijam senio confectum, ut in aciem descenderet, excitare ut nulla, :

opinor, laus unquam essct jugulata? hoereseos, qua ille aut solus non donaretur, aut primus. Exsecra-
bilem doctrinam quam Romae didicerat a Rufino quodam Syro Pelagius, Paljestinara importavit circa
annum Christi 412, et Hierosolymaj docuit.ubi annuente ejus urbis cpiscopo Joanne, usque adeo pro-
fecit, ut essent qui suo de nomine appellarentur. Summa haereseos per id temporis hsec erat Posse :

homines sine peccato esse si velint ;

divinx gratiae necessitatem arbitrii libertati officere, et, quod mi-
nori studio videtur tunc saltem jactatura, non esse traducem peccati. Hieronymus in libris, quos ab eo
tempore elaboravit maxime Comraentariis in Jereraiara detestandam superbiam suggillare arrepta occa-
sione non destitit sed nominibus continuo pcpercit, quos eos maUet corripi quam infamuri. Verum
;

post ferme biennium, et vix primo libro in laudatum prophetam expleto, stylum contra htereticum acuit,
deditque Ctcsiphonti epistolara, quam in priori torao excudimus sub nuraero 433, in qua natam e veie-
rum Stoicorum fontibus iTtiOs^.av itajugulat, ut tamen nisi velitatione illa ha^retici resipiscerent, con-
liturura se libros minitetur, quibus impia; factionis cuniculos omnes subverteret. Re ipsa haud multo
post rogatus a fratribus tres hosce libros cvulgavit, in quibus Socratico more ex utraque parte quid
pro hseresi vel contra dici posset exponens, Attici et Critobuli personas induxit secura invicera disce-
ptantes. ut et orthodoxura dograa clarius exponeret, et hajreticum impugnaret fortius. Hoc versibua
elegantissimis S. Prosper Carm. de Ingratis praedicat

Tunc etiam nominis liospes,

Bethlei prapclari
Hebraeo simul Latioque venustus
et (Iraio,
Eioquio, morum exemplum, mundique magister,
HiERorfTMfs, libris Vcjlde excellentibus hostem
Dissecuit, noscique dedit, quod turbine veram
Vellent exortae lucem obacurare tenebrEe

2. Annum, quo scripti sunt, ex Orosii

Hispani presbyteri, qui tunc aci Hieronymi pedes scdil, Apolo-
gia licet edisccre cujus quoquc causam brevibus exponam, ut siraul intelligas, quai per id tempuris
;

Bsset orthodoxae sententia) ratio, quis rerum status atquc ordo, quantas vires, quosve sibi
animos
sumpsisset ha;rcsis. Cum multum in utraraque partcm agitata quaistio de origine animae viris ecclesia-
^licisnegotium facesseret, ne diutius fhictuarcst ingenia, S. Augustinus consulendum censuit maxiraum
Ecclesiarum magistrum Hieronymum ipsique adoo tunc apud sp. agenti Orosio auclor fuit, ut ad eum
;

pergeret Hierosolymam, suasque illi deferendas litteras dedit eo super argumcnto, quaj in
I tomo nu-
noeris 131 et 132 exbibemus : libros quoque de Peccatorum meritis et remissione, et epistolam ad Ui"
V
 S. EUSEBII HIERONYMI. 91«

larium, quibus scriptis quos Pelagiani discipuli alque in prinnis Coclestius clanculum effutierant mala
dogmala confutabat. Ilis instructus monumentis Ilieronymum adiit Orosius, cui ctiam de ore qua con-

tra Coelestium Carthagine peracta fuerant exposuit. Continuo ad vulgi aures ha3C devenere, pluribusque
Hieronymo, nonnullis etiam Pelagio astipulantibus, obortum dissidium est, quod Joannes Hierosoly-
mitanus, qui primas hasretico dcferebat, volens compescere, Orosium Hierosolymam accivit, ubi indicta
totius cleri synodo, Pelagio ipso adstante, quid ille ex Africa contra ejus doctrinam advexisset, quibus
iste se tueretur argumentis, exponere jussi sunt. Ut rem brevissime expediam, Pelagius judice usus
suarum partium studioso, suaeque factionis interpretibus, qui Orosii Latine dicta Graece redderent sub-
dola fide, ita synodi judicium evasit, ut periculosam invidiam in accusantem converterit, qui edita

Apologia suspicionem haereseos a se omnem coactus est amovcre. In hac vero Apologia quemadmodum
res gesta est, per singulas partes enarrat Hispanus presbyter, atque in primis tempus designat, quo
ipse consensus Hierosoylmitanus est habitus septem nempe et quadraginta dies ante primam Encae-
:

niorum ejus tcmpli diem. Festum illud leste Nicephoro Ilistor. lib. viii in diem incidebat Septembris
decimum quartum, unde subducta ralione compertum est synodiim habitam exeunte Julio. De anno
nihil est dubium ipsum intelligi quadringentesimuin decimum quintum nam qui hoc anno Bethleem ;

advenerat Orosius, sub insequentis verni tempus in Africam denuo solvit. Jam vero hoc anno, eo mense,
deque ea synodo loquens, contra Pelagii errorem, quod homo possit mandata Dei sine gratia facile
custodire, si velit, « Hoc, inquit, beatus Hieronymus, cujus eloquium universus Occidens sicut ros in
vellus exspectat (muiti enim jam haeretici cum dogmatibus suis ipso nppugnante supplosi sunt), in
epistola sua, quam nuper ad Ctesiphontem edidit, condemnavit similiter et in libro, quem nunc scri-
;

bit coUata in modum Dialogi altercatione confutat. » Neque vero dilatum opus in sequentem usque
annum par est opinari, quandoquidem discedenti Orosio, ut diximus, verno tempore, litteras dedit
Hieronymus in nostra recensione ISI, ad Augustinum perferendas, in quibus ipsum alloquens Hippo-
nensem episcopum num. « Certe, inquit, et in Dialogo, quem nuper edidi, tua^ beatiludinis, ut dignum
i :

fuerat, sum recordatus. » Hoc autem sub tertii libri finem, atque adeo opere jam absoluto, scripsit, ut
nulli dubium sit exeunti anno quadringentesimo decimo quinto illud esse ascribendum.
3. Contra editos a S. Doctore libros primum Annianus Celedensis, ut vulgo scribitur, diaconus, deinde

Pelagius ipse haud multo post, cum Diospolitanam miscrabilem synodum fefellisset, denique Theodorus
Mopsuestenus episcopus, traduntur stylum acuisse. Verum Anniani ct Pelagii, non duo, ut communis
fert opinio, sed unum atque idem scriptum, quod collata opera elaboraverint, ex veterum, qui ejus me-
minerunt, testimoniis colligi posse videatur Annianum Pelagii armigerum vocat Orosius « Stat, :

immanissiraus Goiiath {Pelagius) habens post se armigerum suum, (lui etsi ipse non
inquit, superbia
dimicat, cuncta tamen aeris ct ferri suffragia subministrat. » Hieronymus illum, epist. ^43, adAugustin.,
dicit " copiosissime pasci, ut alienae blasphemia3 verba frivola subministret » Gennadius
; nec nominat
quidcm ;
autem scripta hceresi sux faventia non tacet contra Sigebertus, qui alios Annianj
Pelagii :

libros recenset, quoscontra Hieronymum scripserit, non agnoscit. Sed quoquo se modo res habeat,
scripta malis auspiciis nata male perdidit sequior a^tas. Sanctus Pater ipse dum ea confutare diutius
differt, tandem contempsit, quasi personam suam dedeceret « naeniis ineptissimis respondere. » Tan-

tum Augustino insinuat melius fore, si hoc ille faceret, « Ne, inquit, compellamur contra hajreticum
nostra laudare. » Porro Theodorum Mopsuestenum prodit Pelagianaj historiae conditor conterraneus
meus Henricus card. Norisius ex his Photii Bibliofh. cod. Il7 « Lectum est opus Theodori Antiocheni,
:

qui Mopsuestenus ille episcopus est, ut ex ejus quibusdam epistolis colligimus, hoc titulo, Contra asse-
rentes peccare homines natura, non volnntate. Ea disputatio quinque libris absolvitur, quos adversug
Occidcntales hac labe infectos scripsit. Inde enim oriundum h«resis hujus auctorem in Orientis modo
regionibus versari, librosque de recens a se excogitata hajrcsi compositos, ad populares suos in patriam
transmittere narrat, ut jam ibi multos per hanc artem in suam pertraxerit sententiara, integrasque
adeo Ecclesias absurdis iliis imbuerit opinionibus. Aram vcro illo illorum librorum auctorem, sive noraine,
sive cognomine incertum, appcllat. Ilunc etiam quintum evangelium confinxisse, illudque se in
Eusebii Paltestini bibliothecis repcrisse ait rejecta praitcrea divini ac veteris Testamenli versione,
:

quam Septuaginta interprctes simul convenientes ediderunt, ut et Symmachi et Aquila; aliorumque

interpretatione, propriam quamdam suam novamque conficere ausum, cum neque Hebraicae linguae, ut
illi, a puero assuevisset, ncque mentem S. Scripturae didicisset. Ilebraeis tantummodo quibusdam

abjecta; sortis in disciplinam sc tradidisse, atque hinc propriam sibi editionem scribcre aggressum. »

Conviciator haereticus Hieronymum suppresso nominc dcscribere clarius vix poluisset quod enim ;

Aramum vocat, non aliunde videtur esse quam quod homo Pannonius degcret in Orientem. Verum
neque hisce libris S. Doctor respondit, imo ne vidisse quidem illos, aut soivisse contra se script08
videatur. Rursum non nisi quajdam cx illis supersunt excorpta, quK Marius Mercator contra Augusti-
num scripta arbitratus cst, ac Latine a sc reddita inseruit Commonitorio.
A. Porro inter castera, qnoi ad llieronymiani hujus opcris augendam pro modulo nostro dignitalem
praestitimus, ipsa illa a-Ko^r.oi.tj^iiiy, ex Mario Mercatore Baluzianse editionis huc duximus transferend*
H1 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. m
enim hoc ornare Hieronymum
post Dialogum, ut vidcas quid contra Pelagianae secta? debellatorem (cur
jlogio dubitem?homo qui sibi solus scire videbatur obstrepcret. Totum vero opus cxcgiraus ad vete-
;

rum librorum (idem, maxime vero manuscriptorum Vjiticani -WHSetantiquissimi Rcginoe Succorum 280,
juorum ope vitiosje antea lectiones passim emendantur-

S. EUSEBIS HIERONTMI
STRIDONEXSIS PnESBVTERl

DIALOGUS ADVERSUS PELAGIANOS

SUB PERSONA ATTICI CATHOLICI ET CRITOBULI H^RETICl.

PROLOGUS'.

693 1. Scnbit motus fralrum expostutatiombus. A atque moderari, et quasi infrenes cquos quibus-
— Scripta jam ad Ctesiphontcm epistola epist. (
dam lupatis coerccri.Quorum sententias et TuUius
233), in qua ad interrogata respondi, crebra fra- in Tuscuianis disputationibus explicat,et Origenes
Lrum expostulatio fuit, curpromissum opus ultra ccclcsiasticff! veritati in Stromatibus suis miscere
lilTcrrem, in quo pollicitus sum me ad cunctas conatur, ut prsteream Manichaeum, Priscillianum,
3orum qui a-iOE-.av prffidicant, quocstiunculas re- Evagrium Iberitam [A/. Hiboritam et Hyperbori-

sponsurum.Nullicnim est dubium,quin Stoicorum tam], Jovianianum, et totius pene Syria; haereticos
Bt Peripatelicorum, hoc est, veteris Academi;e ista quos sermone C04 gentili o '.sTt pajxaivoj; Massrt-

contentio quod alii eorum asserant raOr,, quas

sit, tianos * Graece Ejy(-:a; vocant ;
quoruin omnium
nos perturbationes possumus diccre aigritudinem, : ista sententia est, posse ad perfectionem,
et non
gaudium, spem, timorem eradicari et exstirpari dicam ad similitudinem, sed aequalitatem Dei hu-
posse de mentibus hominum alii frangi eas, regi : manam virtutem et scientiam pervcnire: ita ut

' In Vaticano cod. olim Regina; 286 ita inscri- saepe recitarent, ct semper orarent. Martian. —
bitur. Prologus Dialogi S. Hieronymi rcctx fidei Grajcum verbum, quod ex Reginae mss.accepimus,
presbyleri cum Pelarjio monacho hxretici dogmatis atque ex parte emendamus, veteres editores quid
repertore, quem sub Attici el Critobuli nominihus B sibi vellet, non assecuti, Latinis litteris delbr-
in
voluit annotare. marunt, Abin et Paanin, id est perversos, etc. Quae
* Sermone gentili Massalianos. Muita vcrba ob- Martianaeus falso obtrudi et conficta esse ratus,
trudunt in contextum Ilieronymi veteres cditiones exsulare penitus e contextu jussit, contra quam
Joan. AndroE, Erasmi, et Mariani, qui omnes ipsi, quibus utebantur, mss. codiccs admoncbant.
legere voluerunt, Quos sermone gentili Ahin, et Esl autem plerumque in illis, ut et in Regio,
Paanin, id esl perversos et Massitianos, Grxce AEIIICTPAMHNI, id est perverse quae voci expo- :

Kjy!-a;i'Ocan/. Sane nomen omnium pcne hajreti- sitio, quo pacto ad rectam scripluram illa reduci
corum in Syria erat, Mcssaliani ; sivesermone gen- possit, Graece scientibus stalim innuit. Nam si le-
tili Syria; h«reticos vocabant Messalianos, Graece vissime mutatis. imo tantum emendatis litteris
autem Eiiy-Ta;. Pr.-etcr haec, omnia alia verba su- scribas AlECTRAMMENtiC, rem acu tetigeris, cum
perflua sunt, atque genuino sensu carent. Ms. o'.£7Toaiji.aivco; Grfficc idem significct ac Latine
codex Corb. num. 146 nihil posuit prseter contex- perverse, a ota^Tpioco vcrbo, quod est perverto
tum a nobis editum conformiter Epiphanio lib. iii
; dcpravo, etc. unde et o'.ej-:pa[jLij.iva, obliqua et
;

adversus Hxreses, 80, dicenti

hr-eres. Messiliani : perversa appellantur.qua; contra quam decet fiunt.
vocantur, id cst, -Jy/ykvi','.. orantes. Idem habet Hoc igitur sensu scribit Hieronymus, Syriae hajre-
Theodoritus lib. iv. Ecclesiastiae llislor. cap. 11 .•
ticos gentili sermonc, o'.£TTpa[j.;xivw;, id est per-
.Nh-a/.-.avwv, Mcssalianorum
eo tempore hseresis vcrse Massalianos dici, sive orantes, Gr.Tcce E'jyt~a;
exorla est. Ey/(-:a; eos vocant, qui nomen ittorum Nam cum a radice X^^i* oravit, Massalianorumno-
in Grxcam linrjuatn translulcrunl. Addit ctiam: men deducatur, et ipsi haeretici continuo orarent,
p
Habent eliam appellalioncm, evOojT-.aTTa- cnthou- perverse oranles S. Doctor vocari ait. Apposite
siastx enim vocantiir. Editoribus vero antiquis post Epiphanium notat Augustinus lib. dc IlaerC'
erroriscausa luit lectio quamplurium mss.
codi- sibus, quod cum Dominus dixerit. Oportet semper
cum Ilicronymi, ubi posita leguntur Quos
isth.-cc : orarc, et non dcficcre; et Apostoliis. Sine intermis-
sermone genlili nEIIICTPAMHNI, id est perverse sione orate quod sanissime sic accipitur, ut nullo
;

Massilianos, GrxceE\'S.[T\C vocant. Sed hic con- die intermitlantur certa tempora orandi isti (Mas- :

texlus manifeste coafictus habctur ex his, qua; saliani) ila nitnis hoc faciunt (pervcrsc nimirum
jam dixi de Epiphanio ct Theodorito. S. Augusli- Domini at([uc Aposloli senlentia intellecta), ut hinQ
nus corrupte legcbat Psallianos lib. de Ilxresihus : judicarentur inter lnereticos nominandi.
licel ex re ita vocari potuissent, quod Psalmos
 519 S. EUSEBIl HIERONYMI. m
quidem et ignorantia,
a sserant se ne cogitatione A. n^usj^Nuncquoque mysterinm iniquitalisoperatur
cum ad consummationisculmen ascenderint,posse et garrit unusquisque quod sentit ego solus sum :

peccare. Et quanquam superiori epistola, quam qui cunclorum gloria mordear, et tam miser, ulbis
ad Ctesiphontem scripsi contra errores eorura, pro quoque invideam qui nonmerentur invidiam. Unde
augustia temporis pauca perstrinxerim, hic liber ut omnibus probarem rae non odisse homines, sed
quera nunc cudere nitimur, Socralicorum co nsue- errore3,nec aliquorum infaraiam quaerere,magisque
tudinem servabit, ut ex utraque parte quid dici dolere vicem 696 eorum, qui falsi nominis scien-
possit exponat, magis perspicua veritas fiat,
et tia suppIantantur,Attici et Critobuli nomina posui,
cum posuerit [/1/. proposuerit] unusquisquc quod per quos et nostra pars et advcrsariorum quid
senserit. Illud autem Origenis proprium est, et expromerem (.1/.
sentiret, exprimerem). Quin po-
impossibile esse humanam a principio usque ad tiusomnes quicatholicam sectamur lidem,oplamu9
mortem non peccare naturam et rursum esse : etcupimus damnari haeresim, homines emendari.
possibile, cum ad meliora converterit,
se aliquis Aut certe 'si in errore voluerint permanerc, non
ad tantam fortitudincm pervenire 695 ut ultra nostram culpam esse qui scripsimus,sed eorum qui
non peccet '. mendacium praetulerunt veritati. Breviterque ca-

2, Non invidia motus. -

Adversum eos auteem, jy lumniatoribus responderaus.qui suain eos maledi-
qui me dicunt hoc opus inflammatum invidiaj aci- f ctaconferunt, Manichgeorum esse sententiae ^homi-
bus scribere, breviter respondebo, numquam me num damnare naturam.et liberum auferre arbi-
haereticis pepercisse, et omni egisse studio, ut ho- trium, adjutorium Dei tollere. Rursumque aper-
et

stes Ecclesitc mei quoque hostes fierent. Helvidius tissimae insanicc, hoc hominem dicere, quod Deus
scripsitcontra sanctaa Maria3 virginitatem perpe- est. Etsic ingrediendum via regia.ut nec ad sini-

tuam. Nunquid ut ci responderem ductus invidia stram nec ad dexteramdeclinemus ; appetitumque

sum, quem omnino in carne non vidi? Jovinianus, propriae voluntatis Dei semper credamus auxilio
cujus - nunc hseresis suscitatur, Romanam fidem gubernari. Si quis autem falso se infamariclamita
me absente turbavit, tam elinguis et sic sermonis et gloriaturnostra sentire ; tunc veraefidei probabit
putidi.utmagis misericordia dignusfuerit quam in- assensum,cumaperte etabsque dolo adversadam-
vidia.Illiquoque respondi utpotui.Rufinus non uni naverit; ne audiat illud propheticum :«Et in omni-
urbi, sed orbi blasphemias Origenis et r.zpi 'Ap'/uv bus his non est conversa ad me praevaricatrix soroD
quantum in se fuit, intulit ita ut Eusebii
libros, : ejus Juda ex toto corde suo,sed in mendacio (Jerew
quoquc primura librum Defensionis Origenis sub iii, 10).» Minorisque peccatiest sequi malum quod

nominePamphili martyrisederet etquasi illcparum bonum putaveris,quam non audere defenderequod

dixisset, novum proeovoluinen evomeret. Num in- C bonum pro certo noveris. Qui minas, injuriam,
videmus ei,quiarcspondiraus,ettantaineoeloquen- paupertatem ferre non possumus, quomodo flam-
tiae fuere fluraina^ ut meascribendi atque dictandi mas Babylonis {Al. Babylonis) vincemus Quod !

studio deterrerent .? Palladius, servilis nequitiae. bellum servavit, pax ficta non auferat. Nolo timore
eamdem haeresim instaurare conatusesf^jCt novam perfidiam discere,cura verara fidem meae Christus
translationisIIebraicsemihicalumniamstruere.Num reliquerit voluntali.
et illius ingenio nobilitatiqueinvidemus [Al. invidi-

* Martianaeus aliique editi, ut uUra peccare non — Regimae ms. Ctijus a le hxresis siiscitalur. Falso
possit, contra rass. lidem, Vaticoni 4945 et Regii autcm veteres editiones, o Pelagi, intrudunt, quem
286. Ad hoc dograa, quod Origenis proprimn fuisse constat nunquam in hisce libris de nomine appel-
scribit Hier.,PeIagiani aliquando delapsi snnt,cum lalum ab Hieronymo fuisse.
^ Sic mss. etvctus edit. aliter est fulmina.
argumentisCatholicorum premerentur. Ita Pelagius ;

in Synod.Diospolit.,Jansenius,irao et Huetius uiale

* Scilicet (i-ciftciav aperte profitetur, et in Am-
hic reprehenduntJIicronyrauin. monisejusque uxoris Vita in Histor. Lausiac. per-
* Jovinianus, cnjus, etc. Falso ac imperite nobis venisse utrumque ad impassibilitatcm dicit, quae de
^.

obtrudunt Pclagii nomen veteres editiones 'Erasmi ^ aliis quoquo mendacia blaterat.
^ Vocem sententix, qua; prius deerat,
et Martiani ;cum nullum sit exemplar mss.quod no- suffecimus
men Hieronymus nomina hicfacta
illud retineat : et ex mss. ot veteri editionc. Paulo post unus Vatic.
posuerit, ne quemquara nominando laederet.MART. Hoc homineni dicere esse, quod Deus, etc.

LIBER PRIMUS.

^91 \ . Num possit homo sine peccato, si velit, quod a te scriptum audio: Possc hominem * sine

esse. — Atticus '. Dic mihi,Critobule,verurane est peccato esse, si velit : et facilia Dei esse praecepla?

» Quaj prior inducitur Attici personam et no- ^ QQufer S. Augustinum de Gestis Pelagii, c. 6,

jnen Martianseus omiserat. n. 16.

 DIALOGUS CONTRA PtLAGIANOS. — LIB. I. .")22

iTOBULUs'. Verum, Atticc sed non codcm sensu A Ifii intollipant potcstiitcm. C. Non cst ita ut au-

jcmulis accipitur, quo a mc dictuni est. A Quid tumas.sed a meutrumque dicitur, ut ct Dei grati.e

im ambiguitatis in dicto est, ut diversa:! intelli- sil, f|uod tales conditi sumus, ct per singula opcra
ntinc tribualur ocras:o?Xec (|ua?rout de utroque illiusadminiculo fulciamur. /1. Constat crgo inlcr
riter respondeas. Duo cnim a te proposita !?unt: nos, in bonis opcribus post propriam vohmtatcm,

um, posse hominem sinc peccato esse, si velit Oei nos nili auxilio, in malis diaboli. 6'. Constat, ct

erum, facilia Dci essc prarepta. Licet ergo si- supcr hoc nulhi contontio cst./l. Male ergo scntiunt,
il tamon per partes singulas disseran-
dictasint, qui pcr singulas res quas agimus, Dei auforunt ad-

, utquorumunavideturlides. nulia sitinsentcn- julorium, et illud quod Psalmista canit « Nisi :

rum diversitale conlentio. C. Kgo, Attice, dixi Dominus vanum laboranL

.-Bdificavcrit domum, in

minem absque peccatoposseesscsi velit, nonut qui .x^iiticant eam. 099 Nini Dominus cuslodicrit
idam maledici calumniantur, absque Dei gratia civitatcm, frustra vigilat qui custodit eam (Asy(/.
Liod etiam cogitare saciilcgium csl), sed simpli- r.xxvi, 1) ;
» et Cffilera hujuscemodi, perversisin-
er pos3e,si veHt. ut subaudiafur cum Dei gralia. terpretationibus, imo risu dignis, ad alios sensus
Ergo malorum iu tc opcrum auctor e?t Dous?
et dotorqucrc nituntur.
Nequaquam ita ut aulumas. Sed si quid in me ^ 3. J>isi)igulis rclius Dei opus esse (tdjutorio. — C.

ni habeo.illo suggerenteet adjuvante completur Quid mihi necesse est contra alios dicere, cum
Non de natura qu-ero, sed de actu. Quis enim meum rcsponsum habcas? .4. Tuum responsum
bitat Deum omnium Creatorem? mihi res- IIoc cujusniodi ? Eos bene scntire, an male ? C. Et (jna}

ndeas vclim : quod agis bonum, tuuni est, an me cogit neccssitas, ut contra alios promam scn-
i? C. Meum est, et Dei ; ut ego opcrer et ille ad- lenliam ? /I. Disputationis ordo cl ratio vcritutis.

;et. A. Et quon;odo h.Tc omnium opinio est, An ignoras omne quod dicitur, aut csse, aut non
od Dei auferas gratiam, et quidquid homines esse ; et bona aut mala deberc nume-
aut inter
imus, propriiT tantum asseras voluntatis ? C rari ? lloc ergo de quo
intcrrogo, ant bene dici,
ror, Attice, cur errorisalicni amecausam ratio- aut male, ingratis tibi fatendum est. C. Si in sin-
mque qusras quod scriptum non
flagitcs, et id gulis rebus quas gerimus, Dei utendum est adju-
;,cumperspicuumsitquod scripscrim.Dixi homi- torio ergo et calamum tcmperare ad scribendum.
m sine peccato esse posse, si velit. Nunquid cttempcratum pumice terere, manumque aptare
didi, absque Dci gratia ? .1. Sed ex co quod non littcris, tacere, loqui, sedcro, stare, ambularc,cur-
didisti, videris nogare. C. Imo ex co quod non rgre, comedcrc, jejunare, flere, ridere, et ca-lera

gavi, dixisse existimandus sum.l>98 Nequeenim hujuscemodi, nisi Deus juverit, non poterimus ?
idquid non dicimus, negare arbitrandi sumus. C A. Juxta meum sensum non posseperspicuum cst.
Confiteris ergo, posse homiucm sine peccato esse, C. In quo igitur liberum habomns arbitrium,et Dei
velit, cum Dei gratia?. C. Non solnm fateor, sed in nos gralia custoditur, si ne hoc quidem absi(ue
libere proclamo. A. Errat ergo qui Dei gratiam Deo possumus facere?
Quin potiusarbitrandus est impius,
litlC. Errat. 4. Quomodo ddtum liberum arhitrinm. Libertati
m omnia gubernentur, et hoc quod su-
Dei nutu non offidt Dei grafia. — A. Non sic donata est li-

Lis et habemus appetitum propriiT voluntatis, Dei beri arbitrii gratia,utDei por singula tollatur adnii-
nditoris sit beneficium. Ut enim liberum possi- niculum. C. Non tollitur Dei adjutorium, cum
amus arbitrium*, et vel ad bonam.vel ad malam creaturae ex semel dati libcri arbitrii gratia conser-
rtem declinemus propria volunlate; ejus cstgra- vcntur'^ Si enim absque Deo, et nisi per singula
\ qui no3 ad imaginem,et ad similitudinem sui ille me juverit, nihil possum agerc : nec pro bonis
lcs condidit. . me juste operibus corcnabit,noD affliget pro malis;
2 .\um (jrnli.v Dei Inbuendum? A. — Nulli, o Cri- sed in utroque suum vcl recipiet, vel damnabit
bule, dubium est, e.x ejus cunctapenderejudicio auxilium. A. Dic ergo simpliciter, cur Dei auferas*
licreator est omnium,etquidquid habcmus, illius gratiam. Quidquid cnim tollis in partibus, nccosse
deputandum. Sed qu.-nro, hoc ipsum quod ^ est ut ol in genere neges. C.Non nego gratiam,rum
neficio
'iasserisgrali.T, utrum, ad conditionis rcferasbe- itame a Dei asseram conditum,ut per Dei graliam
ficium, an in singulis rebus putesessequasgeri- mc.B datum sit voJuntaLi, vel facere quid, vel uon
u8, ut scilicet illius in omnibus utamur auxilio facerc. /1. Dormitat ergo Dcus in opcribus nostrig,
;

I semel ab eo liberi arbitrii condiLi, nostravolun- semcl datalibcri arbitrii potestatc nec orandiiscst :

te vel viribus agamus quod volumus ? Novi ut in singulis operibus nos juvet, cum volunl.-Uis
lim, plcrosque vestrum ila ad Dei cuncla refcrre noslra3 sitctproprii arbitrii, vel facerc si volunius,
•atiam, ut non in partibus, sed in gencrc, hocest, vel non facere si nolumus.
jquaquamin singulisrebus,sed inconditionearbi- 100 5. C. Quomodo in cajteris creaturis condi-

' Benedictini monachi S. Auguslini editores cons- 3 Cum crealurx lioc semel dati liberi arhitrii
AI.,
nter Cretobulum srribunt. (/ralidronscrvetur.
' Vid. rursus Auguslini librum
de Gestis Pelaaii, * Victorius c vetustis exemplaribus
emendandum
10, n. 22, et U, n. 30. contendit, quod Dei auferas, etc, pro cur, etc.

Patrol. XXllL 17
823 S. EUSEBII HIERONYMI. 524
tionis ordo servatur : sic concessa semel liberi A absUnero a peccato, posse ct altero : qui duobus,
arbitrii potestate, nostraj voluntati omnia derelicta popsc et tribus ;
qui tribus posse ct triginta ; at-
sunt. A. Ergo, ut dixi,non debeo a Deo per singula quc hoc ordine posse ot trecentis, et tribug rnilli-
auxilium deprecari, quod semel meo dalum estju- bus, et quandiucunque voluerit abstinere *. ^4.
dicio?C. Si in omnibus illc coopcratur, non est Dic ergo simplicitcr posse hominem in perpetuum
meum, scd ejus qui adjuvat, imo qui in me co- esse sine peccato si velit. Possumusne orane quod

operatur: prtesertim cum absque eo facerc nihil volumus? C. Nequaquam. Nequc enim possum
possim.A.Oro te, nonlegisti' " Non enim volentis : quidquid voluero ; sed hoc solum dico, horninem
neque currentis, sed misercntis est Doi (Tiom. ix, sinc peccato posse csso, si velit. .1. Quffiso ut mihi
16) ?» Ex quibus intclligimus nostrum quidem esse respondcas. Hominem meputas, anbelluam? C. Si
velle et currere sed ut voluntas noistra compleatur
;
de ambigo, utrum homo, an bellua
te sis, ipse me
et cursus, ad Dei misericordiam pertinere, atque belluam confitcbor. A. Si ergo, ut dicis, homo
ita fieri, utet in voluntate nostra, et in cursu, li- sum, quomodo cum velim, et satis cupiam non
berum servetur arbitrium,et in consummatione vo- pcccare, delinquo ? Quia voluntas imperfecta
C.
luntatis et cursus,Dei cunctapotentia? relinquantur. est. Si enim vere velles,vereutique non peccares. 4.
Scilicet nunc mihi Scripturarum teslimonia repli-
P Ergo tu qui me
non vere cupere, sine pecca-
aiguis
cando sunt, quomodo per singula Dei a sanctis to os, Quasi ego de medicam,
quia vere cupis? A
flagitetur auxilium et in singulis operibus suis,il]o quem peccatorem essc conliteor, et non de paucis
adjutore et prolectorc uti desiderent. Lcge totum et raris, si qui voluerint non peccare.
Psalterium, omnes saiictorum voces, nihil erit,nisi 8. Ejus rei nullum excmplum. A. Intcrim ex meo —
ad Deum operibus deprecatio. Ex quo
in cunctis tuoquejudicio,ctpgo qui interrogo.et tuqui respon-
pcrspicue ostenditur, te aut Dei negarc gratiam, des,peccatorcs sumus.C. Sed possumus nonessesi
quam tollis in partibus aut si in partibus dedcris
; velimus. /I.Dixi mevelie non peccare, te quoquehoc
quod nequaquam te vclle manifestuni est, in no- sentirc non dubium est. Quomodo ergo quod uterque
stram sententiam transire,qui sic liberura homini volumus, ulerque non possumus? C. Quia plene
servamus arbitrium,ut Dei per singula adjulorium non volumus. A. Da ergo qui majorum nostrorum
non negemus. plene voluerint et potuerint. C. Hoc quidem non
6, Slrangulat Pelagianorum dogma. — C. Ca- facile est ostendere. Neque enim quando dico ho-
ptiosa ista est conclusio, ct de dialecticorum arte minem posse csse sine peccato si velit, aliquos
descendens. Mihi autem nullus auferre poterit fuisse, contcndo sed simpliciter posse esse
; si velint.

liberi arbitrii potestatem, ne, si in operibus meis Aliud namque est e5se posse, quod Graece dicitur tt)
Deus adjutor exstiterit, non mihi debeatur merces, C ryj'ii<xt<. 3 [possibilitate); aliud est esse, quod ipsi
sed ei qui in me operatus est. A. Fruere liberi appellant -:f, hit^->''.i. {aclu ipso). Possum esse rae-
arbitrii polestatc, ut conlra Deus armes linguam dicus; sed interim non sum. Possum esse faber;
tuam, et in eo liberum probes, si tibi liceat bla- sed necdum didici. Quidquid igitur possum, licet

sphemare.Verum super hoc quid sentius, nulii du- 702 necdum sim, tamen ero si voluero.
bium est,et pra^stigia coniessionis tusc apertissima 9. Quod futurum niinquam csl, an possibile sit. —
luce claruerunt. Nunc revertamur ad id, unde A. Aliud sunt artes, aliud id quod per artes est *.

disserere cccpimus. Dic mihi, si tibi videtur, hoc Medicina ct fabrica, et artes coetera? inveniuntur
quod cum Dei adjutorio paulo antc dicebas, posse in plurimis autem esse perpetuo,
: sine peccato
hominem non peccare si velit, in perpetuum dicas da exem-
divinae solius cst potestatis. Itaque aut
an ad tempus etbreve? 701 C. Superflua inter- plum qui absque peccato fuerint in perpetuum :

rogatio est. Si enim ad tempus et breve dixero, aut si dare non potes, confitere imbecillilatem
nihilominus referetur ad perpetuuni. Quidquid tuam, ct nolli ponere in cceium os tuum, ut per
enim ad breve dederis, hoc concedes et in perpe- csse, et esse posse, stultorum illudas auribus.
tuum. i4. Quid dicas, non satis inlelligo. C. Ilanc Quis enim tibi coucedet, posse hominem facere
dures es, ut manifesta non sentias? n quod nullus unquam hominum potueril?Ne tu
7. Num ad tempus an in perpeluum ahstinere dialcctis imbutus quidem es^ ? Si enim potest
homo a peccato possit. —
A. Non mc pudet ncsciie homo, non posse tollitur. Si autem non potest,
quod nescio. Et de quo fulura est disputatio, de- posse subvertitur. .'\ut concede mihi aliquera po-
bet inter utrumque convenire quem sensum ha- tuisse, quod fleri posse contendis: aut si nullus .

beat. C. Ego hoc assero, qui potest uno die se hoc potuit, invitus toneberis, nullum posse, quod j

' Vatic. Nonne lcgisli, quo loco satis antiquama- Marianum, qui legunt hoc loco ^Jvaa;; pro -7^

nu.hajc additur admargincm nola «Augustinusde : ct £vipYi'.a pro Tr, bipY-''? l

^yj/6i'xz: ^t infra con-
Spiritu et littera ; Kcce Dcus agit ut vehnuis et trario sensu ~ip\ aojva-:oj pro zipt ojvaTOj MaR"
credamus ; scdconsontire vel disscntiro vocationi, T1A\.
propria; voluntatis est. » *Victor cum antiqua edit.. quod super artes est.
^ In aliis \ihx\^volueritobservare. * Confor S. Auguslinum, lib. iii dc Peccatonm
^ Gi'iece dicitur ty) '^'yA\xv.. Depravatc verba tnerilis Mox Victoiius, An lu dialecticis ne imbutus
Graeca semper edita invenies upud Erasmum et quidem es '/
525 DIOLOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. I. 826
possibile jactitas. Inter Diodoruin et Clirvdip- \ Duni nescis, proprio captus es laquco. A. Ouonam
pnm valentissimos dialocticos -tpl ojvaTOj modo? C. Ex sontentia Domini asseris posse homi-
ista contenlio csl. Diodorus id soluni posso lieri iicni essc perfectum. Quando enim dicit : « Si vis
dicit, quod verum, aut verum futurum
aut sit perfectum esse, vende omnia qua; habcs, et da pau-
sit. Et quidquid futurum sit, id fieri necesse esse. peribus, et veni, sequere me, » ostendit hominem,
Quidquid autem non sit futurum, id fieri non si volucrit, et fecerit qua? pr.-eccpta sunt, posse
possp. Chrysippus voro et qua> non sunt futura. csse pprfectum. A. Validissimo quidcm pugno mo
posse fieri dicit ut frangi hoc margaritum, etiam
: pcrcussisti, ita ut caligo mihi ante oculosobvcrsari
si id nunquam futurum sit. Qui crgo aiunt homi- cceperit : sed tamen hoc ipsum quod dicil : « Si
nem posse esse absque peccato si velit, non pote- vis perfectus esse, » ei dicitur, qui non pntuit,
runt hoc verum probare, nisi futurum docuerint. imo noluit et idcirco non potuit. Tu au-
:

Cum autem fulura inccrta sint omnia, et maxime tem ostende mihi, qui et voluerit et potuerit,
ea quae nunquam facta sunt, perspicum est cos quod nunc pollicitus es. C. Quas enim me cogit
id futurum dicere, quod non sit fulurum Eccle- ; necessitas ostendere, qui perfecti fuerint, cum
siaste hanc confirmante sententiam « Omnequod : perspicuum posse esse perfectos, ex eo quod
sit

fu turum est, jam factum est in priori sajculo. » ^» uni a Salvatore sit dictum, et per unum omnibus
" t-i-_ .^..- j_._
10. Possibilia Dei iiiandata.
n r>„_ te, ..A
C. Oro 1. ut — « si vis esse pcrfectus. » A. Tergiversaris: in eo-
hoc mihi respondeas Deus mandatade-
: possibilia dem Aut enim quod potest ficri, ali-
luto hajsitas.
dit, an impossibiiia ? A. Cerno quo tua tendat quando factum est aut si nunquam factum est,
:

assertio. Sed de hoc in posterioribus disserendum fieri non posse concede.

est, ne dum miscemus qu.-eslionibus qusestioncs, 12. C. Quid ultra difTero? 704 Scripfurarum

obscuram audientibus intelligeotiam rclinquamus. auclnritate vincendus es. Ut coetcra intcrmittam,

Reservato igitur hoc quod fatemur possibiiia Dcum nonnehis duobus testimoniis tibi imponetur silen-
dedisse mandata, ne ipseauctor injustiti.R sit, si id tium, in quibus Job, et Zacharias, Elisabothque
exigat fieri, quod fieri non potest nunc illud : laudantur ? Nisi enim fallor in Job ita scriptum est
implc quod proposueras, posse hominem sine « Homo quidam crat in regione Ausitide '
[Al.

peccato esse si veiit. Aut enim dabis eos qui po- Husj, noniine Job, et erat homo illc verax et sine
tuerunt aut si nuUus potuit, liquido confiteberis
; crimine, vcrus Dci cultor, abstincns se ab omni re
hominem in perpctuum vitare peccata non posse. mala (Joh i, 1, sec. I.XX. » Et iterum : « Quis est
C. Quoniara 703 urgcs me, ut dem quod dare qui arguit jusfum sine peccato^, et loquitur vcrbis
non debeo, iilud, quaeso, considera, quod Dominus suis per ignorantiam {Jol) vi, -•'5) ? » In Evangelio
dixerit facilius camelum per foramcn acus intrarc C quoque secundum Lucam « Fuit in diebusHorodis :

posse, quam regnum coelorum ( Matlh.

divitem ia regis Judffi sacerdos quidam nomine Zacharias, de
XIX, 2\ ; et tamen dixit fieri posse,
Murc. x, 25). Et vice Ahia, et uxor illi de filiabus Aaron, et nomen
quod nunquam factum est. Neque enira camclus illius Elisabeth. Erant aurem ambo jusli ante
unquam per foramcn acus ingressus est. A. JMiror Deum, inccdcntes in omnibus mandatis ctjusti-
hominemprudentemproposui3setestimonium,quod ficationibus Domini, sine quere-la (Luc. \,^seqq.). »
contra se faciat. In hoc enim non quod fieri possit, Si vcrus Dei cultor est, et immaculatus, ac sine
dictumest.sedimpossibileimpossibilicomparatum. criminc, et qui arnbulabant in cunctis justifica-
Quomodo enim camelus non potest intrare per tionibus Domini, justi sunt in conspoctu ejus, puto
foramen acus, ita et dives non ingredietur inregna quod peccato careant, et nulla re indigeant, quas
ccelorum. Aut si potueris ostendere, quod dives ad jusliliara pertinet. A. Proposuisti testimonia
ingrcdiatur regna coelorum, sequilur ut et camelus qua; non de allerius Scriptura} loco, sed de pro-
inlrel per foramcn acus. Nec mihi .Vbraham etca;- priis libris ab^olula sunt. Nam et Job postquam
teros, quos inveteri Testamcnto divites legimus, percussusest plaga multa adversus Dei sentontiam,
exemplo proponas, qui divites ingressi sunt regna provocans cum ad judicium, dixissc convincitur:
coelorum, cum ipsi [AL ipsius] divitiis adbonauten- n « Atquc utinam sic judicaretur vir cum Dco, quo-
tesopera, divitescsse desierint imo cum non sibi, raodo Judicatur filius horainis cum oolloga suo
;

scd aliis divitcs fuerint, etdisponsatorcs magisDei, {Job XVI, 22) » Et iterum « Quis mihi tribuat ! :

quam divites appellandi sint. Sed nobis cvangelica auditorem, utdesiderium mcum orani{)otensaudiat,
perfectio requirendaest, in qua precipitur « Si vis et librum scribat ipse qui judicat(Jofe xxxi, 3.5)? »
:

perfcctusesse.vadeet vcnfic omnia qua^habes, etda Et rursum « Si enim fuero justus, os raeum :

pauperibus, et veni, sequere mc [Matth. xix, 21). » impia loquetur, et si absquc crimine, pravus inve-
11. liespondet ol)jectioni ex Domini sentenlia. Di- niar et si purificotus nive et lotus manibus, satis :

luit exentpla de Job, Zacharia et Elisabeth. C. —

me sorde tinxisti. Exsecratum est me ^ vestimen-

' In regione Ausitide. Ita legunt omnes mss. co- meum sine peccato.
dices juxta LX.X. Editi libri falso llus posuerunt Vetus editio
3 et Erasmus, quem Victorius casti-
pro Ausilide. Mautiav. gat, in me.
* RoginsB ms. cum veteri edit. etVictorio, ;u.s<um
 ; :
:

327 S. EUSEBII HIERONYMI. 528

tum meum (Job ix, 20, 21). Et de Zacharia A. semen Dei manet etnon potestpeccare, quia
in eo,
scriptum quod, angelo nativitatem filii polli-
cfct ex l>eo natus est. Sed quia in agro Dominico
cente, dixerit: « Unde hoc sciam ? Ego cnim sum {Matth. XIII, 25), dormiente patrefamiiias, inimi-
senex, et uxor mea processit in diebus suis {Liic. i, cus homo zizania superseminat, et frumento bono,
18), » ob qua3 statim silenlio condemnatur: « Eris dum ncfcimus, lolium avenasque steriles sator no-
tacens et loquinon poteris usque ad diem quo cturnus interserit : idco parabola ista evangelici
flent hcEC, non credidisti verbis meis quae
quia patris familias formidanda est ;
qui purgat aream,
implebuntur in temporc suo {Ibid. 20). » Ex quo et frumento 706 horreis condito, paleas vento-
perspicuum est,justos quidemetimmaculatosdici rum flatibus dispergcndas et urendas ignibus de-
sed si negligentia subrepserit, posse concidere, et relinquit. Unde et in Jeremia scriptum legimus
semper hominem in mcditullio positum, ut ct de « Quid paleis ad frumentum, dicit Dominus (Je-
virtutum culmine ad vitia delabatur, et de viliis rem. xxiii, 28)?» Pales autem a frumento in con-
ascendat ad sublimia ; et nunquam eum esse se- summatione sacculi separantur. Ex quo approba-
curum, sed semper 705 metuero in tranquillitate tur, dum sumus in corpore isto mortali, mistos *

naufragium ac per hoc hominem sine peccato

:
esse cum tritico. Quod si opposneris quare dixerit
esso non posse, dicentc Salomone « Non est :
•pv « Et non potest peccare, quia ex Deo natus est ; »
homo justus super terram, qui faciat bonum, et audies, et ubi erit praemium voluntatis? Si enim
non peccet {Eccle. vii, 21) » et codem in Regum ; ideo non peccat, quia peccare non potest, liberum, '

libro « Neque
: enim est homo qui non peccet tolletur arbitrium, et nequaquam nostrum fiet, '

(/// Heg. VIII, 46). » Ac beato David Delicta quis ,

((
sed naturae bonum, qua3 peccata non capiet.
intelligit ? ab ocultis meis munda me '
et ab alicnis li. Duo alia ex Veteri ac ^ovo Testamento. —
parce eervo tuo {Psal. xvni, 13). » Et iterum : « Ne C. Dudum faciliora propo?ui, ut te ad majora exer
intres in judicium cum servo tuo, quia non justifica- cerem. Quid ad illud dicere potes, quod quamvis
bitur inconspectutuoomnisvivens(P5rtL gxlii, 2). » sis ingeniosus, nulla valebis arte subvertere? Pri- '

Et multa alia quibusScripturae sanctae plenas sunt. mum ponam de vetcri Testamento, deinde de novo.
13. Explodil anjumenlum ex Evarujclio Joannis. VeterisTestamenti princeps Moysesest; novi, Domi-
— Quid ergo respondebis ad illud exemplum
C. nus atque Salvator. Moyses lcquitur ad populum :

quod ponit evangelista Joannes « Scimus quod « Perfecti estote in eonspectu Domini Dei vestri
;

omnis qui natus est ex Deo, non peccat sed ge- {Deut. XVIII, ^3). » Et Salvator ad apostolos
;
:

neratio Dei conservat eum, et malignus non Langit « Estote perfecti sicut Pater vester ccelestis per-
eum? Scimus quoniam ex Deo sumus, et mundus fectus est {Matih. v. 48). » Aut enim possibile est
totus in maligno positus est (/ Joan. v, 18, 19). » C audientibus facere quod Moyses et Dominus pr«-
A. Par pari referam, et parvam evangelistaj Epi- ceperunt aut si impossibiie est, non estculpaeo- :

stolam, secundum sensum tuum docebo sibi esse rum qui obedire non possunt, sed ejus qui impos-
contrariam. Si enim omnis qui natus est ex Deo, sibilia projcepit. A. Hic locus apud imperitos, et
peccatum non facit quoniam semen ejus manct
: Scripturarum sanctorum meditationem, usumque
in eo, et non potest peccare, quia exDeo natusest, et scientiam non habentes, videtur opinioni tuB
qua consequentia idem in eodem loco loquitur prima fronte blandiri. Cseterum discussus facile :

' Si dixerimus quoniam peccatum non habemus, solvitur. Et cum testimonia Scripturarum aliis
ipsi nos seducimus, et veritas in nobis non est coinparaveris testimoniis, ne sibi Spiritus sanctus
(I Joan, I, 8) ? » Ignoras rationem, hcesilas atque pro qualilate locorum et temporum videatur esse
turbaris. Audi eumdem evangelistam : « Si conli- contrarius, secundum illud quod scriptumest:
teamur peccata nostra, fidelis et justus est ut di- « Abyssus abyssum invocat in voce cataractarum
mitta nobis peccata nostra, mundet nos ab omni
et tuarum {Psat. xu, 8, » tunc vcritas apparebit, hoc
iniquitate {Ihid. 9). » Tunc crgo justi sumus, est, Christum possibilia pr«cepissc dicentera:
quando nos peccatores fatemur, et justitia nostra « Estote pcrfecti sicut Pater vester coclestis perfe-
non ex proprio merito, sed ex Dei consistit mise- n ctus est ; » et tamen apostolos non fuissc perfectoa.
ricordia, dicente sancta Scriptura : <( Justus accu- C. Non dico quid apostoli fecerint, sed quid
sator sui est in principio sermonis {Prov. xviii, Chrislus prajcoperit. Neque enim culpa imperanti?
17 ;
» et in alio loco : « Dic tu pcccata tua, utjusti- est, scd corum qui audierunt impcrium, quod
ficeris {Isa. xliii, 2G, sec. L\\). » « Conclusit enim utique potuissc fieri cx justitia ejus qui imperabat,
Deus omnia sub peccato, ut omnibus misereatur agnoscitur. A. Pulchre. Nolo ergo mihi dicas posse
{Rom. XI, 32). » Et hffichominis summaest justitia, homincm sine pcccato esse si velit ; sed posse ho-
quidquid potuerit habere virtutis, non suum mincm id osse quod apostoli 107 non fucrunt. C.
putare esse, sed Domini qui iargitus cst. Qui Tani stullum me putas, ut audcam hoc loqui?><i
ergo natus est ex Deo, non peccat, quandiu Licet non loquaris, tamen ex propositione tuai

In plerisque libris additur

'
Domine, Hebrc-eo ct Victorius juistas vcluit, scilicet paleas.
Oroeco textu renuente.
529 DIALOGUS CONTHA PELAGIANOS. — LIB. I. 530

ipsa consequentia et rerum ordine invitus hoc lo- A dum nunquam in statione, sed semper in cursu

queris. enim potcst

Si csse homo sine peccato, cst,imperfectum doceat, quod homines putabamug
qiiod apostolos non fuisse perspicuum est, posset esse pcrfcctum solamque perfectionem et veram
:

esse super apostolos homo ut taceam de patriar- :

justitiam, Dei tantum virtutibus coaptandam.
quorum in lepe non fuit perfecta « Secundum propositum, inquit, prosequor ad bra-
chis et prophetis,
justitia, secundum illud Apostoli « Omnes enim :
vium supcrn;e vocalionis Dei in Christo Jesu. »

peccaverunt, et indigent ploria Dci justificati gra- ;

apostolc Paule, ignosce mihi quast homunculo
tis per Dei gratiam', per '.1/. add. ipsius^ redem- mea vilia conlltenli, si audacter interrogom. Dicis
ptionem qu.T est in Christo Jesu quem proposuit ;
te necdum accepisse, et necdum comprehendisHe,

Deus propitiatorem (Rotn. iii, 23, 21). » et necdum cssc perfecturn, et praeterilorum semper

14. Opponit tenlimonittm Pauli ad Philipp. C. — oblivisci, et ad priora te extendi si quo modo ;

HaBC argumentatiotortuosa cst, eccltsiasticana possis occurrere in resurrcctione mortuorum, et

simplicitatem inter philosophorum spineta con- consequi bravium supernae vocationis. Et quomodo
cludens. Quid .\ristoteli et Paulo? Quid Platoni et statim infers « Quotquot ergo perfecti
: [Al. add.

Petro?Utille enim princeps philosophoium, ita sumus), hoc sapimus, sive sapiamus?» diversa
hic apostolorum fuit, super quem Ecclesia Domini r> enim sunt cxemplaria et quid sapimus, sive sa :

..... « . , . .
•
. r, • • " _:
piamus, F .„„ O „„™
nos esse perfectos U„„j;
? comprchendisse quod
,
stabili mole fundata est, qua^ nec impetu fluminis,

Dcc ulla tempcstate concutitur. A. llhetoricaris, et non comprehendimus, accepisse quod non accepi-
dum mihi objicis phiiosophiam, ad oratorum ca- mus, esse perfectos qui nondum perfecti sumus?
stra transcendis. Verum audi quid idem dicatora- Quid ergo sapimus, imo quid sapere debemus qui
tor tuus « Desine communibus locis
: domi nobis ;
perfecti non sumus ? Imperfectos nos esse confi-

isla nascuntur (Cic. lib. iv Acad. Qiixst.). » C. teri, et necdum comprehendisse, necdum accepisse.
Nulla hic eloquentia est nuUus oratorum tumor, H.tc EST hominis vera sapientia, imperfectum esse
quorum definilio est,dicerc ad persuadendum accom- se nosce atque, ut ita loquar, cunctorum in
:

modate, sed puram puro sermone quserimus veri- carne justorum iinperfecta perfectio est. Unde et
tatem aut Dominum impossibila non pra;cepisse,ut
: in Proverbiislegimus : « Ad intelligendam justi-
sint in culpa qui possibilia non fecerint aut si non ; tiam veram (Prov. i, 3, sec. LXX). » Nisi enim
possunt ficri, non eos qui impossibilia non faciunt, csset et falsa justitia, nunquam Dei vera justitia
sed eum qui impossibilia prcnecepit, quod nefas di- diceretur. Et in eodem Apostoli loco sequitur
ctu sit, convinci injustitia). .1. Video te contra « Et si quid aliter sentitis, ethoc vobis Deus re-
mores tuos veheinenter esse comiiiotum, et pro velabit^ (Philipp. iii, 15). » Rem novam audio. Qui
pterea argumentari desinam. Sed parumper te in- C paulo ante dixerat. « Non quiajam accepi, aut jam
lerrogabo, quid de illo Apostoli loco sentias, qucm perfectus sum, » 709 et vas electionis, qui pro
scribit ad Philippenses « Non quia jam accepi,
: confidentia habitantis in se Christi audebat loqui
aut jam perfectus sim. Persequor autem si com- « An experimentum quaeritis ejus, qui in me lo-

prehendam, in quo apprehensus sum - a Christo. quitur Christus (// Cor. xiii, 3)? » et tamen sim-
Fratres, ego me nccdum arbitror comprehendisse. pliciter fatebatur se non esse perfectum nunc ;

L'num autem, posteriorum obliviscens, ad ea quoe quod sibi proprie denegabat, mittit inturbam,jun-
priora sunt me extcndens, juxta propositum sc- gitque se cum ca^teris, et ait » Quotquot ergo :

quor, ad bravium supernae vocationis Dei in Chri- perfccti, hoc sapiamus. » Sed qua ratione hoc
sto Jesu. Quotquot ergo perfecti, hoc sapiamus et dixerit, cxponit in sequentibus. IIoc, inquil, sapia- :

si quid aliier sapitis, hoc ergo quoque Deus vobis mus qui volumus secundum humanae fragilitatis
revclabit [Philipp. iii, 12 seqq. ), » 708 et Ccctera, modulum essc perfecti, necdum nos accepissc,
qua; te scire non dubito ot nos brevitatis sludio nccdum comprehendisse, necdum esse perfectos.
prajterimus. Dicit se necdum comprehendisse, et Ei quia necdum perfecti sumus, et forsitan aliter
nequaquam esse perfectum, sed instar sagittarii sapimus, quain poscit vera et pcrfecta perfectio :

ad propositum et ad signum jacula dirigerc, qucm n si quid aliter sapiinus, et aliter intelligimus.quam
Al. quod) significantius Graeci jxottov nominant, Dei habet scientia et hoc nobis Deus revelabit,
;

ne sagista ad partem declinans altcram, imperitum ut precemur cum David, atque dicamus « Re- :

ostendat sagiltarium. Et asscrlt pra;teritorum se vela oculos meos et considerabo mirabilia de lege
semper oblivisci, et ad priora scmper extendi : tua [Psal. cxviii, 18). »
pcr qua; docct prajtcrita negligenda, et futura cu- Duplex perfectio et juslitia.
15. Ex quo per- —
pienda ut quod hodie pcrfeclum putavit, dum ad
; spicuum cst, duas in Scripturis sanclis esse pcr-
meliora et priora exlenditur, cras imperfectum fecliones duasque justitias, ct duos timores.
;

fuisse ccTnvincat. Atquc ita per singulos gradus, Primam perfcctionem, et comparabilem veritatem.

' Idem legit Justificati rjratis per gratiam ipsius ; Gra3co Iv, a xai /.aTEX/^^^OT.v.
, , ,

cui et Grajc. consentit.o-y.a^.ojaivo'. otuoiiv tyj xi-oj *

Ileginaj ms.secunda manu hic atquc infra cum
yap--.. veteri editione rcvelavit.
^ Iterum Victor., In quo et apprehensus sum, cum
 :

831 S. EUSEBII HIERONYMI. 532

perfcclamque justitiam timorcm, qui et est ini- A replicatio, meae parti proficit. Neque enim ego

tium sapientiae coaptandam sc

S Dci virtulibus ;
horninem Deo comparo, sed aliis hominibus, quo-
cundam autcm, quae non solum hominibus, sed et rum collatione, qui studium dederit, potest esse
omni crealurai competit, ct fragilitati nostrae.juxta perfcctus. Ac per hoc quando dicitur, homo potest
illud quod in Psalmis dictur:A'c>H justificahilur csse sine peccato si voluerit, juxta mensurarn ho-
in conspcctu luo omnis vivens {Psal. r.xLii, 2) : cam minis, non juxta Dei dicitur majestatem. cujus
justitiam *, qucc non comparationc, sed Dci scien- comparationc nuUa creatura potest esse perfecta.
lia, dicitur esse perfecta. Joh qnoque et Zacharias A. Critobule, haec memorans mecum facis. Et

et Elisabeth justi dicti sunt, secundum eam justi- ego enim hoc seutio, nullarn crcaturam secundum
tiam^, qu.x' possitin injustitiam aliquandomutari,el vcram consummatamque justitiam, posse esse
non sccunduni illani, qua^ nunquam mutari potest, perfectam. Cacterum aliurii differre ab alio, et di-

de qua dicitur'^ « Ego Deus, et non mutor {Ma-

: versas esse in hominibus justitias, nulli dubiura
lach. III, 6). » Et hoc est quod Apostolus alio loco est majorem esse alium vcl minorem, et
: et vel
scribit « Etenim non est glorificatum, quod glori-
: tamen secundum statum et mensuram suam posse
ficatum est propter excellentem gloriam {II Cor. justos nominari, qui aliorum comparatione justi
III, 10), » quod videlicet legis justitia ad compara- r> nonsunt''. Verbi gratia, Paulus apostoius, vas
tionem evangelicae gratiaj non videatur esse ju- electionis, qui plus omnibus apostolis laboravit,
stitia. « Si enim, ait, quod destruitur gloriosum utique justus erat scribens ad Timotheum
est, multo magis quod Tfi© permanet, erit in « Certamen bonum certavi, cursum consummavi,
gloria Ibid. 1/). Et iterum Ex parle scimus, et
'> : fidein servavi ; de cajtero reposita est mihi corona
ex parfe proplietamus. Cum autcm vcncrit quod per- justiti«, quam reddet mihi Dominus 711 in illa
fectum est, desirucvtur illa qu/c ex parte sunl {I Cor. die justus judex : non solum autem mihi, sed et
XIII, 9, 10). Et, « Vidcmus nunc per specukim et omnibus qui diligunt adventum ejus {II Tim. iv,
in ai-nigmate, tunc autem facie ad faciem. Nunc 7, 8). » Justus erat et Timotheus discipulus ejus et
cognosco ex parte, tunc cognoscam sicut et cogni- imitator, quern docet quid agere debeat, et quem
tus sum {Ibid. il). » Et in Psalmis « Mirabilis : modum tencreputamusne unam et
virtutum :

facta est, scientia tua ex me; contortatacbt, et non eamdem in utroque fuisse justitiam, et non plus
potero ad eam {PhiL cxxxviii, 6).» Et iterum: habcre meritorum eum, qui plus omnibus labora-
« Exisiimabam cognoscere boc labor est in con- ; vit? « Multai mansiones sunt apud Patrem iJoan.
spectu moo, donec introeam in sanctuarium Dci, xiv, 2), » puia et nierita diversa « Stella a stella :

et intclligam in novissimis eorum {Psal. lxxxii, diffcrt in claritate (/ Cor. xv, 41). » et in uno Ec-
16, 17). » lCt in codem loco « Ut jumentum ^ clesice corpore membra divcrsa sunt. Habet sol
:

factus suni apud te, et ego semper tecum {Ibid. fulgorem suum, luna quoque noctis tenebras lem-
23). » Et Jereniias « Stullus factus est omnis ho-
: perat et quinque sidera alia, quae vocantur er- :

mo a scientia {Jerem. x, 14). » Et idem Paulos rantia, diversis et cursibus et luminibus calum
apostolus : " I^^atuum, inqvjit, Dei sapientiiis cst peragrant. Innumerabiles sunt aliae stellae, quas
homiriibus (/ Cor. i, 2.5). » Et mulla alia, quoe studio mirare in firmamento cernimus. In singulis diversa
brevitatis omitto. sunt lumina, e^ tamen in suo unaquaeque perfecta
16. Jiistus kominum comparatione, non Dei dici- est, ita duntaxat ut comparatione majoris perfe-
tur. — C.Argute quidem, mi Attice, meinoriterque ctione careat. In corpore quoque, cujus membra
dixisti. Sed labor tuus et niultiple.x testimoniorum diversa sunt, aliud oculus, aliud manus, aliud
^ In Ileginai nis. isthajc, El timorem qui est ini- tur contrario sensu, eam jusliliam, quse compara-
tiuni sapicidiii', ct conscquenlcr non solnm liomini- tionr, sed non Dei scientia ilicitur esse perfecla.
hus, scd omni creatnr.v, punclis subiiolantur, (luasi ^ Eam jastiliam, etc. Locus mullum deprava-
cxpungenda ac repudianda in Victorii nutcrn edi- ; tus, quia multum tcnebrosus ct varius in mss.
tione, qucmadiuoduni et in veteri iila ante Eras- codicibus.Duo ita legunt postScripturae versiculum:
mum, qua sa-pius utlmur, pcnitus desidcranlur. Ad eamjustuiam qiue possit in injustUiajn ahquando
Martiuna^iis posuit, ct vitioso pr^cterca iegit, ini-
r D mutari, i'lc.,et omittunt, qu/v non comparatione, sed
tium sapienli/e Dci, virlulihus coaptandam, cuin Dci scientia diciturcsse perfecta. Job quoquc et Zac/ui-
perspicum sit, Dei nomun ad vocein virtutibu^ i-iw^et Elisaheth ju^ti dicti sunt sccundum eam. Sensus
rcfcrcndum esse, non ad sapienti,T. Nam et paulo liquidus essc potcst ex conscqucntibus, ubi justitia
superius quoquc diolum est, solam porfeclionem ct aliijua dicitur perlecta comparatione facta inter
veram jusliliam, Dci lanlum virtutibus coupiandum, homincs qiue nuila csse potesl juxta Dei maje-
;

non justiliam Dci lanluni. virtutihus. ctc. .\d ha>c sUitoin ct scienliam. Prima igitur .jiislilia, dc qua
vnci liominilnis addidit sanctis, quod in nuilis niss. hic Heronymus, est ca, qua? Virtutibus et Angelis
inveniniiiB. lla'c nos paulisper emcndiimus c Vati- bealiscoaptanda est sive incomparabilis perfectio,
;

cano, e ciijus duuLaxat fidc in textu rclinuimus ;

ctjuslilia Dci sccunda autem, qaa; compclit no-
:

ca3terum I;iciiiiosum sermoncm psse, turhaUimquc str.r Iragililali, ea cst qu;e potest inutari ininjusli-
sensum, omnibus pabit, ex his maxi^ne qua; sub- tiam. Martiam.
sequunlur. l''acilc vcrba aliquot excidcrunt, qu;e '
Ilerum
llcgin;e ms., ct qua Uicitur.
mss. indicnnl. Forlasse legend., possc juslos nominari aliorum
^

^ idcm Uoixina; ins., iid e !>n ju^itiliam, quemad- comparationc, qui justi non sunl.
modum et Viclorius lcgit. Legendum porro videa-
)d DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. I. m
js, agunt. Unde et Apostolus dicit « Non po- : A \l.Idetiam in collatione peccatormi mtelliqi

st oculus dicere manui, non es mihi necessaria ;

— Quid mirum in collatione sanotorum, alios
\i iterum caput podibus, non dcsidero operam esse meliorcs, et alios inferiores, cum e contra-
i3:ram. Nunquid omnes apostoli ? nunquid om- rio in collatione peccatorum hoc intelligi possit ?

!s prophet.-B ? nunquid omnes magistri ? nunquid

Ad Jcrusalem dicitjr, quaj multis peccatorum
nnes cunclas habont virtulos ? nunquid omnes erat ronfossa vulneribus : « Justificata est Sodo-
)nationcs habcnt sanitatum? nunquid omnPsHn- ma ex le ( Tfiren. iv, 0) ; » non quod Sodoma per
lis loquuntur? nunquid omnes interpretantur ? '
se jusla sit, qucE in .fternos collapsa cineres (Gen.
:mulamini dona majora. Omnia autem haec ope- XIX, 24), audit per Ezechielem : « Sodoma resti-

.tur unus utaquo idom Spiritus, dividens singu- tuetur in antiquum [E^x.cch. xvi, 5.5) » : sed quod
3 nnicuique proult vult- / Ci>r. xii, 21 seqq. }. » comparatione sceleratioris Jerusalem haec justa

i quo diligenter attcndo, quod non dixerit, se- videatur. lllaenim Dei Filium trucidavit, heec
indum quod unumquodque membrum cupit, sed proptcr abundantiam^ panis, et per luxuriffi ma-
icundum quod ipse vult Spiritus. Neque enim gnitudinem excessit modum libidinis. Publicanus
icere potest vas figulo suo Quare ita vel ita mo
: in Evangelio (Luc. xviii. i3), qui percuticbat pe-
cisti ? .-^n non habet tigulus potestatem deeodem r» ctus, quasi thesaurum cogitationum pessimarum,
' " -II---
ito, aliud vas facere in honorem, aliud in contu
' '
.--
gj. conscientia delictorum, oculos non audebat
leliam [Rom. ix,21; ? » Unde consequenter adjecit, attollere, superbientis Pharisaji collatione fitju-
.Emulamini dona majora ut in fide et indu-
; slior. Et Thamar sub specie meretricis fallit Ju-
ria plus caeteris chrismatibus habere mereamur, dam, et ipsius sententia qui deceptus est, meretur
lelioresque simus his, qui comparatione nostri in audire : « Justificata est Thamar magis quam ego
jcundo vel tertio gradu positi sunt. In magna (Gm xx.xvni, 26). » 713 Ex
quibus omnibus ap-
omo vasa diversa sunt, alia aurea, alia argenlea, probatur, solum"non adcomparationemdivinaema-
mea, ferrea, ligneaque. Et tamen secundum mo- jestatis homines nequaquam esse perfectos, sed ne
ulum suum, cum a?neuiii vas perfectum sit, angelorura quidem et caeterorum hominum, qui
omparatione argentei %\*i vasis imperfcctum virtutum, culmina conscenderunt cum et tu qui
;

icitur, rursumqueargenteum aurei collatione de- melior es alterius collatione, quem imperfectum
jrius hoc modo, dum
est. .\tque sibi invicom esse monstravcris. rursum ab alio te praeeunte
omparantur, imperfecta et perfecta sunt omnia. vincaris : ac per hoc non habeas veram perfectio-
n agro terr« bona), ct ex nem, quae si perfecta sit, nulla reindiget.
una semente tricenarius
tsexagenarius etcentenariusfructusexoritur: ipsis 18. Quomodo perfecti jubeamur esse. C. Et —
umeris indicatur impar esse quod nascitur, et ta- G quomodo, Attice, ad perfectionem divinus sermo
nen in suo genere perfecta suntsingula. Elisabeth nos * provocat? ^l. Hac ratione qua dixi, ut se-
;t Zacharias, quo testimonio quasi impenetrabili cundum vires nostras unusquisque, quantum va-
iteris clypeo, nos docerepossunt,quantoinferiores luerit, extendatur, si quo modo possit pervenire,

iunt beatse Mariae matris Domini sanctitate, qua? et comprehendere bravium supernae vocationis.

lonscientia in se habitantis Dei libere proclamat Denique omnipotens Deus, cui docet Apostolus
Ecceenimex hoc boatam medicent omnesgenera- juxta dispensalionem carnis assurapta^ subjicien-
iones, quia fecit mihi magna qui potens est, et dum Filium, « ut sit Deus omnia in omnibus (/ Cor.
lanctum nomenejus.Etmisericordiaejusaprogenie XV, 28), » perspicue demonstrat, nequaquam ^
n progenies timentibuseum. Fecitpotcntiam in bra- sibi cuncta esse subjecta. Unde et Propheta subje-
;hio suo {Luc. i. i8 et seqq.). » Inquoanimadverte, ctionem sui in finem pra^sumit dicens « Nonne :

juod beatam se esse dicat non proprio inerito al- Deo s®li subjecta crit anima mea"? ab ipso enim
^ue virtute, sed Dei in se habitantis clementia. est salutare meura [Psal. lxi, 1). » Et quia in cor-
[pse quoque Joannes, quo major non fuitinterna- pore Ecclesioe caput Ghristus est, quibusdam
,03 mulierum, parentibus suis melior est. Non adhuc repugnantibus membris, videtur corpus
jnim solum hominibus, sed et angelis testimonio rv quoque capiti non esse subjectum. Namque
Domiui comparatur. Et tamen qui cunctis hoinini- si patitur unum membrura, computiuntur omnia,

bus erat raajor in terra, rainimo in regno coelo- et totura corpus dolore unius meinbri cru-
rum minor fuisse perhibetur. ciatur. Quod dico ita raanifestius fiet. Quandiu
'
Duo mss. Vatic. ct Ilegin., nunquid omnes vir- ms. vox illa habcatur, satius duximus expungen-
tulcs? nunquid, etc. dam.
* Reginx ms. dividcns propriaunicuique prout ^ Negandi particulam ncquaquam, utpote sensui
vult. 'Vatic. dividcns singulis
prout vult. necessariain, suirerimus cxmss. Victorius quoque
^ Lacunain iniplore videlur Vatiranus libcr, qui inlcrscruil ((jucm ali^inando consulcre MartiansBus
haec addit. Qud impiclate nifiil, majus est ; fixc au- debuissot etfaedum Erasmi errorem eraendare pro-
tem superhivil propter ahuncfantiam, etc. fossus est.
* Voculam «as ex Vaticaiio rcposuimiis. Mox in " Vatic., /Vo«"c Dco suhjecta erit? elc. absque
hactcnus cditis erat unusquisquc nostrorum quantum silii, quam vnrom toxlus nuUus, quod sciam aut.
etc. Non displicuisset noslrum, vcl justoruni versio uUa recipit.
sed cum neque in Vaticano, neque in Heginae
 830 S. EUSEBII HIERONYMI. 336

habcmus thesaumm isAum in vasis fictilibus, et A fecit, quia facere voluil, ita et in eo, per quod

fragili carnc circnmdamur, imo mortali et cor- imperfectus est, quia non fecit, perfectum esse
ruplihili, hcatos esse nos credimus, si in singulis potuisse, si facere voluisset. A. Quis enim non vult
virtutii)us partil)usr|uc Deo suhjecti si-
virtutiim facere (juod perfectum est ? Aut quis non cuncti»
mus ("///. sumusl. Gum autem mortalehocindutum cupiatflorere virtutibus ? Sitotum requirisahomni-
fuerit immortalitatc, ct corruptivum hoc incorru- hus, 71b tollis rerum diversitatem, et gratiarum
ptionc vestitum, et ahsorpta mors fucrit in distantiam, et Crcatoris artiticis varietatem, cujug
Christivicloria, tunc Dous erit omnia in omnihus : sacro Propheta sonat carmine : Omnia in sapien-

ut non tanUim in Sahjmone sapientia,

sit in David tia fecisti {Psal. ciii, 24). » Indignetur lucifer,

animi mansuetudo, in lillia et Phinees zehis, in quare fulgorem luuce non haheat. Luna super suis
Abraham fides, in Petro, cui dictum cst : « Simon defectibus et labore causetur, cur annuum solig

Joannis, amas me {Joan. xxi, i'S)? » pcrfecta dilec- circulum singulis mensibus expleat. Sol queratur,
tio ; in electionis vase studium praidicandi, quid oflenderit utlunfe cursu tardiorsit. Clamemus
714 caHeris vel hina, vel trina sed totus et nos homuuculi, quid caus<e exstiterit, ut horai-
et :

in cunctis omni virtutum choro sanc-

sit, et in nes ct non angeli facti simus quanquam magi- :

torum, numerus gloriclur, et sit Deus omnia in ster vester, ap/aTo:;^, de cujus haec fonte pro-
B cedunt, omnes rationales creaturas aequo
omnihus. asseral

19. Quandiu vivimus cunctas virtides liabere non jure conditas, ut instar quadrigarura et curruum
possumus. —
C. Nnllus ergo sanctorumS quandiu de carcerihus exeuntes, in medio spatio vel cop-
in isLo corpusculo est, cunctas potest habere ruant, vcl prcElervoIent. Et ad optata perveniant.

virtutes? NuUus, quia nunc ex parte propheta-

/1. Elephanti tantie molis, el gryphes in sua gravitate
mus, et ex parte cognoscimus. Nec enim possunt causentur^ cur quaternis pedibus incedant, cum
omnia esse in omnihus hominihus quia non est : muscae, culicesque, et CKtera hujusmodi animan-
immortalis fihus hominis. C. ELquomodo legimus: tia suh pennulis senos pedes haheant, et aliqui

Qui unam hahuerit, omnes videtur^ hahere vir- vermiculi sint, qui tantis pedibus scateant, ut in-
tutes? yl. Participatione, non proprietate. Neccsse numerabiles simul moLus nulla acies comprehen-
est enim, ut singuli excellant in quihusdam et ta- : dat. Dicat haec Marcion et omnes haeretici, qui

men hoc quod legisse te dicis, ubi scriptum sit operibus illudunt. Vestrum decretum Creatoris

nescio. C. Ignoras hanc phiiosophorum csse sen- hucusquc perveniet, ut dumsingulacalumniantur,

tentiam?i. Sed non apostolorum. Neque enim manum injiciant Deo, cur solus Deus sit, cur
mihi cura; est quid Aristoteles, sed quid Paulus inviderit creaturis, ut nou omnes eadem polleaot

doceat. C. Ohsecro te, nonne Jacohus apostolus C majeslate. Quod licet non dicatis (neque enim
scribit [Jac. ii. 10), qui in uno offenderit, eum tam insani estis, ut aperte repugnetis * Deo, tamen
esse oinnium reurn? A. Ipse locus se fnterprelatur aliis verbis loquimini, rem Dci homini copulantes,

Non euim dixit uude coeperat disputatio, qui divi- ut sit absque peccato, quod et Deus est. Unde

tem pauperi houorc prastulerit, reus est adulte-

in Apostolussupcr diversis intonans gratiisloquitur:
rii hoc cnim delirant Stoici, paria
vel honiicidii. In « Divisiones donationum sunt, idem autem Spirii

contcndentes csse peccata. Sed ita « Qui dixit, : tus ; et divisioncs ministcriorum sunt, sed idem
non mffichaberis, dixit ct, non occides quod etsi ;
Dominus et divisiones operationum sunt, unua
:

non occidis, autem, factus es trans-

macharis autem Deus, qui operalur omnia inomnihus {ICor.
gressor legis {Ibid. H). » Lovia cum levibus, et XII. i. 5.)

gravia cuui gravihus comparantur. Ncc ferula di- 20. Quantum homo a Deo dil]erat. C. Nimius —
gnum vitiuin, gladio vindicaudum est ncc gladio ; cs in una atque eadem quisstione, ut persuadere
dignum scclus, fcrula cocrccndum. C. Esto, ut coneris hominem univcrsa simul habcre 716 non
nullua sanctoruin oinnes virtutes habeat hoc ; posse, quasi aut inviderit aut non potuerit Dcua
certc dahis, in co quod potcst faccre, si fecerit, in omni-
praestare imagini et simultidini suos, ut
esse pcrfectum. A. Non tcncsquid supra dixerim ? jj bus respondeat suo Creatori. A. Egone nimius, aa
C. Quidnam illudest? .1. Pcrfectum esse in eo tu?qui?oluta proponis;et non inteliigis aliud
quod fccit, et imperfcclum in eo, quod facere osse similitudincm, aliud .T.qualitalem : illud pictu-

non poLuit. C. Scd sicuL perfccLus cst in co tjuod ram, hoc csse vcritatem''. Verus equus camporum

Vid. lihrum de Gestis /V/((yn cap. 1 5, niim. 32.

' extiteritoperis ~z^\ 'Apywv ; eumque festivilate
Vorhuui vidcLur in Regin;e ms. desidcratur.
- quadam sermonis irrideri.
Ca)Lcrum cunfor AugusLini cpislohun ad liicrony- ^ ll;i>c videlicct celebris qua^stio erat quam-et
mum inLer Uicronyniianas in rccensiono nostra S. Harnaba> in Hccognitionihus Pscudo-Clementiad
^32 de loco Jacohi Qui oljcndcrit, in uno juctus est
:
scripLis philosophi pruposucrant ad illudendum.
omiiium rcus. Jaiii anlea lib iii conlra Ihifmum hanc sihi propo-
'•'

Id cst
anliiiuw^. Iloc nomine Platoncm innui nens Ilicronymus, tanquam inutilem dillicultatem
volchat l<]rasmus. \'ictorius et Martin;cus Origc- cxploserat.
ncm inLcUiguuL. Vide Garncrium disscrlat. in Ma- '
EdiLi puijnctis rcnilcntihus mss.
rium Mcrcaljrcm. Vcri cLiani similc sit ar/a':ov •^
]\lss.,llocesse corporis vcritatcm.
Origcncm convicio quodam appollari, quod auctor
537 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. 1. 538

spalia transvolat, pictus paricti ha^ret in ciirru. A diversavirtutcsquevarias.quasomnessimul hubere

Ariani Dei Filio non concedunt, quod tu omni ho- non popsumus. Atque ita fit, ut quod in alio aut
mini tribuis. Alii non uudent porfcctum in Chrislo primum aut totum est in alio ex parte versetur :

hominem conhteri, ne suscipere in co hominis et tamen non sit in crimine, qui non habetomnia,
peccata cogantur rquasi polentior sit creatioCroa- nec condcmnetur ex co, quod non habet sed jusli- ;

tore ct idipsum lilius tantum hominis, quod Dei

;
ficetur ex eo quod possidel. DeUnit Apostolus,
Filius. Aut iL,'itur propone alia, quibus respondeam ; qualis episcopus esse dcbeat, scribcns ad Timo-
aut desinc supcrbire, et da gloriam Deo. C. Imme- theum : Opporlet episcopum esse irrcprchensibi-
mor es responsionis tuaj •
; et dum argumenla lcm, unius uxoris virum, sobrium, pudioum,orua-
argumenlis cunueclis, ac per Scripturarum latis- lum, hospilaleni docilenr' non vinolentum, non
simos campos, infronis equi libertate bacchuris, percussorem ; sed mansuetum, non litigiosum,
superforlissima quaisliune, cui poUicitus es te in sine avaritia, domum suam bene regentem, (ilios

consequentibiis rcsponsurum, omnino tacuisti, habentem subditos cum omni pudicitia (/ Tiin.

oblivionem simulans, ut nccessitalemresponsionis III, 2el seqq). « Et iterum : «' Non ncophytum, ne
evaderes. Sed ego stultus ud horam tribui, quod inflatus in judicium incidat diaboli. Oportet autem
petebas, existimans oblaturum sponte quod acce- -r* eum etiam tcstimonium dcforis habere bonum, ne
peras, et non admonitumreddere quod debebas. A. in opprobrium incidat, et laqueum diaboli [Ibid.
Nisi fallor, de possibilibus mandatis dilatu cst rc- 6, 7) » Tito quoque scribens discipulo, quales epi-
sponsiu. Pone igilur ut volueris. scopos debeat ordinare, brevi sermone demonstrat:
21. Quomodo possihilia mayidata Dei sinl. — C. « Ideo reliqui te Gretae, ut quiereliqua sunt, corri-
Autpossibilia Deus mandatadedit, autimpossibilia. gas, et constituas per civitates presbyteros, sicut
Si possibilia, in nostra potestate est ea facere, si ego praecepi tibi. Si quis est sine crimine, unius
velimus. Si impossibilia, nec in hoc reisumus, si u.Koris vir, filios habensfideles, nec in accusatione
non facimus, quodimplere non possumus. Ac per luxuriaj, aut non subjectos.Oportet autem episco-
hoc sive possibilia dedit Deus mandata, siveimpos- piimesse sine crimine, stve sine accusatione [hoc
sibilia, potest homo sine peccalo esse, si velit. A. enim magis oi^/i-r/J.r-.rj- sonat), sicut dispensatorem
Quaeso ut patienter audias; non enim de adversa- Dei, non potervum, non iracundum, non vinolen-
rio victoriam, sed contra mendacium quairimus tum, non pcrcussorem, non turpis lucri appeti-
veritatem. Deus possibiles dedit humano generi torcm scd '718 hospitalem, benignum, pudi-
;

omncsartcs*, quippequas pIurimididiccrunt(PLATO cum, justum, sunctum, continentem, obtinentem

in Symposio) ut taceam de his, quasGrajci pava-j
: doctrinai fidelem sermonem, ut possit exhortari in
•j; vocant, nos ad opera 717 manuum perli- ^ doctrina sana, et contradicentes coarguere {Tit. i
'^

nere possumus dicere verbi gratia. grammaticam,

: 5seqq.). » Ut diversarum personarum varia prae-
rhetoricum, philosophia; triu genera, physicam, cepta nunc sileam, circa mandata episcopi me
ethicam, logicam, geometriam quoque, ct astrono- tenebo.
miam,astroIogiam, urilhmeticam, musicam *, quae 22. Ab exemplo virtulum, quas habere jubentur
et ipse partes philosophiae sunt medicinam : episcopi. —
Vult. certe Deus tales esse episcopos
etiam, quae intriamdividitnr, oo^aa, |jiiOooov,t;x7ri'.- sive presbyteros, quales vas electionis docet. Pri-
p'.x/ quoque et legum scicntiam. Quis
: juris mum quod dixit, irreprchensibilis, aut nullus, aut
nostrum, quamvis sit ingeniosus, poterit omnia rarus est. Quis es cnim, qui non quasi in pulchro
comprebendere, cum eloquentissimus orator (Ci- corpore aut naevum aut verrucam habcat? Si enim
cero) de rhetorica et juris scientia disputans, ipse Apostolus dicit de Petro, quod non recto pede
dixerit : « Pauci unum possunt, utrumquencmo. » inccsserit in Evangelii veritate, et in tantum repre-
Vides crgo, quod Deus possibile jusscrit, etlamen hensibilis 1'uerit, ut eL Barnabas adductus sit in
id, quod possibile est, per naturam nullum posse eamdem simulationem (GaZaf. n, 13) :quis indigna-
[Al. potuicSCj complcre. Dedil itaque praecepta bitur id sibi denegari, quod princcps apostolorum

Tlescribit Viclorius sponsionis ex mss. atque

'
earum artifices ab honoribus secluderentur.
ex eo, quod subdit Hieronymus, Super forlissi- S. Clemens, epist I ad Corinthios, aoavao-
ma quiestione, cui polliritus cs, te in consequenti- (TOK a£;/.apT'jpT,ijievoj; appcllat, qui liberaliter
bus rosponsurum, omnino tacuisti, oblivionem simu- ministrarunt.
lans. * Voccm musicam ante nos Virtorius cx aliis
* Idem Victorius ex
tribus Klorentinis, aliisque mss. suifecit.Pro Graecis verbis, quae subsequun-
Brixianis mss. ingenio scripsit, pro generi ex ; tur.vclus editio ad reccntium modicorum sensum,
eoquc probat, quod subdit S. Doctor Qms no- : eGiossatoris manu Icgit, Z.f.Tr-.w.o^i, idestciV/w.s ra-
slrum qunmvis sit imjeniosus, poterit omnia com- tionem '^oLpiJ.T/.fj-r/.o'/, id esl mcdicamenti rationcm
; ;

prehcndere '/
y£.'.po'jpY'.'x.fjv, id cst operis manuarii rationem ; juris
' Vetua edit uT.yav.y.a;, falso. Grsce autem quoijue, clc
pivTjTOs, proprie de iis artibus dicitur, qua; " Mss. nostri hic atquc mha docibilem 'praiferunt.

iucinae operu aut cainini agitantur inde vero ; Paulo post voceni bonum, qua;ad testimonium rcfcr-
ad quaslibet mechanicas significanlus translalum tur, non habcnt.
est nomen, quod videlicet illiberales sint, utquc
839 S. EUSEBII HIERONYMI. 840
nonhabuit? Deinde,'< unius uxoris virum, sobnum, A. quod non habet, sed ex eo coronabitur, quod pos-
pudicum, ornatum, hospitalem, » ut reperias illud : sidet. Omnia enim habere, et nullo indigere, virtu-
certe quod sequitur oioax-c.xov, « qui possit do- tis ejus est ® « Qui peccatum non fecit, nec doluH
;

cere » non ut intcrprctatur Latinasiniplicitas, do-

; inventus est in ore ejus ;
qui cum malediceretur,
cilern, cuni ccleris virtutibus dilTicultcr invonies. non remalcdixit "
(/ Pelr. ii, 22) ;« qui confidenter
«Vinolentum quoqueetpercussorem.et tiirpis lucri virtutum conscicntia loquebatur Ecce venit prin- :

cupidum, repudiat Apostoius et pro his cupit

') : ceps mundi hujus, et in me invenit nihil (Joan.
« mansuetum, wabsquejurgio.sineavaritiaetutdo- XIV, 30). » —
« Qui cum essetin formaDei, nequa-

mum suam optime regat, quodque difficillimum quain rapinam arbitratus est aequaiem seesseDeo,
est ut lilios habcat subjecLos, cum omni
;
'I
sed sc cxinanivit, formam servi accipiens, et factus
pudicitia, » vel filios carnis, vel Olios fidei. est obediens usque ad mortem, mortem autem
<( Gum omni, inquit, pudicitia: » Non ei sufficit pro- crucis. Propterea donavit ei Deus nomen, quodest
priam habere pudicitiam' nisi ea liliorum et comi- supra omne nomen, ut in nomine Jesu flectant
tum ac ministrorum pudore decoretur, dicente Da- genu ccclestia, terrestria et inferna (Philipp. ii, 6
vid :Ambulans inviaimmaculata,hic mihiministra- seri.). Si ergo in una episcopi personapauca pras- >•

bit^ {Psal. r, 6). » Gonsideremus quoque iTrkajtv n cepta aut nequaquam, aut difficulter invenies,
[Al. ffJVTajtv] pudicitiffi, filios habentem subditos quid facies de omni homine, qui cuucta debet
in omni pudicitia » ut non solum operc, sed ser-
; implere mandata?
mone quoque et nulibus se abstineant ab impu- 23. Etiam in corporalibus non omnia omnes ha-
dicitiis ne forte illud i/icidat Heli, qui certe incre-
: bere. Ex corporalibus consideremus spiritu*lia. —
pavit filios suos dicens « Nolite, filii mei, nolite
: Alius velox est pedibus, sed non fortis manu. Ille
:

non bonam famam audio ego de vobis (/ reg. ii. tardus incessu, sed stabilis in praelio est. Hic pul-
24). » Gorripuit, et est, quia noncorripere punitus chram habet faciem, sed raucffi vocis est. Alius
debuit, sed Quid faciet, qui guudet ad
abjicere. tetram, sed dulci modulatione cantat. Illum inge-
vitia, qui emendare non audet ? qui conscientiam niosum, sed obliviosum hunc meraorem, sed :

suam melit'' et quod cunctus populus clamitat,

; tardividemus ingenii. In ipsis controversiis, in
nescire se simulat?Quodque 119 sequitur, avjY- quibus quondam pueri lusimus, non omnes si-
•/vAr,Tov* : ut etiama nuUo accusetur ut bonam : militer vel in procemiis, 120 vel in narra-
opinionem ab his qui foris sunt habeat ut eliam : tionibus, vel in exoessibus, vel in argumen-
malediclis adversariorumcar*at ;fttquibus doctri- epilogorum dul- tis, aut exemplorum copia, et
na displicet, placeat conversatio puto quod non : aUa atquecedine se agunt : sed eloquentiae suae
facile sit reperire, maximeque illud, « utpotenssit C alia in parte dissimiles sunt. De viris magis ec-
advcrsariis resistere, » et perversas opprimere et clesiasticis loquar. Multi super Evangelia bene
superare doctrinas. Vull^ ut non neophntus eplsco- disserunt, sed in explanatione Apostoli imparessui
pus ordinetur, quod videmus nostris temporibus sunt. Alii cum in instrumento novo optime sense-
pro summa eligi justitia. Si baptismum statim rint, in Psalmis et veteri Testamento muti sunt.
justum faceret, et omni plenum justitia, nequaquam Hoc totum dico, quod non omnia possurmis omnes
ulique Apostolus neophytum refutaret sed bapti- (ViRG. Eclog. vii) rarusque autnullus est divitum,
: :

sinus vetera peccata conscindit, novas virtutes non qui in omni substantia sua paria universa possideat
tribuit,dimittit e carcere, et dimisso,si laboraverit, possibilia prajcepit Deus, et ego fateor. Sed hssc
prasmia pollicetur. Aut nullus, inquam, aut rarus Possibilia cuncta singuli habere non possumus :

est, qui omniahabeat,quaj habere debet episcopus. non imbecillitate natur®, ne calumniam facias
Et lamen si unum vel duo de catalogo virtulum Deo, sed animi lassitudine, qui cunctas simul et
episcopo cuiquam dcfuerint, non tamcn [Al. sta- semper non potest habere virtuLes. Quod et si in
tim] justi carebit vocabulo nec ex eo damnabitur, eo arguis Greatorem, quare te talem condiderit,
:

' Vatic cum

Victorio et Brixianis codd.
ins. rius aucloris mentem non assecutus de suo addidit
Non jnim episcopum propriam hahere, etc.
sufficit D ncgandi particulam, non mcturt, etc.
- Victor ex Brixianis codd. ministrahat. Sieque * Sequitur av£YxAf,Tov. Apud Apostolum, I Tim.
est apud LXX, ilt:io'jp';zi Hebncus tamen in futu- III,sequitur ;j.t, ViO^fjTov, ?io?i neophytuni : at pro
ro. l\uilo post pro impndicitiis mss. nostri impudi- eo in cunctis exemplaribus mss. leg(j i'n';y.\r,-o'i,
cis habent. crimine, sive, ut supra ait Hieronymus, siiie
.<;inc

Qui conscienliam suam. Marianus hic addit par-

•'
accusatione quod convenit huic loco, xtt a nullo
;

ticiilam ncgiitiv;im. Qui conscientiam suam non Hoc me compulit mutare veterem
accuseiur. lectio-
mci!<?Y, vocatquefo^duuKM-rorom Erasnii, quod sine nom editorum librorum. Mauti.w. — Olim ijlt^ veo-
ncg'iLionc legorit, Qtii conscicntiam suam metuit. cfjTov, quod paulo inferius expendilur.
Si^l oral ipse Marianus, non iuLcIligcas mcnLcm " Verbum vult mss. nostri non agnoscunt.
Hicronymi, dicuntis episcopuin criminosum non ''Vatic, (/ nulla inditjcrc viriute, ejus est, etc,
a'.!dcrc viLiaaliena rcdarguero,(|uialimct propriam cui ex parLc Regince libcr consentit.
conscentiain i(leo(]uo siinuUirc sc ncscirc, quod
;
'
Sic mss. cditi vero maledi.vit. Paulo infra
;

cunctus populiis cl.iiiiilat. PraMerea oinncs mss. Victor., Scd fcmctipsum e.^inanivit, e\ Graeco eaj-
codices nostri lcgunt sinc negante particula. Mar- ~6v.
TiAN. —
Vatican. Conscienliam sui metuit. Victo-
 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. I. 542

, deficias atque lassescas ; dicam iterum, ma- A vera quae dicturus sum, cum audieris tunc proba

erit reprohensio, si cuni volueris accusare, bis. C. Loquere ut vis, mihi decretum est, si re

ire te Deum non Sed dicee, Si non

fecerit. pos- spondere non potucro, magis silere, quam men-
n, ergo ppccatuni non habeo. Ilalios peccatum dacio acquiepccre. /1. Quid inlerest utrum tc
are non lcceris, quod alius potuit facere. Rur- tacentcm, an loquentom superem, et juxta Protei
nque illo, cujus tu coniparatione deterior es, vel fabulam vigilantem capiam, an dormientem * ? C.
in alia virlute, vel alterius erit coUatione Cum audies qu£E nequaquam
di.\eris qu<e volueris,

^cator ; atque ita fil. ut quemcunque primuni pu- velis. Veritas cnim lahorare potesl, vinci non po-

'eris, minor siteo, qui se in alia parte majorest. test. .4. Libet sententias-U\ias parumpcr discutcre.

Ik. Dcus potesl servare liominem sine peccato.

— ut inlelligant sectatores tui, quam divinum in te

noa potest homo esse sine peccato, quomodo

Si mirentur ingenium. Dicis, «Sine peccato esse non
das scribit apostolus « Ei autom qui polens est : posse, nisi qui scientiam lcgis habuerit, » per quod
3 conservare sine peccato, et constituere ante magnam partem Christianorura excludis a justitia,
aspectum immaculatos {Jndx 2i) ? »
gloriae sua) el qui prfedicator esomnes prope
impeccantiae,
testimonio comprobatur posse hominem ser- peccatores esse pronuntias. Quotus enim quisque
re sine peccalo, et maculam non habere?/l.Non T^ Christianorum habet legis scientiam, quam in

.elligis quae proposueris. Neque enim homo potest multis doctoribus Ecclesiae ; aut raro, aut difficul-
30 sine peccato, quod tua habet sententia ; ter iuvenias ? Vcrum tu tanta; es liberalitatis,

i potest, si voluerit Deus, hominem servare sine 722 ut favorem tibi apud Amazonas tuas conci-
ccato,etimmaculatumsuamisericordiacustodire. lies, ut in alio loco scripseris, « Scientiam legis
>cetegodico, quodDcocunctapossibiliasunt ho- ; etiam feminas habere debere » ;
cum Apostolus
ini autcm non quidquid volucrit possibilc cst et ; doccat esse tacendum mulieribus in ecclesia ;
et

sixime id esse, quod nullam legeris habere creatu- si quid ignorant, domi viros suos debere consulere
m. C. Non dico hominem esse sine peccato, (/ Cor. xiv). Nec sufficit tibi dedisse agmini tuo
lod tibi forsitan possibile videtur : sed posse csse scientiam Scripturarum, nisi earum voce et can-
velit. Aliud est enim csse, aliud posse. Ksse, ticis deiecteris, Jungis enim et ponis in titulo,
lairit exemplum : posse, ostendit impcrii 721 « Quod et feminaj Deo psallere debeant. » Quis
ritatem. A. Nugaris, nec meministi illius pro- enim ignorat psallendum esse feminis in cubiculis
ifbii : " Actum ne agas ; absque virorum frequentia et congregaliono
» ct in codem cceno volu- suis, et
ris, imo laterem lavas. turbarum ? Verum tu donas quod non licet ut
Pro quo nihil aliud ;

idics, nisi hoc quod omnibus patet rcm te quod verecunde facere debeant, et absque ulJo
:

ille firmare, qua^ nec est, necfuit, et forsitan nec C arbitro, magistri auctoritate proclament

itura est. Alque ut ipso verbo utar, et slultitiam 26. Item libriim Pelngii confufat. Addis praj- —
•jTzi-o-j mss. asystata;] {non consistenlis) argu- terea * {tit. xiii, al. xiv). « Servum Dei nihil ama-
entationis ostendam, esse posse te aio dicere rum de ore suu, sed semper quod dulce est et

lod esse non possit. Hoc enim, quod proposui- suave deberc, proferre » et quasi alius sit servus
i, posse hominem sine peccato esse si velit, aut Dei, alius doctor et sacerdos Ecclcsia;, prioris obli-
irum est, aut falsum est. Si verum est, ostende tus sententia;, ponis in alio titulo {Tit. xxvii, al.

ais fuerit : si falsum, quidquid falsuni est, xxii), « sacerdotem sive doctorem omnium actus
unquara iieri potest. Verum htec quasi explosa speciilari debere, et fiducialiter corripere peccan-
tantum mussi-
ceantur, et in scriniolis veslris tes, ne pro iisdem rationem reddat [Al. reddas].

nt, publicam faciem formidantia. et eorum sanguis de suis manibus requiratur. »

25. Lihrum PeUujii confutat. Transeamus ad — Nec semel di.xisse contentus id ipsura replicas,

ia, in quibus perpetua oratione utendum est, ita et inculcas xxxi) « sacerdotem sive doctorem
{tit.

intaxat, ut habeas potestatem refellcndi et quoj- nemini adulari dcbere, sed audenter omnes corri-
ndi si Audiam patienter, non
quid volueris. C. pore, ne et se et eos qui eum audiunt perdat. »
im dicam libenter magis mirabor ingenium,; et rj Tantane est in uno operc dissonantia, ut quid prius
jus sfupeo falsitatem '. ^. Utrum falsa sint an dixeris nescias? Si enira servus Dei nihil amarum

Duo mss. nostri, El

'
mirabor ingenium, cujus Numerum uniuscujusquc tituli addit vetustis-
'•

agis stupco fahitalem. simus Rcgin.c ms, qucmadrnodum autc Erasmum

* Vitiose Martian.TRUs non pro an, quod mss. editi. Atque csset quidein opertc prctiuin sin-
nncs prajferunt. Victorius quo(|ue eodt-m sensu gula Pelagiani libri capitula, e quibus sentcntia)
im reposuerat. Notiim porro, (juod Proleum dor- ista; proleruiitur, in textu rcprffisenlare, quod si-
iontem rcpit. mile cst faclum ab nicronyino. Scd cum numeri
Fastor Aristseus fugiens Peneia Tcmpe,
notaLioucmnullamhabant.aliaquacdam excmplaria
antiquissimu, tuin (jujo haljcant,in numericis notis
jod Virgil. iv Georg canit. inlcrrium dissiileanl, ipse vcro haercsiarchai libcr
' Notat sentenlias
Pelagii ex ejus libro Eulogia- jamdiu pericril, ne^iue adco in proniptu sit lectio-
m e.v dinnis Scripturis capilulurum indiciis in nem c.\ iiio abicren;, salius duximus n(3tas
odum (libri Tcslimoniorum) S. Cypriani marlyris illasex Regio cod. in margine apponere, varian-
xsignato, ut Gennadius loquitur cap 42. tibus tantummodo subnotatis.
 :

»43 S. EUSEBII HIERONYMI. m

de suo debet ore proferre, sed semper quod dulce A intolligitur, dum gratiam cjus non ad singula re*

et suave est aut sacerdos ct doctor servi Dei non

: fers opera, sed ad conditionis ac legis et liberi ar-
crunt, qui fiducialiter debent corripere peccantes, bilrii potestatem.
et nulli adnlari, sed audacter omnes increpare aut ;
28. Impiorum et iniquorumdiveraitas. — lUud vero
si solum servi Dei, sed
sacerdos et doctor, non quod in scquenti ponis capitulo {til. lxii, al.

inter servos ejus principalem tenentlocam frustra ; Lxxii) : « In die judicii iniquis et peccatoribus
servis Dci blanditias ct dulcedines reservasti, cum non parcendura, sed a^ternis eos ignibus exu-
hoi3 eorum qui decipere
proprie hoereticorum sit, et rendos. » ferre quis potest, et * interdicere te mi-
cupiunt audientes, dicento Apostolo « Hujusmodi : sericordiam Dei, ct ante dicra judicii de sen-
enim Christo Domino nostro non serviunt, sed suo tentia judicis 724 judicare, ut si voluerit
ventri.Etperdulces sermones etbenedictiones 723 iniquis et peccatoribus parcere, te praiscribente,
seducunt corda innocentium (llom. xvi, 18). » Sem non possit ? Dicis enim Scriptum est in centesimo :

per insidiosa, callida.biandaestadulatio. Fulchre- tertio psalmo « Deficiant peccatores a terra et

:

que adulator apud philosophos definitur hlandus iniqui, ita ut non sint {Psal. ciii. 35). » Et in Isaia :

inimicns. Veritasamara est, rugosae frontis ac tristis, « Comburentur iniqui et peccatores simul, et qui

offenditque correptos '. Unde et Apostolus loqui- T» relinquunt Deum, consummabuntur {ha. xxxiii,
tur « Inimicus vobis factus sum, veritatem dicens
: 14). » Et non intelligis comminationem Dei int«r-
vobis (Galat. iv, -16). » Et comicus : dum sonare clementiam ? Non enim dicit eos*
Obseqnium amicos, veritas odium parit. aeternis ignibus exurendos, sed a terra deficere, et
Quapropter et Pascha cum amaritudioibus co- iniquos esse cessare. Aliud enim est ipsos a pec-
medimus, et vas electionis docet Pascha celebran- cato et iniquitate desistere, et aliud ipsos perire
dum in veritate et sinceritate (7 Cor, v) ; veritas in perpetuum, et ajternis ignibus concremari. De-
in nobis sit sinceritas, et amaritudo illico conse- nique Isaias de quo ponis testimonium, « Combu-
quetur. rentur, inquit, peccatores et iniqui simul ;
» non
27. Omnia Dei voluntate regi. — Illud vero quod addit, in ajternum : « Et qui relinquunt Deum,
in alio ponis loco {lit. xxxi), » Omnes voluntate consummabuntur. » Proprie hoc de hsereticis lo-
propria regi, » quis Christianorum potest audire ? quitur, qui rectum fidei tramitem relinquentes
Si enim non unus, nec pauci, nec multi, sed consummabuntur, si noluerintadDomiuumreverti,
omnes reguntur propria voluntate, ubi erit auxi- quem dereliquerunt. Quae sententia et tibi parala
lium Dei Et quomodo illud exponis ? « A Domino
'/
est, si neglexeris ad mcliora converti. Deinde cu-
gressus hominis diriguntur {Prov. xx, 2'i) ;
» et, jus est temeritatis, iniquos et peccatores impiis
« Non homine via ejus {Jerem.
est in x, 22) ;
» et, C jungere, qui a nobis sic definiuntur ? Omnis impius
« Nemo potest quidquam accipere, nisi datum iniquus est et peccator, nec reciprocatur, ut pos-
fuerit ei desuper (Joan. xix, II) » et in alio loco, : simus dicere, omnis peccator et iniquus etiam
« Quid enim habes quod non accepisti ? Etsi acce- impius est ''. Impietas enim proprie ad eos pertinet,
pisti, quid gloriaris, quasi non acceperis (/ Cor. qui notitiam Dei non hobent, vel cognitam trans-
IV, 7) .''
» dicente Domino Salvatore : « Non de- gressione mutarunt. Peccatum autem et iniquitas
scendi de coelo ut faciam voluntatera meam, sed pro qualitate vitiorum, post peccati et iniquitatis
voluntatem ejus qui me misit Patris {Joan. vi, vulnera, recipit sanitatem. Unde scriptum est:
38) ;
» et in alio loco : « Pater, si fieri potest-, trans- « Multa flagclla peccatoris {Psal. xxxi, 10) » et ;

eat a me calix iste. Verumtamen non quod ego non interitus scmpitornus. Et per omnia flagella
volo, sed sicut tu {Luc. xxii, 42). » Et in Oratione atque cruciatus emendatur Israel. « Quem enim
Dominica : « Fiat voluntas tua, sicut in coclo et diligit Dominus corripit : flagellat autem omnem
in terra {Maltli. vi, 10). » Qua sententice leme- filium quem rccipit [llebr. xii, 6). Aliud est cffi-

ritate aufers Dei omne prffisidium ? Et quod in dcre magistri et parentis affectu : aliud contra
alio loco frustra conaris adjungere, « Non absquc adversarios crudeli animo desaevire. Quam ob cau-
De Jgratia ^ » quomodo sentiri velis, ex hoc loco Dsm^^et in primo psalmo canitur : « Quoniaro

Vatican. Rugosa frons ac iristis offendit utique infra ostendemus ex Hilarii Syracusani ad
Epist.
correptos, etc. Augustinum. iniquos pcccatores appellabant cos
et
- Quidain mss. Si possibile esl ; raox Vatic. cum qui in divitiis permanerent, etiam si de ipsis di- i

Ilegio, Nou ijuod eyo volo, sed tu. Denique, Sicut in vitiiseleemosynas et alia opera bona facerent,
ca'lo, ita ct iu terra. sicque ad majora et perfecliora hortabantur, ut a
^ Vid. librum de Gestis Pelagii, cap. 3, n. 5, et minoribus dcterrerent. Vid infra lib. u, sub fi-
seq. Pro sentiri, quod prajferunt mss., erat 56'«^r>^. nem librum quoque dc Gcstis Pelagii, cap. 3.
;

Patct vero maxirae cx sequentibus Polagianos ea num. y.

sentenlia gratiai necessitatem tollore voluisse. •'
Quod deerat sufficitur e mss. et Victorio.
eos
* Voculam et rcctius inss. iguorant. Porro falsa * lisdem pene
verbis S. Hilarius, in psal. i
\vMC erat Polagii propositio, quia niiuium gcneralis « Non oranis, qui peccator est, et impius est, impias
et absoluta, ncque distingucbat iiiler graviorum aulora non potest non esse peccator. » ctc.
et Icviorum criminum rcos. Pra'tcrea Pelagiani, ut Quod caute legendum monet Marliansus, lo-
'
45 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. I. 546

on resurguut impii in Judicio ;

» Jam enim in per- A mentaris hominem non esse sine peccato, sed esse
itionem sunt pr.TJudicati, -< neque peccatores possc. Ergo solus ille salvetur, qui nunquam luit,
r25 in consilio justorum [Psal. i, o). » Aliud nec est, sed futurus est, 7 26 aut forsitan nec
nim ost glorifim pcrdcre resurgendi, aliud perire futurus: et percant omncs, quos retro fuissc le-

lerpeluo : hora, in qua omnes

« Veniet, in(]uit, gimus. Tu ipse qui Catoniaiia (.-1/. Catoniaca) no-
;ui in sepulcr^s sunt, audient vocem ejus, et egrc- bis inRaris supcrlia, ct Milonis humcris inluuK;-
lientur, qui bona fecerunt,in resurrectionem vitje; scis', qua temerifate, peccator, magistri nomen
|ui autem mala egerunt, in resurrectionem assumis? Aut si Justus es, et humilitate simulas
udicii [Joan. v, 28,29). » Unde et Apostolus codem peccatorcm, mirabimur atque gaudebimus haberc
cnsu, quia codcm loquitur iid Uo- ct spiritu, le poluni et possidere cum sociis, (iuod necpalriar-

iianos: Quicunque enim sinc lcge peccavcrunt,

'< charum, ncc prophetarum, ncc apostolorum quis-
iinc lcge peribunt. Et quicunque in lcge pcccave- piam habuit. Si [Al. sin) autem Origenes omnes
unt, per legem judicabuntur {Bom ii, il). » Sine rationahilcs crcaturas dlcit non esse perdendas, et
ege impius est, qui in .Tternum peribit. In lege diabolo tribuit pa^nitentiam, quid ad nos, qui et
)eccator credens in Deum, qui pcr lcgem judica- diabohim etsateliites ejusomnesqueimpios et pr;e-

>itur, et non peribit. Si peccatores et iniqui celer- varicatorcs dicimus pcrirc perpctuo, et Christianos
lis ignibus exuruntur, nontimed sententiamtuam, si in peccato pr«venti fuerint^, salvandos esse
[ui iniquum et pcccatorem te esse dicis? Et argu- post pccnas ?

;um adducit Servatus Lupus in Collcctaneo dctribus diabolo non tam fralres mihi videris premere,
fuxstiouibus, ut suam de prajdestinationc senten- qua.Ti iliabolum sublevare, cum iisdem quibus
iam probet, in quem sensum alia ex Hieronymo te- Christiani ignibus puniendus sit. » His si 0[)pona-
ilimonia ex tertio hujus operis libro in fine, atque mus scxeeuta ipsiiis Hieronymi testimonia quibus
^x Coramentariis in Isaiain recitat. Hinc certc a^lernas inalorum Christianorum, qui absque pce-
lausit Pseudo-llieronymus in Brcviario in Psaltc- nitentia dccesserint, futuras pocnas cxpresse tradi-
•ium ; « Non dixit, quia non resurgant, sed quia dit, nil amplius evinci volunt, quam mutasseillum
n judicio non resurgunt jam enim de his pr.eju- ;
aliquando sententiam, nec unice semper opinioni
iicatuni est. » adhoesisse. Quasi vero in his, quos lantopcre ca-
Inuuit proceris statura}
'
hominem fuisse Pela- lumniantiir iocis, abnormis ejus doctrina^error sit.
^ium, quem et in praifat. lib. Jeremiam vo- iii in Dixit : Peccatorum, sed tamen Christianorum,
II

:at « Alpinum (leg. Albinum) canem, grandcm quorum opera igr.e probanda atque purganda sunt,
5t corpuientum, et qui calcibus magispossit saevi- moderatam arbilrari se, et mistam clementia3 sen-
re quam
dentibus. » tentiain Judicis. » Pauli enim vero testimonium cst
' Hunc locum plerique orancs suggillant, ct ca- / Cor. III, 13, 14, Christianorum opera igne proban-
lumnianlur, ac non modo heterodoxi, qualis est da et purganda, ut merccdem accipiant, scilicet
>tanislaus Pannonius Anabaptista, lib. de divina C ut loviora crimina, et quse graviora, Jam sunt per
Philantkropia, ad nefariam haeresim perstruendam pojnitentiam dimissa, purgatorio igne mundentur.
asurpant verum etiam doctissimi viri ac summe
; Et noster quidem non omnibus passim Ghristianis,
:;atholici, qualis est certe Abrincensis episcopus sed iis dixit: « Quorum opera igne probanda at-
Daniel Huetius, in Origenianis, lib. ii, alienum que purganda sunt. » Quiljus certe verbis nonnisi
pronuntianta recta fide. Necdubium si quemadmo- purgatoriis, ut ccclesastico sensu ac vocabulo
lum interpetrantur, Hieronymus dixerit, diabolo dicimus, poenas ad tempus duraturas, et fidolibus
tantum atque impiis « hominibus, qui notitiam levium culparum reis, aut graviorum quoque
Dei non habent, » sempiternas destinari pcenas ;
post, pa3nitentiarn, infligendas signiflcat. Porro
iniquis vcro Christianis, tametsi graviorum scele- alterum tosLimonium ex Apotoijeliro adduciuui
rum reis, solummodo tcmporarias. Sed non eam non moror, supra enim ad cum locum {col. 449,
fuisse ejus mcntem contendo, si coramode possit not. 'j satis, ut opinor, manifesto ostendi, non dc
calholico scnsu accipi, ne invidiosissima? calumniaj ignis a^ternitale S. Doclorcm loqui, sed tantum vi-
pateat sanclissimi Patris doctrina. Equidem si deri sibi diabolum sublevari, quod eum iisdem ac
hujus tantuinmodo loci suspicio purganda sit, Christianos cruciatibus Ilufinus addiceret quippe :

facile pr.-cstiterim, ita cxponendo, quemadmodum qui sentiebat, acerbiores damonibus pro sceleris
nativus orationis sensus pr» se fcrt : Ckristianos gravitate, quam fldelibus damnatis deberi. Quam-
non tamen pra'varicatores, quosmodo impiis annu- obrem neque si propositam hic loci difficultatem
meravi, si in peccato prseventi fuerint, utique le- seorsim extendimus, nequc si cum aliis hinc inde
viore, quod a lcgc prajvaricatio non sit, salvandos contulimus, Ilieronymus tcmerc videatur, atque
\)
esse posse pienas, scilicct purgatorias, quibus deleri imprudenter locutus. Sed ut nihil calumnia; sit
peccatum queat. Verum scimus de hujus loci sensu rciiquum, illud est animo repetendum, S. Docto-
ex duorum aliorum collatione velle adversarios rem contra Pelagianos scribcre, sibique hunc csse
sumi judicium. Altenim opponunt cx Commenla- propositum soopum, contra illorum insanias rie
Isaiam cap. ultimo n Sicut diaboli, et om-
riis in : peccalorum meritis et remissione, quod et 8. Au-
nium negatorum atque impiorum, qui dixerunt in guslinus dispulare, Pclagianorum enim ha-c
fecit,
corde suo, non esL Deus, credimus aiferna tormcn- erat hypocrisis, e Sloicorum nata coonosis fonti-
ta peccatorum atque impiorum, et tamen
;
sic bus, ut qu.T lcvia erant peccala, ipsi longe gravis-
christianorum, quorum opera igncproganda atque sima dicerent, imo ut paulo supcrius adnotalum
purganda sunt, moderatam arbitramur, ct mistam est, non dislinguercnt inter leviorum etgraviorum
clementiae scntentiam judicis. » Altcrum ex co, criminum quo severioris Justifia; usseclffi
reos,
quod eadem in Comraentariis quoque suis in epist. ipsi viderenlur. Proforamus exempli gratia ex Ili-
ad Ephesios S. doclor asperscrit, et Rufini repre- larii Syracusani ep. ad Auguslinum, quod Jacta-
hensionos dcclinans, lib. ii Apologia;, num. 7. tum a Pclagianis dicitiir: « Divitcm mancntem in
script3erit:« Quod autem imprecaris fratribus, rcgnum Uei non posse ingredi, nisi
divitiis suis
hoc est criminatoribua tuig fleternos ignes cum omnia sua vendiderit nec proaesse eidem posse,
;
 ;

S47 S. EUSEBII HIERONYMI. S48

29.Duo Pelagii capilula inter se discrtpantia. A tra Deum, si pretiosis atque nitentibus utantui
— Jnngis pr.ctnrpa duo capiliila inler se discre- exuviib.
pantia, qu;fl si vera sint, os apcrire non poteris : .30. Cdipitula Pelarjii sihi contraria. AudiamuB —
« Sapientiam et 727 intellectum Scripturarum, et caetera : « Inimicos ut 728 proximos diligea-
nisi qui didiccrit, scirc non posse. » Et ilerum : dos {tit. CLXiv al. clxvi). statimque oppressug
" Scientiam legis non usurpare debere indoctum gravissimo lethargo, ponis et dicis : « Iniraico

{tit. xx). » Aut enim magislrum, a quo didiceris, nunquam esse credendum (lit. clxi, a/. clxvi), »

proferre cogcris, ut tibi scienliam lcgis liceatiisur- quod sibi esse contrarium, ctiam me silente, per-
pare : aut si magistcr talis est qui ab alio non di- spicuum est. Sed dices {A(. dicis) utrumque voci-
dicerit, et docuerit te quod ipseignorabat,ro9tatut bus Scripturffi contineri, non animadvertens quo
non recte facias, qui indoclus usurpas scientiam sensu in suis locis dicta sint. Praeceptum est mihi,
Scripturarum et magister prius quarn discipulus ut diligam inimicos, et orem pro persecutoribus.
esse cmpisti. Nisi forte humib'tate solita, magis- Nnnquid jussum est, ut ita diligam, quasi proxi-
trum tuum jactitas Dominum, qui docet omneni mos, et consanguineos et amicos, ut inter aemulum
scientiam, et cum Moyse {Exod. xxxiv, 5 segq.) et Dccessarium nulla distantia sit? Si inimicos di-

in nube ad faciem audis verba

et caligine facie ligo quasi proximos, amicis quid amplius exhi-
Doi, et inde ncbis cornuta fronte pructidis. Nec hoc
B bebo ? Aut si hoc dixeras^, illud facere debueras,
sufficit, sed repente mutaris in Stoicum, et de Ze- ne contraria sibi in eodem loco dicere videreris,
nonis nobis tonas supercilio, « Christianum illiu3 « Inimico nunquam esse credendum. » Sed quo-

debere esse patientia^, ut si quis sua auferre vo- modo diligalur inimicus, et lex docet {E.wd. xxiii,
luerit, gratanter amittat {tit. txxiu,al. lxiv). » Non- 1 seq.) : jumentum adversarii si ceciderit, suble-
no nobis satisest patienter perderequodhabemus, vandum [Deut. xxii, 4) : et Apostolus : « Si esu-

nisi violento atque raptori agamus gatias, et cum rierit inimicus tuus, ciba illum ; si sitierit, da illi

cunctis benedictionibus prosequamur? Docet Evan- potum. IIoc enim faciens, carbones ignis congre-
gelium {Mattk v, 40) ei, qui nobiscum velit judicio gabis super caput ejus(/ton2. xii, 20) » non in ma- ;

contendere, et per lites ac jurgia auferre tunicam, ledictum et condemnationem, ut plerique existi-
etiam pallium esse concedendum: non praecipit*, mant, sed in correctionem et pcenitudinem, ut
ut agamus gratias, et Iseti nostra perdamus. Hoc superatus beneticiis, excoctus fervore charitatis,
dico, non quod aliquid sceleris in hac sententia inimicus esse desistat*.
sit, sed quod ubique 'jTrspSoXiy.w; mediocria trans- 31. An rcguum ca'lorum in leteri Test. repro-

eas, et magna secteris. TJnde adjungis, Gloriam missnm. — Addis praeterea, « Regnum coelorum
vestium et ornamentorum Deo csse conlrnriam. Quae C etiam in Testamento veteri repromitti (iz^ cxxin);»
sunt, rogo, inimicitiae contra Deum, si tunicam ha- ponisque testimonia de apocryphis, cum perspi-
buero mundiorem, si episcopus, presbyter, et dia- cuum sit, regnum coelorum primum in Evangelio

conus, et reliquus ordo ecciesiasticus in admini- praedicari per Joannem Baptistam, et Dominum
strationesacriliciorum candidaveste* processerint? Salvatorem, Lege Evangelia. Joannea
et apostolos.
Cavete, clerici, cavete, monachi ; vidu;B et virgi- Baptista clamat in deserlo « Poenitentiam agite, :

nes, periclitamini, nisi sordidas vos atque panno- appropinquavil enim regnum coelorum {)Iatth. iii,
sas vulgus aspexerit. Taceo de hominibus sKculi, 2). »Et de Salvatore scriptum est « Ex eo tem- ;

quibus aperte bellum indicitur, et inimicitise con- pore coepit pra^dicare etdicere: Pccnitentiam agite,

si forte ex iisdem divitiis fecerit mandata. » Iniquis culis non aliis ac sfficularibus indumentis clericos
et peccatoribus deputandi erant cx eorum sensu usos esse, qua; in sacrificiorum administratione
aeternisquc ignibus exurendi, tametsi de suis mundiora tantum essentac nitidiora sic cnim ran- ;

divitiis cleemosynas erogarent, et praecepta omnia didam vestcm interpretantur. Confer quaeidem Hie-
sancte custodirent. Hujusmodi painias Ilieronymus ron, habetin Commentariis in Ezechiel. c. xliv. 17,
toto hoc capitulo impugnat, oslenditque ex hasre- ct quoe ibi adnotamus. Hinc ccrtc factum videtur,
ticorum sequi sententia, ut nemo unquam a^ter- T\ ut vestes illK nitidiores atque optimoe, dum rarius
nam salutem aut antea obtinuerit, aut possit ob- usurpantur, et custodiuntur studiosius, paulatim
tinere in posterum. Clarum adeo est de levioribus evaserint singulares, cum subinde communis ves-
culpis eum loqui, in quibus pracventos Christianos liuin forma mulantur; sicque ilLne sacrificiorum ad-
'

haerotici perpetuo damnandos blaterabant, ipse ministrationi assignatffi sint. Coeterum notissima
salvandos post purgationis pocnam calholice sensit. est Cfflestini papaj sentontia « Discernendi a ple-:
,

In fine haud dissimulo a S. Augustino lib. de Fide be, vcl cceteris sumus doclrina, non veste conver- ;
i

et operibus et in Enchiridio de Fidc, Spc ct Clia-

; satione, non habilu raentis puritate, non cultu. •
;

ritatc, dedita opera sentontam, quam Hieronymo Epist. ad episc. Vien.

adversarii tribuunt, impugiiari sed quando au- ^ .\ntea erat di.veris, et mox vidcaris pro videre- '

ctoris nomcn, in quem velitetur, opiscopus Mippo- ris renucntituis mss.

nensis tacet, non nisi injuriose opinor hanc invi- * Unus Vatic. E.rcocto friijore odii, cliaritatu
diam in S. Doctorem nostrum, quem orlhodoxe inimicus essc dcsistat. .Mius haud satis bene. Odii
sensisse ostendimus, posse converti. ignc cxcocto, frigorc cliariiatis, inimicus, etc. De
Duo Vaticam mss. snb interrogandi nota iia.-
'
subspqucnti Pelagii propositione rccole S. Augugt»
ciaTr/wTkpw;, ;mm pra'cipit, etc. lib. de Gestis c. 5.
» Hino arguunt eruditi, oUm primisEccles s -
549 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. I. JSoO

ippropinquavit enim regnum c(i'loriim {}l(tuli. iv, A nt> lorto in opcrc tc aliquis dixisse cxistimaret,
17). » Et iterum : " Circuibat Jcsus civitalcs ct annectis : iNIalum ncc cogitandum " {fit. cxxx, al

vicos, docens in synagogis (,•//. synagoga) eorum, c.ww), « ncqup illius sententi;c recordaris : « De-
st prccdicans rcgnum Dei \Matlh. ix, 35). » Et apo- licla (juis intoUigit ? ab occultis mois 730 munda
?tolis praecipit : « Ile et pra?dicalo, diccntes, quo- me, Dominc. ct ab alienis parce servo tuo {Psal.
niam appopinquavit regnum coclorum (Mutth. x, xviii1.3) » cum Ecclesia etiam ea quaj per iguo-
;

7 » Tu autem illos Manicha?os vocas, quia Lcgi

.
'
rantiam delin(]uinnis,et sohi cogitatione peccamus,
Evatigelium pra^Cerentcs, in illa umbram, in hoc delicta esse fateatur ; in tantuiii, ul hostias pro
veritatem esse dicamus, et non intelligis 7 29 errore jubeat offtjrri, ct pontilfix (|ui [)ro cunto
«tultitiam tuam impudenti.i; copulatam. .\liud esse populo deprecatur, antc pro sc olferat victimas
(••1/. est, damnare legem, quod Manichaeus facit [Hcbr, VII, 26), qui certe numquam pro aliis jubere-
aJiud legi prajfcrre Evangelium, qua: apostolica do- tur offerre, nisi justus ipse esset, nec rursum pro
ctrina est. In illa enim servi, in hoc pra-sens Do- po offcrret. si pcccato carerot ignorantia). Scilicet
minus loquitur ; ibi promittitur,hic impletur ; ibi nunc mihi latissima Scripturarum spatia pera-
initia, hic perfectio est : in illa operum fundamenta granda runl ut doceam errorem ct ignoranliam
"^
.

jaciunlur, hic fidei et gratioe culmen inponitur. ^ esse peccatum.

Hoc posuimus, ut egregii praeceptoris doclrina 33. Esse pcccata igtiorautiie. — C. Obsecro te,
monstraretur. nonne legisti. « Qui viderit mulierem ad concu-
32. Prsccipuam Pelayioriim sententiam iuipu- piscendum eam, jam mcechatus est eam iu corde
'jnal. — Centesimus titulus est, « Posse hominem suo (Matth. V, 28) ? » Non ergo solus aspeclus et
sine peccato esse, et Dei mandala facilo custodire, incentiva viliorum reputanlurin peccatum; sudea

sit velit, » de quo abunde dictum est. Cumque se quibus attribuimus assensum.Aut cnim vitaro pos-
imilatorem, imo explelorem opcris beati martyris sumus malam cogilatidnera, et consequenter pos-
Llypriani, scribentis ad Quirinum {mss. Cirinum), sumus carere peccato autsi vitare non possuums
;

Bssc fateatur, non intelligit se in eodem opere di- uon reputatur peccatum quod caveri non po-
in '',

tisse contraria. IUe inqninquogesimo quarto titulo test. A, Callide quidcm argumentaris, sed non in-

Lertii libri, neminem sine sorde et sine pec-

ponit lelligis argumentationem tuam contra sacras Scri-

[•ato statimque jungit testimonia, in quibus

esse ', pturas facere Volunt enim eloquia Scripturarum
3criptum est apud Job « Quis enim mundus a .•
etiam ignorantiam habere peccatum unde et Job :

sordibus ? nec si unius elium diei sit vita ejus in {cap. r) offert hostias pros filiis suis, ne forte per
Lerra (JoO. xiv, 4 quiquagesimo
. » Et in psalmo
ignorantiam in cogitatione peccaverint.Et qui iigna :

II Ecce in iniquitatibus conceptus sum,et in'pecca- C coedit, si securi ac ferro fugiente de ligno, liomo
Lis concepit ^ me mater mea {Psal. i. G), » Et in fuerit occisus, pergere jubetur ad urbem fugitivo-
Epistola Joannis « Si di.xerimus quia peccatum: rum et tandiu ibi esso, quandiu sacerdos maxi-
aon habemus, nosmctipsos decipimus.et veritasin mus moriatur {Dcut. xix, A, 5), id est, redimatur
aobis non est [1 Joan. i, 8 . » Tu e diverso asseris, sanguine Salvatoris, aut in domo baptismatis, aut
« Posse hominem sine peccato esse ;
» et ut hoc imitatur baptismatis gratiam
in pocnitentia, quoe
k-erum dixisse videaris, statim adjungis., « Et Dei pcr ineffabilem clcmentiam Salvatoris, qui non
mandata facile custodire, si velil, » quaj aut rarus, vult pcrire qucmquam ', nec dclectatur mortibus
aut nuUus implevit. Si enim facilia sunt, debent a peccatorum, sed ut convertanlur et vivant {Ex-ech,
pluribus custodiri. Sin autem,ut concedamus tibi, XVIII, 23). C. Rogo quoe est ista justitia ut in pec-
rarus quisquam ea implere potest, manifestum est cato tenear erroris, cujus reatum non habet con-
esse difficile quod rarum est.Atque ut hoc augcas, scientia ? Ncscio me pcccasse et ejus rci quam
et magniludinem tuae virtutis ostendas,quod sci- nescio, poenas luo ? Et quid plus faciam, si sponte
licetde bono conscientiae thesauro eructare creda- peccavero ? A. .\ me sententiaj et dispositionis Dei
ris *, ponis in titulo « Ne leviter quidem esse 31 causas rcquiris ? Respondet stultae interroga
:

peccandum (/j7. cxxiii). » Et quid sit hoc leviter, n tioni tuae liber Sapientiae « Altiora te ne qu^sie- :

' Mendose penes Martianseum, aliosque cur Legi •>

Perperam Martiana^us perayenda disscnlienti-
etc. bus mss. at(iue editis castigatioribus.
Corrupte hactenus obtinuerat sine peccato posse
* ^
Scilicet /orwa/c ut aliquid e scholarum pul-
rsse.contra quam aut Cyprianus scripsit, aut Ilie- vcrc adducamus in medium, non materiale ; ha^c
ronymus intendit, aut denique prffiferunt mss.tum enim duo Pelagiani confundere am.abant. Similis
quibus nos utimur, tum Corbeiensis unus penes cst pcrvulgala illa sententia S. Augustini : « Quis
iJencdictinos S. Augustini cditores, in quibus om- peccat in co quod cavcri non potcst ? » quam ita
mbus verburn posse non invcnitur. advcrsus Pelagianorum caliminias dcfendit.ut non
^ In duobus Vaticanis, In peccatis peperit eic. proptcrea neget vel originale pecratum, quod uti-
.-* Vetus edit. ct Regin. ms. Kniciarc conaris. , que cavori non pot(.'st, vel neccssitatem peccati
* Sic ms. atquc editi passim. PP. Benedictini S. materialis. Videopus utrumquo contra Julianum,
Augustmi cditores, Matum nec cojitari non dis- : 8 Unus ^'atic., Qui iion vvli pcrdere quemquam^
pliceret si addidissent (tebere Vid. S. August. de , etc.
Gestis Pelagii, cap. 4, num, 12,
BH S. EUSEBIT HIERONYMI. m
ris, et forliora to ne scrutatus fucris (EccU. ni, A ignorantiam, exsilio condemnatur. In Levitico lex
22).» Et alibi : « Noli csse sapiens muUum,ct roli ponitur ' « Anima si peccaverit in conspectu Do-
:

argumentari plus quam oporteat [Eccle. vii, 17). » mini non sponte, ex omnibus prajceptis Doraini,
Et in oodem loco '
: « In sapientia cl in simplici- quJB non oportct fieri, feceritque unum ex eis, sive

tate cordis qserito Dcum

Ac nc forle [Sap. i, \). » pontifex fuerit, sive omnis synagoga, et reliquus
huic volumini eontradicas, audi Apostolum, evan- populus, et postea didicerit peccatum suum, quod>
gelica clangentem tuba « altitudo divitiarum : peccavil per ignorantiam, offeret munus, hircum
sapientifc et scientiae Dei, quam inscrutabilia sunt de capris, masculum immaculatum :et ponet ma-

judicia ejus, et investigubiles ^ viffiejus I Quis enim nus suas super caput ejns, interficietque illum in
cognovitsensum Domini ? aut quisconsiliarius ejus loco ubi mactantur bolocausta coram Domino,
fuit {Rom. XI, 33, 34) ? » Ista; sunt quaesliones, de quia pro peccato cst {Levil. iv, 2 seqq. j. » Sta-
quibus et in alio loco scribit autem et : « Stultas limquc in sequentibus " Si tctigerit aliquid im-
:

ineruditas quajstiones devita, sciens quoniam lites mundum, quod non liceat tangere, et lecerit per
gerant (// Tim. ii, 23). » Et Ecclesiastes (de quo ignorantiam, et postea didicerit, sive promiserit
certe libro nuUa est ambiguitas), « Dixi, inquit, aliquid, et fuerit oblitus, pronuntiabitpeccatum
sapiens efficiar, et ipsa longe facta est a mc. Pro- yv suum, in quo peccasse se perspicit, et offeret Do-
funda prefunditas, quis eam inveniet {Eccle. vii, mino pro his qu?e peccavit,agnam sive capram pro
24, 25) ? » Ame quare figulus aliud vas
quferis, peccato suo quod peccavit, et precabitur pro eo
fecerit in in contumeliam, et non
honorem, aliud sacerdos super peccato, et dimitteturei peccatum,
vis acquicscere Paulo, pro suo Domino respon- Sin autem non praevaluerit manus ejus, ut offerat
denti « :homo tu quis es, qui respondeas Deo
! ovem pro peccatis suis quibus peccavit duos *,

{Eom. IX, 20)? » turtures, aut duos pullos columbarum Do-

offeret
34. Opponit Scripfurarum leslimonia. — Audi mino unum pro peccato, et unum in holocaustum
ergo breviter testimonia Scripturarum, ut stulta, et portabit ea ad sacerdotem.et ofTeret sacerdos id
imo impia sciscitatio tua in perpetuum, contice- quod pro peccato est primum, et in ipso reconci-
scat. Loquitur Dcus in Genesi, « Non adjiciam ul- liabitur pro peccato quod peccavit,et dimittetur ei
tra malediccre terrse propter opera hominum,quia {Levit V, 3 seqq.). » Cseteraque his similia, quae
apposila est mens hominis diligenter ad mala a stomacho studio brevitalis omitto, ne fastidium
pueritia {Gen. vii, 21). » Abraham et Sara, audita
tuo faciam.In cunsequentibus quoque narrat Moy-
repromissione filii Isaac,rident in corde suo et ses {Ihid. viii). quod in consecratione Aaron et fj-
tacita cogitatio non latel scientiam Dei. Arguuntnr liorum ejus obtulorit vitulum pro peccato, et po-
in risu, et ipsa cogitatio, quasi pars infidelitatis C suerit Aaron et filii ejus manus super eum, super
reprehenditur. Attamen non ex eo quod risere, caput videlicet vituli, qui erat pro peccato, et ma-
diffidentise condemnantur, sed ex eo quod postea ctaverit cum,et tulerit de ejus sanguine.et posue-
crediderunt, justitiaj palmam acccperunt. Lot ne- rit super cornua altaris in circuitu digito suo at-

scit in concubitu filiarum quid fecerit, et inebria- que altare mundaverit. Similiter in 733 ariete

tus ab eis nonhabet crimen conscienti;r!, et tamen fccerit,etde sanguine ejus tetigerit auriculam ejus
Argue sanctum virum Jacob.
error in vitio cst. dexteram, et manum dcxteram, et summitatera
quare Rachel formosam dilexerit, pro qua et ser- pedis dextri. Et post multa alia, quc-c narrare lon-
vivit multo tempore, et in Lis primo concubitu gissimum est, enumeratis diebus septem ita legi-
fuerit contristatus ; et acquiesce tandem humanae mus « Factum est quoque die octavo, el vocavit
:

etiam pulchra corpora diligit, et

fragilitati, quae Moyses Aaron, et filios ejus, ct omnes seniores
deformia detestatur. Luget Jacob mortem filii sui Israel, et dixit ad Aaron Tolle vitulum de bobus
:

Joseph, et multo temporo consolationem non reci- pro peccatis {Ai. peccato), et arietem in holocan-
pit TA% filiorum, respondetque stum immaculatum, et offeres eos in conspectu
: « Lugens et ge-

mens, vadam ad infcrnum {Gen xxxvii, 35) » et Domini et senioribus Israel loquere,dicens Tol-
: : :

probat se hominem,dum justus ignoratquid actum n litc hircum de capris unum pro peccato, et vitu-
sit de juslo tilio Josoph. In Exodo scriptum est lum immaculatum anniculum in holocaustum. Di- :

« Si percusserit aliquisquempiam,et mortuus fue- xitque Moyses ad Aaron Accede ad altare et fac :

rit, morte moriatur. Sin autem non volens, sed pro peccato tuo {Levit. ix, 1 seqq,), » el reliqua.
Deus tradidit eum in manibus ejus, dabo tibi lo- « llursumque elevavit Aaron manus suas superpo-

cum, ad quem confugiat qui occiderit {Exod. xxi, pulum, ct bencdixit eis. Descenditque cum fecisset
12, 13). » Inquo notandum est. quod Deus tradidit pro peccato ct holocausto et salutari [Ibid.. 21,
hominem in manus ejus, ct ille qui occidit per 22). » Mulior generat liberos lege naturali et im-

« Viclorius Et in alio loco reponit. nam Eccle- vix crcdi posse invesligahilesitTO ininvestigabiles le-

siaslici unum, alterum Sapipntioetestimonium est. ctum a Hieronymo.

At niodo lihcr Sapicutia- dicitur Ilieronynio libcr ' In volori cilit, Lcx e.rponitur.

Ecclosiaslici. *Mss., Pro peccato suo quo pcccavil. assentiente

* Alibi adnotamus, ubi versiculus iste occurrit, Gaaeco textu, lUp; tt,; itjiap-::ia; 3^-:o\>,-f,ir,ikiZ7t^
 3 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. I. 554
unda est, si masculum pepercrit, dicbus cjuadra- A "on mund.ibit reum, » quod scilicct oliam post
rtta feminam, diebus octoginla. AccusaCrea-
; si indulgentiam, reus sit propriaj conscientia). Cum-
rem, cur immundum quidquani mmiinet quod quo, ait, ignoraverit populus, et fccerit unum ex his
se condidil. Kt non solum ipsa imraundaest, sed qua) racere non dcbuit, post cajremoniarum longum
omne quod teligerit « Cumque dies, inquit, : ordinein infertur et dicitur : « OfTerte hircum ca-
fuerint supcr filio aut
rgationis rjus complcti prarum pro peccato, et placabit sacerdos pro
ia, ofTeret agnum
anniculiim immaculalum, et oinni synagoga filiorum Israel, et propitiabitur ei
illum columbaruni, et tiirturom pro peccato, ad Dominus, quia ignorantia est : et ipsi ofTerent
tium tabernaculi teslimnnii sacerdoti ',
qui offe- oblationem suam Domino pro pec-
in sacrificium

t ea in conspectu Domini, ct expiabit pro ca sa- cato suo in conspectu ejus, quoniam nescierunt
rdos {Levit. xii, 6 scqq.). >< De lcproso quoquc {I^um. \u, 28, 29).» Ibique additur « Si anima :

:itur, quod in die purgationis ejus olleratur pro una peccaverit per ignorantiam, olFeret capram
victima pro peccato, duoque turturcs ct duo anniculam pro pcccalo ignorantiaj coram Domino,
lli columbarum : unus pro peccato, aliusinho- et dcprecabitur pro ea sacerdos co quod ignorave-
saustum (Levil. xiv, It -if (/."!. Et qui fluxum se- rit, pro pcccato ignorantiai coram Domino, et
nis patitur, codcm sacrificii ordine pro peccato t» rogahit pro ea, et propitiabilur ei (Levil. iv, 27
holocausto liberatur /.t'i'//, XI', 7 seqq.^. Et ad seqq.) » In Kalendis singulorum mcnsium ofTertur
tremum Timoratos facite filios fsrael
inferlur : « hirciis caprarum pro peccato Domino. In Pascha
non morientur pro peccato
immunditiis suis, et quoquc pcr dics octo, a dic decimo quarto mensis
0, si contnminaverint taberraculum testamenti primi usque ad 135 vicesimum primum diem,
mt. XV, 3il. » fpsi quoquc Aaron praicipitur, ut sacrificiuui pro peccalo est. In Pentecoste hircus
nomnilempore ingrediatur in Sancta sanclo- pro peccato ofFertur, et in Kalendis mensisscptimi,
rn, ne forte moriatur. « Cumque, ait, voluerit quando tubarum clangor concinit, eadem hirci
rare. oflerat vitulum pro peccato, et arietem in pro peccato religio conservalur. Die quoque decimo
locaustum, duosquc hircos accipiat ab univcrso ejusdem mcnsis septiini, quando jejunium cst
pulo unum ex eis offerat pro peccato suo, ct
; usquead vesperam, ofTertur hircus caprarum pro
um pro peccato populi, et arictem in holocau- peccaio, praetnr eum hircum, qui ante holocaustum
im (Lrvit. xvi, 73-1 Alter hircorum
2 seqq.). » pro pcccato ex lege mactatur. In dicbus quoque
ncta peccata suscipit populi in typum Domini Sccnopcgioa, quando figcbantur tabernacula, a die
Ivatoris, ct eflertin solitudincm
decimo quinto ejusdem mensis septimi usquc ad
; ct sic placalur
us omni multitudini. .Ad extremum
dicm vicesimum secundum, inter alias victimas
dicitur : " Si
Tiedcrit homo de sanctificatis per ignorantiam, C scmper pro peccato hircus ofTerebatur, ut illud
putatur ei iniquitas atque delictum, et voti reus impleatur beati David « Tibi soli peccavit, ct :

t [Levit. XII, 14). D Unde et Apostolus mcnct malumcoram le fcci, ut justificcris in sormonibus
icharistiam Domini cum cautione sumendam, r.c tuis, et vincas curo judicaris {Psal. l, 5). » Sex
condemnationem nobissumamusatquejudicium civitas eligunlur exsilii corum, qui non sponte,
Cor XI, 27, 28), Si damnatur in lege ignoranlia, sed per ignorantiam, vcl jactu lapidis, vcl impul-
anto magis in evangelio conscientia siono manus, vel joco, vcl lascivia absque inimi-
!

.15. E.t Numerontm libro. Transeamus ad Xu- —

citiis, infclicitale magis quam voluntate peccave-
3ros, etob contcntiosorum impudentiam refutan- runt, et lamen non absque crimine sunt, dum re-
m, summa qna;que carpamus. Nazaraus sancto legantur in perpetuum, et antc constitutum diem,
ine venerabilig, altcrius subita morte maculatur, nec supphcatione, nec pretio eorum rcversio im-
omnes dies consecrationis ejus prajteriti irriti peirari eiredimi potcst.
int posteaque pro co otreruntur duo turtures,
:
30. /i.c Dcnteronomio. — In Deuteronomio, qui
duo pulli columbarum, unus pro peccato, et liber prfctcritorum cnumeratio est, pcrspicue de-
tcr in holocaustum. In die quoque consumma- monslratur, non in opcvibus nosiris atque justitia.
)nis ejus olferturagnus in holocausto et agna pro q scd Dci misericordia nos conservari, dicenie Do-
ccato. Et post multa scriptum est {JSxim xiv, 17, mino pcr Moysen « Ne dicas in corde tuo, cum
:

) : « Et nunc magnificetur fortitudo Domini, subvcrtcrit cos Dominus Dcus tuus a facie iua :

:ut locutuscst-, dlcens, Dominus longanimis et In jusiiiia mea introduxii mc Dominus, ut possi-
ulta) misericordia;, aufcrcns iniquitatem ct scc- deam terram hanc, quia in impielate gcntium
'a, et mundans non facict innocentem; » pro istarum Dominus consumet eos a facic tua non :

septuaginta intcrpretati sunt, « Et emundans in jusiitia tua, ei directionc [/1/ .•

defecticnc) cordis
I' Vatic. teslamenli, renuente Graco ~'yj \ii".->- lcgitur, nullurnque innoxium derelinqucns. In ipso
Ilebneo lextu, n"::^ nS T','^!^, qua; reddas ct inno-
'
Mendose anteaerat etiam in mss. loculus est. .xium faricyis, non facicl innoxium. In Gr;oco autom
xtus r.s habot in linguis omnihus. Pro subncxa y.al -/.aOap-.TiMo rj y.aOap.st tov Ivoyov, Et mumlu'
ileniiarr mundnns nnn facia innocenlim, quain. tionenou nninilalnl rcuni qutc omnia simul con-
;
m_ Septuaginlavirali inleriJi-ctaiiono confer, in iuli,ui(iuam verriioncm Ilieronyinus hic laudet,
•sione ex IIcbr,x'o, qucmadmodum et in Vulgata uamve iniclligat, cxpressam e L.^X judices.

l^ATKOL. XXIli. 18
535 S. EUSEBII HIERONYMI. 556

lui intrabis, ut possideas terram eorum scd in A boves ? quid asini? quid pecora ? Fac Deo calum-
:

impietate eorum Dominus Dcus tuus consumeteos niani quare unus peccavorit, el pars populi truci-
a facie tua, ut suscitet verbum quod locutus cst dala sit? Cur et ipse lapidatur Al. lapidetur;, et
patribus tuis, Abrahara, Isaac et Jacob. Et scies omnia quaj habere potuerit, ultrix flamma con-
quod non in justitia tua Dominus Deus tuus dabit sumpserit ?Dicarnu3 et aliud « Non erat, inquit, :

tibi terram optimam, ut possideas eam, quia po- civitas, quam non tradidit Dominus filiis Israel,
pulus durac cervicis cs tu [Deut. ix, 4-G). » In eo absque Hevffio qui habitabat in Gabaon omnes :

autem qnod dixit « Pcrfectus cris cum Domino

: pugnando ccperunl, quia a Domino lactum erat,
Deo • tuo {Deut. xviii, 13), » quo scnsu dixerit, ut indurarct cor corum, et pugnarent 737 contra
ex consequcntibus approbatur. < Gum ingressus, Israel, ut interficerentur : et non fieret in eis

inquit, fueris terram, quam Dominus Deus tuus misericordia, et perirent, sicut pra;cepit Dominus
dabit tibi, non disccs facere abominationes gen- Moysi (Josue Si Domini factum est
xi, 19, 20j. »

tium illarum, nec invenietur in te qui traducat voluntate, ut pacem non reciperent ncc susciperent
736 Illium vel filiam suam per ignem. Divinatio- Israel dicamus juxta Apostolum « Quid ergo
: :

nibus omnibus auguriis^ et maleficis artibus

vel qucritur * ? Voluntati enim ejus quis potest re-
et incantationibus non servies, ut interroges ma- Tt sistere(/{orw. ix. 19)?»
gos et ariolos et mortuos. Abominatio cnim Do- 38. Ex l\e(jum libris. — DeSamuel et Malachim.
mini est omnis qui facit hajc. Et proptcr has Jonathas favum mellis gustavit in sceptro, et illu-

abominationes Dominus Deus tuus consumet eas a minatis oculis, periclitatur, quod nesciens fecerit.
facie tua perfectus eris cum Domino Deo tuo
: Hoc enim Scriptura quod ignoraverit a
testatur,
[Jbid. 9-12). » Denique infert : « Quia gentes istee patre csse quisquam gustaret,
preceptum, nc
quas tu possidebis, ariolos et divinos audiunt. doncc victoria Domini compleretur. In tantum
Tibi autem non Dominus Deustuus [Ibid.
sic dedit autem iratus est Dom'nus, ut sors inveniret occul-
14). n Statimque subjungit « Prophetam unum
: tum, et ipse fateretur dicens « Gustavi in sum- :

ex te de fratribus tuis sicut me suscitabit tibi mitate sceptri, quod est fn manu mea, parum
Dominus Deus tuus ipsum audies {Ibld. \b). »
: mcllis, et ecce ego morior (/ Reg. xiv, 43). » Et
Ex quo ostenditur perfectum hic dicinon qui poslea intercessione et precibus populi liberalus
cunctas virtutes sed qui
habeat, est, dicentis ad Saul « Num Jonathas morietur,
perfectum et :

unum sequatur Deum.

Narratque similiter de qui fe'Ut salutem hanc magnam in Israel ? Absit?
conditione exsulum qui per ignorantiam peccave- Yivit Dominus si ceciderit de capillis capitis ejus :

runi, quo confugere debeant*, atque subjungit in terram, quia cum Domino fecii diem hanc
: et :

((Quando a^dificaveris domum novam, facies lori- C liberavit populus ^ Jonathan, et non est mortuus
culam lecto tuo in circuitu, ne sanguinis reus sis, [Ihid. 45). » Samucl irascitur Sauli, et non vultire

cum aliquis ceciderit ex ea [Deut. xxn, 8). » Et cum rege postea precibus vincitur, ut ostendat ;

iterum « Si fuerit in te vir, qui non sit mun-

: humani animi in diversum mutationem. Pergit
dus a nocturno fluxu egredietur extra castra, et non Bethleem, singulos filiorum Jesse putat ipsos esse
ingredietur medium castrorum, cumque adveneril quosDominus requirebat. Cumque vidisset Eliab,
vespera, lavabit se aqua, et post occubitum solis ait « Ecce in conspectu Domini Christus ejus. Et :

ingredietur medium eorum [Deut. xxiii, 10, 11). » ait Dominus ad eum Ne respicias ad vultum :

37. Ex Jo&use lihro. —

De Jesu filio Nave duo ejus, et ad staturam corporis illius, quoniam abjeci
tantum ponam testimonia. PeccavitAchan, et totus eum. cnim videt homo, aliter Deus. Homo
Aliter
populus offendit Dixitque Dominus ad Josue : enim Deus in corde [l Rcg. xvi, 6,
videt in facic,
« Non poterunt stare filii Israel in conspectu ini- 7). Atque inhunc modum per omnes errat, per
1)

micorum suorum sed dorsa vertcnt adversariis

; omnes corrigitur, ut pateat humanae mentis infir-
factum est anathcma in eis. Et non ad-
suis, quia rnitas. Isboseth'' Saul filius interficitur dolo a
dam sim vobiscum, nisi contritum fucrit
ut Ilechab ct Baana filiis Remmon Berotita}. Cumque
anathema de rncdio vestrum {Josue vii, 12). » J)
nuntiasscnt David, et caput adversarii demonstra-
Cumque sacrilegium quaereretur, et sors latentem rent, occisi sunt a David, dicente : « Viriimpii oc-
invenisset reum, interficiuntUr cum Acban filii ciderunt virum justum in domo sua et in lectulc

ejus,et fili.T, boves, asini, pecora tabernaculum, : suQ [U Reg. w, \i). » Certe Isboseth justus non
et qufficunque habere potuit, igne delcta sunt. erat, ct tamcn in eo justus appellatur, quod i

Esto, ipse peccaverit quid commisere filii ? quid

: absquc noxa inlerfectus est. Oza levites, cura arca I

'
Unus Vatic. co;'flJ« Domino Deo. etc. l-also hactenus vulgati, Liberavit Dominus Jo-
^"

* Idem Vatic. Divinationibus, et omnibus, ct au- natham pro populus, quod mss. omnes proeferunt,
ijuriis, etc. lcxlusque ipsffi Scriptura}.
^ Mss. omnes cum vcteri editione Quo, ct quan- ••
Mss. hic atque inlra constanler Miphiboseth,
diu conjiujere debeant, etc. quod legisse voluit Erasnius quoquc cum scripsit
IJuclenus cdili, Quid cnja quivritur ? Emondaii-
'•
Mcphiiioscth JonallKu lilius esL a Baana occisus,
:

tur a scriptis, et Grajco te.vtu -i h'. \i,i\t.^z-%'. : ut ex II Ueg. libro, cup ix et segg.
d7 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. I. 858
omini transterrelur Jeriisalem, ct lasciviontcs A ct non audics? Vocilcrabor ad tc vim paticns, et

oves plaustrum in partcm altcram declinassent, non salvabis? Quarc ostendisti mihi iniquitatcm
ii3it riianum ut sustentaret inclinatam arcam. ct labutein, videre pnodam et injustitiam ? Coiitra

38 Statimque sequitur : <( Iiatus est furor Do- inc faclum est judicium ct conlradictio potentior:
lini Ozam, et percussit eum Deus ibi pro
in proptcr hajc lacerata est lex et non pervenit us- ;

morluus cst juxla arcam Dei. Con-

;norantia, et qiic ad fincm judicium quia impius pra?vaiet ad- :

istatusquc David, quod pcrcusserat Dominus vcrsus juslum, propterea egreditur judicium per-
zam, timuit Dominum vcrsum|(//fl/yrtc. i, 1-4). » Pro quo se ipse repre-
in illa die, et ait : Quo-
lodo ingredietur ad mc
hendens quod per ignorantiam sit locutus, scribit
arca Domini (// Heg.
:, 7, S)? I David juslus et propheta et unctus in Canticum pccnitcnlia). Si peccatum non erat igno-
gem [Psal. lxxvii), qucm clegit Dominus secun- rantia, superfluu scribit librum pcenitudinis, et ina-
\im cor suum, ut fuccret cunctas voluntalos cjus, niter voluit id lugcre, quod pcccatum non habet.
L videt ignorantiam Domini furorc punilam, ter- In Ezechiel extrema parte, ubi per eedificium tem-
itur atque tristalur, nec quajrit causam a Domino, pli in monte siti, Ecclesia! multa post sascula fu-

aare (.1/. qua) percusserit ignorantem, pcd simi- turoe sacramenta narrantur, primo et septimo die
m sententiam pcrtrcmiscit. Pra^ccpit David prin- P mensis primi olTeruntur victimae pro peccato [Al.
pi exercilus Joab, ut numerct populum statim- peccatisj omnium, in quo per errorem aut igno- ;

le Scriptura coramemorat Et percussit cor rantiam peccaverunt. Septem quoque diebus Pa-
: <>

mm David, et dixit ad Dominum Peccavi vehe- scha?, hircus semper pro peccato raactatur. Septi- :

enler, quia hoc feci (// Re;/. xxiv, -10). » Cum mi mensis quinta decima die, idem pro peccatis
iberet ut fieret, utiquc quid dicerct, ignorabat pacrilicioruin ordo cclebratur. Et po.st alia plurima,
tamen sc ipse reprehcndit, et pro hac cu]pa qu;i; non est istius temporis replicare, scriptum
ptuaginta millia hominum angeli gladio truci- est : « Erat autem ibilocus ad Occidentcm, dixit-
intur. Salomon complclis templi cajrcmoiiiis, que ad me : Iste est locus, ubi coqucre debent
:rasque palmas tetcndit ad Dominum, ct ait saccrdotes hostiam pro pcccato etpro ignorantia
Cum peccavcrit libi populus, non est enim homo {Ex=ech. xLvi, 20). » Jercmias loquilur ad Deum :
li non peccet (/// fleg. viii, 46). » Abia propheta « Scio, domine, 740 quod non est hominis via
ilonites nesciebat ad se venire uxorem Jeroboam ;
ejus : nec viri est, ut ambulet et dirigat grcssus
xitque (^4/. add. ei) Dominus Ecce uxor Je- : suos {Jerem. x, 23). Ideoque pravum cst cor homi-
boam ingredietur, ut qua?rat verba a te pro filio nis, ct inscrutabilc, et quis cognoscet ilhid {Jerem.
10 qui aegrolat, juxta hoc et juxta hoc loqueris xvii, 9)? » In Provcrbiis legiraus : « Est via quae
/. loquaris] ad eam (/// Heg. xiv, 5). » Eliseus C videtur recta csse apud homines, et novissima
debat in monte, venit ad eum mulier, cujus ejus veniunt in profundum inferni {Prov. xiv,
iOs mortuus crat, et amplcxata pedes ejus, voci- 12). Ecce et hic manifeste ignorantia con-
»
ratur. Repellente autem cam Giezi, dixit ad eum demnatur, cum aliud putat homo, ct sub specie
r Dei : « Dimitte eam, quoniam anima ejus in vcrilalis ad infcrna delabitur. « MuUo!, inquit, co-
aaritudine est, et Dominus celavit a mc, ul non gitationes in cordc hominis {Prov. xix, 21) » sed ;

nuntiaret mihi 'IV Heg. iv, 27). » non tamen illius voluntas, qua; incerta et fluctuans
30. Ex lihro dierutn el Proplielis. — In libro die- atque mutabilis est, sed Dei consilium obtinet.
m legimus
Fuerunt filii Sobal patris Cariath-
: « « Quis, inquit, gloriabitur castum sc habere cor
rim, qui prophetabant ex dimidio (/ Paral. ii. ' {Prov. XX, 9)? » « Et quis confidet mundum se
» Et ilerum
'.). « Filii autem Salma patris Bc-:
esse a peccato ? Dulcis cst enim hominis panis
locm et Netophathi corona dornus Joab, ct qui mcndacii, et postea iinplcbitur os e.jus calculo. A.
ophetabant, ex dirnidio Zarai, » et caetera {Ibid. Domino gressus horainis diriguntur, inortalis au-
;. Similiter utique sancti erant qui propheta- tcm quomodo scire poterit vias suas ? Omnis vir
int, et tamcn perfectam non merueruut accipere videtur sibi juslus, sed corrigit corda, omnium
ophctiam nequaquam de luturo secundum tro- n Deus. Filius malus justura se facit -, ct non lavat
:

)loginm sed impra;scntiarum juxta historiam

:
exiturn suum. Filius malus excelsos habct oculos,
ophetantes. Habacuc propheta Canticum suum et palpebris suis elevatur. Esl enim justus, qui
•c inscribit titulo « Oralio Habacuc prophctaj perit in justitia sua {Proii. xx, 10 acqq.). » Unde
:

•0 ignorationibus [Al. ignorantibus]

[Uubac. in, dicitur ad cum « Ne sis Juslus multum, nec :

. » Loculus enim fuerat audactcr ad Dominum, (luasi per sapientiam (|ua;ras supcrflua, ne forte
dixcral 739 « Usqucquo, Domine, clamabo, obstupcscas. Qutecunquc enim laboravcrit homo
:

Duo mss. hic et paulo post minori nuraeio nui

'

malus ipsc se justum dicit, exitum autcm suum non

ophelabat. abluit. » .Vbcst aulem istc versiculus a Vulgata, et
'* Totus hic
locus ex L\X versionc desumptus in Grajco, inseritur cap. 24, ct sub alio capitc 30,
'nc inde est, non ut hodierna pra;fcrunt excmpla- versu duodccirao, qucin in Groico confcr. In vcteri
\\. Porro vorsicuiiis, Filiu.^ malus justum se facit, cditionc verba Sed corripit corda omniutii Deus,
:. aliterab Augustiao legitur epist. 93 : « Filius his, Laval cxitum suutti, postponuntur.
 :

539 S. EUSEBII HIERONYMl S60

ut requirat, non invcniet. Si dixerit sapiens sc in- A hominum repletum est malitia (Eccle. vii, 16
telligere, reperire non poterit. Cor cnim filiorum seqq.]K »

' Vallars, ed. addit : Explicit liher primiis. Qui- Finil superioris libri pars prima. Incipit ejusdem
bus verbisappenditnotulam : « Duo Vaticani mss., pars allera. » Edit.

LIBER SECUNDUS.

7 4kl ^ . Sacrificium pro ignorantia, errore, etc. dicere. C. IIoc intclligo quod loqueris, et non
— Critob. Multa quidem de Scripturis sanctis me- quod taces. A. Tacere tibi videor, qui tantis exem-
moriter copioseque dixisti, et quasi quibusdam plis docere te volui, peccare hominera per igno-
nubibus clarum nisus es veritatis lumen operirc,
^
rantiam : ct pro peccato, ut in lege hostias, ita

sed quid ad enim cunctis testimoniis

rem ? Ilis
g et in Evangelio offerendam pcenitudinem ?

videris hominum accusare naturam, ac per hoc

invidiam referre in Deum, si tales homines condi- 2. Exempium e N. T. in Apostoli persona. C. —
dit, ut oblivione et ignorantiae peccato carere non Da testinionium Novi Instrumenti, ubi error, et
possint. Ex quo perspicuum est, hominem posse, si ignorantia, et impossibilitas mandati teneatur in
voluerit, non peccare. Id enim fecit, quod vitare crimine. A. Non necesse est multa proferre. Unum
non potuit. Ubi autem aufcrtur possibilitas, aufer- proferam, cui certe contradicere non poteris. Vas
tur et vitium, nemo enim in eo condemnatur, clectionis pci'spicue loquitur : « Consentio enim
quod facere non potuit. Attic. Saepe dixi te non legi Dei juxta interiorem hominem. Video autem
intelligere conatus meos, nec considerare quid ar- aliam legem in membris meis, repugnantem legi
gumenteris sed quid Deus jusserit, Pro oblivione,
; mentis mesi, et captivantem me in lege peccati,
errore et ignorantia, quasi pro peccato offeruntur quae est in membris meis. Miser ego homo, quia,

sacrificia : sive hoc male juxta te, sive bone jux- me liberabit de corpore raortis hujus ? Gralia Dei
ta ine, Deus prsecepit. Meum est observare quod per Jesum Christum Dominum nostrum [Rom. \ii,
jussit ; tuum Dei jussa rcprehendere. C. Quoniam 22 seqq. ). » C. Protulisti testimonium, quod pro
vim facis perspicuaB veritati, et riie trahis ad bla- me facit. Liberati ergo de corpore hujus mortis
sphemiam, concedam tibi hoc in veteri lege prae- ^ pcr gratiam Domini nostri Jesu Christi, nequa-
ceptum, de qua scriptum est « Vetera transierunt : quam ultra peccare debemus. A. Liberati quidem
ecce facta sunt omnia nova » (// Cor. v, 17). Nun- sumus baptismo Salvatoris. Sed id mihi edissere,
quid et de Evangelio poteris hoc approbare, ut pu- quare dixerit « Videa aliam legem in membriSj :

niatur quispiam pro eo quod nesciat, et anle pcc- meis repugnantera legi raentis raeae, et captivantem
nas luat, quam reus sit conscientice [Al. ignoran- rae in logc peccati, qusc in raembris meis est.
tiac] ? A. Deum ignoramus, Manichfcus nobis con- Quac cst ista lex regnans iu raerabris horainis, ei.
surgit repente, qui legem dicit abolitam, et solos repugnans legi raentis ejus? Responde sirapliciter.
Novi Testamenti legendos libros. C. Quid enim a Taces? Audi eumdem Apostolura apertissime prffi-
me audivisti, ut hoc autuiaes? Et lex enim patri- dicantcm « Quod enira operor, non cogno9CO.| :

bus dala, pro tempore justa et sancta est, et ve- Non enira quod volo, operor sed quod odi, illad; :

niente Evangelii perfcctione, viliora cessarunt. .1. facio. Sin autcm quod nolo, hoc facio, consentic
Ergo nequaquam obscrvandum est, quod Icge pree- legi, quoniam bona esl. Nunc autem nequaquam
cipitur? C. Quaedam observanda, quaedam praeler- cgo operor illud, scd quod in me habitat, pecca-
mittenda sunt. A. Quoniam te video esse doctis- tura. Scio enira quod non habitat in rae hoc est
simum, dic mihi quaj de Veteri Testamento obser- D in carne raea, bonura. Velle enim adjacet mihi,
vare debeam, et quae relinquere. C. Mandata ob- operari autera bonura non invenio. Non enimi;
servare debeinus, quae ad vitam et mores pcrtinent quod volo, bonura, hoc ago sed quod nolo, ma- :

corrigendos, de quibus dictum est « Mandatum luni, hoc facio. Si autera quod nolo, hoc ego
:

Domini lucidum illuminans oculos [Psal. xviii, 9).» facio, nequaquara ego operor illud, sed quod;
Quae autem ad caeremonias Legis, et ritus sacrifi- habitat in me peccatum {Rom. vu, xv seqq.). "f
ciorum pcrtinent, relinqucnda sunt. A. Ignosce C. Miror te horainera prudcntem sic intelligerel
mihi, cu.n Icgis 742 et omnium Scripturarum Aposlolum, ut eum cx persona sua-, etnonex
scientiam jactites, non animadvertis quid volim aliorura hcoc 74;t dicere sentia?. Qui enim con-

' Quasi quibusdam nubibus. Scnsus omnino li- - Vide S. Augustinum, in Puiractat. et Opere
quidus quem retincnt mss. codices illum minime : contra Julianum primo, ubi hunc sensum, quem
j
us-ecnti Marianus et alii, hoc modo legcre volue- Pelagiani propo?ito P;;nli loco tribuebant, et quom, I
'
runt; Et quasi qaihusda^n discassis nuhibus, cla- ipse in prioribus suis olucubrationibus fuerat am-:
rum visus cs veritcUis lumen aperire. Euasmus habet plexatus, pluribus iiupugnat.
visus pro nisus.
u DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. II. 862

ientia in se loqucntis Chrlsti libcrc proclamat :

A « Sunt vi.T qu.ne videntur viro justac, novissima
An experinientum qusDritis eju3,qui in me loqui- autem earum respiciunt in profundum inferni
r Christus (// Cof. xiii. 3) ? » et in alio loco : yProv. XIV, 12) ; .' et iteruni : « Omnis vir videtur
Cursum consummavi, fidem scrvavi, de caHcro sibi justus, Dcus autem corda hominum dirigit

posita est mihi corona justiti.-c (7/ Tiin. iv. 7, {Prov. XX, 2'i) ;>- idcirco tompcrabat sententiam,ne
; » istc hoc de so dicere poterat : « Opcrari bo- forte per ignorantiam deliquisset, maxime cum
im non invenio ? » et, Non quod volo, bonum,
>< Scriptura tostetur : « Est justus,qui perit in justi-
)c facio sed quod : nolo, malum, hoc ago ? » tia sua {Eccle. vii, i6). » Et alibi : « Justc quod
lid illud erat boni,quod volebat facere, et non justum esl sectabcris {Deul, xvi, 20), » ne opinione
iterat ? Etquid illud erat maii, quod nolebat, ct veritatis * a juslilia declinemus, recordantes Sau-
men vitarc non poterat ? Ergo non ex sua per- lis et Agag.
na hoc dicit, sed ex persona generis humani, Plures justos esse, neminem sine peccato.
'i. C. —
UT vitiis subjacct ob carnis fragilitatcm. Ne contendere vidcar et in diversum absque
3. Ex cujus persona Paulus locutus sil aliudque mensura funem trahere.saltem hoc mihi concede-',
is testimonium. — A.
Parum mihi tollis, ut to- justos in Scripturis plurimos appellari. L. Non
m tribuas. Ego enim unumhomincm, licet Apo- ^ solum plurimos, sed innumerabiles, C. Si innume
_t *_i_ii*_ rji ?._i-iir -' 1*1
t T I
'
1 L _i !--_ *
: L _.-:.
)lum, intelligo [.il. intelligebam] subjacere pec nibiles justi sunt, ct hoc negari non possit, quid
to, tu totum humanum genus asseris. Quod si male locutus sum, posse esse hominem sine pec-
rum estin generc, tenemus et speciem. Nam et cato, si vclit ? IIoc est aliis verbis dicere, posse
)ostolus homo est ; etsi homo est, vel de aliis, justum sine peccato esse, in eo quod justus est,
I de se quasi homo loquitur : « Miser ego bomo, A. -Tustos essc concedo, siiie omni autem peccato

lis me liberabit dc corpore mortis hujus (Roni. omnino non assenlior. Etenim absque vitio, quod
:, 24) ? » Et : « Quoniam non habitat in me, Grffice dicitur y.ay.ta, hominem posse esse aio :

c est, in carne mea, bonum (Ibid. \8), » Cor- dvajiapTrjTov, id est sine peccato esse, nego, id
ptibile enim corpus aggravat animam,« Deprimit enim soli Deo competit ^, omnisque creatura pec-
^'rena habitatio sensum multa curantem [Rom. ' cato subjacct, et indiget inisericordia Dei, diccnte
, \5). » C. Sic loqueris,quasi ego hoc ex persona Scriptura : « Misericordia Domini plcna est tcrra
neris humani accipiam,
non ex persona pec- et {Psal. XXXII, 5 ; cxviii, 64). » Et ne quasi maculas
toris [.4/. peccatorumj. A. Et quis tibi hoc con- quasdam in sanctis viris videar perscrutari, in
det, ut ex persona peccatcris hoc loquatur quibus errore sunt {Al. sint) lapsi pauca proferam
)03tolu3 ? Si enim ex persona peccatoris hoc ac- qua3 non ad singulos, sed ad omnes in commune
)is, debebat diccrc : Miser ego peccator, ct non, C pertineant. In tricesimo primo psalmo {vers. 5)
ser ego homo, Homo quippe natura est, pecca- scriptum est : « Dixi, pronuntiabo adversum ^ge
' voluntatis. Nisi quod scriptum forte et illud, injustitiam meam
Domino,et tu dimisisti impieta-
; : omnia vaiiitas (Eccle. i,
Vanitas vanitatum et tem cordis mei. » Statimque sequitur « Pro :

ad peccatorcs refertur, et non ad omncs homi- hac, » hoc est impictate sive iniquitate (utrum-
3. Et iterum Verumtamen in imagine peram-
: <' que enim intelligi potest), « orabit ad te omnis
labat :
* homo (Psal. xxxviii. A) ;
» ac deinde : sanctus in tempore opportuno(//)?t/. 6).» Si sanctus
^omo vanitati assimilatus est, dies ejus velut est, quomodo orat pro iniquitate ? Si iniquitatem
ibrapertranseunt {Psal. cxliii,5). » Si hoc Pauli habet,qua ratione sanctus appellatur? Juxta illum
jtimonio non moveris, audi aliud ejusdem cui videlicet modum, qui et in alio loco scribitur ;

ntradicere non potes « Nihilmihi consciussum : « Septies cadet (/1/. cadit) justus, et resurget
caetera ^ (/ Cor. iv, 4). » Mire, nec meipsum (Prov. XXIV, •16). » Et, « Justus 7A5 accusator
3ico : nihil mihi conscius sum, nec tamen 7J4 sui est in sermonis (Prov. xviii. 17). »
principio
hoc justificatus sum. Qui hoc dicebat, nullius Et alias « Alienati (Al. abalienati) sunt peccato-
:

ique peccati sibi conscius crat. Sed quia lege- res a vulva, erraverunt ab utero, locuti sunt falsa
t « Delicta quis intelligit (Psal. xviii, 43) ? ct
: : rv (Psal. lvii, 4). » Vel statim ut nati sunt, subja-

' Victorius muUn cogitantem ex Brixianis codd. etAgag, quam repete ex I Regum cap. xv, satis
Graeco voviv T.ohyiprymrlvL, ut ipse explicat. bene proposito quadral.
' Vatican et Victorius perlransit
cum Vulgata ^ Vatic. coiicedes et mox Son potest, quid mali
it.etGrffico v.aTTopioE-rai.Erasmum sequitur Mar- locutus sum, etc.
anjDus. Regina? ms, cum vcteri editionc, nec non alius
•^

' In Reginae in3. ct vcteri Etenim absque

editione additur reco- Corbeiensis penrs Benedictinos,
'nda dicit teslimonia. In alio aute Vaticano sic vitio, quod Grxce dicitur avajj.aoTT,Tov, soli Deo
ictitur locus, yihil mihi conscins sum, ncc me competit, omnisque crcntura, elc, omissis interme-
sum judico, etc, omissis qi:« interseruntur. diis y.'xyJ.'j., hominem posse es>e aio et id est sinc
* Fortasse vcrius Valic. puritatis pervulgatam
legit pro veri- pcccato esse, nego id enim. Recole
tis.Mox autcm pro Agag nomine, quod rcprosui- sentenliam 'Oj.».ovo; avaj7.apTT.-:o; «lo;, Solus sinc
us e mss., hactcnus obtinuerat, Achan cujus peccato Deus est.
storia hic_minime ad.rem^est, coutra, illa Saulis
 863 S. EUSEBII HIERONYMl m
cuero peccato in similitudinem prffivaricationis A 31). » Et : « Si impie egero, vae mihi 'Jnb. x, 15;.»

Adae, qui est forma fuluri ; vel cerle statim ut dc Et .• « Si fuero justus,non potero respirare. Plenus
jllero virginali natus est Ciiristus de quo scriptum enim cgo sum ignominias {Ibid.). » Et iterum :

est « Omnis qui apcrit vulvam sanclus Domino « Quis cnim erit mundus a sorde ? Ne unus qui-

vocabitur (Exod. xin, 2 ; xxxiv, 19) ;

» omnes liae- dem, etiam si unius diei faerit vita ejus super
retici erraverunt, non intelligentes myslerium na- terram, et numerabiles menses illius {Job. xiv, 4,
tivitatis ejus. Magisque ad specialem nativilatem 5 XV, 14). » Quod si dixeris pronomen quis, non
;

Salvatoris, quam ad omnium hominum referri pro impossibili, sed interdum pro difflcili accipi,
potest hoc qucid dicitur, « Qui apcrit vulvam, respondebo tibi: Et ubi est illud, quod temere
sanctus vocabitur Domino. » Solus enim Christus protulisli, « Facilia Dei esse mandata, » et ea
clausas portas vulvae virginitatis aperuit ',qua3 ta- facile posse compleri ? dicente Scriptura ; «Vir in

men permanserunt. Hajc est porta

clauso^ jugitcr dolorc laborat •'
sibi, et vim facit perditioni suae
orientalisclausa,perquamsolus Pontifex ingrediiur {Prov. XVI, 36, sec LXX;, ut oppressa et subju-
ct egrcditur, et nihilominus sempur clausa est, gata et moriente carne, vivat in eo spiritus. Ridi-
Illud quoquc quod in volumine Job scriptum cst : culamque illam expositionem Demosthenis vestri*,
« Nunquid mundus crit homo coram Deo, aut in non dixisse Job « Quis erit mundus a peccato :»
:

operibus suis irreprehensibilis vir ? Si adversus sed « quis erit mundus a sorde, » praetereo, qua
famulos suos non credit,et contra angelos pravum probare conatur, sordes pannorum signiGcari
quid reperit quanto magis in his, qui habitant
; in infantia, peccatorum. Aut certe si non
non vitia
domos lutcas [Job. iv, 17-^9) » e quibus et nos ! sic intelligit, dicite vos quid sentiat. Tam enim
de eodem luto sumus. Quod si asseruerishoc dici involutus dictor est ^, et nimio vcrborum squalore
ex persona Eliphas Themanitae, intellige non ab coopertus, ut suspicionem magis quam intelligen-
60 dici ; sed ab illo, qui sub persona angeli in vi- tiam lectori praebeat. Ad extremum infert « Ego au- :

sione et revelationc loquilur ci sententias Dei. Sed tem ad respondebo ? Manum meam po-
hasc quid
esto ut loquatur Eliphas, quod perspicue angelus nara super os meuin,semel locutus sum,in secundo
loquitur, nunquid non hoc ex persona Job proprie non addam {Job. xxxix, 34). » Ecce Job noster
dicitur » Tentatio est vita hominis super terram
: vir ^ immaculatus et justus, et sine querela, et
{Job. vn,l) ? » Et «Si ergo peccavi, quid possum
: abstinens se ab omni malo, quali fine justitiae co-
facere (Ibid 10) ? » Et « Quare oblitus es, nec :ronatus, ut misericordia Dei indigeat ? Hoc est il-
fecisti iniquitatis me« oblivionem et emundatio- lud,quod in Proverbiis legimus « Quis gloriabitur :

nem peccati mei ? Quomodo enim potest esse justus castum se habere cor ? Aut quis confidet se mun-
homo super terram apud Deum {Ibid. 21) ? » Et C dum esse a peccato {Prov. xx, 9) ? » Fac quod et
iterum « Si fuero justus, non audiet me sed
: hic, qiiis ®, non pro impossibili, sed pro difficili
;

jufikicio ejus indigebo {Job ix, 15, -16). » '«46 Et dixerit. ToUe ergo sententiam, et rade 747 de li-
rursum « Quia sum impius, cur frustra laboro
: bro tuo, « Facilia Dei esse mandata. » .''

Si lotus fuero nive et mundis manibus ^, satis me 5. Occnrit objectioni ex Evangelio Joannis. —

sorde tinxisti. Si peccavero custodies me. Ab ini- Quod si illud Joannis apostoli opposueris. « Man-
quitate autem me non facies innocentem {Ibid. 20- data ejus non sunt gravia (/ Joan, v, 3), » et de

' Optim r Patrum tum Graicorum tumLatinorum cum eadem editione, Et mundus mundis manibus.
partis, et Ephcsini procterea Concilii dccretum esL, 3 Duo mss. Fir in.laboribus laborat etc. Graece
perpetuocatliolica^Ecclcsia^consensucomprobalum, quoque est avr,p hi -ovo'.; -mt~..
etEzechielis xliv, 2, oraculo corroboralum, quod * Pelagium sub Dcmosthenis nomine in perver-
Gbristi corpus clausis utcri SS. Virginis repagulis sum irridcri sentio, et comprobant quae subse-
eodem modo foras prodicrit,quo ad discipulos ob- quuntur. Attamen Origenes, cujus saepe verbis Pe-
seratis foribus pcnetravit, Hunc proptcrea Ilicro- lagiani loqucbantur, prior est hujusmodi auctor
nymilocum nonnuilli calumnianlur.quos inlcr Ge- inlerpretationis. En ejus vcrba Latinc rcddita ex
nebrardus Collcct. cap. (>, ut Origenianae irenten- Homil. 12 in Leviticum « Omnis qui ingreditur
:

tiae de Virginei clauslri apertionc in parlu patroci- D hunc niundum in quadam contaminatione effici
netur. Veruni, quod docliss.Huclius raonet.oa his dicitur. Propter quod et Scriptura dicit : tieino
vcrbis exceptio adhilioada est, qua ad solvendum mundus a sorde, ncc si unius diei fuerit vita fjus,
huic similem Ambrosii locum usus cst S. Thomas IIoc ipso orgo, quod in vulva matris est positus.
p. in q. 28, a 2. sicncmpc locutos Patrcs cum il- et qnod materiam corporis ab origine paterni
lud evangclistae cxponercnt Ome mascuUnum : sominis snmit, in patre et in matre contJiminatus
adapcriens vulvam snnctum Domiiio vocabitur {Luc, dici potest. Aut nescis quia cum quadraginta die-
II, 23) :quod quidcin cx vulgata loqucndi consue- rum lactus fucrit puer masculus, otTsrtur ad al-
tudine u.-^urpatum est non ad signilicandum vir- tare.ut ibi purilicctur.lanquam qui pollutus fuerit
ginei claustii apcrtionem, scd exitum (iuiitaxat in ipsa concepliono vcl paterni seminis, vel uteri
prolis de ulero. Statim idco siibdit Ilicr., Qu,:i' la- materni ? />

inen ctaus.r juQitcr pcrmanscrunt. Vide qua) conlra ^ Violorius Dictator, qui vocem dictor impresso-
Joviniau, hac do re disputat, ct libro contra llcl- rum inouriaB tribuit.
vidium, 11. Is, not. '"'

In uno Vatic, vcre pro J7>, id altero neutrum

2 Perperam cum antiquaedit. Erasmus nitro tum habetur.
;

Vatic, El miindus 7nanibus. Reginaa autem ms. '

Vocula (jiMii in mss. desideratur.
m DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. 11. KM
Evangelio : >< Jugum meum suavc est, ct onus A sapicntioe, multitudo scientiie : et qui addit scien-

meum leve [Mntlh. xi, 30) ;

-> facillimc reviuccris : tiam, addit dolurem (Eccle. i, 18) ;
» intelligens
Jeviaenim certnm est dixisse Evangelii mandata quod perfcctione careat, et ex eo quod novit,
ad comparationem superslitionis Judaica;, in qua quanta non noverit. Et odio, inquit, hahui vitam,
variaca?remoniarumgeneraqu.rreL>antur,quae.juxta quoniam malum est opus quod operor super ter-
litteram, et aposloli Fclri sententiam, nullus potuit ram Omnia enim vanitas, ct praisumptio spiri-
•'.

explere. Actibusapostolorum scribilur:

Unde et in tus. Nemo scit quid fulurum sit, quia sicuti est,

<<Nunc ergo quid tentatis imponero jugum super ' quis annuntiabit ei ? Sunt justi ad quos pervenit
cervicem discipulorum, quod neque patres nostri, quasi opus impiorum. Et snnt impii, ad quos per-
neque nos porlare potuimus scd per gratiam Do- :
venit quasi opus justorum {Eccle. viii, 6, 7, 1 i). »
mini Jesu salvari crcdimus, queniadmodum et illi IIoc idcirco dicitur, quia certum judicium solius

(Act. XV, 10;. » Jacobus apostolus scribit « Si : Dei est, et quos putamus justos Sc-cpe peccatores
judicas legem, non es factor legis. sed judcx Uac. invcniuntur, ct quos c contrario peccatores.
IV, 11). » IUe judicat legcm, qui dicit, aliquid apud Dei scientiam justi sunt. « Quantumcunque
non juste pneceptum, ct ignorantiam non hubcre laboraverit homo, ut inquirat, non reperiet. Et si
(.1/. habet) peccatum; et frustra olTerri victimas dixerit sapicns nosse sc, invenire non poterit {Ec-
^^
pro errore, quod peccati non habet conscientiam. cle. viii, 17). Omnium enim unus occursus est,

Neque enim in legc ratio quosritur, scd auctoritas. cordaque filiorum hominum repleta sunt malitia,
Idem in eadem dicit Epistola « Ira viri justitiam : et incerto statu {Ecctc. iv, 2, 3), » quae Grajce t.z-

Dei non operatur {Jac. i, 20j » et quis nostrum ; p:oipt::t. Musca; moritura;, sive, ut in
dicitur. «

carere potest ira, de qua scriptum est « Ira per- : Hebraico habetur, inortusB, demoliuntur aLque cor-
dit etiam sapientes * {Prov. xv, 2) ? » Significan- rumpunt suavitatem olei {Eccle. x, 1). » Quis mor-
terque non iram Dci, sed iramviri posuit. Iraenim talium aliquo errore non capitur? Quem haereti-
Dei justa est: ira autem viri de perturbata mcnte corum falsorum dogmatum vanena non macu-
et
procedit. Unde et in Psalmo dicitur : « Irasciraini Tempus, inquit, et ut incipiat judicium a
lant ? «
et nolite peccare {Psal. iv, 5} ; » qui vcrsiculus domo Dei. Si autem primura a nobis, quis finis eo-
quem sensum habeat, Apostolus docet : « Sol non rum qui non credunt Evangelio? Et si justus vix
occidat super iracundiam vestram {Ephes. iv, 26) ; » salvabitur, impius et peccator ubi parebunt (/P^/r.
ut peccatum omnino sit vel leviter irasci : justi- VI, 17, 18) ? » Certe justus est, qui in die judicii
tia autem, iram celeri pccnitudinc mitigare. Unde vix salvatur. Salvaretur autem facile, si nihil in
pro otioso verbo reddituri sumus ralionom in die se haberel maculee. Ergo justus est in eo, quod
judicii. Et in eodem Evangelio legimus : « Qui ira- C floret multis virtutibus, et vix salvatur in eo, quod
scitur fratri suo sine causa, reus crit judicio {Mat- in quibusdam Dei indiget misericordia.
th. v, 22). » Licet in plerisquc codicibus antiquis, 0. Pcrlurhationes liumani gencris. Quatuor — •

« sine causa additum non sit, ut sciiicet ne

'',
» sunt perturbationes, quibus genus vexatur huma-
cum causa quidem debeamus irasci. Quis hominum num du.ne praisentis, et duae futuri duae bonorum.et ;

poterit dicere, quod ira* quae absque justitia est, duae malorum. /Egritudo, quae Graece dicitur AyTtr,,
in sempiternum vitio careat? Et iterum Ne glo- : et (jaudium, quod iili Xapav vel r/jo^rr^v vocant
rieris in crastinum, nescis enim quid adveniens quanquam r,oovr, voluptas a plerisque dicatur
pariat dies {Prov. xxvii, Unde scriptum est 1). » alterum mali, alterum boni. Excedimusque men-
« Ne beatum dixeris quempiam antc mortem {Eccli. suram, si gaudeamus super his,quae non debemus,
II, 30). » Quandiu enim vivimus, in certamine su- honoribus inimicorum infelici-
divitiis, potentia, ;

mus, et quandiu in certamine, nuUa cst certa vi- tale, mortibus

velaut e contrario praesentium:

ctoria, quae etiam apostolo fortissime prajlianti in malorum doiorc crucicmur, adversis, exsillis,
futuro saeculo reservatur. Dominus atque Salvator paupertate, 749 languore, et mortibus propin-
sub persona assumpli hominis loquitur : 748 quorum, quod Apostolus fieri prohibet ; et rursum
« Insipientissimus enira omnium hominumsum, et r. si cupiainus ea quae arbitramur bona, haereditates,
non est hominis prudentia in me {Eccli. xi, 19.) » honores, prosperitatesomnium rerum,etcorporum
Et in sexagesimo octavo psalmo : « Deus, tu scis sanitalcm, el caetera quorum praisentia gaudio
insipientiam meam {Psal. lxviii, 6) ;
» sed « fatuum fruimur : ct metuamu?
putamus adversa illa, quae ;

Dei, sapientius est hominibus (I Cor. i, 23). » In quibus ad perfoctum carerc juxtaStoicos, Zenonem
Ecclcsiaste quoque scriptum est : « In mullitudine vidclicct ct Chrysippum, possibilc est : juxta

Addunt mss. Deuni, aut Dominum. Quorum

'
tcriin qu;e in epist. 13, ad Castorinam, adnota-
alterum nomen et Graecus habct, et Vuigatus in- virnus.
terpres. * Malim ine, scilicet vilio, quo quis in sempi-
* Unus Vatic, Etiam prudentes. ternum carerc sc possit dicere. Aut juxta alterum
' Adeo in Commentariis
in Matlh.Tum, ot lib. iii Vatic. ms. r?7io cxcluserim. Vatic. hber quod operor
in Epist. ad Ephesios cumma illud sine cuusa c supcr rne. Gra^ce est ~.h 7to1t,|j.« t6 ucirorrjiJLevov uku
Latinis codicibus eradeudum contendit. Vide in- TOV /(X-.OV.
 :

»67 S. EUSEBII HIERONYMI 568

Peripatelicos autem et difficile ct impossibile est: A sint ^ ; sic perfcctio hominis non ex natura, sed
cui Gcntentia) omnis Scriptura? sanctaj consentit ex gratia vcniens, eos qui perfecti imperfectos
auctoritas. Unde et Josephus Machaba3orum scrip- videntur esse, demonslrat. Quod autem scriptum
ptor historifR, frangi ct rcgi posse dixit pcrtnrl)a- cst « Et sanguis Jctu filii ejus mundat nos ab
:

tiones animi ', non cradicari, ct quiiiquc Tnscu- omni peccato (/ Joan. i, 7), » tam * in confessione
lanarntn quxslionum Giceronis libri his disputa- baptismatis, quam in clementia poenitudinis acci-
tionibus referti sunt. Pugnantenim juxta Apostolum, piendum esl. mundari a Deo aliud
Sed aliud est
adversum nos fragilitas corporis, et spiritalia ne- per se esse sine enim juxta Job « Luna
vitio. Si :

quitia) in coclestibus [Ephes. vi, 12). Manifesta non splendet, et stelhe non sunt mund;jein conspe-
sunt dicentc eodem, opera carnis etopera spiritus, ctu ejus, quanto magis homo, putredo, et filius
et hsec sibi invicem adversantur {Galat. v, 19), ut hominis vermis [Job. xxv, 5, 6) » Omne enim os !

non quse voluraus, ilJa faciamus. Si non quod obstruitur, et obnoxius est cmnis mundus Deo
volumus, facimus, sed quod nolumus, illud opera- « Quid ex operibus legis non justificabitur omnia
mur : quomodo dicitis, « Posse hominem sine caro coram eo (Galat. ii, 16). » Nullaque distantia
peccato esse, si velit ^? » Ecce Apostolus, omnes- est personarum « Omnes enim peccaverunt, et
:

que credentes, quod volunt, implere non possunt. ^ indigent gloria Dei : juslificati gratis per gratiam
« Charitas operit multitudinem peccatorum {IPet. ipsius [Hom. III, 23, 24). » Si autem scribit;
IV, 8), » non tam praateritorum quara praesentiura, « Existimamus fide justificari hominem sine operi-
ne ultra, Dei in nobis manenle charitale, peccemus. bus legis, siquidem unus est Deus, qui justificat
Quamobrem dc mulicre peccatrice dicitur: « Di- circumcisionem ex lege, et prffiputium ex fide
mittuntur ci peccata multa, quoniam dilexit pluri- {Ibid. 28, 30) ; » manifeste ostendit, non in homi-
mum vii, 47). » Ex quo intelligimus non
{Luc. nis merito, sed in Deo gratia esse justitiam qni
nostrffisolum esse potestatis facere quod velimus, sine legis operibus credentium suscipit fidem.
sed etDci clementia^, si nostram adjuvet voluntatem. Unde sequitur Peccatum vestri non dominabi-
: «
Deus solns immortalis, sapiens, j^erfeclus, per
7. tur {Rom. » Cur ? « Quia non cstis sub
vi, 14).
naluram. —
Deus lux appellatur, et tenebrjE in eo legc, sed sub gratia {Ibid.). » « Noa enim voientis.
non sunt uUee {l Joan. i, 5). Quando dicit nuUas neque currentis, sed miserentis est Dei {Rom. iv,
tenebras in Dei lumine reperiri, ostendit omnia IG). » « Unde et gentes quas non sectabantur justi-
alioruin lumina aliqua sorde maculari. Denique et tiam, coraprehenderunt justitiam, justitiam autem
apostoli appellantur lux mundi. Sed non est scri- ex fide ^. Israel autem sequens Icgem justitias, in
ptum, quod in apostolorum luce nullae sint tene- legem justitiaj non pervenit, quoniam non ex fide,
bra;. Et de Joanne scribitur « Hic venit in testi- C sed ex operibus. Offenderunt enim in lapidem
:

monium, ut testimonium perhiberet de lumine, ut offensionis {Ibid. 30 seqq.). » « Finis enim legis
omnes crcdercnt per illum. Non erat ille lux, sed Christus ad justitiam omni credenti {Eom. x, 4). )
ut tcstimonium perhiberet de lumine. Erat hix 8. Ex Aposloli Epistolis. — Cunctoe prope
vera, qua; illuminat omnem hominem venientem Epistolse Apostoli hoc habent principium « Gratia :

in hunc mundum {Joan. i, 7, 8). » Unde et de eo vobis et pax a Deo Patre et Christo Jesu Doraino
scriptum cst : « Qui solus habet immortalitatem, '7 51 nostro (/ Cor. i, 3), » et simili fine claudun-
150 et lucem habitat inaccessibilem (/ 'h)n. vi, tur. Ad Corintbios quoque scribitur: « Ut non
46). Et certe legimus immortales, Angelos, im-
» indigeatis ulla donalione, exspectantes revelatio-
mortales Thronos et Dominationes, cajterasque nem Domini nostri Jesu Christi, qui et confirmabit
Virtutes. Sed solus Deus est immortalis, quia non vos usque in finem sine crimine in die Domini
pcrnaturam. Quam
est per gratiam, ut ca;tcra, sed nostri Jesu Christi {Ibid. 7, 8). » Licet ergo nulla in
ob causam idem apostolus scribit {Uom. xvi). digeainus donatione, tamen cxpectamus revelatio-
Deum solum esse sapienlem, cum ct Salomon, ct nem Domini nostri Jesu Christi, qui tunc nos in
multi alii sancti sapientes vocentur, et dicatur omnibus confirmabit, et ostendet sine crimine, cum
juxta Hebraicum ad principem Tyri « Sapicntior : dics Domini nostri Jesu Christiet mundi finis adve-
£)
Daniele es tu {E%ech. xxviii, 3). » Quomodo ergo nerit, ut non glorietur omnis caro in conspectu
solus lux, solus immorlalis ct solus sapiensappel- cjus. Paulus plantavit, Apollo rigavit (/ Cor, iii,

latur, cum multi immortalcs, et luccs et sapientos 6), sed Dominus incrementum dedit : ergo neque

1 IIa;cpulo in mcntc habuit ex Josephi libro ctc. ; secus enira omne quod cavere homo non
de Machahans, cap iii : (Vj y^'? iy.pi^io-r^^ potest, peccatum nullo sensu dicitur.
TTaOi u Yt7;j.oc; aXr avTaYfov'.- ' Laborabat sensus intcrpunctionis vitio sic :

CTXY]c ; Nec enim pcrlurhaliones ratio erellit ralici- enim scriptum erat. I.iiccs et sapientcs sint^f
tus, sed concertando opj.ugnat. Quanquam tota sub interrogandi nota, exinde nova periodus,
aurei ejns libri pivefatio ad quartuiu ueqiic nu- Sic perfeclio honiinis, ctc... in vulgatis uactenus
merum ilicronymiano proposilo commcntarii vice libris.
csse potcsl. * Addunt Vaticani duo mss., Mundat quidcm
- Licet ex hoc loco iuLclIigcre,
I^clagianoruin ava- nos ab oinni pcccato tam, etc. atque adeo raox ,

{AapTT,7;av ro portinuissc, ut homo \'arcrel omni Yoces, accipicnditin csl. non agnoscunt.
peccato, etiam matcriali ignorantia;, oblivionis, ^ Unus Vatic, Justiiiam autan qu^ cst ex fid^
669 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. II. m
qui plantat, neqiie qui rignt, cst aiiquid ; sed qui A credenlibiis. Lex ergo pcedagogus noster fuit in

incrcnientum dat, Deus. Ipsius enin: agricultura, Christo, ut ex fido juslificcmur {Ibid. 21-24). »

ipsius ffidificatio sumus. Juxta gratiam Dei, quasi Unde add.it, ct uno versiculo omnia compre-
sapiens architectus ponit fundamentum. « Nolitc, hendit, dicens:<< Evacuati estis a Cliristo, qui
inquit, vosmetipsos deciporc. Si quis sapiens est in (ege justificamini, a gratia excidislis {Galat.

in vobis, in SiTCuIo isto, fatuus liat, ut sit sapiens. V, 4^ .

Sapientia cnim mudi, stultitia est apud Dcum 10. A tiullo leqem csse completam. — Ha?c cuncta
f/ Cor. 111, 1«, 10). » « Dominus cognoscit cogita- percurro, ostendam a nullo legem esse com-
ut
tiones hominum, quia vanae sunt {Psal. xciii, II).» pletam, et per legem mandata omnia qua3 conti-
Et iterum : • In nullo enim mihi conscius sum, nentiir in lege. Deus est enim qui operatur in
sed nec in hoc Justificatus sum, quia qui nie judi- nobis, et vellc et perficere {Pliilipp. ii, 13). Labo-
cat, Dominus est (/ Cor. iv, i). » Dicitur et vobis, rat Aposlolus, et juxta justitiam quce in lege est,
qui sine peccato vos esse dicitis, quid habetis sine querimonia conversalus, omuia pro Christo
quod non accepistis ? Si autem accepistis, quid ducit quisquilias, ut inveniatur in Christo, non
gloriamini, quasi non acccperitis? « Jam saturati habens suam justitiam, quae ex lege, sed quae ex
estis, jam divites facti estis {Ibid. 8), » Et ut t^ fide Christi est a Unde scribit ad Thcssalo
Deo.
sciamus non ex nobis, sed ex Dei cuncta pendere nicenscs : « Fidelis autem est Dominus, qui ser-
judicio « Veniam, inquit.citiusad vos,si Dominus
: vabit eos, et custodiet a malo (// Thess. iii, 3). »

voluerit (Ibid. 19 » Qui enim dicit, veniam ad

. << Ergo non liberi arbitrii putcstate, sed Dei clemen-
vos, ostendit se vellc, monstrat cupere, promit- tia conservamur. Ac nc putcs argumentationibus

tit adventum. Sed ut cautius haec loquatur, vanis, quae movent audientibus quaestiones, veri-
infert, « si Dominus voluerit. » Si quis enim pu- tatem posse fidei subverti, idem Apostolus scribit
tat se quid nosse, necdum novit, sicutnosseoportet. ad Timotheum « Timothee, depositum cu-
:

9. Ilerum ex Aposlolo. — Vas electionis humi- stodi, devitans profanas vocum novitates et
litate imo conscientia Iragilitatis suoe
dejectus, contradicliones nominis scientia), quam qui-
falsi

loquitur « Ego sum minimus apostolorum, qui

: dam promittentes, circa fidem erraverunt (/ Tim.
non sum dignus vocari Apostolus, quoniam perse- VI, 20, 21). « « Bonitas enim et misericordia Sal-
cutus sum Ecclesiam Dei gratia autem Dei sum vatoris nostri, non ex operibus justiti.'B quaj feci-
id quod sum, et gratia ipsius in me vacua non mus, sed secundum suam misericordiam salvos
fuit sed omnibus illis amplius laboravi, non ego
; nos fecit, ut justificati illius gratia, hseredes simus
autem, sed gratia Dei quoe mecum est' (/ Cor. xv secundum spem vitas ffiternae {Tit. iii, 5, 6). » Haec
9, lO). » Dicit se plusomnibus apostolis laborasse, C breviter quasi ex latissimo atque pulcherrimo
statimque laborem suum ad Dei refert auxilium : apostoliciB doclrinaj prato carpsimus, ut durae
« Non ego, inquicns, sed gratia Dei, quas mecum frontis impudentia conteratur.
est, » sicut et in
alio loco loquitur « Fiduciam : II. Ex Evangelii prxceplis. — Transeamus ad
autem talem habemus per Jesura Christum ad Evangelia, et apostolicos igniculos clarissima
Deum, non quia ex nobis ipsis sufficientcs simus Christi lampade coraplearaus. « Omnis, ait, qui
reputare aliquid, quasi ex nostro : sed sufficientia irascitur fratri suo sine causa, reus erit judicio.
nostra ex Deo est, qui et nos dignos 752 fecit 753 Qui autem dixerit, raca (quod interprctatur
ministros novi Testamenti (// Cor. iii, 4-6). » Non vanus * et absque cerebro), reus erit concilio, »
enim juslificatur homo ex operibus legis, nisi haud dubium quin sanctorura et angelici senatus:
per fidem Jesu Christi. Undc infert: « Et hos in « Qui autem dixerit, fatue, reus erit gehennaj
Jesum Christum credidimus, ut justificemur cx ignis {Matth. v, Quis nostrum potest huic
22). »
fide Christi, et non ex operibus legis quia ex vilio non subjacere, cum etiam pro otioso verbo
operibus legisnon justificabitur omnis caro {Gal. reddituri simus rationem in die judicii? Si ira et
II, -16). » « Si enim ex lege justitia, ergo Christus sermonis injuria atquc interdum jocus judicio
sine causa mortuus est (Ibid. 21). » « In lege n concilioque, et gehenn.-c ignibus delegatur ;
quid
raaledictio est; scriptum est enim, Maledictus merebiturturpium rerum appetitio, et avaritia,
omnis, qui non perraanet in omnibus quaj scripta quae radix est omnium malorum? « Si, inquit, of-
sunt in libro Legis, ut facial ea. Chrislus nos fers donum tuum ad altare, et ibi fueris recorda-
redemit de maledictione legis, factus pro nobis tus, quia fratcr luus hubct aliquid adversus to,
maledictio {Galat. iii, 10, 13). « « Si cnim data dimitte ihi donum tuum anle altarc, vado
et
esset lex, quaj possct vivificare, vere ex lege esset primum rcconciliare fratri tuo, et tunc vcnicns
justilia. Sed conclusit Scriptura omnia sub pec- ofTcrcs munus tuum {Ibid. 23, 2i). » Mgje est po-
cato, ut repromissio perfidem Jesu Chrisli daretur testitis, ut non habeam aliquid contra fratrem

Sic juxta Grajcum. Vidc qua; de hujus loci

'
- Notum deduci vocabulum a pi"!, quod est
lectionc supra adnotamus, et S, Augustinum lib. vanum.
de Gralia et libero Arbitrio.
 '

871 S. EUSEBII HIERONYMl m

meum, Ut autem ille adversus mehabeat, aut non A Tollenti tunicam, etiampallium concedendum est.
habeat, in ilJius voluntal.e consistit. Quid crgo Angarianti se mille passibus, duobus rnillibus colia
faciam, si ille reconciliari noluerit? Obsecrem ? prsebenda sunt. « Petenti te da, et voJentem a
flcclam gcnua Scd audire contcmnct. An oblorto
? te^ accipcre mutuum, ne averseris (Luc. vi.
collo nolentcm in jus amiciti.-e Iraham ? Et (ju.Te est 30). » Si duos nummulos habuero, et alius po-
major inimicitia, quam amicitias necessitate so- poscerit, aut dabo ipsi, et mihi mendicandum
ciaro ? Neque enim dixit : Roga eum ut tibi conci- erit, aut si non dcbero, transgressor legis inve-
lietur : sed. Reconciliare primum fratri tuo et sic niar. Illud autem quod dicitur « Diligite inimicos
;

offercs munus tuum ad altare. Non quod impossi- veslros, bcnefacitc his qui oderunt vos, et orale
Deus prajccperit scd in tantum paticntia;
bilia ; pro persequentibus etcalumniantibus vos ilbid. 27,
culmcn ascendit, ut prope impossibilia pro diffi- 28j : » forsitan in vestro cojtu invenitur, apud
cultate nimia prscepisse videalur {Mattli. xix, 26; nos rara avis Qui peccata simpliciter confi-
est.
Marc. X, 27) ad ; destruendam sententiam tuam tentur, merentur humilitateclementiam Salvatoris:
qua scribis, Facilia esse Dei mandata. Scandali- quodque sequitur, « Gavete, ne justitiam, hoc est
zantera manum, oculum et pedem Jubemur ab- eleemosynam vestram, faciatis coram hominibus,
scinderc. Esto, per tropologiam dictum sit, pro t^ ut videamini ab eis [Matth VI, i) ; » nescio quis
amicissimis, et pro consanguineis,et fraterno nobis Ad largienddum frustum panis et
possit implere.
et conjugali amore sociatis facilene arbitrainur ; binos nummulos pra3co conducitur, et extendentes
ob quasdam olfensas 7i»4 tantam subito abscin- manum, huc illucque sircumspicimus, quae si nul-
dere charitatem ? Quodque dicitur o Sit sermo : lus viderit, contractior fit. Eslo, unus de mille in-
vester, est est, non non, quod autem amplius est, veniatur, qui ista non faciat.
a malo est [Matth. v, .37), » (orsitan de vestra .' 12. Urget ex iisdem prxceptis. — Responde,
schola reperiatur, qui nunquam mentitus sit, nec quaeso, ubi sunt facilia mandata? « Nolite, inquit,
audierit illud propheticum et apostolicum « Ego : solliciti esse de crastino. Crastinus enim dies
dixi in excessu mentis meai. Omnis homo mendax sollicitus erit pro se. Sufficit diei malilia sua {Ibid.
[Psal. cxv, 2), » et nesciat scriptum in alio loco : 34. » Vosde crastino non cogitatis, et instar avium
« Os quod mentitur, occidit animam {Sap. i, 11).» prajsentibus contenti ?] quorum Epistolae biblina; ^

Verberanti maxillam, alteram jubemur opponere. volitant trans flumina ^-Ethiopiae, T55 ut inter
' Fortasse in recto patientia rescribendum est, in longe dissitis regionibus factioni suae vires ad-
ut sit scnsus, patientiae virtus tam perfecta nobis derent, catholico sensui detraherent. Verum
et
prajcipitur, ut ad eam pervenire propemodum im- Hieronymus ut hunc intellectum minime excludat,
possibile videatur. nescio quid amplius innuit de Pelagianorum ava-
[

^ Mss. duo cum veteri cdit., Et volenti a te, ritia, quod item ex alia Isaiani loci lectione extun-
etc. ditur. Reipsa in Praefatione libri tertii in Jeremiam
^ Quorum Epistotge biblinx. Htec lepide dixit, ut de ipso Pelagio loquens, » Mittit, inquit, in uni-
nolel avaritiam ot voluptatem Pelagii ct Juliani, versum orbem epistolas prius auriferas, nunc ma-
qui epistolas papyraceas procul mittebant, ut inde ledicas facile auriferas istas indicans esse, quas
;

redirent munera alluditque ad dona peregrina

; modo carpit. Isaiaj autem textus habet N*23 "'22 ;

missa Salomoni, ob admirationem sapienti*. quae reddas cum vulgato interprete in vasis pa-
Martian. —
Putat Martianffius notari his verbis pijri. Naviculas credo velocissimas cx papyro
avaritiain et voluptatem Pelagii, et, quod sane est contextas propheta significavit at Septuaginta :

mirum, etiam ejus, qui nondum Pelagio nomen solemni ejus litterulae mutatione, 2 pro r, legon-
dederat (ut ex Mario Mercatore Com 3 et Genna- tes. 112; Bibl.T, quasi proprium nomen esset, ^t-
dio constat) Juliani, qui epistolas papyraceas SXtva; transtulerunt N^Zi autem, sive papyrum
:

procul mitterent, ut inde redirent munera. Absur- undc charta coniiciebatur, dixere sTrtTxoXa; De-
dius adhuc Joannes Clericus libros ait designari nique propius ad verum cst, epi&tolas biblinas ex
Origeni.s a Rufino Latine redditos, ex eoque bi- allusione ejus apud Isaiam loci, significare episto-
btinun dici, quod Origcnes patria Ale-
EjiisColas las, unius societatis privatas ac sceleris conscias,
xandrinus in ^gyptia papyro scripserit. Porro quas ex condicto ii ferme soli intelligerent ad quos
perspicuum est, alludi Isaia^ locum cap. xviii, mittebantur. Procopius Gazaeus in Gommentar.
2, juxta L.XX 'E-ky.tv/y. :roTaixojv A;0'.o7ria<; 6 • ad eum locum simile quid indicat, ubi relata
a7Toa":iXXtov £v OaXaauTj rJixr^py. xa; irc.i-olit.- 3t- fabula de Adonide etiam apud inferos a Venere
oXivx;. Ultra ftumiaa /Ethiopix, qui mittit in mare adamato, neque instituta festorum celebritate ad '

obsiiles et epistolas biblinas. Qua} verba ita Euse- absentis desiderium alternis mensibus luctu te-
bius in Commcntariis interpretatur, ut calumnia- standum, ac vicissim gratulandum revertenti, ait
trices 0[)istolas intelligat, exponitque de jud;eorum Judaeos quoquc verai piotatis immemores hujusmodi
legatis, qui tum apostoli dicebantur, qui de Ser- ritum orgiorum sibi assumpsisse, et quod Ezechiel i

yatore Jesu Ghristo calumnias struebant. ()( xe tradit cap. viii, sedisse mulieres lugentes Thamuz,
OTCOCT-oXot auTfov £T:tc7xoXa; p-.oXtva; xo;ji,tCo[JLEvot, id cst Adonidem » Talc vero, inquit, quiddam
UTTipavw XE x(ov 'joax(ov va'JxtXX6;xEvot, xai xtjv erat, quod urbis illius (id est Alexaudriae) cives
OaXa77av otaTcX£ovxE;, aTTavxayo'j yf,ii Sisxps- efficiebant. In testam litteras ad mulieres, quae
•/ov xov T.zpi xo'j i](ox-^po.; ri[/.(ov ivotaSaXXjvxE; Bibli (urbe) erant, tamquam Adonide rcperto,
XiiYJv. lloc sensu acccpisse vid^atur otiam S. Epi- conjiciebant, eamque obsignatam mittebant ia
ph:tnius cpist. inter Hieronyinianas 51, num. 1. mare, sacra quKdani prius supereara facientes et
Nequn porro cst incorigruum nolari hic loci as.^^e- ut signilioabant ii qui mittebant, sponte sua illa
clas Pclagianorum in longinquas provincias missos deferebatur Biblum, ejusque civitatis mulieribus
cum epistolis, dolis et culumniis refertis quibus lugendi finem suomet appulsu nuatiabat. » Sub-
873 DIALOGUS CONTHA PELAGIANOS. -LIB. II. 374
aimias et pavos, nova de Opliir Salomoni dona A « ^on veni, inqiiit, pacem mittere super terram,
mittantur. Vis audire iacilitatem pra?ceptorum sed gladium. \'eni dividere hominem contra pa-
Dei ? ausculta quod dicitur : << Quam arcta via et trem suum, fdiam contra matrem, et niirum
et

angusta est.^iua* ducit ad vilam, et pauci suntqui contra socrum (Ihid. 34, 35). » Et ne omnia per-
inveniunt eam Multh. \\\, 11)! » Non dixit, qui curreiido, longiorem sententiam faceret, uno cun-
gradiuntur per eam hoc enim diflicillimum cst,
: cta sermone comprchcndit, dicens « Inimici ho- :

sed qui inveniunt eam. 1'auci cnim invcniunt, et minis, domestici ejus (Ibid. 36). » Cumque po-
multo puuciores ingrediuntur per eam. « Filius, suisset Qui amat patrcm aut matrem supra
: «

inquit, hominis non habet ubi caput suum reclinct me, non est mc dignus et qui amat filium aut ;

[Luc. IX, 58;, » qui dicit in Isaia, « Suscipite las- fdiam supra me, non cst mc dignus (//>iV/. 37),.»
sum, et haec est requies mea (/5«. xxvm, J2). » ob facilitatem pra^ceptornm intulit Et qui non :

Si non habet ubi caput suum reclincf, et quo rc- tollit crucom suam, et sequitur me, non cst me
quiescat, dicens in alio loco : « Super quem re- dignus (Ibid. 38 : Litc. xiv, 27). » Crux Christi
quiescam nisi supcr humilcm, et quietum, et Ire- facilis est ;
nuduni post Christum ire, ludus est,

mentem verba mea {Isa. lxvi, 2) » ubi est ; jocus est. Et ubi prajmia quoe, difficultate superata.
mandatorum facilitas ? Multi hoc quod scriptum '
t» quaeruntur? Non colliguntur zizania in praesenti
est « Non veni vocare justos, sed peccatores ad
: saiculo, ne et frumcntum pariter eradicctur. Pala
pcenitentiam {Mutth. ix, 13i, » simpliciter acci- Dominica - futuro judicio rescrvatur, quando justi
piunt, juxta illum sensum « Non indigent sani : fulgftbunt quasi sol, et egredientur angcli, et
medico, sed hi qui male habent (Marc. ii, 17). » scparabunt malos de mcdio justorum. Petrus
Alii vero interpretantur coactius « Non veni vocare : mergitur, et meretur audire « Modica; fidei, :

justos, >' nullus cnim ad perfectum justus est, sed quare dubitasti (Matth. xiv, 31) ? » Si in illo mo-
ex aliqua parte peccator ;
u sed peccatores, » qui- dica fides, in quo magna
De corde, sit, nescio. <•

bus mundus refertus cst, dicente David « Salvum : inquit ingrediuntur cogitationes pessimae, homici-
me fac, Domine, quoniam defecit sanctus (Psal. dia, adulteria, fornicationes, furta, falsa testimo-
VI, 2). » et, « Corrupti sunl, et abominabiles facti nia, blasphemia;. Hocc sunt quae coinquinant ho-
sunt in adinventionibus suis. Omnes declinaverunt, mines Qlatlh. xv, 19, 20). » Procedat qui in corde
siinul inutiles facti sunt, non cst qui faciat bonum, suo hffic non esse testetur, et plenam in corpore
non est usque ad unum Psal. xiii, i). » « Nolite, isto mortali justitiam confitebor : « Quivult, 757
inquit, possidere aurum, neque argentum, neque inquit, salvare animam suam, perdet eam et qui ;

pecuniam in zonis vestris, non peram in via, non perdiderit animam suam propter me,salvara faciet
panem, neque duas tunicas, ncque calceamenta, C eam [Malth. x, 29). » Iterum dico Haec sunt :

neque virgam (,Va<//t. X, 9). » Hoec, inquies, praj- facilia mandata'? « Vffi mundo a scandalis, ne-
cepta apostolica sunt. Et certe Petrus apostolus cesse est enim ut veniant scandala (Matlh. xviii,
caligas habuisse narratur, dicente ad eum angelo 7). »Et propterea in alio loco scriptum est « In :

« Praicingere et calceare [Al. calcea te] caligis multis offendimus, sive erramus, omnes (Jac. iii.
tuis xii, 8). » Duas autem tunicas, ut de cx-
{.ict. 2). » Non pauca peccata, scd multa, nec quorum-
teris taceam, puto quod et ego et tu possideamus, dam, sed omnium posuit « Omnes enim quae .•

sitamen amplius non habemus. Haec dico, 756 sua sunt quaerunt, et non ea quae Dei sunt (Philipp.
etiterum iterumque ac per singula ingeram, ut 11,21). » Unus bonus Deus dicitur, ct magistri
erubescas ad sententiam tuam, X Facilia esse Dei quasi hominis boaitas rcfutatur. In loge doctissi-
noandata. »
mus omnia fecisse se dicit, quamobrem et amatur
13. Iterum ex Evangelio. — Fratrcm tradct a Domino; et tamen plenam justitiam non habet,
"rater in mortem, et pater filium, consurgentque quia noluit sulistantiam suam paupcribus erogare.
llii contra parentes, et interlxicnt eos. Et eritis, L'nde difficultas difficultati, imo impossibile im-
nquit, odio cunctis hominibus propter nomen possiliilitunccomparatur, quia nec camelus ingredi
neum (Matth. x, 22). » Et quia facilia jusserat, et n potest per foramem aous, nec divites pervenirc in
ciebat facile ea posse coinpleri: propterca, ut rei regna cffilorum. Quis nostrum non lavat exteriora
acilitatem ostenderet, copulavit diccns w Qui : calicis et paropsidis, et interiorahabct ncquaquara
•erseveravit usque in finem,hic salvuserit (Ibid) » sordibus inquinata? Quis sepulcrorum extrinsecus

litque interpretans, Vx aulom rusticum

illis to-^t It::, -7,^ ^iao- rice solct, Doinini dicerelur. Pala
'^07'jvT^; hi-/'jp-x quo frumentum in area venti-
zo'.!; -rir.v a-rjy.v votout-.v a7i§£'.av instrumcntum cst,
j t/oTo;; aAA' £::• vojtojv Oa),aTT-/;? Matthffius ct Lucas ventilalrum vocant
; 6i'^:t'.7>. tov latur,
isaaovirf est, qui traditis intcr sc sccleris Palam in manu
socic- Terlullian. de Prxscrit c. 3 « :

itmjue pigiwrilnts, eodem impietatis morlw laho-

porlat ad purgandam aream suam. Avolcnt quan-
arant, vequc nnves sed commissam maris tcrno tum volcnt palere levis lidei, eo purior massa
?stam mitlant.
frumcnti iii horreaDomini repoiietur. » Emcnda-
lyictor., mnndatorum Iki farilitas. viinusopo codiciim Vuticannriim
Malse hactenus lectum cst Palca Dominica, ^
IIec in vetcri cdit.ita postponuntur : Hxc sunt
uasi palea quce in malam partem exponi
allego- faciliamandata. Iterum dico vx mundo, etc.
 :

B75 S. EUSEBII HIERONYMI. 876

dealbatorum potostsimilitudinem declinare ;
noet A. territus : et nos Pythagoricae * philosophiae ru-
nobis dicat Jesus De foris quidem videmini
: « ctamus supcrbiam ? De die et hora consumnationis
hominibus justi, intus autem pleni estis hypo- ultimac et angelos cajlorum, et Filium ignorare
crisi ct iniquitatc {MaUh. xxiii, 28) ? Quamvis >, rcspondit, et nosplenam scientiam poliicemur ' ?
et aliis viliis carere possimus, hypocriseos ma- Garnis infirmitas Deo habitatore gaudebat et ta-
cuiam non habere' aut paucorum est, aut nullo- men mensuram fragilitatis suae excedere non po-
rum. tuit, ut non Toi Zv/.-Jm {secundum apparentiam) .

14. A. Christi Uotnini et aposColorum exemplo. — juxta veteres haereticos, sed vere Dei Filius, ho-
« Pater, inquit, si possibile est, transcat calix iste minis Filius crcderetur. Apostolos parumpcr rehn-
a me. Vcrtumtamen nonsicut ego volo, sed sicut quens, cecidit in terram pronus, et orabat dicens
tu {Mutlh. x.xvi, 39). » Filius Oei « Qui dixit, et « Pater si possibile est {Malih. xxvi, 39). » Cur,qu»-
facta sunt, mandavitet creata sunt » omnia {Psal. so: sententiam ambigenter exprimebat^, qui in alio
cxLyiii, 5),secundum hocquod Fihus hominis di- loco dixerat " Quaj apud homines : impossibilia,
cilur, sententiam temperat « Pater, si possibile :
apud Dcum possibilia sunt {Matth. xix, 26 Marc.
;

est verumtamen non sicut ego volo, &ed sicut

;
X, 27 Luc. xviii, 27) ? » Sed homo passurus, ho-
;

tu {Matth. XXVI, 39) ;

» et Critobulus meus ad- ^ mmis loquitur verbis. Ule dicit : Si possibile est.
ducto supercilio loquitur, « Potest homo sine pec una hora prffitereat. Tu dicis, possibile est omni
cato esse sivelit. » Apostoli audiunt : « Sic non tempore peccata vitare.
potuistis una hora vigilare mecum {Marc. xiv, 16. E.x aliis in Evangelio fiistoriis. - - In quibus-
37) ? » Non dixit noluistis, sed, non potuistis. Apo- dam exemplaribus et maxime in Graecis codicibus,
stoli una horavigilare non possunt, somno, mo)- juxta Marcum in fine ejus Evangelii scribitur :

roreet carnis fragilitate superati, et tu potes longo « Postea cum accubuissent undecim, apparuit, eis

temporeomnia simul peccata superare ? Marcus Jesus, et exprobravit incredulitatem et duritiam

evarigelista scribit de Domino
Et non poterat
: « cordis eorum, quia his qui viderant eum resur-
'^

ibi neunam quidem facere virtutem, nisi paucis gentem non crediderunt {Marc xvi, 14). » « Et
aegrotantibus manus imponens, sanavit 758 eos, illi satisfaciebant dicentes : 7 59 Saeculum istud
et admirabatur propter incredulitatem - corum iniquitatis et incredulitatis substantia est*, quae
{Marc. Dominus dicitur non potuisse
VI, 5). » in non sinit per immundos veram Dei appre-
spiritus
Nazareth ne unam quidem facere virtutera, et in- hendi|virtutem : idcirco jam nunc revela justitiam
lidelitatis alienas stupore retinetur : et vos po- tuam. » Cui si contradicitis, illud certe renuere
testis omnequodvultis. Deniquein consequentibus non audebitis « Mundus in maligno positus est
:

scribitur : « Abiil in fines Tyri et Sidonis, et in- C Joan. v, 19) ;» et quod Dominum suum Satanas,
(/
gressus domum, neminem volebat scire, et latere tentare ausussit, et victus atque confusus recesserit
non potuit [Marc. vii, 24). » Vers utique cupiebat usque ad tempus, utiquepassionis. Ille tentatur,et
latere, etquod cupiebat, qnare facere non poterat, successor Joviniani audet loqui : Eos qui plena
ut in adventu suo omnium conscientiam declinaret ? fidebaptisma consecuti sunt, non posse tentari ^ :

Quaeris causas, cur latere

non potuerit? Gogita as- imo aliis verbis Posse hominera baptizatum, : si
sumpti hominis veritatem, et omni carebis scan- noluerit, nequaquam ultra peccare. Zacharias ju-
dalo''. Si filius Dei aliquid in carne propter Quia non credidisti verbis
et stus auditab angelo : «
carnem non potuisse narratur, nos qui toti carnei meis, eris tacens, et non poteris loqui, usque in
sumus, et quotidie spiritus operibus repugnamus, diem nativitatis ejus {Luc. i, 20). » Pater lunatici
contra Apostoli sententiam quae volumus cuncta de apostolis loquitur Rogavi discipulos tuos, ut : «
faciemus ? Petrus upostolus tria vult facerc in ejicerent cum, idest dneinonem, et non potuerunt
monte tabernacula, unum Domino, alterum Moysi, {Matth. XVII, 15). » Et ipsi discipuli interrogant Sal-
tertium Eliie, ncsciens quid loquitur timore pcr- vatorem : « Quare non potuimus ejicere illum

' Martiana^us post Erasm. ^on habere possc, tam- primit.

ctsi posse Viclorius antea expunxisset ope codi- ^
Plerique mss. Incredulitati et duritiae cor
cum Brixianorum, quibus et nostri pari consensu dis. etc. Porro sequenles versiculi a verbis et illi :

sullragantur. satisfaciebant ad linem usque, minime pro germa-

,

Duo Vaticani mss., Propter infidelitatcm

'^

nis ab Ecclesia habentur, nequc in ullis Graecis

^ Quaiitopere hunc locum I^clagiani
criminaron- codicibus, qui ad nos devenerint, aut in versioni-
tur, discas velim ex Augustini U)pcre imperfecto,
bus authcnticis rcperiuntur. Superiores vero con-
atqucinrra num. 17 not. sensu librorum omnium genuini sunt.
* Superbiam Pythagoriem
philosophiai vocat aTri- * Unus Vatican., Suh Satana est, quam cerle
Oitav el ava;a.apxr,c7t'av, seu perfect.n juslitiae dogma,
prKferrcm lectioncm, si qui deinde haberet pro
quod Pythagorae in priinis tribuere Ilieronymus </!(a'. Caeterum superius verbum satisfaciebant, ob-
solet.
servatura a doctis viris, idem esse ac ciilpam fate-
Verius fortasse Reginae libcr cum veteri edit.,
^
bantur
Et ros plenam scientiam pollicemini. Mox Grfcco ^ Vide contra Jovinianum lib. ii num. 2 ct seqq.
verbo interprctationcm adduut Vaticani iU est, pu-
Ilujusmodi erat Pelagianoruni quoque ivaaap-rr^-
tative.
•^
lidem duo Vaticani Sententiam amhigentis ex-
577 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIH. II. U**
{Maltk. xxii,^8)? » ct audiunt, » Proptcrincredulila- A Sic ergo et apud Deum possibiie, homini, si velrt.
tem vestram;/6/f/. 19). » Cur, qu.TSO ? quia omnia donare impcccantiam, non ipsius merito, sed sua
posse, Domino scrvabatur. Inlravit cogitatio in clemcntia.et apud homincs nequaquum possibile
apostolos, quis corum major esset, et cmendantur liberi arbitrii potestate, quod nutu donantis acci-

emendatur] doctrina Salvaloris, dum rainimus

;.4/. pitur. Non sulfeccrat apostolis dudum supcr digni-
major agnoscilur, el humilitas subliniitate mu- tate qu«sisse, quis eorum major esset, sed in ipso

tatur.Non recipitur ab urbe Samaritanorura, quia necessitatis et passionis arliculo scribitur de eis :

facies ejus erat euntis Jcrusalem. Jacobus ct Joan- « Facta cst contcnlio inler iilos, quis illorum ma-
nes vere filii tonitrui,et zeli ardore ferventes Phi- jor esset (Lwr. xxii, 24).» Optimum revera tem-
nees et ignem de codIo deducere cupiunt, ot
Elia; pus instante cruce dftdignilate contcndere: « Si-
corripiuntur a Domino qui utique non corripe- :
mon, inquit, Simon, ecccsatanas expelivit ^ vos,
rentur, si absque errore talia voluissent. Ibant ut cribraret sicnt triticum. Ego aulem rogavi pro

cum illo populi, hoc est, cum Domino, qui con- te, ut non deliciat fides tua {Ibid. 31, 32). - Et
versus dixit; « Si quis vcnit ad mc, ct non odit certe juxta vos in apostoli erat posilum poteslate
patrem suum, et raalrem suam, ct uxorem, et si voluisset, ut non deficeret fides ejus, quaulique

lilios, et fralres et sorores, insuper ct animam deficicnte, peccatum suliingrcditur. In quibusdam

suam, non potest mcus cssc discipulus (Luc. xiv, exemplaribus tam Grscis quam Latinis invenitur^
26). » Et, « Oui nonportat crucem suam, ctsequi- scribentc Luca « Apparuit illi angelus de ca;lo
:

turrae, non potest meus esse discipulus {Ibid. cum

confortans (Luc. xxii, 43), » haud dubium
27). Et in hoc loco tcmerarius prociamabo
>' ' : quin Dominum Salvatorem. « Et facliis in agonia
<<Potest homo, si velit, omnia peccala vitare fa- ; 76S prolixius orabat, factusque est sudor cjus
cilia enim sunt mandata ejus? Qui merentur au- >< sicut gutlK sanguinis decurrcntis in terram {Ihid.
dire a Domino Salvatore « Vos cstis qui justos : 4i). » Salvator in passione ab angelo confortatur :

vos esse dicitis coram hominibus, Deus autem no- et Critobulus meus non indiget auxilio l)ei,habens
vit corda vestra, 760 quia quod apud homines liberi arbitrii potestatem : ct tam vehernontor ora-
excelsum est, abominabile cst coram Deo {Luc. bat, ut sanguinis prorumperont ox parte,
guttffi

XVI, io). » « Impossibile est,inquit,ut scandalanon quem totum erat in passio ne fusurus: « Quid.in-
veniant {Ltic. xvu, 1). » Puto quod peccatum scan- quit, dormitis ? surgite et orate, ne intrctis in ten-
dalum sit, quod per scandalum venit. Nisi fallor talionem {MaUh. xxvi, 55). » Debuit juxta vos di-
enim, r/.tuAov et r/.x/oa/.o/ apud Gra?cos ex ofjen- cere : Quid dormitis? surgite et resislitc, liherum
Uone et ruina nomen accepit. Propterea « In multis enim habetis arbitrium, ct semel vcbis concessa a
ofrendimus omnes (Jar. III, 2). » Fac ut non cor- C Domino potestate, nullius alterius indigetis auxiliio
ruerim, certe offendi, el non in uno, scd in plu- Si enira hoc feceritis, non intrabilis in tenta-
ribus. Arbitror quod in aliquo ofTendisse peccatum tionein.
sit. « Dixerunt Domino apostoli: Auge nobis fidem. 17. Item ex evangelica hisloria. — Non pos-
Qui respondit eis : Si habueritis fidem quasi gra- sum, ego facere a uiemetipso aliquid, scd [.1/.
ait,

num sinapis (itatlh. xvii, 19), » quod utique mi- et] sicut audio, ita judico C/oa??. v. 30). » Ariani
nimuin est omnium seminuin ; et Critobulus meus objiciunt calumniam, sed respondet Ecclesia, ex
lidei nobis montibus intumescit. personahominis hajc dici qui assumptus esi. Tu e
16. Iinpeccanliam a Deo Iribui posse. — « Uicebat contrario loqueris : « Possum sine poccato esse, si
aulem, inquit, et parabolam illis, quod semper voluoro.» lllc nihil potestex se facere ut hominis
oportel orare et nunquam deficere {Luc.xwu, i). » indicet veritatera. Tu potes omnia peccata vitare,
Frustra semper oranius, si in nostro arbitrio est ut adhucincorporcconstitulus avttOzov *esse tedo-
facere quoJ volumus. Dixeruntapostoli : « Et quis ceas.Negat fratribus et propinquis ire se ad Sceno-
potest salvus essc ? » Audiunt a Dcmino «Quaj im-
: pegiara ; et postea scriptum est «Ut aulem ascen-
:

possibiliasunt apud homine3,pos3ibilia apud Deum derunt fratres ojus.tunc et ipse ascenditad solem-
sunt Ergo aliqua, quac apud n nitatem, non manifeste, sed quasi in abscondito
{}Iarc. l, 20, 27). »
homines impossibilia sunt, certeea cssepossibilia (Joan. VII, 10). » Iturum se negavit, ot focit quod
exeo ostenditur, quod apud Deum possibilia sunt. prius negaverat. Latrat Porphyrius, inconstantiae

Cura veleri edit. Reginaj mss., Temerariis pro-

'
a Millio proferuntur.
clamabo. * Consliiulus ivTiOiov.Cave falsam Mariani Vi-
* Legerat Gravius, postulavit
pro expetivit ,-priori ctorii intcrprctationem, qui putavit hicav-iOsov si-
autcm modo legit Tertullianiis,(/e Fwja in persecu- gnificare Deo contrarium et adversarium cum :

/zone ; Cyprianus, de Oratione Dominica ; S. Au- cerlum sit Ilicronymum intellexisse semideum.
gust., in Psal. c, aliique. eximium, .xquiparatura Deo, sive divinum ; hoc est,
S. Quoque Ililarius, lib. x de Trinitate, num
'^
tToOiOv Y.'x-'ipi-i,'i, Deo lequalem scnindum vir-
41 « ncc sanc, inquit,
: ignorandum a nobis est tutem. Martian. —
Scilicct Deo u;fjuiparandum quo
in Graecis et Latinis codicibus complurimis vel sensu passim ab Homero vocabulum usurpatur.ut
dc
adveniente angelo, vel de sudore sanguinis iiil Hiad. U' vcrs. .300 :

scriptum reperiri, » etc. Hodie cxcmplaria quil)us

desmt hi versug loDge rariora sunt, ettria tantum 'Av:(0iov *o'v'./.3t OKxovx Traipo^; eoTo,
579 S. EtlSEBll HIERONYMI S80

ac mutationis 7^% accusat, nesciens omnia scan- A condemnabo. Vade, et amodo noli peccare (Ibid.

daia ad carnem esso referenfla '. « Moyscs, inquit 10, 11). » Prascepit Dominus, ne ulterius peccaret
dedit vobis legem, ct nt>mo ex vobis facit lcgcm, sicuti et alia similitcr in lege rnandavit. Sed utrum

{Joan. XII, 19) » utique possibilem, et tamen quod ea fecerit, necne, Scriptura non dicit. « Omnes,
erat possibile, ncmo impleverat, neque enim culpa inquit, qui venerunt ante me, fures fuerunt et la-
impcrancis est, sod iVagilitas audientis, ut omnis trones [Joan. x, 8). » Si omnes, nullus excipitur.
mundus * subdittis fiat Deo.In Evangelio secundum « Qui vencrunt, » inquit, non, quimissi sunt, de
Joannem iu multis ct Graccis et Latinis codicibus quibus propheta ait « Ipsi vcnifebant a se, et ego
!

invenitur de adultera mulicre '^, qu.TB accusata est non mittcbam cos (Jerem. xiv, 15). » Quo verbo
apud Dominum. Accusal)ant autem et vchementer solius Ghristi potentia reservatur,qui ad sua vene-
urgebant Scriba) et PJiarisaci, juxta legem eam la- rat, et sui eum non receperunt. « Dum essem, in-

pidarc cupientes. c At Jesus inclinans, digitoscri- quit, in mundo cumeis, ego servabam eos in no-

bebaL in terra [Jonii. viii, 6)» corum videlicet qui

;
mine tuo, quos dedisli mihi, custodivi ^, et nullus
accusabant '', et omniumpeccata morLalium,secun- cx cis periit, nisi unus filius perditionis (Joan.
dum quod scriptum est in propheta : « Relinquen- xvif, 12). » Non dixit, dedi eis liberi arbitrii pote-
tes autem te, in terra scribentur'' [Jerem. xvii, statem, ut ipsi se suo labore salvarent, sed,ego cu-
B Non
^3). » Tandcm caput clevans dixit C'? : « Qui sine stodivi eos, ogo servavi.Denique infert,« peto,
peccato est vestrum, primus mittat super eam la- ut eos aufcras de mundo, sed ut custodias illos a
pidem [Joixn. viii, 7). » Hoc quod dicitur s^ine pec- malo [Ibid. 15). » In Actibus apostolorum scri-

cato, Grajce scriptum est avajAap-uYjTo;. Qui ergo pLum est (Act. xv, 39), inter Paulum et Barnabam
dicit, aliud esse sine peccato, et aliud dv'/ij.ap-r;- propter Joannem, qui cognominatus est Marcus,
Tov, aut Gra3cum sermonem novo vcrbo exprimat, ortam disscnsionem, ita ut separarentur et Bar- ;

aut si exprcssum est a Latinis, ut intcrpretationis nabas Marcum, et Paulus Sylam assumeret in
veritas habet, perspicum est dva;jLdpTTjTov nihil Evangelii ministerium. Paulus severior, ille cle-
aliud esse, nisi sine peccato. Et quia accusatores mentior, uterque in suo sensu abundat [Al. abun-
omnes fugerunt[/l/. fugiunt] enim vere- (dederat dabat'. Et tamen dissensio habet aliquid humanae
cundiffi eorum clementissimus judex spatium rece- fragilitatis. In eodem volumine legitur : « Transie-
dendi), rursumque in terra scribens, tcrramque runt Phrygiam et Galaticam !.-!/. Galatiam; regio-
despiciens : paulalim discedere, et oculos lOS il- nem, prohibiti a Spiritu sancto loqui verbum in

lius declinare cocperunt : solusque remansit cum Asia {Act. XVI, G) ;

» quo malcdicto in ipsa provin-

muliere, cui locutus est Jesus « Ubi sunt qui te cia puto usque hodie haireticos, qui contra
:
Spi-
accusabant ? condomnavit ? Qu;c ait*: C ritum sanclum faciunt, plurimos reporiri. « Cum-
Nemo te
Niillus, Domino. Rcspondit ci Jcsus, nec ego te que venissent, ait, in Mysiam, tentabant ire in
' Galumniatur hunc locum Julianus Pelagianus tianus. Latinos pr«teroo, quorum ingens est nu-
apud Augustinum Operis imperfccti lib. iv. c. 88, merus. Gur vcro conLigerit in quibusdam libris et
ut eam Ilieronymo l)lasphemiam importct, qua versionibus anLiquis amputari, rationem addit S.
dixcrit « Ghristum non solum naturale, verum
: August. lib.de Conjugiis adulterinis, cap. 7
II, :

etiam voluntarium habuissc peccatum. » Cum enim " NonnuUi, inquit, modics vel potius inimici
aliurn locum cx Dialogo 6 quem tunc adducemus, verse lidci, crcdo, metucntes peccandi impunitatem
objecisset, subdit, n Dc alio etianitcslimonio Joan- dari mulicribus suis, illud quod de adultcras in-
nis evangelista! flagitium ei (Christo) assuit faisila- dulgontia Dominus fccit, abstulerunt dc codicibus
tis. De quo opere tu (Augustino) in illa epistola, suis, quasi permissionem poccandi tribuerit, qui
quam Alcxandriam destinasti, ita gloriaris, ut di- dixit, noli amplius peccare. »Euseb. Uist Eccl. 1.

cas, Pclagium Scripturarum ob co oppressum mo- III, hisLoriam Joanni addilim dicit ex Evangelio,
libus, arbitfium liberum vindicarc non posse. Ve- quod inscribitur secundum hcbra^^os. Vid. ConcOT'
rum illi operi a catholico viro, qui pulsatus fuerat, (//(1)« Jansenii.
obviaLum est, etc. » At Ilicronymus, tantum ut fn ms. Evangcliorum Grjeco, quo in Comment.
'*

Porphyrio respondeat, evangelicam liistoriam sim- ad Sotam usus est Wagenseillius, legitur ~^i oa-
plicitcr exponil, qam ille maligne inLerpretabatur. •/.Tj)>«[j EYpaoiv kxdj-roj ajTojv-rd; d;jLa2-:ta;. Iluju9
Vide Augustin. 1. iii contra duas cpislolas Pelagii D glossematis vestigium hic habesapud Ilieronymum,
c. 0. et libellum (idei Pelagii ad Tnnocontium, qui quem veluti ejus aucLorem quidam immento ac-
inter suppositilia Ilior. opera Sijmboli explanatio cusant, ex eoque volunt Gra?co3 sumpsisse. .\i sim-
ad Damanum praenotatur, sub finoin « Analheina- : plicior in ms. glosscmatis forma antiquiorem se
tizamus etiam illos, qui Dei Filium necessilate prodit. Non abludit Ambros. epist. 58 ad Studium:
carnis mentitum csso dicunt, ct eum propter as- » IIoc pi\x'viden? Dominus Jcsus inclinato capitfl
sumptum homincm non omnia facere poluisse quae scribebatin lerra. Quid scribebat ? nisi illud pro-
voluit. » phcticum (./(T^m. xxii, 9) Tcrra, terra, scribe hos
:

* Uuus Vatican., Neque cnim culpanda crat fra- viros abdicatos. « Victorius sc cum Vulgata addi-
gilifns aiidientis, nt otnnis mundas, etc. dit, inclinans sc digito, clc.
^ In Gra3ci3, qui supersunt, codicibus passim ^ Duo Vaticani cum veteri edit., Supcr tcrram
desidcrari, aut noniisdem referri verbis in Gra;co, scribanlnr.
Latinis nutcm, et Latinis omnibus ocourrcre hanc ^ Regitiro ms. alque alter Vatican., In nomiM
de adultera hisloriam tcstantur viri docLi, qui bi- tuo quod dcdi cis, custodivi, otc, quaj quidem multi
blioLhccas pcrluslrarunL. Quiilaiti cliam c Gr.rcis lacionda loclio c?t, tamotsi ne(]ue Gra^cu? tcxtus,
Patribus cam laudant, c quibus Ghyrsostomus, neque vcterum, quod sciara, auctorum testiraonift
hom. 60, et longe antiquiores Ammonius et Ta- sufTragentur.
181 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. II, 582

Ijithyniam , sed non dimisit eos Spiritus Jesu A salvatus sit misericordia Dei, cujus judicium cst
Act. \\i, 7). » Nota quod Spiritus Jesu. Spiritus in ponderibus, ct ab qucm Asaph loquitur Ciba- : <(

janctus sit, qui in alio loco propter unitalem sub- bis nos pane lacryinaruui, et potuui dabis nobis
stantia;, Patris Spiritus appcllatwr. Volunt Al. vo- ' in lacrymis 765 in mensura (l'saL lxxix, 6). »

ueruntj loqui in Asia, ct proliibentur a Spiritu Neque cnim injuslus et^t Doininus, ut lantuin pec-
jancto. Tentant ire in Bithyniam, et non cos per- catacondcmnct.ct bonorum operum non memine-
Tiittit Spiritus Jesu. Satis importune, si eis fa- rit. Unde ct in alio loco idem David canit « Ego :

?iendi, vel non faciendi semel dcderatlilicri arbitrii dixi in abundantia mea, non movebor in ffitcrnum,

potestatem. Dominc in voluuliile

; tua pnustitisli dccori meo
"^

^8. Sequitur : « Terapora, inquit , ignoranliie virtulem. Avertisti facicm tua n a me. et factus
'cspiciens Dcus, nunc praecepit hominibus 764 sura conlurbatus [Psal. xxix, 7, 8). » « Dixi enim, —
jbique pcenitentiam agere '
(Act. .wii, 30), » Si- pronuntiabo contra me injusliam meam Domino,
,'nificanter prx^terita in lcge tempora, tempora et tu rcmisisti impietatem peccati moi {Psul. xxxi,

gnorantia: demonstravit. Uursum ait : « Vcnium 5). " Justoque prtecipitur « Revcla ad Dominum:

id vos, Deo volente. » Cur interposuit voluntalem viam eum, et ipse faciet. Et edu-
tuain, et spera in
Oei, si habebat sui arbitrii potestatcm ? Jacobus j. cet quasi lumen justitiam tuam, et judicium tuum
ipostolus : « Si quis, ait, servaverit totam legem, tanquam ineridiein {Psal. xxxvi. 5, 6). » « Salus —
iffenderit autem in uno, reus est omnium factus enim juslorum a Domino {Ibid. 30), » quia non est
Jac. II, 10). » Quis nostrum in nullo aliquando sanatio in carne eorum a facie irfc ejus. Et quotidie
jcccavit ? Si autem peccavit (quod negari non juxta Apostolum qui dixerat « Non enim habitat :

Dotest) et per unum peccatum, omnium cst rcus in carne mca bonum {Rom. ingemiscunt
vii, 18), »

)eccatorum, non suis viribus, sed Dei misericor- dicentes, « Renes mei impleti sunt illusionibus, et
iia salvatur. « Si quis in verbo non peccavit, hic non est sanitas in carne mea {Psal. xxxvii, 8). »

)erfectus est vir [Jac. iii,2). » Si aliquando in scr- Breves enim posuit dies nostros, et substantia no-
none peccasti, ubi est apud tc praesumpta pcrfe- stra quasi nihilum in conspectu ejus. « Universa
;tio, maxime cum sequatur Linguam autem ho- : « vanitas omnis homo vivens {Psal. xwviii, G), »
Tiinum nuUus potest domare, incontinens malum, vcl vivens in corpore, vcl vivcns in virtutibus, et
plena veneni mortiferi [Ibiil. 8). » Rogo te ut mihi tamcn omnia vanitas. Incerto enim statu fluctuat.
espondeas, si lingua incontinens est malum, et et dum non tiruet, in sereno patitur tempestates.

)lena veneni mortiferi, et nuUus potest domare Cum enim esset in honore, non intellexit,compara-
inguam mortalium, ct tanli criminis reus es, ubi tus cst jumentis insipientibus, et similis factus est
n perpetuum peccatorum fuga ? C illis. « Pro nihilo, inquit, salvos faciet eos (Psal.
19. Idein persequilur. — « Unde bella, et unde rixae LV, 8), )) haud dubium qui justos, qui non proprio
nter vos ? Nonne ex voluptatibus, quae militant in merito, sed Dei salvantur clementia, » Et delicta
nembrisvestrisiVrtc.iv,! ? Aut membra non habetis mea, a te non sunt abscondita ( Psal. lxviii, G). ))

lumana, aut si homo non polcsl esse sine membris lioc expersona Ghristi dicitur. Si ille qui perca-
onfitemini voluptalcmatque luxuriamin vestrisar- tum non fecit, nec dolus inventus est in ore ejus,
ubus militarc. David qui dixerat confidenter : pro nobis doluit, et peccata nostra portavit.quanto
Proba me, Domine, ct tanta me, ure renes meos, magis nos debemus nostra vitia confiteri ? « Renuit,
;t cor mcum, quia antcocculos meos misericordia imjuit, consolari anima mea (Psal. lxxvi. 3), »
ua est, et complacui in veritate tua {Psal. xxx, 2, considerans delicta quae feceram. « Ilecordatus
}). Et iterum
(' « Ego autem in innocentia mea
: sum Dei, et laetatus sum {Ibid. 4), » cogiLans nr.e
ngressussum;» et,« Pes mcusstelit in dlreclo {Ibid. illius clementia conservandum : « Nocle cum corde
.1), » quanquam jiidicii vcritalem Dei misericor- meo nieditabar, et scopebam spirilum meum. Et
lia mitigaret, tamcn quia hoc ausus est dicero, dixi nunc cocpi, ha^c est mutatio dexterai excelsi
elinquitur parumpor fragilitati suaj, et ut vos di- Hbid. 1). » Justi vox est, qui post mcditationem
:ilis, arbitrii libertati, et per adulterium lapsus in n somnii, et conscienliaj cruces, ad extremum ait :

lomicidium, postea loquitur « Miserere mei, Nunc ccepi, vcl pfnnilcntiam agere, vel scientiae li-
:

)eus, secundum magnam misericordiam tuam. Et men intrare ^, 766 et lucc ipsa de bonis ad me-
lecundum multitudinem
miserationum tuarum, liora mutatio, non mearuin virium, scd dextcra; et
iele iniquitatem meam [Psal. l, 1, 2). » Nec hoc polentiac Dei est.
lico, quod virum sanctum accusem, de quo scri- 20. Polentia Dei prjtdicatur. — In a;ternum mise-
)tum cst, quod fecerit omnes voluntates Dei sed ; ricorJia ajdificabitur {Psal. lxxxviii, 3). » NuUum
luod multis aliis bonis hajc vitia compensarit, et enim tempus est, quo non ajdilicelur misericordia

Vaticanus, omnes ubique, etc.,quod quidem ad

'
cordis mci habcnt pro pcccali mei.
Irajcum exemplar est, t.-xt. -t)-.t/',~j (AE-:avo=Tv. '
Martian. post Krasm. satis iiicongrue scicntioe
' Addit Valican. bona cum Romano Psaltcrio : lumen inlrarc, cum et mss. nosln omnes limens
nox ms. cum velcri edit. iniqnitaiem pro
Reginffl prajfcrant, ct Victorius anlea ex brixianis codici*
njustitiam, denique una omnesquibus utimurlibri bus ita reposuisset.
5m S. EUSEBII HIERONYMl 584

n singulis quibusque sanctorum, ct his qui de A rcgii^us legimus de stirpe David, quorl non suo
peccalis transeunt ad virtutes, « A sagitta volante merito, sed David patris virtutibus conservati sint,
per diem,a negotio perambulante in tenebris {Psal. qui fecerit placitum in conspectu Dei. Et venitur
xc, 6), )) quis nostrum poterit liberari ? « Ecce ad Asa regem Juda, de quo scriptum est : « Fecit

enim peccatores inlcnderunt arcum, ut sagittent in Asa rectum in conspectu Domini,sicut David pater
obscuro reclos cordc {Psal. x, 3). » Nolunt pravos cjus (/// lieg. XV. II). « Cumque in multis laudibus
vulnerare, scd reclos corde. Sagitta per dicm voli- ojus immorataesset historia, ad extremum intulit,
tat, per hajreticos in sanctarum intelligentia Scri- « Sed excelsa non abstulit. Attamen cor ejus perfec-
pturarum.Negotiumintenebriset nocte pcrambulat, tumeratcumDftoomnibusdiebusvita2sua;(/iz(/.-l4).»
per philosophos, qui por obscuritatem sermooum Ecce et justus dicitur, quippo cujus cor perfectum
involvere cupiunt veritatem. « Plantati in domo cratcum Deo, et tamen in hoc erravit, quod excelsa
Domini, in atriis Dei nostri florcbunt {Psal. xci, non abstulit, qua3 Ezechiam ct Josiam legimus abs-
•14). I) Plantali in domo Domini, justi sunt, in Ec- tulisso. Elias incujus spiritu et virtute venit Joan-
clesia confirmati. Scd hi non in prajsentiarum, sed nos Baptista,adcujus imprecationem vcnitignis de
in futuro in atriis Domini florebunt, ubi est cerla coclo,ct Jordanis fluenta divisa sunt,timuit Jczabel,
etsecura posscssio. « Misericors et mlberator Do- j. lassusque in soiitudine sedit sub arbore
et fugit,
minus, longanimis ct multoe miserationis {Psal. ctgrcssusangustia,mortem rogavitdicens.'«Sufficit
cii, 8). » « Suavis Dominus omnibus ', et misori- mihi, Domine,tolle animam meam,neque enim mi-
cordia ejus super omnia opera illius {Psal. c.xmv, lior sum patribus meis(////?f{/.xix,4). »Huncjustum
9). )) Tantas audis misericordias, cl in tua audes negare quis potest ? Et tamen,non dicam mulierem,
virtute confldere ? « Gonfiteantur tibi, Domine, sed hominem formidarc, de animi pertubatione
omnia ogera tua {Ibid. 10). » Si decunctus operibus descendit, qua) vitio carere non potest, dicente
Dei, et homines sunt,ergo omnes homines suapcc- David : « Dominus auxiliator meus, non limebo
cata confiteantur. Lcgimus in Samuele dictum de quid faciat mihi homo (Psal. cxvii, » De Josa-
Salomone « Ipse ffidificabit domum nomini mco,
: phat rcge Juda scriptum est » Et fuit Dominus :

et firmabo regnum ^ ejus usque in sempiternum. cum Josaphat, qui ambulavit in viis David patris
Ego ero ei in patrem et ipse erit mihi in filium » Ex quo intelli-
sui prioribus (// Paral. xvii, 3).
{II Reg. yii, 13 14).)>Et iterum : « Si inique ogerit, giturprimascum Davidhabuissejustitias,etnovis3i-
corripitam cum in virga hominum, misericordiam ma non habuisse peccata « Non speravit,ait,in Baa*
:

autem meani non auferam ab eo {Ibid. 4, 15). ))Cum 1 Iim,sed in Deopatrissui,ctambulavitin prfficcptisil-
cgisset David gratias Deo, ad extremum intulit : Iius,et non juxta peccatalsracl. Confirmavitque Do-
« Et hffic cst lex hominis ^ {Ibid. 19). » Domine minusregnuminnianu ejus, 7G8etdeditomnisJu-
Deus, semper respice ad clementiam tuam, ot in- damunera Josaphal,fact;cque sunt eiinfinitaepecu-
firmitatem carnis, divino auxilio sustcnta. Quid nia3atquediviti>i',etmuItagloria(//n''/.35e(/^.).»Cum-
mihi, inquit, et vobis, filii Sarvife ? Maledicat Se- quesumpsissetcorejusaudaciampropterviasDomi-
mei. Domidis praecepit eimaledicat David. Et
ut ni,ctiamexcelsaet lucos de Juda abstulit.Hic Achab
quis respondebit ei, quare hoc fccisti (// Reg^ xvi, regi impiissimo affinitate conjunctus est. Cumque
10) Voluntas enimDei non discutienda,sed cum
? )) post prffilium reverteretur Jcrusaiem, « occurrit ei
gratiarum actione palienda est. Et in alio loco : Jcu Anani vidcns,et ait ad eum:Impio praebes
filius

« Dominus 7&1 mandavit, ut dissiparct consilium auxilium, et his qui oderunt Dominum amicitia

Achitophel bonum, ut adducerot super Absalon jungeris.Et idcirco iram Domini quidem merebaris;
malum (II Reg. xvii, 14). cujus certe consilium
)) sed hona opera inventa sunt in te, co quod abstu-
erat, quasi consilium Dei. Et qua rationc polestas leris lucosdetorra Juda, ei prasparaveris cortuum,
liberi arbitrii,majore potestate subvorsa est ? Je- ut requireres Dominum (// Paral. xix, 2.3). » Ac
roboam, qui peccarc fecit Israel arguitur quare '', ne putemus praeteritas justitias hoc peccato et in-
reliquerit pra^ceptum Domini, diciturque ad eum crepatione prophetica fuisse deletas, postea de :

« Dedi tibi rcgnum domus David,et non fuisti sicut Q Ochozia stirpis (/1/. stirpe) ejus scriptum est, quod

servus mcus David qui custodivit mandata mea, invenerit eum Jcu latentem in Samaria,adductum-
et ambulavit post mc in toto cordc suo, et fecit quc occiderit « Et sepeliorunt, inquit, eum, eo :

placitum in conspectu meo {III Reg. xiv, 8). « Ergo quod cssct filius Josaphat, qui qua?sierat Domi-
et possibilia sunt Dei mandata, quae David fecisse num in toto cordesuo {IV Reg. i\, 28). » De Ezechia
cognoscimus, et tamen lassescere sanctos ad per- scriptum est « Fecit rectum in oculis Domini :

pctuitateni, justitia;. juxla omniaqua' fcccrat David patercjus. Iste abs-

21. MuUi Pal-rum merito conscrvati. h\ multis tulil cxcclsa,et contrivit statuas,el incendit lucum,

' Unus Vatic, lionus Dominus omnibus, etc. sonsu loquatur Hieronymus, quasi interpres verbo-
* Mein Vatic. cum Regio, Firmabo scdem. rcgni rum, Ilar esl lcx hominis. Certo nequc in Ilobrrpo
ejus. Gr;oce, -rov Opovov aixoo. lc\lu, ncque in vorsionc ulla invonimus.
^ Ilaud scio.num ox aliquo Scriptunc locoduo hi •
Mss., i]ui peccai-e fecit populum Israel : alii,
versus recitentur, quod Victorius dubitat, an suo populum meum, etc.
?5 DIALOGUS GONTRA PELAGIANOS, — LIB. II. 38«

mtrivitque serpentem eeneum.quem fecerat Moy- A quc et argenti, cL vasorum supellectilem : <( Noa
!9 (/K ftey. xviii,3, 4). )' Et iterum, Domi-
« In iuit, inquit, res, quam non ostenderet eisEzechiaa
Deo Israel conlisus est, ct posl ipsum non fuit in domo Domini
', et in omni potestate sua {Isa.
milis ei cunctis regibus Juda, qui fuerunt ante xwiv, Ex quo intelligimus etiam vasa templi
2). »

im. Adhaesit Domino, et non recessit ab eo, et Bubylonis monstrata lcgatis. Unde et ira Domini
istodivit mandata ejus, quae pricccpit Dominus concitatur, et postea Isaiaj vaticinatione cognoscit:
oysi, ct erat Dominus cum eo, et in omnibus, in « Dc fiiiis tuis eunuchi erunl, et omnia vasa tem-
jibus inccdebat, sapienter agebat Jbid. 5, G), » pli transferentur Babylonem {Ibid. 6). » Ob quam
jmque rex Assyriorum Sennacherib cepisset uni- causam * etiam in libro Dierurn scriptum est : «Ce-
Tsas urbes Juda;, misit ad eum Ezechias in La- cidit Ezechias elatione cordis sui (// Paral. xxxii,

lisdicens « Peccavi, rocede a me, quodcunque

: 26). » Certe Ezechiam justum nemo, nisi impius,
isseris.dabo.lmposuilque rex Assyrioruni EzechiiE dencgabit. Dicas,peccavit inquibusdam, ct idcirco
ecenta argenti, et triginta talenta auri et dcdit : justus esse desiit : sed hoc Scripturanon loquitur,
zechias omnem pccuniara,qua; inventa cst in do- Non enim ex eo quod parva peccavit, justitiae no-
Domini et in tbesauris domus regis. In tem- men amsit, sed ex eo quod multa 110 bona fecit,
)re illo concidit valvas templi Domini, et clypeos justi vocabulum possidet. Hoc totum dico. ut Scri
^
los deauraverat, et omnia dedit regi Assyriorura pturarura sanctarum testimoniis comprobetur,non
bid, 14),» Cumque de co tanta dicantur, non ti- ex co pcccatores esse justos, quod aliquando
uit necessitate cogente, quae Domino consecrarat peccaverunt sed ex eo juslos permanere. quod
;

gi offerre Assyrio,diciturque ad euni : « Ego cu- multis virtutibus floreant. De Josia scriptum est :

odiam civitatem hanc propter me.et propter David « Fecit rectumin conspectu Domini,etambulavitin
rvum meura IV. Rcg. xx, 6) » non propter te, ,
via David patrissui.Non recessitneque ad dextram
lia superiora fecisti, quando cenlum octoginta neque ad sinistram (// Paral. xxxiv, 2), » et tamen
linque millia exercitus Assyriorum, angelo ck- cura essct justus, tempore necessitatis et angusti»
'nte, prostrata sunt. mittit ad Oldam prophetissam uxorem Sellum,l)Iii
?69 il.Ex^chix et Josix regurn exernpla. — IUud TecuaF^, filii Aaras custodis vestium. « Et haec,

joque diligentius attendendum, quod Scriptura inquit, habitabat Jerusalem in secunda (lbid.22);»
immemorat « .'Egrotavit Ezechias usque ad mor-
: haud dubiuni quin urbi partem significet, qua^ in-
m, venitque ad eum Isaias filius Amos, dicens : teriori muro vallabatur « Et illa respondit Haec
; :

'aBcipe domui tuae, quia moreris tu. Qui convertit dicit DominusDeus Israel, ite et dicite viro qui
ciem suam ad parietem, et oravit ad Dominum
• me {Ibid.23).» In quo occultaet regis
missit vos ad
cens Obsecro, Domine, memento quomodo am- L
: etsacerdotum et omnium virorum reprehensio est,
ilaverim in conspectu tuo,in veritate etcordeper- quod nuUus virorum sanctus potuerit reperiri,qui
cto et bonum in oculis tui fecerim. Flevitque posset futura praedicere.Deniqueinterficitur Josiaa
lechias flectu magno {IV Reg. xx, \ seqq.),» Certe a Pharaone rege ^^gypti, eo quod nolueritaudir*
stus erat Ezechias et corde perfecto. Iturus erat verba Domini, ex ore Jeremiae prophetae, sive ut in
1 Dominum,plorare non debuit. Quaeris rationem Paralipomenis {al. Paralipomenon libro) scriptum
ituum ? Si cogitaveris hominem, non miraberis est : « Noluit Josias reverti,sed paravit contraeum
usaa-doIoris.NulIusenim intrepridus vadit ad ju- bellum,nec acquivit sermonibus Nechao ex oreDei
cium Domini, habens conscientiam peccatorum. (II Paral xxxv, 22), » Et infertur « Mortuusque
:

jmque flevisset, factus est sermo Domini ad Isa- est et sepultus in mausoleo patrum suorum.etuni
m prophetam,dicens : « Revertere.etdic Ezcchiae versus Juda et Jerusalem ^ luxerunt eum, praecipue-
jci meo {Ibid. 5). » Dux Dei appellalur, cui mors que Jereraias cujus omncs cantatores atque canta-
erat nuntiata quia humilitate prostratus est : tricesusque in praesentem diem,lamentationes su-
Ilaec, inquit,dicit Dominus Deus David patris tui: per Josiam replicant,et quasi lex obtinuit inlsrael.
udivi orationem tuam, lacrymas tuas.
ct vidi Ecce scriptum ferlur in lamentationibus {Ibid. 24
bid. \y) I Additur ei tempus vitae,et de Assyriorum J) 25.).
).

lanibus liberatur tamcn signum postulat, ut

; et Excmpla alia sanctorum in Scripturis.— Puto
23.
"edat verum esse, quod Deus repromiscrit, quod quod sermonibus Dci per quemlibct non acquievisse
iltem parv.T fidclitatis indicium est.Misit quoque peceatum sit. De ipso Jeremias loquitur, quan-
!x Babylonis nuntios et legatos, qui ei congratu- quam hoc pleriquc sccundum anagogenintcUigant
reatur ob restitutam corporis sanitatem : qui dc Domino Salvatore « Spiritus faciei
: nostrae
stendit eis omnes thesauros aromalum, auri quo- Christus Dominus captus est pro peccatis nostris.

Duo Vaticani mss., Qui averlit faciern, elc.

'
^ Mss.cum vetcri edit., ob quam culpam.
*Aller Vatic, non dcsiderabis canscis, etc. ^ Nomcn Israel pcrperam hic oiitrudunt editi
Victorius in domo sua, cx Brixianis codd. et
'
hactenus libri in quibus est universus Israel Juda
raeco Isairc tcxtu iv -ru oly.fij aoToj Ilebraicc eliam ct Jerusalcm.Scd illud nequc mss.nostri agnoscunt
^'32, in domo sua, at Ilieronymiani mss. quos ncqueScripturoe tcxtus.Mox cantriccs.hsLhoni iidem
Dnsuluimus cum plcrisquc omnibus impressis Oo- mss. pro cantatrica.
iini praeferunt.

Patboi. XXIIL 19
 :

8&7 S. EUSEBIl HIERONYMI. v(R

Cui diximus, Sub umbra tua vivemus in gentibus A. qui rectus, quasi spina de sepe {Ibid. 4:. Haei ,>

[Thrcn. iv, 20). » Moyses cui locutus est Dominus hominum justitia est, ut juxta verba ejusdem771
faciead faciem {Exod. xxxiii, \\), et salva facta est prophetae, nec amico, nec conjugi, nec filiis si

anima ejus, ad aquas contradictionis ofTendit, nec credendum, quia '< inimici hominis domestici ejui

meruit cum fratre Aaron terram repromissionis Quam sententiam etiam sermo Dominicui
{Ihtd.6).»

intrare. De quibus et Psalmista canit : « Absorpti comprobavit {Mutth. x, 36). Unde datur consilinD
sunt juncti petraj judices eorum audient verba : per cumdem prophelam Indicabo tibi, o homo
: '

mea, 771 quoniam placuerunt {Ps(U,cxl, 6).» Et ' qiiid sit bonum, et quidDominus quajrat a te,uti
est sensus Judices popuii Judffiorum, Moyses ct
: que facere judiciuni, et diligerc raisericordiam, e
Aaron,devorati sunt a peccato populi juxta petram sollicitum ambulare cum Deo tuo {Mich. vi, 8),
de qua aquarum fluenta manarunt,et certe ipsi justi Nunquid dixit, habeto aiqualitatem Dei et non hoi
fuerunt, et obedierunt sermonibus Dei, qui per se quod maximum est, « sollicitum ambulare (a/.am
suavissimi sunt. Denique sequilur de cadaveribus bula) cum Deo tuo. » Ut nunquam securus sis, u
in solitudine mortuorum : « Quasicrassitudo terrae omni observantia custodias cor tuum, ut conside
dirupti sunt super terram.Dispersa sunt ossanostra res, quoniam in medio laqueorum ambules,et su'

secus iDfernum {Psal. cxl, 7, 8).» In Osee loquitur murorum pinnis ingrediaris, ut illud quotidie mf
Deus : « Desponsabo te mihi in justitia et judicio diteris:« Juxtasemitam scandalum posuerunt mit

{Osee 11, <9).» Statimque subjungit Et miserico- : (( {Psal. cxxxix, 6).» « Superbis enim resistit Deuf

dia et miserationibus *,et in fide {Ihid.) ; » ut largi- humilibus autem dat gratiam {Jac. iv, 6). »
Dominus.In Timidus vitare potest ad tetnpus peccata. -
toris prajmio recognoscat,quod ipsesit 24.
eodem scriptum est libro « Deus ego sum et non
: Qui cautus et timidus est potest ad tempus vitar
homo, in medio tui sanctus, et non ingrediar civi- peccata qui securus est de juslitia sua, repugni
;

tatem {Osee xi,9),'> vitirrum scilicet conciliabulum. Deo, illiusque auxilio destitutus, insidiis hostiur i

Ipse solus hanc non ingredilur civitatem, qnam patet. « Gomputrescant, dicit Habacuc, ossa met
asdiflcavit Cain in nomine filii sui Enoch,qua3omnia ct subter me vermes scateant, tantum ut requie

sacerdotum quotidie ora concelebrant, 6 ixovo:; ava- scam in die angustiae,ut ascendam ad populumfoi
[jLaoTr,To? ^, quod in lingua nostra dicitur, quisolus tem meum {Habac. iii, 16). » Hic tribulationes (

est sine peccalo. Quae laus juxta sententiam tuam angustias alflictionemque animi deprecatur. ut'|
Deo reputatur {al. deputatur), si est com-
frustra futuro virorum jam cum Ghristo regnantium nu
munis cum ceeteris. Nos enim juxta Amos con- mero societur. Ex quo perspicuum est, bicpu
vertimus justitiam in absinthium,ec fructus judicii gnam atque certamen,et in futuro esse victoriatt
in amaritudinem. {Amos, vi.IS). Loquuntur nautee C Jesus filius Josedec, quod interpretatur « justu
atque vectores in libro Jons « Rogamus,Domine, Domini ^, » sacerdos magnus, indutus describitc
:

ne perdas nos propter hominem istum ^neque in- vestibus sordidis, quipeccatum non fecit.et tame
ducas super nos sanguinem innocentem. Sicut enim noslra peccata portavit, ad cujus de.xtram stabi
placuit tibi, sic factum est, Domine {Jon, i, \A). » Satanas, ut adversaretur ei [Zachar. iii, 1). Dicitu
Nesciunt causas, quid mereatur propheta, servus ^ que ad eum post pugnam atque victoriam « Ar :

fugitivus, et Deum,et sanguinem

tamen justificant ferte vestem sordidam ab eo [Ihid. 4) » et ;

innocentem fatentur, cujus opera non norunt. Et « Ecce abstuli a le iniquitatem tuam, » et haen

ad extremum « Sicut placuit tibi, Domine, sic

: Joviniani loquitur « Sine omni omnino peccal
:

factum est.» Non quaerunt justiliam sententise Dei sum, sordida vestimenta non habeo, proprio regc
sed veritatem justi judicis confitenlur. Michajas la- arbitrio, major Apostolo sum. Ille facit quod no

crymabili voce testatur « Periit sanctus {al,

: se- vult, et quod vult non facit, ego facio quod volc

men) de terra, et rectus in hominibus non est, et quod nolo non facio, praeparata sunt mih

.omnes in sanguine insidiantur, unusquisque fra- regna coelorum, imo ipse ea mihi meis 773 vir
trem suum venatur ad mortem.Malum manum sua tutibus praeparavi.» In quo Adara teneturobnoxius
rum dicunt bonum {Mich. vii, 1, 3). » Et iterum ; r\ et alii qui reos se putant in similitudinem praeva
« Qui optimus inter eos est, quasi paliurus est, et ricationis Ada3, cgo solus cuin mea caterva no

Martianaeus omnes, quibus usus cst, codices

* — Vatic. quem omtna etc, Hymnum designari ar;
mss. praiferre dicit potuerunt. Gontra nostri omnes bitror, qui nunc dicitur Gloria in cxcetsis Dec
legunt placucrunt et Victorius quoque ita in suis verbisque 6 ji.6vo; dvaaapTr.To;, respondere in La
repcrit. Suifragatur et Graecus T,o'jvOT,c7av et sub- tinoruin doxologia, Quoniam tu solus sanctus. Hinl
jiexa S.Doctoris expositio qui per sc suavissimi sunt et mss. noslri, Qui solus es sine pccc-ito, legunt.
— Quoniam potucrimt. Ita legunt omnes mss, codi- * Turpi crrore haclenus obtiuuit in editis pro
ces nostri. Marianus legit ex L\.\, quoniam placue- pterhomincm jusium, pro istum, quemadmodun
runt, Mautian. emondant mss. noslri, et Scripturae textus in om
''
lnmisericordia,et in miserationibiis,eic.
Vatic. et nibus linguis pra^lert.
3 '0 JJ.OVO; ava[jLap~T,-:o;.
Nota quotidie ora sacer- ''
Nomen scrvus in mss. nostris reclius desidera
dotum concelebrassc in Ecclesiis summi Dci altri- tur.
butum et pcrfectionein, diccndo monos ana- :
^'
In libro Nominum de Agg£eo, Domini justUi
marletos id est qui solus est sine peccato. Martian. sive justificatus.
 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. II. 590

lor. Alii clausi cellulis, et feminas non vidcn- A "^5. Dei justiiia. — << Quotnodo [al. Quoniam]
quia miseri sunt, et verba mea non audiunt, inebriatus cst, inquit, in ccelo gladius meus, et
quentur desideriis ego etiam si mulierum :
nunc supcr Idumajam descendet {Isa. xxxiv, 5). »

lor agminibus, nuliam habeo concupiscentiam. Gladius Dei inebriatur in ccelis, et tum solium
me enim dictum est : « Lapidos sancti volvun- erit in sanctitate securura? In Idumaeam descen-
supertcrram {Zac/i. ix, \6, sec. LW); » etidco det *, quai interpretatur, vel sajiguinaria vel terre-

1 sentio, quia liberi arbitrii potestate Christi «fl.-ut prophelica auctoritate discamus, omnem
pa;um circumfero. Audiamus per Isaiam cla- terram indigerc judicio. Unde sequitur : «VicLima
ntem Deum « Populus meus, qui beatos vos
:
Domini in Bosra, » quae interpretatur, caro : « et in-

unt, seducunt vos, et scmitam pedum vestro- terfectio ejus multa in terra Edom, » id est, in san-
n supplantant [Isa. ix, i6). » Quis magis sup- tjuine (Ibid. G), quod ponit Apostolus
juxta
ntat populum Dei : qui liberi arbitrii potestate « Caro et sanguis regnum Dei non possidebunt
)nixus despicit au.vilium Conditoris, et in sua (/ Cor. XV, 50.) » » Vae qui contradicit fictori suo,
untate securus est, an qui ad singulas sentcn- voe qui dicit patri, Utquid mc generasti? et matri,
3 prajceptorum Domini judiciuni pertimescit ? •10)? » Hoc ad eos
Quare mc peperisti (Isa. xlv,
hujuscemodihominesloquilurDeus «Vge vobis, n pertinet, qui dicunt. Quare talisconditus sum, qui
:

i sapientes estis apud vos, et intelligcntcs vestro non possum in perpetuum carere peccato? Quare
licio [Isa. v, 21,». » Isaias juxta Hebraicum plo- tale vas fictum, ut non adamantinum permanerem,

, et dicit « Vfe mihi, quia tacui, quia immunda

: sed ad omnem tactum fictile atque fragile^ ? « Om-
aens labia, cl in medio populi immunda haben- nes sicut oves erravimus et omnium nostrum Do- ;

labia habitans, vidi Dominuni sabaoth oculis minus peccata portavit {ha. liii, 6). Inluitus est
is [Isa. VI, 5). » Ille virtutum raerito,Dei frue- enim, et diligenter inspexit, nullumque reperit,
,ur aspectu, et conscientia peccatorum, labia qul judicarct juste, qui suam in omnibus faceret
i fatebatur immunda. Non quod locutus csset voluntatem. Et idcirco brachium ejussalutem proR-
:]uid, quod voluntati Domini rcpugnaret, sed huit, ct justitia sua salvavit omnia, utomnismun-
od siluisset, vel timore, vel pudore perterritus, dussubjiciaturDeo, et illius clementia conservetur.
: arguisset librtate prophetica populum delin- Fuimus cnim immundi, non pauci, sed omnes.
entem. Nos peccantes quando corripimus ', qui « Quasi pannus menstruatcB, reputata sunt omnia
ulamur divitibus, et personnas accipimus pecca- in lege opera nostra [ha. lxiv, 6). » Ad Jerusalem
um, turpis lucri gratia? nisi forte tota eis lo- in Ezechiel loquitur Deus : « Perfecta eras in
imur loquamur; conddentia quorum opibus
'^al. dccore meo {Ezech. xvi, 14) ; » et est sensus, non
iigemus? Ut talia non agamus, ut abstineamus C in tuis operibus, non in tua conscientia, cor-
9 ab omni specie peccatorum, certe verum disque jactantia, decore, qua sed in meo
;uisse, peccatum est. Quanquam apud Septua- te clcmenlia mea
donaveram. De- libertate *

ita non sit scriptum, « Quia tacui, » sed, « quia niquc in consequentibus loquitur ad eam, quara-
Tipunctussum, » conscientia scilicetpeccatorum, do salvatur non suo merito, 175 sed ejus mise-
illud compleatur propheticum « Versatus sum : ricordia. Recordabor pactl mei tecum in dicbus
miseria, dum infigitur mihi spina {Psal. adolcscentiae tuae, ct suscitabo tibi pactum sem-
XI, 4). » Ille peccali spina compungitur: tu vir- piternura, et rccordaberis viarum tuarum, et con-
tum floribus vernas « Erubescet, inquit, luna : funderis (/6jd. 60, 61). » Et iterum : « Suscitabo
confundetur sol, quando visitaverit Dominus pactum meum tecum et scies quia ego Dominus,
per militiam cocli in excclsis {Isa. xxiv, 23), » ut recorderis et confundaris, ct non sit tibi ultra
c quod ?74 in alio loco scriptum est
est aperire os, prae confusione tua, cumfuero placatus
/Vstra quoque non sunt munda in conspectu ejus tibi in oranibus quaj fecisli, ait Dominus.Deus
>f), XXV, 5), » et, " Adversum angelos suos, per- {Ibid. G2, 63). » Ecce aperte divino sermone
rsum quid reperit {Job, iv, 18). » Luna eru- raonstratur, quid in alio loco dixerit: « Et raun-
scit, sol confunditur, et ccelum operilur cilicio, n dans non faciet innocentem {Nafium. i, 3); »
te
nos intrcpidi atque iactantcs, quasi omni carea- quod justi quoque et post pcccatum in slatum pri-
us vitio, occurremus judicis majestati, quando stinum rcstituti, os operire non audeant, scd cum
bescent montes, erecti videlicet in superbiam, Apostolo dicant « Qui non sura dignus vocari apo-
:

oranis militia coclorum, vel astra, vel angelicae stolus quia pcrsecutus sum Ecclcsiam Dei (/ Cor.
gnitates : ct complicabuntur sicut libri cccli, et XV, 9). Denique ct in alio loco per cumdem
»
nnis exercitus eorum instar foliorum defluet. prophctamadcos, quiilliusmisericordiamconsecuti

Mgs. peccantes aliquando corripimus, ajquebene.

'
* Mss, Ad omnem lactum inutile atque frangibile :

jrum paulo inferius cx iisdem pr.TtuIimus, Vt alii c quibus unus Vaticanus, futile atque fran-
\lia von agamus, cum antea esset, Ut alia, etc. ijibilc.
* Multum flivorsis verbis, concinniore etiam * Unus Vatic, quo te clementix me.v libertute,
,nsa habent mss. nostri el in lua solum erit san- etc. Aliub clemenlise nieie liberalitate,eic.
tate jejuuus / In Idumxam, etc.
 : :

391 S. EUSEBII HIERONYMI. 5d8

sunt ', loquitur Deus « Et recordabimini viarum

:
A. sed propria voluntate ;
quia docuerunt linguam
vestrarum et omnium scelcrum vestrorum, quibus suarn mendacium, et proni feruntur ad injustitiara.
poUuti eratis, et displiccbit vobis [al. displicobitis] « Si ^'Elhiops, ait, mutaverit pellem suam, et par-

in conspectu vestro, in cunctis malitiis quas fe- dus varietatem suam, et vos poteritis facere bonum,
cistis, et scietis quia ego Dominus, cum benefecero cum didiceritis mala iJerem. xiii, 23). » Ergo pel-
vobis propternomen meum, non secundum viasvc- lis pardorurn varietas disciplinae est,
TEthiopica et

strasmalas.nequesecundumsceleravestra pessima non naturae, quae docetur et discitur tamen au- ;

{Ezech,, XX, 43, 44). » Erubescamus atque dicamus, ferri non potest vitium inoliti mali, nisi per eum,

quod loquuntur hi qui jam prsemia consecuti sunt cuiomnia possibilia sunt.
loquamur peccatores super terram, et in fragili Unde loquitur ad eum, qui solus verus
27.
mortalique corpore conslituti, quod sanctos vide- medicus est « Sana me, Domine, et sanabor
: :

mus in ccelis dicere, etiam incorruptione et im- salvum me fac, Domine, et salvus ero tu es glo- ;

mortalitate donatos : « Et dicitis, inquit, Non est ria [al. gloriatio] mea et spes mea (Jerem. xvii,
recta via Domini, cum vestrae viae prava; sint [Ezech. i4). » Si enim ad conditionem meam infelicita-
XXXIII, 20). k Pharisaeorum est hoc superoilium ^, temque respiciam, nihil aliud nisi hoc possum lc-

ut peccata propriaj voluntatis referant ad Condi- y. qui : « Maledictus homo * qui annuntiavit patri
toris injuriam, et illius justitiam calumnientur. meo, dicens: Ecce natus est tibi puer; fiat homo
Sacerdotes templi mystici, quod interpretatur ille similis urbibus, quas subvertit Deus. Quare

Ecclesia, filii Sadoch, cum vestimentis ministerii enim in vulva non statim perii, et fuisset mihi
non egrediuntur ad populum {Ezech. xliv, 15, 16), sepulcrum mater mea, et vulva ejus infernus
ne humana conservatione sanctificati maculentur. sempiternus? Quare egressus sum ex utero, ut vi-
Et tu in medio vulgi, unusque de populo mundum derem labores et miserias, et consumerentur dies
esse te credis? mei in asrumnis {Jerem .xx, 15 seqq.) ? n Tantum
de sua conditione securus est, et sic confidit ia
26. Ex Jeremia. — Jeremiam prophetam brevi- forlitudine, ut mortem "77 7 praeferat vitae. Nove-
ter percurrentes, sensu magis quam sermone rat enim vulnus suum et potentiam cjus, quem
carpamus. « Circuite, inquit, in exitibus Jerusalem
celare nihil potesl, qui loquitur per prophetam "
et qua;rite in plateis ejus 776 sicubi reperire « Deus appropinquans ego, et non procul (Jerem.
poteritis virum, qui juxta justitiam vivat et fidem,
XXIII, 23.) » Qui enim coelum replet et terram, nul-
et ero propitius propter eum. Quamvis enim di- lus potest vitare ejus notitiam, et cordis occulta
cant: Vivit Dominus, fraudulenter jurant, et hoc celare. Qui scrutatur renes, introspicit. Et ut scia-
ipsum in mendacio
{Jerem. v, 1, 2). Refutat pec C mus Dei essc bonum omne quod gerimus «
Ego, :

catorum vescendas detrahit offerentibus

sacrificia ;
inquit, plantabo eos, ut nequaquam eradicentur,
hostias^, dicens se non mandasse patribus eorum, et ego dabo eis cogitationem et sensum, ut intel-
quando eduxit eos de terra ^Egypti, ut offerrent ligant me {Jerem. xxiv, 6, 7). » Si cogitatio el
hujusmodi sacrificia. Non enim voluntate, sed sensus dantur a Deo, et inlellectus Domini exillius,
idolorum comparatione mandavit, malcns sibi qui nosccndus est, radice pullulat, ubi et liberi
offerri victimas, quam d«monibus. Omnes reces- arbitrii tantum superba jactatio ? Volumus scire
serunt ab eo, nullus est qui loquatur bona, et agat conditionemno6tram,audiamushistoriam.Joachim
poenitentiam de peccatis suis. Sequuntur proprias rex Juda, cunctique socii ejus etprincipesejus, au-
voluntates, promptus ad proelium.
quasi equus ditis sermonibus Uriae, voluerunt occidere eum
Intendunt linguam suam quasi arcum mentiun- ;
{Jcrem. xxvi, 21). Quod cum ille didicisset, timo-
tur omnia, et non est in eis veritas. Amicorum re perterritus fugit in ..Egyptum. Cur mortem time-
quoque cavendas insidias praccipit, et nulli credere sententiam Domini, a qui a se
bat, qui explicavit
proximorum. Singulos enim insidiari amicis, et fra- nuntiari Domini noverat voluntatem ?Dedignamur
trem a fratre, decipi, et hoc facere non natura malo, pcr singula auxilium Doi, et ad illius nutum cun-

' Unus Vatican. illius misericordia conservati D Conditoris injuriam propria) voluntatis peccata
sunt. Mox ex omnibus et rccordabimini, juxta retulisse.
Graecum ji.vTjoOr5j£aO£, reposuimus cum Victorio, ^ Vcrius fortasse duo Vatic. Mss. cum veteri
quo pro Marlian. rccordamini. Annotandum hoc edit., vescendas tradit of]'crentibus hostias.
loco Pelagianos qui in die judicii ini(juis ei pecca- ^ Superiorem huic vcrsiculum ita praeponit
toribus non parrcndum diccbant, idco confutari ab Vatic. cod., « Maledicta dies in qua natus sum, et
Hieronymo, quod inter graviorum otleviorum cul- non sit dies illa bcncdicta, in qua peperit me ma-
parum reos non distinguerent. Vid. qua) supra ter mca. » Tum,
Malcdictus homo, » etc. et facile
«
observamus. quidem ex ille vidcatur
aliis excidisse ob
libris
* Auctor Gonstitutionum Apostolicarum 1. vi, c. 6. similis vocis occursum, ox qua vcrsiculus alter
Pharisaeos Fortunac ac Fato opcra pcccantium dicit inchoatur.
ascribere. Josephus vero, Anliqq. xni, 9, et xiv, 2, Victor., Per euwdcm prophclam, nempe Jere-
"^

qutedam humana, aut etiain oninia Falo quidem a niiam nc absquc ca vocc divorsus ab hactenus
Pharisaois tribui fatctur, ita tamon ul liberumarbi- laudato propheta innui vidoretur. Paulo infra
trurn tolli nollent. Sed tam implexa eorum son- Vat., qui scrutator rcnis introspicit, etc.
tentia erat, ut merito Hieronymus asserat, illos ad
393 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. 11. m
cta gerere negliglmus, cum legamus sanctos viros, A minij confirmant, dicentes : non peccavimus, cum
eliam hominum indiguisse pracsidio ? Periclitatur peccaverint pulchritudinem justitiae ,ctin exspe-
ie

Jeremiaa etmanircste dicitur, quod auxillioei fue- ctationem patrum (Jerem. l, 7). » Vis scire quando
rit manus Abicani lilii Saphan, no traderetur in omnia peccatafiniantur?Audieumdem prophetam :

potestatem vulgi, et obrueretur lapidibus. « In temporc ilio, dicit Dominus, quaerelur iniqui-

28. Evangelii yratia. — Abolitis legis cffiremo- tas in Israel, et non erit, et peccatum inJuda, et
niis, etduro pondere veterum prsRceptorum, re- non invenietur (Ibid. 20). » Cur, quaeso .'Sequitur:
promittitur Evangelii gratia, iegemque Dominus « Quia propitius ero iilis. " Ubi autem propitiatio est,

poliicetur, utoinnescum noverint aminimousque praecessit ante peccatum. Tollc igitur posse *, et

ad maximum, dicens : • Dimittam pcccata eorun), concedam omnia, donantc Deo, subsistere. « Bo-
iniquitatum iJlarum ultra memor non ero (Jerem. num est praistolari cum silentio salutare Domini
XXXI, 34). >• Quam autem habuerint sancti viri in (Threri. iii, 26); » bonum est ponere in pulvere os
lege veteri justitiam, sequenti sermone demon- suum; dare percutienti se maxillara, saturari op-
strat : <> Filiilsrael et filii Juda iniquitatem fecc- probriis, spem habere in Domino (Ihid. 27, seqq.).
re perpetuam in conspectu meo; ab adolescentia Si enim abjecit, et miserebitur juxtamultitudinem

sua usque ad diem prajsentem, et civitas Jerusa- -n misericordiarum suarum neque enim humiliavit :

lem ab initio conditionis suco usque ad dlem ever- corde suo et abjecit filios hominum. Frustra mur-
sionis suae me ad iracundiam provocavit [Jereni. murat homo pro peccatis suis. Scrutemur vias
XXXII, 30). » Attende quid dicat, finem juge prin- nostras, et quaeramus et revertamur ad Domi-
cipio, omne medium tempus in vitio est. Jeremias num (Ibid. 40, 41). Levemus cordo cum 779 ma-
sanctificatus in utero' antequam natus(/grem.i 5), nibus ad Dominum in coelum, dicamusque ei :

virgo, propheta veteris Testamenti pertremiscit « Inique egimus, et ad iracundiam provocavimus,

Sedechiam, et fiebiliter obsecrat, dicens : « Nunc idcirco tu inexorabilis es {Ibid. 42).
ergo, domine mi rex, audi deprecationem meam, 30. Causas divinx xoluntatis noscimus. Daniel —
et prsvaleat apud te obsecratio mea, ne remittas propheta loquitur ad Nabuchodonosor, quod do-
3 7S me in domum Jonathan scribae, ne ibi per- minetur Excelsus regno hominum, et detilludcui-
eam {Jerem. xxxvii, 19). » propheta cur times cunque volucrit, et extremum atque projectum con-
impium regem ? Cur eum metuis, quem nosti jam stituat super illud. Interroga eum qua causa ulti-
jamque periturum ? carcerem reformidas, cui pa- mum atque despeclum constituat in regem, et
ratur paradisus ?Respondebit'mihi Homo sum in : faciat quod voluerit : et discute, utrum ipsius
mortali carne et corruptibili constitutus, dolorem voluntas justa de quo scriptum est « Qui sus-
sit, :

sentio, horrescocruciatus,quosetiamDominusmeus ^ citat de terra humilem, et de stercore elevat

pro mea salute sensurus est. Miseretur humano gc- pauperera, ut collocet eum cum principibus, cum
neri Deus, et non vult perire quod fecit. « Noli ti- principibus populi sui (Psal. cxii, 7, 8). » An for-
mere, Jacob, Dominus ego enim sum tecum
dicit ; sitan juxta te absque judicio atque justitiagloriam
et interficiam omnes gentes in quas dispersi te; te quaerit auraraque popularera, ut humiles erigat
vero ipsum perire non faciani, sed castigabe te in in regnum etpotentes hurailitate commutet?Audi
justitia, et ita miserebor tui, ut te innoxium non prophetam dicentem : « Omnes habitatores terrae
relinquam (Jerem. xxx, 10, ii). » quasi nihil reputati sunt apud eum (/5C. xl, i7).
29. Salvemur Dei rnisericordia Unde et nos . — Fecitenim quodcunque voluit in coelo et in terra,
dicimus essejustos'' sanctos viros, etpost peccata et nemo est, qui resistat voluntati ejus ^, aut pos-
placentes Deo, non suo tantum merito, sed ejus sit dicere, Quare hoc fecisti, cujus sunt omnia
clementia, cui omnis creatura subjecta est, et in- opera in veritate, et viae illius juslitia, et super-
diget misericordia ejus. Audiant haeretici, qui ele- bientes potest ipsc humiliare. Antiochus Epipha-
vantur per superbiam, et dicunt « Ipsi nobis fe- : nes rex crudelissimus subvertit altare ipsamque
cimus cornua {Amo.s. vi, 14). » Audiant illud quod justitiara fecit conculcari, quia concessum erat a
audivit Moab « .^udivimus superbiam Moab, su-
:
Domino : causasque reddit, propter peccata pluri-
Ij
perbus est valde. Altitudinem iilius, et elationem ma (II Ergonon fecitquod ipse tantum
Mack.v,il).
et glorificationem, et inflationem cordis ego co- quod propter peccata populi concessit
voluit, sed
gnovi, dicit Dominus, quoniam nequaquam juxla Dominus. Denique sequitur, quod non ex propria
inflationem cjus et fortitudo illius est (Isa. xvi, fecerit fortitudine, sed ex ejus imperio qui prae-
6). » Diciturque ad hujuscemodi homincs : « Ini- cepit ut fieret. IUud autem quod
in oratione sua
mici autemeorum (haud dubium quin gregis Do- loquitur : « Peccavimus, inique egimus, injuste

' In altero Vatic. et veteri edit voccs in utero autem nostri silent.
non habentur. Victorius voculam et ad concinniorem sensum
^
* Legendum puto respondebis, ut e codicibus contendit superraddendam.
Florentinis et Brixianis Victorius rescripsit, tam- * Scilicet posse suis viribus, et absque Dei
etsi non, ut illi placct, Pelagium, sed Jeremiam auxilio.
alloqui pergere videatur nobia Hieronymus. Mss. » Vatic. qui resistal fortittidini ejus, etc.
m S. EUSEBII HIERONYMI.
gessimus reccssimus a mandatis ct justitiis tuis
ct A. atque mortale incorruptione et immortalitate mu-
(Dan. III, cjctcrahujusmodi, solelis dicere,
29), » et tetur, necesse est, nos subjacere peccato, non
'JSO quod et David', et Daniel, ct omnes pro- naturfc et conditionis, ut tu calumniaris, vilio,
phctffi, non pro se, qui sancti erant, sed ex per- sed fragilitate, et commutatione voluntatis huma-
sona populi sunt locuti. Adversum quam opinio- naj, quiE per momenta variatur : quia Deus soIub
neni ipse respondebit el dicet: « Cum adhuc ora- est immutabilis. Qua;ris ubi Abel, ubi Enoch, ubi
rem, et confiterer peccata mea ct pcccata populi Jesus filius Navc, ubi Elisaeus, caeterique sanclo-
Israel {Dan. ix, 20). » Vides ergo quod tam pro rum Non est necesse nodum ia scirpo
peccaverint.
peccatis suis, quam pro peccatispopuli, Dominum quKrere utinam possem et manifesta reticere
;

sit deprecatus, et effuderit deprecationes suas in peccata Si vis a me verum audire, nescio. « Ni-
!

conspectu Domini Dei sui. Visiterum nosse, quan- hil, inquit mihi conscius sum, nec tamen in hoc

do peccatum et iniquitas finialur? Quanquam di- justificatus sum {Cor. iv, 4). » « Homo videt in

versa auctorum interpretatio ^, audi eumdem

sit facie, Deus in corde {II lieg. xvi, 7). » Apud ejus
prophetam « Septuaginta hebdomadae completae
: conscientiam atqueconspectum nullusjustificatur.
sunt super populum tuum, et super civitatem tuam Unde et Paulus loquitur confidenter « Omneg :

sanctam, ut compleantur iniquitates, et finem ac- peccaverunt, et indigent gloria Dei {Rom. iii,23); >.

cipiatpeccatum, ut dispereat iniquitas, et reve- et ConclusitDeus omnia sub peccato utomnium

: «

letur justitia ^, sempiterna {Ibid. 24). » Quan- misereatur {Rom. xi, 32), » et caetera quae saepe
diu ergo ille finis adveniat, et corruptivum hoc replicavimus *

• NomemDavid in nostris mss. omnibus dcside- * Post haec editio Vallars. habet Explicit tiber :

ratur fortasse verius.

;
secundus ; ad quae verba hanc appendit notulam :

^ Eorum varias interpretationes edisserit in In mss. Finit libri pars secunda. Incipit pars
Commentariis, cap. 9. tertia. Edit.
' Unus Vatic, revertatur justitia.

LIBER TERTIUS.

i. Baptismus tantum prxterita peccala dimittit. C Et tamcn hoc scito, baptismum praeterita donare
— CniTOB. Delectatus sum tuorum multi-
781 peccata non futuram servare justitiam, quae la-
plicatione sermonum, dc quibus scriptum est : bore et industria, ac diligentia, et semper super
« In multiloquio non efTugies peccatum {Prov, x, omnia Dei clementiacustoditur : ut nostrum sit
19) » sed quid ad
; causam ? Certe boc fateberis rogare, illius tribuere quod rogatur nostrum :

baptisma consecuti sunt, non ha-

eos, qui Christi incipere"^ illius perficere nostrum offerre quod :

bere peccatum. Et si absque pcccato sunt, justos possumus, illius implere quod non possumus.
esse. Curaque semel justi fuerint, ei egerint sol- « Nisi enim Dominus a;dificaverit domum, in va-
licite, posse in sempiternum justitiam custodire, num laboraverunt qui aedificant eam. Nisi Domi-
ac per hoc omne vitare pcccatum. Attig. Non nus cuslodierit civitatem, in vanura vigilat [al.

erubescis explosam atque damnatam Joviniani vigilabit] qui custodit eara {Psalm. cxxvi, 1).

sententiam scqui? Et ille enim his testimoniis Unde et Apostolus praecipit : « Sic currite, ut

tuisque nititur argumentis imo tu illius inventa

;
comprehendatis. Omnes quidem currunt, sed unus
sectaris, in Oriente docere desiderans, quae olim accipit coronam^ [I Cor. ix, 24). » Et in Psalmo

Comae et dudum in Africa* condemnata sunt. scriptum est ; Domine, ut scuto bonae voluntatis <

Lege crgo quid illi responsum sit, et tibi respon tua; coronasti nos {Psal. v, iS).)* Nostra enim

sum ducito. In dogmatibus enim et quajstionibus D victoria ctcorona victoria;, illius protectione 781
disserendis non persona, scd causa quaerenda est. et clypeo paratur [ai. praeparatur] et hic curri- :

'
Non quod eliam in .Vfrica, ut adnotat Martia- - Nosfrum Ex hoc loco dicere potuit
inciperc.
nfeus, damnata fuissct Joviniani ipsa dc hominc sanctus Benedictus Prologo in Rcgulam suam :
sententia, quac vix cxtra ILaliam eruperat, ut Gx « In primis, utquidquid agendum inchoas bonum,

S. August. lib. do Hxres. apparct scd idco dixil ; ab eo perfici instantissima oratione deposcas, » et
Hieron. quod iiiipeccantia, quam Jovinianus de- crtera. Martian. —
Ne prava? intelUgentiae locus
fendebat (/M(/tt»i, id est nupcr in Africa fuisset hic pateat, adde clausulam, quam simili sententi»
damnata ; quia in Afr. synodo, an 412 aut 413, in episl. 430 ad DeT.etriadem ipse Hieronymus
damnalus fucrat error Coclcstii dc impeccaiUia, satis orthodoxe semetipsum cxplicans, apposuit :
qucm eumdem csse scnlit cum illo Joviniani. Idem v> Ipsunique qnod nostrum est, sinc Dei misera-
sensisse vidcntur S. Augusl. lib. Dc nuptiis et tione nostrum non cst. » Vide quac paulo infra
Concup. nuin. 15, p. 308 ct IS Jaclatc ut luen-: c< nuin. 10 adnotainus.
* Unus Vatic. scd non omnes accipient coronam.
suram Joviniani perfectius implcatis. »
)1 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. III. S98

us, ut in futuro comprehendamus : ibi accipiet A ncm peccatorum :eamus et baptizemur ab eo»
ronam, qui in hoc stECulo victor exstiterit ;
Dixit autem cis : Quid peccavi, ut vadam ct bap-
(bisque post baptismum dicitur: «( Ecce sanus tizcr ab eo*? Nisi forte hoc ipsum quod dixi,

ctus es, jam noli peccare, ne quid deterius tibi ignorantia cst. » Et in eodem volumine « Si pec- :

ntingat {Joaii. v, 14). • Et : << Nescitis quia caverit, 783 inquit, fratcr tuus in vcrbo, et satis
mplum Dei estis, et Spiritus Dei habitat in tibi fecerit, seplies in die suscipe eum. Di.xit illi

ibi3?Siquis tem[Jlum Dei violaverit, disperdet Simon discipulus ejus : Septies in die ? Respondit
im Deus (/ Cor. iii, 16, 17). » Et in alio loco Domiiius, ct dixil ei : Etiam ego dico tibi, usque
Dominus vobiscum est, quandiu vos estis cum septuagies septies [Matth. xviii, 22; Luc. xvii, 4). »

• si rehqueritis eum, ot ille relinquet vos (// « Etenim in prophetis quoque postquam uncti sunt

iral. XII, 5). " In cujus putas delubro atque sa- Spiritu sancto, invcntus cst sermo peccati. »

ario Christi puritas permanet, templique sere- Ignatius ^, vir apostolicus et martyr, scribit audac-

tas nullo nubilo contristatur? Eumdem semper ter : " Elegit Dominus apostolos, qui supcr omnes
iltum habere non possumus ;
quod de Socratc homincs pcccatores erant. » De quorum celeri

Jso philosophi [ul. philosopho^ gloriantur ;

conversione Psalmista canit : « Multiplicata^ sunt

lanto magis animum ? Multa; facies hominum, P infirmitates corum, postea acceleraverunt {Psal.

:; et corda diversa. Si fieri posset, ut semper XV, 4). i> Quibus testimoniis, si non uteris ad
[uae baptismatis mersos tenerent, volitantia nos auctoritatem, utere saltem ad antiquitalem, quid
;super peccata non tangerent Spiritus sanctus : omncs ecclesiastici viri senserint. Fac aliquem
leretur [al. tueturj. Sed impugnat inimicus, nec baplizatum, vel statim, vel in ipsis diebus morte
ctus recedit, sed semper in insidiis est, ut sa- subtractum, et concedam tibi, quod concedere non
ttet in occulto rectos corde. debeo, nec cogitasse aliquid, nec locutum, in quo
2. B.C Evamjclio juxla Uebrxos. — In Evangclio errore et ignorantia laberetur. Num [al. Et] ideo
xta Hebrxos, quod Chaldaico quidem Syroque sine peccato erit, quia videbitur non superasse,
rmone, sed Hebraicis litteris scriptum est, quo sed fugisse peccatum, ac non potius quiaDei mise-
untur usque hodie Nazareni, sccundum Aposto- ricordia de peccatorum carcere liberatus migravit
s ', sive, ut plerique autumanl, ju.eta Mattluvum, adDominum? Hoc et nos dicimus, posse Deum
iod et in Caesariensi habetur bibliotheca, narrat quidquid voluerit ; et hominem per se et propria
[storia « Ecce mater Domini ct fratres ejus di-
: voluntate, quod lu asseris, sine peccato esse non
ibant ei Joannes Baptista baptizat in remissio-
: posse. Sin autem potest, frustra nunc jungis et

Hoc loco diserte docct Hicr. pro eodem se ha- p ris, ut inde me appelles Manicha^um, ipsum tamen
'

;re Evangelium secundum duodecim Apostolos,et ^ hoc appellare non audes. » Nimirum exHieronymi
vangel. juxta llebr.-cos, et Nazarenum. Pcrperam verbis plane constat, neque isti Evangelio auctori-
aque priora duo sic distinguit Beda initio Com. tatem ab illo tribui, neque eum esse ejus apocry-
I Lucam, ut Evangelium duodecim .-Vpostolorum phi libri sensuin, imo blasphemiam, ut aliquo
iter scripta apocrypha ab hffireticis profecta, Evan- peccati genere Christus macularetur, quod Joannis
ilium vero secundum Hebra>os inter scripta eccle- baplisino diluere opus essct. Sane Julianus, qui
astica referat « Inter qu.c, infjuit, notandum-
: calumniandi animo ista maligne est interpretatus
uod dicitur Evangelium juxta Hebraeos, non inter in eo etiam fallitur, quod Nazarenorum Evangelii
30cryphas, sed inter ecclesiasticas numerandum versionem hic loci ab Hieronymo memorari dicit,
Istorias. Nam et ipsi sacra; Spiritur.T; interpreti quod illc tradit in Catalog. S. E. cap. de Jacobo
ieronymo pleraque ex eo tcstimonia usurpare, fratre Domini.
; ipsum in Latinum Graecumque visum est trans- '
In Vatic. ms. hjnatii nomen non habetur, sed
srre sermonem. » vacat spatium. Revera non S. Ignatius haec de apo-
* Hinc calumniandi occasionem Julianus Pela- stolis scripsit, sed in Barnab-i; epistola occurrunt,
ianus arripuit, cujus verba isth.Tc Auguslinus re- p. 16 "Ot". 0£ -rou^ iv.oo; too^ [j.sXXovTa? y.T,p'jaaciv :

tat lib. IV Opcris

impcrUcli, cap. 88 « Verum : ~o eoaYYiAiov aJToO l\z\i\7.~o hvza^ 'jTtlp Tiaarav
is, ut res postulat, impletis, juvat le (Augusline) a[i.apT'!av dvo;ji.toTipo'j; : Quoniam proprios aposto-
3l mediocriter convenire qua liducia tu cum Hic- los siium Evangelium pr.Tdicaluros. elegit, qui supra
)nymi scripta collaudes.dicas in Christo non fuisse omne peccatum erant nequissimi. Nec diffitetur con-
Bccatum, cum ille Dialogo illo, quem sub noniine D tra Celsum Origcncs, lib. i, num. 63 « Verum est :

stici et Critobuli mira, et ut taiem fidem decebat, in Barnaba; Epistola, undc fortasse Celsus hause-
jnustate coinposuit, etiam quinti Evangelii, (juod rit apostolos infames esse et nequissimos, legi
se translatum dicit, testimonio nitalur ostendere, apostolos a Jesu fuisse electos, qui improbi erant,
hristum non solum naturalc, verum etiam volun- ut nuUi magis. » Qua3 rursum profert S. Gregorius
irium habuisse peccatum, propter quod secogno- Nazianzcnus in Philocalia ex sententiis Origenis
jrit Joannis baplismale diluendum, » etc. Aper- cap. IS. Igitur mcmori.-c lapsum tribuamus lliero-
ssimcB calumni.T h.i;c reposuit Augustinus: « Si iiymo, qui Ignalio ascribit, quod nusquam in ejus
osuisses vcrba llieronymi, fortassis oslenderern epistolis invenitur. Non improbabilis conjectura
uomodo accipiendaessent sinc blasphcmia, quam cst fraudi illi fuissc volumcn ipsum scriplorum
1 illi irnportare conaris quod si non possim, non : aposlolicoruni, in quibus Ignatiana praeccderent,
imcn ejus fidem quam cum aliis pr.cclarissimis Barnabrc ct Clcmcnlis scrijjia subsequercntur, ut
cclesice calholic.-c doctoribus tenuit, ideo repu- aut tola collcctio Ignatio potuerit inscribi, aut in-
iandam putarem, f|uia dixissc aliquifi inveniretur, tcrposita Barnab.'K cpistola, in eo quo utebatur
quo illis non consonarct. Illud autfjrn mihi cx
i
llieronymus libro, propriam epigraphen non ha-
ujus hominis persona contra tc satis est, quod berct. VideMenardum in notis ad eam epist.
im id sentiat de peccato originali quod sic aversa-
 m S. EDSEBII HIERONYMI. 600
graliam. qua potens non indiget. Quod si non po- A Loquere ut vis, argumentare ut libet, nunquam
test absquc Dci gralia, stulte tu dixisti posse quod mihi liberum arbitrium extorquebis, quod semei
non potest. Quidquid cnim ex alterius pcndet concessit Deus, nec valebis auferre quod mihi tri-
arbitrio, non ejus est quem posse contendis, sed buit Deus *, posse si voluero. A. Exempli gratia,
illius, sine quo eum non possc perspicuum est. uno tantum utamur testimonio « Inveni David :

3. hiter esse et posse quantum distet. C. Rogo, — filium Jesse, virum secundum cor meum, qui fa-

qua? est ista pravitas, imo absque ratione con- ciat omnes voluntates meas {Act. xiii, 22; Psal.

tentio ? Ne hoc quidem mihi das, ut cgressus Lxxxviii, 21). » David sanctum esse non dubium
184 aquas [al. aquaj baptismatis sine peccato est, et tamen qui electus est, ut omnes Dei volun-
sit ? A. Aut ego sensum mcum verbis explicare tates faceret, aliqua fecisse reprehenditur. Utique
non valeo, aut, me explicante, ad intelligendum possibile erat ei facere, qui ad hoc electus est, ut

tardior es. C. Quonam modo ? A. Ilecordare quid omnes Dei voluntatcs faceret. Nec Deus in culpa

ct tu dixcris, et ego quid loquar. Posuisti homi- est, qui praedixit eum cunctas suorum praecepto-
nem sine peccato esse Ego impossibile
', rum facere voluntates, sed illi qui praedicta non
si velit.

hoc in homine non

esse respondeo, quia statim a fecit. Neque enim dixit, invenisse se virum qui
baplismate homo peccato careat, sed illud tem- p cunctas in perpetuum suae jussionis faceret volun-
pus quando sine pcccato est, nequaquam possi- tates, sed qui tantum cunctas faceret voluntates *.

bilitati humanae, sed Dei gratiae deputatur. ToIIe Hoc et nos dicimus, posse hominem non peccare,

igitur posse, et ego esse concedam. Quomodo si velit, pro tempore, pro loco, pro imbecillitate
enim potest, qui per se non potest? Aut qua? est corporea, quamdiu intenlus est animus, quamdiu
illa impeccantia, quo3 statim corporis hujus morte chorda nullo vitio laxatur ia cithara. Quod si pau-
finitur ^? Aut certe si ultra vitam protraxerit, lulum se remiserit ^, quomodo qui adverso flumine
delicti et ignorantia^ periculo subjacet [al. subja- lembum trahit, si remiserit manus, statim retrolabi-
cebit]. C. Dialectica me arte concludis, et non tur, et fluentibus aquis, quo non vult ducitur sic ;

Christiana loqueris simplicitate, nodos mihi quos- humana conditio, si paululum se remiserit, discit
dam inter cssse ct esse posse concinnans. A. fragilitatcm suam, et multa se non posse cogno-
Egone verborum strophis ludo, cum hoc de tua scit. Putasne apostolum Paulum eo tempore quo

processeritofficina? Tu cnim dicis, non esse ho- scribebat, « Lacernam, sive penulam, quam reliqui
minem sine peccato, sed esse posse, cum e contra- Troade apud Carpum, veniens affer, ac libros, et
rio ego tribuam^ quod negasti, esse hominem sine maxime membranas (IITim. iv, 13), « de coelestius
peccato per Dei gratiam, et tamen per se non cogitasse mysteriis, et non de his quae in usu com-
posse. C. Frustra ergo dantur praecepta, si ea im- munis vitae vel corporis necessari» sunt ? 786
plere non possumus. i.Deus possibilia mandavit, Da mihi hominem qui non esuriat, non sitiat, ne-
hoc nulli dubium est. Sed quia homines possibilia que algeat, non doleat, non febricitet, non tormi-
non faciunt, idcirco omnis mundus subditus est nibus et urinae difficultatibus torquealur ; et ego
Deo, et indiget misericordia ejus. Aut certe si os- tibi concedam, posse hominem nihil nisi "^
de vir-
tendere potueris, qui universa compleverit, tunc tutibus cogitare. Cffiditur Apostolus a ministro
poteris demonstrare esse hominem qui non indi- {Ad. XXIII, 2), et contra Pontificem qui caidere im-
get misericordia Dei. Omne enim quod fieri potest pera^^erat, sententiam dirigit : « Percutiet te Deus,
tribus constat temporibus, aut praeterito, aul pra;- paries dealbate {Ibid. 3). » Ubi est illa patientia Sal-
senti, 185 aul futuro. Hoc quod asseris, posse vatoris, qui quasi agnus ductus ad victimam, non
hominem sine peccato monstra fa-
esse si velit, aperuit os suum {Isa. uii, 7). sed clementer loqui-
ctum nunc fieri de
esse de praeterilo, aut certe : tur verberanti : » Si male locutus sum, argue de
futuro postea videbimus. Quod si nullum potes malo : si autem bene, quid me caedis (Joan. xviii,

ostenderc, qui sinc omni omnino peccato aut sit, 27) ? » Non Apostolo detrahimus,
sed gloriam Do-

aut fuerit, restat, ut de futuro tantum disputatio mini praedicamus, qui in carne passus, carnis in-
sit. Interim in duobus tomporibus, pr.ijlerilo atque juriam superat et fragilitatem ut taceam illud. ;
j)
pra;senti,victusteneris.Sialiquisfueritposteamajor quod commemorat « Alexander «rarius multa :

patriarchis, prophetis, apostolis, qui peccato careat mihi mala ostendit ; reddet illi Dominus in illa die

tunc futuris de futiiro, si potueris, persuadeto. justus judex (7/ Tim. iv, 14). »

4. Posse homincm pro tempore 7ion pcccarc. — C. .'). Nec est culpanda Creatoris condilio. — C. Cogis

*
Victor., Posuviti, posse hominem sine peccato, esse reposuit e mss.
etc. e quibus verbum posse a se superadditum cx * Vocem Deus utpotc superfluam hinc Victorius
ipsa Critobuli propositionc conslarc ait; alqueox ainovit.
his inlra « Tu enim dicis non cssc hominem sine
:
•
Verba, scd qui fantnm cunctas facerct volHnta-
pcccato, scd esse possc. » Et paulo inferius: « Hoc tes, qu;c scnsui explcndo necessaria visa sunt,
quod dsseris possc hoininem sine pcccato cssp, si hactenus vero in editis deerant, suffecimus ex Va-
vclit, " ctc. Mss. auleni noslri silcnl. ticano cxcmplari.
* In eo sciliccL qui statini a baptismo niorilur. •'
Mss., Quod si paululum remiserit, absquc .^c.

' Mss. euni vclcri edilionc, ciim e conlrario ego

"
Viclor., nihiletc, ex Brixiani»
aliud nisi,
tibi tribuani, ctc. Conscntit Victorius, qui et paulo codd. Paulo post nostri, qui civdcm imperaverit.
infpa T^cr sg csse non posse scripsit; ot verbum
601 DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIBJ III. «03

me, utloquar quod jam dudum gestio, et tamen A ^- Voluntatem nostram, (quae obtulit omne quod
erumpentia verba non promo. .4.Quis cnim te pro- potuit, et laborem, qui contendit ut facerct, et hu-

hibet, quod sentis dicero? Aut enim quoddicturus militatem, quae semper respexit ad auxilium Dei

es, bonum est, etnos bono fraudare non debes,aut C. Ergo si non fecimus quod proecepit, aut voluit
malum, et idcirco non nostri gratia, sed pudore nos adjuvare Deus, aut noiuit. Si voluitet adjuvit,
siluisti. C. Dicam, dicam aliquando quod sentio. et tamen non fecimus quod voluimus ',non nos sed

Omnis disputatio tua illuc delabitur, ut naturam ille superatus est. Sin autem noluit adjuvare, non
accuses, et culpam referas ad Deum, qui talem est culpa ejus, qui voluit facere.sed illius qui ad-
hominem coudidit. .4. Hoc illuderat quod volebas, juvare potuit,et noluit facere. A. Non intelligis *

etnolebas dicerc? dic, dic, quieso, ut oinnes tua S-.XT.ijt.ij.aTov tuum in grande blasphcmiarum deci-
fruantur prudentia. Ileprchondis Deum, quare ho- disse barathrum ; ut ex utraque partc, aut invali-

minem fecerit hominem ? reprehendant et angeli, dus sit Deus, aut invidus, et non tantum ei laudis

cur angeli sint. Omnis creatura causetur, quare id sit, quodbonorum auctor est ct adjutor, quantum
sit quod conditaest, et non id quod condit potuit. vituperationis, quod mala non coercuit. Detraha-
Scilicet nunc mihi puerilibus declamatiunculis"lu- turergo illi, cur diabolum essc permiserit, cur
dendum est, et aculice atque formica usquc ad T» passus sit.et hucusquc paliatur quotidie aliquid in

Cherubim Seraphim veniam, cur non singula in

et mundo mali lleri. Quairit hoc Marcion, et omnes
meliori statu condita sint.Cumque ad excelsas ve- 788 hajreticorum canes,qui Vetus laniant Testa-
nero Potestates, causabor et dicam, quare Deus mentum,et hujuscemodisyllogismum tcxcrc con-
solus tantum Deus sit, ct non omnia deos fecerit. sueverunt. Aut scivit Deus homincm in paradiso
Aut enim impossibihtatis juxta te ', aut invidia; positum praevaricaturum esse rnandatum iilius.aut
reus erit. Reprehende eum, cur et diabolum in nescivit.Si scivit,non est in culpa is qui prajscien-
hoc mundo esse concedat, et aufer coronam, cum tiam Deivitare non potuit, scd ille qui talem con-
certamen abstuleris. C. Nonsum 187 tam vecors, didit, ut Dei non posset scientiam devitare. Si

ut querar, cur diabolus sit, cujus invidia mors in- nescivit, cui prffiscientiam tollis, aufers et divini-

troivit lin orbem tcrrarum sed hoc doleo, cur : tatem. Hoc enim generc in culpa erit qui elegit

viri ecclesiastici, etqui magistrorum sibi usurpant Saul futurum postea regem impiissimum. Et Sal-
vocabulum, tollant liberum arbitrium quo sublato : vator aut ignorantia3, aut injustitiaj tenebitur reus,
Manichaeorum secta construitur. Egone liberum .-1. cur in Evangelio sit locutus « Nonne vos duode-
:

tollo arbitrium, qui in tota disputatione mea nihil cim ego clegi apostolos, et unus dc vobis diabolus
aliud egi, nisi ut omnipotentiam Dei cum libero est {Joa7i. VI, 71) ? » Interroga eum,cur Judam ele-

arbitrio conservarem?6'. Quomodo servas liberura C gerit proditorem ? cur ei loculos commiserit,quem
arbitrum, qui dicis hominem nihil posse facere furem essenon ignorabat ? Vis audire rationem ?

nisi Dcus semper adjuverit? //. Siin culpaest,qui Deuspraesentiajudicat,non futura. Nec condemnat
libero arbitrio jungit Dei adjutorium ergo ille : ex praescicntia, quem noverit talem fore, qui sibi
laudetur, qui Dci Non tollo Dei
tollit auxilium. C. postca displiceat : sed tants bonitatis cst et in-
auxiiium, quippe per cujus gratiam possumus effabilis clementia?, ut eligat cum, quem interim
omne quod possumus sed utrumque suis finibus
; bonum cernit, etscit malum futurum, dans ei po-
terminamus: ut et Dei sit gratia: quod dcdit liberi testatem conversionis et poenitentiae, juxta illum
arbitrii potestatem, et nostra; voluntatis, facere sensum Apostoli: « Ignoras quia benignitas Dei
quid, vel non facere : ct quod facicntibus prai- ad pcenitentiam te adducit ? secundum duritiam
mium, et non facientibus pccna servetur. autem tuam ,et cor impoenitens thesaurizas tibi
6. Quid Deus coronet in nobis. — A. Videris mihi iram in die ira? et revelationis justi judicii Dei,qui
obliviosus csse, et quasi nihil supradictum sit,per reddetunicuique secundum opera ejus {Horn. n,
easdem disputationisreverti Hocenim longa lineas. 4, 5). "Neque enim ideo peccavit Adam,quia Deus
dissertatione,conclusum est,utgratia sua Dominus hoc futurum noverat sed proescivit Deus, quasi
;

qua nobis concessit liberum arbitrium, in singulis n Deus, quod illc erat propria voluntate facturus.
operibus juvet atque sustentet. C. Quid ergo coro- Accusa ergo Deum mendacii, quare dixerit pcr
nat in nobis *, et laudat quod ipse operatus est .' Jonam : « Adhuc tres dics, et Ninivc subvertetur

Voces juxta te Martianaeus post Erasm. omise-

'
nullo invenimus.
rat, nos ex mss. suffecimus et veteri editione. Vi- ^ Unus Vatic. contrario sensu et lamen fecimus
ctorius quoque.antea ex Mediceo, Fesulano, aliis- quod voluimus. Confer. lib. S. Augustini dc Perfect.
que mss. reposuerat, casque inferior contcxtus justit.
asserit, ubi o(at,[a[ji-/ Crilobuli exploditur. Mox * Non intelligis oiXr, ij.[AaT:ov. Non 50,T|ij.[j.a, ut
Vatic. pro in hoc mundo esse legit in hoc mundo editilibri, scd o-.XTi^xjAaTovlegunt cuncla excmplaria
iantum possc. Rcginae ms.cum veteri editioneajque mss. Et legcndum docct Hermogen., lib. iv de
ita
benc tantum esse. quoque inter dilemma et dilem-
Inventione. Suidas
» Hactenud editi Quid ouaw;
ergo juvat atque coronat mcton hoc ponit discrimen A!).T,[x[j.a to :

verbis juvat atquc perperam intru«is, et contra ),a[j.oav'i[j.ivov '.ipovr, ;j.a : ct v.At, [j.[j.aTOv O'.yoj; vo-
scriptoris mentem, quod extoto contextu liquet : OJJJ.WOV, id est, bifariam intellectum Martian.
nos illa expunximus mss. auctoritate, in quorum
m S. EUSEBII HIERONYMI. 604

{Joan. III, 4). Sed respondebit tibi per Jeremiam

» :
A rebus, sed sermoaibus, id est, non veritate, sed
« Ad summam loquar conlra gentem ct regnum, mendacio. Possum enim illud tibi Apostoli respon-
ut eradiccm et destruam et disperdam illud. Si dere : « Etsi imperitus sermone, non tamen scien-
pcEnitentiam egerit gcns illa a malo suo, quod lo- Quando enim Ioqueris,coactu8
tia (// Cor. x., 6). »

cutus sum adversus eam, agam ct ego pceniten argumentationum strophis tibi videor assentire,
tiam super malo quod cogitavi ut facerem ei. Etad cum autem tacueris, ex animo rursus elabilur, ul
summam loquar de gente cl rcgno, ut aedificem ct liquido appareat disputalionem tuam non ex fonti-
plantem illud, si fecerit malum in conspectu mco bus veritatis 790 et Christiana simplicitale, sed
ut non audiat vocem meam, pccnitentiam agam ex philosophorum minutiis et arte descendere. A.
super bono,quod locutus sum ut facerem ei {Jerem. Vis ergo me rursum uti testimoniis Scripturarum ?
XV. II, 7 segq. ). » Indignabatur quondam et Jonas, Et quomodo jactant discipuli tui, nullum argu-
curDeo fuerit jubente mentitus sed injusti mcc- :
mentationi tuae posse ctproblematibus respondere?
roris arguitur; malens cum pernicie 189 innu- C. Non solum volo, sed et cupio. Doce me de
merabilis populi verum dicere, quam cum tanto- Scripturis sanctis, ubi, sublata liberi arbitrii po-
rum salute mentiri. Ponitur ei exemplum : « Tu testate, faciat homo, quod per se aut noluit', aut
doles super hedera, Siv<? cucurbita in qua non la- p non potuit.
borasti, neque fecisti ut cresceret, quae sub una 8. Scripturarum tcslimonia. — A. Non ita, ut tu
nocte nata est, et una nocte periit, et ego non par- proponis, sed ut veritas poscit et ratio, Scriptura-
cam Ninive civitati raagn(B,in qua sunk plus quam rum vocibus est utendum. Loquitur Jacob in ora-
centum viginti millia hominum, qui nesciunt quid tione sua : Dominus Deus mecum, et
« Si fuerit
sit inter dexteram et sinistram suam (Jonx iv, 10, custodierit mein via, per quam ego pergo, et de-
H) ? » Si in parvulorum «tate et simplicium,quos derit mihi panem ad manducandum, et vestimen-
certe peccatores fuisse non poteris approbare, tum ad operiendum, et reduxerit me c»tn ealute
tanta fuit hominum multitudo, quid dicemus de in domum patris mei, erit raihi Dominus in Deum
utriusque sexus aetate diversa,qu«,juxta Philonem et lapis iste quem posui in titulum, erit mihi do-
et prudentissimnm philosophorum (Platonem, in
'
mus Dei, et omniura quaecunque dederis mihi,
Timieo), ab infantiausque ad decrepitam senectu- deciraas offeram tibi (G<?n. xxvin, 20 et seqq.). »

tem, septenario ordine devolvitur, dum sibi sic Nuraquid dixit,Si liberumarbitrium conservaveris,
invicem aetatum incrementa succedunt, ut quando et cibum et vestimentum meo labore quaesiero, et
de alia transeamus ad aliam, sentire minime va- revertero in domum patris raei ? Orania dat Domini
leamus ?. voluntati,ut mereatur accipere quod precatur. Re-
7. Minime peccati auctor est Deus. C. —
Tota ^ vertenli de Mesopotamia Jacob angelorum occur-
argumentatio tua huc tendit, ut quod Grajci di- rit exercitus, et vocantur castra Dei [Gen. xxxii. 2).
cunt ' auTE^ouaiov, et nos liberum appellamus ar- Postea pugnat cum angelo sub figura hominis, et
bitrium, vocabulo tribuas, re auferas. Tu enim a Domino confortatur; de supplantatore Jacob,
auctorem peccatorum facis Deura, dum asseris ni- rectissimus Dei *, nomen accepit. Neque enim ad
hil hominem per se posse facere, sed adminiculo fratrem crudelissimum audebat reverti nisiDomini
Dei, cui imputetur omne quod facimus. Nos au- praesidio roboratus. Scriptum est in consequenti-
tem, sive bonum, sive malum homo feceril, per bus ;
« Ortus est ei sol,postquam transivit Phanuel
liberi arbitrii potestatem ei dicimus imputari, qui flbid. 31), » quod interpretatur facies Unde
Dei.
fecit quod non ei, qui semel concessit
voluit, et loquitur et Moyses ^ : « Vidi Dominum [
Deum]
al.
liberum arbitrium. A. Quamvis tergiverseris, la- facie ad faciem, ct salva facta est anima mea [Ibid.
queis veritatis innecteris hoc enim modo, etiam
; 30), non proprietate natura), sed dignatione mi-
si ipse non adjuvat, tamen juxtate auctor erit ma- serentis. Oritur ergo nobis sol juslitiae, quando
lorum,' quiapotuit prohibere, et non prohibuit. vultu Dei confirmamur.Josephin jEgypto clauditur
Vetus enim sententia est, homicidam essc eum, carcere, ibique infertur, quod custos carceris om-
qui pum possit hominem de morte liberare, non [) nia potestati ejus fideique commiserit. Causaque
liberet. C. Jamjam tollo manum, cedo, vicisti : si redditur « Quia Dominus erat cum eo, et quaecun-
:

tamen vincere est, veritatem velle subvertere, non que faciebat.prosperabantur a Domino in manibus
'
In veteri edit. Philonem prudentissimum, etc, interpretatum nomen ponatur, jrclissimus Dei.
absque et copula in Vatic. auteni prudentissimos.
:
MARTi.\N.--Nempe Israel. Sic enimin comraentatur.
* Quod Grxci dicunt ajTi^ojj-.ov. Hic similiter in Isai. xnv, Proprie, inquit, jM.r^a IlebrcTos, et
legunt omnes codices mss. a'jT£^o'jTiov, non falso littcrarmn fidem Israel zWj-i-.o:, eEou (rectus Dei
aOxE^oijTiav cum Erasmo. Est autem to aut£;oj- ff?V//H/-SN*'<'C'%(/«V77u/-.Vid.Librum Nominum. Victo-
aiov libcra voluntas, sive lihcrnm arbitrium undc : rius maluit rectissime.
apud Gregor. Nazianz. t(]) ajTE^ojafto tujlTiOsi;, /?'- ^ Undc loguitur et Moyscs. Vcrba sunt Jacob, eed

bcri arbitrii facultatedonatus. Marvian. a Moyse scripta ideoque Moysi tribuit Hierony-
:

^ Vatic. aut faccrc noluit. Infra

inlerpunctionom mus eadem verba. Martian. Quae a Jacob dicta —
cu.jus vitio sensus laborabat, cmendamiis. sunt, Moysi ut hislorico vcrba tribuit. Sic Chri-
''Jacob rcclissimas Dci. Incptit hic Marianus in stus, Matth. XIX, '<, Deum refcrl dixisse id, quod
Notis, quasi sexcentis Hieronymi locis Isracl non dixit Adam, Deo nimirum jubente.
60« DIALOGUS CONTRA PELAGIANOS. — LIB. III. 606
ejus (Gen. xxxix, 23). » Unde et eunuchis somnia A vas electionis apertissime scribat : « Habemus au-
suggeruntur [Gen. xl, 1 seqq.), et Pharao videt tem thesaurum istum in vasis fictilibus, ut abun-
somnium inextricabile {Gen. xli, 1 seqq.), ut per dantia fortiludinis nostroc sit ex Dco ^, et non ex
hanc occasionem liberaretur Joseph iGen. xlii nobis (// Cor. iv, 7). » Unde et in alio loco, retun-

seqq. ,
paler pascerctur 191 et fratres. .'Egyptus dens hffireticorum impudentiam, loquitur : « Qui
tempore famis salvaretur. Sequilur « Dixit autcm :
glorialur, in Domino glorietur. Neque enim qui
Deus ad Israel in visione noctis Ego sum Deus :
seipsum commendat, ipse probatus est, sed quem
patrura tuorum, noli timere descendere in .Egy- Deus commendat (// Cor. x, 17, 18). » Et iterura :

ptura in gentem enim magnam faciam te ibi, et

;
« Nihil enim mihi defuit ab his, qui supra modum

Bgo descendam tecum in .Egyptum, et educam to sunt apostoli, licct nihil sim (// Cor. xii, U). »

iude et ponet Joseph manus siias super

:
oculos Petrus loquitur ad Dominum, signorum magnitu-
tuos {Gen. xlvi. 3, 4), » Ubi hic est liberi arbitrii dine conturbatus : « Recede a me, quia homo pec-

potestas ? Annon totum. '

quod ire audeat [al. au- catorsum {Luc.y, 8). Et Dominus ad diacipulos :

detl ad filium, committere Dominum

ct genti se « Ego sura vitis et vos rami, qui manet in me, et
nescienti,Dei palrum ejus auxilium est ? Liberatur ego in co, iste affert * fructum multum : quia sine
populus de .Egypto in manu forti et brachio ex- T> me nihil potestis facere {Joan. xv, 5). » Sicut rami
celso, non Moysi et Aaron, sed ejus qui signorum et flagella vitium illico cum fuerint
contabescunt,
miraculis populum liberavit, et ad extremum per- a matrice prajcisa, ita omnis hominum fortitudo
cussit prirnogenita i-Egypti.ut qui prius rctinebant marcescit et deperit, si a Dei auxilio deseretur.
pertinaciter, ardenter exire compellerent {E.tod. xi « Nemo, inquit, potest veniread me, nisi Pater,
et xii). Salomon loquitur : << Esto confidens in Do- qui misit me, traxeriteum {Joan. vi, 44). )> Quando
minum in toto corde tuo, in tua autem sapientia dicit, Nemo potest venire ad me, frangit super-
ne exalteris : in omnibus viis tuis cognosce eum, bientem arbitrii libertafem : quod etiamsi velit ^
ut rectas faciat vias tuas {Prov. iii, 5, 6). * Intel- ad Christum pergere, nisi fiat illud quod sequitur
lige quidloquitur : Nec insapientia nostra, nec in « nisi Pater meus ccelestis traxerit eum, » ne-
uUis virtutibus confidendam, sed in solo Domino,
* quidquam cupiat, et frustra nitatur.
Simul et hoc
a quo gressus hominis dirigantur. Denique prffici- animadvertendum, quod qui trahitur, non sponte
pitur, ut ostendamus ei vias nostras, et notas esse currit,sed aut retrectans et tardus, aut invitusad-
faciamus, quae non labore proprio, sed illius ad- ducitur.
Unde scriptum
jutorio atque cleraentia rectas fiunt. 10. Ex addudis, locis arquit. Qui non potest —
est : « Rectam
conspectu raeo viam tuam, »
fac in suis viribus et labore venire ad Jesum, quomodo
sive, ut alia exemplaria habent « Rectam fac in ^ potest omnia simul peccata vitare ? et vitare in
:

conspectu tuo viam » meam

ul quod (Psal. v, 9) ; perpetuum, et Dei sibi potentiae nomen assumere ?
tibi rectum est, etiam mihi rectum esse vidcatur. Si enim ille ava|xap-:7;-:o;, et ego T4a.[xipxr^xo<;, quae
Idem Salomon loquitur « Devolve super Dominum : inler me et Deum erit distantia ? Unura adhuc
opera tua, et firmabuntur cogitationes tuae {Prov. ponam testimonium, ne tibi et auditoribus fasti-
XVI, 3). » Tunc enim noslra cogitatio confirmatur, dium faciam.Assuero quera Septuaginta interpre-
quando omne quod agimus, quasi supcr stabilem tes 'Ap-rafep^r^v [al. Artaxersen] vocant, somnus
et solidissiinara petram, Domini adjutorio devolvi- aufertur ab oculis, ut Commentarios in se fidelium
mus, eique cuncta reputamus. replicans rainifltrorum, inveniat Mardochaeum, cu-
9. Ex yovo Testamento. Apostolus Paulus cum — jus indictio de insidiis liberatus est ut et Esther ;

Doi beneficia celeri sermone narrasset, ad extre- commendabilior fieret {Estker vi), et cunctus po-
mum Etad ha?c quis idoneus (// Cor. ii,
intulit : " pulus Judasorum 193 imminentem vitaret necem.
16j ? Unde et in alio loco dicit
» « Fiduciam au- : Certe r^ potentissimus, qui ab India usque ad
tem talem habemus per Christum ad Deum, non Septentrionem et .'Ethopiam, cunctum possidebat
quod sufficientcs simus cogitare aliquid a nobis, Orientcm, post largissimas epulas et cibos toto
quasi ex nobis, sed sufficientia nostra ox Deo est, Q orbe quffisitos dormire cupiebat, et somno requie-
qui et idoneos fecit nos Novi Testamenti ministros, acere, ac liberum arbitrium implere dormiendi,
non litteni, sed spiritu. Litteraenim occidit, 792 nisi Dominus provisor bonorum omnium impedis-
spiritus autem vivificat (// Cor. iii, 4-6). » Adhuc set naturaj ordincm, ut contra naturam tyranni
audemus per liberum arbitrium superbire, ct abuti crudelitas vinceretur. Longum
si voluero cun- est
bcneficiis Dei in contumeliam largiloris ?cum idem cfa sanctarum Scripturarum exempla profcrre.To-

' Regin. raa. cum vcteri edit., Et non totum, etc. ' Servatus Lupus, qui hunc ex Hieronymo locum
* Fortasse verius unus Vatic, nec in nullius vir- recitat in Collcctanco dc tribus qaccstionibus, legit,
tutibus, etc. tum folia vitiiim, minus recte,
afferct in futuro :

' Abest a Reginae ms. ut et a veteri edit. vox pro flagellu ; denique alterum nisi ante nomen Pn-
quae nec in Graeco habetur, neque in Vul-
noslra-.,
ler omittit.
gato interprete. Sunt autem in Graico qui legendum •'
Mss., quod eiiam qui velit, etc.
putent xx: l/. Toj esoy.
 607 S. EUSEBII HIERONYMI. 608
tus semo sanctorum ad Deum oratio eet : tota A peccati, juxta illud propheticum : Anima quae
oratioct depraecatioextorquetclementiamCfcatoris, poccaverit, ipsa morietur (Ezech. xviii, 4j. » Alio-
ut qui nostris viribus et studio salvari non possu- quin hanc communem mortem, qua et bruta sol-
mus, iilius misericordia conservemur. Ubi aulcm vuntur anirnalia, Enoch et Eliam nondum vidisse
misericordia et gratia est, liberum ex parte cessat cognoscimus. Da mihi corpus quod nunquam lan-
arbitrium, quod in eo tantum est S ut velimus at- guerit, aut quod post languorem perpetua sanitate
quc cupiamus,et placitis tribuamus assensum.Jam securum sit :et dabo tibi animam qu« nunquam
ia Domini polestate est, ut id quod cupimus, quod peccaverit, nec post virtutes deincepg peccatura
laboramus ac nitimur, illius ope et auxllio implere sit, prajscrtim cum vicina sint vilia virtulibus ; et
valeamus. si paululum declinaveris, aut errandum tibi sit
1 1 . Gorporis sunitas animoe sanitati comparatur. aut in praeceps cadendum. Quantum enim inter ae
— C. Ego simpliciter dixeram, non in singulis distant pertinacia et perseverantia, parcimonia et
operibus nostris, sed in gratia conditionis et legis, frugalitas, liberalitas et profusio, prudentia et cal-
sentiriauxilium Dei, ne liberum frangeretur arbi- liditas, forlitudo ettemeritas, cautela et timiditas?
trium. Gaeterum sunt plerique nostrorum, qui om- quorum alia ad bona, alia referuntur ad mala.
nia quffi agimus dicant fieri preesidio Dei. A. Qui ^ Quod quidem et in corporibus invenitur. Si felli
hoc Aut ergo et tu ista
dicit, vester esse cessabit ^, provideris temperando, pituita succrescit. Si hu-
dicito, ut noster esse incipias, aut si non dicis, mores siccare festines, inardescit sanguis bile [al.
alienus eris cum his qui nostra non dicunt. C. bili) vitiatur, et luteus color ora perfundit. Certe
Tuus ero, si mea dixeris, imo tu meus, si adversa ut cunctam medicorum adhibeamus diligentiam,et
non dixeris. Sana corpora confiteris, et animae, ca8tigalis'vivamus cibis, et morborum fomitibus
qucB fortior est, denegas sanitatem. Ut enim mor- careamus et cruditate, occultis quibusdam et soli
bus et vulnus in corpore, ita pecatum in anima. Deo cognitis 195 causis, vel frigore inhorresci-
Qui ergo sanum aliquando hominem confiteris ex mus,vel febre exardescimus, vel torminibus ejula-
ea parte qua caro est, quare non sanum dicas et mus et veri medici Salvatoris imploramus auxilium,
ex ea qua spiritue est ? A. Sequar propositionem dicimusque cum apostolis « Magister, savos noe :

tuam Nunquam hodie efrugies,veniam quocun-

: <(
fac, perimus (Matth. vii. 85). »
que vocaris. » C. Paratus sum ad audiencum. A. 12. Respondet aliquot e Scriptura objectionibus. —
Et Ego ad loquendum surdis auribus. 794 Re- G. Esto, ut nullus potuerit omne vitare peccatum
spondebo igitur ad propositum. Ex anima et cor- in pueritia, adolescentia et juventute numquid :

pore compacti, utriusque substantiae naturam con- negare potest plurimos justos et sanctos viros '
sequimur. Quomodo corpus sanum dicitur, si nullo C post vitia omni sc ad virtutes animo contulisse.
languore vexetur, ita anima absque vitio, si nulla et per has caruisse peccato ? A. Hoc est quod tibi
perturbatione quatiatur. Et taraen quamvis corpus in principio dixeram, in nostra esse positum pote-
sanum integrumque et vegetum, et cunctorum
sit state, vel peccare, vel non peccare, et vel ad bonum,
sensuum integritate robustum, aut crebris,aut ra- vel ad malum extendere manum, ut liberum ser-
ris infirmitatibus condolescit, et ut firmissimum vetur arbitrium : sed hoc pro mpdo et tempore et
sit, interdum pituit;e molestiam patitur ita anima ; conditione fragilitatis humanae ;
perpetuitatem au-
cogitationum et perturbationum impetur sustinens, tem impecantiae soli reservari Deo, et ei qui Ver-
ut superet naufragia, non absque periculo navigat, bum caro factus, carnis detrimenta et peccata
consideransque fragiiitatem suam,semper de morte non pertulit. Nec quia ad breve possum, coges me
sollicita est, secundum illud quod scriptum est : ut possim jugiter. Possum jejunare, vigilare, am-
« Quis est homo qui vivet, et non videbit mortem bulare, legere, psallere, sedere, dormire, numquid
(Psal. Lxxxviii, 49) ? » quaj cunctis intenta est in perpetuum ? C. Et quare in Scripturis sanctj?
mortalibus, non naturae dissolutione, sdd morte ad perfectam justitiam provocamur, ut est illud :

' Initium quoddam bona; voluntatis et fidei ex incipienti incrementum dabit, » etc. Optatus lib.
nobis esse, videtur pra^dicare Hieronymus tum D II : « Nostrum est velle, nostrum est currere, Dei
hic, tum supra, num. 1. Qui sententiai Arausi- Deniqueipse Augustin.in £rt<r/ijrid'
perficere, » etc.
cani sccundi canones pracipue tertium et vicosi- c. 32, qui hanc sentiam mirifice explicat « Tor :

mum quintum adversari, non est quod memorem. tum, inquit, Deo dandum est, qui hominis volun-,
Excusatur tamcn aliorum quorumdam Patrum ex- tatem bonam et prsparat adjuvandam, et adjuvat
emplo, qui antc Pelagianam haeresim scripsere, praeparatam. Praecedit cnim bona voluntas hominis
quod nondum dolis omnibus, et Pclagianorum ca- multa Dei dona, sed non omnia quae autem nwi! ;

ptiosis artibus detcctis, verbo tenus humanae vo- pr.xcedit ipsa, in eis est et ipsa. »
luntati plus justo videatur tribuere,ut fidem liberi - cessavit. Vitiose autem penes Mar-
Unus Vatic,
arbitrii illaesam scrvct. Erat enim tunc temporis tian. crat cum
interrogandi nota.
quoddam veluti proverbium Vclle noslrum est , : ^ Justos et sanctos viros. post vitia Virtutibus
unde ct in anecdotLi quodam scrmone de Symbolo deditos, caruisse peccato, proprium erat Origenis
in Veronensibus mcmbranis « Kliamsi vrlle no- : dogma, in quod Pelagius quoque delapsus est in
strum est, porlic(M"e tameii sine illo (Deo) non in- synodo Diospolitana. A^ide S. Augustinum, de Gc-
venimus. » Ililarius, in Psal. cxvui « Voluntas : stis. Interim Vatic, Numquid uegari potest pluri'
nostra proprium ex se habere debet,ut velit Deus : mos justos, Gtc.
600 DIALOGUS CONTHA PELAGIANOS. — LIB. III. 610
'< Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum vidcbunt A q»«ei'o. contentus sum beneficio quod accepi,
{Matth. V, 8( ;
» et : " Beati imraaculati in via. qui Ouem occulta responsione arguens Dcus, ait

ambulant in legc Domini i^Psal. civiii, 1) ;

•> et Dei Eliam. Et est scnsus : Fiet quod existimas non fu-

loquentis ad Abraham : << Ego sum Deus tuus, turum. Sara uxor tua pariet tibi filium, ct anle-
placeto in conspectu meo, et esto sine macula, quam ista concipiat. priusquam ille nascatur, puero
vel querela, et ponam testamentum meum inter nomen imponam. Ex errore enim tuo, quo risisti
me et te, et multiplicabo te nimis {Gen. xvii, \,1) » ! tacitus, filius tuus Isaac^, risus nomen accipiet.
Si enim non potcst (ieri quod Scriptura testatur, Sin aulem ab his qui sunt mundo corjc in hoc sae-
fruslra prspcepit ut lieret. /1 Diversis testimoniis culo, putas vidcri Doum, quare 797 Moyscs qui
Scripturarum eamdem quoestionem teris in tliea- prius dixerat : « Vidi Dominum facie ad faciem,
trales praestigias,quae unum eumdemque hominem, et salva facta cst anima mea {Gen. xxxii, 30), »
personarum varietate mutata, inMartem Vencrcm- postea deprecatur, ut eum vidcat cognoscenter?
que producunt ut qui prius rigidus ettrucuiontus
: quem quia dixeral se vidisse, audit a Domino ;

incesserat, postea solvaturin mollitiem feminarum « Non potes videre faciem meam. Non enim videbit
Hoc enim quod nunc quasi novum objicis: « Beati homo faciem mcam, et vivet [E.xod. xxxiii, 20). »
raundocorde,»et,«Beatiimmaculatiinvia,»et,«Esto o Unde et Apostolus (I Tim. \) invisibilem solum
sine macula, » et coetera hujuscemodi, Apostolo res- Deum, qui ct luccm habitatm inaccessibile, et
pondente convictum est, << Et ex parte cognoscimus, quem nullus hominum vidcrit, nequc possit vide-
etex parte prophetamus: » IdC et, « Nuncperspe- rc, appellat. Et Joannes Evangelista sacra voce
culum videmus in aenigmate ; cum autem venerit testatur, dicens : « Deum nemo vidit unquara.
quod perfectum est, id quod ex parte fuerat de- Unigenitus Filius, qui est in sinu Patris, ipse nar-
struetur (/ Cor. xiu, 9, 10. » Et mundum igitur ravit {Joan. i, ^8). » Qui videt, et narrat, non
cor, quod postea sit visurum Deum, et beatitudi- quantus est ille qui visus cst, nec quantum novit
nem vitae immaculatac, et immaculatum cum Abra- ille qui narrat : sed quantum potcs mortalium
ham vivere, in umbra possidemus et imagine. sensus accipere.
Quamvis aliquis patriarcha sit, quamvis propheta, 13. Vera perfectio in cxlestibus reservatur. —
quamvis apostolus, dicitur eis in Domino Salva- Quod autem putas beatum esse, qui sit immacula-
tore : « Si vos cum sitis mali, scitis bona dare fi- tus in via, et ambulet in lege ejus, ex sequenti
liis vestris, quanto magis Pater vester qui in ca;lis sensu priorem intcllige. Multis testimoniis supra
est, dabit bona petentibus se {Matth. vii, H)? » legem nullum potuisse complere. Si au-
didicisti,
Denique et Abraham, cui dictum est : « Esto sine tem Apostolus ad comparationem gratiae Christi,
querela, et sinc macula, » conscientia fragilitatis C quae prius lucra arbitrabatur in lege, reputavit
suae cecidit pronus in terram. Cumque loculus quasi stercora, ut Christum lucrifaceret, quanto
esset ei Deus : « Sarai uxor tua non vocabitur magis nos scire debemus, ideo Christi et Evangelii
ultra Sarai, sed Sara erit nomen ejus, et dabo tibi gratiam successisse, quia in lege nemo justificari
ex ea filium, ct benedicam ei ^, et erit in gentes, potuit? Si autem [al. ergoj in lege nullus justifica-
et reges gentium ex ipso erunt, » statim infertur: tur, quomodo ad perfectum \al. perfcctionem]
« Cecidit Abraham in faciem suam, risitque, et immaculatus est in via, qui adhuc ambulat, et ad
dixit in mente sua: Si centenario nascetur filius, calcem venire festinat? Certe qui in cursu est,
et si Sara nonaginta annorum pariet? Dixitque et in via graditur, minor est eo qui pervenit ad
-Vbraham ad Deum Ismael vivat in conspectu : finem. Si ergo immaculatus est ille atque perlectus,
tuo. Cui respondit Dcus : Etiam. Ecce Sara uxor qui adhuc ambulat in via, et graditur in legc, quiJ
tua pariet tibi filium, et vocabis nomen ejus plus habebit ille, qui ad terminum viae legisque
Isaac, » et reliqua [Gen. xvii, 1.5 seqq. ). Certe pervenit? Unde et Apostolus de Domino loquitur
audierat a Deo Ego sum Deus tuus, placeto in
;
« {Ephes. v, quod
in fine mundi, et in con-
27),
conspectu meo, et esto sine macula [Ihid. \), » summatione virtutum exhibeat sibi sanctam
quare non credidit quod Deus repromisit, sed ri- Ecclesiam, non habentem maculam*, neque ru-
£)
sit in corde, putans se cclare Deum, et aperte ri- gam, quam vos putatis jam in ista carnc mortali
dere non audcns ? Deniquc causas incredulitatis ct corruplibili csse pcrfectam, el audirc meremini
cxponens dicit in corde suo Quomodopotcst ficri, : cum Corinthiis « Jam perfecti estis, jam divites
:

ut centenarius de nonagcnaria uxore generet fi- facti estis : sinc nobis regnatis [al. regnastis], at-
lium*? « Vivat, inquit, Ismael in conspectu tuo que utinam regnaretis, ut et nos regnaremus vobia-
Gen. XVII, 18), » quem semel dedisti. Difficilia non cum {l Cor. iv, 8) ;
» J^S cum vcra et absque
' Victorius, et
heneiicam ei, et daho lihi ex ea qUcTro.
fitium, ethenedicam ci, quae priora tria verba e ^ Voculam ct mss. addunt, e quibus unus Hc-
linxianis mss. rcposuit, iisque rcpeti bencdictio- ginae nonien Jsaac non agnoscit. Adilo, si libet,
nes in Hebra?is quoque codicibus constat, quarum
interprclcs hiijus ioci.
prima Sarae ipsi, altera filio ejus promittitur. lisdcm penc verbis hanc
* rcfellit Pclagianoruni
Mn
hucusque cditis parial filiiim, renuentibus calumniam S. Augustinua.
plensque mss. Mox Vatic, Difficilia et magna non
 : :

6' 11 S. EUSEBII HIEHONYMI. 612

omni sorde perfcetio in coclestibus reaervetur, A cum servo tuo (Psal cxui, 2) ; » et, « Non justifi-
quando sponsus ]oquctur ad sponsam « Tota : cabitur in conspectu tuo omnis vivens (Ibid. 4), »
pulchra cs, amica mea, et macula non est in le Tu sanctum et innocentem et purum te essejac-
[Gant. IV, 7). » Juxta quod et illud intelligitur tas, et mundas ad Deum expandis manus. Nec
« Ut sitis irreprehensibiles ct simplices sicut filii sufficit tibi in cunotis operibus gloriari, nisi ab
Dei immaculati {Philipp. ii, 15) ; quod non dixe-
>> omni sermonis orisque peccato mundum esse te
rit [al. dixit] eslis, sed sitis, in futurum difTerens, dicas, inferens quam justa, quam im.maculata la-
non in proesenti esse contestans, ut hic labor sit bia et ab omni mendacio libera. Ille canit : Omnis
atque contenlio, ibi laboris virtutisquc pracmia. autem homo mendax (Psal. cxv, 2), » et hoc ip-
Denique Joannes scribit « Diiectissimi, filii Dei: sum confirmat aposlolica auctoritas, ut sit Deus
sumus, et nondum apparuit quid erimus. Scimus, verax (Hom. iii, 4j, omnis autem homo mendax et ;

quia cum apparuerit, similes ci erimus, quoniam tu ab omni mendacio immaculata etjustaet libera
eum videbimus sicuti est (/ Joan. iii, 2). » Quan- possidcs labia. Isaias plangit « Heu mihi misero, :

quam ergo filii Dei simus, tamen similitudo Dei et quoniam compunctus sum, quia cum sim homo,
vera contemplatio tunc nobis repromittitur, quando et immunda labia habeam, in medio quoque po-
apparuerit in claritate sua. T» puli immunda labia habentis ego habito (Isa. vi,
•14. Pelagii superbia in epist. ad Jiilianam. — De 3), ') et postea Seraphim
ignitum carbonem for- ^

hoc superbi£e tumore et illa orandi prorumpit au- cipc comprehensum defert ad prophetae labia pur-
dacia, qua scribens ad viduam', quomodo sancti ganda, non ut loqueris, arrogantis, sed sua vitia
debeant orare, pronuntias. « IUe enim, inquis, me- confitentis. Juxta illud quod in Psalmo dicitur :

rito ad Deum extollit manus, ille preces bona « Quid debetur tibi, aut quid apponatur tibi ad lin-

conscientia fundit, qui potest dicerc Tu enim : guam dolosam? Sagittaj potentis acutae cum car-
nosti,Domine, quam sanctse, quam innocentes, bonibus desolatoriis (Psal. cxix, 3, 4). Et post )>

quam purae sint ab omni fraude, et injuria, et ra- tantum tumorem, orantisque jactantiam et confi-
pina, quas ad te expando manus quam justa, : dentiam sanctitatis, quasi stultus stultis persua-
quam immaculata labia, et ab omni mendacio li- dere conaris, ut in extremo dicas: Quibus tibi ut
bera, quibus tibi, ut mihi miserearis, preces fun- mihi miserearis preces fundo. Si sanctus es, si
do. )) Ghristiani est hoec, an Pharisaei superbientis innocens,si ab omni sorde purgatus, si nec ser-

oratio ? qui etiam in Evangelio loquebatur : « Deus, mone, nec opere peccasti, dicente Jacobo, « Qui
gratias ago tibi, qui non sum sicut caeteri homi- in verbo non peccat, iste perfectus [al. justus]
nes, raptores, injusti, adulteri, et sicut hic publi est vir (Jac. iii, 2) ; » et « Nemo potest [al. potens]
canus : jejuno bis in sabbato, decimas do omnium C refrenare linguam suam (Ibid. 8), » quomodo mi-
quae possideo (Liic. xviii, 11). « Ille agit gratias sericordiam deprecaris, utvidelicet plangas te, et
Deo, quia ipsius misericordia non sit sicut caeteri fundas preces, quia sanctus et purus es et inno-
homines, peccata detestans, non assumens justi- cens immaculatisque labiis, et ab omni liber men-
tiam.Tu dicis: « Domine, tu nosti quam sanctae, dacio, Dei similis potestati ? Sic Christus oravit in
quam innocentes, quam puraj sintabomni fraude, cruce : « Deus Deus meus, ut quid dereliquisti
injuria et rapina, quas ad tc expando manus. » Ille me?longea salute mea, verba delictorum meo-
bis in sabbaLo se jejunare dicit, ut affligat car- rum (Psal. xxi, 2 Matth. ; xxvii, 46; : » et rursum.
nem vitiis lascivientem, et omnis substantiae sua3 Pater in manus tuas commendospiritum meum
dat decimas. « Redemptio enim animoe viri, pro- Psal. XXX, 6 Luc. xxiii, 46) » et, « Pater ignosce
; ;

priae divitiae {Prov. xin, 8). » Tu cum diabolo glo- eis, quod enim faciunt, nesciunt {Luc. xxii, 34) u ;

riaris dicente : « Super sidera ascendam, ponam 800 quipro nobis agensgratiasdixerat «Confiteor :

in JOO ccelo thronum meum, ct ero similis Altis- tibi, Domine Pater ca;li ct terraj (Matlli. xi, 25) »
simo (/5a. xiv, 13, 14). » David loquitur « Lumbi : 15. £.c Oratione Dominica. — Sic docuit apo-
mei impleti sunt illusionibus (Psal. xxxvii, 8) » ; stolos suos (Mattli. vi, 9 seqq.), ut quotidie in cor-
et, « Computruerunt cicatrices meae a facie insi- poris illius sacrificio - credcntes audeant loqui:
j)
pientiffi meoe {Ibid. 6) ; » et, « Ne intres injudicium « Pater noster, qui es in coelis, sanctificetur no-

Heec vidua Juliana cst, Demetriadis mater, de

* ris: » quae ex Graecis Diospolitani concilii Laline
qua infra latius. Intcrim haec, quac a llieronymo vidcntur conversa.
recitantur, ipsa Pelagii vcrba videntur csse nam :
- Victorius Seraphin legi vull minori numero,
tradit Augustinus, lib. de Gestis Pelagii, quod quod unus indicetur, non plures.
illi objectum fuerit a Diospolitanis Palribus, quod ^ Mss., sacramento. Apostolicam consuetudinem
docens qucmadmodum debeant sancti orarc, ait Dominica} orationis in Missa recitandae laudat
« IIIo ad Deum digne elevat manus, orationem bo- S. quoque Gregorius lib. vii,epist.64 « Oralionem :

na conseicntia eftundit, qui potest diccrc Tu : Dominicam idcirco inox postprecem dicimus, quia
nosti, Domine, quam sancta;, ct innoccntcp, et mos aposlolorum fuit, ul ad ipsam orationcm obla-
mundae sint ab oinni malitia et iniquitato, et ra- tionis hostiam consccrarent. » Et illo anliquior
pina, quas ad tc cxtcndo manus, quomadmodum Oplatus Milevit. lib. ii: « Ad altare conversi Uo-
justa ct munda labiu, ct ab omni mcndacio libcra, minicam orationem pra^miltcre non potestis. »
(juibus oirero tibi deprecationem, ut mihi miserea-
613 DIALOGUS CONTHA PELAGIANOS. — LIB. III. m
mea tuum. > Illi nomen Dei, quod per se sanctum A IG.Pelagianastiperbia,— Oratioergo tua Pharisaei
est.in sesanctificari cupiunt ; tu dicis : «Nosti,Do- vincit superbiani, et publicani comparatione dani-
mine, quam sanctcc, et quain innocentes, el quani natur ;
qui dc longc stans, oculos ad Deum non
purs manus me« sint.» Illi inferunt : « .Adveniat audcbat attollcrp, scd percutiebat pectus suum,
regnum tuum ;
» spem regni futuro tempore pra;- dicens ;
•< Dcus, propitius esto mihi peccatori
stolantes, ut regnante Chriato nequaquam re- {Lnc,xviu, 14). D Unde profertur Domini senten-
gnet peccatum in morlali eorum corpore,jungunt- tia : « Dico vobis, dcscendit hic justificatus in do-
que : t Fiatvolunias tua.sicul in ccclo et in lerra,» mum suam plus qii;un illc. Omnis cnim qui se
ut imitetur angelos humana fragililas, ct voluntas exaltat, humiliabitur, ct qui se humiliat, exaltabi-

Domini compleatur in lerra, Tu dicis : <* Potest tur {Ihid. 14). » Apostoli humiliantur, ut exal-
homo si volueritomni carere peccato.» — «Panem tentur. Discipuli tuielevantur, ut corruunt. Eidem
quotidianum, super omnes substantias,»
" sive, « adulans vidua3 non erubescis dicere pietatem '

venturum apostoli deprecantur, ut digni sint as- qua; nusquam reperiatur in terra, el veritatem,
sumptione corporis Christi, Et vos per nimiam quaj ubique peregrina sit.in illa potissimum com-
sanctitatem securamquc justitiam audacter vobis morari, nec recordaris « Populus
illius sententise :

coclestia dona vindicatis. Sequitur : « Dimitte no- y» meus, qui beatum te dicunt, seducunt te, et se-
bis debita nostra, sicut et nos dimittimus debito- mitas pedum suorum supplantant {Isa. iii, ^2). »
ribus nostris. » De baptismatis fonte surgentes, el laudasque eam vocibus ct dicis * : « te felicem
regenerati in Dominum Salvatorem, impleto illo, nimium. o beatam, si justitia quae esse jam non
quod de se scriptum esl : « Beati quorum remissa? nisi in ccelo creditur apud te solam inveniatur in
sunt iniquitates, et quorum tecta sunt peccata terris » Docere est hoc, an occidere ? Levare de
!

(Psal. XXXI, 1 ), » statim in prima communione terra, an praecipitare de coelo, id mulierculae tri-
corporis Christi dicunt : « Et dimitte nubis debita buere. quod angeli non audeant usurpare ? Si au-
nostra, » qua; illis iuerant in Christi confessione tem pietas, veritas atque justitia non inveniuntur
dimissa ; et lu arroganset superbus de sanctarum in terris, nisi in una muliere, ubi crunt jusli tui
puritate manuum
et mundilia eloquii gloriaris. quos absque peccato in terris esse jactsbas ? Quae
Quamvis hominis perfecta conversio, et post
sit duo capitula orationis el laudis soles cum tuis
vitia atque peccata virtutum plena possesio, num- jurare discipulis non esse tua, cum perspicue in
quid possunt sic esse sine vitio, quomodo ilii, qui eis styli tui splendor eluceat, 80!l et tanta sit
statim de Christi fontc procedunt? Et lamen ju- vcnustos cloquii Tulliani, ut testudinco incedens
bentur dicere « Dimitte nobisdebita nostra.sicut
: gradu, qu£e secreto doces, mittisque vcnalia, pu-
et nos dimitlimus debitoribus nostris » non hu- C blice non audeas profiteri (a/, proferri;.
; te feli-
militatis mendacio, ut tu interpretaris, sed pavore cem, cujus praeter dicipulos nemo conscribit li-
fragilitatis humanae suam conscientiam formidan- bros, ut quidquid videris displicere, non tuum,
tis. Illi dicunt « Ne nos inducas in tentationem
: sed alienum esse contendas. Et quis ille tanli erit
tu cum Joviniano loqueris, eos qui plenaSOl fide ingenii,ut leporem tui sermonis possit imilari ?
baptisma consecuti sunt, tentari ultra et pec- 17. Quomodo infantes sine peccato sinl. C. Non —
care non posse. Ad extremum inferunt « Sed possum ultra differre omnis vincitur patientia ve- :
;

libera nos a malo. » Quid precantur a Domino, strorum iniquitate yerborum.Oro te,quid infanluli
quod habcnt in liberi arbitrii potestate ? homo, peccaverc ? nec conscientia eis delicti impulari po-
nunc mundus factue est inlavacro,et de te dicitur: test qui juxta Jonam prophetam
nec ignorantia,
« Qu2e est ista, quac ascendit dealbata, innitens manum dexteram nesciunt et sinistram {Jon. ult.).
super fratruelem suum {Cant. viii, b) ? » ut lota Peccare non possunt, ct possunt perire henua la- ;

quidem sit, sed custodire non valeat puritatem, bant, vagitus verba non explicant, balbutiens lin-
nisi a Domino Deo sustentetur. Quomodo cupis gua ridetur et oeternae raiseriae cruciatus miseris
'',

Dei misericordia liberari, qui paulo ante liberatus pra^parantur.A.Ah ! nimium disertus csse coepisti,
es a peccatis,nisi hac
rationequa diximus, utcum ^ ut non dicameloquens.postquam discipuli tui versi
omnia fccerimus, nos inutiles esse fateamur? sunt in magistros. Antonius orator egregius, in

quibus alii passim consonant Patres. Hieronymus cultaret,vel quod s\cui Juliam ac-Liviam promiscue
ipsam ejus orationis prajfationem hic indicat, qua fere dicebant vcteres, ita Livania pro Juliana so-
in plerisqueomnibus liturgiis sacerdos se indi- lerctdici. Ccctcrum Augustinus, de Gestis Pelagii,
gnum confitetur, quod audeat Denm Patrem com- id illi in Diospolitanasynodo objectuni rcfert,quod
pellare. Vid. card. iJona, lierum Liluigicar. lib. ii, scribcns ad viduam, adulalorie dixerit « Inveniat :

cap. lo. Ca?terum solemnc est Patribus, et prae- apud qua; nuscjuam invcnit locum. fnve-
to pietas,
cipue Augustino conlra Pelagianos ex oratione niat ubique in pcregrinatione scdem justitia ve- ,-

Dominica argumentari. ritas, quam jani ncmo cognoscit, doniestica tibi

' Juliana; scilicet,ut supra adnolamus,Dcmetria- et amica fiat ct lex Dei qua; ab omnibus prope
;

dis niatri, ad quam scripserat Pclagius, ut docet hominibus contemnitur, a le sola honorcLur. »
Marius Mereator in Commonitorio super nomine ' Unus Vat. Eam Dei vocibus laudas, et dicis^
coelesti « Dcnique libcllus est cjus .Pelagn quem
:
etc.
habemus in manibus, ad quamdam Livaniam. » ^ Vetus edit. ridel. tura Vat. et xterni crucidtv^
Jta vocavit pro Juliana vel ut consjlium suum oc- miseris, etc,
615 S. EUSEBII HIERONYMI. 6i6
cujus laudibus Tullius pertonat, disertos se ait vi- A. gatus? A. Me interrogas! Respondebit tibi evan-
disse multos, eloqucntem adhus neminem. Noli gelica tuba; Doctor gentium, vas aureum in toto
ergo mihi oratorum et non tuis floribus ludore, orbe rcsplendens : « Regnavit mors ab Adam usque
per quos solent imperitorum atque puerorum aures ad Moysen etiam in eos, qui non peccaverunt, in
:

decipi, sed simpliciter dic mihi quid sentias. C, similitudinem prccvaricationis Adam,qui est forma
Hoc dico, concedas mihi saltcm cos esse sine pec- futuri [Rom. v, Vt). » Quod si objeceris dici esse
cato, qui peccare non possunt, A. Goncedam si in aliquos ^, qui non peccaverunt, intcllige eos illud
Ghristo fuerint baptizati, ncc illico ^ me tenebis non peccasse peccatum, quod peccavit Adam prae-
in assensum sententiae tua;, qua dixisti posse ho- varicando in paradiso praeceptum Dei. Caeterum
minem sine peccato esse si velit ; isti enim nec omnes homines, aut antiqui propagatoris Adam,
possunt, nec volunt : scd sine ullo pcccato per Dei aut suo nomine tenentur obnoxii, Qui parvulua
gratiam sunt, quam in baptismo susceperunt. C. est, parentis * in baptismo vinculo solvitur. Qui
Gogis me, ut ad invidiosum illud veniam et dicam ejus statis est, quae potest sapere, et alieno et suo
tibi Quid enim peccaverunt ? ut stalim in me po-
: Christi sanguine liberatur. 804 Ac ne me puteg
pulorum lapides conjicias, et quem viribus non hocretico sensu hoc intelligere, beatus martyr Cy-
potes, voluntalc interficias. A. Ille hsereticum in- rj prianus,cujus te ie Scripturarum testimoniis dige-
terficit, qui esse haereticum patitur. CfPtorum no- rendis ffimulum gloriaris, in epistola quam scribit
stra correptio vivificatio est : ut hajresi moriens, ad episcopum Fidum de infantibus baptizandis
vivas catholicoe fldei, C. Si nos scitis haereticos, haecmemorat « Porro autem si etiam gravissi-
:

cur non accusatis ? A. Quia Apostolus {Tit. iii) me mis delictoribus, et in Deummulto ^ ante peccan-
docet S03 haereticum post unam et secundam tibus, cum postea crediderint,remissio peccatorum
correptionem vitare,non accusare, sciens quia per- datur, et abaptismo atque gratia nemo prohibetur,
versus sit et suo judicio damnatus. Alioqui stultis- quanto magis prohiberi non debet infans, qui
simum est, super fide mea ^, me ex aUerius pen- recens natus nihil peccavit, nisi quod secundum
dere judicio. Quid enim si te alius catholicum di- Adam carnaliter natus contagium mortis antiquae
xerit, statimne assensum tribuam ? Quicunque te prima nativitate contraxit ? qni ad remissionem
defendcrit, et perversa credentem bene sentire peccatorum accipiendam,hoc ipso facilius accedit,
dixerit, non hoc agit, ut te infamia liberet, sed ut quod illi remitluntur non propria, sed aliena pec-
se infametperfidiae.Multitudo sociorum nequaquam cata Et idcirco, frater charissime, haec fuit in !

te catholicum, sed hoereticum esse demonstrabit. concilio nostra sententia, a baptismo atque gratia
Verum haec ecclesiastico calcentur pede, ne quasi Dei, qui omnibus misericors et benignus et pius
parvulis flentibustristior quaedam imago monstre- C est, neminem per nos debere prohiberi. Quod cum
tur. Hoc nobis praestet Dei timor, ut omnes alios circa universos observandum sit atqueretinendum,
contemnamus timores. Proinde aut defcnde quod tum magis circa infantes ipsos et recens natos ob-
credis, aut relinque quod defendere ^non potes. servandum puta, qui hoc ipso de ope nostra ad
Quemcunque in defensionem tui adduxeris, non divinam misericordiam plus merentur, quod in
patronum, sed socium nominabis. primo statim nativitatis suae ortu plorantes ac
18- Quare infantes babtiz-entur et Cxjpriani tesli- flentes, nihil aliud faciunt, quam deprecantur.
: >»

moniim. C. Dic, quaeso, et me omni libera quae- 'IQ. Laudat S. Augustinum. Scripsit dudum vir —
stione, quare infantuli baptizentur ? /1. Ut eis sanctus et eloquens episcopus Augustinusad Mar-
peccata in baplismate dimittantur, C. Quid enim cellinum, qui postea sub invidia tyrannidis * Hiera-
commeruere peccati Quisquammesolvitur^non li-
I cliani ab haereticis innocens coesus est, duos li- "^

' Vocem ex fide mss. sufTecimus.

illico libris scribiturHeradiani et Heradi vel Eradii pro
^ In Vatic.
veter. edit., Stultum est fidem
et Heracliano aut Eraclio. Porro ne facti historiam
meam cx alterius pdndere judicio. omnino praeteream, HeracHanus iste Africaj comes,
* Idem Vat. dicihic csse aliquos. Vetus edit.
cum cum ab Honorio dificiens cum ingenti classe in
Reginae ms., dici hoc esse, etc. Italiam atque ad Urbem contenderet, Marini co-
j)
* Vocem parentis Vaticr non agnoscit, et legit mitis occursu ad Utriculum superatus, fuga ar-
paulo post alieno et suo pcccato Christi sanguine li- rcpta, Carthaginem, rediit, ubi demum captus et
beralur. Reginffi lib. alieno aut siio peccato tcnetur capite minutus est. Tum vero Marcellinus, quem
Chiisli sanguine. etc, tribunum et notarium miserat Honorius in Africam,
^ Apud ipsum Cyprianum multum et remissa ut sequestcr esset Collationis inter Catholicos et
cum Vatic. et vetcri edit., tum atque agratia etiam Donatistds, falso delatus ab hxrelicis, ut Hierony-
infra. deindc De ope noslra ac de dwina miseri- mus vocat, proprie autem a Donatistis, quoruDtt
cordia, quemadmoduni etiam apud Hier. emen- odiuni subierat, quod se in Catholicorum caus»
dandum videtur, Martianaeus postcriorcm hujus pcrquam strenuc gossisset, tanquam Heraclianap
loci partcm Cyprianicsse non intellexit. porduellioois socius, cjusdem Marini jussu securi
^ Hunc locum
respicit S. Doctor. cpist. 134, ad percutitur cum Aptingio fralre, Septembri mense,
August., n. I Certe ct in Dialogo, qucm nupcr
:
an. 413. Confer, si lubct, August. epist. 151, et No-
edidi, tuae Bcatitudinis, utdignum fuerat, recorda- risium nostrum, Histor. Pelag.Vib. i,c. 5 Orosius, :

tus siiin, » etc. lib. vii, cap.Marinus, inauit, comes apud

12, «
« Vitiosc Martianaeus lleraclini, Valic. llera- Carthaginom (inccrtum cst, zelo slimulatus, an
Qkani : vetus edit. satia bene Heracliana^. In aliis auro corruptus) S. MarcelliauiD. ocpidit, »
 APPENDIX. 618

os de infantibua baptizandis contra haeresim ve- A Huo : nova voluerimns dicere, a clarissimo
aut si

ram, per quam vultis asserere, baptizari infantes ingenio occupala sunt mcliora. Hoc unum dicam,
)n in remissionem peccatorum. sed in regnum ut tandcm (iniatur oratio, aut novum vos debere

?lorum,juxta illud qund scriptum est in E?an- symbolum tradere, S06 ut post Patrem et Fi-
ilio: (> Nisi quis renatus fuerit cx aqua et Spiritu lium ct Spiritum sanctum baptizetis infantes in

non polest intrare in rcgnum cQ;lorum

ncto, regnum ca^lorum, aut si unum ct in parvuiis et

oan. m, 3). Tcrtium quoque ad eumdcm Mur-

>- in magnis habctis baptisma, eliam^ infantes in re-
llinum contra eos 805 qui dicunt idem quod missionem peccatorum baptizandos in similitudi-

)3, posse '

hominem sine peccato esse, si velit, ncm praevaricationis Adam. Quod si injusta vobis
)sque Dei gratia. Et quartum nuperad Hilarium* videtur alienorum remissio peccatorum, qua non
mlradoctrinam tuam, multa perversa lingenlem. indigel qui peccare non potuit, transitc ad ama-
lios quoque specialiter tuo nomini cuderc sium vestrum (Origenem), qui praetcrita in coclis

citnr, qui necdum in nostras venere manus. et antiqua delicta soivi dicit in baptismo, ut cujus
ade supersedendum huic labori censeo, ne dica- in cffiteris auctoritate ducimini, etiam inhacparte

ir mihi illud Horatii « In silvam ne ligna (lib.

: errorem scquamini^.
sat. 10). » Aut enim eadem diccremus cx super-

Servatus Lupus in Cnllcdnneo de tnbus Qux-

' responsio scribitur, epist. ^57, quam innuit
fonitujhanc ex Hieronymopericopem fuse recitat, Hicronymus.
gitquecum impressis. Mss. autem duo, quorum ^ Victorius addit crcdalis, qua sine voce nullum
ter Reginae est, aJter Corbeiensis, penes Benedi- esse orationis sensum contendit. Mss. autcm no-
inos S. Augustini editores, Qui dicuvt, id est vos, slri, uut quos alii consuluere, non agnoscunt.
Caeterum ISon * Hic addens
)sse, .etc. Lnus Vatic. Idem vos. ExjAicit Dialogus llieronymi pre-
:

>sqve Dei gratia Pelagius dixit. shijteri, Vallars. subdit notulam « In multis mss. :

Hilarius iste Syracusanus ille antistes est,

* subditur Hieronyraiano huic dialogo Orosii presbrj-
iju3 extat epistola 156, inter Augustinianas, teri liber Apologeticus, de quo diximus in prajfixa
jam sajpius laudavimus, et ad quam Augustini Admonitionc. » Edit.

THEODORI MOPSUESTENI EPISGOPI

FRAGMENTA.
I C sanguinis ejus pro eo fundetur {Gen. ix, 6) non
3 quarti folio decimo,contra sanc-
aecundo codice ' libri hoc dicit quia qui occiderithominem, erit mortalis,
tuin Augustinum * defendentem origiuale peccatuui,
sed quia dignus est hujusmodi morte damnari sic
et Adam per trangressiouem mortalem factuui catho-
;

lice diBsereQtem. et in pra?sentiarum dixit Morte moriemini non

: ;

801 « Tantis exstantibus qua; demonstrcnt quod tunc raortalcs fierent, sod quod digni essent
dam sic ex terra formatura, ut mortalis prorsus qui mortis scntcntiara pro transgressione^ refcr-
sistcret,erga cibum proprium voluit occupare rent. Scd et divinam sententiam, quam post pcc-
irmonem, nec exinde valens^ adverlcre veritatem, catum i)eus A.dae inferre videtur, adverte. Sic enim
ro dogmate vero, seductorio ex mendacio, advo- dicit : Quia audisti vocem uxoris tuse, ei comedisli
itionem* jungens: non ait {Gen. u, 17,) Moriales de ligno de quo prxccperam tihi de hoc solo non
•ilis, eed Morte moriemini, prorsus existentibus comedcre, e.v co comedisli, maledicta terra in ope-
atura mortalibus inferre mortis experientiam ribus tuis, in tristilia comedes eam omnihus diebus
Dmminatus, quam etiam juxta morem propriae vitce tuse; spinas et iribulos proferet tihi, et comedes
enignitatis ad affectum perducere distulit. Sicut fenum ngri, et in sudore vullus lui comedes panem
nim cum dicit: Qui effuderit hominis sanguinem, iuum, donec revertaris in terram {Grn. iii, -17-19).

Exccrpta ex ^'
' iibris Theodori Mopsuestcni contra fixa nicronymiano Dialogo Admonitione diximus,
iramum, sive Hieronymum, huc adscita ex Mario num. 3. Qu;e subscquunt.ur Adnotationcs, ex Ikilu-
lercatore, a quo Latine reddita sunt, suoque operi zio describimus.
iserta in Baluziana edit,, pag. 339. Et primum ^ Ilenricusdc Noris edidit volens, ut est in codice

uidem edita pimt ab erninentiss. concive nostro Vaticano, quo is usus cst.
enrico Norisio in Hist. Pclngiann, libro i, cap, : * Idem liabot udminalioncm, nimirum, opinor,
?d eadem biscdiditGarnerius quoquc, quia porti- propter iJla quc-e sequuntnr, infcrre morlis expcrien-
entpartiin ad ncgotium Pclagii, partim ad causam tiam comminaius.
eetorii. Noris, ;;(?;• transgressionem, ut incodico Vaticano,
'•

* Rescribe Hieronymum, el recole quac in prae-

i Patrol. XXIII. 20
619 AD DIALOGUM CONTRA PELAGIANOS. 620
Hoc autem per haec omnia comminatus est, quod A
ffirumnosam vitam haijiturus cssct', cum labore Ex secundo codice, litjro turtio, ante quatuor folia finia
libri.
deinceps fructus de terrasumpturus, quibus aleretur
atque subsisterct, nequaquam habens, ut pridem,
809 « Sed nihil horum prospicere potuit mi-
rabilis pcccati originalis assertor, quippe qui in
tantam propositam largitatem, quanta ex paradisi
copia fruebatur. Non enim operari terram pro
divinis Scripturis nequaquam fuerit exercitatus,
nec ab infantia, Juxta bcati Pauli vocem (// Tim.
supplicio dedit Deus, quasi cx immortali natura
15), sacraa didicerit litteras. Sed sive de Scri-
in mortalitatem homines transfcrcns, S08 quando-
III,

ptura3 sensibus, sivc dcdogmate scepc declaraans,

quidem et paradisum ci, ut operaretur et custodi-
ret,indixit. Pro tanta vero pristina largitate et vo-
multa frequenter inepta proprie communiterve de
ipsis Scripturis dogmatibusque plurimus impuden-
luptate paradisi, fflrumnosam ejus ibre sustenta-
ter exprompsit^. Nam potentiae metus nullum con-
tionem de terrae fructibus comminatur. Nam pror-
tra sinebat effari, sed tantummodo taciti, qui di-
sus ut mortalis factus^, et tunc paradiai fructibus
vinarum Scripturarum habebaat notitiam, detra-
indigebat, sicuttuncterraj fructus inquirit, et pro
suppliciopristinisfraudatusdeliciis,hacaerumnosis-
hebant. Novissime vero in hanc dogmatis recidit

mutatur. novitatem, qua diceret quod in ira atque furore

sima laboriosissimaque conversatione
B Deus Adam mortalem esse praeceperit, et propter
Unde ad postremum consequcnter adjecit : Qui terra
es, el reverleris in terram {Gen. iii, 19), hinc etiam-' ejus unum delictum cunctos etiam necdum natos
homines morte multaverit. Sic autem disputans
mortalitatem naturae significans. Non enim im-
non veretur, nec confunditur ea sentire de Deo,
mortali et nunc primum incipienti sentcntiam
quae nec de hominibus sanum sapienlibus et ali-
morlis excipere, sicut sapienti?simi defensores
imo potius palres pcccati mi- quam justitiae curam gcrentibus unquam quis
peccati originalis,
aestiraare^ tentavit. Sed noc illius divina) vocis
rabiles, asseverant, vocabulum huic terra; compo-
recordatus est, Quod non diceretur ulteerius istapa-
suit*; sed ut ab exordio naturaliter effecto mortali
rabola in Israel : Patres mandueaverunt uvam acer-
appellationem hanc congruere judicavit divina
ham, et filiorum dentes ohstupuerunt "*, quia haec
Scriptura, hoc de hominibus vocabulum ad ostcn-
dicit Adonai Dominus : Dentes eorum qui mandu-
sionem corruptibilis ct resolubilis" corum naturaj
caverunt uvam acerbam, obstupescent " {Ex^ch.
saepius assumens. » Nam Recordatus cst, inquit
XVIII, 2), ostendens pcr haec quod alterura pro al-
quia pulvis sumus homo, sieut fcnum dies cjus, et
:

tero, juxta quorumdam errorcm, Deus omnino

sicut ftos agri, ita florebit, quia spiritus pertrans-
nonpuniat, sedunusquisque prodelictis suis reddi-
ivit in eo, et non erit amplius locus ejus {Psal. ch,
turus est rationcm. His consona beatus quoque
14). Vult autem diccre quod corruptibiles et resolu- ^
Paulus annectit. Deus, inquit, qui reddet unicuique
biles omnes sumus in modum feni parumper floren-
secundum opera sua {Rom. ii, 6); et: Unusquisque
tispereuntisque postpaululum.Nam ad breve qui-
nostrum onus suum portabit {Gal. vi. 5) et Tu ; :

dem tempus vitain ducimns''; ad non existendum

quid judicas fratrcm tuum ? aut tu quare spernis
vero deinceps omnimodo pcrvenimus. Sic et Abra-
fratrem tuum'^. otnnes enim astabimus ante tribu-
ham, Ego sum, inquit, terra et cinis, pro eo ac si
nal Chriiti {Rom. xiv, 10). Sed vir mirabilis propter
diceret Non sum dignus cum tanto" Deo colloqui,
:

unum peccatum de tanto furore commotum arbitra-

homo factus e terra, et omnimodis hoc futurus. Dcum, ut illum atrocissima; '*
tus cst pojnae sub-
Magis ergo dicere debuit Quia lerra eris, : et in
deret, ct ad universos omnes posteros ejus parem
terram reverteris
: siquidem nunc primum ficret
scntentiam promulgaret. et inter quos quanti justi
natura mortalis. »
fucrint non facile numerare quis poterit. Ex qui-
bus cum maxime considerare convenerat, quod
valdc vidcrctur incongruum, Noe, .\braham, David
Moysen 810 et reliquos innumerabilcs justos ob-

*
In codice Vaticano legitur Hoe autcin per hivc n ^ Idem pro
: vitam ducimus habet, ut jam dixi-
omnia datus est quod xrumnosam vilam Itahiturus mus.
esset. Et quibus idcm vir doctus hunc sonsum oli-
^
Et haec quoque vox tanto excidit in cdit. Italica.
cuit llomo aidem per lnec omnia natus est quod
:
* Noris. Proposuit, contraria videlicet ipsis Scri-
verum mox ambilum liabiturus esset. Nos veram pturx dogmatilus, qux pluribus impudenter ejcprom-
lectionem rcposuimus ex Bcllovacensi, quod so- psit.
" Idcm. .Eslimarcl.
qucntia quoque probant.
"> Ita codex Bcllovaccnsis. Vatic. obslipuerunt.
2 Ita vetercs libri. Garnerius omisit voccm ut,
Noris. eam mutavitin ita. Noris. obstupcscunt.
" Vatic. ohstipcscrnt.
^ Noris. luvc vliam, ct polo post signifirant '^ Vctcros libri sic habout, uti no.s edidimus.
pro signifiraiis. Snd hanc postrcmuni lectioncin ac-
Ilonricus de Noris rcposuit Peccalum .idx Deum :

cepit cx cod. Vatic.

tanlo furorc coinmotum arhilratus est, ut vellet
* Noris. Iinposuit. illuin atrorissiiniv paiur subderc. Garnorius vero,
^ Ilff!C rt resolubilis, cxcidorunt in cditionc ojus- Pecralum lanlo furorc commoluin arbitratus est, et
dem V. cl. illutn atrocissimse, etc.
 621 APPENDIX. 622
noxios poDnae redditosobejus '
delictum ct unum, A explotionem roliquorum, et mortem, ulpotc natu-
atqueexgustu arboris approhatnm, ct quod sic rif! tributam, postremo suscipit,ut secundnm legcm
ultra modum
justitia; iram suain Deus cxtondcril, human;c natura; moriens, et a mortuis diviiia vir-
ita ut totjustorum * virtutcs cunclas abjiceret, lule rcsurgons, initium cunctis hominibus, qui
eosque propter unius peccatum Ad.t; tanto sup- mortcm secundum propriam naturam suscipiunt,
plicio manciparct. fieret, ut a morluis surgant, ct ad immortalem

'< Nam etsi nihil aliud, saltom dc Ahol mentc substanliam commutontur. Sicut cnim conlormes
perpondens convonicnter ^stimare dcbuerat qui ;
Adoe secundum slatum pra^scnlom sumus omnes
primus justus exsistens, primus morluus est. Et effccti, sic Ghristo Domino juxta carnem conformes
siquidem mortem Deus ad pcenam statuerat ho- efliciemur in posterum.Transliguravitenim corpus
minum, quomodo non impietatis erat extremaj vi- humilitatis nostraeconformes fieri corporis glorige
verc quidcm euin qui luit cansa pcccati, vivere sux, Plulipp. III, 21), ct quah's terrenus, talcs ct
etiam cum illo et Evam malitia? repcrtriccm (praj- terreni, et qualis ocolestid, tales ot ccElcstes ; et
termitto autcm diabolum in immortalitc hactenus sicut portavimus imaginemterreni,portemus etiam
perdurantem), primum vero justum repertoremquc imaginem ccelestis (/ Cor. xv, 48, 49), ostendens,
primumque divini cultus curam gcrentem ^ quod, primi status Ada3 participes facti necessario
virtutis
1- »: t £•. ^ ii _i: i: aj_. /^u_!_i- !->_•
ante omnes pene peccantium^ fuisse perculsum ?
I • i
otiam secundi Ada3 Christi Domini secundum car-
Upertebat autem sapientissimum virum etdcEnoch, nem futuri status participium conscquimur,utpote
qui non est mortuus, diligenter expendere. Non qui cx hac eadcm natura constetcxortus, et cun-
enim tanta virtute vel pietate prsditusfuit, ut me- cta quiTc (uerant natura) susceperit, et ideo susti-
lior omnibus exsistcrct, Moyse dico, et prophelis nucrit mortem, utmortem natura; suscipiens, et a
apostolisque, vel reliquis omnibus, dequibus mortuis rosurgens,naturam liberam morte perfice-
ait beatissimus Paulus, iiuibii.s digmis non eral ret. Et mortcmquidem propterea suscepit, pecca-
mundus [llehr. xi, 38), ila ut, illis mortuis, ipse tum vero ncquaquam, sed ab hoc immunisomnino
solus sine mortis experientia perduraret. Sed jam permansit. Quod cnim erat natura3, id est mortem
abinitio Dcus hoc habuit apud se dcfinitum, ut indubitanter assumpsit peccatum vcro, quod:

primum quidem mortales iicrent, postinodum non erat naturic, sed voluntatis, nullo paclo sus-
vero immorlalitate gaudcrent : sic ad utilitalem ccpit. Quod natura peccatum, juxta
si fuisset in
nostram fieri ipse disponens. » Et post paululum, sapientissimi hujuseloquium, peccatum in natura
« Manifestius, inquit, hff!C eadem Deus ostendit prorsus exsislcns necessario suscepisset. »
cum transfert Enoch, et immortalem facit III.
Nam perpeccatum causa supplicii Dous intulit C De codice secundo, ex lihro tertio.foHo d ecimo octavo
si

mortem, nec olim definitium hoc habuit apud se, Si, inquit, peccaturum Deus nesciebat Adam, ' "^

inelTabiiiter pro nobis juxta propriam sapientiam sit horum sapicntia sapicntissimorum 812 et ista
cuncta dispensans, nequaquam Enoch quidem im- responsio, quod hoc insanissimum cst vcl in co-
mortalis exsisteret, Dominus autem Christus ad gitatione percipere. Manifeslum est quod et pecca-
mortis experientiam perveniret. » Et post paulu- tufum oum novcrat, et propter hoc procul dubio
lum « Idcirco, inquit, Dominus auctor omnium
:
morilurum Quomodo ergo non est extremae de-
bonorum hominibus factus est, ut sicut Adam mentifc credcrc quod primitus eum niortalom' in
primi et mortalis stalus exstitit inchoator, ita et sex horis fecerit (nam tantas fucrunt a conditione
ipse sccundi ct mortalis status initiator exsistens, cjus usque ad commissionem «, quandoquidem
primitus Adaj prioris naturalia custodiret, dum sexodic factusc tcrra, et comedens contra divi-
nascitur exmuliere, dum pannis involvitur,ct pau- num mandatum, de paradiso pulsus est),mortalem
latim ajtatis incrementa sortitur (Jesus enim ''{Luc. veropost pcccatum monstraverit? Certum est enim
11, 52, inquit, proficiebat 811 rctate et sapientia quia, si eum immortalem csse voluisset, noc in-
ct coram Deo ct hominibus'^), dum circumci-
gratia tercedens peccatum Dei sententiam commutasset
sionem suscipit,dum juxlalogalemconsuctudinem quia nec d"iabolum fecit ex immorlali mortalcm,
j)
Dcoastititin templo, parentibusque subjicitur, et et quidcn cunctorum malorum cxistentem prin-
conversationi legitimaj mancipatur. Sic etiam, ad cipium. »

Idcst, Ada?, pjus hominis quem Deus forma-

'
Uxc lcctio codicum Marii Mercatoris. Gar-
'^

verat.Hanclectionem habentomncs libri ;Garnerius neriustamon, qui in prima partcedidit vere sciebat
et Noris reposuerunt ob unius.
in seciinda ncsriebnt, isthic monctin codicc Dollo-
* Ha;c est lectio exemplaris nellovaconsis. In vaccnsi scriptuin osso vcrc scicbdt.
Vaticano scriplum est tolius ijuorum. Ex quo Noris ^
Ego non dubito, (|uin ciiicndutio viroium do-
cfTecit posterorum.
ftissimorum, qui liic cdidcrunt cunt immortalem,
' Ita vetera exemplaria.
At iidem viri clarissimi bona Vcriim omncs libri repugnant.
sit.
I
reposuerunt /)«'««, qu.-c cmendatio bona Ibrtassis "Ita codex
Vaficanus. At Hellovaconcis habet
I
est.
commislionem. llciiricus de Noris putans aliquid
* Male in edilione Italica Lcuas enim.
:
deesse in hoc loco, addidit voccm peccati. Ego fa*
\
'11850 excideruntin eadem editione. cile ciediderim legendum csse comestionetn.
 623 S. EUSEBII HIERONYMI. 624
IV. A Scriptura ccmmemoratfOan.vii, 3 seqq.), ursum,
Desecundo codice ' , cx ]iljroterlio,folio vicesimo qiiinto. pardum, leonem et has immanitate
aliam quas
« Non enini, inquit, his quiabAdam usque ad prfficellat, et ideo sunt quatuor,quod unaquaeque
adventum Chrisli Domini in lantis fuerunt impic- bestia nihil minus juxla substantiam reliquis
tatibus et iniquitatibus, quantas beatus Paulus bestiis exsistere comprobatur. Duorum, inquit,
propriis verbis expressit, ut in supcrioribus est hominum teslinwnium verum est iJoan. viii, 17),
ejus declaratum vocibus, tanquam magnum quid- quia hoc uterque natura quod alter est. Sic et
dam resurrectionis collaturus estprajmium ;
si cos \\lu(l, Nemo potcst duobus dominis scrvire [Malth.
suppliciis quibusdam sine finect sine correctione VI, 21), quia praebenti scrvitium tanquam douiino
tradiderit. Nam ubi jam loco muneris resurrectio nihil minus uterque est dominus, ita et hic,
computatibur, si pcena sine correctione resur- si uterque secundum substantiam esset Olius
gentibus inferatur ? » Et post paululum » Quis, : ctdominus, possent aliquo mododuo filii et do-
inquit, ila demens, ut tantum bonum crcdat mate- mini nuncupari secundum numcrum personarum.
riam lleri rcsurgentibus infiniti supplicii, quibus Quoniam vero hic quidem secundum substantiam
omnino non surgere, quam tantorum
utilius erat filius exsistit et dominus, hic autem secundum es-
ettaliummalorum post resurrectionemsub infinitis p. sentiam nec filius nec dominus approbatur, con-
poenis experientiam sustinere ? » junctione vero quaB ei facta cum illo est, iisdem
V. participasse ^cognoscitur, idcirco unum filium et
Exoctavo sermone catacismi *, folio septimo. dominum dicimus,principaliter quidem intelligen-
« Nec enim, inquit, si duas dicimus in Christo tes eum filium et dominum, qui secundum sub-
natura3,necessario fiet ut duos fllios 813 aut duos stantiam utrumque verc esse creditur et vocatur:
dominos asseramus, quia hoc arbitrari extremffi complectentes autem cogitatione et illum qui inse-
probatur amentiai^. Omnia enim quaicunque se- parabilitcr ei conjungitur, et per ineffabilem cum
cundum aliquid duo sunt,secundum aliquid unum, co copulam filii et domini particeps gestimatur.
non interimunt per unitatem utriusque divisioncm. Itaque sicubi filiumhunc qui sumptus est, divina
Ego enim et Paler unum sumus IJoan. x, 30). Sed Scriptura commemorat, 814 relatione suscipien-
non quia unum, negandacst utriusqueproprietas. tis dicimuseum filium nuncupari'.
juxta unitatem
Etalibi devero et uxore pronuntians ait: Jam non Cum cnim dicit, De fiHo suo, qui factus est ei ex se-
sunl duOjSed una caro [Matth. xix, 6). Sed non quia mine Davicl secundumcarnem{Hom. \, 3), nondura
una caro vir etuxor*, jam ni)n sunt duo,;scd una Verbum* dicat, sed formara servi susceptam. Non
caro manenlenim duo juxtaquod duo sunt, et
;
enim Deus est secundum carnem, nec Deus ex
unumjuxta quod unum. Secundum hunc modum C semine David factus est, qucm filium beatus Pau-
duosunt natura, scd unum conjunctione
et hic : lus evidenler appellat. Intelligimus autem eum
duo natura,quia multa naturarum divcrsitas sed ;
filium, non quod per se dicatur filius, sed quod
unum conjunctione, quia indivisam venerationem iila quam habet cum eo qui vere est
conjunctione
quod susceptum est cumsuscipiente sortitur,velut filius, laliter nuncupetur ^ Misertus est Creator
tenplum ejus individuum perscverans.Omnia cnim perditffi creatura?, et sine commistione format in-

quaecunque duo dicuntur, tunc duorum continent fantem, perducit ad aetatem viriIem,incrementorum
usum,quando alterum alteri indifferens creditur, quidem proccssu natura? similitudinem pro modo
juxta quod duorum vocabulum connumcrationcm- crcdulitatis insinuans, occulte vero eidem copula-

que sortitur. Verbi gratia Quatuor bestias divina : tus existens non aberat cum formaretur, non
:

Sequentianon exstant in editionc Italica. Ad-

1 dicamus, nos ulla constringit aut duoi
neccssitas
ditus est autem titulus iste ex codicc Vaticano, dicere aut duos homines, aut duos christos,
filios,

cum nonhabeatur in Bellovacensi. Et tamen Gar- quoniam hoc putare e.vtremx est avxentix. Ubi
nerius hunc titulum po^uit tanquam exstaret in nemo non vidct dclendam esse vocem hondnes,
antiquis excmpiaribus Ejusilcm Theodori cx alio : elroponcndum dominos... Atque ita quidem ha-
(juopiam libro adversus Dominum Jcsum Chrislum bot in antiquissimo Vcronensi ms. Facundus.
mox adnolat libros istos D * Simile Theodori fragmenlum cx libro octavo
el ejus incarnalioncm. Et
postremos inscripsissc Tlieodorum Uzpl zvtA\:m- dc Incarnatione logitur in collaiione quartaconcilii
-TTY^jEw? xo'j MovoY£vo'j; : scd quia in his verre in- V, ct in epistola tertia PcUigii \\,ad Episcopos Istrix.
ma- ^ Fragmcntum istud rolcrtur ex alia interpreta-
carnationis r,.tio non (>xponitur,sed ovcrtitur,
iuisse Advcrsus Doininum el
Mercatorem cjus lione in primo constitulo Vigilii papae, et ineadem
incarnalioncm scribcrc. Lstud vcro vcrum non cssc collationc concilii v, ot quidem intcgrius.
evincit verus tilulus scqueiilis IVaguienii erutus ex l.pgendum esse non Dcum patet ex eodem con-
•^

codice Vaticano. stituto pap;c Vigilii, et ox concilio v.

Sive calcchismi, ut patct ex Facundo, qui lib.
'^
"
Roctcconjocit Garncrius istud quoque fragmen-
IX, cap. 3 primas lincas hujus rnigmcnli rclert cx tum pcrtinore ad librum qui insoribitur .\d hapti-
alia versiotie, ct sumi)tas ait cx libro Ad bauiiiatos. x-andos, ct post ullinia vorija istius fragmcnti sequi
At in collaliouc quarta concilii v cunslanlor scri- debcrc pulat ista, qua^ oxslant in concilio fupra
bitur«(f baptixandos, non solum iu cilitionibus, laudato. it mullani quidcni cjua facercl diliqcntiam
sed ctiam in anticiuis exemplnribus calamo oxara- omnni aulcm illius propria faceret, etc. Habentur
lis, quod melius vidctur. eliam in Constitulo Vigilii,
3 Apud Facundun:» ; N
625 LIDER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. — ADMONITIO. 6W
dividebatur cum nasceretur, loquonti conjunctus A. immortalitatem ct immutabilitatem omnia du-
et praesens, in ejus aclibus perscverans, atque ibi cturus, in praisenti vcro creaturam in mortem et
suum conncxionem sinc peccato custodipns. » mutabilitatem interim dimittens; nam si(juidem
VI. statim ab initio immortales nos fecerit et immuta-
Ex libro quinlo '
Comaieuti de crealura. biles,nullam difrerenliam ad irrationabilia habe-
Nec igitur mortem non sponte et prffiter Judi-
« remus, proprium nescicnles bonum. Ignorantes
cium suum intulit hominibus, ncque peccato adi- enim mutabilitatem, immutabilitatis ignorabaraus
tum ad nullam utilitatem dedit, nec enim hoc fieri bonum ncscientes mortem, immortalitatis lucrura
;

nolens, non poterat sed quoniam sciebat utile

: nesciebamus; ignorantes corruptionem, non lauda-
esse nobis, magis autem omnibus rationabilibus, bamus incorruptioncm nescientcs passionum gra-
;

prius quidem inalorum et deteriorum fieri aditum, varacn, impassibilitatcm non mirabamur. Compen-
postea autem deleri quidem hccc, introduci autem diose dicere, ne longura sermoncm faciam :

raeliora ideo in duos status divisit Deus creatu-

: nescientes raalorum experimentum, bonorum illo-
ram, prajsentem et futuram in illo quidem ad ; rum non poteramus scientiam mereri. »

'
Hajc nos adjecimus ex synodo v coliat, 4, quod haec tantum in speciem adduximus, ut si quis re-
Norisio visa sint ex eodcm Theodori opere contra liqua ejus libri desideret, possit ex eadem synodi
Hieronymum excepta. Verura cura id usquc adeo collatione a numero 57 ad usque 71 repetere.
eiploratum non sit, ut aliter sentire non liceat,

IN SEQ. LIBRUM DE VIRIS ILLUSTRIBUS ADMONITIO.

Hoc libro De lllustribus Viris sive apud ipsura Hieronymum, sive apud alios veteres scriptores, ni-
nil ferme pra?clarius est ac celebrius. De operis utilitate ipsc sibi placuisse sanctissimus auctor videa-
tur, quod in libris, quos subinde elucubravit, rnentionis de illo injiciendae lectoribus suis occasionem
nullam non arripuerit. Statim ab eo scripsit contra Jovinianum, cumque de Joanne serrao incidisset,
quod usque ad Trajani vixerit imperium, id est post passionem Domini sexagesimo octavo anno dor-
mlerit, « Hoc et nos, inquit, in libro Dc Ulustribus \iris breviter perstrinximus. » Paulo post, epist. 47,
ad Desiderium « Scripsi librum De lllusiribus Viris ab Apostolis usque ad nostram aetatem, imitatus
:

Tranquillum Graecumque Apollonium et post catalogum plurimorum, me quoque in ealce voluminis

:

quasi abortivum et minimura omnium Christianorum posui

ubi mihi necesse fuit usque ad deciraum :

quartum annum Theodosii principis quid scripserim, brevitcr annotare. » Paria habet in Praefatione
Commentariorum in Jonam in libro autcm secundo Coiitra Rufiniim sane luculenter « Ante annos
: :

ferrae decem cum Dexter amicus mcus, qui pricfecturam administravit pristorii, me rogasset ut au-
ctorum nostrae religionis ei indicem texerem, intcr ca^teros tractatorcs posui et hunc librum a Pamphilo
editum, » etc.

2. Ipsam quam fecissel libro inscriptionem, quc-cve ejus csset quodammodo indoles, sedulo ad Au-
gustinum epistola 112 rescribens docet « Dicis acccpissc te librum meum a quodam fratre, qui titulum
:

non haberet, in quo scriptores ecclesiasticos tam Grajcos quam Lalinos enumeraverim curaque ab eo :

quaereres, ut tuis verbis utar, cur liminaris pagina non esset inscripta, vel quo censeretur nomine,
respondisse appellari Epitaphimn, et argumentaris quod recte sic vocaretur, si eorum tantum vel vitas
vel scripta ibi legisscs, qui jam dcfuncti esseiit cum vero mullorum et eo tcmpore quo scribebatur, et
;

nunc usque viveiitium commcmorentur opuscula, rnirari te cur ei hunc titulum iraposuerim. Puto in-
telligere prudenliam tuam, quod cx operc ipso titulum potueris intclligere. Legisti enim ct Grscos et
Latinos, qui vitas vivorum illustrium descripserunt, quod nunquam Epitaphium hiuc opevi inscripserint,
sed De Illustribus Viris, verbi gratia, Ducibus, Philosophis, Oratoribus, Historicis, Poetis epicis, tragicis,
comicis. Epitaphium autem propric scribitur mortuoruni, quod quidcm in dormitionc sancta? memoriaj
Nepotiani prosbyteri olim fccisse me novi. Ergo hic liber vel De Illuslribus Viris, vel proprie De Scriplo-
ribus ecclesiasticis, appeWiindus est : licet a plerisque emendatoribus imT^eriiis Do Aucloribns dicatur
inscriptus. » Jam itaque audi quid Augustinus praiterea ab co prajstitum voluisset Epist. inter Hiero-
nymianas 07 : « quo cunctos, quorum incmiiiispc potuisti, scriptorcs ccclcsiasticos et
In libro, inquit,
eorum scripla commomorasti, commodius, ut arbitror, ficrct, si, noiuin.ilis iis quos ha;resiolas esse nosti
(quandone ipsos quidcm pr;j;tcrmitlcre volueris,) subjungcrcs etiam in quibus cavendi cssent quan- :

quam nonnullos etiam prffitcricris, quod scire cupercm quo consilio factum sit. Aut si illud volumen
forte onerarc noluisti, ut, commcmoratis h;creticis, non addcros, in quibus cos catholica damnavit
auctoritas peto ne grave sit litteralo labori tuo, quo non mcdiocritor pcr Domini Dci nostri gratiam
:

in Latinalingua sanclorum studia ot accendisti et adjuvisli, id quod libi pcr humilitatem meam fra-
terna charitas indicit, ut, si occupat^ones tua) sinunt, omniuin haireticorum perversa dogmata, qui
rcctitudincm fidei Chrisliana; utique ad hoc tcmpus vcl iinpudcntia, vcl imperitia, vel pertinacia de-
 :

^27 S. EUSEBII HIERONYMl. 628

pravare conati sunl, uno libcllo brcviter digesta edas in notiliam eorum, quibus aut non vacat
propter
alia negotia, aut non valent propter alienam linguam tam multa legere
atque cognoscere. »

3. Porro, aliorum testimonia percensere si velim, longior sim. Gennadius

eumdem laborem ad sua
tempora persecutus cognomine libro cap. 1, dc Jacobo Nisibeno agens, « Ilunc, inquit, virum beatus
Hieronymus in libro Xpow.wv velut magnarum virtutum hominem nominat cur in Catalogo Scribarum ;

non posuerit, facilc excusabitur, » etc, qus infra suo loco expendcmus. Facundus Hermianensis lib. vi
Defensionis trium Gapitulorum cap. 2: « Ilieronymus noster, vir admodum doctus, qui
etiam tantae
fucrat lcctionis, ut omnes, aut pene omnes, sive in Gra3Co, sive in Latino eloquio
divinarum Scriptu-
rarum tractatores legeret, scripsit librum cujus est titulus De Viris lUusiribus, in quo non solum Catholi-
cos, sed etiam hffireticos memoravit, qui de Scripturis sanctis in utraquc lingua
aliquid conscripse-
runt non tacuit qui hferesum fuerint conditores, quive assertores, vel qui etiam a quibusdam ut hae-
:

retici accusarentur. aiiis contra defendentibus.

» Denique Cassiodorus Divinar. Instit. cap. J7
« Lege librum De Viris Ulustribus S. Hieronymi, ubi diversos labores atque opuscula eorum breviter et
honoravit et tetigit. » Quibus adde S. Isidorum Hispalensem, Originum lib. vi, capite 6 Marcellinum ;

Comilem in Ghronico, Joannem Sarisberiensem epist. il2, aliosque secutis temporibus prope innu-
meros.

4. ^''actum ex
hac ipsa operis celebritate, ut meliore etiam fortuna quam reliqui omnes Hieronymiani
libri uteretur iste,siquidem variis temporibus plures litteratos viros invenit, quorum opera magis ac
magis recognitus atque illustratus, modo seorsim, modo cum aliis operibus in lucem produceretur.
Insigniores ex iis sant Erasmus, Victorius, Gravius, Suffridus Petri, Joannes a Fuchte, Aubertus Mi-
raeus, Ernestus Tentzellius, Salomon Gyprianus, Martiana3us, atque omnium novissime Albertus Fabri-
cius, qui satis accuratr-p suas recensioni aliorum quoque cditorum scholia atque annotationes adtcxuit.
Verum nulla est opera insignior illa, quam Sophronius quidam impendit, qui totum hunc librum
Grffice refudit : de quo homine
ct versione ipsa cum multa in utramque partem disserant eruditi, non-
nihil nobis dicendum
Erasmus, cui omnium primo vetustum, ut ipse aut, atque emandatum Sophro-
est.
nianae versionis exemplar nancisci contigit, quique eum secuti sunt editores plerique, non alium ab eo
Sophronio esse persuasum habent, quem Hieronymus noster c. -134 hujusmet Catalogi laudat, utpote
suorum aliquot opusculorum de Latino in Graecum eleganti sermonc interpretem. Horum sententia ipsa
primum libri inscriptione nititur, deinde praeconcopta ex Hieronymi testimonio doctorum opinione ho-
minum confirmatur. Gontra alii pro nupero scriptore habent, qui Sophronii ejus, Hieronymi familiaris,
pcrsonam mentiatur, nec defuit quidam cajtera doctus atque eruditus (Vossium dico,"! qui Erasmum
ipsum hanc supposuisse suspicatus sit, ccrte ab eju.s aevi Graeculo nebulone aliquo profectam conten-
derit. Ex eo autem argumentantur, quod multis in locis nec Gra3ca sit, nec Hieror.ymi mentem expri-
mat, sed ex corrupto Lalino exemplari expressa vidcatur. Deinde quod in nullo unquam veteri libro
manuscripto illam rcperire sit in bibliothecis, quas hujusmodi littcrarum &tudiosi hactenus excusse-
rint. Intcr adeo dissitaa opiniones media, quam prudentiores viri Bosius, Huetius, aliique probant,
longe est etiam verosimilior dico, Sophronium quidem illum Hieronymi amicum, cui vulgo tribuitur,
:

neutiquam ejus auctorem esse ;ut autem ab Erasmo aut ab ejus sevi impostore aliquo conficta sit,
minime credi posse. Primum suadet stylus ipse, qui sequiorem Grajcitatem redolere non immerito visus
est: errores quoque et fals.T! lectiones, quae, licet non innumerae,ut Vossius exaggerat, e.jus tamen ge-
ncris sunt, ut ex rccentiorc Latino exemplari adornatam translationem persuadcant, quando sensira
inducta barbarie, scribarura oscitantia, aut criticorum temeritas bonos libros pervaserat. Maxime vero
interpolationes de apostolis, aut aliis antiquis Patribus, qui nihil omnino scripserunt, neque ab Hiero-
nymo ingenium utique sapiunt hominis a Sophronii fide ac
intcr ccclesiasticos scriptores relati fuerant,
nobilitatc alienissimum. Alterum facile ncdum uno aut altero, sed
evincunt scriptorum testimonia, qui
multis antc Erasmum soeculis norucre. Suidas multis in locis versionem hanc laudat, ac totidem verbis
describit in Basilio, Cnesario, Gregorio, Damaso, Epiphanio, Eusebio Pamphiii, Justino, Justo Tiberiensi,
Joscpho, Methodin, ()rigct\c, Polycarpo, Philone. At, inquies, incert;e auctor aetatis est ipse Suidas, et
qui XII sa^culo vixissc quandoquidem ex Michaele Psello, qui sub Alexio Comneno floruit, loca
videatur,
quajdam ab illo adducuntur. Ita sanc, sed cx aliquot vocibus, quas posterior manus adjecerit, de ejus
a^tatc non essc judicundum nenio inflcietur, utque dinicilc dictu sit, quo tandem anno auctor vixerit,
vdlustiorcm tamcn csse quam vulgo creditur, doctis viris prohatum est. Nec tamen unum hoc testimo-
nium urgeo. Est aliud luculentissimum. Photius, qui certe ante annura 850 Bibliothecam suam cmisit,
hunc ipsam Gra^cam interprctationem legit, ot plurium cx ea versuum laciniam derivavit. Ut rei veritas
constet, confcr ad llicronymi caput 01, de Hippolyto Sophronium Graece vertentem cum his Photii
cod. ^21 : AxYH.xai o: y.-xl oOto; ('iTTTroXuTo;) TrpoaoixiXeiv Tij) Xaw xaTa ijLiiJiT,aiv \lp '.^iyo-j^, o\} xai
(7'Jvi^Or,; Y.-xi EpxjTTi; :{,)-/ X6^(Wj itr.f^pyvj , w; xa'. T.po-pi<\)Xi^xi aOtov tTjV 6i(av u7:o[JLVT,ij.aT:ja'.

TpacpTjV , SYxaTaTrT^Ta; ^tj-Co xai G-oypacpia; l-Ta -T/j^^pi^o-j^ xa; cTspou; tojoutoj; -^pi-^o^i-xi i'.i
629 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. — ADMONITIO. 630

xaXXoi, wv f.v /a-. -r.; oarivr,; ajTo; y.osr.vo; xa: TaO-ra L.rr,pi-:oj[X£vo; xjTto, ira-.Tslv auTov a-o(-

pa-.TT^Tw; To bvov, £; oj xa- ioYov.toxTr.v iv ij.'.^ Ttuv £-'.7toXwv Trxpa 'lip-.Y^'"^'-'^ xXr.Or.va'.. Quod si
apparet raanifesto haec ex illo describi, atque adeo Pholium praicesserat versio isthaic, jam non modo
nuperum opus non est, debeat adscribi. Utrum vero auctor ipse
sed sa?culo ut tardius octavo ineunti
Sophronius de nomine apellaretur, an sub vcteris Hicronymiani interpretis persona lateat, curiosius
exquirere, non esse operaj prctiuni pulo tametsi uuus alque alter Sophronius per id temporis vixe-
:

rint, qui id sibi negotii dare potuisse comraodc videantur.

5 Jam voro quo tempore librum sanctus doctor emiserit, dicendum est. Ipse autem capite ultimo
de se loquens, nolat his verbis, cusque in pr;i?sentem annum, id est Thcodosii principis decimum quar-
tura, haec scripsi. • Coucurrere illum cum anno a Christo nato 392 non est qui dubitet malim vero ejus ;

anni posteriorem partem intelligi, ut cjetera rectius aptentur. Colligere hocest ex testimonio libri con-
tra Jovinianum supra laudati, cujus quidera mentionem in Catalogo non Hieronymus fecit, qui illum
nondum nonnemo studiosus qui postpriores etiam alios Commentarios memorat, con-
adornaverat, sed
tra mentem, et veterum cxemplariorum fidcm. Rursus ex Proefatione Comraentariorum in
auctoris
Jonam, ubi seriem suarum elucubrationum per trienniura ab expositione quinque Prophetarum sanctus
doctor enumerat, et ut hoc quoque adjiciam, ex secundo Contra Rufinum libro, ubi ante a^inos ferme
decem hunc Catalogura se testalur texisse.
6. Denique quid nos operae post tantorura horainum solertiam ad hujus libri editionem novam contu-
lerimus, paucis accipe. Prirao Gr.-ccam versionem, quam editor Bencdictinus raalo utique consilio omi-
serat, quamque haud dubium est identidem Hieronymianae lectioni suppetias ferre, continuo apposui-
mus, iis tantum exceptis decem Nominibus (lure cx paraphrastis, seu potius glossatoris manu profecta ad
archetypum sancti Patris ron releruntur, et nos tanquam vcrnilem sobolem ad calcem rejecimus. Deinde,
quod satis laudabili diligentia nuperus editor Amburgensis ante nos praestitit, ita ipsum Hieronymi
texlura cxcudimus, ut quoties ille Gn-cca Eusebii verba in hoc adornando operc translulit in Latinum,
aut certo parum ab ejus vestigiis discessit, ipsi textui ex altcra partc sociaremus. Excuso Catalogo duas
Appendices subnectimus, quarum altera illa est de Vitis Apostolorum, quam Versioni Grascoe sub So-
phronii noraine in suo ms. codice Erasmus reperit, et Latine est interpretatus. Altera tum Hieronyrao
De XII Doctoribus ad desiderium, tum Bedie De Luminaribus Ecclesix inscribitur. Atque haec quidem
satis incpta lucubratiuncula est, ut in prajfixa censura animadvertemus sed omitti nullo pacto debuit, ;

ne quid lector aut eruditus, aut ineruditus desidcruret. Gennadium quarto loco damus, qui sancti Patris
Calalogum prosequitur, eumque aliquot locis supplet, unde Hieronymiano operi accenseri jure quodam
suo postulat, aut potius ab ea, quam in mss. ct a plerisque editoribus oblinuit, sed exturbari non
patitur. Nosejus gratia CatalogMm ipsum Ilieronymianum ad tomi finem distulimus, necumpone sequi
Gennadius velim sericm scriptionum Hieronymianarum intcrrumpi necesse esset. Jam vero, quod quinto
loco commemorandum est, ad praestantissimos mss. codiccs haec omnia exegimus, praecipue vero unum
Veronensem, qui sane paucos pares antiquitate et emcndatione velim invenias;tum alterum Cistercien-
sem, sive monasterii S. Crucis in Jerusalem de Urbc magni faciendae vetustatis et nota. Addam Lu-
censem, qui nonurn saeculum dicitur antevertere, cx quo seriera capitulorum Gennadii multo ab aliis
mss. atque cditis libris diversam accepi et Corbensem, qucm laudat Mabillionus, ct cujus variantes
:

lectiones ad libri Gennadiani calcem Martianaeus collocat. Demum quac cx aliis mss. alii ante nos edi-
tores notant, expendiraus, ct per eos aliquando profecisse, aperte ac in^enue confitemur.
 '

631 S. EUSEBIl HIERONYMl m

S. £USEBn HIEHONYIVEI
STRIDONENSIS PRESBYTERI

DE VmiS ILLUSTUIBIIS
LIBER

AD DEXTROM PR^FECTll PR/ITORIO.

Adjuncta versione antiqua Graeca quam sub Sophronii nomine Erasmus edidit

PROLOGUS.

8!S1 Hortaris me, Dexter^, ut Tranquillum se- A 822 IIpoxpETTTi, AiqTpo, a)(TT£ 1 ^7.'^Y.'A\i^ Ero-
quens, ecclesiasticos scriptores in ordinem dige- [xsvov [xj, "coo; £.xxXT,a'.aTXixo'j; ff'JYY?^'f^*^ "/.aTi

ram, et quod ille in enumerandis gentilfum litte- zi\i'i IxOidOxi, •/,%\ bTrap sxewo? a7:ap'.6;jLOj(ji£vo?

rarum viris^ fecit iliustribus, ego [AL id ego] in To;'j 7i£ptcpav£Tc avopa?, to'j; xa iOv.xa ajvTa^avTic
nostris faciam, id est, ut a passione Ciiristi usque 7r£7ro'.TjX£, xaYO) iv -zo'.^ ^^ifx^-cipoic •K0<.i,<H3i, xo'Jt'

addecimum quartumTheodosii imperatorisannum, eaxtv, a^To toj 7ra6o'JC xoj ScoTTjpo? aXpi x£aji-
omnes qui de ScripLuris sanclis memoriaj aliquid p£axato£xa-oj sxoj; e£oooTio'j xoj pajiXsox;, 7:av-

prodiderunt, exponam. Fecerunt qui-

tibi breviler xa<; xo'j<; ex xtLv Oiiwv Fpacswv tjyY?^'!'^!^^^''^''^? "»>

dem hoc idem apud Grajcos, Hermippus Peripate- xal XTJ [Ji-v»;[XTi 7iapao£Ocox6xa<;, Sia Ppa"^iajv «pavE-

ticus^, Antigonuf^ Carystius, Satyrus doctus vir, ptoTw. Il£7iotTjXaat (i.£v oijv xoyxo auxo Tiapa xoi<

et longe omnium doctissimus Aristoxenus musicus. "EXXT,atv "Ep[j.t7i7:o? 7T£pt7iaxT,xtx6s ,

'
AvxtYovo;
Apud Latinos autem Varro^, Santra, Nepos, Hygi- Kap'jjxtoc, Sax'jpo; avT^p 7:oX'j(j.a6f,<;, xat toXXwv

* De hac scriptorum ecclesiasticorum Catalogo mentariorum in Jonara dicit similiter se scripisse

dispulavit sa;pius Ilieronymus. Primum de titulo librum De Viris llluslribus. Nihil itaque addere pos-
ejus in epistola ad Augustinum scripta, cujus ini- sumus adperfectamhujusoperis distinctamque no-
tium : Tres simul epistolas, etc. « Dicis, inquit g titiam, cum tituli et inscriptionis, tum temporis et
Hieronymus, accepisse te liljrum meum a quodam scriptionis ejus. Martian.
fratre, qui titulum non haberet, in quo scriptores ' Veronensis ms. omnium antiquiss. alibi
Ita ;

ecclesiasticos, tam Gr.-Ecos quam Lalinos, enume- me Porro hunc Dextrum, cui liber
desideralur.
raverim. Cumque ab eo quajreres, ut tuis verbis iste inscribitur, praefectum prtetorio, laudat ipse
utar, cur liminaris pagina non esset inscripta, vcl Hieron. supra lib. ii in Bufinum, deque eo muita
quo censeretur nomine, respondisse appcllari Gothofredus in cod. Theodosiani Prosopographia.
Epitnpkiimi, et argumentaris, etc. Ergo hic liber ^ Notatum est doctis viris Grceca, xoj; xi iOv.xi
vel De lllustribiis Viris, vel proprie De Scriptorilnis Tjvxafavxai;, cos proprie designare, qui de voca-
ecclesiasticis appellandus cst licet a plerisque
: bulis unius alicujus gentis scripserunt, nec bene
emendatoribus imperitis, De aiictoribus dicatur respondere Latino textui, genlitium litterarum
inscriptus. » Secundo dc Dextro, cui liber inscribi- viris, puta grammaticos, rhetores, poetas, quos i

tur, ha'c hahct idem tlieronymus lib. ii Apologet. Suetonius recensuit.

advcrsus liufvmm : « Ante annos ierme decem cum * Smyrn.Teus videlicet, quem et Josephus lib. '

Dexler amicus meus, qui pr;ctccluram administra- contra Apionem vocat virum omnis historix dili- '

vit pra3lorii, nie rogasset ut auctorum nostra? rcli- gentissimum indagatorem, et multi ex antiquis '

gionis indicem tcxercrn, » clc. Tandem in epist.

oi iaudant. Ab .\iitigono scriptas philosophorum
j

ad Desidcrium, qu.-c Incipil Lecto scrmone, etc.,

: Vitas Alhenajus et Lacrtius testes sunt. Satyri '

ita disscrit Scripsi librum De lllustribus Viris,

: << meminit ipse llicron. alibi u lib. in Jovinian. :

ab apostolis usquo ad nostiani .i^lalcni, imitatus r S^itgrus, qui itlustrium virorum scrip,<iit llistoriam.
Tranquillurn, Hr.TCumiiuc Apollonium ot post Denique Aristoxcni Btot avopwv a Plutarcho et
:

Cataloguni ))lurimorum, mo quoquc in culcc volu- Gellio cclebrantur.

miiiis (iiiasi abortivuin et niiniinum omiiium Chri- Priores scx Antiquitatum rerum humanarum
^"

stijinoriiin posui ubi niihi nocesse fuit usque ad

: piitantur Varronis libri innui. Sautrx meminit '

decimum quartum annum Thcodosii principis, quaj Donatusin Terentii Vita, aliique. yepolem nostrum,
scripserim, breviter adnotarc. » Prajtatione Com- scriptorem elegantiss., nemo non novit. Denique
 634
6S3 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS.
'A = ..^o5svo;, .xo.r.xo;. r.pi A nus, ct ad cujus nose.xemplum provocas. Tranquil-
riv. a..5aT.aXu^Teoo;,
lus. Sed non mea est et illorum similis
condilio
05 Toi; *Pw(xa(o'.c Bipptov, Sivrpat? ,
Nl-w; ,
:

illi enim hislorias, veteres annalesque

replicantes,
'Vy"voi;, xa? oj Et; ur-^jOiiYaa f.aa; nvOxaXsIaOat
'-^'^^' °'^"''- '^^•''' ^''' 7^?.^='^=''^^ potuerunt quasi de ingenti prato non parvam opus-
Po6Xe'., TpiY^j^-^'^':-
avaxjXtovTe; ffuv- culi sui coronam texere. Ego quid aucturus, qui
Ircopta; xat -i kxaT:o'j eto-j;

X£t[Atbvo;
nullura prajvium sequens, pessimum, ut dicitur,
TaYixa-ca, lojvr;0r,7r< loiavit ex jA£YiXo'j
orjtpavov rXsfai. magislrum memetipsum babeo ? Quanquam Euse-
sXa/trcov "^j '>'->t-'''>'J spY''"-»
Y'>^''
bius Pamphili in decem Eccclesiasticae Historias li-
EYw 81 xt 8taTrpdt$o(xat, T^Y^^^Jf*^^'!^ |-6ia£vo; o-jSevt,
bris ma.\imo nobis adjumento fuerit, et singulorum,
aXX' ifia-jT-Dv xixtarrov, w; 6 Xoyo; tpr.ai, otSioxa-
de quibus scripturi sumus, volumina aetates aucto-
Xov e-/u>v ei xai Ta [xiXtjra E-JffeSto; 6 najxtptXou
;
rumsuorumsffipetestentur.ItaqueDominumJesum
'iTiopta; j3toXo'j;
Christum precor, ut quod Cicero tuus, qui 824 in
el; oixa tt,; 'ExxXr,jtar:txf,;

}ieYiTCT,v rapir/c-ro pof.Oetav, xat Ta £xir:oj,

f^fiiv
arce Romana; eloquentiae sretit, non est facere dedi-
itepi wv (jLeXXouiiv, Tej/r,, uTiep twv
<rjYYp3i?-'^ gnatus in Bruto, oratorum Latinae linguoe lexens ca-
oixetwv [xapfjptav -ape;OjJt -/povtov. ToiYap-
Tf,v
talogum, id ego in ejus Ecclesiae scriptoribus ' enu-
OJV TOU KjptOJ f,IXU)V 'iTjSoiJ XpiTTOu 0£Op.at,
0£0|xat, tv
'tv'
j^
njerandis, digne cohortatione tua impleam. Si qui
orep 6 (jo; Ktxipojv, h Iv -ru) axpw tt;;
T,; Pto|xatxr,;
'Ptu |j.aVx^ D
^^^^^^ ^jg jjjg q^j usque hodie scriptitant [Al. scri-
e-jYXojTTia; Irriaivo; potf,jat oOx aTrr^^ttjjTev
, ,
pserunt], a me in hoc volumine praetermissi sunt,
893 et; BpojTOv, tov twv pr.T^iptov tt, 'PtofjLatxfi
sibi magis quam mihi debebunt [Al. debent] impu-
YAIUTTT, TJVTiTTlUV XaTiXo^OV, TOUTO b(Ui Iv Tfp
lare. Ncque enira celantes scripta sua, de his quae
a'jy(p7.oz%z tt,; auTOu 'Ex-
4rapt0txf,jaT0at to'j; non legi*, nosse potui, et quod aliis forsitan sit no-
xXT,5ia; exrXTjptujio vta ttj; (t^; -npoTpoTrf,;. Et 84
tum, mihi in hoc terrarum angulo (Bethleerai) fuerit
Ttve; ex twv a-/pt TTjjxepov a-j^^z^pa[i\>.iyuii'/ irap'
ignotum. Certe cum scriptis suis claruerint, non
Ttpoe T£j-/£t 7:apeX£'!(f6T,aav, eajTo'!;
e[JLOj ev Ttji
magnopere nostri silentii dispendia [Al. dispendio]
[xaXXov r[ eaot eT:tYpa'.p£TtoTav. Ouol '{ip ctTTOxpo-
suspirabunt. Discant ergo Celsus, Porphyrius, Ju-
TTTOvTtov ajTtov Ta 'tOta rjYYP^tp-ijLaTa, '('^uivx'. eou- lianus^, rabidi adversus Christum canes, discant eo-
vt^Ot.v 'jI; ojx £V£T'j-/ov, xat or£p aXXot; 'ejO' ot£ rum sectatores (qui putantEcclesiam nullos philo-
YVtOTTOV Z-jyyiwl'., luOt £V TT, TOij x6a|X0'J TOOTO'J sophos et eloquentes, nullos habuisse doctores)
Ytovtqt aYvtorrov urfjp^iv. "Oixto; 6'Tav xaTiOTjXot quanti et quales viri eam fundaverint, exstruxerint
ota Ttbv otx£(ti)v ^''''^vTat TJYYP^H',"-^"'»^'''» osi"/ to; [Al. struxerint], et et desinant fidem
adornaverint ;

ta [X£Y'-^3t pXa§£vT£; tt^v f,[X£T£pav £T:tT:£vi^ouJt nostram rusticae tantum simplicitatis arguere, suam-
(TttoTT^v. MaOiTfojav TotYapoviv KiXao;, Iloptp-jpto;, C que potius imperitiam agnoscant. Vale in Domino
'lojXtavo; ol X'jJ(JioO£t; xaTi -/piTZOJ X'jv£;, [xaOe- Jesu Christo*.
Ttojav ot TO'JTa)v ax6Xo'j0ot; ol vo[xt^ovT£; tt;v 'ExxXT,atav (xt^Tc (ptXoa6cpo'j; xat eutppaSct;, (xr^Te Tivi;
e(r/7)x£vat OtoaoxiXou;, oaot xat -r,Xtxot avSpe; Ta'jTT,v 0£(X£XttbaavT£; t[)xoo6[X7)aav T£ xat 8t£x6a(xrj-

aav, xat ra^jaiovTat tt,v ^,|X£T£pav 7:'!aTtv (XYpotxtxf,; [x6vov £'jO'jv£'.v aTCX6TT,To;, otx£'!av (xaXX8v a(xa6(av

e— tYvtoa6(X£vot.

INCIPIUNT CAPITULA^ LIBRI ,4/. tacet Libri].

1. Simon Petrus. IV. Juda frater Jacobi

II. Jacobus frater Domini. V. Paulus qui [Al. et] anle Saulus.
in. Matthaeus, qui et Levi. VI. Barnabas, qui et Joseph.

Ilyginum non eum putato, cujus veteris Mythologiae D * Veronensis lib., Vale in Dowino Jesu Christo
liber circumfertur, sed vetustiorem alium Augusti In aliis haec salutatio praetermittitur, quae nec.
libertum, qucm Gellius laudat lib. ii, cap 21. habctur in Graeco.
Paulo post Marlian. provocas, relraganlibus rass. ^ Incipiunt Capilula. Hunc Catalegum descripsi
* In Ecclesiie iltius scriptoribna. Codcx ms. ex vetuslissimo ms. codice S. Germani a Pratis,
eminentissimi card. hoc loco, inOttoboni iegit et altero abbatiaj Cluniacensis. Varias interdum
ecclesiasticis scriploribus ; sed unus est sensus in habent lectiones, sed levioris momenti v. gr. :

utraque lectione. Martlan. In aliquot mss., — nura, .j8 codexSangermanensis lcgit haec tantum,
Martianaco et Gravio testibus, melius habetur Adamantius presbyler. Nura. autem 109, non babet
in ecclesiasticis scriplorihus. in Didymo vocem Graccam 6 Pa£7:'.ov, id est, Ille
* Ita praeferuntsatis rectc mss. quibus etirapressi videns. Denique num. 1-^9 legit, Joannes cpiscopus.
omnes libri et Graeca concinit interpretalio. Unus Rursura codex Cluniacensis num. V32 nihil alind
penes Fabricium Mosccnsis cod., Qui lomje sunt. retinet pr;Rtcr vocom De.cler. Num. similiter 82
* Discant ergo Celsus, ctc. Perniciosissimi bostcs antea omittit in lleticio verbum Eduorum. Sed boec
Ecclesi.T Christianne fuerunt isli tres Sceculi sapien- hajc aut nullius aut lcvioris sunt momenti nec ;

tes Pt philosophi quorom Colsum scriptis Origenes eorum mentioncm fecissem, nisi curiosos lecto-
pronigavit ; Porphyrium Methodius ; et Julianum res etiam minima docere officiosum esset. Mar-
Cyrillus Alexandrinus. M.vutian. TIAN,
63^ S. EUSEBII HIERONYMI.
VII. Lucas evangelista. ALXII Alexander episcopus.
VIII. Marcus evangelista. LXIII. Julianus Africanus.
IX. Joannes apost. ct evang. LXIV. Geminus presbyter.
X. Hermas [ms. reliqua tacet], ut ferunt LXV. Theodorus, qui et Gregorius, episcopus
Pastor, auctor libri. LXVI. Cornelius episcopus.
XI. Philon JudiRus. Lxvn. Cyprianus episcopus.
XII. Lucius Annajus Seneca. Lxvin. Pontius diaconus.
XIII. Josephus Matthia3 filius. LXIX. Dionysius episcopus.
XIV. Justus Tiberiensis. LXX. Novatianus haeresiarches.
XV. Glemens episcopus. LXXI. Malchion presbyter.
XVI. Ignatius episcopus. LXXII. Archelaus episcopus.
XVII. Polycarpus episcopus. LXXIll. Anatolius episcopus.
XVIII. Papias cpiscopus. LXXIV. Victorinus episcopus.
XIX. Quadratus episcopus. LXXV. Pamphilus presbyter.
XX. Aristides philosophus. LXXVI. Pierius presbyter.
XXI. Agrippa, qui ^it Castor [m.s. Castoris]. ^ LXXVII. Lucianus presbyter.
XXII. Hegesippus historicus. LXXVIII. Phileas episcopus.
XXIII. Justinus philosophus. LXXIX. Arnobius rhetor.
XXIV. Melito episcopus. LXXX. Firmiamus rhetor.
XXV. Theophilus episcopus. LXXXXI. Eusebius episcopus.
XXVI. Appollinaris episcopus. LXXXII. Recticius episcopus Eduorura.
XXVII. Dionysius episcopus. LXXXIII. Methodius episcopus.
XXVIII. Pinitus [Al. Pinytus] episcopus LXXXIV. Juvencus presbyter.
XXIX. Tatianus haeresiarches. LXXXV. Euslathius episcopus.
XXX. Philippus episcopus. LXXXVI. Marcellus episcopus.
XXXI. Musanus. LXXXVII. Athanasius episcopus.
XXXII. Modestus. LXXXVIII Antonius monachus.
.

XXXIII. Bardesanes ha;resiarches. LXXXIX. Basilius episcopus.

XXXIV. Victor episcopus. XC. Theodorus episcopus.
XXXV. Irenajus episcopus. XCI. Eusebius alius episcopus.
XXXVI. Panthoenus philosophus. XCII. Triphilus episcopus.
XXXVII. Rhodon Taliani discipulus. C xciii. Donatus hseresiarches.
XXXVIII. Clemens presbyter. XGIV. Asterius philosophus.
XXXIX. Miltiades. XCV. Lucifer episcopus.
XL. Apollonius. XGVI. Eusebius alius episcopus.
XLI. Serapion episcopus. xcvii. Fortunatianus episcopus.
XLII. Appollonius alius senator. XGVIII. Acacius episcopus.
XLIII. Theophilus alius episcopus. XCIX. Serapion episcopus.
XLIV. Baccillus [AI. Bacchelus] episcopus. c. Hilarius episcopus.
XLV. Polycrates episcopus. GI. Victovinus rhetor Petavionensis',
XLVI. Heraclitus episcopus. GH. Titus episcopus.
XLVII. Maximus. CIH. Daraasus episcopus.
XLVIII. Candidus. CIV. Apollinaris episcopus.
XLIX. Apion. CV. Gregorius episcopus.
L. Sextus. CVI. Pacianus episcopus.
LI. Arabianus. CVII. Photinus ha?resiarches.
LII. Judas. j)
cviii. Fccbadius episcopus. ,

LIII. Tertullianus presbyter. CIX. Didymus 6 ^Xi-ojv.

LIV. Origenes, qui et Adamantius, pre- cx. Optatus episcopus. .

sbyter. CXI. Acilius Severus, senator.

LV. Ammonius prcsbyter. CXII. Cyrillus cpiscopus.
LVI. Ambrosius diaconus. cxni Euzoius episcopus. ;>

LVII. Tryphon Origenis discipulus, GXIV. Epiphanius episcopus.

LVIII. Minucius Felix. cxv. Ephrem diaconus.
f

LIX. Gaius. CXVI. Basilius alter cpiscopus.

LX. Berillus [.4/ Beryllusl episcopus- CXVII. Gregorius aliu? episcopus.
LXI. Hippolytus f/1/. Hypolitus] episcopus. GXVHI. Lucius cpiscopus. .•

* Perperam QWmPictaviensis legebatur.

 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 638

[IX. Diodorus episcopus. A CXXVIIl. Gregorius aliufl episcopus.

:x. Eunomius hsercsiarches. C.X.XI.X. Joannes presbyter '.
:xi. Prescillianus episcopus. C.XXX. Gclasius episcopus.
:xii. Latronianus episcopus. C.X.X.XI. Thootimus episcopus.
:xiii. Tiberianus episcopus. C.XX.XII. Dcxter Paciuni filius, nunc prajfectus
:xiv. .\mbrosiu3 episcopus Mediolan. prajtorio.

:xv. Evagriu.s episcopus. C.XX.XIII. Amphilochius episcopus.

:.xvi. Ambrosius Didymi discipulus. C.XX.XIV. Sophronius.
:xvn. Maximuse.\ philosopho episcopus. GXXXV, Hieronymus.

Codex Sangermanonsis,yi»flrmr5 episcopus, male.

INCIPIT LIBER.

CAPUT PRIMUM.

827 SiULtov lli-rpo; , aTOJToXo; , u(o; 'Iwvi , g 828 Simon Petrus, filius, Joannis ', provinciae
as/.ia; , raX-.Xa-a? , xa);a.T,? BT.OTa-.oi , aoiXcpo; Galileaj, e vico Bethsaida,' frater Andrea? apostcli
<op£ou d-or:oXo'j, xa- ir^-/r,^(b^ twv aroTCoXuiv, (iVrtf//t. IV, 18), et princeps aposlolorum, post epi-
zi TTjV l-'.x/tOTT|V TT,; 'AvT'.oyiiov 'ExxXT,5(a^, xai scopatum Antiochensis Ecclesiae ^, et praidicatio-
XT^pjyjjLa Twv 0'.a7— asivTCuv, xa; ix tt); ~tp'.- nem dispersionis eorum qui de circumcisione
af,; -'.TTEJ^avTtov, £v Il6v:q>. FaXaTt^, Ka-7:a- credidcrant, in Ponto, Galatia, Cappadocia, Asia
itiqt , 'Ajtqt xat B'.6jviqt , vto Oijtiptp KXauoioj et Bithynia (/ Petr. i, 1), secundo Claudii impe-
it £'.? TO ix7T0Xi[Xf,5a'. 2(lJLtiJva TOV [xdtYOV TT| 'Ptu- ratoris anno ', ad expugnandum Simonem ma-
I
2cp(T:aTa'., evOa sixoa'. TivTi ev.a-jToo; tov 6p6- gum, Romam pergit, ibique viginti quinque annis
y Tf,;; tcptojjvT, ^ xaTir/iV , £to? toj TiXsjTa^oj cathedram sacerdotalem tenuit ^, usque ad ulti-
.auTo-i Niptovo;, TO'jTir:t toj TcTjapErxatOixaTOj, mum annum Neronis, id est, decimum quartuni.
oj xai r^a-jptoOiU £ixapTijpT,T£ , tt,v xioaXT,v A quo et affixus cruci, martyrio coronatus est,
:a Y^jV £'/tov, T0'j? Trooa; ol iv ijLiTitoptjj, tparxtov capite ad terram verso ^, et in sublime pedibus
i;tov la'JTOv Etvat , tov 6'fjLOtov Tp^Tiov !jTa'jpto- elevatis^ ; asserens se indignum qui sic crucifi-
/at Ttp — avTtov Kjp(tp. "EYpa'|ii Ojo i— tjToXi; geretur ut Dominus suus. Scripsit duas epistolas,
; ovojxafoixiva; KaOoXt/.a?, dtp' tuv tt,v oiJTipav
p quac Catholicoe " nominantur: quarum* secunda
T:/£tO'Js 0'jx £YXptvoj7tv ajTOj T'JY'/avitv, ota tov a plerisque ejus esse negatur, propter styli cum
paxTf,pa, xat Tf,v ota'jtov(av t?;; rpcoTT, ; iTTtTTO- priore dissonantiam. Sed et Evangelium juxta
^. 'AXXi xat To xaTa Mapxov E'jaYYiX'-ov , o; Marcum ^, qui auditor ejus et interpres fuit, hujus

'
Filius Jonx legunt multi codices, etiam a Gaudentius Brixiensis de S, Petro et Paulo olim
ctorio inspecti, cui lectioni praeter Groecam ver- inter Zenonianos sermones xx: « Petrua crucifi-
)nem Sopnronii,favet recepta apud veteres hujus gitur, verso ad terram capite, et in sublime pe-
minis interpretatio, nerape Filius Columhx, dibus elevatis, asserens indignum se, qui ita
d vide Joan. i,, 42, et x.\i, et ^5 et seqq crucifigeretur, ut Dominus suus. » Forte igitur
'
Actor. XI, 20, constat Petrum Antiochia) do- isthapc ex antiquiore aliquo monumento desumpta
isse. Hieronymus, Galat. c. in ii : « Primum sunt ab utroque, nam Hieronymum a Gaudentio
scopum Antiochenae Ecclesiae Petrum fuisse exscriptum, etiamsi temporum ratio pcrmitte-
;epimus, et Ilomam exinde translatum, quod ret, minimc est vcrosimile sed neque eorum ;

cas penitus omisit. » probatur opinio, qui ex actis apocryphis quae

'
Eusebius, lib.ii c. 14, Hist. : "E-t tt:;
, ajTf,; sub Lini nominc circumferuntur, haec repctunt.
ajO'0'j ^aTiXita;. ^ Euseb. Hist. lib. iii, cap. 1, ex Origene, dvi-
' Eadem tradit in Chronico : « Petrus apostolus, J)
rxoXo-t^OT, xaTa xi'^aXf, ;.
m primus Antiochenam Ecclesiam fundasset, ^
Minus recte legunt quidam mss. atquc edili
mam inittitur, ubi Evangelium prajdicans xxv ca^ionircV.
nisejusdem urbis episcopus perseverat. » Sed ^ Vid. ad Ilcdibiam quaest. H, ubi styli diversi-
m de hisce xxv annis plurimae qusestiones sint tatem in id confcrt qnod pro necessilate rerum di-
3cntenti;E, prwstat videre Pagiumad an. Christi versis sil usus inlerpretibus. Inter catholicas episto-
,
Baluzium in Lactantii librum de mnribus las rccensent Clcmens Alexand in libb. TroTu-
rscc, cap. 2, aliosquc. E vetustioribus Rufinus, -(oTitov, Athanasii Synopsis, et Nazianzeni car-
. II Invectiv., numerat annos xxiv. Puta Chri- men, in quo sacri libri percensentur.
6H. Vid. infra cap. 8, et
'-•
Eusebium lib. iii Hist.,
lisdem omnino, quod mirum est, verbis S. cap. ultimo.
639 S. EUSEBII HIERONYMI 640
dicitur. Libri autem, e quibus unus Actorum cju? A [•^'^'.0^-^; aj-rovi y,%\ £S|j.Y,vijTr,- 'ivvttzrj ,
-«/>,
to-jtou
inscribitur, alius Evangelii, tertius Pr.iedicationis, Vfivz-j.'. eTva-.. Ta ol u-jyT?^!-'-!-^^"'^' "'>'J"2^'- Kp*»-
quartus Apocalypscos, quintus Judicii', inter tov , o ETrtYSYpaTrTa'. Ilpa^s'.; auto-j • otuTEpov
apocryphas scripturas repudiantur *, Sepultus IviaYY^^-^-^Jv TpiTov , VJ^yrni.t •
-.i-.tz.-m , 'Azoxa-
Romai in Vaticano ', juxta viam Triumphalem \'y\'.^ •
t:e;/.7:-:ov, Kp(7'.;, dj; a7:o-/.p'jca ovTa a~o'io
totiusorbis* veneratione celebratur. -/.[[Aa^ETa'.. K-/;o£'je£l? os iv 'Pu)|xt, Iv T«]p BaT'.-<ci,^
7:Xrjatov T-r,(; oooii T-rji; £7:t-/.X-Y> Tp'.oj[X'^-/A(:«? ,
[j.tTa ^^avT'!); too TiSaTjJLaTo; 7:apa Ttov 'Po;[j.a'!ojv f)pr,-

oxfJcTat.

CAPUT II.

829 Jacobus, qui appellatur frater Domini 830 'Ia-/.(o6o; 6 -iosX-io; to\1 R'jp(o'j, driirro/o;
(Gaiat. I, cognoraento Justus, ut nonnulli exi-
19), y.-A Ir.iy.Ar,-/ Ai/.ato;;, di? Ttve; 67:oAa[xSavoj5t, to,
stimant ^, Joseph ex alia uxore, ut autem mihi 'loiGr/j, a;:' aAXr,:; ^rtx^.Y.h:,, w;, ol efxol «patvETa
videtur, Mariaj sororis Matris Domini {Joan. xix, B M^^?'-^^ , aojXcp-?;; t-?;; M-/-^Tpo; to5 K-jptou , t-jh..:.

25), cujus Joannes in libro ^ suo meminit, filius, 7:xpa Tojv aTToaToXojv 'l£poaX'j(xtuv £7:tT/.OT:o; xa-
post passionem Domini"' statim ab apostolis Hie- TaTTaOit; [xtav |x6vr,v ^'jviYp*'!'^'^'^ E7:tr:oXT,v ,
,

rosolymorum episcopusordinatus, unam tantum fjTt; T(Ji)VE;7:Ta KaOoXf/.ojv z'jyyi'Ji'., y.olI Ttvs; 7:a;
scripsit epistolam, quae de septem Catholicis est, £T£.pO'J TtVO? £7:' 6v6[XaTt atJTO-J i-/.O£o670at Ta'JTT, .

quae et ipsa ab alio^ quodam sub nomine ejus (paT/.o'j!Tt, •/tat -/.aTa Ppa'/'j toj '/p6vo'j 7:potovTo;
edita asseritur, licet paulatim tempore procedente a'j0£VTta; Ttvo; £7:£Xa6£TO. 'HYr^at^^ro; '^zi-oy* to.
obtinuerit auctoritatem ^ Hegesippus i", vicinus a7:o!TToXf/.u)v yp6vajv £v toj 7:£[X7:Ttjj a6yo> tojv 'Yt.^j-

apostolicorum temporum, in quinto Commenta- [xvTjjxdcTojv 7:£pi 'Ia^/.a)6o'j 0'.ri'(0''jit.ivo^, ItpT] •

« 'Eoi-
rioruro libro de Jacobo narrans, ait: « Suscepit ^aTO T-fjV '^•/.•/tXTjfftav 'l£poaoXu(xa)v (xsTa tou; a7:o-
Ecclesiam Hierosolymorum post apostolos " frater aT6Xo'j;, ao^Xcpo; tou K'jp(o'j 'lixajSo; 6 e7:txXT,0£'.;
Domini Jaccbus, cognomento Justus. Multi .\txato;, ota t6 t^oXXoj!; xaXsTaOat 'Iaxa)6o'j;. Ojto;
siquidem Jacobi vocabantur. Hic de utero matris £X yf^tzri^ a'Yto; -r^v, otvov xai a!-/.£pa o'jx ert;,
sanclus vinum et siceram non bibit, carnem
fuit, •/cp£a)v £TipO'J 9uTOt5 OU [XiTsXaSi izio—vzi.
nullam comedit,nunquam attonsus fuit.nec unctus 0'J0£ eX£tpaTO, O'J0£ aXstixtjLaJiv f, Xo'jTpoIc 7:po5-
fuitunguento, nec usus balneo. Huic soli licitum aj[xtX-rja£v. "EOo; 0£ •^v OL'jz^> etasXOstv eU xa "Ayia
erat ** ingredi Sanctasanctorum : siquidem vesti- Tojv aYtojv eaO-TjTt epitvT) [XT) •/.r/pr^jxivqi , aXXi
* Apud Eusebium lib. iii, cap. 3, unde haec C '" Eusebius libri II, cap. : 23 :
'0 '^^^[^'.-T.oi
sumpsisse videtur Hieronymus, libri Jmlicii nulia £TCt T-?j; TrpWTT,; TWV a7:ojToAajv ^z^^oi-t.z^/oq otaoo'/^?, •

mentioest. At meminit Rufinusin Symbol. Libel- £v Toj 7:£;x7:t(p a'jT0j 0[xvr;[xaTt, toovov 'trropE^t
lus, qui dicilur Pastoris, sive Hermetis, qui appella- TOVV Tpo7:ov A;aOi-/£Ta. ok Tr,v 'E'/.y.Xr^aTav IXETa
•
]

tur dux Vix, vel Judicium Peiri. Sic tbrte appella- Ttljv
»v a7:07T0Aajv
a7:o7T6Xu)v 6
o aoeXcpoi;
ao£A(poi; Toij
to-j K'jp
K'jpto'J '1:axto-

tuTnesiJudiciumPetri ex U Petri i, 11 et seq. 6oc, 6 6vo[xaa0£t; 'jt:6 7:avTWv A'//tato;, aro to)
Judicium autem ea ratione dicitur, quo Prodicus TOJ Kjptoj
/povajv [Ji-e/pt f^ixcjv e7:£t —oXXot 'la- •

olim Judicium Herculis de duabus viis, altera vir- xojSot exaXouvTO. Outo; Se ex xotXta; |XT,Tp6; au-
tutis, altera voluptatis, descripsit. Tou aYto; -f;v. OTvov xat aixspa 0'jx e—iev o'jol ,

2 Sic etiam
in Graeco dcTtoSoxtpiai^sTat. Sicque £[xt}^u'/ov £(faY£ ^upov £7:t TT)V x£(paXTrjV a'jT0j
Suffridus Petri, Martianaeus, cod. Gemblacensis otjx av£Srj, eXatov cjx fjX£tt}*aTO, xat paXavEtio o'j/.
aliique. Olim erat reputantur. iypraaTO. To'jTtu !x6vuj ej-rv £tr Ta "Ayia £tat£vaf
Vid. Euseb. lib. ii, cap. 25. ouo£ Y^? £p£0'jv £(pop£t, ttXXa atvoova; xat ixovo;
Sic Martianajus ex tribus optimae nota3 cod. eta-fjp^/ETo £t; Tov vaov, r^^jptaxETo te xetixevo; er:
Alii mss. atque editi, urbis, quibus suffragatur et Tot? Y'^''^'^''^ ''•^'- atToufxevo; urlp tou Xaou a^e-
Graeca versio. — Tolius orbis, etc. Hoc modo legit atv, w; (ir£a*/.Xr,^x£vat Ta y^''''"^ a'JT0u otxT,v xa-
codex S. Germani et mss. S. Martini Sagiensis, [x-z^Xou.
et S. Cygiranni retinent quoque orbis: ca^teri cum Euseb. [xsxi Tcjv dtroffTdXtjv, id eet cum apos-
*'
^

editis legunt. Tolius urbis veneraiione celebraiur. Et supra adnotavimus veterum aliquot Pa-
toiis.
Martian. trum traditionem, qua?. fert, ab ipso Christo ordi-
j)
^ Puta Eusebium lib. ii, et Ambrosium
in i cap. natum Jacobum Jerosolymorum episcopum. Chry-
ad Galat. Vide Hier. contra Helvid. num. ^3, ct sostom. Homil. 38, in 1 ad Corinth. a^^t^; y^P :

quffi ibi adnotavimus. Ejus scntentia, qua Jacobus a-jTov 'Xsy^xat •/C£/_etpoTovT,x$vat, xal eriaicorov ev
frater Domini dictus creditur, quod ejusesset con- 'l£pO(To)vU|xot; TrerotTjXEvat — pwTOv.
sobrinus prae c«teris placet. '- lluic soli liciiui7i
erat. In aliquot mss. exem-
^ Verba in iibro sno Gra^ca versio non agnoscit. plaribus lcgimus. Hic soius soiitus erat, vel, Uui
' Idem tradit Eusebius, lib. ii,
cap. J, qui tamen soiitum erat, elc. Martian. Aliquotmss. a Mar- —
Hieronymo, et sibimet contradicit lib. vii, cap. 10, tian. citati Hic soius soiitus erat, vel liuic soiiiHm'
scribens, ab ipso Domino ejusque apostolis ppi- crat. Ms. Gemblacensis Suffrido Petri inspectus,
scopum Hicrosol. Ecclesiae creatum liiisse, cui ct Miraius, Uic soiitus crat ingredi, ut et Graca
sententiae quidam etiam inter veteros HulTragantur. versio, "EOo; S^ t,v a-jTio eiasXOEtv. Eusebius vero
* Ms. Sangerm, apud Marlian. ab niiquibus, Tr'jTw ijovto £^f,v £•; Ta 'Ayta etatsvat. CaJlerum
qnod rererendiim ad assrritur, non ad edita. recto vertit Hior. sl; xk "Ayta in Sancta sancto-
" Jam inde a S. Irenajo cognitam contendit rum id enim signitlcare voluit Hegesippus.non in
;

Massuctusail [rcn;euni, pag. 210. Vid. Huctium Sancta duntaxat,qua3 frequentare quibuslibet licuit
in Demonsirat. Evangel. Hodie oam omnes susci- ex Aaronis ordine sacerdotibus. Sic vortit etiam
piunt, qui Christiano nomine censeatur. Rulinus. Nec dissimulo, diflicillimam tunc videri,
344 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 649
U>»ri, ijLOV(|) ti aitu) k^r,/ eIs tov vaov slativa:, xa-. A bus laneis non utebatur, sed lineis,solusque in-
l^ovata xXlvwv, irlp Toii Xaoi rpo^/j^y^oTO tojoOtov, grediebatur tcnnplum, et fi.xis pcnibus pro populo
uTC£ ti Y<^"'^~^ ajTOJ uTtEp6a(vi'.v voij.'!^;TOa'. toj; deprecabatur iii tanlum, S32 ut camelorum
:iov xauTjXtDv tjXoj;. » AsXsi vtal STspa T'.va, a duriticm traxis.sc' cjus geiuia credcrenlur. » Dicit
laxpov i'.'t, xTraXtvr^Oai •
xai ^(ip xal 'Iu)rr,ro; £v et alia multa*, quas enumerare longum csset. Sed
;t(> eIxoT:tf> tt,; 'Apya^oXo^^fa; Xovtt), y.al KXrjaT, et Josephus ^ in viocsimo libro Anliquitatum
;v Ttjj loioiLl^ T(i)V 'VTTOTjrWTiOJV £'.pr^Xaj'. , JXtTa rcfert, ot Clcmcns in sepliino 'VroT'jrtoa£(ov, mortuo
:t,v teXi'jtt,v 'lir^TTOj tou Tf,v 'lo'joa'!av o-irovTo;, Fcsto, qiii Judai;am rogebat, missum esse a Nerone
'.ai Tp-.v f, tt;; £rapy(a; £-'.a:f,vai , "Avivo; ,
succcssorem ejus Albinum, qui cum necdum ad
T£{j.(fi6f,vai — api Niptovo; otiooyov ajTOJ 'AXoIvov, provinciain pervenissct, Ananus *, inquit, pontifex,
pr,ffiv, Upe-j;, vio; , 'Avavoj uio;, y^'''^'-'^ lipaTt- adolescens, Anani filius, de genere saccrdotali,
loii, £'.XT,'.sti>; aoooiAT^v avapy(a;. auvEopioj y-'''^!^'^" acce).ta occasione avapy(a;, conciliuin congregavit,
'Ou , T,vavxaj£ Tov 'laxtoSov OT,aou(a 'iva tov ct compellcns publice Jacobum, ut Christum Dei
(p'.Trov Tov Vlov Tou Siovi apvT^TT,Tai, aTTiXiYOvTa Fiiium denegaret, contradicentem lapidari jussit.
II XtOao^TJva'. TTpoaiTa^£v, 6'; ix to-j 7tt£P'jy(oj to^j Qui cum prajcipitatus de pinna templi^ confractis
aoo xpT,;jiv'.aO£'.; , xaTEaY^^Tiov a-jTOj tiov jxsXwv, cruribus, adhuc semianimis tendens ad ccelum ma-
,;A'.OavT;; irapa; eI; 0'jpavov Ti; y£Tpa; , XiYi'-
"
nus, diccret Domine, ignosce eis, quod enim fa-
:

Ljoii, Tj^^y/O)^}: auToT; •

o y^? — oioujiv i'f^iOO\J- ciunt, nesciunt {Luc. xxiii, 35)
fuilonis fuste, quo ;

'.• TOT£ xvacp'.xiif» ixoyXii) (u K31 Ta t|jiaT'.a ix-ii- uda vestimenta extorqueri solent*, in cerebro
|£'.v £(tji)6ai'. , xaTa tov EYxitsaXov xpo'j<TO£(; , av- percussus intcriit. Tradit idem Josephus, tantae
rajjaTO. noor:(OT,j'.v 6 ajTo; 'Iti)JT,7:o;, ToaajTr,; eum sanctitatis fuisse et celebritatis in populo, ut
•jTov Y-Y-'''i'*^^' 3tY'.(uTjvT,; ivTo; ,
xat OpT,T/£(a; propter cjus necem, creditum slt subversam esse
:apa to) Xato, (>j; oti tov ajToo OavaTov Tt^TrrTTOat Hierosolyinam'. Hic est de quo Paulus apostolus
:avTa; Ta 'l£poa<^X'j;xa iTEropOfiaOat . lUpt to'jto'j scribitad Galatas ; Aliiim autem aposlolo}'um vidi
ai b aroaToXo; riaijXo; rpo; to'j; FaXaTa; XiY£f neminem, nisi Jacobum fratrem DomiJii {Galat.
-VXXov 0£ Ix Tiuv arooToXtov ouoiva Etoov , £t I, 49). Et apostolorum super hoc crebrius Acta
tf, '[axtooov Tov aO£X(50v tou Kjpto'j , Kat Ttuv testantur {Acl. i, 13; xvi, 18; xv, 13). Evange-
rooToXtov repi tojtoj (jLapTjpouatv al IIpa^Et;. lium quoque quod appellatur sccundum Hebrajos^,
^al To EuaYY'^-^'' ^'^ "'J IrtYpatpov (Forte irt- et a mc nuper in Grfecum Latinumque sermonem
pa'iOijL£vov ) xaO' 'Eopa(oj; , or£p 'jr' iijtou vuv translatum esl, quo et Origenes sspe utitur, post
'; Tf,v 'EXXT,vtxf,v xat 'PtoiJLatxf,v 'fXih-z-z'^ [xzzz- resurrectionem Salvatoris refert : « Dominus au-

t credalur. Ilegesippi sentcntiam, cum vcrosimile C adversari. Hic Graece et Latine se iUud interpre-
on sit, Jacobo Chrisliano homini copiam ingre- tatum dicit, quem tamen laborem in Catalogo suo-
iendi Sanrtum sanctorum fccisse Judffios, ubi rum operum non enumerat. Sequenti cap. 3, pro
desse nisi Ponlincis maximo non licebat. Quod Matthxi authentico laudat cujus Hcbra3um auto-
utem dicitur non laneis usus csse, sed lineis graphum et Cajsariensi bibliotheca descripserit t

estibus, id quidem ex more Pontificis erat, Le- supra. lib. iii contra Pelagianos, num. 2: « In
itic. XVI. 4, Evangelio, inquit, juxto Hebrajos, quod Chaldaico
'
Grtcca vorsio 'Jrs&Caivetv quasi legisset vic.issc. quidem Syroquc sermone, scd Hebraicis litteris
* Videre licet haec apud Euseb. lib. ii, c, 23. scriplum est, quo utuntur usque hodie Nazareni
' Vidc Joseph jm lib. xx, cap. 7, initio. Qiiidam secundum apostolos, sive, ut plerique autumant,
Ddices apiid Martianaeum legunt Annianus el juxta Matthaium, quod et in Ca^sariensi habetur
nnanix fxlius. Hibliotheca. » etc. Ei in Matth. xxii, 13: « In
Annus, inquit, Pontife.v. Codex Sangermanen-
* Evangelio, quo utuntur Nazareni et Ebionitae, quod
18 sive Corbeiensis aliam retinet lectionem, istam nuper in Graecum de Hebraeo sermonc transtuli-
empc Annianus, inquit, Pontife.c, Ananix filius
: mus, ct quod vocatur a plerisque Matthaei authen-
dotescens. Martian. ticum. » Conciliari aulem possunt, si intelligas,
' H.TC quidem Joscphus recitat: quae sequuntur fuisse istud speciale quoddam cjusdem Evangelii
X Clomente apud Euscbium deprompta sunt. excmplar, Chaldaica quidem, sive Syriaca lingua,
* Hac vox abest a quibusdam codicibus, quam sed Heljiaicis litleris scriptum, non quidem ab ipso
ec Gr.-ccus interpres agnoscit. Alii! editiones Mattha:o, scd a Nazaronis, qui hanc translationem
£)
igunt rudia. in Syro-Chaldaicam linguam jamdiu olim confece-
"
lla;c affert Origcncs, 1. contra Celsum, et in
i rant, eiquc mulla assuerant, quae sibi videbantur
omment, ad Mallhaeum tancjuam a Josepho pro- a Matthajo omissa, cujusmodi sunt quss subinde
ita, TaJxa <j'j\t-^i€-t;Av^ 'Iou5atot; x2Ti £xotxf|a'.v 'la- notat llieronymus contra Ebionita; genealogiam
:

u€oj to'j Atxotiou, 8; T|V 4Sc),'jd); 'Ir^noC) to'j ).£yo- resecaverant. Uterque aulhenticum praedicabant,
^'0'j Xp Ttou, ^rctOT.-iO otxatoxaTov aiix^v ovTa ex eorumque opinione in Caisarionsi bibliotheca
o'j5aTot Ex eo autf^m Eusobius, quem
a-^<Tc.v2v. servatum exsoripsit sanctus Doctor, qui inde
ic sequitur liioronymus. At pcccaverit memoria^ Graece ct Latine interpretatus ost tametsi non :

ipsu Origenos, refercns ad Jacobum qu.ndc Joan- inteliigo, cur Gra^ce librum rcfunderct, qui jam
is bnpfist.-E nece per Hcrodcm logcrat certc in : Gr.Tce cxstabat, siquidem illum Origenes lcgit.
osophi libris hwc neiiuc hodie habcntur, ncque ri.-jetorum tuum alihi, tum in praefixa libris contra
nijuam locuin vidcnlur habuisso. Polagiano.s Adinonilione nolatiim est, quod ea de
* De hoc Evangelio sccundum Uebrxos
multa alibi causa quinti Evangelii confictor a Theodoro Mo-
ocet Hieronyraus, quae in speciem sibi videntur psuesteno apud Photium cod. 177 diceretur,
 ::

643 S. EUSEBII HIERONYMI. •4

lem cum dedisset sindonem* servo sacerdotis, ivit A.

^''' ^^''',. 'p '^•'^'- 'iiptYsvr,? roA/axi; /iypr.Ta'. , )f.v.

« '0
ad Jacobum, etapparuit ei^ Juravcrat enim Jaco- TTiV avajTai-.v "rovJ ZojTripo; i,'f^t<.' Zz Kjpio

bus, se non comesturum pancm ab illa hora $3<i OEOoj/.w; (Tivoova TU) ooj/.tjj Too Upsoj;, i— e/.Ooj
quia biberat calicem Domini, donec vidcret eum Ttpo; 'la/.ojSov r.votJev ajTJp. 'Ojxojixoxst -^ap '1
,

resurgcntem' a dormientibus. » Rursusque post /.ojoo; (j.Y| Yi'jjaT8a'. apTOj, t\ iy.= (vr,c Trj; oipa;

paululum : << Afferte, » ait Dominus, « mensam et atp' •?]; 7:c.—oj/.£'. To — OTr^piov 6 Kopto;, eoj? ov» fc

panem. » Statimque additur « Tulit panem et

« : ajTOv otvaaTavTa s/. vE/.pojv. » Au6i ol HL'-/.po

benedixit, ac fregit, et dcdit Jacobo Justo, et dixit ujTJpov " AoTc, )) cpTjJtv 6 K'jpioc, « TpaTZi^av xi

ei : Frater mi, comede panem tuum, quia resur- aoTOv. )) E'jO'jc ol TrpoTTtOiTat, «- AaSojv apTOv

rexit hominis a dormientibus. » Triginta

Filius e'jyapt7T/^aa; l/.Xajs ,
/.at osooj/.ajc 'la/.wSip tij

itaque annos Hierosolymorum {Ai. Hierosolymis] Atxatffj, XiY^^ a'jTtu, 'AocAcjs 1-iO'j, £jOt£ tov apt'.

rexit Ecclesiam, id est, usque ad septimum Nero- Tov aov, r,YipOr, '^'xo 6 Vto; toj avOrjU)~0'j £x v:

nis annum*, et juxta templum ubi et prscipitatus xpojv . )) TptaxovTa ~:o<.'(y.po~r/ £vta'jTO'j; tt,v 'Iipo

fuerat, sepultus Titulum usque ad obsidio-

est. CTo),'j[jLojv /jSEpvr^ja; 'Ex/.XT,7tav , TO'jTir:tv , stu

nem Titi, et ultimam Hadriani, notissimum habuit. loiioao^j Evta^jTOo Nioojvo^, 7:Xr,7tov toO vaoj a~i
Quidam e nostris in monte Oliveti eum putaverunt teOt, , £v oj xat £.pptoOr,. TtTAov a7,pi Tr,; TtTo

conditum, sed falsa eorum opinio est^ i> TTo), topxta?, xat tTjC T£X£UTaia; 'Aoptavovi £— tTr,U',
£(Ty£V. "Ov :tv£; r, aojv £v Tcij op£t 'EXat iOilaOat [xt;o'j
vouLtJTo-jiTt 0'jJT,? tr,; tojTo,

UTTOVOta?.

CAPUT ni.

Matthaeus, qui et Levi, ex publicano apo- 834 MaTOalo? ,

6 xat A£'j'ts ,
aTrojToXo; ir..

stolus (MatCh. IX, 9 ;

Marc. u,H; Luc. v, 27), pri- teXojvojv, £v TTi 'Io'Joata TrpwTO? 6ta tou; Ix TTEpiT'")-

mu9 in Judasa propter eos qui ex circumcisione [A'^? iTtjTi^jaavTa?, E'jaYYi)>'-<^v tou XpiJTOu Y?^!^"
crediderant, Evangelium Chrisli Hebraicis" litte- [xajt xat py^[i.ajtv 'ESpai.xoTi; a'jv£Ta!^£v, aYvoo-jjii-

ris verbisque composuit: quod quis postea in voj TOJ [j..Ta TaiJTa ei; 'EXXr,vtx6v touto (XETa^pi-

Grsecum transtulerit, non satis certum est. Porro aavTo;. To 0'e 'Eopatxov aypt Tr^{X£p(5v loTt Iv ttj

ipsum Hebraicum habetur usque hodie in Caesa- j3t6XtoOr//.Ti KataapEta; Tr, Trapa na[jLtptXo'j (j.a,3T'jpo;

riensi bibliotheca"'. quam Pamphiius marlyr stu- -iTEpta-0'joaaTto; xaTaTXE'jaaO£taTj 'E[xo"t 0£ xapa .

diosissime confecit. Mihi quoque a Nazarojis, qui ^ "wv Na^apatojv twv Iv Bspotqt ty;; S-jpta; to'jt(jj
in Beroea urbe Syriae hoc volumine utuntur, dc- x£yprj[j.£vojv ao£ta TrapsayiOrj to'jto'j ixiTaYpaofjt, ,

scribendi facultas luit. In quo animadvertendum, ot' o'j EJTtv axptSto; TTEtcrOr^vat, to? ivOa av b E-jjfy-

quod ubicunque evangelista, sive ex persona sua, y-^-''^~''i?

-''^- i^po jwtto^j otx£io'j, zX-zt ex rpoff- ^"''-

sive ex persona Domini Salvatoris, veteris Scri- to-o'j to'j K'jptoj T|[jlojv 'It^jou XptjTou xat SajT-/;po;

Cum dedisset sindonein. Sangermanensis codex

^
fuisse, quam lapidem informem. in qua nomen Ja-
ms. non legit. cum dedissct sindonem servo saccr- cobi illic sepulti erat incisum. Unde Christiani in
dolis. Martiax. sepulcris suis etiamnum lapides slatuunt : in quibui
^ Apparitionem quidem Jacobo peculiariter aut litieras inscribere, aut crucis figuram inscul-
factam nullus quatuor evangelistarum memorat, pere consueverunt.
^ Hanc tamen sentenliam alteri proBferunt Qua-
sed Paulus I Gorinth. XV, 7, inter alias recenset
ex quo auctor hujus Evangelii, quem plures deinde resmius, aliique docti viri, tum quod extra urbem
secuti sunt, videtur sumpsisse. Meniinit hujusce Judffii cadavera tumularent, tum quod homincm la-
Evangelii Hier. lib. iv in Isaiam, c. H,elinEzech. pidibus damnatum, utque corum ferebat opinio,
VI, c. 18, et in Matth. i, c. 0. et •II, c. 12, ct iv, 23, seductorem, propre templum humo inferri permi-
itemque c. 27 his, ct in Epist. ad Ephes. I. ii, c. G. sisse eos, et titulo donasse, non sit verosimile
* Al. a mortuis. Idem exHieronymo tradunt Gre- Cum tamen mons Oliveti e regione templi sit, He-
gorius Turonensis lib. i Hisl Francorum, c 22; D gesippum huic sententife non repugnare contendit
Sedulius Scotus, in 1 Cor. xv, 7, aliiquc. Illud idem Quaresmius.
quoque notanduin, quod Verba paulo supra, Cum ^ Idem tradunt Papias apud Eu^^ebium iii, 39,
dcdisset sindonem servo sacerdoLis, in Sangerma- Hist., quin et Eusebius ipse libro eodcm c. 24, et
nensi codice a Martianaeo inspecto desiderantur lib. V, c. 10. Sed Matthaeum ipsum Grasco scripsisse
Porro vitiose Gra3cus lcgerat apernit pro apparuit longe est credibilius, et cum de ejus interprete in^
sicut mox Dominus, b K'jpto; male pro Domini. certa nimis traditio sit, quem alii Jacobum, alii
* (^hristi 02. Cffitera ex Hegesippo apud Euse- paulum, alii Lucam, vel denique Joannem fuisse
bium lib. ll, C. 23 Kai eOaij/av auT'jv £v TtT) : volunt, videntur etiam Papias, aliique veteres, Na-
T(5Troj, xat £Tt auToG i^ Giy^Kt] laevct Trapd tw zariTorum Evangelium, de quo supradiximus c. 2,
vaw! Vidc dc titulo Scholion Gra^cum, quod ad pro Matthffii anthentico habuissc, quod notatumest
oram Mazarinii Codicis Eusebianai historia; invcnit ab ipso Hior. in Mattha-um. At Patres hoc Evan-
Valesius 'loreov ^tl
: <y:i]k-f\ a'jTii )>(0o; t,v diijLop-
-f, gelium Gra^re tantum allegant, et Hebr;vum explo-
(po?, iTtiYpatp+iv l'/ojv t6 Svofjta tou T£6a|A[j:ivo'j dunt, nec ullum scio, qui Gra?cum cx Hebra?o ver-
'laxtiSou •
i\ ou nat £Tt vuv oi XptaTiavoi £v toT; sum subindicet. Vid. cap. superiori, qus adnoU-
jiVTjtxaaiv aijToiv )vt6ou; iaTaat , xal i\ YpatjLjj.aTa iv vimus hac de re.
auTOt; '(piaouQi^ , f, t6 aT,[j.etov xou oraupou ^YX*"
"
De hac Bibliotheca vida Euseb. vi, 31, et Hie-
fixTTougtv. Sciendum, est cohmnam hanc nihil aliud ronymura, jnfra, cap. 75>
145 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 646

aT; ixaprjplof.; xa-raxr/pr.Ta'. twv raXa-.wv Tpa- A. ptura3 testimoniis abutilur, non sequalur Seplua-
>wv, |XT, dxoXojOsTv TT, TjOEvT-a Tojv 'KXooar^xovTa ginta Translalorum auctoritalem, sed Hebraicam,
EptAT.vEjTwv, aXXi TT, T.opa-.xf, , iv' lov Ta vjo ett^v e quibus illa duo sunt Ex Aigyplo vflcnvi
:
(ilium

xilva, 'E; AtvjTTTov exaXiTa tov jiov aoj •

xat, mctim ; et : Quoniam N(ix,ara'us vocalntur.
Ozi NaHasaTo; xXrOTTETa'..

CAPUT IV

'lojoa; ao£Xcpo; 'laxwooj iXaylrrr.v, t; ; i/. Ttov Judas frater Jacol)i ' parvom, quaj de septem
TTa KaOoX-.xcov ejtiv , £-'.r:oXT,v xaTaXiXo-.-iv . Calholicis est, epietolam reiiquit. Et quia de libro
Lal ir.v.-ip dT:6 tt,; ^(oXoj 'Evw/, tt;; aTOxpj^vOJ Enoch, qui apocryphus est, in ea ^ assumit testi-

•jY"/avojTr,;, T:p07Xa|j.6av£Ta'. 835 £v a'jTf, aap- monium, 8S6 a plcrisciue rejicilur, tamen aucto-
jp'!a; , rapa ttoXXwv exoaXXiTa'. , dXX' 6';j.a); Tf ritatem ^ vetuslate jam et usu meruit, et inter

tp/a'.o-T,T'., xal Tf, TT,; ypr^Tico; a'jO=vT'a -f.^tioOr, sanctas Scripturas computatur.
:aT; dv.i:; PsasaT; TJYxaTaotOaETjOa'..

CAPLT V.

llajXo; 6 'ArorroXo; £;(o toj dptOao-j twv oto- R Paulus apostolus, qui ante Saulus {Ad. vii, 57),
liXa aTTOTTOAlOV -•-'Y/.^'
cijAr, ; B£\ e.xtra numerum duodecim apostolorum *, de tribu
lat XCOU.T,; rtjydXcov t^; 'lojoata; ,
6p[Jic6ij.£vo; ,
Benjamin et oppido Judajaj • Giscalis fuit, quo a
topOT,0£'!TT, ; rapd tcLv Pcojxatiov tt,; a'jT-^; xcoijlt,;, Romanis capto,"cum parentibus suis Tarsum Cili-
j.£Td Tcov ot-/t£tcov vovicov £t; Tapjov tt,; KtXtxta; ciae commigravit {.4cL xxii, 3\ a quibus ob studia

:aTcj)xr,5£v , uo div TTaX^t; otd tt,v ax<tr,Ttv toj Legis missus Hierosolymam, a Gamaliele viro do-
i6{xo'j £t; 'l£poToX'jixa, 7:apd ra;jiaXtT,X dvopt otoa- ctissimo, cujus Lucas meminit, eruditus est. Cum
jxaAf/tcoTaTco, oj xat .Vojxa; ij.£ij.vr,Tat, £tiotTT,T£v. autem interfuisset neci martyris Stephani, et ac-
AXX' -^^vlxa T:apf,v Tf, T'.iaYfi ilT£odvou toj ;j.dpTj- ceptis a ponlilice tcmpli epistolis ad persequendos
po; , XaocJov ertTToXd; toj \£p£co; £— '! otcoY;J.co tojv eos qui Christo crediderant, Damascum pergeret,
£V TOi 'ITjTOJ XptTTU) r tTTEJTdvTCOV , £rtTTd; Tfi revelatione compulsus ad fidem, qua;
Actibus in
AatiaTXcI) £; d7:oxaX'j(}/£co; £t; tt,v — tTTtv tt,v £v apostolorum scribitur, in vas electionis dc perse-
:at; npd;£Tt tcov d-roTToXcov £Yv;vpa|j.(X£V/;v , Et; cutore translatus cst. Cumque primum ad pracdi-
7X£jo; ixXoYTJ; dT:6 otcoxToj ij.£Tr,viyOr^ . IItr:£'j- cationem ejus Sergius Paulus proconsul Gypri
javTo; Oi TpcoTOv et; T-r,v tojtoj •/tv^p^j^tv X£OYtoj credidisset, ab eo quod eum Christi fidei subege-
riajXoj dvOjraTOj t-?;; Kur:ptcov, £; a'jTOj, oTt aj- p rat, sortitus est nomen Paulus ^, etjunclosibi
:ov TT, ztTTEt Toj XptTTOj j-£Ta;£v , £xAr,pc60r, Barnaba, multis urbibus peragratis, revertensque
oj ovoLiaTo; najXoj, •/tai Tj^£j;a; 'sajTco Bapvd- Hierosolymam, a Petro, Jacobo et Joanne gentium
jav 7:oXXaT; T£ -oXiTtv ertTTa; dva^£'j;a; £t; Apostolus ordinatur. Et quia in Actibus apostolo-
hpoT^-jXj^aa, rapd niTpoj xat Ta^/.c66oj tcI)v lOvcJov rumplenissime de ejus conversatione scriptum '^

AroTToXo; -/taOilTTaTat. 'Kr£t TOtvjv i aT; ripd- est,hoc tantum dicam, quod post passionem Do-
;£(TiTwv d-OTT^iXojv t:
'
~
ty;; to'jtoj otaYOJYr,; mini vicesimo quinto anno, id est secundo Ne-
oXXd £''prTat, TOJTo ai-jvov Xicoj, OTtTTiO a£Td t6 ronis^, eo tempore quo Festus procurator Juda?a3

Fralcr Domini legi in antiquis codicibus

'
anim- rentes apostoli Pauli de Giscalis regionc fuisse Ju-
advertit Victorius, aiiique, quibus hfcc lectio daea?, eteos cum tota provincia Romana vastaretur
probatur, quod ila eum vocet etiam Ilegesippus manu, et dispergerentur in orbem Judaji, in Tar-
apud Eusebium lib. iii, c. 20. Sed rectius plerique sum urbem Cilicia; fuisse parentum con- translatos
mss. legunt Jarobi, ut et Frecullus ex Ilieronymo, ditionem adolescentulum PauIumsecutum.»Paulus
et Grajc. interpres ex Luca vi, IG et cx Juda ipso. vero de semetipso Act. xxii, 3 Ego sum vir Ju- :

Jacobus autem minor, de quo supra, c. 2, ejus dxus natus in Tarso Cilicix. Porro Giscala 7:oXt-
frater inteHigitur. Unde recte Epiphanius xxvi,"U, /vr,, id est urbecula Galilaia) dicitur Josepho lib. iv
utrunique jungit, 'lo-j^ia; 6 do^Xtpo; 'laxojooj xat de cap. 2.
liell.,
Kjp';oj Vid. et Clement. Alexandr. in
X^Y-jixr/o;. ^ Alias sortitus estnomen Paulus. Fusius in Com-
Epislolas Catholicas. ment. in Epist. ad Philcm. : Ut enim Scipio sub-
•<

* Cap. V, vers. 14. Quod

vero Hieron. suo more jecta Alrica, Africani sibi nomen assumpsit, ita
plerosfjue dicit, intelligc aliqttos, non to'j; 7:X£toj;. et Saulus praidicationcm gentium missus a
ad
Sic enim Eusebius a plurimis, toT; 7:oXXoT;, genui- primo Ecclesiic spolio proconsule Sergio Paulo vi-
nam habitam dicit. Caetera antiquorum testimonia ctoria3 su;c tropffia rctulit, crexitque vexillum, ut
non est hujus loci referre. Vide Iluetium Demonslr. Paulus dicerctur. »

Evaiuj. Prop. i, etc. Mirseus aliique pcrperam Conversione. Eodem

"^

' Tamen auctorilatem.

Sangermanensis codex ve- sensu dicit infra, c. 8 Philo librum super eo- :

tuatissimus ita legit Tamen aucloritale jam, et ve- : rum convcrsatione scripsit et Gr.TCUS otaYw-
—
:

tustate et usu mcruit, ctc. Martian. Cod.San- vr,;.

gerin. apud MartianfEum, Tamen avrloritate jam et " Euseb. lib. xii : «W.Xtvco; S^ ^f.aTO; L-Kb Ns-
veslntate et usu meruil, quemadmodum et Graica pojvo; l'.iw/o^ re|j.T:£Tat, •jcaO' 8v StxatoXoYT^Tdtps-
versio. vo; 6 Ila-JAO;, o^tijmo; i-': 'P(o;j.T|; dtYSTat. — xal
* Ut se ipse distinguil Corinth. xv, I 5, 8. .\oyica; oi ev TO'jTot; y.aT£>.JT£ x-h.v lTro,oiav, Stsxiav
' Paria habet in Epist. ad Philem, : « Aiunt pu- o)vT,v i~\ rr,; 'PcjjJT,; t6v llau>\0v iJvstov SiaTp((|/«;
 ,

647 S. EUSEBII HIERONYMI. 61»

succcssit Felici, Romam vinctus mittitur, et bien- ^ TraOo; tovi K'jpto'j itxoaToj t.ziitzoj £T£t, to-jtetti

nium in libera manens custodia, adversus Judoeos OEjtepcu Nipojvo; , T,vtxa '^f^atoc, 6 tr,; 'Io'joa(a<

de advcntu Christi quotidiedisputavit. 837 Scicn- i~'.~poT.oi otioi^ato «tr^Xtxa, stc 'Pui\ir,'j oiaijLto;

dum autom in prinia satisfactione *, nccdum Ne- 7:i[i.-£.tat, xat £7:t 0'Jo evta'JTO'j<; ev eX£'jOipa [jLivwv

ronis imperioroborato, nec in tanta erumpente -rapacpjXax-^ xaTa tcov 'lo-joatcov TiEpi ty,c eXs-jaEoic

quanta de co narrant historiae, Paulum a

scelera, 'lT,aoj exaoTOTe £^r,Y/^aaTO. Aet 0£ £iO£vat OTtsv
Nerone dimissum, ut Evangelium Christi in Occi- T?i TtpojTT, (XToXoYta [xr^TTco TT,<; TOJ Niocijvoc paat-
dentis quoque partibus pr^dicaretur, sicut ipse Xetac; aTcpecoOetar, ?, (j.-(^t£ eIi; Toaa-jTa; «'JTOti r.pi-

scribit in aecunda Hlpistola ad Timotheum, eo ^£t(; , 6'aa; a.\ laToptat cpipouatv , £;£XT,XaxoTo; ,

tempore quo et passus est, de vinculis dictans DauXoi; irapa Nipcovoj; ci.r.zl'j()-i] Itz\ to E'jaYYiXiov
Epistolam In prima mea satisfaclione nemo mihi
: Toij 'Ir^aoj Xptatoti, xat iv toT; loxsptOK; (lipeatv

adfuit, sed emnes me dereliquerunt * non eis im- ;

XT,p'J5at, xaOd»; ypi'fZ'. iv tt, 0£'jT£pqt Ttpo? Tt[x<5<-

putetur. Dominiis aulem mihi adfuit, et confortavit Oeov 'ETTtaToXri , iv Tcf) xatpqi iv ip xal ETraOev ,

me, utper me pracdicatio complerelur, et audirent otav £v toTi; o^aixol; S3S tov, ETriaTiXXr;, XiYcov.
omnes gentes, et liberatus sum de ore leonis {II Tim. 'Ev TTi TTpcoTTi [J.OJ a-oXoYOYt? 0'jO£ti; [j.ot av[jL7:ap-

IV, -16, ^7), manifcstissime leonem propter crude- j. £Y£V£To ,

xai £pp'jaOT,v £x aTt3[jLaTo; Xiovto; ,

litatem Ncronem significans '. Et in sequentibus : aatfU);, 8ta Tr,v ci)[j.0Tr,Ta, Nipcuva Xeywv, Aia6o[X£-
Liberatus sum'' de ore leonis. Et statim : Liberabit vo; Y*P OTQXovc^Tt ETrtXcTo^at a^jTw t6 (xapT'jptov, ev

me Dominus ab omni opere malo, et salvabit me * tfi a^jtTJ £TrtatoX?i TrposTTTc, XiYtjov. 'Eyoj Y^? '^i^^

in regnum suum coeleste quod

{Ibid. 18), sciiicet aTrivoo[j.at , xat 6 xatp6; ttji; e^JL'?];; dtvaX^jaicoc

praesens sibi sentiret immincre martyrium. Nam et £cpiatT,x£v. 'O[xoicoi; TOtvjv xat «'jto; T^aaapeaxat-
in eadem Epistola pramiscrat : Ego enimjam im- 0£xaTcp Nipcovo; ivtajtw, Tfi auTTi fi
[J-ip? 'T, xat
molor, et tempus resolutionis mex instat {II Tim. niTpoi; ev 'Pc6(j.tj , (jnzp 'Ir;ao\j XpiaTou tXTroxetpa-

IV, 6). Hic ergo quarto decimo Ncronis anno*, eo- XtaO£t<;, arizziQy] iv Tfi oSo) tt^ X^YO^xivr, 'Oatr,vatq[,

dcm quo Petrus Romae, pro Ghristo capite trun-

die £TO'ji; [X£Ta TO iraOo; tou K'jpto'j T,(jLeLv 'Ir,aov»

catur, sepultusqne est in via Ostiensi, anno post Xptatotj TpiaxoaToiJ £6o6[xo'j. "EYpa<];£ ol eTrtaToXa;

passionem Domini tricesimo septimo. Scripsit au- Ivvia Trpo; ETrTa 'ExxXr,aiai; 0'jtcu?' Trpoi; 'Pco[xatou;

tcm novem ad septem Ecclesias epistolas, ad Ro- [xtav , Trp6i; KoptvOto'j<; O'jo , 7rp6; FaXaTa; (xtav

manos unam.ad Corinthios duas,ad Galatas unam, Trp6i; KoptvOto'j; O'jo , 7rp6; FaXaTa; [xtav , rpo;
ad Ephesios unam, ad Philippenses unam, ad Co- KoXoaaeT; [xtav, 7rp6; 0£aaaXovtx£T; 8'jo, xat Trpc tou?

lossenses unam, ad Thcssalonicenses duas, praeter- o'tx£toui; [xaOr,Ta<;, Tt[xo6iiu o'jo, TtTcj) (xtav. «I^tXiJ-

ea ad discipulosTimotheo duas, Tito C [xovt (x(av. Tr;v Sl 7rp6i; 'ESpa(ou; eTrtaToXrJv Tiae;
suos'',
unam,Philemoni unam. Epistola autem quaj fertur vo[xt^ouat (XT) eTvai auTou 8ta Te tov -;(apaxTT5pa, xai

ad Hebraeos, non ejiis creditur, propter styli ser- TT,v Tou Xc^You 8tacpcov(av, ciXXa BapvaSa, xata tov

monisque dissonantiam ^, sed vcl Barnabae, juxta TeptouXXtavov, }] to'j Ao'jxa tou £'jaYY-XtaTO'j, xaOi

X5ti Tov Tou 0£ou Xoyov (ixcoXutco<; xr;pu^at iiziir^- * Non habet Graecus interpres quae respondeanl

[jLT,va[j.£vo(;. — Secunduni Neronis annum cum vice- his Latini textus, Et in sequentibus liberatus sum.
simo quinto post passionem Domini alligans, cum Et statim liberabil, elc, usque regnum suum cce-
Eusebio iacit, in cujus Chronico a se converso in lcste, quae omnino non agnoscit. Contra Grfficus
Latinum, Ghristus passus est anno iS imperii Ti- Eusebii textus plura qua;dam habet a verbis ojxojv
berii Caesaris a morte Augusti, coss. Gn. Domilio £^T,;, etc, usque iTrtXiYtov tw, Ka; ippuaer, ix
Ahenobarbo, et M. Fulvio Gamillo Scriboniano. Ex atoixato; Xiovto;, quibus clarius exponitur Paulus
ejus anni Paschate,qui proxime usque ad Neronis in secunda custodia, non iterum scribere se libera-
secundum fluxerunt, reapse viginti quinque sunt, tum iri cx ore leonis, ut priori vice dixerat, sed
et concurrunt cum Neronis secundo aliquantulum penitus liberandum a Domino per martyrium, at-
saltem provecto. que in coelesle regnum transferendum. Et de Hie-
^ Graecus aTioXoYta, ex Timoth. iv, 1(5, omnino L* ronymo quidem suspicati sumus, verba ex ore le;>-
recte ; co enim sensu optimi scriptores Sfitisfa- nis, quibus altera periodus, quae hic videtur omis-
ctionem accipiunt dcfensioncm, qua vel delictum sa, finiebatur, librarium fefellisse exscribentem.
removetur vel excusatur. At e codicibus noslris, quomodo emendemus, non
* Verba sed omnes me dcreliqucrunt usquc gen- suppetit.
tes absunt a Grajca vcrsiono. ^ Si ex codice nostrn salvahil, qui tamen antea
* Euscb. 1. C. Sacswc o-r, Trap(tTtr,(7t oia tojtcov
: non
liberavit, libcrabit : ccteri tam editi quam
6x1 ^f) v6 Tcpcjtepov ix atoixatoi; Xiovtoc,
eppucrOT) mss. perperam liberavit,et mox5fl/i»aWf.Vid.II Tom.
tov Nspwva tajtp 8ix to cujjloOuixov TtpoiJ-
co? lo-.xs IV, 18.
siTtcov o'jxouv t^7,<i TtpoatsOitxE rapaTrXr^atcjv tt, ^ Duo codices antiquissimi, Veronensi? unus^
to 'P6ff£ta£ [JL£ EX (Tt()[jLato; Xiovto; kcopa -^ip tco '
alterS. Grucis de Urbe, legunt tricesimo se.vlo. Re-
7:v£'j[Jiatt tTjV ilaov o'jTrco [JiiXXo'JCTav teXs^Jtrjv. AtcS cole quaj adnotavimus ad secundum Neronis an-
tiTjatv eTTtXiycov tt|), Kat ipp^jaOf; sx atoijLatOs Xsov- num, qucm oum25Domini post passionem alligat.
To;, to. 'P'ja£Tat (xe 6 K'jpto; aito xavt6<; 1'pYO'j Potuit, ut nunc mihi videtur, iuitium anni ii
Tcovrjpou, xat aco^et ei; tt,v ^aaiXstav a'jT0'j ttjV Ncroniani cum 36 post Christi passionem concur-
litoupavtov arjijtatvciw to Ttapa^Jt^/.a
, [jiaptuptov o , rere.
xai aatDsat£pov Iv iti auT-ri TrpoXsyit •^p<xf^T\, oi- ^ Mirseus addit quatuor.
oxwv • Eycjj y^? '^)Sr) aTrivSojJtai, xat 6 xaipo; tt,; * Vetereseditiones, dittantiam. Vid, Origen.apud
Euseb. lib. vi, c. 25.
k9 LIBER DE VmiS ILLUSTRIBUS. (550

z: ooxiT, T^ K/.r^aivTo; To^i -:?;; 'Ey.xAT.T-a; 'IVo- A. Tortullianuni ', vel Lucu evangelista?, 839 juxta
*; 'JTTEpOV ET-.TXOTTOU, OV 'ia7'. -% aTTooOivijiaTa quosilani '
vcl Romana3 postoa Eccle-
Clcmcntis '

xjXo'j o;xi(t{j TjvTi;as xal xoi[XT,7a'. \'i-f(^ ,

f, ,
siiT episcopi, quem aiunt ipsi adjunctum sentcntias
',
vj ai/,/,ov, Ux~j';rj; Ypi^tov rpo; 'Eopalou;, oia Pauli proprio ordinasse ct ornasse scrmone. Vel
V 'iOovov Tov rpo; ajTOv , zi,'/ toj aTTOTroXou rerte quia Paulus scribebal ad HcbrncoSjet proptcr

'.Y?a'iT,v £v apyfi tt,; TpoTT,Yop'!a; vpatiT.va'. ojx invidiam sui apud eos nominis titulum in princi-
ox'|xa5iV. 'EvEYpa^ii '^^ 'ESpaTo; 'EopaTr:;, pio salutalionis aniputavcrit *. Scripscrat ut He-
Y'^?
.•jTeTTiv o;xi'a eXXoy '''Atu; ,
xa; aTTzp £j- brrcus^ Ilcbraice, id cst, suo eloquio disertissime
Y?^'-'-
>aoJj; TjviTiTaxTo tti 'E6pa:0'. otaXixTw ,
£'j'jpa- ut ea qua; cloquenter scripta fuerant in Hebra30,
TCipov i'.; 'EAAr,v.xT,v [JLETiopajOT, , xa- TaoTr,v cloquentius vcrterentur [verlisse] in Grxcum, ct

/7L'. TT,v aiTiav To-j oriTOat o-.acptoViTv aX).a'.; Ta.; hanc causam quod a coeteris Pauli Epistolis
esse,

rjXo'j 'ET'.TToXaT;. T'.v£; 8'e xat tt,v rpo; .Vaov.- discrepare vidcatur. Lcgunt quidam ct ad Laodi-
T; avav-.vtoTXOjT-.v ,
j/.Xi Trap TravTtov ixoaA- ccnses, scd ab omnibus e.xploditur.
iTat.

CAPUT VL
H39 Bapvioa; Kjzp-.o;, 6 xal 'ItoTr/.5 A£'j'Tr,;, g S40 Barnabas Cyprius [Act. iv, 36), qui ct Jo-
iTa riaoXoj Ttbv £Ov(bv ar^iTCoXo; xaTaT:aO£'.; ,
seph Levitcs, cum Paulo gentium apostolus ordi-
!av rpo; o'.xoooijlt,v t-?,; 'ExxXT,j'!a; 'Er'.T:oX-r,v natus {Act. xiii, 2 Galat. ii, 9), unam ad a^difi-
;

v£Ta$£v , f,T'.; £1; va; aroxpj'ioj; '(p^tr^i^ iva- cationem Ecclesiae pertinentem Epistolam compo-
v(i)5X£Ta'.. Ojto; uT^^pov 0'.a 'ItoavvT,v tov aaOr, suit*', quae inter apocryphas scripturas lcgitur.
V, o; xa*. Map-xo; rxaX^TTo, '/top-.jO^'.; IlajXoj ,
Hic postca proptcr Joannem discipulum, qui et
olv t|ttov toj £jaYYiX'.-xo'j •xr,pjY!J.aTo; spY'''' Marcus vocabatur [Act. xv, 37), separatus a Paulo,
:'.TaYlv ajTtb £rXr]pto3£v. nihilominus evangelica; prtedicationis injunctum
sibi opus exercuit.
CAPUT VIL
.Voj-xa; laTpo; A yT'.o-/£'j;, xaOtb; Ta tjyyP^IJ"-- Lucas mcdicus Antiochcnsis ", ut ejus scripta in-
nTa ajTO^j or,XoT, TO'j "EXXr,v'.xo'j o-jx ar£'.po;, sermonis non ignarus fuit, seclator
dicant, Graeci
:ojoaT:-r,; IlajXoj aroT:oXoj xa; TiajT,; a'jT0j apostoli Pauli, et omnis pcregrinationis cjus comes
1; aXXooar-?;; a-xoXooOo; ,
TJV£Ta;£v E'jaYY-^-^''' > scripsit Evangelium,de quo idcm Paulus : i)//.s?'mMS^,

p- oj ajTo; Ila^Xo;, 'AT:£Tr£'!Xa|i.£v, or,(ji, tjv C inquit, cum illo fratrem, ciijus laus est in Evangelio
iTip Tov ao£A'vOv , oj 6 £ra'.vo; £v Ttb EoaYY^- per omnes Ecclesias {II Cor. \in, 18); et ad Golos-
iii xaTa ra7a; Ta; ixxXr^Tia; . Ka; rpo; toj; senses : Salutut vos Eucas mcdicus charissimus {Co'
>Xo77a£T; • 'A7ra^£Ta'. jaa; Aovxa; '.aTpo; loss.w, H): et ad Timotheum : Lucas est mecum
aYaTr/-,To;. Ka- rpo; T-.ijL^iO^ov .\.ovxa; £7T'. |ji.£t' solus {II Tim. IV, U). Aliud quoque edidit volumen
Lou {A<>vo;. Kat '£T£pov 0£ EqiotoXi T^o-^o; £^a(p£- egrcgium, quod titulo Apostolicar um -pi-
V, £r'.YpaoT,v npa;£'.; 'AroT:oX(ov, toj r, '.7T0p'!a f£ojv''' pra^notatur, cujus historia usque ad bien-

TertuU. lib. de Pudicitia, c. 20.

'
horum auctoritates ratione praeponderanlur : nam
Euseb. lib. iii, c. 38, et Theophylactus et
* primitus scriptum prodit,
et textus i[)se se Graoce
jbarus apud Photium cod. 222, meminit hujus tum Gra;cis aliusionibus, quae in Hcbraio nihil es-
ntentiiE. Ulud, ipsi adjunctum, meruni glos- scnt, tum phrasi continua, ac slylo, ct Scriptu-
;ma expungi malim, quod nec ullus e nos- rarum e 3r;Dco tcstirnoniis, Hebrceorumquc homi-
is codicidus, noc inlerpres Grscus agnos- nuin interprotationibus, quie fruslra cssent, si
int. Hebraice primum fuisset cxarata. Accedit Cle-
^ Clemens Alcx. apud Euseb. lib. vi, c. 12. Vid. mcntcm c Grajcum intcrpretem dici vix posse
-^

Philastrium, hsres. 88. cumillc, vc. ifcus, vel Hoinanus fuisse dicatur,
* Ita Clemcns Alexandr., apud
Euseb. Uistor. llebraicam ling^- a lacile ignoraverit.
clcs. VI, y» rpoYJYpi'-?'^'^' HaOXo; aro-
^'^ ''', " Scilicet ex tiluio qucm vulgo tunc Episfola
: -M-/^
ob-
:oXo;, EtxoTto;, etc. Vidc Chrvsostomiim Homil. tincbat;nam slatim apocrypham eam csse di-
I, in loca N. T. cit, quod dcclarat in Epistola ad Laetam, Apo-
Cacophoniam
* vulgalorum llebrxus llebrxis crypha, inquiens, sciat non eorum esse, quorum ti-
'/^rajcgomnino repudiamus. .'\ller c codd. nostris, tulis pr;cnotanlur. Citat tamen ex ea in xliii cap.
ebrxis omittit, altcr //t?/)r<i'M5. Gr.-ecus etiam tan- Ezeciiicl.
:m 'EopaTo; 'Eopa-.JT-., llcbronus Uebraice. Legcn- '
Vid. Hicronymum, tn Isa, c. vi.
im cum cod. nostro, Scripscrat cnim Ilebneus ^ Locum dc Uarnaha, alii de Apollo,
Aposioli alii
ebrfiicc, vel uulem pro enim. I*orro accedimus vol de Sila intelligunt. Sed plcriquc ita cum Hie-
)Clis8imis viris, qui non Ilebraicc. scd Gr;ece ronymo, ac si dixissct Paulus. Cui laus csl in
[)istolam ab Apostolo scriptam gravissimis argu- Evangclio conscrihcndo, sivc <iuod Evan<jclium scrip-
entis probant. Ilieronymum quidcm in oam sen- serit .

ntiam impuleruut Clemens Alexandrin. Vro- '*

Tilulo Apo^tolicarum.
Ita legunt mss. codices
>-., apud Ensol). lib. vi, caD. 14, Ilist. Eccles., anliquissimi ac melioris notoe, Vafirani h.Tc ro-
quc ipsc in priinis Eustib. lib. iii, r. '.',-<,
quos tincnt, .\jH)stnlnrnm Pni.ris. ij-iS ; iir.iln Aj>oslolica-
)ylca seculi sunt Theodorctus Epist. Pr-cf. in rum Aposlolicarum actionum Praxim,
Pnixcs, '.W^d ;
;) Hcb. et Anonymus apud OHcumenium in simili Exscriptorum Latinorum
:i'i'i. errores se«
•aefatione, aliique ex recentioribus multi. Sed quuntur Erasm. et Marian. qui legunt npafa<;
Patrol. XXIIJ, 21
651 S. EUSEBII HIERONYMI. 6ol

nium commorantis Pauli pervenit, id cst,

Ilom.ij a £oj; r,:i-J.y.^ r,'.'j.yj'r.'j:^ h 'Pojij.r, najXc-j Ixtsivi

usque ad quartum Neronis annum [Act. xxviii, ' 'oc. -o'j-i7~'.v eoj; Tt-is-oj Nioor/o; sv.tjtou

30). Ex quo intclligimus, 841 in eadem urbe 'Ao' wv -£7:=(7|j.£6a, iv -rr, ao-:/, -oXs-. -t,v j3(6),o

librum esse coinposilum -. Igitur TTip-.ooooc; ' (ms. c'jo-£.TayOa'.. 'H y^? nsvlooo;; riaoXo-j y.a'. 0£/.Xa
-TTEpioya;) Pauli, ct Thcclae, ct totam baptizati 842 xai Tta; o ix^iOo; lo^avil Aiov-o; fly.-T-.TOevTo

Lconis fabulam, inter apocryphas scripturas com- £;; Ta; a-oxvjoo-j; YP^'f^' '{/r/yi^Oy^TE-a'. Oic .

putamus. Quale cnim cst, ut individuus comes 7x0 Evsyojpo'. tov ayo>s'.7-ov too 'A7:or:6Xo'j ixsTa;

Apostoli inter cajtcras ejus res hoc solum ignora- -iwi Xo'.-wv aoTou Trpa^tojv to^/to r,YvoT,y.iva'.. 'Ay^
verit ? Sed ct Tertullianus, vicinus corum tempo- y.a; TcpT^jXXiavoc £y.c'!vojv twv ypovojv ava^isps

rum *^, refert prcsbytcrum quemdam in Asia cr-oj- rpEaojTspov Tiva sv -f,
'Aa(a, (7-o'joaT:T,v IlaoXo
oa(TTr,v apostoli Pauli, convictum apud Joanncm % a-o7-:6Xo'j , lAz^c/^i-^zci l-l 'lojiwo-j oTa za:
quod auctor esset libri, et confcssu;» se hoc Pau- a'jToo sjvTaYB^^o? piSXoj ,
djij.oXoYr,y.iva'. <f(XTp«

li amore fecisse, loco excidisse. . Quldam suspi- y.a-:£y6;j.£.vov na'jXo'j toOto -£-o:r,y.iva'.: 010 xi

cantur, quotics&unque in Epistoiis suis Paulus iy.osSX-T^aOa'. tootov t'.v£; 'jToXaaoavo-jaiv . 'OTr/.:

dicit, _;Ma;to Evangelium meuni^ de Luc^Sa signifi- y'^? ^-/uXo; ev TaT; oly.^ia-.; 'ETor^oXaT; XiY^'-, Ka
care volumine. ct Lucam non solum ab apostolo Ta t^^j E'j-/yT-^'-''^'' l^^^'->>
5rjXov w; -£pt Tovi t£-j^o'j

Paulo didicisse Evangelium, qui cum Domino in " -o\) y.-x-y. .Vojy.-av jr, [jLa(v£'., -/.al Ao'jy.av o'j jx6vo

carne non fuerat, sed et a cateris apostolis. Quod rapa tou a-o7T6Xo'j IIa'jXo'j jjL£!xaOT,y.iva'. t6 FAt)
ipse quoque in principio sui voluminis declarat '', y-^^'-'^''') ^^^ I-'--"^
~''^~->
K'->j(''j'-' TT,v'.-/.a\JTa Iv tw ato

dicens : Sicut Iradiderunt nobis, qui a pruicipio ij.aT'. |j.-r, y-'''^!^-''^'-' >
iXXa y.al Ttapa twv Xoi^no,'

ipsi viderunt, et ministri juerunl sermonis [Luc. i, ofT^ojT^Xojv, o-£p -/.a'. «'jto; h tt, ap-/-?', to\j '.0(0

2). IgiturEvangelium sicut audierat, scripsit. o-jvTaYJJ-aTo; •;:£p'.'iavoj; X^y^'- "

KaOoj; Tap^oo^-.
Acta vcro Apostolorum sicut viderat, composuit. r.ij.Iv o't a-7:' ap-/-7,; a-jT^^TTTat. ToiYapoov to E-jaY-;

Sepultus est Constantinopoli ^, ad qnam urbem Xiov y.aOaj; a-/.r^y.o£v I^Ypa^'-' ~^^ ^- n,^^?--? "

vicesimo Constanlii anno ossa ejus cum reliquiis 'A-ttocit^Xojv -/.aOa tjT6pT,j£v ^'jto; xat TjviTa|£'.

Andrea3 apostoli translata sunt ^. 'Hvi-/Or, Ta X£(i]>ava a-jToo y.at areTiOT, Iv Ktuv

axavTtvoij^TroXst, st; r,v -Tt^Xtv toj £'.-/.ottoj Kojv7TavTtO'j £vta'jToj to to'jto'j !jOjij.a ij.£Ta tojv X£t'i/avojv 'Avopeo
Tou aTTOff-^Xo^j |j.£T'/)vi'/Or).

'A-rocrT6Xojv. S.Cygiranni exemplar mss. iil^do Apo- Lalino non habcntur : prscipue vcro ex Graeca voc
stolicarum actionum Hpa^swv pnenolatur. Martian. !j7:o'j6a7T-/-]v sive studiosum.
— Non male lcgit Veronensis cod. /Ijwsfo/orwm Tipa- /-1 ^"
Convictum apud .Joannem. Sic codices Sangei
^£t;, qucmadmodura et Vatic. 348. Reliciua; vari- manensis et Cluniacensis necnon Ambrosian
antes lectiones, quas hic aftert Martian;<'us, meri Bibliotheca} unus, num. 281, et alii passim, qui(
sunt librariorum crrores. Vetcres editioiics malc- quid c contrario velit Marianus Victorius, qui 1
bant legere T:pa;£t; 'A7:o7t6Xojv. c:'d. a Joanne convictin non apud Joannem. .mai ;

'
Pcrperum cod. S. Crucis in Jerusalem de Urbe, tian. —
Ita codices omnes a nobis et a Martiana
usque ail quartumdecimum Neronls annum, ut et inspccli, unde pcrpcram Victorius legit a Joanrn
in Sigebergensi invenerat SufTridus Petri. et mox alii editi ei ob id de loco, quas voculasras
* Alexandriae, non Rom.-o Acta scripsisse Lucam. non agnoscunt, quemadmodum nec Tertullianus
Syrorum traditio fert, quin et Theophilum, cui ^ Vid. Euseb. lib. 111, c. -4. Porro e\ his, qui
liber inscribitur, inter primos pr;ccipuosqiie cre- suspicarenlur, imo sentirent, fuissc videtnr Ma
dentes Alexandria} computat Bar Bajul Syrus auc- cellus Ancyranus Epist. ad Julium apud Epipha
tor apud Castellum, Euthalius taraen, a Zacagnio ha?res. 7'2, num. 2, ubi ca vcrba Luc. i, 33, cu
editus, p. 351, cura Hieronymo facit, et Lucam rcQni non erit finis, xaTa too 'A-ott6Xo'j ua::
eo tempore scripsisse tradit Apostolorum .\cta, p(av citat, ut tcslaiur Apostolus. Inferius tam(
quo Roma; versaretur cum Paulo socius captivi- laudal ex ipsius Lucc nomine. Verius pleriqi
tatis. omncs interpretcs intclligunt Evangelium, quc
* Godices ab Erasmo et Gravio inspccti loco t.z- ipse Pauius pra3dicabat. Confer Rom. xvi, 25:;
ptooou; Icgeb;int visionem. In oditis nunc hiscc IG Galat. i, II.
:

Periodis, sive Actis Pauli et Theckc, ha;c de bapti- j,

"
Plera^-que editioncs voculam ipse non haben
zato Leonc fabula non invenilur; scd tantum Lco2- ^ quam restituimus ex ras. no=tro. .\ddunt aute:
nai in Theclara incurrentis, et Thcclaj baplismi ha'C verba, Vi.dt octoginta ct qualuor annos, UJ
mentio cst. rcm non liabens. quorum ne vestigiura quidem
* Kod. S. Brucis (?o;'M?«(/cm /CJHjoorHm. Tertulliani antiquis cxemplaribus ms?. quoj Erasmus, Vict
locus nunc cst lib. de Daptismo,c. 17 « Quod si qui : rius. MartianaBus, nos, aliique consulucrunt.
Pauli perperam scriptalcgunt, cxeniplura ThecLTad * Sepullus cst Constantinopoli. Falso addita su'
liccntiara raulicrumdocendi tingendiquc dofcndunt, hoc loco Vi.rit octoginla ci quatuor annos, uxore
:

sciant in.'\sia presbyterura,quieam scripturam con- non habens, et conscqucntor rft' .-/('/(a/rt. Nullum e
stru.vit quasi titulo l'auli de suo curaulans, convi- stat vostigium horura vorborura in mss. codicibu
ctum atque confcssura id sc araorePauli focissc,ioco neque novi undc putida \\s-c commenta fluxeric
dccessisse. «Vidotur taincn Ilicronyrausnon Latino, martian.
quem hodie habonius, sed Gra:coTcrtuIliani codicc Unus, quem viderim, m?s. S. Crucis addit
^. •

usus, (jucni aiiteiiuara i.atiiuira odorct, sc Gncce .\ciiain. Pro ConsUmtio Viclorius n.aluit rcpone
coraraenlatura cs.^^c lostatur, cap. L^i. idijuo col- Con>ilaniinu)n, quod ot Gnrca vcrsio logebat. Vi(
ligi potcst cx ipso apocryphi libri litulo Gr;rco -£pt- Ilicr contra Vigilanliuni sub initium, Pbiiosto
^§o'j;etexeoquodverbaa/>Mri Joa?i«(?m,inTertulliani giuin lib. iii, c. 2,
353 LlbEU DE VIRIS ILLUSTHIBUS. 654

CAPLT VI 11.
Mipy.o; jjLaOr,-:/.; y.al kpixr.vrjrf.; Ilhsoj, xaOw; ^. Marcus (liscipulus ct interprcs Petri ', Juxta
:oj ni-rpoj E^T.vo-jjiivoj axv/.oz , rapaxXr.Oei; £v quod Petrum referentem audierat.rogatus Rom.Te a
:f,
"PwjxT, ripi twv ioiXowv , 3vr/j 7Jv£Ta;iv fralribus, t>reve scripsit Evangelium. Ouod cum
vjaYvjXiov, t])T.tz ii-.y/<M'i Ili-rpo; iooxtii.a3£, xx; l^ctrus audissot, probavil, et Kcclcsiis legcndum
;t5 'Kxx).r,7'2 ivaY''(o70r,Tj;A-vov TjOivTiffa; £;£- sua auctoritatc cdidit, S44 sicut Clcmcns in scxto
iu)XE, xaOi 84S TJvsYpi'^'^"'^ KXrjjxr,; h tw £xt(u 'VroT'j-(6Ti(ov libro scribit, et Papias ilicrapolitanus
•or/ 'Vt:otjtt(6te(ov ).oy'H. ^^'- laria; 'UparoX-TT,; episcopus. Meminit hujus Marci et Petrus in Epi-
TriT^toro; . Miixvr,Ta'. tojto-j toO Mipxo-j xal stola prima, sub nominc Babylonis tiguralitcr Ro-
Utso; £v TT, rsojTT, 'Er;T:oAf,,£r' ovoijLaT'. Bao'j).(ovo; niam significans qux^ in liabylone
: SaliUat vos
•xov.xu); 'P(6;i.r,v Tr,p.a'v(ov. '.\jra^£ta'. j^jLa; , est coelecta, et meus (/ Petr. v, 13).
Marcus filius

)r,T;v, f, iv Ba-jjAfov. tjv Tf, ixXixTf, , xa; Assumpto itaquc Evangelio quod ipse confecerat,
ilaoxo; 6 iu.6; -jVj; . IIapaXa6(ov TOivaooOv to perrexit iEgyptum,et primus [ms. primum] Alexaa-
'•jaYyiXiov , 6'rEp a^jTo; TJviTa;i , xaTa),a;Aoav£'. drirt! Christum annunlians, constituit Ecclesiam,
T,v Aiv-j-rTov, xa? rp(oTo; iv 'A).£;av8p£;a 'Ir,To\iv tanta doctrina [Al. doctrinae] et vitoc contincntia, .

Lp-.TT^iv xr,p-jTT(ov, xaTETTr^TaTo 'ExxXr,T(av, T0Ta'j- ut omncs sectatorcs ad exemplum sui co-.
Christi
T, ra;o£'JTE'. xa; ^(o-j xapTiptqt o;irp£(}/£v , (ott£ geret. Dcnique Philo discrtissimus Juda^orum,
:ivTa; to'j; axoXoOoiJvTa; T(i> Xp;TT(i) 'i^ETOa; Tf,
*^
videns Alexandriaeprimam Ecclesiam adhuc judai-
o'jto'j o;aYor,'f,. 'OOiv xa; «l^-Xwv 6 twv 'Io'joa;(ov zantem, quasi inlaudcm gcntis sua3 librum * super
XXoY;;x(6-aTo;, opwv iv '.\X£;avop£;qt rpojTTjv 'Ex- eorum conversationc scripsit. Et quomodo Lucas
Xr.Tiav £T' ;o'joa;^o'jTav, (ijTav£; £-.; £ra;vov toj narrat, Hierosolymaj credentes omnia habuisse
;x£;o'j iOvo^j; ^(oXov r£p; Tf,; to'jt(ov o^aYWY^^s communia {Act. ii, 44) sic et ille quod Alexan-:

•jv^YpiiaTo . Ka; (oTr£o .\.o'jxa; o-.T.YiT-a; to'j; driac sub Marco ficri doctore cernebat, memoriae
7 'lEpoToX^juLo;; r;TTE^jT:avTa; rivTa iT/r,xiva; tradidit. Mortuus autem octavo Ncronis anno ',
est
o;va , ojTw; xixETvo; 6'rEp iv 'AXE;avopE;3c ir; ct sepultus Alcxandriffi, succedento sibi Anniano ^
[ipxo^j TO'j v.^iaT-tiXo^j £(6pa '('.'trjixvjO'/ , Tf ijivr^;jLr, rasioojxE. TEAEjTrjTa; oe tw o-^rjfjii) to'j Xiptovo;
:e;, irETiOr, iv 'AXE;avopE;a, o;aoE;a;xivoj a^jT<Dv 'Avav;oj.

GAPUT IX.

'lojivvr,;, ov 'Ir,To^j rivj -/^Yirr^TEv, 'j^o; ZeSe- Joanncs apostolus, qucm Jesus amavit plurimum
a;o'j, aoEXo"!; 'Iax(6ooj to-j Ciro 'lIp(6oo'j ;xETa t6 iJoan. xiii, 23, et xix, :'G, ct XX, 2, et xxi, 7), filius
ifto; TO'j K'jp;o-j arox£'.;aX;TOivTo;, ET/aTo; riv- Zeliedaji,frater Jacobi apostoli [Matth. iv, 21, et x,
lov
£y?*'t'^'' E'jaYYiX;ov rapaxXr,0£;; rapa tojv 2 ; Marc. \, 35 ; Luc. v, 10), quem Herodes post
7,; 'AT;a; £r;T/.''>rojv ,
xa; xaTa Kr,p;vOo'j xa; L passionem Uomini decollavit {Act. xii, 2 seqq.),
XXojv alp£T;xu)v. xa; ixiX;TTa Tr^v.xaiJTa to\5 twv novissimus omnium scripsit Evangelium, rogatus
uo;(ov.T(I>v o6Y;Ji-aTo; avax'j'i>avTo;, tojv oaTxovTojv ab Asiae episcopis '', adversus Gerinthum, aliosque
>v Xp;TT6v rp6 Map;a; ixr,
y-T-'''^''^^'-
0*^^'' h.-crcticos, et maxime tunc Ebionitarum dogma
•>aYxiTOr, Tr.v 0£;av '(vj^n^^:-* a^jTo^j E;rE;v . Ka; consurgcns, qui asserunt Christum ance Mariam
'.Xr,v 0£ a;T;av to^jto-j to^j tjyyP^I-i-^-i-Jcto; (j>ipo'jT;v. non fuisse. Unde et compulsus cst divinam ejus
,vaYvo'j; Y^? MaTOa;o'j, Mipxo^j , xa; Ao'jxa Ta nativitatehi ediccrc. Scd ot aliam causam hujus

'
Ex Irenaco apud Eusebium v, 8 : Mipxo; 6 Ecclesia, qux cst in liahylone electi.
aOr,T-r,; xa; 'Ep;rr,vE'jT-r,; IliTpo^j xa; a^jTo; Ta 'jro ^ Voccm librum non habet codcx noster innui
ETpoj etc. Tum qu;c soquuntur fore ex Eusebio _ tamcn iliiioi Philonis rEp; r, rEp;
[i;ojOEojpr,T;xo'j,
inipta sunt, quora confer lib. ii, c. 15. ';xet(ov patet, (juem librum Eusebius eumquesecu-
- £/ £cr/e.<m /e//e«r/u<n. Dissonant excmplaria
mss. tus Ilicronynui?, aliique vetercs rccentesque opi-
1 hac sententia vetustiora sccuti sumus. In aliis
; nati sunt dc Christianorum conversalionc sanctis-
i^imus, Et Ecrlesix lcyemlum sua auclorilate dedit. que inslitutis loqui, cum rcvera Thcrapcutas Ale-
ARTiA.v. — Cod. Veronensis tradidit. Ouidam alii xandrinos .M(ojte(o; y""'^'^''!''-''^'-'^ Mosis famHiares, ut
IS3. atqueediti, Ecclesix lcgendum sua aucforilale ipse Pliilo tcstatur, describat.
;dit. Tum idem cod. noster sirut scribunt Clcmcns £) " Id non allirniat Eusebius, quem cacteroquin
' sexto 'Vr-jT-jrojTE^ov lihro ct Papias, unde hinc Ilieronymus scquilur, scd tantum scribit lib. ii, c.
iam colligas emendandam intcrpur.ctionem Mar- 24, Anianuin anno Ncronis octavo, primum post
anaji, qui anle et Papias punctum apponit. Marcum Alcxandrin;c Ecclesitc administrationcm,
i

' Salutat vos quse, elc. lloc quoque in loco dis- suscepisse, (|uod factum superstite adhuc Marco
)nantes reperio tres loclioncs codicum mss. Nam tradunt scriploros plurimi, pra?.scrtim Oricntales,
|-.-i'tcr eam, (juam edidimus ex vctustioribuscxein- ctiamsi varia; corumdem sint de anno inortis ejus
laribus, aliam retinent tres aut quatuor inss. co- scntoutia).
ces Snlutat vos qux in Bubylone cum electa,
: « \'cr%noin. cod. Anniano. Gra^cus '.\vav;oj,
I
Marrus, clf. Cmlori rodirc<i legunt, qum in lia- qucm Arabcs Aiianiam vnr;int.
•/oij«; (•o//a-/a\ M.xuTiA.N. -— I'ci-pcraii) Suphroniiis Clcincns iij-ud Euscb. vi,
'
•Sro t('ov y"" >,'''- I 'i,

['"'
?^' y'^''''^:~li ryr.vliv.-r, ut cl quidam Hiero- wov, a familiaribus, dicit rogatum. Euscoius ipse
Wniani codices, o ()uibu.s duo c nostris rum electa iib. iii, 1\, tantum rogatum (Jicit, rx'.axXr,OivTa.
1 CQllecta legunt pro coelecta. Unua, Salutat vos
 :

G55 S. EUSEBII HIERONYMl 656

scripturoc ferunt ',

quod cum legisset Matth.xi, A '-'^'/.''i . ^^o^j/.^iJ-aTe ij.£v to 'j-^o; -reLv ^ttosioj/ , y.al

Marci ct Lucc volumina, probaverit quidem tex- a/r/)?; akoo; jlp-.y/.iva-. ioiSa(oj7Ev, bo; os Iv.ou-
tum historiffi, ct vcra cos dixisse firmaverit, scd too [xovo-j , iv «]> /.%'. l-aOt [j.t-:a ty,v c;'jAaxT,v

unius tantum anni, in quo et passus est, post car- 'lojawo-j tt.v (^Topiav 7jv:a;a'.. 'Ea^a; toivjv tov
cerem Joannis [mi-. lacel Joannis], historiam tc- iv.a-j-ov o5 -ra 7:i7:paYtj.iva -apa twv TpttLv 1|e-

xuisse. Prajtermisso itaque anno, cujus actu a TiO-/;, too avoj-ripoo ypovoo, -ptv, -piv -?! tov 'lojawr
tribus exposita fucrant, superioris temporis ante- £u.S).r/)7,va'. £•; Tr,v t'.p-/.T/,v, Ta; -piqt'.; iteO-.-

quam Joanncs 845 ciaudcrctur in carccrcm, gos- -/.v'l->. aatprjV.TOr.vai Z^ni^itz-x'. to-; i-tij.E.Aa>; toI;
la narravit manifcsLum csse poterit his qui
: sicut TiTapjtv E^jaYysXto'.; 846 £VT'JY7'ivou3'.v .
"07t£f
diligcnter quatuor Evangeliorum volumina le- •/.at tt/,/ otatiojvtav t7,v ooxojiav ^Tva', 'lojawo-.
gerint. Quffi rcs ctiam ota^iojvtav [dissonanliam), ;j.£Ta tojv Aotrwv ^''pYJ'- "E'(p'X'l>z ol [j.tav i-tTTo^r
quaj videtur Joannis esse cum cajteris, tollit. Scri- y,^ y, apyr] i^Tt- « '0 rjv a-' apy?]; *, » r^Tt; ry.:

psit autem et unam Epistolam, cujus cxordium est -avTojv twv i-/.-/.Ar,7ta7Tf/.wv -/.at 7:£-ato£j;j.£vk,
Quod fuit ab initio, qiiod aiidivimus, ct vidimus ocu- riMrjpCo^t iY-/.ptv£Taf at ol Xotral ojo, wv r, apyv
/25 noslris, quod perspeximus, ct manus noslrx li-'., -pt.jTr,; ;j.£v ,
« '0 -p£7§'JT£po; '£-/.).£-/-

contrectaverunt de -
Verbo vit;£, quaj ab univcrsis ,. -/.upta, « o£'jT£pa; o£, -< '0 Tp^aSjTjpo; Tatw
ecclesiasticis et eruditis viris probatur, Reliqua3 aYa-r,Toj ,
>. 'lojawoo -p£7§'jT£po'j XiYovTat .
'

autem duse, quarum principium est Se?zwr £/(?c/c:e : iTt -/.al vuv i'T£pov [j.vf,ij.a iv tt, 'Etpijw ~j'[iy.<\
dominx et natis ejus, et scquentis Senior Caio : Kat Ttvs; vojxt^oycrt , Ta ojo ;x£Ta
[jivr, 'lojiw
charissimo, quem ego diligo in vcritafe, Joannis slvat Toij z-joi-c^zkiizryj, -spt oj -^//t-/.a -/.aTa -ii:-

presbyteri - asseruntur, cujus et hodie alterum^ £'.; UaTtav t'jv to-jtoj iApo-x-.r,-^ £),Ooj;x£v, i;-/;^/,

sepulcrum apud Ephesum ostenditur, etsi nonuUi 5 aofj.£0a. TotYasjov T£C77ap£7-/.ato£-/.aT(|j £T£t , orjT:
putant duas memorias cjusdcm Joannis evange-
'^
pov iJ.£Ta Nipojva otajY;jLov -/.ivojvto; Ao;jL£tTtavo^
listae esse, super qua rc cum pcr ordinem ad Pa- £!; IIaT;j.ov vrjaov 7:£ptopijO£t;, (7'jviTa;£v 'A-o-/.i

piam auditorem cjus ventum fuerit, disscremus. Xy^tv , r-j |j.£Ti!ppa!T£v 'Io-jjtTvo; (jtapT-jp xat E;
Quarto decimo igitur anno, secundum post Nero- pr,vaTo;. EcpaYivTo; o£ Ao;x£tTtavou xat twv 7:pats<u
nem persecutionem movente Domitiano in Pat- '', auToO ota t-v> t.oIH^-j (h[x6zr,-7. ~y.p% rj^^j.A-f^zv

mos insulam relcgatus, scripsit Apocalypsim, a-/,'jpojO£t7a)v , =7:1 Nipo-ja £t; "Etp£jov ava^ri^a;
quam intcrpretatur Justinus Martyr et Irenffius ^. 'ioj; Tpatavotj ToiJ Pasr^.Xia); ix£"tJE otaTE otaTsXiTO;
Interfecto autem Domitiano, et actis ejus ob ni- T^icra; tgc; t-7j; 'A^ta; £0£;j.£X';w!T£ xat oj-/.oo6(xtjx£-

miam crudelitatem a senatu rescissis, sub Nerva i-/.-/.Arj7ta;, xat Atav '(r^oi^oLc; £;rj-/.oT:qj 0^000
principe ' redit Ephesum, ibique usque ad Traja- C ivta^jTw , ;j.£Ta t<^j 7:aOo; K-jptou TEXs-jTT^jac

' Cod. Vcron., Scd et alix causx fuerant. IIscc et quidem memoria in capella sancli Symphoriani
quae sequuntur, noster cx Eusebio hausit lib. iii, ubi est locus sepultura;; altcra memoria in ma-
j

c. 24. ji-sre alLari Ecclesia), ubi praslcr sepulcri lapidem I

^Alteri Joanni Ghristi discipulo alleram tribuit i|ui positus cst subtus altare, sacra" reliquiae cor 1

Irenaeus quoque, dum testimonium ex ea rccitat poris asscrvantur in capsa aurea prctiosissima e
1. I, c. 13,quod idco adnotamus, ut eorum occur- gemmis ornata, quam nunc sustentunt manibu
ramus senLentia;, qui lalsi Ilicronymura arguunt, duoriim angelorum imagincs ex metallo, in medi
quasi nemo ante illum hoc dixcrit. sox columnarum pulchcrrimi marmoris, cL sul
3 Papias duplicem Joanncm distinxil, ct duplex coronide elcganlissiiui opcris deaurata. Hujus al j

sepulcrum, ex quo auctore Euseb. 1. iii, c. 39, tari novi structuram procuravit nobis zelusetin '

refert, ct duo csse Ephcsi scpulcra, ct utrumquc dusLria Rcverendi Patris Arniilphi de Loo prior
Joannis sua quoque icLatc dici. A'jo inquil, Ta iv hujusce monastcrii nostri sancti Gcrmani aPartis
'EcpiiTfjj ^-"'^^'^at (j.vrj;jLaTa, xat £-/.aT£pov 'huawoj quod hic in mcmoriam pcrpctuam Uibens adnota\i
£Tt vuv XiY^jOat. Non ergo satis benc Ilicronymus, acccpta occasione ex mcmoria duplici sancti Joan
quoddenominc Joannis in genero dictum erat, ad ni.s cvengelisLaj. Martian.
Joannem aposlolum et cvangclistam transLuliL, ut ChrisLi i)5.
''

duas unius ojusdcmqucmemoriassignincaret. Quod -. ^ Sic in Chronico ad Domitian. .Apostolus Joan

intelligi velim [iiodo ha^c cx Euscbio vorterit, ut
;
^^ ncs in Patmos insulam rclctjatus Apocaliipsin vidit
prima frontc viili.;Lur; si cniin aliundc hanc non- quani Irenxus inlcrpretatur. In Graico Eusebiies
nullorum opinioncm scivit, non habeo quid rcpo- oj; o-.'|Aot Ktpr/jaTo; sivc ut Irenaus c.rplicat, vt
nam rem tradcnti sui temporis. ce/'/?/, nempe nominc .iporuhipsin, ut cgo arbitror
* Prima tantum vciba, "() •//; a::' apy?;; ascri- visionem Joannis.Justinus Irenajus nominarunl ct
bit Graicus intcrprcs, ncc forlassc plura Hicrony- minime vcro Commcnlarios in Apocalypsin hi Pa
mus aLtulcrat. Cod. Vcron., quod audiviinus, quod (ros cdidcrunt, quos noc ipse Ilieronymus cun
pcrspeximus oculis nostris, cLc. liorum rccensct scripla, noc vetcrum quisquan
Sic lcgimus e ms. S. Crucis, ct Fabricii cdi-
'^
momorat. Idque ideo nola', quod nomcn Apoca
tiono pro ct nonnulli. Griiscus quoque xat t!V£;. lysis nuspiam inveniatur apud Gra^cos scriptore
^ Duas mcmorias. Sic lcgo in cunctis mss. excm- antiquos, ct fortassc ab Jnslino ct Irena;o nome
plaribus, ct ita legcndum docet alterum sepulcrum acccpcrit. Mirum quot doctorum hominum ingeni
pra'ccdons. Erant igitur in Ecclcsia Ephcsiorum torserit locus istc, dum ab Ircna^o et Justino pauco
du;i; iiKMiioriii!, i?ivc (luo scpulci-a ('jr.sdcm Joannid (iiio^dani vorsiculos .\piicalypsis citatos quaqua
apostoli cL evangelisl.n sicuL hodic apud nos cx-
: vcrsum cxquirunt.
slantin Ecclcsia nostra duiu mcmoria3 sancti Ger- ^ Sub I\erva j)rincipc. Multi codices, .Arabroi
mani episcopi Parisiensis, patroni notri ; una BibliothecfB maxime, legunt, sub Nerva Pcrtinace
57 LIBER DE VimS ILLUSTRIBUS. 658

IT( T'!ov :7,; rpoitpr,u.iVT,; TToXsw; T.f-.toOr, r?;; ^ num principem perseverans ', totas Asiae fundavit
rexitque Ecclesias, et confectus senio, sexagesimo
oclavo post passionem Domini anno mortuus -,

juxta eamdcm urbcm sepultus est.

CAPUT X.

'Ep;j.a;, oi o 'AttotcoXo; ttoo; 'Pto;jL2toj; ^pi'iio'> Herman ^, cujus apostolus Paulus ad Ronr.anos
l[i.vr,-:x' , \\7-ijaj6i 'ATjY"/.p'"ov , <l»),fY''^'^~^ >
scribens mcminit : Salulate AsijncrUum, Phlegonta,
p[xiv , riaTpooT^ , 'Ep;xT,v , ).v;i-.:i: xjOivTT,; Ilerman, Palroban, Ilermen *, et qui cum m fra~
Yivy,a03'. ^'o/.oj 'i7:'.Ypa'ii*Tr, ; Ilo!p.T,v ,
t^-:'.; iV tres sunt {Hom. xvi, 14), asserunt auctorem esse
»'v iva-:oX'.xa'; S47 Ey./.XT,7';2'.; OT,;j.oj'!a ivav'.- libri, 848 qui appellatur Pastor ^, et apud quas-
[iTxeTa-.. Kx: aXT,Otu; ypT^T-.uo; o Xovo;, acp' oj dam Gra)cia3 Ecclcsias jam publice legitur ". Re-
)XXo'. Tcwv TTxXaitJuv TJYYpaoitov jrixXi-^/av ("J-ap- vera multique de eo scriptorum vete-
utilis liber,

p(a; iXXa -api Tot; •Fojuatot; aYvtoT:o; itvat rum usurpavere ' testimonia. Sed apud Latinos
Xit. pene ignotus est ".

CAPIT XL
tXojv 'lojoato;, TEyOi'.; £v 'AXE.;avop£.'!a, y^'''^'-»-;
B Philo Jud^^eus, natione Alexandrinus ', de genere
3itov. Ot ajTOj — a3 r,;xtov ULiTa^j ttov £XxAr,Jta- sacerdotum, idcirco a nobis inter scriptores eccle-
txtLv TJYYatsitov TajTSTat ,, £-£t-Ep -Spt TT,; siasticos ponitur, quia librum de prima Marci
I-!:-
»(i»TT,; Mapxoj EjaYY^XtTTOj 'AA£;avop£ta evangelista) apud Alexandriam scribensEcclesia'",
xxX r, a a ; '(pi-iwt,
( Eiratvov •rtov t, ;x£Tipajv yto- in nostrorum laude versatus est, non solum eos
T, 0'j ;xovov ajToOt a'jTO'j; iXXi xat £v roXXai; ibi, sed in multis quoque provinciis esse memo-
apytat; ^Tvat t;aTxiov, xai Ti; otXT^T^t; a^jTtov rans, et habitacula eorum dicens monasteria ". Ex
;XtLv [xovaT:r]ata. 'Ats' tov or,Xo'jvTat Tota'jTT,v 1; quo apparet talem primum Cristo credentium fuis-
yr,; TU>V TtU XptTTIO — tTT£J7aVT0JV £xxXT,7tav se Ecclesiam, quales nunc monachi esse nituntur
vi^Oat, OTOtot ot v-jv ixovayot sTvat ^T,Xo'JTt xat {ms. imitantur) et cupiunt, ut nihil cujusquam
:tOj;xo!)7tv, tloTTS [xt,oIv '.oiov £y£'v Ttvi, ;xt,0£ proprium sit, nullus inter eos dives, nullus pau-
^at £t; a'jTO'li; rXojjtov f] -£vr,Ta, Ta; ol ojT'!a; per.Patrimonia egentibus dividuntur [/ILdividunt],
t; sOvtTt otavi;xovT£;, £'jyaT; Ty(oXa^o'jTt xat d/aX- orationi vacatur [Al. vacant] et psalmis, doctrina?
>t;, — atO£'JT£t T£ xa'.£Y"/-paT£ta, o'to'j; xat .Voj- quoque et continentiae, quales et Lucas refert
;; ivacpip£t to TptoTov iv 'l£poToX'j[xot; to'j; {Act. 11, 4, et IV, 32) primum Hierosolymae fuisse
TTou; "^f^vn^Tfix: . AiYOJTt tojvov £-• Fatoj credentes. Aiunthunc sul) Caio Caligula Romae
t/.:'(j/,x Ev TT, 'Pu>[XT, xtvoov£j7at, o-r, xat -p£- periclitatum quo legatus gentis suae missus
'-,

ijT-r,; -TO-j otxitoj iOvoj; i-iTTaXr,. Ka'! ot£ to fucrat. Cum secunda vice venisset ad Claudium,in
jTEpov ^X0£ rpo; KXa'jotov, iv tt, a-jTr, -oXit eadem urbc locutum essc cum apostolo Petro *^,
}tX£yOf,vat Ttl> i-oTToXtJi IliTptij, xjt to'!>to'j It/t^- ejusque habuisse amicitias, et ob hanc causam

u etiam vctustissimi falso rel\nen\.,sub Pertinace, ixxXT,T'!a'.;, etc, Vid. Rufinum de Symbolo. Idem
.\nTtAN. —
Perperam mss. quotquot inspeximus ms. non habct llevcra utilis liber, qua3 tamen legit
b Pertinace redit Ephesum, ({uod et plures alii Grfficus intcrpres et Origenes loco supra citato,
;

itinentetiam vetustissimi, ut et illud exemplar, « Qu;c scriptura, inquit,\ SildiQ mihi utilis videtur.»
jo Grajcus interpres usus est, qui olim t-: Uip- '
Vim verbi usurpavere non intellexit Graecus
vaxo; legebat. Quidam maxime Ambrosiana3 Bi- inlcrpres, qui vertit 'j-iy.lvhTj subfurati siint.
ioth. teste Martianaio sub iS'crva Pertinace pro Cilant vero Tcrlullianus, auctor Homiliac de
**

•incipe, unde alterius crroris

occasio fiuxit, ut Aleatoribus inter Cypriani opera, Philastrius, Cas-
crvam penitus librarii omilterent. sianus, Prosper, aliiquo. Imo ct Latina tantum
' An. Christi 9 >. libri hujus vcrsio vcLustissima aetatem tulit,
» Christi ^OO. ^ GrDecus interpres T£yO£t; iv 'AXs^avop^ta, na-
^ Ilunc quidam male Ilermem vocant. tus Alc.vandrix, quemadmodum et Suidas recitat.
* Unus e mss. nostris omitlit .4.s/y«m7«m. alter Et supra notatum est in Marco, hanc de Phi-
'"
crmam et Ilermcn
tertius lcgit Ilcrmcn, Patro-
:
lonis libro -zp\ 3'!o'j OiojpTjTtxo^j tj txtTtov senten-
m, Uermam cum Grrco interpretc. tiam ex luiscbii lib. II, c. 17, haussissc,et transtu-
Ita plcriquo senliunt seoundi ac tertii saiculi
'^
lissc Ilicronymuni.eamquc passim ab eruditis non
riplores luculenter vero Origenes, in E]iist. ad
; prnbari, quod dc Judteis, Mosis y''"'*?'!!-'-'^'?, noa
)m. XVI, 1 4, et Dusebius 1. in. 3. Id ipse auclor Chislianis, agat Philo scd eorum argumenta re-
;

nuere vidcatur in fine Visionis sccunfl.-o, ubi dc fcrrc non hujus

est loci.
emente locjuitur et Grapta. Sunt nihilosecius qui " Utiquc in eo libro, Tcrapcutas suos laudans,
recentiore Herma, sivc llcrmete.Pii Romani pon- 'ExaTTto ol otXT, ;xa \£pov o /.'jl/.-J.-.t.: 7£;xv£tov xat
'lcis Iratrc, scriptum librum arbilrentur, quorum ;xovaTTT,ptov, etc.
'lica ratio ex Pseudo-Anastasii testinionio, longo VidePhilomon ipsum de Lcgationnead Caium.
'-

t infirmior. Id qiiidcm Euscbius tradit I. ii, c. 17, apud

'•'

* Legimus yom e m.ss. nostro, pro quo etiam Philoncm vcro hujuscc colloquii cum Petro nec
kctenus obinuerat. Eusebius yfir^ xat 'iv TtTtv vola est ncc vcstigium.
 639 S, EUSEBII HIERONYMI. 660
eliam '
Marci, discipuli Pctri, apud Alcxandriam ^ /.ivy.'. ':,'.'/.'.'/.•/
,
/.7.'. o'.a tooto tou^ ffTOuiiaTra;
•^
scLalorcs ornasse laudibus suis. Exstant hujus Map/.o'j TOJ |j.aOr,TO'j IliTpo^j , ev 'AXe^avopEiqi

pneclara cl iiinumcrabilia opcra in quinquc libros ETTiJ'. •/.r/.0Tjj.r//.;va'. . EW: tojtoj — Epi-vV/rj /.%'.

Moysi, de Confusionc linguarum liber unus,de Na- avap'!0|j.r,Ta 7jT.i'(iJ.7.~y. t\^ rA^r.z \'i'['ij^ Mcoojiw;.

tura et Invcntione ^ liber unus, dc His quac scnsu ojTOji;" T.zy. 2'JYy'jJtoj; '[loy^^w/ X'j'('jZ eT; , TcC.

precamur et (ieteslamur liber unus, de Eruditione *I>j7H.oj; •/.al t'jyf''j.7.-'jc, TZfA 'iiv /.a':a voov zy/6-
liber xmus, de Ilffirede divinarum rcrurn liber [xsOa /.a". a7ro;AaoTjpo'jij.iOa, /ovo; Jt?, "Ep'. Ila'-

unus, 840 de Divisione .'nqualium ot c ontrario- OsJJiOj; '/.'j'('Ji il;, TTip'. KA'r,pOVj[J.Oj TWV Ol'OjV

rum ' lilicr, dc Tribus virtutibus liber unus '*,

TTpaYIAaTOJV Xov''-'^ ''-') "TTEpl MiptTIXOVJ '.JOjV /.7

Quare quorumdamin Scripturis mutata sunt [tnss. IvavTiOjv Xoyo? ei?, reo'. To'.u)v OJvaiJLEOiv ^.'iYO? s';,

sint] nominalibcr unus, de Pactis libri duo ^, de TCEp'. Twv £vaXXaY£'.cro)v rpacpwv Tzapa tivojv 850
Vita sapientis lib:>r unus, de Cligantibus liber \'j'l'j!;
cl;, Ttspi 2jvO-^,"/.(uv },'j'(o: 0'jo , — Ep'; Btov

unus "^, Quod somnia mittantur a Deo libri quin- cp'.)v0aocp'.xoo X^^Yo; sT;, TTipl •('.'( Tjzoj-f 1'j'('j^ £i;.

que Qua;stionum ct solutionum in Exodo libri

'', TCiOt Tou Toui; 6v£tpo'j? Tiapa OsovJ TrsixTEjOa'. /.'jyo

quinque dc Tabcrnaculo et Dccalogo libri qua-

**, TrivTS, Z-/;T'/;;j.aTOJv •/.a'. £p|xr,v£'j;xaT0Jv tt,; 'E^fjoo..

tuor ^, necnon de Victimis et Ilepromissionibus ^°, P AoYfu T£vT£, -£p'. T-?j; X/.r,v?ic /.a! .Vr/.a/,OYO'j XfJYOt
sive Maledictis, dc Providentia ", de Juda?is, de T£77ap£; ,
T.ipi B'j7'.a>v , 7:£p'. 'l'7:oT/£7£ajv r|-oi

Conversatione vitaj, de Alcxandro '^ et Quod pro- KaTapojv ,

TT£pi Ilpovota; , rzzpl 'lojoatojv , Tspj
priam rationem muta animalia habeant, et Quod AiaYOJY'?)? P'0'->,
iTcpt 'A).£;avopO'j, xai Ot'. lo'.»v

omnis insipiens servus sit, el de Vita nostrorum XoYt^l^i^jv £'/£', Ta aXoYa, "Ot'. — a; acspojv oouXS;
libcr uiius '-^, de quo supra diximus, id est,de apo- £7T'. ,
7r£p'. AiaYOJYr,? "^ojv 'f((X£Tipwv , TSpl ou £|x— po-
stolicis viris, quem ct inscripsit r.zpl Bio'j Ojcoor,- tO^v £'.'7:o;x£v, TO'JTiT:'. twv aTiOTroXajv, Xoyo; £i;.
i^,
xv/jrj quod videlicet ccelestia contem-
V/.£~(Tjv» '6v £7:iYpa']/£, n£p'. p(0'J 0£COpr,T'.'/.OJ V/.ETWV, TO'JTi-

plentur, et sempcr Deum orent. Et sub aliis indi- jTtv, OTt Ta £7:o'jpavta aT£vt^0'j7t, •/.at aEt z'jyo-/~2

cibus, de Agricultura duo, de Ebrietate duo '^. Tcu €!£f|J, 7:£pt r£copYta; XoYot o'jo, 7:£0t MiOr,; 0'jo.
,

Sunt et alia ejus monun:eata ingenii,qua3 in no-

i*^
EtTt •/.at £T£pa a'jT0j j'jYYpi[JL(AaTa, o^jttco st? xic
stras manus non pervenerunt. Ue hoc vulgo apud £;xa; /z\p7^ IXO^JVTa. Ikpt to'jto'j £Trtv -J-, 7rapot|xl3

Grnecos dicitur, 'II IlXaxt.jv cpiXwv-i^E'., T/tO.wv TtXa- TtJjv •EXXr,vt/.eJ[jv, 'II IlXaTcov cptXcovt^Et, f, <I>tXbiv

tojvi!^£'. : id est, aul Plaio Philonem sequitur, aut TrXaTOJvt^it. ToTa'jTr, IjTtv oixofjTr,; t'/^; t£ otavota;
Platonem Philo : tanta est similitudo sensuum et •/cat cppaa£Oj;.

eloquii.

* Gonjunctionem etiam supplet ms. Veronens. C qu«dam fragmenta ex his servavit S. Joan. Dama-
pro qua legerat Victorius in suis Ecclesiam unde scenus in Parallelis, castera interciderunt.
:

male depravatam a librariis vocem maluit expungi. Quatuor libris unus duntaxat est titulus, ie '•'

'^
Non agnoscit hunc librum Veronens. ms.; me- Tabcrnuculo ct Dccaloyo, Et primus quidem liber
morat tamen Euscbius, tum Grajcus interpres, ct cum secundi parte intorcidit, supercst tertius cum
ex eo Suidas. At non de Jialnra ct invenlione, sed quarti partc lUpt (Jj£joo;xapT'jpttbv inscriptus. Qui-
do faga et inventione composuit Philo librum, qui (lam codices tantum habent de Tabernaculo libri
n^pt cpjYocfjojv insoribitur. Uinc arguas, corruplo qwduor.
Eusebii exemplai'i usum esse Hieronymum, qui '" Codex Veronen, remissionibus, sed Graecus
pro Ihpt cp^jYa-^cov, legerit Ilipi cpJj£co;. (juemad- interpres 'jzoT/iTicov, et Philo -£pt tcTjv T^po^xsi-
modum etiam Rufinus vertit. ;xivO)v.
' Hunc
De divimnc tv.qaalium cl conlrariornm, " Hujus fragmenta quaedam supersunt penes
librum non rcccnsct Reginae ISuccorum cod, 34"2. Euseb. Pra'parat. vii, 21 , viii, A quce sequitur 1
;

Certc unus tantum. atquc idcm est cum superiori, Apologia proJudaiis penitus desideratur.
imo altera ojus tituli pars, quemadmodum Kusc- '- Quidam editi, et mss. libri, de Alexandro di-
bius rcl'ert. Ncquc adeo pcrperam a llieronymo in ccnte qnod, otc. Philonis autem liber ipse jam non
duos 1'uissc divisum.quod coniidenter aii; asserunt, habetur. Qui subsequitur non alius videtur ab eo,
ego puto sed cxcidisse ex S. Doctoris texlu vo-
;
qui apud Philonem pranotatur 7:£pi tou zivta
culom sivc, vel aliam huic similem, facillimo li- j-ojoaTov £tvat iX^^jO^pov, Qnod libcr sit quisque\
brarii lapsu lcgendumque -sn'C (/e divisione, etc, q virtnti studens.
;

ita enim et Eusebius jungit, r] -zpi t/;; £i; Ta '' Cod. Veroncns,, De vita nostrorum, de qvc
"ira, ctc. Id ipsum arguas cx Ilicronymi contextu snpra diximus, etc, absque, liber unus, ex quo !

qui non addit, pciindoatque in creteris libris,»?(i(.v falsi magis eoruin opinio convinoitur, qui alium
aut dno sod tantum lihcr dicit, taraetsi pcrperam
; Philonis librum 7:£p; tt,; otaYcoY'?,; "wv Xptma-
omniuo lirjnca vcisio, Xoyo; eT;. vcov, qui intercidcrit, hic abs Hieronymo innuij
'•
Hi autcm in Philonis editionibus malc divi- commonli sunt.
dilur in duos. '• Intcrscrcndum omnino cst -r], aut quemadmo-

' llic (lco

jamdiu intcrcidcrunt, ct nec ipsc Eu- dum Euscbius et Philo ipsot habot. ,

scbius Ibrlassc eos vidcrit. Hos de Ebrictalc non recenset cod. noster, et^ '•'

•^
fn cditis Philonis hic quoquc discorptus cst in oditis Philonis in unum conjungi invenias.
in duos. "^ Ha:c videre licet in editione Oper. Philonis.
'
MiiNcus Qnod qnandoqnc somnia, ctc. Ex Iiis Quod autcm librum (c Interprelalionc Ucbraico-
quin(juc libris primus, quartus et quintus dcper- runi no)ninuni, (jucm jum e Gra;oo vorterat, hic
jcrc. pranoroat, inde lactum pulo, quod jam sub Orige-
* Lege in Exodum cum mss. nostris Pauca nis nomine magis notus esset.
 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 662

CAPUT XII.

Lucius Annaeus Seneca Cordubensis, Sotionia

*
Aojx'.o; 'Av>,.Eo; S-vixx; Kopco'j6r.v7'.o;. XcoTioi- A.

; XrwVxoj i/.aOT,r/;;, xa- OiTo; -so; zaTpo; Aoj Stoici discipulus, et patruus Lucani poetoe, conti-
vo'j Toj t:o'.t,-:oj, ravj l'y/.z%-z-/,;, ov oj TavToj nentissim.i! vita; fuit, qucm non ponerem in Cata-
rT,p'.Wixojv iv -lo
(li y.a-aAOY'i>
y.a-a).OY'y "wv aY'.<'Jv, e; ;j.t, a'. logo Sunctortim -, nisi me illa3 Epistola? provoca-
tj-:oXa: to'jtoj -pryj-pi-ryj , ol\ Tapa ro/).«T)v rent, qu;i! leguntur a plurimis 852 Pauli ad Se-
aY'.vto5xo;i.iva'. llajAoj K51 "oo; Sivixav y.a! necam, et Senecae ^ ad Paulum. In quibus.cum es-
vixa TTpo; Ilaj/.ov. Nipojvo; wv o-oaTxaXo;, xa; set Ncronis magiptcr, et illius temjtoris potentis-
•:'
ixilvo xa'.:oj ojvaTo;, T/jysTO tc.outov £'/S'.v simus, optaro se dicit * cjus csse loci apud suos,
;pa ToT; '.o-o'.; t^-jttov , oiov IlaOXo; rapa toT; cujussit Paulus apud Christianos. llic antc bien-
itT:'.avo'.; . Ojto; —po Ev.ajTtov ouo to-j TraOiTv niuni quam Pelrus et Paulus coronarentur marty-
j; aroT:oXoj; IlsTpov xal IIjuXov rapa Nsptovo; rio % a Nenone interfectus est.

fivT,.

CAPUT XIII.

'IaJTr,7:o; MaTOtoj •j\6; 'lipoToXjatov Upij; , R Josephus Matthiae filius ^, ex Hierosolmyis sa-
pi 0-j£Traj'.avo\> aXoj; •xt~'x T'!to'j to'j 'jioo cerdos, a Vespasiano captus, cum Tito filio ejus
zo~j xaTiXit-iOT, . •0; £ 'Ptoarv sXBibv , irTa relictus est. Ilic Romani veniens, septem libros

YO'j; TT,; 'lojoatx^; aXtocr^oj; toT; Ojo ^xt./.zjt. Judaicse captivitatis imperatoribus patri fllioque
I T£ rraTp'. xal Ttl> •j^.tij 7:poTr,v£YX£v, o''!t'.v£; xal obtulit, qui et bibliotheca; publica; traditi sunt '^,

OT,;xoTtq! pt6X;oOT,XT, rap£OoOT,jav, xat oti tt/> et ob ingenii gloriam statuam quoque meruit Ro-
;av TT,; £'j'ijta; avoptavTo; T,;tt60T,. "EYpatli ol moe. Scripsit autem et alios ^ viginti Antiquita-
t TT, ; 'ApyatoXoYta; Xoyoj; £txojt, aro tt,; to^j tum ab exordio mundi usque ad
libros, decimum
jfxoj apyf,; £(o; TSJjap^T/.atOixaTo^j sto^j; Aop.t- quartum annum Domitiani Caesaris *, et duos

tvoj Katjapo;. xai o^jo 'Apyat(>TT,To; xaTa 'Arttovo; adversum Appiouem grammaticum
'ApyavjTT.To;,
aixixaTtxoj A/.^^avopeoj; , o Irt KaXtyjXa Alexandrinum, qui sub Galigula legatus missus
£70£jtt|; aroT:aX£'t; rapa zyj ;ji£poj Ttov iOvt- ex parte Gentilium, contra Pilonem etiam librum,
IV , xaTa «KXtovo; XcIyov r^ptiyovTa xaTaYvoj- vitupcrationem gentis Judaica; continentem, scri-
( Twv 'lo'joattov £Ypa'|£v. 'ET:t xat aXXo; ajTo-j pserat. Alius quoque liber ejus,qui inscribitur ixEpJ

Yo; r£pt A'jToxpaTopo; XoY'-j;j.oy, £;atp£To; ravj. A'jToxpaTopo; Xoyit[j.o\j, valde elegans habetur,
L xa? Toj 7:aOo'j; tcov MaxxaSatojv £[j.vt,tOt,. p in quo et Machaboeorum sunt digesta martyria.
To; £v Ttp oxTioxa'.0£xaT(]) TT,; 'ApyaioXoYta; "—
Hic in
^^r,:.^^ octavo
•- decimo Antiquitatum i,-k„^
^^^r.,,^ a .,*,v.„,<o+.,rv,
libro ^„.,,-r^
manife-
Yto '.saviptb; ojAoXoYiT, 0'.a tov ovxov tojv (tt, ;jL£'!tov stissime confitctur, propter magnitudinem signo-
/ XptTTov £TiayOat rapa fl^aptjattuv, xat 'Itoav- rum Ghristum a Pharisaeis interfectum, et Joan-
V Tov BarT'.7TT]v aXT,Oto; y-*"'^^^^- rpo'JT,TT,v ,
nem Baptistam vere prophetam fuissse, et propter
'° dirutam Hieroso-
t Ota TTJv i'c>:t'(r\i 'laxtoooj to'j aroJToXcj Ta interfectionem Jacobi apostoli
pojoXj;Aa r£ropOf,jOat . "EYpa'^£ os xat r£pt lymam. Scripsit autem de Domino '^ in hunc mo-

Perperam legunt Fotini duo codices nostri, et

' ^ Ilaclcnus editi ac mss.quos Martianaeus sequi-
libus Honorius usus est Graecus quoque inter- : tur, Matthaihix at Jegendum cum aliis, Matthix,
;

•es olim ^tb^ovTa legcbat. At Soliotiem vocat ipsc probavit Valesius, in nolis ad Euseb. 1. iir. c, 9.
ineca epist. 49, illum nempe Alexandrinum Stoi- '
Josephus lib. de Vita sua, 0T,ij.oTt£UTat rpo-
im, cujus ipsc Ilicron, ad an. 55 .Augusti in 7£Ta:;£v, quae haud satis commode redduntur a
ironico meminit, et plerique alii. Hieronymo, Bibliothecx publicse traditi sunt ; di-
- Non Sanrfontm scd Traclatorum legit pra;- xissct, Pr/ccepit, ut vulgarentur ; Titus enim pro-
antissimus Vatic. :i42, olim Reginse, quam c^o pria manu aliquot verba Josephi libris ascripserit,
ctionem longe pr.-nfero, el Hieronymianam duco quibus constaret, vera essc quse de bello in illis
ise,tametsi Pseudosophronius,qui in subindc cor- prodita crant.
iptum Ilieronymi exemplar incidit, interprelatur * lllud etalios non habet pra!stantiss. codex no-

ov aYttov. Fortasse Ilieronyrnus scripserat in stcr, noc Grajcus inlerprcs agnovit.

inctornm (Uilaloyo Tractatorum, quo nomine cen- ' Asolvit quideni, ediditque decimo tertio ver-
ri possunt non Sencca tantum et Philo, scd et tente anno Domitiani Gasaris Whvo?, Aydiquitalum,
ereaiarchiT ipsi, quo numcrat, et ([uisquis tan- sed ({uffi ad duodcciinum lantum Neronis perve-
>m de sacris relius locutus est. Sed altera voce niunt. FciiiHif fortasso Ilieronymum, quod Jose-
iclusa, totum liberarii corrupere. phus in finc pollicotur scripturum sc, Dco dante,
^ Veronens. nut Senccn. Exstant hodicdum illaj qu.i' ab illo leniporc contigerunt, usque ad deci-
pistolfB, quin(|ue sub Hauli noniir.c, oclo sub Se- mum tcrtium Domitiani Ca^sai-is aiinum Miypi :

}ca), illasque supposililias fatonfur ornnes nec ;

Tf,; vjv £v£7T(6Tr,; TptJxat8£xaT0'j
T,[X£pa; T,Tt; e.aTt

ieronymus genuinas aflirmal, sed tantiim vulgo ;x'£v £TO'j; TT,; Ao;j.;TtavO'j Kat7apo; apyf,;.
iberi et logi. Illarum mominit etiani S. Aiigust. De hoc supra, cap. 2.
"•

iistola ad Mnccdonium. " Scripsit aulem ilc Domino. Ilabes hic famosis
'* Epistola
scxta Seneca^ ad Paulum Qui mcus, : simuin Josophi do Christo Domino lcstimonium in-
us apucl lc locux, nui tuua, velim ut mcus. lingiiani Laliuain ab Ilieronymo translalum tanta
^ Puta Christi 00, ex Aieronymi computo. Prudonlia ac crudilionc, ut illis anteveneritomnes
 ,

663 S. EUSEBII HIERONYMI

d um Eodem tempore fuit Jesus, vir sapiens, si
: «
A.
~''~^ Mj^Avj ryj-.o)^ • » rive-ot'. os /.x-.-x tojtov tov
imen virum oporlet eum diccre. Erat enim mi-
tame /p6-/rrj 'I/^joiJi;, aotpo? avT,.o, E-ys avop* ai-rov ).£-

rabilium paLrator operum, et doctor corum, qui '(i:'j yp-r, . 'Hv yap Trapaoo^ojv lp'(ijyt to-.t,:/;;
,

libcntcr vera suscipiunt plurimos quoque tam de :

5'.oaT/.aXo? avOpioTCOjv -rojv t,oovt, Ta/,T,OT, O£yo|jivu»v,
Judacisquam de gentibus sui habuit sectatores, ct y.a'. TToXXoji; |j.£v 'louoaiou; , itoAAoji; ol /.al to^J
crcdebatur csse Ghristus ', Cumque invidia nostro- 'E/XTjVtJiJLoO i~ri'[i'[tzo '
6 XpiTTO? ooto; t,v. Ka;
rum principum cruci eum Pilatus addixisset, ni- a'jzo') Ivooi^i'. Tojv TTptuTOjv avopojv r ap' T,aiv ,

hilominus ((ui eum primum dilc.Kcranl ^, perseve- T-ajpw i.1T£tT£Ti.[JLT,X''jT0:; IltXaTO-J, OJZ iTTajlTaVTO 0!
raverunt. Apparuit enim eis tertia die vivens, To T:pCozry/ a-j-zry/ ^'['XT.-r^JTiZZ^. 'EcpavTj vap a^j-rot;
multa ethacc alia mirabilia carminibus prophcta- TptTTjV £'/0)v '^^ijiepav TzaXtv ^ojv, tojv Ostojv TrpotsT,-
rum de eo vaticinantibus, et usque hodic Christia- Tojv Tauta y.al aXXa [j.'jpia Tzipl ajTov stpT^/.^-jTwv,
norum gens ab hoc sortita vocabulum, non defe- St'(; T£ VUV XptTTtavOJV dCTO TOVJOt o'jVO[ja7IJ.£VO)V 0'J/
»"*'
cit. tlir.t t6 tpuXov. »

GAPUT XIV.
853
Justus Tiberiensis ^ de provincia Galilfea,
B 854 'Ioujto; Ttgsptaoo;, i-apyta; TaXtXata;
conatus est et ipsc Judaicarum rerum historiam i-!zi-/t'.p-r,r:i ijilv xat auToc 'Io'joa''.V.T,v tTTOptav -j-j,

texere, et quosdam Commentariolos de Soriptu- Ta;at ,

y.at Ttva 'j-o;j.vT,ij.aTa -spt Fpatpwv , aX) v

ris ^ componere '

; sed hunc Josephus (Just. Vita) TouTOv 'IojJT,To; i\i'['/y. <^i'j7ciix£vov . Kat '[-i:

arguit mendacii. Constat autem illum eo tempore (L y.atpto

v £y.£iv(jj Toj ajviypatsEv
y.atoto a'jv£Ypati£v ots y.at 'Ia)xr,7:o;.
scripsisse, quo et Josephus.

CAPUT XV.
Clemens
de quo apostolus Paulus ad Philip-
«, KXt, [J.T, ? , T£pt 00 IlaOXo? 6 aTtjjToXo; Tipo;
penscs scribcns, ait, Cxitn Clemente cl cxterU co- *I>tXt7r7rT,at0'j<; Ypatptov , XiY£t . M£Ta y.at KXt,[ji£v
opcratoribus "•
meis, guorum nomina scripta sunt To; . TiTapTo; |j.£Ta niTpov 'Po>(j.t^<; £— laxo— o;
in libro vitx {Philipp. iv, 3), quartus post Petrum A£'jT£po5 A^tvo; £Yiv£T0, TptTtj; 'Avey^^-Xt^toi;, -

Y^?
Rom« episcopus
siquidem secundus Linus fuit,
: '/.%<. TToXXol TO)v 'Poj[j.atojv 0— oXa[xSavojat, 0£jT£pov
tertius Anacletus », tumetsi plerique Latinorum [X£Ta Tov a— oaToXov Y£Y£vT,a6at KXT][X£vTa. "Eyp*-
secundum post Petrum apostolum putent fuissc (|>£v £x 7rpoa(oro'j tt,? 'ExxXT,aiac 'Pwixtj? rp6a tTiV
Glementem 0. Scripsit ex personna RomanjE Eccle- £v
-. KoptvGtfj ^ ,-.-. e-taToXv^v
..-1....^ 'ExxXTjatav - ,. ravj
..- 6a'j[xaaT^v,
,., ;

siae ad Ecclesiam Corinthiorum valde utilem

Epi- » vtc ev tpavspoi; TtJTrot? OT,[xoai? avaYtvcjax£T«
stolam, qu3c et in nonnullis locis publicc lcgitur, Ttp yapay.TT,pt t-?;; itpo; 'ESpatoo? 'ETttaroXf,?
quoemihivideturcharactcriEpistolce,quscsubPauli IlajXoj ajvaoo'jaa, oj (xiivov vot, [xaatv, dXXi x,r.
nomine ad Hebrccos fertur, convenirc, Sed et mul- XtJY^t;. Kat arXw; [x^YtaTT, iaTtv £v IxaTipat 6[j.ot('.

tis dc cadem Epistola, non solum

sensibus, sed at;. <f>£p£Tat y.at £T£pa i^ 6v6[xaTo; a-jTOvi ^Tvi
juxta verborum quoquc ordinem abutitur. Omnino 'ErtaToXTj, T^Tt; rapa ravTtov aroooxtijLa^£Tat. Ka-.
grandis in utraquc similitudo cst. Fertur ct sc- otaXoYo; HiTpo-j xat 'Art(ovo; [xaxp^jj XoY^f ajvTa-

vi^ros doctos, qui Graeca verba Josephi, 6 XptaTo; Verbum componere non uddunt codices noslri,
"*

o^jziK 7tv, ipse eratCliristus,

fatcntur non esse in- nec Grajcus interpres. Scripta hujus auctoris in>
tclligcnda ut sonanl, scd juxta sensum auctoris, tercidcre.
quem optinc nicronymus cxpressit diccns Et crc- :
''
Consunant Ilieronymo Origcnes in Joannem,
dcbaiur essc ChrisLm. Consulc Dcmonstrationcm Eusebius, Hisl. eccl. iii, Epiphanius, heres.
15 ;

Evanijelicam doctissimi viri P. Danielis Iluetii, 27 Rufinus de .idulter. Origenis,

lihror. Prima-
;

propos. III, pag. 27 etscqq. Mauti.vn. sius in Commcnlariis in hunc Epistolae ad Phili|)-
Frcculphus sa^pc laudatus, qui hoc tcstimo-
'
penses locum, et cx recentioribus plerique ahi,
nium ex Hieronymo dcscripsil, non habet voculain Nihilominus alium ab isto Clemcntem fuisse,quem
csse, pro qua cod. Norimbergcnsis legit
etiam, J} Paulus designat, eumque Philippensis Ecclesia;
Vcrba Josophi o .XotaTo,- ojto; t,v,, aliler ac Hiero- presbytcrum exstitisse,alii non contcmnendisargu-
nymus vcrtit, intclligi omnlno non possunt a Jose- menlis contendunt.
pho prolata, si modo ejus sunt nec enim de
;
'
Al. cooperantibus. De more prima tantum verba
tcstimonii germanitatc cst hic locus ad disseren- affcrt Pseudosophronius.
dum. Illud potiiis animadvcrte alferri hic a Sophro-
Tertius ^naclctus. Gonsona voce sic legunt om-
•*

nio, prout in Josc[)hi libro xviii, c. 4, e.xstat, non nes mss. codices, Vidcat proinde Marianus, unde
ut alias solct, ex Ilieronymo nova intcrpretatione
Clclum pro Anacleio oblruderit in contcxtum Hie-i
exprimi.
* Idera Freculplius ct Vcroncns, cod, omittunt
ronymi. Marti.\n. .inaclciuui legunt quolquot —
I\Iartiana>us et nos inspeximus mss., tanlum Vero-
prniintn, tum post pcrsuvcravcrwit aliquot mss.ad- Sed et
nonsis .{ncnclctus AviyxXT.To; lrena'0. :

dunl rn/hle, Froculphus in eo, qui item infia iio-

Frcculijhus, Ado, Ilonoruis, aliique ita legunt.
mcii Clinstiaiiurum non agnoscit.
'
Victorius maluit 67('/ii5, ut erat apud Grscum in-
Malc in ood. S. Crucis, aliisquc, ct ai)ud Ho-
tornrotem. Utcunquc scribas, doctis viris non
nonum, ./H,s/?„„,s. Vid. Husob. in, 10. alius probalur csse clotus ab Anacleto.
In quibiisdam cditionil)us
'

omitlunlurvurba dc " Abest Petri nomcn a codice nostro et GrsBCO

Vn;;//(?.s-, qu;e Ipsc etiam
SullVidus Petri putavit interprete. Quic soquuntur, ex Eusebii_Iib. in re-
atjundare. In Grtcco olim crat r^ctYoatfstv.
pele.
 665 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS.
yz'.72, 'f;t-ri% Ej7j6'.o; iWjui'., iv toj -rpiTto ty,; A. Punda ejus nomine Epistola, quae a veteribus re-
ixxXr,3'.arr'./.r,; iTrosfa; -y/y.. TiAiJTa Tt[> - p'Tci> probatur. Et Disputatio Pctri ct Appionis longo
sv.a-jTep Tpa-.jvjj, xal t//; toutoj ij.vt,u.t,v ayv. serinone conscripta -, quam Eusebius in tertio Ili-
Tr.aspov ev rr, 'Pwu.r, o'.xo3o;jiT,0iT7a 'ExxXr,jta 'i'j- storia' Ecclosiastic» voluniine coarguil. Obiit ter-
XaTTS'.. tio Trajani anno, ct nominis cjus ' mcmoriam us-
que hodic Roma) exstructa Ecclesia custodit.
CAPUT XVI.
855 lYvaT-.o; TT,; ev 'AvT-.o/itqt 'ExxXT,j(a; 856 Ignalius Anliochona) Ecclcsia! tertius post
TpiTo; (lETa nJTpov Tov izoiTToXov £7:(ffxoro7:o;,0'.ajY- Petrum apostolum episcopus, persecutionem com-
jxov x'.vf,7avTo; Tpa-.avo-j , OT,i'.o;jt.ayf,Ta'. xeXej- movcntc Trajano, damnatus ad l)cstia, Romam
J^)i'.;, Ei; 'Pcoar.v jTiXXtTa'. oJj;x'.o;. IlXiojv ol xal vinctus mittitur. Cumque navigans Smyrnam ve-
ETT-.TTa; TT, 2,|XjpvT„ i^ IloXjxaszo; axpoaTT^; nisset, ubi Polycarpus, auditor Joannis, episcopus
'ltuavvo'j ETrirxoTro; rjv ,
e.y?'"}'^ i^po? 'Ecp£a(oj; erat, scripsU unam Epistolam ad Ephesios, alte-
'Ez'.TroXf,v {jLiav , aXXT,v Tpo; MaYvr,T'.avo'j; , Tp'TT,v ram ad Magnesianos, tertiam ad Trallenses, quar-
TpaXX'.avoJ;, TSTaSTT.V 7:p6; 'Pto,aaio'j;. Ka- g tam ad Romanos, ct indc egrediens scripsit ad
X£'.Oev ijtwv, iypa-i/i «^'.XaoiXsiij'. xal iI,ULj Philadelpheos et ad Smyrnajos et proprie ad Po- ;

xai iotxib; -po; IloXjxap-ov, 7:apaT'.6i;x£vo; a-jTw lycarpum,commendansilliAntiochensemEcclesiam

TT,v iv 'AvTtoyst^ 'ExxXr^Ttav, iv y^ xai Trspt toj in qua et drt Evangelio quod nupe a me transla- *^

EjaYYsXtoj Tov» 7:pii)T,v (jLiTatipaaOivTo;, ix Trpoj- tum est ^, super persona Christi ponit testimo-
turoj 'Ir^JOJ XptTTOj ;jLvf,i«.T,v TrotitTat , Xiyuy/ •
nium dicens « Ego vero et : post resurrcctionem ^ in
« 'Eyw ol xat ixcTa Tf,v avarrajtv iv jti);jLaTt a'jTov carne cum vidi ^ et credo quia sit. Et quando
itOOV, xat TTtTTiJliJ 6Tt i7Tt ' Xat 6Ti T,XOi TTpo; venit ad Petrum, et ad eos qui cum Petro erant,
IliTpov, xat toj; jjv ajTto ovTa;, iTTTiv ajTOt; dixit cis ; Ecre palpate me, ei videte, quia non sum
>rT,Xa;if,7aTi ;j.i ,
6'Tt ojx it;xt oat;xovtov atu;xa- dxmonium incorporale ", Et statimtet-gerun eum et
Ttxov. Kat ijOioj; a"|iavTi; ' auTov, i7riTri'jTav. » crediderunt. Dignum autem videtur, quia tanti
»
"A;tov o'i tpatviTat , iTTitTTip Toto'jTO'j ivopo; ri- veri fecimus mentionem, et de epistola ejus.quam
TTOtfjfjLiOa (JLvf,;xT,v, ix TT^; E^riJToXTJ; ajT0'j t^; ad Romanos scribit {Al. scripsit) pauca ponere.
rpo; 'Pto;xa'!o'j;
yP^'^^''^^; oXtYa ixOijOat. » 'Atto « De Syria ' usque "ad Romam pugno ad bestias,
Sjpta; aypt 'Pto;xT,;, OT,pto;xayto iv OaXaTTr, xat in mari et in terra, nocte dieque ligatus cum
iv
YT».
v-jxTfj; xat T,;xipa;, oixa jjvOiOi;xivo; Xio- decem leopardis '", hoc cst militibus, qui me
rapoot;, TO'jTir:t TrpaTttoTTt;, toT; ^ custodiunt quibus cum benefeccris,
(i'jXa7T0'JTt ;jLi, : et pejores

' Legendum ut edidimus r^avTi;, quod nescio porale vero, non coiporale legendm docet nos ipse
cur in o'!javTi; nuperus editor, inscio lectorc. Hieronymus Prfcfatione sua in wiii librum Com-
mutaverit. mentar, in Isaiam. Consule locum, ubi spiritus et
disputatio Petri et Appionis a Photio me-
- Ilsec dcCmonium incorporate pro eodcm habentur.
morata cod. -125 intcrcidit. Epistola autem prima Pr.Tterea vetustissimus omnium codicum Sangcr-
superest uno tantum loco manca, altera ex bona mancns, nostcr legit incorporale ita quoquecodex ;

3ui parte. emincntiss. card. Ottoboni, sive Alteinpensis olim

Puta Christi 100. Cod. S. Crucis, d nomini
' bibliotheca) jam laudatus codex. Martian. Male —
7;tw, quod magis placet. apud Grajcum interpretem joj;jLaTtx6v, ut et in
* Quod Euscbius ignorare se
profitctur lin. in,
quibusdam Lalinis codicibus corporale. Nosiri
:. .36, ex Nazarenorum Evangelio sumplum essc omnes. et quos Martiana?us consuluit, incorporale
tcstimonium tcstatur Ilieronymus, (juem vide ut alibi Ilieron. ipsc Prffilat. lib. xviii in Isaiam :

2tiam lib. xviii in hniam. Sed^ct in alio apocry- Cum enim aposlvli eum putarcnt spirilum, vel
r)ho libro, nempc Doclrina juxta Evangclium, qaod llebrccorum lectitanl Na-
habetur. Ab Pelri,
IgnaUo autem non ud Polijcarpian, ut in epistola xarxi, incorporale dxmonium.
nnuit S. Doctor, sed in iila ad Smyrn.x-os reci- ^ Ignat. Episr. ad liom. cap. 5 'A7:6 E^jpix^ :

atur, unde locum hunc, si parenthesi claudatur, n ;j.iypt 'Poj;j.T,; OT,ptoij.ayto ota y'^? >'-^'- OaXaTTTj;
imendari posse arbitrati sunt viri docti. vjxt6; xa; T,;jLipa; ivOi^^iiULivo; oixa Xi07:apoot;, 6'
iTTt TTpaTtOJTtx6v TaY;xa, o't Xat i'JipYiTO'j;j.£VOt
' Notandura in Grscco dcesse voccs •J7:'i'j.oj,
um Hieronymus dicat a me Iranslaiiim. Vid. can' yitpo'j; ^^'r/Vfz'/.'. iv ol toT; aotxf,;xaTtv a-jTtov '

^ (xax/.ov ;j.aOr,Ti'jo;xat aXX' o-j 7:apa tojto OiOtxaioj- *

:et 3.
;j.at •
ov7.'.ixr,'j to)v Or^pttov Ttov iixot •^,TOt;xaT;j.iv(ov,
* Ignat. ipw/. ad Smyrn. cap. 3: -Eyw r;t y,-x\
a xat i'jyo;j.at T^jvTo;xa (xot iapiOf,vat, a xat xoXa-
LiTa Tv^v avajTaTtv iv Tapxt a'iTov oToa, xat
rtTTi-Joj XijTto T'jvTo;j.oj; (Ai y.'x-y.'iy.''z''.'j, 0'j'/ ('oT7:ip Ttvtov,
vTa._ Kat OTi T.phz toj; 7:ip; HiTpov iXf,X'jOiv, ior,
OitXatv6;xiva, o^jy r/^avTO. Kitv a'JTa o'i axovTa ixrj
L-jTot; • .VioiTi, '{/T,Xatif,TaTi ;xi, oTt o'jx it;xt oat- OiXr,, iY('o 7:ooTotaTo;xat. ['•'"j- '^'/,~~- ' '^''
tovtov aTt.MxaTov Kat i'iO"j; a'jTO=J
^'jyY"'^*^'-'-'^''
.
T,'>avTo xai
TTtTTrJTav.
(xot 7'j;xtiipit iYt^J '(•.'>0)T/M. N'jv apyo;xat (xaOr|Tf,;
it^vat •
!^T,Xto7at T(ov bp7.-iirj xat aopaTtov,
;xr,oiv ;xi
Grajcus tcxtus o^^a, undc llulinus novi, id
'
cst 'tva XpiTTO-j £7:iT'jytij, Ilijp xat aTa'jp6;, Or,-
'Ir^^oj
cio vere resurrexisse non enim, credo, Servato- ;
ptojv Ti T'jTTaTit; , axop7:t7;xoi o^Titov , 7'JYX07:at
em nostrum in carnevidit Ignatijs,nequc ab a':-- ;xiX(ov, aXi7;xot '6Xo'j toj T(o;xaTo;, xoXaTit; to'j
•^ta argumcntatur.
Atao6Xo'j it; i;x'i ip-/i70(oTav ;x6vov 'tva 'Ir,70'j ,
Dcetnoniwn incorporalc. Erasmus falso lcgit
"
Xpt7T0'j i7:tT'jyoj.
yrporale eum pruribus mss. exemplaribus.
Incor- "* S. quoque Paulus Neroncm lconcm dixerat.
 .

667 S. EUSEBII HIERONYMl 668

fiunt. Iniquitas autena eorum mea doctrina est, J^ oVf.Vi; y.al [j.eta vjzpyziiT/ '/£(pov£<; "(i^^Ct-Kyi'. , Ai
sed non idcirco justificatus sum. Utinam fruar yao avo|x!a'. aoTojv t.t.-.Zvji'.^ \xo'. ztz'. , a).).' o-j

bestiis, quae mihi sunt pracparatae, quas ot oro 0'.a -rojTO £0'.x.7.'.ojO/,v . Ka". i'Oi aro/.ajToj twv
mihi 857 veloces esse ad interilum, et alliciam • Or,p(ojv Twv evTpETTtTOivTwv (sicj |xo'. , aT'.va t-y/o.

cas ad conicdendum nie, ne sicut aliorum niurly- [jLai ofjTaTa cTvai [<.o'. zl^ a7:oj).t'.av, -/.al vioz/.zyl-

rum, non audeant corpus meum attingere. Quod !^c'.v il; Tr,v ziJ.y]-/ /.aTaoooj7'.v, [j.T,7:aj; ov Tpo~ov
si venire nolucrint, ego vim iaciam, ogo nie inge-
£— '. Tojv a).).ojv [j.aoTjpojv, [j.r\ to). [xy^Toj^'. zrrJ lit)-

ram, ut dcvorer. Ignoscile mihi, iilioli quid : (j.ZTo; (J.OJ a'|<a70a'.. K? y^? £7:£A0iTv [j.t, Oi),-/;70j-

niihi prosit, cgo scio. Nunc incipio Christi csse a'.v, l-i6) ^ii^oixoL'., —oOojv y.aTaopojOT,va'.. ZjyYvoj-
'
discipulus ^,nihii de his quaj videntur desiderans asTi |j.o'., Te/.via, to (T'j[j.oipov (j.o'. eyw oToa. Nuv
ut Jesum Ghristum inveniam. Ignis, crux, Jjestiac, apyo[jia'. elvai jj.aOT,TY^<;, o-jolv to'jtwv tojv iipoj|j.iv(«)v

confractio ossium, membrorum divisio, et totius £Tr'.Oij[j.oj, 'iva Tov 'iTjCroijv Xpisrov £'jpoj . D^jp
P ».

corporis contritio,et tota * tormenta diaboli, in me aTaup'!»;, Or^pia, ajvy-^.aT'.; oiTiojv, /.al tojv [XiXtJuv

veniant, tantum ut Christo Cumque jam fruar. » 0'.a7-aa(j.'5;, /.al TravTo; Tovi a(/)[j.aTo; TJVTpiSr,, y.al

damnatus cum
essot ad bestias, ardore paiiendi, ^aTavo'. TOJ O'.aoo),o'j, £'.; i[J.i D.Oojt-.v, "va 'It,70\j

rugientesaudiret ieones,ait « Frumentum Christi : XpiTTOu aTioXa'jJoj . )) KaTa/.piOil; to(v'jv 6t,p'.o -

sum, dentibus bestiarum molar, ut panis mundus [xayTjaa'. ,

xal roOoj too —aOiTv , ay.o-jja; toj
inveniar. » Passus est anno undecimo ' Trajani. PP'jY;j.oj tojv AcOvtojv Ear, •
« STto; 'Ir,70'j Xp'.7T0J
Reliquiae corporis ejus Antiochiee jacent extra £'.;j.'., y.a- £jyo;j.a'. toI; ooout'. tojv Or,p'!ajv aXiaOf,-

portam Daphniticam ^ in coemeterio. va'. , 'iva 858 apTo; y.aOapo; £'jp£0oj . » "ETraOi
Ocxatfjj izzi TpaVavoO. To ol Xc('^avov £^(o T'?ii; Aa^i^v/, './.f,; TTjAr,; '
AvT'.oy£(a; y.aTa/.£'.Ta'. iv tuj /.o'.[XT,Tr,p(oj.

CAPUT XVII.

Polycarpus. Joannis apostoli discipulus, et ab eo IIoXj/.apTTo; 'Iojavvo'j aTro7ToXo'j (j.aOr,TT,; , y.a'.

SmyrnoD episcopus ordinatus totius Asiffi princeps Trap' a'jT0u ttj; S(j.'jpva(ajv ^-(jy.oro; y.aTar/aO^'.;,

fuit, quippe qui nonnullos apostolorum, et eorum Tcajr, ; t-?;; 'Aa(a; apyT^vo; Yiyov^, oia to -oAAoi;
qui viderant Dominum, magistros habuerit et Tojv a— ojToXojv y.ai tojv tov Xpiarov lojpay.oTojv

viderit. Hic propter quasdam super die Paschae a'jvT£Tjyr,/.£vat, Tia'. o'.oaa/.aXo'j; £ayr,xiva'.. Ojto;
quaestiones sub imperatore Antonino Pio, Eccle- ota Ttva; alTta; toj Ilaaya PaatX^JovTo; 'Avtoj-

siam in Urbo regente Aniceto, Romam venit, ubi v(vo'j Tou n(o'j, xat £— taxo—ouvTo; t'?;; 'ExxXr,a(a;
plurimos credentium, Marcionis et Valentini per- p 'Pcoij.r,; 'Avty.r,TO'j ,
iTiiaTr; tt, 'Pcoixr, , iv f,
/.%•.

suasione deceptos, reduxit ad fidem. Cumque ei 7roXXo'j; Tt[j ooYI^'-^'^^ Mapxttovo; xat BaX^VTtvcj
fortuito obviam fuisset Marcion, et diceret« Co- : TTtaT£'jaavTa; avcXaXiaaTO . '.\7TavT-/^aavTo; ol a-jTt})

gnosce '^
nos ; » respondit Cognosco primogeni-
: « £^ a'JT0(j.aT0'j Mapx(ojvo; xat £tpT,xoTo; a-jTtl)
,

tum diaboli. » Postea vero regnante M. Antonino « rvojpt^£ r|(jLa;, » a7:£xptOr,, « rvo)p(^a) tov Tzpta-

et L. Aurelio Commodo **, quarta post Neronem TOTOxov Too otaooXo'j. » M£Ta TaijTa paatX£'JOvTo;
persecutione, Smyrnce, sedente proconsule ^, et Mapxou 'AvTOJvtvou xat Ao'jx(o'j A'jpT,X(o'j Ko^jfj -

universo populo in amphiheatro adversus eum 8o'j, T£TapT0'j [X£Ta Nipojva otajY[J.ou xtvr,OivTo; ,

personante, igni traditus est. Scripsit ad Philip- £v 2[j.'jpvTi OeojpoijvTo; tou avOj7:aTO'j, xat T^avTo;

penses valde utilem Epistolam, qua3 usque hodie Tou or](j.oj ev tuj d;j.!ptO£aTpaj xaT' a^jTOj powvTo;,
in Asiae conventu '" legitur. 7:'jpt 7:ap£OoOr,. "EYpa'}£ 7:po; *tXt7:7:T,a(o'j; 7:avj

Oaj[j.aaT/jv 'E7:iaToXfjV, TjTt; aypt to'j 7:ap6vTo; iv ttj 'Aatavrj ajvoOoj avaY'.vtoax£Ta;

'
codices nostri omnes, ct qua^dam
Iterum D ^ Male Vatic. et quidam aiii libri undecimo.
editiones, intenlum, et aUiciam ad come-
Ail Porro Trajani decimus Christi anno 107 respondet,
dendum mc, idque rectissime non ut Martianccus ;
scd ad 116 referunt Joannes Antiochemis atque
aliique addunt, et ad supplicia : quibus advcrsalur alii.
Gra3cus textus et interpres.Facile ex vorbo adliciam Sic dicta a Daphne Antiochise suburbio ad
•"'

male librariis perspecto, ha; diis prodierunt pravi! orienlem. Vid. Evagrium, 1. i, c. \&.
scriptunc ad suppticui. ct allici eas, perperam in '
Ita codices nostri omnes, multique alii scd
textum intrusjo. al'i itidem cognoscis. Similiter Satanx alii legunt.
^ Nomcn Christi abest a jiraestantissimo Ve- alii Diaholi.
ron. ms. aliisque, et Grccco textu, ct inter- Hic est Lucius Aurelius Verus, qui et Commo-
^

prete. dus dictus est. Exinde matyrium Polycarpi ad an.

^ Ignatius vcro et Eusebius tTov opaTojv xat IGGrcferunt cum Hicronymo quidam docti viri,
aopaT(ov, addunt : De liis vidcntur, ct (jUtV
qua' alii sub Antonino Pio an.LiT passum volunt.Quin
non videnttir, quorum alterum e Ilicronynii textu etiam dc ejus mortis gonere divcrsa ab his tradit
facile excidit. epistola Smyrnensis Ecclcsia? : cum nempe ignis
''
Vocom tola ncc Gra!cus texlus, nec
nostri nihil sancto martyri nocuisset arcessitun? xoa-
codices haent, ((ui mox paticndi, rugientes, rc- (pixTopa, sive carnificcm, qui cum pugione confe-
ctissimc, alis(]uo altero eum, quod redundat. De- cerit.
nique ms. Gi^mbhiccnsis ardorc impaticnli, minus '•'
Statio Quadrato proconsule Asia?.
bene. '"
De conventibus Christianorum quotidianis non
660 LIBER DE VIIIIS ILLUSTRIBUS. 670

CAPUT XVIII.
S59 Ilar-a; 'Iior^voj axpoaTT,; ,
'UparoX-TY,; ^. 8^0 Papias Joannis' auditor, Hierapolitanus
TT,; Wi.x; i7:'T/.o-o;, rivTt ijlovoj; Tjvi-:a;£ Xo- in Asia epi^copus, quinque tanluni scripsit volu-
yoj;, oj; /.a-. zr.i'(pv}^z-/, ExOej'.; Xoy^v Kupioj. mina, quae prainotavit, Explanalio scrmoninn Do-
•Ev ol; XiY'""' ^"^
— 500'.ijl(o'.; jjlt, ixoXojOiTv Troix-.- mini*. In quibus cum se in praefatione asserat, non
Xa'.; oy.ixa'.;, iXXi toj; i7:oT:oXo'j; £'/£'v ^,You;Ai- varias opiniones sequi, setl apostolos habere au-
voj;, i'fT, > KotTivoo-jv T' Wvopsa;, t* lliTCo; cturcs, ait' : « Considerabam, quid .Andreas, quid
itpT^xa»'., T' '^'!X:rTo;, T'I fttojxa;, t! 'laxtooo;, t'! Petrus di.Kissont, quid Phiiippus, quid Thomas,
'ItoivvT, ;, T'! MaTOaio;, xa- o* Xo-.ro'. toj Kjp'!oj quid Jacobus, quid Joannes, quid Matthyeus, vel
|xaOT,Ta'. , T'! r>\ WptTTiOiv , xa; 6 rpETOJTspo; alius quilibet discipulorum Domini quid etiam :

ItuavvT; , •laOT.Tai toj Kj:'!oj sXaXTjav . Ojol Aristion^, et senior Joannes, discipuli Domini
vap [JLI totojtov 3'!oXo'. ei;
='•; avaYvta7'.v to'.?iXojJ'.v
'T-
loquebantur. Non onim tantum mihi libri ad le-
f)70v ^toTa ©tovf,, T,T'.; a'/p'. toj -apovTo; 0'.a Ttov gcndum prosunt, quantum viva vox, usque hodie
Tj'('lpx<^onLV/ti)'/ axtJLa^i'. ATjXovJTat o'i £; aoTOJ in suis auctoribus personans. « Ex quo apparet in
Toj xxTaXoYO'j Ttijv ovoaaTtov aXXov iiva'. 'IfoavvTv [.•1/. e.\] ipso Catalogo nominum, alium esse Joan-
ar^iTroXov, xa? aXXov iiva; rpiiSoTipov 'ItoavvT,v , nem, qui inter apostolos ponitur, et alium seniorem
ivTiva 'jTripov [jLiTa tov '.VpiTrttova xaTapiOixiT- Joanncm, qucm post Aristioncm enumerat •"'.

-»'.. TajTa Oi itpT^xauiv o'.a Ta — poavatpipoixiva ,

Hoc autem diximus, propter superiorem opinio-
Evol; ilrotJLiv, Ta; ojo 'jTrepa; 'ErtTroAa; ijlt, itvat nem, quam a plerisque retulimus traditam", duas
'Itoavvo'j TOJ aroTroXoj , aXXi toj -piiSjTipoj . posteriores Epistolas Joannis non apostoli essc,
Djto; XsY^^^stt ytX'!tov ivta-jTtov 'Io'joa''.xf,v ixoioto- sed prcsbyteri. Hic dicitur mille annorum Judai-
tivat OEJTipojTtv , tp fiXoXojOT^aav E'tpT,vato; , xat cam cdidisse oi'jTiptoTtv quem sunf Ire-
seculi
AroXXtvapto; , xat o\ Xotrot , 0'tTtvi; ijtiTa tt.v naius, ot Apollinarius, et ca3teri qui post resurre-
ivaTTajiv oirxoudtv iv Tto TtojjLaTt uiTa Ttliv ctionem aiunt in carne cum sanctis Dominum
XYttov Tibv Kjptov pajtXiJTitv . Kat TipTjXXtavi); regnaturum. Tertullianus quoque in libro de Spe
o'i iv TT, ^toXtp TT, TTipt T"^ ; 'EXrtoo; Ttbv rtTTtov, fideliun?, ct Victorinus Pctabionensis^, et Lactan-
itat BtXTtoptvo; IliTaoIvo; , xa". .VaxTavTto; TajTT^ tius hac opinione ducuntur.

CAPUT XIX.
KojaopaTo; Ttov iroTr^iXojv iJiaOT,Tf,; , raO^ivTo; Quadratus aposlolorum discipulus, Publico Athe-
ITojoXtoj 'AOT,va'!tov i—:T/.6~ryj urip toj XotTTOti, narum episcopo ob Christi fidem martyrio coro-
it; Tov a-jTov -rt—vj jTTitTipyiTat, xt t TT.v 'ExxXt,- p nato^ in locum ejus substituitur, et Ecclesiam
j'.av £v uLiYaXTi Tapayfi otaTxopTTijav TJvaYit. grandi terrore dispersam fide et industria sua
tal f,vtxa '.\opiavo; £v '.A6f,vat; iyitixadiv ,
iv congregat. Cumque Iladrianus 862 Athenis exe-
EXi-jTtvt 'ivt6ii.i'jo^ , xat 861 rrivTa T/iov Ta gisset hiemem, invisens Eleusina '", ct omnibus
t'idetur intelligendus hic locus,
sed de aliquo alio tulliani liber dc Spe fidelium. Hieronymus, in cap.
"juiquolannis iieri soleret in Asia, inque eo de Ezech. xxxvi: » Dogma inquit, Judaicum quod
"cligione consulentes Christiani, hanc epistolam et multi nostrorum, ct praecipue Tertulliani liber
'ccitarent. de Spe fidelium, Lactantii Inslilidiomtm volumen
'
Euseb lib. Joanne presby-
iii, c. 39, de altero scptimum pollicelur, ct Victorini Petabionensis
:ero intclligit, non de
apostolo et evangelista, episcopi crcbros expositiones, et nuper Superus
|uem Baronius in Martyrol. sequitur. Contra ipse nostcr in Dialogo, cui Gallo nomon imposuit, ct
riieronymus epist. 75, 'ad Thoodoram, et reliqui ut GrKcos nominem, et primum extremumquecon-
Hartyrologiorum auctores, aliorumque scriptorum jungam, Iren.iius et Apollinaris. »
i<rmen. ^ Victoriniis Petahionensis. Talso legebat Erasmus
* Supersunt hujus opcris, Aoy'!(ov xootaxtov Victoriniis IHciaviensis : cum nullus sit codex
W(i'^'['>^ duntaxat qua^dam frgmenta. ms. qui non legat Pctabionensis, vel Pictalionen-
^ Papias apud Euseb. 39 Avixptvov X^jyoj;
iii, :
j) sis. Martian.
:t 'Avopia; Tt^ IliTpo; itriv, f^ ^tXtrro;, f^ xl ^ Vcron.
f, Cliristi martyrio coronato, cui suffra-
*ojixa;, f; 'lixtooo;, f) t'! 'lojivvr,;, f^ MaTOaTo;, gatur Gra>cus interprcs 6rip to'j XptiTovJ. Con-
f,
stanter Hicronymus hic etin epist. 78. ad Magnum,
pro uno eodemquc habet Quadratum Alhcnarum
episcopum cum ilio, qui Apologiam pro Christiana
rcligione ohtulit Ilaflriano nihilominus docti viri,
;

tat (xivoJTr,;.
Valnsius, Tillcmontius, aliiquc duos Ouadratos
* AHstomen habct cod. S. Crucis hic atquc divcrsos comminiscuntur.
nfra et ^lius Gemblaccnsis, tcste Suffrido Petri. '" Pr.'clulimus codicis nostri h^ctioncm FJeitsina,
ilox Veronensis loquantui pro loquebantur vcrius : quam rctinct et Gomblarcnsis a Sulfrido inspcctus.
id Papioc textum XiYojTtv. otiam
Ileliqui oinnes oditi Elcusinam, vitiose.
*Veroncns., Cwimemorat. Quid autcm sit Etcusina
inviserc, vel ut in Epi-
«Supra cap. 9 Veronens. Qua a plerisfiue reluli- stobi ad Magnum, Etcusinx sacra iuvisere, ipsc
nus Iradttum. cxplicat in Chronic. ad an. 7 IIadi'iani sacris
' Ila Judaicas
traditiones appellari, notum. Vid. Etcusinx initinri, Grajco xi 'E/iOTtvta iro-
renaeum Iib. iv, et v, Apollinari cnim scripta rT-jitv. Facund. Ilermianens. integrum hocHiero-
ntercidere, quemadmodum et, quera laudat, Ter- nymi capitulum recitat.
671 S. EUSEBII HIERONYMI 672

pene Groeciae sacris initiatus dedisset occasionem A. Tr, ; 'K/./aoo; irj7Tr,pta [x'jr,0£t;, oiooj/.sv di!50piiT,v

his, qui Christianos oderant, absque praecepto l-t t6 to'j; [j.fTO'jvTa; toj; Xptrutavoo;, /.ai otya i

impcratoris vcxare credentes ;

porrexit ei librum [iJy.TtA './.r,; /.e/iJ73.oj; /o),a7at, £7:4ooj/.£ ptoAov 'j—
Ip
pro religiunc nostra compositum, valde ulilem', Tf,; r,[jL£T£pa; Opr,r/.£t7; ajvT£0£tjav, ravj ypr,7TT,v
plenumquo rationis et fidei, et apostolica doctrina xal (z\i.o'j'yTi AOYt7[xov) /.at t.Itzzo):;, d;'!av t£ tt,;

dignum,in quoetantiquitatemsua? aetatisostcndens aTtojToX './.•?); iratOE-jffiOj;, iv r, xa? tt, OLp'/%'.''j--r,zv

ait, plurimos a so vivos qui sub Domino variis in TTJc 'fita; r,X'./.ta; 0£t/.v"j;, 'i'ir,, t.u/./.oj^ £ojpa/.iva'.

Judtfia opprossi calamitatibus, sanati 1'ucrant, et T'. OfV 6—6 TOJ Kjptoj — ot/.(/,at; iv tti 'foooata /.i.-

(jui a mortuis r'csurrcxerant. |j.vovTa; Vj70t; taOivTa;, /.at OTt Ttvl; i/. •iv/.zwi

avijTT.Tav.

GAPUT XX.
Aristides Attieniensis philosophus eloquentissi- 'Apt7T£tor,; 'A0r,vatojv otAoTO^vO; cOtppa-ir,; , /.at |l

mus, et sub pristino habitu- discipulus Christi, xaTa TT,v TrpoTipav otaYOJYr,v |ji.aOT,TT,; 'Ir,io'!i

volumen nostri dogmatis rationem continens, eo- XptaToij, xEjyo; 00Y[-«-aTo; T,[ji£Tipo'j ava[X£T:ov Xo-
B Yta(j.oo, xaT' ix^Tvo xatpoj iv tp xat KojaopaTo;.
dem temporc quo et Quadratus, Hadriano principi
dedit, id cst, Apologeticum pro Ctiristianis, quod 'Aoptavio TOJ paatX^T £T:iooj/.£, TOJTijTtv, aToXoYr,T'.x6v
usque hodie perseverans, apud philologos ingenii LiTrip Tiov XptJTtavwv, o-sp aypt toj rrapovTo; -apa

ejus judicium est. ToT; '.ptXoXoY^t; ao)!^£Tat.

CAPUT XXI.

Agrippa, cognomento Castor^, vir valde doctus,

adversum quatuor Basilidis hajretici volu-
viginti 7:X'.OSJ[J.ivOs ,
/.7.'% TWV £l/.OT'.Ti77apOJV BaTlX£'!0O'J

mina*, quae in Evangelium confecerat, fortissime OLi^ixv/.ryj ),6'^or/ Twv zl^ To E'jOL'('(iX'.0'/ ~ap' ajTOU
disseruit prodens ejus universa mysteria, et pro- TtspitppaaOsvtCDv yt^rjoLidDZ s^r^fr^dT.^zo ,
-avTa ajtO'!;

phetas enumcrans, Barcabau" et Barcob, et ad Ta [.«.'jTTr^p-.a r/.tpaivwv, xal tojt rpo^jr^Ta; rjva-a-
terrorem audientium alia quaedam barbara nomi- p'.Ojj.o'jijLivo'j; , Bap/.aoav /.ai Map/.oo ,
/.a- Ttpo;

na : et Deum m.aximum ejus Abraxas, qui quasi ciooov Ttuv a/.pow[jL£vajv , STEpa Tcva pipoapa ovo-
annum continens^, si juxta Cr^corum numerum [xaTa /.ai tov [xsYtaTov auTw Oeov 'Aopa^a; oTa , ,

supputetur. Moratus esf autem Basilides, a quo evtajTov TTSptsyovTa xaTa tov ap'.0[i.6v tu>v rpatxtuv
p
863 GnosLici, in Alexendria temporibus Hadriani, (^r/.it^O[j.iVOv TsX£'jTu>vTo; BaTtAsfoo-j rvojJTt/.ot £V .

Mdem cod. noster valde necessarium : mox consule IrenaBum

lib. iv, cap. 23. Martian. —
Gemblacensis pro sux xtatis habet siuv adionis. Mirum quam varie barbara haec duo nomina in
Perperam uterque. lJa3c vero apologia, qua gra- editis libris ct manu exaratis inveniantur, et quam
vissima pcrscculio sedata est, ut testatur Hier. vitiose. Nostri primum Barchabbam legunt cum
epistola supra laudata ad Magnum, amplius non duplici b, ut Eusebius, aliique Grasci Bapxao-
habetur. Satius porro est opinari oblatam eam Ha- Sav. Alterum Barcob aut Barcko. Malim rescribi
driano, cum secundum Athenas venisset, non pri- Barcop. quod Eusebiano Bapxw'j magis respondet.
mum, ut vulgo existimatur nempe Christi anno : Theodoreto, Hxret. Fab. i, 4, et Eusebio Prxpa-
126, iion triennio ante. rat Evangetic. x, 5, ipsique Hier. epistola ad Pau-
- Id est, sub veste philosophica, seu pallio.Infra lam de Alphabeto sonat, fitium vocationis sicut
cod. S. Grucis, Hadriano principe male. Hier. , Bapxaooav Epiphanio xxvi, 2, est filius siupri vel
epistola ad Magnum. « Aristides philosophus, vir 'parricidii. Proinde vitiose habent alii, qui
cloquentissimus, eidem principi (Iladriano) Apo- Barchobetk vel Bertkabam , et Marcob ,

logeticum pro Ghristianis obtulit contcxtum philo- et Darckon , et Barcobbam , et Barcobbet

sophorum sententiis. » Deperdita est etiam haec legnnt.
insignis Apologia, quamvis apud Coloieros in Malim continet aut SHp/;w/n<Hr, expuncta vocula
•^

Midelli monasterio latere eam quidam scripse- ^. si, quje ex indiculo de haeresibus huc adscita est.
rit.
" Littcra; qua) 'Aopa;a; nomen efficiunt, juxta Grae-
Martianeus Castoris ut
' et Euseb. 'AYptTTTta corum numeros supputatie, reddunt 365,numerum
KaaTopoi;. Cod. Gemblacens el Indiculus Haeres. scilicet dicrum anni. Vid. quaj in epist. ad Theo-
qui Hieronymo tribuitur Pastoris, omnino vi- doram adnotavimus.
tiose. Moratus est autem. Non mortuus est, scd mora-
'

Intercidit Agrippa^ opus, ut et Basilidis volu-

* tus estautcm, eic, legit codex Sangerman. cum
mina,qua! ibrtasse £ii((»fyt'/n/m inscribebantur :hoc multis aliis. Martian. Sic legunt codices nostri
enim nomiue videntur memorari alibi ab llierony- omnes, et Sangermannens, apud Martianjeum,
mo aliisque. Hier in Chronic. ad am Christr
aliicjue Ilegii. Ipse
Barcabam el Barcob. Ita legunt exemplaria mss.
' |:}o: « Hasilides ha^resiarches in Alexandria com-
In nonnullis est, Berthakam ct Uercobeth. At de moralur, a quo Gnostici, » ctc. Vide in Chroni-
his vorborum portentis, ot nominc Abraxas, vice co ad pag. 709. Nam ([uod vult quidam nobis di-
iudices nostros supra in hoc tomo IV, el in supe- cam dici, quod vwratus pro morluus legerimus,
riori tomo IH noslra; editionis. Similiter et de ut ot in Ghronico, commoratur pro moritur, nos
Antinoo infia in Hcgesippo. Dc Cocheba vide Com- misero obtrectatori precamur meliorera men-
ment, in cap. ix Danielis, col. 1117, et in Episto- tem.
ia, Lectis litteris. De ab.^axas et aliis nominibus
673 LIBER DE VIRIS ILLUSTIIIBUS. 674

'A/sfavopi!? ExXf^OT.Tav iv toT; /sovo',; 8G4 A qu» tcmpcstate et Cochcbas' diix Jiulaic;r> (actio-

'ASp-.avoj, f>-i •/.x: KoyiSo; 6 twv 'lo-joaiwv v,"^J- "'3, Christianos variis siippliciis cnecavit.

ti.£vo; -oXXoj; -wv \z:t:'.tiwi -o'./.(Aa'.; TMKupiat;

avTJAOJiiV.

CAPUT XXII.

'llY''i'-~~''^ "*"' /^'^'«"J"' ~^^>'' a-or:o).(ov ,

-aia; Ilegesippus vicinus apostolicorum temporum, et
i— 6 TO^J — aOoj; to^j Kjpto-j, ecj; twv '.c.tov "/povwv, omncs a passione Domini usquo ad suam a^atem
Ttbv £xx/.T,3'.ar:'.xu)v T:oa;Etov 6'iaivwv tTTOOia; xat Ecclesiaslicorum actuiim tcxens historias, multa-
roXXi £t; 05iXo; twv dvaYtvtoTXOvTiov xjvTJtvovTa, que ad utilitatem legcntium pertinentia hinc inde
-avTayoOcv tjXXeywv revTi uuviOT.xi ^tSXo-j; arXoj- congregans, quinque libros composuit^, scrmone
rriptjj XoYtjj, oJTTi ixitvtov ISt.yt; ja^Oat yapaxTf,- simplici, ut quorum vilam sectabatur, diccndi
pa;, tuv Ttji pito £;T,xoXojOit. *ar/.st ol iTTtTTfjvat quoque e.xprimeret characlerem. Asserit se venisse
TTJ 'PtOIXT, £Z: WvtXT^TOJ, TOU [JLETa IliTpOV 0£XaT0'J sub Aniceto Romam, qui decimus post Petrum,
iTTtTX-iTTOj , xat oiaT£T£X£X£vat a/TTt 'EX^-jOipoj episcopus fuit, et perseverasse usque ad Eleuthe-
JrtrXO-OJ TT,; -30£tpT,fJl£VT,; 'PtOIJLT,;, O; 'AvtXT^TOJ rum ejusdem urbis episcopum^ qui Aniceti quon-
otaxovo; £Y£YOv£t. Kat xaTa twv ttotoXtov £;t,yoj- dam diaconus fuerat. PrrRterea adversum idola
;ji£vo;, £x rota; rpwTOv TXavT,; t,j;t^Ot,, rjv£Ta;£v disputans, ex quo primum crrore crevissent, sub-
^rropiry, 0£txv"j; iv Totot; t,vOt,t£ xatpot;. <l'a7X£t texit historiam, ex qua ostendit, qua floruerit
vao o'JTto; « T'j[jiooj; toT; v£xpot; xat vao'j; ajtate. Ait enim^ « Tumulos mortuis templa-
:

irotT^TavTO, xaOi aypt t-^; O£upo 6pa)[JL£v, i'^' tov que fecerunt, sicut usque hodie videmus e qui- :

ETTtv xat 'AvTtvoj;, 6 oojXo; '.Voptavoj Katiapo;, bus est ct Antinous, scrvus Hadriani Cn3saris, cui
ojTtvo; xat y-'!^'''"''-^^^ aYwv iv tt, 'AvTtvto £— t- etgymnicus agon exercctur apud Antinoum civi-
TiXsTTat, xat to otxatov tt,; ToXsto; £X Tf,T ajTou tatem ^, quam ex ejus nomine condidit, et statuit

-porr.Yopta; -'•»'/} ,
'*''' "potpTJTa; ev Tiij vato prophctas in templo^. » Antinoum aulem in deli-
£r:T,T£ . » TOV Ol 'AvTtVOJV Iv Ttl> lX£Ta$'j TOJV ciis habuisse CiEsar Iladrianus scribitur.
aToiXtxitov (rt) £r/T,x£vat 'Aoptavov Ttv£; Tj';ypi -

tpovTat.

CAPUT XXIII-
'lourrlvo; '.itXoTocpo;, xai tf|) r/f,[jLaTt twv cptXo- Q Justinus philosophus,habitu quoque philosopho-
Totptov ypto[X£vo; , i-6 t-^; X£a-oXtTtbv e-apyta; rum incedens.de Neapoli urbe Palasstinac'', patre

naXatrrtvT,;, ix TraTpo; nptr/.o'j Baxyeiotj , uTrlp Prisco Bacchio^, pro religione Christi plurimum
TT,; OpT,r/t£ta; Ttov Xptrrtavtov Trivj exoTrtajEv, laboravit : tantum, ut Antonino 866 quoque
in
loTzi xat 'AvTtovtvto S65 Tto £-txXT,v ritto , xat Pio, et filiis libaum (Apologia lon-
pjus, et senatui
Tot; tojtoj -jUuTt, xal tt, rjYxXf^Tto ^toXov xaTa (jior) contra gentes scriptum daret,ignominiamque

'
quibusdam Hieronymiam. codicibus Cliox-e-
In Non apud Antinoum civilatem gymnicum Anti-
^'

sicmie revera est c|uandoque appellatus im-

ba.'s: noo agoncm cxerceri solitum, sed in Mantinen,
postor ille "^sl"»'^ ""2, filins mendarii cum pro- : scribit Pausianas in Arcadicis, '0 paatXs^j; xaTs-
prium nornen essct Cochebas,'^2Z'2 "'Z./i/nfs' stcllx. aTT^tjaTO a'jTtj> iv MavTtvatqt Tt[xa; -xat teXetTjV...
' Exiniii hujus opcris nonnisi rjuffidam fragmenta xat aYtiJv ijTtv a^jTto ot' stou; 7:iix-Tou. Jam itaque
restant, quae Halloixius el Grabe collegerunt. Vide malim emendare cx pr;nstantissimo ms. nostro,
Euseb. Ayon exercctur Antinoius, civitatemquc ex ejus no-
•^
Hsec sunt Hcgesippi verba apud Euseb. iv, 22 : mine, etc. eoque magis, quod idem Hegesippus,
r£vo[X£vo; Oi £v 'PioixT, otaoo/f,v £-otT,7a[XT,v [xiypt; 0'j xat aYtJJV a-^z-T.: '.\vTtvo£to; etc.
'AvtxTi^TOj, oj otixovo; -ty» 'EXejO^po; Kat -api .
•^
Exciderunt ab Ilegesippi tcxtu postrcma hajc
\\v'.xf,TO"j SojTf,p otaoiy£Tat
[xiO' 6v 'EX£jO£ - vcrba, xaTijTr^Tsv iv tio vato, qua) Ilier. yertit,
,

po;. reddas Latine

Ou.TG sic Cum essem aufem D staluit in templo non cnim quemadmodum iV.Tt7£v
: ;

lionue, successionem composui usque ad Anicetum, -oXtv, ita £/.Tt7£v 7:potpf|Ta; dici potest. De prophe-
cujus diaconus erat Eleulherus, ct ah Aniceto suc- tirf autem Autinoi clegans cst Origenis contra Cel-
cessit Solerus, posl qium Elculhcrus. Xequc enim- sum locus lib. iii, num. 3G. Vi-ie et Spartianum
vero Ilieronymus, quod antea notatum est doctis in lladriano. Qui sequilur versus, Antinoum autem
viris recle otaooyf,v i-otT,7a;xT,v, interpretatur, in dcliciis, etc, pcnitus non habct cod. S.
fiomx persevcravi, aul t|uemadmodum llufinus ipse, Crucis.
Pcrmansi ibi, pru succc.%sionum series composui, aut "
Verius Samaria) urbs diccretur, qu.-c ab incolis
digeisi. Mabortlia, oliin Sichem est appellala.
* Apud Euseb. n, 8 Ilist. 01; XIV 0' :a'yta xat ^ Bacchiuni tanquam : Prisci cognomcn accipit
vao"j; £7:otT,7av to; [xiypt vjv "
tov ;r:t xat .\vTt- Hicr. cum sit Patris Prisci nomen, ([iiod afflrmat
voo; Oo-jXo;
'.Voptavoj Katiapo; , o'j xat
aYtov Suidas apud Lipotnannm partc \'aIosius ex
ii, et
aY^-^at 'AvTtvoito;, 6 xat ito' r/j.tu^/ ,/tvo;x£vo; xat co proljat,quod plurali numero Justinus addit,T(ov
Yap xat TToXtV £XTt7£V ertOVJIX^JV '.\vTtvooj xat aTTo «I'Xaj.[a;, patrem nimirum et avum indi-
-50', :a;. cans.

[a) Ouid sibi Grcccus velit, non assequor. Videlur verba in deliciis pro cedilicium^ dignitatis nomen,
accepisse. Satis supine.
675 S. EUSEBII HIERONYMI 676

crucis non erubescerel et aliuna librum {Alto^a ;

A. 'W'' sOvojv ajvTaYsTTav £-'.oo\iva'., tov 'jv='.'i'.c |J.OV

brevior) successoribuaejusdem Antonini, M. Anto- Too ^tajpov) (xr, a'.T/'JV'i;/.svo; , /.a'. aAAT.v ^loX^j,

nino Vero et L. Aurelio Commodo. Exstat ejus toT; Tou aoTOu 'Avtojv(vo'j otaooyo'.; , TOJTir:'.

aliud volumen [Oraiio ad Grxcos) contra gentes, Mapy.oj 'AvTojvtvfij Bt.ooj, xa'. Aoj/.(oj Aopr.Xtoj

ubi dc d;nmonum quoque natura disputat et :

Ko;j.'^ooj. "EcTTi y.a'. a/.Xr, a^jTOo P'!6ao; •/.aTa toj/

quartum adversus gentcs, cui titulum pracnotavit eOvojv, £v t^ Trepl "rr,; <p'j7£w? tojv oa-.ix^ivojv 0'.a).i-

"f^XsYyo?* sed et alius de Monarchia Dci, et

: Yitat, xal TiTapTov Xovov i-jjj.otoj; y.aTa twv eOvwv,
alius liber, quem prajnotavit Psallen'^, et alius de ov £-£Ypai{/£v "EAt'(/<Ji, xa'. a/.Xov rep'. tvj; toj

Anima. Dialogus contra Judajos, quem habuit ad- Sio^j ij.ovapy!a(;, y.a'. aXXov wvjjxaTc WaXTr,v, xa

versus Tryphonem principem Judffiorum : sed et zztpo^j TZtp: TTji; .L '•/r,,'. AtaAovov -/.aTa tojv '1o'j

conlra Marcionem insignia volumina, quorum oatoiv , ov £'/£'. xaTa Tp'j'ioJvo; apyr^YOJ twv
Ireneus quoque quarto "'
advcrsus Hsereses libro 'lojoatojv. 0'j p.r,v aXXa /.al /.y.-oL Mapy.'!o)vo; £z(-

meminit:et alius liber contra omnes h.T.reses*, a-/)|xa T£'jyrj, ojvTtvojv Etpr,vaIo; ev toj — ijjL— tio /.^'((i)

cujus facit mentionem in AjwlogeLico, quem dedit Tw y.aTa xwv alp^Ttxwv ij.i;j.vr,Tat. Kat aXXr, PtoXo;
Antonino Pio. Hic cum in urbe Roma haberet o'.a- y.aTa Traaojv twv atO£T£ojv , rj; !JL£;jLvr,Tai £v tc(>

Tpioa;^, et Grescentem Cynicum, qui mulla ad- 'A— oXoYr,Tty.iij , ov ioojy.Ev 'AvTwvtvco TtJ) Ilttj).

versum Christianos blasphemabat redarguerct gu- 0'JT0; £v Tr, 'Poj^xr, £yojv Ta; otaTptSa;, £'j8jvo)v

losum, et mortis timidum, luxuriaeque et libidinum Kpr^(Txr|V (/ . leg . Kpr^ay.ivTa) tov K'jvty.ov , tov

sectatorcm, ad extremum studio ejus et insidiis y.aTa tojv XptTTtaviTjv pXatrffr, ;jio\)VTa ,
y.at y.aXwv

accusatus, quod Christianus esset, pro Christo a^jTov XatpiapYOv , y.at tov OivaTOv <iooo'ju.£vov ,

sanguinem fudit. a70)T6v T£ xat axiXajTOv, TiXo; Tr, to'jto'j £v£pY£ia

y.at £7:tSo'jXT, w; XotTTtxvos 6-'£p toj XptTTOj 'i—7iHf/.

CAPUT XXIV.
Meiito Asianus, Sardensis cpiscopus,librum im- MsXtTOJv 'Aatavi^j; , I.ipotto'j irtoy.o— o; ,• ptoXov
peratori M. Antonino Vero,qui Frontonis^ oratoris PaatX^t Map-/.oj '.ivTwvtvti) B-^^poj, '6; 4>p6vTa)vo; too

discipulus fuit, pro Christiano dogmate dedit. pr^Topo; ;xa6-/;T-^,; ey^Y'^"''--» 'J~£p toj twv Xptrrti-
Scripsitquoque et alia, de quibus ista sunt, quae vojv o6Y;j.aTOs £-£oa)-/,£v . "EYP^t^^^^ ol '/.at £T£pa ,

subjecimus: de Pascha libros duos, de Vita pro- dcp' ojv Tao£ L)7:£Ta;a;ji£V 7:£pi Totj Ilir/a Xoyou?
phetarum librum unnm, de Ecclesia librum rnum 0'J0, 7:£pt BiO'j TTpocp-c^Ttxoj XoYOv £va, 7:£pt '^•/./.Xt;-

de Die Dominica librum unum'', de Sensibus ata; X^^ov £va, 7:£pt 'II;j.£pa; K'jptaxr,; Xoyov £vs,
librum unum, de Fide librum nnum, de Plasmate C -c-,; Aiavota; Aoyov '£va, 7:£pt TWV niTTlOV X6-.'0V
librum unum^, de Anima et Corporc librum iva, 7:£pt nXaJcO); £va 7T£pt ^jyT;; xat aio;jLaTo;
unum, dc Baptismate librura unum, de Veritate £va, 7:£pt BaTTTia^JLaTo; £va -£pt 'AXr,0£ta; £va
, ,

librum unum,de Generatione Christi librum unum

7T£pt r£vvT,a£co; XptJTO'j £va , 7:£pt npoGT,T£ia;
deProphetia^ sua librum unum, de Philoxenia 7:£pt 'I^iXof^vta; £va, •xat £'T£pov X6yov
Iriiy.^ £va,
librum unum, et alium 8GI librum qui Clavis
'6; ir.r^pi^z-y.i KX^i; , 7T£pt AtaSoXoj £'va ,
7:£pJ
inscribitur de Diabolo librum unum, de Apoca-
;

'A7:o^/.aX'j(J)£0); 'Io)avvo'j £va, •/Cat TTEpi -ou 'Evaa)ijiaTO«

lypsi Joannis librum unum T.ipl 'Ev(Ta)[xaT0'j
Oeo-j "/yriow 'ivoL, 'ExXoYwv X6yo'j; I';. Tojtoj tt^v
0£O'j librum unum '", et 'ExXoywv libros sex.

'
Nunc inscribit'ir A6yo; ^rapatviTixii);, quo probris oneraverat. Ejus meminit Gellius, Julius
nomine eum vocat ctiam Damascenus in Paral- Capitolinus, Ausonius aliique.
lclis.
'
Librum de die Dominica non enumerat cod.
2 Veron. WaXTr,;, Grrncis litteris. Intercidit au- Veronensis, quem tamen Eusebius novit, et 7:£p!
tem hic liber, ut et sequens EyoXixov Tr^pi 'j-^Ay^;, K'jpta-/.T,; vocat I. iv, c. 26.

el quffi infra memorat, 'eontra Marcionem * Hunc dc Plasmate librum Vatic. 3i2 non
volumina. agnoscit: Veronens, noster de Plasi legit, veriore,
^ Ilactcnus editi cum Graeco interprete, in qiiinto ut arbitror, lcclionc. Euscbius vocat 7:£pt ^rXi-
^
non antiquiss. ms. nostcr castigat. San-; lib. iv, " a£0);. Idem voluit exprimere Gemblaccnsis de
non v, hoc Justini opus laudat Ironaeus cap. 14 Phasc, ubi legend. de Pla^i. :

KaXco; 'Io'j!JtIvo; ev toj Ttpo; Mapxtojvx ct'jv jaY;J-0(Tt Non ita vidctur intelligendus Eusebius non
^"
;

(iTjaiv etc. enim 7:£pt 7Tpo'jr,T£ta; a'jTOj dicit, scd a'jTO'j TTspi
* Hunc librum eontra omnes hoereses non rccen- T,oocir,T£ta; quamvis et Uullnus vcrtat, et dc prO' :

set ms. S. Crucis. Certc non cxstat hodie, sed plieiia ejus.
"* Variant de hoc loco duo codices, Vatic. et S.
nunquam forlassc in manus hominum venil.lllum
ipsc Justinus Apologia longiore intra domesticos Crucis, quorum alter KAITOITEIMENCuMATOV
parietes apud se habcrc dixit, et si oportuisset, ctc. ubi legend. xai tov 7:£pi, ctc. alter verbis
cditurum. £vaco;jLiTO'j 6£0'j stalim subjungit, de .FAcrnitaU
" Quod Tatianus apud Eusebium iv dixit Tfi Dci Tov £va, librum unum ct Erlogarum, etc Sciiicet
]j.£YaXTi TToXit, dc Ilnma ar^cipit Hier. ; alii dp Mc- ad orRm libri, ut arbitror. ha-c crat Gr.TCorum
galopoii Arcadi;c urbo, dc qua aiibi Talianus ma- vorl)orum interprctatio, de Incarnatione Dci qu&ta
uint inlclligero. non satis assocutus librarius, qui eam in tex-
* Puto ut Frontunis ipsius calumnias confuta- tum intrusit, Icgit, dc .Kicrnitale, etc, cujusmodi
ret ; ille enim famosu Declaraatione Christianos librum fuisse a Melitone scriptum, nusquam
m LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 678

Hujus elcgans eL declamatorium ingenium Ter-

, o-j; ^.'?«"y^ ''•^"i "''.: 'F.xy./.^Tta; O-lp tuUianus in septem libris, quos scripsit advcr-
>.0Y^'.;
MovTavoj, AivE-. OT'. zo/.Xo; twv ^,aE.-:£3Wv voiaiI^ojjiv sus Eccicsiam pro Montano, cavillatur, dicens
xJTOv Tzpoor-.r^'/. cum a plcrisquc noslrorum prophetam putari.
'

CAPUT X.XV.

6s6«pi).o; Ex-ro; tt,; £v 'Avt-.o/ei? 'ExxAr.Tia; Thcophiliis, scxUis Anliochcnsis Ecclcsicc epis-

^it-.AEjovto; Mipxoy 'Avtu>v!voj BT.poj, pus -, sub impcratorc M. Antonino Vcro librum
Lr-rxoTio;,
pioAov xaTa Mapxdovo; rjvETa^iv ,
t.t;; ayp'. contra Marcionem composuit, qui usque hodie ex-
:r;.Aipov Tj-,'/avi'.. ToiTOj tfiptTai xa- rpo; Ajto- stat*. Ferunlur ejusct ad Autolycum Irla volumi-
Ajxov Tpia -t'y/r, ,
xat xaTa tt,; aipijsto; 'Epixo- na, et contra h«resim Hermogenis liber unus :

y£voj; Xovo; tU, xai aA^.a-. ?pa-/£^a'- piSXo-., £•; cl alii brevcs elcgantesque tractatus ad «dificatio-
o;xooo|xt;v tt,; "ExxAr.T-a; avT^xouja;. 'AviYHov £-' ncm Ecclesi.e pertincntes. Legi sub nomine ejus

ovo;j.aTi ajTOj £; EjaYY£X;ov xa; £;; napo'.ix(a; in Evangelium et in Proverbia Salomonis Com-
XaAotJLtuvo; •J-op.vrlixaTa , aT;va ,ao; o-j ooxouji mentarios, qui mihi cum superiorum voluminum
7JU3pov£;v TT, ij-iji? xa: tt, tspajs; Ttbv T:poz;- elegantia et phrasi non videnlur congruere.
pT,ijijviov tjyy?^F'-!J^^~''^''-

CAPUT XXVI.
'A-oXA;vap;o;, 'liparoXito; tt,; 'Aj;a; Er;7xo7:o;, Apollinaris. Asiae llierapolitanus episcopus, sub

^aj^XsjovTo; Mapxo-j 'AvTtuvlvoj Brjpoj r^vOrjaEv ,, impcratorc i\L.\.ntonino Vcro floruit, cui et insigno
tpTivi xa; iTi;Tr,aov t£v>/o; urlp tt,; Ttbv Xp;T:ia- volumen profideChristianorum dedit. Exstantcjus
•no^t rlTTSto; iriotoXiV. E-.t; xa; 'i-tpoi r.v/zi ajTOo et alii riuinque adversum gentes libri et dc veri-

xaTa Ttbv eOvtbv X^y^^-. ''^'- "-? •

iXr,OE;a; ojo, xa; tate, duo, adversum Cataphrygas * tunc primum
xaTa Tiov <l>oj"'u)v tote TOtbTOv dvaxjii;avTiov aaa e.xertos cum Priscilla et Maximilia insanis vatibus
np;Tx;XAa xa; Ma;;a;XX? ivoTio;; -po'.pT,Ta;;, ap- incipiente Montano.
ca'xivo'j MovTavoj.
CAPUT XXVIL
A;ovj7;o;, tt,; xaTa Kop;vOov 'ExxXT,3;a; £t:;t/.o- Dionysius, Corinthiorum Ecciesiaj episcopus,
t:o;, TOTOvJTOv ij-ipaor,; xa; 7T:o'J0a;o; £^^^^''^1 wtte tantoe eloquentiee et industria3 fuit, ut non solum
;jLT, ijLOvov Too; Xaoj; tt,; ;o;a; 869 ttoXeoj; xa; suaj civitalis 670 et provinciae populos, sed et

£za5/;a;, aXXa xal £Tiptuv £7:aoyttbv xa; roX^tov aliarum urbium etprovinciarum ^ episcopos episto-
0'.' o";x£;ojv '£~;T:oXtbv Tr£T:a;o£jxiva;, a'.p' cijv £Jt; C Jis erudiret. Ex quibus est una ad Lacedsemonios,
;x;a TTpo; AaxEoa^^aoviou;, aXXr, T:p6; 'AOT,va;oj;, alia ad Athenien?e3,tertia ad Nicomedienses,quarta
Tp;TT, T:p6; N;xoaT,0£;;, T£TapTr, rpo; Ivpf,Ta;, T:i;j.- ad Cretenses, quintaad Ecclesiam Amastrianam ®
Tr:T, T:p6; '.\;xaT:p;avf,v 'ExxXr,7;av xa; £Tipa; et ad rcliquas Ponti Ecclesias.sexta ad Cnossianos

n-jvTOj 'ExxXT,7;a; , 'ixTr rp6; Kvtoa-7;avoj; xa; et ad Pinytum ejusdem urbis episcopum, septima

reperire est. Ilinc adeo suppetit argumen- novum quffidam fragmcnta cxcipias, interciderunt.
tum contra doctissimos Colelerium. Vale- viro;?. 2 Hunc in epist. 121. ad Algasiam, quaest, 6,
sium, aliosque, qui interpretantur de Deo Corporeo septimmn dicit Antiochensis Ecclcsia) episcopum :

etMelitoui.\nthropomorphitarumerroremlribuunt. scilicetibiPetrum unacomputat, hic eximit.

.Jam sicorporalcm l)oum probarc Melito voluisset, ' Hodie amplius non habetur, quemadmodum
nunquam vocabulo £/7io;j.Ta'.oj usus cssct, quod neque aliaquac deinccps numerantur opera, pr.ieter
proprie rnrne imluluin, ut Rufinus vcrtit, sive volumina illa tria ad Autolycum. Librum alium
incnrualum sonat.Scdnec ipse Ilieronymus nudum de Temporibus eidcm Autolyco inscriptum qui-
libri titulum recensuisset, si tam prava; ha;reseos dam memorant ex Lactantii tcstimonio lib. i, de
dogmata contineret. Negotium iacessit tamen jaha licligione, no.i animadvertentcs
tertium e
Ongenis apud Theodorit. qu.-cst. 20 in Gen. testi- tribus superioribus eum ipsum qui tempo-
esse,
monium « Melitoqui scripta reliquit de co quod
: rum seriem tcxit, quique adeo Lactantio laudatur.
Deus corporcus sit » el aliud Cennadii c. 4, ;
* Sigeljcrgcnsis ms. pcncs SunVidum Pctri Iresde
j)
lib. I, de Kclcesiasticia Dofjm.: « Nihil in Tri- veritate, duos adversum 6'«irt/)/ir?/^rt5 numerat libros.
nitatecredamus corporeum, ut vult Melilo et Sed et hi, ct quos Eusebius mcmorat, duo T:p6;
Tertullianus. » 'Iojoa;o'j;,et cajtera .Apollinaris scriptadeperierunt.
Contrario sensu, eoque incpto, hactenus obti-
' ^ Absunt aVatic.,<?/ provinciarum cpiscopos a Ve- ;

nuitin cditis lii)ris IIujus elegons et declamato-

: roncns. autem, aliisquc,quos consuluimus,tantura
rium ingenium Inudans Tcrlullianus in seplem libris cpiscopos. Il.inc voccm ncquc Graicus interprcs no-
ijuos scripsit adversus Ecclesiam pro Montano, dicit vi, ncquc ratio illa probat undc malim tot codi-
:

eurn. etc. Emendant, verbis taudans et dicit cum auctoritate cxpungi. Euscbius quoquc, et alia-
Substitucntes ravillalur, codices antiquissimi. rum rcuionum et urbiuin insulas d\x.'\l nec revcra ;

Veroncnsis et Vaticanus, tum pcnes Salomonem cpistola) illa3 scorsim ad episcopos script.-c sunt,
Cyprianum unuii Guelphorbytanu.s, ct (|uos probat Hcd pler.ciiucad Ecclcsia.s.
Suirridus l*etri, Cemblacensis et Sigebcrgcnsis, ' Idcm Vatic.cum Sigcbcrgensi Amasdrinani. Ex
(luorum scqui lidem, multo concinniore lectione, his onmibus cpistolis quajdam tantum fragmentj^
placuit. Porro omnia Melitonis opera, si pauca apud Eusebium supersunt,
 679 S. EUSEBII HIERONYMI 680
ad Romanos, quam scripsitad Solercm cpiscopum \ Ilivj-ov -•?;; yZz-?,^ TTOASfo; E-fr/.oTov, ioooij.-/; rpo;
corum, octava ad Chrysophoram, sanctam fcmi- 'Poj|j.aio'Jc, /;/ z-fpTli Tpo; Eoj-:r,pa tov tootwv
nam. Claruit sub impp. M. Antonino Vero et L.Au- i-f^y.oTrov, liYo^irj rpo; Xoojocpopav fj/.a?-?; vjvaTy.a,

relio Commodo. A'.i-p£']/£v l-'. Mipxoj 'Av-:ojv'voj Br^poj y.7.' .\.oj-

x(oj A'jpr,Xto'j KoijLoooj.

CAPUT XXVIII.
Pinytus Crctonsis, Cnossiae urbis cpiscopus,scri- M-.vj-o; Kpr^Tr^c, Kvojttoj Tr,; -o).£.oj; l-ir/.o-

psitad Dionysium Gorinthiorum cpiscopum valdc

' -o? ,
iypct'}! -npo!; A'.ovjT'.ov Kop'!vOo-j £.7:tT/.ozov

clcgantcm epistolam in qua docct, non sempcr

: -rravj y.o|j.'j(r,v £-'.T:oXr,v, Iv fi
o'.oa7y.£i , o-jx a£!

iacte populos nutricndcs,ne quasi parvuli ab ulti- o£Tv tcji; Xaou? yaXaxTt tpici^TOa'., [xr^roj; o'j; vr'r'.oi

mo occupentur die scd et solido vesci debere cibo,

; Tf, Ir/atr, xataXT/iOiTjTtv r,[J.ipa, aX/a xat Tr^psiJ»

utin spiritalem proficiant senectutem. Et hic sub ppoj[j.aTi, ''!va sU 7:v£'jixaT'.xov rpox^i^iiojT'. '(r^pTii; .

M. Antonino Vero et L. Aurelio Commodo uoruit. Kal ojto; zt.I twv ajTwv v>Or,j£v.

CAPUT XXIX.
Tatianus -, qui primum oratoriam docens, non J] TaTtavo; o; -po')^// Tr,v pr,Top'.xr,v cioiT/.oy^, oy/.

parvam sibi e.x. arte rhctorica gloriam comparave- iXa-/i!TTr,v ex t-7j; pr,Top'.xr,; £7TiTTT,(xr,; oofav covy',-

rat, Justini Martyris scctator fuit, florons in Eccle- TaTo, 'Io'jt:'!vo'j tou MapT'jpo; TTrouoar:-?,; •^'i-^ov^,

sia, quandiu ab cjus latcre non discessit. Postea oia-pirojv iv t7, 'H]y.-/.>,-r,7!a, Iv oTeu T-i;; tojto-j
vero, inflatus eloqucntiff'. tumorc •'',novam condidit T.lvjpy.; o'jx i-.h-r, . 'TiT^pov oi tw o-'-/.aj r?,;

hffircsim qun3 'EYxpaTiTojv dicitur, quam postea Se- '

7:a'.o£'jff£oj; l-apO^i;, y.oi'''f,^ Tj'itTzr,7%-:6 xlpti:^ ,

verus auxit,a quo cjusdem partis ha^retici Scvcriani Aiyoj o-r, tojv 'EYxpaT-.Twv, r,v [ji£T£7:£'.Ta Z£o-7;po;
usque hodie appellantur. Porro Tatianus infinita £7:-r,'j;r,j£v, to' o'j a-/p'. toj rapovTo; o'i tojto-j
scripsit voiumina,e quibus unus contra Gentes flo- To^i [xipoo; aip^Ttxo'. Z^Sr^ptavtarat ovo[jta^ovTat .

rentissimuscxstat libcr,qui intcr omnia operaejus '0 o\ -po£tp-/-,[xivo; TaTiavo; T.i<^-oH% <Tj'n'[pi-

fertur insignis. Et hic sub imperatoreM. Antonino '^^y-zo zvy/r^, atp' wv I^Tt xaTa tojv iOvwv Xoyo; eT;

Vero et L. Aurelio Commodo floruit. 7:avj 0a'j(j.aT:6; , o; [j.£Ta;'j 7:avTojv a-jTovJ t(I)v

a'JYYp2t[X[jLaT0JV £7:!(T-r,[j.o; ijTt. Kat o^jto; pa7tX£'jovTo; Mapxo'j 'Avtojv!vo'j ]ir[po'j xat A'Jpr,Xto'j Ko-
(J.66o'J -f[vOT,!J£V.

CAPUT .X.XX.

Philippus, episcopus Gretcnsis, hoc est, urbis C *!Xt7:7:o;, £7:tay.07:o; Kp-/;Tr,; t^^-jX^w; TopT-jvT);
Gortyn.Te '% cujus Dionysius §71 in epistola sua o'jt'.vo; Atovjjto; iv T-f, £7:t7ToXf, 872 a^jTOj ixi-

meminit, quam adejusdem civitatis Eccle-

scripsit [Av-/;Tat, -?,v £Ypai^£ 7:p6; t-/,v 'E-/.xXr,T!av 7:po£tpTj-

siara, praeclarum adversus Marcionem edidit li- [J-iv-r,; 7:6X£a);, £voo;ov 7:avj xaTa Mapxtojvo; £;£-

brum ^ temporibusque M.,\ntonini Veri et L Aurelii oujx£ p!SXov [forte supplendum •/.%:) h to:; xatpoT;
Commodi claruit. twv 7:po£tp-r,[xivwv oti7:p£'^£v.

CAPUT XXXI.
Musanus ^ non ignobilis intcr eos, qui dc eccle- Mcjaavo;, oux a6o;o; [jL£Ta;'j tojv 7:£pt £-/.xXt,-

siastico dogmate scripscrunt, sub imperatorc M. atajTtxoO ooY^xaTo; n-j-i^^pTloLixhwj. tT.\ Mapxo-j
Antonino Vero confccit libruin ad quosdam fratres'', 'Avtojv^vou ]ir[zoj xaT£T/.£ja7£ ji!oXov rpo; Ttva;
qui de Ecclcsia ad Encralitarum h;rresim dcclina- d^^Xcjio-j;, tojv a7:6 tt,; 'Ey.-/.XT,a!a; 7:p6; tt,v twv
verant. 'E-^xpaTtTWV a'!p£!Ttv xaTav^-jjivTiov.

CAPUT XXXII.
Modestus et ipse sub imperatorc M. Antonino ct Moo^tto; xat ajTo; £7:t 'Avtojv^vou xat Ko[ji68o'j
L. AurelioCommodo,advcrsum Marcionem scripsit xaTa Mapx!ojvo; cj'jviTa;£ ^!6Xov, fJTi; a-/pt tt^^as-

librum •^^qui usquc hodic perseverat. Feruntur sub pov jT.ipyti. «Pip^Tat xa; aXXa «'jtou Tj';-^iit.iL<t-

^ Interiit temporis injuria h;pc cpislola,

qua Dio- J)
^ /Etatem non tulit.
nysiannc, cujus mcminit superiore capite, respon- Moi^yanus in Vatic. dicitur
'^
; Veronens, Mu-
debat. Vid. Euscb. iv, 23. snanus, Eusebio Mo'jTav6;. Mox idem Veronens.,
* Mira3us et quidam codd. habent Tatianus h,v- (jui ecclesiastica dogmata scripserunt. \

mzarc/t«, vcl /(,i')r>s?««7/c,s-.Confcr Ilieron.in Joel. T, "

Plcriiiue cditi libri advcrsus quosdam fratres:
'

Amos 11, III, Oscc vu, et Galat. vi. dessentientibusno?tris,alii?que magnonumeromss

^' Cod. Vcronens., r/«^H.s' f'/(j(/!/c«/?rt e//(i»(o;T. Vid. ipsoque Eusebio, qui pra>po?itione 7:p6; utitur.
frenffium, I. i, c. 32, ex coqnc Huscbium iv. 29. Ex Opus istud .Musani, quod vocat Euseb.' £7:tTp£7r:i-
innumcris Taliani scriptisprimas obtinuil Diatessa- xojTaTov, amplius non cxstat.
ron, qnod S. Kphnrm (^ornn-ientnrin ilbistravit, qui Nihil ex hu.jus Modesti scriplis snperest hodie
*•

hodicdum Syriacc diciUir o.Kstaiv. \'id. Culalog. rleriquo aulctn niss. lcgunt tjyyPIJ^IJ^*"* «^t 'l-.jl-
Ebediosu, cap. 3. £7:!Ypatpa, quas voccs ot Sophronius relinuit, et
* Erat ncinpc Gortyna Cret;u metropolis. llecole immulare juxta Martiananim, ia Tj^^zi-^^xT.-i et
ile Dionysii epistola cap. 27. t}>£'j6oYpa'va nulla necessitas cogit.
B81 LIBEH DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 682

:2, iiz'.-rx rapa 7:-ra'.orj;xr/ujv '}rj8EriYpat5a A nomine cjus et alia syntagmata, sed ab erudilia

iTooox'.iJia^i-:a'.. quasi <!^vjo6^(p'x.'iy. repudiantur.

CAPUT xxxiir.
Ha;OT,iavr, ; iv Mi^orsraiJiia Xaixrso; tpavi'.; ,
Bardesanes in Mesopotamia * clarus habitus est,
rptuTov tjilv B7XiVC'!vo'j (irojoaTrr,; , jTrspov Oi qui primum Valentini sectator, deindc confutator,
ivTtraXo; , xa'.vT,v a"pi7'.v tj^zt-A^ixxo . To-j-uoj novam hceresim condidit *. Ardcns ejus a Syris
r«pi t«i»v SJptov fiipiio-i-T, y.T.pjTTiTat £u'^Jta /.a; prccdicatur ingenium, et in disputationc vehemens.
h/ otaXiti'. 7-poopoTaTT, . KYpa'}; raij.roXXa vcaTa Scripsit ' infinita adversum omnes pcne haereticos,

rajtov T/iOov twv atpiTewv twv ir'. :wv -^pivtov qui «tate ejus puilulaverant. In quibus clarissimus
auTO'j ivaxjt{(ajti>v, sv ol; r£p'.'iavT^; T'. y.a'. ".'iv- ille et forlissimus libcr *,quem M. Antonino ^ de Fato

•>aIo; h Xo^o;, ov Mapxtf» 'AvTtovlvtp rspt Moipa; tradidit : 814 et multa alia super persecutione
Irsoiurev, tiXXa y.a; a/.Xa roXXa rspi SttoYtJLorj t£'j- volumina, quee sectatores ejus de Syra lingua
/r,, S73 4rEp o\ -o-j-.o-j jroj^aTcat dro t-^; Sjpa; verterunt in GroBcam. Si autemtanta vis est et ful-
Lt; 'EXXT,vtxT,v otaXs;'.v ijiE.Tiopa7av. Oroj ol to- gor in interpretatione, quantam putamus in ser-
Ta-jTT^ i-r/y^ ej^t xi". XaarpoTT,; ev ttI lpixT,v£t'a, mone proprio ?

r:oTT,v votxi^OLisv ev Tto oixetto XtiYto eyetv dpE- g

'
:r:v (a) ;
'

CAPUT XXXIV.
BtxTioo, TptrxatoixaTo; 'Ptoixr,; irtTxoro; , ripl Victor, tertius decimus Romanse urbis episco-
rr,; Tovi IlaT/a ^TjTT^jito;, xai iXXa Ttvd TJv£Ta;s pus "^, super quaestione Paschae et alia quaedam

Tfjyr, • SXJO
£X'jSEpvr,7i tt,v 'ExxXr^Ttav j3aTiX£'JOvTo; scribens opuscula \ rexit Ecclesiam sub Severo
SeS/ooj £r' £ :r, OExa. principe ^ annis decem.
CAPUT XXXV.
EtOT,vaTo;, OoOEtvo-j toj srtT/.oroj .\.OJYOO'jvtov Irenaeus, Pothini episcopi, qui Lugdunensem in

; £v FaXXtat; 'ExxXT,7ta; rpEjS^jTEpo; , rapi Gallia regebat Ecclesiam, presbyter, a martyribua

IV tjLapT'jptov TT,; Etpr, tjLEVT,; roXEio; , oti Ttva; ejusdem loci, cb quasdam Ecclesiae quaestiones le-
ExxXT,7taT:'.xa; atTta;
atTta;, rpEioEjTr,; £•; 'Pioixr^v TTa- gatus Romam missus, honorificas super nomine
Xe'.;, £r' 'svoijiaTt ot xEttp O£faij.£vo; IrtTToXa; y-- c suo ad Eleutherum episcopum perfet litteras.
[Ji0'j7a 'J.r.; rpo; 'EXE^iOEOov Erfaxorov 'Ptoar; Postea. jam Pothino prope nonagenario ob Ghris-

' Membranae Veronenses, Mesopotamiof! cujus , aliquando. Verum si putes innui M. Antonium
locutionis exempla optimi scriptores Latini suppe- Elagabalum, qui apud Phocnices solis sacerdos fuit
ditant. Syrumque adeo sermonem optime noverat, jam
Veronem. duoque alii cod., novam ipse hceresim
- nihil crit. Quod spectat Eusebi testimonium, per-
condidit. Quae autem essent novae ejus haereseos sona; quae in dialogis colloquentes inducuntur, mi-
placita, difficile dictu est. Ex Marino Bardcsianista niine omnium vetant, quin liber ipse alteri possit
in Dialogo de recta fide intelligas, duo illum admi- inscribi. In hoc autem de Fato non pracsumptus
sisse principia, sive pt^a;, radices, quarum una Antoninus, sed Philippus nescio quis disserit, u-
duntaxat bona esset, scilicet Deus. Dclatam dixisse neque ex hoc capite aliquid evincant, qui in cont
de coelo Christi carnem,non ex Maria sumptam. De- traria opinione versantur. Caetera optime quadrans
nique mortuorum resurrectionem tuisse inficiatum. Hiercnymianae scntentiae, atque ipsa cum primiit
Scd haec eadem deliria e Valenlini, a qua dcfece- ratio temporis, siquidem auctor Ghronici Edessenc
rat, schola promanabant. Singulare unum de eo natum tradit Bardesanem auno Graecorum 465, hoe
adnotat Epiphanius, quod uteretiir Lege et Pro- cstChristi 154. Abgaro Maani filio familiarem fuisst
phetis, Veteri ac novo Testamento, et apocryphis qui- testatur Epiphanius hoeri 66, eique consenti,
busdam, quod certe Valentiniani non admittcbant. D Eusebius lib. v Proepar., cap. 10, ubi legem
^ Nonnulla exhis nominat S.Ephraem Syrus,qui cui sancicndae re.si auctor fuerat Bardesanes ,
ejus sectcc crrores saepius impugnat. ne quis se in postcrum eviraret, durasse ait ad
* In aliis libris (lorentissimus. .\t Eusebius, lib. tempora Anlonii Gmsaris, non Pii appellati, sed
IV, cap. ultimo, ex quo haec Hieronymus hausit,'txa- Veri. Quin etiain tradit idem Epiphanius, illum,
vwTaTov vocat Rufinus potentissimum, quemadmo- : cum orthodoxc sentiret, usque adeo flagrasse zelo
dum et vetus Irena^i interprcs potenlissimam dixit Dei, aut audire rccusarit ApoUonium Antonini im-
S. Clementis ad Corinlhios Epistoiam. peratoris amicum suadcntem, ut se Christianum
Sunt docti viri, qui hunc Antonium nihil
'^
essc ncgaret. Porro hic ejus liber de Fato adver-
minus fuissc quam imperatorem vclint,et pcrperam sus Abidan fati assertorem est edilus.
scriplum ab Hieronymo Marcum Antoninum quem Scilicet Petro una non computato. Idcm in
•"'

Euscbius duntaxat Antoninum dicit, quemdam, ut Chronic. tradit.

autumant, eo nomine Uardesanis socium. Nam et "
Puta epistolas ad Oricntales episcopos, qui-
lib. VI /V'ypn/-a/. £t'fl«j.,cap. 9,postquam hujusmet bus Judaicum Pascha luna 14 Martii celebrari
librideFa/ofragmentumaitulissetluculenlissimum, vetabat. Scd ex ejus scriptis nihil ad nos per-
ita subditjBarclesancm philosophari soJitum ev toT;- venit.
-yi:. To'j; ETatpoj; otaXrivot;, in dialogis ad amicos. *Vcroncns., suh Antonino Vero principe. Per-
Ad haec Valesio minime est virisimile, libros Syro peram ab anno cnim 180 Antoninus Verus jam
;

sermone scriptos iinperatori Romano potuisse nun- imperare desicrat et vivere, testibus TertuIIiano ae
cupari quod quidem argumentum ct me movit
: Dionc.
(a) Graecus interpres addit virtulem,

Patrol. XXIII. 22
 ,

683 S. EUSEBII HIERONYMI. 684

stum martyrio coronato,in locum ejussubstituitur. A. ^JT^r,^^i-[y.%-zo Mcia iz zyZ-y. IToOf.voj c/.ioov h/t/r,-

Constatautem Polycarpi, ciijus supra iecimusmen- •/.ovTas-rous iJ-apT-jSTjcravTo? , zlc; tov toutoo to—ov
tionem ', sacerdotis et martyris, liunc fuisse di- 6-£'.7£pyita'.. 'iliJ.o/jj'{r,z'x>. os IIo/j/.apTtoj , outivo?
scipulum. Scripsit quinque adversus haereses li- 7:po£[j.v/',aOrj jXiV ,
YSYSVTjaOa'. [j.aOr,-:y^; . "E'(^7.<lft

bros ^, et contra gentes volumen breve, et dc r.vm xaTa tojv atpiTixtov ^tSXoj; /.al xaTa twv
disciplina aliud ^, et ad Martianum fratrem de iOvojv Tiviyo; [ipayj, y.a'. t.z^\ iT:'.Tzr\[xr,^ zzzpri^,

apostolica praedicatione, et librum variorum tra- y.oLi T.po^ Map/.'.avov ao£.A'iov T.tpl TO\i aT:or:oX'.-/.ovJ

ctatuum, et ad Blastum de Schismatc *, et ad y.r,p-j'(lJ.y.zo^, y.'A fStSXov 7ro'.7.f/,c>jv o[X'.)aojv, y.al 7:po;

Florinum de Monarchia, sive quod Deus non slt n/,a7Tov Tzp\ SytcriAaTo;, /./'. —po; 'I>),cupTvov Tzzpi

conditor malorum, et de Ogdoade ' egregium com- J.Iovapyla;, y.at TIt'. 6 (-);o; y.TtJTr, ; y.a/.ojv or/. Itti,

mentarium,incujusrmesignificansseapostolicorum y.al 7:£pi 'OYOoaaTOJv £;a(p£TOv 7jvTaY[J-a' Iv tw

temporum vicinum fuisse, sic subscripsit « Ad- ^"
: T=Ai'. 05 TOJ avToo a'jvTaY[xaTo; O^^iYpa-^^iv o'JTaj; .

juro te, qui 815 transcribis iibrum istum, per « 'Opy.oj GZ Tov [ji.£TaYpa«>ovTa TajTT,v tt,v P'S).ov
Dominum Jesum Ghristum, et per gloriosum ejus y.aTa too K'jp(oj t,iji.wv 'lr,70^ Xp'.T:o-J, y.a"i xaTa
adventum, quo judicaturus est vivos et mortuos, TTji; £voo50'j zkt'j<jzui(; ajTOo, h/ f^
y.ptvil l^iuvTa;

ut conferas, postquam transcripseris, ct emen- p y.aJ viy.pou;, "va avTtSaXr,; [jLiTa to '[pii^^X'., y.i\

des illum ad exemplar, unde scripsisti '',

dili- £.y.o topOojTr,; 7:p6? Ta dvT(Ypa'.pa, a'j' ojv ^•(pTlxi;

gentissime : hanc quoque obtestationem similitcr 876 £7:t[ji.iAa)C, y.al TajTr,v tt,v /.aTay.ptTtv 6[xo(oj;

transferas, ut invenisti in exemplari. « Feruntur [j.STaYpa']/r,s, y.aOoj? Eops? iv toT; avTtYpa'vOi?. »

ejus et aliaJ ad Victorem episcopum Romanum <I>£povTat auToti xat aXXat 7:p6i; li(xTojpa £7:tTxo7:ov

de quffistione Paschce epistola; in quibus commo- : 'Po)[XTi<; 7:£pt ^TiTTjTEOj; T0\j nar/a £7:trcoXat , iv

neteum, non facile debere unitatem collegii scin- at? Trapatvat a^jT^o, [xtj p^o(o)c 6',oi(Xitv Tr,v evojTiv

dere.Siquidem Victor * multos Asiaj et Orientis T-^i; £Tatp6Tr|To; otaay^aat. Kat 0£ B(y.TOjp 7:oXXo'j;

episcopos, qui decima quarta luna cum Judaeis TT,; 'Ajtx; xat tJ^; 'AvaToX?;!; £7:tT/.67:o'j; xaOiTXiV,
Pascha celebrabant, damnandos crediderat. In qua o'tTtvic TT, TiTTapiTy.at6ixaT'(^ zr^q TiXr/jr,; (xiTa twv
sententia hi, qui discrepabant ab illis, Victori noii 'Io'j6a(ojv t6 ElaTya i7:iTiXiTav. TajTr, 61 tt| y'"^"

dederunt manus ^. Floruit maxime sub Commodo [X'{i Touc; otacfOJvr^TXVTa; \xr] T^jvatviTat B(xTojpt .

prmcipe, qui M. Antonino Vero-in imperium suc- "HvOr,T£ (xaXtTTa £7:t Ko(x68o'j paTtXioj;, otti; it;

cesserat. t67:ov 'Avtojv(vou Brjpo'j 'J7:itTf)X6iv.

GAPUT XXXVI.
Pantffinus "^, Stoicaj sectaj philosophus, juxta C IlavTaTvo; ,
XtojVxoo o6Y|J.aTo; cptX^aocpo; ,
xaTa
quamdam vetcrem in Alexandria consuetudinem, Ttva TraXatav tojv 'AXE^avopiojv rjvr^Oitav , iv ^
ubi a Marco cvangelista semper ecclesiastici fuere dTio Mapy.o'j Totj i^jaYY^^'^'^^^ iy.y.Xr,TtaTTtxot y--
doctores, tantoe prudentia3 et eruditionis tam in Y^vaTt otoaTxaXot, -OTauTr,; TOo(a; xat 7:atoi'j-

Scripturis divinis, quam in sacculari litteratura Tioj;. TOOTO iv TaT; 6i(at; Fpa^^aT;, touto ol xa;

fuit, ut in Indiam quoque.rogatus ab illius gentis ToT; y.oT[xtxoT; '[pi.\j.\xi^i'^ ivT^; '(h^o^n^, wtt£ ra-
legatis, a Demetrio Alexandrios episcopo mittere- paxXrjOivTa (Al . TiptxXrjOivTa) auTov 7:apa tojv

tur. Ubi reperit, Bartholomaeum de duodecim apo- 'Ivo(a; 7:piT§'JTipojv, utto Ar,[xr,Tp(ou 'AXitavopita;
stolis adventum Domini nostri Jesu Ghristi juxta £7:iTx67:ou it; Tr,v 'Ivotav d7:0TTaXf,vat, iv r, zjpi
Matthaei Evangelium praedicasse^ quod Hebraicis lit- BaoOoXoaaTov ix tojv ocooixa d7:oTT6Xcov, ttv iXiu-

* Supra cap. 17. To BtSXtov TOUTO xaTa xou Kuotou •^,[xc~jv 'Ir,Tou
^ Exstat hujus libri Latina vetus interpretatio, XptTTou xat xaTa t^; ivo6;ou 7:apouT(a; ajT0'j
,

et pauca quredam fragmenta : ccetera omnia Irenaei -/j; £pyiTat xpTvat ^covTa; xat vixpou;, 'tva dvTtSdXriC
scripla intcrciderunt. 6 ixiTiYpd'|ito, xat xaTop6coTT, auTo 7:p6; to dvT^Ypa-
' Unus tantum Eusebio est liber, idcmquc cum cj;'jv touto 60iv (XiT£Ypdt!/co, i7:tixiXcb;. Kat tov o.oxov
superiorc conlni Gentes. xat OrTit; £v tco avTt-
Gorruptius, quam ut lcctorcm moneri oporleat,
'•

D Yp^'f'!^-
God. Veronens. de Chrismatc. Gonlra, Euseb. v, Veronens., unde transcripsiti \ Irenaeus [xiTi-
20, 7:p6; liXaTTov 7:ipt Xy(T[xaTo;. Ncc minus Ypd'|co. Idem sunra pcr Drminum noslrum Je-
vitiose paulo supra Guelpherbytanus ad Mareionis sum, etc. Graeco textu ct intcrprete sulTragan-
fraudem pro Martianum jratrcm. Eusech. v,2G "AX- : tibus.
Xo; 6'v dvaTiOitxiv doiXcpto Mapxtavco to'jvo- * Rccole cap. 3't.
[xa, etc. ^ Vcronen., non dedcrant.
^ Nonnuli mss. de Octava leguntcum Martiancco. 1" Phiiippus Sidetcs, in quam urbem .\cademia
Eusebius Tript '0^60^60;, quani voccm vctus Ircnaei Ghrisliana, spreta propcniodum .\lexandria, mi-
intcrprcs octonationem, rcddit. Itcm alii mss tjv- graverat, paulo divcrsa ab his Hicronymi sive
TaY;xa habont, alii conlrarium. El de oclava — Euscbii tradit PanlaMuim scilicct primo civem et
:

Cijrcfjium.Mss. Hbri hic nullam rctinent vocem philosophum Atheniensem secta Pythagoreura. ,

Onccam pro octava scd plures pro Commentarium

;
dende Alcxandrina: schohc catcchistcn, et Glemea-
lcgunt TjvTaY[xa, vcl sy)itagma, aut Commcntarium, tis Alcxandrini discipulum ex?titipse. Vid. infra,
T'JvTaY|xa. Martian. cap. 38.
•*
Euseb. V, 20 : 'Opx(^co ;£ t6v [xsTaYpstij^ojjisvov
\6 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 686

/ -'i~j Kjp(oj 'Ir^joj xaTa to Ma-rOaioj KjxyY^" A lcrisscriptum.revertensAlexandriamsecumdetulit'

ov y.T,p j;a/Ta , OTTip "Eopa-.xoT; '^^i.^\i.fs'. y^ - Hujus mulli quidem in sanctam Scripturam exstant
aaaivov , ;; tt,v 'AX£;avopi'.av dva^£j;a; ,
|J.iO' commcnlarii sed magis viva voce Ecclesiis pro-
:

•jtoj £xoijL'.7i. TojTOj roXXi j7:o;i.vT,ixaTa eU "i> fuit^. Docuitque sub Sevcro principe et Antonino,

[a; Fpa-ii; -y^fJL-ii'., aXXi [xaXXov ^wjtj «pujvTi cognomento Caracalla.

; 'ExxX/,7ia; u):pjXT,Jiv, 'Eo(oa;iV sri i^iorlso-j

• 'AvTcuvivoj T0'j erixXr^v KapaxaXoj.

CAPUT XXXVII.
87 7 Pooiov, 'Aj-.avo;, -api TaTiavJo tiT> i/a- 87 8 Rhodon, genere Asianus, a Tatiano, de
soii.ivt{>, Iv Ta-; Oeia'.; rpaoal; TratOiuOi'.;, £;- quo supradiximus^, Romae in Scripturis eruditus,
wxi |j.£v zaixTToXXa, £;a'!p£Tov 0£ xaTi Mapx!w- edidit plurima prsecipuumque adversus Marcio-
:

; TjvTaY|Aa, jv tp £;T,v;TTa'., oru>; xal ajTot £t; nem opus, in quo refert, quomodo ipsi quoque
jTOj; MapxtojvtTTai otatpwvoGjt , xat tov 'AtiX- intcr se Marcionitoe discrcpent et Apellem senem
;

|V Tov -^izri-i-n 6ji.otto; alp£Ttxov (TUVT£Tyy(T,xiva' alium ha?reticum ase quondam fuisse conventum*,
Toi;, xal xaTaviXarrov Y'T'^i^®^' ?
s''pT,X0Ta 6Tt ct risui habitum, eo quod Deum, quem coleret,
•i 8iov ov jiSit, rt-Y' '>'-'• M£|i.vT,Tat iv tt, ajTT, t^ ignorare se diceret *. Meminit in eodem libro,quem
5Xa» , T,v £YpatJ(£ 77p6; KaXXtTrtojva , TaTtavoj scripsit ad Callistionem, Tatiani se Romae fuisse
•,'£vf,TOat vi TT, 'PioijLT, axooaTT,;, xat £i; tt,v auditorem '''.Sed et in llexacmeron elegantes tracta-
;aT]ix£pov 0£ xoix'^i; outXta; TJviTa^i, xat xaTi tus composuitet adversum PhrygasMnsigne opus;
V «l>p'jYtov £7:tTr,jjL0v Epyov, ivOT^ia; £-t tcov ypo- temporibusque Commodi etSeveri floruit.
V K01J.000J /.at S£oy,poj.
CAPUT XX.XVIII.
KXTJii.r,;, 'AXi^avopiia; T:p£jS^jT£po; , IlavTaivo-j ,
Clemens, Alexandrinae Ecclesia3 presbyter, Pan-
pi 0'j 7:pO£tTOji£v, oxpoaTT,;, 6; [X£Ti tt,v to'jto'j taeni, de quo supra retulimus, auditor, post ejus
U'jTT,v Ti; otaTptSi; tt,; iv 'AXi^avopita 'Ex- mortem Alexandriae ecclesiasticam scholam te-
T,Jta; •/.xziT/t , xat xaTT,yT]7£tov otoajxaXo; yi- nuit *, et xaTr,yT,7£tov magister fuit. Feruntur ejus
v£v. 'E—tTT, |i.a T£ T£-jyr, , rat0£^j7£iu; xat £'jyXcot- insignia volumina,plenaque eruditionis et eloquen-
x; ava|i.£T:a TjviTa;£ , tojto ix£v tcov Oitcov ,
tia), tam de Scripturis divinis, quam de saecularis
jto oi xai y.07|xtxc~jv, ii' cJjv ijTt Tao£' iTOioixa- litteraturae instrumento. E quibus illa sunt, HTpo)-

AI. ut in Veronens. ms. relulit. Euseb. v, -10,

' C Perperam in Veronensi ms. adjutoremv. Recole
•^

. Pantaini usque a?tatem illud Evangelium in Eusebium loco laudato.

^
dia servalum docet, -r^T xat 7oj^£70at £•.; tov Calaphrygas,cum vetustiss. exemplaribus
Alibi
y,o'j;x£vov ypovov, non indc ab illo translatum Porro S. Doctor a Valesio reprehenditur, quod
exandriatn. Concinit Niccphorus, lib. 11. c. 22. Rhodoni tribuat librum, cujus auctorem Ttvi,
ide qu.-B supra adnotamus cap. 2, elc. uinim quemdam absque nomine Eusebius dixit lib.
* Hodie nihil exstat, raro etiam invenias, qui v, cap. 16. Liber ille Abcrcio Marcello nuncupatur,
us operum meminerit. In excerptis Theodori cx quo alii autumant, ab Astcrio quodam Urbano
eretici in calce Clem. Alexand. fragmentum fuisse compositum, quodapposita sub finem ejus
delur haberi, ubi llavTatvo; oi t,;x(Liv ^X^- capituli Eusebiani nota videturutcumque asserere.
V, etc. Primus dicilur docuisse, tempore prae- Contra Rufinus, et Nicephorus, lib. iv, cap. 23, ut
;nti pro praeterito ac fuluro prophetas uti: quam jam nihil dc recentioribus, Bariano atque aliis,
linceps prophetarum interpretes regulam sccuti dicam, ApoUinaremHierapolitanum ejus auctorem
int. faciunt, eo ducti argumento, quod paulo antea
^ Supra, cap, 29. Confer. Eusebium lib. v. scripsisse illum adversus Cataphrygas ipse Euse-
13. bius tcstetur. Mihi utraque opinio Ilistorici menti
Fuisse convenlum. Sangermanensis codex cum
*
ac textui vim facere visa est,ct Hieronymi sententia
nonnullis legit couiictum. Unus Ambrosiana)
iis caetcris proeferenda.Facile enim potuit, ex aliis
ibliothecoe habet in margine victum, in textu monumenti.s, vcl ex ipso Rhoponis libro,auctorem,
mventum. M.\rtian. Heposui conventum ex J) — qucm Eusebius nescierat, didicisse. Fallitur enim-
itiquioribus mss.,quod emendare seputanlcs nu- vero Valesius ipse, qui S. Doctorem inconstantisa
iri editores ex aiiis codicibus dcpravant in convi- arguit, quasi eumdem hunc librum infra, cap. 40,
um, Nec dissentit reposita lectio ab Euscbii r^XiY- ApoUonio tribuat ; alius enim ille est, quem
'tr, consonat vero cuin Suphronii versione tjv-
; scriptum ab Apollonio advcrsus Cataphrygas me-
Tj^y^T.xivat. Sic Anastasius papa in epislola rnorat Eusebius ipse, lib. v, cap. 18.
•imum a nobis edita inler Ilieronymianas lOi: * Notatum est supra, cap. 36, e contrario tradi-
Conventus, inquit, litteris memorati (Theophili) tum a Philippo Sidete, non Pantajno Clementem,
)nvenio sanclitatem tuam. » sed Clemcnli Pantaonum in Alexundrinaj scholae
Non i7:X(o; ignorare se Deum, qucm coleret,
•'"'

praefoctiim succcssisse plcrosque autom eruditos

:

pelles, Eusebio testc, dixerat, aed nescire qua ab Euscbii ct Ilicronymi partibus starc. Cl. Fabri-
'.tione unus csset imjenitus Deus, sed lamen ita ctus utrumquo auctorem conciliari invicem poase
crftrr^. ('.celcrum dc pjus doctrina vidc auctorem pulat, si Panlaeno in Indiam profccto Clemens
Ippendicis ad Tertulliani librum de Prxscriptio- schol;e sufreclus intelligatur, quam ille redux do-
hus, cap. 51. Aurtor Indiculi H/freseon sub nuo susocperit, ct rursum regendani Clementi
iieronymi nomine hunc S. Docloria locum ex- mortem obiena rcliquerit.
iripsit.
 :

687 S. EUSEBII HIERONYMI. 688

jAaTsTc, libri octo ;

'VxofjTrojasajv libri octo ; ad' P^zzlz o/-w , 'Yr.o-Jj-uj^Kjj/ ),oyo' i/r.oj , v.tih. -ojv

versus Gentes, liber unus Pfcdagogi libri tres, de

; 'EOvwv, ITa-.oaYWYol TpeT;, rEoi tou Tlar/a cT; ,

Pascha liber unus, de jejunio disccplatio ^et alius Trsp; N-/;TT£(a? otaXs? >.? , xat e-epoc Irivpaoojxivo;
inscribitur Quisnam dives ille sit, qui salvetur ; de Tt; apa 7:),o'jjto? aojOr^TSTa'. , rtpi Ka/.o/ov-i;
obtrectatione liber unus, de Canonibus ecclesiasti- ),'jyo; eT?, -ipl Kavovojv ly.Y.lr^-y.xiziY.ojv, xal xa-ri
cis, ctadversum eos ^, 879 qui Judoeornm se- tojv otxoXojOouvTojv rr, tojv 'louoa-ojv TrXivT, X-iYov,

quuntur crrorem, liber unus, quem proprie Ale- 6'v-tva totxw; 'AXsfavopoj s-tx/.-iTfjj 'hpoaoXjiiwv
xandro, Hierosolymorum episcopo T.poifjj.wn^zz ^. -poTEtsojvr.Ts . 880 Msavr^Tat cz £v toT? totoi;

Meminit autem, in Stromatibus suis, voluminis XTpwp-aTt tou Tsjyoo? TaTtavovi toj i:po£tprj[xivo'j

Tatiani adversus gentes, de quo supra diximus, ot xaTa twv 'EOvwv, xal KaiJtavoj Ttvo; ypovoYpa-
Casiani * cujusdam ypovoYpa'f ta;,quod opusculum'' tpta;, oTrsp Iv toT; TraXatoT; sjpiTv oix £O'jv/,0r,iAiv.

invenire non potui. Necnon et de Judaeis Aristobu- OjoIv os ;*^ttov xat 'lojoafoj; 'AptjT^iSo-jXiiv Ttva
lum ^ quemdam etDemetrium et Eupolemum scri- xat Ar,|j.r]Tptov, xal EjroXsijiov ava©£p£i, ota xaTi
ptores adversus gentcs rcfert, qui in similitudinem tojv eOvojv a\j'C(p-x'\i:i\i.vjo'Ji xaO' 6|jLotoTr,Ta 'lojr/;-

Josephi apyatoYovtav Moysi et Judaica) gentis asse- ttou , apyatOYovta; Mojjjioj; xat toj 'lojoatxoj
verant.Exstat Alexandri Hierosolymorum episcopi, lOvou;. "Ejxt xat 'AXs^avopoj 'lEpoToXjtjiajv £7:t7x<5-

qui cum Narcisso postea rexit Ecclesiam, epistola " tto-j '6? [jieTa Napxiacrov uTTEpov r.poirzri Tri; 'Ex-
super ordinatione Asclepiadis confessoris ad Antio- xXr^jia;, 'ETrtuToX-r) r.zpl -/EtpoTovta; 'ATxXr,T:taooj
chenses, congratulantis eis, in qua ponit in fme'' 6[jioXoYr,Toj, r.pb^ 'AvTto'/Ea;, TJY/_oL'.po-^-zoi ajToT;,
« Haec vobis, domini ac fratres, scripta transmisi ev ;^ £t; t6 teXo? ojtoj? XEYSf « TauTa u[i.Tv, xjpw.
per Clementem beatum presbyterum, virum illu- do^Xcpot t£, Ta -(piixii.oi.-oi. r.zT:oiJ.ooL, oia to\) £uXa-
strem probatum, quem vos quoque scitis, et
et SEjTaTou E.l-r\\xzwzo<; avopo; -Eptcpavou; , xat oeoo-

nunc plenius recognoscetis, qui cum huc venisset xt(jLa7[jiivo'j, '6v xat u^jl^T; '.'jte, xal vjv tiXsov Ir.:-

juxta providentiam et visitationem Dei, confirma- y'''^^-'^^-? oTrti; IvTauOa eXOojv xaTa rpovotav y.i

vit et auxit Domini Ecclesiam. » Constat,Origenem IrtcpoiTrjcrtv ©eoj , £(TT£p£ajcT£ xat r,ofr,(iE tou K-.-

hujus fuisse discipulum. Floruitautem Severi et ptou T-r,v 'ExxXrjaiav. » 'i2[jtoX6Yr,Tat xov 'QptYivr,-
Antonini filii ejus temporibus. tojtoj y^Y''^^'^^*^ [X!x^r)z-/,-t . "HvOr,j£ ol paatXeuiv-
Tojv SiSr^pou xat 'Avtojvivou tou u'.ou auTou.

GAPUT XXXIX.
Miltiades, cujusRhodon in opere suo, quod C ^ MtXTtaor^;, ouTtvo? 'Pooojv iv Ttif) t5t(ij <juyyp*K-
adVersus Montanum, Priscam ^, Maximillamque [JtaTt, Ttp xaTa MovTavou xat nptdxtXXa; xat Ma$i-
composuit, recordatur, scripsit contra eosdem vo- [j.tXXa; rjvTsOivTt ,
[j.i[j.vr,Tat, typoL<\it xaT' atjTutv

lumen praecipuum, et adversus gentes Juda^osque t£u-/o; i^atpETov, xat xaTa tujv 'EOvwv ce xaJ'

libros alios ^°,et principibus illius temporis Apolo- 'louoatojv Xoyou; aXXou; . 'ETiotoxE ol tw Tr,v'xauT»

* Ms. S. Crucis fere cum Sigebergensi, de Jeju- hic, in veleribus, sed gratis, cum in nullo feratui
nio liber unus, de Disceptatione, etc. Sed neque hic exemplari, et supertluum sit dicere in veteribus,u
exstat, neque superiores 'V-noTu-wcroojv, neque sensus docet. Martian.
tandem ille (/<? Pascha, pra^ter pauca fragmenta. Aristobulus insignis Peripateticus, qui ad Pto-
"^

Confer Eusebium lib. iv, cap. 13. Icmffium Philometorem libros Explanationum Mp-
^ Puta singularem librum, ecclesiastic.-p fidei re- saicae legis scripsit. Deraetrius et Eupolcmus d(
gulas complectentem contra Judaizantes.Nec enim .Judxce liegibus Commentarios ediderunt. Hos Cle
satis congrue Beveregius suspicatur dici Clemen- mens in primo S/rowa^ laudat.
tem canonibus appostolicis in unum colligendis de- "
Euseb. vi, H : TauTa 81 uij.Tv, xuptot ixoj aoeX
disse operam. Porro imperessam Iectionem,et Gr<c- 'fot, Ta -(piixixoi-oi ir.i^-f.l-x 6ta KXr;[j.£vTo; to-

cum verbum TTpoojciojvrjCTEv, Hieronymo non infre- [jiaxapt-u -p£j6uTipou ivopo; evapiTou xat fio

quens, prajferunt aliquot pencs MartianiTcum mss. xi;jlou 6v ''ctte xat 6; xi•jixzi:; xat £-;rtYvwj£TO£,
nostrique omnes, qui tamen plerumque omittunt D i^^Oioj -apwv xaTa tt,v -povotav -xat i-tTxoTrr.v to'
adverbium propric. A£t-'jtou £7T£Tr^otfi te xal r^^J^-r,':^ tt/,/ tou Kupto"
'IIpoa£cpojvr|C7£.Absque Graeca voce Sangerman. 'Iv/.xX-r.crtav. Coaex S. Crucis, aliique duo, Hxc vo
cod. qucm proprie ad Alcxandrum llicroso-
\eg\t, /u'.s-, r/i)»n'7u' /rrt/rcs, omissa oc particula. Sic Graecu
lymorum cpiscopum scripsit. Alii rctinent Grajcum textus u[j.tv, xuptot [jlou ao^Xcpot. Infra, cod. Gueli
verbum 7rpocT£',po)vr,(7£v, usitatum Hieronymo in suis phcrbyt. cognoscctis pro rccognoscetis ; nostcr, ca
Praefatiunculis. Martian. (jnoscitis.
^ Hic est Julius Casianus Valeiitini discipulus " Recole superius, cap. 37, ct qua; ibi adnotavi
Docetarum princcps, de quo noster Celmens lib. i, mus deRhodonis libro.
et III Stromatum loquitur: tamctsi lihruin cjus Ita habent codd. nostris omnes et quibus BraJ,
'"^

non /povoYpacstav, sed £;r,Yr,Ttxa inscriptum mo- mus, SulTridus Petri, ac Marlianseus usi sunt.Ali:
morat. Mox Victorius, quod opusculum in vcteribus maximeediti, Priscillam.
'" Duos nempe ai/fv/',-.».^ (^cn/r.^,
2?;?'fn?>e, otc, ut et Gra^cus intcrpres ; scd mss. ac totidcm cori
nostri et plcriquo alii illud ?« (r/.v?7'»,s- non habcnt tra Jud;vos, ut Eusebius, v, 17, momorat ; no
De Tatiano supra dictum cst, cap. 29. enim hodie exstant.
" Opusculum invenire. Marianus Victorius addit
689 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 690
pxj-.Xt^ iroAoYT.f.xov, ivOr^ja; toT; •/p'ivo'.; Mipxoj A geticum dedit. Floruit autcm M. Antonini Commo-
'AvTcov-voj Ko|j.ooo'j. diquc * temporis.
CAPUT XL.
881 'AroXX(iv'.o;, ivT.p £XXoY'.|i.w-:T:o; ,
?YP^'f- 88^ Appollonius -, vir dissertissimus, scripsit
Y.1-X MovTT;oj, npiTA;XXa; xal M3;;;x(XXa; \i.i'>% adversus Montanum, Priscam etMaximilla"! insi-

Y.j.\ =7:(tt, U.OV Tijyo;, iv to ot,j'. Movtxvov xa; ri; gneet longum volumen, in quo asserit Montanum
(xxtvoixiva; -pocpT^T'.oa; aTraY^^'^'' '
"''•^- '^"^?^ ctinsanas vates^ ejus* periisse suspendio ct :

TToXXa, £v o;; rip' IIp-.TXiXXa; xal Ma;'.|j.'!XXa; Xs- multa alia, in quibus de Prisca et Maximilla refcrt''
« Et apvoyvra'. ajTa; EiXT.siva'. otopa, 6;j.o- «Si negant eas accepissemunera,conritcanturnon
Y£'.'

XoYT^70'jJi [J.T; ilvat rpo!5>^Ta; toj; Oiyo;x£voj; owpa, esse prophetas, qui accipiunt hoc testi- : ct millc

xa- o-.i y.Xtwv tojto sXiYyw [xapTjpwv. 'AXXi xal bus approbabo. Sed proban- et ex aliis fructibus
5'.' ETspiov spYtov TTpoof.Ta'. oox'.[xa^ovTa'.. Elri (xoi, tur prophetnB. Dic mihi, crinem fucat prophetes?
x^^txT.v SirTi'. rpo-jT^TT,; ; r:'.6((ti toj; 6t36aX[xo'j; stibio oculos linit ? Prophetse vcstibus et gemmis
/p(£'. ; rpo^pT^TT,; ETOT^xaT'. xal [xapYapiTat; xot;x£T- cirnantur.' Prophetes tabula ludit ettesscris ? Pro-
ra-. ; rpotpT^TT,; TaoXa xal ^oX^o-.; rat^£'. ; toxoj; pheta fenus accipit ? Respondeant, utrum hoc fieri
XajxSavst rpotpT^TT,; ; '.iroxptOtojtv, el touto y^" B Hccat, an non : meum est approbare, quod fece-
i/£36at £^6v, t) xat ,ixt,, xa; £(x6v eTTi iXiY^at o t; rint^. » Dicit in eodem libro, quadragesimum esse
Tti^ r£rotT'xaTt. » AiY£- sv a-jTfi tt, ptoXtj;, TiTTa- annum usquc ad tcmpus"', quo ipse scribebat li-

saxoTTOv £Tvat evtauTov £to; toj xatpoj, Iv tp xa; brum, ex Cataprygarum habuerit
quo hoBresis
zjTo; (rjYYp^'f
-"*'• »? ^'^ "^^i"^ *?7.^'''
»
exordium. Tertullianus scx voluminibus adversus
a'(p£Tt; f, xaTa *p'JYa;. TEpTuXXtavo; 81 £XO£0(u-<«o; Ecclesiam cditis, qua3 scripsit rsp; i.xaTaj£a);, se-
\rt'f^rtjz i; xaTa rr,; 'E'x-/cXT,Tta; r£pt £XTTaT£t»j; ,
ptimum proprie advcrsus Apollonium claboravit,
:6v 'sSoo^xov tof/to); •xaTa 'AroXXtuv(o'j T'jviTa;£v, iv inquo omnia, quacille arguit, conatur defcndere.
!{> ravTa ar£p ix£Tvo; £jO'jv£'.v irt^EtpiT, ixotx^T. Floruitautem ApoIIonius sub Commode Severo-
'HvOt,t£ 0£ 'AroXXtovto; irt Koa^i^oj xat 2£ot]- que principibus.

CAPUT XLI.
Saparitov , Ttp bor/.aTtp lvta'jTto Koufjooj toj Serapion, undecimo ^ Commodi imperatoris
JaTtXito; -/EtpoTovT^OiT; tt;; 'AvTtoyitov 'E-/.-/.XT,T(a; anno Antiochise cpiscopus ordinatus, scripsit epi-
;rtr/toro; , £Ypa'iy£v irtTToXr^v rpo; KapTvov xat stolam ad Caricum ^ et Pontium de haeresi Mon-
lovTtov r£p; TT,; a\piT£to; MovTavoj, TajTa rpoT- tani, in qua et haec addit'" « Ut autcm 883 :

Copulam que suppletvctustiss. Vcronens,Iiber, C tpT^Ta; a'jT(ov £;XT,tp£vat' touto a[xoXoYT|TaTtoTav

'

;um antea vntiose obtineret duntaxat Commodi, et oTt lav iX^YyOtoTtv e;Xt,c56t£;, oux etTt rpowTJTat
iuostamen impcratores intellipi ncccsscsit. Paulo Ka( [x'jpta; aro8£(^£t; TO'jTtov rapaTTv^TO[x£v.
«upra quidam codices cum Groeco interprete /)nw- 'Ava^xaTov oi ST-t ravTa; xapro'j 8oxt[xa^£T0ai.
•ipi pro principibus, : perperam, quidquid Victorio 7:ootpT^TO'j, npO'jT'T-r,;, £'!r£ [xot, parT£Tat ; rpocpi^-
.isum sit. TdtTT,; TTtS(^£Tat rpotpTr^TT,; tptXo-/vOT[X£T ; rpocpT^TT);
' Hic ille Apollonius cst, quem Ephesi antisti- TaSXat; -/.a; x'j§o;; ra(^£; ; rpotpv^TT,; oav£(^£i ;

,em dicit auclor Praedcstinati hserei 26. qu.-e cst Ta^Ta 6;xoXoYT,TaTtoTav roT^pov E^ETTtv f) [xr^- eyoj
^ataphrygum Sripsit, inquit, contra eos librum
: 8i, OTt '^'f^ryitrap' a'jTvT;, 8£(fco.
sanctus Sotcr papa Urbis, ct Apollonius Ephesio- ^ Veronens. Meum estprohare quia fecerint ; quae
•um antistes, contra quos scripsit Tertuliianuspre- commodior lectio cstct ad Graicum tcxtum, £y<'>
ibyter Carthaginicnsis. » 81 oTt Y^Y'^"'- rap' a'jToT;,8£(;to.
' Equidem hanc dcinsanarum vatum suspcndio ^
Referas ad Christi 210. Opus autcm Apollonii
larralionem Euscbius, lib. iv, cap. ^8, non ex exccptis aliquot fragmentis apud Euseb. qucmadmo-
Vpollonii libro contra Monlanum repetit, sed ex dum et Tcrtulliani, quos infra memorat, libri se-
iltero ejusdem argumenti, auctoris tamen inccrti, ptcm interciderunt.Pameliusexcorum Graeco titulo
juem Rhodoncm fuisse Hieronymus eo capite 37 Grojcc olim scriptosjudicat atvarianthac in partc ;

radit. Ilinc ilcrum S. Doctorem Valesius arguit mss. libri, duoquc ex nostris Latine habent de
ivr,;xov;/.voj d;xapTT,;xaTo;, ut ibi animadvertimus. extasi.
ied quando peculiarem Apollonii iibrum adversus ^ Martianmus, cum
aliquot mss. Sarapion, et
J)
^ataphrygas Euscbius recenset, profecto facile po- Groecc 'Z-j.z-xrJ.wi . Tum
Vatic. decimo pro undecim,o.
uit in utroque operc tum hujus, tum Khodonis, ea- ^ Carinum pro Carico passim editi habent et
lem habcri dc insanarum vatum suspendio histo- mss. cumGrajco intcrprete. Atalii itidcm cumEuse-
ia, cujus hic modo ad Appollonium noster memi- bio Caricum-po^ Kapf/.ov 'jat IIovTtov, lib. v. c. 19.
leritr, ad Rhodonem dissimularit. "• Euseb. V, 19 : Orto; 81 tojto \8t,t£ oti t-?,;
* Supplemus cjiis, nostrorum codicum et Gravii Ta;£oj;, £rf/.aXo'j;xivT,; via;
'|(£'j8o'j; Tajfr,;, t-?];
luctontate. Quod additur et mulla alin, cave intcl- h £v£pY£ta rapa raTTi TTj
igas, mulla alia volumina ab Apollonio scripta iv xoT^xcp a8£Xcp6TT,Tt, r£ro|xcpa ij[xTv xat KXau8to'j
lici, sed prajter suspendii narrationcm, multa alia 'AroXXtvap(ov tou [xa'/capttoTaTO'j y-'''^!-'-^'^'^'-' ^'' '^-

lotatu digna referri dc iisdem Priscact Maximilla, paroXit T/j; 'AT(a; irtT-/.6ro'j Ypa;x;xaTa.
jujusmodi ca sunt, quae subscquimtur. Non adeo — Pcnes Euseb. '(^iixixu.-oi. : puta ipsa Apolli-
lontemncnda codicis nostri lectio, et multa alia : naris scripta contra Montanum. Vid. Tertull. de
le quibus, Prisca et Maximilla, refert, etc. Jejuniis initio ct lib. iii contra Marcionem, sub fi-
^ Euseb. V, 18 'Eiv apvwvTat 8tl>pa Tr'j; rpo-
:
nem, et iv, cap. 22.
 1]

691 S. EUSEBII HIERONYMI. 692

sciatis falai hujus dogmatis,id ost, novseprophetiae A '^'•'^' " ^^''^ '^^ 885 y'''a''s 'V' fsXijTT.v toj oi-ciia-
ab omni mundo insaniam reprobari, misi vobis To? TOJTOU, TT,; y.a-.vT]; /.ivoj 7:po'vr,T='.a?, /.a'. tt,-/

ApolJinaris beatissimi, qui fuit in Hierapoli Asiae £v oXqj T(}> xoT[xtiJ [xaviav a-ooox-.ixaiTeav OTapyotv,
episcopus, litteras*. » Ad Domninum quoque^, £7:i|j.']/a 'jiaTv 'A7:o/X'.vapio'j toj [xay.ap'.toTaTOj, o;

qui persecutionis tempore ad Judasos declinavcrat, ^ff^wt^/ 'IspaTToXiTT,? 'ATta? ItJ.t/.ot.O!; , yP'^!-»-!^'^'-

volumen composuit; et alium de Evangelio, quod Ta. » Kat 7rp6<; A6|jlvov ol tov Ttip xatpcf) tou otoj-

sun nominc Petri fertur, iibrum ad Rhosensem Ci- YJAOii TTpo? Tou? 'Io'joato'j<; /.aTavtjjravTa Tr/i-.i^t

liciiB Ecclcsiam, quac in hffiresim ejus lcctione di- Tsuyoc , xat aXXo Trept Toti E'j'x-/'(t).'.o-j, (Jr.tp i-x'

verterat. Leguntur et sparsJm ejus itreves epistolaj ',

ovojAaTt IIsTpoj 'iipSTat ,
xat ^rpoi; Tr,v sv 'Po5(u

auctoris sui aT/./^Gt'. et vita) congrucntes. Ta)v KtXtxojv 'E/.y.XT,7tav BtSXpv, r^Tt? et; ty^v a'tpi-

(Ttv auTOU i^saxpacpTj, xat Ttva? £t<; avdcYvwjtv ttj; to'jto'j atpiTsoj; ij.z~r'i'/z'iy.z'/. 'AvaYtvwjxovTat ol xat J7:opaOT,v

PpayuTaTai auTou iTrtaToXat, tti aaxT^jst xat ptto auTOu (T'jvaoouaat.

CAPUT XLII.
ApoUonius, Romanaeurbis senator^, sub Com- B 'A^roXXojvto; , 'Pojij.t,(; 7UYxXT,Ttx6;, 1-1 Kojjtoo^j'.

modo principe a servo Severo proditus, quod Chri- Tou pajtXsa)? 7:apa tou oo'jXou 7:apa SESr^pto 7:po-
stianus esset, impelrato % ut rationem fidei sua; ooOeU XptTTtxvoi; sTvat, ErtTaY£''? ts tt,; otxiti;
redderet, insigne volumen composuit ^, quod in 7:t7T£(jij; OOUVat \rj'nj^/, \i.i'(y. T£uyoi; auv£Ta;£v, Sz£p
senatu legit; nihilominus sententia senatus pro
et £v ttI (JuyxXt^tw av£Yvtij, xat outoj!; ouolv t^ttov

Christo capite truncatus est, veteri apud eos oljti- (X7ro'.paj£i T^i; auYxXr^Tou , U7:£p tou XptaTou <i7:£-

nentelege, absque negatione non dimitLi Christia- tjxt^Ot, , 7:aXata; 7:ap' a-jToT^ xaT£yo'jaT,<; auvT,0£ta!;.

nos, qui semel ad eorum judicium pertracti essent. otya <apvT]a£OJ:; [j.t, atp£0T;vat tou? XptaTtavou;, tou;
a7:a^ £t; tt// «'jtojv (ixpoaatv IXxuaOivTat;.

CAPUT XLIII.
Theophilus, Cesareae Palacstina; Tur- (quffi olim 0£ocptXoi;, Kataap£ta<; IIaXataTtvT,<;, r^Tt; 7:ptoT,v

ris Stratonis vocabatur) episcopus, sub Severo 7:'jpY0? STpaTtji)vo<; ExaX^TTO, e7TtT/.07:o<;, E7:t Zzti^-

principe, adversum eos, qui decima quarta luna pou Tou paatXioj?, xaTii Ttuv £7:tT£Xo'jvTOJv t6 IlaT^a

cum Judseis Pascha faciebant, cum caeteris episco- [jL£Ta tGjv 'louoatojv t^ T£aaap£axato£xaTT, tt;; ae-

pis synodicam ^ valde utilemcomposuitepistolam. XtjVt,?, auvootxTjV £T:taToXT|V 7:avu Oauij.aaTT,v |JL£Ta

£T£ptOV auv£Ta^£v.

CAPUT XLIV.
884 Bacchylus, Corinthi episcopus, sub eodem 886 BaxyjXo; , KodtvOou £7:taxo7:o; , 6[jL0ta»; i

|
Severo
vero principe clarus habitus, de Pascha, ex om- p S^Sr^pou paatX£'jovTo? Xa[jL7:p6? u7:apyojv, 7:£pt toj
nium qui in Achaia erant episcoporum persona ndtaya £x 7:poato7:ou 7:avTt)jv tujv iv 'Ayat^ ertaxo-
elegantem librum * sripsit 7:ojv Oau[j.aaTTiV a^jviTa^E piSXov.

CAPUT XLV.
Polycrates, Ephesiorum episoopus, cum cffiteris noXuxpaTTjC, 'Ecciaou Eptaxo7:o;, tjL£Ta tojv Xot-

episcopis Asiae, qui juxta quamdam

veterem con- ^rtov 'Aata? £7rtax67:tijv, twv i^rtT^Xo-jvTtjjv tt,v lop-
suetudinem cum Judsis decima quarta luna Pa- ttjv tou Ilaaya |j.£Ta twv 'louSatojv xr^ T^aaapsa-
scha celebrabant, scripsit adversus Victorem,epi- xato£xaTr, TTi<; a^Xy^vr,;, xaTa Bt/.Tojpo; sTrtaxo^rcj

* Martianaeus cum plerisque editis Dom«?n/i alii : notam textui cum prava ipsa lectione inseruit, <:

presertim mss. saepissime Domimtm sunt qui ct .•

scrvo Severos. IMalim itaque Veronens. etVat. prae-
Domnionem legant. Eusebius tamen Ao;j.v'ivov vo- stantissimorum codicumsequi fidem, quiomisso5<-
cat, atque ita duo mss. noslri, quos sequimur. veri nomine a servo proditus ta.r\tnm habent.
Eras-
^ Haec ut caetera omnia Serapionis scripta hodie mus legendum putavit subCommodoprincipea servo
desiderantur. proditus, sub Severo, quod Christianiis esset, impe-
^ Senatorem hunc Apollonium fuisse, exEusebio trato, etc.
quidem nuUo pacto licet argumentari at non ideo ^ ;
* AL imperato, quemadmodum et Vatic, quibus

cst proprio ingenio credendus exaggerasse Ilicro- U sulTragatur Graecus interpretes £7rtTaY£;;, etc.
nymus, qui id potuit ex aliis monumentis didicisse, Illud Actis martyrum inseruerat Eusebius.qui-
''

ct fortc cx Actis martyrii ipsius Apollonii apud buscum totum deperiit. De vcteri lcqe, qux absquf
Eusebiuni, cujus opus dc martyribusjamdudumin- ncgationc dimitli Christianos non sincbat, vide Pli-
tercidit. Rccte RuCmus ipse, que inopte satis Va- nium, lib. x, epist. 97 ad Trajauum; Pagium quo-
lesius suspicatur descriptum a noslro, senatorem que, ad annum Christi 187.
eum facit. Idem dicendum do scrvi Sevcri nomino, In synodo Cajsariensi auno circiter 198, cujus
•^

si modo illud ab Hieronymoscriptumest suspicor : acta apud Bedam, de u-Equinoct., habentur.

enim cx prava lectione ortum, cum plures, iique Non alius vidctur esse hic liber a Synodica
""

prol)ae velustatis et nota^ mss. etiam a nobis in- epistola, quam aliorum quoque episcoporum no-
spccti, lcgant, mb Commodo principc ac Sf:vr.no pro- mine dictavit.
ditus. Non nemo studiosus pro «<'Severo lcgendum non solum vacat, ged
In Graeco illud xal
*•
et
a servo, ad marginem libri admonucrit, quam alius Hieronymiano textu contrarium est.
693 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 60^

scopum Romanum, epistolam synodieam, in qua

'Pcoar.; er:'.r:o).y,v «tjvoo-.xt.v sficiox: , o-.cix/.fov A
h'ii''li:; 'l<oi/voj Tovi a::oT:oAoj xa-; tt, raXaia docet, se apostoli Joannis veterum auctoritatem et

sfaxoXo-jOelv ajOivTt? a^' t^; oX-Ya o-.T.Yr^oaa'.

•
sequi dc qua h.rc pauca exccrpsimus
:
« Nos '
:
,

« •U;x£T; to(vjv atx'!av:ov ir.'-i\o\»\xt^ tt.v sopTT.v ,

igitur inviolabilem celebramus diem, neque adden-
^r/jt rpoTTtOEvTi;, |xt,o£ •ir£;a'.pojvT£;. Kat vip iv tes aliquid, neque dementes. Elenim in Asia ele-
TT, 'A7'a [liYaXa rzm/ili £-xo'.ij.t;Ot,, arep avaT:r;- menta ma.\ima dormicrunt, qu?n resurgent in die
-

uv-.x'. iv TT^ ^i.iJ^^??

''^'^ K'jp'0'j, ot' av D.Or, ix t(ov Domini, quando venturus est de ccclis in majestatc
ojpavtLv £v TT, otxit? o6;t), i-(t''.oixi^i ravTa; toj; sua, suscitaturus omnes sanctos Philippum lo- :

iv(o'j;- «ttXtTTrov Xiyw £x -wv otooixa arojToXtov, quor de duodecim apostolis, qui dormivit Iliera-
o; ixotjjLT^Of, ev 'Upar.oXEt, xa"; Ta; o-Jo O-JYaTspa;, poli, et duas filias ejus, quae virgines senuerunt.et

atTtve; rapOivot EYr^pajav , •xat bspav a-jTo-3 Oj- aliam ejus fiiiam, quffi Spiritu sancto plena in

YaTipa, aY'-v IlviV^"' 'nErXr.pcoixivT)

f^Tt; iv iv , Epheso occubuit. Sed et Joanncs, qui super pectus
'Etpsaej* ETEXcttoOr,. Kat 'IwavvT,;, o; ert xh t:?;0o; Domini recubuit, et pontifex ejus ^ auream lami-
Toj K^jptoj ivrxXtOr, xat hpi'j; a^JTo-j ^^f^^ if^ fronte portans, martyr et doctor in Epheso
,
y^Y^''-» 7?'-»-
joijv riTaXov £v So [xeTiortj) ^aT^a^tov, (xapT-j; xat dormivit : et Polycarpus, cpiscopus et martyr,
otoaT/.aXo; sv tt, 'KtpETto r/.ottxr^Or,, xat HoX^jxapro; r» Smyrnaj cubat *. 888 Thraseas quoquc episcopus
srtT/.oro; xat [xapTj; iv tt, S;x'jpvT, xaTaxetTat, et marlyr de Eumenia in eadem Smyrna requie-

xat epajia; er-lT/.oro; xal ;xapT'j; aro E'j[X£vEta; iv scit. Quid necesse est Sagaris episcopi et martyris

TT, a^kf, SixjpvT, av-rajOr,. Ojx l'T:tv avaY-xr, Xa- recordari, qui in Laodicea soporatur, et Papirii
Yapito; irtT/.-iroj xa; ixapT-jpo; |X£;xvf,30at , to'j beati, et Melitonis in sancto Spiritu ^ ennuchi,

£v Aao-itxita avarajTa;x£voj , xat Ilar-jptoj toj qui semper Domino serviens, positus est in Sardis,
[xaxapttoTaToj, xxt MtXtTojvo; iv tco aY'!to nv£'j- et exspecta in adventu ejus resurreclionem ? Hi
[xaTt EJVOJ-/OJ, o7Tt; iit tio \\jz':io XaTp£'jojv , £v omnes observaverunt Paschoe dicm decima quarta
Sap-iEat xaTiTiOr,, xat r£pt;xiv£t iv tt, ajTO'j iX^j- Inna, ab evangelica traditione nullam partem in

TEt Tf,v ava— a7tv. 0'jTot ravT£; rapEtpuXa^av Tf,v declinantes, et ecclesiasticum sequentes canonem.
f,;xipav toj IlaT/a tt, T£77ap£T/.ato£x-iTr, t?;; te- Ego quoque minimus omnium vestrum Polycrates,
Xt^vt,;, aro t"^; £'jaYY^Xf/.f,; rapao6j£oj; £-.; ouolv secundum doctrinam propinquorum meorum, quos
[xipo; arov£-jovT£; ,
xa'. £x-/.Xr,TiaTrf/ctp xav6vt et secutus sum septem siquidem fuerunt propin-
;

£r6;x£vot. KaYio -il iXaytiTo; ravTOJv •j;xa)v IloXu- qui mei episcopi, et ego octavus semper Pascha :

xpaTT,;, xaTa Tf,v otoayf.v tiov rXr,7'>jv ;xoj, ot; celebravi, quando populus Judffiorum azyma facie-
xat i5T,-/toXoj0r,7a •
xat y^/ 1--% i'{ivojzo tj-(-(i- bat. Itaque, fratrcs sexaginta quinque annos ffitatis
v£t; ;xo'j 887 irtT/.oro:, xaYw 0^000; •
it\ to C mea; natos in Domino, et a multis ex toto orbe

'
Apud Euseb. 'iI;x£T; ojv
ill, 31, et V, 24 : cpf,vot£Xr,Xu6w;, oj rTjpo;xat irt toT; xaTarXr,7ao-
appaOtojpYr,TOv rpo7TtOivT£;,
aYo;x£v f,;xipav, [x/^t£ ixivoi;. 01 y^? i\i.o~j [X£'!^ov£; Etpr^xaJt, n£tOapy£l,v
[x/;t£ a'.patpoj[X£vot. Kat y^? xaTa Tf,v 'Ajtav [X£- 0£T ^t^^^ 'xaXXov f; avOpojrot;.
YaXa Tzo'.-fC.T. x£-xot;xr,Tat aTtva avajTr^TETat tt, ,
^ Quidam codiccs iuminaria pro elementa, quod
f,;xi;a Tf,;" rapo-jsta; to'j K'jp'>j'j, iv f,
zpyt-zy.'. idem est siquidem veteres iaminaria magna, so-
:

,ix£Ta o6;t,; i; o^jpavtov, -/.at T/7.'7~r['jt'. ravTa; "to'j; lem scilicet et lunam, duo elemenla appeliabant.
aYtoj;^ 4>tYtrrov T<iv (/". leg. 'KXtrro; 6) toov oto- Grajci concinniorc adhuc sensu aToty^Ta, quemad-
0£xa aroT:6Xtov 0; •x£-xot[xr,Tat iv 'l£par6X£t •/.ai , modum hic quoque Polycrates. Vid epist. 120 ad
ojo OjYaTip£; a-jTO-j y-V^i?^''-'-'^^- "^tpOivot. Kat -r, Ucdibiam, cap. 4, not. c.
£Tipa a'jTOj 0'jYaTr,p iv aYtto IIv£j[xaTt roX'.T£'j7a- Pronomen ejm, quod inaxime Valesius probat,
'

[xivr,, f, iv 'P>vi7(o avara'j£Tat. "ETt ol y,%\ 'lojav- non addit Polycrates, qui nec auream laminam di-
vT,;, 6 irt to T:f,Oo; toj K'jp'!oj avar£7tov, '6; i^^- cit, nec in fronle gestari solitam sed tantum to ;

vf,Or, hpvj; To riTaXov r£tpopr,-/.(jj;, -/.at [xapT'j; xat ri^aXov r£tiopr,x6j;, nisi si riTaXov, ut quibusdam
otoaTxa/.o; ojto; iv 'Etpiato x£-/.ot[xr,Tat. "Eti o£
, placet, bracteam auream significat. Cueterum nec
xat rioXj-/.apro; 6 iv X[X'jpv/-, -/.at irt7-/.oro; xat vcrosimile, auream rcvcra laminam Joannem in
ixaoT-j; Kat Bpa^ia; xat irtT/.oro; xat [xapTu;
. ironte geslasse, ut Valcsius et Petavius credunt,
aro E'j[x£vta;, 0; iv i:;x'jpvr, x£-/.ot;xr,Tat. Tt o£ o£t sed figurate hoc dici eo scnsu, quo Horatius de
XiY£tv SaYaptv irtT/.o rov -/.at -xapTupa, '6; iv r\ virtutc prffidicat :

.Vaootx£ta! x£-/.ot;xr,Tat ; "ETt 0£ xat IIar£tptov tov

[xaxaptov, xat M£X'!Tojva tov £'jvou-/ov, tov iv ol-(>.u>
Non sumit, aut ponit secures
Judicio popularis aurjB.
IIv£j;xaTt ravTa roXtT£u7a;x£vov, '6; •/.£tTat iv 2ap- p-
0£7t, r£pt;xivojv Tf,v aro Ttov o'jpaviov irt7-/.or-r,v, Ut pcrinde sit auream laminam inter Christianos
iv -j) ix v£xpwv ava7Tr;7£Tat. 0'jTot ravT£; i-r',pr,- gestare, ac pontificis dignilatem, cujus ilhid insi-
jav Tf,v f,(xi3av t?,; T£77ap£T/.at6£xaT-/-,; to'j Ila- gnc csl, obtincre. Ad hiinc modum et Epiphanius,
T/a -/.aTa to E-jaYYiXtov, (xr,6'£v rap£-/.SatvovT£;
aXXa^xaTi tov •/.av^va t^; rt7T£oj; d-/.oXo'jOo'jvT£;.
" •--- ,
qui dc Jacolio, et qui dc Marco tradit, auctor
Passionis cjus, a Valesio laudati, commode expon-
possunt.
Verl)um cuhat abest a codicc S. Crucis, quod
noque ipso Gr.Tecus Polycratis texlus agnoscit.
^ Grajcus, M-.XtTfova tov £'jvo'jyov tov iv ttp
r,;x£^av -r^Ya-yov ol
t*J'^^,?*''
?' Tj-{-(vtt<.^
^''Tr-'^'-^
''\(^Y"
|xou
!'•'•''•' OTav
'''~'^'' '' /ao;
\v>^ r^p^rjt
r',pw'jt nv£'j;xaTt, etc. Mclilo^iem eunuclmm, quid in sancto
\f- ^i?'^;»') ~'y do^Xtpot, £^r;xovTa
^'J!J-/,v. 'Eyoj
'E-f-oi o\
o'jv, Spiritu, etc. qvius vitiosa trajcctionc hic apud Ilio-
r£VT£ £Tr, e'/'ov
X
xat 7u;xo£oXr,^/.tb; Tot;
ev Xuptio,
upt(p, ronymum poccarc videantur.
aro Tf,; otxou|X£vr,; ao^Xtpot;, xat ra7av aYtav Tpa-
 ,

695 S. EUSEBII HIERONYMI. 696

fratribus eruditus, peragrata omni Scriptura, non A. Il^-^y/a Iziifyx, ozt 6 tiov 'louoafojv ).ao<; Ta "A^j|xa
formidabo eos, qui nobis minantur. Dixcrunt enim I-o-.^ito. ToiYapouv, asEXcpoi, e^y^xovTa r.bnt aYtuv

majores mei Obcdire Uco magis oportet, quam

' : ett, h K-jpiuj, •/.t\ xapa T.'iijZri Iy. TTar/,; xv;; o\-

hominibus. » Haec propterea posui, ut ingcnium et y.o'j;xivr,<; aosXcfwv ra-.ocjOE-.;, IvToywv -rarr, rp'/»5

auctoritatem viri e.x parvo opusculo demonstrarem. oi oiiX-.aToj too; a-i-./.ojixivoo? r,[jLTv. "E'5r,Tav -(»?

Floruit temporibus Sevcri principis, eadem aetate o\ T:poT,YT,'Ta[j.evo! [/.oj ,

ns-.OapyiTv [xa).Xov fizi^

qua Narcissus llierosolyma^. oeT yJ

avOpojTrot; . >» Tav>Ta oia tojto zzHz'./.7 ,

'tva TTjV Tou avopo; ajOEVTiav i^ eXayig^ou a'JVTaY[J.aTO^ 6-ooe(qO). "IJvOt,7£v £v toT;; ypovot; Seorjpou tou
PautXia);, ^Trr^vtxa xal Napy.taao? ev 'l£poaoX'j[j.ot<;.

CAPUT XLVI.

Heraclitus "^
sub Gommodi Severique imperio in 'HpaxXctTji; Irt Ko|jloooj y.at ltSr[po-j ^aatXito;

Apostolum Gommentarios composuit ^. t6v 'ATtoaToXov u-E[j.vr,[j.aTtaev.

GAPUT XLVII.

Maximus*sub iisdem principibus famosam quse- B Ma^t[j.o; It:'. twv auTwv paatXeojv ea'j[j.aaT6v ^-f'

stionem insigni volumine ventilavit, unde malum, TT|[ji.a ev ir.'.T/,iJ.^) zvr/zi a-jveTafe, TO'jTeaTt IJoOev

et quod materia a Deo facta sit. t6 y,a/.6v, y.at oTt ex. toO GeoO r, 'jXr, cooOr,.

GAPUT XLVIII.

889 Gannidus, regnantibus supra scriptis, in 890 Kavotoo? jJaatXe^JovTojv twv TpoYeYpaix -

Hexaemeron pulcherrimos tractatus edidit *, [xevojv ett; ttjV 'E;arj(j.epov wpata? <j'jv£Ta;£v 6(xtT-

Xiac

CAPUT XLIX.
Appion, sub Severo principe similiter in Hexae- 'ATttojv eit^t Se^r^po^j tou paatXeoj; ojjLotoj; et? tt,v

meroa tractatus ^ fecit. 'E^arj(xepov 6[jLtX(a<; u^j^zypi^^ioL-o.

GAPUT L.

Sextus sub imperatore Severo, librum de resur- S£|to? eTil SeSr^po^j tou paatXeco; p(6Xov zepl .

rectione ^ scripsit. ttJi; avaaTaaeox; ajveYpatj^aTO.

GAPUT LI.

Arabianus * sub eodem principe edidit quaedam Bpa6tav6c £7:t tou auTou paatXeooj; efeocoxe Ttvi
opuscula ® ad Ghristianum dogma pertinentia. a'jvTaY[Ji.aTa twv XptoTiavojv oo^dxoLz: -Ttpoarlxovxa.

CAPUT LII.

Judas de septuaginta apud Danielem hebdo- C 'Io'Joa; irept twv e6oo[ji7^y.ovTa eoooijLaSojv tw/
madibus plenissime diSputavit et chronogra- xaTa Aavif,X (zxptSox; e;r,Yr]aaTo, xat ypovoYpa-.i'!a'
,

phiam superiorum temporum usque ad decimum twv avojTepoj -^(povojv £co<; to'j oexaTO'j ixta-jToo ,

Severi produxit annum. In qua erroris arguitur Seor^po^j tcj paatXeoj? a'jveTa^ev, ev t, xaTaYiv<6-
quod adventum Antichrist circa sua tempora fu- axeTat, ttjv Toij 'AvTtypiaTO-j £7:taTaa(av -epi to&<
turum esse dixerit sed hoc ideo, quia magni-
: 'to(ouc xatpo'j<; cpr^aa^; TiXr^ata^etv to Y^tp [ji.£ys6«« •

tudo persecutionum praesentem mundi minabatur toj TOTe 8iojy[aoj cbaavet Trapouaav eijiTjvje x^;
OCCasum '°. otxo'j[j.evTj<; aTiojXetav.

*God S. Crucis, omncs majorcs mei. Iterum male Grajcus intorpres homilias vocat,
"^

^Heraclium\Qg\mi Martiana^us et Grsecus in- qua) Eusebius dixit j-o[j.vT^jiaTa, noster Tractahu.
terpres, cum paucis mss. Hieraclitum vero nostri Vid. qua; hoc de nomine diximus in Prajfat. Gene-
omnes Freculphus, Honorius, atque in primis
, rali num. 22. Hodic non habentur.
Eusebius iib. v, cap. 27. "
Neque hic exstat Scxti libcr de Besurrectione.
' Scilicet in Pauli Epistolas. Opus vero istud in- " Editi pleriquc omnes eum Grffico interprete
teriit penitus. contra ac codices nostri, ettn
lirabicuiuin legunt
* Maximinum pcrperam vocant alii. Porro lucu- primis Eusebius, Rufinus, atque alii, qui Arabuh
lenlissimum ojus libri fragmentum Eusebius cxhi- L) uum.
bet, Pra'parationis evangelica-- lib. vii, cap. 22, » Eusebius minori numero •j-oOeatv vocat ca- :

quod in Origcnis quoque Dialogo contra Marcio- jus antem argumenti, Deus scit jam non extat. ;

nitas toHdem verbis habetur. Inscriptus erat -epi '" Rcfort ad Christi annum 202. Tres autem an-
Tfj<; uXt,;, et in dialogi niodum compositus. tiqui codicos, ad dccimum. Severi Pcrtinacis annum
^ Commodo sciiicet ac Severo. Traclalus, qaos Desidcrantur Jud;v hujus opera. Vid. Euseb. lib. ;

vocat Hieronymus. non recte Sophronius intcr- vi, c. 7.

pretatur 6(j.tXfa;. Sed jam amplius non exstant.
B97 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 698
G.\PUT LIH.
Ts^srjXXtavo; rpeTSjTjpo;, vyv -ptoTo; \t.t-oi A Tertullianu3 presbjier, nunc demum primus
BixTiupa xat 'AzvXXtiv.ov i^r/.pl^iTa'. toj; 'Pa)(xa;- post Victorcm et Apollomium Latinorum ponitur.
tcou;, £x -f,; KapyT,oovo; tf,; 'A^pix^; 6p|xu)[XiVo;, provincia) Africae, civitatis Carthaginiensis, patre
naTpo; Kiv7jp(tovo; avOj-af.avo^J . Ojto; oesvo; Centurione proconsulari '. Ilic ucris et vchemen-
ktl': 7'joopa i-jrojr^:^ iizi Xsor^poj xat 'Avtu)vivo'j toj tis ingenii, sub Severo principe Antonino Cara-
et

Lr{xAT,v KapaxaXo-j, r,wbr,fji, roXXa (TJvxaJa; TSjy/; calla maxime floruit, multaque scripsit volumina
xT'.va oii To roXXoI; iTvai ey'"^'!-''^''* rapaXijxri- qua; quia nota sunt pluribus,pra3termittimus. Vidi
^ouLiv. SuvsT-jyov £Yw IlaJXqj aro Kovy,opO'a; tt,; ego quemdam Paulum Concordioe, quod oppidum
IraXia; -(ipo'*-:: 6t:'.; toG jxaxaptiuTaTOu K'jrp'.a- Italiac cst ', senem qui sc beali Cypriani, jam
»0'j voTapiov, Xo',t:6v zpo»6jTT,v sXiYi'' ,
^.t*. vso; grandis ajtalis, notarium, cum ipsc admodum
iliv, Itupaxiva*. ev ttJ 'PtuixTj xal axT,xoiva rap aj esset adolescens, llomaj vidisse diceret, 882 re-
:oti to; ojosixtav oysoov T,;xipav 0'.iT£Xi7i K'JT:p ;a ferrequc ' nunquam Cyprianum abs-
sibi solitum
/6; avaYvto7,aaTtov TspTjXXtavoj /wp;; ,
TrnyCo queTertuUiani lectione unum diem prxterisse. ac
kiyn^f-zrj; toO a'jTou S91 KaTrpiavoj , 'Erloo; tov sibi crebro Da magistrum Tertullianum
dicere, :

)'.oaixaXov, TepTjXXiavov ot,Xovot'. ;xt,v'Jojv. O-jto; videlicet significans. Hic cuni usque ad mediam
r^pi fxsoT,; i^,X'.x"!a; -p£j6'jT£po; t^; f,;x£Tspa; 'K/.- a;tatem presbyter Ecclesiae permansisset *, invidia
tXT,T'!a; '^'^^p'^'' Oi cpOovio xa- T.po-r^loL-
B postea ' et contumeliis clericorum Romana; Eccle-
Y^Y^''-'''»
t'.7;xot; Ttl»v xXT,p'.xtJi)v tt,; £v 'Pt6;xTj 'ExxXT,j'!a;, sia", ad Montani dogma delapsus, in multis libris

;•.; t6 MovTTyovi 0OY|xa oXiarOT^aa;, roXXa; rjv£Ta;£ novae prophetiaj meminit, specialitcr autem ad-
JtoXo-j;, (a) xa'.vf,; 7:po3T,T£'!a; ;x£avr,Tat , xal loixa»; versum Ecclesiara texuit volumina de pudicitia,
'.aTa Tf,; 'ExxXr,!T'!a; (T'jv£Ypai|iaT0 , 0'j0£v oe f^Tiov de persecutione, de jejuniis, de monogamia, de
ztp: TtotfporjvT,; , r^pt ottoY;xo'j ,
•i:£pt vT,ffT£ta;, exstasi* libros sex, et septimum, quem adversum
:£pt [xovoYaixta; , r^pt £XT:aj£to; X(jyo'j; £;, xat Apollonium composuit. Ferturque vixisse usque
;6oo;xov xiTa 'A-oXXtovtoj, xa! £t ;oa raixzoXXa , ad decrepitam a^tatem, et multa qua3 non exstant"
>|7a; £to; yr^poy^ ir/aTOj. opuscula condidisse.
GAPUT LIV.
yptYEvT,; , 6 xat '
Aoa,uavTto; ,
0£XaT(tJ £V ta'JTtO Origenes, qui et Adamantius ^, decimo Severi
Zz&-/,po-j TO'j riipTtvaxo; xaTa TU)v XptTTtavwv Pertinacis anno adversum Ghristianos persecutione

' Idem in Chronic. ad an. Severi

16 « Tertul- quo laudatur et creditur a doctis x saeculi auctor,
:

ianus Afer Centurionis proconsularis filius, omni- presbyteratum cxpresse Tertulliano tribuit.Denique
jm Ecclesiarum nomine celebratur. » ipse seTertullianus alaicis distinguit \[h,de Anima
- Vetus nempe inter Aquileiam ct Altinum, Q cap. 9. Quod si lib. de Monogamlia et Exhortat. ad
3on ut vulgo existimatur, Mirandula; vicinum op castitatem se cum laicis confundit,id causaeest,quod
Didum. Vid. Epist. in nostra recensione 10. eos libros composuit,cum ad Montanistas defecisset
*
Veronens., refcrretque. !Mox Gemblacensis ma- Circa annum Christi, ut fertur, 205, cum ipse ''

ji.Urum absque da verbo. Mirum porro est a Cy- quadragrsimum plus minus agcret. Martianaeus
priano nunquam laudari TcrtuUianum, quo, ut legit Ilic usque, et permansil : pro quo altero verbo
lenuo noster ait epist. 84, magistro ulilur, ut Guelpherbyt. Africx legit.
^jus .<;cripta probant ; fortasse autein cujus dclecta- ^ Hi dc ecstasiWhvi, quorum supra cap. 24 et 40
:)atur ingenio, nomiuis deciinare studuit invi- mentionem fecimus, pcrierunt.
iiam. Contrario sensu forte et veriore, legit Vatica-
* Et sunt tamen qui negant hodienum fuisse nus, qux nunc exstant, pro non exstant. Et librum
iresbylerum TertuUianum, et velint nuUum ex an- quidcm de Aaron veslibus Hieronymus ep. 64. ad
iquis id unquam tradidisse, unde hic apud Hie- Fabiolam, de Vest. sacerd., in fine frustra quae-
•onymum pro presbyter Ecclcsix,\&^Gn(\um conten- sisse se dicit sed alia sunt TertuUiani volumina, :

lant homo Ecciesi-dn ut sibi, aiunt, constct Ilieronv- qua; hic non nominat, et tamen jam lum periisse
nus,qui aliter dicere videretur,fuisse Tcrtullianum vix credi possit. Fuerc liber de animaz submissione
n infantia presbyterii gradu donalum, in quo alius de superstitionc sxculi item de carneet ani- ;

isquc ad mediam atatem pormanscrit, tum esse ma, quorum titulos e ms. Agobardino descripsit
)resbyter cessaverit, id quod cum Ecclesiaj do lligaltus. Tum quos ipso Hieronymus vel in noc ln m
itrina de characteris ejus 'ajternitatem stare nullo t^ ipso Catalogo, cap. 18 et 70, vel aliis in locis lau
nodo potcst. Ilis repone auctorum omnium qui dat, Uber de Spe jidclium, et de Trinilale opiis, et di
e Tertulliano locuti sunt sive in Bibliothccis ec- animalibus mundis et immundis, et de Circumci-
iasiasticis, sive alibi sententiam ct fidem, absque sione, et de Virr/iuitate. Illos pra;tcreo, quorum
quod de Hicronymi textu dubitarint. Tum opti- apud alios mentio est, ut contra Apellicianos,apud
ne habere quod hic dicitur fuisse presbyterum Vincentium Lirinensem. cap. 2i, et de dc Paradiso,
xclesix, non presbytcrym 'x-rj.r»:,, ut inlelligas pencs ipsum Tertullianum, cap. 55 de Anima :quo
lici Tcrtullianum ad id usque temporis
catholica^ itcm fide.jussore, Gr^cca opuscula de Spectaculis
uisse addictum Ecclesia) in presbytcrii gradu, po- de Uaplismo. develandis Virginibus et de Corona
tea ad Montanislas defecisce, apud quos, etiamsi militis. Tot librorum, quos nobis invidit sequior
iresbyter esse non desierit, tamcn Ecclesix presbq- aitas, si tum quoque temporis non exstitisent,
or non araplius erat. Vide Tillemontium, titulos saltem Hicronymusmemoria! commendasset
Fleu-
lum atque alios. Ex antiquis auctor Prccdestinati Cod. Clunianensis qui et Aynanlius Equidem ^'

ui ccrte ante Uincmarum Remcnsem scripsif. a exstitit, qui ab adamando Adamantium appellatum
(a) Supple h al;.
699 S. EUSEBII HIERONYMI. 70

commota, a Leonide patre «, Christi martyrio co- ^ ottijYijLou "/.'.vriOivTo?, rapa \zoyi'.Wj T.y.zpo^, tou x:

ronato, cum sex fratribus et matre vidua, pau- [/.asTjpy^javro;, ;j.i-:i i; ao=/ oojv /.al ar.Tpo? '/'«^pj

per rolinquitur, annos natus circiter decem et se- Trivr,; -/.a-iAiitpOr^ , i-orj nzy. t.vj l~a7.a'!oixa

ptem. Hcm enim familiarcm ol) confessionem Tojtojv yap -?) xspio-jTia oia -o zl-fx: XptTT^avfTj

Cliristi fiscus occupaverat. IliCjAlcxandriae dispersa £0r, ij.'!70r^. "Ott'.; hi 'A).i^avopE'0£ o-.ax/.oprtTOiiTv

Ecclesia, dccimo cctavo a^tatis suae anno, •/.aT/,- Tr/; '[v/./.Xr,7tav , oy.-ojxa(oexa i-wv "zr,') 'i)'.v.':-j

yr5<T£OJvopusaggressus,postea a Demelrio,ejusurbi3 y.'(wi, /.'xzt^f-t^nzwi ZT'.i--f,\yt^'t — apit/.r/ioj?, ij.iT' o

episcopo, in locum Clementis presbyteri ^ confir- TToXu Tiapa Ari;j.r,Tpto'j, Tr^i; a'jTr,i; tzoXeoj; £7:tr/.oro>

matus, per multos annos flornit : etcum jam me- Et; xoTTOv KXr^;x£vTO(; -TrpEffSuTipo^j •/.aTarraOit;, \-

diffi esset ajtatis ^ et propter Ecclcsias Achai», z-Tj TToXXa oti-pe^jis, ixz^j-T^H^ iz Yivo[j.£vo;, oti T'i

qua; pluribus §d3 hairesibus vexabantur, sub te- iv Tr, 'Ayata '£•/.•/.)./; ata;;, a"Ttvc? 7:apa 7:0).). ojv 2'

stimonio ecclesiasticae epistolae *, Athenas per Pa- piTEcov £T/.'j).ovTo , £7:1 [xapT'jptq£ £•/.•/.).•/•, TtaTTtX?

la;stinam pergeret, a Theoctisto et Alcxandro, £7itaToX-^; S9X aTTtojv ota IlaXatJTtvir,; z\<; 'AOr

Caesarea3 et Ilierosolymorum episcopis, presbyter va;, 7:apa 0£o-/.Tt(r:o'j •/.at 'A).£;avopo'j, Kataapito
ordinatus Demetrii otfcndit animum ;
qui tanta in •/.at 'l£pOT0X'J[JI.OJV E7:tT/.07i0JV ,
TpiffOJT^po; '/£tpOT',

eum debacchatus totum mun-

est insania, ut per v/-/)£t;, A-r, [xrjTpttjj 7rpoar/.po'j(j£v, 0T:t; Tota'jrr, •/3-

dum super nomine ejus scriberet. Contat eum, a^jTOu £'/pr^jaTO avota, oJt:£ zt" ovo(JLaTt aoTO-j rv

antequam Cajsaream migraret, fuisse HomoB sub (jav T-r,v ot-/.oj[jLiv/;v '(pi'h7.'.. Upo tou oe [xz-.iX^i

Zephyrino episcopo, et statim Alexandriam re- £'.; Kataap£tav, T'r,v 'Awixr^v •/.aT£'!X/;ti£v £7:1 Zec.
versum, Heraclan presbyterum ', qui sub ha- ptvo'j £7:tT/.07:o'j, £'jOj; t£ £t; 'AX£;avop£tav dvv

bitu philosophi perseverabat, udjutorem sibi fe- ^£'j^a;, 'Hpa^/.Xav tov 7:p£j§'jT£pov tov iv Tff,\xT.-.

cisse -/.axriyi^aEwc, qui quidem et post Deme- <ptXoa6cpo'j otaTiXouvTa, po-/;06v CT'jv£XaS£TO /.t-.T-p-

trium Alexandrinam tenuit Ecclesiam. Quanta^ cT£oj;, 07Tt; xat [x£Ta Ar^ar^Tpiov Tr,v 'AX£;avopif',
autem gloriaj fuerit, hinc apparet, quod Fir- £/.'j8ipvr,c7£v 'E/.^/.X'/;(Ttav . 'Oor,; 0£ 06;/,; lYivET'
milianus ''. Caesarece episcopus, cum omni Cap- £•/. T0'jT0'j orjXouTat •
4>ip[xtXXtav6; y^? KatTapitv
padocia eum invitavit, et diu tenuit, ct postea,sub Eri(T*/.07:o; [X£Ta 7:317^,; t^; Ka7:7:aoo-/.ta; •xat 7:po:

occasione sanctorum Iccorum Palaestinam veniens, 7:z[X'!;£v a^jTOv, •/.at ir.t 7:oX'j xaTir/E, •/.at 'JT:£pov

diu Cassareae in sanctis Scripturis ab eo eruditus 7:pocpa(T£t Twv aYtwv tot^ojv eI; IIaXatT:tvT,v iXBcbv,
est. Sed quod ad Marameam matrem
et iliud. Iv T'r, Katjapiojv 7:ap' auTOJ Ta; 6£ta; £7:atO£ulT,

Alexandri imperatoris, religiosaui fcminam, roga- rpa(p'Jc;. Kcx^/.eTvo Se ouOEt; aYvoET, 6'ti 7:£p 7:p6;

tus venit Antiochiam, et summo bonore habitus ]VIa[xiav t/iv [x-r,Tipa 'AXE^avopou Totj paatXioj; so-

cst quodque ad Philippum

: imperatorem, qui C XaSoaTaTr^v Y'Jva?/.a 7:apa-xXr,6£t(;, fjXOEV £t; 'AvTt^-

primus de regibus Romanis Christianus fuif, et •/£tav, -xat Ev [XEYtaT'/^ y^T°''^ '••^'•f'
' "''•^'
~f^^
'^''"

ad matrem ejus litteras fecit qua; usque hodie **, Xt7:7:ov Tov paatXia, tov 7:po)Tov £'x tojv 'Pco[xatii)v
exstant. Quis ignorat et quod tantum in Scripturis PaatXiojv XptcTTtavov y-v6,ix£V0v, •/.at 7:p6; tt;v tou-
divinishabuerit studii.ut etiam Ilebncam linguam' TO'j (xr,Tipa YP3'(J.(J-aTa (i7:iTT£tX£v, aypi toj Trapovxo;
contra aetatis gentisquc suae naturam, edisceret, T'JYyivovTa •
•xat OTt T07ajTr,v ijys a7:o'jOT;v Jtepi

et exceptis Septuaginta interpretibus,alias quoque Ta; 6£t'a; ;

Fpatpa;, oJjt£ xat Tr,v 'EopatXT.v otaXE;

Origenem putaret, hancque etymologiam ex ipso 2iG confirmatur. Verum quantis haec sententia
llieronymo extunderet in fine libri tertii adversus difficultatibus sit obnoxia, satis, me tacente, no-
Pelagianos, ubi Imnsite, inquit, ad Amasium ve- runt cruditi. Docli viri hunc Philippum cum cogno-
slrum. mine alio .'Egypti Augustali Christiano confundi
'A Leonide patre. Duo codiccs Vaticani mss. autumant.
legunt, a Lconide episcopo patre, Cliristi martijrio " Otaciliam Saveram Philippi junioris matrem,
coronato, o.Lc. Cluniaccnsis antea Icgebat, Origenes et senioris conjugem, unde y^;-^— "^.v -sor^pav dixil
qni et Amanlius preshyler, etc, Sic errore veterum Euscb. non matrem.Enm epistolam etiam Viencen-
librariorum multa depravata leguntur, sed in aliis tius Lirinensis Commonit. -I, cap 23. his verbis
bone multis incorrupta perseverant. Martian.— In laudat « Quam autem privata; non solum condi-
:

duobus Vaticanis codd. scriptum reperit Martia- tioni, scd ipsi quoque fuerit reverendus imperio,
nn3us a Leonide episcopo palre a nostro abest :
D dcclarant historia;, qua; eum a matre Alexandri
etiam a prajpositio. Conier Euseb. vi, I et 2. imporatoris accitum ferunt,coelestis utique sapien-
^ Clementis Aicxandrini, de quo supra cap, 35. ticC mcrito, cujus et ille gratia, et illa amore fla-
^ Annum agebat aetatis suae p. m. quadragesi- grabal, Led ct e.jusdcm epistoL-e testimoniumper-
mum tertium. hibent,quas ad Philippum imperatorem.qui primus
^ Has epistolas Formatas appellant scriptorcs Ramanorum principum Chrislianus fuit,Christiani
ccclesiaslici. magisterii auctoritatc conscripsit. « Unam porro
Maie voccm iternm hic reposuit Martianaius,
'"'
cpistolam, non plures, intellige, eamque circa
quam jamdiu olim Victorius deleverat, annum scriptam 245.
FirmianiDn pro Firmitiano vitiosc habent cod.
•^
llffic quoque de
'•*

Hebraica Origcnis eruditione

Sigehcrgensis, Guclpherbyl, et Grfcca vcrsio. valdc disputantur in utramque partem doctiores :

^
Id ex Euschio quidcni, vi, 3'i Tojtov xaTi/st ; pleriquc denegant hanc illi laudem.
XoYo; XptaTiav6v ovTa, etc.,quod in Chronic. ad an-
01 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 7021

^avf.ojalvT.v tf, -.z -^.X-.x-a xa: tt, o;/.£'ar 'iiii-. ^. editionesin unum congregaretvolumen *
; Aquiloe

taaOETv •
xat oiya tiov eoooa/jxovTa £3ixr,Vij":(ov scilicet Pontioi prosclyti, ct Theodotionis Hcbionei,
XXa; ExootjE'.; el; ev TjvaYavETv , '.VxjXa Xivoi el Symmachi ojusdem dogmalis, (]ui in Evange-
lovTixou irpoTT^X-jTO-j, xxl esoooTiojvo; 'Uo'.a)va(o'j, lium c|uoque xaTi MjTOaVov scripsit commonta-
a- Sjijiixayoj to-j a-jTOj 0OY;j.aTo; , o; to xaTa rios, de quo et suum dogma confirmarc conatur.
laTMaTov EjaYY^^-^'' •j7:£;avt, jjLaT-.jE, O'.' o'j xal to Practercaquintam et se.xtam et scptimam editio-
5'.ov OOYI^a fj£oa'.«o!ja '. Tr£'j0£t. '0;xo'oj; ol r£VT£ nem, quasctiam nos de ejiis bibliothcca" habcmus,
»• £; xai iTrri Ta; £-xoot£'.;, aTt-va; xa; f,|X£!; £X miro labore repcrit, ct cum caitcris editionibus
f,; a^jTCj piSX'.oOirixT,; sV/ofxsv, roXXtf» rovijj £'jpu>v, comparavit/'.
X^Yyov Tiuv ajT0'j TJVTaY^xaTtov £v t(o T£j"/£'. twv
L£Ta kTEpiOV £X003£IOV lOVT^jaTO.

Ka? erEiOT, tov ertJToXiov S96 Et quia indicem operum ejus in volumini-
twv rpo; IlajXav
:ap' T.ijLwv -fp%'^Z'.<JUi'* , ev bus epistolarum, quas ad Paulam scripsimus, in
[xia eTTLTroXTJ tjyxs'! -

(ov Tot; Bipptovo; ip'[o:; TiO^txa vjv rapa- quadam cpistola * contra Varronis opera conferens
,

•tjiTx/to , exelvo repl tt,; a'jTO'j aOavaTOj e-j - posui, nunc omitto illud de immortali ejus inge- :

•jia; iiT, j'.(oriov ti~'. rep 0'.aX£XT'.-XT,v

, xa- „ nio non tacens, quod dialeclicam quoquc et geome- ,

£lOIA£TS:xr,V , ap'.OlXT,T'.Xr,V , IX0JT'.'XT,V , '(pOLlXiXOL - triam, et arilhmeticam, musicam, grammaticam et

•.x"r,v, S9& xa! pT,Top'.XT,v, •xal ravTtov Ttov cp'.Xo- rhetoricam, omniumque philosophorum sectas
6o(ov Ta ooYixaTa 0'jT(o; £^i[xaO£v, (or:£ irojoa- ita didicit, ut studiosos quoque ^ saecularium litte-
Ta; T(ov xoja'.-x(ov yP^I-'-!-'-^'-''^'^
xxpoaTa; £T/T,'xi- rarum scctatores haberct, et intcrpretaretur eis
ai, xai £;T,Y£;TOa'. ajToT; £xaT:oT£ , Tjvopoixi; t£ quolidie, concursusque ad eum miri fierent quos :

:po; a-jTOv roXXi; -('.^Zdfii'., a; oii tojto eoi-/£TO, ille propterea rccipiebat, ut sub occasione saecula-
5'
VT^' ~?<>oi<^-- '^^,? otoaTxaXta;, £•.; tt;v tov) ris litteraturae in fide Christi eos institueret. De
tptTTOvi rtT^tv iviYEiv rivTa;. Ilipi -(ip tt]; toix"^- crudelitate autem persecuLionis, quai adversum
T,To; TOti ot(OY;JLO'j, Tovi •xaTi T(bv XptT:tav(i)v iri Christianos sub Decio consurrexit, eo quodinreli-
U-xtoj -xtvT.OivTo;, D.jiTX '^ip £t; ff^tX^lrro-j £'jXi- gionem Philippi desaeviret, quem et interfecit, su-
»£tav, ov -xat irixT£tv£v £tr£tv T^YoO^xat rEptTorov. perfluum estdicere cura etiam Fabianus, Romana^
:

Ev a^jTtp Y^? '^<H ^'WYIJi^io •xat <I»aotavo; 6 'P(oixt, ; Alexander

Ecclesice episcopus, in ipsa occubuerit, et
;rtTxoro; £T£X£jtT(7£ , xat 'AXi^avopo; xat BaSj- Babylasque, Ilierosolymorum et Antiocheiia? Eccle-
».a;, "UpoJoX J[i.(ov xat 'AvTtoy£ta; IrtTxorot, ev T-fi sia3ponlifices, in carcere pro confcssionc Christi
ijXa^xri 6ixoXoYT,Tat £-xotixT,OT,Tav. E" Tt; Y^^p rept dormierint. Et super Origenis statu si quis scire
QptYivo'j; [jLaOEiv iOEXr^Tri , rowTov ixlv ix Ttov C velit, quid actumsit, primum quidem de epistolis ^

.rt3ToXa>v a-jToii, twv ix£Ti tov otojY,u.ov rpo; ota- ejus, quae post persecutionem ad diversos missae
j6poj; iroT:aX£tJ(ov, EretTa 0£ xat iro to'j txtoj sunt ; deinde de sexto Eusebii Caesariensis eccle-
'.6yo'j tt,; E'jT£6toj Kat7ap£ta; irtTxoro-j ^.T:opta;, siastica; historia; libro, ctpro eodem Origene in sex
:at orVp too a^jToj '!L2ptYivo'j; j3t6Xt(ov z^ TT,Xa'j- voluminibus, poterit liquido cognoscere ''. Vixit

Expungenda videatur vox isthajc volumen, quam

'
sint geometria, arithmetica, musica, etc, quas
lec Veronensis liber, nec Graecus intcrpres agno- enumerat, quosque horum studiose Origenis secta-
(cunt. Dixerit Hieronymus in umim, quod estuna, torcs fuisse tradit.
jimul, illas editiones Origenem congregasse nec ;
^ Ila; aulem epistolas interciderunt, quemadmo-
inim verosimile cst uno comprehendisse volumine. dum et .\poIogia, quam mox
laudat scx volumini-
Jua; ejus iaboris supersunt fragmenta, duos ex- bus, quorum ununi tantum cx Kufini interpreta-
ilent in folio tomos. tione supcrat. Vid. Eusebii luculentissimum de
' Scilicet Cffisariensi. De Symmacho vid. Ebod- illis testimonium, lib. vi. c. 39.
lesu c. 10. Liquido cognoscere. Inter hajc verba cognoscere
^

' Quidara mss. teste Martianajo, copulavit. Pes- ct vixit, addita leguntur consequcnlia Ycrha in co-
;ime autem Graecus interpres wjr[Tx-rj qui compa- dice ms. Ambrosiana; bil)liothcca! num .'81, et in
'ure, id est, conferre, accepit perinde atque emere. Vaticanis 3 '18, 31'.) « Ilajc laus Origenis et falsa
:

* In (luadam epixlola. II«c epistola injuria tcm- D est, et deceptio plurimorum, qui in amorotn ejus
)orum intercidit cujus tamen bonam partem Ru-
; provocantur cum constet eum super omnes hxvQ-
:

Ini invectiva nobis conservatam prodidit. Vidc ticos vencnaio ore (vel vcnerario) inauditas et in-
iupra in fine Epistolarum sccundac classis. Caete- tolerabiles blasphemias spiritu diabolico in Domi-
-arum quoquc volumina Epistolarum invidit poste- nurii nostruin Jcsuni Christum locutum fuisse :

-is humilitas ac modestia sanctjc Paulaj, que noluit quinque a sanctis Patribus, episcopis, etmonachis
lomen suum celebrari ex Epistolis S. Hieronymi. anathcinatizatus, etium bona ipsius mininie Icgi
Martian. dcbcre. Vixit, etc. » Mautian.
— Hujus epistolaj fragmentum servavit Rufinus in —
In ms. Ambrosiano 281 et duobiis Vaticanis
biveclivanim lib. 11, quod et nos indc ascitum in Scholion hujusmodi incpiissimum invcnit Martia-
priori tomo, epist. 33, exhibemus. Eumdem indi- nacus « Iljec laus Origenis et fal&a est, etdeceptio.
:

:em Eusebius mstitueratin Vita. S. Pamphili mart. plurimorum, qui in ainorcm ejus provocantur;
quacum una pcriit. cum constct eum supor omncs hffircticos venenato
•'
Vaticanus studiosos quosque pro quoque, quod orc inauditas ot intolerabiles blasphemias spiritu
Jtique reponi velim nam cum saculares liltera;
; diabolico in Dominum nostrum Jesum Christum
 '

103 S. EUSEBII HIERONYMI 704

usque ad Gallum et Volusianum, id est, usque ad ^ -^ioi [xaOsIv ojvii^aeTa'., "

E^r,7£v sw; riX/oj xai
Lxix a3tatis suje annum et mortuus est Tyri, in
; BoXouTtavovi, toux' eTctv sox; ivva-zoo /.al l^r.y.orroo

qua urbe ct scpultus est. tt,i; T,A'.-/.(ac aj-uou e-oj?, xat ty.'j:ix/,br, Iv Tjpo>, i,

CAPUT LV.
Ammonius, vir discrtus et valde * cruditus in 'Aixiiwv.o;, 6 £/.XoYrij.ona-:o; y.a; 'iiXo^osla? r.e-

piiilosophia -, eodem tempore Alexandriijc clarus 7ra'.OijjX£voi;, ev Tot; aj-cot; ypovot<; ev 'AXsfavopst^
habitus est : qui inter muita ingenii sui et pricclara XaiJLTipo; cpaveii; ,
[jie-a^u TtJuv Trni^^vnuyt zac'
monumenta etiam de consonantia Moysi et Jesu a'jTov> Trepttpaviv Xoyojv, y.at Trepl tt,!; 7y|X'i(uviv

elegans opus composuit ^, et evangelicos canones MojuTiO); y.at 'Ir^aoj p'!§Aov Oajij.aTrr'v Tjv£Or,y.-.

excogitavit, quos postca secutus est Rusebius Ca3- y-at £'jaYY£Xty.o'ji; y.avova; ItpEupev, ot; |j.£':a ztj-.:

sariensis. Ilunc falso accusat Porphyrius quod '', £r-r,y,oXo'jOrj7£v E'j££Sto? 6 KatJap£j;. Tojtoj zXa-
ex Christiano ethnicus fuerit, cum constet eum aTU); xaTTjYopeT 6 IIoptp'jpio;, !par/.ajv d7:o Xptrrta-
usque ad extremam vitam Christianum perseve- vGJv iOvtxov Y^Y^''^^^^'» Stck; a-/pt ttji; TsX^^jTata;
rasse. XptTTtaVO; Ot£T£X£J£V.

GAPUT LVI.
897 Ambrosius primum Marcionites ^ deincle J3 898 'AjxSpoTto; -piiJTov MapxtojvtjTr;;, •jTrepo.
ab Origine correctus, Ecclesia; diaconus, et confes- Trapa 'Qp'.Y£vo'j; otopOojOet;, 'ExxX-/;jta; otixovo;
sionisDominica3gloriainsignisfuit, cui et Protocteto xat 0£ia; £;oij.oXoYr^<J£aj; £7:tT/;[j.o; £Y£V£T0- to'jt'

presbytero^^liber OrigenisdeMartyrio scribitur. Hu- OTilp 0£oy.TtTro'j T:p£j§'jT£po'j PiSXo; 'QpiYiVOj:

jus industria et sumptu et instantia adjutus infinita T:£pt Tou MapT'jpto'j yP^^'"*^ • Tr, (jTtouOTi to'jtOj
Origenes dictavit volumina ''.
Sed et ipse, quippe ut xat dvaXu)[JiaTt xat e7r£i^£t Tipo; toutov 7:a[X7roXXi
vir nobilis, non inelegantis ingenii fuit, sicut ejus 'iJptYiVTj; £7:£a-T£tX£ (T'jvTdY(J.aTa. 'AXXd xai auTO<,
ad Origenem epistolae ^ indicio sunt. Obiit ante dvr^p £'jY£v£7TaTo; wv, oux axo[ji.'{<o; Iv T-?i euouji^

mortem Origenis ^, et in hoc aplerisque reprehen- UY£V£T0, xaOd at 7:p6; 'iiptY£V/;v to'Jto'j orjXoiiartv

ditur, quod vir locuples amici sui senis et paupe- £7riaToXat. 'ET£X£'JTrjCT£ oe 7:p6 'i2piY£vo'j; •
xal h
ris moriens non recordatus sit. TO'jTi]j 7iapd TToXXujv xaTaYivwTXETai, 6x1 7:£p 7:XoiJ-

ffto; ojv, Tou o'tX£to'j cp[Xo'j ^ipo^noi; xat T^ivTjxo;

T^X^UTWV 0'jx e[Ji.vr^aOrj.

CAPUT LVII.
Tryphon '", Origenis auditor, ad quem nonnuUae Tp-jcpojv, 'QptYevou; dxpoaTr,;, 7:p6; bv 7:oXXat et-

locutum fuisse quique a sanctis Patribus, episco- C copia et vitae post conversionem instituto nobi-
:

pis, et monachis anathematizatus, etiam bona iliius lissimus.

minime legi debere. « ^ Vulgati et Grcecus, cui pro Tkeoctisto presbytero
;

'
Hic Ammonius Monotessari Ghristianus scri- et Veronensis ms. expertus audaculi librarii ma-
ptor, ad hanc usque diem cum alio Ammonio co- num, cui pro Toctislo presbytero et mox scribere- ;

gnomento Saccas, Plotini proeceptore, confusus. tur. Veram lectionem restituit ante me cL Fabri-

Erroris causa Eusebio fuit Porphyrius, qui cum cius ex Eusebio, ipsoque Origenis libro, ubi Am-
de Ammonio Sacca sive Saccario dixisset, quod brosium et Protoctum alloquitur, 'A;j.op6ffi£

ex Christiano Ethnicus fuerit, ille tanquam de 0£O7:p£7:£ffTaT£, IJpOJT6xTrjT£ £Uff£0£'JTaTE. NuUC Va-
altero hoc Ammonio Ghristiano scriptore, et usque ticani codicis fide asseritur, cui cum Protoctito pn-
ad extremam vitam perseverante, dictum perpc- sbijtero, etc. Nicephorus quoqueCallistus, lib. vHisl.
ram intellexit. Sed palmaris hsec diversitas est inter Eccl. cap. 19: lIpoTp£7:Ttx6v £; ijiapTjptov Y-"'''*'^''''
Ammonium Plotini magistrura XoYov ffuvTdTT£t, 'Aaopofftqj xal HptoTOXTr^Ttij TiJ;
utrumque, quod
nihil unquam
scripsisse constet, et testetur Longi- 4v Kat7ap£tqt 7:apotx'.a; t6 ffuYYp^IJ^IJ-'' Trpofftpojvejjv.

Ita ex laudato Vaticano emendavimus, cum

^
nus, noster vcro duo haec opera elucubrarit, qum
Hieronymus recenset. hactenus aut nullo aut contrario sensu ad hunc
legeretur unde kpY06twy.Tr, Ambrosio infinitn volu-
;
2 Absunt ab editione
e Vatic. cod. in pkilosophia,
mina ab Origene dedicata, quae perierint, dooti
Martianyci valde. Utrumque vero asserit Porphyrius
viri frustra comminiscuntur. Et vero solemnisHie-
apud Euseb. vi. -J9, ^rXito-TrjV l^rtSoatv Iv (ijtXoffocptqt
n ronymo est phrasis adjutus hortatu precibus, etc.
illi tribucns. ^ Has epistolas nobis aetas invidit. Ejus modo
''
Jamdudum periit opus istud. Canones qui
fragmentum superest, quam Ambrosio quidemtri-
Evangeliis proeriguntur, cx Ammonii Ilarmon ia swc
buit Hieronymas epist. 45, ad Marcellam; sed i

Monolessaro Eusebius Caesariensis concinnavit.

ipsiusmet Origenis videtur esse de Ambrosio ins-
'*
Porphyrius lib. iii Contra Chrislianos, quem cripta.
egregie mentitum tum do aliis, cum prajcipue de ^ Veronens. Obiit autem antc Origenem. Con-
In
Ammonio Eusebius revincit. tigerit Ambrosii mors circa an. 351.
^ Eusebius vi, 18, Valentinianse eum dixit pri- '°
Hujus Tryphonis haud scio, qui ex antiquis
mum addictum sectae ; Td t-^; OuxX^vtivou opo- prajter Hieronymum meminerit. Quae ejus laudan-
vouvTa aipijEw;. Epiphanius, h;cres. lxiv, 3, ab lur opera, nullibi, quod sciam, inveniuntur. Inte-
aliisMarcionistcm, ab aliis Sabellianum traditap- rim Veronens. cod. adjutorcm eum Origenis pro
peliatum alii Noetianum faciunt. Cceterum luit
: auditore dicit, vitiosa, iit videtur, litterarum me-
ille tum gencris claritate et ingenii, tum opum tt hesi.
09 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 706
'.v sriTToXal, £v ta"-; Oslat; Tpoio-xii rETra-.OE-jtjLE- \ eju3 exstant epistoloc, in Scripturis eruditissimus
o;, xaOa ^rosaor.v os!xvjji TjvTaYiAa-za, xa; £;a'.- fuit. multa cjus sparsim ostendunt
Quod quidem et

£Tuj; f, jSioXo; T-:p'. BojOr.XEia; tTj; iv Ttp ArjT^- opuscula, scd proecipuc libcr, qucm composuit de
ovo[j.(fj>, xat T.tpl T(Lv AiyoxoiAOJVTtov, aT-.va {jLETa Vacca rufa ' in Dcutoronomio, etde Dichotomema-
r,; r£p'.r:£pa; xal Tpjyovo; Toy '.kSpaaijL iv tt, Vt- tibus, quae cum columba et turture Abrahara po-
£T£i ivaY'.vu)7xo|j.£v. nuntur in Gencsi.

CAPUT LVIII.

Mivo-jx-.o; *t;).'.; , £v 'EwixTi £riTr,(xo; o-.xoXoyo; Minucius Felix *, Romrc insignis causidicus,
jv, Tjv£Ypa^£ oiaXoYov XpiTuiavou xal lOvtxoy bv , scripsit Dialogum Christiani et ethnici disputan-
TziypT^iVi 'OxTaS-.ov. Ka? ?T£po; 0£ Xoyo; i; 6v<i- tium ', qui Octavius inscribitur. Sed et alius sub
laTo; ajToo 'w£p£Tat, r^pt Mo-pa;, r-o: xaTa twv nomine ejus fertur de Fato '•,
vel contra mathema-
laOr.uaT '.xiov, ott'.; Xoy^^ £' >'*'- £XXoYtu.o'j -ivopo; ticos, qui cum sit et ipsc diserti hominis, non mihi
/a'v£T«'., e|jioi 0£ oij oox£T tjv^8£'.v TiT) yapaxTT.p'. videtur cum superioris iibri stylo convenire. Memi
oj rpoEtpT.jxivo-j XoYO-j. M£[xvT,Tai touto-j toj Mt- nit hujus Minucii et Lactantius " in libris suis.
0'jx'!o'j xat AaxTovTto; iv toT; totoi; <Tjy'(pi\i.^7. -

rtv.

CAPUT LIX.

899 rito; £771 Z£'^'jptvo'j 'AwjXT,; ertr/torou, B 900 Gaius, sub Zephyrino Roman.-ie urbis epi-
ojt' £t:'v, irt 'AvTtovtvo-j u\ou S^ST^po-j, otaX£;tv scopo, id cst sub Antonino Severi filio, disputatio-
taTa IIpoxojXo-j aroj^arroo MovTavoO rioopa \it- nem adversum Proculum ", Montani sectatorem,
;'1ttt,v et/ev, £JO'jvcov aoTov rpor£T£';a;, tt,; xat- valdc insignem habuit, arguens eum temeritatis,
f,; IIpo(pT,T£ta; , £v ajTip tw T£jy£t Tptaxatoixa super Nova Prophetia defendenda, et in eodem vo-
rlrtTToXa; [xova; IlajXo^j (iraptO;xo'j[x£vo; •
tt,v y^p lumine Epistolas quoque Pauli trcdccim tan-
:po; 'Eopato'j; X^y^'- |xt, ^Tvat ajTOj, aXXa aat rapa tum enumcrans ; decimam quartam quae fertur
ol; 'Ptojxatot; aypt toj rapovTo; IlajXoj arojTo- ad Hebraeos, dicit non apud
eju.s esse, sed et
o-j voat^£Tat [XTj £tvat. Romanos "^
usque hodie quasi Pauli apostoli non
habetur.

CAPUT LX.

BT^puXXo;, 'Apa6ia; tt;; BoTrpT^vtov iriT/toro;, £rt Beryllus % Arabiae Bostrenus episcopus, cum
tva ypovov ivoo^to; xjSspvT^Ta; tt,v 'ExxXT,Ttav ,
aliquando tempore gloriose rexisset Ecclesiam, ad
iXvjTiW/ £t; TT,v apvo'j[xivT,v tov XpiTTov rpo tt;; extremum lapsus in ha^resim, quae Christum ante
vavOptur7^7£to; oXtTOT^ia; , rapa 'flptY£vo'j; irt- incarnationem ^ negat, ab Origene corrcctus, scri-
TpaciEt;, TJv£Ypa']/£ rotxtXa rpaYfxaTa, xat (xaXt- psit varia opuscula, et muxime epistolas, in qui-
Ta iriTToXa; iv at; t(|) bus Origeni gratias agit sed et Origenis ad eum
'i2ptY£V£t fjyjxpirzz'. •
aXXa ;

a'. '2ptY£vo'j; rpo; a-jcov £tTtv 'ErtTToXat. "EiTt C litteraa sunt '". Exstat dialogus Origenis et Berylli,
taXoYo; 'QpiY£vo'j; xat BT,pjXXo'j, Iv alp£T£to; in quo hffireseos coarguittur. Claruit autem sub
tji

jOjv£Tat. At£rp£'{/£ o£ Irt 'AX£;avopo'j, toj Ma;x£a; Alexandro, Mammeae filio, et Maximino et Gor-
loj, xat Ma;t;xtvo'j xai Topotavou, twv otao£$a'x£vu)v diano, qui ci in imperium successerunt.
T,v £X£(voj PaTtX^tav.

Mactari vacca riifa non in Deuteronomio jube-

' ' Lactantius, lib. i, Divin. Inslit. cap. i\.
ur sed in Numerorum libr» cap. xix, Dc Dichoto- '^
Proclum vocant Eusebius, ii, 25, et Photius,
nemalibus aulcm, qux vox sectionem in duas parles cod. 48 rpi^j; np-j/.Xov, Latini autem frequentius
victimarum, quas Abraham secuit, histo-
lotat, Proculum. Gaii contra illum disputatio janidudum
iam habes Genes. xv. Mox Vatic. lib., ad Abraham periit. Caracalla Sevcrifilius imperium administra-
onuntur; rectius Guelpherbytanus, ab Abraham, vit ab anno 21 ad 217. 1

tc. ^
Eusebius rapa 'Pto^xa^ltov TtTtv, non absolute, ut
* Minucius Feli.t. Sangcrmanonsis codex ponit Jlier. inlerpretatur, apud Uomanos.
laium ante Minucium Felicem licet in Indice et " Jdem in Chronic. tradit ad an. G Alex. Severi,
latalogo sequatur ordinem huc vulgatum. Certe
D lieryllus episcopus Arabia Bostrenus clarus habetur.
:?quale3 sunt inter se et cum Tertuliiano, si doclis Vid Euscb. xi, 20.
icriptoribus credimus. Martian. Veronens. anle camem negat. Guelpherbyt. '••

^^Veronens. Ethnvi dispulantis. Vitiose autom ante incarnationem fuisse negat. Ex Eusebio, lib.
iigebergcns., Hxrctici. vi, cap. 33, intelligas negasse Beryllum Christo
* Jam non extat quicunque liber hic fuerit.
Ccr- propria; persona; diffnrentiam antequam farnem
:e talp nliquid de Fato scripturum se ipscMinucius sumcret Mf/A ;xy,v ih''j-r-.'x totav v/tv/, juxla Noeti :

iromiserat in Oclavio cap. '.'C>, ubi, Ac de Falo. iii- h.cresin quac postca ct Sabcilii fuit.
]u\l, satis,vetsipaucaprotempore,disputaturialias, '" Nihil hodic superest e Berylli scriptis, sive
t uberius et alenius, Origenia ad Beryllum.
 ,

707 S. EUSEBII HIERONYMl. 708

CAPUT LXI.
Ilippolytus, cujusdam no-
Ecclesi.T! cpiscopus ', A 'iTrTzoXuToc , o-jy. oloa T:o(a; '£•/./.),-/; 7'!a? £t(t/.o-

mcn quippc urbis scirc non potui, rationem Pa- 7:0?, •}•] TivO(; -oX^w; Tr,v T.po-jri^fopl-x-^ |j.aOiTv ou/
schae tcmporumque Canones scripsit ^, usque ad Y,ojvrjOY|V, 7'jvI.yP^'t'^ /oyov to-j Ilar/a, /.a'. to-j;

primum annum Alcxandri imperatoris, et sedecim ypov.y.oui; y.avova; £oj; 7:pa)T0'j Ev.aoTOu 'AAE^avopo.
annorum circulum, qucm Grjeci £y.y.ato£y.a£Tr,p(oa Too paTiXioj?, Oi/.al^ XEyw 8/) Evta'jTU)v yjy.Xov, o.

vocant, reperit, et Euscbio, qui supcr eodem Pa- o't XEvojXiVO'. Fpat/.ol £y./.a'.oey.a£Tr,p(oa y.a).o\ij'.v,

cha Ganonem,dccem et novem annorum circulum ^, E'jj£6(f!j Tt]j -Ept a'jToiJ TOJ DaTya ivveay.atOE/.aiTr,-
id est, £vv£ay.ato£y.a£Tr;p(oa 901
composuit, occa- p^ioa TJVTa;avTt -piirpa^tv 7:apiT/r,y.o')? . "E'(zt\i<
sionem dcdit. Scripsit nonnullos in Scripturas £'.; Totc 6£ta? rpa'^ai; ijro|ivr]jjiaTa, 909 «'f'
oj,

commentarios, e quibus hos reperi in 'E;ar;[j.£pov : Tao£ Eupov, £l; Tr,v 'E^ar^[X£pov, £11; Tr,v "E^ooov
ct in Exodum *, in Ganticum canticorum, in Ge- £'t<; Ta "AfT^JLaTa tojv q:j|j.aTa)v, £?:; tt,v r£V£7'.v, ct;

nesim, et in Zachariam de Psalmis, et in Isaiam,

; Zayap(7.v, T.zpi ^"aX^xwv, £'.; 'Haatav, -£pt Aav.r,/,
dc Daniele, de Apocalypsi, de Proverbiis, de Eccle- TTEpt 'A7:oy.aAj']/£Oji;, 7:£pt Ilapotixtwv, TT£pt ^Ey.xXT,-

siaste, dc Saul et Pytbonissa, de Antichristo % de TtaJToy, 7:£pt SaouA y.at IIjOojvO!;, 7:£pt tou 'Avti-
Resurrectione, contra Marcionem, de Pascha, ad~ yp(!jT0'j, 7:£pt 'Avac7Ta7£oj<;, y.aTot Mapy.(ojvoc, 7:Ept

versum omnes hsereses, et IIpoTo;jitA(av ^ de laude p TOii IlaT/a, y.aTa 7:aj(I)v tjLv A'tp£J£0)v, 7:poaoijit -

Domini Salvatoris, in qua prcfisente Origene, se " Atwv [l 7:pojo;j.tAtav) 7:£pi tojv 'E7:a(vojv too K'j-
loqui in ecclesia significat. In hujus ffimulationem'' p(o'j -Jnjiwv 'Irjdoo XptcxToy, Iv oT; TapovTo? -iiptYe-
Ambrosius, quem de Marcionis haeresi ad veram voj;; £a'jTov u)[xtXr,y.£vat xaTa [x(|jLr,jtv auTovJ Iv tt,

fidem eorrectum diximus, cohortatus est Orige- £y.y.>v7)a(q; or,XoT. 'A[JiSpoato;, ovTtva dcTro Tf,? -Aavr,;
nem, in Scripturas commentarios scribere, prae- Mapy.(ojvo? £l? tt,v aXr,6tvT,v tticttiv tT.iTzpvl^:
bens ci septem et eo amplius notarios eorumque -poiipr^zoLi , 7:po£Tp£'j/aTo '<^ptY£VT, Toti; 6£(ac 'Jro-

expensas, et librariorum parem numerum, quod- [xvr, ;xaT(jat rpa'.ia; , 7:ap£7yr,y.oj; a'jTt}) £7:Ta /.1

que his majus est,incredibili studio quotidin ab eo TzXz<.o-j<; voTap(o'ji; ,

y.at Ta; to'jtojv oa7:ava; , y.a':

opus exigens. Unde in quadam epistola £pYooto'jy.Tr,v y.aXXtYpa<f>o'j? tov t'aov dpt0[i.6v, xat 07:£p £T:t (jiel-

eum Origenes vocat. ^ov , av'jT:o(aT«{j a-o'jOTi £y.aTroT£ EpYov Trap' ajTov
(XTiatTOJV , OtO £V [At^ £7:t3ToXTl EpYOOtCUy.TT, V ajTCiV

'£2ptYSvr, ; y.aX^I.

' Inter varias veterum et recentiorum sententias bii non videtur oculis usurpasse, nam neque eum
de Ecclesia quam Ilippolytus obtinuit, illa verosi- infra memorat inter Eusebii scripta suo loco cap
milior videtur esse, quae eum Portus Romani, non 81. llic autem etiam contra Eusebium putat, dicens
ab Ostia Tiberina, scd celebris hoc nomine in C ab Hippolyto decemnovennalis cycli condendi oc-
Arabia cmporii, bodie Adena, episcopum facit. casionem eum sumpsisse, cum hunc cyclum diu
Abulidcm Romx cpiscopum. Arabes vocant. Vid. antea circa initium imperii Probi imperatoris con-
Catalogum Ebed-Jesu, cap. 7. cinnatum fuisse ab Anarchio Laodiceae in Syria
2 Cod.Veronens. temporumgue scnpsif.,n.hsqne
voce episcopo ipsemet tradat Eusebius Histor. Ecclesiast.
canonem. Hanc libri de Paschate partem alteram lib. VII. c. 32. Multum quoque probabile est, Ale-
fuisse Valesius sentit, quod Scaliger et Bucherius xandrinam Ecclesiam jam ante Nicacnum concilium
minime animdaverterunt. Nimirum ypovtxo; canon cyclo isto usam decemnovennali. Cc-cterum Hiero-
iste ad usque primum Alexandri anrium producc- nymi tcstimonium hocce fraudi Gennadio
fuit et
batur; contra Paschatis ratio ex co ipso anno inci- de Scriptor. Eccl. cap. 3S, quemadmodum Genna-
piebat. Eximium hocce monumcntuni nedum char- dius, Stedono Hispalensi, lib. vi Origin. c. 17, qui
tis descriptum, in marmorea ejusdem S. Ilippolyti idem de Eusebio tradunt,ut sequiores taceam CceI-
cathcdra, cui insidet ipse ex marmore priscis ,
iridum, et Bedam qui unus ex alio descripsit.
temporibus sculplum, liodicdum superest in Vati- Vcrba et in E.vodum Vcronensis codex non ha-
'*

can;c Bibliothec;c vestibulo. Dcxtrum latus cxhibet bet, et qui habent mss. libri atque editi, videntur
Chronologiam paschaiem por cyclos annoruui 212 accepisse pro his, cl post Ue.mcmeron. Ita Eusebius
Julianorum proleptico ordince sacris Litteris. Al- VI, 22, Commentario in 'E^ar^a^pov alium £'.; Tot

terum cxpansioncm cycli e.jusdem paschalis pcr subjungit, atque ex eo Rufi-

[j.£Ta Tr,v 'E^ar^^j-ipov

septcm Ilecccdccaetcridas. In Poslica; autem later- nus iti Uexacmeron, ct ea, qux post Uc.vacmerou.
culo aliquot ejusdem Operura Calalogus exhibe- D Putaverat forte aliquis in Hieronymi textu vitiose
tur, cujus tamen inscriptio superiori parte multata idem Graecum vcrbum Hexaemeron, repeti, et in
est. Exodum mutavit.
^ Ilic voro decemnovcnnalis cyclus ab Eusebio
"'
llic quoquc liber de .intichristo superat, quem
concinnatus iniercidisse vulgo creditur; verura ut Photijs cod. 202 de Chri.<ito et .Intichristo legit in-
doctior criticulus supcrius sentit, nunquam ab scriptum, quemadmodum et alius conlra omncs
Eusebio compositus eat. Ilieronymus id hausitseu hivreses. Ccctera S. martyris scripta, paucis frag-
verius malo accepit ab Eiisebio ipso, ubi in Vila menti? exccptis, perierunt.
Gonstantini lib. vi, cap 3i et 35, mcmorat sc Veron. Prosaomclian, cx quo et ex Vatican.
•^

compossuissc Librum qucmdam, quo arcana Pusclia- ipsoquc Ilieronymi textu Icgendum liquet Trpojoijn-
lis fesfi raUo erat cxposita, qucm ct Constanlino X(av, ut Fabricius rcstiluit. Antea editi perperam
nuncupavit. Vcrum ex toto contextu ipsaque Gon- -06; 6[j.tXto)v, vcl T.ipl 6;j.tXtrov Erasra. et similia. ;

stantini ad Euscbium respon.sione satis manilesto Fuerit istha^c hora. dc Epiphania, nua? exstat.
colligitur, eum librura uiystcria Christi ct Pasclialis Gi\TCus interprcs, ct quaHlani Latin.T editiones
"

ejus festi typicam e.rpositionem continuisse, non ha3c verba in hujusxmulationem, cum superioribua
decemnovennalcm cyclum lunarum paschalium. vitiose junguut.
Hieronymus tunc ipsum de Paschate librum Euse-
 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 710

CAPUT Lxn.
avopo; , EziT/.oro; Karraoox-la; ,
~'AUu tu»v X Alc.xander, episcopus Gappadocifc ', cum desi-

V tortov £r'.T:i; tti 'l£po7oX'j|JLtov, toj zt.'.tao- derio sanclonini locorum Hierosolymam pergeret,
Vapx'!«oj TT,; xjTf,; roXiio; i',or, Y^T^.paxoTo;, et Narcissus episcopuscjusdem urbis jam scnex*
xooEpvwvTo;, aJTio te .Nap- regeretEcclesiam, et Narcisco et multis clerico-
i?,v 'ExxXr.Tiav t«j>

[j xal roXXoT; xXr,p'.xoi; ajTou arixaXjtpOy; aiX- rum ejus rcvclatum est, altera die mane intrare

£r'Txorov tov osiiXovTa episcopum, qui atljiitor sacerdotalis cathcdrai csse

TT, £;f,; itoOiv £'.jiivx'.

ov Y£v£70a'. Tf,; UpaTixf,; xaOioda; . To\i deberet. Ilaqne rc ila complcta, ut pr.-cdicta fuerat,

[xaTo; TO'vjv xaOio; rpo£iiT,vjOf, rXr^ptoOivTo;, cunctis in PaKxslina opiscopis in unum congrega-

tov Tiov ev llaXatTrtvT, srtjxortov srl t6 ayTo tis ', adnitente quoque ipso vel maxime Narcisso,

/OivTtov, Tjv£r'.v£jovTo; ajToI; Napx'!770j ,

tt,v Hierosolymilanffi Ecclesiapj cum co gubernaculum

pvr,7'.v Tf,; £v 'l£po7oXjao'.; 'ExxXT,7'!a; 7jv suscepit. Hic in fine cujusdam epistoloe, 904
I av£0£;aTO. Ojto; £v Tt]) TiXi'. ii.'.a; iriTToX^; quam scribit ad Antinoitas super pace Ecclesias,

rpo; 'AvT'.vo:Ta;, r£p'. tt,; ait * : i< Salutat vcs Narcissus, qui ante me hic
v.Tr^; -if a-jTOvi

T,7'.ar:'.x^; 903 -J.^r.-tr^^, £'fT,

• << 'A7ra^£Ta'. tcnuit episcopalem locum,etnunc mecum eumdem
;
Napx'.77o; o; rpo iaoj tX/i-o Tf,; £VTayOa orationibus rcgit, annos nalus circiter centum se-
tOTT^;, xal vjv tov ajTov '.OJvtov .a£T' i\x'i~j vj- decim ", et vos mccum precatur ut unum idemque
B sapiatis. Scripsit et aliam ad Antiochenscs, por
:vo; £r4y£'. , Iv.ajTov aYtov LxaTOTCOi^xaioixa- )>

o^iiu^vo; Caojv aaa £ii.o'., (va to ajTO xai iv Clementem presbyterum Aiexandria;,de quo supra
T^7T,T£. )) "EYpa'!/£ xal aXXr^v rpo; 'AvTioysT; o'.a diximus S nec non ad Origenem, et pro Origene
rj.£vTo; rp£76jT£poj '
AX£;avop£'!a; , r£p'. oG contra Demelrium; eo quod juxta testimonium
Irov • oj aT,v aXXa -xa'. rpo; 'Op'.YSvT,v xa; Demelrii " eum presbyterum
Sed et constituerit.

'UpiYivoj; xaTa At,ij.t,tp'!o'j, v.tX 6'ti rpo^jjiap- aliffi ejus ad diversos Septima feruntur epistolte.
•jvTo; Ar,ij.r,Tp'!oj rp£70jT£pov a-jTov iy^ipOTO- autem persecutione subDecio, quo tempore Ba-
. Ka*. aXXa'. ol ajTOj rpo; o-aci^ipoj; csipovTa'. bylas Antiochi» passus est, ductus Gsesaream, et
ToXa!. Ttij> 0£ Eoooaio 0'.ojY[i.to i—\ A£X'!ou T,v'!xa clausus in carcere, ob confessionem Christi mar-
MaojXa; £v 'AvT'.oy£'!3[ iraO^v, dyO£;; Ka'.7a- tyrio co.^-onatur.

V, xat £'.; 'ijXa-xf,v hcAkiK^z\^ ^ oia Tr^v toj

—oj i^otxoX^iYT,?'.^ £aapTjpr,7£v.

CAPUT LXin.
5'jX'.o; 'A'ip'.xav6;, oj rivTi r£p' Xp^ivojv tjy- C Julius Africanus^ cujus quinque de Tempo-
jj7'. XoY'-'-, ^~'- ^Japxoj AjpT,X'!o'j '.\vTtov'!voj toO ribus exstant volumina, sub imperatore ^ M. Au-
£;aa£voj .MaxpTvov ,
~r,tzot'.%-i dv£<i£;aTO t.io relio Antonino, qui Macrino successerat, legatio-
rTa7£to; 'Eaaaoj; t?;; rrlX^oj; t-^; [jL£TaxXT,0£'! nem pro instauratione urbis Emmaus suscepit,
N'.'xoroX£to;. "K7T'. xal £r'.7ToXf, rpo; 'i>o'.Y£ quaj posteaNicopolis appellata est. Hujus est
'"

.
EV£X£v TT ; xaTa Soj^dvvav rr,TT'7£io; •
Xivi
V''-
epistola ad Origenem super qusestione Susannas :

Lrbem rcticcnt Eusebius Ilieronymusque e :

'
Gravius rescribi mavult contra testimonium De-
nto autem libro Juris Gracco-Romoni, ubi de metrii. fmu vcro ;Ma:^a retinendum est; nam quod
islationibus episcoporum, Flavias fuisse intelli- snb ecclesiaslicx epistolx tcstimonio ut supra cap.
ir. 3-4 tradiLur, Origenem Alcxander bonigne exce-
Annos natus sedecim supra centum, ut raox perit, ac presbyterum ordinaverit, contra ipsum
lurVid. Euseb, vi, \ I. Demetrium ex suis ipsius littcris urgere dcbuit.
Veronens. lib. cunctis Palxstinsp episcopis. Mox ^
Hunc Ebed-Jesus, Catalogi cap. b,Enwiaus epi-
1mss. annucnie pro adnilenle. Primum hoc ha- scopum vocat, cujus Commentarios in Novum Te-
jr exemplum dati viventi episcopo coadjutoris stamentum. et Chronicon laudat. Et hoc quidem al-
mccessori?, primum f|uoque translati ex unaad D tcrum cxiinium opus. (juo res ab orbe condito ad
m sedem cpiscopi. Postea tametsi velitum fue- annum Christi 221 quinquc libris digcssit, jamdu-
^anono 2:^ Antiocheno, inio ct 77 Apostolico, dum periit sed cx co miilta chronographi scquio-
;

ludiunt, hujusmodi exempla passim occurrunt. res muluati sunt atquc Eusebius in priinis, qui
;

Apud Euseb. vi, II 'A^ra^iTa-. 'iijia; Ndp- : nedum Chronico, ctiam in Prwparat. Evangel.
in
r; 6 rpo £;Ao!i oiirtov tov T^^rov tt ; £r'.7xorf iib. ni, 10, ct vni, I, duo afrcrt insignia lcca ex
A>>' • ~ y „,
'
I .y, l^ ,
'

s.vUao£, xa'. vjv 7jv£;£Ta,oa£vo; ;j.o'. o'.a twv lib in ct V. Ilicronymus quoque ex quinto tem-
ov, IxaTov Oixal; 'iTr, y^vjxo');, rapaxaXtov porum volumine locum affcrl in cap. Daniclis ix.
; ''j;xo'!oj; £;iO'. 6;io'vpovf,7a'.. Multa dcniquc Dionysius patriarcha excripsisse
Annum superaddit S. Crucis ms. in (\no centum dicitur, fiua) in Eusebiano Chronico non habentur.
m et septem numerantur. SciliccL Helingabalo, qui ab anno 218 ad 222
'^

LNimirum cap. 38, undc liquet falli Rufinum, imperiurn lcnuil.

;non AlexandrinumClementcm.scd aliwm innui '" In Chronico ad an. 4 M. Aurclii Antoninio :

\ochcn,r Ecclesix presbyterum putat lib. vi llist. « In Pal.EsLina Nii'opo!is, qua3 prius Ernmaus vo-
\
E tribus porro hisce epistolis sunt ioca (jua;- cabatur, urbs condilu csl, lcgalioiiis iiuluslriam
1
penes Euscbium ; alias na de nomino no- pro ca suscipiente Julin Africano scrintore tern-
13. porum. » Vide et Gasaiodorum ad an. Gnrisli 222,
 :

m S. EUSEBII HIERONYMI. H
eo quod dicatin Hebraeo hanc fabulam non ha- '
A. vap £v TO) 'E6patV.iJ) to^jtov [at, sTvat tov jrj6o

beri, nec convenire cum Ilebraica etymologia i-o- [j.r/jt aovxOitv tt, 'ESpatV.?', eTU|j.oXoYt? ^i^o ~.

Tou T/yio'j a"/ijat ^ xaT dcTro zw Tzplvo^j r.p'.- TTptvou TLpiaat, y.at ofiro tou oytau, oytaat, rpo;

ax'., contra quem doctam epistolam ^ scribit Ori- Oi0oxt[xaaiJ.£VY,v £7rtaToAT,v 7pa<p£t 'QptYivr^;, "Ear
genes. Exslat ejus ad Aristidem altcra epistola auToii xai Trpo; 'AptaT£(or,v aXXr, ertaToXrj, ev

in qua super otacpwvia, quaa vidctur esse in ge- Trspt Trii; otaccwvta? Tr,; ooxojar,; zhoLi h zr^ YSve;

nealogiaSalvatoris apud Malthaium et Lucam, AoYi? Tou ScoTrjpo; rapa Ma.TOatoj xal Aouxa d^

plenissime disputat. aojVTOj; otaXsY-"^'-

CAPUT LXIV.
Geminus *, Antiochenac Ecclcsiae presbyter, rE.[x"tvo; T-?;i; xaTa 'AvTioyetav 'Exy.)r,a'a? zp
pauca ingenii sui monumenta 905 composuit aooTepo;, 6X1^^ Trj; otxita; eutp-j-a? 906 ^tS),

florens subAlexandro principe, et episcopo urbis ajvsTa^ev, dvr,-/,aa; ir.l 'AXe^avopou tou PaaiXiw
suac Zebenno ^, eo vci maxime tempore, quo lie- xat £-7:'t ZeSevvou e— toxoTTOu Tr,; tota? "itoXetoc,

racias Alexandrinae Ecclesiae pontifex ordinatus £X£tvt)j [j.aXtaTa tc|> xatpij), iv tp 'HpaxXa; tt,? 'AX

est. ^avopetov 'ExxXr^ata;; -peaouTepoc xaTeaTr,.

CaPUT LXV.
Theodorus, qui postea Gregorius appellatus est, B ©eooojpo?, o^ uaTipov i/.Xr[%ri Tpr^^^pio^, Neoxa
Neocaesareae Ponti episcopus, admodum adolc- aapetac; £7:tx/.07:o;, veoc xotxto'^, 8ia Tr,v 7:atO£ua

scens, ob studia Graecarum et Latinarum littera- 'EXXr^vtxwv T£ xat 'Poj[xa'.x(jJv '(poi[i.iLiz<j}'j, «7:0 ti

rum, de Cappadocia Berytum, et inde Caesaream Ka7:T:aooxiac eti; Br,pjTov, xaxeTOev ei; KataipEi:
Palestinae transiit, juncto sibi fratre Athenodoro. T-^; naXataTivr,c; otiSr,, a[xa 'A6r,vo6tjopu> doeXtpt

Quorum cum egregiam indolem vidisset Origenes, (ovTtviov TT,v i^atpSTov eucputav Etopaxto; 'QptY£V7)
hortatus est eos ad philosophiam, in qua paulatim TOUTOuc £?<; tptXoaootav 7:poiTp£'j^aTo, xat xaTot \i

Christi fidem '^

subintroducens, sui quoque secta- po? £t<; TTjV Tou XptoTOu T^taTtv £taaYtov , Cr,Xt«)T:

tores reddidit. Quinquennio '^

itaque eruditi ab eo totoui; xaTsarrjaEv , 'E7:t 7:ivT£ toivuv 7:ap' aurc

remittuntur ad matrem *, e quibus Theodorus 7:ato£u6£VT£ £Tr, , 7:p6c tt,v [i.T,T£pa (iTro7:£[X7:ovTa

proficiscens, 7rav7)Yupr/.ov su^/aptatiac scripsit Ori- d'.p' tov 0£(iOtopo? droor;[xa>v, 7ravr,Y'jptx6v £'J'/a5

geni : et convocata grandi frequentia, ipso quoque aTta; Tw 'QptY£VEt e'(poL^z , xai auYxaXeaitjLevt
Origene ^ praesente recitavit, qui usque hodie ex- 7:dvTa:; tou? lotytoptou;, auTou t£ tou 'QptYevo'.

stat. Scripsit et [jLSTacppajtv in Ecclesiasten, bre- 7rap(iVTo;, TouTov dv^Yvto tov Xoyov, ooTt; otypi TC

vem quidem,sed valde utilem. Et hujus vulgo p TrapovTos; uTrapyEt

aliae "EypoL^S^z oe xaT , £xtppaatv e

feruntur epistola; *'', sed praecipue signa atque mi- 'ExxXr,ataaTr,v eXdytarov [xev, rdvu , ol 6au[xaT:'

' /fa?ic fabulam. Fabulam hic vocat historiam a prioribus studiis ad divinarum rerum meditati(
Susannas, sicut supra hisLoriam Samsonis et Da- nem ut transirent, adhortatus est, « Profecto ip?
lilae. Vide Indicem prioris partis hujus tomi. Mar- Thaumaturgus in Nuncupat. in Origen. se mult
TiAN. —
Fabulmn cnm dicit Hicronymus, non sta- ante ad agnitionem veritalis venisse profitetu
tim pro figmento accipe inlerdum enim et de ve- ; quam ad Origenem acccssisset.
rissimis rebus dixit, ut in Philem. lotam Samsoriis "
Initio autem Eucharisiici ad Origenem
ipse c
fabulam, et Quxst. Ilebr. xi, 2S, fabulam vocat se testatur Gregorius jam ab octavo anno, nedui
quamdam Hebra?orum traditionem de Abraham quinto, neminem audisse, nisi admirandos illosv
quam paulo post veram traditionem appcllat, ros vere philosophite asseclas,condiscipulos nem{
^ 'A7:6 Touaytvou ayiaat. Omittuntur verba hacc suos, Origenis auditores. At non ideo haec Hien
Graeca in vetustissimo nostro codice Sangerman, nymi sive Eusebii tcstimonio adversari putes no :

Vide Praefationfm Hieron. in librum Daniclis, cnim se per octennium eos audivisse continuo tn
1 tom edit, nostrae. Martian. dit, sed praeterquam illos, non alium quemquan
^Partem hujus epistolac servavit Euscb. lib. i Perperam legit Martianaeus ad patrem quei
^ :

Hist. c. 7. Exstant vero superiores de Susannae decimoquarto «tatis sua; anno jam amiserat Gn
quaestionc tum Africani, tum Origenis. gorius, ut ipse in Eucharistico ad Origcnem test;
Geminus, etc. In eodem Geminwi ponitur post
^ tur bcne vero est, quod suspicatur legendum es-
;

Theodorum, quamvis in Indice liminari Geminus ad patriam : quam lectionem Lipsius et Gravii
positus sitordinc vulgato. Mautian. llunc cod. — D ex Suida probaverant jamdiu antca. Remittmti —
Gcmblac. Eminum, ]*]uscbii Chronic. Geminianum ad patrem. Editi libri cum m?s. non paucis, (

appellat,Sangermanens,teste Martian;co post Theo- maircm, alii ad Patrcm forte ad patriam legei :

dorumvitiose collocat, ut ct supra Gaium antc dum esset. Martian.

Minucium Felicetn. Scripta hujus Gemini deside- " Origenis nomen, quod videtur abundare, nc
rantur, et nemo praetor Hicronymum memoriat, repetit hic Veronensis liber,
Veron, cod, Zebbenno, Euseb. iLeSlvov
^ alii .
'" Ex his una tantum supcrest celebcrrima int

Zeben7iium vocant, Alexander. Sev. ab an, 222 ad canonicas Patrum epistolas, Post vocem Evistol
235 imperavit, addunt Suffridus Pctri, Mirajus, aliique, ct de (id
* Minime vero ad Christi fidem pcr philosophia; apud Honorium, et alias de fide Epistolas. Qn
studium convertit illustrcshos fratres Adamantius, verba codices nostri omnes, aliique vetustissiit
jam enim antea Christiana) religioni dcderant tum Freculphus, et Gra-cus interpres ignorat, Vi
nomcn sed qucmadmodum Eusobius truditlib,vi
; cpist, 70, et ad Magnum, Comment. in Eccl
cap,30, illos « ia Grajcas Romanasque disciplinas siastem cap. 4.
vehementer intensos, injecto amore philosophisB,
13 LIBEK DE ViaiS ILLUSTKIBUS. 714

racula, qiinc jam episcopus cum muUaEcclesiarum

gloriu pcrpolravif.

CAPIT LXVI.

Kopvr^X'.o; , 'Ptoiir,; lrATAOT.'i; , r^o; ov ^XTto Cornelius, Roman.T! urbis espicopus, ad qucm
jTTOiivo-j I— •.Tr')),a; zj^c/Tiojy.'^ , t'ipi'\it'* ezitto- octo Cypriani oxstanl cpislol.T, scripsit cpislolam
f,v rso; ^lOvio-.avov '.VvT-.oyila; eriuxozov rep? tt;; ad Kabium Anliochcna) Ecclcsia? episcopum, de
'

(voooj Pdjii.r,; , 'iTaXia; xal 'Aopixr,; , xa; STi- synodo Romana, Italica, Africana, ct aiiam do No-
w "ip; Nfooj":;T;o'j, xa; Ttov oAtjOr^TavTiov ~p'.- valiano *, ct dc his qui lapsi sunt lertiam do ;

r,v rsp; Ttov ev Tf, Tjvoot|> r-ayOivttov •

zz-zip-cr^^ gestis synodi {Homante an. 251) quarlam ad cum- ;

30; Tov ajvov «I»/.aS;avov, ravj [i:YaXT,v, xa; Ta; dom Fahium valdo proli.\am, et Novatianae hosre-
Tta; Tf,; Nto6rr;rr,j a'pi7£to; xa; avaOE;xa-:a scos OOH causas etanathema continentcm ^.

iptr/o-jTT;. 907 'Kxj'ji;v/,7E tt.v 'FxxXr.Tlav IVr, Ituxit Kcflesiam annis duobus sub Gallo
'*
et

io. riXXoj xa; HoXo'j7;avoj fJa7;X£'jdv:tov , 6'vTtva Volusiano, cui ob Christum martyrio coronato
i-i To aa3Tj3;ov toj Xp;T:oj Qisos^aTO .\oj- " successit Lucius.
o;.

CAPUT LXVIl.

K'jrp;a"yo; ".Vspo;, T.pt<}~vt - ?,'*•

svoo^io; zr,-i pr^zop'.- Cyprianus Afcr, primum gloriosc rhctoricam
'jV 8;oa$a;, rEtjOi;; r:tpa K=/.;X;o'j rpiTS-jxipoy, docuit exinde suadente presbylero Cajcilio, a quo
;

i xa? TTiV irtovjix;av ixXr^ptoffaTO . Xp;T:tavo; '(t- ct cognomentnm sortitus est, Christianus factus,
[Xivo;, raaav ajTOj tt,v riptoujiav Tot; rTtoyot; omncm substantiam suam pauperibus erogavit, ac
iotoxi, xa; jxiT' ou roX-j xaTaTayi'-; £'; rpi70j- post uiin multum tcmporis electus in presbytcrum ^,
pov, xa". ir;7xoro; SYiviTo Ka^:.OaYivr,; . TojToj etiam episcopus Carthaginiensis constitutus est.
iv TT,; i'jv'j'a; xaTaXovov -joalvitv, T.tp'.z-'y) r,-'0'j- Hujus ingcnii superfluum estindicem tcxere, cum
it, oti To XaarpoTipa itva; to-j i^Xtoj tz tojto'j sole clariora sint ejus opera. Passus est sub Vale-

(vTaYJJ-aTa. "KraOiv irt BaXiotavo-j xa; FaXiv^vo^j riano et Galicno principibus, pcrsccutione octava,
i7tXitov. ottoYjx'o, fjYO-itp ajTif, Tr, T,ji.ipa, iv ^ Iv eodcm die quo Koincc Cornelius, sed non eodem
i
'PtojJiT, KopvT^Xto;, aXX' o'jx iv Tto a-jTtp iv;a'jTtp. anno.

CAPUT LXVIII.

n^ivTto; , ''jtaxovo; K'jrp;avo'j , 'ito; tt,; "^^jxipa; C Pontius "^, diaconus Cypriani, usque ad diem
j riOo-j; a'jTo\> aaa ajTtp tt.v i;op;av •jroij.i'!va;, passionis ejus cum ipso exsilium sustinens, egre-
a;peTov Ti'jyo; p;o'j Ti xa; raOoj; to'j K'jrp;avoj gium volumcn vitfc ot passionis Cypriani reliquit.
iToO xaTaXiXotriv.

CAPUT LXIX.
Atovjito;, 'AXi;avopita; £rtT/.oro;, irt 'llpaxXa, Dionysius, Alexandrinoe urbis ppiscopus, sub
roXfiV xaTr,//,5iiov rpiTSjtipio-j xaTir/i xat 'sJpt- Heracla scholam xa-r.yr^Titov prosbyler tenuit, et
;vo'j; ir;Tr,|jLo; '^oT.Oo; iYiviTo. Ojto; it; to ooyij-x Urigenis valde insignis •
auditor fuit. Hic in Cy-

' EpiitoUim ad Fahiuvi. Erasmus legit Flavin- obioril, annum

nonnisi tribus mcnsibus superavit.
iin ; sic fjuoque nonnuili mss. codiccs at votu- :
' Nosior allrc/us in presbijterium, t|u.T3 ve-
inss.,
ioros retmcnt Fahiutn, vcl Fdviuni, et Favianum. rior vidoatiir hclio. Confcr Pontiuiu in ejusdem
,\RTiAN. —
Vcronensis, alque alii apiid Martia- S. Cypriani Vita, ubi, « Judicio, inquit, Doi ct ple-
Rum, Favianuni vel Fahianuni. Erasmus Flavi.i- bis favoro ad ofticium saccrdolii, et cpiscopatus
im sed 'l'3o;ov Euseb. vi, i.]. ct plt'ri([ue editi et
; graduiii adhuc ncophytus,et,ut putabatur,noveIIus
S3. lihri vocant. Ejus epistol.i3 intor Cypriani olectui est. » Puta Chrislianis eum accessisse an.
lera habentur. 21(), in scquonti croatum prcsliyterum, noc diu
* Idem Verunensis yovatio IpgH [iro Novatiano. post cpisco[)um. De co plur.i diccre superfluum
a Sovali nomen pr.Tlcrunt Eusebius, Uufinus, D csset. Passus est an. Christi 2.")8.
icpphorus. Vifl. infra ra[). 70. •^
Periteram (iemblacon.iis ms. Ponlinum vorat.
'
Hujus fragmenta supersunt apud Eu-
cpislol.-e "^
Duo cndii'os nostri Orit/cnis insi(jni.ssi)nus, audi-
b. lib. VI, ca(). super ores trcs penitus inler-
'i3 ; tor ; alii ajnid iMarti.-m.ouin, vahle insif/nissinius, et
dere ; ped amhigi mrrilo potest an altcra, quam vet insif/nissimus. Porro Viclorius adJHtor maliiit
•
yovaliuno la\ms inscribit episttdam, Cypriani
et rcponi pro uwlitor, tx ali(|uot mss., et Gr.-eco iu-
t, non C.orni!lii, ut Hier. refcrt. Certe lanquam lerprote. —
Vel insif/nissimus auAilcr fuit. San-
/prianiniemornt hoc loco Eusebius, Kjrp;avrj gorman. coflex, valde insiiinissimus anditor ; aiii,
i;: Ttov a;x' aJTtp. etc. vel insii/nissimus awlilor fuit. Iloc cst, omnium
j*Verba annis duobu% S. Crucis codice non m Urigoni.s di.-cipiiIorum pra.'claris?iinus. utpote qui
iibentiir. Cerle cnm an. 2>1, 2 Junii, episcopus copia librorum editorum, magisLri secutus est
,
'tn.T! 'rcalu.s Coruolius riicril, iii sequnitirf voro (!\('iu|)!ii!n. I riislr.i ilaqiio Mari;i!ius adjiilorem vo-
'ni dio n
Scptembris in cxsilio Ccnlumccllis liiit reponcro pro aulitore. MAnTiA.v.

Patrou XXIII. 23
715 S. EUSEBIl niERONYMI. 716

priani cl Atricanff! synodi dogma conscnticns ', dc A ''''> Ko-pr/voj v.y': t?;; 'Aov.y.?;; t-jvo^oo -jo/a-.vtLv,

husreticis reljaptizandis, ad diversos plurimas misit TZfj: atpe-ixojv ava6a~'.70/,7O|j.ivcov , TroAAaf; — p6?
usquc hodie e.xstanl,et ad Fabium^
cpistolas, quai o-.ariopo-j; aTriTtf./Ev s-'.7':o/,a;, -ra; y.al ayp'. to^

Antiochenae urbis episcopum scripsit de pa:nitcn- Tajovto; TOY/avoj^a; •

xa". 7:00; 'Iv.ao^avov Z\ 'Av-

tia, ct ad Romanos per Ilippolytum altcram : ud -loysia? eiTta-/.o7:ov yP^^-' r.tfi |j.i':avo(a;, y.at r.^h:,

909 SLcphano succcsserat, duas

Xystum, qui 'l»(ij;/.a(o'Ji; oia 'iTiTroXuToo exipav, xal Tipo; iOTrov

cpistolas'', et ad Philemoncm et ad Dionysium, •^iaoE^aasvov S-rioavov 910 iTf.^TToXai; Ojo, t.so;

Romanae Ecclesia^ presbylcros, duas epistolas, et <I".Av;[i.ova xal A'.ovj3'.ov ty,? iv 'Pojixti 'Exy./.T.aia;

ad eumdem Dionysium, postca Roma; episcopum, — 0-TS'jTioo'j; i— '.7To).7; ojo, y.al — po; tov a^jtov

etad Novatianum '^causantcm, quod invitus Rornac A'.ovj7'.ov . -jT-ripov 'l'i.jijiY,c £7:(r/.07rov , y.a-. rpo;

episcopus ordinatus essct, cujus epiplol.-R hoc Ntij^aTiavov atTttojASvov, oj; ay.wv Iv tt, 'Poj;xt, r/S'.-

exordium est'': « Dionysius Novatiano fratri salu- ooTo;/^Orj izt7y.07:0(;, -^aTivoi; i7:t7To/.7,; to 7:poo(ijitov

tem. Si invitus, ut dicis, ordinatus cs, probabis, i'y£t ouTOj; •

« Atovjffio? 'AA£c«vopt(a; NojoaTtaviJ).

cum volens secesseris^. Nam oportuit quidvis etiam Et a-/.ajv, dj<; 'i-^,:;, TJyOT,;, oit^r,; avayojpT^Ta; £-/.a)v.

hac gralia pcrpeti, nc discinderelur Ecclcsia Dei "EOit [j.£v

Y^p ''•^' 'J^^'' 6Tto'Jv 7:aO£tv, UTrlp too ixt,

Neque minus pn-Eclarum ex hoc contigisset tcsti- ., oiaxo-Vai -rr.v 'KxxXr^^iav tou Qzvj, /.al v' o-jx ao 0-

monium, quod noluisscs dissidium indiiccre, quam ;0Tipa t:-?;? svexev toij [xi, e'cwXoXa-:pY,7a'. y"''^1^^vt)

proficisci solet ex eo "^, si quis recusct simulacris 7, £V£*/.£V TO'J [J.Y, r/tc [xa,: £|X£ 0£ TmX

immolare, adeo pra3cUirius etiam, mea

atque [J.£'!^(OV. 'Ey.£t [J.£\ yap 'jr^p ixta? tt,; £a'jTOj V^jyTl?,

quidem sontcntia, siquidcm illic uni propriaique ivTauOa ol ij7:£p oAr,c -7^^, 'Ey.y.Ar,7(a;' y.at vtjv 51

consulitur animaj, hic tolius Ecclesiaj negotium £1 7:£taat<;, xat £'t pta^at? to'ji; aO£Xcpoui; £?<; 6|j.o-

agitur. Tametsi nunc quoquc si pcrsuaseris, si votav iAOstv, [j.E^t^ov £7Tat aot toj TOaXiJLaTo; t6 xaT-

compuleris fratres in concordiam redire, plus egc- opOoj[JLa. Kat T'j [xlv 0'j XovtcrOr^G-ETat, to 0£ £7:atv£-

ris olTicio, quam peccaris errato.Atquehoc quidem Or^TETat. Et 0£ a7:£tOo'jvTOjv aojvaTo(r,;, aco^cov niaXf.

haud imputabitur, illud vero laudibus fetelur. Tr,v £a'jToij ij/'j'/r^v. » "EaTtv a^jTo-j irpo; Atovjfftov

Ca3lerum si non obtemperantibus illis minus asse- •/.at A(o'jij.ov aXXr, £7rtaToXrj, xat lopTajTtxat xsp!

queris quod vis, tamen fac raodis omnibus ut tuam Tou Ilajya 7:oXXai, Xoyojv xpaTo; £'/o'jjat, •/.at Trpo;

ipsius serves animam. » Est ejus ad Dionysium

^
T-r,v 'AXs^avopiojv '^•/.•/.X-rja^av 7:£pt 'Efop^a; , xa;

et ad Didymum altera epistola, et 'eopTa^Tty.at de 7:p6; 'lipaxa Aty^j^TTOj £7:(7-/.o7:ov , -/.at aXXr, Tzepl

Pascha plurimse, declamatorio scrmonc conscripta?, 0vt'7£oj; xat Za66aTO'j , xat 7:£pt r'jij.va7to'j, xa'.

et ad Alexandrinam Ecclesiam de Exsilio, et ad 7:p6; 'Ep[xa[j.[j.cova, -/.at aXXr^ 7r£pi Atojvaou A£x(o'j,

Hieracam^ in ^gypto episoopum, et alia de Mor- C xat ojo Xoyot xaTa Ni7:ojTo; i7:t7X07:o'j toj ct^jyyP»

Exejusepistolis, quas hic Hier. laudat, haud ita

^ £av avaycopT,7-f,; £xojv •
£0£! [jl£v
Y^p "/-^- ~^"' OTto
constituendum vidcatur, siquidcni miiiimc sibi, 7:aO£Tv 'j7:£p to'j [xr^ otaxo<]/at T-r,v 'ExxXr,7(av t

sed aiiis episcopis, Cappadoci;e, Ciliciff! aiiarumquc 0£oo . Kat -rjv 0'jx aoo;OTipa tt,; '£v£-/.£v Tovi ;.

provinciarum,tradit,AfricanorLim scntcntiam fuissc itocoXoXaTp^^jjat Y:vo;xivr,; -r, £V£X£v Toij (jff, 7y(5
acceplam. Quinimo epist. ad iSixtum pont. Rom. yap
'
;i.apT'jpta, •/.aT £;i.£ 0£ U£(^OjV. [iv. [jL£v -j-i
,i,.../v-| iv-xjOa o£
apud Euscb. vii, c. 9, refcrt a scnc quodam. qui ;j.ta; t'^; ia^jTotJ i;/'j'/t,^ 'j^rlp 6'Ar; ty
olim ab haeresi ad Ecciesiam transicrat, sollicita- 'E-/./.Xr,7(a; \}.%pz'jptl . Kat vtjv 0£ £! 7:£'7at0
tum sc diu, ut eum denuo baptizarct, quod tamen [iiajato TO'j; aOiXciOj; et; o^aovotav IXO^Tv, (ji^T^ov
de inteyro renovare non ausus sil. Ita in illa, qua; £7Tat 7ot TOJ a'iaXij.aTo; t6 •/caTopOojiJLa , •/.ai t6

est ad Philemoncm Xysti presbytcrum, apud ;j.£v XoY'70r]7£Tat, t6

o'j 0£ i7:atv£6'/,7£Tai, Et It

Euscb., ubi de ha;resibus interlocutus Dionysius, a7:£tOo'jvTcov aojvaTO^r,;. 7o'j!^cov 7«j^£ Tr,v 7£a'JT0'j

se singulos lia^reticos adEcclesiam venicntcs, nullo '|v/-r,v. — Ad Dionijsius addunt quidara codd.
iliorum baptismo iterato, Ilcraclaj d( ccssoris sui Alexandriniis cpiscopus ; tum viliosc noster, ctm
exemplo, suscepisse declarat. Uemum mirari sc ait nolens recesseris.
Hasilius Cssarea; episcopus, cpist. canonica ad ^ Qua3 cxindc spquuntur hujus epistolte uncinis
Ampliiloch. cap. 5, quod ha^reticorum baptismum inclnsa vciba, umis tantum c (odicibus, quibus
Dionysius susciperct, et ncc illum quidem Pcpu ulimur, V;iticanus habct. Marlian;eus quoque res-
zcnorum royxccrel, qui in Palrem ct Filiinh Mmla- |)
puit ct (|iKedam anle illum ediliones
.. .•_
Gracus
.-l.-.
:

nnni, Priscillainquc baptix-alanl. CiM^te ncc lUisilii interpres iisiicm ex Euscbio

' ' ^. ,.
verbis describit, ex
, _ _ _ 1

auctoritas Hicionymi teslimonio est inferior, noc quo rursum colligas in Ilicrnnymiano Latino eiem-
nisi si mcmoria) lapsum in llieronymo (piis putct, plari non cxstitissc.
'

conciliari htec potucrunt.

"'
Verba, to'j ;!.•?, ^iocoXoXaTp^j^at •^vtojd'^
- Vitiose cum ali^iuot niss. MartiannRus hic Fla- vT,; -rj. qua3 apud Eusebium ob cjusdem vocis m-
viannm, qui tamen suprac. GO pnctulcrat Fahium. x£v (jccursum solemni lihrariorum lapsu facile ex- I

Hujus epist. satis ampla fragmenta apud Eusel). ciderant, cl. Fabricius c Niccplioro supplct.
supcrsunt. Non habot ad Dionijsium Veroncnsis liber,
**

^ Trcs commcmorat l<]usebius, qui cx prima et pro quo videtur cl. Fabricio legendum ad Domilium,
secunda qua;dair. alfcrt loca, vii, 5, 0, '.*, ut ctiam ct Didiimum. Consulc Euseb. vii, 2. el Nicephor.
duabus qu;c scquuntur. VI, is:
* Ita ct in Eusebio pro eo quod obtinct Nflvati Ita llicracam rcposuimus ex \alic.
'' mss. et

nomino, Novalianuni rcctc lcctum ab Ilicronymo Euschio, xa; lipaxt... xaT' .\'tvj7:-ov £7:'.!TX0ir«j»j

vcrosimilc cst. ipsius rloniiiuc cl. Fabricii emcndatione. EdiU

'^
Apud Euseb . vi , -'iS : Aiovjffio; No^jaTiavij» antea Hcraclam viliose pnclcrebanl,
Tt^o d5eX'i(]j ya(pE'.v. Et axcov. (o; (pT);, •7;'/0r,;. 8£(^£i;
717 URER DE VIHIS ILLUSTniRUS. 7!8
•JfX[xVirjj /.'.Xttov iv.TjTiuv JdiixxT-.y.T.v llaT'.A:t2v, iv A, talitatc ', 011 ct de Sabbato, ct -Epl r'j;iva-
ol; Tzp'. -i^z 'l«oivvo'j '.\— oy.7).y{<i«j; i7r'.u.;)oj- c.ti- Ttov. cl !ul lliTinammonom -,pt aliade Persecutione
XvAZ-x'.. Ki' xaTi iIaoiX),(o'j, xai -:o; ".\|i.aojvx Bi- Docii, ot diio libii adversiun Nepoluiu cpiscopum,
povi/.T,^ iziT/.o-ov, X3t; rpo; TcX-Xvopov xat Kjpy/, (|ui iiiille aniioriim corporale rognum suis scriptis
X3' TijTapi? XoYO'. Tpo? A'.ovj3'.ov 'Pwuir,; srtxxo- assoverat^, in quibus dc Apocalypsi Joannis dili-
rov, xal rpo^ .\aooix£t; t.z^\ MtTavota^ , ojxouo; gentissime disputal : et adversum Sabellium, et
Tpo^ Kivojva TT-pi MiTavota;, rpo; ^ilpi-fhr^'/ ~-p\ ad Ammonem ^ Heronices episcopum.et ad Teles-
MapTjp(o'j , rpo; 'Ap;iiv:oj; -tp\ MiTavota; , xa? phorum, ct ad Euphranorem ^, et (iiiatuor libri ^

xavovi; iaipTituv , T:tp\ «I>j7£io; rpo; T'.|jloO£ov ,

ad Dionysiuni Romanaj urbis opiscopum, ct ad
repi Iliipajuwv, rpo; Eucfpivopa, xal rpo; Wxi'.- Laodicences de Ptrnitentia itom ad Canonem de ;

XitOTjV roXXi; irtJToXi;, i»' tov iv tt, [jl'.5 XivEi, to; 1'cDnilentia'', et ad Origenem de MarLyrio, ad Ar-

icaTo xai £'. V 'ExxXTJtaTTT.v TJVTiTTitv 'Vro- menios de Pccnitentia et de ordinc dclictorum, de
[ivTJuaTa , xat xaTa Ilaj/o-j Too iIajxo7aT£to; rpo Nalura ad Tiniolhcum dc TcntaLionilius ad Eu-
•*,

oXtvt^'' T,u£pfov t7,; ajTovi teXejt-^;, irtjr, |xo; a^jToij phranorem. Ad Basilidem (]uoque multa) epistola?,
OtpiTat irtTToXrl. T^X^jTa Tto 'V£xaT(o £T£'. l'aXtT//0'j in quarum una sc asserit etiam in Ecclesiasteri

Pai-.Xuo;. cirpisse scribere Commentarios. Sed et adversus

Paulum Samosatenum, ante paucos dics quam morcrctur, insignis ejus fertur epistola. Moritur
duodecimo Galieni ' anno.
CAPUT LXX.
911 NtooaTtavi; , tt,; 'PtotxT, 'KxxXr,ata; R 912 Novatianus, Ilomanaj urbis prcsbyter, ad-
rp£70jT£po;, xaTa Kopvr,Xto'j tov Opovov tt,; irt- versus Cornelium calhedram sacerdotalcm conatus
JxoTr?,; Jr^tj^XO^tv £rty£tpT^Ta; , to NtooaTtavtov ,
invadere, Novalianorura, quod Grajce dicitur KaOa-
or£p 'EXXT,vtxf, litaXixTtjj xaOapov XiyojTt , tjv£- ptov '"dogma constituit, nolens apostatas suscipere
TTV.Taro 0'yY!^^ » l^'^i
Po-jXii^xivo; to-j; iroTcivTa; poenitentcs. Hiijus auctor Novatus ", Cypriani pre-
oi;a70at |X£TavoojvTa; . Tojtou otoaTxaXo; , T^xot sbyter, fuit. Scripsit autera de Pascha, de Sabbato,
apyT,Yo; NtooaTo;, K"jrptavo'j rp£T6'JT£po; yiYOVE. de Circumcisione, dc Sacerdoto, dc Oratione '% de
Kat Tjv£-,'pa'vaTO r£pi toj lliTya, r£pi 2a66aTO'j, Cibis Judaicis, do Inslantia, dc Altalo multaque
r£pt IhptTJjxT,; , r£pt 'i£pito;, r£pt E^jyTJ; , r£ aiia, ct de Trinitatc grande volumen, quasi IriTo-

'
Veronens. de Immortalilatc, pcrpcram. Peslom Martianffius, Item ad Canoncni de Pocnitentia.
quae ab anno 2.52 ad usque KYl. Cedrono toste, Emcndaverat ex Sophronio Erasmus, Fabricius
Ilomanum imperium ailli.xit, l)ionysii opistola ex Kusebio, xat rpo; Kovcova, etc, quod Ve-
describobat. Vido Eusebium vii, 22, inilio. ronensis ac Cistercicnsis mss. auctoritatc fir-
* Ex eodem IJuscbii rapitc in finc logendum vi- niaLur.
deatur uno spiritu, ad Ucrmnmmonem alia dc per- **
Verononsis post nomen Timotheum hoc inserit
seculione, elc, siquidem in ca C[)istola de Uecii scholion « TimoLheum
: hiinc ferunl proprium
persecutione agebalur, quod et cl. Fabricio hota- ojus liliuni oxstitisse, ciii {al. qui) elogaiitissimos
p
^
tum ost. libros do rorum natura coiiiposuiL. » Fusob. ipse
•'
Hectius Veronens, a^f^erebal. IIos autem ad- tostatur vii, 16, ad Timotlicuni filium., TtixoOico
versus Nepotem /Egypti episcopum llbros fortasse hos Iibros fuissc
T(u ra'ot, inscripLos, quorum
notat Ilicronyinus in Pr.efat. lib. xviii in l.saiam, fragmenta qua-dam servavit in Prxparat. Evange-
ubi mille annorum labulam scribit a Dionysio tica XIV.
Ale.xanilrino derisam in libru contra Irena'um. ' ChrisLi 165. Cod. Guclphcrbyt., 13 Galicni et
Vid. Eiisebium vii, 24. Vnlcriani anno. Porro ex omnibus magni Dionysii
* Euaebius vii, 2fr, unam videtur facere, xa^i scriplis non nisi fragmenta qusedam superesse
rpo; "Atxixojva, non duas epistolas, (|uod
iLao£/.,'.toj dolendum est.
cl. Fabricius animadverlit. '" Martian.-cus cum vulgo cdltis, xaOxpov, minus
' Martian, aliiqiie editi liliri,rt(/ Euphram. Codices bcne nc rLMiuontibus melioris nolaj mss. De
noslri cum Fai)ricio, Kajihramircm Euseb. quoque \ iNovalianis, qui se Cathwo^ quasi propter mundi-
Kjtppivopa, qui rursuin ad Ammoncm atque Eu- tiam., ut ait S. Auguslin. c. 3S dc llicrc&ilms,
poriini dalas opistolas momnrat. .superhissimc atquc odiosisf^ime nominahant., non est
' De his loqiii inlelligondus est sanctus doctor hic locus ad disscrendum.
lib. contra lluiinwm ii, num. 17, ubi illos contra " Cod. S. Criicis, aurtor Novatianus, male ,

Sabellium scriptos tostatiir: Dionysium Aloxan- >< NovaLus onirn auctor dogmatis de lapsis non reci-
drina^ urbis episcopnm, vinim eruditissimum, piondis fuit, c.ii propagando se adiiidiL NovaLianus,
quatuor voluminibus disputantiMn advorsus Sa- Uomaiiiis presbylcr, adversus Corni-lium pontifex
l)ellium in Arianiim dognia dclabi. » Qiiare et ^ factus.
Gennadio, Doijm. Errlea. cap. 4. fonx Arii dicitur. '^ Valic. de Ordinationc. Jam pr;rter illum de
Verum et jam oliin Alhanasius singiilari Apologia, Cihis .ludaicis, ct alteruin dc SS. Trniitiile: quos
alquo CK oo Faoundus x, 5, et rcccnlioros qui- vidcnlur intercidisse. Notum vero
laiulat, rcliqiii
que doctissiini illum ab im[)acto .Ariaiiisino vin- llii;rnn\mum a Paulo Concordionsi cpist. 10
dicant. sibi mitti Novatiani soripla pcliissc. « Ut dum,
^
Itcm ad Canonem dc l*(viiilcritia. \n alicinot iiiquit, h.ori'tici hoiniiiis voiiona cognoscimus,
>3xemplaribus Canoncm dc Panilcntia,
inss. VJ libontius sancli martyris Cypriani bibamus antido-
VfARTiA.v. —
Vitiose quidam etiam e nostris mgs. tuni. »
Ucm Cunone^ dc ifciitcniia noc minus inalc ;
 ;

lA^ S. EUSEBII HIERONYMI. 720

{ATjv 1 operis Tcrtulliani faciens, quod plcrique ne- A •^pf'^!-'-'^'''-''' 'louoa-.V.or/ , T.irA twv 'KvET-rokojv, r.zpl

scienles, Cypriani exisLimant. 'ATTaAoj, y.y.\ 'i-.zyj. -o>.Aa, /.1.': T-.tpl z%<; Tp-.ioo^;

ixiya. Tsuyo?, oxnzBp lTttTO[xr,v tou TspT'jA)aavoi> 7UYY'i;.'.;^-'XTo; ~o'.Co-/ , 'j-ip ttoaAo'. ^.•^'JorymK; vo|i.(-

^oudiv sTvat KuTiptavoij.

CAPUT LX.\I.
913 Malchion, diserlissimus Anliochena2 Eccle- 914 M7).y'!ojv, £A),oY'.;j.o')T'y.TO? ty,; Iv 'AvTtoyii^
siai prcsbylcr, quippc qui in eadem urbe rhetori- '
lv/."/.Ar, Tta; T.ptno-j-zp^j;, /.'jX ev Tri a'jTT| rroXi'. Tf,v

cam florentissirae dociierat ^, advcrsum Paulum pr,Top'./.r,v \T.<.rr^\MC, fjKVJ^-xc,, y.XTa IIa-jAo'j tou
Samosatenum, qui Antiochena) Ecclesifc cpiscopus i;7.iA07aT£oj;, Tou £v TTJ 'AvTtoyeiac; 'Ey.x).T,7'a xh
dogma Artemonis instaurarat, cxcipicntibus nota- w[\i.'j. '.\pTi[xo)voi; avavsojjavTo; , r/.).aix§avjvTa)v

riis disputavit qui dialogus'' usque hodie exstat.

;
voTapiojv o'.£).£yOT|, oTrt? otaXoYOi; ayp'. t-^? Oiupo
Sed et alia grandia cpistola, ex persona synodi •jTrapys'. . Kat a).Ar, i-tTToAr, 1/. -poToj-oj tt];

ab eo scripta, ad Dionysium et Maximum Romanos rs'yi<'iWj Tiap' a'jTou Yp^^-^^^ "P'"-'? , A'.ovj7'.ov xa'.

et Alexandrinfe Ecclesiaj episcopos dirigitur. FIo- iMa^tij.ov Po)[XT,c y.at AXEfavopita;

'
vr.KT/.rjT.vj;

ruit sub Claudio et Aureliano. 7r£[Ji.7:£Tat "IiOvT,7£v iTTt KXajotoj y.at A'jpT,)>ta-

B VOU.

CAPUT LXXII.
Arhcelaus *, Mcsopotamiae ^ librum
episcopus 'ApyiXao £7:t7/.07To; M£707:oTa;j.ta; , ),oyov ot-

disputationis su», quam habuit adversum Mani- y.£tac otaX£^£Oj; , xaTa Mavtyatou , a7:o n^patioo?
chaeum, exeuntem de Perside, Syro sermone com- i^sXOovToc, Tri TtJjv S-jpojv otaAixTtu a'JviOT,x£v, o?,

posuit, qui translatus in Gra;cum habetur a mul- ;j.£Ta<ppa70£t? £t^ 'EXat,v'.xov, £7Tt 7:apa 7:o).XoT? .

tis*^. Claruit sub imperatore Probo ', quiAurcliano At£7:p£i^£ Pa7tX£'J0VT0? Up6orj'J , TOU ta0£;a[J.£V0U

ct Tacito successerat. Aupr^Xtavov xat TaxtTov.

CAPUT LXXIII.
Anatolius Alexandrinus, Laodiceae Syrioc cpisco- 'AvaToXto;, '.iXE^avopEu;, .Vaoo:x£ta; zr,; Suptas;

pus, sub Probo et Caro** imperatoribus floruit £7:taxo7:o? , £7:t Y]prj&oj xat Kaoou PaTtXicov rjv-

mirffl doctrina) vir fuit in arithmctica, geometria, Or,j£, Oau[j.a7TT,c 7:ato£'jj£OJ? ^''t,? ^v tt, dptO[j.T,-

astronomia, grammatica ^, rhetorica, (liaicctica. TtxTi , Y^*^"^!-'-^-'^^-''^! )

acrTpovo[xty.Ti , yP^IJ^!^-^"-''-^ »

Cujus ingenii magnitudincm de voluminc, quod C pr,Toptxf, , otaXsxTtxfi . 0'jt'.vo; tt,c E-jtputa? t^
super Pascha composuit '", etdecem libris de Arith- IxiyzOoz OLTO Tou T£uyou; Tou 7:£p'. Ilajya TJVT£6£t-
meticae institutionibus, intelligere possumus. [j.ivou, xat a7:o tojv oixa X^jyojv t^;; apiO[j.r,TtxT,<;

auvTa^£OJC, vo£Tv OuvT,7O[A£0a.

CAPUT LXXIV.
Victorinus, Petavionensis cpiscopus ", non ffique BtxTojpTvo; ri£Ta6to)vo? £7:trxo7:o^ , o'jy 6[xottoc

Latine ut Grajce noverat. Unde opera ejus grandia 'Poj^AatcTt ox; 'EXXr.vt^Tt r,T.'.T:'j-.o oto Ta ipYa

' Mihi etiamnum arridct conjectura Pamclii rocitat lib. vir, c. 30, a Malchionc scriptam noa
suspicantis eTctTajtv rcponcndum pro £7:tTo- tradit tantum intcr cpiscopos et presbyteros,
.

[xv^v, cum nullus alius Tertulliani de TrinUute ex diaconosquc, quoruni nominc data ost, Malchionem
proposito agens liber sit, aut olim fucrit, quam quoquc annurncrat.
qui adversum Prsexeam inscribitur, hic vcro Nova- Archclao in duobus e nostris codicibus Anato-
'"

tiani kicubrationc multo sit brevior, catiue adeo lius priTponitur.

Tertullianici opcris £7:tTO[j.Y5, sive compendium dici ^Sivc Charrarum, nnbilis in Moso|)olamia urbia.
nullo modo poluerit, sed e contrario l^rtTa- Non supcrcst hodie nisi volus Latina versio,
''

CTt(;, sive dilalnlio argumcnti. Nec infrequens eaquc passira dccurtata. Vid. quae in eam praefatur
Ilicronymo cst zT^.iy-a^zMc; voce uti eo scnsu, quo D cl. cjus edilor Zaccagnius.
aliquid copiosius traclari signilicatur, sivc cum rci ' Probus irapcrium administravit ab anno 276
cujuspiam acccssionc denotari. Deniquc cum ait ad 282.
de Ilufino, contra oumdcm scribcns lib. u, num. Carus post Probum anno 2S3 imporavit.
**

20, « dicit Tcrtulliani librum, cui titulus cst De Voccm {jrammaliea facilc expungi paliar ad
'•

Trinitate, sub nouiine Cypriani Gonstantinopoli a (idom Vcronensis ms. Kt voro neque Eusebius vii,
Maccdoniana; [)artis ha;roticis leclilari. In quo 3,!. doctum gramraatica arlc Anatolium dixit, cum
crimine mcntitur duo nam noc Tcrtulliani libcr
; roli(iuiis in oo facultalos laudaret : '"At£ aptOiiT.Tt-
est, nec Cypriani dicitur, scd Novatiani, cujus et xat Y-<'^!-«--"p''^^. a7Tpovo[ji.ta; te xat tt;; xXXt;;
XT,^
inscribitur lilulo » nuUo verbo innuit expres-
; OtaXiXTtX^;. £Tt T£ OU71XT,? O^Ojpia;. pT,TOptXU>V T6
suni eum librum cx TertuUiano, quod utiquc a-j [JiaOT, ijLaTO)v iXT,Xay.<o; £t; axpov.

pra;caverc debuisset, nc quid advcrsarius repo- '" Canonis

hujus Pas-chalis antiqua cxstat tan-
neret. tum Latina vcrsio soquentis autoni opcris non :

^ Cod. S. Crucis, plcni.^^simc docuerat ; ct mox, nisi r, agnuMila i|ua\lam. In N'cr(.inonsi fcrme eie-
inslaurahat. gantius, deeon lihris .\rilh)nelie,r in.^ilifutionis.
^ Ihijus l)iaIogi quicdam rcst:int Irugmcnla apud " Vieturinus Peluhionensis cpise. Non erat iste
Lennt. Ryzant. 1. iv contra Ncstorium. Grandem Victorinus martyr episcopus Pictavorum, sed
porro opistolam Eupcbius.qui cimi niagna (X parlc opiscopus PelabioncriSis sivc Petavioncnsis In
 721 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. W2
TJTOJ -arj ujvaXa ov-a toT; 915 voy;aa7'.v, ooxr. ^^ sensihus, 916 viliora videntur compositione
aTva-. sJre/T. v.i tv/ twv ).oywv 7jv0i7'.v. "Et:'. r.i vcrborum. Sunt autem haec Commentarii in Ge- :

tauTa •
'VroiJLvr^ixaTa r.; t/.v TiviTiv , st; tt.v neaim ', in Exodum, in Lcviticum, in Isaiam, in
"Efooov , e;; .UjVt-.xov , e!; 'Uja-av , sl; liH^^i
- Ezechicl, in Habacuc, in Ecclesiasten, in Cantica
x'.r;X, £•; 'AfxSaxojx, £•; 'ExxXr.T-.arrr.v, =i; "Aj|AaTa canticoruin, in Apocalypsim Joannis -, adversum
TiLv 45|Ai-wv, £!; 'A-oxa),ji{/'.v Mojivvoy, xaTa raj(ov omncs hasrcscs, et multa alia. Ad extrcraum marty-
Ttuv i\pi7u<rt, xa; £Ti.3a rajATToXXa. EiTa TiXsjTaTov rio coronatus est.

IJiapTjpr^Ta; ET:i'iOr,.

CAPUT LXXV.
lla;A'v'.Xo; -pijoJTiso; , Ejjioioj Ka'.7ap£'a; Pamphiius prcsbytcr, Euscbii Caesariensis epi-
^
sr-.Tx^iro-j ivavxaTo; o'!Xo;, o-jtw xaT£r/iOr, (plXTptp scopi nccessarius, tanto Bibiiotheca) divinoe
rr,; 0=(a; B-.oX-.oOr^xr,;, wtte a'JTov aiY'.T:ov jxipo; amore flagravit, ut maximam partem Origenis vo-
Ttov 'i>p'.Yivo'j; TJVTaYJxaTojv io'a /v.pl xaTaYpi- luminum sua manu descripscrit, quffi usque hodie
<^%: , ir.zp 7./Z: toO Trap-ivTo; iv tt, Ka'.Tap£'a; in Ca^saricnsi bibliotheca habentur. Sed ct in duo-
P'.oX'oOr;xT, T'jY/av£'. •
xa; e;; to'j; ow-sExa npo'y/^Ta; dccim Prophetas vinginti quinquc 'K^r^Yr^Tsojv Orige-
irsvTE xat srxoT-.v 'E^r,^c/,<j-vow 'Qp-Yivo-j; T£'jyr., nis*volumina,manu ejus e.Karata repcri, quae tanto
TTi >;£'?'• ajToj £'jpov Y?^'-?^"'"2t, aTtva ToarajTTi te- r» amplector et servo gaudio, ut Crassi opes habcre
ptTTTjTJoijLa'. xat 'ijXaTTw '/apa , tb; tov Kpotjoj me crcdam. Si enim hutitia est, unam epistolam
t:Xo'jtov £-/£'v a£ t.:tzvji:\. E: '(xp \xf^':Tzr,^ £t:i haberc martyris, quanto magis tot milHa vcrsuum,
yap[xoTjvr.; \x':vi i-'7ToXT,v ixapTjpo; £y£'-v, -ojtij qua3 mihi vidclur sui sanguinis signasse vesti-
(xaXXov TOTxJTa; y.Xiaoa; TTtytov, ot' tov ,
tij; iijLot giis ^ Scripsit,
! antequam Eusebius Caesa- "^

8ox£T, Ta •/vr, toj o'.x£'ou xaTaXiXo'.7:£ rraOoj; ! ricnsis scriberet, Apologeticum pro Origene et '',

"EYpai^£ o£ rpo tou E'jT£otov TJYYfi^l^tt 'A-oXo- passus est Caesarea) PalajstincC sub pcrsecutione
YT.Ttxov 'jrlp 'llptYivoj; , xat eraOEv iv Kat- Ma.x.imini ".

(Tapetqi TT.; llaXatT^tvr.; iv Ttu Ma;t|xtvoj Otco-

Y[x(]>.

CAPUT LXXVI.
ritipto; , Tf,; xaTa 'AX£;avop£tav 'E-/xXr.cj!a; Picrius, Alexandrinae Ecclcsiae presbytersub
7:p£70jT£po;, ir; Kapo'j xa; A;oxX£Tiavoj ^ajtXiojv, Caro et Diocletiano principibus, eo tempore quo
Iv £X£iv(o T(o xatpty iv vo tt.v a'jTT,v 'E-/.-/tXT,(7;av eam Ecclesiam Theonas ^episcopus regebat, floren-
6£(ova; ir^r/oro; i-/'joipva , dtvOr.pto; tov Xaov tissime docuit populos, et in tantam sermonis di-
£o;oa;£, xat £•; TOjrjT/.v TtLv t£ X^-jyojv -/at otats-jptov versorumque tractatuum,qui usquehodie exstant'",
ojxtXtibv , Ttbv ayp; Tr^ixipov TJY/avojjtbv , tjXOev C venit elcgantiam, ut Origenes junior vocaretur.
ejcp'j;xy , (o7T£ ajT^^iV t£ov xX/.Ov/at 'ilptYivr.v .
'
Constat hunc xxAvsi aT/r^joto; et appctitorcm vo-

Styria. Est cnim urbs Pannonia; supcrioris dicta. ^ A\. per (jhh', mihi vidctur sin sarujuinis signasse
Pdovio., Petitxium ct Pxlovio. Cave igitur errorem vcsivjia.
eorum qui Victoriuum hunc marLyrum Pictavorum ''
ScripsiL auteqrmm, etc. IIoc aliquando persua-
in Gallia vnUint luissc epii^Cf)puin. MAnriAN. — sum habuit S. llicronymns, quod postca multis in
Petabionensis crni superiori Pannonia episco-
in locis al)jecit ot retraclavit, maxime libro ii yl/)o/o,r/?Vc

fius, non ut olim laiso lectum est.

Pirluviensis, adversus Uufinim. diccns « Intcr ca?teros tracta-
:

lunc s«pius IdudaL llicron. in cpistolis, prajcipuc torcs posui et hunc librum a i*amphiio editum ;

i^i, ad vifjilantium 10, wl Mafjmim 8i, ad Pam-

:
, ita putavi csse, ut a te ct tuis discipulis fueratdivul-
macli., ct Occnn., alquc alibi. gatum. Mautian.
»
' Ex omnibus Victoi-ini libri.s non nisi Irag- "
Scitum, ((uo studio hoc postmodum retractave-
mentum quod ex CommcntaV.
dc Fafirica mnndi, rit saiiclu.s doctor, et nullius uiiquam libri aucto-
in Gcn. vidctur cxcerptuin, hodie
dorlj.s viris rem Pamphiium cxstitisse rontoiidcrit. Vide opi-
supercst, Commcntarius in Apocalypsim, sallem sLolam 8'», ct iuaxime i. ii co?i/m /iu//»um, in quem
intorpolatorinii Lst [^assiM. Liber iu Canlicu can- locum rccole (IUlC adiiotavimus. Exstat ejus operis
ticorum in V.u-ononsi ms. non rcconsctur. priinus lanliim Jib^r a Itiilino Latine redditus, ct
- In Apoc. Joan. Exslat hic Commentarius, I)
pauca (iiia-flinn ioca cx ca;teris apud Pbntium.
CUJU3 Latinu vfrsio nominc Ilicronyiiii circumlcr- •*
Vcruncns. Ma.xinii, corruplius, (luain uL lccto-
tur. Martian. rcm nioneri uporlcat. Passus est Pamphilua an.
'Sic appcllant ccclesiastici auctorcs Kcripturam 309, 15 Fcbruarii.
sacram. Alcimus Avitus cpist. 2, utramtjue Uihlio- '•
Dioclclianus ab auno 284 ad 305 iraperium
//imtm dixit Nuviim ac Vctus TesLamcnLum. Lcctu tcnuil. Tlieonas episcopatum gcssit ab an. 205
dignum cpigramma Alcuini in calco Scriplura; a se ad .300.
emendata). Ex his riierit et Commentarius in primam ad
'"

NomiDe Pnndecten proprio vocilarc mcnieulo CorinLliios, cx (luolocum rccitat saiictus doctor cp.
Hoc. ror|iiis sjurnm, !.(.M;(ur. in oh! luo, ^8, ad Pummach., ct diiodecini libri dc quibiis
Oiio.l iiiiuc a luiilLi» coiijlal Ui/niothrcn dicta
Photius cod. 21'.). .lamdiu antcmest, exquo omnia
Nomine nun j.roi.riu, ui lii,y„a IVIa.sya doccl.
Picni opcra intctcidcre. Vid. Euscb. vii, 32.
I
Hodie nec inter Origenis opera habeniur.
723 S. EUSEBII HIEnONYMI. 724
luntariae paiipertatis ruissc' scientissimum et dia- f^'ilixriX6'(r-.'x<. ok. To^iiov Tr,; zi ir/.r^TM^ y.y.\ e/.oj-

lecticaj et rhetoric-Te artis, 917 et post persccutio- a(o'j TCTOjysiai; '(zyiyr,'j(ioi'. ipoiTzr,-^ , t\xr.z'.yyt ovTa
nem omne vilajsua^ tempus RomyB 1'uisse versutum. r/Asxt '7.7, <; xac prjTop'.//?;; i-'.ixf^\xr^z , y.x'. xaTa
Hujus est longissirous tractatus de propheta Oseo, "Z'}') 018 0'.ojY[j.ov —avra zvi 'i^lvi hi tt, 'Pojiitj

quem in vigilia PaschiB ^ habitum ipse sermo dc- oiaTETcAcX.iva'.. "IItz'. tojtoj [xaxpoTaTr^ 6[X'.).'a —ip\
monstrat. 'Q7r,£ TCpo'.fr'TOu, T//T'.va T?i ~'j.-i^iy/yi'. toj nir/a
apixiJTTEiv TTpo^ Tr,v k'ri'(-iMZ':i aoTo; 6 /oyo?
StjXoT.

CAPUT LXXVlf.
Lucianus, Antiochens Ecclc-
vir disertissimus, .\o'j/.'.avo?, avT,p £).AoY'.,u.u)TaTo^, tt,; xaTa 'Av-
sia3 presbyter, ^ tantum in Scripturarum studio la- Tfj/Jiav 'E/././T,7'!a; TpETpoTspo; , totootov iv tt,

boravit, ut usque nunc qusdam exemplaria Scri- kr/.r^-izi twv rpa^iwv /.r/.jXT,-/.£v, 6jjt£ ayp'. tou
pturarum Lnciaiu-a nuncupcntur. Fcrunlur ejus TrapovToi; Tivi tojv avTiYpa'.50jv /.ATjOrjva'. Ao'jy.'.av£'.a.

de Fidc iibelli'% et breves ad nounullos cpistoliB. *l>ipovTai auTou TTipi IIijtcoj? X6'(0'., •/.x'. ^px/y~fz%>.
Passus est Nicomedia^ ob confessionem Christi, Trpo; t'.v:<; sTriTroXai . 'ATriOavEv sv N''./.o;xt,o£(^

sub persecutione Maximini ', scpullusque Heleno- B "J^''? ~'^o XpiTuoo £fo[xoXoY'/^a£oj?, £v tc}> oiojYixiJI»

poli Bithyniae. Ma^t[x(vou , xa'. sTacpr; ev 'EX£vot:6X£i tt,? Bi-

6'jv(a<;.

CAPUT LXXVHI.
Phileas, de urbciEgypti qu.-fi vocatur Thmuis'^, *l".Aoa? , a7:'j T.fjXnM^ 0;xo'j£oj^ Tr;5 A'.Y'j7:to'j ,

non parvis opibn«,suscepto ';?pi-

nobili gencrs. et 7:£p'.c5xvr,? Toj •(biz'. ,
xa-. 0'j jx'.y.pai; 7:£p'.0'JT(a? ,

sco})atu, clegantissimum librum ^ de Martyrum £7:'.a/.07:r,v 0£;a[X£vo;, £'j'j'ji7TaTov )Jj-(o-i T.tp\ twv
laude composuit, el disputationc actorum habita £7Ta(vtov Tojv [xapT'jp(ov a'jv£Ypa'|/aTO , /.ai 0'.aAOYOV
adversum judicem, qui eum sacrificare cogebat,
pro Christo capite truncatur", eodem in /Egypto xdJ^ovTo; a'JTov t~>. to U'j£'.v . U'jto;
0': 'j7:£p tou
persecutionis auctorc, quo Lucianus Niconiedia;. XpiaToo a7:oT£[xv£Ta'. , otojYiJ^''^^ £v tt, AVcjTrztif
ovTO?, y.dx£(vo'j a'j9£VT0uvT0(; toj xai £7:1 Ao'jy.'.avoa

£V NtXO[XTjO£(^.

CAPUT LXXIX.
Arnobius^ sub Diocltiano principe Siccse '°apud G 'ApvjSto; £7:( AtoxX^Tiavou £v Stxx-r, tt, 7:6Xet

Africam florentissime rhetoricam docuit, scripsit t-^? '.\t;)p'.xr,; dvOr,p(I); tt,v ir-.op'.y.r,-i £o(oa;£, xai

1 Verbum (uisse supplemus e Valicano, (|ui paulo Cod. S. Crucis, iiux vocatur Thebes ; Guel-
••

post cum allero Cislercicn.^i voculas el rhcloricx pherbyt., Thebais. Et Thmuis quidem episcopus,
omittit. 0[xoj'.TO)v 'l'"y./.Xr,7(a; £7:(r/.07:o;. Eusobio dicitur,
- Idem Vatic. aliique in pcrvigilio Paschx. Gra- non vero Thmuitana urbe natus. Taraen et ia
vius in hanc rcm nonulla ex Hieronymo adducit. patria martyrium suslinuisse iutie esl verosimile,
In Praefat. Osce, « Pierii legi traclatum
longissi- quod eum cjusque sooios, quem;idmodum auctor
mum, quem in cxurdio hujus dio vigi-prophotfi; Euscbius ost.cognuti atqueamici rogaront, ut uxo
liarum Dominic.i; passionis extcraporali ct disorto rum liliorumque r;)tionem haberent, nec se per-
sermone profudit. In libro coiilra Vigilantium
)> dilum irent ct uiartyrii loous non alius quam
:

unm. 10, " l^t in vigiliis Pasch>T3 tale quid fiori ple- Thcbais videatur. siquidom quam Phileos habuit
rumque oonvincitur. » In Mallh. xxv « : Traditio Disputalionem Actoruni, habuit adversus Culcianum
Judaeoruui cst, Chrislum mcdia noole vcnturum ;
Thebaidis prcBsidem. E\ his coujectura ducimur,
unde roor ot tradiLlniifm ai)u.stolioam pcrmansissc, ut oudiois S. Criicis praMeramus lectionem, cui et
ut in dio vigiliiU'um Piisoluc ante nootis dimidium Guolphcrhytanus sutfragatur. Thebe autem, ut
popalosdiiniltf^rc nun liceal ox.speotantes udvcnlurn notuin ost, urbs crat /Egypti, et Tiiobaidis regio-
Christi, ol pustiiuam illiid tcmpus lrausi(!ril, scou- t\ nis mctropolis :Thmu; [irope Mcndcsium ostinm
ritatepnosumpta, fcsliim ciinolis iigcntibus dicm.» Niii, nunc Damiata.
Adamantii aulom ot Picrii cxcmplaria oilat Hiernn.
^
Insigne fragmontuin ox hoc libro refert Euse-
in Matth. c. Mautian.
XXIV. —
Queni iii perviiiilio bius viii, 10, cui lyiiislola ad T/imuitas dicitur.
Pasch,v. Aliqui mss. cudictis, in viijilia l'aschnr,t\uoi] .\ Voruncnsi ood.
'^
abost pro Christo. Persecu-
idem sigiiilioat. Vido rr.Tfationcm Commcntar. S. lionis auotorcm Maximianum inlcllige.
Hieron in Osoc prophctam. ms. Sangcrmanensi codice
.lrnol)ius. In .Arno-
•<
Cod. Guclpherbyt. addit. postinoduni Nico- biiis punilur pust Firmiiuium non tamcn in ;
indice

meiiicV pro episcopo ; el Honorius o. 7,S, postmo- liminari. Mautian.

dum Nicoinedi.v episcoims, mwd a velerum ncmi- '"
A Guolpherbyt. abest. Sici-n', quaj Africa; pro-
ne triuiilur. consularis csL civitas ; doindc ol. Fabrioius (loren-
'•
fludii- iiun uisi lircris fu/ci fannuJa oxslat apud ti.t^im.v. id ost i>icc,v, ronuontiluis aliis libris, et

Atliiuiiisiinn do synodis Arimiuonsi ft Solouoionsi, Cra'Co dvOf|p(o;. De ."Krnuiiiu liicron. in Chron. ad

ot iipud SucralBiii I. ii, c. 10. bix opistolis (luoiiuc an. 3ir> .\rnuliius iu .\lVica rhctor clarus ha-
: (.

nonuisi i',)us, (lu.o csL ;id .\iiliu".honos, i>auoa viM'ba b.tMr.ijui oiim in oivitato Sioci^ ad doclamandum
penes aucLoioiu Chrunio Aioxand. siipcrsunt. jnvcncs oriidirot, ot adhuc ethuious ad credulitatem
" Giiclphcrbyt. ct Suidas sub Maximiano pas- somniis compelleretiir, ncque ab episcopis impe-
auni dicunt. traret lidom, quam semper impugnaverat, elucu-
23 LlBEn DE VIRIS ILLUSTHIBUS. 726

jv£Yp*}aTO -At-A -<ov lOvtov -t'y/r„ ir:p -j-c/iyv. A quffi advorsiim gentes, quffi vulgo exstant, volu-
%pit ttjXao^;, niina.

CAPUT LXXX.
919 'I".3a'.T/o; , 6 y.al Ar/.-T/Tio; ,
'Apvoo-loj 920 Firmianus ', qui et Lactantius, Arnobii di-
xOr.TT,; , ir; A-.oxXiTiavov) p27'.)i(o; u.ETar:aX£'; scipuhis, sul) Dioclctiano principc accitus cum Fla-

iTi i>Xao'!oj •ipi[xix7r::y.'^i\>, ojtivo; rip'. 'laT:'.x(ov vio grammalico -, cujus de Mcdicinaliijus vorsu
it 0'.' £r(ov TJYY."a'ia', £v N'.xo[JiT,o-!q[ Tr,v pTjTO- compositi' c.xstant libri, Nicomediaj rhetoriam do-
XT,v io(oa;£, xa". tt, r-viqt T(ov ,aaOr,T(ov, [xaXtrca cuit, ct penuria discipulorum, obGraecam videlicet

i 'KXXT,v'.xr,v roXiv , £•; TjvYpaixixaTa lajTOv civitatem, ad scribondum se contuht. Habemus

:Of,x£v. "Ky^o[Xiv TOjTOj iljiiroTiov, fjr^-.p vio; Iv ejusSymposium,(]uod adoiesccntulus scripsitjO-^o;-
j A(pp'.xf, Tjv£-:a;£ , xa- 'Oooiroptxov iro tt,; * dc Africa
rop;y.ov usquc Nicomcdiam, hcxamc-
!pp'.xf,; £(o; N:x'j;xr,0£(a;, o-.' £;a;x£Tp(ov t-jvteOIv, tris et ahum hbrum, qui inscri-
seriptum versibus,
;•. aXXT,v P'!SXov , t;t'.; £r'.Ypa^£Ta'. rpa;x;xaT'.xo;, bitur Grammalicus, pulchcrrimum de fra Dei,
ct

;• (opaTov r£pi 'Opyf,; e£oy, xa; 0£'!(ov E-iaY^oY^ov ct Institutionum divinarum adversumgentes libros

Ta Ttov eOvwv X^iYOj; £rTa, y.a; 'Kr;TOixr,v toj seplem, et 'Kr'To;xY,v cjusdem operis in hbro suo
Tovi Tro'j8a7;xaTo; dtxi^paXov , xa- rpo; 'AsxXt,- 3 accphalo ad Asclepiadem libros duos, de Per-
^, et

ioT,v Xf^Yoj; ojo, r£p'. A;(oy(ao'j Xoy^v £va, rpo; secutione librum unura, ad Probum Epistolarum
"^

;()oov 'Er;TToXa)v Xoyoj; Tsorjapa; , rpo; tov hbros (]uator'', ad Scverum ^ Epistolarum hbros
Tov r£pl Ar, ix;o'jpYia; ©£0j Xo^^ryj £va . Ojto; duos, ad Demetrianum, auditoreni suum, Episto-
T({) £T/aT(ii Y^i?? o;oaT<taXo; xaTiTrr, Ka;Tapo; hirum hbros duos, ad eumdem de Opificio Dei vel
UTTOU, TO'j 'jIoj K(ovTTavT'!vo'j £v TaXXJa;; , b; Formatione hominis librum unum. llic extrema
Tspov rapa toj raTpo; avr,p£Or,. sencctute magister Caisaris Crispi, filii Constan-
tini,inGahia fuit, qui postea a patre interfectus
est.

CAPUT LXXXL
Ej7iO;o; Ka;Tap£;a; IlaXa-Trtvr,; £r;T/.oro;. iv Eusebius, CfCsar.T Palfestinffi esiscopus in Scri-
iT; Oi-a;; Fpa-ja;; irojoaTo;, xa; T-^; 0£'!a; B;- plurisdivinis studiosissimus, et Bibliotheca^divinaB,
^;oOt//It,; i;xa Ila;x'i'!X([j Ttp ;-<.apTj ;; £r;|x£X£orta- cum Pamphilo martyre, dihgentissimus pervesti-

'avit adversus pristinani rehgionem luculc.itis- C nensis anti([uiss. ms. habemus. Clariss. noster
mos hbros, et tandem vclut quibusdam obsidilms marchio Scipio Maffeius priora e.jus capita cum
ctatis fcedus impetravit. Et in e[)ist. 5)S ad Puu- >< nondum in lucem prodiisset, descripsit. Ad Ascle-
n.\ Arnobiurf incoquahs el niuhus, et absquc
<< piadcm libri peiicre.
;ieris sui partitinne Cdnfusus. •^
Hunc de Pcrsccutionc\\hv\im eumdem cssecum
Perperam cod. S. Crucis, Firmimis, sed et
'
illo qucm demorihus Persecutorwn mscripium pri-
^rmianus ahbi scribitur. mus edidit Baluzius, non dubito.
'
' Veronens., Fabio, cujus varictatis non parum Vatic. ct S. Crucis mss. lihros duos, vitiosc.
itcrcst, si hinc erui possit quis isic Faljius aut Tcrtium ipse Hier. Pra;fat. lib. ii in Epist. ad Ga-
lavius fucril, de quo tantopere disput.itur. Alii lat, laudat « Lactantii nostri, qua; in tertio ad
:

\m Fiavio Cupro conCundunl. alii cum lUicmriio Prubuni voluminc dc hac gente opinatus sit, verba
annio. Ex codirc no.^^tro suspirari nunc hcct, Fa- ponenuis. » etc.
tim Fldvium Clcmcnlem niedicum, (juem mcmo- *•
Dc hoc infra cap. H sed tam hi ad Sevcrum.
-1 :

it Plinius Valurianus. hb. rei Medicai iii, cap. 14, quam supcriorcs ad Probum, et qui sequuntur ad
unc ipsum esse, qucm Ilioronymus nominat. Ejus Dcmetrianum libri amplius non exstant, et in eo,
tas, tametsi paulo obscurior. dissenlire tamen quo Gr;ccus intcrpres usus ost exemplari, praeter-
onvidctur, siijuidem illum lib. ii Contra Joviii. ([uam ad Probum, non videntur adnotati. Cod.
um. T), sancius doctor poslpouit Marccllo Sidct.n Guclphcrbytaii, lcgit ad Dcmctrium: sed Demetriu'
uem. M. Anfonini temporibus scripsisso constat num voc;it ip.sn llior-on. alibi, et in Epist. ad Galat.
Marcellum, inquit, Sidctem, cl noslruin Flaviurn n caj). iv " Multi |)erinipeiitiam Scripturarum, quod
:

crsibus dissen;iilt;s. » et FirrniHiius in octavo ad Dcmctrianurn libro

^ Idem Veroncns.. rujus de medicina lihri vcrsu facit,asscruntS[)irituinsanctum,sa3pePatrem,s;epo
imposili, clr. Filiurn nominari. » Quo quidem in loco, si cui nii-
Lcgo cum noblris mss. Africm 'O^^o^rop;/.'//, dc
'
rum sit, oclavum ad Dcnictrianuin iibrum laudari,
Irica, elc, quoinadmodum ox vctuslisaliiscxrm- rum liic iion nisi duo rcccnseantur. piitot illc rol-
laribus ot (ira-cc inlcrprefo Victorius anlea repo- loclionom omnium l''irmi;ini Epistolarum oclolibris
uit. Addit CiuL'lphcrljyturi..SVv?'/;ji/7?» scholi-i Africn', dislrii)uL;un, quorum postrcmi duo Dcmclriano
t ct Mirccus lcgit, Allcrulraloclio gcnuina csl seil : inscriborcnLur. iivv orro ingcnii csscnL cjus
i

um bis Africr nomon rcpclcrotur. altcruni f;icili opiHLoi;!', not;it Damasus cp. intcr Ilicronymianas
ipsu librarius omish, quod reponcndurn rouLcn- 35, n. -l: « Falcor ([uiiipe tibi, eos quos mihi Jam
itNourius
fiuo(|iic cx antiqiiis. cod. Mcr-ovingiacis, pridcin L;icLanLii dcdcras libros, idco non libcnLer
t vocaf, littf^iris cxarato, fjiioin Sangormanen-
ip.se lcgo, ([ui;i ct [)lurim;n c[)isLoI;c ojus usque ad mil-
is I3ibliolhcfu scrvat. Porro libor icle. (juciiiad- lc's[)atiavcrsuum tcndunlnr, ct raro dc nostro dog-
lOfiuin cl Sijnipusium ct Crnnimnticus, Jauidiu iii- iii;iL(', disiJiilaiiL, ([uo lit ut ct lcgcnti fastidium gii-
'rcidorc. ncrct longiliido, cl si ([ua brcvia snnt, scholasticig
Epilonem hanr jam Hicronymi a;tale accpha-
''

magis sint apta ([uam nobis, de metris el regionum

im, modo integram ex Bibiiolhcca; Regiaj Tauri- situ ct philosophis disputantia.
727 S. EUSEBIl HIEKONYMI. 728
gator, cdiditinfinitavolumina. Dc qnihiis li.-ccpunt: .\ -o; iv.yvEOTr,?, i5io'.)-/.t r.r,\).7. 'ex/r,, wv e-ti tios

E'jaYY=/, .xv^^ 'A7roo£(^£0); D2B libris viyinli S KjaY E jaYYiAi/.r,; 'A-ooel^iOj; ),oyo'. e''/.07'., E'jaYYi>>'>'-'^;

YsXr/.-^i; npooet^soji; •n:apx7-/.-,'j-7i<;liliri quinfJecim, 0to- npoSii^soj; TTapa-r/.rj-^; /0^0'. oixa xa! rrivre, 9%%
quinqne ^, EcclesiasticT! Ilistoriffi libri
tfavjtot; liljri 0iO'iavE'!a; ),oyo'. ttsvte, 'E/.7.).r,7'.aTr'.7.f,; 'Ircopla;
decem, ChronicorumC^anoniim omnimodaHistnria, /0^0'. 0£7.a , Xpov'.7.ujv /.avovojv T:av~ooa~?i? itto-

Gt eorum 'ETriToirf,, et de Evangeliorum Diapho- p'.a;, 7.-/'. -ojtojv 'ET:'.TO|j.f, . 11 = 0'. t7,; EjaYY^)-'-»»'
nia ', inlsaiamliijridecem'% ctcontra Porphyrium, Oiatiojv.a; ,
£'.; 'IJjxiav Xoyoi oi/.a, xaTa Uop-i-j-

qui eodcm tcmpore scribebat in Siciiia, ut qui- p(0'J, TOJ TOTi 3:'JYY,^i'fOVTO; £V S'.XE.).'Ia, oj; T'.V=;

dam putant, libri triginta, de quibus ad meviginti o'.'ovTa'., XoYO'. Tp'.axovTa, i'i' ojv s;; i\A Xfj-j^O'. et-

lantum pervenerunt ^ Tott'./.o)v libcr unus. 'A-o).o-

;
XOT'. |j.'jvov 7Cip'.-?;>.0jv, To-txojv A-jyo; el;, 'Aro/o-
Y'-a? pro Origcnc iihri sex, dc Vita Paniphili ^ li- Y''a; 6-lp 'L>piY£vo'j; X^jyo'. e;, -ip- toO ^'!o'j IIa|i-

bri trcs, dc Martyribus alia opuscula, et in ccn- cf'.Ao-j Aoyoi Tpel;, Tripi MapTjpojv ETspa TjYY^ijJL-
tum quinqiiaginta Psalmos orudilissimi Gommen- "^
[xaTa, xat st; to'j; IxaTov xal r.i^nrj.ry/~oL ^t*a),;AO'j;

tarii, ct multa alia. FloruiL niaxime sub Constan- Seooxt;j.a7ij.iva •Vx:o|jivr^;j.aTa, xat 'sTepa roX/a. "Hv-
tino impcratorc et Constantio, et ob aiuiciliam Or^Ts. [j.aA'.cTTa £-1 KojvjTavTtvoj tou pajtAeoj; xr.
Pamphili martyris abeocognumeutum sortitus r» KojvjTavTtoj
est. pv iv<jjvjtj.v ..'jj, /.at ota TT,v (ptAiav
tXi: ty^v 7:po; IJa|X!p'.-

Xov Tov [j.apTjpa T(, £7:ojVj;jLta aoTOj £7.).r^0/,.

CAPUT LXXXII
Rheticius, ^duorum, id est Augustoduncnsis 'l'aiTtxto; , 'loooapojv , TOUTeTrtv Ajyoj7TOO!i;
episcopus, sub Constanlino'* ceieberrima3 famaj £7:!7xo7:o;, £7:t KojvTTavTtvo'j 'j7:o),r|i}/£oj; ypr,7T^;
habitus est in Galliis. Leguntur cjus Commcntarii hihiBzo £v T?i l^aAAt:)!. 'AvaYtvo^^^/.ovTat to-jto'j 'Yt.o-
in Cantica canticorum, et aliud grandevolumcn ad- jjLvr][JLaTa £•; "Ai^xaTa twv aT[jLaTa)v, xai [^i^cx tsu-
versus Novatianum, ncc praster ha^c^quidquamojus yo; xaTot NojoaTtavo'j, o'jO£v oe '£T£pov 7:),t,v tojtwv
operum reperi. £7. TWV a^JTO'} £'jpOV TJ''(yp'XlX[t.iziO'/.

CAPUT LXXXIII.
Methodius, Oiympi Lyciae, et postea Tyri episco- MiO^ji^to;, '0A'j;j.7:-jj Auxta;, xat [j.£Ta TaoTa T'j-

pus '°, nitidi compositique scrmonis, adversum po'j £7:tT/.oro; , Xa|ji.7rpoi) xat TJYX£t[jL£vo'j ),oyo'j,

Porpliyrium confccit libros, et Symposium decom xaTa IIopcf'jp''o'j TJV£Ta;£ T£'jyr,, xat ^•jixt.oi-.o-j oi-

virginum, de llesurrectione opus egregium contra xa 7:apOivujv, 7r£pi 'AvaTTa7£oj; Xoyov aptjTOv xaTa
Origenem ", et adversus eumdem dePythonissa, et 'i2p'.Y£vo'j;, xa:a toj a'jTO~j 7:£pt D'jOa)vtJ!7r,;, xa'.

de 923 Autexusio in Gcnesimquoque etinCan-

'"^
; 7:£ot .V'jT£;0'j7to'j , £'.; TT,v riv£T'v T£ xat £t; T2

^ deccm nobis temporum malignitas C et Apollinaris viginti quinque. et triginta volumi-

Posterioros
invidit decem priorum, qui supersunt, primus
; et na cundiderunL. » Jam veru nun exstanl.
ab initio, dccimus ab exlrcma parLe Iruncati sunt. c
De hoc supra ad cap. 75 diximus. Subscquen-
2 Jamdiu periit unious qui etiam Ebed-Jcsu tis opcris de Vita I'amphili,s\ modo ejus cst,a7:oa7Ta-
nr.emoratur. ile Dirinu apinirit.oue libcr. Clironici jijLotTtov edidit Papcbrochius : et libri de Marlynbus
autem, quibusdam tVagmciitis excepLis,so!a supcr- lacinia; inulta? vnlcnlur supercsse e Commctitariia :
'

est Latina versio Hi(;ronymi, suo loco oxhi- quam dcniquc in Psalmos soli xxxti dosiderantur. Ca;ter08
bebimus. 'E7ctT0[j.r, deniqtie illa Chronic. canonum nuper collogit atquc edidit cl. Montfauconius.
nihilaliud cst (juara scnt-.v /icjiiin, etquaj subtitulo '
cenium quini/uaginla psalmos. t>ic legunt
El in
exordii lihri continentur, ul in pra-^fat, ad eum li- constantor omnes niss. codicos. El in ccntum quinr '

brum argumenLis ostendimus, ac porro

invictis quaijinla psalmos, elc, qui tamen Comtuentarii
uberius advcrsum invidum obtrccLaturem ostensuri Eusebiani ad hunc numcruin cl psalmoruiu non
sumus. pervoniunt in editiune Gra;co-Latina sodalis nostri
^ Titulus libri hic fuerit. qucm
prasFert cod. S. Bernardi de Hlonlfnucon. ad quem lectorem curio-
Crucis, dc Evan(/clionon 'Aotacpojvta, non c/iajihonia: sum remittimus. M.xrtian.
lametsi nnn ignoramus ip^um Ilieronymum in Vatic. sub C'o«,s/i;»/?'o, vitiosc. Vid. epist. 37 ad
*•

Matth c. I hunc ipsum librum sub omoMlcf. Marcell., in qua huju^ Rhctici Commonlarios in
EuaYY-Xlojv nomine memorassc; ul et Gneca Cantica multis reprehendit.
quffidam catona ms. in Marcum.tesLellich. Simunio, ^ MarLianasus pnetcr Itoc. Scd ulrumque opus
T:£p't TTj; ooxo'jjv-,; iv Tot; E'jaYY=-Xto'.; 7:£pt tt,; T-K disporiit.
avac7Taa£oj; otacfojv'ta;. Hujus quoque libri non •^ '" Suidas, adnotante Fabricio. hoc item caput ex

nisi fra^menta restant exigua. Gra3Co Hierunymi iutcrprete describcns, adjungit

* In Pr;el',if. in Isaiam (juindccim numcrat, mc- T^T-Jt llaTapojv. J'".t Patarensem quidom cpiscopum
morio! lapsu, nisi si librariorum ca culpa sit. eum vocant Gra^ci Leontius, dc Scvlis, S. Damasce- : i

Horum magnam partem Muntf'aui;onius collegit. nus, Phutius. IJenique el in suurutn operum titulis '

Ilajc vcrba, fcu vcrius glusscma istud, dc (jui-

^'
Patiircnsis cpisccpus appollalur iu mss. ;

hus nd me vi(iinti lantum jicrvencrunt, in nullo un- " Pcrporam distinguil Martiananis, qnasi dttO |

quam ms. invenimus imo et pro tricjinla miro; esscnt opera. de rwsurrcclionc aliud et aiiud contra
'

consensu viginli ijuin^iHC pi^^etcruut nusLri omne.^, Oriqcncm sed es. i'ragmenlis,qua^ supersunt apud
;

ad quorurn iidem ita r(>lipcndns lucus isio vidoiilur : S. Ei>iph;miiiin. Oamasccnum, ahosiiuo, pale.t unuit
IJl quidain piilant libri viijinli iiuinijue, zorr/.oyj lihfr tantum opiis osso de liCsurccCione,' qvtod Origeni
unus, clc. Sui lidcjussur tlierun. epistuia 70, aii Mctiiudius opposuil.
Magnum di> libris conlra Puipliyriiini ali ecclesia- '- (ii'ipcc n.scribltiir, -r.i^'- A'jt;;')'jjTov, /.x' ttoOev
sticis auctoribus scriptis loquens, « Eusebus, inquit, xa/.a, sive dc liberoarbilrio', cl undemala Pro Autexu'^
 LIBER DE VmiS ILLUSTIUBUS. 730
59

Cornmentarios et mulla alia,

"\y'xTL-.x 9^4 To)v «ai-rov 'Y-r.;-vrr['x%-7, xt' "ki- X licii oaiiliiM.riim ;

: TroXXi yjTT.v ivxYtvwT/oa^"'^- ""^ ^-?-

TTiV. '^
Ta Ti-
"^'^ ^"'"^ ^'"^^'^ lectilanlur. Et ad extremum novissim.r
0'.o)y;aoj, xaOto; t-.vi; O'.xoioa'.ov>v- porsociitionis, sivc, ut alii a!'(irmanl, sul) Docio et
•jiata zo~j f,

;, ir". A=X'Oj XX'. BaXT,3'.avo\i , £v Xa).x(o'. tf,; Valeriano '

in Chalcide Graccia! martyrio coronatus
v«toAt,; aapTj^T.Tx; £7-:£oavt.)'iT,. est.

CAPUT LXXXIV.
lOjSt"pco; zip'.«avo'j; y-'''^'-»^ 'iTravo; "JTpE Juvencus ', nobilissimi gcneris, Hispanus pres-
,

ijTspo; , -u)v T£57ap(.)v EuaYY-^"*''' ^*-' M2ii.iTpt.)v byler, quatuor Evangolia' hcxametrisvorsibus pc-

'£0ov xaTa TTOoa;, TETJapa; rjv£Ta;£ P'!6Xou;, xa; ne ad verbum transferens, quatuor libros com-
/a Tio ajT»{) [AiTpo,) il; MjT:'.xf,v 7:po7r,xov:a Ta- posuit, ct uonnulla eodcm rnctro ad Sacranicnto-

i. 'Uv*)t,jiv £Z'. KwvT:avT'voj ^aJiXito;. rum ^ ordinem pcrtiuentia. Floruit sub Gonslantino
principe.
CAPUT LXXXV.
E'jT:i6io;, Ttp vjvi'. na;x'ijX'.o;, l:r,i-r,;, rpo)Tov B Eustathius, gcnero Pamphylius, Sidetes ^ pri-

V Tf,v Ev Bipota Tf,; Sjpta;, £7:£'.Ta Tf,v '.\VT'.0- mum Berccfc Syrifc, doindo Antiochioe rexit Eccle-

•.av £Xj6ipvT,7Ev 'KxxXT,7'!av , xaTa Toy SoY.u-aTo; siam, et adversum Arianorum dogma componens
»v 'Aps-.aviLv ToXXa TjvTa;a; , £7:1 KwvTiavT-o-j multa sub Constantino^ principe pulsus est in
[jtXiw; £;WT:pax(70T, £i; TpaVavo7:oX'.v tt,; 0p?- exsilium Trajanopolim Thraciarum, ubi usque
,;, ev ^ xal £Ta'iT, . EIt- to'jto'j tjyy?^!-»-;-»-^"^ hodie conditus cst. Exstant ejus volumina dc Ani-
pl U J/T,; ty. 'l']YYaT:p'.iXjOo'j xaTa 'i2p'.Y£voj;, ma, dc Engastriniytho adversum Origcnem '',et in-
:5 aXXa 7:oXXa'. £7:*.T:oXa'., a; a7:ap'.0;jL£T70a'. 7:£- finilu: epistola), quas enuQicrare longum est.

JJOV.
CAPUT LXXXVI.
MapxiXXo;, '.\YXjpavo; £7:(txo7:o;, iz; Ko)v- Marcollus, Ancyranus episcopus, sub Constanti-
lavTivoj xa: Ka)vT:avT'!oj f[vOT,7£, 7ToXXa 0'.a»o- no et Constantio" principibus floruit, muitaque
uv 'V7:oO£j£(ov '(pi-^izi TiJ/T, ,
xat [xaXtJTa xaTa divorsarum 'V7:oOij£ajv scripsit volumina, et 926
[)v 'Ap£'.aviov. «l^ipovTa'. xaT' ajTOu 'ATCspiou 025 maxirne adversuin Arianos. Fcruntur contra hunc
ts 'A7:oXX'.vap'!-j Xoyo-., XaOiXXiavf,; ouTOv a^ipi- Astcrii ct Apollinariilibri, Sabelliana; eum hceresis
,0); e'jOjvovt£; , xat 'lXao'.o; 0£ £v tco £ooo;jl»p arguenlos ; sed ct Hilarius, in septimo adversum
tT« TtUV '.Voit /0Y<p o'.a OT, a'.piT'.xo'j [xz<vj-r.- Arianos libro", nominis ejus quasi hairetici, me-
operpcramIIonoriuselTrithemius'/c.4«jma'(U'?/u. C
•''
Martian. cum aliis editis libris, Sidites, ut et
jmel autem adnotarc lihot, solum Symposium GrKcus S'.o'!tT|C tum cod. S. Crucis Deream ur-
;

ilegrum superesse, ex aliis autem Methodii operi- hcm Sijrix. Ex illa Ecclesia ad Antiochenam regen-
us tanturn fcxcerpla. dam ab ipsa, cui interluit, Nicajuu synodo trans-
^ Istha'c.s»/) Deecio elVateriano vcrba in omnium latus ost.
raestantissimc cod. Veronensi non sunt, ex quo •5
VitioRC Maj'tiana5us rotinct, sub Conslantio.
mit in mentem suspicari, eliarn illa, sive ut alii Circa annum 328 iu exsilium aConslantino pulsus
ffirmant, o glossatoris manu profocta, sensim in est Eustathius ob Antiochi concilii tumultus.
(xtumirrepsisse. Ite autem ipsa non habet Suidas, Hicron, cpist. 72, ad F.vangehim: « Euslathius,
xaOo); T'.v£; «iiaocoaio-jvTa'.. .'iivc ut alii offirmunt, imjuit, qui primiis Antiochenas Ecclosiffi opisco-
imetsi jungit £7:'. Aix(/j -/.ai i5aX£p'avo'j. sub Decio et pup conlru Ariumciarissimatuba bcllicum cecinit. »
(ileriano, quemadmodurn ctiam auctor Menologii a Ununi hoc ox Euslathii operibus rostat, rcli-
•5

irletd efliti. Sed h;ec duo nomina addiderit non- quornrn omnium nonnisi qua^dam excerpta. Vide
emo ad libri orarn, utqui novissimani persecutio- quid de ejus scriptis Nuster judicut epist. 70, ad
em raoverunt impcratores, suo sensu indicaret, Ma{jiunn.
lius eadom illaturus in toxtum, ut fucurn faceret •*
Sub Constantino et Conslantio. Ita lcgunt mss.
redibiliorem, pr<Tposuit, sive ul atii ajfirmant. codices, oxcopto Sangermanensi, qui retinct, sutj
lcunque se res habuorit, ccrlum cst sub hisce Consiunlino et Conslanle principibus. Marianus legere
nperatoribus, hoccst anno 25''», Mothodinm marty- voluit. snb Constantio et Constantc Erasmus, sub
—
;

non fuisse coronatum siquidern post anuos :

j^
Constante et Constantino. Marttan. Duo codices
uarluordecim, id est 268, Porphyrio in Chrislia noslri tuntuiu hubent sub Constantio principe.
os obtrectanti rcspondit. Sangcrmanens, pcnos Martianauim, sub Constantio
' Id ex ipso gentilitio nominc nerspicuum est C. et Constante. Erasmus contra, sub Constnnte et
eltius Aiiuilinus Juvencus appcllutur in antiquis Lonstantino. Victorius, sub Constantino et Constante
bris, Juroto testc. * Pula illiid initio lib. vii hniiead muitos ad
^ Verius, notante Fabricio, dixissnt historiam : unins Dci projessioncm Galatia nulrivit; quod onim
/angelicam quatuor libris digcssit, Matlhaji scriom ibi de nomine Murccllurn haereticum appellari
rrc caeleris secutus non siiigulis cvangolislis ; Nostcr tradit, vcl nicinoria suggcrculc falsus est,
nguloslibros impendil.Sicalibi llioron. opist. 70, vol pro mullos logcrit in suo oxomplari Marcclliwi.
/ Mafjnum: « Juvencus, inquil. prcsbyter sub Equidom in ejusdem Ililarii contra ('onsfantium
instantiuo hisloriain Domiui Salvatoris versibus libro Murcollus hajrcticis PhutiiH) ac Subcilio jun-
.plicfjvit, ncr porlimuit Evaiigolii majoslatom siib giliir: « Hinc Maicclius vcibuin Dci fuiii legit.
iClri leges luiltero. » Kjiis meminil ot in Clii^onico nescit hinc Photinus homincm Josumcum loqui-
;

in cap. II Matthau. tur, ignoral; Iiinc et Sabellius, dum (luod eqo ct

I* Hfcc ad Sacramcntorurn ordincm perlineutiu Patcr unum sumus non iutclligit, siuc Dco Patre,
,!siderantur. et sino Deo Filio est. »
 :

731 S. EUSEBII HIERONYMI. m

minif. Porro ille dcfendit sc non cssc dogmatis, A. ''^*'- 'aXX' ixelvoi ir.rAoyzl-ioti, \xt, zht: o5 xarr,.

cujus accusatur, scd communionc Atha-

-Julii ct '(optl-: '/.'. ooYixato; , -zr^ y.o-.vojv!:)! -ero-.Ooj; 'Ioo/.'o>

nasii ', lioman.T! ct Alcxandrinos urbis pontificum, -/.at 'AOxva^ioj 'Pojij.y,? y.a'. 'A),i;avosi(a? iTtr/.o-

se esse munitum. •nojv.

capi:t lxxxvii.
Atiianasius, Alexandriiiai urbis cpiscopus, mul- 'AOavaTto; , '.XXi^avopEta? i-tT/.o-o; , To/Xi;
tas Adrianoruni pcrpcssus insidias^, ad Gonslau- Tty.pi Tujv 'Apitavojv L»7T0|i.stvai; STrtSooXa; , Tpo;
tem Galliarum[)rincipcmfugit, undcrevcrsus cura KojvtTxavTa tov raXXtojv pa^tXix TrpojitpoYiV, oOiv
litleris,et rursum post morlcmcjus fugatus, usque ava!^£j;a; [j.i-.'/. 'ipy.inxizoyj, •/.%•. aoOt; |xt-i zr,'j tj-
ad Jovluiani ' iinpcrium laLuil, a quo reccpta TOJ ~zlz'jzf,v otojyOet;, £0>; ty;; pa^tXitai; 'loStavo^
Ecclesia, ?ub Valcntc moritur. Fcruiitur ejus adver- oteXaOi, y.at avaXaSojv Tr|V 'Ex/.X-/;7tav, irl Oja-
sum duo libri ct contra Valentem et Ursa-
GiMites XcVTo; TsXi'jTa 'MpovTat ajToj y.aTa tojv 'EOvwv .

cium* unus, et de Virginilate, et de Persecutio- Xoyot ojo, y.aTa OjaXcVTo; y.at Ojpja/.too =1;, izipi
nibus Arianorum plurimi, etde Psalmorum titulis, IlapOevta; r.zpi AtojYixojv 'Apttavwv TzXiir-.o'.
,
,

et Ilistoria Anlonii monachi vilam continens, et TzzrA

^ ertYpatpr,;
.. ,|...j ,, TaXjxojv y.at 'IJTopta '.AvTojvto-j ,
,

l.o^0Ta7xtxat epistolfc, et multa alia, quae cnumerare " av r/wpTjTou xov [3tov Tt£ptiyo'j7a, y.at lopTaT:ty.at
longum cst. liTtaToXat, y.-/t -Xet-Ta aXXa Ttva, aTrep arastO-
[j.£TaOac oy.voj.

CAPUT LXXXVIII.
Antonius monachus, cujus vitam Athanasius, 'AvTcovtoi; jJLOvayo;, o'j tov ^tov 'AOava^to; 'AXe-
Alexandrinae urbis episcopus, insigni volumine (vopsta; £TTt7y.07vO; £7:tjr^ijL(!j T£'jy£t ot£;y;XO£v ,

prosccutus est, misit ^Egyptiace addiversa monas- £7T£tX£ TTOOC OtatSO: TT,; AtYJ^TTTOj ixovarcr^pti

teria apostoloci sensus sermonisque epistolas sep- aTToaxoXtxou 'y^apaxT-^po; y.at Xoyou £7Tt3ToXa; k-rzi

tem. qua? in Graeciam linguam translatoe sunt*, £t; 'EXXTiViy.TjV oiaX^y.TOV ijt^TatipaiO^tTa; , wv e;-

quarum prjBcipua cst ad Arsenoitas. Floruit Gons- atp£To; £(TTt Trpo; to'j; 'ApT£votTa;. "HvOt,j£v sTtt

tantino et filiis ejus regnantibus "^. Vixit annos KojvcTTavTtvo'j xat twv to'jto'j Tratoojv pa7tX£'jov-

centum quinque''. TCiJV.

CAPUT LXXXIX.
Basilius, Ancyranus episcopus, artis mcdicinai '^,
(]
BajtX^to;, 'AY"/-'-»pavo; It.itaot.o^ (taTpo; t-/(v

scripsit contra Marcellum, 927 et^ de Virginitate yvTjV) , £Ypat}/£ xaTa MapxiXXov , 93S •TrEp!

librum, et nonnulla alia, ct sub rcge Constantio '" llap0£vta; \6yo^, xat o'jx oXtYa aXXa, xat ^aiilvi-
Maccdonianaj partis, cum KustathioSebasteno, prin- ovTo; KojvaTavTto'j , Max^oovtax'?,; OpT,ax£ta; ap.»

ccps fuit. EujTaOtoj S^SaaTT^vffj T,p;£v,

CAPUT XG.

Theodorus, HcracliajThraciarum cpiscopus, ele- 0£ooojpo; , 'HpaxXita; ; ©pqt/.ojv £t:;txo-.; ,

gantis apertique sermonis, et magis hisloricas in- 'jtfjoj; x'xt apt!TTO'j Xo xat tTuoptXT,; otavo'!a;,

telligcntiae, edidit sub Constantio" priufipe Com- £:£0OJX£V Kojv;TaVTto'j ^aJtXioj; 'V-o;jLv/;ixaTa

Exslat haec /:f(? ^fig epistola, quase apud .Tulium consuluit, abest h93C clausala Yixit annos centum :

Pom. Pontif. purgavit. G.-ctera ejus scripla, irag- quinquc.

mentis quibusdam cxce[)lis, inlercidcrunt quem- :
8 Vcrl)a urlis medicinx, vel, ut alii codd, habent,
admodum ctiam illa Astcrii et Apoliinaris contra medicx, in vctori cditione Joannis. a Fuchte, et
Mareellum. olim apud Givincum inlcrprotcui. non habebantur.
* Vcroncns., uiitlta AridHoram periicsms i)mdiis. apud qucm supplcnlurcx Suida. Lcgunt vero inss.
Consulc 'rhcodorilum lib. 11 Eerlc^.llisl c. 4. oinnes, Honorius, Freculphus, alilquc. Suffridus
' Mai'lian;eus, aliique cditi libri, .Joviiiiani ; Va- 1. Petri, quem Miro>us sequitur. in Gemblacensi et Si-
tic, Juliani. Auni iudicanlur a iioO ad ;5G3. Mo- gebergcnsicodicibus ve^Qv\iarcis Mechcx perperaoi :

ritur au. 373. ut cl. Fabricius notat. cum ,Ancyr;o opiscopum Basi-
''
Isto conlra Falcntcin ct Vr.^iuciam liber noii lium fuissc constot. Ca^terum ct imprcssa leclio
exstat qui superant dc Vinjinitale dubi.e suut
: minus cxpodita vidcatur atqueegoquidem : t/HrtM«,
fldci. llursum i\u'\ I*salmoram litali.^ inscribcbaUir, aut quid similc. supplcndum puto,
el £'jpTa7Ttxat, sivti Paschales Kpisloln\ dcsidoran- ^ absque ct p;irticula unum cuni
IMartiaua^us
tur. Vid, bbcd-Jcsu cap, 12, superioro librum hunc facit. contradiccntibus
•''

Harum sola Latiua vcrsio luccm vidit, nostris mss. et quibusdam cditis. 1'lrumquc autem
" Filiis ejus rcynantilnis. Hic addunL cditi libri Basilii opus intorcidil. Vid, Socratom lib, il, cap-
Vi.rit nnnos ccntnui. (jainqac. Qii;e cuin dcsint iu 30, sub linom, iibi dispulationem memorat. quani
niss. codicibus, eu taiRiuam suppositilia vcrba cuin PhoLino Basilius habuit, ct uotarii oxceperuut.
justniii crat abjccissc ab omnibus cditionibus. '^'
Vitlosc qu;odam oditioncs. suti rcgc Conslan-
Martian, tino.
"^
A nostris mss,, ut ab illis quos MartianoDUS " Vcronens. ms., sub Constaniino pcrperam.
 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 734

M:c:OaTov xal 'Iwavvr.v, xa; i!; tov •.Vttottoaov. A. mcntarios \n Mattha?um, ct in Joanncm, ct in

eI; ToH^aXTrlp-.ov. Apostolum, et in Psalterium '.

CAPUT XCI.
!'Jjio'.0<, 'Eu.iJT,V^; , lU^pJtu; xa; pT,TOp'.xto; Eusebius, Emesenus episcopus *, elegantis et
p-.Oar^TOj; xi: £•.; xpotov tou XaoO rjvTEivovTa; rhclorici ingenii, innumerabilcs, et qui ad plausum
•.r,7a":o Xoyoj^, xa; [j.aXXov axoXojOiov '.jrop-.at, populi pcrlincnl, confecit libros, magisquc histo-
li TnojoaiOTspov avaYivior/i-ra'. rapa Ttov xpo- riam scoulus, ab his qui dcclamare volunt, studio-
; yaipovTiijv, aa' ojv staiv s^atpiTO'. Xoy*?'- oixa sissimc lcgitur, e (juibus vcl pr.pcipui sunt adver-
i Ttbv 'lojoa'!(ov, xa- 'EOvtov, xai Nto6aT'.av(ov, sum Juda30S ^, et Gentcs, et Novatianos, et ad Ga-
Trpo; TaXaTa; lU, il; E'jaYYiX'.a 6jj.'.X(at ^pa- latas libri decem *, ct in Evangcliahomilia! brcves,
raTai iivt, -oXXa- oi. "UvOr,7£v irt KtovxravTtoj sed plurima". Floruit teniporibus Constantii inipe-
;iXitOs, xa- TiXijTr.-a; iv 'AvTto-^i-qt £-01'^^,. ratoris.sub quo ct mortuus,Antiochia3 scpultus est.

CAPUT XCII.
'p'.<fjXXio;, Kj-:oj Arjosoj r^Tot AijTiwvo; t-l- B Triphyilius, Cypri Ledrcnsis sive Leucotheon
TTo; , E'j;fpaor,; y.x: ir:: KcovrravTtoj £T'.7r, ;jlo; . episcopus ^, eloquenlissimum suae fetatis, et sub
ifnow T0'JT0J £?; 'A-;AaTa aTtjLaTtov 'VT:o;ji.vr, - rcgc Conslantio ccleberrimus fuit. Legi ejus in
:a , /»TTt; TroXXi XiyETat Tj'('(t'(p7.'.iv/7i'. , otTtva Cantica canticorum Commcntarios ". Et multaalia
Ta; r,;jL£T£pa; y^Tsa; o-j T:£ptr,XO£v. composuisse fertur qua3 in nostras manus minime
pervenerunt.

CAPUT XCIII.
>^9 AtovaTo; , i'S o-j o\ AtovaTtrrat iv tt, 930 Donatus, a quo Donatiani per Africam sub
p'./.T,, irt KtovrravTtoj Tovi ^aitXito; , cparxtov Constantio Constantinoquc ^ principibus pullula-
sa f,;x£Tip(ov Ta; 0£ta; l'oa'ia; iv T(o ot(OY|J.(o verunt, asserens a nostris Scripluras in persecu-
'EOv apaOEO^-j-Oat, -aiav Tr,v 'A(pptxT,v tione cthnicis traditas, totam pcne Africam et maxi-
|jiaXtr:a tt// Nojixtotav Tri r£t9ot Tj7:aTr,j£v . me Nuuiidiam sua persuasionc decepit. Exstant
l TO'jxo'j roXXa , TT, a-jTOu a'.oiT£t dv/|xovTa ,
ejus mulla ad suam hajresim pertinentia opuscula,
rspt Totj aY''oj nv£jijtaTo; X^jyo; ,
T(p 'A.O£ta- et de Spiritu sancto liber, Ariano dogmati con-
* o«5Y,t«.aTi apixo^tov. gruens ».

GAPUT XCIV.
Ar:ip'o; , 'Api-.av.x^; 'i'Xo70'iOi; alpijico; , Q, Astcrius ^, Arian* philosophus factionis, scripsit,
a'}£, paTtX£'jovTo; KojvrravTto-j , eI; ttjv 'Etti- regnanto Constantio, in Epistolam ad Romanos, et

Solus in Psalmos Commentarius intcgcr habe- judicium contomnimus, ct eorum calumnias aure
rebquorum operum excerpta in calenisvariis.E
: surdu transimus. Martia.\. Duo mss. cum Fre- —
Timentariis in Apostoium insignc a-07-a- culpho Cyprilcdeusis uno vcrbo. Pro Leuchoteon
iiTtov ipse Hicron. recitat epist. nunc i\d atl Erasmus et Victorius Lentconis ex Gnvco interpretc,
lervium el Alexandrum. An. 347 depositus, quem sequitur etiam Honorius, et Mcursius 1. i
ca 355 finem vivendi fecisse crcditur. . de Cypro. Erat autem Lcucotheon, ut Martian.isus
Nomen cpiscopus nostri codices non habcnt, adnotavit, mctropolis Cypri insuUc in ora boreali,
c duo quos Victorius inspcxit, nec tandem Grae- qu.-E ct Lcucosia Graicis (iicitur, aliis Nicosia.
? interpres novit. In Clironico ad annuni 10 ^ Nulla nunc exstant Triphyllii scripta. De illo
istantii, Rusebius Emisenus, Arian.'o signifer
-<
vid. Sozomen. lib, i, c. II.
tionis, multa et varia scribit. » Vid. Tillcmon- '
lcgunt codiccs nostri omnes, cl quos passim
Ita
m t. VI, part. ii, pag. \2i Socratcm, ii, 1> Suzo- ; ; alii inspexere. Marliana^us post Victoriuin, sub
num, ct Nicephorum, ix, .^.
III, (>; Conslante Constanlinoquc, pcrpcrain, ut etiaui ali;e
Hoc contra
Jud.-eos opiis ms. cxslare in Vindo- cditionps, qu.ne suh Constunte ef Constantio legunt.
icnsi bibliolhcca asscrit l.ambocius caetera : Schismatis Donatistarum originem a Constuntini
n hic Ilicr. mcintjrat, dcsidcrantur. 1) aivo ropotcndam, quis ncsc.t?
Quos dccem lib. Ilinron., Gr.pcu.s ejiis intcr- ^ Donati scripta omnia jamdiu intcrcidcrunt.
;3 uuiim, £; dicit. Cod. Gndpherbytanus, ei Rccolcndus porro cst insignis Angns^tini locus h.T"-
epistolnm ad ('•alu/as 'V-oOi7£(.jv lihri dcccm. rcoi (>'.), qucm et Fabricius describit: « Exstant
Leurotlicon cpismpua. Fiiciiin hoc in loco, ut scripla cjuH (D'pnatij ubi apparct, cuni cliain non
aliis tienc miiltis fccit Erasino ct Mariano falsus Cnlholicam dc Trinilatc habnissc scntcntiam, sed
ihronius intcrprcs Gr.-ccus, qui verbum A£j- quamviscjusdcm substanti;e, minorcin tanion Patre
'vo; posuit pro l.curoUicou, gcnuino noniinc re-
Filiuin, ct niinorcm l'"ilio putassc Spirituin san-
10 in cnnctis Pxcmplaribus mss. Esl autcm ctuni. Voriirn in hunc (lucm dc Trinitab^- habuit.
Ircnsis urbs, qu.ii el Leutheon, urbs archicpi- errorcm, Donatistarum multitndo intonta non fuit,
ipalis et melropolis Cypri insjl.x', in ora borcali, ncc facilc in eis (luisquam (|ui hoc illuin scnsissc
p l.eurnlhco)! Lencosiu
r-l, Gr.itcis diciliir, Nicosiii novoril, invrnitiir. »
I) Sophronio ori^ineni itai|uc Lali
pt aliis. Ad '•
diibitandum vidplur mihi ox Ilioronymi
Vi.x
11 Ilicroiiyini rcverlentes, falsuni s;ppissiinc ac sentenlia, hunc ounidoiu .\Htfrium ossc, c|iicin alibi
iravatiiiii in Gr.Tco Sophronio contr.xliiiii cnicn- vocat Scylhoiiolilani. Ni'iii[)C hnc ip;Mi ordinc in
nus ex codicibus mss. quorum fidci atquc aucto- ppist. 70, s.Bpius laudata, ad Magnum, Euscbii
iti adh.-crcntes, impcntorum hujus temporis Emesseni, ci TriphijUii Cyprii, et Asierii Scythopo-
 ; ;

735 S. EUSEBII HIERONYMI. 73

in Evangelia cl Psalmos Commcntarios ', et iijultu .\ nzrAi^^j Tr,v t.oo; 'Poj(xa(o'j;, xal zl^ E'jaYYi)...a /;

alhi ^, (|u;c a suie partig hoininibus studiosissime M-a/ij/rj; 'r7roij.v75|xaTa, y.ai eTspa 7:o/,).a, a-iva 7:7-

leguntur. TOJV T/j? ajTY, a'.pi7iOj; i-fjjriy.:^-

r/.ETa'..

GAPUT XGV.
LuciCer, Garalitanus episcopus, cum Pancratio \o'jY.'.Z'tp , Kapa/.aXioj; i-J.T/.oTo^, aijia Ux•pcfi
et Hilario Ilomanaj Ecclcsias clericis, ad Gonstan-
^, Tifjj /.a'. '\1'XjUi) tv,? 'Ey.y.XT,a'!a; 'Po'j;Ar,i; y.).T(ptxou

tium iinperalorcm a Liberio cpiscopo pro fidc le- TTSo; Kojv7TavT'.ov ^XTiAia rapa .V-.ozpioj linm/i
gatus niissus, cum nollct sub nomine Athanasii TTOJ, (j-tp T?;; "•I-.ZO); i'.; T.pZIOtlT/ TZOlIzU, ^L

NicaMiam damnare fidem, in Paiicslinam relegatus, Poj),ojJisvo; i— ' ovo|JiaT'. 'AOavajfoj Tr,v Nixijv/
mirtc constanticn et pr;cparati animi ad martyrium, ajvooov y.aTaXyjat, il; IlaAa'.T:'!vr,v l^opiTOe?;
contra Gonstantium imperatorem scripsit librum, Oa'j[Jia7T-7ji; hf/.rtTzzi-x^ y.a'. c'JTp£7:'.3[jLivo'j )>oy'.7;j

eique legendum misit, ac non niulto post \ sub £t; [j.apT'jp'.ov , a'jv£Ta^£ Aoyov xaTa KojvTTavTio.
Juliano priucipe, reversus Garaiis, Valcntiniano TouTOv T£ ajTtjJ a— oTToiA^v avaYvojjO/) JO[X£vov , y.2

regnante, obiit \ |jl£t' o'j TroA'j j3aa'.X£'jovTo; 'Io'jA'.avoy, £'.1; tt,v Ka

pay.a)>tvojv avai: i^j^a; , £Ttt BaA£VTivtavou paTtXsoj
B £T£X£'JTT,IT£V.
£T

CAPUT XGVI.
9*11 Eusebiu?, natione Sardus, ct e.x lectore OS"? r.'jT£o;o;, y^''-'- — xpoo;, aTto avaYvojjTfu
urbis Romanaj, Vcrcellensis episcopus, ob confes- r^; 'E/./.AT,7ta; 'Poj|xt,; , Bapy.^Atvx/;; l-tr/oro.
sioncm fldei a Gonstantio principe Scythopolim et oia TTjV T'^; TTt-T&oj; £;0[i.0A0YT,7tv TTapa Kojvt:.
inde Cappadociam rclcgatus, sub Juliano impera- T'!o'j jiajtXho; £t; Sy.'jOo7ro).tv, y.ax£tO£v £?; Kv
tore ad Ecclcsiam rcversus edidit in Psalmos '',
iraSoxtav £;opt70£'; , £Trt 'lo^jXtavovJ tov) paTtXi
Gommentarios Eusebii Caisariensis, quos dc(jr;cco ct; Tv^v 'Ey.y.XT,7'!av ava^£'j;ai; e;£Owx£v e'.; -.',.

in Latinum verterat ''.

Mortuus est Valentiniano et >l''aX[jLO'ji; 'V7ro[jLVT^[xaTa EtjjcStou tou KatTapicu;
Valente regnantibus **.
ocTiva dtTro; EXXT^vtxou £t; 'PwfjLaty.ov |ji£T£vT,voy

Kat £T£X£tjTf,a£v ztX OuaX£VTtvtavov> xat O-jiX^

To;,

CAPUT XCVII.
Fortunatianus, natione Afcr, Aquilcicnsis cpi- Q *o'jpTO'jvjtTtxvo;, y^'^-'
'^'ff^^'^5
'Ax^jXt, ta; l-

scopus, imperante Constantio ^, in Evangelia, ti- ctxo-o;, pacjtXi^jovTo; KwviTTavTto-j, £t; Ta E^jr
tulis ordinatis '", brcvi et rustico sermonc " scri- y^^^-^ xavjva; otaT^jTtojjai;, ppa-/'jTaTa 'l'Tro|jivT^|jia:

psit Coramenlarios : et in hoc habetur detestabilis, Xoyoj dYpotxto 7'jv£Ta;£ •

ota ol tout'! sTTtv i.T.'j

quod Liberium, RomancB urbis cpiscopum, pro fide TpoTiato;. OTtTCEp AtSiptov 'Pojjxt,; iTrtoxorov, 6r

litx nomina ac libros recenset. Et in epist. 112, sed duo nunc habentur Luciferi libri contra Gon
ad AugusiinuiH. u Maxime, inquit, in cxplanatione stantium, scu vcrius pro S. Athana-io ad Gonstan
Psalmorum, (|U03 apud Gr;BCUS inti!r[trctati suut tium. Alia etiam exstant ejus scrijita, quibus colli
multis voIuminibuR, primus Origcnnp, secundns gendis atquc cxornandis, si Dcus juverit, daboali
Eusebius C^csariensis, tcrtius ThLuidorus llcra- quando opcram.
cleotes, quartus Astcrius Scytliopolilanus, quintus ' Anno scili-^et 371. Contra Lucilcri liujus secta
Apollinaris, » eic. Ex quo ctiam par est crednrc, rios librum abs Ilicronymo scriptum supra exl;
nerainem aliu'n, qui in Psalmo scri[)sissct, cogno- buimus.
mincm, Astcrium iiii iunotuissc. Fabricius lamcn, •^
Tuuc,
(( » inquit Hier. in Dialoy. contra Luci;
tum hic, cum in liibliolhec. Gnvc. lib. v, cip. 28, rianos, k ad rcditum Euscbii lugubres vcstes Itn^

hunc alium a Scythopolitano fuissc tradit Cappn- : mutavit. »

docem ncmpe, illuui so|jhist<im quciu Soci'aLes [I;cc versio, quam et in epist. Gl, ud Vigilaii:
*

lib. 1. cap. 3t), mcmorat, quiijuc, Lu('i;ino martyrc [) laudat Hicronynius, a:tatcm non lulit. Gonlra es
suadente pocnitenliam, ad Christianos rediit, post- stant Euscbii epi.stol;»^ de cxsilio script.T, quas hi
quam idolis immolasset, ct Ariaiujrum dcinde pro- non noniinat.
machus fuit. In Ghronico rcfcrt ad an. 7 Valcnliaiani ^t
**
:

NuIIa nunc cxstant AHtcrii hujus scripta.

'
nihil (lubium an. 370 obiisse.
* Ilccole c;>p. H(>, ubi contra Marrcllum libros '••
Fabricius, iinpcrante Constantio. pro qu'
mcnujrat, quiljuscum Asterius Sabcllian;c h:crcsis ipse rescribi Con.^^tant io \c\[el. Sic vero habent c(J
argucbat. diccs nostri omncs, ct Martian;fU3 ipsc.
Vcronensis. ct. llilaro. In Chronico ;ul siunum
-* "^ Id cst capitulis, sive scctionibus.

559: Lucilcr ac Dinuysius, Caralitana; ac iMcdio-

((
''
Pi;i'lcrenda vidcatur codicum nostrorum le
lan(Misis Ecclesi;»! e|)isco[)i. I';ini'i'.tlius ([uiiqui' Ro- ctio, hrcrci rustico .'icriiioiic. id(]ue fortasso sibi vo
uuinus presbylcr, et Ililarius (Haconus, (li.-^l^uiti- luil Lipsius, qui inlcrprctatur hrercs scnnonc. Rn
bus intcr sc ab Arianis ct Gonslaulio, d;imnantur sticum scrmoncm inlclligc vcrnaculum, sivc quei
exsiliis. inililarciii vuliiarcintjuc sub iniliuiu libri 11 coDlr
* \'erba, cijuc leijoidiDn misif, nc uoii iiinUo po^t, Rutinum vocat. Vid. Pr;vf;it. in Matthai-um.
S. Crucis cxemplar non habet. Porro nou unus,
 LIBER DE VIHIS ILLUSTRIBUS. 738
-TTEJij; £'.; £;05'T> i-'.ov:ot, oj txvvy; 'jrsvo- ^. ad exsilium pergentem, primus sollicitavil ac frc

t y.a'. CiTTETxiXiTiV ,
i),).i •j-oviiTr.v 11(1 piibscriptiononi hffircscos
pit, ol oompulit. '

rixjov xa-T.viYy-^^iv.

CAPUT XCVIII.
xax-.o;, 6'vTtva eziior, vA ^50a).ijL«u jrr.po; t,v, Acacius, qucm, quia luscus crat. Mv/ooOu.X-
'><pOa),iiov £xa)vE7X'/, rr,; £v na),a'.T:'!vTi Ka'.7a- ;aov nuncupabant, C.Tsaricnsis Ecclesiaj in Palae-

; ir-jxo-o; , Tjvba;£v s:; 'KxxXT^T-arrv/ stina cpiscopus, elabonavit in Ecclesiaston deccm

.(a oixa xat irra, xai XjjxjxtxTiov ^TjTTiixaTwv el scptom vohnninii, et E'j;jL;jLtxT(ov ^r,Tr,;jLa-

>tat roXXa; otatsopoj; 6;xtXta;. Kt; TOTOJtov ol T(ov sc.K *, mullos pnuterea diversosque tracla-
ct

K(ovT:avTtoj ^aatXiw; cd-pii^Z'^, loTzi £t; to- Ui^. In lanluiu auleni sub Constanlio imperatore
.\.fj;s'Oj *t'/.Atxa t-'.T/.'i-v/ 'Piojxr,; y£tpoTO- claruit, ut in Liberii locum R.omce Felicem epi-
scopum '
constituerot.

CAPUT .\CI.\

33 lasarrtfov. BijLOjico; i-'.TAor.o^, 6 ota tt,vB 93-i Serapion, Thmueos episcopus*, qui ob
£7:ovo;jiaT0£t; il/oXaTTtxo; , ^W,'S'.o^ tptXo; cleganliam ingenii cognomcn Scholastici mcruit^,
U)V toi'j [JLOvayoj , £^£Otox£ xaTa Mav.yatOJ £;at- charus Anlonii monachi, cdidit advcrsum Mani-
V ptSXov, xat r£3t ertY.oatsT;; M*aX[jL(Lv kTipav, chi-cum egrcgium librum, et de Psalmorum litulis

ro6c Sta^i^po-j; ivavxata; irtTToXa;, xat irt alium, et ad diversos utiles epistolas, et sub Con-
TTavTtOO £V TT, £;o;jLoXoYr,7£t tiT:p£'iy£v stantio principe etiam in confessione inclytus fuit.

CAPUT C
*.apio; , IltxTaotfov 'A/.otTavta; t-'.T/.o-o:, tj- llilnriup, urbis Pictavornm Aquitaniae ^ episco-
iT, SaTOjpvtvoj TT,; 'Ap^XaTwv i—'.T/,6—o'j, a— pus. factione Saturnini de Arelatensis episcopi,
TJVOOOJ BtT£ptTTttOV £t; ^pj'i'.T* s^optTOit; ,
synodo Biterrensi in Phrygiam relegatus, duode-
! xat ojo xaTa 'Ap£tavibv TJVETa^s \6'(0'j(;, xal cim adversus Arianos confecit libros, et alium li-
ov r£pt Ttov 2'jvootov , ovTtva — p6; raXXtiov brum de Synodis, qucm ad Galliarum episcopos
xiiroj; ivpa-^i, xal £t; TaXuLOj; 'VT:o;xvT^ixaTa scripsit, et in Ptalmos Cummcntarios, primum
TOV XsYtO Oi Xat 0£jT£pOV aro 7:£vvr,xoTToy videlicct et secundum, et a quinquagesimo '',

TOU £to; IjTXOTTOJ 0£jTisO'J, Xat d-6 "iXaTOTTOU primo usque ad sexagesimum secundum, et a cen-
oxatOiXaTOj TOj tTf%~< ^•jvTa^it tosimo decimo octavo usque ad extremum, in quo
vivTjV £;jLt[jLT^TaTo , Ttva i\ \o''.wt rpoTO^t; . operc imitatus Origenem, nonnulla etiam de suo
tv ajTOti xai — po; KtovTTavTtov Xto^XXo;, 6v- addidit. Est ejus et ad Constantium libellus, quem
TiStovTt £v K(ijvTTavTtvoj7:6X£t £— iotox.£ , xat vivenli *•
Constantinopoli porrexerat et alius in

el nd sux scripfio-
Gemblacens. ms., malc, Alcxandrino, ubi Pan colebaLur. Themuitoe etiam
1 Harcsim vocat Sirmienscm for-
hcTrcseos, etc. hircum colcbant, ct lingua .Egyptiaca hireus
lam lidci, cui Libcrius subscripsit, ct quam no Thmuis dicebatur hinc sanctus Hicronymus, in
:

Hdarius in Fragmentis, « Pcrfidiam apud Sir- cap. XLVi Isaia?, « Nam ct pleraquc eorum (.Egy-
im conscriptain, quam dicit Libcrius Catho- ptiorum) onpida, ex bcsliis ol jumi^niis habcntno-
im. a Demophilo sibi oxpnsifam. » Nihilosccius inina, K'jv(ov a cano .Vi<..v a lconc:
: 0;xo'jt;,
!iolirum sensum revera pati poluissc, ex ipso lingua /Egyptia ab hirco .Vuxojv a lupo, » etc.
:

irio manitosluin cst. M.ARTiAN. —

Ita cx uno Veronensi ms. et Fabricii
.Sic nstendimus in cpist. 119. ad Minerviiim et cditione legimus Gra?ce ctiam 0;xo'j£(o;. Ali tum
;

vnndrum, num. 0, pro ToXXixTiov lcgondum ex editi. lum mss., et nnbis ct aliis inspecti, varic et
•onenai ms tj ;jL;xtxT(.//. Ex hujus opcris libro corru[)lc clferunt, Tlnmeus, vel Tkumcus cum Mar-
irlosatis ampliim fragmcnlum Lalinc a sc reddi- lian.-eo, qua- rrcqucntior cst lcclio. Alii prorsus
1 ibi recitat sanctus doctor.Porierc cnim,pra5ter- omitiunt: alii. ut apud Erasm. et Victor., addunt
ica exccrpta, c.etera Acacii scripla. EJus memi- W;xo^j£(o;, /Eijiipli urhis. Erat cnimvcro et (-);xo^j-
et in epist. ^7, ad )Uirrcllam, initio. £!o; A'JYOJTTovtxr,;, Thinueos Aucjuslanicx rerjionis,
'

Quardam oditiones addunt /lnV/?/»m, quam vo- qnod notat Holstcnius ad Sfophan. Byzant.
1 et mss no^tri omnes ignorant, et qnos olim ^ Vctcres glossographi intcrpretantur lilteratum,

sius, Suffridus Pclri, Viclorius, aliiquo consu- docLum. EJus vcro [)i;olcr libi-um contva. Mani-
runl. Scd ncc habct Gr.Trus inlcrpros, et reipsa, chanim, qucm ot Photius contra Manicliicos lib. i,
letsi cum Arianis communicavoril Folix, tamen cap. II, laudat,, rcliqui omnes intftf-cidcrunt. Ipse
orlhodoxa profcbsionc nuntjuam descivit, et circa an. 37)S obierit.
lalanlium damnavit, et martyrio coronatus est. '
Vcronons., Piclaviorum Aquitanix : tum pro
'^erajnon Thmueos cpisc. Nomon islud varie liilerensi. alii nytcrcnsi. et lliturensi. Synodus
ibitur in ms9. codicibus; in Sangcr nan. 77ti- islh.i'C habiiaest anno 3.")0.
<.us;\n Cluniac. scrunda nianu, Thimcus cpi- "
VaLican.. a (juin/iuaijcsimo dunlaxat. Scd ct alii
nus jn Tolosann, Thumcus epL^c. Alii omiltunt
;
sunt traclatiis Hilai-ii in Psalmos^ puta 9, -13 et
'
nomen, legcntcs tantum. Scnipinn cpiscopus. 14, ctc, qui Ilieronymo non innoLuoriint.
IIus itaque rciinet, (|uod editum chI npiid Kras- Vcroncnsis invcnli co (lcg. c'.] Constantino-
•*

m et Marianum, H;xoo£(.j; Jujiipti urbis epi- poli. ctc. Scd etiam. (lui subsc(iuilur. alius in Gon-
nis. Erat autem Thmuis, Th.vnuis Antonino, stantium liber eo vivcntc, contra ac liicron. senlit,
3 olim /EgypLi epiacopaiis sub palriarcha scrijjtus videatur, pI rciiutes auctoris ipsius verbj^
 .

739 S. EUSEBl! IlTRRONYMl. 74

Constantium, quem post mortcm cjus scripsit, ot A '^-^?'^; KdjvjtavTiov ,

'rj'iz'.'/y. ij.Eti ty,-/ t'j-.'

liberadvcrsum Valcntcm' et Ursacium, hisloriam a-oofdJTiv i^jvizy.ct, xal jjiS/o'. "/.aTa OoaAtvTo; /:

Arimincnsis ct Seleucicnsis ^ synodi contincns : et Oopia/.ioj, TT,v t7top(av t7,i; 'Ap'.jAY,7'!oj /.al ZeXr.
ad prrefeclum Salustium, sivc contra Dioscorum, y.t'.y.q ^jVjOoj —ipiiyooTa'. , "/.a'. •jrpo? Sa).o>Tt'.c

et liberHymnorum et Mysteriorum alius, el Com- i7ta'//ov , {[zo'. y.-x-OL Ator/.^ipoj .

y.y.l "rwv Aioeot!
mentarii in Mattha;um, et tractatus in Job, (juos vdjv, "/.al 'i-tyj^ f-''j'('j^ M'jjTr,p'!wv, /a' 'V7:oixv/||i2

de Gr.cco Origcnis ad scnsum transtulit, ct alius -:a iU Ma-:OaTov, /.%'. £•.; tov 'Iwo o;i.'.A'!a'., %<i dx
elegans libcllus coiitra Auxcntium, et nonnulloe
'"^
Toj 'Eaay,v'.-/.o'j 'ilptYEvooi; [j.£T£'ipaj£ , •/.ai STSpi^

ad diversos cpistolae. Aiunt quidam, scripsisse eum c'jcp'ji7TaT0? /iSiX/o; /.aTa A'j;Evt'!o'j, xpt t.oI/ .

et in Cantica canticorum ; sed a nnbis hoc opus TzooQ o<.'X's>'jp'yj^ 'E— '.7To/,a'!. <I>a7'. os tive? Yi",'^'

ignoratur. Mortuus cst Pictavis *, Valentiniano et (iivat a'jTov /.a'. =1? Ta "A7[j.aTa TtLv a7[xaT0jv

Valenle regnantibus. a— ip rap' '^([J-tv Ijt'.v aYvojjTa . 'ET£/.£'jTr,7;v

rif/.Taori, BaX^vxtviavoy y.'X'. 0'jaXivTo; ^aTiXijf^jvTo.

CAPUT CI.

9J85 Victorinus, nationc Afer, Ilomae sub Con- C 986 B'./.TojpTvo:; , '(vjf. "Acppo; , KojvrravT'/
r stantio ^ principe rhetoricam docuit ct in extrema '', paatX£'jovTOi;, sv tt, 'Poj[j.-r, t"/^v pT,Top'."/.-r,v Oioija;
scnectute, Christi'' se tradens fidei, scripsit adver- ev Ttij sayaTOJ Y*^?? XpuTiavo? ^(i^''j[>.i'i'j^ , az-
sus Arium more dialectico vn1de obscuros,
Jibros 'Ap£'!o'j l'j'(rj'jQ o'.aX£"/.T'."/.o'j? TTavj d{jLa'jpo'j; (tuv

qui nisi ab eruditis non intelliguntur ", et Com- £Ypa(J/£v , o"t'.v£i; 7:apa twv •;:£T:a'.0£'j[jLiV0jv [xovo

mentarios ^ in Apostolum. voojvTat, "/.al 'V7:oij.vT[[j.aTa £?; tov 'AttojtoXov.

CAPUT CII.

Titus, Bostrenus '" episcopus, sub Juliano et TTto?, BojTpr^vwv £-!Txoro;, Ir.l "Ioj1'.t/o~j xa

num. 2, ubi se notat scribere quinquennio post et acceperat, non erubuerit csse puer Chrisl
exsilia Eusebii, Lucileri, et IMonysii, anuo scilicet tui et infans fontis tui, subjecto collo ad humi
360, cum insequente 361 contigerit Constantii obi- litatis jugum, edomita fronte ad crucis oppro
tus. Fortassis autem ille quinquennii terminum brium. »
paulo lalius accepit. ^ Qui nisi ab eruditis non intelliguntur. Orane
' Item Veron., et aliiis liber adoersum Valen- mss. codices hoc modo legunt. De Commentarii
tem, etc. Gra3C. p!i?Xoi, plurium numero. C porro Victorini in Apostolum Hieronymus il;
2 A Vatic. absunt, ct Scleuciensis, tum legit ad- loquitur Proifat. Commentariorum in Epist. ai
versum prxfeeium, male, et csteris contradicen- Galatas: « Non quia ignorem C. Warium Victori
tibus mss., si quajdam editiones consentiunt. Uic nuiii, qui Roma? me puero rhetoricam docuit, edi
autem liber, ut et duo sequentes, jam non exstant, disse Commentarios in Apostolum, » etc. Sic legen
et superioris contra Valentem, etc, fragmenta dum ex ms. Cluniacensi ex alio autem Ambrosia ;

tanlum hoiiic superant, quemadmo(]um et libri in naj liibliotheca;, qui liomw me a puero rlietoricari
Job. Porro salis snpine GrLCCus interpres lcgit li- docuit. At de his vide quaj diximus in Addilaraen
berlinorum, X'.6;pT!vojv, pro liber liymuorum. tis prioris parlis hujus tomi IV. M.\uti.\n.
^ Vatic, perpcram, et alios eleclos lihellos. — Sic habent mss. nostri omnes, ct quos Martia
Ex Epistolis ad diversos plerffique intcrcidcrunt. najus consuluit, et plures alii. Nec diverso sensi
Subsequcns opus in Cantic cantic plane igno- Victorius, ab eruditis modo intelliguntur. Vitiosi
ratur. autem editiones alias, non intelliguntur. Hi libr
Puta an. 367. Eximium hunc Patrera passim quatuor proprie contra Candidum scripti suQt
Ilieronymus laudat.
in epistolis aliisque libris cujus etiam epistoloi dc dicina ijeneralione Victo
^ Obvio crrorc quoodam edit., ;(*/; Cousfan- rinus respondit.
tino. De his ita judieat in Pra^fatione ad Commen
'•

^ vulgo crcditur ex prava lectione Praj-

Si, ut larios in Epist. ad Galatas « Non quod ignoren :

fationis in Epislolam ad Galatas, Ilieronymus Caium Marium Victorinum, qui me puero (noi
ipse Victorinum Ilomue pra^-eptorem hal)uit, cur n me a puero) rhetoricam Roma? docuit. cdidiss
in loco dissimulat, omnium ad id prodtcndum (!lommentarios in .\poslolum sed quod occupa ;

ornatissimo? Vide in Chronico ad ann. 14 et 20 tus ille eruditione sfccuhirium litlerarura Scri
Constantii pturas omnino sanctas ignoraverit, et nemo pos
'^
Luculcntissimum dc ejus convcrsione Augu- sit, quan.vis eloquens, de eo bene dispulare quoi
stini lcstimonium lib viii Confession. c2, Mira^us ncsciat. »
recitat « IJbi, inquit IJipponcnsis
: episrop., com- "• Al. liostrensis. Ex quatuor hujus auctoris con

memoravi episcopo Ainl)rosio, logisse me quos'lam tia ManichxHim libris posteriores duo hactenu
libros Plalonis, (juos Victorinus qufindain rhctor pcriisse visi sunt. ?iquidem in Ilolsteniano Ham
urbis Iloma% quem Christianum defunctum essc iiurgcnsi codice, in quo unlcc asservantur, pei
audieram, in Lalinam linguain transtulissct ut turbala tcxtus series librarii culpa fraudi fui
;

me exhortaretur ad humilitatem Ciiristi, mihi nar- obiter pertractantibus. Nunc FrideriiM Wincklet
ravit quemadmoduin ille doctissimus senex, et diligentia trcs priores intcgri reperli sunt a
omnium liberaliuni doctrinariim peritissimus, rest.iluti. qui in nupera Canisii antiquarum lectio
quique philosoijhorum tam multa legcrat, ot di- num editione cxhibentur. IIos laudal Ebed-Jes
judicavcrat, et dilucidaverat, doctor tot nobilium cap. 20, tum Photius cod. 232, et Iibro prira
senulorum, quique eliam, ob insigne prceclari contra Manichfvos cap. i 1

magislcrii, statuam in Romano foro mcruorat

i'i \M\FA\ DE VIRTS ILLUSTHlBfS. 742
oS-.avoj pajt/.s-jovTwv, Ir/jsoj; /.jL-ii -wv Mav.- \ Joviano priacipibus, lurles aJversuin Manichaios
ad.jv Tj^-^i^-x; Xo^oj;, v.i'. :i'jX TTO/Ai, t-.: Oji- scripsit libros, et noni\ulla voluniina alia. MoriLur
IVTO; £TiX = 'JTT, TEV. auloui suIj Valonle '.

('..MMT Clli.
Aa;Aa7o; . l^ioixr,; irtrxoro;, £?; £-o-0'.;r/ ij Damasus, Rmnan.T nrhis opiscopus, elegans in
j/^;, noXXi xa: TJVTOijLa y,p(o'.x(o ;ji.iT,:»o s^ii^eoxE vcrsibus coniponendis ingcuium habuit, multu<iuc
XI OYOor.xovTaiT/, ; ItzI Heoootioj fJa7'.Xi(o; iT£ et brnvia mctro eiliilit *, et prope octogenarius sub
£'JTT7£V. Theodosio principc uiortuus est.

G.VPLT GIV.
'ATToXXtva^-.o;, .Vaoo'.x£(a; t/,; Xjptov £r'Icixoro;, ApoUinarius, Laodicemus Syriae episcopus, patre
aTpo; T:p£7ojT£poj, sv tF, v£'jtt,T'. ixaXXov ty^v y^I-"-"
presljytero •', magis grammaticis in adolescinilia
aT'.xr,v r,TAr,7Vt, •jxi^pov 0£ al; Ta; 0£ia; rpa'j>a; operam dedit, ot posLca iusanctas Scripturas in-
vap(0[Jir,Ta TJvTa^a; xtj/r,, Bioooj-oj ^aitX^jov- uumcrabiliascribcns voluuiina *,03§sub Theodo-
j; £T£X£jTT,Jiv. 937 E-.tIv ajToj xaTa Ilop-ijpicj sioimpcraturc obiiL ^E.xsLant cjusadversusPorpliy-
:tixovTa li-cj'., o'tT'v£; ;x£Ta;'j -or/ aXXwv ajTOj p rium triginla libri. " ([ui inter csetera ejus opera
jYYpa;A;jiaTt.jv 'jiaXXov £x:'!0r,T2v. vcl ma.vimc probantur.

GAPUT GV.
rpr,vop'.o; , Iv.Xtoipoj ty]; r{a'.T'.xr,; £-(7x0-0; , Gregorius. B.-eticus, Elibori episcopus usque ad '^

o; TT,; £TyaTr,; r|X'.x(a; 'Ota-i^ipoj; 6;xtXta; xotvio e.\lromam scncclutem divcrsos mediocri sermone
oveo Tjv£Ta;£ , xal T.ty. II(r:£(o; Xo^'^'' aptrrov, tractatus composuit, et de Fide elcgantem librum,
r:.; aypt toj rap^jvTo; XiY^-at r£p'.£Tvat. qui * hodieque supcresse dicitur,

GAPUT cvr.
llrxtavo;, iv toT; Ilupptvatoj 7t Bapx(X(ovo; Pacianus',in Pyrcnoei jugis Barcilona) episcopus,
rrtTxoro;, o-totppovt ^'.(i», £jcppao£tXa, xat Xoyto Xa;i.- castitate et eloquentia, ot tam vita quam sermo-
po;, TjviTa;£ — otxtXa, a'i' tTiv irrt Kiooo;, xat ne clarus, scripsit varia opuscula, de quibus
aTa Ttov NtooaTiavtov . 'K— 1 6£0007io'j ^ajtXito; est Gervus '», et conLra Sub Theo-
Novatianos.
/ tT/i-ziu '{r[p:f iT£X£jTr,7£v. dosio principe, jam ultima senectute ", mortuus
est.

Valens impcrio potitus anno 3C4 ad C ^ Relativum qui non h.ibct

'
est ab cod. Veronensis
78. noqucGuelphorb^^tanus.Satisquoque otiose librum
^
* Nobis Viclorii alios codices, Mediceum nem- reccntissimura superesse docuisset Hieronymus.
eelFesuIanum tum nostros onmes cl Martia- Ea igilur exi)uncta vocula, ipsum Gregorium su-
.TO in.«perlos
placeret, mulUiqiu; brevin
set[ui perstitein dici intelligito.
pusciila hcroico
meiro edidil. Quain lectiunem '^
Ilunc PaaUiaiium vocanL alii coJices, quos
t Gr.Tcus iiiterpres prubal. [)e Daiiiasi scriplis inLcr unus e nostris Honorius Pacaiium. Mox
;

libi Hicron. epist. 22, ad Eustochium. EbedJesu Veronensis, cctslilate cloqncnli-n, rectius Vatic.
ap. 8 « Dawasus episcopus Iloma) scripsit dc
; casLi(jatx etoijUcnti;e, t(uam lectionem praelerri
e Fidei, et Ganones. » Obiil e.vcunte anno 384, volim. Sic, cup. episcojius elcijanfis Laliniiiue
'JU,
.\actisin pontiticatu annis 18. sernionfs Theodorus
dicitur, ct in sequenti Euse-
^ Vitiose Hrixiana (|Uff!rlam exemplaria apud bius e/egantis elrhetorici ingenii, elc. Notum porro
'
ictorium. Patre Proho. Quod subse(|uitur maijis, Pacianum hunc Fl.DexLri cui liber iste de viris
ametsi nullius ms. codicis ope fultus, mutari illustribus abs Ilieronyino inscribitur, patrem
td'm \n miujuis, ut intelligas, magnis in re gram- cxstitisso.
lalica viris pr.Tceptoribussuis Appollinariuna ope- '" Al. Cerbus,et Kipoo; cujus nominis vari.e
am dodisse. llujus viri, quo magistio Ilicrony- siint doctornm hominum interpretiones. Ea vero-
lus iisus osl, pussim alibi ingonium laudat, sen- similior vidoLiir rl. Faliricio, qiia? fert, Pacianum
^ntias improbaf. hunc ideo libro siio titulum;tecisse, Ccrvum, sive
Supplomus volumina ex nostris mss. et Graco [) Cervulum. quod perstriugcrct inepLum morem quo-
itcrprete rji-.%\-i- T^iyr,. Hanc vocem pleriiiue runidam Ghristiaiionim in Ilispaniis, qui kalend.
iilgati autpcnilus ignorant, aut cjus loco hnbent Janii.irii so in cervorum, sive aliarum ferarum
pnscula. habitum muLabant. .A.t nisi si Cervus dc nomine
Adhiic in vivis agobal duodeciiuo ejiis impe
'
IikIus illc populuris tunc appellaretur, quod vetere
anno, sive Ghristi .378. ipso Hicronymo
itoris
aliriiio tostinionio probandum in primis fuisset,
'stc in (-hroniro: « Aptdliniris Laodicenus
jacta- our sumerent a ccrvo nomen, non a leone, capra,
<'iie ingcnii (|uosdaiu crrorcs "

pertinaciter asse- etc, qui fcras [irDiniscue onines induebant ? Pro-

r;rans, herosirn nriminis siiscitavit, qiiain
stii piiis vero mihi vidotiir libriim inscriptum fuisse
'amasus, habilollom.T conciiio.damnavit. » Ccrvulus. noininc a Gr.Tco xEpSoX^Vv rlerivato, quod
* K.xcepta
.Motaphrasi Psalmoriim ac brcvibus Ci^l conviciari, mil muleiliccre, uude xipSoXo;, cer-
iiquorum oporiim rragmentis, Apollinarii scriiita vulus, conviciator, malcdicus. G.trie hoc sensu acci-
osiderantnr. pi ab i[)SoPdciano sub inilium Par.Tuetici apparct:
' Al. Iliheri. Libelliim de Kido, (|uem illi « IIoc
•ibiiit Qufsnellius, ad calccm operis s. Lcoiiis, " [n Di;.\tii Ghriinico, qiiod ol <!. Fabricio no-
II S, Gregorio Nazianzeno, alii S. Ainbrositj tatuiii cstad aii. 391 « Paciauo Barciuonensi epi-
:

3cribuDt.
scopo parcnti meo succedit Lampius. »
 EUSEBII niERONYMI. 144
743 S.

CAPUT CVIl.

<]H<)-i '.'/',; v-o T?;; ra).>,0Ypa'.y.(a? Map-/iA),0'j

Photinus, de Gallogra^cia, Marcelli rliscipulus, A , ,

|;.a07,Ty^;, X-.pij.ioj i-iTxoro;, Tr,v ~^>' 'Ko-.wv.Tury

Sirmii ' episcopus ordinatus, Ilcljionis haircsim in-
a'.s£7'.o avaviOjcia'. £-tys.(pr,7tv ,
jT-rtpov -asi Ba-
staurarcconatusest.postcaaVaientiniauo^priucipe
•
>.EVT'.v'.avoj paTiAioji; £;£ojBt, xy,; 'E/.y.^^TjJia;
pulsus Ecclesia, phira scripsit volumina,in quihus
7:oA>.a Tjv-rafa; "t'>/r,, wv etaiv £;atpf:o'. xaTi
vel pr.Tcipua sunt contra Gcnlos, ct ad Valcntinia- '/'f'

num Hhri. Tojv 'EOvojv, -/.a'. Too; BaAEVT-.v.avov A-jyo'..

CAPUT CVll

039 Phoebadius^, Agenni Galharum episcopus, 940 SoiSaoto;;, 'Aysvo-j x'^; xaTa Yu.llicKi ItA-

Txo-o; xata 'Ap£'.avojv t^j/o; XvfQrt-

edidit contra Arianos lihrum. Dicuntur et ejusalia £;£00j-/.£ .
,

77ro'joa7jj.aTa, ot; ojxto

esse opuscula, quae necdum legi.Vivit usque hodie ajTOj xat
~a'. 'izip'x sTxat

£V£-:'jyov, Miypi vuv iv £7yaT(ij yT^pa ota-j-ojv.

'
decrepita soncctute *.
^f,

CAPUT CIX.

'A>.£cavop£j;, via; T.Atxta; jiAaosI;

Didymus, Alexandrinus, captus a parva .-Rtate B Atoj[j.o;, l/.

oculis, et oh id elementorum quoqnn ignarus, tan- xa; 0'}£i; , xat lita toj-: a~£tpo; tojv 7T0'.y£tajv,

T:a7t izupiT/z-o (otzz ota>.£-

tum miraculum sui omnibus pra^buit, ut dialecti- xoTO'jTov Oatjjjia , -zr^'/

cam quoque, et geometriam, qua; vcl maxime XTtXTjV TCat Y£OJ[X£Tp'.XT,v , r,Tt; ij.aAtT:a 6pa7£(ij;

axpov £X[j.£[j.a6T,X£vat. "Ojti; T:o>>Xa xa;

visu " indiget, usque ad perfectum didicerit. Is _
yp/i!^£t, £[;

plura opera et noloilia conscripsit, commentHrios 7:£ptcpavTj aijv£Taf£, T0'JT£7Ttv 'j7:o[xvr^aaTa £?; 7:av-

in Psalmos omnes, commentarios in Evangelium xa; T0'j; ^a>v[j.oj;, ij7:o|Jivv- [j.aTa £t; MaTOaTov v.t.

Matthaji et Joannis, et de Dogmatihus, et contra 'lojavvTjV , xat 7:£pt AoY;jiaTojv , xal xaTa 'Ap£ia -

Arianos lihros duos, et de Spiritu sancto lihrum v(ov XoYO'j; S'JO, xat 7:£p'. IIv£j|j.aT(j; aY''o'j Xiyn
unum quem ego in Latinum verti ; In Isaiam
'^, 'hr/., ovTtva £Y(o £t; 'P(0[j.atxov (X£T£(ppa7a •
ei;

tomos decem et octo ^ in Oscc, ad mc scrihens, 'Htraiav t(J[j.o'j; (jxTojxato£xa, st; 's.1tt,£, 7:po; eiil

commenlariorum lihros tres, et inZachariam, meo Ypacpojv, 67TO[j.vTj[j.aTOJv ^jr/^ojc, Tp£t;, £t; Zayapiav
rogatu, lihros quinque, et commentarios in Joh, i\xo~i 7:apaxaA£ffavTo; X^jyo^j; 7:£vt£ ,
!j7:o[xvT^;jiaTi

et inOnita alia^ qua) digererc proprii indicis est. £t; Tov '!(!)§, xat aXXa a7:£tpa, aTtva otTjYT^Ta-Oa'.
Vivit usquo hodie, et octogesimum'-' tertium aetatis "tOtOJ £JTt XaTaXoYO'J . Il£pt£JTtV ^yP'-
"O-JOc ,
t.%.

excessit annum. 6yOOT,XO!TTOV £7:AT^pOJT£V £Vta'JTOV.

« Hoc enim, inquit, puto proxime ccrvulus ille C nm. Mox apud Martian.,p/u;'zmrt nobiliaque opera,
profecit, ut 00 diligentior hcret, quo imprcssius quocum codices nostri omnes legunt. Valicano ex-
notahatur. Et tota illa reprchendendi dedecoris cnpto, qui postrcmam voccm opera non agnoscit.
expressi,ac sajperepetitinoncompressisse vidoatur, Vid. Socralem, IV, 25, et Hieronymi Ghronic. ad
sed erudiisse luxuriam. Me miserum quod ego ! an. 372.
facinoris admisi! Puto nescicrant cervulum facere, * De Spiritu sancto librum unum. Opus Didymi
nisi illis reprehendendo monstrassem. » Ilierony- de Spiritu sancto in tres lihros divisum est apud
mus supra lib. i contra lUifinuin, num. 17, ad Ilioronymuni in Latina translatione sed hoec di- :

slrucndam milii ralumniam cerrulns, proquo vc.rbo visio csl ipsius Ilieronymi, aut exscriptorum ejuBi
cervulum substitui debere suspicati suruus. Vide non Didymi auctoris. Martian. Hujus lihri La- —
qua3 ihi ailnoLantur. Jam vera J'aciani iste liher tinam abs Ilieronymo adornatam interpretationem,
non exslal. Vid. lUustriss. Philippum a Turre lih. qu;B una exstat, supra excudimus. Reliquorum
de Mylhra, pag. 208. ejus opcrum non nisi fragmenta in catenis variis
* Vitiosc in cod. S. Crucis Smxjrnx habetur occurrunt.
pro 5?>mn'. Vid. Epiphanium, hcercs. lxx.xi, I. ^
In cod. S. Crucis, vitiose tamen, deceni et no-
5 Primum anno
351 sub Constantio exsulare vcm numcrantur, Ilieronymus Prologo in Isai., in
jussus, a Juliano revocatus est anno 'M\l. Altcrum Ihdiimus, in(|uit, cujus amiciliis nupcr usi swnus,
itaque ejus exsilium llipronymus memorat. quo ab co toco ubi scriplum cst, Gonsolamini, consola-
postan. iiW a Valcnliniano atlcctus h;ercticus ad mini populum meum, sacprdotes,loquimini ad cor ^

mortcm usquc cnnflictatus cst. In Clii'onico ad an. D Jerusalem, us(]iie ad fincm voluminis, decem tl:
379: « Pliotinus in Gahilia moritur.a (luo Pholinia- octo cdidit tomos.
norum dogma inductum, qui niulla continenliai et *•
Miirlian. duoquc cx nostris mss.. muHaqu
ingenii bona uno supcrbiaj nialo perdidit. »
alia.
3 Mirum quam varie hoc nomcn in mss. atquc
V(M'oncnsis, octogcsimum tantum. .\ltcr e no-
'>

editis libris scriplum invcniatur. Vcronens, habct

slris,ocloijciimum <juartum. Martianajus, octogf-
Fxdabiu^, Grfficus inlerpres ct cuin co qua'dam
simum scplimunt. Pr;piVrrom Voronensis lectionein
editioncs Satbailius; Concil. Ca?saraugustan. an,
3S0, /'/)?7«i/?»,s' Sevorus Sulpicius lib.
tum qnod vcrosimilius sit, rotundo numero usum
; u llistor.,
essc Ilicronymum, Lum quod an3;)2, quod isthsec
Fcegadius, ut alios interim omiLlam.
scribebat, vix annum ocLogosimum primura non
* Anno 3U2. Cod. S. Crucis»m/Mm invcni pro terlium) excessissot Oidymus. sinuidem an. ^96.
/('f/?. ;olalis su;u 85. obiil, LoslUjus Palladio iii hausiaca.
^ Pcrpcram piu c/v» (iu;edam e.vcmplaria hahcnt cap. 'i, el Sigohorlo Gomblacensi.
i3 LlBEIl DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 746

CAPUT CX.
'OTrraTo;, =Ttiffxoiro? if.c MiXtuVTcov , roy (ji4pou<; A. Optalus Afer, episcopu3 Milcvitanus, ex parte
c xaOoX-.xf,;, I'ypt}£v lr.\ BaXEvr-.v.avovi xal Oji- catholica, scripsit Valentiniano et Valenle princi-
vTo; xa-i Tiuv Atuva-'.ava)v ojxooavtia; Xoyou; pibus '. adversum Donatianse partis calumniam
ev ol; XiY^'- 'o eYxXr.iJia -rrapa twv A(.jva-::r:tov libros sex -. in quibus asserit crimen Donatiano-
: T,aa; (l<rjoio; erT,vi/Oa'.. rum in nos falso retorqueri.

CAPUT CXL
941 'AxjX'.o; Ssof.po; , iv TaT; 'IjTravla;; d-o- 94^ Aquilius ^ Severus, in Ilispania, de ge-
/o; ^zor[zoj, T.oh^ ov ojo AaxTavT-oj iTT-.rroXojv npre illius Severi ad quem
duo episto-
Lactantii ^

sovtai Xovo'. , Tjv£Ta;£ -,-Jy/oz iv ra;£'. iootro- larum scribuntur libri, composuit volumen, quasi
iou , TavTo; Toj p;oj a-jTOJ TCEpiiyov 0'.T/p,|xa, 6oo'.-op'.xov totius sua3 vitcG statum continens tam

)To iA,Ev xaTaXo-,'aoT,v, tojto oe xat [Jiitpco f,poy'.'- prosa quam versibus, quod vocavit KaTacxpo-
, irtp tov'iu.aT£ KaTarrpocpf.v, f^To; lUIpav, xa; 'if,v, sive Ihlpav, et sub Valentiniano principe
nj) £vTv'.avo j ^aj-Xito; iTEXiJTT^jsv. obiit.

caput cxn.
*
vJp'.XXo; , 'l£po(ToX'jijitov iTiiT/.o-o; , TToXXax;; B Cyrilliip. HierosolymaB cpiscopus, sffipe pulsus
i76£'; xii; 'ExxX^jTia; , 'jjTipov O£oooff'!o'j '^t.t.- Ecclesia, et rcceptus, ad extremum sub Theodosio
lovTo;, i-\ iv.ajToj; oxTto aTaXEjTov It/z t7,v principe octo annis inconcussum episcopatum te-
TXOTrf,v, OJTivi; £:--. y.%-.y;/\-: -.'.:,, a; iv ttI ^rJ>- nuit. Exstant ejus xaTT,y-/^!T£'.;, quas in adolescen-
'. 7-jv£Taf£v. tia composuit ^.

CAPUT CXIII.

lu^tiio; , Tapa eETTEsdo p-/^Topi, 4[xa rpT,Yop(ti> cum Gre-

Euzoius, apud Thespesium rhetorem,
['.av^oij \T.:rf.'t-t<i vio; iv Ka-japEtqt oo-TT^ja; ,
gorio Nazianzeno episcopo adolescens Gaesareae
•JT-.tpo-j Tf,; ajTf,; tt-^Xeoj; i-tjxoTo;, -oXXtjj eruditus est, et ejusdem postea urbis episcopus
to '.fOap^Tjav T^OT, Tf.v 'l2p'.Y£vo'j; xat IlatjLotXo-j plurimo labore corruptam jam Bibliothecam Ori- "^

XtoOrJxT.v iv jtoixaT'!ot; avavitL-at £-£y£tpr,!j£v, genis ct Pamphili in membranis instaurare conatus

uTcspov irt 6£ooo7'!o'j paitXito; t?;; 'ExxXt,- est. Ad extremum sub Theodosio principe Ecclesia

; ifsiojOr^. «I>ipovTat tojtoo -oXXat xat T:X£TjTat pulsus ost. Feruntur ejus varii multiplicesque tra-
Xtai, ai; iTct pdiotov h-y/ih. ctatus, quos nosse perfacile est.

CAPUT axiv.
^TTfvavto;, K-jTpou SaXaixtvT,; i-tT/.o7:o;, £Ypa- C Epiphanius, Cypri Salaminae episcopus, scripsit
xaTa -a7u)v tiLv alpi7£iov Xoyoj; ,
xat £T£pa advcrsum omnes ha^reses libros, et multa alia, quae
Xa, aT-.va Trapa (xlv twv r^Tratorjijiivtov oti Ta ab eruditis propter res, a simplicioribus propter
Y!JiaTa,7:apa ol xwv tottoTcov ota Ta pT^ixaTa ava- verba lectitantur Superest usque hodie,
**.
et in
LoTX£Tat. n£pt£T:tv iypt touo£, xat iv ir/aTti) extrema jam senectute varia cudit opera.
jt -otxtxa -jvTaTT£t TJYYpifAfJiaTa.

CAPUT CXV.
M3 'E^spatijL, Tf,; iv 'EoiTxr, 'ExxXT,7ta; -^ta- 944 Ephrajm, Edessenae Ecclesiee diaconus,
o;, jroXXi tt, twv Sjoojv otaXi;£i TJvTiO£tx£, xat multa Syro sermone composuit, et ad tantam venit
Toua'jTT,v ^XOi Xaij.rpiiTT,Ta, mtzz [kz-zx t-(^v dvi- claritudinem, ut post lectionem Scripturarum.pu-
jjtv Tu)v 6£(tov Ppatptov 0T,ijt05tqt iv Ttji twv ix- blice in qiiibusdam ecclesiis ejus scripta reciten-

Ad annum Christi 270. Nostcr in Chronico ad an, 352 « Cyrillus, inquit, :

Cod. S. Crucis septcm legit. et tot quidcm ho- cum a Muximo fuissct presbyter ordinatus, et post
i
enumcrantur Optali libri, etiam in nupera edi- mortcm oi ab Acacio episcopo Cajsariensi et caj-
ne a Dupinio adornata. Atlamen tolum opus in tcris Arianis episcopis episcopatus promitterctur,
D
: lantum libros partitus est ipse Optatus, ut ex si ordinationcm Maximi repudiasset, diaconus in
13 lib. I, n. 7. liquct.- proinde septimus, qui sub- Ecclcsia minislravit, ob quam impietatem sacerdc-
igitur, iaciniis constat ab ipso, ut vidctur au- tii mcrccde pensatus, lleraclium, quem moriens
•ro, in addilamentorum vicem elaboratis. Ncc ex Maximus in suum locum substituerat, variafraude
:ronyrai codicibus aiium scio qui seplem legerit sollicitans, dc episcopo in presbyterum regra-
^ "'^•^; davit. »
Vaticanus, nosterque Veron., Acilius, quemad- *^
Quodque est mirum magis, extempore pronun-
)dum alii. ques Sufrridus Petri consuluit. Hono- tiavit.
is, Achilium. '
Veronens. voculam jrtwt addit, quemadmodum
• IlPcole sunerius cap. 80, de Lactantii epistolis. ctGraccus Vjt^ Ex Euzoii scriptis ne tituli qui-
veri hujus liber jam non extat. dem supersunt.
His a Constantio jussus exsularc. atquc iterum Idem Veron. et Vatican.. /)ro/)<er verba, quoque ;
**

•'alente a quo dcmum revocatus, rexit Ecclesiam tum in line cudit opuscula.
ann. 879 usque ad 386. quo et vivere desiit.

Patrol. XXIII. 24
m 8. EUSEBIl HIERONYMI. 748
tur. Legi ejus dc Spirilu sancto Grcecum volu- A. v-Xy^Tiojv ava-|".vojT/.£-:a'. Ta TjYYpaaii.a-a . 'Ave-
men ', quod quidam dc Syriaca lingua vertcrant, et pwv Trspl TOJ oi-fio-j nv£j|xaTo< 'EXXtjV.x.ov Te-jyoc,
acumen sublimis ingenii, etiam in translatione, OTCcp Tive? (XTro xrji; 2'jp(ov y^'''^"'-''^!? [JLiTi^ipajiv ,

cognovi. Decessit sub Valente principc. xal TO ay.pov t'?,; 6t}yY,XoTaT-/;i; oiavo(a? £/. tv;? (x=Ta-

opaTEOjc; z'('>iiy/ 'ETiy.tjTr,7i ^ac./.iJovTo; FpaTia-

vou (a).

CAPUT CXVI.
Mazaca
Basilius, Caesarcc Cappadociffi, qua^prius liajiXcto? ,
lva'.7ap£'!a; t?;^ Kar—aooy.wv , y;-:'.;

vocabatur, episcopus, cgrcgios contra Eunoniium — pwTov Ma^a-/.a £-/.aXc.TTo, It.it/.ot.o:; , xaTa E'jvo-

elaboravit libros, ot de Spiritu sancto volumen, ct [xto'j e;a'.piT0j? Tj-jixa^t ).<iYO'J? , "/.al t.io': IIvs-j-

in Hexaemeron homilias novcm. ct - a7/.Y|T'.y.ov, et [j.aTo? aYioj Tiijyo?, y.at tl^ tt,v 'EfaT^ix^pov 6|i'.-

breves variosquc tractatus. Morilur imperante Ata^ Evvia, /.at aT/.T^Tiy.ov , /.at ^payita; y.at xot-
Gratiano ^. y.tXa; 6;xtA(a?. TsXe^jTa pa7t),ijovTO? l^paTtavovi (a).

GAPUT CXVII.
Gregorius '% primum Sasimorum, deindc Nazian- B l^PTC^p'"^?) Saatixojv TipoTcpov, stta Na^tav^oj litl-

zenus episcopus, vir eloquentissimus, prajceptor a/.o-o?, avT|p £AAoYtixo)TaTO?, 6 eixo; otoaTxaAo?, oj
meus, quo Scripturas explanante didici, ad triginta £^T,YO'jixivo'j Ta; Oita? I-yvojv Tpac&a?, £t<; Tpelc ix'jp'.i-

millia versuum omnia opera sua composuit. E(|ui- oa;; ffTtyojv -TtavTa Ta <T'JVTaYixaTa a'jTOvi TJviBT,3C6v,

bus illa sunt de mortc fratris Ca;sarii'% nc.pt «l'!-

: a«ji' wv £tat Tao£" Tc^pt t'^; zilvj~r,^ TotJ ao£A!poj Kat-

XoTTTOjyta;, laudes Machabffiorum, laudes Cj'priani, !Tapto'j,7i£pt 'InXo7:TO)'/ta;, £ra'!vo'j!; twv May.y.a6a'!a)v,

laudes Athanasii, laudes Maximi philosophi post £Tratvo'JC K^j—ptavoj, £— atvo'j? 'A0ava7io'j , £— atvou;
exsilium reversi, quem falso nomine quidam Hero- Ma^t[xo'j otAojO'.j/Oj [X£Ta tt// £;optav ava^^-j^avTO^,
nis ^ superscripserunt (quia cst et alius liber vitu- ovTtva (|;£uooj; Ttv£; "llpojvo; £-£Ypa(lav (£T:t fip

perationem ejusdem Maximi continens ;

quasi non y.at aXArj ptSXo;, xaTaYvojJtv tou a-jTOJ Maft[iO'.

Hcuerit eumdem et h^udare et vituperare pro tem- cpt£y

7r£pt£70'jaa. (hc [XT £?6v £tvat Tov a'jT6v y.at l^mi-

pore) ;
hexametro versu, Virginitatis et
et liber, viaat y.at <^£;at Iv y.atpw) •
y.a; ptSXo;, ot' £^z|ie.

Nuptiarum contra se disserentium adversum Eu- ; Tpojv , IlapO^vta; y.a"; Fajxoo y.aO' £aJTa>v otaXsYO-
nomium liber unus 945 de Spiritu sancto Hber '', [xivtov y.aTot E'Jvo[xto'j Xoyo; ^t;^ T.zpl nv£'j[x«oi

unus, contra Julianum imperatorem libri duo. aYto'j XoYo; £t;, y.aTa 'Io'jXiavo\5 to'j Pa^tXio); X6-
Secutus est autem Polomonem diccndi cliaractere, Yo; £t;. "UxoXo'jOT;a£ 0£ to> IIoXi[xwvo; yapaxx^p
vivoque sc episcopum in loco suo ordinans, ruri •*
946 Xat TCipttbv £t; TOV OtX£tOV TOTTOV E-t!TXO«0'

vitam monachi e.xercuit. Decessitque ante hoc xaTajTT|7a;, Iv aYpto ^tov [xovaoixov aTTjviYXOtto

ierme tricnnium ^ sub Theodosio principo. xat £T£X£'JTT,7£ 7:p6 Tpt£To-j; '/piiivoj paatXrjovTO.
0£OOO!TIO'J.

1 Hodie non superset, quod sciara : pro Grxciim Mabillonius animadvertit, et nos sequimur.
quosdam legere egregium testatur Fabricius. Vitiosc Basilii nomcn Cxsarii nomini substitui
•'

"^
Particulam et Neronens. omittit. Moritur S. Ba- cod. S. Crucis. EtBasiliuraquidem pro funerelauda
silius an. 379. vit Gregor., sed amicus hic sibi crat, non frater
^ Moriiur imperante Gratiano. Hic bene se res Forte scripserat llicronymus de morte fratris Cx
habct cum Basilio, qui magno intcrvallo separatus sarii ct dc mortc Basilii, quorum alterum facilili
est a Photino Sirmii episcopo nam quod in Chro- : brariorumerroreexcidit. SciolusquidamGregoriaD
nicis Eusebianis simul ponuntur Photinus et Basi- nostrum cum Nysseno confudit, ct Caesarium i'

lius, hinc factum est ut quod dc priorc Hierony- Basiliura corrupit. Mox iidem m?s. nostri Lauc
mus dixerat, proxime conscquenti sit ascriplum, Cypriani, ex scribarura errore oraittunt.
ncmpe islhajc verba, Qui plurima continenlix et Nostri, et quos Erasmus inspexit, mss.. //:
''

ingenii bona. nno supcrbi.x malo pcrdidil. IIoc dc rona vcl Jcrona. Sub Ileronis Aloxandrini philo
Photino morluo asserebat Ilieronymus non dc ;
,--
sophi nomine non laudatum, sed vituperatura M«
sancto Basilio, ut volunt hairetici hujus lcmporis
"
ximum a Gregorio indicaiit, Quasi )ion licert
qufflrcntes nodum in scirpo. At dc his fusius dice- cumdem et taudare ct vitupcrare pro tempore.
tur, si Deus vil.-c annos Iribucrit ad novam usquc
Pcrperam nostri omnos, ct Fosulanus, cumMe
~'

Chronicorum editioncm, quara muUi cruditi viri a diceo apud \'ictorium, advcrsus Eunomium duos, i
nobis exposcunt. Mautian. contra Julianum unum. Tum Polcmonium diceiidt*'-
* Duo mss. nostri, ct Erasm. Greuorius ^ax-ian-
apay.Tf,pa, cxpuncta etiam vocc diccndi, ut Graecu
xenus, ctc, omissis qus interseruntur, primnm
interprcs facit. De Polemonc autem Laodiceno sa
Susimorum ilcindc, quaj possunt ab Hieronymi l)hisla vide Philoslralum, lib. i, c. 15.
manu non profccta vidcri cur onim, si (juas illc ;
" Yivoque sc cpiscopum, etc. Eu/alium videlice
tenuit sedes, cnumerare animus crat, Constantino-
viruni sanctura ac sapicntom. Arian\um autcmlocu
politanain pra^terit, quam cum iinplcret an. IJSi,
fuit, ulii vitam monachi Grcgorius oxercuit. Tacu;
cjus prfficcptor fuit? Et Sasimis quidem a>gre lulit
praMici sc cpiscopum a Basilio, Nazianzi autera porro Ilicronymu? dc opiscopatu Grcgorii in sed
propric, docropiti patris sui, episcopi, vicibus l'un- Conslanlinopolitana.quiabrevi torapore sedemillai
gel)atur; (|uain(iuam Naziauzcnu« (;[)iscopus eliaui orcupavit sanotns Doctor, o qna soipsuin tandei
apud votcros scriptorcs audit. Quidam codiccs cxluiliavit, vidons sptMu paois inlor opiscopos e>
vetuslissimain r(>linont lectioncm yaiaw.cnus pro lurbalam. MAnTi.v.x.
Na'.ian<cnus, quam et in vcleribus monimonlis *Malimego hicnnium rcponi oum quibusdar
(a) In Latino autem sub Valente.
i9 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 750

GAPUT cxvrii.
Aojx'.o;, ixt-x 'AOr^iTiov 'Ap£'.ivf,; Opr.rxE t'a; A Alhanasium Ariana? parlis episco-
Liicius, post
((TiCOTTo;, ay;'. Biooojiou P'jj'.),ijov7o; , rap' o-j pus. usque ad Thcodosium principem, a quo et
t e;£u)jOr, , rr,v 'AXsfavopiiavT.v xaTeT/Ev 'ExxXr,- pulsus cst ', Alexandrinam Ecclesiam tenuit. Ex-
xv. 4»ipov-:ai toj-:o'j zEpi toO iMr/jx I-itzoIolI, stant ejus solemnes de Pascha epistola} et pauci
t iX^YOt 7Totx(Xwv GroOiTituv XoYot. variarum hypotheseon libelii.
CAPUT CXIX.
At«iotupo;, Tap^oi iTT-r/.oTTo; , T,v'xa f[v 'AvTio- Diodorus. Tarsensis episcopus ', dum Antiochiae
ta; rpEiSjTipo;, jxaXXov XaijLrpo; ^v. Etjt toj- essct presbyler, magis claruit. Exstant ejus in
j it; Tov 'ATTiiTToXov 67:o|i.vT;uaTa , xat ?Tipa Apostolum commontarii, et multa alia, ad Euse-
EiTca et; tov E'j^£O'0'j uLaXXov toO 'Eti.:jT,vo'j bii magis Emiseni characterem pertinentia, cujus
•'

paxTfipa TpoT»;xovTa . o-jTtvo; tt, y''"^!-^'". ^"'^'^" ^^^ sonsum secutus sit, eioquentiam imitari non
•jOrlja;, to iXXoY-^^ov o'jx t.ojvt^Ot, {xtjj.T;ja70at, poluit, propter ignorantiam scecularium liltera-
t ttJv aTTEtptav Tiov xoTfjLtxiuv YpaixtxaTtov. rum.
CAPUT CXX.
Euv<i|xto;, '.Vpitav^; OpT,T/.E(a;, Kj^ixoj iT:(r/o- B Eunomius. Arianaj partis, Cyzicenus episcopus,
;, TOTo-JTov £;; pXa7cpT,[x(av t^XOs T-f;; otxsta; al- in apertam ha^reseos suae prorumpens * blasphe-
rito;, t^TTi fj-tp IxiTvot xp'jT:T0'j7t, touto (pavEpu); miam, ut quod illi tegunt, iste publice fateretur,
oXov^jat . Eto; toj vjv H^(t-oL'. T^eptelvat ev usquc hodie vivere dicitur in Cappadocia ^, et
—a^iox^qi , xai rroXXa xaTa tt,; 'ExxXT,j(a; Tjy- multa rontra Ecclesiam scribere ^. Responderunt
ic-'.v, tpTtvt avTeY?2t'^^v 'ATToXivapto; , A^^i^jixo;, ei Apolliiiarius ', Didymus, Basilius Caesariensis,

T(Xeio; Ka;7api(a; , FpT^Yop-.o; Na^.av^^v^j; xat Gregorius Nazianzenus, et Gregorius Nyssenus.

7TT,V0;.

CAPUT CX.XI.
>47 nptT/ttXXtavo; , 'AStXr,; £t:(t/.ot:o; ,
ojTt; 948 Priscillianus ". Abilce episcopus, qui fa
v.ijf, 'VoaT(o'j xat 'IOax(o'j , et; Tpiosptv Trapa cliones Hidatii el Ithacii " Treveris a Maximo ty.
;tao'j Toi Tjpavvo-j IjtpaYT,, £;iotoxe roXXa cj'jv- ranno cffisus est, edidit multaopuscula''*, de quibus
•ijtaTa , d'i' lov Ttva et; •f,[JLa; T:ap£XT,X'jOajtv. ad nos aliqua pcrvenerunt. Hic usque hodie a
;o; aypt TT^jtepov T:apa Ttviov Tir,v rvtoTTtxir,v ai- nonnullis Gnosticae, id est Basilidis et Marci ", de
tv , TO'jT£T:tv BajiXe^^Do^j xat Mapx(tovo; ,
T^ept quibus Irenaeus scripsit, hareseos accusatur, de-
EipTjvaTo; Tj'/z'(poLi^v^ ,
to; atpoTtxo; xaTT,Yo- C fendentibus] aliis, non ila eum sensisse, ut argui-
:at, tXOtxo-jvTtov Ttvtov, 0'jy ouTto; a-jTOv vevot,- tur.
3tt lo; e'jO'jViTat.

tisantea. Suidas nempe Gregorium tradit. an. a quo hcTeresis Eunomiana. » Vid. in Isa. cap. lxv,
rheodosii principis obiisse. Sequenti autem 14 et E()ist,ad Tit. cap. ii et ni.
ipisse Hieronymum. nun cst qui ignoret. Puta " Postquam tertium exsulasset, hanc veniam a
initiurn deciiiii tertii. quo iile obiit, et finem Theodosio Magno impetraverat, ut ad patrios Da-
imi quarli, quo hic scripsit. indicari: coraj agros in Cappadocia regrederetur, quemad-
Veronens. el Guelpherbitanus, a qiio expulsus modum scribit Philostorgius, ex eoque Nicephorus.
Ad annum hoc referunt 379. Lucii autemhujus Ante annum tamen 396 dicitur obiisse.
i. exiguo Iragmento excepto, in Actis Hom. Cod. Guelpherbyt., scribere ausus esl, Ex ejus
'^

cil. sub Martino I ad unum omnes inlercidere. scriptis IV.Oijtv dT:oXoYT,Tf/,6v non ita pridem ci.
e Socratem iv. 37 Sozomenum vi, o. atquealibi. ; Fabricius vulgavit.
.nte annum 37«, quo episcopalem Tarsi calhe- "
DidymietAppoliinarii contraEunomium scripta
m conscendit. non exstant. Cod Cislerciensis Gregorii nomen non
Emiseni vocabulum non agnoscit Veronensis repetit ; falso autem Emissenus pro Nyssenus legit.
r, sed nec Eacundus Ilermianensis, qui caput * llunc Priscillianum Abulensem in Hispania
id ex Hieronymo totidem verbis exscripsit. Quod ulteriori episcopum etiam in prologo ad libros
adejus charactcrem pertinuisse Diodori scripta, D contra Pelagianos memorat ac suggiilat. Vide se-
intelligo. ut historicum sensum, quem in expo- verum Sulpitium sub finem secundi libri.
idis Scripturis Eusebium sibi proposuisse testa- ^ Erasm., Uylliacii et Uithatii ; sed ct Uydiali et
cap. 91. Diodorus cum primis sit persecutus. hlalii invenitur.
iira quod addit. Emiseni eloquentiam eum imi- Ad nos usquc nulla pcrvenerunt.
'"

non potuissc cum hanc eloquentiai laudem ;

" Haclenus editi falso legerant Marcionis cum
um primis tribuant Thcodoritus lib. iv, ubi Gr.eco interprcle. Sed Marci rescribendum, ut
amni limpidissimo com[)arat. ct Photius. qui
1
emendamus nostrorum omnium codicum auctori-
licendo purum ac perspicuum pr.edicat. Nunc tatc, probat etiam Ircn.ni locus lib. i, cap. 8, de
ejus opera pncter quasdam lacinias in catenis,
) Il.-cresibus, ab ipso Ilieronymo locis infra notandis
itra qu.Tras. Exiguum fragmcntum Ilieron. re- laudatus atque c.xscriptus. Ita habere etiam codices
Commentariis in A[ioslolum in epistolal.9,
e regios tcstatur doctiss. Cotelerius. Vide epist. 05,
linervium tit Alexandrum. Vidc infra caput 120, ad Thcodoram, et in Isaise cap. lxiv. Sevcrus
Veronens.. jirorujiil. vA mox lalculur. In Chro- Sul[)itius lib. supra laudato, « Primus, inquit,
ad an. 10 \'al(;nliiiiani ct Valenlis « Euno- : eum intra Hispanias Marius intulit /Egypto pro-
3 discipulus Aetii Constantinopoli agnoscitur, fectus, » etc.
751 S. EUSEBII HIERONYMI. 153

CAPUT CXXIL
Latronianus S provinciae Hispanire, valde eru- Ma-upoivtavoc; , i-v.^/yxc, 'l77:av'!a< ,
7'i.oopa r£-
A.
ditus, ct in mctrico operc veteribus comparandus, 7ra'.0£'j|jivo<;, xal sl? £ro-o'.(av toT; apya-lo'.:; (r>Yxp'.-

caesus est ct ipse Trevcris cum Priscilliano, Feli- vojaevo;, eTtsaY-/) xa'. aiTi^? sv TpiSipe; aua np-.-

cissimo, Juliano, Euchrotia, ejusdem factionis axiXX-.avw, '^y,A'.x'.77':;j.w, To'j).'.avoj, xai E^y/oorJ.^,

auctoribus. Exstant ejus ingenii opera, diversis toT<; ^apyo-.; ir^q, a-j-rr,? atpi7Eoj;. EItI To-Jtoy 00^-

metris edita. Ypa[j.;j.a-:a o'.a'iopw jJ-iTpw IxooOivTa.

CAPUT CXXIII.

Tiberianu3, Bseticus, scripsit pro suspicione, T^.gspiav^j;, iJa'.T'./.o; , cijvi-cpa^u t.i^'. t/.i; u-uo-

qua cumPriscilliano accusabatur, hajrescos, apolo- voo'j[ji£vr,<; a1.pi7E.0j;, eI; v a;j.a llp'.T/.'.XA'.av(L xaT-r,-

geticum tumenti compositoque sermonc sed post ; YopsTTo, aTroXoYrjTtxov 6({/r|Aoj xal i-r,p;j.ivi[j aoy«u.

suorum csedcm 2, mutavitpro-

taedio victus exsilii, "Ojti; ;xE.Ta Tr^v twv '.oiojv i'j.%'(r,-j r,TTr,6£l;, av.a-

positum, etjuxla sanctam Scripturam, ccmis rever- pw; oiaYOJv sv Tf, i^opicf., iJioTr, Trj; o-.xsta; TpoOe-

siis advomilum smm ^, {l'rov. xvi, 11; II Pelr. u, giw;, xa-. xaTa Tr,v Octav rpa'iT,v ,
xoojv eI; tov

22), filiam, devotam Christo virginem, malrimonio '.'oiov £;x£tov ava^co;a; ,

O-jvaTipa ,
xaO-.EpojOETja/

COpulavit '\ 0iW -apOivov, Y^F^iOrjva'. xaTr,vaYxaTS.v.

CAPUT CXXIV.
Ambrosius, Mediolanensis cpiscopus, usque B 'A[J.6p6(Tio;, Mso-.oAavoj £riT/.o7ro;, eoj; t-^; <nr-

in praesentcm diem scribit ^, de quo, quia super- |j.£pov rjp.ipa; G'j'[ypi'^z-7.i, xal iTziiTzzp T.zpiir:: .

cst, meum judicium subtraham, ne in alterutram T-fjV i^xrjv xpfatv avaoTiXXoj, ;xr^7:oj; xoXrxsta; (la) -

partem aut adulatio in me reprehendatur, aut Xov r, aXr,OEia; £'jO'jvoj;j.at.

veritas.
CAPUT CXXV.
949 Evagrius, Antiochiae episcopus, acris ac 950 EuaYpio;, 'AvTioysta; irdrxoro;, s-jcpuo-J;

ferventis ingenii, cum adhuc esset prcsbyter, di- xai axpa; otavo'!a;, eti T.pziS-j-zzpo^ iov , otatpopw,

versarum hypotheseon tractatus mihi legit quos '', ijTroOicrEojv 6;j.tX':a; dviYvoj ;xot, 2; ojTrw £;ioojxi

necdum edidit Vitam quoque beati Antonii de

; xat tov Btov 81 to^ ;xaxapto'j 'Avtojvio'j aro 'E/

Graeco Athanasii in sermonem nostrum trans- Xr,vtxoij 'AOxvaorto-j £t; Tr,v r,;x£Tipav otiXs;
tulit. ;j.cTr;v£YX£v.

CAPUT CXXVI.
Ambrosius Alexandrinus ", auditor Didymi, scri- f;
'A;j.op6!Tto; 'AX£^av8p£'j; , axpoaTr,; A'.o'j,ij.ou

psit adversum Apollinarium volumcn multorum lYpa^/^ xaTx 'A7:oXtvapto'j T£vJyo; ttoXXwv uTtyoj

versuum de dogmatibus, et ut ad me nuper quodam 7:£pt ooY[xaTojv ,

xat xaOw; -j^roY-Jov otT,You;jLev&

narrante perlatum est, Commentarium in Job, qui t-.vo; Iyvojv, 'l'7:o[xvr;;xaTa £t; t6v 'IwS, 0; aypi to

usque hodie superest. 7:ap6vTo; 7:£pt£jTtv.

1 Quidam Matronianum
legunt, sed ionge plures ait llierouymus. reversus ad vomiium.
ac merito praestantiores Lalroniamim. Sic etiam ^ Pcrperam Guelpherbytanus.
malrimonio sil
habent Sulpitii Severi codices, apud qucm tolam llioronymus nonnisi nuptui traditam, e
rojnilavit.
hanc Priscillianei dogmatis hisloriam rccole loc. ut Gra^cus iuterpres habet, coactam ad nuptiai
cit. Mox quodam e nostris, Guelphcrbyt., vir Chrislo dovotam virginem filiam Tiberiano exprc
valde eruditus. Tum Vcroncns., metriro ordine, pro brat.
opere. Horum nihil hodie supcrest. * ilanc vulgo putant in uno Ambrosio prete:
2 Editi, postca post, quod placuit cmendarc ex causam, quod superstes sit. nc de ejus operibi
nostrorum omnium codicum fidc et conscnsu. judicet. quod minus bene dc iis scntiret. Verun
Modo laudatus Sulpit. Geverus, et Tiberianus ut concedamus Rufini calumnioe. suggillari at
ademptis bonis in feylinam insulam datus, lege j. Jlieron. S. episcopi libros do Spiritu sancto, pas
delatus. » " sini alia ejus scripta valdo pra;dicat, ut librur
' In meliorem partcm accipiendum Tiberiani de Viduis. illos de Virginilnis, item de Officv
factum videtur, ut Tillemontio cum primis placuiti elc.
Ex ncfariis scilicet dogmatibus Prisoilliani ha're- ^ Ulpotc pernccessario. et quo ilineris in Oriei,
seos cujus Tibcrianus suspicione laborabat, hoc (cm comitc. et cum .Anliochiaj ageret, familiarii
erat, quod conjugia damnaret. Uevcrsus itaquc ad sime est usus. Traclalus vero istos varii argi'
suos ex Sylina insula, in quam ejus secta^ conviclus, menti fortasse nunqui.ai Evagrius cdiderit. Vjc
fuerat deportatus, ut quam infensus luiic crror cpist. 1 de mulicrc scptics pcrcussa in line. lUra
esset, cx animo proderct, filiam ipsam suam, et v. ad Florontium.
tanetsi dcvolam jam Christo virginem, matrimonio "
Laodicenum intcllige, de quo superiuscap. <<^
copulavit, sive ut nnbcrct, auctor fnit. Quo facto, ot qiicni mss. .{''ollinarcm ot .\iwlli)iarium p:
male se (luidcni gcssissc non (liltitemur, quippe iniscuc vocant. .-\inbrosii aulem hujus nedu
qui malriinoninm virginitaLi, ct consccrala' quidein scripla. (juiv nulla snporant, vix aul ne vix qu
prisferre se. demonslravit, scd non videtur. quod dem nomen apud vcteres invenias.
 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 784
783

CAPUT CXXVll.
Ma^-.txo; ^-.Xotooo;, ipuLOjasvo; l/. tt.; 'AAe;av- A. Mu.vimiis Philosophus '. natus Alexandriac, Con-
ztAtaot.o; y.aTar:i; stantinopoli episcopus ordinatus est, ct pulsus,
Ipioyt \ KiovTrx/T-vojroXuo;
ical xaOa-.ocOstc, er'TT,|xov Ttsp'. -r,i T.iTziio^ y.x-.i insigncm dc Fide adversus Arianos scripsit librum,
ciLv 'Api'.av5)v rjvi-ra;; ^{oXov, f.vT-.va iv iUo-.oXi- qucm Mcdiolani Gratiano principi dedit.
yijj FsaT-.avuj l-EOio/.i 3a7'.Xrjov:'..

CAPUT CXXVIIL
r2rvo:'.o;, Njjtt; iz-r/coro;, aoiX'.5o; BajtXeioj Gregorius. Nysscnus cpiscopus, frater Basilii Cse-
cou' Ka-.Taoiw; -30 oX'!y«»"' Ev.a-jTwv i;xo; xa'.
,
sariensis. antc paucos annos - mihi et Gregorio
r'TY03(tu T«]) Na^.av ^r.viu az-t. E'jvoiji'o-j aviYvio Nazianzcno contra Eunomium legit libros, qui et
Xovoj;, 6'r:'.; xa; aXXa ~oXXa ^i-^poLrsvtTL: xa- '(pi- multa alia scripsisse et scribere dicitur.
tsetv XiYiTa;.
CAPUT CXXIX.
\v--o/-;a; Tpt^&^jzipo^ EGjiS-oj Joanncs», AntiocIienjB Ecclcsi.-c presbyter, Eu-
'I.oavvr- ,

axoXo'jOo;, TioXXa tjyy?»- scbiiEmiseni Diodorique sectator^ multa compo-

Ea=TTvoi\.al A-.oooipo-j

Ix: XiYSTa-., i-y tlv T.io\ Uiojr^vr,; -xovov aviYvujv. nerc dicitur, de quibus T.ipl UpcoT>/r,; tantum
legi.

CAPUT CXXX.
951 rcXaj-.o; ,
Ka-.TasE-a; naXa-.ri-vT,; ijL£-a 95^ Gelasius, Ceesarae Palestinae post Eu-
F,j^u)'.ov i-iT/.oro; , Xap.-p(L; T-.va TJYYSYpa-iivai zoium ^ cpiscopus, accurati limatique scrmonis
'kiyz-t'., a::oxpjTr:i'.v oi. fertur quaedam scribere, sed celare.

CAPUT CXXXI.
e£ot'.;xo; , ixjOia; To;xiwv £Tr(T.to7:o; ,
iv ta;^'. Theotimus •',
Scythiae Tomorum episcopus, in

'
Cynicus nempc. cujus notissimum nomen est mo hunc obtrudit contextum in laadem sancti
in llistoria ecdcmistica. Ejus dc Fide liber ailatcm Chrysostomi
non tulit. Vid Theodorit. lib. v. 8. C.X.XIX. « Joannes, Antiochenae prius Ecclesi.'c
' Anno scilicet 15^1. cum ad synodum 11 occume- presbyter, postea Constantinopolitanac episcopus
nicam Constantinopolira. ubi cpiscopum gcrehiit civitalis. traotator peritissimus, et ex tempore de-
Nazianzenus. ipsc Nyssemus convenissct lil)ii : clamator insignis. Eusebii Emiseni Diodorique se-
contra Eunomium. quos Uieronymo legit, fuerint ctator. multa composuit: riEPI lEPOCrNHC, rfe
tredecim illi aoy^ov -iv: '.ppr, t-.xojv. Compimctione cordis de Lapsii anim,x, de Myste-
;

p
Qui etiam ob auream in dicendo elegantiam ^
''
rio Crucis. de Fide adversum Arianos adversum ;

Chrysostomus cognominatus est. Porro quidam niss. Macedonianos adversum Anomoeos ; et alia in-
;

ium Erasmo. cum Martian.-co inspecti. e.x. scioli finita quaj nec invenire apud aliquem quamvis
,

interpolatoris ingenio, addunt: Postea Constanti- « studiosum faciie est sed per totum orbem scripta
;

nopofitan.-E episcopus civitatis (quam dignitatem ejus tam Graeco sermone edita. quam in Latinum
se.xennio post hunc Ilieronymi librum. sive translata. velut fugura discuiTentia micant. Cla-
an.398, Joannes obtinuit). traclator perilissimus. et ruit maxime sub Arcadio principe, a quo privata
ex tempore declamator insignis. Eusebii, Diodori- Augustae conjugis indignatione, exsiliopulsusobiit.
3ue sectator multa composuit: Ihpi UpojTjvr,;. Et post multos annos corporis ejus reliquiae cum
e Compunrtione cordis. de Lapsu animre. de Mij- magna gloria a Theodosio filio ejus Constantino-
sterio crucis de Fide adversum Arianos, advcrsum polim deportataj, intra Apostolorum thccas condi-
Mncedonianos, advcrmm Anomaos, ei aliainfinita, taj jacent. »
qujc nec invenire apud aliqucm quamvis studiosuni Videant nunc amatores Chrysostomi, quantum
lacile est : scripla ejus tam
scd pcr toturn orbem potuit scelus imperitus amator Joannis, et ineptus
Grfpco sermone cdita. «luam in Latinum translata, corriiptor llieronymi. non intellip;ens anno Theo-
velul fuigura discurrcntia micant. Claruit maxime dosii senioris dccimo quarto, nihil tale scribi po-
sub .\rcadio principe. a quo et privala .Augustjo tuisse de exsilio S. Chrysostomi, de morte ejus,
conjugis indignationc, cxsilio pulsus obiit. Et et reliquiis Constt ntinopolim doportalis Meminerit
post multos annos corporis ejus roliquise cum ma- vero lector studiosus periodorum Pauli apostoli,
pna gloria a Theodosio filio ojus Constantinopolim D et Thecl.T! virginis, et fatebitur non insolens fuisse
deportatae intra apostolorum Ihecas conditajjacent. amatoribus sanctorum imperitis multa fingere
Ouam ineptc ac tomere Ilicronymiano textui in ct coniingcre veritati contraria. Martian.
Chrysostomi gratiam hfcc assuta fuerint, res cla- AlterLim cap. 91. altcrum 119, supra recensuit.
''

mal. Vide Sozomenum, lib. viii, cap. 2, ubi et audito-

— Joannes,
Antiochen.v, ctc. /Egrc fcrunt qui- rem Diodori Chrysostomum fuisse tradit. Caeterum
dam recentiores tam parva scripta fuisse de sancto verissime uit Suidas: « Ejus scriptorum numerum
Joanne Chrysostomo. qnia ncsciunl prcesens rcccnscrc non hominis esl, sed Dci potius omnia
opus de ScrtplDribus Ecctesiaslicis editum fuisse cognoscontis. Vidc Ebcd-Jesu, c. 26,
'>

sex annis anteqtiam Joannes sublevarctur in thro- ^ Vitioso quidain codiccs post Kunomium, deinde
num cpiscopalem Constantinopolil.. nomcn(|ut; ejus Guclphcrbytan. (jxinulam scribere capitula. Operum
ccleberrimum habcretiir in Kcclnsiis catholicorum. ejus noniiisi p;uica cxstant fragmcnta. Ipse Ijiennio
Sed quam vetus sit illa impcrilorum (|uaestio ac post, sivo an. :-i;)'j, defunctus dicitur.
qucrela, facile di.scimus e ms. codice Cluniaccnsi. Laudatur a Socrate vi, ^2, quod Epiphanii
•'

•n quo nebulo quidam ac impostor invito Uierony- decreto contra Origencm subscribere recusarit,
733 S. EUSEBII HIERONYMI. 756

morcm dialogorum et veteris cloquontiae breves A o'.a>.oY(.jv •/.'/-. apyaia; opa7eoK ^pT/zhi OiJ.'.).[a?

commaticosquc tractatus ' cdidit. Audio oum et i;ioo//.i.v. 'A/.ooto tootov y.ai a>.).« ijjyYP^?''''

alia scribere.
CAPUT CXXXII.
Dexter^, Paciani, de quo supra dixi, filius, cla- Al; :po; , naxiavoj ,
'
-V-
00 -O'jt'.or-/.'j. oto;

rus apud sacculum et Christi fidci deditus, fcrtur loiixT.po:; h/ T?i izoXizzicf, /.%'. TT, TOJ XptTTO^
admc omnimodam historiam texuissc, quam nec- sxojooiAivo;, ;Y£"a'. TravTooa— //> Tpo? |i TJVTiTI-
dum legi. yivai tTtopiav, T^vxtva ooTtoj dviY^^^J''-

CAPUT CXXXIII.
Amphilochius, Iconii episcopus, nuper mihi li- 'A;ji.'.itXoyto;, 'Ixovtou £7:tT/.07:o!;, aroYJOv (xot ).o-

brum legit dc Spiritu sancto quod Deus, '',

et y'^'' ^vsy^oj •ni.pt -oj aYtoj nv£j|xaTo;, oTt ©io;,
quod^ adorandus, quodquc et omnipotens sit. •/.at 7:pox/.'jvT,Tov sjTtv, oTt -s ot, TravToy.paTojp.

GAPUT CXXXIV.
Sophronius*^, vir apprime eruditus, laudes Beth- B Sojtppovto;, dvT,p sl; axpov 7:£7:ato£'j(j.£vo;, tou;
lehem adhuc puer, nuper de subversione Se-
et £7:atvo'J!; )^rfi\zt\x £Tt VEOC C)V TJV£Ot,X£V, 6rOY'JOV
rapis'' insignem librum composuit dc Virginitate : ol 7:£pt zr^z xaTaX'Jcr£0)i; Toij Z£pa7:£tO'j £7:tjr,iiov

quoque ad Eustochium, et Vitam Hilarionis mona- (T'jv£OtjX£ Xo^ri^i, xal 7:£pi T^apOEvta? rpo? YSir-Jyf.vi,
chi, opuscula mea in Groecum eleganti sermone xat Tov pJov 'iXaptojvo; [jLOvayou, Ta <s'j'[^[%\x\x%-.i

transtulif Psalterium quoque et Prophetas, quos

: [iO'J iU 'EXXT^VtX^OV Xo^OV £'J'J'JU)C |X£T£(5paa£ , xa'
nos de Hebra^o in Latinum vertimus. To ^'aXTTjptov 0£, xat TO'j? IIpo'.pY5Ta?, oui; y^\xz<.t, hr},

Toij 'ESpatOJ £'.? 'P0J(Jl.atx6v (JL£TTjV£YXa(Jl£V.

CAPUT CXXXV.
953 Hieronymus^, patre Eusebio natus, oppido 954 'l^pwvj^xo?, uloc E'j7£Sto'j , dro 7:oXtyvT,;
quod, a Gothis evcrsum ^, Dalmatiae
Stridonis, STpT,oovo<; tt)? 7:apd twv TotOojv 7:opOT,0£tjr,^, ori:
quondam Pannonit-equc confiniuro fuit, usque in AaXjxaTta? £jtI xat Ilavvovta? o(xopov , eoj; to"j

pra3scntem annum, id est, Theodosii principiisde- 7:apovTo? £via'jTO'j ,

T0'jT£7Tt 0£oooTto'j toj tejm-
cimum quartum '", haec scripsi : Vitam Pauli mo- C p£axato£xdTou , xdoE Tjvi-a^a •
T6v Utov na'jXo'j
nachi ", Epistolarum '^ ad diversos librum unum, [x'jva-/oy, 'E7:t7ToXdc 7:p6; ota'iopo'j; £v ivt AoYtf.

imo ejus memoriam boni.s argumentis defcndcrit. 389, Tamasio ac Promoto consulibus. InTheophili
Virtutem ejus pietatemque alii pra^dicant, e qui- synodica contra Origenem epistola, inter Hierony-
bus Sozomenus vii, 25, viii, 14, Nicephorus xii, mianas 92 primum a nobis edita num. 3 « Cia- :

45, atque alii. mitant (Origenista^) quidquid in nostram (Teo-

' Tractatus isti penitus disperiissc videantur ;
phili) invidiam csse crcdebant, Gentilium contra
nam quas Thcotimi Scythopoleos cpiscopi fragraen- nos populos concitantes. ea quoe aures infidelium
ta e Gommentariis in Genesim recilat Damascenus libenter audirent intcr quae et destructionis Se-
:

in Pararellis, non liquet an nostri hujus sint, an rapii, et aliorum idolorum, » etc. Vide qua in
alterius Theotimi, Scythicc itidem regionisepiscopi, eum locum adnotamus, et Rufinum lib. xi Histor.
sed paulo junioris, cujus est epislola ad Leonem, capp. 23 et 27 seqq.
imperatorem an. 457, data in Actis concilii Chalce- "
Nullffi hujus exstant Sophronii versiones. aut
donensis. scripla. Vide illi inscriptam abs Hieronymo Pra^-
- Hoc quoque in loco Vacaliani pro Vaciani fationem Psalterii cx Ilebraica veritate. Adde et lo-
praifcrunt quidam mss. Vid. qua; in cap. 106 ad- cum cx Pra^fatione in Ezram. ubi hanc Sophronii
notavimus. Libcr Dextri ad llieronymum omnimo- editioncm innuit « Quanto inquit. magis Latini
:

dam historiam conliuens gcnuinus Jamdiu intcrci- grati esss debercnt. quod cxsultantem cernerent
dit quem enim sub hujus noniine haljomus. con-
; Gra}ciam a sc aliquid mutuari » !

fictum eruditi fatentur. Ilujusmodi historia; anti- * Intcgrum nomcn est Sophronius Eusehius Hie-
quum exemplar nactus ego sum in Ambrosiana ronymus. quemadmodum in uno alteroque Medio-
Medioiani bibliolhcca sed dc opcris germanilato
; lanensi ms. germana ejus scripta continente inve-
non judico. ninius.
' Legerit auLem au. 381, tcmpore ii oecumenicae ' Inter varias de Hieronymi patria sentcntia?.
synodi, cum ambo Gonstaniinopoli csscnt. Nunc qu;c nobis videatur caHcris prajferenda. in S. Do-
liber isle desideratur. ctoris Vita. quam ad postremum cjus operum T''-
* MarLian., (juod Dciis csl, ci qiiod, ctc. mum disLuIimus. adductis argumentis ostendemu?.
''
Vix credi polcsL Sophronius isLc, si idcmatquc Erudili viri Strida oppidum pene dirutum in infc-
opcris hiijus inlcrpres esset, pcrsonam suain planc riori lUingaria intra IMuram ot Dravum fluvio.-
dissimulare voluissc hoc loco, nullaquc inlcrjccta consLituuiiL. Ncc ab his longc recedunt. qui adi
nota, cx amici quidem scnsu, loL se laudibus cu- Saboriam llumcn, ut Buno in Goograph. Cluerii.
mulare. vcl qui ad Saboriam itidem noti nominis in Hun-
'^
Vcroncns., absque Serapis nomine, de siibver- garir oppidum proximc collocant. Vastationem
sione lihrum composuit, quasi ad Bethlehem rcfor- Dalmatia; Pannoni^vquc a Gothis illatam. Ammia-
retur. Scrapidis autcm simulacrum Alcxandri;c nus M;ircellinus lib. xxxi. cap. 8. dcscribit.
ChrisLiuni subvorLcrunt circa an. 31>l. ut colligcrc '"
Ilcspondct. ut sa'pe diximus. Ghristi an. 39^2.
cst ex Thcodosii lcgc ad lCvagrium titulo de Pa'ja- " Ex hac Vita tomuin huncce alterum auspica-
nw.Alii cx Marcollini Ghronico, itcmquc cx Zo- mur.
simo lib. I, evcrsum ferunt biennio antea. sive an. '- Eas facilc innuit Epistolas. quas cum Antio
r57 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 7»8

Tpo; 'HXioocjpov npoTpsr-r-./v/. A'.aAi;'.v Aoj/.t^i- A ''iil Exhortatoriam '. Altercationcm

Ileliodorum
3'.avoj xa; 'OpOooo^oj, Xpov.xr.v TravTooarrtov lr:o- Lucilcriani ct oi'lhodoxi -. Chronicon omnimoda}
5'.u>v i'.; 'I-pi;A'!av xa'. 'U^iX'.r,X 6;A'.X'a; eIxojio- hisloriaj '; in Jcremiam ct in Ezechiel Homilias

tzo} , i; i-ro To-j 'EXXT,v'.xovi 'i2p'.Y^'0'j; £•.; 'Pw- Origenis viginti octo \ quas de Gra;co in Latinum
j,a'.x6v ixiTispaTa '
Ttap' Sipac/lui, xxi ript toj verti de Seraphim, de Osanna », et de frugi et
;

iJjavva, -ip\ o£'.oioXovi xal aTioTOj 'jtwv, rsp? twv luxurioso filiis '^
; de tribus Quaestionibus legis
:p'.uiv Zr,TT,;xa":(ov -oj -aXa-.o-j voijlo-j, 6p.'.X'!a; £i; veteris '. homilias in Cantica canticorum duas *,

ci "Aifxa-a -rtov ^'^jiaTiov ojo, xaO' 'EXo'.o(oj T.ipl adversus Helvidium de virginitatc Marifc perpe-
:r,i o-.T.vexo-J; rapOivia; tt,; av-a; Mapia; ,
rp6; tua ®, ad Eustochium de virginitate servanda *",
SjTToy.ov rip'! rapO-v'!a; 0'.aTT,pT,T£a;, rpo; Map- ad Marcellam Epistotarum librum unum '•, Con-
tiXXtv er'.T:oXwv ^i-'/yi £va, rapa;rj0'.x6v ripl tou solatoriam de mortc filiaj ad Paulam ••', in Episto-

)avaTOJ TT^; Oj^aTpo; rpo; IlajXav, £t; Tr,v 'Eri- lam Pauli ad Galatas Commcntariorum libros
rzoXr,'/ TT.v rp6; FaXaTa; 6ro,ijLVT,jxaT(ov Xoyo-j; tres 'Mitem in Epistolam ad Ephesios libros tres,

rp£t;, £'.; ttjv rpo; TTtov Xfjvov eva, £-.; tt,v rp6; in Epistolam adTitum librum unum, in Epistolam
l>'.XT;;xova Xo^ov £va, £;; tov 'ExxXT,j'.a7TT,v 'Vro- ad Philemoncm librum unum, in Ecclesiasten
jLvT^aaTa , Zt,tt, uaTiov 'Eopaixojv £1; tt,v Vv/i7v/ -j Commentarios '^, Quajstionum hebraicarum in Ge-
^()YOv '£va , rip' ToTTtov Xoyov '£va , 'Ovo;xaT(ov nesim librum unum, de Locis librum unum, He-
ESpatxtbv Xo^ov '£va, r£p'. nv£j,ixaTo; a-|"!oj, A'.oj- braicorum Nominum 956 librum unum dc Spi- ;

Li.o'j, 0» £l; 'Poj;xa'.x6v ix£TiSaXov, }.6'(oy 'eva, £'.; ritu quem in Latinum transtuli,
sancto Didymi,
:6v Aojxav 6;x'.X'!a; £'.xoT'.£vv£a, £'.; toj; ^''aX^xoj;, librum unum in Lucam homiiias triginta no-
'••
;

155 iro 0£xaTOJ uo; £xxa'.0£xaTOj 6,iJL'.X'!a; krta, vem "^ in Psalmo3,'a decimo usque ad decimum
;

}'!ov al7[i.aXtoT0J ixovayou, B'!ov tou ;xaxap'!o'j 'iXa- sextum, tractactus septem " Malchi '*, captivi ;

5'!(ovo; , TT,v Ka'.vT,v A'.aOT//.T,v tt, 'EXXT,v'.xf, axp'.- monachi, Vitam, et beati Hilarionis. Novum Te-
?£'!a £r'.T:to7a;xT,v, T-r,v IlaXatav rp6; t6 "Eopa^.x^v stamentum Grcece fidei reddidi '', Vetus juxta

chiae ageret, et ineremo, tum in ipsa peregrina- tarios suis locis tomo septimo recensebimus. In
tione ad annum usque 382 ad divcrsos scripsit, Veronensi ms. nomen Commenlariorum etiam ad
qucT primcE ju.Kta tcmporuni seriem in nostra re- Eplicsios repetitur cum Graeco intcrprete.
censione occurrunt taractsi aliquas ex iis inter- :
'^ Damus tcrtio torao quatuor subsequentes
cidisse in generali Prictationc ostcndimus. libros. Tamcn verba de Locis librum unum, anti-
H;cc quoquc e.\earum Epistolarum est numero,
' quariorum errore, ut nuUus dubito, in Veronensi
quce 1 Hocum in nostra recensionc obtinet, cir- et ^'atic codicibus desidcrantur.
citer annum scripta 373. Seorsim vero ab ipso ''
Hactenus male in tres dispertitus ; quem nos
auctore reccnsctur, quasi quidam tractatus de so- pristinic integritati restitutum, hoc ipso tomo se-
litariiB vitaj laudibus. C cundo exhibuimus pag. 105. Didymi Graecus tex-
- Ilanc habes hoc ipso secundo tomo pag. 171. tus intercidit.
In aliis editionibus cpistolce 59 locum implevit.
"'
Hasce triginta novem Homiliasin Lucam, de-
' Octavum. Dco dantc, conficict nostrai editionis perditojam Origcnis Graeco textu, S. Ilieronymi
tomum Chronicon istud, quod Hieron. ex Eusebio operibus acccnsebimus suo loco post Cbmmenta-
Latine cst interpretatus, et a Vicennalibus Con- rios in Matthajum.
'"
stantini M. ad annum usque 378 de suo produxit. Hi septem in psalmos tractatus ut perirent,
* Universorum llieronymi operum coilectioni punienda manus. Dreviarium^
effecit intcrpolatoris
has quoque adnectimus llomilias quatuordecim in enim m
omnes Psalmos, quod sub Hieronymi
Jeremiam, tolideraque in Ezechiel, ex Origcnis nomine habemus, ut supposititium fetum esse,
Grajco Latine a S. Uoctorc explicatas. qua; hac- non dubium est ita omnino par est credere, ex
;

tenus in Origonis operibus tantum editaj sunt. genuinis llicronymi in quosdam Psalmos Connmcn-
' Vulgali et (hanua pro dc. Sunt autem dua) ad tariis excerpta huc illucque dislracta continere.
Damasum epistola?, quarum prima de Serapliim Vide qua; in generali Prffifatione numeris 21 et 22
anno 381 data. decima octava est in edit. nostra hac dc re fusius disputamus.
altera vicesima, biennio post scripta. "^ Malcki nomen mss. quibus utimur, tum vul-
Nunc locum obtinet 21 eodem ac superior anno
''
gali aliquot et Gra^cus interpres non agnoscunt.
elucubrata. Ilectius alii Captivum monachum, et Vita beati
^
Est ad eumdem Damasum trigesima sexta, Ililarionis. ctc. Duo haec opuscula sub initium hu-
anno scripta 38i. Nam licet dc Quiwfue Qu;i'stio- n jusce tomi post Pauli Vitam excudimus. Oliminter
nibus inscribatur. juxla quam s anctus pontifcx po- Epistolas quinquagcsimum primum et secundum
stulaverat, tres tamen solum cxplanat locuin obtincbant.
* Ex Origciic in Latinum translatas, eidemquc '" Quid hoc operis fuerit, ab ipso auctore praestat

Damasoinscriptas, quas in subsequcnti tcrtfo tomo cdisccre iu cjus nuncupatione ad Damasurn Evan-
excudemus. geliis pr;efixa « Pr;csens, :inquit, Prsfatiuncula
Hunc libellum supra exhibuimus hoc ipso in
' poUicetur quatuor tantum Kvangelia, quorum ordo
tomo pag. 'iS)'). In aliis cditionibus epistolisacccn- est istc, Mattlijcus, Marcus, Lucas, Joanncs,codicum
sebatur suh nnui, 35. Gr.Tcorum cmcndatacollatinnc,scd vcterum.Qua^ ne
'" p]pistola viccsima secund;)., cum in nostra, multiim a lcctionis Latin;i! consuptudine discrcpa-
tum in anti^juis cditionibus. rent, ita calamo tompcravimus. uthis tanlum,qua;
" Puta sexdccim illas, quas continua propemo- scnsiimvidcl)anttirmulare, corrcctis, reliquamanc-
dum seric a nnm.23 incipienlos. quinquc aliis in- re pateromurut fucrant. » Si canidcm operam Ce-otc-
terjectis, prioii loino repr.-csoiitamus scriptas a : ris NoviTosfaincnti liljris iin|)Ondit, (luod mihi sanc
S. Doctorc cum llom.c aj,'erol an. iW^. non iisqu(! adoo coinpcrlum cst, ut cuni vulgoeru-
'* De ohitu lilcsillx inscribitur.
estque numero ditis valdo affirmeiu corte, quod a Ilicronymi in-;

39, data codem anno. gcnio longc cst alicnum, cjusmodi Pr.xfatione nuHa
*^ Hosce in Pauli quatuor Epistolas Commen- laboris sui lectionem admonuit.
 ::

TK9 S. EUSEBII HIERONYMI. 760

Hebraicam transtuli ^ Epistolarum autom arl

; A. as-:£'ip7.77 . 'K-ittoyojv oe. twv rpoc Ela-jXav y.a:

Paulam Eustochium ^ quiaquolidie scribuntur,

et KjTzry/w/ £.7tE'.or, xaBr,|jL£pav yP^?''-'''"^' » ^^t^ao;

incertus estnumerus. Scripsi pra^lerea in Michffiam y.al 6 aptBjxo?. "Evpaf^a -po; -ajTa; xal sl; Mi-
explanationum libros duos, in Sophoniam librum ya!av Xoyo'-»; ojo, tl^ tov Naoja Xoyov Eva, zli; tov

unum ^, in Nahum librum unum, in Habacuc libros 'ASa/.ojx XoYoo? o'jo, £?; So'iov!av Xoyov £va. s!;

duos, in Aggaeum librum unum, mullaque alia dc ^ k.'Cirv.v) XoXov £va, y.al -roXXa £•/. Tovi Trpo^r^Tty.oj

operc prophetali, qusi nunc habeo in manibus, £pYO'j a vijv [/.^ta yilpoLZ =^7^, xal 0'jO£—w erXr|pojfhr.
et necdum expleta sunt Adversus Jovinianum li-
'*. Kata 'Io'jotv'.avoij X^^yo^j? 0'jo , Trpo; IIa|x|xaytov

bros duos, et ad Pammachium Apoiogeticum et 'ATToXoYr^itxov xat 'ETrtTatstov.

Epitaphium.

' Istha3C vero. Vetiis juxla Uebraicum translidi, in uti exploratum nobis est. Praef. Comment. in Jo-
Veronensi ms. non sunt. Nec profecto universum nam «Triennium,
: inquit, circiter fluxit, postquam
Vetus Teslamentum, sed quasdam duntaxat ejus quinque prophetas interpretatus sum, Michaeam,
partcs per hccc tempora ex IlebrffiO fuerat inter- Nahum, Habacuc, Sophoniam, Aggaeum ; et alio
f)retalus. Puta Regum libros, ut exejus Prnofationc opere detentus non potui implere quod cccperam :

iquet tum Prophetas et Psalterium, ut ex supe-

: scripsi enim librum de illustribus Viris,et adversum
riore capite de Sophronio quibus si addideris
;
Jovinianum duo volumina Apologelicum quoqne, » ;

Jobum quoque, alios tamen nondum attigisse fa- etc.

tendum est. Verum quemadmodum Evangelia No- Ac calcem hujus libri additus est perperamliber
vum Testamentum modo appeliaverut sic Veltts ; Gennadii Massiliensis, quasi supplementum opn-
simpliciter aliquot ejus partes dixit, maxime cum sculi S. Hieronyni nos vero. genuina solummodo
:

et reliquis eamdem operam impendere in animo in hoc tomo retinentes, aliena et supposititia abje-
constituisset. cimus in tomum V, ubi Gennadium eddimus ex
2Tres modo ad Paulam, nec plures ad Eusto- vetustissimo ms. codicc Corbeiensi, nunc Sanger-
chium superantt multffipue adeo interciderint, si manensi, num 142. Consule igitur volumen ipsum
quas seorsim iis dedit, putemus innui. Vcrum opi- in tomo V nostrffi cditionis.
nari licet, eas quoque in hunc censum referendas, Caeterum diversa diversorum exscriptorum addi-
quae plurcs impendio sunt, et libris ad illas a se tamenta neglexi quia haec indigna censeo, quae
:

inscriplis Pra^fationis loco praefixit. typis vulgata prodeant in lucem. Martian.

^ In Sophoniam, liber, qui a Gra)co interprete —
In ha?c verba Expleta sunt, omnes dcsinunt,
post Habacuc rccensetur, in Vaticano, et et a S.Cru- quos consuluimus mss. libri, et quos Martianaeus
cis codicibus ultimo loco ponitur post Agg«um. qui tamen adnotat in cod. Cluniacensi, ha?c addi
Sed quo h;cc ordine edisseruerit, docet ipsc Hie- « Item post hunc librum dedicatum, contra Jovi-
ronymus satis luculcnter, Pra^fat. lib. iii in Amos : nianum hcerelicum libros duos, » etc. quae adeo
« Non enim, inquit, a primo usque ad novissimum uncinis inclusa ex vulgatis plerisque, et Graeco
juxta ordinem quo lcguntur, sed ut potuimus, et ut interprete retinemus. At vero nihil dubitamus, ab
rogati sumus. ita eos disseruimus. Nahum, Mi- alia manu fuisse assuta ex his Praefation. Com-
chaeam, Sophoniam et Aggajum primo f.loizo^nozi- mentariorum in Jonam verbis « Triennium circi- :

xatc Pauloc ejusquc filia; Eustochio -n;po7£tp(ovr,7a. ter fluxft, postquam quinque prophetas interpre-
Secunda in Habacuc duos libros Ghromatio Aqui- tatua sum, Michaeam. Nahum, Habacuc. Sopho-
leiensi episcopo delegavi, » etc. niam et Aggaeum. et alio opere detentus non potui
''
explela sunt. Addunt cditi libri
Necdum « Ad- : implerc quod coeperam. Scripsi enim librum de
versus Jovinianum libros duos, ct ad Pamma- lllnstribus Viris. et adversum Jovinianum duo vo-
chium Apologcticum et Epitapliium. » In ms. au- lumina. Apologeticum quoque. et de Optimo gcncrc
tem codice Cluniaccnsi lcgimus « itcm post Innic
: inlerpretandi ad Pamniachium. ot ad Nepotianum,
librum dcdicatum. contra Jovinianum ha^rcticum vel dc Ncpotiano (scilicet de Vita Ckricorum el
libros duos, et Apologcticuni ad Pammachium. » Epitaphium) duos libros, ct alia, quaj enumerare
Post editum itaque libruni de Scriptoribns Eccle- longum est. »
siasticis, scsMpsit Hicronymus adversus Jovinianum
m LIBER DE VTRIS ILLUSTRIBUS. 762

APPENDIX.
I.

DE VITIS APOSTOLORUM,
Ouam versioni Gra'c;i> Libri de liris Hlustribus sub Sophronii nomine in ms. codice

suo intextam (cap. 1, post cap. 1, ct CEetera post cap. 4) Erasmus reperit.

957 A 'Avoiia; do;).'vo; ajtoj. 7:po A 958. l. Andreas frater hujus ', ut majores
f.fxtov rapao£OwxzT'.v, Xy.j6a'.; y.a'. Xovo.avoT; y.ai nostri prodiderunt. Scythis et Sogdianis et Saccis
Sixy.a-.; Exrjpu^s to EjaYYiX'.ov tou Kup-o-j t.jxcov praedicavit Evangelium Domini nostri Jesu Ghristi,
'Ir.TOj X3'.r:o'i , xa'. iv XiSarroTToAE'. iy.r^p'J;s ffi et in Sebastopoli prsedicavit, quae cognominatur
jjiE-;aAr, , ozoj ir:'.v f, -apEiiSo/T, 'A'^apoj ,
xa- magna, ubi est irruptio Apsari. et Phasis fluvius :

't»aT'.; 6 — OTaij.o;, ivOa oIxojtiv A'.0'.o— e; o'. etwte- illic incolunt ^Ethiopes interiores -. Sepultus est
coi *. eaTrrsTa'. ol iv IlaTpa'.; xf,; 'Ayaiac, arau- autem Patris civitate Achaiae, cruci suffixus ab
raoaooOt'.; j-o .ViYia Tovi pa7'.Xito; 'lioETTT,- .'Egea praefecto Edessenorum.

B'. 'Iaxto6o; 6 toj ZiScOa-o^j, TaT; 8t6o£xa cfuXaT; n. Jacobus Zebedoei filius, duodecim tribus qua)

Ta:; iv tt, oiajrop^, Taj-.v ixr^p-jfs to E'jaYYs)>'-ov erant in dispersione, omnibus praedicavit Evange-
TOJ Kjpioj T,|xtt)v 'Ir,JOJ Xpirroj . 'AvTipiOr, ol lium Domini nostri Jesu Ghristi. Interfectus est
(jLayaio^ 'j~o "Uptoooj TETpapyoj twv 'lojoaitov. aulem gladioab Flerodc tctrarcha Judaeorum.
F'. «I»'!). '.rro; 6 aT:oT:oAo; iv fl^p-JY'!?- y.T,pj7J£'. t6 III. IMiilippus apostolus in Phrygia pricdicat

E'jaYYiX '-'•''' "'^'^ K'jp'!o'j 'It,5oj . ©arTJTa'- iv '\t- Evangelium Domini Jesu. Sepelitur Hierapoli, cum
oaT:6).£'. iJLiTa twv O-jYaTiptov ivoo^toi;. t) filiabus, honorifice.

A'. BapOtoXoijLalo; 6 airoTcoXo;, 'Ivoo'?; To~i; xa- IV. Bartholomaeus apostolus, Indis iis qui dicun-
Xojixivo'.; Ejoa'ixo7'.v zy.r[p~j^- to EjaYYiX'.ov toj tur Fortunati Evangelium Ghristi, et
praedicavit
XpiTToij, xa; t6 xaTa MaTOaTov aoToT; EjaYYiX'.ov Evangelium quod est secundum Matthfeum eis tra-
eotoXiV. 'Ey.oiixT^Or, ol iv '.\).6avo7:o).£'. t^; {^-'C^' didit. Dormivit autem Albanopoli oppido majoris
Xt,<; 'ApiXivla;. Armenia3.
E', Bojtxa; 6 arojTOAo;, xaOtb; t, -apaoo7'.; -£- V. Thomas quemadmodum traditum
apostolus,
P'iyi'. , IlapOo'.; xal Mr^oo'.; xa-. IlipTat; xal Kap- est nobis, Parthis Medis et Persis et Carmanis
et
|xavo'; xal 'Vpxavot; xa-. BaxTpo'.; xa'. MaYo;; et Ilyrcanis et Bactris ct Magis pra^dicavit Evan-
ixTjp-j^s To EjaYYiY'-'^"' "'^"^ Kop-oj. 'Exotixr^Or, iv gelium Domini. Dormivit in civitateCalamina, quai
zoXi'. KaXa|X'!vT, ToT; 'IvO'.xt,;. est Indioe.
^i;'. 2(|x(i>v Xavavato; , 6 ir'.xAr,OE'.; 'lojoa; ,
VI. Simon Ghananajus, cognomento Judas, fra-
iOiXso; 'laxioSoj toj irtr/.oro-j , ott'.; xal tov ter Jacobi episcopi, qui et successit illi in episco-
xXf,pov Tf,; irirxorf,; ioi^aTO ixETa Tf,v MaxojSoj patum, post obitum Jacobi cognomento Justi,vixit
Tofi A'.xa'!oj xo'!jxr,7'.v. 'EI^t,7=v IxaTov i'.'xo7'.v ett,. annos viginti supra centum. Grucifixus autem sub
2Tajp»if) ol zapaooOi'.; zt.\ Tpaiavoj toj fJa7'.Aioj;, Trajano imperatore, mota persecutione gravi, dor-
o-.ojYiJLOvi [XiY^Xoj x'.vT,OivTo;, ixotixfjOT, L mivit.
Z'. MaTO'!a;, eI; o)v twv 'Eoooixr^xovTa, 7'JYxaTa- Matthias,cum unus esset e numero Septua-
VII.
p'.OjiT,ftd; 51 [XiT-i Twv evOExa iror^oXwv avT'. , in ordinem undecim apostolo-
ginta, allectus est
'lojSa Tovi 'Ir/.apiojTO-j Tovi 7:po5oTO'j ^''''^('^''o-j, ev rum, in locum Judoe Iscariotae, qui fuit proditor.
TTi 8 5sytip:y A(0'.O7:'!a, 6't:oj f, -aptixSoXf, 'A'|iapo'j, In altera yEthiopia '',
ubi est irruptio Apsari, et
xai "rj70'j X'.ixf,v, ixY^pjtr -r) EjaYYiX.ov, aYp(o'.; Hyssi portus, praedicavit Evangelium, 960 cum
avOptoro'.; ovJt-., 05d Kal ixo-jXTJOr,, xal ixiT eTatpT, essent homines agrestes. Et illic dormivit, et illic
'itij^ TTJi; Tn^ixtpov. scpultus cst, usquc ad hodiernum diem.

I
ScilicetSimonix Petri, nam proxime a capitc impressam loctionem i7(.')T=po'. rectius tuetur.
prinro h?cc Pseudo Soi^hronius subtcxuit. ''
Iluetio probaretur magis i^toTioqc : quod c
' Mallet Bochartus 'sTepo'.. Contra cl. Fabricius supru c. 1, AlOfort; o'i i^toTepo-. appellentur.
 763 S. EUSEBII HIERONYMI. 764

Vlir. TiinoLhcus autem, Ephesiorurn cpiscopus, A "'• T'.;j.oOio? oe, h £-(7x07:0; 'Eobo^j, /.'i-.ir-.i-

ordinatus a bcato Paulo, cx gontibus crat, non e.K Oil; 6-0 too |jLaxap(o'j IlaiAoo, l\ iOvojv v', oiy. i/

circumcisicne. Dc quo multa testatur Paulus, ad- TTcp-.ToirTi; •

10 y.al xoX/.a ix-xpz-jpz~. ITao/.o;, vojOe-

monens ut honeslam professionem dati sil)i doni twv Tr,v y.a>,T,v 6|xoXoY(av toj ooOivTo; aoT^ '/'''•/-

servaret, qui et gloriose illic testificatus est. ajxaTo; cpoXarat, 0; y.al evoo^oj; £.y.£T e|xapTopT,7c.v.

IX. Titus, episcopus Gretae, in eadem ct in cir- 0'. TIto;, ItJ.^t/.o-o^ Kp-z^Tr,;, l.v ajTT, y.a; TaT;

cumjacentibus insulis prar^dicavit Evangelium Chri- 7rs.pt; vr^ao'.; l.y.r;p'j;E to EyaYviAtov to\j Xp-.rroii.

sti. Ibidem autem et dormivit, ct sepultus est, 'Ey.st y.at £y.ot[r/;Or,, y.at l~ior, h Kp/~a,.

nempe in Greta.
X. Grescens in Galliis ^ praidicavit Evangelium, I'. Kpr^jxr,; ev FaXXtat; sy.r^po^s to E'j%-{'(il:o'/,

et illic sepultus est. Eunuchus Gandaces /Elhio- y.at iy.zi Irior^. E'jvoijyo; Kavoaxr,; tt,; pajtAtjTT,;
pum reginffi in Arabia cognomcnto Felici, ct in Ta- AtOto7Tiijv, ev 'ApaStst Tr, Eooatjxovt , y.at £v Ta-
probana insula maris Rubri Evangclium
pr.-cdicavit TrpoSavr, v/^atjj £v tt, 'EpoOpa ly.-/,p'j\t t6 E-javYe-
Domini. Aiunt autem eum et ibidem martyrium Xtov to-j Kupiou. Ao^o; ol T.zpdyi:, o'j; y.at jae-

pertulisse, et honorificc fuisse sepultum. |jLapTupT,xEvat a'jTov zY.tl., xat £vo6;w; Tacpr.vat.

T>
• Coiligere id licct e.x 11 ad Timotheum c. iv, Toj; ly.aAETJv. 0'jtoj Yap r/.aXojvTo TraYat. Ojtoj ol
nam
10; vulgo legilur Crescens iti Galatinm,
ul)i
quaedam GraBca exemplaria habent st; TaXXiav, in
Ga//?rtOT. Tradit porro Euscbius lib.iii, c. 4, ipsum
—
xat v^jv
£tAr/,p6x£;.
,j---^-
zlcf, 6J;
auTa;

Ttvi;
-r-r
ovojxa^oojtv ot tt;; £;oj ratoeta; \xf:-
Epiphan.
7:Xavr,0ivT£;
Hfleres. u
— :
- Oux
vo[i.t^o'jjtv,
— Iv
-

aXX'
tt,
-.• FaXa-
sv tt,

Et; TaXaTiav, quod Gra3ci alii praeferunt pro FaX- raXXta.

Xta dici. Theodoretus TaXaTtav, Ta; FaXXta; ou-
:

11.

EPISTOLA
Edila jam sub S. Hieronymi nomine,

DE DUODEGIM DOCTORIBUS AD DESIDERIUM

Jam sub nomine BEDiE,

DE LIIMINARIBUS EGGLESI^^

CENSURA.

Otto abutatur, qui probnre mullis nrgumentis non esse hunc Uieronijmi. scd male feriati audons felum,
contenderit. Tot verborum salebrx, pulidx circmnlocutiones, temporum atque ordinis mjmflnm atpaXfixci.,
et ne quid deterixis dicnm., perversa de scripforibus judicia, stomachum continuo movent llicronymianx glonsc

studiosis, indupie ferentibus hujusmodi lAateramenta in maximi Doctoris nomen confervi. At non ideo.
Erasmus illud jure acrusaril stuititi.v, qnO'l ubi nuctor prolessus csset se de Luminaribus toto raundi
firmamcnto luccntibus dicturum.. Pclayium, Jovinianum, et consimilcs inculcarit tencbrioncs. Son cnun
eos inlcr lununa Ixclesix collocnt, quorum scripla rcpreliendit, ct vcncno ac fellc infccta non diffitetur.

* Ita in mss. Klorcntiuis Annuntiata; Servitarum. inscribitur.

et S. CrucisMinorum. testo Martiaucco. ct in Am- - Ilabelur hoc titulo sub Beda3 nominc tom^
brosiano pcnes v. c. Ludov. Anton. Muratorium operum III, p. 401.
763 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 76«

Et pauca, inquit, de scriptoribiis manifestissime dicam. Verius illiid vitio

vcrtendum fuisset, quod Uila-
rium nomanum Pontificem rap. sceundo mcinoret, (lui S. Leoni suceessit, etdiu post mortcm llieronymi
inclaruit. Sed hominem u-^^que adco bardum ac stupidum. qui hxc ignoraret, hunc fuisse non ptito ; factum
vero librariorum eulpa, ut episeopi nomen irreperct quod ipse non seripsit. Cerle Uilarium Romanum dia-

conum Luciferianx sect.v assertorem ferme prceeipuum, quod et llicron\imus notat cap. 95, et cui in Epi-

stolam ad Jlomanos Commenlarii tribuuntur. laudari ipsa mihi persuadent priora vcrba quibiis Lucifer ipse
Calaritanus alluditur: UWariu^. inquit, Lucifer Romanorum. II(vc dixerim. ne supra quam videtur pro-
mereri. eensuris auetor pscudonijmus vexarctur. Civterum hac una fere de causa hocce ejus opusculum ad-
iungo. ct ad mss. quoque fidem subinde exigo. ne quid quod ad Hieronymum pertineat, lector aut eruditus

aut meruditus desideret.

»«' HIERONYMUS DESIDERIO.

Vis nunc acriler. mi frater Desideri, ut tibi quasi ^ secus viam ''
tamen ab eo in
cecidisse potuissent,
de luminaribus. quae toto firmamento mundi re- Scripturis messis exorta estmagna.
fuigent. pauca de scriptoribus, qui nobis multa de III. Origenes Adamantius, altiora atque majora

obscurilatibus. qujE propter carnalem mentem in- cogitans, propriumque ingenium ferre non suffi-
telligentiam impedium. ad splendorem considera- ciens'^. dum aliud loquitur, per aliud se nectit, Et
tionis spiritualem profcrre potuerunt, manifestis- cum haec nimis mentis ardore cogitasset, oneribus
sime dicam. Sed vereor Susannse Helchiie filice, ne majoribus caricabat se, et cum sic incedere non
in me sententia iniquo judicio presbyterorum im- potuisset, ruina magnaillucdevolutus est, ut ruina
pleatur. dicenlis Aiigusliae mihi undique [Al.
: ejus pararet doctrinas per aliquas seductiones ^
ubique' suut. Et mihi similiter sunt angustia?. Si ineptas, multosque de via recta in aliam viam
enim voluero aliquem ex his reprehendere, adver- perducit et venenum [Al. venenose] ejus quasi
sarios atque inimicitias mihi undique concitabo. Sirenarumque canticis, plures
tinnuiis vocibus,
Si autem noluero, nunquam quae postulasti inve- necare potuit. Melior omnibus in bonis, pejor in
nies. Sed unius tantum voluntatem condemnare malis. Aliqua vero per eum secus viam seminata
96? quam multorum consilia transire vel dcspi sunt, multi tamenaliquos ejus pessimos discipulos
ccre. mclius esse videtur. quiaunusquisque eorum „ multa'' venenosa sub ejus nomine edidisse testan-
in Scripturis sanclis diligenter laudari meruit, sed tur.
omnes breviter leviterque cum omni amore
'
tan- IV. Eusebius Caesariensis, clavis Scripturarum,
gam, ututrumque pacifice inipleam. cutosque Novi Testamenti, multis ma.jor in con-
I. Augustinus episcopus volans per montium scriptionibus a Graccis comprobatur. Scripsit Ca-
cacumina quasi aquila, et ea quap. in radicibus nones quatuor Evangeliorum, et undecim [Al.
montium fiunt, non considerans, muita coeiorum quindecim] libros Histor'ae Ecclesiasticae, qui No-
spatia. terrarumque situs, et aquarum circulum, vum Testamentum narrant atque custodiunt, et
claro sermone pronuntiat. Qui enim in lignum Xpov.y.ov, id est tcmporum breviarium. Hacc tria
fructuosum ascendere vult, paulatim ad supcriora sunt praeclara, quae in operibus ejus testantur et
ct majora carpere poma festinat, ramos autem nos ante omnia ejus vestigia qui imitari potuis-
proximos parvulis relinquit. Nos autem qui parvuli sef, nunquam reperimus.
sumus. infirmiquo atque minores, si infcrioracon- V. Heliodorus presbytcr, domum amplissimam
gregari valuerimus, nobiscum benc agetur. per modicum foramen respiciens, tentansquc ostia
968 n. cpiscopus Romanorum* lu-
Hilarius conclusa, clavcsque non habens, vix pauca ad lu-
cifer luccrnaqueEcclesiarum, et pretiosus lapis cem proderc convaluit, scd quac potuit narrarc,
adquem mortalia vix ascendunt, pulchro sermone C fidcliter narravit.
aureoque ore univeraa loquitur. Etsi cnim aliqua VI. Ambrosius frater, profundorum pinna raptus,

In mss., Lenitcr leviterque.

'
^ Mss., Ut ruina cjus parasset ad doctrinam ejus
lidem. Episcopus Lucijer Homanorum, Ecclesia-
*
aliquas seductiones. ctc.
rumque lucema. llecoie superiorem ccnsuram. ' Mss., Multi lamen discipulorum cjus pessimi
Iidem, Si ejus aliqua secus viam, etc.
•^

multa, etc.
Mss., Proprioquc ingenio non sufficiens, aliud
^"
' Mss., Et omnia ejus vestigia quo ilerare poluis-
subnectit, etc.
sct, etc.
 A

167 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. '99$

et aeris voluccr, quandiu in profundum ingredi- trarias sentcntias per odium occasionum Christia-
tur, frucluni de alto carpcre videtur. Et omne.s nis profcrens composuit, et me (quanquam in om-
ejus sentcntia3, fidei EcclcsiDC, et omnium virtutum nibus laboriosum) assidue quajstionibus infinitis

firma! sunt columnaj. afficit et vexat.

964 VII. Dardanus, multas quaestiones arripiens XI. Julius [/!/; Julianus] Africanus, cujus vesti-
per mentis astutiam, nucemque circanucleum non gium omnes orientales autralesque diligenter una-
confringens, multa impossibilia de Scripturis cum nimiterque in Danielis hebdomadibus investigant,
flducia loquitur. universa temporum spatiacum omni peritia jugi-
VIII. Paulino visum est magistrum fieri, et non que sermone construxit, et nulla ab omnibus, quae
erat ante discipulus, et fructum sine radice oriri dicta sunt per eum, in toto orbe unquam data est
fierique tentavit. Ideo ejus conscriptiones scri- contradictio.
ptore ct charta non indigent. XII. Favonius ^ a multis cujpabilis, dura senten-
IX. Pelagius, de quo apud fideles sermo est, de tia fortiterque univcrsa difficillima ingerere cona-
quo etiam et mihi gravis causa disputationis ejus tus est, et quasi qui contra undas maris navigare
verborum pene in toto orbe annuntiata est, quem
' non potest, vel contra impetum torrentis aquae
omnes Ecclesia; quasi lupum desilva mirantur. au- p natare non valet, ita cuncta, qua3 scripsit contra
reum colorem super nigrum vencnum componens, Scripturas sanctas, obstare non poterant ideo :

fontem dulcem primi mellis, amaritudinis maiitiae quasi umbra secus hominem sunt.
commiscuit. Hilarius, ex Hieronymi Catalogo cap. 100.
X. Jovinianus lasta facie, et corde aspero, potu Damasus, ex cap. 103.
dulcissimo felle commisto, multos potavit, et con- Gregorius Nazianz. ex cap. 117.

'
Mss., Gravis disputatio verhorum, ctc.
' Hunc Favonium, nisi corruptum nomen est, apud alios veteres nusquam inveni laudatum.

VERBORUM, SENTENTIARUM ET RERUM INSIGNIORUM.

QU^ IN TOMO SECUNDO CONTINENTUR.

^gypti siugulae civitates singulas bestias venerantur,

335. Ex nomina sua sortiuntur, 336. In iEgypto et Pa-
iis
Abacuc Canticuni quo tilnlo iusoribitur, 738. Loquitur laestina vacca non comeditur, 33i.
audacter ad Dominum, sese repreheudit, et scripsit Can- Aeris iotemperies nihil aliud praiter pudenda velari
ticum pceniteutite, 73'J. Quid «Jeprecatur, 772. liistoria patitur, 4i.
Abacuc missi ad Danielem, non invenitur in Hebrajo, Aerii lnEresis, 416.
349. JEs Cyprium in quo figura; portentosee sculplffi, 23.
Abradotas occisus, 311. iEsculapius, 622. ifisculapii vates iuterrogati, 23.
Abraham virtus, lides, 713. Abraham conscientia fragi- /Etatis ordo commendatur, 279. Quid dicilur de utrius-
iitatis suajpronus cecidit ia terram, 706. PuLaus se cc- que sexus cetate divcrsa, 789.
iare Deo, aperto ridere non audet, iOid. Non credit quod Afri laccrtis viridibvs vesci solent, 334. De Afro Gram-
Deus repromisit, et causas increduiitatis expunit, i/nd. matico quid referlur, 556. Ager irriguus et voluptatis,
Arguitur aDeo occulta res|ionsione, ibid. Abraham asse- 337. Nomo securus aKrum possidet, 196.
ritur trigamus, 268. Adjurat servuin in Christo, 252 Ahra- Aguitio in (juo differt ii notione, 614.
ham ct Sara arguuutur in risu, 731. lidem ex eo quod Aila urbs immineus mari Rubro, 21.
postea crediderunt, justitia; pahnam acceperunt, iOid. Albiuus successur Festi iu gubernatioue Judae», 831.
Abraham et c.T,teri nou sibi divites fuerunt, 703. Alcestin fertur pro Admeto spoute defuuctam, 311.
Abrotanum iegro uou audet dare, nisi qui didicit,
472.
Alcibiades, 2H. A quo occisus, 311. Amor coucubina'
Abstinenliai bonum et maUun saturitatis, 346, 347. iu illum, ibid»
Beatitudo paradisi absque abstinentia cibi nou potuit Alcmena; adulterium. 397.
dedicari, 346. Aiexaudor Magnus, 567. Alexander quid dixisse nar-
Academici, 55cS. ratur ad AchiUis tumulum, 13.
Accusatio vera contra fratrem displicel, 467. Alexander Aphrod. Aristotelis volumina edisseren^, ,

Achaiu! Ecclesi;c pUiribiis han-esibus vexataj, 801,893.

'

476. Commentarii ejusdem. 035.

Achihas lector, 193. Alexander imperator. 893. Eilius est Mammeae, ^9.
AchiUis tumulus ab Alexaudro visilatus, 13. Alexander Ilierosolymorum Episcopus,S79.Exstaleju5
Actoria IVula uxor M. Catonis Ceusorii, 310. Ejus vi- Epistola, ibid. Cum
Narcisso roxit Ecclesiaiu, ibid. Uor-
tia, ibid. pro confessione Christi, 895.
^ . , . ,.
Eva luivit in carcere
Adam spe diviuitatis supplaiitatus est, 13. Ailaiu et
Domiui IVuehautur, 241, AlexandriuiP Ecclesiiv consuetudo, 875. Ejus Martyres,
in ])aradiso virgines, coiisortio
'i92. Alcxaudria et /Egyptus iu L\X suis Hesychium
lan-
265. Monogamus fuil, 264.
Admolus quautum amatus, 311. dat auclorem, 522. Quid oouslitutum fuit iu Sjuodo
Adulator ()uouiO(lo deliuilur, 723. Alexaudrina, 193. Occideus asseusum ci pra^buil, ibiti-

Adulari proprio hiereticorum csl, 722. De verbo Alnia interpretatio Judeeorum, 287. Vera
yEgroti muUi vito! mortem prseferunl, 483. assignatur, 2S8.
769 INDEX REKUM ET SENTENTIARUM. rw
Amatbas discipulus AntoDii, 2. Ejiis corpus sepelivit, pulus fuit Froutonis Oratoris, 865. Liber pro Cbristiano
ibid. dogmate ei traditur, ibid. Antouinus Caracalla,
875.
Amiizone:', 382. Antoiiiua Orator, S02. InAntoiiii Oratoris laudibus
Ambitio inter luctns lacrymasqiie non cessans, 14. pertoiial Tullius, ibid. Ui.^erlos se ait vidisse iiiultos,
Ambrusii ilivilis jiista reprebensio, i^'M. Aiiii'?ns fnit eloqucntcm adliuc neminem, tljid.

Orij?enis, el Er^'odiuctes vocaliir. Odl. Auior Auibrosii iu .\ntoniu.* Clcopatra' junctus, ."i.

Origeueni, el ejus opera, 044. Anilirosii laudes, \i'i'i. 648. Antouius pr;L'positi monacborum caput
dicitur juxta
Anibrosii libri seriuoiiibus Origenis ploni, 04 1. Dicilur co- vulgus, Onlo
2. quis? 14, 15. Ad eum ma-
v'tii' .Vuloiiii,

lnmnaEcclesi;L>,i7/iV/.AmbrosiunilaceraluiuabIIieronymo gnus concursus iiopulorum. quare ? ibid. Descriptio

fit

voluit Rutinus, 647. Interpres fuit Orif^enis, 504. hubitatiouis et celinlii" illius, 30. Labores et exercitia,
Amiciti;L> ex quo tiruiur uascuntur, oSO. Nulla major ibid. Olijiirgat onagros et ei obcdienliam pr.xbent, i6irf.
inimicitia, ijuam amicitias uecessitate sociare, 153. Quare i^notum illiu» sepulcrum, ibid. Prceceperat ut
Amici rari auut boni el tideles. ''.'>G. Insidiit eorum occultaretur, ibi(/. (.iuidet Autoiiiiis de Christi gloria, el
<:avend<E, 770. Prudentis est, et aniici post reconciliatam iuteritu Salanas 7. Pauli tunica diebus P;isch.i; et Pen-
!<imultatem, etiam leves suspicioues fugere, 459. Si ami- tecostcs veslitus esl, 12. .\utonii et llilarionis mutuae
cus pro te dixerit, uou lestis aul judex, sed fautor puta- epistohe, 2(i. Ilumilitas Antonii, 10. /Etas, 6. .Mors ejus

bilur, 410. Nunquani de amicorum judicio gloriandiini, cognita Ililarioui autequaui uunliaretur, 29. Elementa
409. Amicus [irava ijuoque judicat, lOii. diiuntur lugerc mortem .Vntonii, 32. Gra;coet Romano
Aminadad, quid siguiticat? 287. stylo niemori;!' traditus, 3. Monasterium Antonii a Sara-
Ammon Beronices episcopus, 911. cenis occup.ituiu, 10.
Amor sanctus impatieutiam nou babet, 401. Tota amo- Quare irrisus? 877.
Apelles, 431.
ris insectatio apud Platonem e.xposita est, 318. Ejus in- Aper Erymanthius, 38.S.
i-OQimoda Lysias explicat, ibiil. Apicii ei Paxami jura, 304.
Ampbiaraus ab uxore sua proditus, 317. Apocalypsis inliiiila lulurornm mysteria continet, 280.
Anatiasii, 533. Apocalypsim quinam iutorpretali suut, 845.
Anaclelus, 111. Homcc episcopus, 853. Apocryphi libri ab Ecclcsia non recepti, non sunt
Anastasius urbis HoniantL! episcopus, 401, 515, 546, legendi, 393. Libri iuter Apocryphas Scripluras repudia-
550, 553, 560, 56 i. Praniicat Origenem bajreticum, 465. ti, 839. Multi ob iguoriiutiam, Apocryphorum deliramen-
Epislola papae Anastasii, 549. Una ad Joannem Hiero- ta sectantur, 420. Libri Apocriphi et ficta; revelationes,
soiyra. 505. 394. Apocrypha ucscit Ecclesi.a, 403, Apocryphorum de-
Anaxilidis liber secundus dc Philosophia, 300. liranienta,'214.
Andabatarum mos pugnandi, 210. More eorum' pu- Apollinaris, 469. Apollinaris translatio assuta ex di-
gnare quid sit ? 29». versis pannis, 528. Consequentiam sciipturarum non ex
Corpora SS. .\ndrea?. Luca; et Timothei trauslata, 391. rcgula veritatis, sed exsuojudicio texuit, i^irf. Apollina-
Angeli,nomen estoflicii,423.Secundumnaluraiu suam ris scripsit adversus Porphyriuiu, 527. Apollinaris opus-
sunt invisibiles, 41.i. Immortales leguntur j^er gratiam, cula, 477. luter Apollinarem et Didymum styli et dogma-
iion per natuiam, 750. Nusqiiaui auditiir spiritualinm tum magna est diversitas, 513.
virtulum iu cielo uuiitias celebrari, 430. Angelorum me- Apolliuaris Ilieropolitan.T Pxclesia; Sacerdos, 867.
rita diversa. 360. E.iercitus Augelorum, vocantur caslra Apollonius Gr;ecus, stans iu consistorio aute Domitia-
Uei, 700. Datur subordinatio iuter illo.«, 470. Ilabent uum, scribitur repente uou comparuisse, 444.
diversa officiorum geuera, ct uierita, 480. Possunt re- Apollouius a quo fuit proditus? 881.
cipere peccatum, 329. Siiuilitudo auijelorum in quo est Apostolorum verba dicuntur igniculi; Christi lampas
posita ? 439. Angelus refuga, 582,612. Angelo Epbesi clarissima, 732. Fidem illoruin Judaj proditio non des-
deserta charitas imputatur, 198. In Angclo Pcrgamenaj truxit, 360. Per os Apostolorum Christus nobis sonat,
Ecclesife idolothytorum esus, et Nicolaitarum doctrina 421. Ante Prophetas inter spiritualia charismata positi
reprehendilur, 108. leguntur, ibir/. llumiliantur, ut exaitentur, 881. Quo sen-
Anianus succedit Marco, 845. su non fuerunt perfecti, 704. Non fuerunt sine peccato,
Anicelur regens Ecclesiam, 857. Decimus episcopus ibid. Apostoli carnis fragilitate superati, 7.j7. Instante
Itomse fuil post Petrum, 863. cruce de dignitate contendunl, 760. Super omnes homi-
Anima non est de Uei substaatia, 426. Ecclesiastica nes peccatores erant, 788. Salvis amicitiis dissenserunt
opinio de origine aniiiiaruui, 557. Trcs auimae origines iuler se, 532. Navicula Apostolorum periclitatur, 191.
nolantur, 407. Tres senlenti.e de eadem, IViH. Quotidie Apostoli, Propheta; et Sancti peccatores se esse plan-
IJeus fabricaturaniinas ratiouales, 427. Anima nobis cum guut, 357. LX.X iuterpretibus prajferuntur, 520. Aposto-
diis,corpuscum belluis commune est, 330. Corpus puer li sequuntur LXX ubi non discordant ab IIebra;o ubi :

dicitur, anima pcedagogus, ibid. Vinculum aninue corpus, discrepant,i d posuerunl in tiraeco, quod didicerunt
481. Comparatione aniniae et corporis, 339. Utriusque apud lIebra;os, 529.
creator esl Ueiis, 428. Ex auima et corpore compacti, Apio Grammaticus Alcxandriuus, 847. Sub Caligula
iitriusqne substantiic natur.ini consequimur, 794. Quo- legalus missus est, iOid. Scri|)sit coutra Philonem, tbid,
iiiodo corpus saniim diritur, si uullo languore vexetur: Apbroditon oppidum, 30,
ila anima absqiie nulla [lerturbatioue quatiatur,
vilin, si Aquilae trausmarina cadavera sentiuut, 445.
704. Non llagilatiir iiitor lingu.x', scd aniniffi quaiiitur Aquileiensis Ecclesix' additio in Symbolo, 577,
pietas, 224. Crandis c.v.-iiltalio illius unde sit, 341. Prius Arabes et Saraceni quibus vescuutur, 334. Nefas arbi-
anima; refectio qua^reuda, quam corporis, 27. Cogialio- trantur vesci caruibus porcoruni, ibid.
iium et [lerturbationum iiiipclus sustinet. Quare?794. Arbitrii liberi nos condidit Deus, nec ad virlutes,
Animal non potest vivere, nisi crcsceiidi capax sit, 340. nec ad vitiii necessitate trahimur, 326. Praescientia Uei
Bruta animalia, quamvis in longo itinere, noverunt se- cum libcro arbitrio, 788. Frustra semper oramus, si ia
cundo divcrticiila, 486. .Multa auiiualia Ueum esse seu- iiostro arbitrio est laccre quod volumus, 760. Eo sublato
tiunt, 12. .Miiltiiudo veuenatorum auimaliumex impro- Mauicbajorum secta conslruilur, 787. Libcrum arbitrium
viso ebullieus, 32. Brula auimalia curata, 23. Venenala in eo taiitum est, ut velimus, cupiamns, et placitis tri-
notantur, 47. buamus assensum, 703. In operibus nostris quid tribui-
Animi humani in diveriiim mutatio, 737. Nibil ita tiir, ibid. Non sic donata est liberi arliitrii gralia, ut Dei
obruil illum iit pleiius venler. 311. pQr singula tolliitur iuJminiculum, (iOO. In voluntate
Anni.T'dictum oplimiim, .'tl2. iiostra, et iu cursu libcrum servatur arbitrium sed in ;

Ante, pra'posilio. quid o.^^tcndil s;epe ? 207. coiisummalioiie voluiilatiset cnrsus, Dci potentiiBcuncta
Anlhropomorphil.x', »18. Eorumdem hjcresis, 589. relini|uuiilur, 7(i0. Nun iiostra; soluin est poteslatis facere
Anticbrisli adventus credilus, 889. Vera Anlichristi quod volumiis, sod ol Uei clementia;, 749. Quid frangit
prfed:catio, 357. Synagoga ejusdem, qua; ? 201. superbientom arbitrii libertatem ? 702. Non potest ad
Anligonus Caryplius, 821. Christum porgere, nisi trahatur a Deo, i6ii^/. Ubi miseri-
Antinoi.s urbs, niide a[ii ellata? 330.
cordia est, liborum iirbilriuin cessal ex parte, 70,1.
Antinous serviig Adriani C;esaris, 863. Hnic gymnicus Arborum (Do), Iritici, etc, somiiie et incremonto non-
ngon exercelur, et esl civitas ex ejus nominc Antinois iiuUa diiuuliir, 432. Taiiuliu iioc arln r bona malos fru-
dicla, ibii/.
clus facit. noc ni;ila bouos, quamdiu vel iu bouitatesua,
Anliochia, Melropolis lotiiis Orienlis, 447. Urbs est vel in malitia perscveriil, 3(i0.
Syria', 41.
Arca Noe, typus Ecclcsia;, 359. Ejus sacramenta cum
Antiochi Epipbanis impiclas, 779. Ecclesia, lO.i. Periclitata cst in diluvio, ibid. Septenus
Antis Ihenis hisloria, 345. numerus animalium cur ingressus in Arcam Noe, 267,
Antoninus Pius imperalor, 857, 865. Arcesilas voritatem e vita tollebat, 498.
II ADtoninue, 837, 86o. Antoninus
Verus, iOiU. Disci- Archangeius prinius est Augeloruiu, 479.
fii' INDEX RERUM ET SENTENTIARUM.
Archelaus Comes laudatus, 449. Aurelius (L.) Commodus, 857.
Archippus auditor Pythagor.-B Thebis scholas habuit, Auriga Gazensis percussus a dajmone curatur, 20.
565. Memoriter teuens doctoris sui pra.'cepta, ingeuio Auri fames quid cogit facere, 4.
pro libris utebalur. ex <iiiibu3 nonnulla referuutur, ihid. Autolycus, 867.
Archytas Tarentinus, G7.
Argumentationibus res piana non debet fieri dubia, B
503.
Ariminensis synodi Acta, 188 et seq. In Ecclesia, quae Babylas Ecclesiae Antiochenae Pontifex in carcere mor-
est apud Ariminum, quid faetum ? 189. Ecclesi* serva- tuus, 895. Antiochiae passus est, et ductus Caesaream,
bant in areis acta synodi Ariminensis, 190. Episcopi dolis 803.
Ariminensibus irretiti altcstantur se uihil in sua fide Racellus pro baculo, 67,
suspicatos esse, 191. Ractri, senes objiciunt canibus, 335.
Aristtfueta vult ad Antoniumpergere, sed prohibetur, Raisanes diaconus, in quo laudaudus, 30.
et quomodo, 29. Uxor erat Elpidii, 19. De sanitate filio- Ralisla quanto plus retrahitur, tanto fortius mittit, 240.
rura suorum soUicila pergit ad Ililarionem, ifjid. Rals.amus, quid, 393-
Aristeas uihil refert de cellulis LXX interpretum, ^>2Q. Raptismum imperfeclum sine invocatione Spiritussan-
Aristides, 861. cti, 130. Verum et legitimum Ecclesiae baptismum, 180.
Aristion, 859. Perfectum non potest dici.nisi quodincruceetinresurre-
Aristobulus scripsit adversus gentes, 879. ctione Christi est, 179. In baptismo ter caputmergebatur,
Aristoclides Orchomeui tyrannus, 308. 180. Egressi lac el mel praegustabant, quare, iAi</. Ncque
Aristomenes Messenius, in quo fuit justissimus, 308. enim aqua lavat animam, sed prius ipsa lavatur a spiritu,
Absolvitur opera et precibus virginum, ibid. 177. Quid sit homo per baptismum, ibid. Confertur in
Aristophanes, 183. uomine SS. Trinitatis, ibid. Nullum est sine Spiritu san-
Aristoteles fuit princeps philosophorum, 707. Prosa De quo liberati sumus per illud, 7i2.
cto, ibid., 177, 179.
scripsit, 332. Pythagorica praicepta prosequitur in iibris Vetera peccata conscindit, uovas virtutes non tribuit,
suis, 566. Aristotelisargumentalionibusutebaatur Ariani, 719. Raptismus priTcterita donat peccata, nou futuram
183. Scripsil de matrimouio, 318 Opiniones, .^58. Spi- servatjustiliam, 781. Quo sensu aequalesnon efDcitsusci-
ueta, 206. Ex lectione Aristotelis quid cognoscitur ^^TG. pientes, 289. NuUus sic esse potest sine vitio, quomodo
Arius, 412, 508. Dogma ejusdem de Christo, 512. Arius qui stalim f.rocedunt de Christi fonte, 800. Solemne erat
dicit cuncla creataper Fiiium, 423. Vocatur da^monium in lavacro iuterrogare de religione, 184. Baptismi effe-
meridianum, 509. Caput est Arianorum et causa malo- ctus, 489. Qnid orabant commuoicaturi post baptismum ?
rum. Subscripsit NictEUcB syuodo, 193. Auctores hajresis 800. Dum Joanois baptismo quis tribuit plusquam habuit,
Ariana3, ibiJ. Ingemuit totus orbis, et Ariauum se esse Dominicum destruit, 179. Corvus et columba emissi de
miratus est, 191. Arca Noe typus baptismi, 195. Verba Psalmistae conve-
Ariauorum dogma, 184. Objiciunt calumniam, cui re- nientia surgeulibus de fonte baptismatis, 800.
spondet Ecclesia, 861. Conveuticuia illorum, castrasunt Baptizandi consuetudo inEcclesia, 419. Manus impo-
diaboli, 172. Arianorum episcopus, hostis est Christi, nebantur baptizatis ad invocationem Spiritus sancti, 180.
176. Ariani et Semiariani Spiritum sauctum conditum Presbyter et diaconus jus non habent baptizandi sine
blasphemant, 423. Dei Filio nou concedunt, quod Pela- jussione episcopi, 182. Necessitate cogente, licet laicis
gius tribuit omni homini, 776. Episcopi et clerici Ariani baptizare, ibid. Qui sciens ab haereticis baptizatus esl,
qui subscripserunt Jiomoousion iu Nicaena synodo, 193. erroris veniam non meretur, 184.
Nouieu hcrmoousion sedamnarpsimulabant,410.Epistolae Rar npud Hebraeos diversa significat, 475.
et libri Ariauorum aute syuodum Nica^nam editi, 193. Baranina praecepter Hieronymi, 469.
Nounulla de Arianis dicuntur, 173, 189. Rarbelus quid, 393.
Artes omnes Deus possibiles dedit humano geneii, 716. Rarchochebas auctor seditionis Judaicae, 559. Stipulam
Nullus est, quamvis sit ingeuiosus, qui omnes compre- in ore succensam ventilabat, ut flammas evomere pula-
hendere possit, 717. Artes quas Graeci [iavauaoui; vocant, retur, ibid.
716. Notanturaliae permultaa, 717. Aliud suutartes, <aliud Rardesanes Rabylonius, 871.
id quod per arles est, 702. Rarjona, quid significat? 475.
Artemisiae uxoris Mausoli pudicitia iusignis, 310. Fuit Rarnabas clementior Paulo, 763.
regina Caria;, et prajdicatur laudibus poelarum et histo- Barnabas Cyprius, 339.
ricorum, ibid. Mortuum virum semper amavit ut vivum ;
Rartholomaii interpretatio,475. Christum praedicavit in
mirai maguitudiuis exstruxit sepulcrum, ibid. India juxta Matthaei Evang., 875.
Artemonis dogma instauratum, 913. R.isilides magister luxuria;, 381. Rasilidis portenta
Artaxerxis sententia corrigitur ab Estlier, 792. verborum, 197. luipia commenta, ibid. Viginti quatuor
Asa quamvis justus, errasse dicitur, 767. volumiua Rasilidis hniretici, 861. Ejus mysteria, quae ?
Asclepiades Cyprius, 343, 919. Ordinatio Asclepiailis ibid. Mortuus est in .Vlexaudria, ibid.
coufessoris, 879. Raimi ^gyptium Monasterii nomen, 95.
Afinius Pollio, 485. Belis Diacbnisque fabulai, 527.
Aspri Commentarii in Virgilium et Sallustium, 472. Rella (Unde), et rixae, 764.
Assuerus vocaliir Artaxerxes a Septuaginta, 792. Renedictio panis et olei, 29.
Somnus aufertur ab oculis ejus, quare, ibid. NonnuUa Berylli Dialogus, 899.
de eodem referuntur, ibid. Beraia, 43. Urbs est Syrire, 833.
Asterisci et Obeli in versione Hieronymi, 665. Bessorum cachinaus, 332.
Aslerii et Apollinarii libri contra Marcellum Ancyra- BethesdfE lacus vis et virtus, 117.
num, 925. Bethuha, 30.
Atalante (De) Calydonla virgine, quid referunt fabul.-e, Bil)liotheca divina, quae?915, Caesariensis Bibliotheca,
306. 541, 782. In illa quid esset, 833.
Aterbius coucitatus adversus Rufinum, 561. Ilicrony- Bilia exemplum pudicitite, 312. In iiuo insuper lau- i

mum judicabat haireticumex ejus amicitiis, jT/frf. Latra- datur, ibid.

bat conlra Rufiuum, ibid. Blasphemia veni.im non meretur, 467. Aperla indigna-
Aterio (De Qu.) quajdam narr.antur, 419. liouem llagitat, 402.
Athanasius triuu)phator ud Ecclesiam suam revcrtilur, Blastus. 873. i

191. Dcfeudit errorem Dionysii, 509. Alhauasius ol Pau- Bouitas in qua re suspecta habetur, 251.
linus soli iu Orieute catholici, 411. Bouum Dei est omue bonum quod gerimus, 777. Unus-
AUienodorus frater Theodori, ot ejus comes, 905. quisque sti.nindum vires suas quautum potuerit exlen-
Discipuli fuerunt Origenis, ibid. datur ad bonum, 713. Nihil bouo conlrarium est, nisi
Athenogeron quid sit, 536. malum, 246. Bona et mala suo imputaulur auctori, 563.
Athletis (De) quid dicitur a Galeno, 340. De bouis ad meliora mulalio, dexleraj et poteuti* Dei
Allici sales, 550. cst, 765.Non est iujuslus Domiuus ut tantum peccata
Atlicoli hiunauis vcscuntur carnibus, 335. coiidemuet, et bouorum operum nou meminerit, ibid,
Avaritia- occasio cst miiltis uomen pauperum, 21. Deli- Boua iiidilVereutia, 317.
ci;u el epularum varietates, fomenta avaritia' sunl, 341. Resor, quid signitical ? 442.
Audacia etrreuata quo non eruu\pat, 554. Rosra, iutcrprctatur cavo, 774.
Audita (Aliter), aliler visa uarrautur. 521. Non asque Rrutus, 471. Rrulus Porciam duxit, 312. Quorum do-
iuimici audiuut ct amici, 409. gmata discuntur in Rruto, 565.
Aureliauus, 913. Rucolia /Egypli, 38.
Aurelius (M.) AQtouiaus Macrino successit, 903. Budda e latere virginis generatus est, 309.
73 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 774
peccalo, :i21. Omnia posse, illius est, i-t illi servatur,
760. Solus omnes virlutes hiiliuit, 719. Brachium illius
Caciim describit Virtfilius, 387. salutein pricbnit, 774. Christus fiiitin nlerobeatii; Maria;
Ciederc iiliu.l est parenlis aneclii, aliud coutra ;ulver- deceui niensibns. 206. Soliis clausas porlas vnlvip, virgi-
iialis aperuit, 74.i. .Natns iu ciirue Ecciesiani plantavit,
arios desiL-vire, "iii. Nullus fortiter a semetipso Cicditur,
19,"). Assumpti iitiiniuis veritas in Christo, 758. Aliquid
12. in
CcBsaris Augusti dictum, 419. carne.et pioptcr carnem nou potuisse uarratur, ibid.Qm-
Cffisarea mi-tropolis est Pahestiuic. 417. Exempla prte- dam 1'atres uiiuus caiite locuti suiit de divinitate Christl
luil virginum puellaram, 301. In Ca^sarea Ecclesiadedi-
ante hicresim Arianam, 509. Caruein naluru; humanajel
ala per Coruelium ceuturiouem, ibiii. Oliui lurris Stra-
animam snscepit, 49;i. Ilunc conlitentur dicniones, i6irf.
Fil quicstio de anima illius, ibid. Christus virgo de vir-
onis vocabaliir. SS3.
CiEsarius fraler Gregorii Nazianzeni, 943. gine,de incorrupla iucorruptus, 249. Imilemur ejus con-
Caiaua hivresis iuetaurata, 396. versaliouein, quiuon possuinnsimitiiri uativitatem, ibid.
Caiuici, 197. Christns canduhisiu viiginilalt;, rubicundusin martyrio,
Cdius Cali^'ula, SW. 287. Pricco virgioitatis, 208. Iu carue virgo, iu spiritu
Callides, .'iOG.
mouogauins, 205. Lavacro suo nuiudavit atjuas, 170.
Callislio, ST7. Omnes, exceptis pancis, illnm a"stiiuabaiit filium Josephj
CalumuiiE novum genus, a-ii. 209. Caro Christi meiisnram fragilitatis suic exccdere
Carucli dromedarii rumiuantes, 48. uon potuit, quare?7,j8. Carnis detrimenta non pertulit,
CamillaregiuaVolscorum obinsignem castitalem virgo 795. lujuriam ejusdcm supcravit et fragilitatem, 786*.
lominatur, 306. Turno auxilium praibult, t//u/. Dolores scnlit, 778. Diem et horam consummationis
Caudidatus Coustantii imperatoris a diiMuonis posses- ultiniic ignor.ivit, 758. Qnoiuodo in monte transli^uratus,
ione liberatus, 24. Simplicitiis ejus rustica, ifjid. 437. Intidelitatis alieuii' slupore relinetur, 7.57. Cur Chri-
Candidus, sectator Valeutiuiaui, 509. Dialogus Candidi stus, ciim ciclt^ris Judaicani conversalionem secutus est?
•tOrigeuis, 511. Cbrislum asserit proiatum a patre, et 305. Licet frequeiis iu prandiis, nec gnia; scribitur ser-
liemoninm pessimie natura;, tbid. visse, uec veulri, 352. Secuudnm quod filius est liominis,
Canes lalraut pro domiuis suis, 569. senlentiam tcmperat, 737. Snb persona assumpti hominis
Canticum Canticorum virginitatis continet sacrameota, (jiiid loquitur? 747, 748. Usus est Hebraicis Scripturis,

!85. Non significat amorem caruis, 286. 528. Christus expressit mysterinm in typum sua; passio-
Capri Commentarii, 497. nis, 3.'j2. Homo passurus, hominis loquilur verbis, 758.
Caricus, 881. Quomodo oravil iu cruce, 799. Hunc crucifixum illuse-
Caroeades, Philonis discipulus, 309. Veritatem e vita runt Judici, et bonoraverunt Geutiles, 195. Uedempti
luferebat, 498. suuuis sanguine et passione illius, 255.
Carnisoperadamnantur, non natura, 436. Qai in carne Christus quidqnid fecit post resurreclioijem suam, vere
sunt, Deo placere uon possuut, 273. Alia carnis, alia et in veritate fecit, 444. Quod ab oculis repente evanuit,
corporis dehnitio. 435. Esuscarnium usque ad Diluvium virtus Dei est, nou umbra; aut phantasmatis, tbid. Post
ii,'notus, 267. A mullis rejicilur, 3i3 et seq. illam comedit, ut probaret verilalem corporis sui, 352.
Carpocrates, 197. Respondeturqnicrenlibus. curChristusnonaguoscebatur
Cartliago condita fuit a Didone, 310. lu castitatis laude post resurrectiouem suam? 445. Cognitus et nou cognitus
lediticata et linila est, ibiil. Incenditur, ibid. idem semper erat, ibid. Salvavit oiunia, ut omnis mun-
Carus imperalor, 913. dus subjiciatur Deo, et illius clementia conservetur, 774.
Caspii, senes mortuos projiciunt bestiis, 335. Sulijicieudus est patri secundum dispensationem caruis
Cassandra vates Apolliuis et Junonis virgo, 307. assumptae, 713. QuomoJo cum illo uuum sumus 371.
:

Cassiani Valentiniaui opusculum, 879. Quaoto sunthnmiliora (^na; pro nobis passus est, tanto
Castitas semper priclata nuptiis, 165. Ejus privilegium, plus illi debemus, 226. Fratres Christi eodem modo testi-
4 (,4. meutur, quo Joseph fEstimatus est pater, 224. Omnia pa-
Cataphrygarum haeresis^exordium, 881. vebunt ad adventum iUius, 774. Gloria ejnsdem, et inte-
Catilin.T sententia, 540. rilus Satana;, 7. Christus verus Salomon, quales habet
Catonis Censoris uxor, 316. Catoniana severitas, 469. armigeros, 285. Ad quos pergit, ibid. Sub Christo impe-
Superbia, 726. Catouisexempium, 335. Calo vir Marciae, ratore, quis gloriosior, 293. Extremitatem temporum
312. retraxit ad principium, 208. Nihil desiderat de his qufe
Ceciiius presbyter convertit Cyprianum ad fidem, 907. videutur, 857. Nudum Christum nndus sequere, 756. Hoc
Celsus inimi<U3 Chrisli, 823. Adversus Celsum et Por- ludns uon est, uec jocus, ibid. Haeresis Christum anle in-
phyrium multi scripsere, 569. carnntionemuegans,89t*. HiEreticierraveruntnon intelli-
Censor iniquus, quis? 502. gentes mysterium nalivitatis Christi, 745. Cur Marcioa
Cerberus, 387. asserit ualivit.item Chrisli fuisse in phantasmate ? 444.
Cereales, 536. asserentes resurrcctioneiu Cbristi fuisse iii
Ilaeretici
Cerei iu lemplis quare accensi ? 394. Ad Evangelii phantasmate, et uativilatem ejnspntativam, 431.Ariano-
lt!ctiouem accenduDtnr. quare? ifiid. rnm blaspheiniicin Filium etSpirituui sauctnm, 181, 184.
Cerinthiis, 200, 813. Ebionem habuit successorem, 497. Chromalius (B.), 520. Hieronymi Praifatiuncula ad
Evnngelia laniavii, ibid. eumdem, 521.
Certa uon sunt dimitleiida, ut iucerla sectemur, 400. Chryseis vatcs Apollinis et Jnnonis virgo, 307.
Certamen qui aufert, iuilcrt coronam, 784. Quamdiu Chrysippus inlcr spiueta versatnr, 471. Conforta ejus-
vivimus, in certaminc sumus, 747. dem ucnmina, 487. Piiccipit nuptias, quare ? 318. Inter
Chalauna!, sive Habylouaj turris, 88. Chrysippnra et Diodorum contenlio, 702. Juxta Chrysip-
Chalchia'cus virgo, 300. pum polest quis perfccte carere passionibus, 749.
Cbaritalis diguitas, 491. Servetura nobis palienterct Chrysogonus seclator Rutiui, 488. Mulla objicit Hiero-
lenitci charitas animi, vinculum lidei, concordia sacer- nyiiio,quibus respondet .«anctus doctor, ibid.
dotii, 199. Chrysophora, sancta femina, 869.
Charybdis, 563. Insaliabilis vorago, 551. Cibus tenuis necessarius sanitali, 341. Commendatur,
Chfcremon multa narrat de saccrdolibuSiEgypii, 342 340. Cibus facilior quisustentat corpus, 339. Eorum cupi-
ditas, qiiid operatnr? 337. Cibi cxquisitimajorem poenam
Chnum /Egyplium monasterii nomeu, 89. habculiu iQtinirendo quam volnplatem iu abntendt),340.
Christianorum erat mos, coelesliacontemfdari, et sem- Virisduio opcri iiiiinci[iatis qni cibi convtjiiiant, 332.
per orare Dcnm, 849. Onid procul debet esse a moribus Cicatrix iLalo obdiicla. iiicocto pure, diruiupitnr, 191.
illorum, 569. Quid Homa non potnit Christianis c.xpro- Ciccronis senleutia, 727. Oralioues ejns pro Vatinio,
brare, 309. Apud Christianos vilinm est magrinm, luriie etc, 505. Libri Ciceronis qnimiue dispntiint ile passio-
quid narrare vel facere, 221. Non ad osteutationem, sed iiibns, 749. Commeiitarii in Dialogos illins, 472. Cicero-
ad ivdiHcationem eis loquendum cst,.;35. Gladius, votum vt;! Cataiogus Oriitornm, 823.
Brntns,
iiis Quorum do-
Christianorum, 3. FortituUonou convenitChristiano 3H. gmatadiscnnlnr iu Ciceroue:'' 565. Repudiavit Terentiam
SaDitas absque viribus nimiis necessaria est, ei, 'ibid. nxorcni, et aliaiu nubere coutemnit, 310. Lingna ejus a
INiMiin Cbristianorum r|ui salvautur, 726. Omuc Fiilvia conluditur, .'^09.
quod nou
licel ChrisliaDo. coiiimune esl tam ejiiscopo (|uam Cilicia de lilis ca|irarnni, 98.
laico
174. Ouem hc-crcticnm dixeris, Christianum nijgasti, Cimiccs dolorcm faucium et urioa;
ibid difficultatem de-
Christns nunquam fuit sine Spirilu sancto, 17'J. Sc- pelluut, 332.
cuudns et co-iestis Adam dicitur, 375. Unus Cliristus et Circumcisio sccnnda cum petrino cultello, 270.
unus Deus omnibus Christianorum ordinibua, 173. Stulti- Cirratorum turba ould solet decantare, 475.
tia illius aapientiam veterum contemDit,
425. Solus sine Cisternam Syri Gutbam vocant, 6.
 775 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM.
Claudia virgo Vestalis, 307. Claudiaj, 320. indicatus, 191. Sub rege Constantio quid factum ? 188.
Claudius, 847. Successor Constantii, quis ? 191.
Claudius episcopus legit iilasphemias.quae Valentis fe- Consulatus viros illustrat, 319.
rebantnr? 1!)0. Mnlta iiropoDit Valcnti damnanda, ihid. Contemnendanon sunt quasi parva,sinequibu8magna
Cleautis sapientia, l^iV. constare non i^ossunt, 353.
Clearchus, quid scripsit de Plalone ? 309. Continentiaperfecta oranes virtutes sustentat etprote-
Clemens apostoloruni discipulus post apostolos cpisco- git, 300. Contineutia et pudicitia commendantur, 269.
pus Ronia^, luit et martyr, 859, 507. De ejos libris, ([uid Convcnarum urbs, 390.
reJertur ? ibifl. Nonnulla habent
ha^retica, ihid. Defendi- Conversationem veterem deponamus, et arripiamoB
tur, 509. Scripsit Epistoias, 2,";8. Stylus Epistola; Cle- novam, 300.
mentis ad Corinthios couvenit characteri Epistol.Tcad He- Corinthiorum propositiones factae ad Apostolum, 245.
brfjeos, 853. Ecclesia ejus nomine Romai exstructa, ibid. Corueliam pudicitia aequavit Graccho, 319.
Clemens Alexandrinaj Ecclesiaj, ma^i-ster Origenis, Cornelius pater monasterii Mochanseos, 83.
N77. Scripsisse dicitur, Filium Dei creatum esse, 508. Cornelius dedicavit Ecclesiam in Caesarea, 301.
Defenditur, z6/(/. e< 509. Clemens quid solebat dicere, ut Cornelius quo tempore raartyr occubuit, 3.
probaret quod dicebat, 409. Clemeutis testimouiuin de Cornelii tribuni sediliusi defensio, 419.
Jacobo, 831. Quid scripsit in sexto u-OTOzo>r7£ojv libro, Cornelius Nepos, (juid refert ? ibid. V. Nepos.
843. Notatur, 903. Coronam accipiet qui in hoc saiculo victor exstiterit
Clementiam (Ad) natura hominum prona est, ct in 782.
alieno peccato sui quieque miseretur, 407. Corpusnonmanet in unoeteteodemstatunaturae,340.
Cleobulina, 320. Totum corpus, doloreunius menbricruciatur,7l3.0uam-
Clericorum cadibatus, 388. Ecclesia non recipit nisi vis sanum et robustum raro caret infirmitatibus, 794. In-
virffines sint aut contiuentes, ihid. Ne lucra sajculi in terdum pituitae molestiam patitur, ut fiat firmissimum,
Christi quaerat militia, 264. Sit hospitalis. ilnd. Quidani ildd. NuIIum datur quod careat omni infirmitate, ibid.
sunt canpones, 229. Clerici et monaciu majori honore Absque gustu et cibis impossibile est humanum corpus
hospitio suscipiendi, 03. subsistere, 339. Corpus mortis quod sit? 481. Corpus
Clytemuestra occidit virum ob amorem adulteri, 317. coBleste, et corpus terrestre, 435.
Collecta fratrum congregatio ia unum locum, 58 et 72. Correptio vivificatio est, 802. In corripiendo, sumus
Item ipsius quoque loci vocabulum, 71. CoUectiC liebaQt adulatores divitum, 773. -\on est necesse, in multorum
die Dominico, 398. scandala ruinamque proferri, quae secreto aut corripi
CochebasduxfactionisJudaiciEinChristianossa;vit,863. possunt, aut emendari, 534.
Codicis Latini depravatio, 260. In Latinis codicibus Corruptio et incorruptio ad quid pertinent, 298.
quid non invenitur ? 261. Quid male legitur ? 297. Lati- Crapulam (fn) invectio, 339.
norum codicum non probata interpretatio, 281. Quid in Crassus 471, 536. Semel in vita risisse dicitur, 486.
plerisque codicibus antiquis additum nou est, 747. Palaes- Crates rhebanus aurum projecit in mare, 338.
tini codices, quos ab Origene elaboratos quidam vulga- Creatoris (Qui tollit) artificis varietatem, (iiversitatem
runt. a quibus leguntur, 523. rerum, et graliarum distantiam? 715. Quod majus est tri-
Coelebs, unde dictus ? 381. buitur Creatori, quod uiiuus denegatur, t^B.
Coelum non repromittilur in veteri Testamento, 128. Creatura omnis excepto Deo sub vitio est, 372. Peccalo
Primum praedicaiura est in Evangelio, ibid. Coelestium subjacet, et iudiget misericordia Dei, 744.
virtutum ordines, 369. Eadem coeli plaga tribus uomi- Creati boui sumus a Deo, nostro vitio lapsi, 284. In
uibusappellatur, 219. Qui nihilcceleste possunt cogitare, usus homiuum cuncta suut creata, 330. .Minus est res-
341. tituere quod fuerit, quam facere quod non fuit, 440.
Cogitatio et sensus dantur a Deo, 777. Proprise mentis Qui pure credit, debet pure loqui, 409. Quae est ista
cogitationes saepe sermo non explicat, 407. Tacita cogi- simplicitas, nescire quod credas, 327.
tationon latetscientiam Dei, 731.Nostracogitatioquan(Jo Crescens Cynicus sectator iibidinum, et hostis Chris-
confirmatur ? 791. tianorum, 885.
Colubri pellis dolorem aurium mitigat, 332. Criraiuum objectiones, non chartae Ecclesiasticae, sed
Columba pacem terr.-E nuntiat, 195. Duo pulli colum- libelli juJicum debent continere, 569.
barum oblati pro Christo, 305. Crispi Caesaris, filii, Constantini magister quis ? 919.
Comici sententia, 336, 650. Hic Crispus a Patre interfectus fuit, ibid. Dictum Crisp.
Commentariorum mos et regula, 541. Quid operis ha- 13.
bent, 471. Commentariorum scriptores, 472. Commen- Cr(Esus notatur, 535.
tarii in Terentii comcedias, 371. lu Orationes Ciceronis, Crudelitate quasi pietate uti.
ibid. Crucis vexillum et praedicationis austeritas idolorum
Commentatoris officium, 477. templa destruxit, 367. In illa de hostibus triumphamus,
Comparare et emere, quid ditferunt. 537. 226. Hajc objectum professionis, et fidei nostrae, ibid.
Comparatio inferioris, superioris injuria, 239. Crux Christi non est facilis, 756. Siguum Crucis laudatum.
Conclusionum septem modi, 486. Armat frontem, 6. Vox impia Crucem Christi evacual,
Concordia oppidum Italiai, 889. 186.
Concubinarum fides, 311. Pro Ctesiphonte oratio, 520.
Coucupiscentiae sepulcra perseverant, 353. CucuUi monachorum habebant signa Monasterii, et
Condemnatur nemo in eo, quod facere-non potuit,741. Domus, 68 et seq.
Coudilionem nostram ex historia discimus, 777. Uua- Curius, 37. Curii paupertas, 342.
quaeque res de suo .<tatu et conditione Creatori nonin- Cyclades, 551.
videat, 715. Cyprianus semperperraansit in commuuioue Stephani
Confessores sub nomine exsules Athanasii, 101. Uomani Pontificis, 198. Nonnullaex eodem citanturquae
CoDfidendum, nec iu i^apientia uostra, nec in ullis vir- id probant, ?6tV/. Nunquaui anathematizavit eos.qui illum
tutibus, sed iu solo Domino, 791. sequi noIuerunt,z6i'/. Ad Jubaianumde hffireticis rebapti-
Coufiuguut ('Quid) nounnlli audaci temeritate, 226. zandis scripsit, 199.B. Cypriauusreprobausbaplisma ha?-
Confiteri debemus vitia no.«tra, 765. Qui peccata sim- reticorum, Africanam de hac rc syuodum congregavit,
))liciter confitentur, merentur humilitatd clemeutiam 190. Cartliagine sanguiuem fudit, 4. De perseculioue hu- j

Salvatoris, 754. jus temporis, qnid dicil? iiif/. De S. Cvpriauo, quid dic '
1

Conjugia Ecclesia probat et dispensat, 306. Conjugati tum? 891. Vox ojusdem, 410. Epistohe Cypriani in quibus ; 1

assunq)ti iu apostolatum, reliuquunt coujugaleofficium, laceratur Stephanus, 200. t>[>us ejusdem ad Quirinum,
277. Haeretici damnant coujugia, 306. 729. Eabula de Cypriauo martyre, 513.
Conscienliae cruces, 705.
Consilii diUereutia et praccepti, 256.
Constans Calliarnm priuceps, 925.
D
Constantia sauctu femiua pergit ad Ililarioncm a'gro- Da>raones ununi Deum credunt.et coutremiscuut, 32J.
tantem, 39. Olei uuctioue filia ejus, et gener curati, t6ir/. Da-raouum discursus, 392. Fallaces suut, et callidi, 24.
Dolore uiortua est propter corpus hujnssancti furatum, Nolunt pravos vulnerare. sed rectos corde, 760. Voces
sepulcro ejus uoctes du-
ibid. Solita crat pervigiles iu DaMnonnm resouabaut iu templo antiquissimo, 38.
cere, ibid. Damoniacus puro sermouc Syro loquilur, quanivis i

Constantiuopolis Luciaui martyris exemplaria probat, liuguam ignoraret, 25.

522. l)almati;e insuko, 535.
Constantinus imperalor, et Conslantius, 929. Damasus papa, 415. '

Cousluulius rex Ariause heeresi faveus, per bestiam Per quod Dauaes vlcta est pudicitia, 534,
111 INDEX HEHUM ET SENTENTIAROM. 778
Daniel adlmc innT, iiiioiiKnto nolii:^ [loiuilo .'
.i3l. Pcr Didonisliislorin ol landos, ;!10.
•'jiuiiiim riiit horriliilis Ipoiiiljii?, 310. Qiiid jiixla DiilMiiiis liin.liitiir, 106. Ejns libcr dc S|iiriln
liyi>o- sancto,
lie^iim (iicliim est (!.• Danieic, Noe et .lub?27t;.
F.cer.-siii; 107 ct sc([.|. Pricceiitorllioronviiii Alcxandriic, 103.
Ihristi Fiiit
Danielemle^fhantjnxtaThe.niolioniseilitioucm, ;isserlorOriacnis. .i(i2, 507. In Trinitate Calliolicns
i27. est,
I.ibrnm o.lidit de S(.iritii sancto r(iienUraiislnlillIie-
t/>:if.
Darins rex Medornm dive.s. .531. ronyiiiiH, j6/V/. In oo .[ii.aidain laudantiir, ([u;i'dam
David virtii* aniini mansn.'tiido, TH. Hcgesmnlti con- dam-
uanlur, :.5(5. Diversiis ost ul. Apollioario iu .stvlo et doff-
lervali siint virtntibiis David j.alri^ .-ini,!);?. Do.*crtns niate ;)',3. Libn tros Didvini lu Osoe. ii.''.^.
cst
.nrninppr fia^',lilali sii;e. 76i. .Mnitis aliis honis sna vitia E'xplanat et
edissent Iranshitioneni Jndicorum, Si^S. Liber
..mpensavit, i/nii. lu qno fnit \ir sanjjninarins, 27i.
Didvmi ad
Kiilinum, i/jii/. Didymns, 460.
Dcbemnr uon ei cui nascimnr, sed cni renaseiinnr, Dies soK liiijns siecnli lahori deslinantur,
36. V. Ks?e. 3G6.
Diiramia priniis unptiis snbjicitnr, 2G2. Dc
Qui deci[.inut seipsos, 33S. oa nnid
dictnm ? i/>u/. .t pcii. A multis avil.us rc[»roLalnr, 283
Deciiis et Valenaons j.ersecutores Cbrislianornm, 3. Diiramiis in clcrnin non potest eligi, 203.
inimas ciii»icl»ant, jiiRnlare, non corporn, U>id. Digilornm conjiinctio et in.Tqnalitas, 240.
D.'curi(>nei notati, it. Difrnilatiim inler honiincs ordo ex laboris
Versnri in Deiiciis. .1 ilfliciariim viliis non 'cneriim-
varielate
diversns est, 4S0.
nssibile e.*i, 33S. .Non i.iilcnlnr boati, qiii f.dicilatc istins Dil;itio non osl damiiiini, ubi ccrtior lit
c<-uii et dcliciis
cx diialione
perfriinnlnr, 33."». victoria, 24(1.
Deiicta per ifjnorantiam, 730. Pru his jiibct Ecclcsia Dilemna ux c.aniilicum ofliciua ct mcditulioue nrola-
ostias olrerri, ifj-.tl. et 741. V. Ignoranlia, IVccatnm,
tum, 535.
1 imen. Dileiv.maton decidens in grande blasphemiarum
Demetrianns cnjus .luditor ? 919. ba-
ratrnm. 787.
Demetrii.s Alexnndri.e episcopns, 875. Ofrenditnr de Dilii:ciitos quos vocamns, 481.
rdinatione Origenis, ,sn3. Ah Orifjene laceratiir, 509.
Dilipenti;! nimia snspiciones facit, 400-
Demetrins Judiens scriptor conlra (Jentcs, 870. Dioclotiiinus, 015.
Dcinoslhenes Amor studii in illo qnaiitns, 173. \)e- Diodorus Socralicus liliiis insignis pndicitife hal.uisse
oslheais Oratio pro Ctcsiphonle translalaa Tiillio, 520.
narratur, 300. Intcr Diodornm ct Chrvsippum
>?mo8lhcnes et /Hachincs contra se invicciu fnlminanl, conlentio
' '
702.
piogenos in qno famosus, 344, 345. Toros Platonis
D.-inotio Areopugitarum priuceps, 307. Eins lu-
filia vir^^o
" latis pedibns ciir concnlcavit. 338.
interfecit. ihul.
Dix.ysius Coriulhionim episcopus, 807
Dcnariiis unns qnid
significnt ? 374. Diouysins Rom.ne preshyler, postea episcopus,
DeneRare solent nonnulli c-laii-is ocnlis, i]ni non cre- 805.
Dionysius cpiscopus DiospoIi'os, 452.
uit factnin esse, i|nod noliint, 193.
Dionysil qnatuor voinmina contra Sabellinm,
Deoscnlatio pro vencrationc aimd flebrfpns, 475. 508 De-
lahitnr in dogma Ariannm, ifni/. Defenditur,
D.M-bicum mores in parciuibns s.Miil.i.s, 33:;. ibift
Dioscoriiles, 332.
Dcsiderins .pii p.'tit ab Hioronvmo? 3S9.
Discipulus nemo potest priusesse qnam mapistrum
Non Desperanilum, licct post b.-i|.tisma peccemns, 323. diiUprfedicantom, 18G. Absurdnmest utdiscipulns.-ul
au-
Almni Deiim boniim, aliuni jnstum lin.xeriint hjureti-
ma-
gistrum vadens ante sit artif.itx qnam doccatur 184
!
.")2. Ad-
Delrnctorum malitia, 524.
versariu3 vincilnr, discipnlns docetnr, Christus
cos habuitdi?cipu!os,PhariP.Ti niultos. qnid iudo
m. nau-
Dcna foli'3 est immortalis, T,0. Soln? verax omnis conclu-
ditnr?3.S0. Discipnlus imitaus vitia magislri,
>mo meuda.T, 700. Soins Dcns est sine pcc.ato/771 So- 55»)
Quidam inerudito sapicntes remanent, duin liolnnt
i e.«t sapiens. 750. Ejus riiitii omr.ia
giibernanlnr, (.08. iliscere qiiod ignorant, 473.
:
illiuscnnctii pciidcnt jiidicio, .ini Crc;itor est omiiinm,
Dis[.utalioiiisorilo, clratio veritatis,eOO. In
1. Deo cuiula possibilia sunt, 720 Dci vcllc, f.MisPc Esclcsiasli-
cadispiitationc, nnilinm jurgiorum delirnmonla
t, 427. Potentia Dei .•omdicmbilur,
440. Polest i[iiid(|iiid vitentnr
552. iNulluscalhoIicornm in ilis(iul;ilioiie scctanim
lueril, 783.r;l.Mnentia Dei. Eadem conscrvamiir. 75-^
tur-
pituiliiieiii ei, advoi-sns qucm (iispiilat,
iiinium Creatorc.-^t, K97. Animanim si-inil ol.jccit, 500
etcorpornm Dissensio aliqiiid hiibot hnman.T fragilitiitis,' 703
'

Lconilitor, 407. 5;i'.i. Non esl .«ii[.eilliioriiiii

arlilex ;!32 Dissolutis qii.-n convciiiiiiit, :;38.
oi.era in veritalo et jii = lilia, 770. Dco oiimia
vivnnt" Lbi [.ro[jriclas singnlornm, ilii altrinscciis .liv.-rsitas,
. Prjpscientin Dei. 477 Nihil possnmn-; ccl;iic Doiim,'
IraDei jnstaest, 747. Coin[nin.itio Dei intordnm
I.
cle- Divitum misora condilio, 13.
•ntiam sonal, 714. Dei comparatiimo niilla cn'atura
no- fur (jUffirnntnr. ct oariim iisns, 341
Divitiic
t esse porfecta. 710. 1)01. m n.-mo vidit in hoc
s.-ncnlo Doctorcs Christiani debont latrare pro Christo
i Alind e?t voliintas Doi.alind iiidnl;;cnlia, 20S 560
.
Volun- In Dogmatibns el qii.-nstionibns disseren.lis
1Dei non discntiendii, sed cnni t!ralianim
adiono pa- non per-
sona, sed cansa qnDercnda est, 781.
nda est, /i,6. Non possnmiifj Dei soire jn.licia
slro arhitrio.
cl ex Dogma ncnliliiim, ct cx [larto Platonicum, 424.
iHiun sontontiai pr.TJmli.^aro, 2S4'(;ur
hiil sihi oirerri
Dominicus liomo qno sensii Christns dictus sit 157
victima£?776. Non volnntato, sed i-lo-
nmcomparatione pomilianus princcps, i:80. Helogavit .loannem Evan-
ilhis pr.'occ[.it, j/.iV/. Impietates
sinit gelistam, ?/.;/. Porsocutio Domitiani, 845. Occisns
ri ad iiiinienila porcata. 780. fuit,
et ojus actiis nsenutii rcscissi, i/nd.
)oiis .inomo.lo oritomniain omnibiis, 713. Similitndo
Doninion qiiid indicavit llieronvmo, 034.
i Ptvornoontenii.lalio, .|na!iiloro[,romiailiir70(;.
ne omnos inhabitaf. ;i7(;. S.-mpor in nohis
Non Dominus ail .liid.-oos dcclinavit,"883.
m.iiora de«i- Donatns dc qno nconsat Christianos, 020. Africa etNu-
•iil,ttn'l.(^Juomodo iinnm snnins in illo:' .37.s
Sermones midia snu (icrsmisione decopfio, ihid. Donati pr.iicepto-
I per Srisnavissimisunt, 771. His non nrqnioscerc pcc- ris Ilieronyiiii Conriienfarii, 472.
um esl, ,70. coronnl
nobi3?787. In adimple-
(Jiiiil i.i
no tempornm roca[.itnlavit omnia.2C7. Donec et iisquo .idvcrbia
scnsn llclvidii, 210 Eadem
Dous pr.csonlin exponnutiir Ilioronymo, i/dd.
;ib
iicnt, non fiilnra. 78S. Non
condoninat ox pnpscionfia Dona Clirisli diversa siint, 250.
honitnlis est
Dotes cor[.oris et animi, .ili.-c sunt iri nonnullis. et
tffi nl olm;it .|noin scit malnm
'. DQmini oiisto.lien.ln siib-i|anlia 503
fntiirum, alifo m
aliis, 720.

Jenteronomii Do.=itlicnsSain;iritanoriim prince[is[in)plictas repudia-

lih.-r ennmoralio est [iraiioritornm, 735.
"'"'•""yn.o indicem Anotorum Draconlins o()iscopns, nhi cxsulabat, 30.
l'.,Sif'fr"'''"V''\
l.'Siasticonim. sK;. De.xtor, S2;;.
)iabolns ol Visitaliir ;ib llibirione, i/tid.
tiij,,. pj,,^ insatiiibiio^ 282. D.^ Sirintiiri'* Dnilius prinins Itom.-c iiavali ccrtamiiie Iriumrjliavit
ll'Tniir'1 ." '1; \^'- ^''''' '"""" •'l""l ill'»n. i"»idiii> 312. 1)0 00 qnod dicitnr? i/,ul. ' '

is inellabile», l,.
Niini[iiam a|.orla tn.nt.- so i.roilit,43
^im jnmentaoorri|.it bominnm Dulcedo simiilata, viriis pessimnm tegit, 403.
oan^a. 25. Amni.Hura
Anlid.)tura
isti ooi.l.-a venei.n
diaboli. 242.
('lalecticorun. I..|i.li.:ii|;r., 200
'i.ina virjro [.orman..it,:{07'.
Dinmplonplnm inconsum r-;bion snccossor Cerinthi
De a.ictontnle b„j„, in,,.,„|ii
.

iifC launc;e sacerdotes ot VcsI;l',

j., 'r,ferl"r?

307
S" rcjooit Evangelia,
Scrqdoiibiis aiiti.[iiis iiiq.ugiialiir, 225. Ebioii,
107.
200.
A
icffiarchus in jihris Antif,nitntnm Ehioiiilaruin dogma, 843.
quid rerprt?342 Ebiymiiis, vol Ehiyminm, vnx iflgyptia. sivo
ictum e-regimn uobilis Honiaui, Ci)|)tica,
317. loci uomen, sive piilpiti ojns, qui
priocinebat, 58.
Patrol. XXIII.
2.^4
 77<i INDEX RERUM ET SENTENTIAIIUM. 780
El)ori.-5 segmeata iii niodekis varias assumunliir, 331. pla3, 434. Epiplianii litlertC ad Siriciiim^ 121. Adversua
Edcssa, 43. Origenem, 468.
Ivlitjoiies Qiiinta, Scxla, ol. Soplima, 80:J. Oninla ftdi- Episcopos et presbyteros vult Deus lales esse quales
qiioropcrta, ihid. Editioncs.iudaicoruui trans-
tio iihi et a Piiuius docet, 717. Non idoo rcjicifndi, si sint in qui-
latonim cmcljaiitiir maguis sumptibus, 528. Ilas cdis- biisdam re[ir(!bensibilos, 718 el seq. Sola virliis opisco-
Kcrehaiil Patres, ilnd. Vid. Versioncs. pos ot presbytoro5 hcatos eflicit, nou dignitas, 293. Et
Edom aut ir.rrcnus interprctatur, aul crucnius, 412. qniJ couveuil? 718 et seq. Ad episcopum pcrtinct manus
Ecclcsia univcrsalis essc dcbel, non ad angulum con- imponerc baptiziit.is, 181. Quare talis impositio ei reser-
stitutu, 186. lu corpore Ecclcsi;e Christus capul est, 71:5. vatur ? i/jid. Roscrvatur ad honorem potius Sacerdotii,
Quibusdam repugnantibusmembris,corpuscapiliuonest quam ad legcm iiecossitatis, ihid. Ecclesife lumen est
subjectum, «6u/. Supcr Petrum stabili molc fundataest, epi-copus, 175. Condimcnluni est tolius rauudi, et pro-
707. Nec impetu llumiuis, nec iiila tcmpcstate concuti- priifi Ecclcsifp, i/4d. In r>i losia constitiiiliir, ut popuhim
tur, ihii/. iJiver.-itas mausionuui .Arca; Noe, praingiira- coerceat ab errore. 176 Pojiulornm zrlus ct aniop in
yit varictalcm Ecclcsia!, 2G7. L't in Arcaomiiiiim anima- opiscopos usqiie ;id [icnc intorcmptionom deponentinm
linui gencra, itaiii Ecelcsia liomincs sunt universarum illos, 192 Epi-;co]iiis non sibi tautuni liiccat. sed omiii-
gcntitim, ct moriim, 105. IMaxima elemenla Ecclesiic, bns [u-osit, 176. -Non prodest illi coriscientia virtiilum
885. Leviora praiccpta data rudi adhuc Ecclcsiif, 290. frui, nisi credilnm, sibi [jopnluni possit instrnere, 292.
In EcclesiaDcl, Eimplicitas est, et pura confcssio, 102 In Ejus pudicitia qiialis essc debeat, Hnd. Non sufficil epi-
uno Ecclesiffi corporc, membra sunt diversii, 711. Eccle- sco|)o propriam li;iborc piidicitiam, uisi eafiliorum et co-
siadiviliis major virtutibiis minor facta (\=t, 41. In ilia mitum, et minislrornm pudore decorolur, 718. Timeat
permanendum ab Apostolis fundata, iisque ad
est, iiua; incurrore p(i>nam Heli sacerdotis, i/ji>f. Nnllus aut rarus
diem liauc durat, 201. Ordincs Ecclesi.e. 300. Gradus, est opiscopus, qui omuia babeat qii;o habere docetur,
195. Ecclesia credentium Christo talis fuit. qnales nuuc 710. Si unum vol duo de catalogo virtutiim ei dcfnerit,
mouachi esse uiluntur, 847. Periclitatur in mundo, 105. nou ideo carcbit jiisti vocabulo. t6iV/. Episcopus, si ceci-
Quos adversarios habeat, 308. De omni Ecclesia quid dcrit, diflicile inipetrat veniam, 175. Tunc nou prodest
sentieudiim csl?194, 105. Viros maximos ac uoctos populo, 176. Episcopus, [iresbyter, diaconus, non sunt
semper habuit Ecclcsia. 823. uomiua meritorum, sed ofliciorum, 202. Is quid conve-
Ecclcsiasticorum caudida vestis, 727. Ecclcsia multis uit, i/jid. Qnis episcopus bene sibi conscius patitur se
gradibusconsistcus, presl)yterisepiscopisquefinitur,195. depoui ? 192. De episcoporum senlentiis non judicat
Ecclesiastes liber multa suggerit de natura rerum, Hierooymus, nec cupit eorum decrota rescimJi, 546.
558. Dc illo uuUa est ambiguitas, 731. Quando vocatnr .-Vutichristi di5ii[,ulus, 176 Afri episcopi
Eleemosyua. Nou statim qui extendit pauperimanum, propter ecclosiasticas causas cougregati. 417. Exsules
Deo feuerat, 188. lu eleemosyna quicrimus vanam glo- redeuut ad Ecclesias per iudnlgentiam Jnliani, 191. In
rlam, 754. Rarus qui ea uiente nou faciat, i/iid. Consue- recipiendo episcopum ex ha^resi reverteutem, nniversa
tudo cleemosynarum apud Ilebrfcos ct Chrisliauot!, 399. cui projest provincia, Ecclesiic sociatur, 174. Episcopi
Quibus potissiinum sunt faciendiB, ibid. Nemo melius (jui uon ordinaut diacouos, nisi prius uxores duxeriut.
erogat, quamqui sibi nihil rcservat, 21. 388. Decepti, 189 et seq.
Elcmenta quatuor sunt, e quibus omues res compactae, Epistola ad Ilebrajos, cujus creditnr. 837. Nou habe-
431. batur aiiud Romauos, 899. Epistola 1'auli ad Laodicen-
Ai)ud Eleusinam quibusdam cibis abstinere. solemue ses ab oumibus explosa, 839. Epistohe Pauli ad Sene-
eral, 344. PriEccpla tria in templo Elenfiuic, ibid. cam. et Seneca; ad Paulum, 851. Epistola; Rlblina:', 754.
Eleutberlus Auiceti diacouus postea Ilomiinus episco- Epularum largitas corpus fraugit et animam, 341.
pus, 863. Rella ct subversiones urbium et epularum deliciis ex-
Elias iuterpretatur /br/ts Domini, 408. Virtus EliiB, ze- citantur, 340.
lus,713. Elias ct Elisccus stulte positi in catalogo niari- Equi Circenses nutriti ad celebrandum felicem Sabi-
torum, 275. Autc immortalis fuit, quam mortuns, 3i8. n;vrnm raptum, 22.
Quid uicruit jcjunio ? 349. Raptus est ciirnens, 4:57. Elias In Eremo Syriae, quid vidit Hieronvmus, 5. Eremus
et Enoch noudiim mortui, 704. lu eadem pcrmauent Chalcidis, 42.
aetale, qua rapti suut, 440. Vitio uon caruit, 7()7. Erichthonius de solo aestu libidinis generatus, 247.
Elisau duplex spiritus, 370. Eripbyla, cur virum suum prodidit? 317.
Elisabeth ct Zachariiis inferiores suul sanctilate bpatae Errore nuUus (pii non ca[)iatnr. 7i8. Natura boniinnm
JMari», 712. est defeudere errorem suum, 191. Quautus est errorin
Elocutionis genus frequentissimum, 567. populo cum errat ipse qui doceat, 176.
Eloquentiin vis ac proprielas, 420. lu a;ternuiii nomeu Esau degeneravit, ([uare? 42s.
effert, 319. Eloqueutia Atttico flore variata, 501. Esdras, P^intateuchi instaurator, 212. Liber apocry-
Elusa, urbs seraibarbara, 26. phus sub nomiue Esdra> propouilur, 303.
Emmaus, appellata cst Nicopolis, 903. Aliud est Esse posse. alind est esse, 701.
Emere et comparare, quomodo diiferunt, 537. Omne quod dicitur aut Esse, aut non esse, iater bona
Empedocles, 565, 567. Dogma ejusdijm, 331. vel mala debet numerari, 690.
, Eucratilio, iiude. 869. Error horum, 274. Essenorum vita, 343.
^Euoch, cur translatus ? 266. Translatus est in carne, Esther quomodo senleutiam Artaxerxis correxil, 474.
437. Enoch et Eliasnondum mortui,79i. Et coloui para- Etesii venit, 551.
disi, 437. Quo cibo vescuntur, iOid. Liber Euoch apo- Eubulus scripsit historiam Mithric, 314.
crypbus. 83:J. Dc eo Judas Apostolus sumpsit testimo- Eucharislia^ Corpus Domiui ia Ecclesia, 191. IUud at-
nium, iOid. Ircctabaut ejiiscopi, 173. Ministrabatur populo de su-
S. Ephraem scriida in ecclesiis quibusdam recitaban- blimi loco, ibid. Snmptio corporis Cbrisli, 800. Slundi
tur, 943. Laiidatiir. ifn(/. debent sumere, 269. lllud ;i^qualiter accipimus, licol
Eiiicurus voluiitiitis assertor revocal a nuptiis, ;il7. [iro lucrilis accipioutium divorsnm sit, 364. Prima coiu-
Quid docct de cibis? 340. Epicuri damnata seatentia, munio Chrtsti post baptisiuum, 800. Eucharistia Domini
333. Luxuria, 387. Epicurus, 2il, 558. cum cautionc snmenda, 7:)4.
Enuouiius, 508. Auctor est baereseos contra reliquias.
•

Epicurtci coutcmuunt logicam, 487.

Epidaurus Dalmatite oppidum, 35. Quid pra>dicat us- 305 Ejns soctatorcs Hasilioas .Vi)osl()loruni el Martyruui
([ue hodie? 36. iiou ingrediuntur. et libros illiiis majoris auotoritatis^
Epilibiiuius iusignis Ecclcsia! sacerdos. 416. Quinque arbitrautur,quamevangolia,395.DogniaEuuomiidoChri-!
liiiguas uovcrat, 537. Palcr dicitur episcoporum, et re- sto,512. Dogma ejusdem, 501.Enuomii aOiou luvresis, 4!6.
liqiiiie siuiclitatis autiiiua-, 4I9.Epiph;inii palicntia,420. Eunouiiauoruui et Arianorum h»resis totuui Orientem
Prudentia, 450 lliimilitiis ct charitasiu .loannom lliero- [lossedit, 411.
solyniil 414. E|iipli.inius probans verba .loannis Hiero-
,
Eunnchi illi [ilaront, quos castravit uoii necessilas, sea
8olynii,sese piirgal ii suspirionc h;crt',-cos, it.s. \'onoi;ilio volnnliis, 257. Ty|)iis ouiinohorum volunlate. qui? ibid.
populi in l^iiphiinium, i/jtd. Laudatur, 411. \'onitlliero- Eiiiiuclins rogiuio Cau.liiois ob robiir lidei, viri noinea
solyninin, 561. i;pislolii> llioronymi ad illum, ibid. Ibi obtinnit, i/iid.
rcc(!pil Hicronyinum, 551. Epipliauius lo,]uens coutra Ku|iborbus rouatns osse perliibetnr, ^^^T.
Origouom, a (|iiibus doridotnr, 417. EpiplKuiius a Uufliuo Kplii auor, 911.
la»stis, 552. De quo iiccusalur ? ;iOi. E|)istola contra Epi- Eiipoloniiis JudiiMis qiiid sori[)sil ? 870.
pliiiuiiiiii, Iii.t. I.aiidcs llihirionis scripsil. !3. Nonnulhi Euripilos ([iiid refert ? U*. Euripidis tragivdiff, in
Epiplianii voibii lolcriiiitiir, ,")53. Ejusdom cpislola liirto miilioro.- siiiit niiiloJiolii, 317 •

siiblatd, ibid. Epi|iliauius propler ros, ot proptcr vorba Europa et Asia decenuali belb coDlligunt, ibid.
legebatur, 911. Plures ejusdem opistoUc, quibus sori- Eusebius consul, 188.
 781

Eusebiiis episcopiis Nicomefliensi.*,

INDEX REHUM ET SENTENTIARUM. m
i/i/V/, l!»2. iinlue, repeiitiir, ihid. Si in Pelro modica fides est, in
Kuscbiu? ei>i.-iC(>|.ii!i Cipsiir. ii' l*iil;i'<liiiii'. !<)_>. Prinoeps •pio iiiaL-nu sit ignoriitur, Iss. Perfecta qiiid facit in
eoiuiii ili.iliir, .iOo 0-l,-H(lil ()ri;.n'iiriii Ariiuwp |.t!rli.li;i' («laiilc? 1S9. I'"i.;ei Pcnipulositas, .44. Libet-ii confessio
t'iii.-;se. j/-«/. S.'x lil.n.s s.ripsil |.r.^ Oiififiu', HU, .Ttl. (•ju--dcm, i^i^. Siiiriliis sanctiis iion eflicilur habitator
S.rripsit vil;uii l'anipliili iiinrtvris, Wi.i. lixplamit i'f e.lis- hiijiis iciiipli, qiio Anlislilem 11. .11 babct vcram lidein,
I

serit trimslali.>ii('ii) .lii.la'oriiiii. "tlH. S.ripsil ii.lvfisiis ISI, Fidcs crosii, iil cst, tion siiiiii, ncqiic iulcgrii, 41,").
Porplivriiiiii, .".'T. Lil.ri Eu.-cl.ii |.i;i'rore.)l.'s apertaiii Numi; c luiitatis, el liilci, iutidelilas scripla, IsS. Arro-
ltliispli..'iii;aiii de Filio et S(.iiitii saiiclo, 4l8.(Jui'.l ilice- gantia est. noii r.'S[)ondere iulenogantibus de lide, 410.
).it, iit )ip|irol)iiret miuil ii-j^eriit. 169. Scripsit pro Ori- Sacrdote lidcm veraiii pne.I .anlc, ex omniuiii corde
rfiit', !.ti):t. In fjii^scitaooiicHilil. "iiS. Ensfhiiis (|nos co- tcnebr.e discutiunlur, 17.";. Uidiculum est ((ueinpiain
.lices Urij^.'iii iril.iiit, .1:21. Oui 1 liii.-^ohius ..l.jiciJliat .M.'- aulc de liilc (lispulare, .[Uiiiii credere, 1.S4. Fidcs et de-
tli.>ilio iiiiirtyri, lOG, Lbi .lispiilalijiieiii P.-tri et .\pio- votio siiiqiliciiiiii hiilicl iiiercedcm, ^Wt. Miilta [iropo-
uis courgiiit, .s:,:i. Eiisehius ub Hi.'r.)!ivmo l.iiulalus, et nnntiir credcuda snb [m.im iuiiiilicmatis, 190.
(.»pii.sculiiejusilem franslala, 400. I)e (/111 libri .'C(;lesias- Filii ct haTcdes qiiomo.Io [.alribiis cuusa suut
tristitiae,
tic« Mi.^^toriii" Eusebii Pami.hili adjiinieoto fiienint llie- ;>i,').
ruuymo, S2l. Firiiiiliaiiiis Cii'sare.1' eiiiscopus fit Origenisdiscipulus,
Eusebius nrcnionpiisis. ..:i4, "GI. .Mittitiir in O.ci.len-
lcm, :)5l. Epistol.i KuscL.i .iiii habet, 4IS. De (•iibiculo (Jui in ciirsu cst, miuor
I
cst eo, qiii ad liiicm perve-
Eusebii uioiiachus furiitus esl episloUun, j3l. iVf.-nilitur uil, 797.
iilein Ensebiiis, if.iii. I'lacii Epislolii ai Floruui, i.jO. Pauca referuntur ex
Eusebiiis Verccllensis ile e.xsilio in Italiaiii rclit;, I!)I. illa, ihiil.
Eiisebiiis Ver.ellensis, 19'». Qiii niinas, injuriiun, pauperlatem fene non possu-
Euscbiiis Eiiii?enii-!, n2'i, mus, qiioino.lo llainm:is Itabylonis viucemiis? 690.
Eiislalhio falso iinpiil .uliir lilii, j6!). Ubi e.tsiil fiiit Flaviiis (irammaticus scripsit de medicinalibus, 919.
ille et sepultiis, f)_':j,
Flaviiis virsibiis scripsit, ;!32.
Eustathius Sebastenus, !)27. Florinus, 87;].
Eulyehiiis, 411. Formica sex pedes liiibet, 057. Formicarum bibores, 46.
Euzoius (Jiaconus, et postea subTheodosio Antioche- Fortunatianus in quo detestabilis, 9;il.
uus episeopus, 102. Fralres in Scriptnris quatuor modis dicuntur, 220 et
Eva, typus Ecclesiae, 427. seq. Onines sumiis fratres du[ilici modo, 222,
Evugrii Iberil;e fenlentia impia, 693. Nihil a se ita repelleudum est, quam accusatio
Evaiigelium uon est ante cruoem Christi, 277, Pas- frau-
dis el ii.fidelitatis, 560,
sione ejiis .-t saujiuiae dedicaliir, ihid. Legi pr;efertur, Froniu orator, prfcceptor Anlonini Veri, 865.
28:L Et pr.-efcrendiim, ipiare ? 729. Gratia Evangelii suc- Frugalitiis multorum laudata, 342 ct seq.
L-essit, <jiiia in lege iicmo potiiit jusliticari, 797. Aliud Agricolarum artes iit Frunientum ab avibus servent,
est in lepe versari, aliud iu Evangelio, 274. Lmbra in 196
I.'ite, verila!» in Evangelio, 728. In Leg.; sapienlia car- Fugere quid juiicniur ? 255.
nis. in Evangelio sapientia spirihis. 2S.!. Servivimus in Fulvia ([(lid Ciccroneni, 569.
iecit iu
Icgem Adam, scrviamus in Evauj,'clio Cliristo. 298. Si Futurii iiiccrta suiit oninia, maxiine ea quae
Jamuatiir in lcge ignorantia, iiuaolo maj-is in Evaugelio nunquam
facla siuil, 702. Una cst scieutia futurorum, 444. Qui
^ous.:ientia, T.i't. U;eretici iiui Evangelia laniarnnt, 197. futura priedicit non interest utriim post
E.xplicaiitur h;ec verba Evangelii, Fuci/ius est camehcm
decem aunos,
aut post ceutum fiitura pronunliet, ihid.
uer f^rnmen ncm, etc, 703. In Codicibus Grcocis in fine
Plvangcli ju.xta ALircum (juid scribitur? 7.'i8. In Gr,x'cis
ct Latinis secundiini Lucam (|uid reperitar ? 760. Evan- G
L.'.'liuui jii.xta H.'br;i'us, Chiildaico Syroque scruionc,
sed Gaas iiiterprctatur commotio, 272.
llebraicis litteris scriptum, 782. Niizureni eo uluatur el Galenus Hi[.pocratis interpres quid
iionnulU ejiisdem referuulur. it/il. Habetur in Caisa- dicit de athlelis "^

340, sv 2-7,0": quid docet ? 331.

nensi bibliolheca. ihiil. Evang.dium Hebrieuni in Gra; Galgala iuter[.relatur revelatio, 270.
1
nm ct Liitiniim vertit Hieronymiis, 8;M. Orii^enes 9v&-
Gallicfc vestes, el Gallicarii, 55.
|.iii3 iititur illo. ilAd. (.^Uiedam liujiis loca citantiir, il,i(l.
Gallieuus, 907.
ijuatuor animaliii quare Evani;elislis tribuuntur, 280.
Gallia viris fortibus et eloqueutissimis semner abun-
Excellant ut singuli in (jiiibiisdom nccesse est, 714. davil, 387.
'

Exemplaria liabere omnia Sc"ipturarum ii.aguorum Gailorum iiiqietus, 308.

-umptuum esl, et infiuit;e difticultatis, :m. Totiis orbis Gttuges fluvius, 34 't.
titer se tribiria e.xempliirium Scripturte varietate com- Gaza urbs Gentilium, ubi Marnas colitur, 19. Gazen-
lUgnat, ihiil.
ses adversarii Dci, 24.
Exercitus iiuibus constat, 291, 293. Gazanus discipulus Hiltirionis, 33.
Etpositonim nomina verecunde non posila, 4S0, Gazanus iMaiomites [laralyticus curatur, 22.
Ezechias Dux Dei appell.itur, 75:i. Accusatur iiifideli-
Geheuuii' ignibus qui delegantur? 753.
atj8,ihid Lnde vocubulum justi possedil, ihid.
Gelasius celaliat opera siia, 051.
Gencrationis human.nc quiniruplex assignatur genus,
V 440. Una homlnis uatura nou differt in hac diversitate,
ihid.
Eiibianiis urbis Homte -episcopus, occiibuit in ner«e- Genesis nmlta suggorit de natura rerum, 558.
i:utione Decii, 8!).'j.
Gens mter Saxoues et Allemanos non lata, sed valida,
Fabiola, "JSi,
24.
Fabiijs Antiocbena; EcclesifB episcopus, 90:;,
I

Geutilium populus diflicultatc Qdei racignitudinera me-

Fabricii conliucnlia, 341.
ruit priemiorum, 374.
Fal(^idia. viculus iirbis Ithinocorurre, 20.
Gcnlium Siinima virtus erat, aliena uon rapere, 290.
Fecisse p.-mel ipiod boniim esl. non polest
i
malum (ientiiitas deliisa errore quos colit, 7.
i'sse, si fre.juenliiis liat, 3!I6. Lnus.uiisque periculo Genere (lnj([uod verum tenetar et in specie, 743.
est,
.acil. quod sibi videtur, .;16.
Quidqiiiil lollilur in partibiis, uecesse est ut in genere
i Ffilsuni quidquiJ est, nunquam fieri i.otcst, 721 negetiir. (;99.
' Fauni, 7.
(icorgiiis rhelor de quo scripsit, 310.Quid ei objicilur,
Feli.x episeopus Hoaife constiluitiir iii
li

lociim Liberii ihid.

ill. Nirtiis feminte capliv.-e, 4.'i. '
'

l'-tus .lu.bisim rcxit, s:il. Siicce^sit Fdici,

(iermania, nunc Francia dicta, 24.
WVj. Geryon triformis, 387.
.'s Ecclesiit', 129. Pro[.rie Ciirislianoriini e<»t 2.04
•ra non
(iloria. Ilariini est lidelonianimam inveniri,ut ob
nihill
babiierit, morliia est, ihid. Perfc.ta'li.le9
glori.-i' cii|)iilitalcm liiciiit. 188, Difficile est D(!o tautum
'
H... ls!1. Pcrfe.la cst Dciim dc Dco crclcn' ihid jiiiliceesse coiilenhim in ()|icril)iis j.ictalis, ihid. Vere-
lidei (|uis .lcbeal cs-e? 4i;i. Fi.lcs
Homana prajstigia euiidiie esl ct (.rudeiitiii! dissimulare (|iiod de sc auditur
','." ^'''' polotiiiiilari.i'/.,',/. Ciitliolicoruui(.st
^r''.'"^-''.^,-' gloriosiim, 560.
>l. Veritas illiiis
iion p..lest siibvcrli argiimcnlalionil.us
(inostici a li;isi!ide orti, 847,
luis, 7j^. Piira iii..iMm ii,,i, patitiir,
41.;. Nibil nuiiiis c»t Goi-iiiiuiiis Alcxiiiiilro iii inqicriiiiii suceessil,
uam saciaiiieiui lides, et puritas aiiimie, 187 Ceria lide 899.
(iorgiiim Leotiliuiii liiceraul philusophi et Oratores
omufl,4;U). ^ide perfecln.el qufudiflicile
invenitiir etiaii qunre ? 'il9. Not'itur, 559,
pud eos qui bene credunt, 187, ludubituta ad Ucu m, Gorguute, 320,
783 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 784
Gortyna urbs, 809. Hieronymus SS. Trinitatcm, 206. Ilieronyraus ordinatus
(Jraccus, 320, 41!). a Paulino, quid ei dixcrit ? 485. Hospilalitas ejusdem,
(iracia exsullans niuLiiabatur aliquid a Latinis pcr 546. Hoireticosnou recipiebat,i//zc/. Hieronymuscum suis
Hieronymuui, .'J2y. falso testis vocatnr, 449. Dcccptum sc fuisse fatelur,417,
Gratia. Nostriim qiiidcm esl velle ct currere: scd ut 5H, Cum timore Dei loquilurHicronymus, et vnll acdiri,
voluntas noslra coin[il(!atur ct ciirsus ad Dci misericor- 428. Jusla'. exciK-iitiones illius, 4(il. Amici Hieronym-
diam pcrtinet, 700. missi in (Jccidentcm, 554. Non potcsl transirc siirda auri
(iraliauiis iiiiporator, !I4:'.. injuriamapostolorumct propiietarum.3R8,389. (Jnomod,
Grcgoriuri Tiiaiimaturgus fuit discipulus (Jrigenis, !)05. soculus esl Hicronynius Origcnem. Didymum ft Apollis
Piiirima si^na et miracula perpctravil, ibid. narium, 471. Uno mense fuit a[iud Didymum, 610. Qnid
(iregorius N'azianzenusprijuccplornicronymo,ni3. Laus Miaxime a sc repellebat, 560. Dicitnr discipulus Origenis
(iregorii Na/iaiiz(Mii,4G9. Graicis verbis quid explicavit ? ct proditor, 623. Prohiijetur ingrcili spccnm Domino
2(J0. Grcgorius Nazianzcnus a Hulino translatus 48G. 452. Purgat se a crimine (luo dicebatur scindcrc Ecde-
Giila! inipalicntiam multi vomitu rcmediantur, 340. siam, ihid. Refutat calumniam ha-rc.=cos, 477. Totis viri-
GymnosopliiFta' iiKlorum in diio doginala divisi, 344. bus dcfcndit se Ilieronymns a suspicione iliius, 539. Hif-
Eorumabslincntia, ////'/. (Jnanlnmhonorcntur, zizV/. Gym- reticisnon potcsl parccro, .i70. Id probat exemplis, 695.
nosoi)liista! India; (|uid tradunt dc Budda corum jirin- Non odit homines Ilieronymus, sed crrores, 695. Hypo-
cipe ? 309. criscos argnitur ab amicis suis, 562. Dnni pacem incautus
priebct, intestina Ecclesiic bella susccpit, ihid. Symmy-
H stes Rufini putatur, ihid. Cujus criminis arguitur Hiero-
nymus, 608, Huic pepercit RuGnus qiicm ciun jugulare
Habcs qniil((uid Dei bousficio deputandum cst, 700. pbsset, noluit, ihvL Non damnationciu illins quferil Hie-
Hadrianus Atlicnis hyemcm cxegit, 801. ronymus, sed conversioncm, 54-3. Propositiim cst Hie-
Hadrianus llilarionis discipulus .liilianum occisum ei rouymo, non alios accusare, scd se dcfendere, 491.
renuntiat 33. Idcin inlelix dicitur, i\\v,\re.1 ihid.
; Favorcm hominum requirebat Ilicronymus, si credalur
Hajrescs priinitiv;B Kcclesia', 197. Dutc notantnr, 482. Rufino, 600. lu rcspondendo jura amicitix' servat, 468.
Sublilis est hairesis, et simplices animas facilc decipit, Contcmnit detractorcs suos, 13.
ls3. In ha;rcsi consuetudo servatur, ut aliud populi au- Ilicrouymi modestia, 563. Moderatio, 468, 252. Time-
diant, aliud jiricdiccnt sacerdotcs, 410. Innumcrabiles bat interdum Hieronymus basilicas inlrare martyrum,
jain haereses Ilicronymi, 3S0. Unde processeraut, ihid. 397.Nulla ambilio iu Hieronymo.ncc avaritia,489.Palien-
Latina lingiia liabet hairosim suam, 381. In suspicione tia Hicronymi, 572. Blandicnli acquicscit, nou timet
haircscos nciiio debct esse paliens, 409. Qui cathoiicam comminantcm, ihid. Ubi fidcs una cst, ibi paccm habet,
scctanlur fidcm, oplant, et cupiuut damnari hairesim, ihid. Vult magisaccusari, quam accusare pali injuriam,
;

homines emendari, (;87. quam facere, 534, Lresus Hicronymiis servnl jnra ami-
Hajrctici non sunt Chrisli, sed dialioii, 187. De illis sic citiae,563. Lcvius est ci amici inimicitias, quiim ha^rcti-
loqncndum nt de Geutilibus, ihid. Dc Scripluris affir- corum amicitias sustinere,504..MaluitdeDeircbus, quam
mare vidcntur, qu.-E dicunt, 201. Argumeuta illorum cie de injuriis dicere, 448.1mpatientifH non potcst argui, 407.
fonte gcnlilium manarunt, 439. Astutia hffireticorum, Hieronymi pura fides, et sinccritas, 416.Zp1us fidei in co
435. Apostoliis docet nos hairelicum vitare, nou accu- 415. Securitas liicronymi, 552. Fabnlfe dc llieronymo,
sare, 803. Qui scripserunt advcrsus ha',relicos, toli in 632, Unde hausit qmn dixit do uunliis, 318. Facuilas ei
convincenda ha^resi incubucrunt, non in nialedictis con- traditurdescribcndi volumen Hebr;eornm.S33.Trilenguis
jiciendis, f)(l9. lUc htereticum interfecit, qui esse hajre- crat, 537. Hieronymi diversio scienliio. ihid. Opuscula io
ticum patitur, 803. Hajrctieorum faclio fugata, 547. Sen- Graicum versa, 953. Translationcs Ilicronymi purje,464.
tenlia eoriimdcm impissima, G94. Inimicilia aniicorum Hieronymi consilium in verteudis Scripturis, 355. Prje-
levius siistincUir (luam Haireticorum amicitia, 564. Ha;- faliuncnl<T:; Hicronymiin vetusiiislrnincntum rcfcruntnr,
reticiaSummis Pontificibusin piBnitentiam siidcepti,200. quarc ? 419 et scq. Prajtormisit paiilulnm libro.* Qua.'stio-
Eis coucedcnda est ptpnitentia sine baptismo, 198. unm llebraicarum,quare?613 .Nihildc Hebraica veritate
Harpaticen virginem Thraciam laudat insignis poeta. mutavit, 525. Quo tempore scriii^^it Hieronymus Cora-
BOfi. mcntarios in Ecdcsiasten et in Epist ad Ephesios. 424.
Hebra'os apud Silva amluguorum nominum ct verbo- Novi Testamenti verba et nomina iiitcrprctatus esl, 643.
rum, 475. Niinniilia in Ib^bricorum libris invcuiuntur, Quo tcmporc scripsit in Epistolam ad IC|ihcsio?, 479. Trans-
([ua; LXX non liabcnt, 527. In volumlnibiis Hobriins quid lationem Hieronymi, qutc cx Hebrtco esl, calnmnialur
non logitur, 275. Aiiostolici viri et Evang. iituntur Scri- Rufinus, 613. Prohihetur legerc Scripluras celcbritate
jituris Hebraicis, 528. Liugna! lleliraicic vcritas, 475. Scri- loci elSauctoruin conventu, 487. IlicrouymusLXXemen-
ptura^ Hcbraica:! vcritas, 530. davitet traustulit, 518. Ilos in convcntu (ralrum cdisse-
Helenopolis locus sepulturic Luciaui, 917. rit, el Psalmos eoruin. jugi meditatione decautat. ihid.
Heli quare punitus? 718. Omnes cjus traclatus borum testimoiiiis tcxli sunt. et
Ileliodorus episcopns, 52G. Hcliodorus presbytcr. OGO. Commcntarii in Prophctas ct suain ot L.\X ediliouem
Helvidius Homii! erat, 224. Volebat ejusdcm esse gloria; cdisseruut, ibid. Elegans responsio Ilieronymi, 556. Vo-
virgincs ct maritatas, ^29. QuiEdam falsata diiicbat iu lebalscriberc contravolnminaEusehiisctiptasubnomine
Grfficiscodicibns, 213, 22L Helvidiusconvincilur puanan- Pampbili, 516- Historiam Ecclesiasticam scribere volebat,
tia intcr se dixissc, 207. Tcrtullianum in testimonium 41. Jlentcm suain de ordino, quem crat scrvaturus ex-
vocat ct Victorini episcopi verba proponit, 225. ponit, ihi(t. Vcrba Scripturi>! non audct expouere ne Hel-
Heraclas Alrxandrinam teniiit Ecclcsiam post Dcme-- vidius calumuictur, 230. Eiiilogus dispntationis Iliero-
trium, 893, !!07. nyini advcrsus Joviniauum, 382. Invchilur in illnm. ihid.
Heraclianus, 804. Libri Ilieronymi advcrsus Joviniannm reprchenduntur,
Ileraclitus obseurus erat, 487. Vix intelligilur. 238. 63 i. Scripsit dc virig illustribus a piissioue Christi ad
Ilerennius, 471. an. 14. Theodosii imperaloris, s2i. Quibus scripsit Hie-
Hermngoras, 559. ronymns, 650. Epistola cjus au Ruliiuim bono animouon
Hcrmione qiiid loquitur de muUeribus, 317. fuit reddita, .564. Vincentio cuidam quid scripsit, 612.
Herniippiis pcripatcticus, 821. Epistola supposita Hieronymo. fid«a .uintinet. .M7. Epi-
Hermogeiics, 807. stoliT> translat.TJ ab Ilicronymo, 468. Vorsio Epistolarum
Hermotimus, 506, Thcophili facta ab eodcm, 515 I>ilifriiiins Didymi versus
Hcrodias (jiiid fecit in .loannom, 569. ab illo, !)39. Hieronymiis intcrprcs Origcuis "mnlta sus-
Ilcsictiius ;iniicn^ Hilarionis,28. Vcnerationi iliius dcdi- tiilit, 053. Multa trar.stulil <n; codcni siue invidia alio-
liis crat, 29. liiiiiiionem lolo orbe quirrit, 35. Tandcm rnin. 501. Quomodo iiitor|iretalus cst illuni, 514. Traua-
invciiit, iliid. Miltitur in PaUTstinam, 38. Corpus illius lulilIbnniliiis illins. 517. 5)2. Hicroiiyinus grammalicos
furiitiir, 40. exponcbat parvulis iu Hclhlecm, 630. In nionle Oliveli
Hienmymi ordo proteclionis dc iirbc Uoma, 551. Socii Ciceronis dialogi dcscribcbanlur ei, ihul. Figuralas coo-
cjiis et loca pcr (piic triinsiit, ihiiL Mnlta in iliucre vidit, trovcrsias didiccrat. 409.
ct (lidicit, Hiul. Siisi'ipilur al) Epiphiinio, ct fruiturconi- liMTophantii' .Mhonicnsinm. 32:1.
munionc Piiiilini, j/,;V/. Hicroiiviiius adolcsccutuhis nio- Ililariou ubi nalns? 14. Ilabuit pnrcntes idolis dcditOS,
rahatnr in Syriii. ',l. Somnia llieronvmi, 486. Mulla de //)/'/. F.Jus dolor* uiilnric ct araliic, ddd. Pcrgil ad Anto-
se ipso narrat, 650. uium,ouniqueimituiuIumsil)ipropoiiit,tA/'/. Sulistaiitiam
Hicrouyiiiiis nicniinissoscdiiitcoruni.quiPgessit iiuor, suani dislribiiit, 15. (Jbio sivossit. .•''./. .lojuniiim ejiis,
486 it sc.i. Triihiliinlc iiviicsiim ad Orbilium niagistruni tenliilioiics, ct cxorciliii, ibid. Proviibrns in lcrr.i (IfH-
snum, ihid. Ilicronymiisliislranitmonastcrlii Nilria^ 551. cemChrisli signabat in froulccnutia iuipctusdicmouum,
Optio eju?, 13. Cuiniicllilur insipiens licri, 295. Invocat ihid. Mcns ejiis ab orationc abducitur, 17, QuauQ celluUia
783 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 786
babebut, ibid, Austeritated el viotus, ibiil. Scriptura3 Ilydra muUorum capitum, 387.
sauclas nit-uioriler teneltat et reciluliat, ibi'l. Lalioues Hyauiai fcl rcstituit claritatem oculorum, et stercus
uou tiiutt, IS ci «ei). l"iiU(ldtor et iTuditor tiiit couver- putrida cur;it vuluera, 331.
saliouis uiuu;isIr;i' iu Syria, If). iJf.Mubulaus cuiu fra- Ilygiuus scriptur de viris illustribus, 821.
Iriitus iuttrprelabuliir bcriptuia:?, Jl. .Muuera et iloua Myuinus triuiu pueroruui nou habetur in Hebr;eo,527.
spcruit, ifjtd. tVtitiu ad su[ipliciuui ;it iualelicus,23. IViina Ilypatius cousul. l.SS,
illius iu lou^MUijuis proviuiiis percieijuit,24. Ouiues mo- Hypocriseos ui;iculuui uou babere, aut paucorum est,
naclii certaliui curruut aii illuui, 26. Oualis fuit iu luentc aut uullorum, 757.
Autmiii, ifjttl. Visilubat luouasteria, itid. Fopulus iu lio-
noreui Neueris couj<re^atus, t-i occuriit, et lideui Chri- 1
stiauaiii prolitetur, 21. Dolft de urbis veuieutibusad se,
29. .Morteiu Autouii uouduui uunliataui a^uuvit, 3(I..Mira- Icthyophaj^i, qui ? 334. Quo alimento victitant, i6id.
bilis «lori;e couteuiptus, •![). Pluviaui iuipctrat, et o!eo IdiCiG &iuiul;(cruni iii vado Tiberis, 307.
beuedicto liber;it afiricobis a uiorsibus serpeuluui, 32 et Idololntri;i! (Oe) errore oniues uos venimus, 394. Ido-
scij. (Jua-ritur ut trudalur uiorti, i/ji'l. C^izeuscs a Jnli;inM lol;(tria .Vle.\audri;e, qucuta? 7.
Uiorteiu liilariouis et llcriycbii impoti;ivcraiil, .j.). Kvuu |(luiu;i'a iuterprctatur sanrjidnaria \e\ ierre7ia, 774.
jjclioruiu codicciii iii;iu(i sua scripsit Mil;irio ad' lesci-us, Ifiiiatius vir aposlolicus cl luartyr quid scriliit, 783.
i//j'/. Ljicit dieuiouiuiu, 3i. lui|Uo hetaiiutur, lOu/. li^uyit Testimouiis illius ucuio utilur ad auctoritalem, ifjid. Ute-
id luedilerrauea loci, et abscoiiditus proditur adtuuio- batur Evaufjelio Hebraio, 855.
oiaco, iOiii. Vocatur proplifta Cliristi;iiioruui, '61). Nibil I'4iiis leternus juxli Orij^euem, 496.

accipiel a (|uo(|uaui, if'itL Alii-rebat (piod, taceute de se Iguorautiafurore Douiiui punita,73.s.Iguorantiam esse
lingua, Uiiracula loi|uereulur, .'i6. Mare iutuuiescens slat peccatuiu probuut Scripturtc, 73i) ct seq. Tcstimouia Novi
id prcces llilariuiiis, ct paul;itiui ad siMiietipsiiin relabilur, Tcstameuti ([uibus iguoraulia tenetur iu crimiue, 741 et
I6ii/. 1'irata' illius jussu tVruutiir inviti ad littus, 37. l)u- se([.
.eDtifere bouiiues ;ib illo curati, .•'<!//>/. Fug;i glorice iu I{<notauonnuuquam miraculo suut, 544.
jodeui loco diu uiauere uou siuit, nou levitas uientis, ;iH. Ilia(Ex) et .Marte couditores liomte geniti, 310.
restameuti vice breveui scripsit epi.-toluui Hesycbio, 39. Ilium virgines ex more mittcbantur, 308.
Multi reli^Mosi ad llilariouciu legrotauteui de Papbove- Immundi omnes fuimus, 774.
jeruut, j7;i'/. (Juid jiibet de corpore suo, //,<(/. Sfies cjus Impeccautite perpetuitas soli Deo reservatur, et Chri-
it mors, ifjicJ. Coriuis post decem lueusibus inteprum sto, 705.
reperitur, et vcstes ill;es;B, 40. Mira iuter Faliestiuos el Imperfccluiu docet Apostolus, ([uod uos hominis pu-
Ilyprios de llilarioue conteutio, liiV/. tabamus perfcclum, 708.
llilarius dicitur columua Ecclesia;, 4o9. Imperitia procax quo deuotatur, 563.
Hilarius iutcrpres Origcuis, 504. Imperitiis fortius accusat iuipcritiaui suaui, dumscri-
HilariusEc lcsi;e Kouiau;e clericus, lf)l. Hilariusdiaco- bit, 562.
nus reciiiiebat bapli;;ato.-i a .Mauicbwis, ct coiiipiuliabat Impietas ad quos pertinet, 724.
bapJsiua Ebiiouis. 2(10. Libelii de ibiuetuis re]ia[)li- Impius iu quo diiicrt ab iniquo, 724. Siuelcgc impius
/".andis, i/jid. Ue eodcui (ju;f uurrautur? 194, 200. est, 725. Iiiipii iu pcrditiouciu suul pricjudicati, 724.
Hippoccnt;iurusocciirrit .Vutonio, in ereuio, fi.lnlerro- Impositio uuiuuuui cousousu totius orbis vim praecepti
i^atur, et rcspoudet, idid. obliuuit, ISO.
Hippocrates.iuid docetde obeso corpore? 340. Viucula Impossibile iiupossibili comparatum, 703, 757. Deus
?jus leni, 239, .V.»0. quasi impossibilia pro difticultate nimia prtecepisse vi-
Hippolvtus, 907. detur, 753.
Ilircus in typuni Cliristi eirert peccata populi in .^oli- Impudentia apud ignorantes quandoque veritas, ct
Ludinem. 733. furor coustantia pututur, ;;21.
Hirtius sororem suam proponit Ciceroni uubouddm. 3 1 ij. Inconstautia iiilem nou meretur, 471.
Hisuieuiam 'Ju.xta) cancn!, 525. Incubi spirilus, 7.
Hyacinthiua sacra uocturiia (fuic vocabautur, 308. Indi pluriuias uxores luibeut, 311. Apud eos lex est,
Hyrcani senes semivivos canibus el volucribus proji- ut u.xor cburissiuia cum viro defuucto cremetur, i/jid.
ciuut, 335. De iisdeui (luid lcgiliir, i(jid.
Histori;!' lex, 209. Quid uarrat vctus Ilistoria, 412. Indiilgeutia priuci[,;ilis, 375. Aliud est indulgentiam
Homerus pntco uieritorum .\chillis, 13. Homericum inlirmitati tribuere,aliud virtuti!JUspra3miapolliceri,299.
Pruverbiuui, 5(iS. lufiiuiiani stultum est frustra sustinere, 409.
Homicida est, (pii cuui possil homiiieui de mortelilie- lufantes ucc possuutpeccare uec voluut, 8()2.Respon-
rare, non liberat, 789.Si fratreiu oderi?,homicida,es,232. detur qutBstioui, quarc infautes taui cito uioriaulur,558.
Homicidium, iiiors c-jt omuiuui pcssimorum, ibid. Ingenium olet quo semol fuit imbutum, 486. MuHa
HouK^. (Jiiidaiii pr;i'dicaul Deuui dcdiss':; homiuipartein suul quaj pra3clara iugciiia noljililcnt, 320.
aliiiuaiu sua.' uaturte, 422. llouiouatur;i! est, pcccatorvo- luiiuicoruui dilcctio qu.ilis essc dcbeat, 728. Non ita
hoiuo, vcl viveus in cor-
liiDlatis, 7i3. Vauil;is cst oiiiuis debeiuus cos diligere qu;isi cousauguiueos ot amicos,
pore, vel vivensiu virtutiburi,7G i. Mulla^ facies liomiuuui, ibid. Pulclira iuterprelatio Pauli di; illoruiu diloctioue,
sic «'t corda diversa,782. Iii hoiuini', vir ei femina conti ihid. Levius cst professum iuiiui(;um cavere, quam ho-
nentur, 2S3. E.xpulsus esl de Paradiso cousiliis diuboli, stem latentcm sub auiici noniiuc sustiuere, 530. Inimi-
2il. Honio iuccrto statu lliictuat, et duui uou tiiuet, iu cus uoduni in scir[)o qufcrit, iOit.
sereno patitur tcinpeslateiu, 765. NuuKiuam sccurus est, luiquus iu quo diifcrt ab iiiqiio? 724.
sed seiiiper iiictuit iii tr^iinpiilitatc uaiilraf^iuiu, 705. (ilo- In lujuriis uou cousideres quid bostis morcatur, sed
riahominiflinCbrisloaucta, uon mut;itauatura,371.IIomo (juiil ledecoat, 530'
Christo deditus polest iiiori, uon supcrari, 18. Omnis cjus lusidias tenderc, diaboli est, 560.
forlitudo marcc.-sit, ct dei.erit, si a Dci aii.xilio desera- Insornuii mcditiitio, 765.
tur, 792. Laborc.^ Iiomiiiiiiii seiiipcr iucerti, 4ls. Horum De intcrprctatiouc quis facile judicare nou potcst, 527.
studia contrario.-. h;ibeut, lAiV/. Cupiditas hoiiiiuuui
liiies Causa (liversaruui iuterpretationuiu, 476. lu spiritualibus
occult;i coxuoscre, 5. Ver;i lioiiiiuis s.ipituilia, 70K. Do- charisuialibiis iutcrprotes ultiiuuiii fcre gradiuu tcueut,
nuin hominis uoii est lontemuenduui, 250. Fimus hoiiii- 521. Gr;c(;i omnes Scripturaruiii iutcr[iretes curiose le-
nis proHcit curationibus e.x Galeno, 331. gunt, 527.
Humana conditio, si paululum se remiserit, discit luterrogalio cornuta, 224.
fragilitatem suaui, 785. Pulchra corpora dirigit, defor- Ira viri de perturbata mente procedit, 747. Nemo care-
luia delestatur, 731.
re potest ira, ibid. Justitia est, iram celeri pwnitudine
'

Horatius irridet appetitum ciborum, 342. mitigare, ibiil. Tutius est rabiem leonis, quam hominis
Hortensius maritus .Marcia;, 312. sustinere, 48.
; Hospitum (Quid timendum in) rejectione, 546. Irasci leviter peccatum est, 747. Nec cum causa licet
HoBpitalitatis commendatio, et oflicia, 547.
irasci, ifjid.
Huilli patriarcb.T! e.xpositio ex Orif^ene refertur,
469. Ireu.cus discipulus fuit Polycarpi martyris, 873. Pho-
i;)eus hiimilcs ct despcctos erif,'it iii refjnum, 779.
tiui martyris fuit successor, i/iid.
Humilit.is.Miuiiiius major agnoscitur, et huuiilitas Irr('[)rcbcusibilis uullus aut rarus est, 718.
Miblimitate iiiulJitur, 759. Isuac uuius uxoris vir, Cbristi [irfchgurat Ecclesiam,
Deus potentes couimutat, 797,
biiuiilitate 268.
Humorum (Ex) siccitate quid nascitur, 794. monachus interprcs Antonii, 31.
Isaac
Huuni vescuutur semicrudis Carnibus, 33i. Isaias virgiuis deuionstrator, in una ([uaistione suc-
Hidacii Pactio, 9i7. cumbit, 417. Virtutum merito Dei fruebalur aspectu ; et
 787 INDEX RKUUM ET SENTENTIAUUM, m
conscientid pccatoriim, laliia ?na faii-halnr iiiimunda, Josedec inlerpretatiir ,/ms/m.9 Doniint, 772.
ITi. Isaia arrogaris (licl.ns est a PclatjiG, TDs). Joscph virgo fiiit per .Mariam, 227. Cuslos ejiis fuit
I<bosetli jiistiis apiiullatiir qiiod ubsque uoxa iiiter-
;
potius quam maritus, i/jid. Cur patcr Domiui a[)pellalur,
fectus sit, 737. 209.
Isiiiaolitaruni vcstes et arma, 'i'6. Josephus faletur Christum a Pharissioiuterfectuui ob
Israel anf,'elorum cihumcontemaens^carnes yl-lgyptias magniludinem signorum, 851 Deeodem Christo Domiao
suspirabat, 347. nostrocjus testimoniuni, Josephus scriplor Ilislo-
ibid.
Italia (|iioii(lani mngna firiGcia dicehatiir, Yy^a. ria? Machahceorum, de passionibus? 749.Nihil
qiiid scutit
Italiciis muiiiccps Gliristianus aiijuliis ah Milarioue, 22. retVrt de ccUulis L.\X interpretum, 520. D; Essijfcnis
llliacii factio, 947. multa refert, 343. Duo ejusdem contra Apioncm voluoii-
ua, ibid. Quid scripsit de Jacoho, 301. Lihri Josephi de
captivitate Judaica Bihliothecae Romauoruin traditi
851.
Jacoh hcnedictioncs Patris artifici impetravit menda- Joviaiii impcrium, 925.
cio, 475. Jacoh prohat se liomiiicin liigeiido mortcni lilii Joviuiauus moiiachus canis revcrleus ad vomiluai,303.
sui Joscph, 731. Noiuen ipsiiis de idulis dM-ivatum est, 384. Joviuiauus
Jacohus et Joannes nimiuin fervcntes absque errore Epicureus simul et Sloicus, 357. Nuptias [iriedicat ut vir-
non fucrunt, Duo
apostoli Jacohi nomine, 219. Lau-
7."J0. giuitati detrahat, 239. ^'ucatur Kpicurus Ciiristiauorum,
daliir Jacohiis frater Doiiiini, S:2!l, .301. lyiis sauclitas et 237. Vitia sermoiiis ejusdem, i/nd. lu commune hoslis
vir^iiiilas ciMiimcmlata, i/ji'/. S(di Jacotio licilum erat ia.- est oinnium, 241 .Mullos discipuljS hahuit, 380. Scnlen-
gredi Saiicta sanctorum, 829 Joscphi tcstimouium de liam Joviuiiini damiiata lloiuije etiii .A.fiicii,781. na^ilides
illo, IMurimorum aiictorum tertimonia de eodem,
8.11. trausformatur iu Joviniauum qiiasi iu Eii[)horhum, 381.
.lacohus tilulum iisqiiead 'ihsidiDuemTiti ctiiltimam
jVnV/. Auctoritatc Roiiiauic Ecclcsiai fuit dauinatus, 389.
Adriani, iioti^simuni hahuit, K.V.i. Falsa quorumdam opi- Jiidits frater Jai:i)hi, 833.
nio de loco ejiis sepiiltuiNH, i/uf/. .\later Jacolu Miuoris. Judaii in dcscrtouonseascruul iucrementa cnpillorum,
qU(T ? 219. Diversis uoiaiiiihus donalur, i/nd. 440. iicEretici Judfeorum, 197. Aliud est in Kccle^iis Psal-
Jamhlichus |)hilosophus commeutatuo est in dogmata inos legere, aliud Judfcis singula verha caluniniautihus
PytliaL^orif, 56.^. resiioiidere, 526.
JarlJas rex Lyhiae Didoncm jielivit iu conjuj^iuui, 31U. Judiciiim Dci est ciim [londere, 704. Certum judicium
Non statim (|ui jejiinat, Dco icjniiiit. ll.S. soliiis Dci est, 748. Ncmo potcsl Christi paluiam sibi
Jejuuioiuni c(ur.mendalii), '.ikx. :!i9 et se((. Sauctifica- assumcrc aiitc dicm judicii, 190. Niillus iMtrcpidu? vadit
Jejiinium Christiiuioruni (Ihristus saiictiticavii,
tio, 35. S. ad judiciuiu Domiiii, 709. .Neuio potest ante diem judicii
352. Solvitiir dic Doniiiiico et iu Pi-ntecorte, 180. Per dc liomiuibiis judicarc, 196. Omuis terra indigel judicio,
jejuuium possunius rc-direiu paradisnm, 3i8. Jcjiiiiiiim 77'(. .Aniaiitiuui cieca sunt judicia, 409.
40 dierum uon iiatitnr uatura lioiuiiium, 44;i. Qui 40 Judilli prudenti vcrboriim simulatione vicit Holofer-
diehus polcst jejunarc et vivcre. a'terno tempore pote- ueui, 474.
rit absque esca ct po'.u vivcre, 44 i. Juila;i tradili Romanis, quod exacerbaverunt Spiritum
Jeplite inter viros SS. nunieriitus, licet fuerit merclri- sauctuui, 154.
cis filius, 428. Arfjuitiir temerarii voti, 273. Juliauus iuip. hoslisChristi infensissinius, 823. Succes-
Jeremias sanctificatus iu ntero, 777. Fuit virjTo et pro- sit Constautio, ei ejiis iudulgenlia episcopi exsules re-
pheta, ifnrl. Timet impiuui rcgcm, i/jtd. Caicerem re- deuiit ad suiis Ecclesias, 191.
lormiiJat, cui paratiis crat piinMisus, 778. lu lypo Christi Julii ct Athauasii Poutificuni commuuio, 911.
propheta j^cntihiis mittitiir, 477. Jiimciilii uude sic dida, 329.
lu siihversioue Jcrirho, miiudiis suhversus, 271. Juiioiiis iiniviue, 254.
Jerusalem iiiulto [icjor cst Sodom.i, 712. (ircdchiitur Ju[)itcr (JHinclius et (ie,iiethlius, 318. Templa Jovis et
suhversa Jeriisalem jiropter nc(;cui Jacohi, 8^11. ca;rciiK)uite concidcriiut Rouite, 384. Projihetarum Jovis
Jesu Nave caslitas commendatur, 279. ahstiuciitia, 344.
Jesus Josedech, tyiius Salviitoris, l'.28. .\on Josliiicatur houio. nisi nertidem Christi, 752.Aute
Jol) tonueutoruni victor miscriiis suas resurrectiouis Dci couspecium unl.us juslificatur, 780.
spe et vcritate solatur, 437. Nulliis taiu aficrlc locutus Jufetiiius Philosoiilius, 8(33.
est de carnis resurrcclione, 4.'i8. Fuit atlilelii IvxlcsitB, Juslitia du()lex iii Scripturis sanctis, 709. Justilia cu-
ibtft. Vidctur contra Origeuein scripsisse, i/Ai/. (Juiili fine stoditur lahore. diligcniiii et Dei clcmenlia, 781. Nou ia
justitiic coroualiir, 74(). Joh et caiteri, ju.«ti dicli sunt, humiuis mcrito, sed iu Dei giatia, justilia est, 750. Jus-
secuudum eaiu justitiam, quae polest in iiijustiliain mu- titia Patriarchariim et Proplictar.iui nou fuit |)erfecla.
tari, 809 et seq. 707. Picuam jnstitiaiii uon hahet qni uon vult erogiire
Joauiies, 843. Augelis comparatur tesliinouio Domiiii, pauperil)us substaiil,iiuii siiam, 757.
712. Mininio in regno coeloriim iiiiuor csse peihihetur, Juslus esl in eo (piod tlorct multis viitulibus, 748. Vix
i/ji'l. lu haptismate siio dedit. Spiritnni S. Clirir,to, iion salvatur, f\\n\rii'l tbid. Niillus ad (lerfectum justus est.
aliis, 178. (juiEstio propouitur de haptismate ejusdem, sed cx iiiiqua parte [leccator, 755.Noii suiit immuuesab
cui res|ioudetnr, i/nd. omni peccato. 744. Possunt uonuiilli uominari justi. qui
Joannis Evant,'clis[iii privilc<riuui cst virf^initatis, 280. aliorum comparatioiie justi nou siint, 710. Quos [lulanius
Joannis I-lvaugeliiiui ^criptiini contra (^criiilhi ct Khio- jiistos, sicpc [leccatorcs inveuiuntur, et iiuos, elc. 748.
nilarum dof?iiiii, 843 o^xfiovia l'>iiujrclii Joiiiinis cuin Jnstus rihericnsis, 853.
caelerisquoinodo tollitur? 845. Diuecpistulie ejusdem cu- Juvenes erravimus, emcudemur sciies, 530.
jusasseruutiir? iOi</. Joannes Kvi^nu. laminam aurciim iu
froute poriahal, 885. Dormivit in Kphcso, i/>i(/. Dua; nie- L
uioricR cjusdem apud Kpli(;siim, 845. Joaunes Kvang.quo
tempon^ mortuus, 279. Idcni Apostolus, EviUJKi;lisla, Liiccdicmonioruui rruiialitas. 342.
et Profihcta tuit, i/jlii. Fuit rclc^atus in Palhiuus insn- Lactaulio quid ascrihiliir. 497. Sonlentia falso ei tri-

Inni, 280. (|uid refert Tei tuUianus,

De eodeui i/tiJ. buta, 558. Lactantiiiiu vindicat Hicrouymus, 500.
Joannes Senior alius ah Evaugtdista, 859. Ejus esse Lacus famosissinius, 551,
dicuntiir dure Epistola; Joanuis Evang., ibid. Laico quid non couveuit ?i73. '

Joannes Hierosol. irriihd.ur ah Ilierouymo, iVS, 4i9. Lanariim couchylia nulhe aquaj diluunt, 486. |

Nomiuis sui extenuat dignitatem, 419. Octo quiestioncs La(H'tlia, opiiidum, 37.
de fide ohjectaj Joanni, 413. Arguitur (luod se non imr- Liitiuus sermo proprietatem Qra^cam uoaexprimit,261.
gaverit, 447. Joanaicpiscopo uou couunuuicabantinona- Latroues nudns non timet. 18.
chi, 410. Eosdein quasi hostes puhlicos iestiniat, (7)!'/. A Landare solcut iutcrdnin homines, quod non probaot, .

Rnlino approbatur, 408. Epiplianius vocat apcrte Joau- 421. Licet [iro temporc cumdein laudare et vituperare,
neni hicriiticum, 41 1. Joiuines taccre jussit Epiphaiiium, 943. Non est vitii hominem unum laudare in ahis, et in
420. Viill Kpiphaniuni suspectum facere lucreseos, Hs. ahis accusare, sed, etc, 550
Eumdcui deridct, ibid. Kjus in illuiii impudentia, i6i(/. Lcicuii invadens homiucin, 48.
Quihiis jirohibet iiigressiini Ecclesiie, 452. Kjus crudeli- Lector caiitns cito dcprehendit cuniculos el insidias '

ttis, ibid. iiuihus vcritas suhvertitur, 410.

Joannes Prajpositus Donius Monast. Chnuiii, 90. Lcntulus mimograi)lius, 513.
Jonas injusti nin>roris arguilur, 788. Leo NeiuiiMis, 387.
Joiiic Portiis, 551. Leouides Origenis palcr marlyrio corouatus, 891. Uso-
Jonathas medius inter David el Saul, 377. reui cum septem filiis dcreliquit, ihid. Rcm ejus familia-
Josaphat errore non caruil, 7()S. rem fiscus occupavit, ibid.
 89 INDEX IIERUM ET SENTENTIARUM. 790

LeoQtius presbyter rogat Hipronynniiii, ul rff^ulaiu .Malelicium dissolutum in Circensibus equis, 22.
I. Piiohouiil Liitine Irausferat, yi. In Malograualis signilicatur concentus virtutum, 287.
Leoutiii u.Mir .Mftroilnri, 317. .Maliim uoii taiii iiiitiirii cogit facere, quam voluntas,
Leostlieuij. iuliTitu?, 307. 401. Non potest iiiifcrri uiiiluni iiioliti niali, uisi a solo
Leptis urt)5 Sfmibiirbaru, ifjii/. vero niedico, 776. .Mala osteudere iuterduiu nou docentis
Lethiinis jjur^ies, «SG. est, seil vetiiutis, .iii.
Levia euui levibus, el graviucum gravibus comparan- Dccipit boua de Mulis e.xislimulio, 102.
ur, 714. Mauierliu siibversa, 308.
Levi tribus, pro tribu Dan reposita, 30i). Mannuea mater Ale.Naudri imperatoris sancta femina,
Levitaruui haliitus, J7i. 893.
Levitiiuariudi, vt-sti? luouacJioruui geniis, G.i. Mandata Dei non sunt facilia, 754 et seq. Quo sensu
Leusilioiiu riiiiciiiuin uoiuen, 393. dicuulur levia ? 746.
Le.\ a iiullo fuil coniplela, 732. 71G. Justitia ejiis ad Mauicliii-iis dicitiir Paradctus, 395. Manichfni dogma,
ompiiraliiiiiein liviiugiliiie graliio, iioii viilrtur epse jii- 239. Duiiiiiiius legem, 720, 741. Ejusdeiii siibslaiilite esse
titia, 7oy.'reuipora legi?, teiu; ora iiu;.rraiitiii', 7(ii.(JiKe- humauiiiiiuiiiiiiiim et Deuma-^^serit.S^O. Auiuiiislioiiiinuui
laiiilegis observ.iii la, i[iui'ilam pneteruiilteuii.i suul,7 1 1 dicit purttiii esso Dei uutune, 423, 426. Mauichceum no-
taro scieuliii leais iuveiiitur iu (locloiibiis Lcclesia^ miuare pollutio est, 426. Thesaurus MauichfEi, 393. Nota-
Jl. tjuis jiiiJii iit leyeni 7»6. Nou iii lege raliv) ijua,>ri-
.' lur. 412. 508.
ur, sed auctoritas, 747. Ab e.xorilio niuuili usijue ail .Mansioiies tliversas esse ic coelo, ordinesEcclesise pro-
loe, quid non vigebat, 2ii7. Fost ililuvium el postChri- bant, 3()',) et seq.
tuin ipKeilam coucessa. et eailem uegJilii, 2(j8. Marcella mater eral iu spirilii Paulai et Eustochii,
Libauus cauilur iuterpietatur, 286. 332.
Liber de femon- Jovis procreatiis, 300. Marccllus Ancyrauus, 025. Ililarius meminil illius tan-
Libri unn maguopere formidaudi sunt, ijuos metuit quam luerelici, ibid.
uctor siius proiii-re, 161. Libri iuipeiitoruin lecloreui Marceilus Sidctes, 332.
jveuiunt, 474 Oblestatio transcriptiouis libroruin, 879. Marcia Uorteusiuni Gatouemque vir()S babuit, 312.
lulti ob iguorautiiim, Iberf.s ueuias libris aulheulicis Marciou dicitur [)rimogeuitus dialjoli, 857. .Murciou et
ra^feruut, o20. alii illiideutes 0[)eribus Crculoris, 715. Ejiisdem et alio-
Liberius episcopus, 020, 031. ruiii urgumeutu et blus{)benii;e, 78S. Duplicem admit-
Libiiiiuis semiiiiirium esl esus carnium, (;t potiis viiii, til Deuui, et duplicem rerum couditoreui, 423. 'AvxiOe-
entrisiiue saturitiis, 336. Ciiptivitatis uulla major caia- st:; Marciouis, 401. Murciouis et Valeutiui crrore niulti
jitas est, quam iid alieuam libidiuem tralii, 320. decepti, 857. Cur cibos refugit, 351. Doguia, 230. Notatur,
Liugiia incoutiuens est malum, et pleua veueni nior- 431, 508.
iferi, 764. Marciouiti^e, 201. lutcr se discrepaut, 877. Marcionilai
Linus seciindus Romne episcopus, 8.>3. dispulatio, 446.
Lilterie luarsupiiiiii uon sei[iiuntur, 173, Sudoiis conii- iViacriuup, 003.
'3 siiut et laboris sociie jejuniorum, nou satiiritalis
; : .Miircus discipulus Petri, 427. Auditor et interpres
ontinentia', uou iuxuriii', i/jid. ejusdem fuit, 827. Evangelium ju.xta Marcum, Pelri
De Liltore qiiod Faliestiua! ^gypioquc prolendilur, dicitur, ibid.
uid dictum ? 22. Maria vi terra;motns egressa sunt terminos suos, 36.
Locridii' virgiues faudantur, 308. Stant ad preces lliliirioiiis, ?6?V/. Marelouiuin, ^Egiiium,
Loca latrociuiis cruenta, lo. Adrialiciiui et Tyrrliouuiu, 500.
Lociistie Joaiiuis baiitistii', 33i. Mariii Muter Dei, virgo simul et fecunda, quare de-
Logicam i|iii viudicant et couleuiuuut i.s7. .' spousula coucepit ? 20S, Ulcius B. Maii?e semper clausus
Loquacium mos, qui cum dispulare uesciiint, tauieii permaiisit, 715. De IJ. Alariu in propbeliii Jeremiae,
ligare noii desiuiiul, Lsj. graude miriiculum est, 287. Nullu obstetri.x in partu B.
Luiiiuus (loela, 307. Mariu! Virgiuis, 211. Noii logitur nupsisse [lost partuui,
Lucas inedicus, 839. 226. .Muriije perfectio sii|)erior perlectioue Elisubetb, 712.
Liiiianus presliyter, ejiisijiie exfnqilaiia, 017. Ubi sc- Beataiu se esse dicit, uou pro[)rio merito et virtute, sed
ultiis. ihicl. Luciaiiea Scri|)turiiriiiii exeiiiplaria, ifiid. Dei iu se babituiilis cieuieutiii. ihi/.
De Liicifero r[uid referlur, I'I3. I)isseuliel>iil verbis Muruiis idoluui iibi colitur, \'.i. Victus est a Chrislo, 23.
intum, et non n-bus. ihiil. Sedatorum ejusdciu errores Murouiu, viculus est, 41.
iipii, 171. Seuteiitia impugnaiis Lucib'runi et liilarium, Marsila^, juveuis fortitudo, 20. Ilic affectus pessimo
00. dajuione liberutnr, i/jii/.
Lucius successit Cornelio, 907. Murtyriniu id est, templum, 32.
Lucrelia pudiciliam Hruto iiruitulit, 320. laMurlyres voluiitas, e.\ qiiu niors nuscilur, coronatur,
Lucretii opiuioues, .i.is. 373. Duoruiu niurlyrum iusignis couslautia, 3. Dicmones
I.,U(ius Anriii-us, 840. torqucijuulur iu Ijusilicis eoruiu, 397.
LiigdiiDensis Kiclesiiu iiiarlyres, 873. Murullus mimogrii[ilius, .513.
Aliud est Lutfcri'. ((uod fm ris, alind iii-gleclo (iec<u- Massagetai miseros iiutaut ([ui iegrotulioiie uioriiiiilur,
0, iu Kcclesia vivure jiloriosum, 173. 335. Propiuquos senes jiigulunt, ut devorenl, //jiV/.
Liiscius Ldviiiius, 48.S. De .Malriiiiouio «[ui scri[)seruut ? 317. Matriuiouia
Lu.xiiria uititiir siibveilere furtitiidinem crucis, 388. qiiaiido vertiiiitiir iii iululteria. 310.
Luxuriosi et frugi fratrum similitudo, quos respicit, .Matroiiu feb.v et pudicu semel nubit, 313. Matronte
17 1. gcisvilurtC iii llierouyuiuiii, 252.
Ly.-andt-r princiqis LacediPmouiorum, 311. Viclis Malta geuiis culcitrie durioris, tlo.
Lthfuis tyrannos inqiosuit, i/>i'/. .Maltba;us nsus est llebraica veritate, non Iranslalionc
locus iibi moriiliantur mouachi, 30.
F..yclinos, LXX iiiterpn;tuiii, 833. Qiiis iiV Gnccuni verteril Kvan-
Lynceiis vidrbiil Iraris [tarielem, 44ij. geliuiu illiiis. iucertuiri ost, i/iid.
Lysias e.xpliciit iiicoiiiiiiodii iimoris, 318. Miiusolcii uiido (licta? 310.
Lvsides auililnr Pytliiigone, Tliebis scholas habiiit, .Muusoius vir Aitcmisiio, Hni/.
6."). Menioriter leiuajs |>rii'cepla doctoris sui, iugeuio .Maxiiinis i yriiiiuiis, 047. Muxiiiiiis Pbilosophus, 013.
ro libris utcbatiir, e.\ quibiM uouiiulbi suul, ioif/. Ma.xiuiiis Ale.xuiidriuii' Ecclesia; episcopus, 013.
Medicinu iu triu dividitur, 717. Modiciuulia multa dc-
M scribuutiir, 331. Modici (liligentia nos uon liberat ab
omui iuliiniiiiite, 7!)4. Physici et medici ([Uio ad iitilila-
Macarius, 582, 040. leni iu lis siiio rcfcriiiit ? 332. Quid declaraut eoruui libri,
Magicfe ajles io usu positie, 23. Has solvit llilarion, ihti/. Iiiqieritoriiiu iiicdicoruiii cnuFiietiido, 412.
Meluiitljius rcs[)oiidil (iorgiiu Hbetori, 316.
Magister pessiiuiiB, quis? s2l. Itile est luagistroriim Molotes vestis goniis, 55.
niina tt-rere, el arteiii ab iirtilicibiis discere, 477. Melito Sunleiisis (qjiscopns, S65.
.Magoriim tria gmerii apud Persas, 344. .Meiiumlcr discipnlus SiiiHiiiis magi, 107.
Miijoma em|ioriuiii «iii/.e, l.i. Meiiducuiiii iKiii liiiMet intor so, 536. Impiidons non
Major et niiiior uoii inter tres, sed inter duos soleiit rcf. liciidiiiii, 3. Moudacium lic.itum jii.\la quosdum, 47i,
rfEl)i-re distauliam, 2'.0. Prolcssie iuimicitiie sns()iciouoiii hiibeut mendacii,
Malchus Latino rcgem sonat, 42. byrus eral nalionc et 470.
ugiia, i/)i'/. Pietas ejus el muiieris decrepitaj, cuni Mcndaces memorcs esso deboul, 543.
qiia
lanebat^ lauJatur, etc ibii/.
,
Meretrices ue (lutenlur iuuupta;, 260.
 791 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. m
Messdltje uxor qiia? iiu[isil tci tio Corvino, 316.
Mcssore ineusis nouifiii apucl /EgyptioP, cui apud
linos Auf^iislus ro.-^poudet, a6.
I>a-
N
Metauoea Mouusterium uo Cauopo, 53.
Metella L. Sylia3 coiijux palam erat imjiudica, 316. Narcisso revelatio facta de suo coadjulore, 901. Ejua
Methodius scripsit coutra Porpiiyiiuiii, '621. ffilas 116 uuuorum, ibid.
Metiioua, .'55. Non Nusciniur, sed renasciinur Cbrisliani, 394.
Melro(li)rus (li.-cipuliis Epicuri, 317. De i'(Mum NuLuia oi)iniones vetcriim, 5.j8. Ueus provi-
Milesiu! vir;^ines tur[)iliKlinem morte fujriuut, 308. so;' boii.jnini o[)erum iuqiedil ordiueui nuturfe, quare?

Mile.sioniin li;.'uieuta, 473. 793. Fucile cx|)letiir cjus uecessilas, 341.

Militaris gloria lriuui[)liust|ue cousecrat, 1119. Milita- Nazuriei ulebuuLur Lvaugelio -Mdtthaii juxla Hehraeum
riuni digiiitalum iiomiiia, 424. Ordo niililaris, 369. 883.
Mille aiiuonim Fal)ula et Judaicu tradilio, S.j9. Nolau- NeaiUes Cyziceniis? 343.
tur multi liac ()[)inione ducti, i/jiil. Nea[Jolis urbs PalsestiuaB, 863.
Milonis CrotoniatBe vires, 341. Miloiiis liumeri, Neo[)liyLi ordiuali episcopi, 719.
726. Ne[)(js de quibus scripsit, 821. Nei^os episco[)US affere-
Minerva Dea, virgo, 307. Procreata est de capite Jo- bal reguiim mille auuoriim, 911.
vis, 309. Nerouis imperiuni lujudum njljoratum, 845.
Miuistri Ecclesifc exercitui dimicauti eomi^arautur, Nerva [)riiice|'S, ifjid.

293. Sohrielas reijuirilur iu illis, 3i)0. Nicaiua Syiiodiis (.ur cougregula ? 192. Octo episcopi
Minulia Vesta viva defossa esL, 307. Ariaiii in ea susci|)iuutur. jT/i^/. Nullusin miiudo episco-
[)us fuit nisi (|uos synoJiis illa ordinavit, i/jid. Acla et
Miraculorum vis et iioteutia, 397. Fiebaut in Ijasilicis
luartyruoi, iln</. uominaepisco[)oruni syiiodi .Nicfenoi, 193. Facla nonuulla
Misericordia artem nou lial^ct, 21.
illius referunlur, i/jid. Diiritia (luorumdam sectatoruui
De Mitlint! geueralioue (juid uarrul fabula, 246, 247.
Nicisiice fidei, IP.i. Omiies hffreticos suscepit, exceptis
Historid illius a quo scripla? 344. Pauli Samosateni disci[uilis, 200. Siipererant adhiic ho-
Mochanscos monasterium, 84 et se([.
mines tcmpore llierouymi, qui syuodo Nic.'cn;e inler-
Moderatus, vir elo([U(;nlissimus, audilor fuit l'ylha-
fueranl, 193. Ejus fidei (Jamualio conclamata, 191.
goraj, 565. Nicanor Alexandri [iraefeclus quid emendure voloit,
Modeslus, 871. 335.
Monaclii rudes quoniodo docendi, 72. Nicauor, victis Thebis, amore superatus est, 309.
Mouachi vita et condilio, 400. Monachus non doctoris Nicerati conjugis castitas, 316.
habet, sed plangeutis officiuni, 401. As[)('.tus miilicruin Ni(!ol;ii dia(>oni im[)ietaLes, 197.
dehet vitare, i/)i(/. Incunabula nionach(ji um, 3[J0 lli'- Noe secuiKlu r.idixgeiieri huuiano servabatur,266. Ejus
bium frequentiai a uionachis decliucnliir, 401. Moua- arca Lypiis fiiiL Ecclesiae, i/jid.

choruni ^gypliorum discipliua, 16. Nouuullorum absti- Noniades semicrudis vescunlur caruibus, 334.
uentia, 5. Nominum sine cuusa diversitas est, ubi uou estdiver-
Monachi non erantin Syria auLe Hilarionein, 19 MuUi sitas ineriLoruni, 369.
raouachi deccpti, et quomodo? 43. Monachus uimis cau- NovaLiauiis countus est iuvadere cathedram sacerdo-
tus ab Hilarione expulsus, 28. De parco quid dicluiu? talem, 911. Novaliaiii dogma, ibid. Liber ejusdem de
27. 1'urcilas ejus [luuilur, i/iid. TrinitaLe, 513.
Mouasteriorum bona conimunia, 46. Per lotam Palaj- NovaLiauorum Episcopo, si couversus fuerit, presby-
stinam innumerabilia niouastcria icdificantur, 26. Visi- teriigradus servatiir, 200.
tantur ab Hilarioue, ibid. liabilacula Christiauorum di- Novutus Cypriani [iresbyter ciijus auctor dogtnalis,
cuntur mouasteria, 847. 911, Erranles uon suscipit, 408. Error ejusdem damua-
MonelcE furLiva ofdcina, 5. tus, 325.
Mouslroruin nuilLa genera noLantur, 299. Nubere melius est, quia pejus est uri^ 250.
lu MouLauum ParacleLum venisse voluut hfereses, Nuiua Ponqiiiiiis, 387.
395. Error ejusdem daniuatus, 325. Nec pn^nitentes Numerus du[)Iex nou est bouus, 266. lu duplici nu-
recipit, 408. I[)se et ejus insaua^ vates [leriere suspeudio mero ([uod exliibelur Sacrameutum, ibid. Octavus nume-
881. rus in Psalmisetin Evangelio, 195. Viceuarius infaustus
Mouleuses sive CampiLai, 201. 271. Quid significeul iu Scri|)turis, 240. Impar numerus,
Morbi cx saluriLaLe uiuiiaconciLantur, 340. Quic suut est muudus, ibid.
ajita ad morlios curandos? 331. Numuius scorteus id esL coriaceus, 56o.
Moi's exs[)e(tatu gravior quani illata, 47. Nii|ili:e per (|uid signiflcantur? 240. Molestlae
etvidu.-e,,
Morlui divites inorluos suos auraLis obvolvuiil vesLi- uupliurum, 228. F(!ri;E iuqitiarum, quffi,256. NH[)tia> ter-
bus, 12. Chrisliaua LradiLio de [)salmis cL hymnis reci- rain rejilcut, virgiuitus paradisum, ihid. Quid iutersil
tandis su|)cr illo, II . inler iiu[)Uas et virgiiiiLalem, l(i2. Opera nuptiarnm,
Moyses legem siguilical, 271. Quomodo vidil Deum, quid piohibeiil? 257. Imago Crealoris uou habet co|>u-
790. Angelus lo(|uebaLur ei in rubo, 2(i9. Moyscs et luiu iiu[)Liarum, 266. Nou dcLrahil illis, 226.
Elias ty[)um legis et i)ro[)helarum mouslraverniil, 348.
Quidaiii volunL fuisse virgiuitatis et nupLiaruni, ibid.
Comparatur Moysis et Jesu se[)ultura, 272. Plangitur
mortuus, nou Jesus Nave, fifiiire ? 273.
Mnlieris virtus [)udicitia est, 319. Mulieres saucla!,
quai .^ 228. In Scri[)tura dcfieieutibus saiiclis viris, lau- Osias, 33.
liautur in viroruiii oiijirobria, 27<i. iMuUeriim commcii Oceanus vir iu Cbrislo prtoci[)Uus, 562. Pnidens et
datio, 31y, 398. Sulus curum iii qiuj |)osita, 2!S. Muliercs Chrisfiauus, 534.
miuistrabuut magistris alimenla, 277. Tales habebant Oculus dexLer pro virginilate sumitnr, 286. Siuister
Apostoli, i/iid. Duas iiuilieres Evangelicas unnni [luLaul [Jio uupliis, ibid.
nonuulli, 37.-). .Mulieres Uomante insignes |)udiciLia. 311. Odio nosLros advers^rios immortali persequimur:
Ca!ca mulier a decem annis sanaLur, 20. Mos niuliercu- blas(iheniantibus 13euin, clementem porrigimus mauuu),
iurum gerularum in parvulos, 427. Omnia niala ex mu- 447.
lieribus, 317. Anior foinue (|uo umautes deduciL? 318. ( ifferre ([ucd [lossumus uostrum est, Dei implere quod
Vir sapieus judicio dcliet umure mulierciu, uou alfecLu, uon possumus, 781.
319. Mulieris auxieLules et solliciLudiues, 227, 229. Oldu prophetissa fuit in rc[)rehensionem omuium viro-
Propeucio earum iu sccuuda uiaLrimouia, 312. Non li(u:'t rnin, 556.
ClirisLiaiiu' Ethiiico nubere, 252. Fideles juncl;e iufidcli- Olcum benediclum sauat a morsibus veuenatoroin
bus disccdaiil si re[)udiciiLur, 2."il. De iis ([iiid [ira!ci|)iL niiimuliuiii. 32
Paiilus, i/,id. \u laciu iljurum gruiide peiiculuiii, 216. Onugri obetlieiiles Aulouio, 31.
Quid solcuL facer(! ? 2?9. 0[)hit;e, 197.
Muiidiis omuis obn()\iiis esL Dco, 750. 0[)eris buui [lerfeclor est Deus, inali [lorfector Diabo-
Murnuiruiitibus couLra Creulorem de suo sLutn cLcon- lus, 32.i. Per siugula, el in siiijjulis Dei auxiliuni llasi-
ditionc! ([iiid conveiiil, 774. latur a Siinctis, 700. lu bonis operibus Dei uos nitimur
Muliii Cn. P()m|)eii iixor im|)ii(iica, 316. auxilio, in malis diaboli, li98.
Muzouius e[iii;co|)Us |)roviii( iic lh/.iceu;e, 189. OraUo. discursus meulis, 17. Totaoralio et deprecatio
Myroa neplis Arislidis, uxor Sucralis, 310. oxtorqueL clemoutiam Crentoris, 793. Oralio Domiaica
)3 INDEX REKUM ET SENTENTIAIIUM. 794

BacriQcio altari' a flilolibu-» rocitalur. siiO. Ouiii peluul Passiouos dme, uni mali, altera boni, 7i8. Kxccderc
ir iliauj, jAji/. Oii'"ituuj dislat ab oialioue Fclaf^ii, in pasiiouibus quid Seulenlia' uoiiiuilloruin de
? iZ/id

id. passiouibus auinii, ulruiii quis poisil iis carero, vcl non?
Urare uoslrum e^t, Uei tribuere quod rofjatur, 781. 740.
ie l)MUiiuico el iu Peuteco^te staulfs orL-uius, 180. Palris-famil as Evangelici parabola formidaud.i, 705.
Oralio uou perJeuJa iu uugis. 22. Patieulia Clirislia .i, 727. Qni in nos clenienles sumus,
Oratoriiiu uullus h.c tuuuir, ijuoruiu lieliuitio est, Jice- rigoreui conlra alios nou lcucauius, 408.
ad per.-iiaiJciiiluui accoiuuioilate, 707. Oratoruui tloii-
Palriarcliarum jiislilia uou fuit pcrfecta, 707.
13 soli-nl aiire,-; iuiperitoruui decijii, 8U2.
Pauliuiani ordinalio, 450. t.ypri versabalur, ibid.
Orbilius iiuij^i.-iliT, iSG.
Orieiitales lociislis ve.*ci soleut, Siri.
Paulinus el Alhauasius soli in Orieule Catholici
II.
Orij^eues dijcii>ulus fuilClt-uieutis, .s79. Sub occasioue
Parvula, inslruiuentum ad evellendas spinas, quai iu-
icularium litteraruui iii lide Chrisli vcuieutt-s ad se in- ter iiicfdendum pcdibus intigunlur, 6. Vel Parvul.i mor-
iluebal, 80."). Host auuoi 150 luortis suie, iu jus lialiilur
dax pro forcipe parvula, i'ji<L
0. Uibliolheca Orifieiiis reslaurata, !)41. lu illo lauda-
r scieutia Scri(itiirariim, sed uou re(i|iitur do^uialuui Paulus cogitabat de liis, qiire iu usu corporis siiul, iic-
laitas, ofit). Laudalur ab Hierouyiiia, o21 el sdi. Orif^c-
cessaria, 7S5. Imiiatieulia} videlur urgui, i/jv/. Pauhis
s opuscula iu oiiiiieiii Scri|ituiaiii Iriiiiicia, siuit, ibi'L in f.icicni P.rlro rcstiiit, 534. Kunidcm vocal columuam
EcclesiiL', i/jid. Pauliis compulsus cst vcllc niulla (jua;
jrnrum cjusdeiu in terti.) VDliimiue Kiisebii, 41G. Qu;c
dices opera Oiij{eiiis laudata? .jii. Cloiiiposiiit lie.vaphi iion vult, 264. Paulns quotidie prolicit, 376. Ilumililas
laluor edilioiiiim, cl iu edilioue L.\X riieodotioi'is edi- Pauli quiu ? 210. Ch.irilus Pauli, 509. Pulchra Pauli in-
juem miscuit, 522. Ouod Pliilo ijuasi Jud.eus oui:sit, ter[)relalio dc dilecliouc iiiiiiiicoruni, 728. Paulus uon-
rijfeues utCbristiauusimplevil, (Juiutaui edilioueiii
jV/j./. dnm [)erfcctu? ad mtij.ira sesc extendit, 7o7. Suuiit tesli-
ActiL'0 littuie inveiiisse se scripsil, 523. 1 ria Ori£<euis monia dc poclis, 250 P.uilus severior Darnaba, 763. Dis-
)luiiiii!a iu Kpislolam ad Kpliesios, 477. lioiiiili.e et sensio Pauli et Baruaba; aliquid habct huiuauie fragilita-
tis, i/jid. Paulusconlenincbal vcl dissinuilabat facuudiam
nii illiiis iu iiuilms moralis tra;talur locus, et obscura
Tipturaniui panduutur, 514. lu libris euis IMalonciu Gr;ccain, quare? 473. CuucUe projie Kpislola; Pauli quod
austulit, 5G7. Docla Orit;eui3 F.pistola, 903. Libellus hahenl [iruicipiuiu, el quo fiiie claudunlur, 750. Ubi
usdeiii ad Fa!)iauum,3."j6. K[iip|ola in Drmetriuiii, 510. Paulus scripsil Kiiislolani ad Epliesios, 481. Diversa
ialogus Ori(<euis, s!i|). Dialogus Orifienis et Cuididi, siuit exeniplaria S. Pauli, 708. Non uobis curiB sitquid
1. lu eo divinitatem Chrisli nesat, i7;i'/. So.x milliii li- Aristoteles, sed ([uid Pauiiis doceal, 714.
•oruiu Orifieuis uunquam exsliterunt, 501, 417. Ouid Paulus seuex Petri luartyris discipulus, 640. Paulus
let scribere iu approbaudo qiiod Jicit, 470. Cautio CoucordiiB quid refert audisse de uotario S. Cypriani,
ius iu propoiiendisopinionibus suis, G05. Origenis opu- 880.
iila et errores in eis, 431. Octo erroies ejusdem, 413. Qui beati appellautur,
Pau|)i)rcs niali et perversi, 400.
iifert verii.item bistoria', i/iid. Ju.xta nos Arianus luit, ibif/. Pauperes sanctorum Locoruiu pra; cteteris adjuva-
i». Qiiid docet per scalam Jacob, 425. Kjus doffuia de
banlnr, 300.
intilium fabulis contextum, i/'i</. Omnes rationales Pavi iimiis podagrje fcrvorem mitigat, 332.
eaturas ii-quo asserit jiire conditas, 715. Nou dixit Pax licta non aiifcrat, quod bellum servavit, 696.
limas ex Auj.{elis lieri, 423. Origcnes docet niendacium Sacpe perditur in pace, quod in prajlio servabatur,
-ilUQi esse, 474. ludulgeutia priucipalis Origenis, 45.
13.
niendaciorum foederantur,
Origenistae inter se orgiis Aliud cst Pcccatores a peccalo et iniquitatedesisle-
re aliud ipsos perire in perpetnum, 724. Pecc.ita levia
4. Imperatorum decreta adversus Origeuistas, 4G8. De
;

et gravia, 373. Sulijacenius pcccato nou vitio naturiE,

lodam quid dictuni ? 425.
sed fragililate, 780. Omnia siinul peccata non possunt
Oriou vir primarius el ditissimussaualur ab Ililarione, vilari, 702. Nulla est aniuia qua; possit esse siue pec-
I.
cato, 791. Polesl homo
esse siue vitio, sed non polest
Orpbeus carnium esum dtteslatur, 3ii. esse abs([ue peccalo, 744. Qui cautus est, potost ad tem-
Ora luleus color perfundit, 794. pus vitare peccata, 772. Soli Deo coui|)etit esse siae
peccato, 745. Potest Deus honiiiieui servare siue pecca-
to, 720. Superbia est, peccala proiiria; voluntatis referre
ad conditoris injuriani, 775. Peccare hominis est insi- ;

dias ten.iere, diuboli, 560. Quotidie peccamus omnes, ct

in aliquo labinuir, 408. Tumdiulilii Dei niauemus,quam-
Pacliomius ab Angelo linsuoe myslicc scientiam di- diu non peccuuui.*, 322. Polest lionio non peccare, si
cil, 5G. Praecepta Pachomii, 50 et sc(|. Kjusdcm Iiisli- velit, |)ro tcmiiiirc |.ro, ioco (|uau)diu inlcntus cst auinius
ta, 73 et scq. Kjiisdein Judicia, 77 el geq. Kjusdcm 785. Si iiauluiuni quis decliuaverit, aut crrandum illi
ges de oratiouibus vespertiiiis, etc, 70. Moiiita, 81 et est, aut in pr.ncce^is cadcudum, 794. Corripiendi peccau-
q. Ejusdcm Epislola; et verba mystica, 83 et seq., 97 tes a sacerdotibus, 722.
seq. Pcctus thcsaurus malarum cogitationum, 712,
Palxstina oon perliDcbatad cpiscopum Alexandrinum, Pelugius h,i;res Joviniaui, 772. Pelagius tribuit oniui
liomini, (juod Ariaui Dei Filio non concediint, 716. Ora-
Palinodiam more Stesicbori cantare, 467. tio Pclagii plcna tuiuoie et superiiia, 798. Longe su-
Palladis ars, 540. [lerat urrogantiam oraliouis Pharisfci, jiiV/. Ilanc impu-
Palladius Uufioi amicus notatur, GtiO. Palladius servi- gnal Ilicronymus, i/jir/. elsoii. Pclagius Iiortatur mulie-
nequili.n quam ba;resim instaurare conatus est ? 695. res, ut liuiieaut scicnliaui icgis, 722. I''aruni voce ct
Iiininiam slruit Ilicrouyiiio, i6j(/. canticis delectatnr, i/jid. Pclagius adulatur viduije, 801.
'ammacbii somnium, 554. Ei tribuit quod Angeli non audent usuiparc, j7/i(/. Liiier
'amphilus martyr coufecit Bibiiotbecam Cajsariensem, Pelagii citatiir, 721. Gralia Pclagiaua, 787. Pclagiiiui
Vita Pamphili ubi habelur scripta, 41G. Servabat
.
maguam partem Christianorum excludnnt a jnstitia,
rouymus descriptamanu Pamphili, lamquam thesau- 721.
u pretiosum, 015. Pclusianus monacluis Antonii, 31.
'autbn-nuB seclue Sloi.ai pbilosophus mitlilur a Deme- Peneloiies pudicitia, Ilomeri carinen est, 311.
). ut Christum pnedicarel, 875, Perfectio non ex natiua, scd ex gratia venit, 750.
'.inlea Abradatia uxor, 311. Hicc deuioustjat impcrlcctos cssc, qui perfccti videutur,
,apbnsurbsCypri uobilis carminibus Poctariim,tprra' ibid. Viii perfectiouis jiixta Apostoliun Paulum, 707.
iilu everaa, 37. Qnoiiiodo ad |)(!rl'cctioueiii diviuus scrnio provocal, 713.
apias episcoiius Hiernpolitanus, 850. Vera perfectio rcserviiliir in ((ideslibiis, 798. Cunctoriim
Papirins ubi jaci-l, 8s7.
.
in (i'riie justoriiiii impcrfccla [icrfcctio est, 7118. Sola
^ireules caveant lilios j>rovocare ad iracundiam,500 peifeclio, ct vcrii jiistitiii, Dci taiitum virtnlibus coup-
ensio falsa pietate iuter paifntes et libcros, 534. tiiiidii, i/iii/. PiTrcctiis i'st, (|ui pcrlectum ct uiiiim sequi-
).

tur Dcmii, 7.'!G. Pei leclissinie Dcus [)ribci()il, 751. Qliio

ischa episcopi AsiiK celebraut cum Juda;is
luu.i xiv, sensii iiiiiiiaciiliitus et [icrfecliis est (iiiiiimbiilabat in lege
Domiiii, 797. Nulla creatiira secuudum vcriun consum-
scuffi solemnitas in monasteriis, 92
cl seq. matanique justitiam potcst esse perfecta, 710. Quod
aiphaes uxorig regis lurpitudo, 317.
hodie pcrfcctum qu is putavit, dum ad meliora cxtendi-
 795 LNDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 796
tur, eras imiterfodum
fuisse conviucit, 708. ijaod a ge- Porphyrius specialis hostis Christi, 633. Accusat Chri-
heaiia iil)eraL, iieifeclum est, 379. stum incoDstautiae,761. Multa scripsitcontraDanielem
Pergamius, suhlulo S. Anlouii corpore, voleijat fabri 527.
care Alarlyrium, ',\2. Possessio in atriis Domini certa et secura est, 766.
IUpL'Ap/wv liliri l)las[)hemia3, 413.Quare Hieronymus Uhi aufertur Possibilitas, aufertur et vitium, 7il. Po8-
in Jatinum sermouem vertil librum ~zrA 'Ao/wv Oriffenis, sibilia uou facere, uon est cufpa imperantis, sed fragilitag
462. audientis, 762. Homini nouest possibile quidquid voloe-
mater Platouis, rit, 720. De possibili fit couteulio inter Diodorum, et
Perictio .'jni». liunc quomodo ])rocrea-
vit, i/jid. Chrysippum, 701.
Ju.\ta Ferjpalolicos impossihile est carere passioni- Piieceptum pipuam habet, nisi fiat, 256.
hus, 749. His couoenlil auctoritas Scriiiturie, i//i'L Pr;i:seutia exempla sunt futurorum, 365.
Prfestigife theatrales, 795.
Persecutio commota Cbiistiauos decimo Severi
in
Pertinacis anno, 891 et serj. Ouarta post Neronem perse- Prfctextatus consul, homo sacrilegus, quid ludens
cutio, X57. Septiuja perseciaio suh Decio, 9U:{. Oclava solchiit dicere Poutilici Homauo, 415.
persecutio snh Valeriano, ei (iallieiio, 907. Sfeva pcrse- Priinogenitiis qiiis? 215.
cutio in Cliristiaiios, 3. Perseciilio iiiaj/iia in ^is.ypl'-' •'•t Priscilliani seulentia inipia, 093.
Tliehaide, 4. Voti tunc erat Christianis gladio percuti Priscus Bacchius, pater Justiui, 863.
pro Cliristo, i/jid. Probare eamdem rem simul et improbare vitii est
Perturhatioues quatuor qiiibus ve.Katur gcnixs liuma- 550.
nuui, 748. l)u;e pnesentis, rX dutc futuri, i/nd. Duic suut Probus imperator successit Aureliano et Tacilo, 913.
bouorum, duuj uialorum, i/jid. Proclus Moutani sectator, 899.
Petrus princeus Apostolorum, 279. Cur inler duodecim Prfclio navali dimicaturi quid faciunt, 39.
uuus eligitur, ioid. ilomante Ecclesiie per 24 auuos pra;- Propbetfe liiflicile intcUiguntur, 526. Sancti Prophetae,
fuit, CGl. Nou fuilirrepreheusibilis, 718. Petrus tolius or- qui ])erfect;im non meruerunt pro])lietiam, 738. Libri
bis veueratioue celehratur, 827. Pomauus cpiscopus su- Prophetarum multa suggerunt de Uiitura rerum, 558. lu-
per corpora SS. Petri et Pauli olfert sacrilicia, 395. Epi- ter spiritualia charismata, Prophetfe postponuntur Apo-
stola; Petri Catholirrjc nomiuautur, 827. Socuuda a ploris- stolis, 520. Nulli contingit Proi>hctarum, et annuntiare
que ejus esse uegatur, i/jid. UisputaMo Petri et Appiouis Christum, et digito demonstrare, 179. Eorum justilia non
ab Eusebio coargiita, 853. fuit perfecta, 707. Nullus vir Propheta tempore Josiae
Pharisaei cnr divisi a Judu^is, 197. Nomeu a dissidio regis, 770.
susceperuut, i/nd. Phdrisa^orum siipercilium, 775. Propositi rari suut sectatores, 341.
Pharuabazus Alcihiadem interfici jussit, 311. Protesilaus apud Trojam occisus, 312,
Philo necatus iu couvivio, 307. Ejiis liiiae virgines prfe- Protei fabula, 725. ColumntE, 551.
cipitaut se iuputeum, quare, i/ji(/. Proverbium apud Graecos, 561. Proverbia vetera, 472.
Philemou presbyler Ecclesiaj Homaua!, 909. Prudentis hominis est, etiam si dolet, dissimulare
Phili|)pi tiliai virginos ia Coesarea, 301. Prophetasso conscientiam el cordis nubilum, serenitate frontis dis-
;

referuntur, i/jid. Philippus eteiuslilifc ubi dormieruut, cutere, 468.

885. PriideutiiE est cavere in alterum dicere, quidquid in
Philippus imperator primus de regibus Ilomauis Chri- se statim retorqueri potest, 552.
slianus fuit, 893. A quo fuit occisus, i/>id. Psalmi graduum, 211. Quidam psalmi pro octavains-
Philisthio niimographus, 514. cribuntur, 195. Mysticum alphabetum Psalmorum, 377.
Philo Carneadis magister de quibus scripsit hisloriau), Psalmi undecim qui non habent titulos, 469. Varia inter-
309. pretatio versus psalini secundi, 475. Inscriptio lxiih
Philo disertissimiis Jiidajorum, 847. Scripsit de vila psalmi, 469. lu cxviii psalmo justus eruditur, 195. Totun)
Essffiuorum, 343. Philouis amicitite cum Pelro, 847. Psalterium, nihil est, nisi ad Deum incunctis operibus
Philo episcopus et confessor, visitatur ab Hilarione, 30. doprecatio, 700.
Ubi exsulahat, ibid. Pseudomeui argutiae, 487.
Philosophi et oratores, 471. Pliilosophi loca secreta et Pseiulo-prophetitu dulcia pollicentur, et ad modicum
remota habitaverunt, 338. Nostra congruunt cum philo- placenl. 381.
sophis, 333. Psiathium, strajjuli geaus, quo pro lecto uionachi ule-
Phinees virtus, zelus, 713. bantur, 54.
Phogor interpretatur iguomiuia, 272. A|)ud HobrfRos De Ptolomfpo quid narratur ? 520.
est Priapus, ibid.Adversus Pbrygas opus insigne, 877. Publicanus juslificalus recessit humiU coufessioue vi-
Pierius dictus Origenes junior, 915. liornni, 712.
Pilatus nolons tulit seutcutiam coutra Doniinum, 305. Publius Alhenarum e])iscopus martyrio coronatus.
Pinytus Criossianorum episcopus, 86'.). 859.
Pirato) redeuut post tergum inviti, 37 Pudicitia iu ouuii gradu et sexu lenet priucipatum.
Plato prudentissimus philosophorum, 7S 1. Ejus sen- 293. Pudicitia priuci[)atus virtutum muliebrium, 319.
teulia de diversitale aitatis, itiH. Ilabitavit in villa de- Houestis meiilibus magis curtE est, quam vila, 309.
serta et pestilenti, ([uare? 338. Opinioues Plalouis,558. Nunquiun est cai^tiva, 10. Pallida jugi continentia ora
Fragmentum Platonis mendacium docens, 471. Poliliu pcrtantes, Cliristi ostendunt pudicitiam, 398.
Plalonis, 335. Platonis Protagornm transtulitTiiHius, 520. Puguaconimissa vacaDtiuexercitunomiuadignilaluin,
Platonici in templorum locis, et porticibus versabantur, ct solii fortiludo quiriitur, 293.
qiiaro ? 33(i. Puritas uon custoditur nisi a Deo, 801. Mundum cor

Plautus Comicos traustulit, elc, 397. in umiira possicicmus et iu imagine, 796.

Plinius Secundus de quibus disseruit, 332. Pygmalion, 310, 3 43.
Podagra; mediciua, i/jid. Pythaguras quid a])ud Grsecos prinius iuvenit, 566. Im-!
Pcpnilcntia imitatur baptismuni, 730. Confusio c|uid mortales esse auimas et de aliis corporibus transire in
meretur po-niteutibiis, 374. Ordo iKenitentium. 173. Elc- alia asseril, ibid. Dicit se primum fuisse Euphorbuui, se-
tus Ecclesia! pro pamitinifibus, tOid. Pcunitentibus apo- cuudo Callidem, etc, ibid. Docet post certos lemporum,
riuntur fores Ecclesiu!, 249. Laicus puMiitens recipitur circulos, ea (lua; fuerant, rursum tieri.nihilque in mund<i
lieri uovum, 566. Dogmata Pylhagora^, 331. Ejus libri
per manus impositiouem, et iuvocatiouem Spiritus san-
cti, 177. non exstant, 512, 505. Ejus dogmata iucisa publicis hl-
Poetarum uonuulla citanlur, 238. teriscoguoscuutur, j6i(/."lu bitc latissimooperecommea-
Polycfirpus aiiditor Joauuis Smyrna! episcopus, tatus est Jamhlicus, ibid. Pythagoras lilios habuil, 567.
857.
Huic commeudat Igualiiis AntiochenseniEcclesiam, 855. Eju9 coutiiienlia, 3i4. ;)84. Ejus tilia choro virginuui pra^-
fuit, 309. Pylhagoricte Philosophitv superbia, 75S. Pylha-
Polycrates septem proi)iu(|U()s hahuit episcopos, 885.
gorica privoqila, quae, 565. Ha?c Aristoleles in librissuis
Cn. Pompeius Miiliam hahuit uxoreni, 31{i. .Multas ei
prosequitur, ibi<l.
pnehet molestias, i6i</. |.:doniita llispauia, quid fecit,
390 Civitas Pompcio])oli8 dicta, 392.
Porci ubi raro iuveniuntur, 334.
Porcia uxor fJriiti, 3t3. Sine eo vivere non potuit, ibid
Porcia minor quiil dixiseo narratur ?313. ^tlqualur
Hruto
pudicitia, 319.
Quadratus vivens lempore Adriani dicit se vidiaM sa
)1 INDEX REUUM ET SENTENTIARUM. 798
itns et viviBc.itos a Chri^tti, 85!» i'l SGI. Oim<lratii8 Electionis iu Sacerdotium causffi varisp, 201. Quauta
Iriuiio i>riiici|ii librnm lriidii.lit, 8i)t. habciit \ilia, i6id. Ouare marili electi in Sacerdulium,
<^ui8 {irunuinea, quoraotto .suniilur .'
liU. i/>v/.
Sadducneoruin dogma, 197.
Sagitta per diL>in vuiilaus, quid ? 766.
Saluuiina, qtiid couclamabat ? 37.
Salmoneus, 5.59.
Salomouis, virtus sapientia, 713. Quando exstruxit
Tciuidum, 275. Ainore niiilicrum, a Deo discessit, 328.
llaca ialerpretulur vantis, el alisi|uc cerebro. 753. Salliistiu-» inimicus Ciccrouis, 316. Qiiam ntiiisit uxo-
Kachcl diu storiUs et puichra, ^iguitical niysleriuin reni, i/nd. Coiunieiitarii in Sallusiium, 472.
:clesift.', 26S.
S:imson tvjiMS Salvaloris, 273.
Huh.ili typiis Ecclesiie, 2(4.
H. Saniiielis Rcliqiii;e lr.iii?lat;o, a quo ? 391.
Ou.id Haruiu ejt, difdcile e-it, 72!».
Kelifccu ob cxiiiii iiu ca.-lilateui, iy[»us tuit Ecclesia;, S;inct;iSauctoriiin qiiis iugreditur ? 378.
nliud scriliilur, 2nS. Saucli vcleris Teslamenli, iiou sibi, sed aliis divites
Ibciiiicilialioiiis iiriei e|.tuiu diriicile cst, 753. fiicriiiil? 703. Diviliis siiis ad buii;i utchiiuliir 0[uM'a,i6//.
UeliKioui pau.orum culpa unu {iitujudicat, 3%. Noitia Disiieiisutor(;s luagis Dci qiiaiii divilcs aiqicllaudi siiut,
diffiii eruilil sa|iieuliie sectutoreiii, 3>I3. i/jid.Oiuiiii li;tbiicruut justiliani ? 777. Orabaut pro se,
Keliqtiiarum .ulius stibililur, 302. Tiauslalio sancta- coutra ipiorumdnm seuteutiam, 780. Omues retro Sancti
ai ic|ji|uiaruui sub Cuiislaiilio iiii(ierat're larta, 301. ejiisdcm fueruiit iiierili, ciijiis utiuc Christiaui, 327.
(^iiaiiilti Hi.-uasiimur iu Cliristiim vir^iijiMii, 2()(> Quouiud.) Siiucli cliguuliir? 478. .Niillum teuipus est quo
Absil, qiiiid iii aliis repreheiidimiis, fa.dauius, 552.
iit uoii ;i>dilicetiir niisericordia iii siugiilis Sancluruni ? 7GG.
lO ct iu viliii i|iii iu eis.li-ui liouiiuibus el l.iu.lauda Nulliis Sanctorum quanidiu iii vita est, cuiictiis [lolest
jedli iit, et viliiperaiida repreluMidit, 5.)G. liabere virtiites. 71 4, 720 Non licet de sauclis viris
Hes[>oiiileri; aciusaiitibiis quaudo.jue coiupeliimur, aislimare, 225. Iiiter sauctos el .\ngelos mulliidcx et in-
s ft ?ei|. Iii res|iondenilo sic mo.lereauir omuia, ut liuita diversitas. 3G7, Orationes SS. nobis pio.mul, 302.
objerla diliiiumis, et ab iiijuriii teini eremus, i/jt / Sanclis suiuuus ipse, oralio est, 703.
Hi-siirtremu^ in pr.inrio sexu. 2;i(). (^)iiiire resiiscilali a Saiiguis bili vitiattis undc inardescit, 79';.
.rtuis, iibiiui iiic.'|.eruni ? 4H Aliud est penlere glo- Sauir, iijtcrprelutur dt-m liicc)'?ix, 286.
iiii lesiirfieinli, aliiid pcrire [lerpetuo. 72"i
S;iulra, Scriplor de Viris Illiistribus, 821.
Hesurrectiiiiiis voiiibulum, qiii.l siu'nilifet"? 4'i2. P.iucis Sapious uunqunm solus esse potest, 315.
rbis niysteriiim resurrecliuiiis demoiistratur, ifju/. Ve- S;ipieutia' libro coutradicitur, 731.
«s resurreilioiiis iu qiin sil? 430, 4;3. Testimonia quiB Sara nou crat soror AbraluB, 223.
iibant vfraiii nsurrectionem. 441. lu resiirreclioae
Saraceui huc illucque vagautcs, 43, 46. Colunt Lucife-
deiii erit curporum auctiur ;j;loria, 205.
siibstauliii et
ruin, 27.
iiuestiii [lo.''! resurrei;tionpm
jubelur, ne siiscilalus
Saras presbyter Libya^, 102.
aut.isui.i iititelur. 3.'i2. Vera re«urrectionis coufessio,
Sardoruin mastruca," 171.
tiet se.p]. Jiiilieorum quorumdam ojiinio de resuirec-
nc, 579. Hifietici uef^antes lesurrecliuucui catDis,
Satietas omnis vilauda, 342.
1. Salurniniis hiTercUcus, 197. Fiictio SiUurniui Arelatcu-
Hhetorici cainpus eloquii, 206. sis opiscopi, 933.
lilimororurii urbs .K>jy(ti, 10 Satyrus vir doctus, 345.
llliodo^uue lilia Darii "uutriccui occidil. 311. Satyrus tempore Coustauliui dcLdus est vivus Alexau-
lUiodou, «77. diiaui, deiiide Autiochiam, 8. Ilomiiuculus, Satyrus di-
IthosiMisis Ecclesia lectioue falsi EvuugeUi in hreresiiu ctiis, occurrit Aulouio, el siinul ;illo(iuuutur, 6.
.erlerut, >»S3. Scandalum unde uouieu iu^cepit, 476.
\|io?lrophe ad Homam, 383. Quid significat Roma, ibid. Scedasi filiie piidicitiam vi amissam pro[iria luorle
ijores ejiis facilitis siisce[ieru!itcoutiiieiilifiiu Pvthago-
viudicant, 308.
, quiiiu lu.\uriaui Epictiri, 3.s4. Lex vetus HouKiuorum
versus Chrisliauos, 883. Scclcra diu noii laterit, 101.
Homuli Casa et ludorum Lupercaliii, 105.
In Scholis quid cantabant pueri, 358.
htomuli ictas, 22. Qu;c Scripta sunt anuis feri; quadringeutis post Chri-
itiihntis ubi edoctus et baplizaliis, 570. (Jualibus in- stum, 614. .Multa fuut gencra dictionum, et scriptionum,
Lutus est discipliuis, 560. ()(ipidulum Hulini, 540. .\Ia- 47 1.
tri ejtis, (iil). Nunqiiaiii fiiit iiuditur Tlieoiihili, ut
glo- Scri()tores Ecclesiastici in (juibusdam laudati, et in
lur, 547. 15ilin«uis eral, 415, 537. (iiiecas litteras didi-
aliis daniuati, 55G. Scriptores de Viris Illustribus a()iid
siue lUiigistro. 4sG. Vocalur u suis inartvr, 545, 555.
(inecos, 821. A|)U(I Latiiios, i/ji(/. Series Scri[)torum ve-
odax Hiiliuus uon susliiiiiit [iru lide exsilia ueccarce-
teruiu adver?us Ebiuuem, 225. Judicium Scriptoruin,
:,4K9. Veritiisauro impuj,Mii.l,i ;i Hiiliuo. 5G0. lu Epis-
uoii esl ipsuruiu, scd lectorum, 468.
.1a.l Aiiaatasium liibriciis exslilit, 5iO. Cauterium
hic-
eos Htiliuii iiius,-it Auiist.isiiis, i/,u/. Apoloj-ia ejiis ad Scrii)lur;c ad i^leuissimuiu lidei instrumeiitum Eccle-
astasium, 491. Contemiiebat dicta Anast.i?ii, 550. lu- suul, GGl. Nouiu legendo consisluiil, sed in
siis tr;iditie

:liva Hulini in Epipli;iuiuin, 414. 552. N.it.ntiir ;ib E[ii- iiH,eliigeudo,201.Coutiaadveisario3 Scri(.turis uLenduiu,
rinio, i/ii(l. Coniiiicut;i
a Hiilino [iroferiiutur, i/^id. H.c- ut si liiimana conlemnant, s;ilLem (liviiui uou uegligaut,
icus habelurab Epiphaiiio. i/,ii/. Ciir laiKlal Hierouy- 570. ArguiinLtir qui Sci'i()ltiriB sensum eucrv^iultlosculis
im, 54?. Commiuiiltis fiicrat Hieronymo mortem, decl;iuiiiLoruiu. 183. Si liLterani Scri()Lur;i' sequimur,
533.
I, 567. L=bcIltirosuppouit llieiouyiub, 330. Prohibebat possnmus uoviiui doguia ooiiqiouere, 201. Pro vurietate
istolas rcdiii Hierouyino, 54.i. Souinium nobilis viri regiouum diversa ferunltir exempluriu ScripLurarum,
de
tino Romani injirediente, .554. Di.scipuli Ruhui, 642. Cauoii ScripLurariim, 278. Libri tres Scripturae
Cal-
ruiaui vucantur, 557. sacraeiuultade uatiira reriim suggeruul, 158.Coiisuetu(lo
luHuu8 alter mittitur io Occideotem procausaClaudii, Scriptunc, 208, 210, 212, 219, 566, 360. Norm;i Scri()Lu-
rartiui, 276. S(;ri|itura solet et uuum [iluraliter, et pltira
siuguhiritcr uomiuare, 370.
ScuLarius qiiidttUi a da<mone correptus Ililarionem
absconditum prodit, 34.
Scyllieum littus, 551.
Scytbic carnes scinicrudas comedunt, 335, Eos qui a
abfB monachi defuuctis <uu<xti siint, vivos infodiunt, ibi(/.
larjjilaa, 27. Hemuneratur, i/,id.
;ibinarum rapltis, 22. Socunis niiu((uam sis, 772.
accrdottini ora qiiid quolidie concelebraut >
771 Sa- Selliila reclinis ad dormiendum, 68.
luti semperorandumesl, 291. Seneca cupiebat esse apud siios qiiod
Ecclesia nou est ouc Piiuliis er;it apud
h.abet Sacerdotes, 104. Sacerdotis ofliciiimin Christiuuos, 851. (Jiiid refertSenecu de muliertimamore,
recon-
tioue peccatorum, 175. Pudicitia 318. Scripsil de matrinionio, 318.
«luare requisila in Quoruni dogmata di-
•nlotibus, 201. Sacerdos nemiui debet scuntiir iu eo ? 565.
adulari sed
anter cornpere [leccantes, 722. Sacerdolum
.(EKvnti lu Senectute remissius vivimus, 17. lu senes quid
mentia, auslehtas, et continentia, 342, 343,
crudele committitur, 334.
 LNDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 80(
Sensus nostii stmt iucerli, inaxiine visus, 44.'j. Seusus sauctus creator e.st,Per Spiritum sanctum futuro
140.
nostor ad cjus rcA Iraliitur apiictiturn, cujus capitur vu- rum scientia certa conceditur sauctis viris, 145. Socie-
luptati;, 3.'i«. Pcr quinqu(j sousus, vitiorum aii auiinaui tas ([uam habet Si^i.ntus sanctus ad Patrem et Filiao)
inlroitcis, 3.'i(i. Quibus (lulcctautur,i/>ic/. Uegiiuui ijuincjuc 147. Patcr ct Filiiis Spirilus dicuntur, 160. Spiritus san-
sensuuui, 271. ctus nisi muudam liijoiu nou iucolit, Isl. Non est sib.
Sepliora iut(;rpretatur auis, 268. contrarius, 692. M(;rc;itores grati;e Si^iritus saucti, 2L
Septcntriouaics populi quid uou comeduut ? 33't. Spiritus sauctus non potest conferri ab hairelicis, 177
Septuaf<inla iuterprctijs iu basilica congregati dicuu- Spiritum sauctum conditum blasphemant baeretici
tur contulisse, uou prophelassc, .'520. Cellult eorum falso 423.
adinveutai, if/ii/. Fidiji su;e sacranuMita [»ers|)icue pro- Sponsas Scriptura appellat uxores, 208.
dere nolucruut, ([uarc ? o27. Quod ncsi;ii;baut, dubiis Slclla unaquiequc in suo lumine perfecta esl, itadno-
protulere seulcntiis, ;i20. Utilitas editiouis LXX, .';2S. taxal, ut com|)aratii)Uc imijoris perfcctione careat, 697.
yetustatc l(;f,'ciiliuiii liiuiala est, i/ji'i. Vcrsio corrupla, Varia stellarum vucabula, 362.
ihid. Editio LXX iu Daniele uiultum distnt a veritato, cl Stephauus nrbis Uomanaj episcopus a bealo Pet
uierito re[)robatur ab Ecclesiii. rj27. LXX iaterpreles vicesimus sextus fuit, 196.
emendati ab Hicrouynio, et t.raiislati, .')I8 Beue locutus
Stoici, 558. lu templorum porticibus versabanlor
ost d(; illis, ibid. et se(|([. Auctoritas Apo.stolorum et
quarc ? 338. Logicam sibi vindicant, 487. .luxta Stoicot
Christi major est auctoritatc LXX interurctum, ."i^O,
potest ([uis ad pcrfectum carere passionibus, 754. Paria
528.
conteuduiit esse peccata, 701.
Serapion, 640. Cognomcn Scholastici obtinuit, !I33. Strato regulus Sidonis ab iixorc quomodo et cur occi-
Sergius Paulus procoiisul Cypri, S3'). sus, 311. Moic postea mortem sibi intulit, i/jid.
Serpeus prudentior fuit lualitia cunctis bcsliis, 338. Styraphalides, 387. Stymphalidis virginitas mort*
Nulius iuter scriicutes ct scorpioncs seeurus iUgreditur, signata, 308. Ilauc ulciscitur omuis .\rcadia, ibid.
401, 3.'i. Serpentcs mira3 inaguitudiuis, bo;e dicti, 3G. De Verbi Siifilaininarc interpretatio, 419.
his ([uid narratur? itiit. Unus coucremalur imperaute Supcrbus immuudus cst apud Ueum, 326.
Hilarioue, 36. Qu;e supra nos, nihil ad nos, 557.
Servius marilus Valeriaj, 313. Suis Testameutum, 473.
Setthoita;, l'.J7. Susauuaj historia uon habetur in Hebrajo, 527. Appro-
Severiani luerctici, SGO. batur, 276.
Severus servus Apollonii, et ejns proditor, 883. Sidera quae vucantur errantia? 697.
Severus [)rinceps, 875. Dc L. Sylla quid rcfertur ? 316.
Sibylla; decemex Varrone, 306^ ILirura insigne, virgi- Symholum fldci ab apostolis traditum, 435. Non scri-
nitas cst, et virginitaiis prajmium, diviuatio, ibid. Si- bitur iu charta et atrameuto, ibid. Quomodo concludi-l
bylla /Eolici gcucrc sermonis OcoSccJXr, appellatur, ifnt/. tur iu line, ibid. Frons signatur iu fiue Svmboli,
Sibylla (Juinana, i/jid. Sibylla Erythraea, ibid. 577.
D.donis pyra, 310.
Sichffii inariti Ad Synodum Ecclesiai quot sunt neceissaria, 513.
Sigaris episcopus et martyr Laodiceoe soporatus, 887. Syri crocodilis terrenis vescuntur, 331.
Silvester, 198. Syrus pater mouastcrii Chnum, qui gratiam angelit
Simililudo aliud est, aliud aequalitas, 716. IleBC pictura, linguas accepit, 85.
illa veritas, ibid.
Simon Magus baptizatus aqua tantum et non spiritu,
321. Dogma ejus, 197.
Simon Petriis, 827. T
Sirenarum caiitus (;t fabultc, 242, 551.
Siricii epistola, 553. Epistolaj ad Siriciuiu, 421.
Sobrietatis rcgula, 293. Tabeuuensium mouachorum exempla, 57.
Socrates duas u.xores habuil, 316. Uye iuter se crebro Tabularum secnnda conscriptio, 348.
jurgabantur, ifjtd. (Juanta ex illis [)er[)essus est incom- Quidquid Tacuerit, confltetur, qui arguitur in pluri
moda, ibid. Socratis frugalita.s 344. Eleg;iutia et lepor, bus, et aliqua praetermitiJ, 412.
567. Quid de Socratc falso philosophi gloriantur, 782. Tacitus, 913.
Socrates libr.os non scripsit, 567. Socralicum dictuin, TanaquiUam virtus commeudat, ;520.
472, 557, Socratica irrisio, 379. Tatianus docuit Uomaj, 869. Nuptias et cibos damn..
Socrus omues oderunt nurus, 317. et reprobat, 239.
Sodoma com[)aratione scoleris Jerusalem, justa esse Taurus praefectus Pr;ptorii aderat ex jussu regi
dicitur, 712. Iii quibus peccavit ? iljid. synodo Ariiuineusi, 189.
Solis dcfcctus circa dics Peutccostes, 452. Telcsphorus, 911 .

Somniis est credcndum, 487. Ea ((ua) tuuc iiuiit

iioii Temeritas etlrcuala ([uo ducit, 517.
sive bona sivc niala, ncc prosunt, uec uocimU, i/)ii/. Eo- Tcmplum U.d verum, »|nod, 289.
rum illusiones, i/ji:l. Nou (iuasi magno tcslimonio, allc- Teinpus triplici modo consideratura, 784.
rius somnio gloriaudum est, 560. Tenebrie Cimmerice, 453.
Sophronius disi)Utau3 cum Ilebrfeo, 525. Tentalio est vita hominis, 328. Ex carne et s.piriti
Sorde aliiiua maculantur omnia ;iliorum lumiua. cora[)acti, necesse est ut utriusque contra sc bella p i

749. tiaraur, 324. Teutatio di;iboli sub occasioue honestae rc:

Soritarum gradus, 487. 43. Grandis teutalio, qu;c ? 29.
Sot(;r episco[)us Uomanorun), 869. Terentia uxor Ciceronis, 316.
Spartanorum ct Alesseniorum amicitiaB, 307. Constan- Tercntii dictuui, 317.
tia et pudicitia virgiuum Spartauarum, i/n'd. Earum Terminos suos habet unusqnis([ue nostrum, 258.
causa grave bcllum concitatum est, i/iid. Tcrra; motus orbis posl niortem Juliaui, 36. In inai

Spci nostr;B lidei(|ue mysterium, 2s7. quid operatur, ibid.

Speusi|)pus sororis Platonis lilius, 309. TertuUianus haereticus dicitur, 225. In eo laudata
Spiritualia ex corporalibus considerantur, 719. Ingeniura, damnatur hteresis, 556. Adhuc adolescen?
Spiritus ([uot res significct, 161 et seq. lu S[)iritum de quo scripsit, 260. Scripsit septem libros contri
sanctum blaspheinia;, 107, 167. Spiritus sancti substau- Ecclesiam pro Montano, 867. Uespondit Apollonio, 881
tia a philosophis ignoratur, 107. Non esse creaturam, Quid refert de Joanae Evang., 280. Quid narrat d
109 et seqq. Idem S[)iritns sauctus ante adventum Do- [iresbytero, 845. TertuUiani volumen Scorpiacum, 39^
mini, ct iu Apostolis, 108. Quo seusu capabilis, et uon Epitorae operia Tertulliani. creditur a multis ess
capax, 110 et seq. S|)iritu3 sauctus cnin in pluribus sit, Cypriani, 911. Fabula de TertuIliaDO, 513.
non habct substauliam circmnscrii^tain, 112et,seq. Teslamenti utriusque Christus Dominus conditor esl
lm[)0ssibile est gratiam Dci sortiri qucmpiain, si nou 522. Multa sunt in Novo Testamento de veteribus libriJ
habfi;it S[)irituui sauctum, 115. In virtule Spiritus qu;i^ non habentur io LXX, 529. Haeretici qui lanian
saui^li reddct D(;us spcm, iiuam promisit, 117. Quomodo Vetiis Tcstaraentura, 7S7.
Spiritus saucliis siiaui iiispiret voliintatem hominibus, Tcstiraunia ob auti(|uilatem revereuda, 783. HIudTei
123. Dileclio fiuctus S[)iiitus s;incti, 125. Quoinodo timouium verum est, quod ab inimica voce profertur
intclligeudiun (;xirc dc 1'alre Spiritum sauctum, 133 409. Non numerus tcstimoniorum, sed auctontas valel
et seq. Prophet;v Spiritum sauctuin habueruut, 136. 178.
Spirilus sauctus venit ia nomiae Filii, 133. Spiritus Tetrapla Origenis, 898. Ordo, 527.
 INDEX HERUM ET SENTENTIAHUM. 802
Peuta lllyricorum rf-jina caslilato lloruit, 310. Viris
•tissimisiinperavil et Roiuanus saepe vicit, iiid. V
riiabalba vicus, l't.
rbeninatz Sare f|nid sijznifical, 271.
Valens Miirsensis episcopus, 1,S9. Valcus, 939, \alen-
rhelian.i virjio violaloreni «unni jugnlat, el .-ibi aior- tis lcx dc viliilis iuin oin.-.lcnilis, 334.
i

n iritnlit, :w.K Valcntiniis. :ii:\. \ iileiiliniiinorum dofiiiia, 391.

'lieocli^ttns episi ojHi.^, 8M, \'iil('ii;i Me.--.-aliiruni soror, ;U5.
riifodori, siTeTheodorici ejiii^tola dePasclia ad oiunia Valerianus, ;i76.
nasteria, tO. Varii (icmiui Oratoris diclnm, 2S2.
|u'od.irii!» frattT Atbenodori, 90.'i. Disripiilns fuit .\liud cstvatem, ;iiiud iiiliMprelem csse, 520.
Reiiis, ibiil. Vcnia ibi set|i!ilur. iibi lin tiis pra^cossit, 175.
'neodosius iiniioralor. 933, 102. Vcneri? ElusiO tcii.pluni. 26.
^lieodotns By/antins iiiiiiu>:natns, 22.'». Vcrbosiliis slulla liihiilii' polius ot frarruii boiniiiis,
'heoijonus episcopns Nicunis, 192. prudonlis piitiiiuia ost, 471.
tiiiiiui
'heonas Aiexandriii' episcopus, 501. Vorboruui nnibiguitiitos danuiaiitur, 4(IS. Sif»niliciiiilia
'beone presbytcro Spiritiini saucliiui pra?dicante, vorborum considerniula. Veiborum vilia non roproliou-
d ractnni, 41»". tluiilur iulor Clirisliands, 498.
riieophili nounuila." epistolio vers.c ab Hieronymo, Voritns Inboiare potost, vinci uon potcst, 721. Lucruni
veritatis, 195. Vcrilas iu uobis sit ct sin<;critas et ama-
"beopbilus, ,S(i7. riHulo consequelnr, 723. Voruin tncuisse, pecca-
iliico
heopbrasti lilier de nuptiis, 31.'J. Prosa scripsit, lum est, 77,?. Opinioue veritntis a justilia iie doclinemus,
'
744. Non dc adversario viitoriani, sed contra inondii-
'heoseba Thiria; Ecclesia» diacouns, 4:13. cium (Miioriinins vcrilatem, 716.
beriaca ex carnibiis vipera; conficitnr, 331.
Vormcs albi ubi pro uiagiiis rodilibus oxiguntnr, 334.
'bcspesins rbetor, 941.
Vermiculus, quem vulans millopodam vocnt, 557,
baseasniartyr et episcopus Sniyrna?, 887.
715.
ibareiii, senes, i|uos amant, snspendnnliu piilijjuiis, Ver.-iones Aquila^, Pymniachi. ot Thoodotioiiis qiionio-
do exprinunit loxtiim Soiiptuiio, i>5i. Itocipiiiiitiir a
imffins ipiid uarrat, 300. ,j67. Cripcis, ibuL iMnlln niystorin Snlvaloris sub.lula iiiter-
iiHoclia, 320. pretnlione celaruut, \hi<l. Ilidioiilur in llo.NupIis, et
iiuor duplex in Scripturis sanclis, iOO, explnnaiilur nb ecclesinslicis viris, thiil.
imolbcns, 270. Veslio Virgines, 254.
otibioc, id esl prieposilus. a7. Vi;u noslr;o non propiio liiiiore, sed Oei ndjntorio et
ractatores veteres Etclesire mnUis sermonibns vix cleinontin rect;i! fiunt, 197.
ilicatiant uuam rpiajstiouem, 417. Ad Victorem opiscopuni Romnnumepistola! do Pascba,
ractalnum ecclesiaslicornm auctorilas commendatur, 873. Epii-tola syuodica ndvorsns Victorom, 88.").

Victorin, fldoi occnsio fuitplnrimis, 23. Nostra victo

ranquillus scripsit dc Viris lllu::tribus, s25,
ria, ol coronn victoriio, Dei protcclione et cly|)Oii pnra-
raditio Ecclesiaslica, 196. Ejus auctorilas, 180. Multa lur, 781. In hac vitn nulln est certa victoria, 747. Pes-
•
tradilionem iu Ecclesiis oliscrvanlur, (|niTi iiuctori- sinia victoria, 43.
fiu scripta; lef^is fibi usur|iaruiit, ihid.
Victorinns martyr vocntur columun Ecclesiae, 159.
'liijauopolis 'I braciarum locns exsilii et seiiullurfE
Commentarii Victoriui, 472, 159.
rlathii, 923.
Victns genlium muitarum, 334, 342 et soq.
my?teriuni ignoliim anliquis, ,^00. Vera lidcs
rinitati'}
ViduiE in nngustia et tributalione siiul posiliT^, 240,
Irinitatis, IsT, 41.5.
Lbicnnfiue Fiicrauioutuni iiiiijuid Vidnis non detrnbit Ilioronynins, 290. Iii qno loco ens
iplura tc^tatur de Piitrc, it Spiritn saiulo, aut aliler collocat, ibid. Vidurc qu;i' piiscuutur oloeinosynis Eccle-
V inlerpretati sunt. aut ouinino tacnernut, quare ?
si.TR, 263. Vidunrum genlilium constantia ct caslitns,
. «.^niilqnid inler corporeas natnriis videre et videri
310.
tur, boc inter Piitrem et Filium noscere dicitur
losci, 590. Triuitalis iinitas quibus doceatur, 126 et Vigilanlius vilam mon;islicam damnnbat, 400. De Vi-
Trinitatis omnes gilnntio bisloria curiosissinin, 398. Vigilnntius concitalus
. niateiiales subslanliiis supcrat,
a lUibno adversus Ilioronynium, 548.
riplolemi lejies, 344. Vigiliac et pernoclationes iu basilicis, 396.
Mfilodytis victus, gemicrudaj carnes, 354. Vincentins presbyter, 447, 451, 561. Rlitlitnr in Occi-
brypbon princeps Jnda-orum, SG5. dentem, 554.
iiHius quid in Tiisculanis disputationibus explicat? Qui seipsnm Vindicnt, uUionem Domini non morotnr,
. Verlia Tullii de iiuiiiilia servanda, l,i9. 534.
uiiiiilns ex more Cliristiano, 12. Vinum virginitatpui el cnslitntis nmorom gonoraus,
iiruiis laudasse dn iliir Cauiillam, 300. 287.Viuum cnm caruibns post diluvinm dcuiicalum esl
iiiliir avis pudicissiina, scniper babitans in sublimi- 268.
. 28:i. Typiis est Siilvatoris, ihid. Nirqunndo snbjectus muliori, 288. Qnnle conjiigiiim
yrauni Alheuieupiuni quid fecisse narrnnlnr, 307. iiiterviros ot uxores priocipitur, 2'iS, 265. Saiictis viris
non dclrabit Ilieronymus, 274, 27,';.
Virbius, 622.
Virgilius, 566. Vigilianum quid ? 238.
Virginitas a Salvatore virgine dedicatnr, 275. Virgi-
u nilas voluntnria est, 287. lllii virgiuitns bostin Cbristi est,
cujus noc nientem cogitatio, iioc cnriiom libido maculii-
vit, 260. Non uioritur, 273. Hoplot paradisuui, 2(ji). Crande
crimeu putatur l;esa virgiuilas, ;i07. Pudicis montibus
^lyssispra>ceps cnrsus, 'i;;!.
plus virginitns cst, quani rognuin, 309. Diflioilis rcs ost,
inicuba; seniper liabuerunt inler matronas decus, et ideo rnra, 294. Virginitateni pnradisns, ot torra nnptias
dedicavit,284. .\pud Elhiiicossoinjiorronnit jiriiicijiatiiin,
nigenilus qnis, 215.
nitatem «equi, ct totius mundi cominuuione 306. Dnplex virtrinitns, 227. Frnctus ost unptiiirimi, thiil.
non 240. (Juaro do virginitiitt; iion diitnr priocopluiii, 229, 2;16.
idi,piiim .'st, el conv.^niens servo Dei, 188.
rian liniel uiorteni, 7*7. Virginitnti vcrio iion iiriojndiont iiniliilio virgintim Diii-
rsaeiiis victoriani jaclitnt, boli, 3.'j4. Absr|uc ca-ltiris oporibiis virgiiiitns sola non
l'»l.
snlvnt, 305. Principin virginilntis moritnrip, qnio, 23.
^iii' nomen taiiqnnm ikiviiui nbjicilur, I.s9.
Virginea n Clirislo plns amiintnr, (pinre ? 257. Virgiiiis
xor bona et siiavis rara esl, :ii:;. Nimiiisainor
uxo- doliuilio, Biinctnin osse corpore, ol spiritn, 227. Niliil
propriiH dnmnaliir, :!I9. MHlioncs priiplcr (|iias
dn- pr.idost (iirnom bnbf re virgiiiom, si nionto (inis niipserit,
tiir uxores, 314. Ixori.^ diic|ii«
inconimodii, 2K\ et 22. (Jnod nlii iii ciolis rnlmi siiiit, lioc virginos in torra
Non pofest Doiuini servire mililia!, servns luoris, esse ccrperiint, 296. Quio virgines pra^dicantur, 273.
(Jiiaiila fclirilas, iinn iixoiis stiviim vy-'v, -;e.l Mcrcos virginiim ot pndii:iliio, :;07. Kxciuplniii virs/iiii-
isli, 255. Diviliii. in nxorilnis mii;os cli^i solent
quam bus rcP.tnm. :i()9. Virgiiinm corruptnruiii ruiiia! et;ri-
icilin, .112. Paupcrem iixorem alere diflicile est niinn, 258 Inter 12 sigua cneli, Virginem collocarunt
tem ferre, lormentura, 313. geotiles, 307.
 803 INDEX RERUM ET SRNTENTTARUM. 80.

Virtus semper raracst, 341. Uui ununi liabi.-t virtutcin, Vulcarii Commenlarii, 472.
omnes videtur haljcn!, 714. Nulla virtutuni certa ct. ?c- Vulpium cartiibus gentes iQUumerac dele.:lantur
cura possossio, 32G. Virtiites omnes simul haljcre noa 334.
ftossumus, 717. Grandi.'^ (idei est, graudisiiue virfutis,
Vultures transmarina cadavera sentiunt, 445. In Vul
esse saiictuiii corjioro (;l spiritu, 2.'i7. Nostri lalioris
sunt ciirationes, quot memhra, 332.
tiire tot
est, pro diversitato virtiilum, diversa nobis iir.-cmia pr;o-
Vultiim eumdem semper Iiahere nou possumns, 782
pararo, 37(i. Apiid KUmicos pra;fertur voluptati, 242.
Nulhis est ijiii scmper possit cogitare de virtutibiis,
78(i. Virtutes peculiarcs sanctorum, 714.
Vitain angelorum inter lilillationes carnis docemur
X
imitari, 2."J6.
Vitia iiiaKis soquimur, f[uam virtules, 380. Nomina Xanlhiiipo uxor Socratis, 316. Xenocrates philosopli
piotatis 1100 cruljescimus vitiis noslris ohteudere, 40:i. qiiid scribit, 344.
Aliud est nuuidari a Deo, aliiid per se csse sine vitio, Xenophon, quid refert .'
311, 343, et seq.
33f). Xysti Foutentia, 318.
Uhi scolus est vitulonim carnes edere, 334. Xystiis Slephano succcssil, 009.
Vocatioiinm diversarum tempus, 374.
Voluntas hominis iuoerta, iluctuans, et liiiit.iljilis est,
78) z
Voluplas thif^rans doniiiiatiir, nec p(Pnis vincitur,
274. Philosophi rcliiiueruiit qua' favent voluptati, quare? Zehenus Antiochite episcopus, 90o. ZenoDis opinioni
337. 58.
Volusianus, 907. Zepliyrinus Rom;e episcopus, 893.

- — !ig:t C»ja t)— '

-
 TRADITTO CATnOLICA
S.ECLUM V. ANNUS 42U

jSit^'€TI El #KE3

HIER NYMI
STRIDONENSIS PEIKSBYTEKI

OPKHA OMMIA
POST MONACIIOllUM OIIDINIS S. BENEDICTI E CONGREGATIONE S. MAUUI

SED POTISSIMUM D. JOANNIS MARTIAN-EI

RECENSIONEM

DENUO AO MANUSCRIPTOS ROMANOS, AMBROSIANOS, VERONENSES ET BfULTOS ALIOS,

NEC NON AD OMNES EDITIONES GALLICAS ET EXTRRAS CA8TIGATA,
l'LURIMIS ANTEA OMNINO INEDITIS MONUMENTIS

ALllSQUE S. DOCTORIS LUCUBRATIONIBUS SEORSIM TANTUM VULGATIS AUCTA

NOTIS ET OBSERVATIONIBUS ILLUSTRATA,

STIDIu KT I.ABORE VAI.LARSIl ET MAFI .Kl VI.UO.N.i: PRKSBYTF.RORUM

EDITIO PARISIORUM NOVISSfMA,

UXTA SECUNDAM \R IRSIS VERONENSIBUS ITERATIS CURIS RECENSITAM
TYPIS REPETITA,

ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE,

BiBLIOTIIEC/E CLERH llKllEKSyK,

91VE

CORSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI^E ECCLESIASTiCyE RAMOS EDnORE.

TOMUS TERTIUS

PAJIISIIS

APID (iARNIER FRATRES, EUiTOnKS KT ,1. 1'. MfCNK, SUCCESSORES

I.V VIA DICTA : AVENUE DU MAINE, 189, OLl.M CHAUSStK DU MAINE, 127.
 TRADITIO GATIIOLICA
SECULVM V. ANNUS 420

ELENCHUS
AUGTORUM ET OPERUM QUI IN HAG TOMI XXIII PARTE II GONTINENTUR

VALLAnSIl Plt.EFATIO. 809

SC[UI>TA.

JJber de nominihus Hebraicis. 815

Liber de situ etnominibiis locorum llel^raicorum. 903
Excerpta cx Ilicronymi libris du uliijuot Paleestina^ locis cum tabula geographica. 879

Liber Hehraicarum Qusestionum in Gencsim. 983

Gommontariiis in Ecclesiasten. lOGl

Intor[)retalio homiliarum duarum Origonis in Canficum, ad Damasum papam 1173

ApPENDIX. — Pa1{S IMUMA.

(Jrffica fragrnenta libri nominiiin Hcl>raicorum Hieronymiana! intcrpretationi com-
parata. 1199

De Origeniano lcxico noniinum Hebraicoruni Joannis Mnrtiannn prpefalio. 1257

Origenianum Lexicum nominum Ilcbraicorum cum interpi-ctationc Hieronymiana

comparatiim. 1259
Dc decem Dei nominihus capitulum. 1269

Lihri nominum H(;hraicorum pars qiia'dam cx operil»n>; Pliilonis Judau collecta. 1281

Lil)ri nominum Hebraicorum pars qua^dam ex opcribus Flavii Josephi collecta. 1289
Appendicis pars altera. 1353

Libernominum (Ira^.corum ex Actis. 1357

Hebraici alphahcli inlerprelatio. I3G5

De Deo et nominibiis ejus. Ibid-

De benedictionibus Jacob patriarchae. 1369

Decem tentationcs populi Isracl in dcscrto. 1379

Commentarius in canlicum Dcbhora;. 1383

(Jucestiones Hcbraica! in lihros Ilcgmn ct Paralipomenon. 1391

In Joh expositio interlincaris. 1-475

Excerpta cx commcntario in Jol)uin, (pii manuscriptus Amstelodami exstuhat, et

putatur esse Hieronymi. 1539

Commmtarii in S. Hieronijmi libros auctore D. Martianxo. 155i

(^ommontariiis in lihrum nominum Heliraicorum. 1567

Propbetarum nomina ot nominum clymologia^ 1683 ,

Glossai quorumdam Scriptunc locoriim ot ndiniiuim inlorprolalionos Driloniim

lingua. 16i5 |

l']xplanatio in lil)riim dc situ ct nominilius locoriim llobraicorum. 1687 j

Notx prolixiores in librum Hebrnicarum qncpsfionum in Genesim. 4631 i

Notie prolixiores in Comment. in Eccles/nafcn. 16*''

Sylla/nis Manuscripfori/ni c<)'licnm atl quos exef/it Marfiamvus cum alia tuni pr:i'ci-

pue (jux /loc foino confinenfi/r. 16^^

Elenchus vcterum auctorum qui laudantur ah H/eroni/ino in lioc iomo. 1666

Saucli Amiuiili. — Ex typi* DESTENAY.

 PRyEFATIO.

Hoc (lomun tertio Hlernnymianornm Opcrum tomo illud genus recognoscen-

scriptionis
m aggredimur, cujus subjecta materies divinarum cst Litterarum qua sanctis-
expositio,
rius intcrpres sibi proprium decus et nomen Doctoris Maximi, concinente in hanc laudem
be universo. promcruit. Nam cum in cneteris quidcm pcculiaris instituti monimentis
icubrandis omnc lulcrit punctum in Scriptura? exponendcC
: scientia ita excelluit, ut
tcra illi communia cum multis, hujus tota quam latissimc patet, quodammodo propria laus
lcatur. Kariim scilicet partium, qua^ innumerse propcmodum rcqiiinmtiir ad summam
is libri dignitatcm suslincndam, singulas habuit in numcrato
quodque haud scio an alius :

tea contulcrat, summam

linguarum Oricntaliura, qujc primigcniee et vcrnaculoo sunt ejus
ri, et cum primis Hcliraica? et Grfecte notitiam, vetusliorum c Synagoga ct Ecclesia inter-
?tum, Patrum quoque seu Grsecorum, seu Latinorum, qui hoc studio inclaruerant, assi-
am lectionem ct sludium, cum
scntcntiarum rcrumque delcctu ad reliquas
exquisitissimo
rtrina* sufc laudcs adjunxit. Hac instructus tanta disciplinarum supellectili, ubi sacris Litteris
plicandis animum advertit, eo dignitatis ctiam ac praestantioe provexit hanc artem, quo aut
ndum antea pari saUcm gradu pcrvciicrat, aut postea ulterius non cst progrcssa. Triplicem
im propositi loci scnsum et in primo quidem quem historicum, sive litterffi
eruit ac investigat :

cant, diutius immoratur, varia veterum ex Hebraeo interprctum accommodans glossemata,

illi

ria tractatorum commcnta et sentcntias. Tnm alia duogenera cxplanationum aggreditur, et ad

eriora tropologia^ revocatus spatia, quidquid ad moralem, ct quidquid ad mysticam expositio-

m felici ingcnio suppcditabat reconditum doctrinae penus, tanta rcrum urbcrtate exserit, mi-
m ut sit cxstitisse notarios scribendo pares.
Hoc autcm quanquam omnium utilissimo, non ignoro fastidiosis hominibus neuti-
in studio,
nm probari, quod eorum plcrumque sanctus Doctor dissimulet nomina, quorum laudat senten-
s atque adco dubium subindc sit, tot intcr vctustiorum Patrum opinationes, in quam malit
e concedere. Sed hanc randicam suoque olim tcmporc intcntatum calumniam cumscepe
ille

bi, tum Prrcfatione libri xi Commentariorum in Isaiam palmari hoc argumento diluit
in :

ctori!;, \m\u\l arfjitrio dereliqui, quid de plurimis eligeret. Itaque quod nos verecundia
fecimus
licandi, et eorum honore qui lecturi etmnt, quibusdam forle non placcat, qui non antiquorum opi-

nes, sed nostratn sententtam scire desiderant. Quibus facilis responsw est : lYo/Mme me sic unum
ipere ut viderer alios condamnure.YA in Jcrcmirc cap.xxii .•
Miserabilis Grunnius, et post multos
los discipuli Joviniani et ilUus cahunniati svnt, et calumniantur me sub alienis nominibus, proprias,
tentias pnnere, quod egocausa benevolentix facio, ne aliquem certo nomine videar lacerare. Grun-
is reipsa. sivc Rufius. et quisquis ille fuit dc Joviniani grogc vetus calumniator, cum se Hicro-
iiiiaimulum essc dissimulare non possct, se ipsum magis invidcnticC criminc condemnavit,
im S. Doctorem obtrectando Ifeserit. Qui vero cam calumniam instaurant recentiores hetero-
<i, non tam fortassis ex animo sribunt, quam ostenlandi ingenii causa,
atquc ob ncscio quam
'jcctie temcritatis libidinem carpendi vetcrcs Patres, a quoriim fide dcscivcrunt. Nihil dico de
liolicis, si quae eorum simt ccnsura^ liacdc re, quae sane ejusmodi sunt, ut Hieronymo nihil
rahanl, sed studiosos cxcitcnt, scdulo
iit ecclcsiastica' criiditionis stiidio , suam
lue auctori sententiam rcddcre sciant quod magnum sacrarum Litterarum,
: certe in et cum
i-nis Hieronymianre lectionis commodum ccdat. Hanc fere operam S. Basihus, et GregoriusNa-
Ii7.enus, cognomento Theologiis, Origcnianis scriptiouibus fcruntiir impcndissc, ut dogmatis,
;; ipsius proi^ria, atipieab aliDrumplacitisdiscrcpantia vidcrcntiir, X gcmimimaffigerent, Plato-
jrum more, qui, magistrum suiim lectitantcs, loca insignia co charactere denotabant,
ut in
ione Laeriius refert. Atquc id quidcm pranstarc nos, qnrmfa lifiiit diligcnlia contcndimns,
ope-
uque in hor nosfram maxime subsequeutcstomi, qui luti Cummcutariis conslant,
prubabunt
Patrol. XXllL
j 26
811 PRiEFATIO. 812

nunc quid in hoc tertio, ex quo Commentarios auspicamur, adornando prsestiterimus dicen-
dum est.
Gum singulos Commentarios ad eum ordinem, quem ipsi, qtii illustrantur sacri libri obtinent,

digererc, ac recensere necesse sit,duo tamen Opuscula, quorum allerum da Nominibus, alterum de
ScripturBC Locis inscribitur, prtcposuimus universae collectioni, utpotcqueenon unarn aut alteram
Scripturai partem exponant, sed totam in ea quae subjecta materies est, amplectantur, et quodam
veluti Apparatu, tum ipsi Scripturaj, cum llieronymianis Commentaiiis probe intclligendis viaro
muniant. Priorem librum veteres cditores minoris sane fecerunt, sive quod parvum a sterili ma-
teria sibi laudis fructum sperarent, sive quod imperitis suam probari posse operam non arbitra-
rentur. Nuperus vero Hieronymianarum Qureslionum Auctor eum,ut et plerosque alios Hieronymi
labores, nihil csse, aut pcrquam exigua; ulihtatis blateravit. Cui tantse hominis temeritali mulla
reposuit Martianaus in Apologia palmari aulcm hoc uno argumento retundi poterat. Sint inter
:

dum, ulvult, violentffi quaidam etymologiae, sintahaj subabsurda3, sint ctcontralinguae ingenium.
non lioc tamen vitio vortas Hieronymo, qui hanc a se ciilpamdeprecatur in Prcefatione, duraquf
propositum Graecum exemplar, prout decuit, fideliter vertit, subinde etiam lectorem suum monuit
ne qua falsa nominis interpretatione deciperelur. l>conlrario magnam inicrit a nobis gratiam
quod eum Librum Latine vcterit, ac sajpius emendarit, quo propemodum uno et Graeci pridem, e
postea Latini plerique omnes tractatores usi sunt ad allegoricos sensus, ex nominum significationt
captandos, et quo adeo tota eorum tropologiae ratio, tantaque antiquitatis memoria continetur.
Qui subsequitur de Palxstinoe Locis, ex Eusebii Graeco, quem una repraesentamus, Latine al
Hieronymo est redditus que jam dico de summa ejus praestantia, quam temere idem convi
: nihil
ciator imminuit. Erit fortassc ex hac nostra hujus opusculi recognitione, cur satis illum pcenitea
magno Hieronymo dictissuperbis illussise.Nullum fere Iocum,quem ille suggillarit, liberare calum'
nia praetermisimus in notis, in quibus data occasione lectionem, interpretationemque Hieron\
mianam, aut viliatamscribarumincuria restituimus, auttemere culpatam defendimus.Nam et feli

ciori quam uUi antea editorum hujusce libri contigerit, fortuna ulor, qui cum Vaticanae biblic

poteram, maxima perlustrarem, inter alia, quae ad rem meai

thecae loculos diligentia, quanta
facerent, Eusebianiquoquc textus exemplar manu exaratum, satis antiquum, atquc optimru cui
primis notoe deprehendi cujusmodi nullum extare docti viri conquerebantur. Nimirum tres lar
;

tum hactenus innotuerant ejus Opusculi codices mss. quorum primum Bonfrerius e bibliolhc
Regia Parisina odidit, Martiana^us recognovit : alterum Oxoniensis servat Academia : tertium Luj
duni Batavorum e Vossiana bibliolheca in publicam ejus Academiae curatores dicuntur inlulis*'

At hujus inspicicndi copiam nemini hactenus factam Rhenferdius dolet Oxoniensem ver :

Parisino ante paucos annos fuisse descriptum, qui illi Bibliothecae praesuntnondiffitentur. Exui
igitur Regio exemplo adornatae hactcnus edilioncs dcrivantur illud vcro vix dictu est. quant-:

scateat mendis, quam male multatum,luxatum, modis pessime habitum sit. E O'
mullisque aliis

trario quod mihi datum cst reperire, tametsi omni prorsus vitio non careat, est tamen tum aetai
multo vetustioris, quacque decimum seculum antovertat, cum longe pracstantioris notae cujus o| :

tot vitiosae antea lectiones restituuntur, tot supplenlur lacunae, ut cx eo primum integer Eusel
textusin lucem prodire videatur. Fuit olim iste quantivis prclii ms. celeberrimi cardinalis Sirlo'

nunc inter Yaticanos numorum tenet 14oG, multaque alia ad rem nostram conlinet, qute suo I"

in Graecae Appcndicis Admonitione memoramus.

Jam ab hoo univcrsali Apparatu primre occurrunt Quoestiones Hebraicce in Genesim, hidaicsiry
Traditionum, roconditiorisque doctrinjc tbesaurus. l"ljusinodi Ial)orom in ca-lcro- quoquo Scriptu;
libros adorsus est S. Pater ; sed quemadmodum in generali Prajfalione oslendimus. aut rainii

perfecit, qua3 ad rudem carum contextum informaverat, aut quod proprius ad fidem videtur, m
tato consilio,cum postoa Commentarios elaboraret,relictis illis,quae tunuiltuario congesseral, ii^-

est : aut dcnique quidquid illud csset opcris intra domeslicos parietes cohibuit. nec edilior
honori pcrmisit. Certe eum per id temporis, quo
iis Quaeslionibns adornandis incumbebat, sa^f

cas, et maxime in libro dc Locis memoret, post aliquot annos suos ipsc libros in Catalogo reco
sens, praeter illas, quac supersunt unicae in Gonesim, nullam Hobraiearuin Ounostionuui mentioin
f acit, ut manifesto non alias in suorum librorum censu esse declarct.

Hinc grandi hiatu iutormedio ad Commenfarios in Ecclesiasten progrodimur. (|uos plurimifcci '

ipse Auctor videtur, siquidem ad cos sa'pe, ut suam liberet iidem. conlra Rutini calumnias p
 S. EUSEBII HIERONYMI 81«

at. Exinde veniiint duto in Canticwu canticorum I/omiliiP, quas ex Origenia Grreco Laline ex-
avit, siimrna illlectiis elucuL.ralioniscjiis elegaiilia. ut dicero non dubitarit. quod cum Origenes
iseleris libris omnes Cantico canlicorum ipsc ?e vicerit. Atque hspcquidem, qure prio-
vicerit, in

1 (piasi parlcm hujusce tomi oxplont, genuina S. Doctoris monimenla sunt, quro mss. edito-

ique lihrorum suhsidio dedi opuram, ut ah innuincris, iisquc loKlissimis mcndis repurgarem,
;tinoque suo nitori, quoad ejus fieri posset, restituerem.
Ifliquum p-t, ul ad qucm singula annum referenda sint, moneam. At([ue Homilias quidem in
iticum canticoium ut al) his incipiam, qua^ a ca^leris longiori dislanl inlervallo, ex eo, quod
vinie ante lihrum contra Helvidium in Calalogo censeantur, et Damaso Romance urbis episcopo
:ripla' .«int. tacile iiilelligas aniu» 3S3 illigandas. Nam et superiore demum anno ad finem ver-
Hieronymus Rumam venil, et adversus Helvidium ut serius scipscrit. postrcmam ipsius 383
te

li partem non cst pr.Ttergressus quemadmodiim in prrrfixa ad eum lihrum Admonitione os-
:

limus. Reliquos qiiatuor lihros slatim a recensione Commentariorum in PauH Epistolas ad

atas, Ephesios. Titiim, hoc ipse ordine ac scrie eniimcrat in Gatalogo /n
ac Philernonen, :

lesiasten Hebraicarum in Genesim librum unum. De Locis librum

Commentarios, Qucestionuvi
.m. Hebraicorum Nomimnn librum unum. Kx quo licot primum ah Auctore ispso intelligcre,
m inter so haheant a^latis res[)ectum, neque enim aliam qnam temporis, ut ego quidem exis-
0, rationem in suis quem vero proprie annum singulis tribuas aHa
recensendis scriptis hahuit :

dem testimonia, rerum series docehit. Enim vero Ecclesiaslen, quod ex ipsa ejus
ipsaque
ris PraTalione liqiict, Commenlariis illuslravit S. Doctcr post ferme qmnqiiennium^ ex quo

m Romai dtf(ens S.BlcVsillce legerat, nt eamad contemptumistius sceculi provocarct. Hisannum 383
otari. qiio nondum Bla-silla perfecte sa^ciilo valedixerat, manifestum est cui si ferme quin- :

nniiim adjunxori?. (picm illis ascrihimus 388 teneas. Jam quod uno simul temporc et Quaes-
les Hebracias, ot hhros cle Locis et de Nominibus elucubrarit, ex eorumdem Hhrorum Prsefa-
libus, in quihus alteruter racmoratur compertuin est. Quod vero ad eumdcm annum 388 per-
anl, plane intolligas ex alia Prrefatione Homiliar-um Origenis in Lucam, quas hoc ipso auno
inas fecisse Hieronymiini, nihil est dubium : profitetur vero ihi se, ut earum versioni incuheret,
hraicarum qucvstionum librum paululum prcetermississe. Sed et suhsequcntium in Catalogo lihro-
1 series, et prgecipuc Didymiani opusculi interpretatio, quam sequenti anno attrihuimus, rem
im plane constituunt.
10appondice, qiiam diiphcem huic tomo adnectimus, unam Grtecorum, alternam Latinorum
rayaiTwv, pra^fari inullis non oportet. Hoc nos onere prajfixfe Opusculis ilhs Admonitiones
inque levant critica illa aptSesa^qufe cum in omnibus artibus, ac discipHnis dominetur, tum in
veterum monimentoruni genere singiilare ac necessarium imperium tenet. Excusanda magis
Appcndicis prolixitas, ne alienis operibus ad explcndam tomi molem Hieronymum
iiobis ejiis

imur onerasse. Neque enim scriptionum, quae Hieronymianis antea non accenserentur, si pau-
aliqiiot pagellas excipias, fpiid^iuam de novo adjecimus ; vctcrcs autcm editiones, ac maxime
odiclinam iilla ox [lartt; imininiiere nullo pacto licuit, quod eruditionis homo cupidus prseter-
sum merito doluisset. Denique sunt ejus indoHs, quee proxime genuinis
illa ipsa Opuscula
Lri Hioronymi accodanl, atque alio transferri commodc haud potuissent et hon.nc adeo frugis, :

lon exiguam. at miiius variam cx illis iililitatem ad rein Christianam, ac Htterariam [jervenire
sc, mihi parlim experientia ipsa, partim aliorum editorum judicio atque cxemplo persuaserim.

im vero, dc qiiihus loctorom pr;onionuissc oporlehat, expositis, defucrim omnihus humanitatis

nis, nisi mo pal.im aitcrniim([uc animo ohstrictum prolitear tot crudilis viris cum in hac Italia,

apiid exteros. inlcgris, et ad omni assentationis suspicione longe positis, nec nlla mecuni
I

tis popuIaritatc,vel gralia,qui nodiim gravissimistesiiinoniis,sed editis qiioque lihcllis laborom

: meum pnjseculi sunt. Laiid.irem ct nomina, quibus et poleram cxornai-e libri frontcm, nisi
|retur redolere gloriolam.alque ha;c mallem ab aliis, quam a mefieri. Hoc enim vero et veHm
solid.im lahoris iuoi graliam, si([ua ost mc doinceps consecutura, iis dehcri, quorum favore
ilatus, ot qiioriim caiisa
cojptum opus majori in dicis persequar aL-icrit.ate. Lnuin .lutcm
|>ris causa nomino, illustrissimum virum
Franciscum Musellium, cui plurimum Hieronymianae
ilsesludiosi debeant, ol quo ego siciit anteaeditionishujussuscipiendoe hortatorc, ita nunc qiiam
^•ius poinciondaj adjuLoro ulor hheralissimo.
 815 LIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS. SK

S. SUSEBII HIEROMYP.^1
STRIDONENSIS PRESBYTEIU

LIBER DE NOiMINIBUS HEBRAICIS

PRiEFATIO.

1-2 Philo,virdisertissimus Judaeorum, Origenis A alteri sciat lector operi reservata. Libros enii

quoque testimonio comprobatur, edidissc librum Hehraicarum Qusestionem nunc in manus habe(
Hebraicorum Noniinum, eorumque etymologias opus novum, et tam Graicis quam Latinis usqi
juxta ordinem litterarum e latere copulasse. Qui ad id locorum ^ 3-4 inauditum. Non quo studiu
cum vulgo habeatur a Grajcis, et biVjlioLhecas or- meum insolenter extollam*, sed quod sudoris coi
bis impleverit, studii nostri ' fuit in Latinam lin- scius, ad lectionem eorum provocem nescientes.)
guam eum vertere. Verum tam dissona infer se quis igUur et illos, et praesens volumen, librn

exemplaria reperi, et sic confusum ordinem, ut quoque Locorum, quem editurus sum ^ habe
tacere melius judicaverim, quam reprehensione voluerit, parvipendet ruclum et nauseam Judse
quid dignum scribere. Itaque hortatu fratrum Lu- um. Ac ne forte consummato ajdificio quasi e
puliani^ et Veleriani, qui me putant aliquid in trema deessetmanus.Novi Tcstamenti verba et n
Hebrae» linguoe notitia profecissc, ct rci ipsius mina interpretatus sum imitarivolens exparteO:.
:

utilitatecommotus^singula per ordincm Scriplu- genem, quem post apostolos ' Ecclesiarum ma^
rarum volumina percucurri ;et vetus ajdificium nova strum nemo nisi imperitus negabif*. Inter caete
cura instaurans, fecisse me reor, quod a Graecis enim ingenii sui prfficlaramonumentaetiam inh
quoque appetendum sit.Prajterea et illud in Praj laboravit, ut quod Philo quasi Judaeus omise:

commoneo, utsi qua hic prcctermissa

fatione sunt, hic ut Christianus impleret.

'
Ms. noster, quem domi asservamus, proba; vc- ipsum Ilieronymum forquet Rufinus in sua /nrtv
tustatis et notae, hic mihi habct pro nnslri. va, ubi sanclum Doctorem inconstanti;^ ac vanii
2 Fralrum Lupuliani. Editi lcgunt fMpuli ali- : tis s.vpius insimulat. Undo quidam e veterib
quot mss. I.iipuniani. Colberlinus num
scripforibus fama hujusinconstantiae Hieronymi
codex
Zi35'<. Vaticanus autcm 341, Lupuliani,
Lupiliaiii. hoc )oco ita lcgendum vo'lun
libiirarc cupientes,
ut nos edidimus. l':rant voro Lupulianus et Valcria- Quem juxla (luorumdam sentcntiam post a^w*
nus, quanfum conjecturis asscqui fas est, e nu- los, ctc. Quasi non ex propria senfentia id scrip?

merr. fratruin in quorum conventu Hicronymus set Ilieronymus scd exalionim opinione eccle? :

quotidic Psalmos, aliosque libros sacros edisscre- rum magistrum appellasscl Origcnem. Verum <

bat. Mautian. pravafam essc hujusmodi lccfionem in codice Ci-

3 Ulilitate commotus. Duos aut Ires mss., novi- bertino 2852 ac in aliis paucioribus, ipsiua flie •

tatc commotus Mautian. nymi apologctic» rcsponsiones plane dcmonstrai

* Maliin equidcm /empon<m logi pro /ocvnim.nisi Ait enim in epistola »(/ Pammacliium et Oceauiif.
si aliquod interracdium c contcxtu vcrbum cxci- Non mihi nocebil, si dixero Origcnes cum
>< :
i

dcrit, qiiod ipsa suspicari facit oratio nonnihil im- ca}tcris libris omncs viccrit, in Cantico canticon'i
pcdita. Fortassclibrum dc locis, qucm dudum La- C ipsc se vicit. Nec formidabo sententiara, quaillu
tine cx Eusebio vertit, commcmoravcrat, et tertio docforcm Ecclcsiarum quondam adolcscentulJ
ab hoc vcrsu replicat. nominavi. » Non formidabat hanc sontcntiani, q i
'•
Sumptum cx Snllu-^tio in Jugurfha c. 4 » Nc in Originc laudabat func diligentiam
1 ct studii»
per insnlonfiaui (juis cxisLimct, incmct studinm Scripturirum, nnn dogmatum opinioncs. Con.> .'

meum iaudando cxtollcrc. >) .\polo[/iam Ilioronymi advorsus Rutinum. Marti

•^
Nostcr ms. in tcxtu cditum, ab libri oram cdi- Nosfor ms. ia instanti ncgat. Quantam porrov
**

dimns. hoc teslimonio invidiam S, Doctori Rufinus coni-

^
Qiiem post apostolos. Iloc clogium advcrsus verit, cx Invectivarum libris ediscimus.
 S. EUSEBII HIERONYMI. 818

INCIPIT LIBER.

Non ubicunque cx a 'n) littera qu.-p apud

statira A "'^i ^ vocali littera nomen incipit, apud Hebrasos
alkpm i5]^n}, ponunlur nomina,
jbraeos dicitur a divcrsis, ut supra diximus, inchoclur elementis.
ilimandum est, ipsam solam essc, qucc ponitur. Sed quia apud no? non ost vocum [Forl. vocalium
im interdum ex ain ly^ sfepe ox he, (n)nonnun- tantadiversitas, simplici sumus elatione contenti.
lam ex iieth (n) litteris, qux aspirationes suas Undo accidit, ut eadem vocabula, quaj apud illos

rcsque coinmutant, habent exordium. Sciendum non similiter scripta sunt, nobis videantur in in-

itur. quod tam in Genesi, quam in coeteris libris, pretatione variari.

YETUS TESTAMENTUM.
DE GENESI. Ada, testimonium. Ananim, respondentes aquac.
A Ararat, Armenia, sive monsvel- Amorrhscum, amarum^, vel lo-
.Ethiopiam ', tenebras, vel ca- licatus. qucntem.
;inem intcrpretantur Latini. Aschenes (tZSwTN), ignis* sic Aruchoeum, circumrodentem
.^ssyriorum,* dirigenlium. aspergens. me.
Adam, homo, sivelerrenus; aut iEvila, dolens, sive parluriens. Asenna3um, levantem me.
digena, vel terra rubra. Archab % insidiae. 5 Aradium, vindemiator meus
.\bel, luctus ^ sivo vanilas,vel Assur, dirigens, velbeatus,aut sufficiens.
por, aut miserabilis. gradiens. Amethi, indignatio mea.

KEtliiopiatn. Ita legit Colbertina; Bibliolhecae J}

nian. Lexicon, AiO-.o-ta, -arEi-Ho^-.?, /Ethiopia, hu-
tus codex ^'.'ol. De hisce Nominibus Graccis vel militas.Hieronymus cum hanc forte minus probaret,
itinis inler llel^raicaabsurde satis recensilis, sic eam substituit, quoe apud Latinos obtinebat, dedu-
onuit nos S. Iliuronymus infra ad voccm Puleoli ctam ab ipso .Elhiopis nomine, quod significat ni-
Actibus apostolorum occurL-ntis « Ilaec oinnia, : r/rum facie. In ms. nostro non adduntur verba in-
fuit, Graeca nomina vel Latina, quam violonter tcrprctantur Latini, scd tantum ienebrx vel calif/inis.
cundum jingua inllebraicam inlerpretata sint, Ca,'terum scias, non omniuni rationem etymologia-
rspicuum puto esse antc de vooa-
lectori. » Et rum proposilum nobis roddere, qua3 ingentibus
,lo Erasti : - Erastus, frater meus vidcns, satis libris res esset coramittenda, sed tantum paulo ob-
surde vocabuium liguratum. » Ilujusmodi igitur scuriorum, quasque alii antea pra;terierint.
etjmologias et alias inoptias - Ita As.sur, Scmi filius. Gen. x, 22, qui etiam
jlenter deductas
auctori adscribas Hieronymo, parum aequuseris pro Assyria accipitur, et pro gente Num. xxiv, 22.
rum ocstimator, et doctoris exiinii iniquus judcx. Propric autem successus vertitur, sive ingressus
m si nomen ^Ethiopim quasi Ilebracum interpre- Ilic vero ab yci^ deducitur, quod verbum in Pihel
'i volueris, (Iguratum illud inlellige ex crN ct signilicat dire.vit.
^ Equidem ct Josephus, qui primo Antiq. libr.
l"j, nam, ex his duobus verbis constari potost
;">*r<", ac legi juxta morem antiquorura y7:7/(2t)jya cap. 3 luetum, -ivOo; inlerpretalur, Abelis nomen,
1 /Ktliiopia quod ita conlictum s\[^m[ica.Uenel>ras
;
quemadmoduin ipsc scribit, in Gra3Corum libris
1 ffl/i|7in€?H.Similiter accipiendumnomen ^Egyplus absque aspiralione repcrit, cum tamen ex Hebraea
lodin altera columnalegitur cum ista interpre- r lingua constantique ejus gentis consuetudine aspi-
ione, trihuluiio co(/».'/Hs/««.s.Nam confictum vide- retur, llabel sive Ueljcl. Quare qui iuctum, intor-
rsecundum linguam llebraicam,cx similibus ver- pretantur, sonum hujus vocis magis attendunt,
s ya\ CwS ety*N,undeformaripotest Y\\"t2-:yrK. quam ipsas litteras, quibus nomen a Moyse scribi-
ijliptus vel A'.'Y'j--o;,et habere significantiam Iri' tur Snn vanitas, \).'x~.'x'.''j--r^:,, et vapor a-;xo; non
: :

lalioiiis tamon
contundcntis et anfjii^licnds. Nihil
T^ZN iuctus.
tat, quominus consarcinator talium vcrhorum aliquot
Ignis sic aspergens. In antea editis et
'.'ecorum attiue Latinorum respcxerit ad primam
''

exemplaribus mss. Ignis sic aspersus. Martian. —

rum origincra Heltraicam, nempe adnominaui2 Noster ms. atque alii cum vulgo editis .s/^ aspersus.
^»i"2 Mr.vnim, juxta qiiod Clius inccn-
us, et
Filius est Gomcr, Gen. x, 3. Alii yzycj verbo inter-
icaliginem, et flesraim, an;iustiam et tribulaiio- prelanliir. hainlare faciam.
m interpretari possuraus. Hligat leclor ((uidquid " llcriun nis. noEter pro Archab legit Arach alii ;

luerit; et si alia proponat, nos promptn anirao

Archai, quadere disputat Marlian. Mihi.ut quadret
elioribus arnuicsccmus. Mautian. Ad primi — interpretatioi?(.sn//,r, resoribendum vidctur Arab. —
atim vocabuli intorpretationem moneri Lectorein /l?T/(ft/>.Sicmss.veteres. Editi cumpaucioribus mss.
!cel,nonnullas hujusmodi occurrerc IIebra;orum
legur.t. Archat. t-'ed ox posita intcrprctatione re.
)minum origincs, vcl obscuras, vol surabsurdas,
tinendum Arcliab sive t^x Ilcbr.To 2^S', arab, siv- ;

falsa3,quarum aliquns subinde llicronymus ipso

cx 2":"', racaii. Apud L.XX, Archad dicitur. Gene
1

limadvertit vwlenler scrundum ileijrairam linguam

tcrprciari. Nihilosecius quandocx hoc libro ely- rv x, 10. Mautian.
oiogias captarunt avidc l.atini Patres, vix dictu Origcn. Hom. 12 in ^tim. « Rcx Amorrhajo-
•^
:

t, quanturn violenliorcs ins.u eoruni

rum, qui inlorprolantur in amariludinem addu-
allusionibus
que allegoriis probe intclligendis prosint. Oiiod contes, vcl loqucntcs. » Nimirum a "n)2 amarum
ectat propositam de /Ethiopia aliter habet Origc- esse.
819 LIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS. 820
Adama, humas, vol terra, sive Acan, nccessitas, vellabor eo- Bala '7\'^l), inveterata.
tcrrena. rum. Halaam,sine populo.vel absque
Arphaxafl, sanansdcpopulalio- Aranfpnj^^riracundejvel decor. eorum, sive in eis.
i^ubstanlia
tionem. Adad, prajcipuus, velpatruelis. Bcnjamin, filius dextera;,
Aram, excclsus. Avith, iniqua. Beor, in pelle.
Asarmoth, atrium morlis. Achobor, murcs. Bosora, in tribulatlone, vel an-
Adoram, generatio excelsa. AdoUamitem.testificantemjSive gustia.
Aizel (Uzal), pergens. testimonium aquae. Badad, prfficipuus.
Abimael, paler meus a Deo. Annan (Atier), moeror eorum, Balaanan, habens gratiam.
Abram, patcr excelsus. vel labores. Basan ", pinguis,
Arram ('iTK), riscus, arca, vcl Aseneth, ruina. Baria (nV'l2,), in clamore ejus.
capsa. Aod
(Akod), inclytus. Bochor, primogenitus, vel \a
^gyptus ' tribulatio coangu- 6 Aniul, parcens. clitcllis, aui ingressus est agnus.
stans. Aggi, festivitas mea. C
Aggai (//«?'), quaestio, vel festi- Achcri Oinn), declinans. Cain ", possessio, vel lamenta
vitas. Arcodi, vindemiator sufficiens. tio.
Amrafel [Al. AmaraphalJ, dixit Ariel, leo Dei moi. Gainan, lamentatio, vel posses-
ut caderet. Achi (Apud LXX, Genes. xli, sio eorum.
Ariorii, cbrius, vel ebrietas. 18), frater meus. Githii (Kr^TiO'.) '% amentes, V'
Astaroth, ovillia, velfaciuntex- Arad ''
desccndens. stupcntes.
ploratorcs. Asora (llusim), festinantes. Garnaim, cornua.
Amalec, populus lambens, vel Atad, tcstimonium, vel rham- Gades, sancta, sive mutata.
lingens. nus. Ginasi '^, possidentes.
Agar^, advena, vcl convcrsa. B 7 Geneza^i '*, zelotypi, •.

Abraam,patcrviden3populum. Babylon, confusio. possessio ejus.

Ammon ^, filius populi mei, vel Bethel, domus Dei. Gedmonfei, antiqua tristitia
populus moeroris. Bara ("12), iu malitia, sive sivc orientales.
Abimelech, pater meus rex. creatura. Gamucl, ressurrectio Dei, siv
Azia (Az-au), videns. Balac (Bale) ^, pra^cipitans,sive statio Dei.
Arbee, quarta, vcl quatuor. devorans. Gedar *% tenebra;, vel moeror.,
Assurim, nemus. Barad, grando. Gcdma, orientalis, vel aatece'
Apher, humus, sive puivis. Buz •', despicicns, sivc contem- dens.
Abidahe, pater mcus sciens. nens. Gaath, molares dentes, siv
Ader grex.
(1"?!;*,) Bathuel, virgo Dei. patientia.
Aser, beatitudo, sivc beatns. Dcri (''1N*:2), puteus meus, sive Hucusque per simplicitem C Ut
Ana,responsio,siverespondens. putei mei. ram lecta sint nomina : exin asp
Aluam, dcspiciens. Basemoth, in nominibus, sive ratione addita, id est, per chi Qm
Ahie (Aja), umbraculum. delinquens [/l/.deiinquentem],vel cum lefjenda.
Amada(//rtWH/«n),desiderabi[is^. veniens, aut positam. Gherubin *^, scienlia multipl

* Integris libris de Mgypii etymo disputant ha- A. 26, pro Abdam, ut etiam in ms. nostro, vel Adain
rum littcrarum cruditi. H.cc certc iuterpretatio ex ut in aliis erat.
Hebraico Mesraim deducitur, non ab ipsa yEuypius Ms. Aran, iracundus vet decus. **

voce dcrivatur, qua; Grajcam origincm trahit, ATa Vacat describendo nomini spatium in m- "'

KoTiTou, Tetra Copii. Africaj regio notissima. Nu- tum alterum hoc Asbcl sine expositione praep
ster in cap. i;i Joclis /Egyptus inquit, dicitur
: nitur.
Mesraim, ijuod interpretalur exOXioouTa, id cst san- Prajponit noster liersa absque interpretation
**

ctos Dci perscquens cl tribulans. tum Bale pro Balac legit.

^ Agar. Editi nonulla addunt hoc loco Aner, ^ Rerum prajponit hic noster Bersabcc, put<
:

lumen, vcl illuminatio, vd lucerna, vel civitas, vd satietatis, vel puteus septimus. Infra post voc-/
oculus liominis. Nihil horum exstat in codicibus Ba/'ftrursum addit Benoni, fiUus doloris mei.
mss. quos inspeximus, nisi in Regio 399.3, qui lc- ^^ Basan. .\dvertat
lector nomina quae non I

git vocem A7ier ante Aaar, scd absque ulla cxposi- guntur locis in quibus notantur, scripta c«
tione ejiisdem verbi. llnde autcm in librum Hicro- characiere Italico, sicut Ba^an, quod non legi'.'
nynii derivata fucrint, invenire mihi licuit ex in Genesi. Mauti.^n.
codice mss. Goll)ert 5216, ubi auctor anonymus Non habctur in ms. nostro hoc nomen —
interpretationcs nominum Hebraicorum collegisse vero noqucin Gcnosi logitur, quare charactere It
se profitctur cx Origcnc, ilicronymo, Beda, Rabano, lico Martianajiis distinguit.
ct aliis orthodnxis Patribus. In hac er£ro Anonymi " In nostro codice, Cain possessio, vcl acquisil:
congcrie nomon Aner positum ante A(/ar, ab oo sic jj '- Alitor Origincs homilia
10, in .Vh»j. Citliii :

interprelatum legitur Aner. amicus Abraham,

: terprelanlur placja fnis ; puta a nn^. confudit, si
lucerna. vel fratcr lacernx, vel lumcn. Aner civitas contrivit, et c^rh perfecit, sive finem fccit.
impcrialis, oculus hominis, vcl dolor corum. M.\u- '^ Origcncs,
supra laudata homilia 19 in Nuvi
TiAN. — Voccni A)i"r absque ulla interprct^itioiic Ciihvns, inquit, 7«? interpretatuv possidens scilic» :

pra^ponit hic loci noster nis. quod efin Regio (juo- a n;p verbo posseJit. In subsequenti nomine nost^
dam invciiit Martianajus, qiii hac de rc lusius dis- ms. Ccnc:-, Zclolypus, vcl scssio cjus. In vujgat
scrit ipsum vero nonien A'jar in eodcm ms. nostro
: antc Marliana^uin, Cciii. ni<tus mcus, quam inle
pro advena exponitur ar/yma : propriemer/rf?c;/i si- prctationem non improbo. Infra poatvocem*Ctf</.'
gnidcat. etiam in ms. nostro aJditur Chorc, calvitium.
^ Idcm ms. Ammon filius populi, vcl Filius nvr- ' Crnc'.:ei. Adduntur istlKrc in edilis Ceni « :

roris. dusmcus, vel possessio ; et infra post nomen Cedn

* 11 ic quoque sino
cxpositioiic nomcn Abdcl pr.e- ha^c ctiam leguntur : Chore. caU'ilium. Mabtian.
ponit ms. nostor. '^ Apposite S. llilariu.-^, in Psal. cxix, « Ci
Amada Pro Al>dam vol Adania mss. ac editorum dar, inquit, secundum llebiai(^am linguam, ut ni
librorum,i'(>stituimus Amada quiahoc nomon .!;««- : bibcum prouunliatur, ooscuralio est. »
da logitnr apud LXX, Gcn. xxxvf, 20 lli aulemlilii : Vidc infra hoc nomen ex Exodo el Numcris
'•"'

Dcson Anuul'1 cl Ashan, o[c. Ma\\ti.\s.

\ Ita Mar- — cpistolam quoque 18, ad Damasum, et qua; in e
tianaHis rcstituit cx leclionc Tor/ L\.\, Gcn. xxxvi, 53, ad Paulinum, pag. 279, adnotavimus.
 S. EUSEBII HIERONYMI. 822

,a,vel quasi plures. Chobal Jfohu condomnatio. ,

Dennaba, judicium afferens.
Llhan Z.T, caliiius sed scien- Chased, quasi popuiantes. Sunt DothainCrn), pal)uluin viride
m,quod iii llebcaio chi litteram autem Chaldaji. corum, aut suflicientem defectio-
ri habeat scrihitur autem per
:
».'.heth,porcutiens. ncm.
fi, quac duplici aspiratione pro- Chettura (n""',^^), thymiana of- E
tur. ferens, vel copulata, aut juncta.
9 Edcm,voluptas,sivedelicia3,
Ibethim ,a'r2i, confracti. prcEcipuum. vel ornatus.
Choadad [Hiuldd),
'hu3, iEthiopg. Evila, dolcns, sive parturiens.
Chabratli, quasi elcctum, sive
.Ihanaan ', ji/o;, hoc est mo- grave.
Euphrates, frugil'er, sivc cres-
eorum, vel negotiator, aut ccns.
i
Chorri, sive Chorrreus, farina,
Eva.calamitas, aut va;,vcl vita.
milis. aut larinatus, seu post me, vel
^halanne.consummatio futura, foramen meum. Enoch, dcdicatio.
e omnes nos. {^pud LXX, Gcnes. Enos, homo, sive despcratus,
Cliazib •

'.halech i,n)3), quasi viride. vel violentus.

xxxvni, 5), mondacium.
^haseluim, contecta regio eo- Charmi, vinea mea, vel cogni- Evceum.ferum, sivc pcssimum.
Ebcr, Iransitorem.
rn. tio mea.
;ihaphthoriim, manus explora- Chabor ("n^n), conjunctio, vel Eiraodad, ad matrem ejus praj-
sive turturum *,
um, sed me- cipuam, sive Dei mensura.
incantator sed et hoc per helh
:

Cappadnces.
5 liltoram scribitur. ElIasar,Dei declinatio,sivehanc
^hethseus i*pn;, mentis exces- D separans.
i, sive fixus, vel abscisus. Sed Dan, judicium, aut judicans. Esrom (*1i'n, jacula gregum.
; nomen in Hebraico non inci- Dcdan,solitarius, sive fralrue- Eschoi,botrus,sive ignis omnis.
a.consonanti iittera,verum ab lis eorum. Ephron, pulvis mffiroris, vel
h, de qua jam supra diximus. Dasera {Resen], frcnum. pulvis inutilis, sive pulvis eorum.
Ihaidaei ^ (2'Tw'r},quasi d.emo- Decld, subtilc, sive palmata. Eidea ^""""^N), ad scientiam,si-
., vel quasi ubera, aut fero- Damascus (p'»:"^^), sanguinis ve dc scientia.
potus) sive sanguinis osculum,veI Etha3us, formidans, sive stu-
Iharran OTI , foramina, sivc
sanguis sacci. pcns.
, vel fodiens eos. Sed et hoc Dadam, judicans •"'. Edom *, rufus sive terrenus.
nen per heth Hebraicum inci- Duma, tacens. Emor, asinus.
Dina, judicium islud. Ephrata, ubertas, sive pulveru-
'hebron conjugium,
(V^^zn, Debbora, apis sive cloqucntia. Icnta.
3 incantator, aut visio sempi- Deson ', fortis papiila.sive cai- Eser ^, fictio, sive plasma.
aa, et hoc heth habet in prin- cabit eam sed hoc Syro sermono
:
Esban, ignis in eis.
io. dicitur :c.ojterum Ilebraice, pin- Efrain, l'rugiferum, sive cre-
;hodorIagomer "^"^'"i^jqua guedo iiiterpretatur, aut cinis, id sccntem.
^jencratio manipuli,8 sive qua- est, favila holocaustorum. Esrom ('."njrn^^sagittam videns.
lecorum manipulum. Desan, siiniliter ut supra : licct Esbel (i'j2'Ci<), ignis vanus sive
Ihorraei, de foraminibus, quos quidamputentfortemclephantem vetus.
ant Troglitas *
[/1/. elephantum] interpretari. Hiicusqne per hrevcm lilteram E,

Ita Origenes, homil. m Exodum, Inhabilan- A eognatio mea. Infra ex Exodo : Charmi vinea mea
inquit, Chanaan, qui
inierpretaniur mulabiles aqux.
vet annitio
nobiles, quod utcunque verum est radice Ni:, ^ Dadan, judicans. Post Dadan, editi iegunt
fus, siic a(fitatus fuit, vel movit sese Verissinie addhuc ista Dcdan^grandejudicium. Da7i,ju(licium,
:

em llieron. neyolialor exponit, quippe vjzz, aut judicans. Pejus vero legunt initiohujus littcraj
rcator, sive nc(}Otiutor Hebraice appellatur.ex. D. Dodanrm palruelis : in propinquos vertilur et co-
tortassis, quod Chanaan incoia; ob maris vici- (jnatos. Maiitian.
.rn mercaturam cum primis exercueie. Sed ne- Deson. Dison, "ju"'"!, significat fortem papillam
'

R contorla est humilis etymologia, qute ex Hc- sive pupillam curn figuratum est ex ii, dai quod
i;a radice, yzz d^pressil, sive prostravit; exprimi-
Heronymus cx Aquila robustum aut fortcm inter-
prelatur ; et ex *lu\N', ison, puae vox Latine verti-
S'o3ter ms.
yiliose tamen, sivc tortorum. Nomen
tur, pnpiUa oculi. Syro autem sermone Dison si-
luW qui Cappadores dicuntur.
est,
Hebraice Chasdim, id est quasi dxmones, aut gnificat calmbit eam ex verbo x:M dus, vcl ; CT
m
'

(Us, et aflixo singulari tert. pers. f. oh ; quasi

isi depnvdatores, vol quasi mammill^e, vel (^uasi
•i, sic enim interpretantur. Philo pra?fert oi;- legerctur disoh, culcabit eam. Hebraice, ut optime
;iv/'.2 rebantur cnim componi cx Caph nola
:
monet S. Hieronymus, Dison a voce ^Ul, dasan,
nilitudinis, et Scheddin, id est (lcemoncs, a ~t:! dcrivatum , significat pinguedinem vcl cinercui.
icdad, vastavit. Hinc Hier. in Isaiam cap. xlii :
Mautian. — Legi malim pupilki cx j1*c^N vocc, cx
Chaldoeis, inquit, nullus ambigit, quin d.nnoncs t> qu<i Disan hic dcrivalur neque enim papilia ita ;

fcnt. Vid. epist. 22, ad Eustoch. init., et quae llebraice appellatur: aut Latinc,quod Martian. pu-
notavimus in cap. xuii Isai.-c De Chalda-is nul- : latfapilla cL pupiila idcm sunt.Vide tamon qua3 in
ambigit,quod dir.moncs sonent. hunclocum doctissinius Bencdictinus adnotat: at in
• Troglilas. Colbertini codices habent Troqlilas, scito scxles variari in Ilcbra-o hujus scriptioncm
Tr'Mli[as ;
in caileris legirnui: Traf/lilns el tr,.(jli- nominis, quod pridem IJuxtorfio notatum est.
. Quinam TroqUl^ vel Tro>jtodiilas, vide in
.sint " Ut passim cum Ilicronymo in Iiujus nominis
xico Geographico novo Philippi Kernirii.MAUTiAN. inlerpretatione Velore.s. convcniant, Augustinus
Ifa mss., seil rectius Troijlodqtas rescriijenduni. tamen iu psal. cxxwi, sanf/uincm vcrtit, quod ab
Chori (ilio Lotan, Gcn. xxxvi, 22, gentile deri- ifi.so vocabulo Edom Piinice significari tcstis est.
tur Hivchonm, Troglodyta?, Gcn. xiv, et x.xxiii, llinc et Pscudn Hicrnnymus in cumdcm psalm. :

<< Edoiii, inqiiit, interprclatiir terrena ct sangui-

'' Prsponilur in ms. Xostro. Charan absquo cx- ncm. »
sitiono tiim Chaihi logitur pro Chaxib, et ad
:
Escr. In odilis ot nonmillis mss. codicibus :
'>

osequens (Jiarmi expositio allcra, vcl coqnilio Eser, fictus, id cst plusm(dus, Mautian. Noster —
a, non habetur. Olim in cditis vitiose crat vcl ms. cum vulgo editis iibris, fictus, sive plasmatus
 823 LIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS. 824
nunc per produdam nominum Filistiim, ruina duplcx. Gad, tentatio, sivelatrunculus,
sunt legenda principia. Faldas ', ruina paupertatis,sive vel fortuna.
Elisa, Deus meuK, vcl ejus sa- cadens gcrmen. Galaad
'", acervus tcstimonii,
lus, vcl ad insulam, vcl l)ei mci Fau (IVD), nihil, aut subito. sive transmigratio testimonii. De
salvalio. Ficnnon, ori corum, aul ori hoc in libris Uebraicarum Qum-
Elam, sfficuli, vcl orbis. vincto. slionum *' plenius diximus.
Emim, horribiles. Futifar (is^^uis), 03 inclinans Gatham{UT)j^}, tangens rjsit.
Eliczcr, Dci auxilium. ad dissecandum. Gesen (yci) '^, appropinquans
Epha,dissolulus,sivc mensura. Farez ", divisio. palpationi eorum, sive vicinitas.
Esau, factura, sive roborcus ', Fetrefe (yiD'''^!^), Libycus vi- Gerson ^'', advena ibi vel eje-
vel acervus lapidum, seu vanus tulus, sivc discooperienSjVel certe ctio eorum.
aut frustra. divisio, aut os declinans. Gera, ruminatio, vel incolatus.
10 Elon ('jlSs')^,regio campes- Fallu, mirabilis. Gani (':":;), elatio mea, sive
tris,aut roboreus. Fua _(n7ir) '',
hic, adverbium hortus meus.
Eliphaz ^, Dei mei aurum. loci : sive rubrum.
I
Emam (DD'n), calor corum. Fanuel, facics Dei.
Jobel (S2'), dimittens,aut mu-
Ebal jSs''^), vallis vetus, aut
acervus lapidum.
G tatus, sive defluet.

Ela, terebintaus. 11 Geon (aiD\"l), pectus, sive Jobal (S2"), delatus,sivedimit-

Er, vigiliffi, sive pellicius, aut prcEruptum. tens.
surrectio, vel effusio. Gomer,assumptio,sive consum- Jared, descendena, sive robo-
Enaim, oculi, sive fontes. matio, vel perfectio. rans.
Eroon {Apud LX.X 'Hpwcov ; in Gergesasus, colonum ejiciens, Japhet, latitudo.
Vulg. Gessen), id est eorum, in siveadvenam propinquantem. Javan '*, est et non est sive co-
facie corum,sive vigilia;
'
dolorum. Gerara (miis), ruminationem lumba : sed Syrum est.
F vidit,seu marceria. Sed sciendum Jebusoeum, calcatum, sive prs-
Fison,03 pupillae, sive oris mu- quod Gerara interpretatur, inco- sepe eorum.
tatio. latus Gedera vero(m"Ti), mace-
: Jectan ("i"i2w-), parvulus.
Fu t.Libya, sive oris declinatio. ria, sive sepes. Jaree, luna.
Fetrusim, dissolvens mensu- Gaza, fortitudo ejus. 12 Johab, mago patre, siv
ram. Gomorrha (mcyj^populitimor, distillans.
Felestim ^, cadentes sive ruina sive seditio. Sciendum quod G. Jescha, tabernaculum, vel un-
poculi, aut cadentes potione. litteram in Hebraico non habet, ctio ejus.
Farao ^, diiissipans, sive disco- sed scribitur per vocalem Ain. Ismael, auditio Dei.
operi cns eum. Gcther, torcular videns, sive Isaac, risus, vel gaudium.
Faleg, dividens. accola explorationis. Jedlaph, manum tollens, vel
Ferezffii, separantes,sive disse- Gebal (jVj), prajruptum, sive manum ad os.
minati, vel fructificantes. vallis vetus. Jexan (] wp^), durus, sive duri-
Faran, ferocitas eorum. <*
Geraris,adven33 propinquantes, ties.
Fichol, os omnium ab ore, : sive cornipeta eorum, Jeshoc, est cinis, sive tactus.
non ab osse. Gaam {AL Gadim), vallis a;stus. Jetur, versus, aut ordinatus.

* Idem, sive rubeus, vitiose siquidem a UM'J A dunt IpuOpooavov et Philo spoUpov
^O: cum hic loc
voce roboreus exponitur. adverbiurh 013 scribitur.
est,
^ Gorrupte, tum in editis, cura mss. crat cum in '° Galada. Consulc sequentes Qucestioncs Hcbrai
littera Elom. cas in Gen. cap. xxxi ubi de Galaad abunde dis
^ Origenes homil. 19, in Num. « Eliphas inter- : seruit Ilieronymus. Martian.
pretatur Deus me dispersit. Lege sodes, Deus meus " Vide infra Quwstiones in Genes. cap. 31.
dlspersit, ab iSn* Dcus meus, et 773 verbo quod ha- '- Goncinit Origenes homil. 16 in Gen., in fine
betur Gen. xlix, 25, interpretatum a LXX, l^i- « Interpretatur autem Gessem proximitas, vel pjv
X'jOr,. dissolvit. At com.modior longe itheec quani pjnquitas. » A U5: scilicet, quod est acccssil, appro-
Hieron. probat, etymologia est ab auro 73. pinquavit.
*
Iteruni cmendandi Origenis codd. homil. 6, in " Idem Origenesin Joannem, Gcrsam, inquit
Exod Pliilistini, id est cadentes populi, legendum-
: ota trjV infcrprctatur A "li et Cii.*, i't nemc
~oLpo:yJ.oi.y
que poruli, aut poculo. non videt. Exod 11, 22 Filium vocabit Gersarn.
:

Hujus nominis expositio non ab Hberajis pe-

"^
<licens, advcna fui in tcrra aliena.
tenda est, sed .iEgyyptiis. Arabos autem, qui multa '^
Javan, est et non est. Javan Hebraice scribitui
ab /Egypto mutaticrocodilwn vocant,
sunt, VJ'^,^ 111 cum
tribus litteris quare ut significet esl, ei
;

regem quoque .-Egypti noraen draconis hujus ^'cs- nen, tiguratum dcbct intelligi ex 'w^ jcs, 1 ve e
sisse eruditi ostendunt, quomadmodum ipsa bellua
IN en. Quce tria sic sumpta Latine iaterpretantu;
^gyptiiici rcgni typiis crat ac symbolum. Porro (;.s/ et non. Quod autom Javan Syro sermo co-
quod ex Philone, atque Origene, hom. 2 Gen. m B lumba dicatur, nonihil difficultatis habere videtui
nominis ctymon Ilicronyraus exponit, ab Hebr;eo proptcr interpretalionem nominis Dar Jonce \d
est yis, a/.soxTTrj:; e.xlcrminator, seu dissipans. -MalthaM voluminc occurrentis. Nam de hoc nomint
Alii llegem aut Dominum cum Josepho volunt llobraico hrec habol llieronymus infra « Bar-Jonaj :

significari. lilius columba;. Syrum cst pariter ct Hebraeura. Bai

" Forte scriptum olim fuit feracitas pro ferocitaa. quippc lingua Syra, /7//?/s et Jona colu mba, uiro-
Hoec cnim etyinologia .-cgriusa futuro N>"l3n fcru^, quc sormonc dicitur. » Mautian. Isth aec inter- —
aut fcro.v cril, cxtunditur illa vero a "13 verbo, :
pretaUo, (;,s7 ct non cst, qua? contra analogia; regulas
quod cst Iraelificare,fcracem csse, perquam coni- nonnullis doctis viris visa, ab lIcbr;T?o rum tra-
modc dcrivatur. ditionibus petitnr, cx ipsiusmet Hioronymi testi-
^
NouKMi Falcslim absque cxpositionc hic in cod. inonio, lib. vni (.iOmmentapiorum in Ezechielen:
nostro pr;r|K)iiilur.
c. xwii Aiunt Rcbr;ci Gr.Tcam. id ost Javan'
: (<
" Al. Dirisor, ut ipsc in
cpist ad Ncpolian. llie- iiitcrprotari cst ct non cst. Cuod proprie refertui
ron. intcrprctatur.
ad sapicntiara sa?cularr.m, in qua, si reclc aliquii
' Orig., honi 2 in Er.)d.
Phu^, qu.T apml nos
: •>
roperiunt,i:sT appellalur; si in contrariani parlem
vel rubcns, vcl vcrccunda dic potest. » Graeci red- i
.\o\ EST. » Consule Martianaei commentariuna ac
libri calccm.
 S. EUSEBII HIERONYMI. 826

Levi, additus, sive assumptus. gd descendens.

Judith, laudana, aut confitens,
Lotan, vinculum corum, sivc Mezaab, aqua auri, sivc aqua
lut Judaja.
ipse conclusus. fluens.
Jacob, supplantator.
M Mabsar, munita.
Juda, laudalio, sive confessio ^
Mahaiacl, quis est Dominus Magdicl, de rcpromissione Dei,
Issachar, cst mcrces.
Joseph, augmentum. Deus ? vcl ex vila Dcus. sivc turris Dei, vel magnificat me
Jordunis, descensio eoruin. Mathusale, morlis emissio, vel Deus.
mortuus est, ct interrogavit. Madianaii "\ judicantes.
Jor iN', rivus *.
Jaboch, arena, sive iucla. Malelcel, laudans Dcum. Manassc, obitus, vel neces-
Jcus w'"", parcens, aut faciens, Magog, quod (oixt., id est te- sitcs.

lut coinniotus. clum, vel de domate, hoc est dc 14 Mcrari, amarus, vcl amari-
despiciens. tecto. tudines.
Jeglam ^Jheion),
Medai, mensura, sive quam Melchicl, rcx meus Deus.
Jethran, supcrfluus eorum.
Jetheth, dans. sufiicienter. Machir, vendens.
Mesech prolongalio,
([xoaroy), Melchisedech, rexjustus.
Irad, civilatis descensio ^.
Iram, civitas eorum. sive defectio, aut certe compres- Memphin, de ore eorum.
Iras (.T'''n), vidit fratrem sus. N
meum, sive fratris mei visio. Mesraim, hostes eorum, sive Naid [Apud LXX tantum,
Jamuel, dies ejus Deus. mensura. Sed sciendum quod Gen. xLi, 16], motus, sive flu-
Jamin, dextera. Mesraira, vlEgyptus appellatur. ctuatio.
Jachin, procparans. Mesa Nw"d" aqua rara, vel Noemma, decor, sive voluptas,
''.
Job, magus *. clatio vel fides.
Joalel, vita Dei, sive exordium Mclcha, regina ejus. Noe requies.
Dei, velpr«stoIans Deum. Mamre, devisione, sivc perspi- Nemrod,tyrannus, vel profugus
Jemna,marina, sivenumeralis. cuam. aut transgressor.
Jesua, planities, sive est desi- Masec (pua), potum dans, sive Nineve, pulchra, vel germen
derium meum, aut certe sal- propinans. pulchritudinis.
vator. Maacha *, frangentem, sive Ncphthuim, scalpentes, sive
Jessul {Jessui), est dolere. confractam. aperientes.
Jasael Jasiel}, dimidium Dei Maedam^n^Z^^mctientom^sive Nachor, requiesluminis, vel re-
Jesar. ligmentum, sive tribu- respondentem. quiescente luce, vel obsecratio
latio. Madian ", de judicio, sive de novissima.
L causa. Nabeoth, prophetans.
Lamcch, humiliatum, ant per- Massan ", dc jucunditatibus. Nabdecl {Abdeel) serviens Deo,
cutientem, sive percussiim. Masmae, cxaudientcm. vel ursus Dei.
Ludiim, nati, sive prosuntfor- Massa,levans,sive pondus, aut Naphes, refrigerium, vel ani-
titer. onus. ma.
Laabim, deustisiveflammantes Mcleth (nSn?2), chorus, sive a Nephthali '
', conservavit me, vel
Lasa, in salutem. principio. dilatavit me, vel certe implicuit
Lud, utilis. Meza, existo. me.
13 Lot, vinctus, sive decli- Manath (nn:*2), requiescens, si- Naeth, requiescens.
natio. ve donanti. Neman , fidelis, vel motus eo-
Laban, candidus. Masreca, vectigal vanum, sive rum.
Latusim, malleatores. sibilans, vel trahens.
Loommin, tribus, sivc matres. Mettabel, quam bonus Deus. Orech (liN*,) 'S longitudo.
Lia, laboriosa. Matraid ^ persecutio, sive vir- Ochozad, tenens.

*Consonat, quem sa^pe de industria testem ad- A. etymologia legendum ut in Hebraico, Mahsan, quia
ducimus, Origenes, hom. 17 in Gen. « Judas : illud nomenconstructumfiguratur exserviii Q Mem,
confcssio interpretatur lingua Hebrasa. » A forma et verbo nw"2 basatn, juxta quod significat, de ju-
Hiphil verbi n"\ quae sonat con/i/cn. cunditatibus. Martian. —
Noster ms. cum vulgo
* Nomen istud Jor rivus, in nostro ras. deside- editis Mabram, de qua corrupta lectione Martia-
ratur. naeus disserit.
' Viliose in eodem ms. civitatis dissensio legitur. ^ In eodem ms. nostro, Madred pereussio,
* Job mafius. Nomen Job, Gen. xlvi, -13, quod sive, etc. vitiose iterum.
Hebraice scribitur, 2"', in exemplaribus Gra;cis '" Idcm, Madianihi vel Madiaiiitjs dijudicantes.
legitur A$oum et Jusouph. Martian. Emen- — '' In nostro ms., vei implicuit me, vel dilatavit
dandi ex hoc loco Pseudo-IIieronymi in Jobum me. Varia) autem sunt apud alios hujuscc nominis
codices « Job, qui dolens, vel magnus intcrprc-
: originationes. Philo o'.av£ojYi-«-svov xa'. 7tXa-:'j7jx6v :

tatur. » Leg"> magus. Noster in nominibus de Eze- Ammoniiis av-lXT,(p'.v, ct Hieronymus quoque Quxst.
chiele, Job otiosus, de Job ipso dolens. Apposite in Gen. xxx, conservationem comparationemque inter-
vero notatum Martianaeo nomen istud, quod i"! prctatur. Hectissimc omnium, ut vidctur, Joseph.
Hebraice scribitur, Gen. xlvi, -13, in Graccis cxem- Anliq. lib. i, cap. 10: 'AiJ.r,yi'rr-rj'i, nullis dolis ex~
plaribus 'A7oj;jl et '(a7o>i dici. puf/nandum exponit. Ncphtlialim qmppe slrophas cX
* In ms. noslro vel evado : vitiose, ut non dolos sonant, quemadmodum ex Job cap. v. 1.'), col-
dubito. ligitur : 15oj>.t,v os 7:oa'j-}.o-/.ov (in Ilcbraico D^iSns:,
* Prieponitur in nostro cod. nomcn Moab de n Nephtalim) i;i7TT,7£v.
patre '* Orcch, lonrjitudo. Pro Orech, quod longitudi-
A "^
dc et r? judicimn.
Y^ ; ncm. significat, depravatc in editis lcgitur Obeth,
Masan. \n editis scrintum cst, Mahram, quod
*
cujus nominis nullum cxtat in Gcnesi vcstigium.
nomen non lcgitur in Gcnesi und.e corruptum
: Est autem Orcch civitas rcgni NcmrDd in terra
intelligitur, ct Mahrum essc positum pro Dw*a>3, Sennaar, qu.'c in Vulgata Arack dicitur, cx Hcbrasi
M'-ihsa)n, Con. xxv, 13, sivo potius pro Ma-77zy., -"1«. Sopluagwit;).lcgunt '<\'>V/ Gcn. x, ID. [dcoquo
Massam, ut legiraus apud LXX et in codicibus rnss. OrcrJi hic scriptum legimus apud Hieronymum, qui
Hicronymus enira hunc librura cdidit post Philo- in pra^scnli opcre secutus est Graecam auctoritatcm
nem Judajum, qui utebatur versione Graeca LXX LXX Trauslatorum. Martian.
Tranalatorum. Vcrum cx posita significatione ac
 ; :

mi LIBER DE NOMINIBUS HEBIIAICIS. m

Olibama, tabernaculum meum dens aliquid, vel cxccisa. ne.gi diximus, in omnibus libris
in aliquo, vcl l.ibornaciili uili- Racbcl'', ovis, vol vidcns prin- simililcr observandum.
tudo. cipiuin, aut visio sccleriH, sive vi- S
Odollamites, oontestans ali- dcns Dcum. Hocautcm secundum IftSela, umbra ejus.
quem, vel testimonium in aqua. accentuum litterarum evenit ct Seht, positio, vel posilus, aut
Ophim (DSn), thalami. diversitatem, uttam in contrarias poculum, sivegravem, aut semen,
Iliicusijne cum pcr hrcvem lit- significationes nomina cominu- seu resurrectio.
terani legerimus : exin per ex- tentur. Sem, nomen, vel nominatus.
tensum pronuntiemus elemenlum. Rubcn
videns niius, vel vi-
'', Saba 'N2">;'j, captus sive capti-
Ophir (T^S^}), sive Uphir, quod dens in medio. vitas, vel certe convertens.
per ALEPa litteram scribifur, in- Raguel, pastor Dei, vel pabu- Sabatha, gyrans, sive circum-
terpretatur irritum, vel inherbo- lum ejus ])eus. iens.
sum. Rds, capuL Sabathacha, circumienste, sive
Ox -, volentem. Ramcssc {'OD^J']), pabulum, circumsossio tua, vel sedes tua.
Omar, populus, vol amarus. vcl tinea ^ sive malitia de tinea. Scnnaar, excussio dentiura,sive
Onan ', moeror eorum. Quod in principio dixcramus fetor eorura.
in vocalibuslitterisobservanduin: Sidona {"IVJ) venatio moeroris.
K eo (juod apud nos interdum una
15 Riphetb, vidensbuccellani, Simarffirum, lanam meam, sive
sit liltera, et apud Hebr.^cos variis conjunctum meum, sed melius
sive videns bona.
vocibus proferatur hoc nunc :
custos.
llhodii, quod Hcbraice dicitur
quoquc in S. littora sciendum est. Sodona [al. Sodomorum], pe-
«ODiM vcl llodanim (D^^Jfl) [ht
Siquidemanud Hebraeos tressunt cus, silens, vel cajcitas, vel simi-
Hebr. Uodanim QtJTi], inter-
S littera) : unaquajdicitursA.MECii litudo eorum.
pretantur descendentes, aut pa-
("TCiD), D, ct simpliciter lcgitur, Seboim, caprearum, vel damu-
truus Judicans, vel visio ju-
dicii. quasi per S nostram litteram des- larum, sive statioejus mare, aut
llaama (Rhegma) ^, tonitruum, cribatur aliasiN {VZ'), U, in qua
: statio maris.
vel excela. stridor quidam non nostri serino- Sala (n'?^). missa.
llhooboth, inclinatio, vcl pla- nis interstrepit: tertia sade ("'li*}, Sophera (rn3'»S?), narratio, sive
teaj. 5f quam nostrae aures penitus re-
,
liber.
Ragau, aigrotans, vel pascens. formidant. Sicubi ergo evenerit, Serug ^ corrigia, sive perfe-
Itaphaim, gigantes. ut eadem nominaaliter atqueali- ctus.
Rebecca'' multa paticntia, vel ter interpretentur, illud in causa Sarai, princeps mea.
multum accopit, sive patientia. est, quod diversis scripta sunt Sichem, humeri, vel labor.
Remraa, vel Ruma n>2lNl, vi- littcris. Hoc autem quod in Ge- Soor, parva, vel meridiana.

'
Vphir. In editis libris et
Ophir, sire aliquot P^ 'tlvav £j-:t -ovo; ajTtbv. Ab TX, cum affixo plurali
mss. Sed error manifestus est librario-
sive Apliir. feminino.
rum vcteruin, qui legenles, quod per Aleph scribi- * Ms. nostcr. Rechcma tonans, vel crcelsa.
tur, puLarunt Ilieronymum posuisse, sive Aphir ^ Deduci puta ex nm, vel
221, quod significat
cum e.x. fide codicum mss. scripseril, sive Uplnr. multum esse, multiplicari, et rfp, expectavit, susti-
Aleph enim quiescit in hoc nomine V^Mi et nuit. Gonsentit Origenes hom. 12 in Numeros,
Vau sequens initio nominis auditur, sive illud 1 Invenit Rebeccam, qux interpretatur patientia. Atta-
legatur o vel u Opliir, vel Uphir. Martian.
:
mon longius petita etymologia est. —
Etiam in ms. nostro sioe Aphir, quemadmodum in ^ Rachcl, ovis, etc. Rachel significat ovem, cum
aliis Martianajus invenit, et vulgati libri prajtere-
Hebraice'media litera est hheth, ^rv. Rahhel, sive
bant. Vid. quae ipse editor Benedictinus adno-
Rachel. Si autem figuratum fuerit ex nx"^, raa, et
tavit.
- Ox, volentem. Multis diversisque modis nomen Sx, cl, soniXi viilentem Deum. Rursus ex nx"', raa,
istud mutatur in GrcEcis a Latinis exemplariiius, SSn, hhalal, sive chalal, videntem principium. De-
est enim llebrajum VVJ, Hus ; quod Septuaginla niquc liguratum ex iNl, rai, et yi, ra cum Ain, vi-
Interpretes legebant coc, Hos ; sive Os, Gen. xxxvi, sioiiem ac scclus significat, sive visioncm scele-
28. 0'S; Ous, autem sive Us, Gen. xxn, 21. Nomen ris. Hanc igitur littorarum diversilatem intelligit

itaque Os Latini mutavere cum Ox, frequenter S. Hieronymus, ut et accentuum in vocibus n"', n""
'j^ id estj^^in ra cum Aleph, vel in ra cum Heth.
onim .T pro usurpatur ab antiquis librariis, ut in
.s

Jobi liijro secundum LXX, in reyione Auxilidi, pvo n aut in ra cum Ain. Martian. Ilebraice ^n*^ scri- —
Ausilidi. Septuaginta quoquc cum elemento ^ non- bitur, atque agnam, aut oviculam, ex etyrao '7'N~n'',
niilla llebra3oruni vocabula scripta retinent, ut mola arictis, significat. Reliqu;e interpretationcs,
I5-/'j;, Unux, cx Hobraico Tla Buz. Unum est, quoB paulo violcntiore? sunt, quemadmodum extun-
qucd nostris oljservationibus ohsistere pos?it, di possint, Martiana^us docet.
signiliciitio nempe vocis V])!, (o;, Os sivc Ox, quaj
"
Origenes ferme elegantius modo passivo filius
transfertur hoc loco in volcntem, cum tamcn signi- qui vidctur, hoc est visihilis. Homil. 17 in Gen.
ficet consiliatorem, etiam apud Hieronymum infra Obvia radix nxi vidit et filius.
vel tinea. Vide
p
in verbo Us. Sed nisi me fallat opinio, posiierat " Malim hic quoque de linea pro

Ilieronymus (ir<rcam vocem fiojXiu-r^v sicut in quaj annotavimus de hoc nomine in epist. 78 de
;

nominc Chanaan vocabulum Gr;ccum 7aAo;, et in Mansionibus ad fabiolam Mans. 1. Origenes hom. •'

Agag, (ojxa, ctc, quod minimc intellectum ab in K.vod., Hamesses, inquit, qu.v interpretalur
I

impcritis librariis pro po^jXiuTv^ posucrunt volcn- cou:molio tinca: DD linca.

^ Vidc num sit rescribendum Scruc pro Scrug
tciii Juditb. viii. i, apud L.XX, "il;, pro Idcx.
Mautian. — Sati;5 ingeniose Miirliau.eus pro vo- non enim j^ZTC corrigiam sonat, sed "'""C Graece
teutcin, scriplum cnnjicit abs Hioronymo, ut alias etiam cst penes LXXX ^tpo-j/. Altera glosscma,
suliindo occurrit, litteris Graicis [WiLfj-r^-i liou- sivc pcrfcctus. in inendo oubarb existimo cx com-
,

lculcv, i^\\o. consiliatoriin. ll;oc ncmpe hujus nomi- pcndio lilterarum in antiquis libris nato. Et vero
nis Ox, bo.n potins llus, aut llutx-, lilii Aram, Gc- logi malim profcctus in Graaco enim Origenis ,

ncs. XIX, 25, propi-ia est cxposilio. Hcbraicc \'VJ Q L(!;xico i::pojY a-ipTr.aa vertilur; a-apTT.ax vero
scriliitur. Scptuaginta aulem Grajce Co;, IIos, intcrprelamur digre.^sioncm in longins, seu dcdu-
Ycrlerunt. clioncm. Vid. qu;e ibi adnotamus. Sed potuit otiam
^ Origcncs in Jo:\nnem lahor co;-»)«interpretatur. scripsisse pcrplc.vus a ^''w*, quod cst implicare,
hancque in primis significationem vos habet.
829 S. EUSEBll HIERONYMI. 830

Sennaab, denlis pater, sive fe- Sephion, egrcssum est os tristi- Zelphan (nsS"), ambulas os :

lor palris. tia'. ab ore, non ab osse.vel (luens os.

Semebad, nomen perdiliouis, Sitni.pupilla mea,vel sccundus Zal)ulon, habilacuium cnrum,
sive ibi perdilio. meus. vel jusjurandum ejus,aut habita-
Segor '[''T-ii, parva ipsa t-st : Sare (mu), malitiosus, ^vcl si- culum lortitudinis *, vel fluxus
qux ct supra Soor.Sed scicudum, bilans. noctis.
quia G litteram in medionon ha- Syrta (mx), sublimis, sive hu- Zara, oricns, vcl ortus.
boat scribaturque apud Hebrfeos niecta. Zavan, motus,vcl fluctuatio eo-
per vocalem ain. Staulam, radicatus. rum.
Sau .Tr), sivc Save, digne, T Zoxommim, projparali in acie
vel elevatio. Tabec, occidens, id est iuterfi- vel quie cst ha3c aqua ?
Scir, pilosus, Vel hispidus. ciens.
DE EXODO.
Sara(,"T"C"), princeps. Tachos, (wnri), silens.
A
Sur, murus. vcl directus, aut Talam, ros. Aaron, mons fortitudinis, sivc
continens. Huntsque per litteram T sim-
raons ibrtis.
Saba (XZi'}, conversio, sive pliccm leijcrimu^,nunc aspii^ntione Aser(-iUN), beatus,
retc. addita,lcgcndum c^t. Aheberim (Dna'>'n), Hebrffio-
Sue, loqiicns, sive cantilena. Thobel, sive Thubal,duclus ad rum, vel transeuntium.
Simeon, exauditio. vei nomen luctum, vel conversus, aut uni- Allerezjei (*T"!Dn), separati, sive
habitaculi. versa.
absquc muro.
Salem, pax, vel reddcns. Thiras, timcns, sivc redions,
Anacim, humilitas vana, sivc
Sichimorum (C"»:'), humcri aut supcrfluum
:

humilcs vanos, vel humiles con-

ipsa est quoD ct Sichem. Sed in Thogorma, incolatus quispiam, surgeates, aut responsio vana ',
Latinum et Grajcumsonum vcrti- aut interpres. aut monile colli.
tur. Tharsis, exploratores Irctitifc,
Aod (~nN), gloriosus.
Sebeoo, stante iniquitate. sive gaudium. Amram ^, populus excelsus.
Sophar, speculator cjus, vel Thara ', c.xploratores odoris,
Abminadab, populus meus
buccina. sive exploratio ascensionis,vel pa-
spontaneus.
Samma, perditio. stio.
Abiu, pater meus est, sive pa-
17 Sobal, vana vctustas, vel Thargal(Thadal),sciens jugum,
ter ipse.
vectes ad portandum. vel cxplorator.
Asir(:iUN), vinclus.
Saphon Sephion), speculator. Thamar, palma, sive amaritu-
Abiasaph ',patrismei coUectio,
Salaraa, vestimentum,vei paci- do, vcl commutans.
Amalec ^,populus bruchus.sive
fica. Theman, auster, vcl Africus.
populus lingens.
Saul, expetitus. Thamna, vetans, vel deficiens.
Abiud (nImI^N'), patris robur,
Sava (niC'),eloquentia, vel cla- Thamnath innz^^n), perfccta
sive pater eorum.
mor. pars, sive consnmmatio data.
Accherubim(a''3,i:n) cognosce
Sela^nyw), ut ei, vel dimissio Tholae {'JT^Ti), vermiculus, vel
et intellige, sive scientioe mulli-
ejus, aut pctitio. coccinum.
tudo.
Somthonphanech corrupte ', 18 Thesbon (Esebo), festinus
Achisamech,fratrem meum ro-
dicitur nam in liebraco legimus:
: ad intelligendum.
borans.
mphnetft pltanee (n;y2) II
B
quod interpretatur, abscondito- Us (yW), consiliator. Beseleel, in un>bra Dei.
rum repertor.Porro ab .'Egyptiis dolens, sive partu-
Ul [I^T^), Beelsephon ^,habens speculam,
didiciraus, quod in lingua eorum
riens. C
resonet, salvator raundi -.
Semron, nomen videns,aut cu-
Usam (D'wn), festinus eorum. 19
Caath, patientia, vel mo-
Z lares dentes, sivo dolans'", aut
stos.
Zemram, cantio eorum, vel componens.
Sarad, ut descenderet.
tempus ostendens. Cades, sancta.

'
Prestantiss. cod. Mareschalli Somlhofanec
: (t
A " Amalec, popiilus bnichus. Inepte legitur in cdi-
corrupte dicitur ; nam in Hebrso legiraus Saphineth tis populus brutus cum legendum sit, populus
;

fane, quod interpreiatur, » etc. bruchus. Dy am, enim

significat populum, et pS\
* Salvntor mundi. Qui lingua; Copht<B, seu anti-
quffi iEgvptiacBC, student, consentiunt cum Hifro-
jelec, hruchmn. Unde Amalech, populus
siv e elec.

nymo oocent enim lingua Cophtarum Salvatores.

:
hruchus. Martixn. —
Origcn., in Num. hom. 19:
seu r«!/»f/i appellari sotenipane, pro quo L.XX
.?a?ru/?
« Amalech interpretatur ablingens populum vel de-
corrupte legunt •{/ovOo;j.oav;;y, psontompliancch. clinans populum. » Ab DS/ populus, et ppS linxit,
De hoc nomine Joseph irnposilb a Pharaone plura lamhit. Pmprie vox est Arabica, eaque simplcx.
dicentur in Quxslionibus Hebraicis in Genesim. Rabbini a /"Hm/iiio dcducunt. A pS^ vero esl bru-
MAflTIAN. chus, ut emcndat I\Iartian.,pro quo antea obtinebat
' Vid. qu^-n infra ad Tharc \occm cx Nuraerorum brutus. Idque iamdiu oIi'n obtinuit, nam et Beda,
libro adnotaraus. In ras. nostro absque aspiratione
qui suam nominum intcrj)rctaLioncra ex hoc Ilic-
legilur Tarn.
ronymiano onoraastico dclibavit, interpretatur,
* Sic quoque infra dc Exodo Zel>ulon habitaculum
Amalcc (jcns bruta, vel populus lambens.
fnvtiludinis. Taraen CAossx ClaromarescancB rass.
apud Roswoidum hafjitarulum
Deduxit, opinor, a verbis S^'l, quod est domi-
'••

putchriludinis lc-
gunt. nari, haberc, etc, et n.^Di' spcculatus est sed verius :

infra ex Numeris transtulit habens Aquiloncm "tsi*

"Vide,'lna//jo//ie.x Josuc, et Analha cx Judic. ;

libro. quippocst .'l9»?Vo Septcnlrio : tamctsi panlo post

Gopiosius Beda. Fnterpret. Nom. Uehr.,Amram
•^
B
(isccnsio specuUe, cx i"lSy asccndit. Origenes quoque
populus excelsus,vcl populi celsiludo, sive populus hom. b in Exod.: « Bcclsephon asccnsiu specul;.c,
exallatus, aut populi e.aillatio. vcl habcns spcculam. »
^ Antea corrupte crat Alnnsar in ras. quoque '" Vitiose, nisi si typolhctarum
fuerit oscitantia,
nostro. Origenes in Matth. ra-po:; TjvaYojyv/ in- nu\)cr\xs ctWiorsive dolcns, quod cx etymo Caaih
terpretatur, absque uoj, mci. nullo pacto potest extundi.
831 LIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS. 832
Chanani, negotiatores, sive hic gamus elementiim.
pauperculus, aut pra^parati, vcl Elisaphan, Dei mei specula,vel
numililas. Deus meus abscondens. Gad S tentatio, sive accinctus,
Charmi ", vinca mea, vel agni- Elisabeth ^, Dei mei saluritas, vel latrunculus.
tio aquae. vel Dei mei juramentum, aut Dei Gersam ", advena ibi.
Chcrubim,scientiae multitudo, mei septimus. Gersoni **, ejectio eorum, sive
aut scieritia, et intcllectus. Elcana, Dei possessio. advena aut advena pupillae.
ibi,
Etham, consummatus, sivc su- Gadiet^, accinctio mea Deus.
D
scipicns navigationem. Gadi ha;dus"sive tentatio mea.
Dan, judicium, sive judicans.
Elim, aries. Ga?Ha/?'e/,reddidit mihi Deus.
E 20 Epha, mensura. Gc»^/,propinquus,si\'e redimens.
Ebr.-Rorum, transeuntium. Eliezcr, Deus meus adjutor. Galaud, acervus testis .Super
Ebriolh, transitus, Eliab, Deus meus pater. hcc in libris Uebraicarum Quas-
Etthi (Tin), timuerunt,sive ob- F stionum^" plenius diximus.
stupuerunt. Farao,dissipator,sive discoopc- Goni,horti,sive arrogantia mea.
Emori (''laN), mater lux mea. ruiteum. Gabaa, sublimitas.
Evi (iin),ferales, vel feroces. Fithom *, os abyssi, vel subito. Gomor, mensura Atticorum,
Enoch, dedicavit. Foa (n:;iD) S hic, adverbium cha?nicum trium.
Emorraeum, loquentem, sive loci, sive apparebo, sed melius,
I
amaricantem. rubrum.
Esrom, sagittam videns, sive Fallu, mirabilis. Israel ",est videre Deum, sive
atrium tristiti;c, vel fortis. Fotiel, hic declinans Deus, loci vir, aut mens videns Deum.Et de
Ebron, participatio tristitia^, adverbium,non pronomem,velde- hoc in libris Hebraicarum Qux-
sive fortitudinis, vel augmentum clinans Deus, sive oris declinatio stionum ^^ plenius dix.imus.
sempiternum. Dei. Jelhro, superfluus hujus.
Eleazar, Deus meus adjutor,si- Finees, ori parcens, vel ore re- 2 1 Jebusi '^, calceatus, sive
ve Dei adjutorium ^. quievit,aut oris augurium. pra?sepe meum.
Edom, rufus. Felistim, cecideruntduo. Jamuel, dies ejus Deus.
Hucusqiie per E, brevem lilteram Fasee, transgressus,sive trans- Jamin, dextera.
legerimus, exin per extensum le- censio. Jachin, praeparans.

'
Charmi vinea mea. Nomen ^aiD, Charmi, ex A quam violenter mihi interpretatum videtur. Hic
"IDJ, nachar formatum, supra in libro Genesis lit- enim Israel per has litteras scribitur, iod, sin, res,
tera C.interpretatum est in antea edilis libris co- ALEPH, LAMED, quod interprctatur princeps Dei,si\e
gnatio mea verum ex prajsenli loco ostenditur lc-
; directus Dei, hoc est, sjOj-aTo; eio~j. Vir vero vi-
gendum esse, cognifio mea, non cognatiomea quia ;
dens Deum, his litteris scribitur, aleph, iod, six,
hic nomen Charmi etiam in editis vertitur, agnitio ut i^jVex tribus litteris scribatur, et dicalur is:
aqux. Martin. vidensxero ex tribus, res,aleph, he, et dicatur ra.
2 Vitiose erat, forte operatum lapsu, Dei ad ad- Porro EL ex duabus, ALEPn, et LAMED, et interpre-
iutorium. tatur, Deus, sive fortis, Quamvis igitur grandis
^ In ms. meo Elisame^ro Elisama, (iWo Ammium auctoritatis sint, et eloquentiae ipsorum umbra nos
Numer. i, -10. opprimat, qui Israel, vinum videntem Deum trans-
*Origen. m
£.corf. hom. 1 « Phiton, qua; in: tulerunt : nosmagis Scripturffi et Angeli, vel Dei,
nostra linguasignificat 05 defectionis,\Gl os ahyssi.» qui ipsurn Israel vocavit, auctoritate ducimur-
Hoc alterum cum Ilieronymus pra^ferat, puta deri- quam cujuslibet eloquentiae saecularis, » Hinc vi-
vari ex HD os, et Dinn abyssus ;
scribendum vcro deat Lector, quam imprudenter a quibusdam scio-
DriD, non DinriD. lis Hieronymus reprehendatur tanquam linguae
^Vide supra, ex Genesi. Alibi de Troa, herba, in Hebraica) imperitus, quod in libris Nominum He-
Jeremia, cap. ii, deque interpretationc dice- braicorum et Locorum incptas ac violentas etymo-
mus. logias reposuerit neque vero in hujusmodi inter-
:

^ Gencsi nomen istud exponitur. Ve-

lla fere ex -n pretationibus suam profert sententiam, sed alio-
rum id epist. 78. de Mansionib ad FabioUun, man- rum longe dissimiliuai ponit opiniones. Martian.
sione 29 Gadgad, inquit, inlerpretalur nuntius,
:
" Praestat igitur ipsum in hoc libro, ad Gen., c.
sz>e expeditio, et accinctio, velcerte, guod ve>'ius xxxii, disserentem audire « Illud autem, inquit,
:

arbitramur, •/.axaxoTC^, id ciiconcisio. Origen. quod in libro Nominum interpretatur Urael vi-
hom. 27 in Num. « Gadgad [leg. GadgadJ intcrpre- dcns Deum, omnium pcne sermone detritum, non
latur festamentum, sive constipatio. » tam vere,quam violentermihi interpretatum vide-
'
Gersam advena ibi. Ms. Colbert. num. 4354 pro tur. Ilic enim israel per has litteras scribitur loo,
advena legit incotam. M.4rtian. siN, RES, ALEPH, LAMED, quod intcrpretatur
princeps
" Bcda. Inlerpretat. Nom. Ilebr.,» Gersan, ad- Dci, sive dirccCus Dei, hoc est £jO'j-:aTo; 0£o3, Vir
vena vel aliemis, sivc profugus, aut eorum cjc-
, vero vidcns Deum, his litleris scribitur, aleph.
ctio. » lOD, siN, ut vir ex tribus litteris scribatur, et dica-
Gadiel, etc. Nomcn istud non legiturin Exodo.
'•'
tur is videns vero ex tribus, res, alepii, he, etdi-
:

sicut noc sex conscquontcr posita. Desumpta sunt catur ra. Porro El ex duabus ALEPnet lamed^cI in*
ex Numeris et Paralipomenis, vcl ex anliq. excmpl. tcrprctatur, Dcus, sive forlis. Quamvis igitur gran-
LX.X. M.\irriAX. —
Qu;v! subsequuntur nomina Ita- dis auctoritatis sint, et eloquentia? ipsorum urabra
lico cliaractcre scripta non cx Exodo, scd cx Nu- nos opprimat,qui Israel,virum videntem Deum trans-
merorum, vel Paralipomenonlibris asciscuntur. tulcrunt nos magis Scriptura!,et Angeli, vcl Dei,
:

'"In Quwstionibus iu Gcn., cap. xxxi, 21. qui ipsum tsrael vocavit, auctorilate ducimur,
" lu-ael est vulcre Dcum. Intcrpretalionem p quam cujuslibct eloqucntia-! sa^cularis. » Vide quae
ij-lam nominis /.srrtf/ nequaquam probat Ilicrony- '-'
in hunc locum paulo fusius adnotamus.
mus conHuetndinom velerum Scriptorum se-
: olsi '^Jcbusi,calcatus,otc. Malc legitur in quibusdam
cutus oam iii hoc lii)ro mularo nolucril.nc nomine mss. Jcsubi, et in oditis JcsulhV, cum sit ipsum
voro Isracl ita di?serit libro Qu.rslionuni llebrai- Jesub,Ti,quod in libro Genesis occurrit cum eadem
carmn in Gcncsim : « Fllud antcm, quod in libro interpretatione, Jebusa^um, calcatum, sive vracsepc
Numinum intcrprctalur, hracl, vir vidcns Dcum, coruJH. Martian. —
Ms. noster Jeubsei, olim Je-
omnium pene sermone detritum, non tam vere subei.
833 S. EUSEBII IIIERONyMI. 834

Jessaar ', e5t meridies, sive N chritudo ejus, sivc placens.

meridianus, aut unctio mea, vel .Nephthali, latitudo. Sor, meridianus.
;xi-:a«pop'.y.w;, oleum. Ncphec (;r:), pruna, vel carbo, Sur/e/ [Soar),conngustans Deus
Jochabed, uhi est ploria, sive sive *i^ seductio. vel robusus Deus.
est gravis.autDomini gloria*. Nccsson, augurans, vel augur Salu, tcnlatio rcscipicns.
Ithamar, ubi amarus, vel ubi fortis. Saul, expetitus, sive abutens.
fialma, vel cst amarus, siveinsu- Nadab, spontaneus. Scmei, audi, vel auditio mea.
K palma. Nave (r:), scraen, germcn, vol 23 Sethri, exactor mcus, vcl
JcBus (yjl.i^), salvator. pulchritudo. absconsio mea.
In (^\-i, mensura liquentis Scchoth S tabernacula.
materia?, Oziel, fortitudo mea Deus. Sur, murus, aut robustus, sive
L Omer [Gomor), crispans, sivc angustia.
Levi, additus. manipulus. Sin, amphora, vel tenlatio^
Labeni, filio meo, vel cor ego, Oliab, protectio mea pater. sive rubus.
aut candor. OEphi ("E }>{}, trium modiorum Sinai '", amphora mea, sivc
M mensura. mensura mca vel mandatum.
corum, yomina tjuatuor, qux seqiniulur, Sabbalha, " requies.
Mesraim' hostes vel
per extcusam legenda simt lit- Scttim, spinarum.
.E^vptus.
Moses, attrectans, vel palpans, teram. T
aut sumptus ex aqua, sive assum- Oreb (Zlin), ardor sive siccitas,
aut corvus, vel solitudo.
Thcmana (Leguntur in Exodo
ptio. Hebraice tantum) auster.
Madian, de judicio. Ori, lux mea.
Thelamc, rivi aquarum, vel ag-
Merari, amara, sive amaritudi- On, labor, vel dolor.
ger aquarum.
nes. Or, irracundia.
Thola?, vermiculus, aut cocci-
Mooli, de infirmitate, sive cho- R num.
rus meus, aut ab initio. Ruben videns Qliu ra
, , vcl videtc
Theeth, subter.
Musi, attrectator, sivepalpator filium.
meus. Ramesses, intonuit lc-etus, sivc U
Misael, tactus Dei, sive, quis malitia de tinea. Ur ("ns*), ignis, aut lumen.
interrogavit ? Ragucl, pastio Dei, sive amicus Z
Magdola (*5~i"2), qui grandis? ejus Deus.
Zebulon, habilaculum fortitu-
vel turris. Raphidim, laxos manus.vclsa-
dinis.
Moab, de patre. nitas judicii, aut visio oris sufli-
Mariam, iliuminatrix mea, vol
Zechri, memoria mea.
ciens eis ".

illuminanseo3,autsmyrnamaris, S
DE LEVITICO '».
vel stella maris. Simeon, audivit tristiliam, vel
.Mcrra ."["""^;, amaritudo. nomon habitaculi. Melcho [Moloch), regi,
Marath (nrr^S,, amara. Sephra, adhaisit, vel placens. Salumith, relributio, vel paci-
Man, quid '? Sepbora *, avis ejus, vel pul- flca.

'
Idem videtur esse atque Issaar Numer. 22, 33, A. remissio manuura.» Quarum expositionum paulo
quod Jassa vocat Vulgatus, et Ilicronymus quoque post rationem ex historia tropologicam reddit. Si
infra ex Numcris. Ilcbraice "^ni'', Ulius Caath, tamcn illud saiiilas judicii probcs, extundi puta e
Exod. VI, \H. Vide epist. ad Fabiolam, de mansio- verbis ,ip1 sanavit, et 7Tt judicavit; nam quod
nibus Origenes, hom. in yum. xiii Issaar inter-
; Origenes intcrpretatur/at<5./Mfl;czi, minime omnium
pretatur numdati adimplelio : a n'i' mandavit, et probabis. Mendose ctiam Rhabamus lcgit vilium
n"^x cepit, acccpit. oris fortium. Vida^ quae in laudatum ex cpist. ad
^ Viactur hic de suo exaggerare sffipe laudatus Fabiolam locum adnotavimus.
Beda, « lochahed, Domini germen vel Domini pra;- '
Origen. quoque hoin. 2 in Exod. « Sephora, :

paratio, sive Uomini libamcn, aut Domini intelli- qu.ne intcrprctatur passer. » Tunc vero pro ,"nD'C"
genlia quas ex "2:""' Ilebraico vocabulo signifi-
; legcndum msi', a "I2i* radice, evolavit. Rectior
calioncs extorquere violentum est. Vide in Appen- altera expositio est et lectio, nam ,"nDU elegantem,
dice Lexica Oraica. vel pulchram significat.
* Nimis mult.'c sunt, quas ex vocc Mesraim cty- ^ « Sochoth tabcrnacula intelligi, apud Hebraeos
mologias e.xcudunt Criticorum filii ncquc hanc : tradunt intcrpretes Nominum. » Origenes, hom. 59
tamen hoslium lau:!ant. Origenian. Lexicon in in Exod.
appendice pro ea habct ;/.i/ a;, niger. Conscntiunt ^ Idcm Origcn. Ilom. H m
Exod. Si enim ten-
nleraquc alia ctiam Latinor. Intcrprctum, qui/e??^- talio interprelatur. Nupcrus Origonis Editor suspi-
oras yertunt; quaquam haic significatio non ex catur doduci ex ,")Z!:, quod in Pibel sonat tentavit,
Ilebraico a''"'i**2, scd ex Gra^co extorta sit. probavit. liubus a ,"1:^: inlorprctatur.
j]
• Mariam. Hluminatrix mea ctc. Impcrfcctum '" tSanctus vcro ipse Patcr epist. 78 ad Fabiolam
;

cst nomen istud in antoa editis libris, ubi lcgimus mans. 12: « Interpretatur autem Sinai rubi, non
Maria: addondum namquc est m in fine, sinc quo unus ut supra in solitudine Sin, sed plures, » etc,
Maria non potcst habcrc significationem maris. vcl " Sellim, spinariim. Colbertinus codex optima^.
nronominis eos, ut sciunt Ilcbraica; lingua: periti.
Martian.
notaj habet Sc(]im, pro Setlim. Martian. Aliter —
Origcn. lcgcrit in suo exemplari, qui hom. 20 in
' In nostro ms. Manhu, quid csl hoc? Porro no-
tum inde appcUan Manna, quod Israclitac eo con-
Num:« In intcrprctatione, Ilci)raicorum
inquit,
nominum Snltim invenimuslingua noslra;r.s/)OH-
in
sperto in hanc eruperint voccm N*."; y2.
sionem, vcl refutationem dici. » Vid. Fum. 2.5, 1.
\
Ilanc ipse llicronymus respuit expositioncm in In ins. nostro aspiratur Sethim in uno Colbortino,
:

cpist. 7H ad Fahiolam, mans. II :« Raphidim, testc Martian.x!0, Secjin

inquit, undccima mansio cst, quam violenler intcr- '- In editis ante Martianneum lihris, lum in ipso,
pictalain in libro Hcbraicoruin Nominuni rcpcri : ms. nostro Ii.oc pr.Tponitur admunitio : « Finiunt
Vidilos sufficiens eis, aut certc visio oris fortium interpretationcs llebraicorum nominum libri Exodi,
;

meliusquo transfertur, dissolutio fortium vel sani- inter ([uas el qua; sunt dc Lcvitico (perperam vul-
taa fortium sive juxta proprietatem linguie SyriE, gali, ipseque Marlianaius, et qugestiones de Levi-
 : : »

835 LIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS. 83fr

Fath', id est, plaga

/.At|j.a,, Aranon, accrvus tristitifc, sive Achiam, umbraculum, sive prae-
verbi gratia cum dicimus, septen- laus. rupta.
trionalis plaga, vel meridiana. Ar, suscilavit, vel vigilia. Alamon, super multitudinem,
DK NUMEROIIUM LIBRO. Ammon (r"2y*), populus mce- aut despectio.
A roris. Abelsettim*, luctus littorum,
Ammiod ''.populus mcus incly- Agag, tectum.
oru;j.a, id est', vel riparurn.
tus. Assur, beatitudo, sivegressus. Acrabbim [Apud LXX, xxxiv, /),
Abidan, paler meus judex. Aggi, lestivitas, sive solemnis. scorpiones, vel decenter.
Aggelaoni (Gedconi), annuntiat Arodi, maledictio sufficiens, Adar, sublimis, velpallium.
iniquitatcm meam. sive maledictus. Assemona (niayy) ^, os ejus,
Abiezer, Irater meus adjutor. Arieli, leo Deus meus. ab osse, non ab ore.
Ammiscdai, populusmeus suf- Ammon ('»'>3n), pepcrcit. Asmo ("l^U.Tl), novissimum
ficiens. Asareei beatus Deus.
{Asriel), ejus.
24 Achran [Ochran, al, Acha- Aphar {Uepher), fodit, sive hu- Arebla {Tiehla), insidiatrix.

ran], turbavit eos. mus. Ain, fons.

Ahiree, fratris mei amicus. Agla (Hefjla), solemnitas ista, Azan {Ozan), fortitudo eorura.
Anan, nubes. sive vitulus. Achidod, fratris mei gloria.
Abia pater meus iste, vel
•', Ahiram, fratris mei sublimitas. B
patris mei abundantia. Arad,desccndi. Benjamin, filius dexterae.
AseroLh ", atrium angustiae, Aber {Uehn), commisit, vel cer- Bamoth *, in morte, sive ex-
sive beatitudines. taR"icii iniit, aut particcps. celsa.
Ammiel, populus meus Dei. Arabolh {Aptul LXX, xxvi, 3), Basan C"j'w2} ^, bruchus, sive
Amath {Emalh), indignatio, vel humilem, planam, atque.campe- pinguedo. Nam quod interpretari
uter. strem. solet ignominia, vel confusio,
Achiman, frater meus quis ? Abarim, in transitu quod si- :
husa (nw"^,2) dicitur.
Anacim [Euac), monilecollo su- gnificantibus GreecediciturTripav. Dalac '", lingens, vel elidens,
blimi. Ataroth, coronos. aut involvens.
Aetthi Cnnn), obstupefaciens, Aroer, sublevans, vel vacueCa- Balaam '', vanus populus, sive
sive petterens. ctio, vigilis, aut myrica;. praecipitans cos, vel sine populo.
Abiram {Abiron), pater meus Ahirol [PJiihahiroth), scalptum. Beor, in pelle.
excelsus. Alas {Alus), fcrmenta ^, sive Baal, habens, sive vir.
Aunan {Onan), non est, veimu- comrnisce, quod Gra3ce dicitur Bacher •^'in sagmate, vel ingres-
tile.
(pOpaaov. sus est agnus.
Atrad, descendens,
suscitavit 25 Arada, obstupuit, admira- Bale, praecipitavit, sive absor-
vel suscitavitdescensionem. tus est. buit.
Atharim {Apud LXX, xxxi, 1), Asmona (iau?n), festinus, sive Baria {Brie), in malis, sive in
exploratorum. festinans, aut numera. commutatione ejus.
.^ei, quam Graeci XtOoXoYiav Aggedgad {Gadgad), annuntia, Beelsephon, habensaquilonem,
vocant. sive accinctus, vel latrunculus. sive spcculam.

tico) poteris invenire, exccptis quatuor, quas sub- A * A liT! plurium numero rT^^iTi atria: alia
nectere curavimus. » Qu;e quidem verba ab impe- scriptioneab "lUN bcatitudines cxprimuntur. Origen.
ritis librariis inducla idem Martianaeus judicat, ea Hom. 27 in Numcr Aseroth, quod interprelatur
fortassis de causa, quod mendose iegerit cgo : atria pcrfecta, vel bcatitiulo.
satis vere ac diligcnter annotata sentio, (]uin ab " Vid. Epist. de Mansion. ad Fabiol. mans. \Q,
ipso Ilieronymo scripta tantum non arfirmo. Ta- Orig.hom.27zHiYwm. <( Aliis /j6om interpretantur.
metsi in subsequenti nomine, quod mss. atque Veriusinlaudataepist. de mans. mans. ultima
^ :

editi legunt Badrifath, mendum cubaro non in- « Abel Silim, inquit, intcrpretatur tuctus spina-
ficior. rum. » Vide librum xii Commentar. in Isaiam
*Fath, xXiijLa, etc. Ingons occurrit perlurbatio cap. xLi.
in antea editis libris, ubi etiam consulum cum ^
licbraice est nr^wTl ; sed tantumsoni hicratio
textu Ilicronyraianolegitursequens additamentum habetur, non scriptur;e ; undc a Ci*y ossa cum af-
(( Finiunt interpretationcs Hcbraicorum norainum lixo feminino vertitur.
libri Exodi inter quas et quacstioncs dc Levitico
: Origen, in Num. hom. 12
" Bamoih interpre- : ((

potes invenire, exccptis quatuor, quas subnectere tatur advcntus mortis. » Puto n*2 vcnit, sive adve-
curavimus. » Postea scquitur ineptum nomcn />«- nit, ct rT^ mors.
drifalh, interpretatum xA'!|j.a, id est plaga. Scd in " Sic vero Origen. consuevit, hom. 13, in Num.
vetustioribus mss. exempiaribus nihil amplius le- <( Basan inlerpretatur turpitudo » nempe a w"!- ;

gitur, quam quod a nobis editum cst ct merito, ; confusus cst.

([uia ca3tera ab impcritis iibrariis inducta noscun- T» *" Denuo Origen. dissentit honi. 14, in Num.
tur, praescrtim liadrifath, cum sola vox Fath, mss. « Balach. qui exclusio, vel devoratio interpretatur.
codicum sit llcbraeum nxD, Phath, significans cx 'd')'2, exinanivit, exclusit, vel a 'Ji^., absorpsit,
x.XiijLa, sive ptagam, modo australom, modo occi- dcvoravit. »
(tentalcm. (juod nomcn Phath legitur sacpius in " Facile deduci vidcalur a Sl quod est non, et
Pcntateucho. Maiitian. ny, populus, sive populus nullus. Pnilo quoque \t.i-
^ Ms. nostcr pr;cponit duo isthajc noraina, Aaron
Ta'.ov Aaov interpretatur lib. de conjusionc lingua-
mons forlis. Aminadab poputus mcus sponlaueus :
runi. Omitto Origenem cum
primis assentientem.
qua; quidom et supra rccensuimus, sed altcrum '- liachcr, in Idem nomen Bachcr
sagmatc, etc.
proprie ad seriem cx Numeris spectat. sive Bochor lcgitur supra cum hac interpretatione
' Idem cum vetustioribus aliis mss. pcnes Mar- in antca cditis libris « Bechor, primogenilus...
:

tian. Al>aia, qui rectissime monct legendum At)iu. vcl ingressus est angustus » quam certe ineptam ;

— pider uieus iste, etc. Manuscripii vc-

Atiia, ultimam otymologiam ox Iioc lnoo vilyropotuissont,
tustiores, Abaja, ct Ahala, pale^' meus istc. Aliquot si eadom nomina
repetita c diversis Scriptura;
reccntiores cum odiliH, htrias patcr mcus justus, libris interdum oontulissont. Martian. Noster —
veljuste. At legendum videtur Abiu, iiut Ahiud ms. Bcchor in sagmatc, vel ingrcssus, absque agnui
Num. 111. 2. NinilX, .1^2« enim vertitur, patcr voce olim editi vel ingrcsus est angustus.
:

in9us iste, Martian.

837 S. EUSEBII HlERONYMl. 838

baon, in iniquitate. Chazbi ('ZTd), cali.x in me, sive Eniel, gratia mea Deus.
Barnee, elccta conimolio. immola mihi. Kphod, superinduiiicntum, vel
Bethanamra, domus pardurum Chenneroth. cithararum si- suporhumerale.
[///. bardorm', sive domus ama- gniiin aut quasi hicerna'. EscoI,botrus, sive ignis omnis.
ritudinis. Chaslon, scelurata Iristiliu, aul Hurusiiue per E brcvem litleram le-
Beelsephon, acensio specuUe. protcctio. (ji-rimus exin per exlensum lega-
:

Betharan.domus arc«,vel mon- Cherubim,quasi plures,aut ver- mus elcmenium.

tium, aut asoensus hnmilium. iiiiculata pictura, vel scientire Eiisar.pater meusfortis(67i.s»r
Baalmeon, habens habitacu- mullitudo. Deus meus forlis),Bi\e pater mcus
lum. D coangustans.
26 Bcnacam {Benciacan),C\\ius Dcuftl,agnoscant Deum. Eliab,Deus meuspater,vel Deus
nccessitatis. Dathaii,clonum corum.sive sul- pater.
Bacci, luctus, sive in vomilu, ficiens donum. Elon, exercitus fortitudo.
aut vetus. Dibon.euriicicnsadintellectuiu, Elisame, Dcus mciis audivit.
vol aLiuiidanter intcUigens. Elisama, Deus meus audiens.
C
Debongad, sunicienlcr intelli- Elisaphat (Elisaphan vcl y!.7?a-
Cades, coramulalus, sive san-
gens tcnlalionem. saph), Deus congregavit, vol Dei
ctus.
Ceni, ajrarius meus, sive nidus 27 Dafcca *, adhocsit, sive re- mei protectio, sivc absconsio.
mcus, aut possessio. missio. Enan, nubes.
Citus (C67yi/m\stupenlibu3,sive Debelatlian, lalercs, sive mas- Kdrai, inundatio pascet me.
mirantibus. sas, ijUce dc recentibus ficis com- 28 Er.vigilans autconsurgens,
Canah,a)niulatio,sive zelotypia, pingi 3olent,quas Hcbrici Debelalh V!?l pclliciu&.

Calaatha ', ecclesia venit, vcl (nSzT/, (jrxci palalhas nuncupat. Elon, quercus, sive aulon de:

In prrescnti itaquc. loco, nomen quo in libro Locorum plcnius

''

voces.
Cadesbarnee, coinmutatus ele- quod proposuimus,iiitcrpretatur'' diximus.
ctus, vel mutabilis. palathic corum. Eran, vacuefecit.
Cariathaim, viUa, vel oppidum E Etthan, fortem.
eorum. Kfraim, crescens, sivc frugifer. Esaon {Asion Guber), voUintas
Core, caivilium. Elaad (Eldad), ad solum, sive mocroris, sive fortitudinis.
Camuel resurreclio Dei,
, aut solitarium, aut ad ununi. Enon (Enan), fons tristiticc.
stabit Deus. Erma, anathcnia cjus. Elidad.Deus meus patrueli3,vel
/Jucusque per Clitteram simpliccm Lsebon *, cogilatio, sivc cingu- Deus meus palruus.
legerimus : exin aspiralione (td- lum ma;roris. F
dita,nominum sunt legenda prin- Edraim, descensio pastorum. Fodasur, rcdcmptio fortis, sive
cipia. Elcan, pars eorum, sive testi- vallata.
Chanaan,revcrsusest,sivequasi monium eorura. Fagiel, occurre mihi, Deus,vel
respondente3,auti{uasi movcntes. Esbcl, ignis vetus, sive vanus. occursio Dei.
Chalcb.quasi cor,aut omne cor, Evi desideravi.
''
Faran^fcruscorumvelfrugifer.
vel canis. Elalc, ad ascensum. Faletti {Phalli), salvator meus.
Chamos, congregatus, vcl quasi Ebruna,transccnsus,sive trans- Feleth, ruina, vel dejectio.
attrectatio. gressio. Fcsga,abscisu3,vel dolalus,au

'
Aliter Caaltha. In Kpist. de mansionib., inans. A hoc in libro Dabeca, non Dafeca; illudqiie adeo
i'J,Caalalha. restituendum, ut medium verbum scribaiur per Beth
* Dafeca, adhvesit, etc. Quod de nomine Isracl littcram. Et vero iibri hujus auctor ex duplice
in Notis nostris jam obscrvatum est, hic dc Dafeca lectionc, utraque autem falsa, hoc nomen (ucrit
pariter observanrlum ex iis (jua3 loguntur epist. intcrpretatus, et cum adltxsioncm vertit, Dabeca
127, ad Fabiolam : « IIoc nomen, inquit Hieron- legerit vel ,Dabca : cum autera remissionem
nymus, apud Hebraecos /.pojy.a, id cst pulsatio di- Haphca. sive ut LXX habent 'Paccaxa. Qiiare sub-
ritur In liliro autem llebraicornm iSominum, dit Hieronymus loco modo laudalo « Miror quos- :

adh.nsionem, remissionemquc transtulimus, quod dara eruditos, et occlesiaslicos viros ea voluisse

lectorcm turbarc nfin debet nec putet nos disso-
; transtcrrc, quae in Hebraico non habcnlur, et de
nantia scribere. Ibi enim juxta hoc, quod vulgo male interpretatis tictas cxplanationes qua;rere, ut
habetur, edidimus, ti mediurn verbum scribatur in praisenti pro Dephca lcgant licphca, lilteram
pcr uETn litteram hic autem Hebraico volu-
: ponentes pro littera, eo quod Hcs et Dalelh parvo
mine scripturn reperi per phe, qucd elementum apice distinguantur. » Ita vero legit Orig. Raphca
magis pulsatiunem, quam glutinum sonat. » Cac- hom. 27 in Num.
tcra videsis in jam laudata epistola mans. 9 sed :
^ Antca crat palala. Vide qufc de hac ipsa in-
cavondum lectori ptudioso ne cum cditis libris lerprotatione adnotamus in laudata adFabiol. epist.
dcpravatarn hanc lectinnem retineat, adluesionem. mans 40, not. a.
retcntionnnijue transtulimus ; germaiia namque cst Priorem interprctationem probat Origcnes quo-
*

quam nos rcstituimu-^, ut constat cum ex coflicibu.s t> quc hora. I.t m Num. « Kscbon interpretatur corji-
mss. Epistol.i,' Fabiolam, tum cx hoc ipso libro tationes. « Salis obvie a "yc^, coijitavit.
llehraicorum iSominum, ubi Dafcca vertitur adha;- Multo alilcr Origen. hom. 25 in
••
Num., haufl
sit, sive remissio. Mautian. —
Recolenda ipsius scio taincn quani vcre, « Evin, inquit, bclluinus,
Hieronymi expositio ex Kpis. de manss., mans, 9 vel fcrinus inlcrprctatur. » Forte logorit n^n pro
« Nomen.j»7in7,Dcphca apud Ilebr.Tos /.vjjaa, id ^I.X. quod nupero ojus editori probe notatiim est.
est, pulsatio dicitur... In libro aut llehraicorum De fjuo tibro Locorum
•*
otc. Consulc librum
,

yominum , adh.csioncm, remissioncmquc Iranstu- rfc /.om //67;/vj?V?5, littcra A, ct sub IH u]o De i\u-
limus.. quod lcctorem turbare non debet nec pu- ; meris et Deulcronomio. Mautiax. —
Et nos plura in
tot nns di3flomntia scribcrc. Ibi enim juxta hoc cum locum congossimus, qua? infra vidoas lib. de
quod vulgo habplur, edidimiis, si mcdium verburn Locis sub littcra A, I)c numeris et Deulcronomio.
scribatur pcritKTM litteram hic autem in Hebraico
:
'
Aliam proefcrt cxpositionem Origen. hom. 27
volumine scriptum rcperi per piik, quofl clemen- in Num. « Pharan visihile os interpretatur,
: » a
tum magis pulsationem, quam glutinum sonat. » ns os, et nN"^ vidit.
Facilo hino colligag, lectum olim ad Hipronymo
8 39 LIBER DE NOMINIBUS HEBRAlCIS. 840
os mullum, ab ore, non ab osse. Naason, serpentinus, vel augu-
Fethora [Apud LXX, xxii, 5], Lael, in Deum, vel Deo. rium.
oris exploratio, sive buccellalu- Lomna '"%
alba, vel candida.
minis, vel os turturis. Othotam {Etham), signum eo-
Fagur {Pfiogor) ', oris pellis,
M rum
Manasse "^,
obliviosus, vel quod
vel hiavit. Ozni, auris mea.
oblitus est.
Finees, os requievit, sile ^, vel
Madiani, contradictio, vel re-
Opham {Hupham), maritima eo-
ori pepercit. rum, vel thalamus eorum.
sponsio.
Farez, divisio. Opher (iDn), ignominia. Sed
Medad, mensus est.
Finoni (tjljis), os meum nepo- apud Hebraeos per hetii litteram
Michael, quis ut Deus ?
tum 3. scribitur.
Machi, quid quia ?
Farnach.vitulus saginatus,aut Hucusque per brevem litleram
Matthana, donum.
discessio mca. legerimus exin per extensum le-
:
Medaba, aquee eminentes.
G Machir, restituet,sive venunda-
(jamus elemeulum.
Gedeoni, tentatio iniquitatis ^, Obab,diIectu3,3ive amplexatus,
vit, vel de infirmitate.
vel tentatio humilitatis. aut sepes.
Maala, chorus, vel infirmitas.
Garizim, divisio,sive prjocisio. Ori coquens, vel excludens me,
Mclcha, rex ejus.
1 vel apprehendens.
Malchiel, rex meus Deus.
Ifanne, innuit, vel innuens. Osee, salvator, aut salvans.
Maceloth ecclesiae. •*,

Jegal {hM']), propinquus, vel Onam,dolor, vel tistitia eorum,

Mathca ^, dulcedo, vel saturi-
redimens. aut mussitatio, vel murmuratio.
tas.
Jeau, salvator. Or, lumen.
Moseroth '"jexclusione, vel vin-
99 Jazer, adjutor. cula sive disciplinaj, aut succes-
Obath (nzN), magus, vel pytho-
Jarden, descensio eorum, vel nissa, quam Graeci lyY^^P-FJ"
siones quod in nostris codicibus
videjudicium. Oov vocant.
Jassa,dimidia,vel factum man-
Masoroth [Apud LXX [jtaTo^jpo-iO
Og '% coacervans, sive abscon-
XXXII, 30] legitur,
datum. ditus.
Jacob ^ lucta, vel pulvis. N Oni, dolor meus.
Jerio {Jericho), odor ejus, vel 30 Nathanael, Deus meus, vel R
luna. donum Dei. Raphao (Haphu), sanans, aut
Jasub, conversio. Naabi, absconditi, vel requievit medicans.
Jalel, exspectavit Deum. in me. Roob, plateae, sive latitudo.
Jamna, niare, vel dextera ejus. Nephffi,sufflans, vel spirans", Recem,
varietas, sive picturae.
Jesevi (^IU''), quod est deside- Namuel, dormivit Deus,sive in- 31 Rebe, quatuor
sed per ain :

ravi, vel aequalis meus. quiunt Deus '^. littcram scribitur.

JaasaeUJesie/^jdimidiavitDeus. Noa {n'J2), motus quem signifi- : Rathma,visio consummata,sive
Jeser, plasmavit,hoc est finxit, cantius Graeci aaAov vocant. j uniperus, vel sonitus.
vel fictum. Neen"an,decus, sivc motus eo- Remmonpharez, maligranati
Jair, illuminans. rum. divisio, sive sublimium divisio.
Jetebatha (nnilD''), bonitates, Namra '-^pardus, sive amaritu- Reesa '^, frenum.
sive declinavit ut veniat. dines. S
Isimoth, adducet mortem. Nabau '^,venierr.us, vel in con- Saddesor {Sedeiir), uberum eo-
Jegali,redimens me, vel pro- clusione. rum lux, vel uberum lumen.
pinquus meus. Nobe, latrans. Saloraiel, retribuens mihi Deus

'Hebraiceest 11^3 sitque adeo ex yj^, pellis, A. quidam inquit, Lebbona transferentes, male can-
ct riD 05 deducta expositio, Origeni dicitur sitavi- dorem interpretati sint. « Vid. quae in eum locum
tas vel oris pellis. adnolavimus.
^ Fincs,requievil, sile, ctc. Ms. Colbcrtin.
os ^
Ita et Talmudistae sentiunt, a nw". oblitus fuU.
•4951 non legit hanc vocem sile ; sed tantum, os Origen.quoque aro Xv^Or,; ab o6/n'20ne,interpretatur.
requievit, vel ori pepercit. Alia vero excmplaria ro- ^ Contra Origen. hom. 27 in \um. interpretatur.

tinent verbum supra dictum, sile. In antca editis, principatus, vel virgam. Certe Sp^S , baculus seu
vel licet. Mautian. — Ms. cum
vulgoeditis,
noster, vii'ga dicitur.
vel ticet. Unus Golbertinus pencs Martian. vcrbum ^ Martian dulciiudo. Derivatur a pr*2, dulce esse.

illud ignorat. Ortigenes exponit mors nova, quod non probatur.

^ Ab Origenc oris parcimoma exponitur. In lle- " Alii apud Origencm, hoin 27 in yum. Mesoroth
brreo est ijis. LXX, cpivw. legunt, alii Mesaloth cx qua Icctionc commodius
:

'*
Gedeoni, tenlatw hiimilitatis. Fdit. sic legunt, erd;(s?o?!js etymologia a nS"?, quod est prceter, e.r-
Gedeon, tentatio iniquitatis vel ientatio iniquilaiis cepto, derivaretur. Fortassis ila olim scriptum in
meoe. At Gcdeon sinc Lttcra i in fine non potest Latinis codd. Hieron. innuit.
reddi cum pronominc meo'. Deindc omnesvetu- " In ms. nostro, vel suspirans.
stiorcs mss. codiccs habent humilitatis meie, non '* Idem, sive in quo Deus : perperam.
iniquilalis mex ncc immerito, cum mcdium ver-
;
'•'
Namra, pardus, ctc. E\ hoc loco emendanda
buni scribatur pcr liltcram Ain, ^^yia Gcdeoni ; est pupra in cditis interpretatio inepta nominis
Num. T, 15 Mahtian. —
Nostcr ms. » Gcdconi, T> liethanamra, in qua domus bardorum legitur pro
tentaiio iniquitaiis, vel lcntatio iniquitntis men'. « domus pardorum. Mahtian.
''
Conciniunt veteres editi, qui tamen Gedeon habenl Origcni dicitur. Naban abscesi^io, a N*2 sci-
pro Gedeoni. lioct, vcnit, abivit.
" Ncc Origenes dissentit hom. 13 in Xum. ,
'^ Disscntit Adamantius homil. 13 in Numer. Oy
« Jacob quod intcrpretatur luclamen. » .\ "pzi ut iiitcrprctalur interclusio. Putat ab ;*•,• Chaldaico,
videtur, quod cst exhausit sivc evaiuavit; ct in vel Hcbraico J*n quod cst circulo dcscrilwrc, sive
lucta quidem vires cxhauriantur. includere.
Logonduin Lobna ouin (> littera, quod ipsa iViO-
•* '"
Vid. Kpist. de manss.,mans. IS, ot quro in eum
net nominis intorprclalio a p"7 all>us sivc atbcs- locuui ai\iinadvorfiimis. Ofigon. honi. 27 in .\utn:
cerc. Origenes, hoin. '27, in Xum. « Lcbna inte-' « Uossa, inquit, apud nos dici potest viribilis, sive

pretatur dcalbalio » llicronynius tamen, in Epist. luudal>ilis tenlatio. » A n»sT vidit, et rc: in Pibel
oe mans8.,mans. 'I7,mavult laterem verti w Licet ; tmUwit,
\n LIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS.
842
el pax mea Deus. Suthale, poculuin mistum.sivc
Surisadai.continensmeaubera, spina viridis, vol madida. Vaphsi, et finis meus.
el fortis nious Doiuinus. Slufan ^ alterens, sivc ad um-
Suriel, continens me Dous, vel braciilum 3'J rostrorum, quod Z
)rti3 meus Deus. Zachur, memor.
Hebraice dicitur sapi.ai-i.i.m.
Soar, pusillus. Zorad {Zured), alienus, vel de-
Sophar, tuba.
Samoe Sawun'!, audiens. Sarahe (n-^-^"), velamen, sivc
scensio.
Saphat, judicavit. princeps
Zoob [Apud LXX, XXI, U],
fratris.
Sodi, arcanum meum,vel cxclu- Sichcr (a.y.^pa), ebrietas.
aurum.
t me. Salem (Sellem), redde. Zemcri (Zambri), iste exacer-
Susi, equus meus. bans, sive amaricans.
Sabama, convcrsio qua?piam,
Sethur, absconditus, sive diver- Zare, ortus est.
sive leva in eis, vol tolle altitudi-
ns. nem. Zcferuna, hoc os vidistis ad :

Sisai, longcTvus meus. Saphan (Saphar), labium, aut ore, non ab osse.
Soon (•yL: .Tanis.urbs .Kgypti. hericius, vel lepus. Zamri,psalmu3,vel canlicum»,
Seon, germen quod non tst, vel Sochoth, tabernacula. 33 DE DEUTERONOMIO.
;rmen mulile, vel alloquium*, _Salmona«, umbra portionis,
calor, sive umbramnumeravit.autimago
A
it sive tentatio laccs- Astaroth, caulaj, praesepia, ovi-
ejus. lia, vel atria.
, avis. Sin '',
sitiens. Aza, fortitudo ejus.
ai » [In Hebr. xxii, 32\ Senna, voluntas, sivc manda- Araba (n2lN), occidens, sive
;naB. tum ejus.
vcspera.
Satan, contrarius. Sedada, ex latere ejus. Argob, maledicta sublimitas.
Seth, positio, sivcposuit. Sophan, labium, sive barba Avi {Uevxus), feri.
Seir, pilosus vcl hircus. superiorislabii,quam Giajci irjj- Avothiair '», gloria luminis,vel
Salu ia^ZD), tcntatio respi- -T/.yi vooant. vita luminis ita tamen ut pro-
:
'ns^ sed raelius EiraOr,; [al.
: Saphalam (Sephtan,) judicans nuntietur Authjair.
-aOr.;', quem fortunatum vel populum. Acan, necessitas.
;elum possumus appellare. Samucl, nomen ejus Deus. Ascroth, atria, sive vestibula
Sefion {Sephon,} absconditus, Salomi, pax mea. si tamen per heth et sade
egredere os mceroris, aut spe- (myn)
T litteram scribatur. Si vero per
Is eorum. Tbolae, vermiculus, vel cocci- aleph etsin (nTiUX), beatitudines
>oni, coccum.
vel pupilla mea. num. sonat.
?ela, petitio. vel petens.
Thersa, complacens sibi, quod Amora (Gomorrha), populi illu-
Semron, nomen vidit, vel cu- Gr.Tce mclius dicitur suooy.ojTa. minatio, sive populus ejus.
s ejus.
Thena, castra, vel donata. Adama, humus.
^icfiem, humerus. Theeth [Tchen), subtcr.
^emidae, nomen meum scien- Thare [Thahalh),
B
e.xploratio », Baalfeor, habens os
vel paslura, sive nequitia.
pellis, sive
'alphaad umbra superius os pellis.
*, formidinis, Uxc omnia, qu.v ex T liltera po-
umbra in idipsum, id cst
Bazar, angustia, sive in angu-
-i
pa- suunus, cum aspiratione in siiis
T. stia, vel infantia.
lcgcnda sunt principiis.
Bosor, in angustia.
In ms nostro vd allo//uiU7ti iinitile, aut ca- rum, sive rastrorum (ut habet editio
etc. Mariani) divi-
nat.om Lcctoris permitto tadet enim me bonas
Setlwi, spinx. Nomen C"»2\:-, settim inlerpre- horas male collocasse, dum frustra in
:

irHicronymus spitws bona

lum Hebraicorum, ut
in hoc praiscnti libro No- rum copia istiusmodi prosequor clymologiaslibro-
et lib. .xii Commentar, in Vi-
cap. xLi
de tamen conjecluras nostras in
Ou.-c vanetales arborum,
:
.'
inquit. Commentario.
crsitatem significant graliae spiritualis. Martiax.
Et quia Scih'cct a
nibus natura earum notuest,de setta *
Si* umbra et njD portio.
.tc'^-; tan- ^itiose in
1 Hebraicacdisseramus,quam 5;;?«.,wThPodotio ras. noslro Sin sciens.
Grfflcis quo-
istulit.hst aut«m genus arboris amphora, vel Zbyx, sitis. Puto
nascentis in ere- l"::. ^fyf'-^''^
N,2.». Aiiter suoquc
a
spin.T alb.-E habcns similitudinem scn&u loquens Hier. de manss
unde omnia ;
mans. «, -p legit, ot rubum, sive odium ''
.iarc^ecttahern,irulifact.asuntinstrumpnla,quffi vertit.
?llantur setti.m, - clc. Idom
nomcn c*"^c set-
Mn laudala Epist. dc manss., mans'.
sa.-pius
24
Symmachus
spimis intcrpretalur, de
quo vi-
<<Ihare, inquit, nonnulli vertunt in
malitiam vel
lus Hieronymus Comment. pasturam, nec errarcnt si per aix
in cap. iii Joeli« litteram scribe-
cap. VI Michajfc. Mahtian. ' retur nunc vero cum aspiratio
1
;
duplex in cxtrema
'^''''*''- ^•^^^'^<-
sit .syllaba inemque n), crroris causa manifesta est.
?MnTrT ^ "obisrc-
!'''''
Hoc eodeiii vocabulo,
ad fidem
ito mss. codicum, cditi lceunt -i^-a- et iisdem littcris scriptum
quavcro auctoritate viderint illi, inven.o patrem Abraham, qui in
qui lanto sup.-adicto apo-
10, antiquas defcndunt editioncs.
crypho Genescos (parva Gene3i.s)
Martia.n voluminc abactis
'^t •^2 B corvis, qu. hominum frumcnta
«/-^. <^ngonos intcrpretalur vastabant, aba-
l^oiT''^'
il. 21 in Numor. .Salphaal umbra iu ctons, vel dcpulsoris sortilus csl
nomen.
ore cjus » Orieen
^lufan, allernn etc. hom. 2/, z«iV»m .. Thara intelligitur co;top/a/zo
Kditi logunt Suphan :

stupons. n neduc.lur a nn
»" "cbn-co hodicmo m./n. 2r>; expLoravit, nnN stu-
•mk &iu
::^:?./"^r'; pcntis intcrjcctionc.
-- 7-' ^^pliupham, 3ivc Sphupfuim, ut scri-
1 est m
cod.c.bus mss. Latin.s. Deinde
in cd.t g
» Ms. noster, vcl canticum meum
postremam :

quot recontionbus mss. iittoram pro affixo masculino

libri.. sup.u.si.m lcd
-' accipiens
,
m alns vero, numero ct vetustatc pra3.'.la7i-
'"
Avoiliiair, rjloria luminis, etc. In
aliquot mss.
ms .A...,A,.H,M. Ouod Suphaa, aut.f; /,»./,.,"
ct ed.t.s antca l.bns. Acathiair,
quod jam dictum
licoi contercnlcm ct aHcrcntem, cst; ..umTui nvn Uhaiiuth uiir,signilicat t.Yflm
nuilo ncLo io /i»m«?.,, ct ex Hieronymo logi potcsl .lu//,iVnV, vel
,
ct n^^ Saphah. Scd quod
vel Suphasim aliis j.cnes
'phim, Lat.ne rcldatur Marlianajum, editisque nntea libris
ad\mbraci!lumros(ro.
Patbol. XXill.
37
 9

S. EUSEBII HIERONYMI. 844

Beroth, putei. tem : verum incipiat a vocali ain S
Barne, filius mutalionis. Ms. (r\Vj), et dicatur Aza. Sidon, venatio tristitiae, sive
motationis). Gesuri,juxta]umen, vel vicinia inutiiitas.
Balaam, vanus populus ', vel luminis. Sareon, princeps mceroris.
sorbitio. Golam, transmigratio corum, Sanir; leva novitatem, sive dens
G vel voluptas eorum-^. iucern<7;.
Cademoth, a principio mortis, Gergesajum, colonum applica. Salacha (Setcha) ^ levans veni,
sive principium mortis. Gaulon, volutatio ejus. vcl tollens venit.
Tria nomina hxc, qux sequuntur, Garizim, divisio, sive advena. Seltim, spinae.
ex G per aspirationem tcgenda Galgal^, rota. vel rcvelatio. Seboim, capreae, vel damma,
sunt. Gal (Apud LXX, xxxiv, 6), vo- aut statio ejus mare.
Chorraeus, iracundus, sive dc rago. Sames, mandatum humile.
foramine,quem Graeci \^L<r(\r^-zf^'t Gebal, (i2'i'j), vorago vetus,sive Sina (ni^),tenlatio, sive rubus,
vocan ^. ! XtOo/.oYt''^*^- si lamen per samech litteram scri-
Chaphtorim, manus turturum, ] litteram, et L, id circo prxtermi- batur.
sive exploratorum. simus, quia eadem nomina in T
Ghaphtor (Cappadoccs), Gappa- cxleris libris intcrpretantur, et Thophel ^, insulsitas.
docia. superfluum est dicta vet dicenda Z
E repetere.n autem a plerisque aspi- 36 Zozomim, hae cogitaliones.
Edraim^iynx), inundatio ma- ratio putatur esse, non littera.De sive quffi est haec aqua, vel ir
lorum, vel nativitas pessimorum, K superfluum est facere mentio- acie praeparati.
sive descensio pastorura. nem cum eliam apud Latinos,
:

34 Erma (Horma), anathema. e.tceptis Kalendis, superfluajudi- DE LIBRO JESU.

Evim [Hevx), iniqui. observandum quod
cetur. Igitur .\

Ermon, anathema tristiliae. cadem nomina qux hic 35 vet Ain, quaestio.
Esdoth (Apud) LXX, iii, -1), ef- alibi prxtermissa sunt, in aliis Adonibezec '. Dominus meu
fusio. libris possumus invenire. fulgurans, vel Dominus contem
Emmim, populi, M ptus vani. Si vero per sade " litte
Quatuor nomina, quae sequiintiir, Misor (Apud LXX, iii, 10], ram scribatur, interpretari potes
per extensam vocalem legenda directum, quod Gri-ecedicitur e'j- Dominus meus justus.
sunt. 0£'ta, vel plana, atque campestria. Azeca, fortitudo, sive decipulf
Esan,acervus hipidum, sive col- Maachathi, fracti sunt mihi,aut Ailon, quem supra Auloner
lectiolapidum^quodGroecedicitur venter percussus. diximus quod si beglon (^lSi^
:

XtOoXoYiov 3, vei frustra, aut fac- Moscra, eruditio,vel disciplina legere voluerimus, interpretatt
tura, id est iTotTjaic. ejus. vacca eorum.
Elath, terebinlhus,vel aulones. Mamoazer (Mamzer), de longe, Asor, sagitta luminis.
Emim, terribiles. sive alienatus. Axaf (siurN), medicamentuir
Ebal, vorago vetus. quod si legere voluerimus A:
F (nCD"), interpretatur furibuad
Oraim, conceptus, sive com-
Fasga, abscisa, vel dolata, sive Araboth (Apud LXX, iv, lc
prehensio.
08 delicti. humilia,plata, atque campestri
Faran,auctus, sive succrescens. R Alac [Hatchath), pars mea, si
Fennador [Dor), ci^nversio ge- Raphaim, medici, vel gigantes. lubricum.
nerationis *. Rabath,multitudo, vel grandis. Aermon, anathema maBrori
G Rubeni, visio, filii mei, vel vi- Anaba (Anab), uva, vel huir
Gaza, fortitudo. Sed sciendum dele inter me. lilas mea.
quod apud Hebrajos non habeat Ramoth, excelsum signum,sive Asdod (Azotus), dissolutio, '

in principio litteram consonan- viditmortem, vel excelsa. effusio, sive incendiura.

' In eodem ms. altcrum glossema, vct sorlitio, A "^

Ms. Salcha, lcvans, vel tollens venit. Martia
desideratur. teva, vcni.De superioris vero nominis Sanir ex{
* Quem Grxci TpwYXrjtYjv vocnnt. Pro ~pM'(}/r,- sitione ita Hieronymus, lib. viii Commentar.
xy,v editi logunt ipio^^lr^ et zpMylr^^/. Verum rcti- Ezechiel. cap. xxvii » Sanir dicitur, quod int
:

nenda est lectio omnium mss. codicum nam Tpto- : pretatur via lucernx, aut, ut nos verius arbitraini
Yir, significat lantummodo cavernam, aul foramen dens vigiliarum. »
aliquod rosioiie factum Tptoyit-r,; aiitem fora-
; Thophct, i7isulsitas. Mss. omnes legunt corru)'
•*

minosum, eum scilicet, qui de foramine nomen Thcbet, pro Thophet. Scd ex posita etymologia ;

Sicut Hcbraicc in hhor, cst cavcrna, vel

accipit. paret legendum Thophet. Martian. Ita ement —
foramen et t"in hhori, cst foraminosus, quia subit
; cl. Martianaeus, cum vitiose projferant rass. ati^
cavernas et foramina petrarum. TpdjyA^Tat etiam cditi Thebct.
sunt hirundines nidulanles in cavcrnis et forami- ^ Adonibcx.-cc, Domifius mcus, etc. Quod Ado
nibus. Mautian. —
Vid. qua; supra ex Genesi de licx.cc scriplum in fine persade litteram signifit
hoc nomine acinotavimus, Martian«um quoque in Dominum menm justum, vix patientur linguae I-
hunc locum. Chori proprie subterraneum, troglo- braica; periti ; neque vcro ui*2 hescch cum Sa,
dytam significat. Antea erat Tp(oY-'v[Tr,v.
justum sonat sed inflntum ct intumcscentem. >}
:

^ Ms. noster, vel frustra, aut fractura, vitiose. itaque sic intclligendus boc loco Hieronymus, 'i
^ Excidcrit ex Origenis libris, hom. 14 in Josue, indicarc tantum voluit !unncn Adonibcxec, A8a-
'•
vox siquidcm duntaxat conversio ex-
(jcnerationis, oE^ix scriptum apud LXX, Josue x, 1, legi in
ponilur. Etymon vero a n:D convcrtit, et TiT gctic- B br.To pfi* 'IIT^^ Adoniscdcc, et interpretatum C3,
rutio derivatur. Dominus mcus justus. Mautian.
^*
Ms. Vel volutahrum corum. Profcclo Golan rc- '"
Id est, si ut in IIebr:eo habctur, .\donide'>
volutioncm potius notat quam voiuptatcm. pTi* ^:~N scribatur. Ul vcro scriptum est apud L.-i
" Thcodoritus, qua-stione 7 in lib. Judic. c'
Galgal Adonibcx.-ec, 'Aocovios^ix. Do ninus Dex>cch,
libertatem sonare scribit. Vid. qua^st. 51, r)'i, 51). urbs est Judic. i, 5, aut Dominus (rt/<H/i vei
FaciJe deduxcrit a niJ til>eravit in IlebrKO aulcm ;exponetur. Vide supra Marlianaei adnotation^u
Oalgal scribilur, et limitem, sive curriculum sonal.
m LIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS. 846
Arnon, lumen eorum, aut ma- Ain, fons, vel oculus. mare.
sdiclio conim. Aengannim, fons, aut oculus Ammes, robustus.
Aroer', suUbssio vigilla?, sive hortorum. Amad {Amosa), populus
adhuc.
.\surgens vigiiia sed mclius ray- : AdolIamim(DSiy}, congregatio Acharan, turbans eos.
ice. eorum. Ammon ("-1), populus.
Edar (Eder) *, grex. Adasa, nova. Amma (n^y) ,popuIus ejus.
Adaglam ', congregatio eorum. Athar, deprecatio. Anneceb {Neceb), cognomen-
Apheo, conlinuit, sivc conti- Achazib, mendacium,sivo stul- tum.
lentia. litia. Ascr, atrium, sive vestibulum
Adraim,inundatiopessimorum Ani, pauper. 3S Adame {Adam) cruores sive
Accaroi', eruditio tristitire *, Arab (^"'Xi, insidi.T. sanguis numero plurali.
:

el sterilitas. Animeta ;,"ic*2~), lectus ".

AjaIon,campi,vel aulones.
Amasv/lmwja) indignalio, vel Acccn iArciu)i), nidus. Anathoth,obediens,veI respon-
Liror. Alala, kixitas. dcns signunt.
Asorth, id est Asdodii, ignis Arabba [Rabba), multa. Abdo (Abdo7i), servus ejus
latrui mei, vel inccndia. .Atorolh, corona. Ammador {Hammothdor),poT[t\i-
Ascalon, appensa,vel ignis in- Asrael [Esriel), beatus Deus. lus generationis.
imis*. Agla, lestivitas ejus. Alal ", laxitudo, quam Graeci
Assahar, mane, diliiculum. Aser("^'c.'N, **"), beatusj si per yajvoijtv, vocant, sive levitas,
Acrabbim, scorpiones. .ALEPii ct si.v litteram scribatur: per extcnsam primam syllabam.
Addar, raagnilicus, sivc pal- sin autem per heth ct sade, Astarlhen {Apud LXX, xxiv,
um. atrium interpretatur. 33), facturam superfluam, id est
37 Asamona.os ejusrab osse, Amathim [Emath), indignatio,
on ab ore. id est bilis eoruni. Astaroth, factura id est TCoir,-
Achor, turbatio, vel tumultus. Anem,
circuli,vel coronse,sive !Tt; exploratorum.
Adommim, rubra. praccinens. B
Anacam Enacim], humilis, e.\- Acrim [lim), acervus lapicium, Bethaun, domus inutilis.
jrgens. id est XiOoXovrjv. Babylon, confusio.
Aliiman, frater ejus. AQara, vitulus, vel taurus. Betharan, domus irae, vel do-
Achsa, claudicans, vel factura, Afara humus ejus
'',
aliis : mus montiuni.
I esto-T,-.;. quippe littcris scribitur. Baalgad, habuit accinctum,vel
Athoniel, tempus ejus Dei, vel Ammona, populus cjus. viraccinctus, aut vir pirata, vel
jsponsio Dei. Aphani Oplini), volans ego : fortunatus.
Adada.usque ad testimonium. Aalef [Elcph), mille. Bethaisimoth, domus deserta,
Asergadda,atrium accinctionis Asarsualim (//a5a?'5Ma/),atrium vel domus adducens mortem.
3. vulpium. Bamoth, excelsa.
Asmona, celeriter numera. Asom, os ab osse,non ab ore.
: Baal, habens.
Avim, acervi lapidum, id est Asan, fumus. Baalmeon, habens domicilium
[OAOY'-». Apharim {Ilapharaim), fodiens Bethpheor,domus orispellium
^
\n ms. noslvo, Aroer, su/fusio vigilix,elc. A * Idem vitiose ^mme/a luclus. Obvium etymon
' .idar, grex. Post ha;c verba, Adar, grex, ad- a TVC^ leclus, xXtvr,.
imt edili libri :« Amanon, mons Cilicia?, qui et
"
Afara, humus ejus. Nomen Affara, cum vitu-
aurus. Inde Amana, inquietus, turbulcntus, vel lum\e\ taurum significat, deduciturex 1D,par, sive
ms vigiliarum. Sed nullum remanet verborum
>< phar quasi scribatur ms, cum emphatico n He
;

lorum vestigium in mss. codicibus et puto ma- ,• initio nominis. mSN» Afara auLem cum N Aleph,
ifestum esse erudito lectori, tum cx rebus ipsis, aut 'J Ain in principio ct n He feminino affixo in
mi ex significatione verborum, illam pericopen tine, sonat humum ejus. Martian. Duo sunt —
Iscilitiam esse, alque Hieronymo indignam pror- urbium Benjamiticarum nomina, quaejunctim me-
J3. Fit equidem mentio in libro Josuo Aynmam morantur Josue xviii, 23, L"id7T mDni alterum ;

vc Ammon urbis .\rabiae nobiIis,quaj Philadelphia per n scriptum, alterum per ", qu.ic Vulgatus red-
cta est at dc monte CilicicC, qui et Taurus, ne-
: dit, et Aphara et Ophera. Et primum quidem msH.
io qua occasionc meminisse potuerit Josue liber juvenca, aut junix interpretatur, alterum a 127.
ibrtPUS.Jam quo Amana Latine reddatur dens pulvis, sive humus.
yi/j«ruw, inlolcranda est supinilas et inscitia; '
Alal, lntihKlo, ctc. Corrupte in editis pro Asal
novere HcbraicTe lingujc mediocriter consulti. legimus Alax, yajvoTr^v vel ya'jvoTr,-:a, pro yauvw-
)servandum aulem vocem sequentern Adaglam in 'y.'/ Alal vero, ni fallor, cst nomen civitatis, Jo-
53. libris, et Adram in editis, ipsam esse quaR sue XV, 58, quic Sinin hhalhhul, scribitur in He-
fra dicitur Adollamim ; et pro Adaglam, legen- braicoet 'xOjjv-j., /Elua, apud LXX, ubi cxtensa
im Adullam. .M.vfitian. n prima syllaba satis apertc demonstratur in diph-
^ Vetcres vulgati addunt, /Imannn mom Cilicia^, thongo, at, quasi sit ab Hcbraeo nilT! hheluhh,
i ct Taurux. Inde Amana, intjuictus, turbulentus, sive i4//?Ya. Verum dinicultate diligcntius expensa,
dens vigiliarum. Consule Marlian;cnm. et comparatione hujus loci facta cum iis qutc le-
•
Equidem malirn pro erudilio rescribi eradicalio : guntur inlra, sub litulo dc llegnorum libro secundo
irariuni quippc oscitantein simililudine littcra- littcraE logondum vidctur /l/a/ cum Alcph iniliali,
ni deceptum puto. Et vcro Ilicron. ipse in Coni- SlN nomina enim qu.-c incipiunt ab N Aleph, le-
:

•ntar, in Amoscap. i « Accaron, iiiquit, 7-it-

: genda docotllieronymus pcr cxtcnsam primamsyl-
!;, id est slerilitas et r/.ptl^ojTt;, quoil inlerpre- labam, ul Elisue, Elisanie, Eliam,e[c. Deniquo cum
ur ERADiCATio. » Luculcntius adhuc in cap. ii vha elit significct nihilum ct inutitc, nomen SSn
r)hon. « Accaron qu.i' intcrprctatur eradicatio,
; Alal, lcvilatcm sonare aptum crit. Ilis tamen non
sustinebit, qnod in suo vocabulo «onal, id esl
: acquiesco scrurus sod lacdio inquisitionis nimiae
;

dicabitur. » Nihil taraen hic muto conlra vcte- ct persciulationis afroclus. Moncndus vcro Icctor
n librorum fidom, maxinc cum Jamdiu olim ita sludiosus in omnibus mss. codicibus suprajam
.um ab .Vntiquis sit. Habanus, cap. G in libros citatis vcl infra citandis, scriptum csse Alal, non
'^um Accaron erudiao trisritiw,
:
'<
cui Icctioni <(
Ala.T. Maiitian. — Pcrporam vctcrcs cditi Alax, et
I ncxa quoque ab illoexpositio concinit. Martian. latitudo pro laxitudo, cujus pravae lectio-
Ms. noster^ vel ignis in flammis ex critici ine- ; nis ipsaeum vox yatvojjtc, de qua longius dispu-
'ntis ingcnio, tat, admoncre potuisset.
847 S. EUSEBII HIERONYMi. 848
Begunim,iabri caementarii. Bethsemus, domus solis. Quod autem diximus catuium,
Bctharam, domus sublimium, Beten, venter. leonem significatquem Graecivo-
sive montium. Bethemec, domus vallis. cant 7y.jjj.v0/.
Bethanamra,flomus pardorum, Banacl (Je6nee/),a3dificatio Dei. Chermcl, mollc, vel tenerum,
sive amariLudinum. Bethanath, domus humilitatis, sive cognitio, circumcisionis.Me-
Bethaglam, domus festivitatis vel domus respondens. lius autcm si interpretetur, agnus
eorum. Balathaba ',habita, genere fe- tcncr.
Betharaba, domus humilis, vel minino, ab habendo :participium Cheslon,revelatio eorum.
vesper». est, nonverbum imperativum. Chosil,robustu3.
Boon {Boen), poWex, vel in mc- Banebarac, filius fulguris. Chabon,quasi intelligens.
dio. Balac, elidens. Chcrcloth [forte Chenereth], vi-
Baala, habens eam, vel supra. G disti signum.
Bala habens cam, vel vir ejus, Cariathiarim, civitas, vel villa Chesiloth,stulti signum.
sive venit hajc. silvarum. Chabol, quasi germen.
Baaloth (Baalatk), in asccnsu, Cadcsbarne, commutata clcctae D
vel ascensus numero plurali.
: sive sancta electaj. Debir, loquen-^, vel loquela.aut
Bethaphaleth, domus salutis. Cades, sanctitudo, vel sancta, . ursum timens.
Bazeotha (Bauotkia) ,despcc[io, sive mutata. Dor, generatio.
sive contemptus ejus. Cariatham, civitas eoruni, vel Debon, abundanter, vel satis
Baal, vetustas. vocatio perfecta. intelligens.
Basecolh (Bascatk), adeps, vel Caina (Cyna), lamcTitalio. Dabira, loquens, vel eloquentia
defaecatio. Ceila, ad fundam jacta sive vel ursum timens.
Bethdagon, domus tritici. suscitans eam,auttollenssibimet. Dinaonia, satis numerans, vel
Beththaphue, domus mali: non Carmelus,mollis, sive cognitio sublimitas.
a malitia, sed ab arbore intelli- circumcisionis. Dalani, egens, pauper.
gendum. Cariathbaal, civitatcm .habuit Daleam, egestas eorum,
Bethsur, domus robusLi. sive civitatis habita. Dana, causa, vel judicium ejus
Bethanoth, domus praecinen- Cana,calamus.Notandum,quod Duma (Buma), silentium, sive
tium. Latinum Canna,de linguallebra-a gaudium.
39 Betharraba, domus multa sumptum sit. Dabbath (Dabereth) *, clunis.
vel grandis. Casim (Casis), summitas, vel Dabrath loquela.
Benennam (DJn p), in eis, vel principium. Dedara, generatio ejus.
in medio eorum. Catthath,sive Caath, morsus "^ Domna (Dimona), silentium.
Bethagla,dorausfestivitatiscjus vel congregati. E
Beroth, putei. 40 Caseon (Cesion), duri forti- Eglon, vitulus maeroris, vel
Bethula (Bethul), virgo. tudine. eorum.
festivitas
Bethmarchaboth, domus u a- Cabasam ^,congregatio eorum. 41 Esdad (Asedoth), effusio,
drigarum. q Cartham, vocationem parfecit. vel incendium, sive ignis patrue-
Bethlabaoth, domus venien- Cedemoth,prius,vel Oricntalis. lis.
tium. Iluciisfjueper C simplicem lillcram Evaeus, lapides colligens, quod
Balath, hahitus ab habendo, : lcgcrimus, exin aspiratione ad- Graece dicitur a-.OoXoyo;.
nonabhabitu,id est cultu vestis. dita legendum cst. Evi, desiderans, sive est.
BerdimfBeemmath), puteus al- Chidon [In lleb. viii, 26], scu- Esron (iliiTl^^irascens, vel sa-
titudinis. tum, vel clypeus. gitta visionis.
Bethphesse, domus oris floren- Chiphara(6'«j3/<?ra),catulus ejus Eneam (Enaim), ecce ista, vel
tis. velmanus dissipata,sive expiatio. ecce sunt.
1 Balathaba, habita.l^omen istud Josue xix, 8. \ patientia vevViiuv.
legitur apud LXX, ^-xXiy.. Innonnullis mss.exem Casabam, congrcgatio eorum. In mss. Regic
-'*

plaribus Latinis prajsentis libri, Balathala in an- :

codice 3993 scriptum est Casabam, quod editi se-
tea editis, Bclatham ; \n vetustioribus mss. uno quuntur. At in duobus vetustissimis Colbertinis
Colbertino, et San-Gygiranno altero, Balathaha. sa^pius laudatis legimus Casabam, b ante Ncc .<;.

Ultimam hanc Icctionem retincmus, co quod in solumin illis, scd in plurimus aliis codicibus S.
Hebraico contextu scriptum sit loco supra cilato :
Ebrulphi Uticcnsis, S. Martini Sagiensis, San Cy-
am "IN*1 Thvi Bahalath beer Bamatk, quod Se- giranni, Fiscatensis monasterii, Gemmeticensi?.
etc. Et mcrito, nam ni*2p Cebuisa sive Casaba, si-
ptuaginta vcl alii llellcnisla; Judaii legcbant fortc
Balatliaba BamaUi, unde remansit in nominibiis gnificat congregationem : ,~21*p Casaba autem pnr
Ilebraicis, Balatkaha, aut Ualatkala. Notandum cisioncm et ca'suram. Nec dubium quin noraer
autera nomon L''(/rt///, su[)ra interpretatum liabitus Cnbasam sit Ilebra?um Sxj,'!:^ Cabscel, Josue xv, 21
ab habcndo, hic vcro BalaLliaba genere feminino Martiax. —
Cum vulgo oditis, ms. quoque noster.
kahita, proptcr syllabani penultimam tka, qurc Cabasam, quod ox aliorum codicum fide Martianaus
femininum gcnus annuntiat. Martian. Vidctur — omendat. Noc ille dubitat quin nomem istud Cfl-
etiam Martian.Go,ab hiscc duabus vocibus 1N'2 Snyi basam sit Ilcbra-um "JNyzp.Cn/jsce/, Josue xv, 21
Josue, XIX, 8 Haalatk bcer, postrema littcris elisa, Mihi propius videtur voro CJTip Kibtiaitn desii
elformatum, uno spiritu, nomen istud xir'?^! gnari, qucc
^, ,. urbsest Kphraimitarum, Josuc xxi, 22
Balatkaba. NoquG mixlocx kabendi, scu - - --
/)0.v<iV/<?»(/? r. ct tcrminationcm in «/» sorvat I Paralip. vi, 53^
ctymo Ilicronyin. inlerprctatur; tametsi intogrum
nomon Bahalath bccr, Domina putei, roddcndum
^^^-^M,nckam appcllatur.
^Dabbatk, clunis. Vvo uomine clnni^, mss. pln
sit. Ibidcm a Josiie nominatur Bamalh ncQcb, r^Z"»
ros logunt. clivus. Dabbalk autem ipsa est Dahbe
n.15. Bamalha australis, nec videtur amliigendum,
loLi;^ hi.-cc vooabulis cum locnm in Iribu Simeonis,
sctk, vel Debcra Martian. —
Plures, Martian«e'
tcste, n>ss. alquo, itom nostcr davis legunt pr
quai oadem cuni Ju(l;i.>is tcnuil oppida, luisse iii-
cluni.^. Ac si ha>c oadcm urbs est tribus Zabulon
signitum. Uccolc MarLian;ci annotalionem.
qua; Josue xix, II, AaSaOiv in cxcmplari Alcxan
3 Malim rcscribi nwrosus pro
morsus, illa enim drino (lioilur, Vulgat. Dcbbascth, qua dc re nihi
intcrprctatio cx 12^, faslidiosus seu ta^dio alfcclus,
vidolur dubilandum priorquoque expositio pr«
;

extundelur 1i,tc vcroquopacto possit, non video.

; fercnda sit. cum r'C1~ Dabbcsckclh ab ipsoGarme
Noc mulliim abludit hujusmct oxpositio nominis clivo, cui erat imposila, nomon sortita videatur
supra ex Genesi, eLE.Kodo, quibus in locis Caalk et aibbus. et cameli /!(/'frexDonisoleat.
 849 LIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS. 880
Emmam '.-Imaml.matereorum. tera incipions, noa a consonanli Janua [lanoe), requies.
ad nalivitatem.
Eltholeri, (limcl. Jeblnam, desipisccns populus.
Ermon, anathonia, sive datn- 42 (lcth, torcular. Jerfcl [larephel), dimisit Deus.
natio. Gessori, applicans lumcn, vel Jecnam, possessio populi.
Esthaol, ignis parturitionum. applicans dirigentem. Jafie, adapertio, vel ostensio,.
Esna, 'jij-izio:^, quam nos a Galiloth,revelatione3,vel trans- sive superlicies.
secundo numerodicerepossumus migratio. Jepheel (lephtahel), aperict
secundantcm, sive ignis, vel edis- (jazao, robusto, Deus.
scrtio. Geththa?o, torculari. Jedala, manus, maledictio.
Esthamma Esthetno ,cogHa.l\o.
i Gadcra, sapcs cjus. Jaiel [lchicl), requies Dei.
Esaan, innitor, sivc conlirmo. Gaderoth, maceria, vcl sepcs. Jeraon (leron), timebunt.
Elthecem, protulit. Gabaolh ', colles. Jeracon (lercon), aurugo :

Emec, valhs. Gabaon, collis majroris. quam Graeci "y.Tipov, vocant.

Elec [Uelec), portio. Gcththaapher,torcula ejushu- Jefonne ^, nudus.
Emeccasis [Apud L.\.\, xviii, rai. vel fossum. Jetta, inclinatio.
21), vallis concisionis. Cabathon, sublimitas eorum, Jezer, fortitudo,vel adjutorium.
Erma, anathcma ejus. vel collis majroris.
Ennathon, gratiam dantes. Gethremmon, torcular excel-
Enarath, ecce concepit. sum, vel torcular sublimium. 43 Lachis, interest •', vel sibi-
Elchath, portiunculam. Golam (Gilc), transmigratio eo- met vir.
Elammelech ^Elmelech) dL<\ re- , rum. Lobna [Labana), candor, vel
gem. Galim), locapalustria,vel acer- lateres.
Estmoe, muher ventris. vi. Labo, ingressus, sive venientes.
Elthaci, nequaquam voventem. Galgais, volutabris. Laamas [Leheman), ad iniqui-
Hucusque per E hrevem litlcram Gabaad {Gabaath), collis pa- tatem.
legenmus, exin per exiensum truelis, Luza^aii.jyoaXov licet quidam:

legamus elemenium. I interpretentur •/./.o-.ov*, torquem

Elo ', exercilus ejus, Pro i'!-o- Jerimoth, timens mortem, vel videlicet damnatorum,quam vul-
;•!? enim semper in Hebraeo aut altitudines mortis. go Boiam vocant.Potest autem in-
turmaj militum describuntur.aut Jalie, est os ab ore, non ab
: terpretari, et hic ipse.
opes *. osse. Labec [Apud. LXX, xvii, 5],
Engaddi, fons ha-^di. Jabin , intelligens, vcl intelli- acceptabilis.
Endor, fons generationis. gentia, Lacum, ad consurgendum.
Engannim, fons hortorum. Jecnam possedit populum. Lesem, ad nomcn.
Enadda [Enhailda', fons exacu- Jazer, auxilium. Lesemdam, nominisjudicium.
tus. Jarim, saltuum, vcl silvarum.
Edroi, inundatio pascens mc. Jebneel, a^dificatio Dei. M
Eram (Horem), vita sublimis. Jagur, colonus, vel advena. Maceda, exustio, sive orienta-
F Jetan {Icta), mercedis. lis.
Fesga, dolata, sive praecisa,aut Jectael [leclhel), honestas Dei. Madon, contradictio, sive habi-
oris multi. Jephte [lephCa, aperiens, vel tatio.
Faletli {Jephleli) salvans me, aperlus. Maspha^ specula, sive de spe-
G Janum, dormitans. cula.
Gazar, prnecisio, sive divisio. Jetta, extenderunt. Masefa '",specula.
Gosnam ^Gosen), juxta eam.vel Jezrael, semen Dei. Marom, sublimis, sive de ex-
ipplicitam, Jecdom [lucadam), incubuit cclso.
Gaza (n~y), fortis ab nin lit- populus. Masarphoth ", incendia, sive

' Elo exercitus ejus. Hoc est, pro abundantia et A mo, penitus ignoro,
u>pia rerum ponitur nomen Hebraice S"»", ut Eze- '^
Luza, a[i.'JYoaXov Manuscripti codices legunt
;hiel, xxxvii, 10, S-ra S^n hhaja gadol, sive Eel s.Tcpius /.X'jov Boia autem idem est quod collare
)adol, id est cxercitus rjrandis seu copia maxima bubulum, sive lorum quo cervix boum constringi-
'Vn. Elo igitur rccte vertitur cxercilus ejus, sive tur riTlS Luza, denique potest interpretari, et hic
ihundantia ejus. MAaxiAN. ipse, propter 1 Vau primae syllaba;, es HT za, sive
* A S*n verbo.quod pr.vstanfem ze sequens, nam rrn vcza complectitur particulam
viribus, au l ro-
^iustum notat. Consulc Martianajiadnotationom. conjunctivam ct, cum pronomine demonstrativo,
^Gubaoth, Plures mss. codices habent hic
collcs. hic ipse. Martian.
3ailot et Ganloth at ex significatione retinendum
:
* Hinc in veteribus Glossis y.Xoxo; redditur Uoia,

Uabaoih. Mautia.n, —
Ha Martian. restituit ex ipsa ef eqmdeum; aique e converso Boia y.Xo;ov TiEpt-i-
nominis expositione colles cum in plerisquc mss. ;
Or,a:. Ilieron. in cap. xxvn Jeremi;n, ad vers. fac
et nostro sit Gailolh, vcl Gaaluth. libi vincula ct catenas Sive, inr{uit, y.Xoiuc, qui
:

* A ]"'2, quod est intelliijere. Hebraice appcilantur aiutotii, et semone

Origen. inlerprela- viilgari
:ur sensum sive prudentiam. lioias vocant. Alteram interpretationem cxplical
Jefonne, nudus. Editi sic legunt, Jeppl.onne,
^ Martian.-eus.
ludus, vel convcrsio. Ms. Uegius, Jefonne, nudus, '•
Ita mss. Martianaio inspecti, quibus et Noster
::«teriantiquioreset melioris not.-c, Jcfonne, nulus assenlitur. Vcteres editi, Maspbat, speculalio, vel
Hartian. —
Heposui ad fideia mss. nudua, pro (\\io
B contemplatio. vel intcntio, vel locus judicii. Est au
Jartian. vitiosc ex aliis logit nulus. Ksl autein ,-;;2i tein Masepha Josue xv, 38. Jlebraice n3i'an Ham-
t^ i^^^c^ vacuum
fncere, exjicdirc, q\i\hm nudare cst ^«e/xprt ne(|iio eniin abs«iue n iiiitio nomen islud
;

inalogum. Vocis nu/ii.s longealia cst ralio, uiini uibi tribuitur, (juod vcrissiinc specidam sonat.
,ncque conveniens Jefonne ctymo. In cditis antea "^
Ma.^icfo, spccula. Ita omncs mss.
codices, quos
..ddebalur, vcl convcs.vn, qnod in mss. non hahctur.
(liligcnter contulimus. Editi vero longc aliter :

« Pro intercst legcnduni

,
conjicio duobus verbi.-, Masphat, spendatio, vel conlemplatio, vcl mtentio,
^'er est, idquc satis bono jnxla analogi.-e regulas : vcl locus jndicii. maiitian.
-jS^ verbo iter fecit. Origcncs quoque, homil. " M(mrphoth, inccndia, etc. In Hebra;o ni3Tti'a
,
13
1 Josue Lachis rnterpretuturitcr. E contrario, quo Mascrcphoth. Hoc nom(;n potest significare, de tri-
imdem conatu interest extundi possit c Lachis ety- hulntionc rostrorum, sumplo ma initiali ex "jia
881 S. EUSEBII HIERONYMI. 892

de tribulatione rostrorum *. fjendum esl. ctffi, siveeffudit sextarium.

Maachati, venlcr ctcsus, sive Oham va3 populo, sive insa- Senesanna (Sensenna), tollens
fracta est mihi. njcns. rubrum, vel tentationes.
Marum ^, alitcr, amara trisitia. Oram {Horam), vae excelso, vel Saloim {Selimj, emissiones.
Mageddo, pomorum ejus, sive iracundia. Saraa, carbones, sive angustia
coenacula e.jus. Osa(//o.sa), spes. malorum.
Medab {Medaba), aquarum fa- Occo, diligens, sive perscru- Socha {Socho), tabernaculum
mes. tans. vel umbraculum.
Mephaath(ni;DD), aquarumim- _
Oga {Uucuca), inclytus, vel glo- Saharim, portae.
petus, siveab eis tempora. riosus. Sanan, abundans.siveegressus
IManaim, casira. Ono {BeLh-Anoth), dolor ejus. eorum.
Maabeel {Cabseel), congregatio Q litteram, nec Grxci resonant, Samer, custodita.
Dei. nec Hebrxi, et exceptis Latinis Sihor, parvulum, sive turbu-
Molada, nativitas. nulla alia lingua habct unde a ; lentum.
Medabena (Medemena)^ de one- nobis hicpemtus pra-termissa est. Sebacha (Sotheba), reticulum.
ribus. R Selom (Selim), avulsio, vel di-
Magdalgad, turris pirata?, vel 45 Rahab, latitudo, vel fames, missio, sive ubi est ipse.
turris accmcti. sive impetus. Semdae {Semida), nominis
Maresa, a capite. Recem, varietas, sive vacuefa- scientia.
Maon, habitaculum. ctio. Samari, lana mea.
Maaroth {Marelh), speluncse. Rebe, quartus, vel ordinatus. Se]am,latus a latere, non
: a
Meddin, judicium. Ramotli, visio mortis. latitudine.
Mahala, chorus. Ragal {Rogel), pes, vel deorsum Sabe, septem, vel septies.
Malcha, regina. ferens. Sarid, reliquiae.
44 Messa, rixa, vel azymus. Raphaim^, gigantes. Sonim (Smiem), coccinum.
Marala, amara conscensio. Remmon, snblimitas. 46 Seon, semini ejus.
Maalaph, de mille, sive de do- Rama, excelsa. Sahasim (Sehesima), incubuit
ctrina. Rabboth, multi. egrediens.
Magdaliel, turris Deus. mea Ramath, excelsa ha2C. Sala, tollens.
Masadda, requirentem, sive re- Roob, late. Semes, sol.
tinentem. Raccath, maxilla!, sive buccaj. Salabim {Selebin), aggravans
Misor, dirccta, sive campestris, S intellectum.
vel de tribulatione. Sarathan, tribulatio eorum. T
N Semro, custos ejus, vel nomen Talam {Telem), ros eorum sive
Napheddor {Dor), conversio ge- vidit. irrorata.
nerationis ^.
Salacha, tulit sibimet, vel ten- Tyrus, quae Hebraice dicitar
Nephthoe, dissoluti, sivedece- tatio itineris. sonC-jy^et interpretatur tribula-'
ptio. Saron, princeps tristiliae. tio, sive angustia, vel fortitudo'.
Nasib, titulus, vel statio. Semronmaron, custos amari Hucusque per simplicem litterai
Nabsan, exsiccata. maeroris. legerimus, exin aspiratione ad-
Naal (Sx^iyj), ascensio. Sabama, leva excelsam, sive dita legendujn est.
Noa, moven?, sive commotio. conversio quffidam. ThafTee {Thaphua), moAuin ab :

Nahalal, laudent. Sarth, vinculum, siveangustia arbore, non a malitia intelligen-

cjus. dum, sivc tympanum apertura.
Oziph {Ziph), germinatio. Sin, egredicns. Thaanac, rcspondens, sive hu-
Orcniataroth.longitudocoronffi. Sechrona, ebrii, vel tabernacu- militas.
Oli {Holon), infirmitas. la. Thersa, complacitio; quaa signi-
Ozanoth {Amnoth), quasi si- Sisai, longoevus. ficanlius Grffice dicitur sJoix:^
gnum, vel forle signum. Seme (Sama), auditio. Thalme, sulcus, vel dcpenden;
fiucusque per brevem litteram Suhalim, vulpes. Thamna*^, numerus, vel fide-
leycrimus, nuncper exlensam le- Siceleg, defaicatio vocis addu- lis, sive numerata, aut consum-

min ; "lu/ sere vero, vel 5«?' ex "MV sui . tanquam A. HebroBum n*DJ Naphoth, unde reddit benaphoht-
ex nx cum Tsade; niD photli deniquc ex nDJ no- dor, in regionibus Dor. Martian. - - Non cx Hebraeo
pheth,quod antiqui videnlur accepissc pro rostro. nomine islud exprimitur, sed ox Groeco, eoqi:
Consule Hebraicum nuph. Mautian. =llj rursus, ut in Aldino exomplari habetur, Natpsootu:
' Qui possit de tribulatione rostrorum nomcn In Hcbra^o autem, Marlianaeo adnotante, Josue u,,
istud exponi, Marlianaius indicat. Priorem ego in- 2, duobus verbis legitur '•- n"D;2 appellative in
terprelationem probo. Momoratur Josue XI, 8. et Regionibus Dor.
XIII, 6 Qi^ niDIIJ"::} Misrcphoth maim. Locus exustx ^ Ab Harapha gigantis nomine, qui patergigan-
aqux, sou rombuslioncs Alii fornaces vitrarias, : tuni fuit 1 l'aralip.'x\. Aliter vero Origenes inter-
alii, cum
Ilabbinis Salomone, et Kimchio, salinas prctatur, resoluta matcr, aut resolutx matres, cx
rcmissum, et CN jnatcr.
'

inlclligunt. riD'' ^

* Vidctur prior expositio hujus nominis exci- ^ Theodoritus in Ezochiel. 26 cap. : T-jpoc ^loa

disse. Puta olim scriptum, Mcrom, aqua amara, Tr, £-'.y(i)o({o T:po7oi';opzji-x: Tyrus ?'''"
•jw/f,.
aliler amara Iristitia. Proprium Mcrom, sivc rum Ungua Sor appcllatur. Hebraice "^i* scrii
Me-mcron scribitur, et aquam altiludinis sive Josue X, 29, non "iiv et rectius a i-njT dcducuur.
;

aquam dcficicnlem nolat. a verbo .T^iT^D dcfcctus. quod cst splendor.

Vidc librum de Locis ad hanc voccm ex Josuo : Alibi contra Jovinian. lib. 1 pag. 271, perfC'
^*

Merom aqux, ad quas cxcrcitu prxparato, castra ctioncm intorprelalur, ubi Thamnatii Sare in perfe-
sunl posila, ctc, etc. ctis^imo principatu, sive in numcro opcrimcnli nori
Naphrddor, conversio gencrationis. Vox istajj
" roildi tradit. Origenos hom. in Numeros yerti'
divcrsis ir.odis logitur nain supra in Deutorono-: dcfcclioncm comnwtam. Ilebraicc n."i;"D scribiun
mio scribitur Fcnnador hic vcro apud Scptuagin- ;Jopuc XV, 10, Lvi, 2, et juxta aualogiae regulas por-
ta, Josuo XI, Phenac.ddor ; in ms. .\lexandrino,
'.-^,
tioncm sivc partcm sonat.
maphcthd Vulgatus Interpretcs appellativcsumit
:
53 LIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS. 854

latio eorum. Abdon, servus maroris. Eloi {Apud LXX, v, 5), Deus.
Thcnac, ficus. Allcl •Illel), laus. Ezri, auxilium meum.
Therela, vidisti terebinthum. Aminadab, populus mcus spon- Ephod, supcrindumentum,
Thabor, veniens lumen. taneus. quod Grffici vocant Irivooaa, sive

Thalla, agerejus, vel appensio. B l-djijLioa.

Thamnatsare, numerus operi - Bezec, fulgur, vel contemptus Ephratha (Ephra), frugifcra*,
lenti novi. vanus, sive inicans. sive de cinere veniens, aut pul-
U liiialmesar, habens, vcl vir cx verulenta. El super hoc quid
Ur (Hur), aerium, sive ad ira- principe. nobis videatur, in libris Hehrai-
undiam provocans '. Barac, fulgurans. carum Quxstiomm plenius dixi-
Z Bachal, jugum. mus '^.

Zebdi, dotis me.T. Bara, creatura, sive lectus. Euphratites, humus, aut pnl-
Baracinniin (Apud LX\, viii, viseorum, sive frugiter.
Zabdi, fluxus vehemens, sivc
7), crcatura nidorum, sive tri- Duo nomina, qux seqmintur, pcr
bundans
buli. extcnsum legamus elcmentum.
Zanoe, repulit. vel iste requie-
it.
Baalberith, habens pactum. Eud (Aod), accipicns gloriam.
Bera (.t^nZ), puteus. Etam (DTD^!?), avis eorum.
DE LIBHO JLDICIUM. Berith, pactum.
F
.\ Baalthamar, habens palmam.
Adonibezec, dominus lulminis,
Fura [Phara), laguncula, vel
Booz, ia fortitudine, sive in quo
frugifer.
ve dominus contemptus vani. virtus.
4T Ahimam, frater ineus quis? Fanuel, facies Dei.
C
Axa ;n22N,\ claudicans, vel Foa (Phua), operarius, vel so-
Cenez,possessio contemptibilis
nitus, aut evidens.
ascens. Cetruin [Celron), tenebraj eo-
Athaniel, tempus mcum Dei. Farcz, dividens, vcl violentus,
rum, vel thymiama.
.\rad ("nc), consurrectio dc- sive divisio ®,
Cison, impegerunt, siveduritia
jensionis, aut testimonium de- eorum vel ketitia. G
:endens. Carcar {Apud LXX, viii, 10;,
Gaasar [Gax-er), commotio.
Accho, usque huc, authamus, investigatio. Gera, ruminatio.
jt humilitas ejus. 48 Camon, resurrectio inuti- 49 Gedeon, circumiens, sive
.\lab (2Sri,\ lac, vel lactea. lis. eorum.
tenlatio iniquitatis
.•\crabbim, scorpiones. Quatuor nomina, qux sequunlur, Gabatha (Apud LXX, vii, -I),

Astaroth, ovilia, vel factura, id ex Clitlcra aspiratione addita collis, sive sublimis.
exploratorum.
;t ro'.T,7'.; sunt legenda. Garizim, accola, sive advena
Anatha, responsio. Chettim illettim), insanientes, cjus.
Arasth [Harad artifex. , vel formidans, sivc signata. Gaola (Gaal), abjiciens, sive
.\binaam, patris mci dccor -. Chusam, .Ethiopia eoruin. revelatio.
.^bel, luctus, vel committens. Chamos, quasi attrectans, vel Gaza, fortitudo ejus.
Abelmeola, luctus parturienlis. congregans. Gadam (Apud LXX, xx, 45),
Ares (nn), sol. Chelion, consummatio ^, sive tentatio, vel accinctio populi.
.\bed, servus. omnis dolor, vel ab initio. I

.\rmon, anathema mosroris, D Jezbaam {Jeblaam), defluens,

;I imago tristitiae. Debbora, apis, vel loquax. vel dcsipiscens populus.
Avoth, commoratio, vel sedes, Dalila, paupercula, vel situla. Jabin, intelligcns, vel sapiens.
it viculus, siveincunabula, quod Dagon, piscis tristitias. Jael '', cerva, vel conjugium
reece dicitur i-t/'/.:;. E cervale, sive incipiens.
Abgam {Abesa)i\ pater sordis. Enac, huinilis consurgens. Joas, spcrans ^ sive temporalis.
'
Ita fere Origen. homil. 25, in Numeros. Vt in- A. etsi illas tunc prae manibus
habuerit. Vide quae
rpretatur irritatio Ilaud scio tamco, quam vere, hac de diximus in generali Pricfat. num. 28.
re
isi si est ab "'•.";, quod significat, expallescere, Amovi hinc noincn Fenenna, sivc ut Martian.
"^

roprie prae iracundia. legit Fennana, convcrsio quod ne(|ue in meo ins.
:

* Proprius pntris amxnitas. Scilicet a Dyj^ama;- neque in Regio altero, teste ipscMartian. habetur,
itas, et 2X pater. nec denique in editis antea libris. Et vere non ad
Chelion, cousummalio, etc. Chelion non legimus
^ Judicum librum, sed ad primum Regnorum perti-
n libro Judicum elsi codices mss. omncs hoc no-
; net, quo loco cmendatiores mss. ct vulgati reprae-
ncnscriptum retineant in'praisenti scrie, abjiciant sentant.
utem e voluinme Uuth, ubi propriam habet sedem. —
Fennaa, convcrsio. Manuscripti veteres addunt
/erum mcminissc debet lector studiosus Judicum hic loci nomen Phcncnnx, quod minimelegi debet
t Iluth libros pro codem volumine apud voteres in libro Judicum, sod in prirno Samuelis volumine,
uisse susceptos. Mabtian. in quo tamen illud omitlunt manuscripti codices
—
Maritus Ruth, ad cujus pertinet librum. Vid. jani dicti. Regius vcro codcx nuni. 30133 nomen
klartian. adnotationem. PhennK proprio loco retinuit, neque illud ad-
* Ephrata, frugifera, elc. De Ephrata disscrit S. didil in libro Judicum. Mahtian.
lieronymus libro Quieslionum llebruicarum in "
Alitor Origenes ascensionem interpretatur, ab
lenesim cap. xlviii. Nolim lamen asseruissc eas- nSy asccndit.
lcm esse quaestiones quas hoc loco citavit. S. Do- * Malim
e contraricdt'.5/;mj?/sCNV Joasch quippc
:tor multos eniin libros cdidit llebraicarum ex futuro Ilophal dcsperabit, sivo acluni cril, aut
;

Qujcstionum, et quidem divcrsos pro diversis

B spe destiluctur : quod planc norunt, qui Hcbraice
Scripturarum voluminibus, undc ait « in libris :
sciunt. Porro Isidorus, Ori'jinum lib. vii, c. G, spi-
lebraicarum Quajstionum plenius diximus. » Mau- rans pro speruns legit, caiii([ue lectionem sunt, qui
riAN. hicquoque apud llieronymum reponendam vclint.
^ ad caput Gen. xxxv, vers. -IG, ubi
Scilicet Ego vero solemne esse puto pronuntiationis vitium
postmulta, Ephrata, infjuit, ol Bethlehcm unius
<< i poncntis pro e. Altcri elyriiologia; consentit ap-
.irbisvocabulum cst sub inlcrprctatione consiinili ;
primc (ira-cus /oov,7;j.o;, leniporalis. Scd tertiae
dquidem in /rugiferam, el in domum panis vcrli- alia ralio est. Fiita ex rV, quod Deum, sive Uomi-
ur. » Nec aliaj edita) sunt abs Ilieronymo, Qiai'- nutn sonat, et yv fortem, si\e y^y fortitiidinem,
itiones llebraicx in alios Scriptura: libros lam- derivari.
8K8 S. EUSEBII HIERONYMI. 856

vel domini robur. s Zabulonites, habitaculum ejue.

Jerobaul, judicet Baal, vel ju- Sasai, longaevus, scnarius.
vel DE RUTH.
dicet habeiis, aut supcrior, sive Sepheth (PDi'), spccula. Hooz, in forlitudine^.
jurgium habens. Salabbim, salus cordium. Elimelcch, Deus rneus rex.
Jecbaz (ixT Ip') i>i Uebr. vii, Syria ("!N), sublimiias. Jesse ('Vi"'), insulie liloamen.
25), torcular lupi. Sairalh, capra. Maalon,defenestra,sive a prin-
Jecba, torcular. Semegar, nomen advenjE, sive consummatio.
cipio, vel
Jotham, est perfectus. ibi colonus. Noemi, pulchra'^.
Jair, illuminans. Sisara, gaudii exclusio,sive tol- Orpha, cervix ejus.
Jonathan, columbaR donum, vel lens recedcntem, vel equi visio. Rulh, v'dens, vel festinans, sive
columba3 dedit, aut Domini do- Setta [liethsetla), spinae. deliciens.
num. Saratha {Saraa), vinciens ve-
Jabes, exisccata, vel siccitas. nit, sivc tribulatio.
DE REGNORUM LIB. I.

L Saroreb (In Ilebr. vu, 25), sa- A

xum Anna, gratia ejus.
Laffidoth, lampas, sive quasi os corvi.
Salmane,umbra prohibendi, vel Aphec, furor novus, aut conti-
cultri ab ore, non ab osse.
:

nenter.
Lais, leo, vel sibimet vir. umbra commotionis.
Samir, vepres, vel incultum. Aininadab (Abiriadab), pater
M meus spontaneus *, vel urba-
Meroz, aqu® sacramcntorum. Seon, tentatio calens, vcl gcr-
mcn quod non est. nus.
Maoz (Apiid LXX, vi, 2G), ro-
Abia, pater Dominus, vel pater
bustus, fortis. Semanoth, nomen humile.
fuit.
Mere (Meromc), manifestus, vel Samson, sol eorum, vel solis
fortiLudo.
meus Deus.
Abiel, pater
illuminans, aut apertus. Ammoni.comprimens velcoan-
Mello, plenus. Sorec, electa optima -.
Salma(Srt/w««rt), sentiens, vel gustans me.
Manne [Maniie), rcquies.
Asor, sagitta luminis.
Micha, quis hic, advcrbium loci, perfecta, sive pacifica.
Achias, frater alius, vel frater
vel quis est iste? T ejus.
N Tabath {Tebbath), bona. Ahitob, frater meusbonus.
Necellel (SSnj), laus, hymnus. Excepto hoc nomine, cxtera qux Ahinaam, fratris decor.
Nabe [Nobe), lalratus. sequuntur hujus iitterx, per Abenner, pater meus luceraa,
50 Tria nowna, qux cx su!>- aspiralionem legendn siint. vel pater lucerna?.
jiciinns, per cxtensam legcnda Thalmai, suspensio, vel sulcus. Agag, uu<xoL, id est tectum.
sunt litteram. Tharnnataros {Thamnathsare), Armathain {Ramathaim), alti-
enumeratio solis. tudo eorum.
Obed. serviens '. Thanach, humilitas, vel rcspon- Azeca, fortitudo, sive deci-
Obab (Hobab), dilectio. debit tibi. pula.
Oreb, corvus, aut siccitas. Thebes {VIT)) conversio ^ sive Adreel (SN^^Tiy) greges Dei
R fieri ova. Azel, abiens, pergens.
Rechab {Apud LXX, i, -19), Z Achis, verumtamen vir, siv-
ascensio, sive conscendens. 51 Zib, lupus. frater meus, aut frater vir.
Resathaim, impietas eorum. Zebul, habitaculum. 52 Ahimelech, fratermeus rex.

Obed, serviens. Mirare, lector, editorum vete- A. magnam urbcm tractus emincntioris, quem Grxci
*

rum incogitantiam, dicit Hieronymus tria tantum Tlicbas /Egyptican appellant. SulTragatur denique
nomina hic ex littera subjccisse ipsis vero pla- ipsum HelJraicum etymon VZT), Thebctz, qnod bis
:

cuit quinque reposnisse contra fidem oodicum ve- Judic. IX, 50, habetur, et ju.xta analogi;e regulas
tustissimorum, quia fria tantum vocabula retincnt. splcndehit, sivo emicabit interpretatur, e futuro
In editis ergo libris haec spuria nomina occurrunt Cal. obsoleti thematis yz", quod tamen in Ara-
inter genuina Othoniel, responsio Dei, vg\ rcvela-
:

bico oblinct. Hsec urbs erat non longe a Sichem,

tio Dei. Et post vocem Obab Othoniel, tempus mei ;
ab eminentiori, ut videtur, loco sic appellata. Non
Dei, vel signum Dci. Mautian.
—Tribus hisce nominibus duo ha-c alia inter-
tamen definio, uUam esse Thebrarum .tgyptiacarum
mentionem in Scripturis, quin potius ab eorum.
serunt veteres editi libri, Othoniel rcsponsio Dei,
quid id negant, partibus steterim. Addo malle Bc-
vcl revelalio Dei, ct denuo, Olhoniel, tempus mci
chartum a luto nomcn istud derivari, ut Latin-
Dei,vel signum Dci coiitra mss. fidem, ipsumque
Lutetia, Grffice Pelusium nuncupantur.
Hicronymi testimonium, quia tantum per ex-
* fortitudine. In optimo exemplari ma-
7jOo:-, in
tensam legcnda se dixit suijjicere.
nuscripto Colbertinse bibliotheca" tria solumraodo
^ Sercc, elccla, Veteres aliquot mss.
optima. vocabula scripta leguntur dc libro Ruth, nerape,
Electio optima : et ad nomen Rulh, leguni
infra Maalon, Orpha, et liuth. Nihil legitur amplius in !

definiens pro dcficicns. Mahtian. uno codice monasterii sancti Cygiranni

— Aliquot mss. penes Marlian., electio optima. aliis bene multis codicibus mss. septem nomina
at in :

^ Huc refer insignem locum M. Varronis lib. ii o rcperimus, ut in antea editis libris, quos secut'
dc re Rustiea, cap. « Ncc minus, inquit, oppidi
-I :
sumus hoo looo. Martian.
quoque nomcn Tbeba, indicant antiquiorcm e?sc —
Ex hoc libro nonnisi tria islhwc nomina Maa-
agrum, quod ab agri gencrc non a conditorc nomen ion, Orpha, ct Ruth exhibcnt duo apud Martian.
ei est impositum. Nam lingua prisca, et in Gra^cia mss.
.1i]olcis Bocotii sinc arflatu vooant collis Teba?, et Aliter ipse Hieron. interpretatur epist. 54.
^'

in Sabinis, qui e Gr;i3cia vonerunt, Pelasgi oliam ad Furiam, num. 17. Vid. qu;e ibi observamus.
nunc ila dicunt. Cujus vestigium in agro Sabino Aminadah, patcr mcus spontanciis, etc. Septua-
''

via S;daria non loiige a Rcalo milliarius clivus ap- ginta legunt Aminadab, scd corruptc, ut optim»'
pellatur Tcba\ » Concinnit Plalo in Dh:vdro, ubi liquct et ipsa olymologia quia nomen Aminadah :

/Egyptias Tliebas ab alliore loco qucm lcnercnt, non vortitur Latino, patcr mcus spontaneus : sed
ita diclas a Gr.Tcis Iradit BacriXhoc; o' aC TOTi : popaliis mcus spantancus : Mahtian.
ovxo; AiyjT.wj oAr,; (-)a|j.ou. irjpl Tr|v |/.iYa)vr,v tto- Logcndum Abinabad ex ipsa liquet exposi- —
Xtv -0'j avto -OTTO^j, ov 0! "KAXr/;;; Arrjr.r.x:; (-)//ja; tionc nominis, et Scripturiie tcxtu Samuel. lU
xaXouai, liege cxistcnte iolius .Egiipli Thamo, circa Reg. II.
57 LIBER DE NOiMINIBUS HEBRAICIS. 858

Avilath [Hevila , dolens, sive Tria nomina, qux sequuntur,])cr e.t-

irturiens. Gariuthiarim, civitas stivariim. tenmtn litteram proferendu sunt.
Aclli llarel', mora. Ciis •(L"":, ilurus, vel vomilurf Elcana", Dci posscssio.
Abiathar, pater supernuus. viri, sive voniens vir. Eliu ^ Deus meus isle.
Achela {llachila\ suspiciens Qtui' sequuntur, aspiratione ad- Eliab, Deus meus pater.
sim. dila sunt legenda. F
Al)igal,paterexsultatioDis, sive Cherubim, multiludo scienti.i^ Finees, eos requievit, sive 09
atcr roris '. Chetti 'nn, insanientes, vel mulum '*,
vel silens.
Abisa. patris mei incensum, mecum. Kenenna, conversio.
3I sacrinclum. Cheretti {Ci'relki\ interficien- Kalti, salvatorimeo.
Aendor, oculus, aut fons geoe- tes, qui signiticantius Gra^ce di- G
itionis. cuntur i^oAoOpiJOVTi;. Gabaa, collis.
Abigail, patris mei exsuUatio. Chaleb, quasi cor, aut omne Galgala, volutatio, sive revela-
Asan, fumans. cor, sive canis. tio.
Atbach, tempore tuo. D Galioth, revelatus, sive trans-
B 53 David ', fortis manu, sive migrans.
Baalira, habentes, sive ascen- desiderabilis. Gollim, transmigrantes, sive
entes, vel superiorcs. Damaim^ Dom?«mj), sanguinum. revelati.
Bethabar.domus agnilionis vcl Doec * {Doey), motus, sivc sol- 54Gesurri,juxta]umen raeum,
Dinus agni. licitus : quod Graece dicitur i-(M- lumine meo.
vcl applicantes e
Bochorach (BocoraM',primoge- v.fuv. Garizim, abscissiones.
ilus tuus. E Gclboc, volutatio,sivedecursus,
Bezcc, egestas. Eleazar, ad adjutorium, sive vel acervus pluens.
Badan, solus, vel in jidicio. Dei adjutorium. Gedsri "•, applicans, sive acce-
lioses, in ipso floruit, vel ab- Escabod {Uchabod) ^, cecidit glo- dens.
:issio. ria vel va3 gloriaj. Et de hoc quid J
Bama, in quo. nobis vidcatur, in libris Hehrai- Jeroboam {Jeroham), miseri-
Baritha, pythonissa *, quam carum Quoestionum^ plcnius dis- cors.
;Yir:p'ajOov vocant. putatum est. Josue, salvator.
Bosori Besor, annuntiatio, vel Evilath, aprincipio. Jechonia {Apud LXX, vi, i9),
aro. Ebraii, transitores. pneparatio Dei.
Bersabee, puteus satietatis, vel Etthi Tx, mecum. Joel, incipiens, vcl fuit Dei.
uteus septimus. Esthamoe, cogitans. Jabes, exsiccata.

"''
pater roris. Editi libri, pater erroris
.ibiyal,
-' • •
: ^ de Escahod sWo Ichabod plenius in illis disputa-
?d verius" legitur in manuscriptis,. quia auctor
'
tum fuisset, juxta praescntem locum et admonitio-
ujus libri respexit ad nomen S'J:'2X Abitnl, nem ipsius auctoris. Martian.
uod reddi potest, paier roris, non pater erroris. * Fateri decet, in Quoestionibus in Genesim hac
[autia.n. de voce non disseri ne tamen alium librum He-
;

—Ms. nostcr, cum pridem edilis,, pater erro- braicarum Quxstionurn editum abs llieron. putes
•s. Conjicit Martian. ad nomen .l/^?/a/ ri^-nx, quod cum Martiana30, vide quaj in generali Prajfatione
idditur pa/tT roris, hujus libri auctorem respe- num. 28 diximus. Vide etiam epist. 66 adPamma-
isge. In Origenanio autem Lexico 'AQ:'(Tr,w opo- chium, num. 4, et quac ibi adnotamus.
^;, Abigaen ros vertilur.
^
Penes Origenem in Matthaeum. Xp:Tzo\J xt?;-
' Bariifui, pytlionissa, etc. Legendum esset Ba- quod velus ejus interpres reddit Dei creatura
7'.;,

Iha ob, juxta Ilehraicum TX nS"2 haalath oh, Perperam utrobique nam et pro Xo-.aToo repo-
;

uod apud LXX, I Samuclis xxviii, 7 ot 8, dicitur ncndum in Grajco est ab esoj, Sx Deus, ct emen-
••'ir:s';xjOo;: sed librarii veteres parum con- dandus intcrpres, qui y-.:i:^, creatura legit, pro
alli lingua; ilebraicae legerunt Uaritlia pro Dati- •/-TjT'.; possessio, a r^zp possedit.
a: ut alibi Tahithu pro Talithu. M.\rtia\. * Eliu, Deus meus, ctc. In editis libris, Eliu,
— Chaldaice yi2
vocatur. Martianajus ex Hc- Deus meus iste. Haec lectio optima est, cum xi.TiSn*
raiis vocibus llN' T\rj2 bahalat ub, quas Eiibu complectatur pronomen demonstrativutu
Samuel,
xxviii, 7, H LXX reddunt una i';'(0'xrzo\[j.j()r,v, N"."l liu, quod Latine redditur ipsc vel iste sicut et
gcndum docct /i(j/j//irt. B ejus. Martian.
Mta vulgo interprctantur antiqui. Origen. init.
rjmmentar. in Matth. Aao-o, -j; zpixr^'>t'jz-.'x: './.-j.-
— Iste. Sic ms. noster, atque editi libri aiitc
Martian., qui ejus maluit pro iste. Hicl Reg. i scri-
,:,l.z:'J. iit omitlam plcrosquealios. Longe
;
tamen bitur N^.TiSn alibi absquo N paragogica "l.inN.
:
leptior cstexpositio quam ut explicari mereatur, '•
Dcducat nonnemo a .12 os, ctDDn obturavit, aiit
t solet a '7 ot T quorum alterum sufficere, alte-
D'n pepercit. Hcbraice DHTID scribitur, sed varic
irn manus sonat .•
nisi si quod alii placet, a ;n'-'-t punctis aiiimatur.
rliludo, robur, et Ti manus, formetur, et 2 in~ '" Gedori appticans, ctc. Forte
est Gcddur, quod
ucdmadrnodum in.-l2X,etn*Ncommutatur. Mlaest
ixta analogia; regulas. qun diteclus cl
bis leiritur apud LXX, cap. xxx. Martian.
icitur, a m desirabilis
nempe ditectus, sive a tt pro T"''
— Emendat idcmms. noster ;hactenus cnim edili
hoc nomcn ad scquentcm 1 littcram transferentes
* Doec, i'((iy/:t~y/. Ita
legunt omnes mss. codices legerant vitioso Ideori, otc. Est autem in Ilebnno
liti autem Hdem voterum e.xem-
i-crov.o; conlra appcllativuiii "113, severius cum .i pra^fixo "rn^n,
larium. Martian.
Ileg. XXX, versiculis 8, 14, su^pius repetiluin,
—
Aliter Doeg scribitur sed et in ipso arche- ;
1

quod Vulgatus rcddit cuneum, latruncutos. Scplua-

•po Ilebraien variat I Reg. xxii, 18, et
rum vau 5n*~.
et -nt
'
am '
ginta pro nomine proprio accipiunt, mutantque
all^rum i in i solemni lapsu ; et legunt continuo
Escabod, cccidit gloria, etc. Ex hoc
»
loco mani- Y£.ooo'jp. Ibi. vct. Scliol. -co rjTTpsij.ijLa '(i<Ao'jo
stissimc comprobatur Ilieronymum
edidisse li- 'Eopa-.o; •/.aXsT <j~zp aAAoOi loirr^vs-ji-ai T.z:oy.-/,-
•os Qua.'slionum llel>raicarum
prffiter eum fiuVm p'.ov, c/i-.Ta'. Oi o^jtoj to
-'>
'/.iKZ'.~.-j.: Xi
Ar^arr/.ov aouTT^ jj.a Uiti-
Genosim super.slitem habcmus, in (|uo de
d nulla cst mcntio, uti nec in illis
/c/io- tum cnneum Hcbnens Geildur vocat, rjuod alilu i>i-
Qmr.stionitms terprclatur piralerium; sic autcm dicitur prxdonum
'brazcis Hieronymo usquc in pr.Tsentem diom
Iso
manus. IIoc porro nomon est Gedori ex Graicorum
ascnptis, quo? si genuinaj ejus c.-^sent
Ouajs- intcrprctum errore paulo vitiosius Lalinc descri-
)ne3. seu Traditiones Hebraica:
in libros Regum ptum.
 .

m S. EUSEBIl HIERONYMI. 860

Jerobaal, judicium Baal, sive Suph, specula, vel effundens. Adoniram, Dominus excelsus.
jurgium superioris, aut haloontis. Sena, tollens, vel angustia, sive Adoram, generatio excelsa.
Jcsavi (lessiii), id est (Ai. est] dens. Ahiloth (Ahiludj, frater incly-
desideravi. Soba, mandatum in ea. tus.
Jessai, insulac sacrificium, sive Sur, rectus. Armoni, illuminans me, vel
incensum. Sama, ibi, vel audiens. anathema, sive cellarium meum,
Joab ', inimicus, vel cst pater. Soccoth {Socho), ramus, vel hu- aut domus mea.
Jerameeli,misericordiaDei mei. militas. Adino (Apud LX.X, xxiii, 8;,
M Sechui, fatuus. tenellus, vel delicatus.
Matari {Uciri), pluvia, vel com- Sarvia, vinctus, sive angustia. Ahesani (Ibid.), voluntatis, sive
pluto me. Sonaim {Siinam), coccinea, vcl consilio ego;
Machmas, humilitas,siveattre- subsistens eis, Ahoi On^lN), spinarum.
clata. Sephamoth, labium mortis. Aga (Age), meditans, sive lo-
Mageddon{Magron), tentans. T qucns.
Melchisne, rex meussalus, sive Thou, amens, vel errans. Aratites, montanus.
rex meus tyrannus. Adollam, congretatio eorum.
Merob, dc multitudine. Z Ariel {Apud LXX, xxiii, 20), leo
Michol, aqua omnis, vel ex om- Ziphaei, germinantes, sive flo- Dei.
nibus. rentes. Asael, factura Dei, id est toI-
Meolati inSriD, a parturiente DE REGNORUM LIBRO II. T, ijia

me, sive a dolente me. Aradius(ffarodt), obstupescenB,

Maon, habituculum.
A vel admirans.
Asuri {Gessuri), atrium meum.
Maoch, eviratus^ quem
: Graici Aras [Ira), elatus.
Abisa, patris incendium, sive
6XaSiav vocant. Alab \i^T\], lac.
sacrificium,56 vel holocaustum.-
N quod significantius Graece xap- Abiezri {Ahiezer), Dei ineiauxi-
Ner, lucerna. lium *.
TctojjLa dicitur.
Nuath {Najoth), pulchritudo. Anathothithes, respondens
Asae {Asad), factura, id est si-
55 Nobe, latratus.
TiOlTjfJ.a. gnum.
Nabal, insipiens, quod si legere Adai {Heddai), robustus, sive
Amman, cubitus, mensura, non
volueris, Nebel (SlJ), mensurae brachium. sufficiens.
nomen est, sive psalterii. Ammon (Apud LXX, ii, 24),
Abialbon, pater meus superin-
matris fletus. telligens.
Ophni, discalceatus, sive insa- Abessalom, pater pacis. Azmath {Azmavelh), fortis
nia conversionis^. Adonia, dominator dominus. morte.
OdoUam, testimonium eorum. Aggia {Haggith), festus, sive Ahiem {Aian), frater matris.
R solemnis. Aserai {Hesdrai), atrium meum
Ramathaim, excelsa eorum. Abital, pater meus ros. Arunas {Are7ina), illuminati.
Rachal, negotiatio. Agla, juvencula, vel vitula. B
Rachel vero interpretatur ovis, Aia, vultur. Beurim, electi.
aut videns Deum. Adrazer, decorum auxilium. Baana, venit respondens.
S Acchereth (imn.S,) diserdens, Berothi, putei.
Sophim, specula, vel scopulus. sive dissipans. 57 Bega, excelsa".
Saupha {'^VJ), speculator, aut Ammiel, populus meus Dei. Banaia, camentarius, id est
supereffundens. Amon, donans. ajdificator Domini.
Sabaoth, e.xercituum, sive vir- Abisei, pater sacrificii. Bethroob, domus platearum*.
tulum. Ammiod, populus meus glorio- Bethsabee,filia saturitatis ita :

Samuel, nomen ejus Deus. sus. tamen ut prima correpta sit sylla-
Semsi OiSTlw'), sol meus. Ahitophel, frater meus cadens, ba alioquin ubi producitur, sem-
:

Saror, coangustans, sive indu- sive irruens, vcl frater meus co- per domus interpretatur.
tus. gitans, sive tractans. Belasor (-iT^n "5^2), habens sa-
Saul, pelitio Arachi (Arachites), longitudo gittam luminis, vel ascensioatrii.
Salisa, tertia. mca. Bethchar, domus agni".
Salim^Qtiiru), vulpes; sed me- Amessa (.'l?n«5a) populum lulit. Baurim, electi, ut supra : vel
lius si legatur Sualim. Aphelethi, mirabilis. juvenes.

^ Eamdem interprctationem nomini Johab ex \ antiqui sub Patris vocabulo. Exemplo sint Abime-
Daniele infra tribuit. lech, Abschalon, atque his similio.
^ Maoch cviraius, ctc. legunt OXajtav, mss. ^ Bega cxcelsa. Bcga minime legitur sub har
vero codiccs cum A Della charactere ctiarn Latino forma lib. II Regnorum sed ni fallor, ipsum e?!;

6Xaoiav. Utrumque repcritur apud Greecos pro eo nomen Gabaath, cap. xxiii, 20, et pro Bcga legen-
cui contusi seu elisi sunt lcsLicuIi Martian. dum Gcba vel Gabaih, quod significat coHes el
— Et Suidas OAaofav scribit, Groeci autem frc- cxcclsa. Proolivis est apud veteres librarios hujus-
quentius OXaatav, ut hic quoque olim erat. modi litteraruni transpositio, pro Amada enini
^ Origcnes cxccssiim ronvcrsionis vertit, forlo a supra posucrant Adama, et hic pro Gcba scribunt
C"n quod aliquo modo ^-.rcmwm signilicat, et 23.1 Bcga vel Bcx.a Martian.
rcspcrit convcriii. ^ Bcihroob, domus platearum. In Vulgata legimu^
^ Abicxri, Uci
mei au.vilium. IIoc nomen lcgitur Biirum Bohob: tantum, pro HebrcBis vocibus n^ZD''^
ir Rcg. xxni. 27, verum falsa coinprobatiir oJlis in- 2"n-| Aram bcth-Bchhob a\md LXX, ZjsIxv Ba-.O- :

terprctatio tam in cditis quam in inss. lil)ris, quia paajA, Sijriam Bxthraam ; in ms. A. Supiov, j<i
Try^X Alticxer vertiLur patris mci au.i:iUum, non 'Powo. Martian.
Dei mci au.vilium. Maiitian. — Vcrius Betrechob, Hebraice 2"^^! n'l non loci
—Abiczri ppoprio cst Ahicx-rita, natus scilicet nomen, sed familiiT Rechob, quce Syris annuraera-
ex Abiozi!!', (lui patcr Gilhadena^ familia' fuit. Quod tur.
vero Dci nomcn pro pairis \\\ liac intcrprolationc "
Betbchar, domus agni. Nomen Bethchar huc
ponilur, hoc csse opinor in causa, quod in pleris- translatum est ex priori Regum volumine cap.
que hujusmodi etymologiis Doum innui vellent VI 1, 11. Martian.
Ri LIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS. 862

Berzellai, ferrum meum. Faraothoni, avolanlis Iristitice Jaare, saltus.

Bcchori, primogcnitus meus. meae. Jojadahe, Domini cognitio, sive
Bethmacha, domud humilis, Faarai, hi ante me. ipso cognoscente.
iri, vel trihuti. G Josan [lassen), vetus.
Jagaal, propinquus.
Baana yins. Baara\ venit re- 58 Gio, lucta ', sive kictuari.
Jaaxaer, auxiliabitur.
Dondens. Gelo, migra,vel transmigranti.
Bareumi {Deromi), fugit eum Gera, ruminans.
Jaan (m Ilebr. xxiv, 6) respon-
uispiam. Gom {Gob), fovea.
dens.
Bethoron, domus irie. Gaas, commotus. L
G Gelonites, leansmigratus. Lodabar, ipsi verbum.
Gasir (^•'yp) {.4pud, LX.\, Ka- Garab, scabiosus. Lasaln, speravit in me*
:uxp}, messis. H Manaim {Apud. L.X.X, ii, 12),

Cabsel ,^Ni*2pi,congrcgalio Dei Hiram, vivens excelse. consolalio, sive requies.

Histob. vir bonus. 59 Maacha, molitu?,sive con-
ria riomina, qwe scquuntur, as- fractus,
Hiras, vigilans.
piratione adaita legenda sm//^
Hisbosoth, vi confusionis. Memfiboste',de ore ignominia.
Chalamac .\pud L.XX, i.\, 10), Maana
Idcirco cum aspirationc hwc nomi- '',
requies.
mnem fortiiudinem. na posuimus (/uia et apud Grx- Maaria {Maharai). domus mea,
Chusi, .tthiopia. vel amara, sive ex visione.
cos et apud Uebrxos per diph-
Chorclthi (Ceretthi), dissipans,
thongum scribuntur -. Maachati,subactus, id est mol-
ve disperdens.
J litus meus,
E
Eliaba, nequaquam abscondi- Jezrael, seminavit Deus. N
is. Jethraam, supcrfluus populus, Ncphec (Ne;.'heg), applicans ori,
Tcepto hoc nomine, cxtera qux Jebgar [lcbahar), elegit. vel ligyrium ^ : nomen est lapidis.
ex littera sequuntur, pcr extcn- Japhio, illuminatjVcl ostendit. Naas, serpens.
sam primam si.illabam lcgenda Joram, qui esl sublimis, vel Nethophati, inclusus.
sunt. manus subliraium. Neele (Apud LXX. in ms. Alex.
Elisue, Dei raei salus. Jcroboseth {Apud. LXX, xxni, xxiii, 30), scala, vel torrens.
Elisame, Deus meus audiens. 8), judicans confusionem, id est Naalia, torrentes.
Elidahc [Eliodn'), Deus meus ignominiam.
Mt. Midia, amabilis Domini.
Eliphaleth,Deus meus salvans. Jonadab, Domini spontaneus. Orchathi, aestimatio mea
Eliam, Dei populus. Joadahc, ipse cognoscens. Odsi, mensis meus.
Elianam, Domino dominantc. Josaphat, ipse judicat. Tria nomina qux sequuntur per e.v-
F Jodasse, sciens, sive cogno- tensam litteram proferendasunt.
Feletthe, mirabilis, sive exclu- scens. Obededom (DITN 117), serviens
Eins. Jesbi {lesbibenob.), est in me. humo.

Gio lucta, etc. In Hebroeo est n':, quod apud

'
A prias esse,magistri ejus artis docent,Scillicet nulla
XX lcgitur Gai cap, ii,2'4. Mautiax. vocalium sine consona pronuntiatur et quae vo
—Hcbraice, ipso Martian. adnotante est n*i, cales vulgo audiumt n, n, etc, quas perse viden-
">

iach. 11 Reg. ii, 21, idemquc valet, quod Kl^ eru- tur proferri, eae spiritum lenuem praemittunt pe-
io. Grajci et Fis et Vu.1 legunt. titum ex imo gutture. Hieronymus, qui quatuor
* Per diphthongum scrihuniur Quatuor nomina . superiora nqmina initium e diph,hongo ducere
b Hieronymo vel Philone hic rccensita, apud llc- apud Hebrffios quoquc tradit, satis tamen erudite
rseos perdiphthongum scriptalegunlur hoc rnodo, ad ejus lingu.-e ingenium ab aspiratione Latina in-
-^n Hiram, 2"'l2"C\*< llistob, N""* Uiras, T\'Z:'l 'CH choat, non a vocali, Hebraice autem
scribuntur
isboseth Ncquc vero litteraj aleph. het ct ain pT^n, il Reg. v, 11 2V0^*iN, ibid, x, <>
; Nl"^. ;

pud veteres Hebrffios pro consonantibus usurpatcc ibid. XX, 2S n\j2 'C:\*^, ibid, ii, 8. continuo iod
;

rant, sed pro vocalibus ut perspicue declarat Hie- priorem litteram subscquente. Graece, ut in vulga-
onymi prcBsens adnotatio, qua staluit aleph. hcth. tis est exemplaribus, Xetpafji., 'Ittwo. 'Ipa?, 'IcSo-
t ain dightongum constilucre cum iod sequenli tOe.
1 quatuor jam dictis nominibus Hehraicis. Hinc ^ Ms. noster, itemque editi veteres Miphiboseth :

vanescunt opinationes quorumdam hodiernorum Grflccam scripturam impressa lectio repraesentat.

ramrnaticorum, quibus visum est quamcunque De subsequenti vocc Maana, quam appellative ac-
ipthongum ex Hebraico exsularc idiomatc. He- ceperint LX.X, ipsi et Latini interpretcs, vide Mar-
r.-easnup voces a consonanti semper littera, non tian. adnotationem.
vocaii initium ducerc. Jam quod spectat Grajcas J3
Madna
* rcquies Nomen istud interpretatum
iphthongos quatuor nornimum supra positorum, legitur tam in Graico quam in Lalino nam pro
;

on facile apparet hoc ita cssc, ut Hieronymus HebcTO nn;"2S, /?m?m/(/(a. Septuaginta reddunt =•;
iatatur, nisi forte in vocc lliram, qua? apud Gr<E- Oj-Tta; vel OjT'!av id est in sacrificia vel sacrifx-
09 legitur Xitpia. Alia namque nomina Graice cium llieronymus autem,52CM^ sacrificium ;Pagni-
:

^guntur absquc diphthongis, 'liooTOj. "\z-.uA, nus, ad requiem. Quod (luidem ox cxquo respondct
\rz'j% Vcrum inspectis diligenter LXX Intcrprc- interpretationi hujus loci in vocc Maama. Videsis
ibus docemurnomcn Hisboseth scriptum essc cum II Reg, xiv, il. Mahtian.
iphthongo in manuscripto .Mcxandrinoll Rcg. ii,
rel li(jyrium ctc. Editi, vel lyncurius manu-
^ :

0, KUoo^Oa-!, Eiehoslhai. Ex quo salis liquct CcC- scripti autcm codices lcgunt ut nos posuimus, ligy-
cra nornina Hebraica similiter per diphihongum rium nec incongrue, A'.Yjp-ov cnim, sivc AiYJp-ov
:

t fuisse scripta antiquitusapud Gracos ;idque vc-

gcnus est lapidis, cx Joseph. de Anfiq. Jud. Mar-
ius comprobatur cx voce Jabes qu.T3 'la"U passim
av.
cripta, in eodcm M. A. legitur cum dip^(!ioPL'o —Vorius im ms, nostro ligurium vetcrcs editi :

aoi'.;. Denique notum est eruditis vocalcm i,

hincurium scrihunt. Sed ^.jYxojpf.ov T,).£XTpov dixit
t diphthongum f, indifforenlcr fuipse usurpatas llcsychiiis tainctsi vulgo ciMn linrurio clectro, li-
im apud Grt-ccos quam Latinos illoquc usu ro- :
gurium liipidcm, sivc gemmarn majoris pretii ve-
-pto 'Ittwo ct 'I,:a; et lv'pa; promiscua scripta leres ipsi confundani. Vide quor! adnotamus in
iisse. Mautian.
cpist. G'i, nd Fahiol. num. il.
— Nuilas in Hebraica lingua diphthongos pro-
 m S. EUSEBII HIERONYMI.
Ohiada ', ipse cognoscit. Aelam (Apud LXX, vi), ante fi

Orcn {Areuna) ira. Thebes, fuerunt in ea, sive fa- res, sive vcstibulum.
cta mca. Adadezer (Adurezer), decorur
II
Thalme (Tholmai) sulci. auxilium.
Cesphab ^, /.'.Oo^tpojxov.
Thecue, clangor, vel tuba sive Adorram, generalio excelga
Racha, quadriga, sive cursus. percussio. sive decor excelsi.
Iloboarn, laliLudi) populi.
Thccuites, tuba ^canens, sive Ano (Apud LXX, xii, 24), dolo
Ragai (Rogel), tristes, vel dcor- buccinator. eorum.
sum. Theethim {lu Ilebr.' xxiv, Asa toliens, sive sustolleas.
6),
Ragalim {Rorjelim), pedes.
inferiores, vel subter, Avan ^. subvertit eos, sive u.
Rapha (.(rapha) sanitas.
IIa?b nomina, qux posuimus per vens eos, vel fons.
Ribai, judicantcs.
litteram T, aspiratione addita Anacim, non est innocens.
S sunt lecjenda. Anani, gratificatus raihi, siv
Saphatia, judicans me. U donatus mihi.
Sion, specula, vcl speculator, Uria lux mea Dei. Ahab, frater patris.
sive scopulus. Usi, festinans. Asuba, relicta, vel deserta.
Samoe {Samuaj, auditio. Urchi (iDlx), longitudo mea. B
Sobab, convertens. Usathi, festinante me. Bcthsabcesfilia" juramenti.pe
Soba, sccta, a sccando, non a brevem primam syilabam legen
sectando.
DE REGNORUM LIB. III.
dum est.
Susacim ^ gaudium cilicii. A Benur, filius aerius, sive filiu
Siba, egressus venit. kh\SA\{Abisag), pater meus su- ignis.
Saraia, princeps Dominus. perfluus ,sive patris mei rugitus. Bethsrmes, domus solis.
Sobach, convertens te. Accherethi yCerethi). inter fi- Bethanam, domns gratiae, au
Sunera, coccineum, sive ele- ciens, sive dissipans, vel demo- doni.
vans. liens. Basamath, ° delinquens (Al<de,
60 Sabe, saturitas Amasa populum toUens, sive relinquens).
Sadoc, justus. levans. Baaloth, ascendentes.
Subi, converte me. Asor (ISX), atrium. Bul, germinis.
Sia {Sira), indigentes,sive dor- Azaria, auxilium Domini. Booz, in fortitudine.
mitantes. Ahia, frater ejus vel ubi haec ?
: Baraza {Baaza), in egestate
Subochai,condensam,sive fru- Ahisar, frater meus princ«ps. sive veniens ad faciendum, ve
tetum. 61 Adoniram, Dominus meus hauricntes.
Et super hoc,quid nobisvidea- excelsus. G.
tur, in Hbris Uebraicarum Qux- Abda, servus e.jus. Cave (Coa),patientia, sive clan
stionum * plenius diximus. Arobboth {Aruholh) cataractae. gor tubae.
Samai ("'yD'^:^), ibi mihi, sive Aser {Epher), suffossa. Carmelus, tenellus.aut moUis
audiens. Ahilod, frater meus inclytus. sive scientia circumcisionis.
Salmon, umbra virtutis. Avoth, gloria, vel jrrxj/, .;. Hucusque per C simpticem litteran

Sarai, princeps mea. Argob, maledicta sublimitas. legerimus : exin aspirationead

Salech {Seleck), egrediens. Adoniram, Dominus excelsus. dita legendum est.

*
Ohiada. ipse cognoscit. Gavc, lector, inconstan- A inter iteratum nomen Adoniram proclivique lapsi :

tiam prioris auctoris hujus operis, qui eadem vcterum librariorum oraissa sunt propter eamden:
prorsus nom.inalegit ac interpretatur multis diver- vocem bis positam sub una litterra A.Id genus er-
sisque modis, sicut nomen Jo/rt(/a, hic leeit Okioda, roris frequens est in omnibus libris, Graecis ac
quod supralegebat in littera I. Joadaks. Jodahe Latinis, ut alibi a nobis obsorvatum exstat. Mar-
Joiadake et post Okiada legit Oren quod antea TIAN.
:

^/•cwttasscripserat. Martian. —
Septem quae hinc subsequuntur nomina, us
•

— Idem ms. noster, Obida. Martianajus ipsum que ad alterum Adoniram neque in ms. nostn
esse arbitratur Joiada. habentur, neque in editis ante Martianaeum libris
—Perperam hactenus editi Gra^co vocabulo XiOo- Ipsum utii|ue .idoniram, quod repetitur, fraud
<7-pwTovaddunt sive cursus qua) nos vorba ad sub- fuerit librario, ut oculo properante, intermedi;
scqucns noraen fJar-Ziafe, ad quod perlinent ad ti- praeteriret ; quid vero causaj esset, ut iisdemlitt'''
dem ms, nostri transtulimus. Et vero jiavimodum, ris repetercntur, non video. Faciie Adoram alti

quod Grajce XtOojToojxov dicitur Respha utcunquo loco scribendum est, nam et hoc nomine appell.A

exponi possc intclligo, taraetsi malim rrt7-6o?iem in- tum Praefectumillum tributis, textus Scripturarun
tcrprctari cursus vero omnia non potest. Contra
:
docet.
Hackab seu Recab optime reditur quadriga aut Avan subverlit eos etc. Apud LXX, cap. xii
"

currus, et curru vectus, ex quo et citr.srts inlclligitur 2'i,legiraus Naanan, forte idem quod praesens
Fortassis autem currus, non cursus ab Hieronymo Avan Similique norninum corruptela post pauc
scriptum cst. B Positum, videtur .4hab pro .4hinadab, Martian.
^ Susacim gaudium cilicii. Pro Sesao in exera- —
Conjicit Martian idem esse ac ISaanan, Gra?
plaribus LXX. Translatorum Susacim lcgebatur, Naavav, Hl Reg. xii. 2.'r.

ut 111 Keg. zii, 2'i, ubi adhuc superest i:o'jTay.(|j., ^ Betksabee. fiiia juramcnti, etc. n2 bath sim
Susacim auteni idcm nomen essc, quod Sesac, in- iol \n ii\e.d\o,-f}liam signilicat : n^i belh autea
tcrprctatio ipsa nos doccat nam utrumquc npmcn
; cum dicitur d()»iMs. llaque ex Hieronymo syl^'
?V)(/

Latiiic dicitur gaudium ciiicii. Vide litterram S. in laba brcvis erit sine iod, ct longa cum eodem
III Rcgura Yolumincsbquonti Martian. Vide supra vcrbum Bctksabce. Martiax.
— .Vlraonet Martian, idem nomen esse cum Sc- 8 Videlicet Batk
fiiiam. ul uxorem Uriffi netet
sar Ilebraic.ni absque iod, nam, ut supra ipse Hie
' /•:/ snper hoc, etc, Non exstant illi libri Quav ron. admonet, uii producitur ^n'2'' sempcr dinm:
stionura lIol)iaicarura, quarura hic rccordatur S. inlcrprclatur.
llicronyraus. Martiav. - Bazanmth delin/juens. Mss. aliquot vetares
— Vide qu;u do hiscc libris iu gcnorali Pi\Bfa- Bascmalh, dcrelingucns ; sed alia intorprctatio reti
tione diximus. num. 28. nonda. quia propius accedit ad vocem Hebrsani
'^
Adoniram Deminus mcus cxcelsus. Dosunt in CCS, Asam qua-" significat, (f«'//(7«ir Marti.^n.
editis libris omnia isthaic nomina, qua; clauduntur
 LIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS. 866

ihalacad 'Chalcol pascens, tloneabalh, rurtuin lili.T. N

,

Gonath (GJ/u'//i'.arrogantiatua, Nephaddor,dispersa generalio.

> nutriens.

hortus tuus. Necna, imago.

Ihainos, conpregatio, sive quia vel
Geezi 'Ga:er), pra;ruptum'_vi- Noisoth, statio.
"ectanti, vel palpanti.
dens, vel vallis visio. Nabaoth,conspicuus,vel scssio,
:hari(h, divi«io, sivc cognitio.
Gir yOern}, divisio,vcl pr.Tcisio. sivc cxclusio.
Ihanaan, erubescens, sive ne-
iator. Gozan, tonsio corum, vcl lorli- Nadab, sponte.
D tudo corum. Naama, dccor.
\% Dachar(.4/)i/fO LXX, iv, 9\ 63 Gabc, collis. Naamani ^, dccor doni mci.
npuncentes. Godolia, magniiicus Domini. Ncsib [Apud LXX, xvii, 28),
stans.
)ardane Dorda), gencratio co- I
Namsi,tangenis,attrectans,sive
tionis. Isabel, cohabitarix, sive fluxus
Jabir Apud LXX, vi, 61, oru- palpans.
vanus.
lum. Jacomam (Jactnan), ulciscitur.
lui '. pulchritudo. 64 Omri (.-Im/^j^crispans mcus,
populum. velmanipulus mcus.
Jamascus, sanguinem bibens, Jair, illuminavit.
propinans. Oza {Apnd LXX, xvi, 9 {Osa),
Jachon [Jarhin), pra?paralio. robustus Domini.
E Jcroboam.dijudicans populum,
Esda [Apud LXX, iv, lO), mi- Oldn, destructio, sive diverti-
vel dijudicans super nos
'''.

icordia. culum.
Jcssai, insulse sacrificium, vel Tria nominajiux sequuntur per ex-
Ezraeli {F.x,raila., semen Dei.
holocaustuni. lcnsam litteramproferenda sunt.
!lmori (.4rrt£)rr/irri},amaricantis,
Josia,cujus cst sacrificium Do- Og, congregans.
loquentis.
l

mino, vel salusDomini, vel forti-

Ophir,infirmans.
^srai [Apud LX.X, ii, 12), indi-
tudo Domini. Obedia {Abdias), serviens Do-
a, vel orientalis.
Jeu, ipse, vel est. mino.
Kzaion (Hexton) visio.
Joram, qui est excelsus. R
nisque per E b"evem litteram :
Josaphat, Domini judiciura. Rei, pastor meus.
exin per extensam legamu'<.
Jemla, plcnitudo, vel circum- Ramoth, visio mortis.
F.li, Deus mcus, sive scandens.
cisio.
l*]lioreph, Dei hyems) Razon, mysticus, vel sacratus.
L Rabaam, impetus populi, vel
Eri meus.
('"^y,, vigil
Leben, ajdificatio, vel candidu. latitudo Roboam populi.
Elon, .\ulon, de quo plenius in
lumine Locorum diximus *. M S
Ethan,robustus^.siveascensu3. Mageddo, cccnacula cjus. Sunamith,quicunque morietur,
Eman, accipiens, vcl formido Maacha, percutiens, sivc per- sive mortificata.
rum. cussa. Sisa, tentatio, sive farinaceus.
Kthanim, robustorum. Maces, dc finc. Saalabim, aggravans intelle-
Esiongaber, voluntas, sive con- Miiol,chorus, vel plcnitudo ". ctum.
ium, tristitia) confortatae, vel Merab *, de multitudinc. Soca {Socho), ramus.
venalis. Malathra [Apud LXX, vi, 5), de- Sartham {Sarthana), tribulatio
Ela, maledicta, vcl ipsi. spiciens, sive divisio. eorum, sive demolitorum, aut
Esaion (*V*n), voluntas, sive Mechonoth [Apxid LXX, vii, /(3), coangustantium.
nsilium rnceroris. fulcra quae Graeci jiajE'; vocant,
:
Sion, specula, vel mandatum,
Elia, Deus Dominus *. id est, j-oOiaaTa. sive invium '".
Elisae (EUs€us\ Dei mei salus. Melloth, pienitudo, sivc adim- Saba, captiva.
F pleta. Sathan, contrarius, sive adver-
Felelhi, admirabiliter. Machaia (Michceas), quid hic ? sarius.
Fadaia ^, redemptio Domini. adverbium loci, sive quis domi- Suba, incensa, sivo convertens.
G nabitur. Sadada {Sareda), latus ejus a :

Gaber, vir, aut juvenis.vcl for- Mosae, salvificator, sive a sal- latero, non a latiludinc.
s, sive viriliter. vatore. Sarua, lepra.

' Ihii, pulchritudo. Vocem hanc Uui, sive Din, A. ^ Dijudic.ans super nos. Duo mss. codices, vel
xta nonnulla cxemplaria mss., invenire mihi non dijudicans super nos. Martian.
uit. Mahtian. —
Ms. noster. Vel dijudicons stipernis : duo alii
— Videlur depravatum ex Hebraico "'"';, pulchri- penes Marlian.Tum, supernus.
io. "
Idem ms. noster, Vel dc pleniludine. E\\n6o. Me-
' In volumine Locorum diximus.
Consule I"brum rab cum sua expositione omittit, quod et vcteres
corum in littcra A de Numeris ct Deuterono- vulgati ignorant.
io Martian. yjerub, de mulliludine. Mcrab, prffitermissum
*•

—Ad littcram A de numcnset Deuteronomio. in cditis legitur in llcbneo cap.in, 8. Maiitian.

In quodam Komano ms. ambustas pro robustus
•"
" Vctercs editi, ISauman, decor Doni mei Ms.
gi. Vicissim doctissimi viri, quos intcr Antonius nostor alteroe duobus hisce nominibus pr.i-lcrmis-
ipustinus, pro asccnsus malunt accensus, qua; so, ila in unum coujungil, Naamn, dccor doni mei
)idem conjectura laudalrc alteri lcctioni suppetias
roctissimc si Naamani soripsisset, \r2 quippe man,
-ct verum Ithan "jn^x, proprie vnlidum, aut
;
doninn intorprelalur. Atlamen ex hoc ipso crrore
verurn sonat, nec licct Jib 'wx, igne, aliquid com- inlclligas, ^Saamani exposilioncm hanc csse opor-
inisci. Tamen ncc mihimct ipsi arridct imprcssa tcre f|uam rcstituimus dccc-r doni mei, non ut
clio a.wnsus rcscrilcndum lorla?se cst acccssus,
; Mnrticin. logit dccora duntaxat.
•jir^N Ethon sive Ithoii, nccessus, inyressus : unde "* imo sivc in unum lcgilur in m'. nostrn. Etvcro

l^^n^xn "^yc porln accexsus intorprctntur. nccrvvs ot Ivmulus, ac plurium rcrum rongories in
* \'eriu3 in libro contra Joannem Ilierosolyin. }] unum, '[•''j» Sion vulgo exponitur. G.Titcrum obvia
im, 2 Elin:<, infjuit qui interpret.itur fortis
:
'.
ill.a inti.Tprclatio .<;/»^r?//.7'. S. Ililarius in P.=al, cxxiv :

imini. « onim Sifin mons. Loquatur inter-

S[)CCulalio esl
rFndaia, redcmplio Domini. Nomen Phedaia non [irolationcm hanc llcbraica lingua, quadictum est,
,'itur hoc loco, sed libro quarto Regum, sicut
et inons Sion mons speculationia est.
luentia charactere Ualico distincta. Martun.
 8&i S. EUSEBII HIERONYMI. 868
Sesac , byssus ^
cilicii, sivc Zamri (Zambri), iste lacessens; decor regis.
gaudium cilicii ^. vel amaricans propric enim
: .Vnamelech, respondenti regi.
Sichima, humerus. nomen ab amaritndine figuralu m Abisa voluntas mea in
'',
ea.
Semeia, audiens Dominum. cst. Asaph colligens.
Somcr, cuslos. Zava, iniquitas. Arphad, sanans, aut sanatus.
Sali (Saldi), missa. Zabadia, dotata Domini, Anei (/l«a,numquid commotus
Sophar {Apud LX.X, i,x 28), dis- '
est?
sipare, dividerc.
DE REGNORUM LIBRO IV.
Amos, robustus.
Sigub, supertollerc. A Ararat, Armenia, vel mons con-
Sareptha, incendium, sive tri- Ahiel {Ahia), vivens Deo, vel vulsus.
bulatio panis. videns Deum. Asaradan,vincens,vel exacutus.
Sidonia, venatio inutilis. Abiram *, patri excclso. Arus (y"nN;, incisa, vel aureus.
Saphat, judicans. Azacl, visus Deo. Adaia, testimonium Domini.
Sedecia, justus Dominus. Adad, patruus, vel patruelis, Ahicam, frater meus surgens.
aut testis. Asaia, facientiDomino.
T Aazia (.TiTnN Ochosias) appre- Achbor, mus.
65 Taphat, parvulus vcnit. hendens Deum, vel fortitudo Do- Aars, sol.
Thamach, respondet. mini sive fortitudo ejus. Amutal, calefactus ros.
Thabremmon, bonus ad viden- Abana, lapides ejus. Avil {Evil, stultus, insipiens.
dum, sive bona sublimitas, vel Afhnlia, tempus Domini, vel B
bona visio eorum. tempus ejus, sive temporalis Do- Baalzebub, devorans muscam.
Ihicusque per T simplicem litleram mini. Baalsalisa, habens tertium.
legimus : exinaspiratione adclita Aramaththai {Aynathi) dejiciens Badacar, venit compungi.
leyendum est. {Ms. dejicies) eum. Bethagan ',domus horti.
Thanach, respondet. Arnon, lux eorum, vel arca liethacon, domus sculpturae. '

Termad {Ms. A. ix, 18 , aep- moeroris. Basan confusio, sive pinguedo,

jxaO), exploratio redemptionis. Ammessia {Amasias), robustus vel siccitas.
Thafisa, claudicatio, sive re- Domini, vel populus elatus. Bedec {Apud LXX, xii, 5 in-
missio vitae. 66 Aphec, continebit, vel ap- stauratio.
Thedor, paxillus. prehendet. Banada {Benadad), filius deco-
Themor, (lan in flebr. ix, i8), Amia, robustus Domini, vel rus.
Smjrna. populus Domini. Baladan,venitsibimetjudicans.
Tharsis, exploratio gaudii. Amathi, veritas mea. vel vanitas pro semetipso.
Thaphnes cooperte signum,
, Azaria, adjutor Dominus. Basecath, adipem.
quod significantius Gra;ce aojjTj- Assith {In Heb. xv, 5), libertas, Bethim, domibus ^
;xov dicitur ^.
Argob, maledicens excelsum. G
Thersa, placens. Ariel {Arie), leo Dei
'>

Cabalaam {Apud LXX, xv, 10

Thebni, palea mea. Asor, sagitta luminis. pra?cipitavit.
Thesbi, captivans, sive conver- Aaz (TriN), continens, aut com- Cadesim {Apud LXX, xxni, 7..
tens. prehendens. commutati, sive efTeminati.
Z Ala infirmitas {ms. intinitas). 67 Caree, calvus.
Zoeleth, tractum, sive protra- Abur {llabor), livor aut vulnus. Hucusque per C simpliccm litte-
ctum. Asama {Apud LXX, xvii, 30), ram leqerimus ^^ ,exinaspirationt
Zabud, fluens torris, quem vul- delictum. addita proferendum est.
go titionem vocant. Adramelech, stola regis, vel Chabratha ",electio : superhoc

' Sesac, bxjssus cilicii,

elc. De Sesac jam diximus A siba, ob pronuntiationem ni fallor, veterum libra-
quod apud Septuaginta Translatores hoc loco lega- riorum, qui audientcs Ephsiba, putabant se audire
tur Susacim. Martian. Esiba cum b propter afiinitatem sonorum in
,

^ Allera hffic expositio sive

(jaudium citicii,in ms. illis consonantibus. Ca^terum solcecismus est in
nostro, et vulgatis ante Marti'ana;um non ost. interpretatione jam
dictai \oc\s EphsH)a, tara in edi-
^ Gnjice ajjjTjixov dicitar.
Raro invenies Gneca tis libris quam
in manuscriptis legunt enim prc- :

nomina in pr<Tsenti opere qua; pure edita leganlur : nomen masculinum tertia? personas singularis.
hic enim cditi legunt tT[jt.T,£tov pro a-iaaTijjLov, quod voluntas mea in eo : cum ex affixo Hebra^o feminino
restituimusad finem omnium manuscripturum co- n in fine vcrbura n2-i"2n llapsi-ba necessario
dicum, ubi scriptum est CVCCllMON vel ClCCII- interprctari dcbeamus ro/i/^/fl.t mea in ea. Martiax.
MON, aut CKGICCIIMON. v,jjcrT,;xov porro aliquid — Ila ms. nosler, et vulgati quoque vctcres, in
amplius significat quam aT,[ji.£Vov, quod est nudum quibus falso asserit Martianffius, non sine soloeci-
et simplex signum unde Zj!T(jt,;xov propius accc-
: smo esse in ea pro eo. Verum pro Abisa legendum
dit ad voccm IIebra;am laphncs. Mautian. Aphsiba, ipsum Hebraicum etymon riZ"!*!", Graeca-
— Veteres cditi, CTT,;j.E'tov bono quidem sonsu, : que lectio 'A'V.oa, interprctatio denique ipsa. ma-
sed renucntibus mss. Esl autem Xj!tc7Tj;aov symbo- nilcste domonstrant. Vide infra ad vocem Ephsiba,
lum,signum ex condicto, cujusmcdi ca sunt,quibus '
BcthaQan, domus horti, apud Septuaginta Beth-
milites utuntur, vocalia, ct muta, fjan cap. ix, 27 Martian. i

* Abiram, patri c.vcelso.

Noinen Abiram legitur
libro praicedenti Begum cap. xvi, 34. Martian.
— In Hebraico "ran^l. Graec. paiOviv.IV Reg. ix 27.
^ Bclhacon, domus sculpturiV. In plurimis codici-
^ Nomcn Dci, quod Martian.
omiserat, ex nostro
B
bus mss. Bethacon, domus scutpturu' Ubi Icgantur
ms. ac priscis cdilionibus, ipso cogente Arict cty-
nomina islha^c corrupta, nondum inveni. Martian.
mo, supplctur.
^ At)isa, voluntasmca in
—
Voteres editi Bcthcacon. i\lox ms. noster Bfl-
ca. Corruplumcst noracn sasan pro Basan.
istud Aljisa, ut cx significatione scu inlerprcta-
Bctliim, domibus. Heronymus DTIS Bethfmin-
'•*
.

tionc liquido apparet, non cniin Alnsa legendum

tcraprctatur domunculas, cap xxiii, 7 Septuaginta
est, sed Apbsiba, quod s;ilis innuunt Gro^ca cxcm-
pro Bclhira. legunt Chittiin. M.\nTiA\.
plaria in quibiis scribilur '.VJ/iSi ct ^^'IvfA. Ile-
braioe est niii-Dn hhaphsiba idque Laline dicitur
—
Vidotur Martianieo csse DT^ IV Reg xxiii, 7,
;
pro quo LXX yt":\'\x.
votuntas mea in ea. Eadem vox infra occurrit sub ^^ Verbum lcgcrimus supplet ms. noster.
Uttera E, ubi etiam editi legebant Ebsiba pro Eph- " Qhabratha^, electio Consule Questiones Hebrai-
39 LIBEll DE NOMINIBUS HEBRAICIS. 870

1 libri3 Hebratcarum Qujeslio- qui est memor. mathematici asserunt.

\im plenius dispulatum est.
• Jozabad, Domini dos, vel qui Moloch, rex.
Charith Apud LXX, xxv, 23 est dotatus. Mesthi [apud L.XX, xxiii, 13),
,

)ncisio. Joaaz, ubi cst retinere? vel Do- variotas.

Charan, ira, vel foramen. mini rctenlio. Mageddo, dc tentatione.
Chomarim (,4pMd LX.\,x.xm, 5), 6S Joadina {Joadan), Doinini Mathania) donum Dei.
ditui. dclicata, sivo qusc est delicata, Mechonolh {Apud LXX, xvi,
E vol tenella. 17), fultura3 : quas
'^iif.^, vel
Ezer (Tt:), scparatus, sancti- Jactel (Icctehel), ccDtus Dci, vel •J-oOi;jLaTa possumus dicere.

catus. auxilium Dei. Masscphath, speculatio, sive

Elchiau, pars Domini. Jona, columba, vel ubi cst do- contemplatio.
Ephsiba (n2'iTn) voluntas mea natus ? sivc dolens. Mcrodach, amaritudincm im-
1 ea*. Jachalia, fortitudo Doiuini. miltcns.
Eseliau(*.TSi*N;prope Dominum Joatham, consumraatus, sive Mamzamaroth {In llcbr., xxv,
3t. perfectus. 14), tridentcs, vel fuscinulae, quas
Ennam, ecce haec sunt. Jczecia, apprehendens Domi- Grajci ava)>Tj;jt.7:Tr^pa>; vocant.
Eennathan {F.lnathan\ ad dan- num, vel forlitudo Domini. N
;m, sive Deo dante. Joahe, ubi est frater, vcl Domini Naboc, propheta vel prophe-
ualuor nomina ^, qux sequuntur, frater, sivc factura fnitris. tans.
pcr extensam lilteram -profera- Jothaba, pcccantes in ca. Naaman, decus sive commotio
mus. Ididia, amabilis Domini, vel corum.
Eloth (n'S'N;, arielis signum, amabilis ejus. 69 Nergal, lucerna ucervi.
el arietatio. Jeremiahn, excelsus Domini. Nabaaz prophetavit tunc, sive
'•*,

Elam[Ela , Dei populus, vel Jezania \Jex,onia$), audiens, sessionis initium.

ro foribus. vel auscultans Dominum. Noesthan, aes eorum.
Elia (n'SN Dei Domini. Joiacim, Domini resurrectio, Ninive, feta, sive germen pul-
Eliacim, Dei resurrectio. vel Domino suscitante "^, sive qui chritudinis, vel spcciosa.
Esaia *, salus Domini. est consurgens. Nesrach, fugitivus tener, vel
F M tentatio tenera.
Farfar. fodientes, sive dissipa- Masaa {Messa), onus, sive as- Nechota {Apud LXX, xx, 13),
lones, vel talpae. sumptio. styracem ejus, vel aromata.
Ful, ruina, vel Ciidens. Matthan, donata, vel donans. Necho, percussi.
Faceia, aperiente Domino, vel Manem, consolans. Nabuchodonosor, prophetia la-
assumptio.
ris Manaa {Apud LXX, viii, 2 ; et
gunculae angustai, siveprophetans
Falasar, cadens princeps, vel consolatio, sive
.XVII, suepe), mu- istiusinodi signum, sive sessio in
adentem principem. nus, aut sacrificium. agnitione angustiae.
Farurim, conscissi. Medon ^ aquae corum. Noostha, aes ejus.

Fasee, transcensus, sive trans- Mocchota (nmDa Chtda), plaga) Nabuzardan [Al. Nabuezardan]
;ressu3. ejus. prophetavit '" palas, quaeventila-
Fadai (Fadaia), redemptio Do- Mochotb, plaga?. bra vulgo nuncupant, sive prophe-
nini. Marodach, amara arrogantia, ta alieni judicii.
r sive contentio. Nathania, dantc Domino.
Jeblaam, absorbet. Messalem {Messulam), reddens, R
Josabe, ubi est saturitas ? vel vel reddita. Rcchab, ascensio, sive excelsa.
Jomini saturitas. Masena, secunda. Ramalia, excclsus Domini.
Jodae Joiada) Domini cognitio^. Mazaroth (Apud) LXX, xxiii, 5), Raason(/?a5m),cursus,vclcom-
Jozachar, Domini memoria, vel ^wo-o'.; ". quas duodecim signa placitio, sive placentia, quam si-

las in Genesim cap. xlviii, ubi S. Doctor dispula- A. ad Fabiolam, num. adnotatura est. Pro ^w-
19,
•it de Hebrwo Chahratha, et Ilippodrrmo LXX In- oio'.- Victorius ferme cum
rrs. nostro ^tootov. Ve-
erpretum. Martian. teres Glossae Zojoiaxfjv, qui est circulus in quo
In Qu.-nstionibus iii Genes. cap. \lviii.
'
duodecim signa, Atquc ipsc Hieron. modo laudata
* Veteres vulgati Ebsiha, et longe corruptius in epist. Mazuroth, hoc cst Zodiacum circulum, etc.
'0 pro en. Vid. paulo superius Abisa. '*
Sic lego, nullusque dubito, huno esse Nebahax,
' Quatuor nomina. Quatuor tantum nomina per IV Reg. xvii, 31. Ilebraice tnn: Nibchax, scribitur :

'xtensam litteram proferenda reccnsu't Hicrony- penes LXX in-Alexandrin. cod. .NaiSa?, in-Com-
nus otsi qiiinque legantur tam in editis, quam
; plut. N'.6/.a; HevKorum sive Colchorum Dei no-
n libris manu exaratis. Si conjecturis trihuatur inen, quod interprelatur remotus videns ex iTH^iJ :

ocus. nomen Esaia redundat, quia incipit ab lod, scilicet snl, qui lustrat ex coelorum sublimitate ter-
lon adj Aleph sicut reliqua quatiior, qu<e propterea raruni spatia. Ipsa (juoquc auctoris nostri exposi-
ler extensam litteram proferenda monet tliero- tio ita lcgendum pcrsuadet niinirum Nabahaz a
:

ufnus. Martian. N13 prophetavit, et 7N, tunc, nullo negotio deriva-

* Videtur Martianaeo redundare nomen istud tur. Marlianffius tamen Nabat legendum auturaat,
'-'soja, tum quod ab lod non ab Aleph, ut
littera, aut Nabax-.
niperiora, incipiat; tum vco quod quatuor dun- — Nuazafj proplielavit tunc, etc. Corruptum esse
:axat nomina per cxtcnsani littcram Ilicronymus nomen Naazab ostcndit ipsa interprctatio, quae
proferri dixerit, non quinque. optime convcnit dictioni Nabat : N22, Nibbu, enim
Ms. noster, cum editis pridem libris, Joiade.
•''

t> significat prophetavit. Melius laiiicn legerctur yVatrtx

" Idem ms. vd Domini suscilatio. Veleres editi, nl n2j naba, prophelavit ; et ~N ax, significaret, tunc.
el suscitatio dumtaxat. Martian.
"
Medon, aqu:v. corum. Medon. Gr.-ecc M/.oojv, id "" Nuhuxardan.... palus. Obscrvandum diligenter
',.st, Mcdorum cap. xvii, G, in Ilebraco ifD, Madai. fiuod tempore Ilicronymi /;a/«vulgo fuerint nuncu-
Martian. — Adnotat Martian, cssc ex Graeco M/,- pala3 ventHabra. It^fiue in Evangelio idem erit ha-
Twv, nuod Medorum gentem significat. Hebraice bens ventilabrum in manu siui, et ferens palum itj
1Q, IV Rce. .wii, 6. mamt sua. Martian.
» Alibi Mazuroht, et Mawloth, ut in epjst. 04,
871 S. EUSEBII HIERONYMI. 872
gnificantiusgraeci vIw/at, vocanL T. Ermon,anathema ejus,vel ana-
[{absaris, princcps cnnuchus, Thaphse, indignans,sive sessio thema mceroris.
sivc magister, aut major eunu- ofTondiculi. Eplirata, frugifera, sive equi-
chus. Tlieglath,transmigrans activa : dem viees.
Rabsace, princcps deosculans, signilicatione inlelligendum.quo He, ipsa, vel ista, sive susci-
sive mullus osculo. Gr;jece dicitur a-oi/.!i^ojv, id est, piens.
Raphes (Apud LXX, xviii, 17), alios transferens. Hctl), vita vel vivacitas.
volucres, sive cursum oris. Tharthach, subversio quam : F
Rablai,multum ha;c,sive multa melius (Irffici, dvaTpoTrrjV vocant. Fe, os a ore, non ab osse
:
:

Ruma, cxcelsa, Tharlan, turturem dedit, vel sive laqueus, sive decipula.
Reblath, multam istam, sive superfluus, vel clongans. G
multiludo. Thalasar "',
appensus princeps Gcbal, difiniens. sive distermi-
S. Thaasar, divitio?. nans,
Tecum (Thecue), patientia. Gimel retributio,vel plenitudo,
Sunem, dentes, vel coccinum, Therach (Ttiaraca), elongatus : I

sive varictas. sive ut nomen propriuin figure- .Jemini, dextera mea.

Samariam, custoditam. mus, Proculus *. Idithum^^^p.^^T^^transiliens eos
Sabath,requies,vel inlermissio, Thoph (Toplicth), protectio oris sive saliens"eo3.
Sir (T^d) ', lebcs, vol aula, sive gehennr. lod, principium vel scientia,
cjuam vulgo oUam vocant. Thoraphiin (Apud LXX, xxiii, aut dominator.
Saderoth, KzpiQoloi mffinia, vel 24), incendia sed melius imagi-
: L
porlicus publicae (Apud LXX, nes, vel figurK, quas Graeci [jlo- Lamed, doctrina, sive disciplina
XI, 15). vocanl.
p'ia);j.aTa M
70 Sabia, caprea, vel damna. 'Thanameth (Thaneumeth), con- Mem, ex quo, vel ex ipsis,si?e
sempcr.
Sela, solator. aqua.
Semath, audicns. 71 DE PSALTERIO. N
Saalum, rcdens. A. 75 Num, foctus,vel piscis,8ive
Salmanasar,perfectus vinculo, Abcssalon, pater pacis. sempiternum.
vel ad vinciendum. Asaph, congregans. R
Sapharvaiin, libri, vel litterae. Alepii, mille, sive doctrina. Res, caput.
Sechchothbanoth (Al. Socho- Ain, fons, sive oculus. S
thanoth), tabernacula,vel umbra- B. Salmoe ('^--Si'), [Al. (Salmon
cula filiarum. Baalpheor, habens hiavit, sive umbra oflendiculi, vei sentiens
Sennachrib, toUens, vcl levans habens os pellis, vel pelliceum, sive imagino fortitudinis.
deserta. Beth, domus. Samech, firmamentum licet :

Sobnast sedcns, vel rcvcrtens. Babylon, confusio. quidam erectionem, vel adjutot-
Saesdema '^.pestilens acr :quam C rium, sive fulturam putent.
(Irseci significantius dvsixocpOopiav Cades, immutata, vel sancta. Sade ^, regio, sive juslitia, vel
vocant. Coph, vocatio, vel avis sed ; venatio ''.

Sarasar,princeps tribulationis. melius excussio, quam Graici i'x- Sin, dentes.

Saphau [Saphcm), labium ejus, (ms. 'Ey.y.poT[ji.o'.) vocant.
/.po'j[j.a T
Sademoth {Apud LXX,xxxiti,5), Cedar, tenebrae, vel moeror. Teth, bonum.
arva, vel regiones. Chusi /Ethiops. Qualuor reliqua, quoe seqnuntur,
Saraiu, vinctus. Caph, manus, palma, vol vola aspiratione addita proferenda
Saphania, abscondit Dorainus, D. simt.
Domini,
vcl protectio Daleth, pauper, vel tabulae ^, Thabor, veniens lumen velve-
Omnia nomina,qux perT lilttcram vel janua. niat lux,
subdita sunt, aspiratione adclila E Thau, signum vel subler.
sunt profere7ida. Ezraites, semen Dei. Thalasar *,appendit principem.

Sir, lebes, vel aula, etc. Antiquis, ut vides, au-

'
A sonat, Fuerit olim in hoc ipso Nominum libro ad
laaerant quae apud nos ollx dicuntur. unde auti- hunc modum Sedepha, pcslilcnt aer, etc. Studio-
:

cocia cxsta, qua3 in aulis coqucbantur,diccbant ;id sus nonnemo ad libri oram adnolarit, Sedewa, nt
est ellxa. Apud Plantum Aul. 18 habcs aulam onn- pro hac vocc illam In Hcbrairo scribi indicaret :

stam auri. Mautian. cailigraphus vero hanc illi debere substituit ratus,
— Apud veteres aula pro oUa usurpatum docent altera expuncta, alteram corruperit.
grammatici. Hinc ct Aulularia Plauti ConKpdia •'
Nomcn istud tum sua expositione in nostro
inscribilur. ms. desideratur,
^ Saesdcma peslilens acr. Legc Scdema, quod * Votcrcs Proculum vocabant eum, qui, patre
cst singularc nominis Sademolh post pauca hic longius peregrinante, csset natus,
positi,nOTC; Sedciim autom idcin signilicut ac n2~'C* •'
Vide quie in epist. 30. n. 5 observamus.
Sedepha, et pDT^l' Scdrplion, aut Siddaphon quod ;
* Sadc, rc(jio, .^ive justitia vct vcnalio. Edili
Hieronymus lib. III Reg. viii 37, interprctatur malc legunt, veneraho .T^i* Sade enim non
vcl :

Corruptum aercni, id cst dvs,[j.ocpOop(av. Ubi vero signillcat venerationcm, sed venationcm. Consulc
sit Sacsdcma lib. IV Regum nequoodivinarc :nDTO* QucVst: Hehr, Hieronymi in Genesim cap. xlv.
Sadeptia Icgitur rap. xix, 2(). Mautiax. Mautian,
—
Quod Gra'ci dvs^xooOopiav, urcdinem, sive "^
Ms. cum vftteribus vulgalis vcncratio men- ;

corrnplioncm acris, vocant, Hebraice "nDTC/ scidda- dose.

fhon appcllatur. Saesdema quod Hieronymus legit,
•*
Thalasar, appcndH principcm. Nomina istbsec

ipsum vidctur n^TC", sccdcma, IV Rcgum xix, 20. g Tlialassar et Tliohcl non leguntur hodie in Psalte-
quod ibi iii Ilebinicis cxcmplaribns nDTk-',">'('t'(ft'/Li/(rt rio ; at cum manifcslc r.b a'irtorc Iuiji:s oporis re-
scribitur D scilicct in ^2, quai ojusdcm organi cst ccnscantur, necesse cst ha^c olim locta fuisse in
littera, couimulatn. Rc autcm ipsa sccdcpha legcn- oorruptis Gra^corum oxoniplaribu.-j.qua' hujusraodi
dum hic quoquc li^ci ost juxta llebmenm tcxtum. noniina propria repr;rsentarc potuerunt in titulis
ul quoquo modo pcsti lcnl is acris e\[>osi\.io cow^vuai Psalmorum. In IIobra;o lamen sa^pius legitur vox
sciendumquo ipsum sccdepha loco ex IV Rcgum Szn Thabcl sivo Thebel, quje orbemterrx signiQcat,
laudato ita scriptum esse pro scedema quod agrum Martian.
 LlBEEl DE NOMINIBUS HEBRAICIS. 874
Thobel, ofTerre. scensum. Ozia, fortitudo Domini.
\'
Eglaim ^Apud L\\, xv, 8 , vi- Oronim, foramen mccroris,
V'au, et ipse. tuli, vcl juvpnca".
Z Ezaon [In Hehr. i, I;, visio.
R
Ramelia, excelsus Domini.
ilebee, victinia, sive hostia. Tria nomina, qu3S sciiuuntnr, pcr
Reseph, ). tOojTpto-rov.
Jain, oliva, vel fornicalio, sive extensam proferenda sunt litte-
c. ram.
Uabba (21 In Ileb. :, -11), mul-
ta, vel multitudo.
)e alpiiaheto Hebroeoruin pie- Elamita^, ).'.Oo).oy'-ov eorum,
13 in Epistol ;i ', qiiani .^uper sivc coraparati, aut dcspicientos. S
itesimo decimo octavo psalmo, Elim {ihi supra apud L\\), Sorec", optima, vel electa.
sanctam Paulam scripsi, ;p?ti- esurips, sive delicicns, Sicera {Apud L.\X, v, ll),ebrie-
disputatum. Epha, resolutus, vel eHundens. tas.
DEISAIA PUOPilETA. Seraphim, ardentes, vel incen-
F dentes.
A Facce, aperiens.
lith {Ajat}, condemnatio. Siloa, missus.
Fud {Apud L\\, Lxv, 10), in- Sion, specula.
Rlamite, despicientes, sive
duite.
nparali. Sabath, exercituum,sive virtu-
isaph, congregans.
G tuni, vel militiarum ^
Gebim, fossa?. Samariam, custodiam corum.
rran, ira, vcl irascens.
Gozam, nux eorum. Suphir ^ irrilum.
.ne, numquid commotus est.
va [Aua), iniquitas. 1 Sobama, tollens altitudinem.
dramelech, decorum regnum, Jasub, * revertens. Sargan, princeps horti.
decorus rex. Jaas {Jassc), dimidium,vcl fuit. Sobnan, sedens, vel revertens.
serdan, vinculum cutis, sive Joach^, cujus est frater, fccd Sisaim {Sabaini), egrediens.
icii, vel exacutus. mclius conlitens.sive glorificans. Saron, princeps moeroris, vel
chor, turbatio, vel tumultus, Jerusalem ^, visio pacis. cantans tristitiam.
; perversio. Sarusar, princepstribulationis,
L
B sive elatio '".

[3 Barachia, benedictus Do-

74 Laisa, leo.
Sabaim, captivi.
Lunh, maxillos, sive gena:.
li, vel bcnedictus Dominus*. Sabe, captivitas.
Lud, utilis, vel declinans, sive
Sosra, in tribulatione.
utinam. T
Jaladan.veniens eam judicare. 75 Tabeel, bonus Deus.
lel, vetustas, sive absque. M Tanis, mandans humilia.
C Madian, iniquitas.
iitiorum {Cethim), concisorum, Magro (p15a), gutturi, vel de Z
3 plagce consummationis. fauce. Zacharia,memor Domini.
arthaginis, scrutationis. Machmas, ville tribu um, sive DE OSEE PROPHETA.
iyro, hsredi. dc tactu. B
I
nomina, quif
sequuntur, per Madabena, a saltu ejus. Beeri, puteus meus, vel in lu-
spirationem tegenda sunt. Memphis, ab ore. mine.
ihalane, omnes. Marodach, amaracontritio,sive Baalim,in superioribus, vel ha-
procacitas. bentes, aut viri ".
helciau (•nipSn), pars mea •'

ninus est.
Mosoch, capientes. D
D N Debelaim, palathae '^.

^imaon {Dibon) sufficiteis mce- Nabao,prophetia,veI venientes. I

Ncmrim, pardorum, sive apo- Jotham, Domini consummatio,
•eseth {In lleb. xxi, 10 , cal- statarum. sive perfectio.
io, vel unctio. Xinive, foeta, vel germen pul- Jezrael, semen Dei.
lodonim, patrueles. chritudinis, aut spcciosa. Jarib (larim), dijudicans, vel
E Nasarach, germen molle, vel te- ulciscens.
immauuel, nobiscum Deus. nerum. Jerebeel, judicium Dei '^ vel
lleale, ad ascensum, sive con- Nabo, sessio, vel superveniens. dijudicans superior.
In nostra recensioueSO.
Ms. Vcl benedicens Dominus.
^ ptuaginta, Isa. cap. xiii, 12 positum
; nempc estpro
IJebr.no ii2ls* Ophir, quod Hieronymus interpreta-
.Martian.-Eus mea pronomen omiserat, quod lur suo niore, obrizum. Martian.
13 editi ac mss. libri pari consensu retinent. '" Integrius puto ms. nosicr, sive
elatio angustiae.
Chrysostomus in Isa. cap vii MaTOjo -rf, E-
:
" Ilahcntes, aut viri. Addunt editi libri hocloco,
((.jv -^liu-.-r, iva— ;o'iY,
'f^ '/.f(t-%'. y.al r, o-.aYwvT;. licthabeu, domus inutilis, vel domus idoli. Idem le-
ih llefjrxorum tingua' convcrsatio ( maVim con- '
git codcx Rogius 1581. Abest tamen nomon illud in
iiOj dicitur, ct aiiendi modus. ar.tiquis ac melioris notaj manuscriptis exemplari-
Joach,cujus cst fratcr. Vulgata habct Vortc/iC pro bus ; ut et sequens additamenlum, Gomer, consum-
Vi. In Ilebr.To scriptiim
loahh est HNV cum mafu atquc pcrlerla. Martian.
h in finc, quod Scpluaginta legunt per
y clii, Idem ins. cum
vctustioribus editis, in superiori-
,t/. Martiah. Inis, vcl superiorcs, vcl hahcn/cs, etc.
- Noster ms. Joad, vitiose. '^ Vulgali absquc aspiratione. Ita
vero appellan-
Kusebius in psal. lxxv Sa/r.ii : ijlIv '{ip £?|JLr,-
turficuum,aut caricarum massaj. Vide quaj adno-
.-x'. slpT^vT; • UpojTaXr,;!. cl opa7'.; E;py^'vr,;.
tamus in cpist. 78, ad FahioL, inans. 40, et in J«-
|.'w enim pax interprctatur, Jerusalcm autem rem. cap xlviii.
visio
'' Jcrcljccl, jiidicimn Dei, ctc. In ms. Alexandrino
I'S. Iterum vitiose ms. noster, Sorec utlima LX.\ Interpretum legimus 'kpooaaX Jerohaal in
; vel ;

aliis 3xcmi)laribiis (Jr.-cris 'lipoooaiA Ilieroboam,

.Voces mt7?7jV/r»m Martian.-cusomiserat. Ospo cap. x, 14. Ilieronymus noinen retinet inter-
|lta depravant L.\.\ nonien Ophir ; in
B pretatum ex parte, (jui judicavil liaal. Texlus He-
l^yjo'.z '
, Xoj-iEip, aiit Ixr-i^.p. Isa xiii, 12. ' '

braiiis hodicrnus pro Jerobaal legit Sn'2"1X Arbeel,

\- Sophir, irritum. 'Post laborem improbum re- Syrus interpres ncutrum habct scd S\X-n'2 Uetfiil
E re tandem mihi licuit nomen Suphir apud Se- Bcripsit Arabs vero juxta, LXX Jeroboam. Puto-
;

a
Patrol. XXIII.
28
683 S. EUSEBII HIERONYMI. 884
Thobel, universa, uel vanitas. E. 0.
Themora consuramatio amari- Eliphaz, Dei contempus Oophar ("^E"."/), volans.
tudinis. Eliu, Deus meus istc, vel Deus Ophir ("''£'N), infirmitas.
Z. Dominus. R.
Zarda, aijalienatus valde. G Raam, visio, vel multum.
DE JOB. Gabis ^ (!n Hebr, et ^pud LXX, Rapdaim (In Ilehr. cap. xxvi,
A. xxviii, 18), altitudo confusionis. o), gigantes, vel medici.
AusitidijConoiliatrici ".Et supcr SiVC TTcTpoSoXo'.. Rathamim (ib. xxx, 4), juni-
hoc quid nobis videatur, in libris S8 (Gothan Apud \.XX,infinc) peri.
Ilebraicarum Qiucstionuni diximus applicucrunt eos. Fam, excelsus.
Asom (Apnd LXX, in fine libri), S.
I.
silens vel osscus. Saucacorum (Sauyiojv), canti-
Job, dolens.
Adad (//'2f/.),palruelis,vcl testis lenfe.
l.
B. Sophar, speculs dissipatio.vel
Leviathan, additamcntum eo-
Baldud, vetustas sola ^ speculatorem dissipans,sive spe-
rum.
Barachel, bcncdiclio Dei. culatorem videbo.
Buzitos, contcmpLibilis.
M.
Saba, conversio,vel captivitas.
Barad (Ibiil.), grando. Mazuroth (Apud LXX, xxxix, Sechui (Suliiles varietas. ,

Barachcl, benedixit Deum. 22), ^ojoiov, id est, signa horo- Satan, adversarius.
Buzi, contempsit me. scopi. Sui (TTi'»!'), loquens.
D. N. Senech, cymbalum *.

Dennaba (Ibid.), judicium fe- Naamathites, movens mortem T.

rens. Naamathi, decor. Topazium, bonum ^.

* Ausitidi conciliatrici. Non exstant ill.-E Quaestio- A. aliquod gemmoe genus significari putant in quam ;

nes Hebraicae in Job nonnuila tamen de Jobo in-

; rcm conFcr totum Jobi contextum c. xxviii. 18.
venies libro //c/*rfttca?'Mm Qmcslionum in Genesim * Scnech, cijmbatutn. Verbum
nii* Senech sigoi-
cap. 22. Martian. ficat Arabicc cymbalum. Martian.
- Pseudohieron. Prfcfat. Comment. in Job, Eli- ^*
Topauum bonum. 2*12 sermone Hebraeo dicitur
phux, cnim in Lalino Dei mei aurum sonat, Baldad, bonum non ergo secundum fidem elementorum
;

prsecipuus vetusla secreta. Sopliar, speculator, vel Topax,ium. significat honum, sed magis secundum'
buccina. sonum litterarum, etjuxta Philonis libertatem,qu
3 Vocem Ilobrffiam Labis Symmachus vertit -j-sp- nihil non sibi permisit in etymologiis. Martia.n.
r|[j.iva. Vulgata emincntia. Sed sunt qui ignotum

NOVI TESTAMENTI.

DE MATTH^O. Andreas, decoru^, vel respon- Barjona (njl' 1l),filiuscoluff

A. dcns pabulo. ba2. Syrum pariter et Hebraeuu
Abraham,patervidens populum 8® Alphajus, fugilivus, sed liar quippe lingua Syra filius, (
Aminadab, populus meus vo- melius raiilosimus, vel doctus. ]ona columba utroquc serraon
luntorius. Ainora, populus scitus, vel po- diritur.
Abia, pater Dominus. puli illuminatio. Bethphage, domus oris valliui
Asa, tolens, aut attoliciis. Abel, vapor,-iut luctus, autva- vel domus bucca;. Syrum esl,no
Aazia (OrJas), appreiiendens nitas. Aebrtcum.Ouidamputantdomui
Dominum, aut robur Doinini,vel Achcldaraa, ager sanguinis '. maxiliarum vocari -.
fortitudo ejus. Syrum est, non Hebraium. Bcthania,domus afflictionis eji
Aaz (/lc7i«^), apprehende. B. vel domus oliedicntia^.
Amon (TiaN •'l)2y),fidelis vel nu- Booz, in quo robur, vcl in ipso Barachia.vel bcnedictus Don
tritius : si tanicn ab Ai.r:pii littera fortitudo scd melius in fortitu-
: nus, vol bonedictio Domini.
exordium habclial: quod siexAiN dine. Barabban,filium magistrin:
scribitur,onusl ns intcrpretatur. Bartholomreus, lilius suspon- tri. Svrum cst, nonHebrceum.
Abin, patcr incus istc,vel pator dentis aquas, vel filius suspen- C.
meus est. dontis mc.Syrnm cst noracn,non Caiphas.invcstigatur, vel sag
Azor, adjutus. Hcbr.Toum. scd mclius vomens orc.
Archelaus, agnosccns leo. Bethsaida, domus fruguiu, vel Codrantos ^, caligo. vel ten
Amcn, verc, sivo fideliter. domus venalonim. bra?. Oucin nos per Q littera

Achcidama, agcr san(juinis. lt;i est, Spn

'
Accl B erat, clc. Vid. qua; in cuni locum adnotami
enim, sive hhacat Syriace.non llebraico, significat Origo est a n*!, ilomus ct Syriaco ;r, sive s:
aijrum, cL }r2~ dcma sanguinem. De Achct-dcma, aul xr-J (icmt ma.vilia. Prior aulem oxpositio videl
\c\ llbarck/ama vidc adnotationcs nnstras in Evan- derivari a p'2, domus c[ rc
os ol N*i, vallis :
'

gelium iMatlhan juxta Vcrsionein Italicara. Maut. melsi non lloltr.cum, scd Syrum nomen hoc s
- Lx his non
Origenes modo in Miilthaium ct Ouare alii verosiraiiius a^^ir.qnod est Syriaceo).-
hoiml. 37 in Lucameliu. .loan. li, 13, olxov Ttavov- TO'., deducunt, ut al> eo Iructu vicus appellal'
ujvinterpre'.atur,scd ct ipsc llicronyraus in Epit.ipii sicut el Olyiithus M.icodoniio urbs dicebatur.
Paul.i^ ISctphaijc villam saccrdotalium nia.vitla- '
Ita Syri Latinura nonien eirerebant ; falli''
rum et cap.2,?'// ^laltluvum Cum vcuisset Ucthpha-
; : onim Isidorus lib. xvi, c. 25 Quadrantem, sitn-
:

ge ad domum maxillarum, qni sacerdotum viculus ter Hebrijei codrantem.

Jo LIBER DE NOMINIBUS HEBllAICIS. 886

iadrantem dicimus. Jeremias, excelsus Doroini.

Gorbana, oblatio. Gennrsar, ortus principum *. Joannan^, cui est gratia, vel
Canan.Tus '::":), possidens, si- Gohennam, dc vailc funt, sivc Domini gratia.
!possessio. vallis gratuita. Isaia, salus Domini.
icusque per C simpliccm litteram Gctsomani,vaIlis pinguedinum. Iscarioth, nicmoriale Domini
scripta sunl nomina tfux Gr,Tci Goigotha, calvaria. Syrum est, quod voluerimus lcgere Issa-
si
per K efferunt : cxin aspira- 90 non IlebroDum. charioth ^, interprclalur, cst mer-
tioue aiidita leyendum, quam ilti I ces ojus. Potest autem dici et me-
littcram CIII viuant. 91 Jesus salvator, sive salva- moria mortis.
Chanani ':::\ ncgocialor, vel turus. Jericho, odor ejus, sive luna.
otabilis, aut ipse pauperrulus. it I littcrx servcmus ordinem, K nossuperjhtam habemus,
littera)})
Chorazain, hoc mystorium aspirationem II inplerisqucomi- et e.rccptis Kalcndis per C uni-
oum. simus licct
: cam Gramniatici ve>'sa c.vprimimus, unde conse-
Chanansi, negotiatores. non putcnt Ultene loco liaben- quenter hic prxtermissa cst.
D dam. Li

Diabolus, defluens Gri-ecevero :

Isaac, risus, sivcgaudium. Lebba?us, figuratum nomen a
citur criminator. Jacob, supplantator, sive sup- corde,quod nos diminutivecorcu-
David, desiderabilis, aut fortis plantans. lum possumus appeliare.
anu. Judas, confitens, sive glorifi- M
Danicl judicium Dci, vci judi- cans. 9^ Manasse, obliviosus.
t mc Dcus. Josaphat, ipse judicans, scd Matthan, domum, sive dona-
melius, Dominus judicahit. tus.
E Joram, ubi est excelsus, aut Mariam pleriquc aestimant in-
Esrom, sagittam vidit, sivc qui est cxcelsus, sed melius, su- terpretari, illuminant me isti, vel
rium eorum. blimatur. illuminatrix, vel Smyrna maris *,
Essai (Jesse\ insuK-e libatio, Jolham, consummatus, sive sed mihi neqiiaquam videtur. Me-
d melius incensum. perfeclus. liusautom cst, ut dicamus sonare
icusque per E brevem litteram Jezccia, fortis Domini, vel con- eam stellam maris, sive amarum
legerimus e.iin per e.vtcnsum
fortabit Dominus. mare sciendumque quod Ma-
:
:
legamus elcmentum. Josia, ubiestincensumDomini, sermone Syro domina nun-
ria,
Eliar.im, Dei resurrectio, vol vel in quo est incensum Domini, cupotur.
us resuscitans, aut Deus resus- vcl Domini salus potest et forti-
: Matthffius, donatus quondam.
;abit.
tudo Domini dici. Maggedda, poma ejus, velnun-
Eliu, Deus meus iste, vcl Dei Jechonias,pra!parans, sivepra^- tia.
?i istius.
paralio Domini. Magdalene, turris, sed melius
hliezer, Dcus meus adjutor. _

Joiachim, ubi est prajparatio ? sicut a monte montanus, ita tur-

Klia. Deus Dominus.
vel Domini
prasparatio. rensis a turri dicatur.
Eli Eii lama azabthani', Deus
?U3, Deus meus, quarc dereli-
Jojacim, Domini resurrectio, N
sive Dominus suscitans. Naason, quidam putant requie-
isti me ?
Joseph, apposuit, sive apo- tum sonitum interpretari, sed
V nens. meliusest, augurans,siveserpens
Farea, divisi, sive divisit.* Jerusalem, visio pacis, vel ti- eorum.
Earisaei, divitentes, sive divisi. mebit perfecte. Nazareth (mi':), flos, aut vir-

'
Psalmi xxii. juxta Hebr.-eo-
Sic Hebr.-cus habct
A 3 Huc ref. cl. Huetius, quod Orig. V
* 1. in Joan
m supputationem. Ilodiernus autem Matthsi tradit : E-jpoixz^ Iv^ zf, Ipixr^vsia tcov ovo;jLa-:ojv (avTi
itus, ne quid dc Hebraica ejiis vcrsione solliciti -^yj) 'Icoavvr,.;, to 'Icoa, '/wpcc; Toij vr,? ,aSTa),a;x6a.
nus lamas^/jactani, vel sebactani habet. Porro vo;xevov H~zp t' «'jtov O'.o;jLi0a ilvat -zGj 'loavvr,^;
w' Syriace idcm est, auod ZVJ llebraice. Et iTTEl xat aXXa r) Aatv.^j AtaOr;-/./] 'Eopatojv 6vo;xa-ca
rte Malthaius locum a Christo rccitatum, ut in £;S/.Xr;v'.C£,
^
-/a,oaxTr,pt ouTa £'.-7royc7a 'EXXr.vr/.o),
chelypis Psalmi erat, exhibnit, cum tamen Domi- WTTTSp ZT.l 'iaxcLd, 'ia/,(ooov, xat i-\ SJu.scov Su-
is vcrnaculo i.iiomate pronuntiaverit.
Invenimus in nominum interpretaUone] pro
ii.'jjv.
—
Eli Eli latna ax.abthani, etc. in Hebraico textu Joanncs particulam Joa seorsum sumptam absque
atthaji hodierno -n^rc' n^sS ^Sx ^Sn, Eli Eli, lama nes, quod idem valere putamus atque Joannen, quo-
hactani, et in margine pro variante lectione se- niam alia nnnquc ISoi um Instrumentiun Ilcbr/vorum
irtani, lcgimns r^nrc:'^ azahthani. Manuscripti nomina Grxce reddidcrit, forma Grxca pronuntians
idices Latini hujus operis legunt ut plurimum, ipsa; ut proJarob Jacobum, pro Simeon Simeonem.
mauibathani. MAnriAN. Perspicuum ncmpe est Joamuim, cui postrcma
» ipsc vcro Origencs. quin
etiam llieronymus in syllaba deficeret, ibi fuisse iiidicatum, quod k-o
atlh.-eum, hujus nominis etymologiam nesciro se 0£oj /.ap'.;, a Deo fjratia intcrprctatum invenit,
•otitentur. In Syriaca Novi Tcstamenti editionc quanquain inscitc pro Joanne acceperit.
ribitur "^r"'::, et mihi (luidcm vidciur aiD' * Issacharwth, etc. Ilcspcxit Ilieronymus ad no-
]j ,
nne sur. haud incptc horti dccem exponi, vcl ut men Issachar, 12DT, filii Jacob. Mautian.
lintes Pagninus huno locuni amendari
Jubet, a "jj B — Ita quidem salis violcntec Graeci Lcxicon
".""'-"• /""'«•^ pnncipum, non orlus, ut lliorony-
Origenian. 'iTa/ap [i.'.!^)',!; Isachar merces, et
jiani hbri omnes hic praiferunt ; nam ct ab hor-
'Ir/.apojO iJ.vr,;x'-:70vov, a-/.-r,vr,v 0-ivaTo^j, Iscarotk;
Tum frcqucnlia nomcn invcnissc rcgionem iliam memoria, tabcrnaculum mortis.
knperlurn est. Verum nihil immuto, quod sciam ^ Vel Smyrna maris. Observa, Ecctor, quam
Hesychio probari, Vvn-xol-
--xS:- ky/rn. longc abcrrcnt a vero, qui putant Ilicronymuin
au-
f". Cencsarct patria, scu gmus princiiium: clorem es.so omnium ctyinologiarum libri dc yomi-
a bial-
i.l Iluelius nolat,
vocibus ":; oL cn-j Ety- nibus Ilelmiicis nomen iiaquo Ilcbr.-cum Dn^"»
;
Mi-
lasaliasadoctisvirisexcogitalas cxpcndemuH riam iil ost Maria, apud Ilcbrujos optime"sonat
!
Cummenlariis ud Malth.ci cap. li. lliccnim vix amarum rnare: apud Syros etiaiii Nia Maria xn.
|a allingero constituimus, quam qua; tcxlui telligitur Domina juxta adnotalionem
sancii Do-
jjusmet libri eraendando aut asserendo confe- ctons. Martia.n.
nt,
879 S. EUSEBII HIERONYMI. 880

tis, vel petra, sive Tyrus. suscipiens eos. DE EZECHIELE.

Sesac ("1117127), byssus sacceus, Artaxerxes, lumen silentio ten- A
sive manus sacci '. tans. Azur, adjutus.
Selom, translatus, sive resti- B Accherethi (Cheretim), interfi-
tuens. Baithasar, capillus capitis. ciens, sive demoliens.
Samaia, audiens Dominura. Uari, in commulando, sive pu- Assurim,igni3 illuminationum,
Saphane, labium ejus'. tei, vel inventre. Aran [Uaran), ira, vel ira-

Salom, retribuens, sive pacifi- Bel, vetustas. cundus.

cus. D hun {InHehr. xx\, 17), inuti-
Scpheia (Apud) LXX, xxxix, Dura[/1/. Duram], loquens. lis, ?ive idolum.
E Ainagallim, fons ^, vel oculus
44), humilis, sivc campestris.
vituli.
Selemia, rcddente Domino. Elam,saBCularia,velsempiterna.
Saraia, princeps fuit. F Azara [In Uebr. xliii, <4),
Saphatia, judicat Dominus. Forthommim,divisio perfecta "* crepido '".

Sarasar,princeps tribulationis. populigloriosi.Et de hoc quid no- Auran, iracundia.

bisvideatur,in libris Uebraicarum Ariel, leo Dei.
Samagar [Semegarnabu) no- ,

mcn advenae. Quxsiionum plenius diximus.

'^ Aser, beatitudo.
Sarsachim, princeps cadavcris I
Asemel, silentium circumcisio-
Joacim,cujusestpraeparatio,vel nis.
vel ruinic.
Saphan, choerogryllius, lepus, Domini prrcparatio. Achal (S2£), omnia.
Aradii, deponentes.
vel hericius,sive labium eorum ', Jezechiel, loriis Dei ^vel appre-
Sabama.attollens cxcclsum. hendens Deum. Aelamitae, appositi,sive coUati,
Segon ( Scon), \oque\a. inutilis. Jezania, auris ejus, vel auscul- aut objecti.
T tanteDomino. B
Taphnas,insanum os serpentis, Jobail, inimicus, sive est pater. Buzi,de3pectus,sivecoritemptu8.
sive opertum signum. Isimoth, adducet mortem. Banaia, aedificium Domini.
Berotha, putei ejus.
82 Duo nomina quge per T liUe- /,s-rtr, immutata, vel parvula.
Baalmeon, descensio humilis.
ram sequunlur, aspiratione ad- 83 Jezael, est iter.
dita sunt legenda. In, fuit, vel mensura. Bagazin,incxcelso contemptus.
Thoph {Thopfielli), gehenna,vel M Bubastus,os,vel labium experi-
periculum oris. Misael, quse salus Domini * ? menti.
ThdLdimaihiThanehumelli), dedit Misac,qui risus ?vel de gaudio. Beth (nD.TiS) \id. Comment. in

Mane, numeravit. Exech. xxx), filia, vel mensura.

indignationem, sivebilem.
DE DANIELE. Michael, quis ut Deus ? C
A P 84 Cariathim, civitas eorum.
Asfanez, equorum domitor. Persae, tentantes. Cedar, tristis, vel tenebrae.
Anania, gratiaDei. S Cades, mutatus".
Abdenago, serviens taceo. Susanna,lilium,vel gratia ejus. Cur (mp) in Hebr. i,22), gelu.

Amaiasar, dixit princeps ^. Sennaar, dentis vacuefactio. Ilucusqueque Csimplicem litteram

Arioch,adsolitudinem redigens Sidrach, decorus meus legerimus ; exin aspiratione ad-
Assuerus, atrium ejus,vel bea- Susis, equitatio, vel revertens. dita proferendum est.
titudo. V Chobar,graYitudo,vel gravitas.
Astiage,voluntas,vel consilium Ulai,palus,a palude,non a pa- sive juxta electum.
fe^tivitatis. lo sive dolor femori3,aut umbra-
: Chodchod (ms. Chodoch), Char-
Ambacum, amplexans eos,sive culi. thaginenses.

1 olim vitiosus erat byssus A^

Martian. byssns sacci :
* Forthommim, divisio perfecla, etc. Qusstiones
saxeiis. Atde
inanu. qufe altera exposilio est, nihil Hebraica;, quarum hoc loco meminit Hieronymus,
plane haberi in Sesac vero, Drusius notat putat- ad nostram actalem minime pervenerunt nonnihil
: :

que adeo sive mavis rescribendum, pro sive manus. supplere possunt ad inteiligentiam Forthommim
Sed vetera exemplaria non suffragantur imo con- Commentariorum libri in Danielem cap. i, 3. Mab-
;

tradicunt. tian.
Saphane, labium ejus. Idcm nomcn hujus ope-
'^ ^ Recole, qua; supra de hisce Quaestionibus dixi-

ris condiior antea legebat Saphau, et similiter in- mus et Prajfation. generalem, num. 28. ;

terpretatus cst, labium ejus. Non igitur ad Saphane

''
Jezechiel, fortis Dei, etc. Qu;r! sequuntur sul
respexit,sed ad Ilcbraeum iniJDi:, Sephaniachu quod litteral. ct notantur charactere Italico, non legun-
habetadjunctum pronomen c/tw Jerem.cap.xxxvii, tur hodic in Daniele, sed in Ezechiele. Martian.
W. Cum alibi scribaLur T\iZSi^,Sephania,\Q\ Sephane
" Veteres editi, gua palus Domini, quod Martian.
Wartian. in erratorumindicedemum cmendat. In Origeniai
^Postremam cxpositionem, sn'e labium eorurn, altcro lexico, M:Tar,X. TAto^ 6v/j, Misacl, mism-
ms. noster ignorat. cordia Dei. Proprie autcm Mischael :_quiet Meschac
* Alamasar, dixil princeps. In HebrffiO ii*T2n, Chaldteis dictus est, Daniol. I, 7, ex Sxnc '3 <3C;

Amalasar,vc\ Uammelsar, secundam Massorcthicam rivalur Quisest quemadmodum Deuscst, sive

:
(pioc

punctuationem. Amalasar autem vcrtitur in Lati- Deus est.

|

nani linguam, c«>ci/mc/szo tribulationis non, di.rit \

'^
Ainaijallim, fons, etc. Tripiiciter legitur nomer
princeps. Scd obscrvandum diligcnler Philoneni -g istud in hoc iibro, Ainagallim, Enaggallim et £«•
hu.jus operis primum condilorem promiscuc et in- gallim. Similiter et scqucns A-^^emcl, Esevwl et Sr
diirerenlcr accipcrc litlcrani i* tsailc ct i:' sin, nj; mcl, sub tribus liltcris. Quod in multis aliis nonii
Sar et iu ; et antca •jSi:' Saphan cl 1221:^' Sa- nibus ivquc priTcavondum cst lectori. Martian.
"^ Confer. Commontar. in Kzoch. lib. xiii, c.43
;>/(rtM)cin(looxeinplaria ririccorum divorsimode le-
gunt,'A;A£Xcrao, Amelsad, et 'A[j.Epjap, Amersar, « Suporiora aulom ot ad oropidinom. sive propitia

juxta quem ultiinum littoram sonum Amersar torium pertinonlia. quod Theodotio ipso Hebran^
recte interpretatur dixit princeps. Mauti.\n. nominc appcllavit Azara, unius cubiti habent lati
—
Nempc \\ixzp7xp annotantc Marlianffio, Graeci tudinem, ctc.
legebant cui lcctioni ex "las, loqui, ct yc, prin-
:
" Ms. noster, Cades mutala, vel jnutatus.
ceps, quadrat intorpretatio.
61 LIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS. 882

fundum, titudo ejus. visio mortis.

Channa {Chene), vel
rffiparatio. Gog, tectum. RegmaO-TZyi^.malitiaquaepiam
Chalaraad, consuramavit, sivc Gomor, consummatio, sive per S.
lensus est. venundatio.
fectio, vel Somel, idolum, et notandum,
Chalda?i,quasi ubera, vel quasi Galali [Apud LXX, ix !.">', vo- quodLatinussermositin Hebrxis
;ri, aul quasi d;emonc3. lutabra. voluminibus a similtudine, unde
Cherethim In Hebr. xxv, 10), Galil.ea.volubilis.sivc transmi- et simulticra dicuntur.
isponentes : pro quo melius in gratio facta. Sunhan, hericius, vel lepus,
rraeco habet v2T'.'Ii;x=vo'. '. J sive labium cjus.
Chennor Hebr. \xvi, 13'.
\n Jezehiel, fortitudo Dei. Sela (nSi*), urabraculum ejus.
gnitio luminis, vcl cithara. Jezoma, auris ejus. Semoth (m^Zu"), nomina.
Cherchoro, cognita ablatio *. In, mensura. Sanir, tolie novitatem, vel dens
Chelbon {ApudlXX, xxvii, 28) Job, otiosus. lucernoe.l
ictei. Ir, vigil. gyrus ejus, vel
Soene (Syenes),
Chalamar, omnis amaritudo. L.
experta ^.

Choraor ,""2n), lacessiones. Lydi, nati. Seim [In Hebr. c. xxnii, -13),

D M exeuntes.
Deblatha, palatha;.
Maalmcon (Beelmaon), habue- Sodada, latus ejus : a latere,
runt habitationem, sive de hahi- non a latitudine inteiligendum.
Diopolis (.l/<'.rrt«'fna),abnuens:
tatione.
ed melius Gracce, Jovis civilas. Sabaarim, circumire montes.
E Mesecin {Mosoch ), amentes •',

Saffirus {Jpud LXX, ix, 2, Pe-

Esemel electrum. sive trahentes.
iS^z^crn), lusiiim), speciosus, egregius.
Elisa, ad insulam, sive Deus Magog,quod tectum?vel detecto Sua, salvatoris.
Megia, despectio.
alvator. Sais (Apud LXX, xxii, 3), ten-
Elbon.robustus fortitudine,sive Machalaim (Apud LXX, xxvi ), tatio.
lei fortitudo. consummatorem eorum. Safarim (ni"lSD). libri, vel his-
Ethalon, incunabula mceroris. Magdol {Apud LXX, xxx, 10), torici.
Yj.Qv[A<ur,, fortiludo, vel auxi- magnitudo, vel turris. Sonam pecus eorum,
(D:xi*),
lum. Magalim, transmigrationes^sive eorum.
vel dentes
Emmer, sermo, vel verhum. coloniaj.
T.
Eschani {Chcne vel Chanaan), Manaim (nn:a) de requie.
Tanis; mandatum humile *.

abitantes contemptum. N. Taphnas,stupens os serpentis :

Elisee,Dei est hsec.vel Dei salus Noc, requies, ab orc intelligendum,non ab osse
^ucusque per E brevem litteram 0. Exceplis liis duobus nominibus c(£-
legerimus : exin psr extensum le- Oola tabernaculum. tera ejusdem litterce per aspira-
gamus elementnm. Ooliba *, tabernaculum raeum tionem proferenda sunt.
Enaggalim,fons,vel oculus vitu in ea. Thelaliim, dispersi. Et super
)rum, Oepha, .Tstus. hocin libris Hebraicarum Quos-
Etam, serapiternura, vel soecu- Hucusque per brevem litteram stionum quid nobis videatur,
**,

am, vel a.Bsaoy-.ov eorura. legerimus exin per extensam le-

; plenius diximus.
Epha, mensura. gendum. Thammuz {ApudLXX, iii, 14),
85Eagaddi,oculu9,vel fonshajdi 86 0::an, abiit, consummantes,sive contemptus
Enom, fons fortitudinis. Oram {Haram), irati. et super hoc in eisdem libris ple-
F. Ophar {'^rj), volantes. nissime dicitur.
Felethia, salus Domini Osia salus Domini. Iheraphim, figurae.
Fut, Libye. On {Aun supra ). dolor, vel Thubat.deferenSjVel deferetur,
Fennag, nutus. moeror. siue delatus.
Fares (in Hebr. c. xxvii. 27 R. 87 Thogorma, avellens,vel in-
'''j\ dissipans. Rabbath, multitudo. colatus cujusdam.
P^acud f.lpud. LXX, xxiii, 23), Raama. tonitrus. Thaphnes, opertum signum.
isitatus, vel visilans. Rodii {Apud LXX, xxvii, 15). Thiron, mediam.
G visio judicii. Thav (in) consummatio.
Gazae, gazophylacium, sive for- Ramoth {Vide LXX, ixvn. Thasoph (nD'»:?n), specula.
'
In Grxco
habet o-.aT-.OiuLiVO'.. Manuscripti
A. proxime superiori Oodla apponunt.
MaRTIAN.
:aT=-'.jjL-vo;. '
Editi antc Martian. libri et noster quoque ms.
* Cherchoro cognita ablatio. Septuaginta sic le- exspecta legunt pro experta cujus a se inductae
unt pro Chodrhod, decepti nempc Itesch ct Dalelh mutationis Editor Benedictinus non admonet. Utra-
imilitn.dine, quod sa-pius conqueritur Hieronymus que lectio violenter ex Ilebraeo posset extorqueri,
\ Hebraeo ~2~Z Chadchod, dup\ex Cap/t cum duplici sed tamen repositam probat Lexicon Origenian,
aleth apud LX.X, Kopyo;, et Ktp/'jp\>; in ms. A.
; Zjr.vr^, 7ra'i0a7jj.o; r] /.•j/.ao; Sxjene, tcntatio vel
uid si autem Chodchod invenire non potuit Hie- circulus tentare experiri, periculum
Scilicet a HDJ
)nymu3. Vicesis ejusdem librum Coment. in facere. Scimus vero n:a, Sevene, Hebraice scribi,
zech. cap. xxvii. Martia.n. et terminum, ut revera est i1<]lhiopia3, significare.
— Nomen istud^quodEzcchiel. xxvii,J6,habetur, ^ Tanis mandatum humite Multum variant Exem-
ebraice i::T3,Gra!cum autem Xopyop,solemni litte plaria in nomine Tanis. In Hebraio legimus ^yi'
irum » et T mutatione scribitur,ndinime omnium t.soan quod Vulgata transtulit lajjhnis Gra;corcm :

i3que ex etymo, nequc ex loci ejus sensuCrtW/trt^i:- vero librorum fides Tiv.v rctinet unde Tanis in ;

'.nses significat, sed gemmam ita a 8cinlillando,ut hoc opcrc. Martian.

detur, appellatam.Et vero Carlhaginis llebraicum Thelablm dispersi. Hujusmodi Quxstionum H&-
'•

')men est Chadtha vel Chadallhn, quod Neapolim, braicarum nihil supcrest nobis nec ubi legatur :

!ve novam civilatem interpretantur Solinus, c. 27, apud Ezcchielem nomcn Thelabim usque in praj-
; Servius in i .En. sentiarum invcnire potui De Thammuz sequenti
.

Cum vetuslioribus vulgatis, ms. quoque noster. n pulchrc dissorit Hieronymus in caput octavum Eze-
<sochpro Mesecim lcgit. " chielis. Mautian.
^Addit ms. cum olim editis libris, vel commolio :
" Vide rursum,
qua^ dc hisce Quajstionibus in
n expositionera nominis Ootiba quod ignorant, Prajfatione generaU num. 28 diximus.
875 S. EUSEBII HIERONYMI. 876

M DE MICH^A. Sophonia, abscondens eum ".

Maamacl(^/)Mr/ LXX,\i,ln Ilebr. A DE AGG^O.
IX, Macfmas), dcsiderabilis. Achaz,apprehenden3,veltenens A, I, S et Z.
Anacim (Apud LXX, ii, lO), Aggaeus, festus, sive solemnis.
Osee, salvans, vel salvaius ^ humilitas rcnuens.
Josedec, Domini justus, sive
On {Apiid LXX, iv, 16, el x, 5, M justiticatus.
et viii), inulilitas, vel dolor, sive Micha, quis hic? adverbium Salathiel, petens Domini ", vel
iniquitas. loci vel quis iste?
pctitio Uomini.
:

S Maraslhi^, hoBres meus. Zorobabel, princeps, vel magis-

Saimana, consummatus, sive N ter Babylonis, sive aliena